8195 Ssystarihsorular

ornimi ve Aklamal zmleri
NDEKLER
Sayfa GENEL KAVRAMLAR VE LKA MEDENYETLER SLAMDAN NCEK TRK TARH SLAM TARH LK TRK-SLAM DEVLETLER TRKYE TARH ORTAA'DA AVRUPA OSMANLI KURULU DEVR OSMANLI YKSELME DNEM OSMANLI KLTR VE MEDENYET YENA'DA AVRUPA DURAKLAMA DNEM 18. YZYIL OLAYLARI VE ISLAHATLAR YAKINADA AVRUPA 19. YZYIL SYAS OLAYLARI 19. YZYIL ISLAHATLARI 20. YZYILDA OSMANLI DEVLET I. DNYA DNYA SAVAI VE GELMELER KURTULU SAVAININ HAZIRLIK DNEM KONGRELER VE RGTLENME SON MEBUSLAR MECLS VE MSAK-I MLL TBMM VE DNEM BATI CEPES KURTULU SAVAININ SYASAL MCADELE VE BARI DNEM CUMHURYETN KURULMASI VE OK PARTL HAYATA GE DENEMELER TRKYE'DE ANAYASALAR NKILAP HAREKETLER CUMHURYET DNEMNDE DI POLTKA ATATRK'N KL VE LKELER MLL GVENLK 7 16 18 24 28 32 36 38 42 50 57 62 67 71 79 89 95 101 107 114 118 125 135 144 149 151 161 169 174
GENEL KAVRAMLAR VE LKA MEDENYETLER

1981 -1995 OSS - OYS SORULARI ANALZ
7 ..16 .,18 ..24 ..28 ..32 ..36 ..38 ...42 ...50 ...57 ...62 ..67 ...71 ..79 ...89 ...95 .101 L...107 .114 .118 .125 .135 .144 .149 .151 .161 169 174
-
B L M 1]
1 . SS -1981 Eski bir yerleme yerinde yaplan kazda elde edilen bulgular, burada yaayanlarn ta devrinden sonra,bakr, t u n ve demir devirlerine ayn zamanda girmi olduklarn gstermektedir. Bu yerleme yerinde yaayanlar iin aadakilerden h a n g i s i n i n d o r u olmas en g l olaslktr? A) Madenleri ilemek iin ateten yararalanmay renmilerdir B) Y e r l e m e y e r i , bakr, k a l a y ve d e m i r madenler bakmndan zengindir C) Bakr ve tun eyalara ok ge gereksi nim duymulardr D) Ta devri uygarln yaayanlar demir devrini yaayanlardan etkilenmilerdir. E) Yerleme yerinde kkl iklim deimeleri olmutur zm: Tarih ncesi dnemde toplumlar birbirinden etkilenerek tarihsel bir gelime gster milerdir. Ta devrini, maden devirleri takip etmitir. Bu dnemde toplumlarn d bir etki o l m a d a n ayn anda bir o k devirleri yaa malar imkanszdr. A, C ve E seenekleri ok ilgisiz yorumlar ierdiklerinden cevap ola mazlar. B seenei ise eldirici grnmekte dir. Fakat Tarih ncesi dnemlerde btn gelimeler ancak iletiimle olabildiinden, bir blgenin m a d e n bakmndan zenginliinin etkisi ok nemli deildir. Cevap D 2 . SS - 1 9 8 2 I. Eski Msrllar ilk takvimi bulmular,sonra Sezar v e d a h a s o n r a d a P a p a XIII. Gregor bu takvimi gelitirerek bugn kul lanlan takvimi oluturmulardr. II. Fenikeliler ilk alfabeyi bulmular, sonra Yunanllar ve daha sonra da Romallar bu alfabeyi gelitirerek bugn kullandmz latin alfabesini oluturmulardr. Bu bilgiler, b u g n yararlanmakta o l d u u muz t a k v i m ve alfabenin nasl gelitirilmi o l d u u n u gstermektedir? A) Din ve devlet adamlarnn yardmlaryla B) Savalar srasndaki kltr al verileriyle C) Yeni bulularn dltendirilmesiyle D) Deiik kii ve toplumlarn katklaryla E) Uluslann birbirleriyle yanmalaryla
tr
SS
Toplam soru says kan soru says
YS
Toplam
Toplam kan soru soru says says
5
I
>
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
CRAM
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 240
1 3 3 1
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 326
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43 566
1 3 3 1
1 2 1 1 2 2 2 2 13
2 2 3 3 3 3 4 4 33
2 2 1 1 2 2 20
1 9 8 1 - 1 9 9 5 yllar arasnda, Genel kav ramlar ve lka Medeniyetleri k o n u s u n

dan kan soru yzdeleri:
OSSde YS'de Toplamda
% 8,33 % 3,987
% 5,830 oranndadr.
Genel Kavramlar ve zm: B u g n kullandmz t a k v i m ve alfabe ilk ada bulunmu ve deiik kii ve toplum larn katklaryla bugnk hale getirilmitir. zm:
lka Medeniyetleri
TaKvIm
Msr Roma (Miladi" Takvim)
Alfabe
Fenike yon Yunan Roma (Latin alfabesi) Cevap D
Her zaman tarihsel olaylarda neden - sonu ilikisi vardr. Bu tarihin genel bir ilkesidir. Eer sonraki olayn nedenleri, nceki olayn sonular arasnda varsa bu iki olay arasnda bir iliki kurulabilir. B,C,D ve E seenekleri ise bir tarihi olayn daha yi aratrlmas iin gereklidirler. Cevap A 5. SS-1983 lkada, Mezopotamya'nn kuzeyine Yukar, gneyine Aa Mezopotamya d e n d i i halde, Msr'n k u z e y i n e Aa g n e y i n e Yukar Msr d e n m i t i r . "Yukar ve Aa" eklindeki bu belirlemeler neye dayanarak yaplmtr? A) Ekvatora olan uzakla B) Ovalarn konumuna C) Yerleim merkezlerinin dalna D) Nehirlerin ak ynne E) Dalk blgelerin konumuna
3.
SS - 1 9 8 2 I. M.. 3 0 0 0 : Smerler ivi yazs kullan mlardr. II. M.. 1280 : Hittlerle Msrllar arasnda Kade Antlamas yaplmtr. III. M.. 700 : Lidyallar ticaret hayatnda para kullanmlardr. Bu olayn o r t a k y n nedir? A) Meydana geldikleri dnemlerdeki toplum yapsn yanstmalar B) Bu tr olaylarn ilk rnekleri olmalar C) Olumalarnda birbirlerinden etkilenmeleri D) Uluslararas ilikileri iermeleri E) Uluslararas etkileimi hzlandrmalar zm: Yaz, antlama , para ve alfabe gibi bulu ve gelimeler ilk olarak ilkada bulunmutur. Ortak z e l l i k l e r i , alanlarnda ilk r n e k l e r i tekil etmeleridir. A, C, D ve E seenekleri ise B seeneinin sonulardr. Cevap B
zm: Mezopotamya'da eim kuzeyden gneye d o r u azalrken Msr'da gneyden kuzeye doru azalmaktadr. Bu eim azalmalar Frat ve Dicle ile Nil'in akyla ilgildir. Cevap D
6.
SS - 1983 lkada Fenike, Ortaa'da spanya, Yeni a d a V e n e d i k ve Ceneviz, Y a k n a ' d a da ngiltere en ok hangi baarlaryla n kazanmlardr? A) Gzel Sanatlar C) Deniz ticareti B) Devlet ynetimi D) Bilimsel almalar
4.
SS - 1 9 8 2 Birbirini izleyen iki tarihsel olaydan b i r i n i n , t e k i n i n nedeni saylp saylama yacan ortaya karmak iin neye bakl maldr? A) Sonrakinin n e d e n l e r i n i n , ncekinin sonular arasnda olup olmadna B) ki o l a y d a da ayn k i i l e r i n e t k i n o l u p olmadna C) ki olayn da ayn yerde geip gemedii ne D) ki olayn konular arasnda bir benzerlik olup olmadna E) Olaylarn sonular arasndaki benzerlie
E) Harp sanat zm: Fenike, spanya, Venedik,Ceneviz ve ngiltere yaadklar alarda deniz ticaretiyle stnlk kurmulur ve n kazanmlardr. Deniz ticaretinin etkisiyle t o p l u m l a r aras etkileim de artmtr. Cevap C
Genel Kavramlar ve ilka Medeniyetleri
y
9. SS-1986 Bir tarihi olayda rol olanlarn katklarnn doru olarak deerlendirelebilmesi iin aadakilerden hangisinin gz nnde tutulmas gerekir? A) Olayn getii zamandaki koullarn B) Baka olaylarla benzerliklerin C) Olayla ilgili deiik yorumlarn D) Olaydan sonra ka yl gemi olduunun E) Eletirinin yapld gnn koullarnn
7.
SS - 1983 n Asya'da yaplan bir kazda bulunan M. 4 0 0 0 ylna ait b a z e s e r l e r i n , O r t a Asya'da b u l u n a n M.. 5000 ylna ait eser lere benzedii g r l m t r . Aadakilerden hangisinin ortaya konmas, bu n Asya uygarlndan e t k i l e n d i i n e bir kant olabilir? A) Bulunan eserlerin ayn tarih devrine ait olduunun B) n A s y a uygarln y a r a t a n l a r n Orta Asya'dan geldiklerinin C) Orta Asya uygarlnn ileri bir uygarlk olduunun D) n Asya uygarlnn baka uygarlklar etkilemediinin E) n Asya'da bulunan eserlerin daha eitli olduunun zm: n Asya uygarl tarih sel bakmdan Orta Asya uygarlndan daha son ra meydana gelmitir. Sonra gelen uygarlk Orta Asya'dakine benziyorsa n Asya uygarl Orta Asya uygarlndan etkilenmi demektir. G eden Orta Asya toplumlar Mezopotamya'ya gel erek b u r a d a k i geli meleri etkilemitir.
5000-1- Orta Asya
zm: Olayn getii zamann iyi bilinmesi, bir olay da rol olanlarn katklarnn d o r u olarak tespit e d i l m e s i n d e en n e m l i etkendir. A seenei dndakiler (E kk hari) tarihi olaylarn daha iyi aratrlmasna ynelik aa malardr. E kk ise objektiflikten uzak bir grtr. Tarih g e m i devirle alakal olaylar ince lediinden bunlarn tekrar mmkn deildir. Tekrar m m k n olmayan olayn deney ve gzlemi yaplamaz. Cevap A
4000- - n Asya
3000- - Mezopotamya
2000- - Anadolu
0-1-
10. SS-1988 Aadakilerden hangisi tarihi olaylarn aratrlmasnda bavurulan y o l l a r d a n biri olamaz? A) Kronoloji ve corafyadan yararlanma B) Kaynak taramas yapma C) Buluntular inceleme D) Deney yapma E) Olaylar arasnda liki kurma
Cevap B
8.
SS - 1 9 8 4 Tarih ncesinin devirlere ayrlmasnda aadaki g e l i m e l e r d e n hangisi daha o k etkili o l m u t u r ? A) Baz hayvanlar evcilletirme B) Giyim kuamda deime C) Tarmla uruma D) Toplumsal dayanma E) Ara ve gere yapma zm: Tarih ncesi devirlerde etkileim, deiim ve gelime ok yava olmaktayd. Bundan dolay nemli olaylar yoktu. Sadece, insanlk yaamn devam ettirebilmek amacyla basit tatan ve madenden ara ve gere yapyordu. Bundan dolay devirlere ayrlma ancak yaplan ara ve gerelere gre yapla bilmitir. Cevap E
zm: Tarihte deney yapma metodu olmadndan aratrma metodu kullanlr ve yardmc bilim lerden yararlanlr. Zaman ve mekann de imesi deney yapma imkann ortadan kal drmaktadr. Cevap D
1 1 . YS-1988 Tarih n c e s i devirleri inceleyen bir tarihi, en ok aadaki bilimlerin hangisinden j j yararlanr? A) Sosyoloji B) Arkeoloji C)Corafya
D) Kronoloji
E) Paleorafya
22 zm: T a r i h n c e s i d e v i r l e r d e yaz y o k t u . B u dnemler toprak ve su altnda kalm bulun tular yardmyla aydnlanyordu. Bu ynyle tarihe yardmc olan bilim arkeolojidir. Seeneklerde verilen dier bilimleri de k saca tanyalm: Kronoloji:Olaylarn zamanlarn tayin eden ve saptayan bir bilimdir. Paleorafya: Yazlar inceleyen bir bilimdir. S o s y o l o j i : Sosyal olaylar inceler. Sosyal olaylarn kaynaklar ve kanunlarn tespit eder. C o r a f y a : Tarihin ok n e m l i bir yardmcsdr. Tarihi olaylarn meydana gelilerinde insan topluluklarnn yaadklar corafi yerin ve iklim artlarnn byk rolleri vardr. Cevap B
Genel Kavramlar ve lka Medeniyetim. zm: Msrllarn bulduu gne yl takvimine en byk katky yapan Roma mparatoru Sezar olmutur. Jlyen Takvimi de denilen gne yl takvimi Hz. sa'nn doumunu balang kabul ettiinden Miladi takvim smini almtr. XIII. Gregor Miladi Takvime son eklini vermitir. Cevap A
1 4 . SS - 1 9 9 0 Hitit krall, feodal beyliklerden olumu bir devletti. Daha sonralar bu beylikler kald rlm, yerlerine valiler atanmtr. Bu d e i i k l i k l e ulalmak istenen ama aadakilerden hangisidir? A) Saltanat kavgalarn nlemek B) Beylerden, daha nemli grevlerde yarar lanmak C) Merkezi ynetimi glendirmek D) Beyler arasnda anlamazlk kmasn nlemek E) Ynetimde, yetenekli kiilere grev ver mek zm: Hititler lk d n e m l e r d e feodal bir devletti. Yeni k r a l l k z a m a n n d a f e o d a l b e y l i k l e r kaldrlarak yerine valiler gnderildi. Bylece devlet merkezi bir ekil ald. Dier seenek ler daha ok krallarn hanedandan ve lke nin ileri gelenleri arasndan seilmesiyle ilgili yorumlardr. Bundan dolay cevap olamazlar. Cevap C
12. YS-1989 Aadakilerden h a n g i s i , O r t a a b o y u n ca siyasi varln s r d r m t r ? A) Karahanllar Devleti B) Gazneliler Devleti C) Sasaniler Devleti D) Bizans Devleti E) Eyyubiler Devleti zm: Ortaa (375 - 1453 )yllar arasnda geen d n e m e verilen addr. Kavimler G y l e balayan Ortaa stanbul'un fethine kadar srmtr. Seeneklerde verilen devletlerin kurulu ve ykl tarihlerini v e r i r s e k s o r u kolayca zlebilir. Karahanllar Gazneliler Sasaniler Eyyubiler Bizans (Dou Roma) (840-1212) ( 963 - 1187) (224-651) (1174-1250) (395-1453) Cevap D
1 5 . SS - 1990 Tarihte ticaret alannda d e i - t o k u usu lnn o r t a d a n kalkmasn ve bylece, eko n o m i k hayatn b y k l d e g e l i m e s i n i salayan bulu aadakilerden hangi sidir? A) Pusula D) Takvim B) Para E) Kat C) Yaz
1 3 . YS - 1 9 8 9 Bugn ou lkelerde kulllanlan Miladi takvimin g e l i m e s i n e aadaki devletler den hangisinin katks o l m u t u r ? A) Roma B) Lidya C) Fenike
zm: S e e n e k l e r d e b e l i r t i l e n b t n gelimeler Parann bulunmasyla gereklemitir. Paray ilk b u l a n Lidyallardr. Dier seeneklerin e k o n o m i k hayat y n l e n d i r m e bakmndan nemli bir etkileri yoktur. Cevap B
Genel Kavramlar ve lka Medeniyetleri 16. Y S - 1 9 9 0 yonya'nn bir kltr merkezi olmasnn en nemli nedeni aadakilerden hangi sidir? A) Pers istilasna uramas B) n Asya'dan gelen ticaret yollarnn biti noktasnda olmas C) Tarma elverili olmas D) ehir devletlerinden olumas E) Deniz kysnda ve yarmadalar zerinde bulunmas
77
1 8 . SS - 1 9 9 1
Cilal Ta Devri'nde yiyecek olarak kullanl mak zere eitli bitkiler yetitirilmeye b a l a n m , su kylarnda birbirine bitiik baheli evier yaplm, talardan yaplan alet ve silahlar daha kesici hale getirilmi, bitki liflerinden giysiler, yiyecekleri saklamak iin topraktan anak mlek yaplmtr. Bu aklamada, Cilal Ta Devrinde, aa dakilerden hangisinin gereklemi o l d u u n u gsteren bir kant yoktur? A) Yerleik hayata geilmesi B) Topraktan eya yaplmas C) Kullanlan silahlarn gelitirilmesi D) Tarm retimine geilmesi E) Yaznn bulunmas
zm: yonya'nn bir kltr merkezi olmasnda nemli etken vardr: 1. n Asya'da gelen ticaret yollarnn biti noktasnda bulunmas 2. S o y l u snfn t a m bir z g r l e s a h i p olmas 3. Miken,Yunan, A n a d o l u , M e z o p o t a m y a , ve Msr uygarlklaryla etkileim halinde olmas. G r l d gibi bu aklamalar sadece B kknda vardr. Cevap B
zm: Tarih devirleri ikiye ayrlr. Bu ayrmda esas olan yazdr. Tarih ncesinde yaz yok, tarihi alarda yaz vardr. Soruda da grld gibi Cilal Ta Devrinin nemli gelimeleri verilmitir. Yaz, tarih ncesinde olmadna gre Cilal Ta Devrinin bir olay deildir. Cevap E
17. S S - 1 9 9 1 Kuds'n aadaki zelliklerinden hangisi, bu kentin hem Museviler hem Hristiyanlar h e m de M s t m a n l a r c a kut sal saylmasnda balca etkendir? A) Bu d i n l e r e i n a n a n n s a n l a r n b i r l i k t e yaad bir yer olmas B) Bu d i n l e r c e n e m l i saylan m a b e t l e r i n bulunmas C) eitli uygarlklarn izlerini tamas D) Uzun sre ticaret merkezi olmas E) nemli bir jeopolitik konumda bulunmas
19. YS-1991 Tarihe y a r d m c b i l i m l e r d e n k r o n o l o j i n i n ilgi alan aadakilerden hangisidir? A) nsan topluluklarnn dilleri B) Eski paralar zerindeki damgalarn an lamlar C) Eski yazlar D) Toplumlarn gelenek ve grenekleri E) Olaylarn gerekleme zaman
zm: Kronoloji olaylarn g e r e k l e m e zamann tayin ve tespit eden bir bilimdir. Dier klar da bu-lunan: - nsan topluluklarnn dillerini: Filoloji - Eski paralar: Numizmatik - Eski yazlar: Paleorafya - Toplumlarn gelenek ve greneklerinide Etnografya bilimi nceler. Cevap E
zm: Kuds'n kutsal saylmasnda tek tanrl din lerin nemli mabetlerinin burada bulunmas e n nemli etkendir. M u s e v i l e r i n , A l a m a Duvar H r i s t i y a n l a r n , K a m a m e Kilisesi M s l m a n l a r n M e s c i d n Aksa's Kuds' tedir. Cevap B
20.
OSS-1992 Msr'da, tleri ve ahlak kurallarn kap sayan, M.. 3000 yllarna ait edebi eserler bulunmutur. Anadolu'nun tarih ncesi d nemlerini aydnlatan, ayn yllara ait buluntu lar arasnda bu tr eserlere rastlanmaktadr. Anadolu'da ayn dneme ait buluntular sa dece g n l k ilerde kullanlan eyalardan olumaktadr. Bu farkn, Anadolu'nun hangi zelliinin bir s o n u c u o l d u u savunulabilir? A) n e m l i t i c a r e t y o l l a n z e r i n d e b u l u n masnn B) Sk sk istilaya uramasnn C) htiyalarn Msr'dakinden farkl olmasnn D) Yazya geiin daha ge balamasnn E) Verimli topraklara sahip olmasnn zm: M.. 3 0 0 0 y l l a r n d a M s r ' d a y a z k u l lanlrken ayn tarihte Anadolu'da henz yaz bilinmiyordu. Anadolu'da yazl devirlere M. 2000'ti yllarda Kayseri - Kltepe'de Asurlulara ait yazl tabletlerin bulunmas ile ge ildi. Cevap D
22. OYS-1992 Tarih n c e s i n d e yaayan insanlar eya ve alet yapmnda aadaki maddelerden hangisinden srayla yararlanmaya ba lamlardr? A) Toprak B) Toprak C) Ta D) Ta E) Maden Ta Maden Maden Toprak Ta Maden Ta Toprak Maden Toprak
zm: Tarih ncesinde retim yapmasn bilmeyen insanlk uzun bir sre tatan aralar yaparak hayatn srdrmtr.retimin balamasyla birlikte topraktan eya yaplm, ate yaygn bir ekilde kullanlmtr. B u n u , insanln madeni ilemesi takip etmitir: Ta, Toprak ve Maden. Cevap D
2 3 . SS - 1 9 9 3 2 1 . YS - 1 9 9 2
nsan topluluklarnda ve toplumlar arasnda gemite meydana gelen olaylar yer gste rerek i n c e l e y e n ve bu olaylar arasndaki neden s o n u likilerini k a y n a k l a r a daya narak aratran bilim dalna "Tarih" denir. Bu tanmda tarih biliminin hangi zellii yoktur? A) B) C) D) E) Eski devirleri aydnlatmas Kronolojiye yer vermesi Olaylarn analizini yapmas Belgelerden yararlanmas Olaylarn getii yeri belirtmesi Atina ehir devletinde halkn yardmyla baa geen Kiistenes, snf ayrln ortadan kaldr m a y a a l m , Halk m e c l i s i k u r m u b u meclise geni yetkiler vermitir. Klistenes'in bu reformlarla ulamak iste d i i ama aadakilerden hangisidir? A) Halkn lke dna gn nlemek B) Kanunlar yazl hale getirmek C) Halk d saldrlara kar korumak D) Yunan ehir devletlerini birletirmek E) Halkn ynetime katlmn arttrmak
zm: Arhon seilen Kiistenes M. . 506 ylnda kitlelerin lkenin siyasal y a a m n d a artan r o l n g z n n d e t u t a r a k Atina r e j i m i n i demokratlatrmaya balad Demokrasinin ilk rneklerinin grld Atina demokrasisi bir snf demokrasisidir.Halk meclisi iinde kle lere yer verilmemitir. Kiistenes soylu snfn biraz daha geni tut mak ve bylece zenginleenlere de temsil hakk vermek istemitir. Cevap E
zm: Soruda tarihin tanm yaplm ancak nemli bir zelliine yer verilmemitir. Zaman, yer, neden ve sonu gibi nemli ilkeleri olan tari hin z a m a n k a v r a m n d a n s o r u d a hi b a h sedilmemitir. A, C, D, ve E seeneklerinin soruda karl vardr. B seeneine ise soruda yer verilme mitir. Cevap B
2 4 . YS - 1993
A a d a k i u y g a r l k m e r k e z l e r i n d e n han gisi K a p a d o k y a Blgesi'nde d e i l d i r ? A) Tupa B) Aliar C) Alacahyk E) Kltepe
26.
SS-1994 lkada yonya'da, Tales ilk kez gne tutulmasn hesaplam Pisagor ilk kez dnyann yuvarlak olduunu ileri srmtr. yonya'daki bu gelimeler aadakilerden hangisini gsterir? A) eitli etnik gruplarn bir arada yaadn B) Bilimsel almalar yapldn C) Yneticilerin ok sk deitiini D ) lk y e r l e i m y e r l e r i n i n b u r a d a k u r u l duunu E) nsanlarn gelir dzeyine gre snflara ayrldn
D) Boazky zm:
lkada Anadolu'nun deiik yerlerine Yunanca baz isimler verilmitir. l k a d a Anadolu denildii zaman Samsun'un biraz d o u s u d a n Diyarbakr'a o r a d a n d a Frat' d i k e y k e s e r e k a a y a u z a n a n bir h a t l a evrelenmi blge anlalmaktayd. Cevap larda v e r i l e n T u p a b u b l g e n i n dnda kalmaktadr. Tupa, Van Gl civarndadr. Anadolu'da blgeler: - Bitinya, zmit, ve evresi - Dandanya, anakkaie ve evresi - Lidya, Manisa ve evresi - iyonya, zmir ve evresi - Pamfilya, Antalya ve evresi - Likya, Fethiye ve evresi - L i k o n y a , Konya ve evresi - Kilikya, Adana ve evresi - Frikya, Ktahya ve evresi - Pisidya, sparta ve evresi - Paflagonya, Sinop ve evresi - K a p a d o k y a , Kayseri, Nevehir, Yozgat, Nide ve Malatya evresidir. Cevap A
zm: S o r u d a k i b i l g i l e r d e n de anlalaca gibi Tales ve Pisagor g i b i bilginler yonya'daki ortamn da etkisiyle bilimsel almalar yap mlardr. Dier seeneklerin, soru kkndeki bilgi ile bir ilikisi yoktur. yonya'da serbest dnce'nin gelimesi ve ekonomik gelimeler, bilimsel almalar hz l a n d r m ve y o n y a ' y n e m l i bir k l t r merkezi haline getirmitir. Cevap B
2 7 . SS - 1994
Urartularn mezarlarn oda ve ev bii m i n d e yapp iine eitli eyalar koymalar a y a d a k i l e r d e n h a n g i s i n i n bir g s t e r g e sidir? A) Ticarette dei-toku usuln uyguladk larnn B) Mimarlkta gelitiklerinin C) Birden fazla tanrya nandklarnn D) Bar iinde yaadklannn E) Hayatn lmden sonra da devam ettiine inandklarnn
25. YS - 1993
Tarihi alara ayrmann amac aa da ki lerden hangisidir? A) Tarihe yardmc bilimlerden yararlanmak B) Toplumlar birbirinden ayrt etmek C) Tarihi olaylar nemine gre sralamak D) Takvimin balangcn belirlemek E) Tarihi olaylarn ncelenmesini kolaylatr mak zm: Tarihin a m a c g e m i olaylar n c e l e m e k o l d u u n d a n d o l a y bir o k z o r l u k l a kar karya kalmaktadr. Bu zorluklan amann nemli bir aamas da tarihi alara ayrmaktr. Cevap E
zm: Urartular da Msrllar gibi l d k d e n sonra yeni bir hayatn balayacana inanyorlard. Bundan dolay mezarlarn ev biiminde y a p a r a k iine kullanlacak eya yerletir m i l e r d i r . A, B, C ve D s e e n e k l e r i n i n mezarlarn yaplmasyla bir ilgileri yoktur. Cevap E
14
Genel Kavramlar ve ilka Medeniyetleri 30. SS-1995 lkada Msr'da tarm rnlerinden alnan v e r g i n i n b e l i r l e n m e s i m a t e m a t i i n , Nil n e h r i n i n t a m a zamannn h e s a p l a n m a s astronominin, Nil sularnn tasmasyla bozu lan arazi snrlarnn yeniden saptanmas ise geometrinin gelimesinde etkili olmutur. Yukarda verilen bilgilere dayanarak aa d a k i g e n e l l e m e l e r i n h a n g i s i n e ulala bilir? A) htiyalar nsanlar bilimsel almaya yn lendirmitir B J C o r a f i k o n u m t a r m d a v e r i m l i l i i et kilemitir. C) Doa olaylar kontrol altna alnmtr D) insanlarn yerleik hayata gemesinin bir nedeni tarmdr E) n s a n l a r a r a s n d a k l t r b e n z e r l i k l e r i vardr zm: Bilimsel almalar ve aratrmalar merak ve artlarn zorlamas ile meydana gelmektedir. Soruda da grld gibi Nil nehrinin (ta ma - ekilme) hareketleri bir takm zorluklar karm bu da baz bilimlerin gelimesini salamtr. B, C, D ve E seenekleri soruda verilen ak lamalardan karlabilecek yorumlar deildir. Cevap A
2 8 . YS - 1994
Anadolu'da tarih dnemlerinin Mezopo tamya ve Msr'dan daha ge balamas, Anadolu'nun aadaki zelliklerinden h a n g i s i n i n bir s o n u c u d u r ? A) Yaznn kullanlmasna daha ge balanl mas B) stilalarn daha ok olmas C) Siyasi birliin daha ge kurulmas D) nemli ticaret yollar zerinde bulunmas E) eitli inalara sahip nsanlarn bulun mas
zm: Tarih dnemleri yazyla balar. Anadolu'da bu devrin balamas M.. 2000 yllarndan sonra olmutur. Tarih olarak Msr ve Mezo potamya'dan sonra Anadolu'da yaznn kul lanlmas d a h a ge olmutur. Aralarndaki zaman fark bin yldan fazladr. Anadolu'da tarih devirlerine geilmesini Asurlular salamlardr. Cevap A
3 1 . SS - 1995
Bzansta sanatlar dinin ve mparatorluun emrinde almlardr. B u n a g r e Bizans'ta s a n a t l a r n a a d a k i l e r i n hangisi bakmndan engellendii savunulabilir? A) A n a d o l u topraklarnda varolmu eitli uygarlklardan yararlanmalar B) Siyasi otoriteyi artrmada yardmc olmas C) Sslemeye dayal eserler yapmalar D) Ynetimden maddi destek almalar E) leyecekleri konular zgrce semeleri zm: Sanat ve dnce adamlar Bizans'ta O r t o d o k s Kilisesinin ve mparatorun kont rolnde faaliyet gstermekte idiler. Bu durum sanatlarn serbest h a r e k e t l e r i n e z a m a n zaman snrlama getirmekte idi. Bu da sanat larn her konuyu ilemelerine engel olmak t a y d . H k m d a r n y a n n d a yer a l m a y a n sanatlar devaml cezalandrlmtr. Cevap E
29.
YS-1994 l k a d a k i d n c e h a y a t ile D o u v e Bat k l t r l e r i n i n k a y n a m a s n d a a a dakilerden hangisinin etkisi yoktur? A) Parann icat edilmesinin B) Yaznn bulunmasnn C) Uluslararas ticaretin D) skender'in Asya seferinin E) Skolastik dncenin
zm: E seeneinde grdmz skolostik d n c e O r t a a d a m e y d a n a g e l m i bir olay o l d u u n d a n lkadaki bir olay etk ilemesi mkanszdr. Cevap E
Genel Kavramlar ve lka Medeniyetleri
15 zm: ok gzel ayn z a m a n d a zor bir sorudur. zerinde yaadmz topraklarmz ne kadar tanyp tanmadmzn sorulmasdr. Tamamen bilgiye dayanmaktadr. Buna ben zer bir s o r u 1980 yl n c e s i n d e YS'de sorulmutu. Bu soru yleydi. Aspendos Tiyatrosu hangi devlete aittir. Bu soruda da Roma'ya ait eserler soruldu. Anadolu'da meydana getirilen eserlerde Hitit, Frig, yon, Lidya, Hellenistik Dnem, Roma ve Bizans'n byk bir katks vardr. Bu ese nleri ksaca tanyalm: - Hitit, vriz kabartmalar, Hitit Gnei, Yazl kaya kabartmalar. - Frig, Midas Mezar. - yon, Artemis, Apollo Tapna. - Lidya, Sardes Saray, Kral Yolu. - H e l l e n i s t i k D n e m , B e r g a m a Tapna (Zeus) Akropol, Asklepion. - Roma, Aspendos Tiyatrosu, Bozdoan Kemeri, emberlita, Avgustos Tapna, Roma Hamam ve Ogst mabedi. Cevap B
3 2 . YS - 1 9 9 5
I. II. III. IV. V. VI. Lidyallar braniler Hititler Fenikeliler yonlar Urartular
lkada yukardaki kavimlerden hangileri harf yazsn kullanmamlardr? A)l ve lif D) IV ve V B)llveV C) III ve VI E) V ve VI
zm: lka'da trl yaz eidi gelimitir. Bunlar:
Harf yazs Fenikeliler yonlar Lidyallar Romallar braniler Yunanllar
Hiyeroglif yaz - Msr - Hititler - Urartular
ivi yazs Smerler Hititler Persi er
Cevap C
rluun
eitli
almas
beleri
33. YS - 1995
I. II. III. IV. V. VI. Midas'n Mezar Bergama Tapna Avgustos Tapna Bozdoan Kemeri Apollo Tapna vriz Kabartmas
ins'ta kontIdurum laman sanat|lmakiayan
Anadolu'da bulunan yukardaki sanat eserlerinden hangileri Roma dnemine aittir? A) ve II B) III ve IV C) III ve V
Bvap E
D) I V v e V
E) V v e V I
S L A M D A N N C E K I T R K TARIH 1981 - 1995 SS - YS SORULARI ANALZ

1.
BLM
YS - 1991 O r t a A s y a ' d a Avar e g e m e n l i i n i n s o n a e r m e s i n d e n sonra 552 ylnda k u r u l m u olan devlet aadakilerden hangisidir?
A) Gktrk YILLAI
B) Uygur E) Akhun
C) Hun
fl-
SS;
YS
Toplam
D) Mool zm:
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 240
1 1 2
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 326
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43 566
1 2.
Orta A s y a ' d a B u m i n Kaan Avar h a k i m i y e t i n e son vererek G k t r k devletini 552 ylnda kurmutur. Dier devletlerin kurulu tarihini de verirsek soru daha net anlalr. Uygur Hun Mool Akhun (745-840) (M.. 220-48) (1206-1256) (360 - 557) Cevap A
1 1 3
2 2 5
SS-1994 Genel o l a r a k T r k l e r d e sanat U y g u r l a r ' a kadar, tanlabilir malzemeden deri, ahap, metal ve ta iiliine dayaldr. Uygurlarda ise sanat manastr, saray yapm ve bunlarn i donanm biiminde gelime gstermitir. Trkler'de sanatta grlen bu gelime, a a d a k i l e r d e n h a n g i s i n i n bir g s t e r g e sidir? A) G e b e hayattan yerleik hayata geildiinin B) lkenin snrlarnn genilediinin C) Komu devletlerle ilikilerin zayfladnn D) Ticaret anlaynn deitiinin E) lkenin stilalardan korunduunun
1981 - 1995 yllar a r a s n d a , I s l a m d a n nceki Trk Tarihi k o n u s u n d a n kan soru yzdeleri:
OSS'de YS'de Toplamda
% 0,833 % 0,920 % 0.883 o r a n n d a d r .
zm: Trk medeniyet tarihinin d n m noktas yer leik hayata geilmesidir. Trkler Uygurlar'a gelinceye kadar g e b e bir hayat tarznn etkisiyle her eyiyle tanabilir malzemeler k u l l a n l a r a k bir s a n a t g e l i t i r m i l e r d i r . Yerleik hayata geilmesiyle birlikte saray yapm da balamtr. Cevap A
Islamdan nceki Trk Tarihi 3. YS-1994 Aadakilerden hangisi bir Trk t o p l u l u u deildir? A) Kpaklar B) Vandallar C) Sabirler 5. YS-1995 Trk devletleriyle ilgili o l g u l a r d a n bazlar unlardr: I. Avrupa'da devlet kurmulardr. II. Maniheizm'i kabul etmilerdir. III. Alfabelerinde 14-18 harf kullanmlardr. IV. O r d u y u onluk sisteme gre ilk kez d zenlemilerdir. V. Moollar dneminde kltrel etkinlikleri olmutur. VI. Siyasi varlklarna Gktrkler son ver milerdir. Bu olgulardan hangileri Uygurlara ilikin dir? A) I. ve III. Cevap B j D) H.-lll.veV. E) H.-IV.veVl. B) I. ve V. C) IV. ve VI.
D) Karluklar
E) Avartar
zm: Kpaklar d o u Avrupa'da, Sabirler Ural Altay dalarnn dzlklerinde, Karluklar rti rma boylarnda, Avarlar da Avrupa ilerine kadar yaylm Trk topluluklardr. Vandallar ise Germen kavimlerine! endir.
j j
4.
SS-1995 Uygur Trkleri, bata Budizm olmak zere eitli dinlere bal deiik kltrlerle iliki kurduklar halde, dini terimlerin bile Trke karlklarn k u l l a n m a y a zen gstermislerdir. U y g u r l a r b u davranlaryla a a d a k i l e r d e n hangisini korumaya almlardr? A) Toprak btnln B) Ynetim biimlerini C) Milli benliklerini D) Toplumda eitlik anlayn E) Eski inan sistemlerini
zm: j \ j j Uygurlar, 745-840 yllar arasnda t k e n b l g e s i ile Aral g l c i v a r n d a yaadlar. Uygurlar Gktrklerin (552-745) yklmasyla kuruldular. Bu basit bilgilerin nda I. ve Vl.'nn olduu seeneklerin c e v a p o l a m a y a c a grlr. Bylece A, B, C ve E seeneklerini elemi oluyoruz. II., III. ve V. paragraflar Uygurlarn nemli birer zellikleridir. Soruyla ilgili olmasndan dolay Avrupa'ya g eden Trk devletlerini sralayalm: 1. Hunlar (Kuzey Hunlar) 2. Sibirler (Anadolu ilerine kadar girdiler) 3. Avarlar 4. Hazarlar 5. Bulgarlar 6. Macarlar 7. Peenekler 8. Kpaklar 9. Ouzlar (Uzlar) Cevap D |
] j
zm:
i
Trk devletleri tarih boyunca milli benliklerini koruyarak varlklarn devam ettirmilerdir.Her y e n i k a b u l e t t i k l e r i e y l e r i k l t r l e r i ile uzlatrmalardr. Uygurlar Budizmi kabul etmelerine ramen dini terimleri Trke kul(anarak milli benliklerini korumaya almlardr. Cevap C
I S L A M
TARIH
BLM
1981 - 1 9 9 5 S S - YS S O R U L A R I ANALZ
1 . YS - 1 9 8 3 s l a m m i m a r i s i ilk kez a a d a k i l e r d e n hangisinin dneminde, Hristiyan mimarisi ile yarabilecek bir dzeye ulamtr? A) Osmanllar B) Drt Halife C) Abbasiler
\ YILLA
cc
" SS
YS
Toplam soru says
Toplam
D) Emeviler zm:
E)Seluklular
kan Toplam kan soru soru soru says says says
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
TCR/M
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 240
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 326
1 1 1 2
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43 566
1 1 2 3
1 1
Fetihlerin etkisiyle Mslmanlar deiik kltr ve sanatlardan da etkilendiler. Douda ran, Hint ve in; batda Msr, Hellen, Bizans ve Yunan medeniyetlerinin etkisinde kaldlar Bu deiik kltr ve mimarilerden yararla narak karm ve sentez bir stil gelitirdiler. Bunun en byk rneini am'da yaplan Emevi Camisi oluturmaktadr. Bunu Kuds'te yaplan Kubbets - Sahra Camii izlemitir. Bu eserlerle slam mimarisi, etki lendii Hristyan mimarisi ile yarabilecek bir dzeye geldi. Cevap D
1 1 1 2 3 2 2 19 2.
1 1 1 2 1 12
1 2 1 7
YS-1984 slam mimarisinin deiik slam lkelerindeki uygulamalar arasnda birok benzerlikler olduu gibi slup ve biim ynnden nemli farklar da vardr. Bu tr farklarn ortaya kmasnda aa d a k i l e r d e n h a n g i s i n i n d i e r l e r i n d e n daha etkili o l d u u savunulabilir? A) B) C) D) E) Ekonomik yapnn Ulam ve haberlemenin Ulusal kltr ve corafi zelliklerin dari ve siyasi yapnn Mezhep farklarnn
1981 - 1 9 9 5 yllar a r a s n d a , s l a m T a r i h i k o n u s u n d a n kan soru yzdeleri:
zm: Fetih hareketlerinin baarya ulamasyla Mslmanlar ok deiik corafi blgelere yayldlar. Batda spanya'dan douda Maverannehr'e kadar hakim oldular. Bunun etkisiyle yaadklar yerin c o r a f i zellik lerinden ve yerel kltrlerinden etkilenerek farkl slup ve biimler meydana getirdiler. A,B,D ve E seenekleri eksik ve yanl yo rumlar ierdiklerinden cevap olamazlar. Cevap C
SS'de
YS'de Toplamda
:% 2,916
: % 3,680 : % 3,356 oranndadr.
slam Tarihi
19
3.
SS - 1 9 8 6 slamiyetin ilk yllarnda Araplar'n zgn bir mimarileri yokken, giderek mimaride belirgin bir Arap sanat ve slubu domutur. Bu kltrel gelimeyi salayan balca etken aadakilerden hangisidir? A) ok tanrl dinler B) Eski Arap uygarl C) Arap - in ilikileri D) Fethedilen lkelerin kltrleri E) Hellen uygarl zm: Yukardaki s o r u n u n benzeri niteliindedir. Arap sanat b a l a n g t a n e m l i bir nitelik t a m a z k e n Emevi ve Abbasi'lerle birlikte byk bir gelime gstermitir. Bunda en nemli etken fethedilen Sasan, Bizans ve Msr mimarilerinin etkisiyle zgn bir Arap mimari tarznn domasdr. A s e e n e i , O r t a a d a etkisini yitirmitir. B,C,ve E seenekleri ise eksik olduklarndan cevap olamazlar. Cevap D
5.
SS - 1 9 8 7 slamiyetten nce Mekke'yi ziyarete gelen Araplar, kurduklar byk panayrda alveri yaparlar, elenceler ve spor karlamalar d z e n l e r l e r , s o n r a d a K a b e ' d e k i putlar ziyaret ederlerdi. Aadakilerden hangisi bu paradan karlabilecek bir s o n u deildir? A) Mekke'nin kutsal olduu B) Araplar'n ticarete nem verdikleri C) Araplar'n ok tanrl dinlere inandklar D) Kutsal yerlerin ziyaret edilmekte olduu E) Araplar arasnda siyasi birlik bulunduu zm: Bu tip sorular, s o r u d a verilen metne gre cevaplanacak tipdendir. Burada yaplacak en nemli ey klara karlk gelen anahtar kelimeleri bulmaktr. A seenei iin, Kabedeki putlarn ziyaret edilmesi B seenei iin, kurulan panayrda al-veri yapmalar C seenei iin, Kabedeki putlar D s e e n e i in, Putlarn ziyaret edilmesi, karlk g e l m e k t e d i r . G r l d gibi E seenei darda kalmaktadr. Cevap E
4.
YS - 1986 Hz.Muhammed, aadaki savalardan h a n g i s i y l e am t i c a r e t y o l l a r n n g v e n liini salamtr? A) Bedir Sava C) Hayber Sava B) Uhud Sava D) Hendek Sava
6.
YS - 1 9 8 7 slam t a r i h i n d e , f e t h e d i l e n y e r l e r i n y n e t i m b i r i m l e r i n e ayrlmasna ilk defa kimin zamannda balanmtr? A) Hz. Muhammed C) Hz. mer E) Hz. Ali B) Hz.Ebubekir D) Hz. Osman
E) Huneyn Sava
zm: am ticaret yolu Bedir Sava'yla Mslman larn eline g e m i t i . H e n d e k Sava'ndan sonra M e d i n e ' d e b u l u n a n Yahudilerin bir ksm H a y b e r ' e g e l e r e k t i c a r e t y o l l a r n n gvenliini tehdit etmeye baladlar. Hz. M u h a m m e d b u n u n zerine Medine ve am ticaret yolu iin ok nemli bir konuma sahip olan Hayber'e bir sefer dzenlemitir. Hayber'de bulunan Yahudiler on gnlk bir kuatmadan s o n r a teslim oldular. Bylece am yolunun gvenlii salanm oldu. Cevap C
zm: Hz. mer d n e m i n d e fetihlerin artmasyla ele geirilen topraklar bir takm byk illere ayrld. lke snrlarnn g e n i l e m e s i idari rgtlenmeyi zorunlu hale getirdi. Buralara valiler ve kadlar tayin edildiler. Bu soruda B seenei eldirici gibidir. Fakat Hz. Ebubekir Arap yarmadasn vilayetlere blmtr. Hz. mer ise Arap yarmadas dndaki toprak lar, Msr, Suriye, Filistin ve ran' idari birim lere ayrmtr. Cevap C
20 7. YS - 1987 Aadakilerden hangisi,slam tarihinde yalnz Drt Halife d n e m i n i n zellik lerinden biridir? A) Devlet bakanlarnn s e i m s o n u c u n d a belirlenmesi B) slamiyetin Arap yarmadasnn dnda da yaylmas C)Arap aileleri arasndaki geimsizliin srmesi D) Yneticilere halife denilmesi E) slam dininde ayrlklarn srmesi zm: zm: Drt Halife dneminin hi hatrdan karlma mas gereken en nemli bir zellii vardr. Bu dnemde lk kez hem dnya hem de slam tarihinde yneticiler seimle belirlenmi lerdir.Bu d n e m e Cumhuriyet devri de de nilir. B,C,D ve E seenekleri Drt Halife dnemi nin dnda da grnrken halifelerin seimle belirlenmesi Emevilerin halifelii saltanata dntrmesiyle sona ermitir. Cevap A
stam Tarihi
9.
SS - 1990 Aadakilerden hangisi Mekkelilerin, Hicret'ten sonra Medine'de toplanan M s l m a n l a r b i r g o l a r a k k a b u l ettik lerini gsteren bir kant deildir? A) Kervan ticaretini srdrmeleri B) M e d i n e l i l e r e kar Uhut Sava'n yap malar C) Mslmanlara kar basklarn artrmalar D) Mslmanlarn Kabe'yi ziyaretlerini engel lemeye almalar E) Hz. Muhammed'le Hudeybiye Antlamas'n imzalamalar
i j
Hicretten sonra Medine'de bir slam devleti kurulmutu. Bu devletle Mekkeliler'in mcadeleleri, Arap yarmadas'nn fethinin t a m a m l a n m a s n a kadar s r d . B u a r a d a savalar srasnda Araplarn en nemli etkin lii olan kervan ticareti ise devam etmitir. B,C,D,ve E seeneklerine baklrsa bunlarn iki taraf arasndaki mcadelenin birer aa mas o l d u u grlr. Bu mcadelelerin baarya ulamasyla Mslmanlar bir g olarak kabul edilmilerdir.
Cevap A
8.
YS-1989 Kur'an ayetlerinin toplanarak bir kitap ha line g e t i r i l m e s i k i m i n d n e m i n d e o l m u tur? A) Hz. Muhammed C) Hz. Ebubekir E) Hz.Ali B) Hz.mer D) Hz. Osman
10. Y S - 1 9 9 1 A a d a k i l e r d e n hangisi, Hz. m e r dne m i n d e s l a m D e v l e t i ' n i n s n r l a r n hzla g e n i l e t m e s i ile b i r l i k t e g r l e n bir g e l i m e deildir? A) Adli tekilatn kurulmas B) lkenin byk illere ayrlmas C) Devaml ordugahlarn kurulmas D) Halifeliin saltanat haline getirilmesi E) Vergi sisteminin yeniden dzenlenmesi zm:
zm: Kuran- Kerim Hz. p e y g a m b e r z a m a n n d a ayet ayet vahiy olunuyor ve katipler tarafn dan yazlarak saklanyordu. Peygamberimizin vefatndan sonra balayan fetihlerde ok sayda hafzn ehit edilmesi zerine Halife Hz. Ebu Bekir bir kurul olutu rarak Kuran' Kerimi kitap haline getirdi. Kur'an- Kerim kitap haline getirildikten sonra Hz. Osman'da oaltmtr. Cevap C
lke snrlarnn g e n i l e m e s i y l e bir takm sorunlarn ortaya kmas doaldr. Toprak larn geni bir corafi alana yaylmas Hz. mer'i devleti daha sistemli hale getirmeye yneltmitir A, B, C ve E seenekleri Hz. mer'in yapt nemli gelmelerdir.D seenei ise Emeviler dnemine ait bir olaydr. Hz. Muaviye, olu Yezid'i velihat tayin ederek yneticilerin seimle belirlenmesi geleneini ortadan kaldrmtr. Cevap D
Tarihi
slam Tarihi 1 1 . SS-1992 H i c r e t t e n s o n r a Hz. M u h a m m e d M e d i n e halkna, savalara kimlerin katlacana karar v e r m e y e t k i s i n i n k e n d i s i n e ait o l d u u n u , Mslman olsun olmasn herkesin eit hak lara sahip olacan, d basklara kar birlik te hareket edileceini duyurmutur. B u d u y u r u a a t d a k i l e r d e n h a n g i s i n e bir kant olabilir? A) H i c r e t i n , y e n i bir t a k v i m i n b a l a n g c kabul edildiine B) Yeni bir devletin temellerinin atlmakta olduuna C)lke savunmasnn Mslmanlara brakldna D) Askerliin meslek haline getirildiine E) Askeri ve siyasi lerin b i r b i r i n d e n ayrldna zm: Hz. M u h a m m e d Hicretten sonra Medine'de sorudan da anlalaca gibi Medine ile ilgili olarak bu ehre s a h i p karak, o n u koru maya ynelik nlemler almtr. Yeni bir dinle birlikte yeni bir devletin de kurulmu oldu unu Medine'de yaayan halka ilan etmitir. A,D,ve E seenekleri tarihsel bakmdan Hz. Muhammed'den sonra meydana gelen olay lardandr, C s e e n e i ise, s o r u d a verilen M s l m a n o l s u n olmasn ifadesine terstir. Bundan dolay cevap olamazlar. Cevap B zm:
21 13. S S - 1 9 9 3 Yeni bir felsefi g r veya sanat akmn yaymaya alanlar gibi Hz. M u h a m m m e d de slam dinini yayarken balangta byk tepkiyle karlamtr. Bu d u r u m a bakarak aadaki yarglardan hangisine ulalabilir? A) Toplumlarn alkanlklarn deitirmek zordur B) Sosyal gelimeler kentlemenin bir sonu cudur C) D i n d e , d n c e d e ve y n e t i m d e eski uygulamalar geerlidir D) nsan hak ve zgrlklerinin belirli snrlar vardr E) Sanat etkinliklerinde dinlerin etkisi vardr
lerin, anan ettik-
yap-
devleti iler'in fethinin arada etkin dir. bunlarn sr aalelerin bir g
Cevap A
dnehzla en b i r
12. YS - 1 9 9 2
Abbasi Devleti'nde emir-! meralarn askeri ve idari y e t k i l e r i n i n g i d e r e k artmas aadakilerin h a n g i s i n d e etkili o l m u t u r ? A ) M s l m a n o l m a y a n l a r d a n v e r g i aln masnda B) Kadlk tekilatnn yaygnlamasnda C) Halifeliin saltanat haline getirilmesinde D) Arap milliyetiliinin ortaya kmasnda E) lkenin paralanmasnda zm: Emir-l meralk m a k a m , Trklerin A b b a silerin btn ilerini ellerine aldklar 9. yzyl dan itibaren n e m kazand. Abbasi Halifesi Mutasm'dan sonra bu m a k a m a yalnz Trkler getirildiler. Bu makam ksa zamanda b a b a d a n o u l a g e e r hale g e l d i . E m i r l mera o l a n Trkler halifeyi hie s a y a r a k byk bir kuvvet kazandlar. Halifeleri istedik leri g i b i d e i t i r d i l e r , b u d u r u m l k e n i n paralanmasnda etkili olmutur. Zaten A, B, C ve D seenekleri Abbasilerden nce m e y d a n a g e l m i olaylardr. B u n d a n dolay cevap olamazlar. Cevap E
Y e n i b i r d i n , y e n i b i r s a n a t v e y e n i bir dnce akmn kabul ettirmek olduka zor dur. Tarih b o y u n c a bu gelenek devam etmitir. Hz. M u h a m m e d kendisini ok iyi tanyan ve harta Muhammed-i Emin diyen M e k k e l i t e r e kar s l a m d i n i n i tantrken byk zorluklarla karlat. ok byk hakarete ve tepkiye urad. Mekkenin yeni bir dini kabul etmemesinde en nemli etken imdiye kadar ki alkanlklarn terketmedeki zorluklardr, B,C,D ve E klarnn Hz. M u h a m m e d ' i n karlat tepkilerle biri ilgisi yoktur. Cevap A
14. SS - 1993
Hz. Ebubekir dneminde, -Yalanc peygamberler ortadan kaldrlm, - ayaklanmalar bastrlm, -Dinlerinden dnen Arap kabilelerinin yeniden Mslman olmalar salanmtr. Hz. E b u b e k i r d n e m i n d e k i b u g e l i m e lerin t m birlikte d n l d n d e bun lar, aadakilerden h a n g i s i n i n bir kant dr? A) Ayaklanmalarn e k o n o m i k nedenlerden ktnn B) Mezhep ayrlklarna son verildiinin C) Dini ve siyasi ynden etkinlik kazanld nn D) Halifelik seiminde kabilelerin etkili ol duunun E) Arap kabileleri arasnda gebe hayatn yaygnlatnn
s mesi
r takm Topraknas Hz. etirmeye yapt Emeviler ederek lereini
\Cevap D
22 zm: Hz. Ebubekir i ayaklanmalar bastrarak, y a l a n c p e y g a m b e r l e r i o r t a d a n kaldrm bylece yeniden siyasi ve dini ynden Arap yarm adas'nda etkinlii salamtr. Soruda verilen olumsuzluklarn kaldrlmasnn kant s o r u l d u u n a gre seeneklerde olumlu bir ifade bulmamz istenmektedir. Bu da sadece C seeneinde vardr. Drt Halife Dnemi 632 - 661 yllar arasdr. 1. Hz. Ebubekir ( 6 3 2 - 6 3 4 ) 2. Hz. mer (634 - 644) 3. Hz. Osman (644 - 656) 4. Hz.Al (656-661) Cevap C zm:
slam Tarihi
Hakemler olay Hz. Ali Kerbela olay Emeviler Deve olay Hz. Ali Kuran'n toplanmas Hz. Ebu Bekir Hicret, slam tarihi ve Hz. Peygamberimizin hayatnda bir d n m noktasdr. Yeni bir devlet ortaya kmtr. Cevap C
17. Y S - 1 9 9 4
Aadaki savalardan hangisi M s l m a n Araplar'n Horasan'a kadar ilerlemelerine ve sonraki yllarda Trklerin Mslman olmalarna ortam hazrlamtr? A) Huneyn Sava B) Sffn Sava D) Nihavent Sava
15. Y S - 1 9 9 3 Suriye, Filistin ve Msr'da slam haki miyeti aadaki devirlerin hangisinde balamtr? A) Memlkler Devri C) Emeviler Devri B) Drt Halife Devri D) Abbasiler Devri
C) Puvatya Sava
E) Tebk Sava zm: N i h a v e n t Savan (642) k a z a n a n M s l manlar Sasanilere son vererek ran' slam lkesi haline getirdiler. Bylece Mslmanlar Horasan'da yaayan Trklerle karlatlar. A, B, ve E s e e n e k l e r i n d e savalar, Arap yarmadasnda meydana gelmi C seenei ise spanya'da gereklemitir. Trklerden o k u z a k l a r d a o l a n b u savalarn d o a l olarak Trkler'in Mslman olmalaryla da bir ilgisi yoktur. Cevap D
E) Fatimler devri zm: Suriye 634, Filistin 637 ve Msr 641 yllarnda Hz. mer d n e m i n d e alnmtr. Hz. mer ise Drt Halife dneminin ikinci ksmn olu turmaktadr. Dier slam devletlerinin kurulu ykl tarihlerini hatrlarsak soruyu daha iyi anlam oluruz: -Memlkler - Emeviler -Abbasiler -Fatimiler - Drt Halifeler (1250-1517) (661 - 750) (750-1258) (910-1174) (632-661) Cevap B
18. OSS-1995
Drt Halife dneminde btn Mslmanlar karde kabul edildii halde, Emeviler dne minde Araplar dier mslmanlardan stn grlmlerdir. Emeviler d n e m i n d e k i b u anlay aa d a k i l e r d e n hangisine o r t a m hazrlamtr? A) Hukuk alannda ilk rgtlenmenin bala masna B) Arap yarmadasnda slamiyetin yaylmas na C) Kur'an nshalarnn eyaletlere gnder ilmesine D) Deiik kltrlerden insanlarn bir arada yaamasna E) Siyasi kargaalarn balamasna
16. Y S - 1 9 9 4 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i Hz. M u h a m m e d dneminde gereklemitir? A) Hakemler olay B) Kerbela olay C) Hicret D) Kur'an'n toplanmas E) Deve olay (Cemel Vak'as)
slam Tarihi zm: Hz. Ali ve Emeviler'in ilk dnemlerinde mey d a n a g e l e n baz olaylar Araplar arasnda s i y a s i b i r l i i b o z m u t u . B u o l a y l a r Sffn Sava, Hakemler olay ve Kerbela olay idi. Bu olaylarn meydana getirdii olumsuzluu gidermek isteyen Emeviler, aralarnda siyasi birlii yeniden kurmak in Arap milliyetilii ni bir devlet politikas haline getirdiler.Bu da Mslmanlar arasnda siyasi kargaalarn domasna neden oldu. A, B, C, ve D seeneklerini incelediimizde bu olaylarn Emeviler'den n c e o l d u u n u grmekteyiz. Bundan dolay bu seenekler cevap olamazlar. Cevap E
23
19. YS - 1 9 9 5
Aadakilerden hangisi, slamiyet, Hristiyanlk v e M u s e v i l i k d i n l e r i n i n o r t a k zelliklerinden biri d e i l d i r ? A ) Bir p e y g a m b e r e g e l e n v a h i y s o n u c u kurulmu olma B) Kutsal kitaba dayanma C) badet yerlerine sahip olma D) Ahlaki deerlere byk nem verme E) Belli bir kavime ait olma
zm: Bu tip s o r u l a r d a klar n c l l e r i n h e p s i n i iine alacak ekilde olmaldr. A,B,C ve D seenekleri slamiyet, Hristiyanlk ve Musevilik iin g e e r l i d i r . Fakat E kk sadece Yahudilik iin geerli olup dier din lerde kavim zellii yoktur. Hz. Musa'ya Tevrat, Hz. sa'ya ncil Hz. M u h a m m e d ' e K u r ' a n - K e r i m v a h y olmutur. Bu dinlerin Havra, Kilise ve Camii gibi mabetleri vardr. Cevap E agttr? lalamasderrada
svap D
ILK T R K - I S L M D E V L E T L E R I
1981 - 1 9 9 5 SS - YS SORULARI ANALZ
1.
BLM
4)
YS-1985 Aadaki olaylardan hangisi, slam dnyasn d i e r l e r i n e g r e o l u m l u y n d e etkilemitir? A) Hal Savalar B) Tala Sava C) Fransz htilali D) Moollarn n - Asya'y istilas E) Yeni ticaret yollarnn bulunmas zm: 751 ylnda yaplan Tala Sava'nda Araplar Trklerle birlikte inlilere kar baarl oldu lar. Bu baar in'in Trkistan' terketmesine neden oldu. in'in uzaklamasyla boalan Trkistan'a Mslman Araplar girmeye baladlar. Bylece Trkler arasnda slamiyet hzla yaylmaya balam ve Trk slam Tarihi balamtr. Dier seenekler ise slam dnyasn o l u m s u z y n d e etkileyen olaylar olduundan cevap olamazlar. Cevap B
YILLAI
DC
"
SS
YS
Toplam
Toplam kan TopJam kan Toplam kan soru soru soru soru soru soru says says says says says says 15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 240 17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 326 6 2 32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43 566 -
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 TOW
1 -
2 1
1 2 1
2 1 2 1 1 2 12 2.
1 1
1 2 6
YS-1985 XI-yzylda, Dou'da Seyhun Irma, Bat'da A k d e n i z ve Marmara, Kuzey'de Kafkas Dalar, Gney'de Msr ve Basra Krfezi'ne kadar snrlarn geniletmi olan i m p a r a t o r l u k aadakilerden hangi sidir? A) Arap - islam mparatorluu B) Osmanl mparatorluu C) Byk Seluklu mparatorluu D) Trk - Mool mparatorluu E) Bizans mparatorluu zm: 1 1 . yzylda Osmanl ve Trk-Mool Devletleri y o k t u . Arap-slam imparatorluu da paralanmt. Bizans ise yava yava klmeye balamt. Bu dnemin en hareketli ve b y k devleti Seluklulardr. Seluklularn Turul ve ar Beyler dne minde temeli atlm, Alparslan ve Melikah d e v i r l e r i n d e ise e n g e n i s n r l a r n a ulamtr. Cevap C
1981 - 1995 yllar a r a s n d a , ilk Trkslm Devletleri k o n u s u n d a n k a n s o r u yz-deleri:
SS'de YS'de
Toplamda
: % 2,5 :% 0 , 1 8 4
: % 2,120 oranndadr.
Ilk Trk Islam Devletleri 3. SS - 1 9 8 6 Trk-slam uygarlnda aadakilerden h a n g i s i n i n y a s a k l a n m a s , oymaclk, kak maclk ve nakkalk g i b i s s l e m e sanat larnn g e l i m e s i n d e etkili olmutur? A) Yaz (hat) sanat B) Duvar inicilii C) Resim ve heykelcilik D) Figrl plastik sanat E) Minyatr sanat z.m: Trk-slam uygarlnda resim ve heykelcilik gelimemitir. nk slamiyet'te resim ve heykelin yaplmas uygun grlmemitir. Hat, minyatr, figr ve duvar inicilii ise olduka gelimitir. Cevap C zm:
25
Sultan Alparslan'n emriyle Nizam -l Mlk tarafndan ina edilen bu yzden de Nizamiye Medresesi diye bilinen medreseler B a d a t ' t a k u r u l d u . He^ t r l b i l i m b u m e d r e s e l e r d e okutuhfustur. Dnyann ilk n i v e r s i t e s i saylr. M e d r e s e y n e t i m bakmndan zerkti, hkmdar karmazd. Cevap A
6.
SS - 1 9 9 1 Se/uklufar'da resmi yazmalar Farsa idi. M e d r e s e l e r d e eitim A r a p a y a p l y o r d u . Halk ve ordu kesimi ise Trke konuuyor du. B u d u r u m , S e l u k l u l a r d a aadakilerden hangisine neden olmutur? A) Ordudaki asker saysnn azalmasna B) Yneticiler ile halk arasndaki balarn glenmesine C) Trk dilindeki gelimenin yavalamasna D) Yabanclarn siyasal basklarnn nlen mesine E) Ynetimde bilim adamlarnn sz sahibi olmasna zm: S e l u k l u l a r ' d a aktif dil o l a r a k A r a p a ve Farsa kullanld iin Trke'nin gelimesi yavalam ve hatta duraklama d n e m i n e girmitir. Bundan dolay Karamanolu Mehmet Bey, Trke'nin gelimesini sala mak ve Seluklu birliini kurmak amacyla Trke'yi resmi dil lan etmitir (1277). A, B ve E s e e n e k l e r i i l g i s i z y o r u m l a r d r . D seenei ise yanl bir yorumdur. Bundan dolay cevap olamazlar. Cevap C
4.
SS - 1990 inlilerle A r a p l a r a r a s n d a yaplan Tala Savas'nn dnya kltr tarihi asndan en pnemli sonucu aadakilerden hangi sidir? A) Bat Trkistan'n in basksndan kurtul mas B) Karluklar'n bamsz devlet olmalar C) Trk - Arap mcadelesinin sona ermesi D) Kat retiminin in'in dnda da yaygn lamas E} Trkler'in slam dinini yakndan tanmalar zm: Cevap k l a r n c e l e n d i i n d e s a d e c e D s e e n e i n i n k l t r t a r i h i ile b i r i l g i s i olduunu gryoruz. Tala Sava'nda in kltr zellikle de kat tannm ve Mslmanlar tarafndan deiik yerlerde de kullanlmaya balanmtr. Dier seenekler ise siyasi tarihle ilgilidir.Bundan dolay cevap olamazlar. Cevap D 7.
5.
YS - 1 9 9 0 slam dnyasnda nemli bir eitim re tim kurumu olan Nizamiye Medresesi'ni aadaki devletlerden hangisi kurmu tur? A) Seluklular C) Karahanllar B) Abbasiler D) Gazneliler
YS - 1 9 9 2 Karahanllar Devleti, aadaki zellik lerinden hangisiyle Gktrk devletinden ayrlr? A) Trkler tarafndan kurulmu olmas B) slam dinini kabul etmesi C) Dou ve Bat diye ikiye ayrlmas D) Asya'da kurulmu olmas E) Trk k l t r n anlatan yaptlara sahip olmas
E) Samanoullar
26 zm: Karahanllar, Trk tarihinde yeni bir dnemin b a l a m a s n a n e d e n o l m u t u r . Trkler b u devletin kuruluuna kadar geleneksel G k t a n r dini i i n d e y d i l e r . Trkler, Tala savann da etkisiyle slam' kabul ederek yeni bir devlet olarak Karahanllar kurdular. A,C,D ve E s e e n e k l e r i h e m Karahanllar hem de Gktrkler iin geerli hkmlerdir. Bundan dolay cevap olamazlar. Cevap B
lk Trk slam Devletleri
1 0 . SS - 1 9 9 4
Ortaada Mslman bilim adamlarnn eski Yunan filolozoflarnn eserlerinden yaptklar eviriler, daha sonra Avrupallarn Ortaa a n l a y n d a n k u r t u l m a l a r n d a n e m l i bir etken olmutur. Bu bilgiye dayanarak, aadaki yarglar dan hangisine ulalamaz? A) Avrupallar slam kaynaklarndan yararlan mtr. B) evirilerin yapld d n e m d e slam dnyasnda Avrupa'dan d a h a aydn bir dnce ortam vard. C) Eskia Yunan dnrleri Ortaadaki Avrupa dnrlerinden farkl bir anlay iindedirler. D) O r t a a ' d a Mslman-Hristiyan at mas sona ermitir. E) slamiyet bilime, pozitif ve aklc dn ceye kar deildir. zm: Soru kknden hareketle A,B,C, ve E see n e i n d e verilen h k m l e r e ulalabilir. D seenei ile ilgili olarak 12. ve 13. yzyllarda yaplan Hal Seferlerini hatrlarsanz Mslman-Hristiyan atmasnn sona er mediini grebilirsiniz. Cevap D
8.
YS - 1 9 9 2 Byk S e l u k l u l a r d a , f e t h e d i l e n t o p r a n f e t h e d e n i n mal o l m a s , a a d a k i l e r d e n hangisinde etkili o l m u t u r ? A) Feodal beyliklerin ortaya kmasnda B) Merkeziyetiliin glenmesinde C) Deneyimsiz kiilerin komutan olmasnda D) Ticarete nem verilmesinde E) lkede bayndrlk ilerinin aksamasnda
zm: Seluklularda fethedilen topraklar genel olarak devletin mal saylmakla birlikte, fethe den u beyine ikta olarak verilirdi. ilerinde serbest, d ilerinde hkmdara bal olan bu beyler zamanla feodal bir yapnn olu masna ortam hazrlamlardr. Merkeziyetilik, beylerin gtenmesyle birlik te zayfladndan B seenei cevap olamaz. C, D, ve E seenekleri de ilgisiz yorumlar ierdiklerinden cevap olamazlar. Cevap A
1 1 . S S - 1995
S e l u k l u S u l t a n l a r , d i n v e rk ayrm g z e t m e d e n h a l k a t o p r a k d a t a r a k bo araziyi d e e r l e n d i r m e y i devletin grevi saymlardr. Seluklu sultanlarnn izledikleri bu politi ka, ncelikle aadakilerden hangisini salamaya yneliktir? A) Vergi toplam dzeni B) retimde art C) Toprak btnlnn korunmas D) lkede asayii E) Ynetimde sreklilii zm: Seluklu toprak sistemine genel olarak Usta ad verilirdi. Bu s o r u ikta sisteminin genel olarak amacyla ilgili bir sorudur. Bu sistemin a m a c her z a m a n i i n u d u r : r e t i m d e s r e k l i l i i v e a r t s a l a m a k t r . Dier seenekler ise devletin genel siyaseti ile ilgi lidir. Bo topraklarn datlarak deer lendirilmesiyle ilgili deildir.
9.
YS - 1 9 9 3 8 4 0 - 1212 yllar a r a s n d a T r k i s t a n ' d a siyasal varlk g s t e r m i olan T r k Devleti aadakilerden hangisidir? A) Gazneliler C) Karahanllar B) Uygurlar D) Harzemahlar
E) Gktrkler zm: Gazneliler Uygurlar Harzemahlar Gktrkler Karahanllar (963-1187) (745-840) (1097-1231) (552-745) (840-1212) Cevap C
Cevap B
lk Trk slam Devletleri
12. SS - 1 9 9 5
islam d n y a s n n n l b i l g i n l e r i n d e n bni Sina'nn "Kanun" adt eseri Batllar tarafn d a n o n b e d e f a L a t i n c e y e e v r i l e r e k tp retiminde kullanlmtr. Bu durum aadaki genellemelerden hangisini d o r u l a m a z ? A) slm dini, bilimsel gelimelere aktr. B) Pozitif b i l i m l e r d e slm b i l g i n l e r i n i n de hizmetleri vardr. C)Tp alannda da slm bilgini yetimitir. D) Pozitif bilimler slmiyetle birlikte domu tur. E) Bat dnyas slm bilginlerinden yararlan mtr.
zm: slam dini gnmzden 14.yz yl nce do mutur. Bugne kadar bilimle iice gelierek gelmitir. Bilim ise kk ok eski dnemlere d a y a n a n bir olaydr. l k a d a y o n l a r ' n , Msrllar'n, S m e r l e r ' n ve F e n i k e l i l e r i n bulular bilimin ilk rneklerini oluturmak tadr. A, B, C, ve E seenekleri d o r u bir genel lemedir. D seenei ise yanltr. nk bilim slam'dan nce de vard. Cevap D
TRKIYE
TARIHI
1. YS-1983 t. Gktrk Devleti II. Kutluk Devleti III. Eyyubi Devleti IV. Memlkler Devleti V. Osmanl Devleti
BLM
1981 -1995 SS - YS SORULARI ANALZ
YILLAI
tr.
SS
YS
Toplam soru says
Toplam
Yukarda verilen Trk Devletlerinden h a n g i l e r i belirli bir sre de o l s a ayn d n e m d e yaamlardr? A) IV. ve V. B) III. ve IV C)lll.veV.
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992. 1993 1994 1995
TCR/M
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 240
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 326
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42
2 zm:
D) I. ve II.
E) I. ve III.
1 1
Bu tip sorular dorudan kronoloji sorulardr. Devletlerin kurulu ve ykl tarihlerini bilirsek bu soruyu rahatlkla zebiliriz. Gktrk (552 - 630) Kutluk (680 - 745) Eyyubi (1174-1250) Memlkler (1250-1517) Grld gibi Osmanl Devleti ile Memlk ler belli bir sre de olsa birlikte yaamlardr. Dier devletler ise bir birlerinin devam olarak ortaya kmlardr. Cevap A
2 2 1
1 2 2 1
2.
YS - 1983 Anadolu'daki "kervansaraylar" en ok hangi amaca hizmet iin yaplmtr? A) Anadolu'da i dzeni salama B) Ddan gelecek tehlikelere kar korunma C) Ticareti gelitirme D) Trk konukseverliini tantma E) Yoksul kiilere yardm etme zm: Anadolu Seluklularnda ticaret, devletin ana politikasn belirleyen en nemli bir unsurdur. Bakent Konya'dan balamak zere nemli kervan yolu vard. Bu kervan yollar boyunca hareket eden tccarlarn mal ve can g v e n l i k l e r i n i s a l a y c n l e m l e r alnd. Bylece ticaretin gelimesi salanarak A n a d o l u n e m l i bir merkez haline getiril mitir. Kervansaraylar A, B, D ve E seeneklerini de k a p s a m a k t a d r l a r , fakat en n e m l i amac deillerdir. Cevap C
1 8
1 12
43 566
1981 - 1995 yllan arasnda, Trkiye Tarihi k o n u s u n d a n k a n s o r u y z d e l e r i : SS'de : % 3,333
YS'de
Toplamda
: % 1,226
: % 2,120 o r a n n d a d r .
Trkiye Tarihi
29 5. i SS-1988 Anadolu Seluklu Devleti dneminde talyan, Fransz, ranl, Suriyeli ve Yahudilerden baz gruplar Antalya, Konya, Kayseri ve Sivas gibi ehirlere, baz Trkler ise Kbrs,Suriye ve Krm'a yerlemilerdi. Bu d u r u m u n balca nedeni aadaki alanlardan hangisinde grlen gelime lerdir? i A) Ticaret B) Savunma C) Eitim E) Tarm
3.
SS - 1 9 8 5 " A n a d o l u S e l u k l u Devleti z a m a n n d a ve Osmanl mparatorluu'nun ykselme dnem i n d e A n a d o l u ' d a k i z a n a a t k a r l a r 'Lonca' denilen zanaat gruplarna ayrlarak ynetici lerini kendileri semilerdir." Bu durum, aadakilerden hangisini gsteren bir kant olabilir? A) Loncalarn ticari alanda baarl olduklar B) Devletin zanaatkarlar desteklediini C) Halkn ounluunun zanaatkar olduunu D) Z a n a a t k a r l a r arasnda dayanma olduunu E) El sanatlarnn, A n a d o l u ' d a balca gelir kayna olduu zm: ehirde oturan esnaf, aralarnda birleerek dini-ekonomik zellik tayan bir tekilat kur dular. Her loncaya mensup olanlar arasnda sk bir dayanma salanmtr. Bylece her esnaf dernei kendi iini tamamen tekeline alyor ve karlkl bir denetim salyordu. Bu d u r u m retimde kaliteyi arttrrken tketici lerin de haklarnn koruma altna alnmasn salyordu. Cevap D
D) Mimari i zm:
Anadolu Seluklu Sultanlarnn byk bir ks mnn yapt a l m a l a r d a , f e t i h l e r d e ve anlamalardaki amalan ticareti gelitirmekti. Bu almalar s o n u n d a yabanclarn dene yimlerinden yararlanlm ve canllk salan mtr. Ksa zamanda Anadolu milletleraras ticaret yolunun merkezi durumuna gelmitir. K o m u ve Batl devletlerle daha iyi irtibat kurabilmek iin Anadolu'daki nemli ticaret merkezlerine y a b a n c tccarlar yerletir ilirken, Trk tccarlar da k o m u lkelere yerletirilmitir. Cevap A
4.
YS - 1 9 8 6 Aadakilerin hangisinin A n a d o l u Sel u k l u D e v l e t i ' n i n y k l m a s ile d o r u d a n ilikisi yoktur? A) Babailer syannn kmas B) Osmanl Devleti'nin kurulmas C) Anadolu'nun Mool hakimiyetine gemesi D) Hal Savalar'nn sona ermesi E) A n a d o l u ' d a bamsz beyliklerin kurul mas zm: Hal Seferleri, Anadolu Seluklu Devleti'nin yklmasndan n c e , k u r u l u d n e m i n d e gerekleen bir olaydr. Hal Seferlerinin bu devletin yklmas ile dorudan bir ilikisi yok tur. lk Hal Seferi Anadolu Seluklularn o l u m s u z y n d e e t k i l e m i d i e r l e r i ise (5,6,7.8) dorudan Ortadou'ya ynelmitir. Bu soruda B seenei eldtrici gibi grn mektedir. Aslnda Osmanl Beylii'de Anadolu'da kurulan bamsz bir beyliktir. B ite E seenekleri birbirleriyle iiedir. A, B, C,ve E s e e n e k l e r i d o r u d a n A n a d o l u Seluklu Devleti'nin yklmasyla ilgilidir. Cevap D
i i
6.
YS - 1990 Anadolu Seluklu yaplan, I. Kseda II. Yass emen III. Miryokefalon
Devleti
zamannda
s a v a l a r n n k r o n o l o j i k sras a a d a k i lerden hangisinde verilmitir? A) L, III., t. B) III., II., I. C) 11., III., I E) III., I., II.
D) II., | ili, i z m: j
Savalarn tarihlerini vererek bu soruyu zelim. - K s e d a , 1243,Moollarla - Y a s s e m e n , 1230, Harzemahlarla - Miryokefalon, 1176'da Bizans'la yaplm tr. Cevap B
30
Trkiye Tarihi SS - 1991 Anadolu Seluklular Antalya.Alanya ve Sinop gibi limanlar ele geirdikden sonra bu limanlarda Avrupal tccarlara dk gmrk tarifesi uygulamlardr. Anadolu Seluklularndan bu uygula mann amac aadakilerden hangisidir? A) Ticari ilikileri gelitirmek B) A v r u p a ' n n Trklere kar b i r l e m e s i n i nlemek C) Avrupa'da nfus blgeleri kurmak D) Denizlerde stnlk salamak E) Anadolu'da siyasal birlii salamak zm: Grld gibi Anadolu Seluklularyla ilgili ok sayda soru sorulmu. Bu sorularn yak lak olarak amalar ayndr. Bu sorunun da cevab Anadolu Seluklu Devleti'nin genel politikasyla ilgli olarak ticareti gelitirmektir. Dier seeneklere baktmzda bu ama larnn Anadolu Seluklularnn politikalaryla ilgili olmadn grrz. Cevap A zm: A n a d o l u , X I I I . y z y l d a b y k bir M o o l felaketiyle karlamt. Siyasi birliin bozul masyla Anadolu'nun deiik yerlerinde Trkmen beyleri ortaya kmaya balad. A, C ve E s e e k l e r i o l u m s u z y n d e etk ilenirken B seenei de ilgisiz bir yorum ier mektedir. Cevap E 9. SS-1992 XIII. y z y l s o n l a r n a d o r u A n a d o l u ' d a Mool basksnn zayflamas zerine, snr lara yerletirilmi Trkmen beyleri ve halk zerindeki Seluklu otoritesi de zayflamtr. Bu d u r u m a a d a k i l e r d e n h a n g i s i n e hz kazandrmtr? A) Anadolu'da ticaretin gelimesine B) Bizans'ta entrikalarn balamasna C) Anadolu'da nfusun artmasna D) Anadolu'daki karklklarn ortadan kalk masna E) Beyliklerin ortaya kmasna
7.
8.
SS-1991 M e m l k l Devleti'nin varl Osmanl D e v l e t i ' i n d e n d a h a ksa s r d h a l d e , Memlkler'de tahta geen hkmdar says Osmanllardan daha oktur. Memlklerde hkmdar deiikliklerinin Osmanllar'dan daha fazla olmasnn nedeni aadakilerden hangisidir? A) Toplumun eitli etnik guruplardan olu mas B) Her emirin sultan o l m a hakkna s a h i p olmas C) Trke bilenlerin imtiyazl olmas D) Osmanl Devlet'nden nce kurulmas E) H k m d a r l n halifenin onayna bal olmas zm: Bu soruda iki Trk - slam devletinin kar latrlmas yaplmtr. Memlkler Osmanllar gibi merkeziyeti bir devlet olamamlardr, Osmanllar'da tahta geiin bilirli bir usul varken, snrlama getirilirken, Memlkler'de ise her ehzadeye ve komutana sultan olma hakk verilmitir. Bu da sk sk deiikliklere neden olmutur. Cevap B
1 0 . SS - 1992
Anadolu Seluklu Devleti'nde, kendilerine bir blgenin ynetimi verilen hanedan yelerine "melik" deniyordu. Kendi blgelerinin yneti minde sz sahibi olan meliklerin para bastr ma, sava ama ve siyasi grme yapma yetkileri yoktu. M e l i k l e r i n y e t k i l e r i n i n snrl tutulmas, aadakilerden hangisine n e m verildii ni gsterir? A) Snrlarn gvenliinin arttrlmasna B) Ekonomik durumun dzeltilmesine C) lke btnlnn korunmasna D) Yerleik hayatn yaygnlatrlmasna E) D ilikilerin artrlmasna zm: Trk-slam medeniyetinde ve geleneklerinde para bastrma, sava ama ve hutbe okutma gibi zellikler hkmdarlk alametlerinden saylrd. Melik olarak sancaklara tayin edilen ehzadelerin lke btnln bozmalarna engel olmak iin baz yetkileri ellerinden al n a r a k m e r k e z e b a l l k l a r artrlmtr. Melikler i ilerinde serbest d ilerinde ise merkeze bal bir konumda idiler. Cevap C
Trkiye Tarihi
31 12. Y S - 1 9 9 5 A n a d o l u Seluklular ticaret yollarnn ele geirilmesine nem vermilerdir. Aadakilerden hangisi A n a d o l u Seluk lularnn bu yaklamnn sonularndan biri deildir? A) B) C) D) E) Kervan ticaretinin yaygnlamas Kervansaraylara htiya duyulmas kta sisteminin kurulmas ehirciliin nem kazanmas lkenin stratejik nem kazanmas
1 1 . SS - 1993
Anadolu Seluklular d n e m i n d e lkede Mslman Trklerle birlikte yaayan Hristiyan ve Musevi t o p l u l u k l a r g e n e l d e ehirlerde oturur, zanaat ve ticaretle urar, badet ve dini trenlerini serbeste yerine getirirlerdi. Bunlar, askerlik yapmazlar, ancak vergi derlerdi. Bu durum Anadolu Seluklularyla ilgili olarak aadakilerden hangisinin bir gstergesidir? A) Hogrye dayanan bir siyasetin uygu landnn B) Ticaretin lke ekonomisindeki paynn az olduunun C) A n a d o l u ' d a slamiyetin giderek yaygn latnn D) Yabanclardan alman vergilerin giderek azaltldnn E) Devlet ynetiminde yabanclara da grev verildiinin [
zm: Anadolu Seluklular ile ilgili sorular genellik le hep ticaretten gelir ilkesi yine bozulmad. A,B-D ve E s e e n e k l e r i A n a d o l u Seluk lularnn ticarete verdikleri nemin bir sonucu saylr, ikta sistemi ise tarma verilen nem den kaynaklanyor. Cevap C
zm: Anadolu Seuklularnda lkede her trl din ve millete m e n s u p nsanlar belli artlarda rahatlkta birlikte yaamaktaydlar. Din ve dil farkllna ramen bir uyumun olmas doru dan doruya devletin hogrye dayanan bir siyaset takip etmesine baldr. Bu sorular dier Trk Devletleri iinde genelletirilebilir. Anadolu Seuklu Devleti yerine Gazneliler, Byk Seluklular, Osmanllar ve dier ayn zettikteki devletler yazlabilir. Cevap h e p ayndr. H o g r l bir siyasetin u y g u l a n masdr. Cevap A
ORTAA
D A
AVRUPA
1.
BLM
YILLA
or
oss
OYS
Toplam
SS-1981 "alar b o y u n c a Trk, slam ve Hristiyan kltrlerinin etkileimini ortaya koymak isteyen bir aratrc zmir'e gelmitir. al malara balayaca srada bu aratrcya, incelemelerini stanbul'da yapmas nerilmi, byle y a p a r s a b u k o n u d a d a h a o k kant bulabilecei sylenmitir stanbul'un hangi zelliine dayanlarak b y l e bir neride b u l u n u l m u t u r ? A) Yeni T r k D e v l e t i ' n i n en k a l a b a l k ve gelimi kenti olmasna B) B i z a n s ve O s m a n l d n e m l e r i n d e h kmet, ticaret ve kltr merkezi olmasna C) Hal Seferleri'nin Anadolu'ya gei nok tas zerinde bulunmas D) s t a n b u l ' u n T r k l e r ' d e n n c e A r a p l a r tarafndan da kuatlm olmasna E) Halknn deiik k l t r l e r d e n gelen aratrclan hogryle karlamasna zm: Trk,slam ve Hristiyan kltrlerinin daha geni i n c e l e n e b i l m e s i i i n zmir ile stan bul'un karlatrlmas istenmitir. Aratrma in stanbul nerildiine gre iki ehrimiz a r a s n d a en b i l i r g i n f a r k B s e e n e i n d e g r l m e k t e d i r . s t a n b u l u z u n yllar h e m Roma'nn h e m de Osmnl Devleti'nin ba kentliini yapm ve ki nemli dinin merkezi k o n u m u n d a o l m u t u r . zmir'in ise her iki kltr de ilgilendiren bir yn yoktur. Cevap B
Toplam kan rodam kan Toplam kan soru soru soru soru soru soru says says says says says says 15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 240 1 17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 326 2 5
1981 1982 1983 1984 1985 1966 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1U4 1995
TCFl/M
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43 566
1 2
1 2
1 2 1
1 2 1 2 11
1981 - 1995 yllan arasnda, Orta a'd a A v r u p a k o n u s u n d a n kan s o r u yz deleri: SS'de YS'de Toplamda : % 3,33 : % 1,533 : % 1,943 oranndadr.
2 . YS - 1 9 8 7
A a d a k i l e r d e n h a n g i s i , Hal Sava l a r n n Trk - slam dnyasnda meydana g e t i r d i i nemli s o n u l a r d a n biri deildir? A) Anadolu Seluklu Devleti'nin zayflamas B) S u r i y e ve F i l i s t i n t o p r a k l a r n n harap olmas C) Avrupallarn Ortadou'yu yakndan tan malar D) Trklerin slam dnyasndaki nemlerinin artmas E) A n a d o l u ' d a k i Trklerin slamiyeti kabul etmeleri
Ortaa'da
Avrupa
33
zm: Hal Seferleri XI. yzyln sonlarnda ba lam (1096) XIII. yzyln sonlarna kadar de vam etmi (1270) byk bir olaydr. Sekiz byk Hal Seferi yaplm b u n u n alts ile dorudan Trkler mcadele etmitir A,B,C,ve D seeneklerine bakldnda bun larn d o r u d a n Hal Seferlerinin birer so nucu olduu grlr. E seenei ise 1071 Malazgirt Sava'yla ve bundan nceki olay larn etkisiyle balamtr. B u n d a n d o l a y nceki olay sonraki olayn sonucu olamaya candan Trkler'in slamiyeti kabul etmeleri Hal Seferleri'nin bir sonucu deildir. Cevap E
4.
YS - 1 9 8 8 Aadakilerden hangisi Hal larnn nedenlerinden biridir?
Sava
A) Hristiyanlarn, kutsal tandklar yerleri Mslmanlardan almak istemeleri B) Derebeylerin kuvvetlerinin azalmas C) Papazlarn dinsel otoritelerini yitirmeleri D) Pusula, b a r u t ve kat g i b i bulularn batya yaylmas E) Hiristiyanlarn Mslmanlar daha yakn dan tanmalar
zm: Hal Seferleri'nin din, ekonomik ve siyasi nedenleri vardr. A s e e n e i dndakiler Hal Seferleri'nin sonulardr. A seenei ise Hal Seferleri'nin nemli bir nedenidir. Hallar, K u d s ' n Fatimiler'in elinde olmasndan dolay Hristiyanlarn dini duygu larn kamlayarak 1096 ylnda ilk sefere kmlar ve Kuds' Fatimler'den almlar dr. Cevap A
rinin daha ile stantoastvrma sj, ehrimiz neinde fillar hem ti'nin ba|in merkezi se her iki jr. Cevap B
3.
YS - 1988 Aadakilerden hangisi, Avrupa'da feo dalitenin kurulmasna o r t a m hazrlayan etkenlerden biridir? A) Hal Savalar B) Corafya Keifleri C) Rnesans Hareketleri D) Kavimler G E) Reform Hareketleri
5.
SS - 1 9 9 0 Aadakilerden hangisi, Ortaa'da kiliseyi t e m s i l e d e n Papaln siyasal bfr g o l d u u n a kant olarak gsterilemez? A) Kendi hakimiyetinde topraklar olmas B) ok sayda din adam yetitirmesi C) Krallar aforoz etme yetkisinin bulunmas D) Hal Savalarn dzenlemesi E) Krallara ta giydirmesi
zm: Ortaa Avrupa'snn siyasi yaps feodalite dir. Feodalite rejimi Ortaa boyunca devan etmitir. S e e n e k l e r e b a k t m z d a Hal Seferleri ve Kavimler G'nn bir Ortaa olay o l d u u n u g r r z . C o r a f i Keifler, Rnesans ve Reform ise birer Yenia olaydr. Hal Seferleri 1 1 . y z y l d a baladna gre tek d o r u cevap Kavimler G kalyor. Kavimler G 375 ylnda Hunlarn Dou Avrupa'ya ynelmesiyle geni topluluklar ve kavimler b y k o r a n d a yer deitirmitir. Roma'nn ikiye ayrlmasyla feodal beyler ortaya kmlar insanlar gl birilerinin etrafnda toplanmaya balamtr. Cevap D
zm: Ortaa'da kilise, feodalitenin etkisiyle geni topraklara ve o n u n g e t i r d i i zenginliklere sahip olmutu.Kiliseyi temsil eden Papaln k r a l l a r a t a g i y d i r m e s i , Hal Seferlerini balatmas, krallar a f o r o z etme yetkisine sahip olmas ve geni topraklara sahip olmas Papalarn b y k bir g o l d u u n u gstermektedir. B s e e n e i ise Kilise'nin devamn sala m a y a y n e l i k bir olaydr.Dinsel bir nitelik tar. Siyasal bir yan yoktur. Cevap B
lamas n harap lan tam imlerinin :i kabul
34
Ortaa'da SS - 1 9 9 2 Bizans m p a r a t o r l u u ' n d a hkmdarlk makamn kendine gvenen ve yeterince gl olan kiiler ele geirebilirdi. Bu durum, Bizans mparatorluu'nda a a d a k i l e r d e n h a n g i s i n e neden o l m u tur? A) Hkmdarlarn yetkilerinin snrlanmasna B) Dinin devlet ynetiminde etkisinin azal masna C) Askeri ve sivil ynetimin birbirinden ayrl masna D) Birden fazla soyun ynetime gelmesine E) lkenin kk eyaletlere blnmesine 8. zm: Bizans mparatorluu'nda on nemli slale ynetime gelmitir. Slale ynetimi Bizans g i b i b i r o k l k e d e u y g u l a m t r . B u tarz ynetim devletin buhranl dnemlerinde sk sk d a r b e l e r e n e d e n o l m a k t a y d . D a r b e yapan slale taht ele geirirdi. Bu nedenle Bizans otoritesi sk sk taht deiiklikleri ve o n u n getirdii skntlara sahne o l u y o r d u . Bizans'ta Paleololar slalesi ile Kommenler slalesi arasnda yllar sren mcadeleler yaanmtr. A, B, C ve E s e e n e k l e r i n c e l e n d i i n d e Bizans ynetiminin zellii ile bir ilgisinin olmad grlr. Cevap D zm: i
Avrupa
6.
O r t a a b o y u n c a H r i s t i y a n d n y a s iki byk mezhebin etkisi altnda kald. Bunlar Katolik v e O r t o d o k s M e z h e b l e r i . Katolik Mezhebi hibir deiiklii kabul e t m e d e n H r i s t i y a n l Hz. Isa d n e m i n d e k i g i b i y a a d l a r . P a p a n n y a n l m a z l anlay hakimdi. Kilisenin byk topraklar ve malikhaneleri vard. Hal Seferlerine kadar halk, bilim, dnce, sanat ve krallar ze rinde etkili olan Katolik Kilisesi Hal Sefer leriyle eski g c n yitirdiinden n c e d e n bask kurduu kurumlar zerindeki etkisini yitirdi. Bylece Avrupa'da zgr bir dnce ortam olumaya balad. Cevap E SS-1993 Ortaa'da Avrupa toplumlarnn soylular, rahipler, burjuvalar ve kyller olmak zere snflara ayrlmas a a d a k i l e r d e n hangisini g s t e r m e k t e d i r ? A) ehirli snfn ticaretle uratn B) Halk arasnda eitsizlik olduunu C) Din adamlarnn yetkilerine gre snflara ayrldn D) Halkn yaam dzeyinin yksek olduunu E) Halk a r a s n d a belli m e s l e k l e r e n e m verildiini zm: Ortaa'da (375-1453) soyluluk ve zenginlik ok nemli bir l olduu iin halk eitli snflara ayrlmt. Bu snflar birbirlerinden ok farkl yapya sahiptiler. Babadan oula geen bir snf dzeni vard. Bu da Avrupa'da halk arasnda eitsizlik olduunu gstermek tedir. E s e e n e i cevap gibi g r n y o r s a da Avrupa'daki toplumlarn snflara ayrlmas mesleki bir ayrlma olmayp asalet ve gelire gre bir dzenlemedir.Dier seenekler ise eksik ya da yanltrlar. Cevap B
7.
SS - 1 9 9 3 A v r u p a t o p l u m l a r n d a Katolik K i l i s e s i ' n e ballk, Hal S a v a l a r n d a n s o n r a eski gcn kaybetmitir. Bu d u r u m aadakilerin hangisinde etkili olmutur? A) Hristiyanlarn K u d s ' kutsal yer say masnda B) Feodal rejimlerin kurulmasnda C) Kavimlerin yer deitirmesinde D) Mezhep Savalarnn sona ermesinde E) zgr dnce ortamnn olumasnda
9.
SS - 1 9 9 4 Ortaa'da kurulan devletlerin bir oun d a h k a m d a r l a r e g e m e n l i k l e r i n i dine d a y a n d r m l a r ve d i n a d a m l a r devlet y n e t i m i n d e etkili olmulardr. Bu d u r u m a a d a k i l e r d e n hangisinin bir gstergesidir? A) Laik olmayan devlet anlaynn B) Tutsaklk uygulamasnn C) Lonca sisteminin D) Feodal sistemin E) ehir devleti anlaynn
Ortaa'da
Avrupa
35
zm: S o r u d a da b e l i r t i l d i i g i b i dine dayal bir ynetim genellikle Ortaa'da hakimdi. Dine dayal ynetim olmas laik olmayan bir devlet anlaynn gstergesidir. B, C, D, ve E seeneklerinin dini devlet tarz laryla dorudan bir ilgileri yoktur. Cevap A
1 1 . YS - 1 9 9 5
Aadakilerden hangisi III. Hal Seferi'nin sonularndan biridir? A) Mezhep kavgalarnn sona ermesi B) Kuds'n Mslmanlar'n elinde kalmas C) Seluklularn Anadolu'ya yerlemesi D) Feodalite ynetim sisteminin ortaya k mas E) Roma mparatorluu'nun ikiye ayrlmas
Cevap E
10. Y S - 1 9 9 5 Ortaa'da, Bat'da krallarn trenle kilisede ta g i y m e l e r i n i n , d o u ' d a ise Mslman hkmdarlarn halifeden menur almalarnn amac aadakilerden hangisidir? A) Monorik gc pekitirmek B) Dou kltryle Bat kltrn kaynatr mak C) Hal dncesine son vermek D} Ulusal devlet kurmak E) nan zgrln salamak
zm: Hal Seferleri 1096 yldan 1270 ylna kadar devam eden seferlerdir. III. Hal Seferi ise 11B7'de Httin Sava'yla K u d s ' mslmanlarn almas zerine 1189 ylnda balamtr. Bu sefere A l m a n , ngiliz ve Fransz Krallar da katlmtr. Sefer h e m denizden hem de karadan yaplmtr. Hallar III. Hal Seferinde amalarna ulaa mamlar ve Kuds' alamamlardr. Kuds yine Eyyubilerde kalmtr. Cevap B
zm: zenginlik alk eitli lirlerinden ten oula torupa'da stermek[yorsa da ajayrlmas [t ve gelire itekler ise [Cevap B Ortaa'da dinin toplum zerinde byk bir basks vard. Krallar kilisenin gcn yanlar na ekerek, hkmdarlar da halifeden menur olarak glerini pekitirirlerdi. Cevap A
pr ounrini d i n e devlet
sinin bir
O S M A N L
K U R U L U
DEVRI 1.
OYS-1983 1.1.Mehmet elebi 2. III. Selim 3.1. Osman 4. II. Mahmut 5. Abdlmecit
BLM
, YILLA!
- oc
SS
Topiam kan soru soru says says
YS
Toplam
Yukardaki Osmanl padiahlar kurucular ve slahatlar olarak iki g r u p t a t o p l a n s a aadakilerden hangisi d o r u olur? A) 3, 2-1, 4, 5 C) 1,4-2,3,5 B) 3, 1 -2, 4, 5 D) 1,2-3, 4 , 5 E) 3, 4 - 2 , 1 , 5 zm: Soruda verilen padiahlar ki ksma ayralm:
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
TCR/M
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 240
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 326
32 35 33 30 31 33 41 41 41
1 1 1 1
1 -
1 1
.
1
Kurucular Islahatlar I.Osman(1299-1324) lll.Selim (1879-1807) elebi Mehmet (1413-1421) ll.Mahmut (1808-1838) Abdlmecit(1838-1861) I.Osman, O s m a n l D e v l e t i ' n i n k u r u c u s u , elebi M e h m e t ' t e Fetret Devrinden sonra devlet otoritesini yeniden salayan p a d i a h l a r d r . D i e r l e r i ise O s m a n l Devleti'nin son zamanlarnda slahat yapan padiahlardr. Cevap B
1 1
41 41 41 41 42
1 6
2.
YS - 1 9 8 4 Aadaki Trk beyliklerinden hangisi, Osmanl Devleti'nin Anadolu'ya egemen olmaya almasna kar d i e r l e r i n d e n daha o k direnmitir? A) B) C) D) E) Candaroullar Karamanoullar Saruhanoullar Germiyanoullar Karesioullar
43 566
1981 - 1995 yllar arasnda, Osmanl K u r u l u Devri k o n u s u n d a n k a n s o r u yz-deleri:
zm: Anadolu Beylikleri denildii zaman akla gelen en gl ve byk beylik Karamanoulandr. Karamanoullar kendilerini S e l u k l u l a r ' m mirass sayarak O s m a n l Devletj'ne kar uzun bir sre direni gster mitir. Karaman oullarnn kendilerini miras kabul etmelerinde en nemli etken Anadolu Seluklu Devleti'nin ykld Konya ve evresinde kurulmalardr. Cevap B
% 0,416 % 1,533 % 1,060 o r a n n d a d r .
S S - 1985 "Osmanl Devleti'nin lk yllarnda eitim iin Msr ve Suriye'ye renciler gnderilmi, bu lkelerdeki baz bilim adamlar da medreselerde ders vermek zere A n a d o l u ' y a g e t i rilmitir. Bu durum aadakilerden hangisiyle aklanabilir? A) O s m a n l l a r n m e d r e s e e i t i m i n i t e m e l almasyla B) Bu dnemde medrese eitiminde Msr ve Suriye'nin ileri bir dzeyde olmasyla C) slam lkeleri arasnda kltrel ilikilere nem verilmesiyle D) Msr ve Suriye'den baka yerde medrese eitimi olmamasyla E) Bat eitim kurumlaryla iliki kurulmam olmasyla zm: Kurulu devrinde Osmanl medreseleri henz olgunluk ana eriemedikleri iin Halep, a m , ran, v e T r k i s t a n g i b i e i t i m i ileri dzeyde olan yerlere r e n c i g n d e r i l m i veya onlardan hoca getirtilmitir. lk medrese 1330 y l n d a z n i k ' t e bir t e k m d e r r i s l e eitime balad. Kurulu devrinde medrese ok n e m l i bir k u r u m d u . Devlet a d a m l a r genellikle medreselerden yetienler arasn dan seilirdi. Enderun Mektebi henz daha kurulmamt. Her trl memur ve kad ihtiya c medreselerden karlanrd. Cevap B
j I
A, C, D ve E seenekleri ise Osmanllar'n Balkanlara yerlemesini kolaylatrc zafer lerdir, hibir olumsuzluklar yoktur. Bu nedenle cevap olamazlar. Nibolu, 1396da I. K o s o v a , 1 3 8 9 d a Varna, 1444'de I I . K o s o v a , 1448'de yaplm, kurulu dne minin nemli savalardr. Cevap B
5.
YS - 1991 O s m a n l l k e s i n e katlm o l a n A n a d o l u Beyliklerinden Aydnoullar, aadaki savalardan hangisinin sonunda bam szln yeniden kazanmtr? A) Varna Sava B) Ankara Sava C) Kosova Sava D) Srp Snd Sava E) Nibolu Sava zm: Ankara Savayla Osmanl Devleti'nin otorite si sarslarak b a m s z b e y l i k l e r y e n i d e n kurulmutur. Aydnoullar da bunlardan biri sidir. Dier seeneklerde verilen savalar birer zafer olduklar iin cevap olamazlar.
I
!
i
i
I Cevap B j
6.
YS - 1993 Osmanllarda, aadaki devirlerin h a n g i s i n d e batllama abalar yoktur? A) Lale Devri B) Birinci Merutiyet Devri C) Tanzimat Devri D) kinci Merutiyet Devri E) Fetret Devri zm: Bu soru XIX. yzyl slahatlaryla daha ok ilgili olmasna ramen cevab kurulu dne mini ilgilendirdii in bu soru bu ksma aln mtr. Osmanl Devleti'nin Lale Dnemine (1718-1730) kadar artlar iyi o l d u u iin batllamaya ynelik bir politikas olmamtr. Zaten B, C ve D seenekleri Lale Devrin'den s o n r a m e y d a n a g e l m i 19. yzyln o k nemli slahat hareketleridirler. Cevap E
YS - 1 9 8 6 Aadaki o l a y l a r d a n h a n g i s i , A n a d o l u ' d a Trk b i r l i i n i n b o z u l m a s n a v e O s m a n l Devleti'nin dalma t e h l i k e s i g e i r m e s i n e yol amtr? A) Nibolu Sava C) I. Kosova Sava B) Ankara Sava D) Varna Sava
E) II. Kosova Sava
zm:
Timur'un Anadolu'ya gelmesiyle 1402 ylnda yaplan Ankara Sava'nda Osmanl Devleti yenilgiye urad. Bu olay Osmanllarn dal ma tehlikesi g e i r m e s i n e n e d e n o l d u . Bu olay Anadolu'da yeniden bamsz beylik lerin kurulmasna ve Fetret dneminin (1402 -1413) balamasna neden olmutur. \
S |
O S M A N L
Y K S E L M E
D N E M I
1 . SS - 1 9 8 8
BOLUM
Cem Sultan ile II.Bayezit arasndaki saltanat kavgas, nceleri Osmanl mparatorluu'nun bir i s o r u n u ken g i d e r e k bir d s o r u n haline gelmitir. Cem Suitan'n aadaki davranlarndan hangisi bu olayn bir d sorun haline gelmesinde balca etken olmutur? A) Karamanoullar Beylii ile ibirlii yap mas B) nce Rodos valyelerine, s o n r a Papa'ya snmas C) stanbul halknn d e s t e i n i s a l a m a y a almas D) Kendi adna hutbe okutarak para bastr mas E) Osmanl topraklarn ikiye ayrmaya al mas
SS YLLAI
Toptam kan soru soru says says
YS
Toplam
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 240
1 1 1
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 326
1 4 2 1
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43 566
2 4 1 2 2 1 1 13 zm: C e m Olay (1481 -1495) yllar a r a s n d a devam etmi ve Osmanl Devlet'n uzun yllar uratrm bir i sorun ken ksa zamanda bir d sorun haline gelmitir. ll.Bayezid'e kar giritii taht mcadelesinde baarl ola m a y n c a d d e s t e k a r a m a k i i n n c e Rodos'a sonra da Papaya snarak ilk kez O s m a n l D e v l e t ' n bir d s o r u n l a kar karya g e t i r m i t i r . Dier s e e n e k l e r ise C e m ' i n lke i i n d e n f u z u n u arttrmaya ynelik faaliyetleridir. Bundan dolay cevap olamazlar. Cevap B
1 1 5
1981 - 1 9 9 5 yllar a r a s n d a , O s m a n l Ykselme Dnemi konusundan kan s o r u yz-deleri:
2.
% 2,083 % 2,453 % 2,296 o r a n n d a d r .
YS - 1 9 8 8 F a t i h d n e m i n d e s t a n b u l ' u n Ege ada larnn v e Krm'n O s m a n l t o p r a k l a r n a katlmas, a a d a k i l e r i n h a n g i s i n d e ver ilen devletlerin e k o n o m i k karlarn zedelemitir? A) Napoli ve Portekiz B) ngiltere ve Arnavutluk C) spanya ve Fransa D) Venedik ve Ceneviz E) Srbistan ve Macaristan
Osmanl Ykselme Dnemi zm: XI. yzyldan itibaren Bizans'n eski gcn yitirmesi ve taht kavgalaryla alkalanmas etrafnda Venedik ve Ceneviz'in glenme sine ve nemli yollara hakim olmasna neden oldu. Fatih'in balatt fetih hareketleri sonu cu Venedik ve Ceneviz'in ekonomik karlar zedelenmitir. nk, Ege, Marmara ve Karadeniz'in nemli yerlerinde bu iki devlete ait koloniler bulunmaktayd. Dier seenek lerde verilen devletlerin bu fetihlerden nce ve sonra Osmanl Devleti ile ticari bir sorunu olmamtr. Cevap D zm:
39
A, B, D ve E seenekleri ykselme dne minin eitli zamanlarnda gerekleen olay lardr. Fakat C s e e n e i n d e verilen Avrupa'ya ilk kez gei ise Orhan Bey dne minde 1354 yani kurulu devrinde gerek lemitir. Cevap C
5.
YS-1989 Osmanl Devlet'nin Akdeniz'de stn l n k a b u l e t t i r m e s i n d e aadakiler den hangisinin katks en byktr? A) Preveze Deniz Sava'nn kazanlmas B) Tunus'un fethi C) Rodos'un fethi D) Cezayir'in Osmanl topraklarna katlmas E) Traplusgarp'n fethi zm: O s m a n l Devleti, 1538 Preveze zaferiyle Avrupa'nn g l Hal d o n a n m a s n yok ederek Akdeniz'deki stnlmz kabul ettirmitir. B,D ve E seenekleri Akdeniz'deki stnl devam ettirmeye ynelik hareketlerdir. Rodos'un fethi ise Kanuni'nin y a p t ilk d e n i z s e f e r i d i r . Bat A n a d o l u kylan iin gvenlii salayc bir zellik tar. Cevap A
3.
YS-1989 Aadakiterden hangisi, Osmanllar'n Msr' a l m a s n n s o n u l a r n d a n biri deildir? A) Baharat y o l u n u n Osmanllar'n eline gemesi B) Dou Akdeniz'de Osmanl egemenliinin glenmesi C) Devlet gelirlerinin artmas D)Dulkadir Beylii'nin Osmanl lkesine katlmas E) Memlk Devlet'nin sona ermesi zm: A, B, C, ve E s e e n e k l e r i Msr Seferi'nin nemli sonularn olutururken, D seenei ise Yavuz'un ran Seferi'nin bir sonucudur. Dulkadir Beylii 1515 Turnada Sava'yla ortadan kaldrlm, Msr Seferi ise 1516 yln da balamtr. Bu nedenle nceki bir olay sonraki bir olayn sonucu olamaz. Cevap D 6.
YS-1989 Osmanl Devleti aadaki devletlerden hangisine dierlerinden daha nce imtiyaz v e r m i t i r ? A) Almanya B) Venedik C) ngiltere
D) Fransa zm:
E) Rusya
4.
YS-1989 Aadakilerden hangisi, Osmanl Emparatorluu'nun Ykselme Devrinde gerek leen bir d u r u m deildir? A) Osmanl Devlet'nin an en g l devletlerinden biri haline gelmesi B) Osmanllar'n batdaki en geni snrlarna ulamas C) Osmanllarn ilk kez Avrupa'ya gemesi D) Sadrazamlarn Divana bakanlk etmesi E) slam d n y a s n d a , Osmanl Devlet'nin etkisinin artmas
kinci soruyla yakndan ilgilidir. Fatih'in stan bul'u fethine en ok tepki gsteren devlet Venedik idi. nk, stanbul'a bal olarak b t n k o l o n i l e r i n i kaybetmitir. Fatih, bu nedenle Venedik'i kontrol altna almak iin lk olarak V e n e d i k ' e mtiyaz vermitir. Dier lkelere verilen imtiyazlar ise daha sonradr. Fransa'ya 1535 ngiltere'ye 1578 Rusya'ya 1774 Almanya'ya 1895 yllarnda verilmitir Cevap B
40 7. SS-1990 Fatih Sultan M e h m e t ' i n stanbul'u fethi ile Bizans mparatorluu'na son verildii halde, stanbul'da Ortodoks kilisesinin varl korun mutur. Aadakilerden hangisi, Fatih'in bu yolla ulamak istedii bir ama olamaz? A) Hristiyan d i n i n d e m e z h e p ayrlklarna son vermek B) Ynetimi altndaki Hristyanlara hogr ile davranldn ortaya koymak C) O r t o d o k s Ki l i s e s i ' n in h a r e k e t l e r i n i kontrol altnda tutmak D) Katolik Kilisesi'ne kar birg oluturmak E) B a l k a n l a r ' d a y a p l a c a k s a v a l a r d a Rumlar'n desteini salamak 9. SS-1992
Osmanl Ykselme Dnemi
Fatih Sultan Mehmet zamannda: Cenevizler'den Amasra, sfendiyaroullan'ndan Sinop, K a r a m a n o u l l a r ' n d a n K o n y a ve Karaman' almtr. Fatih'in bu g e l i m e l e r l e ulamak istedii ama aadakilerden hangisidir? A) D lkelerle likileri artrmak B) Anadolu'da siyasi birlik salamak C) Denizlerde stnlk salamak D) slamiyet yaymak E) A v r u p a l k e l e r i n i n d o u ile t i c a r e t i n i engellemek
zm: zm: Fatih,stanbul'un fethinden dolay gelen tep kileri n l e m e k iin V e n e d i k ' e i m t i y a z l a r , O r t o d o k s Kilisesine de varln d e v a m ettirme haklar vermitir. Fatih b y l e c e Hristiyan lan ve Avrupa'y blmeyi amalamtr. B,C,D ve E s e e n e k l e r i Fatih'in a m a l a r a r a s n d a d r . A s e e n e i ise a m a l a r n a uygun deildir. nki A seenei, Hristiyan dnyasn paralamadan ok birliini salamaya yne liktir. Bu ynyle Fatih'in amac o l a m a z . Cevap A 1402 A n k a r a Savayla A n a d o l u ' d a Trk siyasi birlii b o z u l m u t u . Bu nedenle her tahta kan padiah birlik iin olaanst g a y r e t g s t e r i y o r d u . B u n a r a m e n Fatih d n e m i n d e hala birlik salanamamt. Bu nedenle Fatih ncelikle Anadolu'da giritii faaliyetlerde siyasi birlii salamay amalamt. A m a s r a ve S i n o p Karadeniz sahilinde ok nemli liman kentleri durumun d a y d . B u iki k e n t i n a l n m a s iin Cenevizlilerle ve sfendiyaroullaryla mcadele edildi. Amasra ve Sinop'un aln mas h e m K a r a d e n i z h a k i m i y e t i h e m d e Anadolu da siyasi birlii salamaya ynelik bir hareket olmutur. Cevap B YS - 1 9 9 1 Aadakilerden hangisinin Osmanl topraklarna katlmasndan sonra, Hal donanmas nebaht'da Osmanl donan masna saldrmtr? A) Kbrs D) Girit zm: nebaht Sava 1571 y l n d a y a p l m t r . Hallar harekete geiren olay bu tarihten h e m e n n c e k i bir o l a y o l m a l d r . K r m , 1475'de Rodos 1522'de, Girit 1669'da, Mora 1 4 6 6 ' d a , Kbrs 1 5 7 0 ' d e a l n d n a g r e cevab kolayca bulabiliriz. Cevap A B) Krm C) Rodos E) Mora 10. Y S - 1 9 9 1 Aadakilerden hangisi, Osmanllarla ranllar arasnda y a p l a n Amasya Antlamas'nn zelliklerinden biridir? A) Bugnk Trkiye - ran snrn izmesi B) Osmanl - ran savalarn sona erdirmesi C) Osmanilar'la ranllar arasnda ilk resmi antlama olmas D) Avarlar dneminde imzalanmas E) Osmanllar d o u d a en geni snrlarna ulatrmas
Osmanl
Ykselme Dnemi zm:
41
zm: A m a s y a A n t l a m a s , 1 5 5 5 ylnda K a n u n i devrinde Osmanl Devleti-ran arasnda yaplan savalar s o n a e r d i r e n v e ran'la yaplan ilk bar antlamasdr. B u g n k T r k i y e - ran snr 1 6 3 9 Kasr- i r i n Antlamasyla, Afarlarn y n e t i m e gelii 1736 ylnda gereklemitir. Douda ise en geni snrlarna Osmanl Devleti 1590 Ferhat Paa Antlamasyla ulalmtr. Cevap C
Fatih'in yerli ve yabanc bilginlere stanbul'da alma ortam salamasnn amac stan bul'u cazip hale getirerek ehrin bir bilim ve kltr merkezi olmasn salamaktr. Fatih b u n u n y a n n d a Bizans d n e m i n d e yetimi bifginferfffbirikimlerini baka yerlere (Mesala talya'ya) gtrmelerini nlemekte istiyordu. Cevap B 13. SS-1995 II. Bayezit dneminde spanya'da Hristiyan engizisyon mahkemelerinin kencelerinden kaan Yahudiler en gvenli yer olarak gr dkleri Osmanl lkesine yerlemilerdir. Yukarda verilen bilgilere dayanarak aa daki yarglarn hagisine ulalamaz? A) Mslman olmayan yabanclar Osmanl lkesinde gvenlik iindedir B) O d n e m Hristiyan dnyas hogrl deildir C) II. Bayezit dneminde Osmanl lkesinde yaayan Yahudiler'in nfusu artmtr D) Mslmanlar arasnda hogr yoktur E) Engizisyon yalnz Hristiyan deil dier dinlerden olan kiileri de yarglamtr
1 1 . YS - 1 9 9 2
II. Bayezit z a m a n n d a , Papalk b a t a olmak zere Rodos valyeleri ve Fransa, Osmanl Devleti'nin gcn krmak iin aadakilerden h a n g i s i n d e n yararlanmak istemilerdir? A) Hicaz su yollar sorunu B) Navarin C) nar Olay D) Cem Olay E) Msr Sorunu zm: Konuyla ilgili birinci soruya ok benzemekte dir. Cem olay, bir i s o r u n k e n d s o r u n olmasyla birlikte Rodos valyeleri Fransa ve Papalk, bunu Osmanl Devleti'nin aley hine kullanmak stemilerdir. Avrupallar Cem Sultan' yaplacak seferlere dahil etmek istemilerdir. Hicaz su yollar Fatih d n e minde, Navarin Olay III. M u s t a f a d n e minde, nar Olay IV.Mehmet d n e m i n d e , Msr Sorunu ise II. Mahmut dneminde mey dana gelmitir. Cevap D
zm: Hristiyan dnyasnn hogrden uzak poli tikalar spanya'dan Yahudi ve Mslman larn g etmelerine neden o l d u . zellikle Yahudiler Hristiyan h o g r s z l n d e n Mslmanlar'n hogrsne snmlardr. 1492 ylnda Yahudiler'in b y k bir ksm Osmanl lkesine yerletirilmitir. Bu nedenle Yahudiler 1992'de kurtulularnn 500. yln kutladlar. A, B, C, ve E s e e n e k l e r i s o r u d a verilen metne uygun karmlardr. D seenei se s o r u n u n m e t n i ile e l i k i h a l i n d e d i r . B u nedenle bu yargya ulalamaz. Cevap D
12. S S - 1 9 9 4 Fatih Sultan M e h m e t ' i n y e r l i v e y a b a n c bilginlere alma ortam salamakla ula mak istedii amalardan biri aadakiler den hangisidir? A) Devlet ynetiminde yabanclardan yarar lanmak B) stanbul'un bir bilim ve kltr m e r k e z i olarak saygnln arttrmak C) m p a r a t o r l u u n A v r u p a ' d a s n r l a r n geniletmek D) stanbul'da B a t d a k i n e b e n z e r o k u l l a r amak E) Anadolu'da siyasi birlii salamak
OSMANL
KLTR VE MEDENIYETI
1.
BLM
(Ol
1981 -1995 OSS - YS SORULARI ANALZ
YLLAl
rr
SS
Toplam soru says kan soru say
YS
Toplam soru says kan soru sayst
Toplam
YS 1981 Osmanl m p a r a t o r l u u n u n aznlklarn dinsel inan, gelenek ve greneklerini h o g r ile karlam o l m a s n d a aadakilerden hangisinin etken olduu savunulamaz? A) slam dininin tek tanrl dinleri de Hak dini olarak tanmas B) Mslman olmayan halktan vergi almay srdrmede yarar grmesi C)Aznlklan hogr yoluyla kendine balamak istemesi D) Deiik dinlerin kutsal sayd Kuds'n Osmanl topraklarnda olmas E) slam dininin misyonerlie ve dini yaymak amacyla zorlamaya izin vermemesi zm: Osmanl Devleti kuruluundan itibaren snr lar iinde yaayan her eit din ve millete m e n s u p t o p l u m l a r a e n g i n bir h o g r gstermitir. Bunda slam dininin zorlayc o l m a y , aznlklar k e n d i n e b a l a m a y kolaylatrma, vergi toplamada zorlanmama ve slamn tek tanrl dinleri de hak din kabul etmesi gibi nedenler vardr. D seeneine baktmzda Kuds'n Osmanl topraklarnda olmas ile h o g r asndan bir ilgi kurulamayaca grlr. Zaten K u d s O s m a n l t o p r a k l a r n a 1517 ylndan sonra katlmtr. Cevap D
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43
1 1 1 2 1 4 4
1 1 1 1 1
3 3
1 4 1 2 2 1 1 19
2 4 2 2 2 2 1 30
11
240
326
566
1981 - 1 9 9 5 y l l a n a r a s n d a , O s m a n l Kftr ve Medeniyeti k o n u s u n d a n kan soru yzdeleri: SS'de YS'de Toplamda : % 4,588 : % 5,828 : % 5,300 oranndadr.
2.
SS 1982 Mimar Sinan ve Yunus Emre g i b i kiilerin saygnln g n m z d e d e s r d r m e l e r i nereden kaynaklanmakdadr? A) ok eser brakm olmalarndan B) Yaadklar d n e m d e sayg grm olmalarndan C) Eserlerinin b u g n k gereksinimleri bile karlayabilmesinden D) Eserlerinin, kendi dnemlerindeki sorun larla ilgli olmasndan E} Trk ve slam olmalarndan
Osmanl Kltr ve Medeniyeti zm: Mimar Sinan ve Yunus Emre gibi kiilerin braktklar eserler gnmze kadar ulat g i b i b u g n k ihtiyalarmz d a rahatlkla karlamaktadr. Yaplan kprler, camiler, hanlar, imarethaneler hamamlar hala hayranlkla s e y r e d i l e n ve kullanlan eser leridir. Yunus'un eserleride ayn durumdadr. u an toplumlarn en ok ihtiya d u y d u u , s e v g i , birlik, b t n l k konularn d e v a m l gndeme getirmitir. j ; i ! 3. YS 1983 Aadakilerden hangisi Osmanl mparatorluu'nda bir y n e t i m birimidir? A) Ocaklk D) Has i zm: Seeneklerde verilen terimlerin aklamasn yapalm: Ocaklk: Kale muhafzlarna ve tersane mas raflarna ayrlan arazidir. S a n c a k : Eyaletleri oluturan ikinci b y k idari b i r i m d i r . S a n c a k b e y i t a r a f n d a n ynetilir. Yurtluk: Snr boylarn bekleyenlere snrdaki arazilerin verilmesidir. Has: Yllk geliri 100 bin akeden ok olan topraklardr. Divan yelerine, Beylerbeyi ve Sancak beylerine verilirdi. Tmar: Yllk geliri 3000 ake ile 20.000 ake arasnda olan topraklardr. Bu aklamalar dikkatle incelersek A,C,D ve E seeneklerinin toprak birimi olduunu grrz. Sadece Sancak bir idari birimdir. Cevap B 4. SS 1984 "Osmanllarda topra kullanma hakk, devletin d e n e t i m i altnda halka v e r i l m i t i . Devlet, topran iyi k u l l a n m a y a n ve arka arkaya yl bo brakanlarn topraklarn ellerinden alp bakalarna verirdi. Byte bir u y g u l a m a n n e n n e m l i a m a c ne olabilir? A) Toprak sahiplerinden vergi almak B) Devlet memurlar ve askerlerin maalarn toprak gelirleriyle demek C) Topraklar zerindeki haklarn korumak D) retimin srekliliini salamak E) reticilere yardmc olmak B) Sancak C) Yurtluk E) Tmar Cevap C zm:
43
Osmanl t o p r a k sistemi olan tmar Trk slam devletlerinde grlen iktann gelitir ilmi eklidir. Her iki toprak sisteminde de a m a ayndr. r e t i m i s r e k l i k l m a k v e artrmaktr. A,B,C ve E seenekleri de bu amac destek leyici bilgilerdir. Bu seeneklerde amatr. Ancak soruda en nemlisi sorulduundan cevap olamazlar. Cevap D
5. YS 1984
II. Mahmut,"Uyruumdaki Mslmanlar an cak camide, Hristiyanlar) kilisede, Musevileri de havrada tanmak isterim." demitir. Bu szne bakarak I I . Mahmut'un nasl bir uygulamadan yana o l d u u sylenebilir? A) slamlk temeline dayanan devlet dzeni ni deitirme B) Din kurallarna, kanunlardan daha ok nem verme C) H a l k n , d i n ve k l t r y n n d e n bir letirme D) Halk arasnda din fark gzetmeme E) Aznlklara zel haklar verme zm: Bu szler Osmanlc bir politikann teorik fadesidir. Birinci sorunun benzeridir. II.Mahmut, Osmanl toplumunu kaynatrmak iin din farkn gz nne almamtr. Burada C seenei eidirici gibi grnmektedir. Burada unu unutmamak gerekir. II. Mahmut bu dini bir d i n haline g e t i r m e k yerine herkesi o l d u u gibi kabul ederek uzlatr mak istemektedir. Cevap D
t
[
j
!
6. YS 1985
Osmanl Devleti'nnin kurulu dneminde, b u g n k Bakanlar Kurulu'nun grev ve yetkilerini"hangi k u r u l u yklenmitir? A) Enderun C) Kapkulu Ocaklar B) Baba- Ali D) Medrese
E) Divan- Hmayun
44
Osmanl Kltr ve Medeniyeti zm: B a k a n l a r K u r u l u y r t m e o r g a n n n ba durumundadr. cra kuvvetini elinde bulun durur. Trkiye'nin en yksek ynetim organdr. Osmanliar'daki Divan- Hmayun'a benzemektedir. Fakat, aralarn da baz n e m l i farklar vardr. Mesala Bakanlar Kurulu, Divan g i b i adli davalara bakmaz. E n d e r u n : Saray Okulu M e d r e s e : Kad ve m d e r r i s yetitiren bir kurum Kapkulu O c a k l a r : Merkeze bal, genellik le devirmelerden oluan ordu. Babali: Hkmet tekilat Cevap E zm: E s e e n e i n d e verilen e k o n o m i k yapnn Osmanl Devleti'nin deiik zamanlarda karlat bu fikirlere bir etkisi olmamtr. mmet, devlet ve Trklk gibi kavramlar etkili o l d u u d n e m l e r d e devleti y n e t e n l e r i n dnya grlerini ifade etmektedir. A,B,C ve D seeneklerinin devlet adamlar ve devlet zerinde byk etkisi olmutur. Cevap E
i |
9.
7.
SS 1986 Osmanl m p a r a t o r l u u Dnemi'nde yeni tarzda retim yapan okullarn yannda, mahalle mektepleri ve medreseler de varlk larn srdrmlerdir. Bu durum aadakilerden hagisine yol amtr? A) Dinsel basknn artmasna B) Yeni bir eitim politikasnn saptanmasna C) Kltr atmalarnn ortaya kmasna D) Okur-yazar saysnn azalmasna E) Bilim ve teknolojinin gelimesine zm: XIX.yzylda alan mekteplerde daha ok bat kltr ve lisannn etkisiyle yaplan eitim le medreselerden yetienler arasnda zaman z a m a n s r t m e l e r yaanmtr. ki farkl eitimin etkisiyle yetien nesiller birbirlerini anlayamamlardr. Dou- Bat kltr atmas b t n b o y u t l a r y l a i m p a r a t o r l u u n yklndan s o n r a da d e v a m etmitir. Bu d u r u m 1924 ylnda k a b u l edilen Tevhid-i Tedrisat'la sona ermitir. A,B, D ve E seenekleri devletin varl ve zellikleriyle ilgilidirler. Cevap C ! j | j i j j !
SS 1986 Aadakilerden hangisi, Osmanl mpara t o r l u u d n e m i n d e grlen bir yenilik (slahat)degildir? A) Divan'dan Meclis-i Mebusan'a gei B) Medrese'den Enderun'a gei C) Yenieri Ocandan Nizam- Cedit'e gei D) Mecelfe'den Kanunun-u Esasi'ye gei E) Monorden Merutyet'e gei zm: Bu soru aslnda Islahatlar blmnde olmas gerekirdi. Ancak cevabnn kltr ve medeni yetle ilgili olmasndan dolay bu blme aln mtr. A, C, D ve E seeneklerinde verilen yenilikler nceki kurumun kaldrlmasyla gerekletir ilmitir. B seeneinde grlen Medrese den Enderun'a gei bu ekilde olmamtr. Her iki k u r u m birlikte d e v a m etmilerdir. B i r b i r l e r i n e a l t e r n a t i f o l a r a k o r t a y a k mamlardr. Yalnzca Enderun, medrese' den yaklak yzyl sonra ortaya kmtr. Cevap B
10. YS 1986
Aadakilerden hangisinde Mimar Sinan'n raklk, kalfalk, ve ustalk dnemlerinde yapt camiler bu sraya uygun olarak ver ilmitir? A) ehzade - Sleymanye - Selimiye B) Sleymanye - ehzade - Selimiye C) Selimiye - Sleymanye - ehzade D) S e l i m i y e - e h z a d e - Sleymanye E) e h z a d e -Selimiye -Sleymanye zm: raklk ehzade Camii 1548 ylnda Kalfalk S l e y m a n y e Camii 1557 ylnda Ustalk > - Selimiye Camisidir. 1573 ylnda yaplmtr. Cevap A
8.
SS 1986 Osmanl tarihinin; Kurulu doneminde"mmet Tanzimat dneminde "devlet" Merutiyet d n e m i n d e "Trklk" anlay egemen olmutur. A a d a k i l e r d e n hangisi b u g e l i m e l e r d e etkili olamamtr? A) Ynetimdeki kiiler B) slam dini C) Avrupa'daki gelimeler D) Siyasal deimeler E) Ekonomik yap
1 1 . SS 1987
Yenieri Ocanda duraklama dnemine ka dar "Ocak devlet iindir." anlay e g e m e n ken s bu dnemden sonra, "Devlet Ocak iin dir." anlay egemen olmaya balamtr. Aadakilerden hangisi, Yenieri Ocandaki bu anlay d e i i k l i i n i n bir s o n u c u deildir? A) Devletin gl bir dayanan yitirmesi B) Yenieri Ocann saygnlnn artmas C) Gerilemenin hz kazanmas D) Savalarda yenilginin artmas E) syanlarn artmas zm: Yenieri O c a ' n d a k i anlay deiiklii lkeyi ve padiah zor duruma soktuu gibi ocan saygnlnn azalmasna da neden olmutur, A,C,D ve E seenekleri Yenieri Oca'nn bozulmasyla meydana gelen gelimelerdir. B seenei ise ocaktaki anlay deiiklii ile eliki halindedir. Aksine ocaa olan gven sarslm, bu nedenle devaml olarak kaldrl masyla ilgili almalar yaplmtr. Cevap B
1 3 . SS 1987
Osmanl Devleti topraklarndan haslar hanedan mensuplarna ve vezirlere, z e a m e t l e r k a d l a r a , t m a r l a r d a askerlere kiraya verilirdi. Bu uygulamada,devlet topraklarnn kiraya v e r i l e c e i k i i l e r i n idari mevkileri ile a a d a k i l e r d e n h a n g i s i arasnda bir paralellik kurulmaya allmtr? A) Topraklarn gelirleri B) Halkn yaam biimi ve dzeyi C) Kiilerin yetimi olduu yreler D) Topraklarn yerleim merkezlerine yaknl E) Kiilerin ihtiyalar
zm: Osmanllarda devlet adamlarna ve memurlara maa yerine toprak verilirdi. Devlet adamlarnn yetki ve s o r u m l u u n a gre toprak datlrd. Rtbesi yksek olana daha ok toprak, rtbesi kk olana da kk toprak verilirdi. Yani topraklarn gelir l e r i ile r t b e l e r a r a s n d a bir p a r a l e l l i k bulunurdu. Cevap A
12. SS 1987
I.Ahmet dneminde,ehzadeleri sancaklar da g r e v l e n d i r m e uygulamas kaldrlarak, hanedann en yal yesinin saltanatn basna gemesi yasallatrlmtr. B u d u r u m u n , O s m a n l y n e t i m i n d e yarat t aksaklk aadakilerden hangisidir? A) Devlet otoritesinin yok olmas B) lkede sk sk i isyanlarn kmas C) Valide sultanlarn saltanata e g e m e n olmas D) ehzadelerin ynetim deneyimi ve tann ma frsat bulamamas E) Devlet adamlarnn sk sk deitirilmesi zm: Fatih'le birlikte ehzadeler sancaklara giderek hem tercbelerini artrrlar h e m de tannrlard. I.Ahmet'in getirdii k a f e s u s u l bundan sonra padiahlarn deneyimsiz olmasna o r t a m hazrlamtr. Bu sistemin tek bir o l u m l u y n vardr: K a r d e k a t l i nlenmi bylece taht kavgalar devri sona ermitir. Cevap D
1 4 . YS 1987
Osmanl m p a r a t o r l u u n d a aadakiler d e n hangisi t e m e l idare birimidir? A) Eyalet B) Has C) Zeamet
D) Vakf zm:
E) maret
nc soruya olduka benzemektedir. nc .soruda s a n c a k sorulurken burada da eyalet sorulmutur. Has.zeamet ve vakf birer toprak eididir. maret ise bir sosyal kurumdur. Eyalet: Osmanl Devleti'nde en byk dari birimdir. Beylerbeyi tarafndan idare edilirdi. Eyaletler genellikle miri arazidir. Arazinin tasarruf hakk Beylerbeyine verilirdi. Osmanllarda 24 eyalet vard. Bunlar: Rumeli, Anadolu, Karaman, Diyarba kr, am, Sivas, Erzurum, Van, Budin, Ceza yr, Halep, Mara, Kbrs, Girit, Bosna, Teme var, Traplus a m , T r a p z o n , Kefe Rakka, ehr- zar, ldr, Kars ve Musul'dur. Cevap A
46
Osmanl Kltr ve Medeneiyeti zm: Trk ve Trk-slam Tarihinde Osmanllara gelinceye kadar merkezi bir devlet sistem i kurulumamtr. Nedeni, eski Trk hakimiyet anlayna gre, hakimiyetin belli bir ahsa d e i l , b t n aileye ait olmas anlaydr. Osmanllar, artlarnda etkisiyle gl ve her hkmdarn lmyle dalmayacak merkezi bir devlet kurdular. Osmanl ynetim tarznda m e r k e z i d e v l e t anlaynn m e y d a n a g e l meinde slam geleneinden gelen hakimiye tin blnmemesi prensibi etkili olmutur. Cevap C
1 5 . SS 1989
Osmanl Devleti ynetiminde, belli d n e m lerde geerli olmu ilkelerden bazlar un lardr: I. lke hanedan yelerinin ortak maldr. II.Devlet ynetimi hkmdar ile oullarna verilmitir. III. Y n e t i m h a n e d a n n en yal y e s i n i n hakkdr. B u i l k e l e r , a a d a k i l e r d e n h a n g i s i ile ilgili anlay ortaya koymaktadr? A) Bamszlk B) Adalet C) Egemenlik E) Eitlik
D) Halklk
zm: B u ilkeler O s m a n l e g e m e n l i k anlayn ortaya koymaktadr. Soruda verilen n c lerin ortak noktas ynetimdir. Ynetim de egemenlik kavramyla yakndan ilgilidir. Cevap C
1 8 . YS 1990
Trk Lonca tekilatlarnn giderek nemini yitirmesinin nedeni aadakilerden hangisidir? A) El tezgahlarnn fabrikalarla rekabet ede meyecek duruma gelmesi B) Esnaf odalarnn kurulmas C) Sanatn babadan oula gemesi D) Osmanl Devleti'nin devaml savalara girmesi E) El sanat trlerinin sayl olmas zm: El e m e i n e d a y a n a n ve d a h a ok tezgah retiminin yapld Lonca sistemi 19.yz yln b a n d a n i t i b a r e n seri r e t i m y a p a n fab rikalarla rekabet edememi bundan dolay da eski nemini yitirmeye balamtr. Cevap D
1 6 . YS 1989
Aadakilerden hangisi, Osmanl Devleti'nde "dirlik"sistemiyle ulalmak istenen hedeflerden biri deildir? A) Askeri masraflar karlama B) Devlet gelirlerini artrma C) Askeri savaa hazrlama D) Toprakdan daha iyi yararlanma E) zel mlkiyeti zendirme zm: B e i n c i s o r u n u n d e i i k bir e k l i d i r . E seeneinde verilen, zel mlkiyeti zendir me zaten dirlik sisteminin kartdr. A,B,C ve D seenekleri Osmanl Devleti'nin dirlik sis t e m i y l e i s t e d i i h e d e f l e r d i r . D i r l i k , her ynyle topraktan en iyi ekilde yararlan may amalamtr. Tmar sistemi, Osmanl ekonomisinin uzun yllar dinamik kalmasn salamtr. Cevap E
1 9 . YS 1990
Aadakilerden hangisi Osmanllarda "tmar s a h i b i ' n i n y e t k i l e r i n d e n b i r i d e i l djr? A) Cebel yetitirme B) Vergi toplama C) Topran iletilmesini salama D) Kyly yarglama E) Asker toplama zm: Osmanllarda idari ve yarg ileri kesin olarak birbirinden ayrlmt. Yarg ilemini Kadlar yrtrd. Her ey yargnn denetimi altn dayd. Bu nedenle Tmar sahibinin kyly y a r g l a m a y e t k i s i y o k t u . B u n a karlk Avrupa'da Feodal beylerin yarglama yetkileri vard. A,B,C ve E seenekleri zaten tmar sahibinin asli grevleri arasndayd. Cevap D
17. YS 1990
Aadaki Trk devletlerinden hangisinde, g l bir m e r k e z i d e v l e t s i s t e m i b e n i m senmitir? A) Gktrkler C) Osmanllar B) Uygurlar D) Harzemahlar
E) Hunlar
leneiyeti
Osmanl Kltr ve Medeniyeti
47
2 0 . YS 1990
Osmanl Devleti'nde rn zerinden pein o l a r a k alnan v e g i d e r e k k y l z e r i n d e ar bir yk haline gelen vergi aadakilerden hangisidir?
2 2 . YS 1991
Osmanl m p a r a t o r l u u ' n d a aadakilerden hangisi, askeri alandaki slahatlar so nucunda ortaya kan bir kurulu deildir?
A) ift Bozan D) Avarz zm:
B) Anam
C) Aar E) Cizye
A) Sekban- Cedit C) Msellem E) Ekinci zm:
B) Nizam- Cedit D) rad- Cedit
Cevap C
i girmesi
ift Bozan: Topra ilemeyen ve terk eden lerden alnrd. Anam: Hayvan sahiplerinden (koyun, kei) alnrd. Avarz: O l a a n s t d u r u m l a r d a sefer zamannda ordunun htiyalarn karlamak iin toplanrd. Cizye: Gayr-i mslmlerden alnan ba vergisidir. Aar: rn zerinden alnan ve lkenin heryerinde ayn olmayan bir vergidir. Baz yer lerde onda bir baz yerlerde, bete bir, baz yerlerde ise o n b e t e bir orannda alnrd. Grld gibi sadece aar vergisi bir rn vergisidir. Cevap C
A,B,D, ve E klar Osmanl Devleti'nin k dneminde Avrupa'daki gelimelerden etkilenerek yaplan slahat hareketleridir. Sekban- Cedit ve Ekinci Oca II.Mahmut (1808-1838) Nizam- Cedit ve rad-t ceditte III. Selim (1789 -1807) tarafndan kurulmutur. M s e l l e m ise O r h a n B e y t a r a f n d a n Bursa'nn fethi srasnda kurulmu devletin ilk atl birlikleridir, daha sonralar yardmc birlikler haline dnmtr. Cevap C
21. SS 1991
Aadakilerden hangisi, Osmanllarda devlet ilerinin g r l d "Divan'n" bir karar o r g a n o l m a k t a n o k b i r d a n m a organ o l d u u n u gsterir? Cevap D A) Divan grmelerinin belli gnlerde yapl mas B) Divan'n gerekli grlen yerde toplanmas C) Grd ilerin zelliklerine gre eitli adlar almas D) Kararlarda son szn padiaha ait olmas E) Divan'da byk davalara baklmas zm: Divan, padiah bakanlnda Fatih dnemi ne kadar birinci d e r e c e d e d e v l e t ilerini grrd. Fatih'le birlikte padiaha ait yetki leri kullanmak zere temsilciler grevlendiril di. Padiah ta d i v a n t o p l a n t l a r n k a f e s arkasndan dinlemek suretiyle onlar devaml kontrol ederdi. Divan'n ald kararlar kanuna aykr olmad taktirde padiah tarafndan t a s d i k mecburiyeti vard. Divan kararlarn Vezir- azam "telhis" ad altnda zetler ve padiaha sunard. Padiahn tasdikinden geen baz hukuki h k m l e r k a n u n n a m e a d y l a toplanrd. Cevap D Cevap D
2 3 . YS 1992
Osmanl Devleti'nde topran b o brakan k y l d e n alnan vergiye ne ad verilirdi? A) iftbozan D) Hara zm: Osmanl Devleti'nde toprak sisteminin temeli t o p r a verimli o l a r a k ilemeye ve azami gelir elde etmeye balyd. Bu nedenle topran bo kalmamas esast. Bunun iin ar tazminat v e r g i s i alnarak caydrclk uygulanrd. Bu vergiye i f t b o z a n denilmi tir. Dier vergileri de ksaca tanyalm: r: Mslmanlardan alnan toprak-rn vergisidir. H a r a : Gayr-i mslimlerden alnan toprak rn vergisidir. C i z y e : G a y r i m s l i m l e r d e n alnan ba (salk) vergisidir. Kadnlardan ve ocuklar dan alnmazd. A v a r z : O l a a n s t h a l l e r d e alnrd. En n e m l i art s o n r a d a n d e n m e s i d i r . beyaz diye tabir edilen u n , eker, ve tuz olarak genellikle sefer anlarnda toplanrd. Cevap A B) r C) Avarz
E) Cizye
48
2 4 . YS 1992
Osmanl mparatorluu'nda hattatln yaygn bir meslek olmas, aadakilerden hangisini g e c i k t i r e n nedenlerden biridir? A) Esnaf tekilatlarnn kurulmasn B) Dini kitaplarn matbaada baslmas C) Medreselerin yaygnlamasn D) Arapa'nn bilim dili olmasn E) Ciltilik sanatnn gelimesi zm:
i
2 6 . YS 1993
Aadakilerden hangisi, Osmanllarn Balkanlardaki varln XX. yzyln balar na kadar s r d r m e s i n i salayan etkenler d e n biri deildir? A) Dzenli ordusunun olmas B) Adil bir ynetim uygulamas C) Halka inan zgrl vermesi D) Ulusuluk akmlarna kar etkisiz kalmas E) U l u s l a r a r a s n d a k i a n l a m a z l k l a r d a n yararlanmas
i j
Osmanllarda zellikle XV. ve XVI. yzyllarda hattatlk (yazclk) m e s l e i o k yaygn ve saygn bir meslekti. Bunlarn says sadece stanbul'da 90.000'i buluyordu.ok yaygn olan hattatlk uzun yllar kitaplarn zellikle dini ierikli yaynlarn elde oaltlmasna n e d e n o l d u . B u n d a n d o l a y dini kitaplarn matbada baslmas uzun yllar gecikmitir. D e v l e t t e o k sayda i n s a n n g e i m i n i b u yolla salamas karsnda zorlayc bir unsur olmam b u n u n bir s o n u c u olarak matbaa Osmanl lkesine Avrupa'dan ikiyz yl kadar ge girmitir. Cevap B
j i I
zm: Osmanl Devleti kuruluundan itibaren takip ettii fetih politikas s o n u c u ksa bir sre iinde Balkanlara yerlemitir. Balkanlardaki b u h a k i m i y e t XIX . y z y l a k a d a r d e v a m etmitir. A , B , C ve E s e e n e k l e r i O s m a n l l a r n Balkanlardaki hakimiyetinin srmesinde etkili olan zelliklerdir. D seenei ise 19,yzylda ortaya kan bir sorundur. Zaten devfet bu dnemde eski g c n kaybetmi ve byk topraklar yitirerek Balkanlar terketmeye balamtr. Cevap D
] i ; \
2 5 . YS 1993
Aadakilerden hangisi Osmanl mpara t o r l u u ' n d a "miri t o p r a k l a r n " bir ksmnn kamu grevlilerine dirlik olarak verilmeinin amalarndan biridir? A) Vergileri elde edilen rne gre dzenlemek B) Beylerbeylii saysn artrmak C) Devlete yaplan hizmetleri karlamak D) Byk toprak sahiplerini korumak E) Yenieri Ocan kaldrmak zm: B u n a b e n z e r sorular sk sk g e l m e k t e d i r . Osmanl Devleti'nde genellikle topran mlkiyeti devlete ait olup (miri) tasarrufu yani retimi ve kullanm ahslara verilirdi. Ama topraktan daha yi gelir elde etmek, insanlar daha iyi altrmak ve devletin masraflarn karlamakt. Miri topraklar devlet grevlileri ne maa karl olarak verilir ve bylece t o p r a ilemesi salanrd. Tmarl Sipahi topra iler.hem g e i m i n i salar hem de gelirinin bir ksmyla atl asker yani tmarl sipahi yetitirirdi. Cevap C
2 7 . SS 1994
i Osmanl Devleti'nde padiahlarn tahta klar incelendiinde, len padiahn yeri ne olunun erkek kardeinin veya amcasnn getii grlr. B u d u r u m , O s m a n l Devletinde aadaki lerden h a n g i s i n i n bir gstergesidir? A) Baz padiahlarn uzun sre tahtta kalma dnn B) Padiahlkta deneyime nem verildiinin C) Egemenlik hakknn hanedann kz ocuk larna tannmadnn D) Padiah deiikliinde d glerin etkiliolduunun E) Merkezi otoritenin zayf olduunun zm: Osmanl veraset sisteminde hanedann erkek ocuklarna padiah olma hakk verilirken kz ocuklar bu hakkn dnda tutulmutur. C seenei bu nedenle yukardaki metnin bir gstergesi olmaktadr. A,B,D ve E seenek/eri ise s o r u d a verilen veraset sistemi ile ilgili deildir. Cevap C
\ I j
j i
i ; j
49 zm: 27.sorunun deiik bir eklidir. Fetih poli tikalar sonucu Balkanlarda hzl bir ilerleme grlmtr. Topraklarn genilemesi Beylerbeyliini ikiye karm, Yenieri Oca kurulmu, Boazlarn denetimi tabii olarak ele geirilmitir. Hal dnyas Trk ilerley iine kar y e n i d e n h a k e k e t e g e m i N i b o l u , V a r n a v e II.Kosova g i b i n e m l i savalar yaplmtr. T e o k r a t i k y n e t i m e g e i l m e s i ise Yavuz Sultan S e l i m ' i n Msr Seferiyle Halifeliin Osmanllara gemesiyle meydana gelmitir. Cevap B
2 8 . SS 1994
Fatih d n e m inde, devi et adam yetitirmek a m a c y l a T o p k a p Saray'nda alan o k u l aadakilerden hangisidir? A) Mekteb-i Ulum-u Edebiye B) Mekteb-i Maarif-i Adliye C) Enderun Mektebi D) Sleymaniye Medreseleri E} Mekteb-i Rdiye
- zm: Kurulu dneminde her trl ynetici, devlet adam ve kadlar m e d r e s e l e r d e n yetiirdi. Fatih d n e m i n d e , Osmanl devlet hayatna komutan, usta, sanatkar ve idareci yetitirmek iin sarayda yeni bir okul ald. E n d e r u n denilen bu okul baz dzenlemeler le 1909 ylna kadar varln s r d r d . E n d e r u n ' a b a l a n g t a Hristiyan t e b a n n yetenekli ocuklar alnrd. Devirme sis temiyle toplanan bu ocuklar, Enderun'da yi bir Mslman, gvenilir ve nitelikli bir devlet adam olarak yetitirilirdi. Daha sonralar M s l m a n ocuklar da Enderun'a alnmaya balad. Enderun'a ocuklar ortalama sekiz ile yirmi ya arasn da alnrd. Enderun'da eitim genelde drt konu zerinde toplanrd: 1. Bedeni eitim 2. Saray ilerinin renilmesi 3. Yeteneklerine u y g u n bir alanda uzman lamalar 4.slami bilgi ve grgleri artrmak A,B ve E klarnda okullar Tanzimat dne minde Sleymaniye Medreseleri ise Kanuni dneminde almtr.
3 0 . YS 1995
Osmanl imparatorluu'nda rfi hukuk aadakilerden hangisine dayanmak tadr? A) Dinsel Kurallara B) Islahat Fermanna C) Geleneklere D) Mecelle'ye E) Adelet Fermanlarna zm: O s m a n l H u k u k u iki k s m d a n m e y d a n a gelmitir. 1.er-i h u k u k : B u h u k u k d i n i k u r a l l a r a dayanmaktadr. 2 . 0 r f l h u k u k : Bu hukuk eskiden beri gelen gelenek ve greneklere dayanr. NOT: slamiyettten nceki Trk devletlerinde de yazl hukuk kurallar bulunmayp, kanun yenine geen Tre vard. Trede gelenek ve greneklerden olumaktayd. Cevap C
Cevap C
29. YS 1994
Aadakilerden hangisi Osmanllarn Balkanlarda i l e r l e m e s i n i n s o n u l a r n d a n biri deildir? A) Beylerbeylii saysnn ikiye karlmas B) Teokratik ynetime geilmesi C) Yenieri Ocann kurulmas D) Hal zihniyetinin canlanmas E} Boazlarn denetiminin Osmanllarn eline gemesi \
i i j
YENIADA
AVRUPA
1 . SS 1982
BLM
SS YILLA
YS
Toplam
Ortaan sonlarna doru, I. Avrupa devletlerinin ekonomik bakmdan gelitikleri, II. Atlas O k y a n u s u kysndaki limanlarn nem kazand, III. Avrupa devletlerinin smrge imparator luklar kurmaya baladklar grlmtr Bu gelimelerin, aadakilerden hangisinin s o n u c u o l d u u sylenebilir? A) B) C) D) E) Reform hareketlerinin Ulusuluk akmlarnn Derebeylikler kurulmasnn Kavimler Gnn Corafya Keiflerinin
1 9 8 1 ; 15 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 240
4 2
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 326
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 1 42 43 566
4 2 2 1 2 1 2 2 3 1 1 2 23
1 2 1 1
zm: mit Burnu ile Mecellan Boaznn bulun masyla yeni ticaret yollar dnya ekonomi sine byk bir canllk getirdi. Amarika'dan Avrupa'ya bol miktarda altn ve gm gelir ken hem Akdeniz limanlar canland hem de Avrupa devletleri ekonomik ynden gelitiler. Servetin esas t o p r a k k e n altn ve g m oldu. Deerli madenleri kaybetmemek iinde smrge imparatorluklar kuruldu. Portekiz ve spanya b u n u n n c l n yapmlar, daha sonra da ngiltere ve Hollanda bunu gelitirmilerdir. Reform, Rnesans'n; u l u s u l u k akm Fransz htilalinin; Derebeylikler, Kavimler Gnn; Kavimler G se Dou Avrupa kavimlerinin batya hareket etmesiyle mey dana gelmitir. Cevap E
1 1 1
1 1 1 1 9
1 14
1981 - 1995 yllar arasnda, Yenia'da Avrupa konusundan kan soru yzdeleri:
2 . SS 1982 I. Baz Avrupa devletleri, Ortaa'n sonlar na d o r u , skolastik d n c e y i brakp klasik kltr yeniden canlandrarak Rnesans' gerekletirmilerdir. II. XVI. yzyl A v r u p a ' s n d a , baz kii ve devletler Papala kar karak d i n d e yeni bir dzenlemeye gitmilerdir. Yukardaki olaylarn ortak amac nedir? A) Gelimeyi nleyici engelleri kaldrma B) Var olan toplum dzenini koruma C) Din, dnce ve ynetimde eski uygula malara dnme D) Uluslar arasnda kltr birlii salama E) Halk ynetime ortak etme
SS'de
YS'de Toplamda
: % 5,8
: % 2,760 : % 4,063 oranndadr.
Yenia'da Avrupa zm: O r t a a Avrupa'snn e n g l k u r u m l a r K i l i s e ve Papalk idi. Bu iki kurum varln, etkisini v e g c n skotostik d n c e d e n alyordu. Skolastik d n c e d o g m a t i k bir d n c e o l d u u n d a n yeniliklere, tart malara, ve bilime karyd. Bu da her trl gelimeyi engelleyici bir faktrd. Bundan d o l a y 15. y z y l d a A v r u p a da Kilise ve Papala kar bir hareket b a l a d . Bu hareket Rnesans ve Reform'u d o u r d u . Bylece gelimeyi engelleyici faktrler ortadan kaldrld. B,C,D ve E seenekleri soruda verilen bilgiye tamamen ters ya da ilgisiz yorumlardr. Cevap A
51
4.
SS 1982 i n s a n h a k l a r n a i l i k i n o l a r a k 1688 d e n b u g n e d e i n , baz kurulular tarafndan bildirdirgeler yaynlanmtr. Bu b i l g i l e r i n z a m a n l a d a h a kapsaml bir hale gelmesinde aadakilerden h a n g i s i n i n n e m l i bir etken o l d u u savunulabilir? A) insana verilen deerin giderek artmas B) Byk sava olaslnn giderek azalmas C) Devletlerin y n e t i m b i i m l e r i n i n farkl olmas D) D e v l e t l e r i n k a l k n m a hzlarnn f a r k l olmas E) nsan hak ve z g r l k l e r i n i n g i d e r e k daha ok snrlandrlmas zm: Avrupa'da Kilise ve Papalk gibi kurumlarn Skolastik d n c e y i s a v u n m a l a r akl ve dncenin gelimesini nledi. Bundan dolay balayan Rnesans ve Reform gibi hareketler gelimeyi engelleyici faktrleri o r t a d a n kaldrmtr. Bylece Aydnlanma a balamtr. O t u z Yl S a v a l a r ' n n (1618 - 1648) da sona ermesi Avrupa'da akl, d e n e y v e g z l e m d e v r i n i am b y l e c e insan deer kazanmaya balamtr. C ve D s e e n e k l e r i ilgisiz bir y o r u m erirken E seenei de sorudaki bilgiyle elimektedir. Cevap A
3.
SS 1982 I. Fransa'da, XVI. lui zamannda ve d a h a sonra ortaya kan hareketlerde ya kral tahttan indirilerek cumhuriyet kurulmu ya da cumhuriyete son verilerek krallk veya imparatorlua geilmitir. II. Osmanl Devleti'nde, z a m a n z a m a n i syanlar km ve baz padiahlar tahttan indirilmi olmasna karn Osmanl Saltanat devam etmitir. Bu ki d u r u m karlatrldnda, Osmanl Saltanatnn uzun sre devam etmi olmas nasl aklanabilir? A) Fransa'daki ynetimin gsz, Osmanllardaki ynetimin gl olmasyla B) Fransa'daki hareketlerin devlet dzenini, Osmanllardakilerin ise kiileri deitir meye ynelmi olmasyla C) Fransa'daki s o y l u l a r n , O s m a n l l a r d a k i yenierilerden daha etkin olmasyla D) F r a n s a ' d a d g l e r i n de e t k i l i , O s m a n l l a r d a ise d g l e r i n e t k i s i z olmasyla E) Padiahln, krallktan daha kutsal sayl masyla zm: Bu soru aslnda Duraklama dnemiyle ilgili bir s o r u d u r . Ancak Yenia Avrupa'snn nemli bir devleti olan Fransa'yla Osmanl Devleti'nin bir karlatrmas yapldndan bu blme koymay uygun grdk. I. Blmde grld gibi Fransa'da isyan lar sonucu cumhuriyet, krallk ve mparator luk gibi rejimler kurulmu. II. Blmde ise Osmanl Devleti'nde baz padiahlar isyanlar sonucu tahttan indirilmi. Seenekleri incelediimizde bu aklamalara en uygun cevap B seeneinde grlmekte dir. A,C,D ve E seenekleri yanl yada eksik yorumlardr, Cevap B
5.
SS 1983 Matbaann icad ve kullanmnn yaygn lamasyla aadakilerden hangisi arasnda d o r u d a n bir iliki yoktur? A) Okuma yazma bilenlerin artmaya bala mas B) Haber ve dncelerin daha abuk yayl mas C) Monarik ynetimlerin g kazanmas D) Reform hareketlerinin yaygnlamas E) Rnesans'n domas ve gelimesi
zm: A,B,D ve E seenekleri matbaann icad ve kullanmndan dorudan etkilenmi olaylar vermektedir. C seenei ise matbaann icad ile ilikisi dolayl yndendir. Cevap C
52
Yenia'da Avrupa
6. SS 1983
Avrupa'da I. Barut yapmann renilmesi II. Derebeyliin yklmas III. Ateli silahlarn yaplmas IV. Merkeziyeti ynetimlerin glenmesi olaylarn olu sras nedir? A) I.,III.,II.,IV. C) II.,IV.,I.,III. B) lll.,IV.,l. ,ll. D) IV.,II.,III., I E) I., II, III. , IV. zm: Bu s o r u aslnda bir k r o n o l o j i s o r u s u d u r . Olaylarn gerekleme zaman sorulmutur. lk olarak Barut yapm r e n i l m i , ikinci olarak barut ateli s i l a h l a r d a kullanlm, n c olarak b u silahlarla d e r e b e y l i k l e r yklm son olarakta merkeziyeti ynetimler glenmitir. Cevap A
8. YS 1984
Aadaki olaylardan hangisi yeniada, Avrupa dnda da d i e r l e r i n d e n daha etkili olmutur? A) B) C) D) E) Bat Roma mparatorluu'nun yklmas Rnesans Hareketleri Corafya Keifleri Reform Hareketleri Papalkla, imparatorluklar arasndaki mcadele
zm: Dnya'da meydana gelen olaylar genelde kma a y r a b i l i r i z : Ulusal,blgesel, ve evrensel olaylar. Bu ksmlara ayrmada en nemli etken olaylarn evrelerini ne oranda etkilediidir. te A,B,D ve E seeneklerindeki olaylar ya blgesel ya da ulusal karekterli iken C'de verilen Corafi Keifler, sonulan bakmn dan evrenseldir. Btn bir dnyay olumlu ve olumsuz ynde etkilemitir. Cevap C
7 . YS 1984
Yenia balarnda, Avrupa'da Reform hareketlerinin yaylmasnda aadakilerd e n hangisi dierlerine g r e daha az etkili olmutur? A) Tevrat ve ncil'in deiik ulusal dillere evrilmesi B) Hmanistlerden ounun Ortaan sko lastik fikirlerini eletirmeleri C) Hristiyan din a d a m l a r n d a n o u n u n , dini kendi karlarna alet etmeleri D) Aydn din adamlarnn Katolik Kilisesi'nin almalarn eletirmeleri E) Feodalitenin yerine, mutlak krallklarn kurulmaya balamas zm: Reform nce Almanya'da balayp zamanla Fransa, ngiltere ve Kuzey Avrupa lkelerin de gelien dinsel nitelikli bir harekettir. A,B,C ve D seenekleri Reform'un yaylmasnda te mel etkenlerdir. E seeneinde verilen mut lak krallklarn kurulmasnn, Reform'la lgisi ok azdr. B u n a bir kant o l a r a k R e f o r m Almanya'da yayld srada mutlak krallk deil, feodal paralanma egemendi. Cevap E
9. SS 1985
I. Yeni ticaret yollarnn bulunmas II. Rnesans ve Reform hareketleri lif. Fransz htilali IV. Amerika'nn Kefi V. Otuz yl Savalar VI. Mutfak krallklarn kurulmas B u n l a r d a n hangileri, siyasal ve e k o n o m i k adan Osmanl m p a r a t o r l u u n u dier lerinden daha fazla etkilemitir? A) I., III. B) II., IV C) IV., VI. E) V.,VI.
D) II., V.
zm: S o r u d a verilen g e l i m e l e r d e n bazlar Osmanl Devleti'ni etkilemi, bazlar ise et kilememitir. Bunlardan yeni ticaret yollarnn bulunmas, Osmanl Devletinin ekonomisini olumsuz etkilemi, Fransz htilali de siyasal bakmdan olumsuz etkileyen olaylardandr. Rnesans .Reform, A m e r i k a ' n n Kefi, Otuzyl Savalar ve Mutlak Krallklarn kurul mas Osmanl Devleti'ni etkilemeyen ya da ok az etkileyen blgesel olaylardr. Cevap A
10. SS1986 Yeniada barutun ateli silahlarda kullanl mas, m s t a h k e m mevkilerin ve kalelerin kertilmesinde etkili olmutur. Avrupa'da krallar, mutlak otoritelerini gerekletirmek iin bu gc ncelikle aadakilerden hangisine kar kullan mlardr? A) B) C) D) E) Derebeyliklere Smrgelerinden direniilere stilaclara Farkl dinden olan toplumlara Komu devletlere
Avrupa Devletleriyle (sve ve Lehistan) iliki k u r m a s n d a n e m l i bir etken olmamtr. Avrupa Devletleri genellikle Katolik ya da P r o t e s t a n idiler. Rusya ise O r t o d o k s ' t u . Bundan dolay Rusya'nn bal bulunduu mezhep, batya yaknlamasnda nemli bir paya sahip deildir. Cevap C
1 2 . YS 1987
'. Aadakiterin hangisinde verilen ikinci olay, ilk olayn s o n u c u deildir? A) Avrupa'da barutun ateli silahlarda kul lanlmas- Derebeyliin yklmas B) Fransz htilali - Reform Hareketleri C) Corafya Keifleri - Smrge mparator luklarnn kurulmas D) Hal Savalar - A k d e n i z limanlarnn nem kazanmas E) Kavimler G - Bat Roma mparatorluu'nun yklmas zm: Bu soru tarih metodu ve kronolojisiyle ilgili bir sorudur. Verilen olaylar Orta, Yeni, ve Yakna ilgilendiren olaylardr. A,C,D ve E seeneklerinde verilen olaylarn birbirleriyle sebeb - sonu likisi vardr. B seeneinde verilen iliki ise d o r u deildir. Reform 16. yzylda, Fransz htilali'de 18. yzylda mey dana gelmitir. Bundan dolay Reform Fransz htilali'nin bir sonucu olamaz. Fransz htilali'nin en nemli sonucu ulusal devlet lerin kurulmasdr. Cevap B
zm: Kavimler G ' n d e n sonra ortaya kan derebeyler krallarn mutlak otoritelerini, snrlayarak sarstlar. Ateli silahlarn icad ve t o p u n gelitirilmesiyle, krallar, derebeylerin atolarn ykarak feodaliteye son verdiler. Bylece krallar mutlak otoritelerini yeniden salam oldular. A ve C seenekleri d o r u cevaba en yakn olanlardr. Dier B,D, ve E seenekleri ise mutlak otoritenin snrlanmasyia dorudan il gili deillerdir. 16. yzylda mutlak krallklar arasnda savalara rnek, Almanya-Fransa arasndaki savalardr. Bu savalarn nedeni bu devletlerin hakimiyet sahasn genilet mek istemeleridir. Bundan dolay hakimiyet sahas ile mutlak otorite farkl eylerdir. Cevap A
11. SS 1986
XVII.yzylda Rusya'nn baz Avrupa devletleriyle ekonomik ve kltrel liki kurmasnda aadakilerden hangisi en az etkili o l m u t u r ? A) B a t d a k i g e l i m e l e r d e n y a r a r l a n m a y a balamas B) Ak ve scak denizlere ulamak istemesi C) Hristiyanln O r t o d o k s m e z h e b i n d e n olmas D) l k e d e m e r k e z i bir y n e t i m i g e r e k letirmesi E) Avrupa'nn byk devletleri arasnda yer almas zm: Rusya'nn b a n a 17. y z y l b a l a r n d a Ramonof Slalesi g e t i . Ramonof s o y u Rusya'y batl devlet haline g e t i r m e k iin yeni bir politika u y g u l a d . Bu aileden ar Petro (1682-1725) nun n e m l i almalar o l d u . A,B,D, ve E s e e n e k l e r i R u s y a ' n n
i i
1 3 . SS 1988
Skolastik d n c e y i ykarak yerine pozitif d n c e y i getiren Hmanizma hareket l e r i n i n talya'da b a l a m a s n d a , talya'nn a a d a k i z e l l i k l e r i n d e n h a n g i s i en ok etkili o l m u t u r ? A) Farkl rejimlerdeki devletlere blnm olmas B) nemli bir ticaret merkezi olmas C) Roma ve Hellen kltrlerinin etkilerinin srmekte olmas D) Hristiyan aleminin dini merkezinin bura da bulunmas E) Akdenizin ortasnda bir yarmada olmas
i j ( \
54 zm: talya'da Rnesans, ilk defa edebiyat alann da balad. Eski Yunan ve Roma antik eser lerinin incelenmesi sonucu o eserlerden et kilenen ve onlar gibi yaamaya alan ok sayda dnr yetiti. Hmanist hareketi balatan dnrler pozitif dnceyi yay dlar. Oluan ortam Rnesans'n talya'da b a l a m a s n d a e t k i l i o l d u . A,B,D v e E seenekleri ise Rnesans'n talya'da bala masna ortam hazrlamlardr. Fakat soruda en ok etkileyen sorulduu iin bunlar cevap olamazlar. Cevap C zm:
Yeniada Avrupa
Seeneklerde grlen olaylarn btn Yenia balarnda meydana gelmitir. A,B,C ve D seenekleri, kltrel ve siyasi gelimelere neden olmutur. Bu olaylarn ekonomik bir sonular yoktur. E seeneinde verilen Corafi Keifler ise O s m a n l D e v l e t i ile b i r l i k t e V e n e d i k v e Ceneviz'in de olumsuz ynde etkilemesine n e d e n o l d u . B u n a karlk s p a n y a v e Portekiz smrgeci olmaya baladlar. Cevap E
16. YS 1990
Aadakilerden hangisinde, Yenia balarnda Avrupa'da g r l e n ,
1 4 . YS 1988
Aadakilerden hangisi Corafya Keif lerini balatan n e d e n l e r d e n biridir? A) spanya ve Portekiz'in geni s m r g e mparatorluklar kurmalar B) Atlas Okyanusu kylarndaki baz liman ehirlerinin nem kazanmas C) Yeni pek ve Baharat yollarnn aranmas D) Avrupa'da dnce hayatnda deiiklik ler grlmesi E) Dou-Bat lkeleri arasnda siyasi iliki lerin balamas I. Matbaann bulunmas. II. Corafya Keifleri. III. Eski ant ve eserlerin ncelenerek bunlar dan yararlanlmas. gelimelerin de etkili olmutur? A) B) C) D) E) Pusulann bulunmas Kavimler G Rnesans Hareketleri Smrgecilik yar Ulusuluk akmlar
zm: zm: G r d n z gibi ok kolay bir soru. Ayn zamanda retici bir zellik tayor. eldirici seenek yok g i b i . Corafya Keifleri denildii zaman hemen aklmza gelen ey yeni yollarn (pek ve Baharat) aranmasdr. A, B, D ve E seenekleri ise Corafi Keifler in sonucunu oluturmaktadr. Cevap C Pusulann b u l u n m a s , Kavimler G ve Ulusuluk akmlar Yenia'da olmadklar iin cevap olamazlar. Smrgecilik yar le matbaa'nn bulunmas ve eski eserlerin ince lenmesi olaylar arasnda bir iliki yoktur. Bu olay d a h a o k R n e s a n s ' n m e y d a n a gelmesinde etkili olmutur. Cevap C
17. SS 1992 1 5 . SS 1990

Yeniada g r l e n aadaki gelimeler d e n hangisi, spanya ve Portekiz'in gelir kaynaklarn artrmalarnda ve s m r g e c i birer devlet olmalarnda etkili o l m u t u r ? A) B) C) D) E) Matbaann bulunmas Barutun kullanlmas Rnesans Hareketleri Reform Hareketleri Corafya Keifleri Ortaada Hindistan ve in'den Avrupa'ya gelen mallarn ok el deitirmesi, bu maln Avrupa'da pahalya satlmasna neden oluyordu. Bu durum,Yenia balarnda A v r u p a l l a r aadakilerden hangisine yneltmitir? A) Asya lkeleri ile dorudan ticaret yapma yollarn aramaya B) Asya'dan Avrupa'ya gleri engellemeye C) Asya lkeleri ile siyasi ilikileri balatmaya D) Temel ihtiya maddelerini deitirmeye E) Tketim mallarnn datmn snrlandr maya
(enia'da Avrupa
Yenia'da
Avrupa
55
zm: Havlarn b t n na gelmitir, kltrel ve siyasi ûr. Bu olaylarn tur. jtrafi Keifler ise ikte V e n e d i k ve ^de etkilemesine }ilk spanya ve ^baladlar. ' Cevap E Avrupallar Hal Seferleriyle pek ve Baharat Yollarnn kontroln ele geiremeyince bun dan sonra devaml olarak bu yollara sahip olmaya ynelik bir politika izlediler.nk d o u n u n mallarnn Avrupa'ya kadar gelii srasnda birok el deitirmesi y z n d e n ok pahalya mal o l u y o r d u . Bu d u r u m A v r u p a l l a r A s y a l k e l e r i ile d o r u d a n ticarete yneltmi, sonuta Corafya Keifleri balamtr. B, C, D ve E s e e n e k l e r i g r l d g i b i eksik ve yanl y o r u m l a r i e r d i k l e r i n d e n cevap olamazlar. Cevap A isinde, Y e n i a len,
1 9 . YS 1992
Hal S e f e r l e r i v e C o r a f y a K e i f l e r i ' n i n balamasnda ortak etken aadakilerden hangisidir? A) Gemicilikte yeni bulularn yaplmas B) Kutsal ehir K u d s ' n Mslmanlarn elinde olmas C) Avrupallarn Dou'nun zenginliklerinden yararlanmak istemesi D) valyelerin macera peinde komas E) Trklerin Avrupa'ya gemesinin nlenme ye allmas zm: O r t a a ile Yenian iki n e m l i olaynn ortak nedeni sorulmu. nceki sorular hatr larsanz A v r u p a ' n n g n m z e kadar en byk olaynn ekonomik kaynakl olduunu g r r s n z . Yaplan b t n savalarn temelinde gelir kaynaklarn artrma dn cesi vardr. A seenei Yenia'da nemli bir gelime o l d u u n d a n Hal Seferleri ile ilgisi yoktur. B seenei Kuds'n Msl manlarn elinde bulunmas Hal Seferleri iin nemli bir nedendi. B u n u n d a Corafi Keiflerle ilgisi yok. D seenei valyeler d n e m i t o p u n kulanlmasyla sona ermi dolaysyla bununda Keiflerle bir ilgisi yok t u r . E s e e n e i ise T r k l e r i n A v r u p a ' y a geii Hal Seferleri'nden sonra olduu iin b u n u n l a d a ilgisi y o k t u r . G r l d g i b i sadece dounun zenginliinden yararlanma bu ki olayn ortak nedenidir. Cevap C
yenerek bunlarol mutur?
18. SS 1992
Avrupa'da R n e s a n s hareketleriyle zgr dncenin yaylmas ve b i l i m s e l aratr malarn yaplmas, aadakilerin hangisin de etkili olmutur? A) Toplumlarda snflarn olumas B) ehir devletlerinin zenginlemesi C) Katolik Kilisesi'ne olan balln sarsl mas D) Hristiyanlkta ilk mezheblerin ortaya k mas E) Krallklarn yetkisinin giderek artmas zm: Cevap C Rnesans, ilk olarak talya'da balayan ede biyat, gzel sanatlar ve mimaride g r l e n byk bir yenilik ve g e l i m e h a r e k e t i d i r . Skolastik d n c e y e r i n e akl, d e n e y ve gzlem yani pozitif dnceyi gerekletire rek kilise v e e v r e s i n e k a r b i r c e p h e almtr. Avrupa'y etkisi altna alan Katolik Kilisesi zgr dncenin yaylmas le eski otoritesini kaybetmeye balad. R n e s a n s bilimsel bir hareket o l d u u iin sosyal snflarla bir ilgisi yoktur. ehir devletleri ilk ada bulunduu iin bunun da Rnesans' la ilgisi yoktur. lk mezheplerde Ortaa'n balarnda ortaya kmtr. Krallarn yetkisi nin artmas da topun kullanlmasyla ilgili ol duundan A, B, D ve E seenekleri cevap olamazlar. Cevap C
/imler G ve da olmadklar irgecilik yar ile [i eserlerin inceiliki yoktur. Bu s'n meydana
2 0 . YS 1993
Baharat ve pei Uzak Dou'dan Avrupa'ya tamada kullanlan yollarn deimesi, aadaki devletlerden hangisinin ekonomi sini olumsuz ynde etkilemitir? A) Osmanl Devleti B) hitoullar Devleti C) Byk Seluklu Devleti D) Altnordu Devleti E) Tulunoullar Devleti zm: Ticaret yollar genellikle Venedik, Ceneviz ve Mslmanlarn elinde bulunuyordu. Trkler'in Msr ve stanbul'u atmalarndan sonra yollar tamamen Trkler'in kontrolne girdi. Batllar'n Uzak Dou'dan Avrupa'ya ulaan yollara yeni alternatifler bulmalaryla pek ve Baharat yolu el deitirdi. Bylece Venedik, Ceneviz ve Osmanl Devleti yeni
'den Avrupa'ya irmesi, bu maln n oluyordu. ia Avrupallar ineltm itir? an ticaret yapma i engellemeye lileri balatmaya (deitirmeye imi snrlandr-
56 yollardan olumsuz ynde etkilendiler. hitler (935-969) Seluklular (1040-1157) Altnordu (1241-1502)ve Tulunoullar (868905), gibi Trk- slam devletleri zaten ipek ve Baharat yollarnn el deitirmesi srasnda tarih sahnesinden oktan ekilmilerdi. Bundan dolay cevap olamazlar. Cevap A j zm:
Yenia'da Avrupa
2 1 . YS 1994
Corafya keifleri Rnesans Hareketleri Reform Hareketleri Aadakilerden hangisi bu gelimenin sonularndan b i r i d i r ? A) Sosyal yapnn ve dncenin deimesi B) Derebeylik rejimine geilmesi C) ehir devletlerinin kurulmas D) Tek tanrl dini inanlarn ortaya kmas E) Kavimler gnn balamas zm: Corafi Keifler, Rnesans ve Reform birbiri ni takip eden ve bugnk Avrupa'nn ekonomik ve sosyal ekillenmesini salayan nemli olaydr. Keifler, Avrupa'y ekono mik y n d e n c a n l a n d r m , R n e s a n s v e Reform ise gelimeyi engelleyici faktrleri ortadan kaldrarak Avrupa'nn sosyal yapsn deitirmitir. Derebeylik, Ortaa'n balarnda, ehir devletleri lka'da tek tan rl dinler O r t a a ' d a , Kavimler G ' d e Ortaa balarnda olduundan cevap ola mazlar. n k s o r u d a verilen olaylar Yenia balarnda meydana gelmitir. Cevap A
Fransa'da halk snflara ayrlmt. Snflar soylular, rahipler, burjuvalar ve kyllerden oluurdu. Soruda da belirtildii gibi soylular ve d i n adamlar devleti ynettikleri halde vergi vermiyor, burjuvalar ise vergi verdikleri halde devleti ynetme hakkndan mahrum kalyorlard. Bu da gsteriyorki Fransa'da snflar farkl haklara sahip idiler. B,C,D ve E seeneklerini incelediinizde s o r u d a verilen a k l a m a l a r l a bir ilgisinin olmadn grmekteyiz. Cevap A
2 3 . YS 1995
Almanya'da Protestanlar!a Katoliklerin mca delesi s o n u n d a yaplan O g s b u r g Baryla halk, prenslerin kabul ettii mezhebe girmek zorunda braklmtr. Bu d u r u m aadakilerden hangisinin bir kant olamaz? A) Din savalarnn devam ettiinin B) Prenslerin siyasi stnlklerinin olduu nun C) Hristiyanln mezheplere ayrldnn D) nan zgrlnn benimsendiinin E) Savaan taraflarn anlatnn zm: 1555 ylnda yaplan Ogsburg Baryla halk prenslerin kabul ettii mezhebe girebilecek lerdir. Dolaysyla Laiklik tam hakim deildir. Laiklik o l m a d n d a n , inan zgrl de y o k t u r . P r e n s k a b u l e t m i y o r s a baka mezhebe girmek mmkn deildir. zgrlk yoktur. A,B,C ve E seenekleri Ogsburg Bar'nn getirdii bir d u r u m d u r . Avrupa'da zellikle A l m a n y a ' d a i n a n z g r l Otuzyl Savalan'ndan sonra 1648 Vvestfatya bary la tam olarak salanmtr. Cevap D
2 2 . SS 1995
Yenia balarnda Fransa'da soylular ve papazlar devleti ynetirler ama vergi bile ver mezlerdi. Oysa, g e l i e n e k o n o m i k hayat elinde tutan bujuvalar btn vergi y k n tarlar ama ynetime katlamazlard. Fransa'daki bu d u r u m aadakilerden hangisininin bir g s t e r g e s i d i r ? A) Snflarn farkl haklara sahip olmasnn B) Devlet yapsnn ekonomik ynden gl olmasnn C) Halkn, gelir dzeyine gre vergilendirilmeinin D) Siyasi yapnn gl bir merkeziyetilie dayanmasnn E) M i l l i b i r d e v l e t a n l a y n n e g e m e n olmasnn
j i
DURAKLAMA
DNEMI
1.
BOLM
11
1981 -1995 SS - OYS SORULARI ANALZ
YILLAI
SS
YS
Toplam
SS-1981 "Osmanl tarihinde II. Osman ve Eli. Selim, devlet dzeninde baz deiiklikler yapmaya altklar iin, Abdlaziz ve II. Abdlhamit ise d e v l e t d z e n i n d e y a p l m a k s t e n e n deiikliklere kar olduklar iin tahtlarndan indirilmilerdir." Yalnz b u b i l g i l e r e d a y a n a r a k , I I . O s m a n dneminden II. Abdlhamit dnemine kadar geen sre iinde nasl bir d e i m e o l d u u sylenebilir? A) Yenilik taraflarnn glendii B) Padiahlarn devleti yi ynetemedikleri C) Halkn, dzeni korumaya alt D) Osmanl Devleti'nin Avrupa'dan etkilen medii E) Padiahlarn anayasal dzeni benimse dikleri zm: Osmanl Devleti'nde deiik zamanlarda baz padiahlar yenilik yapacaklar ve yaptk lar i i n h e m t a h t t a n i n d i r i l m i h e m d e ldrlmlerdir. Bu kt anlay, zamanla yenilik taraftarlarnn glenmesiyle deime ye balamtr. Yenilik taraflarnn glenmesi devletin i i n d e b u l u n d u u kritik artlarn etkisiyle olumutur. Dier seenekler ise yanl v e e k s i k y o r u m l a r i e r d i k l e r i n d e n cevap olamazlar. Cevap A
Toplam Okan Toplam kan Toplam kan soru soru soru soru soru sau says says says says says says 15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 1 1 1 17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43
1 1
1 1 2 2 1 -
1 2 1 2 3 -
1 1 6
1 1
1 1 10
1
1
2.
YS-1982 Kprl Mehmet Paa sadrazamla getirilirken Saraydan unlar istemitir. I. Saray, devlet ilerine karmayacaktr. II. D e v l e t i l e r i y l e i l g i l i o l a r a k S a r a y a sunulan herey kabul edilecektir. li. Devlet memurluklarna kendi stedii kii leri atayacaktr. IV. Kendi hakknda bir ikayet o l d u u n d a , savunmas alndktan sonra karar verilecektir. Reform amacyla sadrazamla getirilen Kprl Mehmet Paann bu istek l e r i n d e n O'nun nasl bir ama g t t anlalmaktadr? A) Yeni bir bamsz devlet kurmak B) Halk iradesine dayanan bir hkmet kur mak C) stediklerini yapabilecei bir ortam hazr lamak D) Yaknlarna devlet kapsnda i salamak E) Saltanat eline geirmek
240
326
566
16
1981 - 1 9 9 5 yllar a r a s n d a , D u r a k l a m a Dnemi k o n u s u n d a n kan s o r u yzdeleri:
SS'de YS'de Toplamda
%2,5 % 3,067 % 2,826 oranndadr.
58 zm: Kprl Mehmet Paa, Osmanl Devleti'nin b u n a l m l bir d n e m i n d e g r e v e g e l m i , buna karlk olarak saraydan baz isteklerde bulunmutur. Bu dnemde rvet ve ltimas yaygnlam, isyanlar artm bundan dolay greve g e l e n l e r d e baarl olamamlard. Bundan dolay Kprl istediklerini yapabile cei bir ortam hazrlamak in IV. Mehmet'ten baz isteklerde bulunmutur. A,B ve E s e e n e k l e r i O s m a n l Devleti'nin dalma d n e m i n d e ortaya kan gelime lerdir. Kprl, D seeneinde verilen yakn larna i bulmadan ziyade tandklarna grev vermeyi amalamtr. Bundan dolay cevap olamaz. Cevap C 4. SS-1985
Duraklama
Dnemi
XVII. yzylda Osmanl mparatorluu'nda, I. Padiahlarn ou baarsz olmutur. II. Devlet dairelerinde rvet ve hakszlk yaygnlamtr. III. Uzun sren ve baarszlkla sonulanan savalara girilmitir. Aadakilerden hangisi, bu sorunlarn XVII. y z y l d a o r t a y a k a n b i r s o n u c u olarak kabul edilebilir? A) Islahat hareketlerinin hzlanmas B) ayaklanmalarn artmas C) Anayasal ynetime geilmesi D) Yeni ekonomik nlemler alnmas E) Bat ile diplomatik likiler kurulmas zm: S o r u d a verilen bu n e m l i o l u m s u z l u k hem devlet hem de t o p l u m s a l hayat etkilemeye balad. Durum her geen gn ktlemeye balad. zellikle Padiahlarn 17.yzylda baarsz o l m a l a r merkezi otoritenin bozulmas sonucunu dourdu. Bu d u r u m lke iinde bazlarnn frsatlar d e e r l e n d i r e r e k isyan e t m e l e r i n e n e d e n oldu. Ksa bir zaman iinde hem merkezde h e m d e t a r a d a isyanlar y a y g n l a m a y a balad. A seenei B seeneinin bir sonucudur.C D ve E seenekleri se 19.yzylda ortaya kan gelimeler o l d u u n d a n cevap olamazlar. Cevap B
3. SS - 1 9 8 4
Osmanl mparatorluu'nda I. 1512-1520 yllarna Yavuz, II. 1520-1566 yllarna Kanuni, III. 1564-1579 yllarna Sokullu, IV. 1656-1691 yllarna Kprller dnemi denmitir. B u d u r u m l a r a bakarak Osmanl t a r i h i n d e k i d n e m l e r i n adlandrlmasnda nasl bir y o l izlendii sylenebilir? A) D n e m l e r i n nemli olaylar gz n n e alnmtr B) O yllarda tarihin aknda rol o y n a y a n kiilere baklmtr C) Dnemler, devlet y n e t i m i n d e en uzun kalanlara gre adlandrlmtr. D) Birbirine b e n z e y e n p a d i a h isimlerinin kartrlmamas nemli saylmtr. E) En yal devlet adamnn ismi esas aln mtr.
5. YS - 1 9 8 5
A a d a k i l e r d e n h a n g i s i , IV. M u r a t v e K p r l l e r i n yaptklar yeniliklerin zellii deildir? A) Kuvvete ve iddete bavurma B) Orduyu disiplin altna alma C) Eyaletlerdeki gvenlii salama D) Avrupa'daki gelimelerden yararlanma E) Ynetime canllk getirme zm: IV.Murat ve Kprller 17.yzylda devletin iinde bulunduu sorunlara zm getirmek iin slahat yapmlardr. lk slahat dnce si 17.yzylda d o d u u n d a n dolay hedef olarak hep bir nceki yzyln artlarna ula mak arzusu vard.
zm: Yavuz, Kanuni, Sokullu, Kprller ve Fatih gibi kiiler yaadklar d n e m d e tarihin aknda nemli rol oynamlardr. A, C, D, ve E s e e n e k l e r i e k s i k ve i l g i s i z y o r u m l a r ierdiinden cevap olamazlar. Bu d n e m lerde olaylarn tarihi etkilemesi yerine bu ahslar olaylar etkilemilerdir. Cevap B
Duraklama
Dnemi 8.
59 YS-1987 Osmanl mparatorlu'nun yapm o l d u u antlamalardan bazlar unlardr: I. Zitvatorok Antlamas II. Pasarofa Antlamas III. Belgrat antlamas Bu antlamalar aadaki devletlerden hangisiyle yaplmtr? A) ran B) Rusya C) Avusturya E) Hollanda
A, B, C ve E seenekleri devlete eski can ll getirmek iin bavurulan yntemlerdi. Bu d n e m d e hibir zaman devletin batnn gerisinde kald eklinde bir anlay ortaya kmad. Avrupa'daki gelimelerden yarar lanma ilk olarak 18. yzylda baladndan D seenei 17.yzyln bir zellii deildir. Cevap D 6. YS - 1 9 8 6 A a d a k i l e r d e n hangisinin, XVII. yzylda Osmanl lkesinde idari, askeri ve mali bozukluklarn ortaya kmasyla d o r u d a n bir ilgisi yoktur? A) lkede i isyanlarn kmas B) Gelir kaynaklarnn giderek azalmas C) Yetkisiz kiilerin devlet ilerine karmas D) Yenierilerin ynetimde etkili hale gelmesi E) Ynetimde, dinsel etkinin arln artr mas zm: 17.yzyl Osmanl Devlet'nde duraklamann btn boyutlaryla hissedildii bir dnemdir. dari,askeri ve mali bozukluklar A,B,C, ve D seeneklerinin bir sonucudur. E seeneinde verilen dinsel etkinin arln artrmas olay 16.yzylda Hilafetin Osmanllara gemesiyle meydana gelmi bir olaydr. Dinsel etki 17. yzyldan itibaren zaman zaman ynetimdeki etkinliini yitirmeye balamtr. Cevap E 7. SS-1987 Osmanl lkesinde bozulan dzeni kuvvete dayanarak t e k r a r k u r m a y a a l m o l a n devlet adam aadakilerden hangisidir? A) III. Selim C) Abdlmecit B) II. Mahmut D) Gen Osman
D) ngiltere
zm: Z i t v a t o r u k 1 6 0 6 ' d a , P a s a r o f a 1718 v e Belgrat Antlamas da 1739'da Avusturya ile yaplmtr. 17 ve 18. yzyllarda Osmanl devleti en ok ran, Rusya ve Avusturya ile ilikide b u l u n m u t u r . Osmanl Devleti'nin batya ilerlemesi Avusturya ile d o u y a iler lemesi ise ran ile devaml ekilde sorun dourmutur. Cevap C
9.
SS-1988 Aadakilerden hangisi, Osmanl mparat o r l u u ' n u n d u r a k l a m a s n a y o l a a n ic. nedenlerden biridir? A) lkede, eitli milletlerden ve dinlerden kiiler bulunmas B) Yeni ticaret yollarnn kefi C) Avrupa'nn bilim ve teknikte ilerlemesi D) Avrupa Hristyanlar'nn Osmanllara, bir likte kar koymas E) mparatorluun doal snrlara ulamas
E) IV. Murat zm: Osmanl Devlet'nde bozulan dzenin tekrar kurulmaya allmas 17.yzylda balar. Seeneklere bakld z a m a n 17.yzylda yaam iki devlet adamn grrz: IV. Murat ve Gen Osman Yenieri Ocan kaldrma teebbs sonucu ldrldnden, kuvvete dayanarak bozulan dzeni tekrar k u r m a k isteyen devlet adam IV.Murat'tr. I I I . S e l i m , I I . M a h m u t v e A b d l m e c i t ise 19.yzyin devlet adamlardr. Cevap E
zm: O s m a n l D e v l e t i ' n i n d u r a k l a m a s n d a iki n e m l i n e d e n vardr: n e d e n l e r v e d nedenler. D ve E seenekleri duraklamaya n e d e n o l a n d n e d e n l e r i o l u t u r u r k e n A seenei ise bir i nedendir. Osmanl Devleti fetihlerin de etkisiyle ok deiik ulus ve din l e r d e n o l u a n k a r m a k v e k o m l e k s bir y a p y a s a h i p o l d u . Bu yap devletin eski g c n n azda olsa zayflamasyla birlikte aleyhine bozulmaya balad. Bu farkl yap daki topluluu uzun bir sre memnun etmek mmkn deildi. Cevap A
Duraklama
Dnemi
10. Y S - 1 9 8 8 XVII. yzylda Kuyucu Murat Paa, IV. Murat ve Kprl Mehmet Paa'nn, devlet o t o r i tesini yeniden k u r m a k amacyla izledikleri ortak yol aada kilerden hangisidir? A) Maliyeyi dzeltmeye alma B) Kanun ve nizamlar deitirme C) s y a n l a r , k o r k u t m a ve i d d e t y o l u y l a nlemeye alma Uf Yenieri Ocan kaldrmay deneme E) Saraydaki kadnlarn etkinliini engelleme zm: 5 ve 7.sorularn aynsdr.17.yzylda devlet adamlarnn en nemli amac devletin eski gcne yeniden kazandrlmas idi. Bu amala devlet otoritesinin kuvvetlendirilmesi gerekirdi. Kuyucu Murat.IV. Murat ve Kprl Mehmet Paa gibi devlet adamlar isyanlar korku ve id det y o l u y l a bastrmay esas politika k a b u l etmilerdir. Bar, huzuru ve emniyeti bozanlara kar devlet acmasz olmutur. A seenei Tarhuncu Ahmet Paa tarafndan, B seenei 19. yzylda ortaya km, D ve E seenei ise Gen Osman tarafndan yaplmak istenmitir. Cevap C
12. YS-1991 Osmanl Devleti'nde Avusturya ve ran ile yapt savalarn uzamas ve halktan yeni vergiler almas, aadaki olaylardan hangisinin nedenleri olarak kabul edilmek tedir? A) Kabak Mustafa isyan'nn balamas B) Celali syanlarnn genilemesi C) Kavalal M e h m e t Ali Paa'nn ayaklan mas D) 31 Mart Olay'nn balamas E) Yenieri Oca'nn kaldrlmas zm: Osmanl Devleti'nin A v u s t u r y a ve ran ile yapt savalarn en nemlisi 17. yzylda yaplanlardr. Bu iki devlete kar yaplan s a v a l a r n u z a m a s b e r a b e r i n d e baz skntlar da getirdi. Yaplan savalar her ynyle halk zor durumda brakt. Vergilerin artrlmas bu durumu iyice krkledi, bun dan yararlanan Celaliler Anadolu genelinde isyanlarn genilettiler. A,C ve E seenekleri 19. y z y l d a , D s e e n e i d e 2 0 . yzylda meydana geldiinden cevap olamazlar. Cevap B
13.
1 1 . YS - 1988
XVII. yzylda Osmanl m p a r a t o r l u u ' n u n bte an kapatmak iin Tarhuncu A h m e t Paa a a d a k i l e r d e n h a n g i s i n i yapmtr? A) Saray masraflarn ksmtr B) Ayar dk paralan ortadan kaldrmtr C) Ulufeleri ksmtr D) Lks inaatlar durdurmutur E) Dardan bor para almtr zm: Tarhuncu Ahmet Paa 1652 ylnda greve getirildikten sonra ilk olarak devletin gelir ve giderlerini ortaya koydu. Ortaya kan tablo masraflarn gelirden fazla o l d u u eklinde idi. B u n d a n dolay yaplacak tek ey olan saray masraflarn ve Valide Sultann istekleri ni snrlamakt. Tarhuncu byk bir cesaretle saray masraflarn kst ve kendi adyla anlan Tarhuncu btesini hazrlad. Cevap A [
SS-1992 D u r a k l a m a d n e m i n d e , a s k e r l i k l e ilgisi olmayanlarn Yenieri Oca'na alnmasyla devletten maa alan yenieri says artm; ayrca, tmar s i s t e m i n i n bozulmasyla da k y l t o p r a n b r a k a r a k e h i r l e r e g etmek zorunda kalmtr. Aadakilerin hangisinde,bu ki durumun da nemli birer rol vardr? A) lke ekonomisinin bozulmas B) Eitime nem verilmesi C) D lkelerle diplomatik ilikiler kurulmas D) Topran, elde edilen gelire gre gruplara ayrlmas E) El sanatlarnda gelime olmas zm: Yenieri Oca'nn says usulszlkler sonu cu artnca devletten maa alan asker says artm bu da dorudan devletin mali yapsn olumsuz ynde etkile m iti r.Ttm ar sisteminin bozulmasyla da hem vergiler hem de retim dm bu da ekonomik yapy etkilemitir. Seeneklere baktmzda sadece A seenei e k o n o m i ile ilgilidir. Dier seeneklerde buna yakn bir bilgi yoktur. Cevap A
'
Duraklama
Dnemi zm:
67
14. SS - 1 9 9 3
XVI.yzylda yaayan Osmanl astronomi bil ginlerinden Takiyyddin Mehmet, hkmet ten ald izinle T o p h a n e ' d e yeni bir rasathane kurulmasn salam,ancak bu rasathane zamann eyhlislamnn istei zerine yktrlmtr. Bu durum Osmanl Devleti'nde aada kilerden hagisinin bir g s t e r g e s i d i r ? A) e i t l i a l a n l a r d a b i l i m s e l a l m a l a r yapldnn BJToplumda bilim adamlarna byk hayranlk duyulduunun C) Bilimsel a l a n l a r d a n e m l i b u l u l a r yapldnn D) Bilimsel almann, toplumun baz kes imlerince desteklenmediinin E) Bilime nem verildii halde sanata nem verilmediinin i
Macarlar'n yardm istemesi zerine M e r z i f o n l u Kara M u s t a f a Paa O s m a n l D e v l e t i ' n i eski g c n e k a v u t u r m a k iin Avusturya'ya kar zafer kazanmak amacyla V i y a n a ' y k u a t t , f a k a t baarl o l m a d . Kuatmann baarszla uramasyla birlik t e A v r u p a ' d a K u t s a l ttifak k u r u l m u , M e r z i f o n l u g r e v d e n alnm, Podolya k a y b e d i l m i ve d a h a da nemlisi Rusya, Karadeniz'de s kurmutur. C s e e n e i n d e g r l e n C e l a l i syanlar 17.yzyln balarnda meydana gelmi bir olay o l d u u n d a n , II.Viyana Kuatmas ise 17.yzyln sonlarna doru yapld iin bu olayn sonucu olamaz. Cevap C
16. Y S - 1 9 9 5 zm: Soruda ok ak belirtildii gibi 16. yzylda bilimsel almalara Osmanl hkmeti izinverdii halde e y h l i s l a m dini b a h a n e ederek akla ve bilime kar km ve nemli almalara son verilmitir. Buradan yle bir sonuca varlabilir. Osmanl Devlet'inde bilim sel almalara t o p l u m u n baz k e s i m l e r i destek verirken baz kesimleri de destek ver memitir. A, B,C, ve E seenekleri ise eksik ya da ilgi siz bir yorum iermektedirler. Bundan dolay cevap olamazlar. Cevap D Aad akil e r d e n h a n g i s i , XVII. yzylda O s m a n l m p a r a t o r l u u n d a tarmsal re t i m i n azalmasna yol amtr? A) Kapitlasyonlarn geniletilmesi B) Dardan bor para almas C) Dyun-u Umumiye'nin kurulmas D) Tmar sisteminin bozulmas E) Nfusun artmas zm: Osmanl Devleti'nde tarmn temeli tmar sis t e m i n e d a y a n m a k t a d r . Tmar s i s t e m i n i n bozulmas ile tarmsal retimde buna bal olarak azalmtr. Kapitlasyonlarn geniletilmesi 1578'de, dardan bor para alnmas 1854'de, Duyun-u U m u m i y e ' n i n kurulmas 1881'de olmutur. Grld gibi tarihsel olarakta sorunun cevab D seeneidir. Cevap D 15. YS-1994 Osmanllar Viyana'y 1683 ylnda ikinci kez kuatmlar ancak alamamlardr. Aadakilerden h a n g i s i b u k u a t m a n n sonularndan biri deildir? A) Sadrazamlk makamnda deiiklik yapl mas B) Podolya'nn elden kmas C) Celali isyanlarnn balamas D) Kutsal ttfak'n kurulmas E) Rusya'nn Karadeniz'de s kazanmas ;
18L Y Z Y L O L A Y L A R V E I S L A H A T L A R B L M
1981 - 1995 SS - YS SORULARI ANALZ
1 . YS - 1981
Osmanl mparatorluumun Gerileme Devri'ndeki olaylar ve bu olaylarn sonular gz nne alndnda, aada ki ilikilerden hangisi bu devir iin geerli olamaz? A) Gerilemenin, yeni nlemler gerektirmesi B) Savalarn,harcamalarn ynn deitir mesi C) Toprak kaybnn, merkezi otoriteyi glendirmesi D) Deimelerin,yeni gereksinimler dour mas E) Y e n i l g i l e r i n , h e s a p l a m a l a r a y o l amas zm: II. V i y a n a kuatmasnn baarszlkla sonulanmas zerine yaplan Karlofa (1699) ve stanbul (1700) Antlamasyla ilk kez byk toprak kayplarna uranlm ve devlet bylece eski gcn her geen gn yitiriyordu. Doal olarak devletin birim lerinde, sorunlar oalm, yeni dzenleme lerle birlekte ekimeler balamtr. Seenekleri eleme yoluyla incelersek A,B,D ve E seeneklerinin meydana gelen olum suzluklarn sonucu olduunu gryoruz. C seeneinde verilen merkezi otoritenin glenmesi ise yanltr. Cevap C
SS
YS
Toplam
5
_l >~
Toplam kan Toplam kan Toplam kan soru soru soru soru soru soru says says says says says says
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
1CR/M
;
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17
17 18 17 15 16 16 25 25
1 1 1 1
-
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43
1 1 2 1
-
1 1 2
-
1 2 2 1
1
-
25 25 25 25 25 26 26
2 1 1 1 1
17
2 1
-
1 1
13
2. YS - 1982
1774 K k K a y n a r c a A n t l a m a s nn aada verilen hkmlerinden hangisi, Osmanl m p a r a t o r l u u n u n egemenlik haklarn b e l i r g i n b i r b i i m d e z e d e l e y i c i niteliktedir? A) Rus t i c a r e t f i l o s u n a K a r a d e n i z ve Akdeniz'de ticaret yapma hakk tannmas B) Ruslara, Osmanl uyruunda olan Orto dokslarn haklarn koruma yetkisinin veril m esi C) Ruslar'n gerekli grdkleri yerlerde kon solosluk aabilmeleri D) Rus H r i s t i y a n l a r n n k u t s a l y e r l e r i serbeste ziyaret etmeleri E) Eflak,Bodan ve Baserabya halkna din ve mezhep zgrl verilmesi
240
326
566
1981 - 1995 yllar a r a s n d a , 1 8 . Y z y l Siyasi Olaylar ve Islahatlar konusundan kan soru yzdeleri:
: % 1,666 : % 3,987 : % 3,003 oranndadr.
zm: Bir lkenin e g e m e n l i k haklarnn zedelen mesi o lkenin iilerine d o r u d a n ya da dolayl olarak karlmasyla olur.te Rusya 1774 K . K a y n a r c a A n t l a m a s y l a O s m a n l Devleti'nin iilerine karmaya balamtr. A,C,D ve E s e e n e k l e r i , iki taraf arasnda karlkl olarak yaplm ve sava kazanan tarafn d a h a avantajl o l d u u ve karlkl gler dengesi l s n d e yaplan hkm lerdir. B seenei ise farkldr. Osmanl Ortodokslar stanbul'da yaayacaklar a m a Rus arna bal olacaklard. Cevap B SS - 1983 1709 da Ruslara yenilen sve Kral XII. arl, 1768 de Ruslar'a yenilen Lehliler, 1848 de de Ruslara yenilen Macarlar Osmanl Devleti'ne snmlardr. Bu olaylara bakarak, I. Bu d n e m d e Osmanl Devleti gl bir devlettir. II. O s m a n l Devleti Milliyetilik akmlarn desteklemektedir. III. R u s y a , b a t s n d a k i l k e l e r l e a t m a halindedir. IV.Ruslarla O s m a n l l a r s r e k l i s a v a halindedir, yarglarndan h a n g i l e r i n e ulalabilir?
4.
YS - 1 9 8 3 Osmanl-Rus ilikileri zerinde, Rusya'nn hangi t u t u m u en az etkili olmutur? A) Balkan Yarmadasn Slavlatrmaya almas B) Ak ve scak denizlere kmak istemesi C) Orta Asya'ya yaylma siyaseti izlemesi D) Osmanl lkesindeki Ortodokslarn hak larn korumaya almas E) Kendini A v r u p a devletlerine kabul ettirmeye almas zm: Rusya 17.yzyln sonlarndan itibaren bymeye ynelik aktif bir politika takip etti. zellikle Osmanl zerine ynelerek etkisini artrmaya balad.A,B,C ve D seenekleri Osmanl - Rus ilikilerinin 17 ile19.yzyllar arasndaki deiik zamanlarnda ok etkili olmutur. E seenei de aslnda etkili bir olaydr.nk Rusyann kendini Avrupa devletlerine kabul ettirmeye almas sve ve Lehistann Rusya ile kar karya gelme sine neden olur.Her iki devletin Rusya'yla ilikisi sonucu Osmanl Devleti savaa gir mitir. Fakat soruda en az etkili olan sorul duu in E cevaptr. Cevap E
5.
A) l.,ll. D) II.,IV. zm:
B) I..III
C) II.,III. E) III.,IV.
YS-1984 Osmanl Devleti uzun yllar yabanc lkelerde srekli elilikler kurmay gerekli grmemitir. B u a n l a y ilk d e f a a a d a k i d e v i r l e r i n h a n g i s i n d e d e i m e y e balamtr? A) Lale Devri B) lll.Selim Devri C) II.Mahmud Devri D) Tanzimat Devri E) I.Merutiyet Devri zm: Osmanl Devleti 17.yzyln sonlarna kadar darya kapal bir t o p l u m zelliini devam ettirdi. Fakat ilk toprak kayb ve byk askeri yenilgiler bu anlayn deimesinde etkili o l d u . O s m a n l Devleti'nin ilk kez batdan etkilenmesiyle birlikte yabanc lkelerde eli likler kurmay ve oradaki gelimeleri takip etmeyi hedeflemilerdir.Seeneklerde veri len slahat dnemlerinin ilk nce olan Lale Devridir (1718-30). B,C,D ve E seenekleri batllamada daha byk ilerlemelerin saland nemli sla hatlardr. Cevap A
Rusya XVIII.yzyldan i t i b a r e n b y m e k amacyla ak d e n i z l e r e ve batya d o r u devaml olarak almak stiyordu.Karadeniz'e g i r m e s i m m k n o l m a d n d a n Baltk kylarn h e d e f l e d i . B u r a d a sve v e Lehistan'la mcadeleye girdi. Bu devletlerle girdii her mcadele Osmanl-Rus Savana neden o l d u . Ruslara yenilen bu devletler korunmak iin Osmanl'ya snnca bu da ikili ilikileri gerginletirdi. Btn artlara ra men zor artlarda kalan toplumlar Osmanl'ya snyorlarsa b u n u n nedeni Osmanl'nn bunlar koruyabilecek bir g t e o l d u u n a inanmalardr. zetle, Osmanl Devleti gl bir devlettir ve "Rusya, batsndaki lkelerle atma halindedir" eklinde bir yargya ulalabilir. Cevap B
64
18.Yzyl Olaylar ve Islahatlar YS - 1 9 8 6 Osmanl Devleti, Karlofa ve stanbul A n t l a m a l a r y l a kaybettii t o p r a k l a r g e r i alabilmek iin XVIII. yzylda, hangi devletlerle savamtr? A) Srbistan B) Fransa C) Hollanda O) Rusya E) Fransa zm:
6.
8.
YS - 1 9 8 7 Osmanl mparatorluu, stanbul ve Karlofa A n t l a m a l a r y l a k a y b e t t i i t o p r a k l a r geri almak iin, XVIII. yzyln ilk yarsnda birok devletle savamtr. Aadakilerden hangisi bu devletlerden birisi deildir?
Lehistan talya talya Venedik ngiltere
Portekiz Lehistan Lehistan Avusturya Srbistan
i A) Rusya B) ngiltere C) Venedik E) ran
i
Osmanl Devleti stanbul 1700, Karlofa 1699 Antlamalaryla, Rusva. A v u s t u r y a . Venedik ve L e h i s t a n ' a byk topraklar kaptrmtr. Doal olarak topraklarn kaybettii lkelerden yeniden bunlar geri almak in bir fetih politikas takip etmiti. Seeneklerde bu drt devlet yer a l m a d n d a n dolay devlet olarak aramalyz. A . B . C , ve E s e e n e k l e r i , v e r i l e n b a z devletlerle hi iliki bile k u r u l m a d n d a n dolay cevap olamazlar. Cevap D 7. SS-1987 O s m a n l Devleti, Bat e i t i m s i s t e m i n d e n etkilenerek XVIII. yzylda Mhendishane-i Bahri H m a y u n , M h e n d i s h a n e - i Berr-i H m a y u n , Tbbiye ve Harbiye g i b i okullar amtr. Bu g e l i m e l e r O s m a n l Devleti'nin h a n g i alanda batllamaya ncelik verdiini gstermektedir? A) Medrese eitiminde B) Ynetim eklinde C) Askeri alanda D) Ekonomik alanda E) Hukuk alannda zm: Soruda verilen okullarn tamam tbbiye de dahil askeri okullardr. Meydana gelen yenil giler ve toprak kayplar zellikle askeri alan da bat karsnda g e r i kaldmz o r t a y a kard. Bat tarznda bir ordu kurmak ve savalarn k a d e r i n i d e i t i r m e k i i n askeri a l a n d a k i yeniliklere arlk verilmitir. Osmanl Devleti,A,B,D, ve E seeneklerinde ki eksiklikleri daha ok XIX. yzylda kabul etmeye balamtr. Cevap C i I
D) Avusturya zm:
| . j j I
Osmanl Devleti, Karlofa (1699) Antlamasyla Avusturya.Venedik ve Lehistan'a topraklar verirken/istanbul (1700) Antlamasyla da Rusya'ya ilk kez toprak vermiti.Doal olarak kaybettii topraklar yeniden almak istemitir. Lale D e v r i ' n d e n e m l i bir g e l i m e d a h a o l m u , Osmanl Devleti bu politikasn Bat'daki devletler zerinde tam olarak uygulayamam bundan dolay toprak kayplarn d o r u d a n telafi etmek y o l u n a gitmitir. Bunun sonucu olarak da ran'la savaa gir mitir. Fakat, ngiltere ile 19.yzyla kadar hibir ili ki meydana gelmemitir.
Cevap B 9YS - 1988 Fransa ile yaplan K a p i t l a s y o n l a r l a ilgili anlamann aadaki hkmlerinden hangisi 1740 ylnda deitirilmitir? A) Fransz ticaret g e m i l e r i n i n Osmanl sularnda serbeste dolaaca B) Osmanl lkesindeki Franszlar'n inanlarnda serbest olaca C) Trk ticaret gemilerinin Fransz sularnda serbeste dolaaca D) Trkiye'de len Franszlar'n mallarnn varislerine verilecei E) Kapitlasyonlarn, anlamay imzalayan hkmdarlarn d n e m i iin geerli ola ca zm: 1535'te Fransa'ya verilen Kapitlasyonlarn ok nemli bir h k m vard. Deien den gelere gre her padiah dneminde yeniden yenilenmesine imkan veren, anlamay imza layan hkmdarlarn dnemi iin geerli ola cadr. 1535 K a p i t l a s y o n l a r n n s r e k l i uyguland eklinde yanl bir bilgi vardr.
Halbuki anlamann bu nemli h k m n d e n dolay 1740 ylna kadar Kanuni dahil yalnzca be padiah d n e m i n d e uygulanmtr. Yani Fransa bu uzun dnemde (1535 -1740) be kez yeni kapitlasyon daha alabilmitir.te Franszlar b u n u ortadan kaldrmak iin 1739 Belgrat Antlamalarnda Osmanl Devleti'ni d e s t e k l e y e r e k kapitlasyonlarn 1740 ylnda srekli hale gelmesi iin bask yapmlardr. Cevap E
zm: ; | O s m a n l Devleti 17.yzyln s o n l a r n d a n itibaren girdii savalardan ykld tarihe kadar baz baarlar istisna tutulursa genel likle m a l u p o l m u t u r . Bu baarszlklar devletin imajn olumsuz y n d e etkilemi, b e r a b e r i n d e devaml kayplar getirmitir. Bunlardan dolay devlet askeri alandaki yeni liklere arlk vererek k a y b o l a n imajn yeniden salamaya balamtr. B,C,D ve E seenekleri incelendiinde takip edilen politikann nedenleri olduu grlr. Zaten A seeneinin yaplmasndaki etkenler dier seeneklerdir. Cevap A
10. YS - 1988
Aadakilerden hangisi, N a p o l y o n ' u n M sr'a saldrmas zerine Osmanl Devleti'ne yardm eden devletlerden biridir? A) spanya B) Prusya C) Hollanda E) ngiltere j I
12. YS - 1 9 9 1
Osmanl Devleti d n e m i n d e , Ya, Bkre ve Edirne Antlamalar hangi devletle imzalanmtr? A) Prusya B) Avusturya D) Rusya zm: \ j j Ya 1792'de, Bkre1812'de ve Edirne de 1829 yllarnda Osmanl Devleti ile Rusya a r a s n d a yaplmtr. Bu a n t l a m a ile n e m l i topraklarmz Rusya'nn eline gemitir. 19.yzylda Osmanl Devleti Prusya, Avusturya ve Fransa ile ikili bir ant lama yapmamtr. S a d e c e Rusya ve ngiltere ile ikili antla malar vardr. ngiltere ile 1 8 0 9 ' d a Kale-i Sultaniye antlamas yapld. Cevap D 13. YS-1991 Fransa,ngiltere'nin O r t a d o u ve Uzakdo u ' d a k i k a r l a r n a e n g e l o l m a k amacy la, 179 8'd e nereyi igal etmitir? A) Fas B) Cezayir D) Malta C) Tunus E) Msr C) ngiltere
D) Avusturya zm:
E) Fransa
Fransa, Osmanl Devleti'nin Avrupa'da dostluk ilikisi kurduu en eski bir devlettir. 1535'te Kapitlasyonlar verilerek bu yaknlk daha da artrlmtr. Fransa btn bu gelimelere ramen 1798 ylnda Msr' Napolyon'un bir politikas sonucu igal etti. Osmanl Devleti bunun zerine bir denge siyaseti izleyerek ngiltere ve Rusya'dan askeri y a r d m alarak Fransa'y Msr'dan kartmtr. Seeneklerde sadece ngiltere o l d u u n d a n dolay doru cevap budur. Cevap E
11. SS - 1 9 8 9
Aadakilerden hangisi Osmanl mpara t o r l u u n d a XVII.yzyldan XIX.yzyln ilk yarsna kadar yaplan slahatlarda askeri alana arlk v e r i l m e s i n e y o l aan e t k e n lerden biri deildir? A) Askeri harcamalarn hzla artmas B) Yenieri Oca'nn bozulmas C) mparatorluun toprak kaybetmesi D) m p a r a t o r l u u n d a l m a t e h l i k e s i y l e karlamas E) Devletin uluslararas saygnlnn azal mas zm:
1789'da kan Fransz htilali ile Fransa'da yzlerce yllk krallk rejimi yklm, yerine cumhuriyet rejimi kurulmutu. Bunu tehlike olarak gren Avrupa Krallar Fransa'ya kar birletiler. Fransa bu birlii tek bana yendi. Fransa,kendisine kar tepki gsteren devlet lerin banda gelen ngiltere'yi smrge yol larnda etkisiz hale getirmek iin Msr' igal etti. Cevap E
66
18.Yzyl Olaylar ve Islahatlar 16. YS-1994 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i III.Selim d n e miyle ilgilidir? A) Islahat Ferman A) Bkre Antlamas B) Prut Antlamas C) Ya Antlamas D) Kaynarca Antlamas E) Belgrat Antlamas zm: " Seeneklerden sadece Kk Kaynarca ve Ya Antlamalarnn Krm'la ilgili hkmleri vardr. K a y n a r c a 1 7 7 4 y l n d a , 1768- 74 Osmanl-Rus Savann sonunda yapld.Ya ise 1 7 8 7 - 1 7 9 2 O s m a n l -Rus s a v a n n sonunda yapld. Kaynarca ile Krm'n bamszln salayan Rusya.Ya Antlamasyla da topraklarna kat tn ilan etti. Cevap D C) Sekban- Cedit B) Nizam- Cedit D) Sened-i ttifak
14. YS - 1992
O s m a n l Devleti a a d a k i a n t l a m a l a r n hangisiyle Krm'n bamszln tanmak z o r u n d a kalmtr?
E) Vaka-i Hayriye zm: lll.Selim dnemi (1789 -1807) yllar arasdr. Bu dneme Nizam- Cedit denir. Nizam- Cedit hem yeni ordunun addr, hem de lll.Selim dnemi nin addr. Islahat Ferman 1856'da Abdlmecit dneminde, Sened-i ttifak ve Vaka-i Hayriye'de II. Mahmut dnemlerinde meydana gelmitir. Cevap B
15.
SS-1993 Osmanl Devleti Kk Kaynarca Antlamas'yla Krm'n bamszln tanm, ancak Mslman halkn dini bakmndan kendisine bal kalmasn Rusya'ya kabul ettirmitir. Osmanl Devleti bu t u t u m u y l a aadakilerden hangisini k o r u m a y a almtr? A) Krm'n Karadeniz ticaretindeki yerini B) Gerekletirdii slahat hareketlerini C) Krm halkyla kltrel balarn D) Ortodoks Kilisesinin saygnln E) Rusya le Krm arasndaki ilikileri zm: Osmanl Devleti 1768- 74 savanda Rusya karsnda baar gsteremeyerek ar artlar tayan Kaynarca Antlamasn imzalam ve Krm gibi ok nemli bir blgenin bamsz ln k a b u l e t m i t i r . Krm'n k a y b d i e r topraklarn kaybndan ok farkldr. nk ilk o l a r a k h a l k M s l m a n o l a n bir t o p r a k k a y b e d i l i y o r d u . B u n d a n dolay kltrel ve d i n s e l o l a r a k Krm'la o l a n irtibat d e v a m ettirmek iin Krm halknn dini bakmdan Halifeye balln devam ettirmitir. A,B,D, ve E s e e n e k l e r i ilgisiz y o r u m l a r ierdiklerinden cevap olamazlar. Cevap C
17. Y S - 1 9 9 5 O s m a n l m p a r a t o r l u u ' n d a askeri eitim kurumlarnn Bat tarznda tekilatlandrl mas iin Avrupal uzmanlardan yararlanl masna kanc yzylda balanmtr? A) XV zm: D e v a m l s o r u l a n bir s o r u . O s m a n l D e v l e t i ' n d e A v r u p a ' d a n y a r a r l a n m a XVIII. yzylda balar. XVII. yzyl slahatlarnda A v r u p a ' d a n y a r a r l a n m a y o k t u r . lk olarak Avrupa'dan askeri tarzda yararlanmak I.Mahmut d n e m i n d e yani XVIII. yzylda olmutur. A,B,ve C seeneklerinde verilen yzyllarda Osmanl Devleti batdan hi etkilenmemitir. n k batnn g e r i s i n d e kaldn anlaya mamtr. lk etkilenme ilk kayplarn sonu cunda domutur. Cevap D B) XVI C) XVII D) XVIII E) XIX
ve Islahatlar
dne-
Y^KNA'DAAVRUPA 1981 -1995 OSS - OYS SORULARI ANALZ

1.
BOLM
11
YS-1981 n g i l t e r e ' n i n 1789 D e v r i m i s o n r a s n d a k i Fransz ynetimine kar tutumu ne olmutur? A) Fransa'daki krallk yanllarna ve soylulara yardm etme B) lkesini,Fransz Devrimi'nin etkilerinden korumak iin nlemler alma C) Yeni Fransz ynetimi ile dostluk kurma D) F r a n s z s m r g e l e r i ' n i i g a l e t m e y e balama E) Fransz Devrimi'ne kar olan monorik devletlerin yannda yer alma zm: ngiltere'de 1688 ylnda parlamento ege menliine dayanan meruti krallk kurulmu t u . Bundan dolay Fransz htilali'nin mey dana getirdii olumsuz dncelerden etki lenmesi dnlemez. Zaten Fransz htilali ne ngiltere'deki meruti krallk rnek olmutu. ngiltere, dier Avrupa devletleri gibi ihtilale kar hemen tepki gstermemitir. Fakat bu arada Fransa ihtilal fikirlerinin de etkisiyle glenmeye balayarak, Avrupa devletlerini etkisi altna almak iin savalara giriti. Bu d u r u m Fransa'nn glenmesi demek o l d u u n d a n ngiltere, karlar asndan Fransa'ya kar Avrupa'da oluturulan ortak cepheyi destekledi. Bu aklamadan hareketle A seenei yanl bir yorumdur. B seenei, ngiltere'de zaten merutiyet olduu iin olumsuz etkilenmesi m m k n d e i l d i . C s e e n e i y a n l bir yorumdur. D seenei ise ngiltere byle politika izle memitir. Nedeni ise koalisyon savalarnn devam etmesidir. Cevap E
rr YILLA
SS
YS
Toplam
1981 Cevap B 1982 1983 1984 1985 1986 1987 E) XIX 1988 1989 Osmanl nma XVIII. ^hatlarnda olarak rarlanmak yzylda yzyllarda lemistir, f ani aya rn sonu1990 1991 1992 1993 1994 1995
GRUM
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43
1 1
2 1 1 2 2
2 1
240
326
566
11
2.
iCevap D
1981 - 19S 5 yllar a r a s n d a , Yaknada
Avn. pa kc>nusundan kan s o r u yzdeleri: OSS'de YS'de Toplamda

: % 1,25 : % 2,453 : % 1,943 oranndadr.
SS-1987 O r t a a ' n balangc saylan Bat Roma m p a r a t o r l u u ' n u n yklmas Asya ktasn bile etkilemezken, Yakna'n balangc sa ylan Fransz htilali tm dnyay etkilemitir. Fransz htilali'nin bu derece etkili olmasnn nedenlerinden biri aadakiler d e n hangisi olabilir? A) Getirdii ilkelerin evrensel nitelikli olmas B) Ksa srede gerekletirilmi olmas C) Amerikan htilali'nden etkilenmi olmas D) Fransa'nn denizaar smrgelere sahip olmas E) F r a n s a ' n n g l b i r A v r u p a d e v l e t i olmas
68 zm: Bat Roma'nn yklmas sonular bakmn dan blgesel bir olaydr. Avrupa dndaki lkeleri hibir ynyle etkilememitir. Fakat Fransz htilali meydana geldii tarihe kadar t o p l u m l a r n hi d u y m a d m i l l i y e t i l i k , adalet.eitlik ve zgrlk gibi yeni ve orjinal fikirler yaym ve geni halk kitlelerini et kilemiti. Geni halk kitlelerini Mgilendiren ilkeler o r t a y a a t m a s Fransz h t l a l ' n i n evrensel nitelikli olay olduunun bir kantdr, B,C,D ve E seenekleri eksik ya da yanl yorumlar ierdiklerinden cevap olamazlar. Cevap A 3. YS-1987 A m a r i k a B a m s z l k Sava ile I . D n y a Sava sonlarnda imzalanan antlamalarn ikisi de ayn ad tamaktadr. Bu a n t l a m a l a r n ad a a d a k i l e r d e n hangisidir? A) Paris Antlamas B) Locarno Antlamas C) Londra Antlamas D) Saint-Germaine Antlamas E) Versailles Antlamas zm: Amarika ile ngiltere arasndaki bamszlk Sava sekiz yl srd. Amerikallar, ngilizleri S a r o t o g a ' d a v e York T o w n ' d a y e n i l g i y e urattlar. Bunun zerine, ngiltere bar iste d i . 1 7 8 3 ylnda iki taraf a r a s n d a Versay Antlamas yaplarak Amerika'nn bamszl tannd. I.Dnya Sava'nn b i t i m i n d e n s o n r a A l m a n y a ile y a p l a n a n t l a m a n n ad d a Versay'dr (1919). S e e n e k l e r d e verilen d i e r antlamalarn tarihleri de yledir: Paris Antlamas 1856 ylnda Locarno Antlamas 1925 ylnda Londra Antlamas 1913 ylnda Saint Germaine Antlamas 1 9 1 9 ' d a yaplmtr. Cevap E 4. YS - 1 9 8 8 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i Fransz h t i l a l i n i balatan nedenlerden biri deildir? A) Monorik ynetimin halka bask yapmas B) Fransa'nn snrlarn geniletmeye al mas C) H a l k n f a r k l s o s y a l s n f l a r a a y r l m olmas D) Aydn fikir adamlarnn halk etkilemesi E) Halkn vergileri deyemez hale gelmesi | zm:
Yakna'da Avrupa
Fransz htilali ekonomik.siyasi,sosyal sorun lar ve dnceler alanndaki gelimelerin bir sonucudur. A seenei, siyasi sorunlar C seenei, sosyal sorunlar D seenei, dnce adamlarnn almalar E Seenei,ekonomik sorunlar oluturmak tadr. G r l d gibi B seenei darda kalmaktadr.nk bu durum ihtilalin nedeni deil bir sonucudur. Fransa, htilal fikirlerini y a y m a k amacyla 1789-1815 tarihleri arasnda sren ihtilal savalar d n e m i n i balatt. Bu d n e m d e amac snrlarn ve etkinlik alann genilet mektir. Cevap B 5. SS-1989 A a d a k i l e r d e n hangisi, Endstri nkla bnn gereklemesiyle ortaya kan ham madde ve pazar ihtiyacndaki artn sonularndan biri deildir? A) Almanya'nn ngiltere'ye rakip kmas B) Smrgeciliin yaygnlamas C) Birinci Dnya Sava'nn kmas D) Byk irketlerin kurulmas E) Corafya Keiflerinin balamas zm: Bu soruda her ne kadar Endstri nklabnn sonular sorulsa da aslnda seeneklerden hareketle b u n u n bir k r o n o l o j i sorusu o l d u u n u g r y o r u z . Endstri nklab ilk olarak ingltere'de, 18.yzyl sonlarna doru ortaya km ve Avrupa'da hzl bir ekilde yaylmtr. Tabii olarak Sanayii nklabnn sonular 19.yzyldan itibaren ortaya ka caktr. A,B,C, ve D seeneklerinde verilen olaylar g e n e l l i k l e 19.yzyln ikinci yarsnda ve 20.yzyln balarnda olan olaylardr. E seeneinde verilen Corafya Keifleri ise 16.yzylda olmu bir olaydr. Bundan dolay keifler 18.yzylda meydana gelen Endstri nklabnn bir sonucu olamaz. Cevap E 6. YS-1990 A a d a k i l e r d e n hangisi Sanayi nklab'nn sonularndan biri deildir? A) Kltrlerin ve uluslarn birbirlerine yakla mas B) Ticaretin gelimesi C) Refahn artmas D) Mutlak krallklarn kurulmas E) Pazar bulma ihtiyacnn artmas
j i !
i \
Yakna'da Avrupa zm: Bu s o r u da 5.sorunun ok yakn bir b e n zeridir. Bir yl arayla sorulan bu sorularn ikisinde de Sanayi nklabnn sonucu sorulmutur.Bu soruda da ayn yntemi kullana caz. Seeneklerden bir tanesinin oluum tarihi Sanayi nklab'ndan o k n c e mey dana gelmitir. A,B,C ve E seenekleri Sanayi nklab'nn sonular arasndadr. D s e e n e i n d e verilen m u t l a k krallklarn - k u r u l m a s ise O r t a a ' d a b a l a y a n b i r gelimedir. Bundan dolay Yakna'daki bir olayn sonucu olamaz. Cevap D 7. YS-1990 Aadakilerden hangisi, Fransz htilali'nd e n n c e g r l e n g e l i m e l e r d e n biridir? A) Reform Hareketleri'nin balamas B) Y r t m e , y a s a m a ve yarg y e t k i l e r i n i n ayrlmas C) Sosyal devlet anlaynn benimsenmesi D) Bamszlk hareketlerinin yaygnlamas E) i snfnn nem kazanmas zm: Fransz htilali 18.yzyln sonlarnda meydana gelmitir. B,C,D ve E seenekleri ihtilal fikirlerinin meydana getirdii gelimelerdir. Genellikle 19. yzylda kendini gstermitir. A seeneinde verilen Reform se 16.yzylda meydana gelmitir. Cevap A j ! zm:
69
mit Burnu'nun kefedilmesi ve Amerika'nn tannmas Corafya Keifleriyle ilgili olup yeni yollar b u l u n m u U z a k - D o u ' n u n mallar d o r u d a n A v r u p a ' y a getirilmiti. Bylece Osmanl Devleti yeni yollar dolaysyla devre d braklmt.Barutun ateli silahlarda kul lanlmas da mutlak krallklarn glenmesiyle ilgilidir. Svey Kanal'nn 1869 ylnda almasyla mit Burnu yolu eski n e m i n i yitirmi A k d e n i z t i c a r e t i y e n i d e n eski c a z i b e s i n i kazanmtr. Avrupallar Uzak D o u ' d a k i smrgeleriyle irtibat Svey Kanal vas tasyla yapmlardr. Bylece 16.yzyl balarnda Osmanl topraklarnda g r l e n canllk yeniden salanmtr. Cevap C
9.
YS-1991 Osmanl mparatorlu'nda g r l e n aada ki gelimelerden hangisi, Fransz htilali'nden daha n c e d i r ? A) P a d i a h n e g e m e n l i k haklarnn snr landrlmas B) Yarg gvencesinin salanmas C) Aydnlarn A v r u p a ' d a k i g e l i m e l e r d e n etkilenmesi D) Ulusuluk hareketlerinin balamas E) Mslman olmayanlara inan serbestlii nin tannmas zm: Fransz htilali'yle d n y a y a baz evrensel kavramlar ilk kez yaylmtr.Bu evrensel ilkeleri ilk kez d u y a n t o p l u m l a r harekete geerek hzla mutlakiyetten merutiyete bir gei yapmlardr. Ancak Osmanl Devleti'nde baz alanlardaki gelimeler hem Fransa'nn hem d e d n y a n n n n d e d i r . A , B , C ve D s e e n e k l e r i n i n O s m a n l Devleti'ndeki etkisi 19.yzylda grlmeye balamtr. zellikle Tanzimat hareketi bu ilkelerin Osmanl'ya geiini salamtr.E seenein d e v e r i l e n i n a n s e r b e s t l i i ise O s m a n l Devleti, kuruluuyla birlikte btn dinlere ve kltrlere serbestlik tanmtr. Zaten Osmanllarn byle bir politikalar olmasyd bugn Balkanlar'da deiik milletlerin varl m m k n olmazd. Osmanllar Balkanlar'da yaklak 500 yl hakimiyet kurmulardr. Cevap E
8.
SS-1991 I. mit Burnu'nun kefedilmesi II. Svey Kanal'nn almas III.Barutun ateli s i l a h l a r d a k u l l a n l m a y a balanmas IV. Smrgeciliin hzlanmas V. Amerika Ktas'nn kefedilmesi Bu gelimelerden hangileri Osmanl lkesinin stratejik neminin artmasnda etkili olmutur? A) I ve II B) I ve V C) II ve V
D) III ve V
E) I V v e V
70
Yakna'da Avrupa Waterloo Sava'n kaybetmesiyle sona erdi. Napolyon'u yenen devletler, Avrupa'nn geleceini belirlemek amacyla Viyana'da toplandlar. Osmanl Devleti bu kongreye katlmad. ngiltere, Prusya, Avusturya kon grenin etkili devletleriydi. Fransz htilali (1789): Fransa'daki ekono mik, sosyal ve siyasi d z e n i n b o z u k l u u sonucu meydana gelmi ve evrensel ilkeler ortaya karm, Yakna'n en nemli olaydr. Otuzyl Savalar (1618-1646): Almanya'da P r o t e s t a n l a r ' l a Katolikler a r a s n d a kan mezhep savalardr. Bu savalar Almanya, s p a n y a ile b i r l i k t e F r a n s a , sve, v e Danimarka arasnda yaplmtr. 1648 Westfalya bar ile mezhep savalarna son verilmitir. 1848 h t i l a l l e r i : 19.yzylda ngiltere ve Fransa'da Sanayi nklabnn getirdii hzl sanayilemenin sonucu, g l bir ii snf ortaya kt. i snfnn haklar konusunda ii - iveren ilikileri balad. Artan sorunlar zmek iin Sosyalizm adyla yeni bir akm otaya kt. Aklamalardan anlalaca gibi 1848 ihtilalleriyle sosyalist akmlar domutur. Cevap B
1 0 . YS - 1 9 9 3
Aadakilerden hangisi,Fransz htilal'i nin getirdii d n c e akmlaryla bada maz? A) Tanzimat Ferman'nn ilan edilmesi B) Merutiyet'in ilan edilmesi C) Islahat Ferman'nn ilan edilmesi D) 31 Mart Olay'nn ortaya kmas E) Sened-i ttifak'n imzalanmas " zm: Fransz htilali'yle dnyaya yaylan evrensel fikirleri hatrlarsanz bunlarn;milliyetilik, eit lik, hrriyet, adalet ve cumhuriyet gibi ilkeler o l d u u n u g r r s n z . B u ilkeler O s m a n l Devleti'nde zellikle 19.yzylda nemli Islahat hareketleri olarak ortaya kmtr. Sened-i ttifak, Tanzimat, Islahatlar ve Merutiyet gibi slahat, Fransz htilalinin yay d fikirlerin bir sonucudur. lkede kanun s t n l s a l a n m , Padiahn y e t k i l e r i snrlanm, halkn eitlii gerekletirilmitir. 31 Mart Olay ise Merutiyete kar yaplan bir harekettir. Bundan dolay ihtilal fikirleriyle kesinlikle badamaz. Cevap D
1 1 . YS - 1993
Avrupa'da ii snfnn n e m k a z a n m a s ve bu snf temsil eden sosyalist partilerin kurulmas, aadaki olaylardan hangi sinin g e r e k l e m e s i n d e etkili o l m u t u r ? A) Yzyl Savalar C) Viyana Kongresi B) 1848 htilalleri D) Fransz htilali
E) Otuzyl Savalar zm: Bu tip sorular kolay olmakla birlikte seeneklerde verilen olaylarn da tek tek bilinmesi gerekir. Bu olaylar ksaca tanyalm: Yzyl Savalar (1337-1453): Merkezi kral lklarn ortaya kmasndan sonra bu defa kral lklar arasnda siyasi m c a d e l e l e r b a l a d . Ama hakimiyet sahasn geniletmekti. Yzyl Savalar da ngiltere ile Fransa arasn d a o l m u , Fransa'nn s t n l ile s o n a ermitir. Fransa'da gl bir krallk kurularak, siyasi birliin saland en uzun sren savalardr. . Viyana K o n g r e s i (1815): Fransa'nn balat t ihtilal savalar N a p o l y o n ' u n 1 8 1 5 ' t e i j |
19.YZYL SIYAS
OLAYLAR
1. SS-1981 Krm Sava'n kazanan devletlerden biri olarak Paris Antlamas'na katlan Osmanl Devleti'nin, bu antlamann aada verilen maddelerinden hangisiyle y e n i l m i bir devlet d u r u m u n a d r l d anlalmaktadr? A) O s m a n l Devleti'nin, devletlerin g e n e l haklar b a k m n d a n bir A v r u p a devleti saylmas B) Avrupa devletlerinin, Osmanl Devleti'nin egemenliini ve toprak btnln tan malar C) Avrupa devletlerinin Osmanl Devleti'nden Hrstiyan aznln haklarn yeniden dzenlemesini istemeleri D) Osmanllarla, Ruslarn Karadeniz'de ter sane ve sava gemisi bulundurmamalar E) Osmanl Devleti le bu antlamay mza layan devletlerden biri arasnda anlamaz lk ktnda, nce antlamay imzalayan teki devletlere bavurulmas zm: Osmanl Devleti galip kt Krm Sava'ndan sonra yaplan Paris Antlamas'yla ma lup bir d u r u m a drlmtr. Karadeniz tarafszlatrlarak hem Rusya'nn hem de Osmanl Devleti'nin Karadeniz'de tersane ve sava gemisi bulundurmas yasaklanmtr. A,B,C ve E seenekleri daha ok Osmanl varl tanmaya ve korumaya ynelik hkmlerdir. Cevap D 2. YS-1981 1856 ylnda imzalanan Paris Antlamas ile Fransa ve ngiltere, Osmanl topraklarnn btnlnn korunmas ilkesini kabul etmitir. A n c a k , d a h a s o n r a k i gelimeler nedeniyle, bu devletler ya Osmanl toprak larnn paralanmasna fiilen katlmlar ya da baka devletlerin bu topraklan paralamas na seyirci kalmlardr. Fransa ve ngiltere'nin tutumlarnda grlen bu deiiklik hangi nedene balanabilir? A) Avrupa'da milliyetilik fikirlerinin yaylmasna B) H a m m a d d e ve pazar gereksinimlerinin artmasna C) Osmanl topraklarn paralamak isteyen Ruslarla ilikilerini bozmak istemelerine D) Yaygnlaan Sosyalist grlerin neden o l d u u i olaylarla uramak z o r u n d a kalmalarna E) Kendi uygarlklarn dier lkelere de yay mak istemelerine
1981 - 1995 SS - YS SORULARI ANALZ
YILLA
cc
SS
YS
Toplam
Toplam kan Toplam kan Toplam kan soru soru soru soru soru soru says says says says says says 15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 1 17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 1 2 1 32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43 2 2 1
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
2 1 3 1 1 3 1
2 2 3 2 2 3 1
1 1
1 2 3 22
2 2 3 27
240
326
566
1981 - 1995 yllar arasnda, Osmanl Kltr ve Medeniyeti k o n u s u n d a n kan s o r u yzdeleri - .
: % 2,083 : % 6,748 : % 4,770 oranndadr.
19.Yzy! ; > ; y y
zm: ngiltere ve Fransa'nn Paris Antlamas'yla Osmanl toprak btnln kabul etmeleriden tam 14 yl sonra Avrupa'da ok nemli iki g e l i m e o l d u . Bunlar Alman ve talyan b i r l i k l e r i n i n k u r u l m a s y d . B u iki d e v l e t i n kurulmas ngiltere ve Fransa iin yeni bir h a m m a d d e ve pazar skntsnn d o m a s demekti. Smrgecilik 1870'den sonra yeni bir boyut daha kazanmtr. Bu olaylar Osmanl Devleti ile ilgilenmelerine engel olmutur. Cevap B 3. YS-1982 Ayastefanos ve Bertin antlamalar arasn da byk lde benzerlik olmasna karn b u a n t l a m a l a r n b t n h k m l e r i birbirinin ayns deildir. Bu iki antla mann a a d a k i l e r d e n h a n g i s i ile lgili h k m l e r i arasnda bir f a r k vardr? A) Kars, Ardahan ve Batum'un Rusya'ya ver ilmesi B) Romanya'ya bamszlk verilmesi C) Karada'a bamszlk verilmesi D) Srbistan'a bamszlk verilmesi E) D o u B a y e z i t ' n O s m a n l D e v l e t i ' n d e kalmas zm: Rusya ile ar artlar tayan Ayastefanos Antlamas'nn mzalanmasndan sonra Rusya'nn e t k i n l i i n i n a r t m a s karsnda Avrupa devletleri, Almanya'nn zorlamas ile bu antlamann deitirilmesi iin Berlin'de bir k o n g r e t o p l a n m a s n R u s y a ' y a k a b u l ettirdiler. Bylece yeni bir antlama hazrlan m, Ayastefanosun yrrle girmesi nlen miti. Bu iki antlamann karlatrmasn y a p a r s a k A, B, C ve D s e e n e k l e r i n d e k i h k m l e r i n her iki a n t l a m a d a d a o r t a k olduunu grrz. E seeneinde verilen Dou Bayezit, Rusya'ya sava tazminatnn attrlmas karlnda Osmanl Devleti'ne geri veril mitir. Cevap E
zm: Duyun-u Umumiye 1881 ylnda Muharrem Kararnamesi adyla 1854 ylndan o tarihe kadar alnan borlarn tahsil edilmesi amacyla kurulmutur. Bu tarihte devletin b a n d a II. A b d l h a m i t ( 1 8 7 6 - 1909) bulunuyordu. Cevap A
5.
YS-1983 XIX.yzylda Osmanl lkesinde kk sa nayi atelyeleri ortadan kalkm, isiz insan says artmtr. Bu d u r u m u n ortaya knda aadakilerden hangisi en nemli etken o l m u t u r ? A) Dardan bol ve ucuz sanayi rn mal gelmesi B) Arazi datmnn dengesiz olmas C) H a m m a d d e n i n sanayilemi Avrupa lkelerine satlmas D) Srekli savalar s o n u c u kaliteli insan gcnn azalmas E) Ticaretin aznlklar elinde olmas
zm: n g i l t e r e le 1 8 3 8 ' d e y a p l a n t i c a r e t szlemesi ithalat kolaylatrc, ihracat ise g m r k duvarlarnn ykseltilmesiyle zor latrc bir zellik t a m a k t a y d . B u n d a n dolay yerli mallar el tezgahlarnda retildiinden ok pahalya retiliyor, buna karlk ithalat kolayl s o n u c u Avrupa'nn ucuz ve bol mal lkemize serbeste gire biliyordu. B,C,D ve E s e e n e k l e r i e k s i k y o r u m l a r ierdiinden cevap olamazlar. Cevap A
6.
YS - 1985 XIX. y z y l n s o n l a r n a d o r u , O s m a n l devlet a d a m l a r n d a n o u , aadakiler den hangisinin g e r e k l e t i r i l m e s i halinde A v r u p a d e v l e t l e r i n i n i i l e r i m i z e kar mayacaklarna inanyorlard? A) Osmanl - Rus savann kazanlmas B) Mithat Paa'nn sadrazam olmas C) Kanun-u Esasi'nin kabul edilmesi D) Osmanl Medeni Kanunu'nun (Mecelle) hazrlanmas E) Yeni askeri ve sivil okullarn almas
4.
YS - 1982 Osmanl Devleti'nin g e l i r k a y n a k l a r n a el k o y m a k demek o l a n Genel Borlar daresi ( D y u n - u U m u m i y e ) a a d a a d l a r yazl padiahlardan hangisi zamannda kurul mutur? A) II. Abdlhamit C) Vahdettin B)Abdlaziz D)V.Mehmet Reat E) Abdlmecit
zm: A v r u p a ' l d e v l e t l e r 19. y z y l d a O s m a n l Devlett'ndeki dalmay hzlandrmak amacyla aznlklara haklar verilmesini istemilerdir. Bundan cesaret alan aznlklar da devaml karklklar karmlardr. 19. yzylda y a p l a n b y k a p l slahatlarn kknde aznlklara d a h a fazla haklar ver ilmesi bylece Avrupa'l devletlerin i ilerimize karmalar nlenmek istenmitir. S e e n e k l e r i i n c e l e d i i m i z d e A,B,D ve E seenekleri bir slahat zellii gstermedik lerinden cevap olamazlar. Cevap C YS - 1984 A a d a k i d e v l e t l e r d e n h a n g i s i , Krm Sa va'na katlmad halde bu savan s o n u n da y a p l a n P a r i s A n t l a m a s ' n a katt mistir? A) Prusya B) Fransa C) Piyemonte
zm: Rusya'nn 18. yzyldan itibaren glenmesi ve snrlarn geniletmesi Osmanl Devleti'nin aleyhine olarak gelimitir. Rusya 19. yzyl da artk O s m a n l Devleti'nin i ilerinede karmaya balamtr. I.,ll. III. ve V.parara taki olaylar Trk- Rus ilikilerinde zaman zaman savalara da neden olmutur. IV. ve VI. pararaflardaki bilgiler ise ya eksik ya da yanl yorumlar ierdiklerinden en az role sahiptirler. Cevap D
9.
YS - 1986 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i , XIX. yzyl son larnda baz A v r u p a d e v l e t l e r i n i n bavur duklar ve balca amac Osmanl Devleti'nden alacaklarnn tahsil e d i l m e s i olan bir y o l d u r ? A) Osmanl Devleti'ndek slahat almalar na karma B) Osmanllardan aznlk haklarnn arttrl masn isteme C) O s m a n l l k e s i n d e e k o n o m i k ve mali denetim kurma D) Osmanl lkesinde ulusuluk akmlarn destekleme E) Osmanl lkesini yer yer gal etme zm: O s m a n l D e v l e t i Krm Sava s r a s n d a (1854) almaya balad bolarn 1881 ylna g e l i n d i i n d e d e y e m e y e c e k bir d u r u m a gelmiti. B u n d a n dolay Avrupa'l devletler alacaklarn tahsil amacyla Duyun-u Umumiye adyla Osmanl Devleti'nde geliri o l a n baz kurumlar zerinde d e n e t i m kur mulardr. 1881 ylnda k u r u l a n bu idare Lozan Antlamasna kadar grev yapmtr (1881-1923). A,B,D ve E seenekleri mali ve ekonomik bir yorum ermediklerinden cevap olamazlar. Cevap C
D) ngiltere zm:
E) Osmanl Devleti
Osmanl Devleti, Krm Sava'nda Rusya'ya kar ngiltere, Fransa ve Piyemonte ile birlik te savaa katld. Daha sonra yaplan Paris A n t l a m a s n a iki d e v l e t d a h a katlmtr. Bunlar Prusya ve Avustur'yadr. Seenekler de sadece Prusya verilmi, Avusturya ver ilmemitir. Cevap A
SS - 1 9 8 6 XIX.yzylda: I. Balkan Yarmadasn Slavlatrmaya al ma II. Ak ve scak denizlere kmak isteme III. Osmanl lkesindeki Ortodokslarn hak larn korumaya alma IV.Gcn Avrupa devletlerine kabul ettirmeye alma V. O s m a n l l k e s i n d e y a p l a n slahatlar yetersiz bulma VI. Hrriyeti fikirlere kar kma g i r i i m l e r i n d e n h a n g i l e r i , O s m a n l - Rus ilikileri zerinde en az etkili olmutur? A ) l . , III B)lll. ,V D)IV. , VI E) I. , II C)ll. ,V
10. YS - 1987
A a d a k i l e r d e n h a n g i s i , XIX. y z y l n sonlarna d o r u Msr'n siyasal ve e k o n o m i k neminin artmasna yol amtr? A) Svey Kanal'nn almas B) ngiltere tarafndan Msr'n igal edilmesi C) Msr Valisi M e h m e t Al Paa'nn al malar D) ngiltere ve Fransa'nn Msr maliyesini denetlemeleri E) Msr'da tarm rnlerine arlk verilmesi
74 zm: mit Burnu Yolunun 16. yzyl balarnda bulunmasyla Msr eski nemini yitirmi bu z e l l i i 19. yzyln ikinci yarsna kadar devam etmiti. Msr'a eski nemini yeniden kazandra bilmenin tek yolu Msr' kullanarak A k d e n i z ' e g e i i s a l a m a k t r . B,D, ve E seeneklerin Msr'n e k o n o m i k ve siyasal nemiyle ilgisi olmad g i b i zararlar bile olmutur. C seenei eldirici gibi grn y o r s a da M. Ali P a a n n a l m a l a r 19. yzyln balarnda o l d u u n d a n cevap ola mazlar. Svey Kanal'nn 1869'da almasyla hem Akdeniz h e m de Msr'n ekonomik ynden gelimesi salanmtr. Cevap A zm:
19.Yzyl Siyasi Olaylar
Berlin Kongresi'nin toplanmasndan nce n g i l t e r e O s m a n l Devleti'ne bavurarak, karlkl karlar asndan yardm etmek istediini bildirmiti. Yaplan bir gizli antla m a ile K b r s ' n y n e t i m h a k l a r n e l d e etmitir, ingilizler, Ruslarn Dou Anadolu zerinden Akdenize nerlerse, Kbrs ss le onlar durduracakt. Tabii Kars, Ardahan ve Batum Ruslara braklnca Kbrs' ynetim hakk ngiltere'de kald. Msr, zaten ngiltere'de o l d u u iin cevap olamaz, Irak ve Suriye'nin Rusya, ngiltere b a l a m n d a n e m l i bir z e l l i i y o k t u r . B o a z l a r ise 1841 S z l e m e s i n e g r e ynetildii iin igal edilemez. Cevap D 13. SS-1988 Yakna balarnda, Osmanl imparatorluu O r t o d o k s Hristiyanlar birletiren bir g olma zelliini yitirmitir. Bu g aadaki devletlerden hangisine gemitir? A) ngiltere D) Rusya zm: B) Fransa C) Avusturya
1 1 . YS-1987 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i n e b y k devlet ler i t i r a z e t t i k l e r i i i n B e r l i n A n t l a m a s yaplmtr? A) Hnkar skelesi Antlamas B) stanbul Antlamas C) Paris Antlamas D) Ayastefanos Antlamas E) Karlofa Antlams
E) Almanya
zm: Berlin A n t l a m a s 13 T e m u z 1878 ylnda Rusya ile yaplmtr. B e r l i n A n t l a m a s , 1877-78 Osmanl - Rus savandan sonra yaplan Ayastefanos Antlamas'nn kabul edilmemesi zerine hazrlanmtr. Cevaplarda verilen antlamalarn tarihlerine bakarsak doru cevab kolayca buluruz. Hnkar skelesi Antlamas 1833 stanbul Antlamas 1700 Paris Antlamas Karlofa Antlamas 1856 1699 Cevap D
Osmanl Devleti 19. yzyla gelindiinde eski a s k e r i v e s i y a s i g c n yice y i t i r m e y e b a l a d . B u a r a d a O s m a n l ' n n azalan g c n e karlk evresindeki devletlerin de gleri artmaya balad. Bu devletler Osmanl devleti'nden doan b o l u u d o l d u r m a k iin mcadeleye giritiler. Seeneklerde verilen devletlerden s a d e c e R u s y a O r t a d o k s o l d u u n a gre sorunun doru cevab kendiliinden ortaya kmaktadr. Dier devletler ise Hristiyanln dier mezheplerine baldrlar. ngiltere Anglikan, Fransa Katolik, Avusturya ve Almanya ise Protestan idiler. Cevap D
12. YS-1987 Berlin Antlamas'ndan sonra ngiltere, Rusya'nn ileride Osmanl lkesine yapaca h e r h a n g i bir saldry n l e m e amacyla nereyi igal etmitir? A) Boazlar D) Kbrs' B) Irak' C) Msr' E) Suriye'yi
14.
YS-1988 Msr S o r u n u karsnda Osmanl mpara t o r l u u m u n hangi devletle yapt antla m a b o a z l a r s o r u n u n u n d o m a s n a yol amtr? A) Rusya B) ngiltere C) Fransa E) Avusturya
D) talya
zm: II. M a h m u t , M e h m e t Ali Paa'nn yeni bir saldrs karsnda, ngiltere ve Fransa'ya g v e n i l e m e y e c e i n i d n e r e k Rusya le 1833'te Hnkar skelesi Antlamasn imza lad. Bu antlamaya g r e ; Osmanl Devleti gerekli hallerde Rusya'nn istei zerine bo azlar, dier devletlerin sava gemilerine kapayabilecekti. Bu madde Avrupa'l devletler iin ok nem tadndan sekiz yllk srenin dolmasndan - sonra Londra Konferansn toplayarak b o a z l a r d e v l e t l e r a r a s bir s o r u n h a l i n e getirdiler. Cevap A
zm: Osmanl Devieti'nin bir Avrupa devleti sayl mas, topraklarnn Avrupa'nn gvencesi alt na girmesi ve Avrupa hukukundan yararlan mas ilk Paris Antlamasyla gereklemitir. I s l a h a t F e r m a n ' n n y a y n l a n m a s Paris Antlamasyla yakndan ilgilidir. Devletler bylece bir Avrupa Devleti saylan Osmanl Devletinin i ilerine karamayacakiard. Dier antlamalarn da yapl tarihlerini hatr layalm: B k r e 1812, Londra 1840, Hnkar skelesi 1833, Edirne Antlamas da 1829 ylnda yaplmtr. Cevap E j Osmanl m p a r a t o r l u u n d a , ilk bamsz lk o l a r a k hareketini balatarak iilerinde serbest bir prenslik kuran millet aadak iierden hangisidir? A) Bulgarlar i C) Romenler E) Araplar B) Srplar D) Rumlar
! I
j I
15. S S - t 9 6 9
Hnkar iskelesi Antlamas'nda Osmanl Devleti, Rusya bir saldrya urarsa boazlan kapatmay kabul etmitir. B u d u r u m d a n b y k l d e rahatsz o l a n devletlerden biri aadakiierden hangi sidir? A) Prusya B) ngiltere C) Avusturya } \
zm: D) Piyemonte E) spanya Osmanl Devleti'nde ilk bamszlk hareketi 1804'de Ruslarnda kkrtmas ile Srplar tarafndan balatlmtr. Srp ayaklanmas bastrlmak zereyken 1806'da Osmanl-Rus sava kt. Bu durumda Srp ayaklanmasn b a s t r m a k m m k n o l m a d . Alt yl s r e n savata Srplar, Ruslara b y k y a r d m d a bulundular. Sonuta yaplan Bkre Antla masnda Ruslar, Srplar iin de bir h k m k o y d u r a r a k Srplarn zerk olmasn saladlar. Srp zerklii srasyla Bkre, Akkerman, ve Edirne Antlamalarnda yer almtr. Sonuta Berlin Antlamasyla Srplarn bamszl tannmtr. Cevap B Cevap B i 16. Y S - 1 9 8 9 Osmanl Devieti'nin bir Avrupa devleti saylaca h k m aadaki antlamalarn hangisinde yer almtr? A) Bkre Antlamas B) Londra Antlamas C) Hnkar skelesi Antlamas D) Edirne Antlamas E) Paris Antlams j i
zm: 19. yzylda Avrupa'da etkili olan ve her an var ln hissettiren devlet tanedir. ngiltere, Fransa ve Rusya. Genellikle A v r u p a ' d a k i siyaseti b u b y k devletler ekillendirmektedir. Bu d e v l e t olaylar k a r s n d a b a z e n b i r l i k t e h a r e k e t etmiler, bazen ngiltere, Rusya ve Fransa'ya kar birlikte hareket etmilerdir. Hnkar skelesi Antlamas (1833) Rusya ile yapld iin seeneklerde Fransa olmadgna g r e d o r u c e v a b n ngiltere o l d u u anlalr.
; i j ' |
18. YS - 1990
Rusya'nn 1870'te Paris Antlamas'nn Karadeniz'in tarafszlyla ilgili h k m n tanmamasndaki amac aadakiierden hangisidir? A) Osmanl Devieti'nin toprak btnln korumak B) Avrupa devletleri arasna girmek C) Ortodoks Kilisesi'ni nfuzu altna almak D) Krm' ele geirmek E) Akdeniz'e almak
j ! ; ;
76 zm: Paris A n t l a m a s h e m Rusya'nn h e m d e Osmanl Devleti'nin Karadeniz'de tersane ve donanma bulundurmasn nlemiti. Bu h k m zellikle Rusya'nn Akdeniz'e al masn e n g e l l e m i t i . Rusya 1870'ferde Avrupa'da meydana gelen yeni oluumlarn oluturduu ortamlardan yararlanarak Karadeniz'in tarafszl lkesini tanmadn ilen etmitir. A,B,C ve D seeneklerinin bazlar Rusya'nn amacyla ilgili olmayan yorumlar bazlar da eksik ve yanl olan yorumlardr. Cevap E
19.Yzyl Siyasi Olaylar artan basklar mlteciler sorununu ortaya karmtr. Navarin O l a y , 1827 ylnda Yunan isyannn bastrlmasna Rusya'nn bir tepkisi olarak ortaya kmtr. Osmanl Donanmas ngiltere, Fransa ve Rusya -tarafndan yaklmtr. e m e olay, 1770 ylnda Ruslar Cebelitark yoluyla Akdeniz'e giderek Osmanl donan masn yakmlardr. a h k u l u A y a k l a n m a s , 1511 ylnda Safeviler tarafndan ktrtlm bir ii ayaklanmasdr. Antalya civarnda kan dini nitelikli bir isyandr. A l e m d e r olay, lll.Selim'in tahttan ndirilme sine t e p k i d u y a n R u s u k Ayan A l e m d e r Mustafa Paa stanbul'a gelerek yeniden III. Selim'i tahta karmak istemi ancak padiahn l d r l m e s i zerine y e e n i II. Mahmut'u tahta karmt. Bu olaya Alemdar Olay denir. Bu olayda d glerin etkisi yoktur. Cevap C
19. YS - 1990
I. Sinop Baskn II. eme Baskn III. Navarin Olay Bu olaylarn nde de Osmanl donan masna b y k z a r a r v e r e n d e v l e t a a dakilerden h a n g i s i d i r ? A) ngiltere C) Venedik E) Avusturya zm: Sinop Baskn 1853, e m e Baskn 1770, N a v a r i n Olay ise 1827 ylnda m e y d a n a g e l m i t i r . R u s y a , O s m a n l D e v l e t i n i zor durumda brakmak, bara zorlamak ve istek lerini gerekletirmek iin aniden Osmanl donanmasn kez yakmtr. Cevap D 20. YS-1990 O s m a n l m p a r a t o r l u u ' n d a aadakilerd e n hangisinin ortaya kmasnda d g lerin etkisi yoktur? A) Macar mltecileri sorunu B) Navarin Olay C) Alemdar Olay D) eme Olay E) ahkulu Ayaklanmas B) Fransa D) Rusya
2 1 . SS - 1 9 9 3
1877-78 Osmanl - Rus Sava'ndan nce t o p l a n a n s t a n b u l K o n f e r a n s ' n a katlan A v r u p a D e v l e t l e r i , B o s n a - H e r s e k ve Bulgaristan'da hakim ve valileri kendilerinin s e m e l e r i n i Osmanl Devleti'ne ner milerdir. Osmanl Devleti ise bu neriyi red detmitir. Osmanl Devleti'nin bu neriyi red d e t m e s i n i n nedeni aadakilerden hangi sidir? A) A v r u p a devletleri arasndaki gr bir liinden yararlanmak istemesi B) D n y a d a k i siyasi b l o k l a m a l a r a kar olmas C) Yerel ynetimlere yetki vermek istemesi D) Ruslarla iyi ilikiler iinde olmak istemesi E) ilerine karlmasna kar olmas zm: Sorudaki m e t i n d e n de anlalaca gibi stanbul Konferans kararlar Avrupa'l devlet lerin Osmanllar'n i ilerine karma stek lerinin ak bir gstergesidir. Konferansa bakanlk eden Dileri Bakan Saffet Paa, Anayasa'nn ilan edilerek devlet lerin i ilerimize karmalarn nleyecei g r n d e y d i . Bu anlay zerine stanbul Konferans kararlar reddedilerek Kanun-i Esasi yrrle konuldu. A , B , C ve D s e e n e k l e r i n i n s t a n b u l Konferans kararlarnn reddedilmesiyle bir ilikisi yoktur. Cevap E
zm: Bu s o r u y u s e e n e k l e r h a k k n d a ksa ksa bilgi vererek zelim: M a c a r M l t e c i l e r i S o r u n u , 1848 ihtilalleri sonucunda meydana gelmi, Avusturya'nn
19.Yzyt Siyasi Olaylar
77 zm: Msr Sorunu 1830 - 1840 yllan arasnda balam ve Osmanl Devletini uzun yllar uratrm nemli bir olaydr. Bu s o r u y u seeneklerde verilen isyanlarn tarihlerini bilirsek kolaylkla zebiliriz. N e d e n - sonu ilikisi ierisinde olay en yakn bir tarihin olay e t k i l e m e s i tarihsel gelimelere daha uygun bir zm tarzdr. K a b a k 1807 'de, T e p e d e l e n l i 1 8 2 1 , d e V a r d a r Ali 1647'de A b a z a M e h m e t Paa 1 6 2 2 ' d e K a v a l a l M.Ali P a a i s y a n ise 1832'de meydana gelmitir. Tarihlerdende anlalaca g i b i Kavalal syan ile Msr sorunu ayn dnemin olaylardr. Cevap E
22. O Y S - 1993
Aadakilerden hangisinde verilen l. olay, li. olayn gereklemesinde etkili olmutur? I.Olay A) Osmanl Devleti'nin Navarin'de yaklan gemileri iin Rusya' dan tazminat istemesi B) Rusya'nn Sinop'ta Osmanl donanma sn yakmas C) Bulgar Kilisesi'nin zerklik kazanmas D) Azak kalesi'nin Rusya'nn eline gemesi E) Rusya'nn z Kalesi'ni Osmanl l a r d a n almas zm: Bu s o r u ayn z a m a n d a bir k r o n o l o j i sorusudur. Bu s o r u n u n cevabn, olaylarn tarihlerini vererek bulalm; B) S i n o p Baskn 1853 Krm'n Rusya'ya katlmas 1792 C) Bulgar Kilisesinin zerkletirilmesi 1896 - eme yangn 1770 D) Azak'n Rusya'ya gemesi 1700 - Kutsal ttifakn kurulmas 1683 E) z'nn kaybedilmesi 1792 - Lehistan' n himayeye alnmas 1575 Grld gibi B,C,D ve E seeneklerinde II. olayn tarihleri I. olaydan ok nceleri olmu olduundan dolay cevap olamazlar. A s e e n e i n d e verilen Navarin Facias 1827'de Yunanistan'n bamszl da 1829 ylnda gereklemitir. Sadece bu ki olay arasnda neden - sonu ilikisi vardr. Cevap A ll.Olay Yunanistan'n bamszlk kazanmas
Rusya'nn Krm' topraklarna katmas Rusya'nn emede Osmanl donanma sn yakmas Avrupa'da Kutsal ttifakn Kurulmas Osmanl Devleti'nin Lehistan' himayesi altna almasa
2 4 . YS - 1994
A a d a k i a n t l a m a l a r d a n h a n g i s i , kar snda verilen maddeyi ierir?
Antlama
A) Paris B) Bkre C) Berlin D) Kk Kaynarca E) Vasvar zm:
Madde Boazlarn 1841 antla mas'na gre ynetilmesi Bulgaristan Krall'nn kurulmas Krm'n bamsz olmas Demirba Safn lkesine serbeste dnebilmesi Kbrs'n ngiliz ynetimine braklmas
22. s o r u n u n bir benzeridir. Bu s o r u d a da a y n y n t e m i k u l l a n r s a k B,C,D ve E seeneklerin de verilen antlamalar karlarnda yazlan hkmleri iermemekte dirler. Bulgaristan Krallnn kurulmas 1908, Krm'n bamsz olmas 1774, Demir ba a r l ' i n l k e s i n e d n m e s i 1 7 1 1 , Kbrs'n ngiliz ynetimine braklmas ise 1878'de olmutur. A seeneinde verilen antlama ve ierdii hkm dorudur. Cevap A
2 5 . YS - 1 9 9 5 2 3 . YS - 1994
Aadaki ayaklanmalardan hangisi, Msr sorununun ortaya kmasna neden olmutur? A) Kabak Mustafa Paa B) Tepedelenli Ali Paa C) Vardar Ali Paa D) Abaza Mehmet Paa E) Kavalal Mehmet ali Paa 1856 Paris antlamasyla Osmanl mparatorlu'unun Avrupa devletler topluluuna aln masna karar verilmitir. Bu kararda aadakilereden hangisinin etkisi vardr? A) B) C) D) E) Tanzimat Ferman'nn yaynlanmasnn Sened-i ttifak'n imzalanmasnn Kanun-i Esasi'nin karlmasnn Mecelle'nin hazrlanmasnn II.Merutiyet'in ilan edilmesinin
78 zm: 1856 Paris Antlamas'yla Osmanl mparatorluu'nun Avrupa devleti saylmasnda 1839 tarihindeki Tanzimat Fermannn etkisi byktr. Bu Fermanla padiahn yetkileri snrlandrld. Kanun kuvveti s a l a n m a y a alld. Anayasacaln balangc k a b u l edileli. Bu d u r u m Avrupa devletlerinin iine geldiinden bizi kabul ettiler. Cevap A
19.Yzyl Siyasi Olaylar devleti tarafndan tannm, Fransa gal ettii topraklar terketmitir. G m r : 3 Aralk 1 9 2 0 ' d e E r m e n i s t a n ile T B M M arasnda yaplmtr. T B M M ' n i n ilk siyasi baarsdr. TBMM ilk kez tannmtr. Kars: 13 Ekim 1921'de Sovyet Cumhuriyet leri olan E r m e n i s t a n , G r c i s t a n ve Azarbeycan le TBMM arasnda yaplmtr. Moskova Antlamasnn bir tekrardr.
Cevap B 26. YS-1995 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i n d e v e r i l e n ant lamalar imzalandklar halde yrrle konulmamtr? A) Berlin - Moskova B) Ayastefanos - Sevr C) Atina - Ui D) stanbul -Ankara 2 7 . YS-1995 XVIII. yzyln sonlarnda ve zellikle XIX. yzylda Avrupa'nn byk devletleri Osmanl mparatorluuma bal Yakndou topraklar na ilgi duydular. A a d a k i l e r d e n h a n g i s i Avrupallarn bu topraklarla ilgilenmedeki amalarndan biri deildir? A) Hindistan'a ve Afrikaya ulamak B) Ekonomik karlar salamak C) Aznlklarn dinsel haklarn savunmak D) Merkezi otoriteyi zayflatmak E) Araplarn tam bamsz devlet kurmalarn salamak zm: Avrupa'nn byk devletlerinin Osmanl mparatorluunun topraklar ile ilgilenmeleri veya Osmanl m p a r a t o r l u u n d a yaayan milletlerle ilgilenmeleri hep kendi karlar i i n o l m u t u r . A , B , C , ve D s e e n e k l e r i Avrupal devletlerin tkarlan ile ilgilidir. E seenei ise Avrupallarn karlarn kolay latrmak iin yaptklar bir almadr. Amalar deildir. Cevap E
E) Gmr - Kars zm: S e e n e k l e r d e verilen a n l a m a l a r ksaca tanyalm: B e r l i n : 1878'de Rusya ile Osmanl Devleti arasnda yapld. Osmanl Devleti Balkanlar da ok nemli topraklarn kaybetti. M o s k o v a : 16 Mart 1921'de Sovyet Rusya ile T B M M arasnda yaplmtr. T B M M ilk kez batl bir devlet olan Rusya tarafndan tann mtr. A y a s t e f a n o s : 1 8 7 8 R u s y a ile O s m a n l Devleti arasnda yaplmtr. Rusya bu antla ma ile Osmanl Devleti zerindeki arln arttrnca batl devletler itiraz ederek bu ant lamann yrrle girmesini engellemiler dir. Sevr: 10 Austos 1920 de I. Dnya Sava nn galipleri ile O s m a n l Devleti arasnda yapld. Fakat Kurtulu Sava'nn balamas ve Osmanl Meclisi kapatlmasndan dolay uygulanamad. Atina: 13 Kasm 1913 de Yunanistan ile Os manl Devleti arasnda II. Balkan Sava'ndan sonra yaplmtr. Ege Adalar kaybedilmi ve Yunanistan'da kalan Trkler'in haklar garan ti altna alnmtr. U i : 18 Ekim 1 9 1 2 ' d e talya ile O s m a n l Devleti arasnda yapld.Kuzey Afrika'daki son topramz olan Libya Kalyaya verildi. s t a n b u l : 1913'de Bulgaristan ile Osmanl D e v l e t i a r a s n d a II. B a l k a n S a v a ' n d a n sonra yaplmtr. Trkler aznlk statsne kavumulardr. A n k a r a : 20 Ekim 1921'de Fransa ile TBMM a r a s n d a yapld. T B M M ilk defa bir tilaf
19. Y Z Y E L S L A H A T L A R 1981 -1995 OSS - YS SORULARI ANALZ
BOLM
\ OSS
Toplam
SS 1981 "XIX. yzyln ikinci yarsnda ngiltere ve Fransa smrgelerinde yaayanlarn haklar, Osmanl mparatorluu'ndaki Hristiyanlarn h a k l a r n d a n d a h a snrlyd. Buna karn ngiltere ve Fransa, Osmanl mparatorluu'nda y a a y a n Hristiyanlarn haklarnn yetersiz b u l a r a k Osmanl Devleti'nden Islahat Ferman'na uyulmasn istemilerdir. ngiltere ve Fransa'nn Osmanl Devleti'nden byle bir istekte bulunmalarnn amac aadakilerden hangisi olabilir? A) Osmanl mparatorluu'ndaki Hristiyanlarn yaam dzeyini ykseltme B) Kendi lkelerindeki demokrasi ilkelerini dier lkelere de yayma C) Osmanl mparatorluu'ndaki paralanma ve k hzlandrma O) O s m a n l D e v l e t i ' n e b a k a d e v l e t l e r i n bask yapmasn nleme E) S m r g e l e r i n d e yasanlarn uradklar hakszlklar gizleme zm: Bu tip sorularda cevaplar genellikle standart tr. zellikle 19. yzylda Osmanl Devletini bir an nce paylamak dncesi farkl farkl politika retmelerine neden olur. A,B,D ve E seeneklerinin arkasna snarak Osmanl Devletinden bir ok talepte bulun mulardr. Asl amalan paralanmay hz landrmak. Cevap C YS 1981 'VsmartH'naiKi nangi devirde, padiahn yannda ynetime ortak olmaya balamtr? A) Kurulu Devri B) Ykselme Devri C) Lale Devri D) Tanzimat Devri E) Merutiyet Devri zm: O s m a n l D e v l e t i n d e ilk kez M e r u t i y e t d e v r i n d e alan Meclis-i M e b u s a n ' l a halk ynetime katlm ve temsil hakkn kullan mtr ( 1 8 7 7 ) . Dier d e v i r l e r d e p a d i a h lkenin tek hakimidir. Halkn ynetimde bir
1981 1982 1983 1984
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 f3A>
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43 p5b
3 1
3 1 2 3 2 2 4 2 2 2 3 4 2
2 1
Ss|:v
1986 197 1988
2 2 1 4 1 1 1 2 2
IfE
1990 1991 1992 1993
1 1 1 1 2 2
1995
TOM
17
rt
|"5b
1 9 8 1 - 1 9 9 5 yllan a r a s n d a , 19. Yzyl konusundan k a n s o r u Islahatlar yzdeleri: SS'de YS'de Toplamda

:%5,416 : % 6,748 : % 6,183 oranndadr.
80 etkisi olmamtr. Padiahn yetkileri ilk kez Tanzimat Ferman'yla snrlandrlmt. A n a y a s a c l n ilk f a a l i y e t i bu h a r e k e t l e b a l a m t . A v r u p a ' n n d a e t k i s i y l e ilk anayasa olan Kanun-i Esasi lan edildi.ve Meclis-i Mebusan ald. Bylece halk yne time lk kez katlm oldu. Cevap E zm: j j I
19.Yzyt Islahatlar
i
]
3.
YS 1981 Tanzimat ve Merutiyet devirlerinde tarihle ilgilenen yazarlar, Trk tarihinin sadece Osmanl dneminde kalan blm zerinde durmular ve Trk tarihini bir Osmanl tarihi gibi gsterme abasna girmilerdir. Bu dnemde, Trk tarihini byle gster mekle ulalmak istenen ama ne olabilir A) eitli etnik unsurlar birbirleriyle kay natrarak mparatorluu ayakta tutmak B) Osmanllarn, slamiyete ve uygarla yap t hizmetleri ortaya koymak C) Bat'da gelien yeni akmlar Mslman halka benimsetmek D) Bat lkelerinin Osmanl mparatorluu'na kar gelitirdii olumsuz tavrlar ortadan kaldrmak E) A n a d o l u ' n u n g e r e k sahibinin Osmanl Trkleri olduunu kantlamak zm: Tazminat ve Merutiyet devirleri imparator luun en kritik yllardr. Bu dnemde aznlk syanlar devletin birliini bozacak bir sevi yeye gelmiti. Bundan dolay devletin birlik ve b t n l n salamak in halkn kay natrlmas iin Osmanlclk politikas uygu lanmtr. Bu politikann esas eitli etnik unsurlarn eitliini salayarak kaynatrmaktr. B,C,D ve E s e e n e k l e r i lgisiz y a d a eksik yorumlarndan dolay cevap olamazlar. Cevap A
A,B,C ve E seenekleri Osmanl Devlet dzeni ni deil bataki padiahlan deitirme amacyla yaplan snrl hareketlerdir. Kabak isyan le III. Selim, Patrona isyan ile III. Ahmet tahttan indirilmitir. Abdlaziz'de Tanzimat ilkelerini geniletmeye kar olmas ve israfnn byk boyutlara ulamas sonucu tahttan indirilmitir. Gen O s m a n ' d a slahat dncelerinden dolay karc evrelerin ve yenierilerin isyan sonucu ldrlmtr. 31 Mart olay ise II. Merutiyet'in ilanndan sekiz ay sonra olmu , yeniden Merutiyet n c e s i d n e m e g e i l m e s i n i i s t e y e n bir harekettir. Merutiyete kar balatlan bu hareket Osmanl tarihinde rejime ynelik tek harakettir. Cevap D
5.
YS 1983 Yenieri Oca'nn o r t a d a n kaldrlmas Osmanl ynetimine aadaki yararlar dan hangisini salamtr? A) isyanlarn nlenmesini B) Halkn ynetime katlmasn C) Toprak datmnn yeniden dzenlenmesini D) Savalardaki yenilgilerin sona ermesi E) Padiahlarn ynetime yeniden egemen olmasn zm:
4.
YS 1983 Aadaki olaylardan hangisi, Osmanl Devlet dzenini d e i t i r m e amacna y n e liktir? A) Kabak Mustafa isyan B) Patrona Halil isyan C) Abdlaziz'in tahttan indirilmesi D) 31 Mart ayaklanmas E) Gen Osman'n ldrlmesi
Yenieri Oca (1361 - 1826) yllar arasnda faaliyet gstermiitir. Ancak, Ocak 17.yzyldan itibaren otoriteyi bozucu ve padiahlan zor durumda brakc davranlar iine girdi. Gen Osman'dan itibaren ocan bu duru muna son vermek iin ok defalar kaldrma giriimleri o l m u fakat baarszlkla sonulanmtr. II. M a h m u t aydn, halk ve ulemann da desteini alarak 1826 ylnda oca kaldrmtr. Bu olaya Vakay- Hayriye denir. Bylece padiahlarn yeniden ynetime hakim olmas salanmtr. A,B,C ve D seenekleri yanl ve eksik bil gilerdir, cevap olamazlar. Cevap E
19.Yzyl Islahatlar
61
6.
YS 1983 XIX. yzyln balarnda yaplan bir anlamay la Osmanl padiah II. Mahmut, ayanlarn varln v e h a k l a r n t a n m , ayanlar d a d e v l e t i n e m i r l e r i n e u y u c a k l a r n a sz ver milerdir. M u t l a k i y e t l e y n e t i l e n O s m a n l Devleti'ni byle bir anlama yapmaya sevkeden d u r u m a a d a k i l e r d e n hangisidir? A) P a d i a h ' n y e n i l i k y a p a r k e n a y a n l a r n desteine ihtiya duymas B) Devletin, eyaletlerden asker almak iin ayanlardan yararlanmak istemesi C) D e v l e t i n , a y a n l a r a sz g e i r e m e y e c e k kadar zayf dm olmas D) Devletin vergi t o p l a m a d a ayanlardan yararlanmak istemesi E) Padiah'n yetkilerinden bir ksmn ayan lara v e r e r e k s o r u m l u l u u n u a z a l t m a k istemesi zm: m p a r a t o r l u k 19.yzyla askeri ve siyasi g c n kaybetmi olarak girdi. Toprak sis teminin bozulmas nedeniyle bir eit dere beyi saylacak ayanlar tremi ve bunlar tpki bir bey gibi h k m veriyorlard. Devlet bu artlarda ayanlara sz g e i r e m e y e c e k bir durumda idi. AB ve D seenekleri ksmen doru iseler de eksik tirler. E seenei ise tamamen yanl bir yorumdur. Cevap C j
8.
SS 1985 "Osmanl imparatorluu, Ykselme Devri'nde Bat ile i l g i l i s o r u n l a r n k e n d i g r l e r i dorultusunda zmeye almtr. T a z m i n a t d e v r i ' n d e ise bu tr s o r u n l a r n zlmesinde B a t l byk devletlerle gr birlii iinde olmaya nem vermitir." Aadakilerden hangisi, Osmanl mpara t o r l u u n u n Bat'ya kar t u t u m u n d a k i b u d e i m e n i n bir aklamas olamaz? A) Gelime siyasetini bu yolla srdrmekte dir. B) Islahatlarn Avrupa devletlerince tann masna almaktadr. C) Siyasal g c n bu yolla k o r u m a k iste mektedir. D) Byk devletlerin olumsuz tutumlarndan ekinmektedir. E) Bat ile sorunlarn bar yolu ile zmeye almaktadr. zm: Osmanl Devleti Ykselme Dnemi'nde g l , T a z m i n a t d n e m i n d e ise d a l m a d u r u m u n d a idi. Bundan dolay gl dne minde sorunlarn istedii gibi zebilirken, dalma d u r u m u n d a ise yaam mcadelesi vermekte idi. Bunun sonucu olarak B,C,D ve E seenekleri zayf ve g s z dnemlerin politikas olabilirler. A seeneinde verilen genileme siyaseti ise Tazminat dnemi gereklerine aykrdr. Cevap A
\ |
j I
7.
YS 1984 Osmanl m p a r a t o r l u u ' n d a A v r u p a h u k u k kurallarna gre ileyen mahkemeler ilk defa hangi devirde kurulmaya balamtr? A) III. Selim Devri C) Tanzimat Devri B) Lale Devri D) I. Merutiyet Devri j j
9.
SS 1985 O s m a n l D e v l e t i n i n Mecls-i M e b u s a n ' d a Balkan uluslarna da temsil hakkn tanm olmasnn amalar arasnda aadakiler d e n hangisi y o k t u r ? A ) A v r u p a d e v l e t l e r i n i n i i l e r i m i z e kar masn nleme B) Balkan uluslarn ynetime katma C) mparatorluun btnln koruma D) R u s y a ' n n B a l k a n l a r ' Slavlatrmasn nleme E) Meclis'in devamlln salama
E) II. Mahmut Devri zm: lk kez Lale Devrinde (1718-30) batllamaya balayan Osmanl Devleti'nde yaplan Islahat hareketleri sonucu devletin iyilemesi ynnde ciddi bir ilerleme grlmedi. 19. yzyla gelindiinde imparatorluk iindeki unsurlar kaynatrmak in ynetim ve hukuk alannda ilk kez slahatlara giriildi. Avrupa hukuk kurallarna gre ileyen mahkemeler bylece Tazminat hareketiyle kuruldu. Cevap C
| i j I j
zm: Osmanl Devleti d gelimelerin de etkisiyle merutiyeti ilan ederek Meclis-i Mebusan' amt. Meclisin almasyla Osmanl Devleti A,B,C ve D s e e n e k l e r i n d e k i gelimeleri amalamt. E seeneinde verilen durumun Balkan uluslarna temsil hakknn verilmesiyle bir ilgisi yoktur. Cevap E
82
19.Yzyl Islahatlar
1 0 . S S 1986
XIX.yzylda, Osmanllarn girdii savalar genelikle yenilgi ile sonulanmtr. Osmanl l k e s i n d e ticaret aznlklarn elindedir. H a m m a d d e Avrupa lkelerine satlmakta dardan bot miktarda, ucuz ve eitli mallar gelmektedir. Aadakilerden hangisi bu d u r u m u n bir s o n u c u deildir? A) Kk sanayi atlyelerinin azalmas B) Yeni fabrikalarn kurulmas C) sizliin artmas D) Ynetimde yeni araylarn artmas E) D ticarette dengenin bozulmas zm: 19.yzylda O s m a n l Devletinde m e y d a n a gelen olumsuzluklar A,C,D ve E seenek lerinde verilen gelimeleri sonu olarak ortaya karmaktadr. B seeneinde verilen yeni fabrikalarn kurulmas ise soru kkndeki olumsuzluklara ters bir zellik tar. Cevap B
1 2 . YS 1986
Tanzimat d n e m i y l e balayan slahat h a r e k e t l e r i n d e daha o k aadakilerden hangisi zerinde d u r u l m u t u r ? A) Hukuk ve ynetim C) Tarm ve ticaret E) Gzel sanatlar zm: T a n z i m a t hareketi i m d i y e kadar yaplan slahat hareketlerinden ok farkl bir ynde yenilik projesi gelitirmitir. Tanzimatla ilk kez aznlklarn ynetime sndrlmas ve kay natrlmas amalanmt. C , D , ve E s e e n e k l e r i z a t e n O s m a n l D e v l e t i ' n d e g e l i m i bir d u r u m d a y d . B s e e n e i ile ilgili a l m a l a r 17.yzylda T a r h u n c u ile b a l a m t . T a n z i m a t ' l a balayan slahatlar 19. yzylda yaplan yeni liklerin de bir k a r e k t e r i n i o l u t u r m u t u r . Osmanl Devleti ilk kez bu dnemde ynetim ve h u k u k alannda baz dzenlemeler yaparak lkenin iinde bulunduu kt art lar gidermeyi hedeflemitir. Cevap A B) Maliye D) Eitim
1 1 . YS 1986
Aadakilerden hangisi, Osmanl mparat o r l u u ' n u n e g e m e n l i i n i ve bamszln korumasna yardmc o l m u t u r ? A) Aznlk haklar C) Kapitlasyonlar B) Askeri alanda yenilikler D) Ulusuluk akmlar
1 3 . YS 1987
A a d a k i l e r d e n h a n g i s i y l e , Osmanl m p a r a t o r l u u ' n d a "askerlik dzeni"ocak, e k l i n d e n bir vatan grevi ekline getiril mitir? A) Sened-i ttifak C) Islahat Ferman B) Tanzimat Ferman D) Kanun- Esasi
E) Yabanc okullar zm: zm:
E) Misak- Milli
Bu tip sorularn zmnde cevaplarn ince lenmesiyle doru sonuca ulalabilir, s e e n e k l e r i iki g r u b a a y r m a m z g e r e k i r . I.grup Osmanl Devleti'ne yardmc olanlar l l . g r u b ise Osmanl Devleti'nin egemenlik ve bamszlna zarar olan olaylar. A,C,D ve E seenekleri Osmanl Devleti'nin zayflamasna ve yklma srecinin hzlan masnda etkili olan olaylardr. B seenei ise Osmanl Devleti'nin varln bir s r e d a h a d e v a m e t t i r m e s i n e k a t k d a bulunmutur. Cevap B
Osmanl Devleti'nin iinde bulunduu bozuk d u r u m a z m b u l m a k i i n 19.yzylda ortaya kan en nemli dnce, dier etnik unsurlarn mslman toplumla kaynamasn salamakt. ki t o p l u m arasnda ayrcalkl konular bylece kaldrlmt. Bunlardan en nemlisi askerlik idi. nceden gayri mslimler askerlik yapmazlard. Tazminat Ferman ilan e d i l e r e k askerlik bir vatan hizmetine dntrld. A,D ve E seeneklerinin askerlik konusu ile ilgili bir hkmleri yoktur. Sadece Tanzimat ve Islahat Fermanlan askerlikle ilgili bir dzenleme getirmitir. Tanzimat'n getirdii eitlii Islahat Ferman b o z m u , gayr- mslimlere nakti bedelli askerlik avantajn getirmitir. Cevap B
19.Yzyl Islahatlar
83 zm: 3 Kasm 1839'da ilan edilen Tanzimat Ferman ncelikle Osmanl snrlar iinde yaayan her dili konuan ve her dine bal t o p l u m l a r n her t r l eitliini salayarak onlar kaynatrmak istiyordu. Askerlikte, vergide, y n e t i m d e ve hukukta her vatanda eit haklara veya ykmllk lere sahip olacakt. Tarmda nemli bir yenilik getirmemitir. Cevap E
14. YS 1987
Aadakilerden hangisi, II. M a h m u t dne minde k u r u l m u t u r ? A)Nizam-t Cedit C)Kat imalathanesi B) Devlet matbaas D) Posta tekilat
E) tfaiye bl zm: Seeneklerde verilen olaylarn hangi hkm darlar zamannda olduunu hatrlatrsak bu soruyu rahatlkla zebiliriz: Nizam- Cedit III Selim, Devlet matbaas, Kat malathane si, ve tfaiye bl III. Ahmet tarafndan Lale Devrinde(1718 - 30) gerekletirilmitir. Posta tekilat ise II.Mahmut'un (1808 -1838) kurduu nemli bir tekilattr. Cevap D
1 7 . YS 1989
Yalnz askeri alanda deil, sosyal alanda da slahat yaplmas gereine inanan Osmanl padiahlarndan biri aadakiler d e n hangisidir? A) I.Mahmut C) I.Abdlhamit B) lll.Osman D) IV.Mustafa
15. SS 1988
Aadaki b e l g e l e r d e n h a n g i s i , O s m a n l Devleti'nin a y a n l a r a s z g e i r e m e y e c e k hale geldiini g s t e r e n bir kanttr? A) Fatih Kanunnamesi C) Tanzimat Ferman B) Sened- ttifak D) Islahat Ferman
E) II.Mahmut zm: Osmanl Devleti 17,18 ve 19.yzyllarda sla hat y a p a r a k d e v l e t i n i n d e b u l u n d u u sorunlara z m b u l m a y a almtr. 17.yzylda eskiye dn hedeflenmi korku ve iddete dayal slahatlar yaplmtr. 18.yzylda A v r u p a l l a m a k a m a l a n a r a k askeri slahatlara arlk verildi. 19.yzyl ise nceki slahatlardan ok farkl olarak lkenin birlik ve btnlne ynelik olarak sosyal alanda da slahat yaplmtr. 19.yzylda bunun ilk rneini II.Mahmut ver mitir. A , B ve C s e e n e k l e r i n d e k i p a d i a h l a r 18.yzyla aittir. D seeneindeki IV.Mustafa 19.yzylda hkmdar olduysa da ok ksa bir zaman iinde tahttan indirildii iin slahat yapmaya zaman olmamtr. Cevap E
E) Kanun-i Esasiye zm: II.Mahmut, Alemdar Mustafa Paa'nn srary la Anadolu ve Rumeli'de bozulan toprak sis teminin etkisiyle oluan bana buyruk ayan lara baz tavizler vererek bunlar merkeze balamtr. Ayanlarla yaplan bu anlamaya Sened-i ttifak denilir. A,C,D ve E seeneklerinde verilen gelimeler karlkl yaplan bir olay deildir. Hkmdarlar tarafndan tek tarafl olarak yaplm ya da ilan edilmitir. Cevap B
1 8 . YS 1989
Aadakilerden hangisi Tanzimat Ferman'nn getirdii yeniliklerden biri deildir? A) Herkesin mal ve mlkne sahip olmas B) Herkesten gelirine gre vergi alnmas C) Mahkemelerin herkese ak olmas D) Askerlik iin nakdi bedelin kabul edilmesi E) Rvet ve iltimasa kar nlem alnmas
16. YS 1988
Tanzimat Ferman ile a a d a k i alanlarn hangisinde yenilik yaplmamtr? A) Askerlikte B) Maliyede C) darede E) Tarmda
D) Hukukta
84 zm: Tanzimat Ferman ynetim ve hukuk alann da nemli yenilikler getiren bir slahatt. A,B,C ve E seeneklerinde gelimeler Tanzimatla birlikte ortaya kmtr. D seeneindeki gelime ise Islahat Fermanyla salanmtr. Askerlii Tanzimat Ferman vatan hizmetine dntrm, Islahat Fermannse yeniden nakdi bedele evirmitir. Cevap D
19.Yzyl Islahatlar Divan- Hmayun ise eski Trk devletlerinde ileri gelen kimselerin katlmasyla toplanan bir rgtt. Osmanllar bunu kurulu dne minden itibaren gelitirerek byk bir organ haline getirdiler. Divan- Hmayun bir slahat d e i l , fakat II. M a h m u t tarafndan slahat amacyla kaldrlan bir kurumdur. Cevap E
19. YS 1989
Aadakilerden hangisi, Osmanllar'da saltanatn mutlak otoritesini snrla ma m tr? A) Tanzimat Ferman B) Sened-i ttifak C) Islahat Ferman D) Kanunname-i l-i Osman E) Kanuni Esasi zm: Osmanllar'da mutlak otoriteyi snrlandran gelimeler 19.yzylda balamtr. nceki d n e m l e r d e baz a l m a l a r o l d u y s a d a baarl olamamtr. A,B,C ve E s e e n e k l e r i n d e k i g e l i m e l e r 19.yzyla aittir. 19.yzyl, batdaki gelimeler den en ok etkilenilen bir dnemdir. Saltanat snrlandrmayan gelime sorulduuna gre cevap k e n d i l i i n d e n ortaya kyor. Kanununame-i Ali Osman zaten padiah fer manlarndan olutuundan mutlak otoriteyi snrlandrmas dnlemez. Cevap D
2 1 . SS 1990
Fransz htlali'nden sonra cumhuriyetilii ve zgrl savunan kimi kitaplar Trkeye ve aznlklarn dillerine evrilerek Osmanl lkesinde de yaynlanmtr. Bu yaynlarn, a a d a k i l e r d e n hangisi zerinde n e m l i bir etkisi y o k t u r ? A) Tanzimat ve Islahat hareketleri B) Ulusuluk akmlar C) Gen Osmanl ve Jn Trk hareketleri D) O s m a n l l a r n I.Dnya Sava'na katl malar E) I. ve ll.Merutiyet hareketleri zm: i Fransz htilali'yle ortaya kan fikir akm larnn O s m a n l D e v l e t i ' n i etkilememesi d n l e m e z d i . lk kez kanun stnl, kuvvetler ayrl, eitlik, cumhuriyet, insan h a k l a r , v e m i l l i y e t i l i k g i b i kavramlar Osmanl lkesinde de tartlmaya baland. B u n u n b i r s o n u c u o l a r a k A,B,C ve E seeneklerindeki gelimeleri ortaya kard. D s e e n e i n d e verilen I.Dnya Savana katlmamz jeopolitik ve siyasi kaynakldr. Cevap D
2 0 . YS 1989
A a d a k i l e r d e n hangisi, Osmanl mparat o r l u u ' n d a k i slahat h a r e k e t l e r i n i n bir sonucu deildir? A) Asakir-i Mansure- Muhammediye B) Nizam- Cedit C) Sekban- Cedit D) Ekinci Oca E) Divan- Hmayun zm: Islahatlar genellikle 17, 18, ve 19, yzyllarda yapldna gre bu dnemler dnda kalan olayn k o l a y c a slahat s o n u c u olmadn grebiliriz. Nizam- Cedit 18.yzyl sonlarnda Asakir-i Mansure, Sekban- Cedit ve Ekinci Oca 19.yzyl balarnda yaplmtr.
2 2 . YS 1990
A a d a k i l e r d e n h a n g i s i , Tanzimat- H a y r i y e F e r m a n ' n n z e l l i k l e r i n d e n biri deildir? A) Yaplacak slahatlar ierme B) Padiahla halk arasnda yaplan bir szleme olma C)Bat'nn etkisiyle hazrlanm olma D) Halka aklanm ve okunmu olma E) Padiahn stnde bir g olduunu vur gulama
19.Yzyl Islahatlar zm: Bu soruya benzer ok sorular zdmzden dolay d o r u s e e n e i h e m e n bulabiliriz. Tanzimat Ferman Sultan Abdimecd'in kendi istei ile en nemli haklarnn bir blmnden halkn lehine vazgetii bir belgedir. Verilen bu haklar p a d i a h l a halk arasnda yaplan bir yetki paylam deildir. Bundan dolay bir szleme zellii gstermez. A,C,D ve E s e e n e k l e r i T a n z i m a t Ferman'ntn nemli birer zellikleridir. Cevap B zm:
85
Esasen bu soru tartmaldr. Seeneklerin tamam Kanun-i Esasi hkmleri arasnda vardr. Fakat SYM bu sorunun cevabn C olarak verdi. 119 maddeden oluan Kanun-i Esasiyi incelersek Vkela-y Devlet ksmnn 30,31 ve 38 maddelerinde Meclisin hkmeti denetleme yetkisinin olduu grlmektedir. Bu tip s o r u l a r d a genellikle yaplan yanl yorumlar bilgi kaynana baklmadan yapl maktadr. Halbuki SS ve YS sorularnda en kk bir pheye neden olmayan soru larn olmas gerekirdi. Cevap C
23. SS 1991
Osmanl imparatorluu'nda, Padiahn otoritesini halkn temsilcilerinden oluan bir meclisle snrlandrmak amacyla merutiyet sistemine geilmitir. Bu deiiklik aadakilerden hangisinin bir s o n u c u d u r ? A) Yenieri Ocann kapatlm olmas B) Osmanl aydnlarnn d e m o k r a s i geli melerden etkilenmesi C) Osmanl mparatorluu'nun glenmesi D) Ayanlarn yetkilerinin artrlmas E) D n y a d a , m o n a r i k sistemlerin s o n a ermesi zm: Fransz htilali'nin yayd baz dnceler Osmanl Devleti'ne de yaylm;demokrasi, eitlik, milliyetilik ve kuvvetler ayrl gibi ilkeler Osmanl aydnlar arasnda da tartl maya balamtr. Bu aydnlar Avrupa'daki gelimelerin kendi lkelerinde de grlmesi iin faaliyete getiler. Yava yava padiah otoritesinin snrlandrlmas gndeme gelmi ve Tanzimat Fermanyla ilk n e m l i a a m a tamamlanmtr. A,C,D ve E s e e n e k l e r i y a n l ve i l g i s i z yorumlar ierdiklerinden cevap olamazlar. Cevap B
2 5 . YS 1992
Sultan Abdlmecit, vergilerin herkesin gelirine g r e t o p l a n m a s n , mahkemelerin ak y a p l m a s n , k i m s e n i n haksz y e r e , yarglanmadan idam edilmemesini ngren T a n z i m a t Ferman'nn ilan edilmesine izin vermitir. Ayrca herkesin bu fermana itaat etmesini stemi, kendisinin de Fermana uya can belirtmitir. Sultan A b d l m e c i t ' i n b u t u t u m u Osmanl toplumunda aadakilerden hangisinin b e n i m s e n m e y e alldnn bir gsterge sidir? A) B) C) D) E) Halkn ynetime katlmas Dini hogr Bte anlay Kltrel bamszlk Kanun stnl
zm: Soruda verilen metnin son cmlesinde de g r l d gibi padiah Sultan Addlmecit kendisinin de Tanzimat Fermanna uyacan syleyerek, halk itaat etmeye davet etmitir. Bu aka lkede k a n u n stnlnn bir gstergesidir. A,B,C ve D seenekleri zaman ve oluum olarak Tanzimatn ilanndan nce ya da ok sonra olmutur. Bundan dolay cevap olamazlar. Cevap E
24. YS 1991
tur?
Birinci Merutiyet dnemindeki Anaya s a d a aadaki h k m l e r d e n hangisi yok-
2 6 . YS 1992
O s m a n l l a r d a Asakir-i Mansure-i M u h a m m e d i y e ad le Avrupa usulnde o r d u n u n k u r u l m a s a a d a k i l e r d e n h a n g i s i n i n bir sonucudur? A) Tanzimat- Hayriye B) Sened-i ttifak C} 31 Mart Vakas D) Vak'a-i Vakvakiye E) Vak'a-i Hayriye
A) Ayan Meclisi yelerine mr boyu grev lerinde kalma hakknn tannmas B) Padiahn Meclisi ama ve kapatma yetki sine sahip olmas C) Meclisin, hkmeti denetlemesi D) Kanunlarn y a p l m a s n d a son s z n padiaha ait olmas E) H k m e t i n padiaha kar s o r u m l u olmas
86 zm: Asakir-i M a n s u r e o r d u s u 1826 ylnda II. Mahmut tarafndan Yenieri Oca kaldrlarak o n u n yerine kuruldu. Tanzimat 1 8 3 9 ' d a , Sened-i ttifak 1 8 0 8 ' d e , 31 Mart Olay 1909'da, Vaka-i Vakvakiye de 1656'da meydana gelmitir. Olaylarn olu tarihlerine b a k a r s a k n e d e n - s o n u likisini d a h a iyi anlarz. Cevap E zm:
19.Yzyl Islahatlar
Sekban- C e d i t ve Ekinci Ocaklar birer askeri tekilattr. Sekban- Cedit, Nzam- Cedit'in ortadan kaldrlmasndan sonra II.Mahmut'un ilk gnlerinde kuruldu. Ekinci Oca ise Yenieri Ocann kaldrlmasndan hemen nce yenierilerin bir ksmn ocaktan ayrarak kuruldu. Cevaplara baktmzda A,B,C ve D seenek lerinde askeri bir tanm veya ilikili bir ifade yoktur. Avrupa tarznda bir ordu kurularak yeniliklerin hzlanmas, savalarda baar salanmas, isyanlarn bastrlmas amalan mt. Cevap E
2 7 . SS 1993
Osmanl Sultan II.Mahmut yaymlad bir fermanla, "kiinin malna devlete el konulmasfgeleneini kaldrmtr. II.Mahmut, b u f e r m a n l a a a d a k i l e r d e n hangisini amalamtr? A) Yabanclara verilen ayrcalklarn kaldrl masn B) Gelir dalmndaki dengesizliklerin gideril meini C) Mlkiyet hakknn g v e n c e altna aln masn D) Dardan mal almnn snrlandrlmasn E) Yeni bir ekonomik sisteme geilmesini zm: O s m a n l D e v l e t i ' n d e h u k u k e n her ey padiahn mal saylrd. Bunun fiili olmas m m k n d e i l d i . B u h u k u k i a n l a m d a bir gelenekti. Bu anlaytan hareketle m s a d e re adyla bir uygulama yaplarak baz durum larda kiinin mallarna devlete el konurdu. II.Mahmut, m s a d e r e sistemini kaldrarak herkese miras ve mlk edinebilme garantisi ni vermitir. Bu da halkn bir ynyle devlete olan gvensizliini ortadan kaldrarak devlethalk btnlemesine ortam hazrlamtr. Cevap C
2 9 . YS 1993
I I . M a h m u t ' u n a y a n l a r l a S e n e d - i ttifak' imzalamas aadakilerden hangisinin bir gstergesidir? A) P a d i a h n m u t l a k o t o r i t e s i n i n snr landrldnn B) Ayanlarn sayca artrldnn C ) G e l e n e k v e g r e n e k l e r e balln azaldnn D)Avrupa'nn sanayideki stnlnn kabul edildiinin E) Yabanclara yeni ayrcalklar verdiinin zm: Sened-i ttifak, toprak sisteminin bozulmasy la Anadolu ve Rumeli'de ortaya kan bana buyruk ayanlarla yaplmt. Yaplan bu ant lamayla bundan sonra Ayanlar ile hkmet arasnda kurulacak ilikilerin ekli saptan mtr. 1. Padiahn emirleri mutlak olarak yerine getirilecek 2 . A y a n l a r e y a l e t l e r i n d e n d e v l e t i n asker almasna kar gelmeyecekler 3. Vergiler devletin koyduu kanunlara gre toplanacak 4. Bir olay karsa ayanlar emir beklemeksizin isyan bastracaklardr. H k m l e r d e n d e o k a k bir ekilde anlalaca gibi Padiahn mutlak otoritesi ilk kez snrlandrlyordu. Cevap A
2 8 . YS 1993
Osmanl mparatorluu'nda, Sekban- C e d i t v e E k i n c i ad v e r i l e n d z e n l e m e lerin amac aadakilerden hangisidir? A) Eyaletlerin y n e t i m i n e y e n i bir d z e n getirmek B) Eitim ve retimde yenilik yapmak C) Devirme sistemini srdrmek D) Avrupa Hukukundan yararlanmak E) Avrupa usulnde bir ordu kurmak
19.Yzyl Islahatlar
87 A,B,C ve D seenekleri siyasal dncelerin y n l e n d i r i l m e m e s i h a l i n d e o r t a y a kan gelimelerdir. A,B,C ve E seenekleri ile soru metninde verilen aklamalar arasnda bir iliki kurmak mmkn deildir. Cevap E
30. SS 1994
O s m a n l l a r d a XIX. y z y l a k a d a r , kzlar lkokuldan sonra renime devam edemez lerdi. Olanaklar olanlar isterlerse evlerinde z e l d e r s a l r l a r d . X I X . y z y l d a kzlarn ilkokuldan sonra devam edebilecekleri ret men ve sanayi okullar ald. XIX.yzyldaki bu g e l i m e aadakilerden hangisini g s t e r i r ? A) Btn okullarn devletin denetimi altna alndn B) Okuma - yazma seferberliine geildiini C) Din eitimi ile ada eitimin birletirildi ini D) Eitim anlaynda deiiklik olduunu E) Karma eitime (kz - erkek) geildiini zm: Bu tip sorularn cevab genellikle soru paragrafnn son cmlesindedir. 19.yzyla kadar kzlar i i n o k u l u o l m a y a n O s m a n l Devleti, bu eksikliini 19,yzylda kzlar iin okul aarak g i d e r m i t i r . B y l e c e e i t i m anlaynda b y k deiiklikler yaplmtr. A,B,C ve E s e e n e k l e r i ite s o r u m e t n i n d e verilen aklamalar arasnda bir liki kurmak mmkn deildir. Cevap D 3 1 . SS 1994 Osmanl t o p l u m u n d a XIX,yzyla k a d a r , halkn siyasi d n c e l e r i n i y n l e n d i r e n nemli gelimeler olmamtr. Bu durum aadakilerden hangisini engellemitir? A) Gelenek ve g r e n e k l e r i n g c n koru masn B) Din ile devlet ilerinin birlikte yrtlmesi ni C) Ynetenler ile halk arasnda kltr fark olumasn D) Halkn ynetime ballnn srmesini E) Demokrasi anlaynn gelimesini zm: Bu tr sorularn zmnde anahtar kelimeyi bularak seeneklerde aramak her zaman en doru yoldur. Bu soruda siyasi dnceler anahtar kelimedir. Siyasi dnce ile irtibat kurulabilecek sadece E seeneinde verilen demokrasi anlay var. Siyasal dncelerin ortaya kmasyla ancak demokrasi anlay geliebilir. I
3 2 . YS 1994
O s m a n l l a r d a kz r e n c i l e r i n e i t i m i UK kez hangi devirde devletin grevleri aras na girmitir? A) Lale Devri C) Fetret Devri B) Tanzimat Devri D) Ykselme Devri
E) Duraklama Devri zm: 3 0 . s o r u n u n bir devamdr. S o r u y u hatr larsanz kz ocuklarn eitimi 19.yzylda balamtr. Bu bilgiden hareketle seenek lerde 19.yzylda yaanan devreyi bularak doru sonucu tespit edelim. Lale Devri (1718 -1730),Fetret devri (14021 4 1 3 ) , Y k s e l m e d e v r i (1453 -1579), D u r a k l a m a d e v r i (1579-1699), T a n z i m a t devri ise (1839-1876) yllar arasdr. Cevap B
3 3 . YS 1994
\ Aadaki olaylardan hangisi Osmanl mparatorluumun dalmasn nlemek amacna yneliktir? A) Alemdar Vak'as B) eme Vak'as C) Patrona Halil ayaklanmas D) 31 Mart ayaklanmas E) Merutiyet'in ilan zm: Osmanl mparatorluunun dalmasn nle m e k a m a c y l a yaplan hareketlere slahat denmektedir. Seeneklere baktmz zaman sadece E seeneinde verilen Merutiyetin ilannn slahat hareketi o l d u u n u grrz. Dier s e e n e k l e r ise birer isyan ve facia olaylardr. Alemdar Vak'as II.Mahmut'u tahtta karma, eme Vakas 1770'de Osmanl Donanmas nn y a k l m a s , P a t r o n a H a l i ! i s y a n Lale devrinin sona erdirilmesi, 31 Mart Olay da Merutiyet'e ynelik bir rejimi ykma olaydr. Cevap E
88
19.Yzyl Islahatlar
3 4 . SS 1995
II.Mahmut'tan itibaren, Osmanl lkesine Avrupa usulnde eitim gren aydn bir snf ahslara gre devaml deien bir ynetim yerine, hukuka dayal, kurumlar olan yeni bir ynetimin kurulmas iin almtr. Bu duruma gre, Osmanl aydnlarnn ulamak istedii ama aadakilerden hangisidir? ) O s m a n l t o p l u m u n d a ulus bilimini yer letirmek B) retim sisteminde ikilii kaldrmak C) Veraset sistemini deitirmek D) Gelenek ve greneklerimizi srdrmek E) Egemenlik anlayn deitirmek
3 5 . SS 1995
Anayasas'yla, Mslman olsun olmasn Osmanl m p a r a t o r l u u snrlar i i n d e y a a y a n l a r d i n , rk v e m e z h e p a y r m gzetmeksizin "Osmanl" saylmtr. Bu durum Osmanl mparatorluu'nda aadakilerden hangisine gereksinim d u y u l d u u n u n bir g s t e r g e s i saylabilir? A) mmetilik anlaynn korunmasna B) Aznlk haklarnn snrlandrlmasna C) Birlik ve beraberliin korunmasna D) Geleneklere bal kalnmasna E) Saltanat sisteminden vazgeilmesine zrn: 1876 ylnda I.Merutiyet'in ilan ile Osmanl Devleti'nde yaayan herkes Osmanl'dr anlay yerletirilmeye allmtr. Fransz htilaliyle m i l l i y e t i l i k a k m n n y a y l m a s Osmanl mparatorluu'nu da olumsuz y n d e etkilemitir. Bu olumsuz etkiyi sona erdirmek in ortaya atlan akm Osmanclktr. O s m a n c l k , Milliyetiliin zararn durdur mak amacna yneliktir. Bu amala Meclis-i Mebusan alm, Kanun-i Esasi lan edilecek Osmanl t o p l u m u n u n siyasal ve hukuki eitlii salanmtr. Bylece ortak deerler etrafnda birlik ve b t n l n salanmas hedeflenmitir. Cevap C
zm: Avrupa tarznda eitim gren Osmanl aydn lar Fransz htilali'nin yayd fikirlerden etki lenerek kuvvetler ayrl prensibini Osmanl Devleti'nde uygulamak iin mcadele verdi ler. K u v v e t l e r ayrl ( y a s a m a , y r t m e , yarg) kurularak hukuk devletinin temelleri atlacak b y l e c e Osmanl Devletinde ege menlik anlay deitirilecekti. Cevap E
20. Y Z Y L D A O S M A N L 1981 -1995 OSS - OYS SORULARI ANALZ
DEVLETI
BOLUM
SS - 1 9 8 1 ^ "Fransz Devrimi, kralla ve soylulara kar, Rus Devrimi arla ve soylulara kar, Trk Devrimi ise saltanata ve eperyalizme kar yaplmtr" Buna g r e Trk Devrimi hangi zellii ile Fransz ve Rus d e v r i m l e r i n d e n ayrlmak tadr? A) Z u l m ve bask dzenine son verip, vatandalara siyasal haklar getirmesi B) Ulusal bamszlkla ulusal egemenlii birlikte gerekletirmesi C) Eski ynetimi ykp yerine yeni bir yne tim getirmesi D) Halkn yaam biimini deitirmesi E) Ayrcalkl olanlarn e g e m e n l i i n e son verip, halkn yaam dzeyini ykseltmesi zm: Soruda verilen bilgilerden de anlalaca g i b i Fransz ve Rus devrimlerinde sadece egemenlik mcadalesi olmu, soylulua kar bir sava verilmitir. Trk inklab se ieride saltanata darda da emperyalist devletlerin (ngiltere, Fransa, talya, Yunanistan ve Ermenistan) igallerine kar yaplmtr. S o r u d a verilen bu aklama B seenei en uygun olandr. Fransz ve Rus d e v r i m l e r i n d e bamszlk mcadelesi olmamtr. A,C,D ve E seenekleri ise eksik olarak hti lallerin zelliklerini vurgulamaktadrlar. Cevap B SS - 1 9 8 4 "Avrupa'da anayasaya bal ynetimler olu turulmaya allrken, Osmanl lkesinde de Tanzimat Fermannn ilan edilmesi; aznlklar ve o u Avrupa devletleri zerinde olumlu bir etki uyandrmt. Devlet ynetiminden sorumlu olanlarn ilan ettii bu ferman,Osmanl lkesinde aadaki g e l i m e l e r d e n hangisinin ilk aamas saylabilir? A) Laikliin C) Milliyetiliin B) Anayasacln
SS
YILLA
YS
Toplam
Toplam kan Toplam soru soru soru says says says
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26
32
35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43
1 1
1 2 1 1 5
16
1 1
1 2 6
3
10
240
326
566
1981 - 1 9 9 5 yllar arasnda, 20. Yzylda Osmanl Devleti konusundan kan soru yz-deleri:
% 4.166 % 1.226 % 2.473 oranndadr.
D) Devletiliin
E) Islahatln
90 zm: Tanzimat Ferman aznlklarla mslmanlar kaynatran n e m l i bir b e l g e d i r . Padiah kendi haklarndan bir ksmn halkn lehine terketmitir. Bu aka kanun stnlnn kabul edilmesi demektir. Tanzmatn laiklikle bir ilgisi yoktur, milliyetilie ise terstir, nk Osmanlcl gerekletirmek istiyor Islahatlk zaten e s k i d e n beri uyguland nokta iin ilk aama olamaz. Devletilik ise ekonomik bir modeldir. Bu soruya sorudaki anahtar kelimeyi bularak ta cevap verebiliriz. Soruda istenen Avrupa'ya benzer bir uygulamann Osmanl lkesinde de grlmesidir. Avrupa'da anayasal ynetimler varken Tanzimat Ferman'yla da lkemizde bunun ilk aamas olumutur. Cevap B 4.
20. Yzylda Osmanl Devleti YS-1986 A t a t r k ' t e T r k M i l l e t i n i bir araya g e t i r i p m c a d e l e e t m e ve d e v l e t yapsn yenile me dncesini gerekletirme azminin g e l i m e s i n d e a a d a k i l e r d e n hengisi e_n az etkili o l m u t u r ? A) I.Dnya sava B) Balkan Savalar C) Traplusgarp Sava D} 31 Mart (13 Nisan) Olay E) II. Merutiyetin lan zm: Seenekleri verilen olaylar olumlu ve olum suz olarak iki grupta toplayabiliriz. I.Dnya Sava, Balkan Savalar.Traplusgarp sava ve 31 Mart olay Osmanl Devletini olumsuz ynde etkileyen olaylardr. Bundan dolay o g n l e r d e yaam ve bu olaylarn hepsini grm olan Atatrk'te mcadele duygusu ve lkeyi iine dt durumdan kurtarma azmi gelimitir. F a k a t , II. M e r u t i y e t z a t e n z l e n e n bir hareket o l d u u iin herhangi bir o l u m s u zluu olmadndan insan harekete geirmesi dnlemez. Cevap E j
3.
SS-1984 I. Trk Kurtulu Sava btn tutsak ulus lara yol gstereci olmutur. II. Fransz h t i l a l i ' n i n g e t i r d i i i l k e l e r d e n ou dier devletler tarafndan da benim senmitir. III. ngiltere ve Fransa'da balayan Endstri nklab d a h a s o n r a l a r dier Avrupa devletlerine de yaylmtr. Buna g r e , t o p l u m s a l ve siyasal alandaki g e l i m e l e r i n e v r e n s e l l e m e s i neye baldr? A) Baka toplumlarn ihtiyalarna da cevap vermesine B) Deimeleri yapan devletlerin kalknm olmasna C) Uygulanmasnn kolay olmasna D) Byk devletleri etkilemesine E) letiim aralarnn yaygnlamasna zm: Soruda aka evrenselliin lt sorulmak tadr. Olaylarn m e y d a n a g e t i r d i i etkiler toplumlarn ihtiyalarna gre bazen blgesi ni bazende, btn bir dnyay etkileyebilir. te Trk nklab,bamszlk ynyle btn tutsak uluslara, Fransz htilali'nin yayd insan haklar btn dnyaya, Sanayi inklab da Avrupa'da hzl yaylmtr. Bu yaylmalar toplumlarn ihtiya duymalarna gredir. Evrensellik kavram ile B,C,D ve E seenek leri ile ok ilgili deildir. Cevap A
5.
SS-1989 Yirminci yzyln balarnda, Osmanl m p a r a t o r l u u n u d e s t e k l e m e ve kalkndr ma g r n m altnda, Osmanllar z e r i n d e k i e t k i s i n i g i d e r e k artran devlet a a d a k i l e r d e n hagisidir? A) ngiltere B) talya C) Rusya E) Fransa
D) Almanya zm:
Bu sorunun zm iin 20.yzyl balarnda Osmanl Devleti'ni ynetenleri hatrlamamz g e r e k i r . 1 9 0 0 - 1 9 0 9 y l l a r a r a s n d a II. Abdlhamit,1909-1918 yllar arasnda da tti hat ve Terakki Partisi ynetimdeydi. II. Abdlhamit genellikle dengeli bir politika izlemi b u n u n l a birlikte zellikle ngiltere, Fransa ve Rusya'ya kar Almanya'ya yakn lk gstermitir. ttihat ve Terakki dnemine baktmzda ise tamamen Almanya hayran l grmekteyiz. Cevap D
20.Yzylda Osmanl Devleti 6. SS - 1 9 8 9 Balkan Savalar s o n u n u d a yaplan antla malarla Edirne ve Krklareli Trkiye'ye, Kavala Bulgaristan'a Yanya, Selanik ve Girit Adas Yunanistan'a verilmiittir. Bu d u r u m u n y o l at ve g n m z e kadar sregelen sorun aadakilerden hangi sidir? A) Ege hava sahas B) Anadolu'ya yakn olan Yunan adalarnn durumu C) Ege denizi kta sahanl D) Kbrs Adas'nn d u r u m u E) Bat Trakya'da kalan Trkler'in durumu zm: Balkanlarda Osmanl hakimiyeti yaklak 500 yl s r m t r . B u yllar i i n d e T r k l e r Balkanlar'm her blgesine yerletiler. 1913'te yaplan stanbul ve Atina Antlamalaryla bl genin nfus ve etnik yapsna baklmadan Yunanistan ve Bulgaristan'n snrlar belirlen mitir . Bu d u r u m g n m z e kadar devam ede gelen d a r d a k a l a n T r k l e r s o r u n u olarak ortaya kmtr. A,B,C ve D seeneklerinin Kavala, Yanya, Selanik ve Girit adalarnn kayb ile bugne kadar sregelen sorunla bir ilgisi yoktur. Cevap E 8. SS-1992
91
Osmanl mparatorluumun paralanmasn da etkili olan "milliyetilik", yeni kurulan Trk - devletinin temel ilkelerinden biri olmutur. B u iki d u r u m d a , M i l l i y e t i l i k t e n y a r a r l a narak ulalmak i s t e n e n ama a a d a k i lerden hangisidir? A) Bamszlk mcadelesinde g kazanmak B) Yeni ittifaklarn olumasn engellemek C) Yabanc sermayeyi snrl tutmak D) Komu devletlerle dostluk likileri kurmak E) Gelenek ve grenekleri srdrmek zm: M i l l i y e t i l i k akm O s m a n l t o p r a k l a r n d a yaayan btn aznlklar harekete geirmi sonuta mparatorluk dalmaya balam ve yeni devletler k u r u l m u t u . Trk milleti de rgtlenerek Kurtulu Sava'nda bu akmn g c y l e bamszln k a z a n d . Demekki Milliyetilik akm bamszlk mcadalesine byk bir g katmtr. A,C,D ve E seenekleri ise milliyetiliin hem o l u m l u h e m d e o l u m s u z ynlerini birlikte salayamazlar. Cevap A
9-
7.
YS - 1 9 9 1 Midilli Adas, Sakz Adas ve Bat Trakya, hangi sava s o n u n d a O s m a n l e g e m e n liinden kmtr? A) Balkan Sava B) 1877-1878 Osmanl - Rus Sava C) I.Dnya Sava D) Trablusgarp Sava E) Kurtulu Sava zm:
YS - 1992 B i r i n c i Balkan Sava'nn s o n u n d a , Balkan l k e l e r i n i n kendi aralarnda anlamazla d m e l e r i n i n nedeni aadakiler den hangisidir? A) Alnan topraklarn paylalmasnda sorun kmas B) Bulgar Kilisesi'nin zerklik kazanmas C) Osmanllarn Balkanlar'da slahat hareket lerini geciktirmesi D) Balkanlardan Anadolu'ya g edenlerin saysnn artmas E) O s m a n l l a r n E d i r n e ' y i geri almak iin harekete gemesi zm:
I.Balkan Savanda Osmanl Devleti Yunanis tan, Bulgaristan, K a r a d a ve S r b i s t a n ' a kar baarl olamayarak Londra Antlama siya Midye-Enez hattnn batsn kaybet mitir. Bu antlamayla Ege Adalarnn gele cei byk devletlere braklmt. B y k devletler 1914 yl b a l a r n d a L o n d r a ' d a mroz, B o z c a a d a ve dnda k a l a n O n i k i aday talya'ya, dierlerini de Yunanistan'a verdiler. Cevap A i
I.Balkan Sava s o n u n d a yaplan Londra Antlamas'yla Bulgarlar Osmanl Devleti'nden ok byk bir toprak paras elde etti ler. Bu duruma dier devletler tiraz ederek yeni bir sorun dourdular. Bunun yannda Osmanl Devleti'nin b l g e y i terketmesiyle m e y d a n a gelen boluun Yunanistan, Romanya, Srbistan, Karada ve Bulgaristan tarafndan doldurulmak istenmesi de yeni bir anlamazla neden oldu. Cevap A
92
20. Yzylda Osmanl Devleti L o z a n : 1 9 2 3 ' t e T r k i y e ile l . D n y a Sava"nn galipleri arasnda, Atina 1913'te Yunanistan ile Z i t o v i : 1791'de Avusturya ile, Belgrat: 1739'da iki devletle yaplmtr. Biri Rusya dieri Avusturya ile. Cevap B
1 0 . SS - 1 9 9 3
O s m a n l Devleti ile B u l g a r i s t a n a r a s n d a 1913 ylnda yaplan stanbul Antlamasnda B u l g a r i s t a n ' d a kalan Trklerin m l k e d i n mesi, mftlerini kendilerinin semesi, ilkokul ve ortaokullarda retimlerinin Trke olmas gibi hkmler yer almtr. stanbul A n t l a m a s n d a yer alan bu - h k m l e r , B u l g a r i s t a n ile i l g i l i o l a r a k aadakilerden hangisinin bir gsterge sidir? A) Milliyetilik anlaynn nemini yitirdiinin B) Aznlklar arasnda dini duygularn zayf ladnn C Dier Balkan lkeleriyle e k o n o m i k ibir liine gidildiinin D) Aznlk haklarnn korunacana gvence verildiinin E) K o m u lkelerle olan snr anlamazlk larnn bittiinin zm: Soru kknde de belirtildii gibi Bulgaristan snrlar iinde kalan Trklere, kendi vatan dalarna tand btn haklar tanyacan stanbul Antlamasyla g v e n c e vermitir. A , B , C , ve E s e e n e k l e r i n e b a k t m z d a gvence anlamna gelen bir ifade yoktur. Cevap D
12. SS-1995 XIX.yzylda, O s m a n l Devleti'nin snrlan daralrken snr iindeki nfusu gitgide art maktayd. Bu durum aadakilerden hangisinin sonularndan biridir? A) Savalarda kaybedilen yerlerden gelen glerin B) Osmanl toplumunun deiik etnik yapda olmasnn C) Savalarn d a h a ok,snrlardaki at malardan kmasnn D ) S a v a l a r d a ele g e e n esirlerin sayca fazla olmasnn E) Kyden kente genlerin artmasnn
11. YS-1994 Balkan S a v a l a r n d a n sonra B u l g a r i s t a n ' d a y a a y a n T r k l e r e aznlk s t a t s ver ilmesi a a d a k i l e r d e n hangisinin bir sonucudur? A) Lozan Antlamas B) stanbul Antlamas C) Atina Antlamas D) Zitovi Antlamas E) Belgrat Antlamas zm: lO.sorunun bir benzeridir. 10.soruda antla mann ismi verilerek ne anlama geldii sorul mu bu s o r u d a da anlamann ismi sorulmutur. Balkan Savalarndan sonra Bulgaristan'la yaptmz anlama stanbul Antlamas'dr. Trklere aznlk s t a t s n vermi ve her trl haklarn gvence altna almtr. Dier antlamalarn hangi devletle yapldn hatrlayalm;
zm: Osmanl Devleti 19.yzylda girdii savalar dan sadece ki tanesinde yenilmemitir.Bri 1853'de Krm Sava'nda Rusya'ya, dieri de 1 8 9 7 ' d a Yunanistan'a. Dier savalar t a m a m y l a k a y b e d e n O s m a n l Devleti devaml toprak kaybederek klm bylece 20.yzyla kadar gelmitir. Srasyla Bkre 1812,Akkerman 1826, Edirne 1829,Cezayirin k a y b e d i l m e s i 1830, Berlin 1878, Kbrs'n ngiltere'ye devri 1878, Dou Rumeli'nin kayb 1885, bu antlama ve szlemelerle Osmanl Devleti devaml toprak kaybetmitir. Tabii kaybedilen toprak lardaki Trk ve Mslman nfus hemen ya da uygulanan politikalarn etkisiyle bulun duklar t o p r a k l a r d a n g ederek Osmanl snrlan iine yerleerek kendilerini gvenc eye aldlar. B,C,D ve E s e e n e k l e r i i l g i s i z ve e k s i k yorumlar ierdiklerinden cevap olamazlar. Cevap A
2D.Yzylda Osmanl Devleti
93 zm: Soruda da belirtildii gibi inklap kkl deiiklikleri ifade e t m e k t e d i r . Bu soru imdiye kadar nklap Tarihi erevesinde km ilk s o r u d u r . B u s o r u y u z e r k e n yukardaki tanm kapsayan ifadenin seenekler de olup-olmadna bakacaz. A seenei, Osmanl Devleti yerine Trkiye kurulduuna gre byk bir nklaptr. B s e e n e i , Arap harflerini k u l l a n m a k t a n v a z g e e r e k yeni harflerin k a b u l e d i l m e s i nemli bir nklaptr. D s e e n e i , O s m a n l hukuk sistemi olan Mecelle'den vazgeilerek Medeni kanunun kabul'u bu da byk bir inklaptr. E seenei, d o u kltrnn etkisiyle giyilen fes ve benzeri giysiler kaldrlyor yerine a da kyafetler giyiliyor bu da bir inklaptr. Fakat meclis hkmetinden kabine sistemine geite t o p l u m u n yaam dzeyini etkileye cek bir durum yaanmamtr. Cevap C
13. SS - 1 9 9 5
1876 Anayasast'yla Mslman olsun olmasn O s m a n l m p a r a t o r l u u snrlar iinde y a a y a n l a r d i n , rk v e m e z h e p a y r m gzetilmeksizin "Osmanl" saylmtr. Bu durum Osmanl mparatorluu'nda aadakiferden hagisine gereksinim d u y u l d u u n u n bir g s t e r g e s i d i r ? A) mmetilik anlaynn korunmasna - B) Aznlk haklarnn snrlandrlmasna C) Birlik ve beraberliin korunmasna D) Geleneklere bai kalnmasna E) Saltanat sisteminden vazgeilmesine zm: Osmanl Devleti'nin 19.yzylda yapt sla hatlarn ncekilerden ayrlan nemli bir zel lii vard. 19.yzylda devletin kurtarlmas iin birlik ve btnln salanmas amala n a r a k 1 8 7 6 ' d a K a n u n - i E s a s i a d y l a ilk anayasa yrrle konulmutu. A seeneinde verilen mmetilik anlay, din ve mezhep ayrm yapmayan bir anlaya sahip o l d u u iin Osmanlclk grne zt tr, O s m a n l c l k z a t e n aznlk k a v r a m n o r t a d a n k a l d r m a y a a l m a k t r . D ve E seenekleri de eksik yorumlarndan dolay cevap olamazlar. Cevap C
15. YS - 1 9 9 5
Osmanl mparatorluunun toplumsal yapsnn eitli etnik g r u p l a r d a n olumas aadakilerden hangisinin gelimesini engellemitir? A} B) C) D) E) : Millet olgusunun Merkeziyetiliin Uluslararas ticaretin Kltrel eitliliin Hogrnn
14. SS - 1995
Bir devletin dayand ilkelerin ve toplumun yaam dzeninin hzla ve ileriye d n k bir ekilde deimesine inklap diyoruz. Aadakilerden hangisi niteliinde bir g e l i m e d e i l d i r ? inklap
zm: Osmanl mparatorluunda bir ok rk, din, dilden insan yaamakta idi. Etnik gruplarn f a z l a o l m a s , m i l l e t o l g u s u n u n fazla gelitirmesini engellemitir. Osmanl snrlar i i n d e y a a y a n b t n t o p l u m l a r Osmanl o l a r a k d e e r l e n d i r i l m i t i r . 1789 Fransz ihtilli'nin yayd miliyetilik akmnn zarar larnn ortaya kt tarihe kadar Osmanl Devlet'nde millet kavram hi bir zaman n plana kamamtr. B u n u n b i r s o n u c u o l a r a k t a B,D v e E seenekleri gelimitir. Cevap A
A) Osmanl mparatorluu yerine ulusal ege menlie dayal bir devletin kurulmas. B) Arap harfleri yerine yeni Trk harflerinin kabul edilmesi C) Meclis h k m e t i sistemi y e r i n e k a b i n e sistemine geilmesi D) Mecelle yerine M e d e n i Kanun'un k a b u l edilmesi E) Fes ve benzeri balklarn yasaklanarak apka giyilmesi
94
20, Yzylda Osmanl Devleti
16. YS - 1995
Aadakilerden hangisiyle ttihat ve Terakki Partisi, O s m a n l m p a r a t o r l u u n u n y n e timine tek bana egemen olmutur? A) Hareket Ordusu'nun kurulmas B) 31 Mart Vakas C) Babli Baskn D) Vatan ve Hrriyet Cemiyetinin kurulmas E) Osmanl Ordusu'nun Kafkasya Cephesi'nde yenilmesi zm: ttihat ve Terakki Partisi 1889'da kurulmutur. Kuruluundan itibaren partinin Osmanl Devleti zerindeki etkisi giderek artmtr.A ve B seenekleri partinin etkinliini artrmtr. Babali Baskn (23 Ocak1913) ile de yneti mi tamamen ele geirmitir. D seenei partinin kuruluu olduundan, E s e e n e i d e 1915 yl balarnda m e y d a n a geldii iin cevap olamazlar. Cevap C
L D N Y A SAVA VE G E L I M E L E R
1.
BLM
D Tf
SS - 1 9 8 1 M o n d r o s Atekes A n t l a m a s n n aada ki maddelerinden hangisi, Trklerin dene t i m i n d e kalan Anadolu topraklarnnda elden kabilecei anlamna gelmektedir? A) Osmanl devleti dier devletlerle btn ilikilerini kesecektir B) Snrlarn k o r u n m a s ve g v e n l i i n salanmas ile grevli olanlar dndaki btn Osmanl ordusu terhis edilcektir C) tilaf devletleri,gvenliklerini tehdit edici durumlarda stratejik noktalar igal ede bilecektir D) Hkmet haberlemesi dnda,telsiz ve telefonlar tilaf Devletleri'nce denetlenecektir E) B t n d e m i r y o l l a r , tilaf devletleri'nin denetimi altna alnacaktr zm: A , B , D ve E s e e n e k l e r i i n c e l e n d i i n d e Osmanl Devleti'nn uyaca hkmlerin tanm ve snrlamas yaplmtr. B u n d a n dolay m a d d e l e r i n d e i i k y o r u m l a n m a s mmkn deildir. Bu seeneklerde Osmanl Devleti'nin kayplar ok aka belirtilmitir. Fakat C seenei bunlardan ok farkldr. ti laf devletlerine hibir snrlama getirilmeden gvenliklerini tehdit edici durumlarda igal hakk vermitir. Bu maddenin hibir snrla masnn ve arta bal olmamasnn sonucu A n a d o l u c i d d i bir tehlike ile kar karya geldi. Cevap C
FYILLAI
tr
SS
YS
Toplam
Toplam kan Toplam kan soru soru soru soru says says says says
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989

1990.
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16
17 18 17 15 16 16 25
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43
1 3 1 1
1
-
1 1
1
2 1 2 2 2
2 1 1 1 2
1 1
25 25 25 25 25 25 26 26
1991 1992 1993 1994 1995
2 1
15
1
3 1
21
16
16 17
240
326
566
1981 - 1995 yllan arasnda, 1. D n y a Sava v e G e l i m e l e r k o n u s u n d a n kan soru yz-deleri:
2.
: % 2,5 : % 4,601 : % 3,710 oranndadr.
YS - 1 9 8 2 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i "anakkale Sava"ntn s o n u l a r n d a n biri deildir? A) tilaf Devletlerinin Ruslara gerekli askeri yardm yapamamas B) l. Dnya Sava'nn uzamas C) Yarm milyona yakn insann lmesi D) ngiliz ve Fransz donanmalarnn byk kayplar vermesi E) Rusya'nn l. Dnya savandan ekilmesi
96 zm: ngiliz - Fransz ortak donanmasnn saldr syla balayan anakkale Cephesi Savalar 18 Mart 1915'te Boaz g e m e g i r i i m i n i n baarszlkla bitmesiyle sonuland. A,B,C ve D seeneklerinde verilen olaylar anakkale Savalar'nn nemli sonulardr. E seeneinde verilen d u r u m ise Rusya'da Bolevik ihtilaii'nin meydana gelmesinin bir sonucudur. anakkale Savalar ile dolayl bir ilgisi vardr. Cevap E zm:
1.Dnya sava ve uemeer
I i
Seeneklerde verilen 15 devletten Avustur y a , s v i r e , H o l l a n d a v e D a n i m a r k a 'nn k u r u l m a s y e n i a a kadar uzanmaktadr. Dier devletlerin de kurulu tarihlerini ver erek 1918 ylndan s o n r a kurulan ve ayn seenekte verilen devleti bulalm; R o m a n y a 1 8 7 8 , Karada 1878, Srbistan 1878, Bulgarsitan 1908, Belika 1830, Y u g o s l a v y a 1919 d a , Macaristan 1919, Polonya 1919'da, ekoslavakya da 1919'da k u r u l m u t u r . G r l d gibi son drt d e v l e t i n k u r u l u tarihleri ayndr, fakat Yugoslavya ekoslavakya ve Polonya ayn seenektedir. Cevap D
3.
YS - 1982 1917'de Rusya'da 1933'te A l m a n y a ' d a ve 1922'de talya'da g l e n e n siyasal akm larn ortak y n a a d a k i l e r d e n h a n g i sidir? A) Milletler Cemiyeti'ni tanmamalar B) nsan haklarn savunmalar C) Liberal demokrasiye kar olmalar D) Versay Antlamasna tepki gstermeleri E) Wilson prensiplerini onaylamalar zm: R u s y a ' d a o r t a y a kan k o m n i s t r e j i m i n , A l m a n y a ve talya'da o r t a y a kan Faist rejimin ortak yn ok partili liberal demokrasiye kar olmalardr. A,B,D ve E s e e n e k l e r i ile a n c a k bu siyasal akmn ayr ayr d l m e s i halinde aralarnda bir iliki kurulabilir. Cevap C j
5.
SS - 1983 Baz b y k devletlerin, Osmanl Devleti'ni de Birinci Dnya Sava'na s o k m a y a al malarnda Osmanl Devleti'nin hangi zel lii n e m l i bir etken o l m u t u r ? A) Askeri gc B) Jeopolitik konumu C) Sava tecrbesi D) Ekonomik gc E) Siyasal yaps zm: Osmanl Devleti'ni I.Dnya Savana sokmak isteyen devlet Almanya'dr. Almanya rakibi olan ngiltere, Fransa ve Rusya'ya kar bir s r a m a tahtas olarak k u l l a n a b i l m e k iin g e i y o l l a r z e r i n d e b u l u n a n , geni corafyasna sava y a y m a k ve rakiplerini o y a l a m a k a m a c y l a O s m a n l Devleti'ni savaa sokmaya almtr. A , D ve E s e e n e k l e r i y n y l e Osmanl Devleti 1914 yl balarnda her alanda byk s k n t l a r i i n d e y d i . C s e e n e i ise son yzyln savalarnda devaml kaybederek bir tercbe kazanmt. Bu ynyle bu seenek ler cevap olamazlar. Cevap B
i j |
4.
6.
YS - 1 9 8 2 Birinci Dnya Sava s o n u c u n d a k u r u l m u olan yeni devlet aadakilerden hangi sidir? A) Bulgaristan - Romanya B) Hollanda - Belika - svire - Danimarka
YS - 1984 B i r i n c i D n y a Sava'ndan s o n r a lkem izin d m a n l a r tarafndan igat edilmesine Osmanl h k m e t l e r i n i n kaytsz kalmalar k a r s n d a , T r k M i l e t i ' n i n Mk tepkisi ne olmutur? A) Yeni bir hkmet kurmak B) Direnme cemiyetleri kurmak C) Saltanat kaldrmak D) Dzenli bir ordu kurmak E) Yeni bir meclis oluturmak
C) Arnavutluk - Srbistan - Karada D) Yugoslavya - ekoslavakya - Polonya E) Avusturya - Macaristan - Yunanistan
zm: M o n d r o s ' u n i m z a l a n m a s n d a n s o n r a tilaf devletleri y o r u m a ak o l a n 7 . m a d d e d e n yararlanarak A n a d o l u ' y u gal e d i y o r l a r d . Fakat Osmanl Hkmeti M o n d r o s ' u n art larna gre etkisiz hale gelmi o l d u u n d a n igallere kaytsz kald. Bunun zerine tehlike boyutlarnn artmas Trk milletini rgtlendirmeye yneltti. Bu r g t l e r d i r e n m e cemiyetlerini ortaya kard. A,C,D ve E seenekleri Kurtulu Sava'nn aamalardr. Cevap B 7. YS-1985 Birinci Dnya Sava'nn uzamasna aa daki c e p h e l e r d e n h a n g i s i n i n n e d e n olduu sylenebilir? A) Kafkasya B) anakkale E) Irak C) Kanal
9.
j
YS - 1987 I.Dnya S a v a ' n d a A r a p l a r n T r k l e r e k a r ngilizlerle b i r l i k t e h a r e k e t e t m e s i , aadaki grlerden hangisinin geerlil iini yitirdiini gsterir? A) B) C) D) E) Halklk Ulusuluk mmetilik Devletilik Medeniyetilik
| | i j
zm: Trklerle Araplar 1917 ylna kadar birlikte yaadlar. Bu ki t o p l u m u n ortak noktas m s l m a n olmalardr. Ancak Araplar I.Dnya Sava srasnda ngilizlerin olumsuz propagandalarna uyarak ayn dinden olan kardelerini arkadan vurmada tereddt etmediler. Bu durum iki taraf arasnda mslmanln m e y d a n a g e t i r d i i mmetilik anlaynn tamamen bittiini gsterir. Z a t e n u l u s u l u k m m e t i l i e zt o l a r a k ortaya km ve bu iki akm devaml olarak mcadele etmilerdir. Cevap C
D) Filistin zm:
tilaf devletlerinin byk hayallerle girdii ve byk sonular bekledii cephe anakkale Cephesidir. Burada byk bir baarszla urayan n g i l i z - F r a n s z g l e r i O s m a n l Devleti'ni sava d brakamaynca sava hem u z a m h e m d e g e n i b i r a l a n a yaylmtr. Cevap B 8. YS -1987 Osmanl D e v l e t i ' n i n I.Dnya s a v a ' n a girmesi, savan g i d i i z e r i n d e nasl b i r etkide bulunmutur? A) Sava,ttifak Devletleri'nin lehine dndr mtr B) Sava,daha geni bir alana yaymtr C) Amerika Birleik D e v l e t l e r i ' n i n s a v a a girmesini hzlandrmtr D) talya'nn savaa girme olasln artrmtr E) Dnya gler dengesini kurmutur zm: Osmanl Devleti'nin savaa girmesiyle (12 Kasm 1914) Almanya'nn Avrupa'dak sava yk hafiflemi ve tilaf devletlerine yenilmekten kurtulmutur. Bunun zerine geni bir corafya z e r i n d e t o p r a k l a r b u l u n a n Osmanl t o p r a k l a r n a s a v a sramtr, Amerika'nn savaa g i r m e s i A l m a n y a ' n n tutumu zerine o l m u , talya'nn s a v a a girmesi ise Avusturya'yla ilgilidir. A ve E seenekleri de eksik yorumlardr. Cevap B
i |
10. YS - 1 9 8 8
ngiltere Musul'u aadakilerden hangi sine dayanarak igal etmitir? A) Mondros Atekes Antlamas B) Sevr Antlamas C) Lozan Bar Antlamas D) Mudanya Atekes Antlamas E) Ankara Antlamas zm: ) ] ngilizler Musul'u 3 Kasm 1918 ylnda igal etmilerdir. Bu igal ngilizlere gvenliklerini tehdit edici stratejik blgelerin igal hakknn t a n n m o l m a s e t k i l i d i r . ngilizler petrol b a k m n d a n z e n g i n olan b u b l g e y i igal e d e r e k n e m l i b i r n o k t a y k o n t r o l altna aldlar. Bu igal hala bu blgelerde barn salanamamasnda etkilidir. Sevr 1920'de, Lozan 1923de, Mudanya 1922de, Ankara ise 1921'de yaplmtr. Cevap
\ j I
i j !
98
1.Dnya Sava ve Gelimeler 13. SS-1990 Osmanl mparatorluunun son dneminde slamclk ve Osmanlclk anlaylar etkilerini yitirirken yeni bir anlay g kazanmtr. Bu yeni anlay aadakilerden hangi sidir? A) Milliyetilik C) Devletilik B) Islahatlk D) Laiklik
1 1 . SS - 1989
Birinci Dnya Sava srasnda, gizli anlama larda Boazlar ve Dou Anadolu Blgesi'nin Rusya'ya verilmesi kararlatrlmken, Mondros Atekes Anlamasnda byle bir hkm yer almamtr. Bu d u r u m u n nedeni aadakilerden han gisidir? A) Rusya'nn Birinci Dnya Savandan ekilmesi B) Rusya'da i karklklarn devam etmesi C) Trklerin anakkale Cephesinde baarl olmas D) ngiltere ve Fransa'nn Rusya'dan daha ok talya'nn dostluuna nem vermesi E) Trklerin Mu ve Bitlis'i Ruslardan geri almas zm: Gizli a n t l a m a l a r 1915-17 yllar a r a s n d a ngiltere, Fransa, talya ve Rusya arasnda yaplmtr. Gizli antlamalar Rusya'da kan Bolevik htilalinden sonra dnya kamu oyuna Bolevikler tarafndan duyurulmutu. Rusya ihtilalle bereber Bolevikler tarafndan savatan ekilmi bylece savan sonucun dan olumlu ya da olumsuz etkilenmesi asgariye inmitir. Bundan dolay Rusya'ya Dou Anadolu'ya igal hakk verilmemitir. Cevap A
E) Medeniyetilik zm: Osmanlclk, d devletlerin kkrtmalar, Balkanlarda grlen isyanlar, Anadolu'daki Ermeni olaylar Osmanlclk dncesinin gereklemesinin m m k n olmadn gs t e r d i . slamclk d n c e s i n i n ise Balkan Savalar srasnda, Arnavutlarn I.Dnya Sava srasnda Araplarn ayaklanmalar s o n u c u n d a baarya ulamasnn mmkn olmad grld. Bu iki fikir akmnn baarszl aslnda Avrupa'nn etkisiyle yaylan milliyetiliin olumsuz etkilerinden kaynakland. Cevap A
14.
12. YS - 1 9 8 9
Mustafa Kemal'in tannmas ve Milli m c a d e l e d e n d e r olarak kabul e d i l m e s i n de aadakilerden hangisinin etkisi en oktur? A) anakkale Savan kazanmas B) Derne'de talyan kuvvetlerini durdurmas C) Mu'u ve Bitlis'i Ruslardan geri almas D) Halep'in kuzeyinde dman durdurmas E) Vatan ve Hrriyet Cemiyetini kurmas zm: Sonular bakmndan daha etkili olan olaylar kahramanlarn daha abuk tantrlar. S e e n e k l e r d e k i olaylar incelersek tarihinakna y n vermi, beklenenin aksine gelimi bir olay g r m e k t e y i z : a n a k k a l e Savalar. Bu sava hem Mustafa Kemal'in tannmasn salarken,hem de Trk milletini kurtulu iin mitlendirmitir. Bu olayn smrgelerde bile etkileri olmutur. ngiliz lerin de yenilebilecei kanaati domutur.
YS-1990 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i I.Dnya Sava s o n u n d a i m z a l a n a n a n t l a m a l a r n ortak zelliklerinden biri d e i l d i r ? A) Yeni devletlerin kurulmasn salama B) Yeni siyasal rejimler ngrme C) Askeri snrlamalar getirme D) Baz devletlerin snrlarn deitirme E) Ekonomik ykmllkler ierme zm: I . D n y a S a v a ' n n s o n u n d a Almanya, A v u s t u r y a , M a c a r i s t a n , B u l g a r i s t a n ve Osmanl Devleti ile o l m a k zere be bar antlamas yapld. Bu antlamalar: Versay, Sen Germen, Triyanon, Nyyi ve Sevr'dir. Bu bar antlamalar genellikle A,C,D ve E seeneklerinde verilen gelimeleri iermektedir. B seeneinde verilen yeni siyasal rejimler n g r m e d o r u d a n i i l e r i n e karma anlamna geldiinden bir bar antlamasn da yer almas mmkn deildir. Bu zellik antlamalarn bir sonucu olarak ortaya kmtr. Cevap B
Cevap A
15. YS - 1991
Bulgaristan'n Birinci Dnya Sava'nn s o n u n d a tilaf Devletleriyle yapt antla ma a a d a k i l e r d e n hangisidir? A) Brest Litovvsk Antlamas B) Triyanon Antlamas C) Sen Germen Antlamas D) Nyyi Antlamas E) Versay Antlamas - zm: Brest-Litovvsk A n t l a m a s : Rusya ile ttifak devletleri arasnda 3 Mart 1918'de ; T r i y a n o n M a c a r i s t a n ile tilaf D e v l e t l e r i arasnda 6 Haziran1920'de; Sen G e r m e n A v u s t u r y a ile itilaf devletleri arasnda 10 Eyll 1919 da; Nyyi Bulgaristan ile tilaf Devletleri arasnda 27 Haziran 1919'da; Versay ise Almanya ile tilaf Devletleri arasn da 28 Haziran 1919'da yaplmtr Cevap D 16. Y S - 1 9 9 1 Aadaki d e v l e t l e r i n h a n g i s i n d e B i r i n c i Dnya Sava s o n u n d a r e j i m d e i i k l i i olmutur? A) Fransa B) Almanya C) ngiltere
zm: Osmanl Devleti I.Dnya Savanda Kanal, Filistin,Hicaz ve Irak cephelerindeki savalar kazanamaynca bu blgeleri 1917 ylndan itibaren terketmeye balad. Bundan sonra bu blgeler ngiliz ve Fransz smrgesine girmi ve II.Dnya savana kadar devam etmitir. i j i Cevap D
18. SS - 1994
Birinci Dnya Sava'nda yenilen Almanya, Versay Antlamas'yla Polanya'ya brakm o l d u u yerleri geri almak, iin daha sonra P o l a n y a ' n n bat b l g e s i n i igal etmitir. Almanya'nn bu tutumu karsnda ngiltere ve Fransa bar korumaya almlarsa da kinci Dnya Sava'nn kmasn engelleye memilerdir. Bu d u r u m Birinci ve (kinci Dnya Sava lar arasnda nasl bir iliki o l d u u nu gs terir? A) ki savata da ok sayda cephe almtr B) Birinci Dnya Sava ncesindeki blokla malar gnmze kadar devam etmitir C) Savalarn ikisi de ayn hkmleri ieren antlamalarla sonulanmtr D) B i r i n c i savan s o n u c u ikinci savan balamasna ortam hazrlamtr E) ki savan sonunda da Avrupa'nn siyasi yaps korunmutur zm: Soru kknde Amanya'nn Versay Antlama syla P o l o n y a ' y a brakm o l d u u yerleri almak d a h a s o n r a P o l o n y a ' y igal etmi bunun da II.Dnya Savana neden olduu anlalmaktadr. Bu s o r u d a s e b e p - s o n u ilikisi vardr. Kolayn s o n u c u ikinci olayn nedeni olmutur. Cevap D
i I j | [
D) sve zm:
E) Japonya
S e e n e k l e r d e v e r i l e n d e v l e t l e r i I.Dnya Savann sonucuna gre galip ve malup olarak ki g u r u p t a t o p l a m a k g e r e k i r : Almanya bir tarafa;Fransajngiltere,Japonya ve sve bir tarafa. Almanya sava malup olarak bitirdii iin en zor d u r u m d a k a l a n l k e i d i . V e r s a y Antlamas Almanyay e k o n o m i k ve askeri ynden adeta k e r t m i t i . B u n d a n dolay lke i i n d e a r t a n t e p k i l e r s o n u c u r e j i m deiiklii yaanmtr. Bu frsat iyi deerlendiren Htler ikditar ele geirmi ve yeni bir savan o l u m a s n a o r t a m h a z r l a y c hareketlere girimitir. Cevap B 17. YS-1992 Mekke ve Medine'nin b u l u n d u u Hicaz'n Osmanl e g e m e n l i i n d e n kmas, a a daki savalardan hangisinin bir sonucudur? A) Doksan Sava B) Birinci Balkan Sava C)Trablusgarp Sava D) Birinci Dnya sava E) kinci Balkan Sava
i i j j I
\ j
| j
19. Y S - 1 9 9 4 B i r i n c i D n y a S a v a ' n d a n s o n r a imza l a n a n S e n j e r m e n A n t l a m a s ile aa d a k i l e r d e n hangisi bamsz bir devlet olarak ortaya kmtr? A) Arnavutluk B) Romanya C) ekoslavakya
j !
D) Srbistan
E) Karada
700 zm: Seeneklerde verilen devletlerin k u r u l d u u t o p r a k l a r I.Dnya Sava'ndan n c e u devletlere ait idiler. Arnavutluk, R o m a n y a , Srbistan ve Karada topraklan Osmanl Devletine bal idi .C s e e n e i n d e verilen e k o s l a v a k y a ise A v u s t u r y a ' n n snrlar ierisindeydi. Sen jermen Antlamas (1919) da Avusturya ile yapldna gre doru cevap kendiliin den ortaya kmaktadr. Cevap C 2 0 . YS - 1994 1915-1917 yllan arasnda Osmanl Devleti'nin paralanmasyla ilgili olarak Fransa, ngiltere, talya ve Rusya arasnda gizli antlamalar imzalanmtr. Ancak bu antlamalarn pay l a m p l a n d a h a sonralar d e i i k l i e uramtr. Paylam planndaki d e i i k l i k aadakilerden h a n g i s i n i n sonularndan biridir? A) Birinci Dnya Sava'nn balamas B) italya'nn Anadolu'da igal ettii topraklar dan ekilmesi C) Rusya'nn savatan ekilmesi D) Fransa ile ngiltere arasnda gr ayrl k mas E) ABD'nin I.Dnya sava'na girmesi zm: 11.sorunun bir benzeridir.Gizli Antlamalar soruda belirtilen drt devlet arasnda yapl mtr. Bu drt devlet arasndan Rusya'da, 1917 ylnda bir rejim deiiklii olmutur. Bu deiiklik Rusya'nn savatan ekilmesine n e d e n o l d u u n d a n gizli a n t l a m a l a r d a k i Rusya'nn rol iptal edilmi ya da pay latrlmtr. Cevap C 2 1 . YS - 1 9 9 5 -
I.Dnya Sava ve Gelimeler
Yenen devletler topraklarn geniletmeye cek. Yenilen devletlerden sava tazminat aln mayacak Hi bir ulus, bir bakasnn boyunduruu altnda sokulmayacak.
yarglar a a d a k i l e r d e n h a n g i s i n i n kap samnda aklanmtr? A) Bristol raporu B} Wilson ilkeleri C) Saint Germain (Sen Jermen) Antlamas D) Harbord raporu E) Paris Konferans zm: ABD Bakan Wilson sava sona ermeden 8 Ocak 1918'de ilan ettii ve "Wilson ilkeleri" denilen kararlarla yukarda belirtilen ncller ilk defa kamuoyuna aklanmtr. Wilson bu ilkelerle savan sonucunda olua cak haksz u y g u l a m a l a r yeni bir savan nedeni olmamasn amalamtr. Bu ilkeler y e n i l e n d e v l e t l e r iin bir umut kaps olmutur. Fakat bu ilkeler Paris Bar K o n f e r a n s n d a ngiltere tarafndan kabul e d i l m e m i t i r . B u o l a y n e m l i sonu dourmutur: 1. Amerika'nn ie dnk bir siyaset zleme sine neden oldu. 2. ngiltere etkin bir hale geldi. 3. Yeni bir savan balamasna ortam hazr lad. Cevap B
K U R T U L U SAVAI'NIN H A Z I R L I K DNEM 1981 -1995 OSS - OYS SORULARI ANALZ

1. BLM
SS 1981 Kurtulu Sava'mmn devam ettii yllarda samimi yurtseverler arasnda laiklie kar olanlar, saltanat ve hilafet yanllar da vard. Mustafa Kemal Paa'nn byle farkl d n c e d e o l a n k i i l e r i t e k a m a t a bir letirmesinde aatdakilerden hangisi etkili o l m u t u r ? A) stanbul H k m e t i ' n i n dnda yeni bir hkmet kurmas B) S o n Osmanl Mebuslar Meclis'nin d manlar tarafndan datlmasn protesto etmesi C) Yurtseverlik d u y g u s u n u n g e l i m e s i n e nem vermesi OJstanbul Hkmeti emrinde nemli grevler alm olmas E) Y u r d u n kurtarlmasna ncelik vererek, devrimleri sonraya brakmas zm: M u s t a f a K e m a l Paa Kurtulu Sava'nda yapaca ileri ikiye ayrmtr. B i r i n c i s i lke den dmanlar kanncaya kadar mcadele etmek, k i n c i s i ise lkenin kurtarlmasndan sonra inklaplar gerekletirmek. Mustafa Kemal'i asl baarya gtren olay asl dncesini sonraya erteleyerek lkenin kurtuluu in farkl dncedeki insanlar bir araya toplarnasdr. A,B,C ve D s e e n e k l e r i eksik y o r u m l a r erdiklerinden cevap olamazlar. Cevap E
SS
YILLA'
YS
Toplam
Toplam kan Toplam kan Toplam kan soru soru soru soru soru soru says saya says says says says 15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 3 17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 326 32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43 566 3 1 1 3 1 2 1 2 2 1 1 1 1 20
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
1 1 1 1
2 1 1 2 1 1
1 7
13
mm
240
2.
1981 - 1 9 9 5 y l l a r a r a s n d a , K u r t u l u
Sava'nn Hazrlk Dnemi k o n u s u n d a n

kan soru yzdeleri:
SS'de YS'de
Toplamda
:% 5,416 ;% 2,147
: % 3,533 oranndadr.
SS 1981 " C u m h u r i y e t e k a d a r g e e n iki yzyllk d n e m d e , b u lkenin o k u m u geinenleri ulusumuzun uygarlk kurma ve yaatma g lerine i n a n m a d a n k o n u u r l a r d . Trklerin ulusal hayatn, bu alanlardaki kendi g l e r i n d e n y o k s u n b r a k m a k i s t e y e n baz yabanc dnceler, ok dikkatli olduunu sanan bilim evrelerimizde bile yerlemiti." B u p a r a y a g r e , C u m h u r i y e t ncesi d n e m d e e k s i k o l a n nedir? A) Kendi z deerlerine dayanma ve gvenme B) Yabanc dncelere kaplarn ak tutma C) Bilim adamlarnn almalarn destek leme D) Trk uygarlnn etkilerini ortaya koyma E) Eski Trk yaptlarn dnyaya tantma
Kurtulu Sava'nn Hazrlk Dnemi zm: Bu soruyu zerken nce sorudaki anahtar kelimeyi bularak b u n u , s e e n e k l e r d e ara malyz. Birinci cmlede grlen k e n d i g l e r i n e i n a n m a m a l a r b u s o r u n u n anahtar kelimesidir. Bu kelimeyi seeneklerde aradmz z a m a n s a d e c e A s e e n e i n d e grmekteyiz. B ve C seenekleri ilgisiz yorumlar ierirken, D ve E seenekleri de eksik yorum iermek tedir. Cevap A zm: A,B ve D seeneklerindeki olaylar 1920 yln da E seenei ise Mondros'un yaplmasn dan hemen sonra gereklemi olaylardr. Fakat C seeneinde verilen zmir'in igali 15 Mays 1919'da olmutur. zmir'in igali 18 Ocak 1919'da toplanan Paris Bar Konferansnda kararlatrlm ve soruda belirtilen aslsz iddia dnyaya yaylmtr. Cevap C
5. 3.
SS 1981 " M u s t a f a K e m a l Paa, M o n d r o s A t e k e s A n t l a m a s n d a n sonra Trk Ulusu'nu tehlikelere kar uyarmak ve harekete g e i r m e k a m a c y l a Havza v e A m a s y a ' d a genelgeler (tamimler) yaynlamtr." Bu g e n e l g e l e r i n T r k Ulusu zerinde etkili o l d u u n u g s t e r e n ilk belirti ne o l m u t u r ? A ) A n a d o l u ' d a , tilaf D e v l e t l e r i ' n e k a r protesto ve mitingler yaplmas B) Osmanl Mebuslar Meclisi kararlarnn, ti laf Devletleri'nin isteklerine ymgroas C) A m a s y a ' d a M u s t a f a K e m a l ' i n s t a n b u l H k m e t i t e m s i l c i s i S a l i h P a a ile grlmesi D) Erzurum ve Sivas'ta kongreler yaplmas E) ilk TBMM'ye,Osmanl Mebuslar Meclisi yelerinin de alnmas zm: Havza ve Amasya Genelgeleri igal tehlike sine kar halk uyarmak iin yapldna gre ilk e t k i l e r i h a l k n i g a l l e r i p r o t e s t o e t t i i mitingler dzenlemek olmutur. stanbul'daki mitingler ve protestolar B,C,D ve E seenek lerinden olaylardan nce gerekletirmitir. lk mitinglerin balama tarihleri 1919 yl hazi ran aylardr. Cevap A
YS 1984 M u s t a f a K e m a l P a a "Ulusal gleri bir letirmek" amacyla ncelikle aadakilerd e n h a n g i s i n i n k u r u l m a s n a arlk ver mitir? A) Dzenli bir ordu B) Mahaffi dernekler C) Yeni bir meclis D) stanbul Hkmeti ile diyalog E) D devletlerle iyi ilikiler zm: Bu soruda iki seenein doru gibi olduu g r l m e k t e d i r . B u n u n n e d e n i ise ulusal gler tabirinin eksik anlalmasndan kay n a k l a n m a k t a d r . U l u s a l g l e r denildii zaman bir ulusun maddi ve manevi btn dinamikleri anlalmaktadr. Bunlar, ordu, cemiyetler, belediyeler ve sivil halk temsilci leridir. te btn bunlarn birletirilmesi in yeni bir meclis almtr. B,D ve E seenekleri ise ilgisiz gelimelerdir. Cevap C
6.
4.
SS 1983 1919 ylnda tilaf Devletlerinin, 'Trklerin Bat Anadolu'daki Hristiyan lan katletmek zere o l d u u " e k l i n d e aslsz bir haberi d n y a kamuoyuna yaymalarnn amac neydi? A) Anadolu'daki isyanlarn desteklemek B) S e v r A n t l a m a s ' n n i m z a l a n m a s n abuklatrmak C) zmir'in galini hakl gstermek D) stanbul'un igalini hakl gstermek E) Anadolu'da zararl dernekler kurulmasn hzlandrmak
SS 1985 Mustafa Kemal Paa'nn Kurtulu Sava'nn devam ettii yllarda Trk Ufusu'na "Ulusun geleceini, ulusun kendi iradesi belirleyecetr". ilkesinin benimsetmeye almasnn temel amac aadakilerden hangisidir? A) Saltanat yabanc glerin etkisinden kur tarmak B ) M d a f a a - i H u k u k c e m i y e t l e r i n i bir letirmek C) Mebuslar Meclsi'nin toplanmasn sala mak D) Ynetim eklini deitirmek E) Padiahln yetkilerine ortak olmak
lazrik Dnemi
703 zm:
Kurjulu_ zm:
Sava'nn
Hazrlk
Dnemi
/lar 1920 yln n yaplmasnni olaylardr, onir'in igali 15 igali 18 Ocak Konferansnda len aslsz iddia
Mustafa Kemal'in Samsun'a kmasyla balayan Kurtulu Sava srasnda Osmanl Devleti'nin artk y o k saylmas g e r e k t i i n i halka devaml telkin etmitir. Tabii olarak halkn kendi radesiyle kendi geleceini belir lemesi aka ynetim eklini deitirmektir. Amasya Genelgesinde ifade edilen bu temel ilke ile Kurtulu Sava'nn bandan itibaren yeni bir ynetim ekli amalanmtr. Cevap D 7. SS 1985 Birinci Dnya Sava'ndan sonra, D o u Anadolu Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti u karar lar almtr: I. Hibir ekilde g edilmeyecek II. Bilim, iktisat ve din alannda rgtlenile cek li. Dou vilayetleri gerektiinde savunulacak Bu kararlarn balca amac aadakilerden hangisidir? A) Blgedeki Trkleri, aznlklara oranla her ynden daha gl tutma B) Benzer amal milli cemiyetleri birletirme C)Dier Mdafaa-i H u k u k Cemiyetleri'ne kendi gcn gsterme D) Erzurum'da milli bir kongre yaplmasn salama E) Cemiyet'in blgedeki ube saysn artr ma zm:
Cevap C
Seeneklerde verilen devletlerden Rusya Trk topraklarn Kurtulu Sava yllarnda igal etmemitir. Hatta bu devlet ekonomik ve askeri yardm biie etmitir. D i e r d e v l e t l e r e g e l i n c e : lk olarak Trk toprak larn igale balayan devlet ngiltere'dir. Bunu Fransa ve talya takip etmitir. Bu devletin igalleri ilhak zelliinden ziyade kontrol zellii tamaktadr. Bundan dolay byk a p t a bir d i r e n i meydana g e l m e m i t i r . A n c a k Yunanistan'n zmir'i igali bir ilhak nitelii tad iin Kuvay- Milliye hareketi burada domutur. Cevap A 9. YS 1986 Vatann kurtuluunun padiah ve Halifenin buyruklarna sk skya uymakla m m k n olacana inanan k u r u l u aad a k i l e r d e n hangisidir? A) Trakya - Paaeli Cemiyeti B) zmir Mdafaa-i Hukuk-i O s m a n i y e Cemiyeti C) T r a b z o n Mufazaa-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti D) Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fkras E) ark Vilayetleri Mdafaa-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti zm: Soruda verilen amaca uygun olarak kurulan cemiyet Sulh ve Selamet- Osmaniye Frkasdr. Zaten A,B,C ve E seeneklerindeki cemiyetler yararl ulusal cemiyetlerdir. D s e e n e i n d e k i cemiyet ise milli varla kar olarak kurulmutur. Cevap D
sal gleri bireaadakilerna arlk ver-
pg
jru gibi olduu leni ise ulusal lasndan kayler d e n i l d i i ianevi b t n tunlar, o r d u , rilfhalk temsilcijtirilmesi iin gelimelerdir. Cevap C
tu Sava 'nn su'na "Ulusun lirleyecektir". lasnn teme) r? Sisinden kurtlerini b i r lasn sala nmak
Dou Anadolu'da kurulan cemiyetlerin amac blgede bir Ermeni devletinin kurulmasnn engellemek iin almalar yapmakt. Soruda verilen cemiyetin a m a c bu almalaryla blgedeki Trkleri aznlklara oranla her yn den gl tutmakt. B,C,D ve E s e e n e k l e r i n i n bu c e m i y e t i n amalarndan ziyade birer zellii o l d u u grlmektedir. Cevap A
8. YS 1985 Kuva-i Milliye b a l a n g t a h a n g i d e v l e t i n Anadolu'daki i g a l l e r i n e k a r b i r t e p k i olarak oluturulmutur? A) Yunanistan D) Rusya B) Fransa C) ngiltere E) talya
1 0 . SS 1987 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i , M u s t a f a Kemal ile T r k milleti arasnda karlkl gelien gven d u y g u s u n d a n doan bir sonu deildir? A) Cumhuriyetin kurulmas B) Kurtulu Sava'nn kazanlmas C) Trkiye Byk Millet Meclsi'nin kurulmas D) Kadnlara siyasal haklar tannmas E) Kurtulu Sava d n e m i n d e mahalli derneklerin kurulmas
104 zm: A,B,C ve D seeneklerindeki olaylar Trk mil letinin destei ile Mustafa Kemal'in balatt Kurtulu hareketi erevesinde gerekletir i l m i t i r . M a h a l l i d e r n e k l e r ise M o n d r o s Atekesinden hemen sonra halkn igallere tepkisi olarak kurulmutur.Mustafa Kemal'in t a r i h sahnesine k tarihi o l a n 19 Mays 1919'dan ok nce kurulmulardr. Cevap E zm:
Kurtulu Sava'nn Hazrlk Dnemi
Mustafa Kemal'in bu sz sylemesinde A, B, D ve E s e e n e k l e r i n d e k i g e l i m e l e r i n b y k bir r o l o l m u t u r . C s e e n e i ise Mustafa Kemal henz bu tarihlerde Osmanl o r d u s u n u n bir subaydr. I. Dnya Sava devam etmektedir. u srada kurtulu hareketi balamam o l d u u n d a n Mustafa Kemal'in byle bir sz sylemesi dnlemez. Cevap C
1 1 . YS 1987
Aadakilerden hangisi,Kuva-i Milliye'nin oluturulmasnn deildir? A) Osmanl Devleti'nin Birinci Dnya Sava'ndah yenik kmas B) M o n d r o s Atekes A n t l a m a s u y a r n c a Trk Ordusunun terhis edilmesi C) Osmanl hkmetlerinin Trk halknn can ve mal g v e n l i i n i k o r u y a m a z hale gelmesi D) tilaf D e v l e t l e r i ' n i n M o n d r o s A t e k e s Antlamas'nn hkmlerini tek tarafl olarak uygulamas E) Osmanl ynetiminin Sevr Antlamas'n onaylamas zm: Kuva-i Milliye birlikleri A,B,C ve D seenek lerindeki olumsuz gelimeler zerine kurul mu ve zmir'in igaliyle savamaya balamlardr. Sevr Antlamas 10 Austos 1920 ylnda yapld iin Kuvay-i Milliye'nin olumasnda etkili olamaz. Sonraki bir olay n c e k i bir o l a y n a n c a k s o n u c u o l a b i l i r , nedeni olamaz. nedenlerinden biri
1 3 . SS 1989
Aadakilerden hangisi Kuva-i Milliye'nin kurulmasnda d o r u d a n etkili o l m u t u r ? A) tilaf Devletleri a s k e r l e r i n i n s t a n b u l ' a gelmesi B) Osmanl mparatorluunun Birinci Dnya Savanda yenilmesi C) Anadolu'nun yer yer igal edilmesi D) Anadolu'da i isyanlar kmas E) Rusya'da ihtilal olmas zm: 1 1 . sorunun olumlu bir hale getirilmi ek lidir. gal devletlerinin Anadolu'yu igal etm eye balamalar Kuva- Milliye'nin kurulmas n a n e d e n o l m u t u r . Y u n a n l l a r zmir v e evresini, Fransa G n e y d o u ' y u igale balaynca silahl direnite balamtr. Cevap C
1 2 . SS 1988
Kurutulu Sava'nn d e v a m ettii yllarda Mustafa Kemal, "Artk stanbul Anadolu'ya hakim deil tbi olmak mecburiyetindedir." grn savunuyordu. A a d a k i l e r d e n hangisi bu g r destekleyen bir gereke olamaz? A) stanbul'un igal edilmesi B) Milli mcadele hareketinin g kazanmas C) Mustafa Kemal'in Yldrm Ordular Grubu Komutanlndan ayrlmas D) Anadolu'da dzenli ordunun kurulmas E) O s m a n l Devleti'nin igaller karsnda etkisiz kalmas |
1 4 . SS 1989
M o n d r o s A t e k e s A n t l a m a s n d a n sonra stanbul Hkmeti galip devletlerin etkisi alt na girmi ve millete kar sorumluluklarn yerine getiremez olmutur. A a d a k i l e r d e n h a n g i s i bu d r u m u n bir s o n u c u deildir? A) Erzurum ve Sivas Kongrelerinin yaplmas B) Yresel direnilerin balamas C) Anadolu halknn, stanbul Hkmetine olan gvenini yitirmesi D ) A n a d o l u h a l k n n M u s t a f a Kemal'in evresinde toplanmas E) Gizli anlamalarn yaplmas
zm: Mondros Atekes Antlamasndan nce meydana gelen olayn hangisi olduu sorul d u u n a g r e s e e n e k l e r d e 9 1 8 ylndan nceki olay bulmalyz. A,B,C ve D seenek lerinin meydana gelileri 1919 yl olaylardr. Ayn z a m a n d a M o n d r o s Atekesiyle ilikili olaylardr. E seenei ise 1915 - 1917 yllar arasnda yapldna gre doru cevap ortaya kmak tadr. Cevap E
16. YS 1990
Aadakilerden hangisi vatan toprak larnn aznlklara v e r i l m e s i d n c e s i n e ve b u n u n l a ilgili e y l e m l e r e kar k u r u l a n direni cemiyetlerinden biri d.e.ijdir? A) Trakya Paaeli Cemiyeti B) ark Vilayetleri Mdafaa-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti C) T r a b z o n H a v a l i s i A d e m - i M e r k e z i y e t Cemiyeti D) Reddi lhak Cemiyeti E) Mavri Mira Cemiyeti zm: Bu soruda zararl cemiyetin hangisi olduu sorulmaktadr. A, B, C ve D seeneklerinden cemiyetler yararl ve ulusal nitelikli cemiyetlerdir. Trklk duygusuyla blgesel kurtuluu gerekletirmek iin kurul mulardr. Mavri Mira ise Yunan Hkmeti ve Patrikhanenin destei ile faaliyet gstermi byk Yunan Kralln kurma hayali olan bir cemiyettir. Bu cemiyetin uzantlar gnmz de de devam etmektedir. Cevap E
15. SS 1990
Mustafa K e m a l , a n a y u r d u n p a r a l a n m a s tehlikesi karsnda lke apnda bir kongre yaparak Mdafaa-i Hukuk ve Redd- ilhak cemiyetlerini birletirmitir.
1 7 . S S 1991
Mustafa K e m a l ' i n b u y o l l a u l a m a k i s t e dii k ama a a d a k i l e r d e n hangisidir? A) Saltanat kaldrmak BJ Yeni bir anayasa hazrlamak C) Kurtulu Sava'n tek elden ynetmek D) Cumhuriyeti ilan etmek E) Halifelii kaldrmak Mondros Atekes Antlamas'dan sonra O s m a n l H k m e t i ' n i n s r e g e l e n igaller karsnda yetersiz katmas Trk Ulusu'nun tepkilerine yol amtr Aadakilerden hangisi bu tepkilerin biridir? A) stiklal Mahkemelerinin kurulmas B) Hiyanet- Vataniye kanunu'nun karlmas C) Takrir-i Skun Kanunu'nun kabul edilme si D) Tekalif-i Milliye emirlerinin kabul edilmesi E) Kuva- Milliye'nin olumas zm; Mondros Antlamas 30 Ekim 1918 ylnda yaplmtr. Mondros'a,Trk Ulusu aresizlik lerden dolay byk tepkiler gstermek zorunda kalmtr. A , B , C ve D s e e n e k l e r i srasyla 1 9 2 0 , 1920,1926,1921 yllarnda olmutur. Bu tarih ler M o n d r o s ' d a n ok s o n r a olduklarndan dolay bir tepki olamazlar. E seeneinde verilen Kuvay-i Milliye ise 1919 yl balarnda meydana gelmitir. Cevap E
zm: Mondros Atekes Antlamas s o n u c u balayan igallere kar Trk halk tehlike sezdii yerlerde cemiyetler kurarak rgtlen me yoluna gitmitir. Bu c e m i y e t l e r k e n d i balanna rgtlenerek kararlar alyordu, ok sayda olan bu cemiyetler bazen birbirleriyle eltmekteler, bazen de aralarnda rekabet ortam bile d o a b i l i y o r d u .Dolaysyla bu cemiyetlerin bir araya getirilmesi ve tek elde toplanmas gerekiyordu. Bu durum Kurtulu Sava'nn daha abuk ve dzenli olmasn salayacakt. A, B, D ve E s e e n e k l e r i Kurtulu Sava srasnda yaplmas sonraya brakld iin ama olamazlar. Cevap C
106
Kurtulu Sava'nn Hazrlk Dnemi zm: gallerin balamasyla Trk milleti, btn fertleriyle birlikte miting, propaganda, dernek ve Kuva-i Mlli'ye etrafnda tarihte eine rast lanmam ender rastlanlan bir m c a d e l e rnei vermitir. Btn fertlerin iinde bulun d u u Milli Mcadele de direni bylece etkili hale getirilmitir. A, B, C ve E seenekleri incelendiinde ok ilgisiz yorumlar ierdikleri grlr. Cevap D 2 0 . YS 1995 Aadakilerden hangisi, Mondros A t e k e s A n t l a m a s n d a n sonra, igallere kar Anadolu ve Trakya'da kurulan blgesel derneklerin amalarndan biri deildir? A) Korunmak yada savunmak B) Blge halknn desteini salamak C) Haklarn basn ve yayn yoluyla duyur mak D) Aznlklara da bamszlklarn salamak E) A v r u p a b y k d e v l e t l e r i n i n d e s t e i n i salamak zm: Cevap B M o n d r o s A t e k e s A n t l a m a s ile l k e n i n igal edilmesi zerine Anadolu'nun deiik yerlerinde dernekler ve cemiyetler kuruldu. A,B,C ve E seenekleri kurulan bu cemiyet lerin en nemli amalardr. Zaten cemiyetler l k e n i n birlik ve b t n l n s a l a m a y a ynelik olduklar iin aznlklara bamszlk larn s a l a y c k o l a y l k l a r g s t e r m e l e r i dnlemee. Cevap D
18. YS 1992
Kuva-i Milliye, gallere kar cepheler kurul masyla ortaya kmtr. Bu cepheler arasnda kumanda birlii salanmasna aadakilerin hangisiyle balamtr? A) Erzurum Kongresi B) Sivas Kongresi C) Alaehir Kongresi D) Balkesir kongresi E) Edirne Kongresi zm: M o n d r o s ' t a n s o n r a balayan y u r d u n igali karsnda Ege ve Gneydou'da Trk Milleti cepheler oluturarak Kuvay-i Milliye adyla rgtlenmiti. Bu cepheler tamamen birbiriyle kopuk bir durumda idi. Aralarnda bir kumanda birlii yoktu. Bu da baz skntlar meydana getiriyordu. Bu sorunu zmek iin Ali Fuat Paa, Bat Cephesi Kuva-i Mlli'ye Komutanlna atanmtr. Bu olay ulusal bir kongre olan Sivas Kongresi'nde (4-11 Eyll 1919) gerekletirilmitir. Dier kongreler yerel ve blgesel olduundan dolay kumanda birlii ni salamas dnlemez.
19. SS 1993
Milli Mcale dneminde Trk milleti kadn ve erkei ile birlikte eitli savunma dernekleri kurmu, siyasal mitingler ve gsteriler dzenlemi, igal kuvvetlerine kar harekete gemitir. Bu d u r u m Milli M c a d e l e d n e m i y l e ilgili olarak a a d a k i l e r d e n h a n g i s i n i n bir gstergesidir? A) Laiklik anlaynn benimsendiinin B) Seim sisteminin deitirildiinin C) Direniilerin e i t i m d z e y i n i n y k s e k olduunun D) D i r e n m e n i n etkili hale g e t i r i l m e y e alldnn E) letiimde glklerle karlaldnn
K O N G R E L E R V E R G T L E N M E 1981 -1995 OSS - OYS SORULARI ANALZ

1 . YS
BOLM
(61
Toplam kan Toplam kan Toplam kan soru SOU soru soru soru soru " % ' says says says says says says
cc
OSS
OYS
Toplam
1981 Kurutulu Sava'mzn d e v a m ettii yllar da d e i i k yer ve zamanlarda alnm olan aadaki k a r a r l a r d a n hangisi, yeni bir devlet k u r m a y a d o r u g i d i l d i i n i en ak b i r b i i m d e ortaya koymaktadr? A) Misak- Milli belgesi hazrlanarak, Meclise kabul ettirilecektir. B) Mdafaa-i Hukuk-u Milliye cemiyetleri tek cemiyet haline getirilecektir. C) Hristiyan unsurlara siyasi e g e m e n liimizi ve sosyal dengemizi bozucu ayr calklar verilmeyecektir D) A n a d o l u ve R u m e l i M d a f a a - i H u k u k Cemiyetinin varl, stanbul Hkmetine tantlacaktr. E) Ulusun geleceini, ulusun kendi iradesi belirleyecektir. zm: Bundan nceki blmn 6. sorusunun ters evrilmi eklinden b a k a birey deildir. Yeni bir devlet kurmaya d o r u gidildiinin ak bir e k i l d e h a n g i s e e n e k t e o l d u u s o r u l m a k t a d r . Yeni devlet k u r m a d a en nemli zellik ulusun kendi radesiyle yeni bir ynetimi Milli Mcadele'nin balamasyla birlikte kurmasdr. A,B,C ve D seenekleri Kurtulu Sava'nn a a m a l a r d r . H i b i r i m c a d e l e n i n esas amac deildir. Cevap E
1981' 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 240
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 326
1 1 1
32 35 33 30
1 1 2 2 1 1 3
1 1
1 1
31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43 566
1 3
1 4 1 3 1 3 1 24
1 1 2 1 16
2 . YS 1982
K u r t u l u Sava s r a s n d a , "Ulusal ege m e n l i i m i z i n k o u l s u z o l a r a k gerekleti rilmesi"ne ilk defa nerede karar veril mitir? A) Erzurum Kongres'nde B) Son Osmanl Mebuslar Meclisi'nde C) Sivas Kongres'nde D) lk TBMM'de E) Amasya Grmesinde zm: Ulusal egemenliimizin salanmasnda en nemli unsurlardan biri her trl manda ve h i m a y e n i n r e d d e d i l m e s i d i r . Dieri d e b u almalar y a p a c a k bir hkmet kurul-
-mm
1981 - 1 9 9 5 yllar a r a s n d a , K o n g r e l e r ve rgtlenme yzdeleri: konusundan kan soru
%3,33 % 4,907 % 4,240 oranndadr.
108 madr. Bu bilgilerden hareketle manda ve hkmetle ilgili ilk kararn nerede alndn bulmalyz. Kongreler , nklap Tarihimizin ok nemli bir dnemini oluturduklarndan dolay btn kararlarn ok iyi bilmeliyiz. Bu karar, ald kararlar ynyle ulusal, toplan mas blgesel olan Erzurum Kongresi'nde alnmtr. Cevap A zm:
Kongreler ve
rgtlenme
3.
SS 1983 A m a s y a G e n e l g e s i ' n i n K u r t u l u Sava 'mzdaki n e m i e n o k h a n g i z e l l i i n den kaynaklanmaktadr? A) Anadolu ve Trakya'nn her yanna duyu rulmu olmasndan B) Kurtulu Savann gerekesi ve ynetimi ni belirtmesinden C) gallerin balamasn izleyen g n l e r d e hazrlanm olmasndan D) Halk,dmana kar silahl direnie ar m olmasndan E) stanbul H k m e t ' n e kar bir hareket nitelii tamasndan zm: Amasya Genelgesi, Kurtulu Mcadelesinin b a l a m a s n d a n h e m e n s o n r a 2 2 Haziran 1919 da ilan edilmi ilk nemli genelgeler dendir. Mustafa Kemal Paa bu genelgeyle Kurtulu Sava'nn bir plann aklamtr. Kurtulu Sava'nn plannda bu genelge ile savan nasl ve niin yaplacan da belirt mitir. A, C, D ve E seenekleri de genelgenin birer z e l l i i n i o l u t u r m a k t a d r . Fakat s o r u e n nemlisini sorduu iin cevap olamazlar. Cevap B
Sivas Kongresi'nde btn Anadolu'yu ine alan bir Temsil Kurulu kurulmutu. Bundan sonra ieride ve darda Milli Mcadele'yl Temsil Kurulu temsil edecekti. Bundan dolay kendisini hem ieri de hem de darda kabul ettirmesi gerekiyordu. En byk sorun stan bul Hkmeti idi. Bu arada stanbul'da yeni bir hkmet i bana gelmi Damat Ferit isti fa etmek zorunda kalmt. Yeni hkmette ayn akbetle karlamamak iin yeni Temsil Kurulunu tanma yoluna gitti. Bu tanma stanbul adna Salih Paa'nn, Anadolu adna da Mustafa Kemal'in Amasya'da grmeleriyle gerekleti. Cevap B
5.
SS 1984 "tilaf Devletleri, Erzurum ve Sivas Kongreleri nin datlmas y n n d e c i d d i nlemler al mazlarken, son Osmanl Mebuslar Meclisi'nin Misak- Mitli dorultusunda karar lar a l m a s z e r i n e b u M e c l i s ' i k a p a t mlardr". tilaf D e v l e t l e r i ' n i n E r z u r u m ve Sivas Kongreleri'ne kar nlem almam olmalar nasl aklanabilir? A ) K o n g r e y e l e r i n i n t e p k i l e r e kar o k geni nlemler alm olmalaryla B) E r z u r u m ve Sivas'n s t a n b u l ' d a n o k uzak olmasyla C) Anadolu Hareketi'nin nemini anlamaktan uzak olmalaryla D) Kendi aralarn da ortak bir amacn salan mam olmasyla E) stanbul Hkmeti'nin gcyle bu kong relerin datlacana inanmalanyla zm: Kilaf Devletleri Kurtulu Sava'nn balarnda Anadolu'da cereyan eden olaylara; kiisel bir hareket ve bir Osmanl subaynn yani Mustafa Kemal'in devlete kar bir isyandr eklinde bakyorlard. Bundan dolay kong relere kar sert nlemler almadlar. Fakat Son Osmanl Meclisi'nde genellikle milli tek ilat yanllarnn istekleriyle alnan Misak- Milli lan e d i l i n c e b u n u k a r l a r n a u y g u n grmediler. Bunun s o n u c u n d a harekete g e e r e k Misak- Milli'yi ilan e d e n m e c l i s i kapattlar. Cevap C
4.
YS 1983 Aadakilerden hangisi stanbul H k m e t i ' n i n , Sivas K o n g r e s i ' n d e s e i l e n T e m s i l Kurulu'nu tandna kant olarak g s t e r i lebilir? A) Londra Konferans'na TBMM Hkmeti ile birlikte temsilci gndermesi B ) M u s t a f a K e m a l P a a ile A m a s y a Grmelerini yapmas C) Mebusan Meclisinin toplanmasn kabul etmesi D) Msak- Milli'nin k a b u l e d i l m e s i n e ses karmamas E) Lozan Konferans'na temsilci gndermek iin TBMM'ye bavurmas
Kongreler ve
rgtlenme
109
6.
YS 1984 K u r t u l u Sava'mzn amac, g e r e k e s i ve y n t e m i i l k kez h a n g i y o l l a aklanmtr?
8.
SS 1986 Erzurum Kongresi kararlar arasnda, "ulusal iradenin ve toplanan ulusal glerin Padiahlk ve Halifelik makamn kurtaraca" hkm de yer almtr. U l u s a l e g e m e n l i k anlayna t e r s d e n byle bir karar alnmasnn t e m e l nedeni aadakilerden hangisidir? A) Ortamn byle bir deiiklie hazr olma mas B) tilaf Devletleri'nden ekinilmesi C) m p a r a t o r l u u n k m e s i n i n n l e n m e k istenmesi D) Osmanl Hkmeti'nin desteine ihtiya duyulmas E) Halifeliin gcnden yararalanmak isten mesi zm: Kurtulu Sava'mzn devam ettii gnlerde s a m i m i y u r t s e v e r l e r a r a s n d a her t r l d n c e y e sahip nsanlar da vard. Mcadeleye katlanlardan byk ounluu hala Osmanl Devleti'nin yeniden canlandrlabilecei grnde idi. Mustafa Kemal mcadele edenleri blme mek iin onlarnda isteklerini dikkate almtr. nk ortam baka trl davranmaya uygun deildi. Cevap A
A) Misak- Milli Belgesi'yle B) Amasya Genelgesi'yle C) Sivas Kongresi kararlaryla D) Erzurum Kongresi kararlaryla E) lk TBMM kararlaryla zm:" 3. S o r u n u n bir b e n z e r i d i r . Kurtulu Sava'nrn balarnda Mustafa Kemal Paa uygu lanacak stratejiyi ve yntemi bildiren bir bel geyi tm ulusa yaynlad. Bu belge Amasya Genelgesidir (22 Haziran1919). Seeneklerde verilen btn olaylarn gerekleme zaman incelendiinde lk nce olan olayn program iermesi akla daha uygundur. A, C, D ve E seenekleri, Amasya Genelge s i n d e aklanan programn birer sonulan dr. Cevap B
! \
7.
YS 1985 stanbul H k m e t i n i n A n a d o l u ve Rumeli Mdafaa-i H u k u k C e m i y e t i ' n i tanmas ve stanbul'da Meclis-i M e b u s a n ' m t o p l a n mas, aadaki terden h a n g i s i y l e s a l a n mtr? A) Amasya Tamimi C) Sivas Kongresi B) Erzurum Kongresi D) Alaehir Kongresi j
9.
E) Amasya Grmleri zm: istanbul H k m e t i ve o n u n b a k a n o l a n Damat Ferit Paa'nn Milli tekilata olan ilgi sizlii ve kar o l m a z e l l i i a n c a k Sivas Kongresi s o n r a s n a k a d a r s r e b i l m i t i r . Damat Ferit, Sivas K o n g r e s i ' d e n h e m e n sonra istifa etmi yerine daha lml olarak Ali Rza P a a K a b i n e s i k u r u l m u t u r . Y e n i hkmet Salih Paa'y Amasya'ya gnder mi, bunlara Mustafa Kemal ile grerek hem A n a d o l u ve R u m e l i Mdafa-i H u k u k Cemiyeti t a n n m h e m d e s t a n b u l ' d a Meclis- Mebusan'm toplanmas karar aln mtr. Cevap E
S S 1987 Amasya Genelgesi'nde, Sivas'ta toplanacak kongre iin gelecek temsilcilerin seimini M d a f a a - i H u k u k - M i l l i y e , Redd-i lhak Cemiyeti ve belediyelerin yapmas istenmitir. Bu yolla ulalmak istenen temel ama aadakilerden hangisidir? A) M d a f a a - i H u k u k d e r n e k l e r i n i n kurul masnn tevik etmek B) Mdafaa-i Hukuk derneklerinin gcn Trk halkna duyurmak
C) gal kvetlerinin dikkatini Sivas'ta yapla cak kongreye ekmek D) Milletin g v e n i n i kazanm, Milli m c a d e l e taraftan kiilerin seilmesini salamak E)Temsilcilern can ve mal gvenliklerini salamak
110 zm: M d a f a a - i H u k u k - u M i l l i y e , Redd-i lhak Cemiyeti ve belediyeler gibi kurulular, halkn en ileri gelenlerinin seildii ve her ynyle milletin gvenini kazanm kiilerden oluurdu. Zaten bu kurulular igallere birer t e p k i olarak milletin ileri gelenlerinin halk rgtlemesiyle olumaktayd. Sivas'a gidec e k , d e l e g e l e r i n bu k u r u l u t a r a f n d a n seilmesiyle Kurtulu M c a d e l e s i n i h a l k a mal etmek daha kolay ve hzl olacakt. Cevap D
Kongreler ve
rgtlenme
1 2 . YS 1989
Aadakilerin hangisinde, milli glerin birletirilmesine karar verilmiti? A) Erzurum Kongresi B) Sivas Kongresi C) Amasya Genelgesi D) Amasya Grmesi E) Son Osmanl Mebuslar Meclisi zm: M u s t a f a Kemal Paa K u r t u l u Sava'nn baaryla sonulanmasnda her trl faaliyet ve kurulularn (ayn amac gden) birletiril m e s i n i ve tek elde t o p l a n m a s n n gerekli olduunu biliyor ve devaml sylyordu. Bu amala devaml olarak ulusal glerin bir letirilmesi in aba gteriyordu. Ulusal g lerin birletirilmesi iin ulusal gleri temsil e d e n b t n temsilcilerin bir a r a d a olmas gerekirdi. te bunun gerekletii yer Sivas Kongresi'dir. nki, Sivas Kongresi toplanan tek ulusal bir kongredir. Cevap B
j i |
1 0 . YS 1987
Erzurum Kongresi'nin aadaki karar l a r n d a n h a n g i s i , Msak- M i l l i ' d e d e yer almtr? A) Ulusun iradesini egemen klmak esastr. B) Aznlklara egemenlik ve ayrcalk tanna maz. C) Manda ve himaye kabul olunamaz D) Ulusal snrlar iinde vatan bir btndr, blnemez. E) Osmanl Hkmeti'nin dalmas karsn da, ulus t m d e n direnie ve savunmaya geecektir. zm: Bu gibi sorularn zmnde takip edilecek en yi yol ismi geen kongre ya da genel gelerin eriklerini renmektir. Yorumla ve tahminle veya seeneklerin yardmyla zlemez. Seeneklerin t a m a m Erzurum Kongresi'nin hkmleridir. D seenei ayn zamanda Misak- Milli'de de yer almtr. Cevap D i I
\ !
1 3 . SS 1990
Sivas Kongresi'nde "manda" sorunu tart malara yol am, baz yurtseverler Amerikan mandasn savunmu, fakat sonuta bu gr reddedilmitir. Manda ynetiminin reddedilmesinin nedeni aadakilerden hangisidir? j A) stanbul H k m e t i ' n i n m a n d a isteine tepkisiz kalmas B) stanbul Hkmeti'nin kongreye aka cephe alrftas C) Manda ynetiminin iyi bilinmemesi D) ngiliz ve Amerikan mandas isteyenler arasnda gr birlii salanmamas E) M a n d a ynetiminin ulusal bamszla ters dmesi zm: Kurtulu Sava yllarnn ok zor artlar altnda yaanmas baz yurtseverlerin bile umutsuzlua kaplarak baka bir gce dayanma ihtiyacn ortaya k o y d u . Fakat Kongre'ye, halk temsil eden ve toplumun ileri gelen ok s e k i n k i m s e l e r i k a t l y o r l a r d . Sivas Kongresi'ne katlanlar Kurtulu Sava'nn en nemli amac olan ulusal bamszl zedeleyen bir karar Mustafa Kemal Paa'nn baarl bir politikasyla almaktan son anda vazgetiler. Cevap E . j
1 1 . YS 1987
Osmanl Hkmeti'nin Trk Milleti'ne olan s o r u m l u l u u n u yerine g e t i r m e d i i , ilk defa aadakilerden hangisinde kamu oyuna duyurulmaya allmtr? A) Erzurum Kongresi B) Sivas Kongresi C) Amasya Tamimi D) Amasya Grmesi E) Trkiye Byk Millet Meclisi zm: Soruda ifade edilen ilk defa deyii bize her zaman Kurtulu Sava'nn balarnda y a p l a n bir a l m a y h a t r l a t m a l d r . Kronolojik olarak, s e e n e k l e r d e n ilk n c e m e y d a n a g e l e n i A m a s y a T a m i m i d i r (22 Haziran 1919). Ayn zamanda soruda geen Osmanl Hkmeti'nin sorumsuzluunun d u y u r u l m a s , h a l k n ilk u y a r l m a s v e tehlikenin boyutlarna dikkat ekilmesi Amasya Genelgesiyle olmutur. Cevap C j j
Kongreler ve
rgtlenme
111
14. YS 1990
A a d a k i l e r d e n h a n g i s i , A n a d o l u hareka tnn stanbul H k m e t i ' n c e de tanndn gsterir? A) Salih Paa'nn Amasya'ya gnderilmesi B) Mustafa Kemal'in Temsil kurulu Bakan seilmesi C) Ali Fuat Paann Kuva-i Milliye Komutanlna tayin edilmesi D) Ulusal direni derneklerinin birletirilmesi E) Kazm Karabekir Paa'nn Dou Cephesi'ne tayin edilmesi zm: 4.ve 7.sorularn ok yakn bir benzeridir. Bu benzer sorulara baklarak bu konuyla lgili yeni sorularn nasl sorulabileceini dnn. Sivas K o n g r e s i ' n d e n s o n r a Ali Rza Paa Hkmeti kurulmutu. Hkmet, bakanlarn dan Salih Paa'y A m a s y a ' y a g n d e r e r e k Mustafa Kemal Paa'yla g r m e s i n i salamtr. Bu grme Temsil Kurulu'nun stanbul Hkmetine kar d a h a sert tepki gstermesine engel olmutur. Bu grme, hukuken stanbul Hkmetinin tanmas anlamna gelmektedir. Cevap A
16. YS 1990
K u r t u l u Sava'nn v e T r k nklab'nn t a r i h s e l b e l g e s i n i t e l i i n d e o l a n Sylev, hangi yllar arasnda yer alan olaylar ier mektedir? A) 1911 - 1920 C) 1918-1924 B) 1 9 1 4 - 1 9 2 3 D) 1 9 1 9 - 1 9 2 7
E) 1920-1938 zm: Trk nklab'nn tarihsel olarak en salam ve en n e m l i kayna Sylev (Nutuk) dir. Sylev, Kurtulu Sava m a s n d a Mustafa Kemal'in gnderdii mektuplar emirler, kon gre zabtlar, tutanaklar ve Mustafa Kemal'e gnderilen her trl evrak iine alan zengin bir k a y n a k t r . S y l e v , M u s t a f a K e m a l ' i n S a m s u n ' a kmasyla b a l a y a n olaylarla balar ve 1927 ylna kadar ki olaylar kapsar. Cevap D
17. SS 1992
Sivas Kongresi'nden sonra Temsil Kurulu, stanbul H k m e t i ile y n e t i m y n n d e n ilikiyi ve her trl h a b e r l e m e y i kesmi, s t a n b u l ' d a n A n a d o l u ' y a atanan k o m u t a n valileri kabul etmeyerek geri gndermitir. T e m s i l K u r u l u ' n u n b u t u t u m u n u n amac aadakilerden hangisidir? A) itilaf Devletleri'nn dostluunu kazanmak B) Yerel ynetim birimi saysn azaltmak C) stanbul H k m e t i ' n e bal olmadn gstermek D) Dzenli ordu kurmak E) Anadolu'daki ayaklanmalar nlemek
15. YS 1990 "Temsilciler Kurulu, D o u A n a d o l u ' n u n btnn t e m s i l eder."karar, "Temsilciler Kurulu yurdun btnn temsil eder." ek linde yeniden dzenlenmitir. 8u yeni dzenleme aadakilerden hangisinde yaplmtr? A) Edirne Kongresi B) Erzurum Kongresi C) Sivas Kongresi D) Balkesir Kongresi E) Alaehir Kongresi zm: Temsilciler Kurulu yurdun btnn temsil eder karar mutlaka bir ulusal toplantda aln mas gerekir Kurtulu Sava'mzn ilk ve tek ulusal kongresi Sivas'ta yapldna gre bu kararn da burada alnmas gerekir. Zaten Edirne, Erzurum, Balkesir ve Alaehir Kongreleri blgesel bir kongredir. Bu kong reler zellikle toplandklar blgelerin sorun larn zmek amacyla toplanmlardr. Cevap C
zm: Sivas K o n g r e s i ulusal nitelikli bir kongre o l d u u n d a n dolay ortaya kan Temsil Kurulu da btn Anadolu'yu temsil etmekte dir. Fakat Temsil Kurulu Anadolu'da kendini kabul ettirmek iin kendi bana ve gcn halktan alan bir kurulu olduunu gstermek amacyla stanbul Hkmetine kar boykot karar almtr. Boykotlar Temsil Kurulu'nun A n a d o l u ' d a k i otoritesini artrmakla birlikte t a m a m e n bamsz ve stanbul'a baml olmadn gstermitir. A,B,D ve E seeneklerinin Temsil Kurulu'nun bu tavrlaryla bir ilgisi yoktur. Cevap C
112
Kongreler
ve
rgtlenme
18. SS 1992
Amasya Genelge'sinde, Sivas'ta toplanacak ulusal kongreye katlacak yelerin, Mdafaa-i Hukuk-u Milliye cemiyetleri ve belediye bakanlar araclyla seilmeleri istenmitir. Bu istein amac aadakilerden hangi sidir? A) Hilafet Ordusunu ypratmak B) Kararlarn, halkn istekleri dorultusunda alnmasn salamak C)Anadolu'da toplanacak Kongrelerin saysn artrmak D) Yerel direnileri balatmak E) gal gleri arasnda gr ayrl yarat mak
zm:
Temsil Kurulu'nun en nemli sorunu ierde ve darda tannma ve etkinlik sorunuydu. Temsil Kurulu'nun stanbul Hkmeti tarafn dan resmen tannmas hem yasal bir kurulu olduunu gsterdi, hem de lke iinde hala kurtulu hareketini benimsemeyen insanlarn d e s t e i n i k a z a n d . B y l e c e k u r u l u n etki sahas genilemi, temsil ettii g artmtr. Cevap E
2 0 . YS 1993
Kurtulu Sava srasnda, stanbul Hkmeti ile Temsil K u r u l u aadakilerin h a n g i s i n d e b i r l i k t e hareket etmitir? A) Amasya Genelges'nn yaymlanmasnda B) Amasya Protokollerinin hazrlanmasnda C) Sivas Kongresi kararlarnn alnmasnda D) Kuva-i Milliye'nin desteklenmesinde E) Erzurum Kongresi karalarnn alnmasnda zm: stanbul Hkmeti le Temsil Kurulu ilk kez Amasya Grmeleri'nde biraraya gelmiler ve karlkl baz protokollar hazrlamlardr. A,C,D ve E seeneklerinde verilen gelimeler Amasya Grmeleri'nden nce olduu iin zaten stanbul hkmeti bu faaliyetleri dur durmak istemitir. Olaylar bu ekilde durdu ramayacan da anlaynca grme yolunu semitir. Bylece Temsil Kurulu'nu kontrol etmek istemitir. Cevap B
zm: 9. Sorunun aynsdr. Grdnz gibi soru metni ayndr. Sivas Kongresi ulusal bir kon gre olacandan dolay buraya gelecek kim selerin halk temsil etmeleri art koulmutur. Mustafa K e m a l Paa, Kurtulu h a r e k e t i n i halka m a l e t m e k ve m c a d e l e iin g e r e k l i kararlar halkn almasn salayarak rgtlen meyi hzlandrmak istemitir. A , C , D ve E s e e n e k l e r i , Sivas K o n g r e s i yelerinin seilmesiyle ilgili deillerdir. Kurtulu Sava'nn baarya ulamas iin yaplan almalardr. Cevap B
2 1 . SS 1994 1 9 . YS 1992
A m a s y a P r o t o k o l ' y l e A n a d o l u ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti yasal bir kurulu olarak stanbul Hkmeti'nce tannmtr. stanbul Hkmeti'nce tannmas, bu cemiyete hangi k o n u d a nemli bir i m k a n salamtr? A) Temsil Kurulu'nu oluturmas B) Mustafa Kemal'i bakan semesi C) yelerini seimle belirlemesi D) Ulusal cemiyetleri bnyesinde toplamas E) Siyasi etkinliini artrmas Erzurum Kongresi'nin bu t u t u m u aada kilerden hangisini g s t e r i r ? A) Meclis gibi hareket edildiini B) stanbul Hkmeti'ne yardmc olunmak istendiini C) Ekonomik sorunlara siyasi sorunlardan daha ok nem verildiini D) Yabanc lkelerle ilikilerin arttn E) tilaf Devletleri'nin A n a d o l u harekatna bak asnn deitiini Erzurum Kongresi'nde yalnzca i politikay i l g i l e n d i r e n ilkeler d e i l , baz d politika ilkeleri de belirlenerek ilan edilmitir.
zm: Demokratik sistemlerde i ve d politikann temel esaslarn meclisler belirlemektedir. Bu genel bir prensiptir. Erzurum Kongresi ulusal direni in gerekti ve d politikayla ilgili kararlar aldna g r e m e c l i s g i b i hareket ettii anlamna gelir. Cevap A \ j
zm: Sivas K o n g r e s i 4-11 E y l l 1919 ylnda yapld. Mebuslar Meclisi 12 Ocak 1920'de, Kuva-i Milliye 15 Mays 1 9 1 9 ' d a , Felah- Vatan Gurubu 12 Ocak 1920'de kurul mulardr. stanbul Hkmeti ise 19.yzylda ortaya k mtr. O l a y l a r n t a r i h l e r i n e b a k a r s a k Temsilciler Kurulu olduunu grrz. Cevap D
2 2 . YS 1994
I. stanbul Hkmetinin Anadolu harekatn tanmas II. Mebuslar Meclisinin kapanmas III. stanbul Hkmeti'nde deiiklik olmas IV. tilaf devletleri arasnda gr ayrl k mas V. Anadolu'da isyanlarn sona ermesi Milli Mcadele dneminde Temsilciler K u r u l u ile stanbul H k m e t i t e m s i l c i s i n i n Amasya'da bir p r o t o k o l imzalamas, yukardakllerden hangilerinin bir gster gesidir? A) v e III D) III ve IV zm: B) II ve III E) V ve V C) H v e V | | I
2 4 . YS 1995
Milli Mcadele tarihimizde "Bat Cephesi "ol arak adlandrlan cephe, aa d a k i l e r d e n hangisinde alnan kararlar sonucunda kurulmutur? A) Balkesir ve Alaehir Kongreleri B ) zmir M d a f a a - i H u k u k - i O s m a n i y e Cemiyeti C) Erzurum ve Sivas Kongreleri D) Nazilli ve Afyon Kongreleri E) Edirne ve Lleburgaz Kongreleri
zm: Yunanllar 15 Mays 1 9 1 9 ' t a zmir'i gal etmilerdir. zmir'in igali ve Bat A n a d o l u d a k Y u n a n lerleyii k a r s n d a kongreler toplanmtr. Mustafa Kemal Havza Kongresi ile igali protesto ederken Balkesir ve Alaehir kongreleri ile Yunanllar'a kar strateji belirlemi Bat Cephesi oluturulmu tur. Asker toplayan bu kongreler Yunan ilerle yiine kar rgtlenmi ve cepheye gnder ilmitir. Cevap A
i
Amasya Protokolleri, Temsil Kurulu'nun b y k bir baars o l d u u n a g r e b u grmelerin de olumlu sonularnn olmas gerekir. Seeneklere baktmzda T e m s i l Kurulu'nun ve temsil ettii g c n lehine iki olay grlmektedir. K.,IV. ve V paragraflar Amasya Protokolleriyle ilgisiz yorumlardr. Cevap A
23. YS 1994
Sivas Kongresi'nde A n a d o l u ve Rumeli Mdafaa- Hukuk Cemlyeti'nin ilkeleri dorultusunda, lke inde ve darya kar siyasi ve dari kararlar alabilmek yetkisi aadakilerden hangisine ver ilmitir? A) Mebusan Meclisi B) Kuva-i Milliye C) stanbul Hkmeti D) Temsilciler Kurulu E) Felah- Vatan gurubu
SON MEBUSLAR MECLS VE MS AKI MLL 1981 -1995 SS - YS SORULARI ANALZ

SS
Toplam soru says
BLM
^lJ
1.
j YILLAI
rr
YS
Toplam
SS 1981 " S o n O s m a n l M e b u s l a r Meclisi, seimle gelen yelerden olumutu. Bu Meclis tilaf Devletlerince kapatld. Bunun zerine baz Meclis yeleri yeni kurulan TBMM'ye katldlar. O s m a n l M e b u s l a r M e c l i s i y e l e r i n i n ilk TBMM'ye ye kabul edilmeleri, TBMM'nin hangi kararna dayandrlabilir? A) Meclis.yrtme yetkisini hkmet eliyle kullanr. B) TBMM 'nin stnde bir kuvvet yoktur. C) Yasam ve y r t m e yetkileri TBMM'de toplanr. D) Vatann geleceini ulusal irade belirleye cektir. E) Meclisin bakan.hkmetin de bakandr. zm: S o r u k k n d e n h a r e k e t l e S o n Osmanl Mebuslar Meclisi yeleride seimle belir lendiinden dolay demek ki ulusal irdadenin stnl ile olumutur. Bu yelerin yeni alan TBMM'ye ye kabul edilmeleri, bun larn n c e d e n seilmi olmalarndan kay naklanyor. Yani her durumda lkenin gele ceini ulusal irade belirleyecektir. TBMM'nin tavr bu zellikle aklanabilir. Cevap D
kan Toplam kan Toplam kan soru soru soru soru soru says says says says says
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
TCPl/M
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17
1 1 2 1 2
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43
2 -
1 2 2 2 1 3 13
1 -
1 1
240
326
566
1981 - 1995 yllan arasnda, Son Mebuslar Meclsi ve Misak- Milli k o n u s u n d a n kan soru yzdeleri:
2.
SS 1981 A a d a k i o l a y l a r n h a n g i s i , Mustafa Kemal'e, ulusal mcadeleyi padiah adna da y r t t n s y l e m e olana vermiir? A) s t a n b u l ' u n tilaf D e v l e t l e r i n c e igal edilmesi B) Mustafa Kemal'in istifa ederek grevin den ayrlmas C) stanbul Hkmeti'nin Mustafa Kemal'i ldrtmek istemesi D) Baz d e v l e t a d a m l a r n n stanbul'dan ayrlarak Anadolu'ya gemesi E) M u s t a f a K e m a l ' i n Amasya'da stanbul Hkmeti temsilcisiyle grmesi
: % 3,75 : % 1.226 : % 2,296 oranndadr.
Son Mebuslar Meclisi ve Msak- Milli zm: Son Osmanl Mebusan Meclisinde oluturu lan Felah- Vatan grubunun almalaryla 28 Ocak 1820'de Misak- Milli kabul edilmitir. B u o l a y z e r i n e tilaf D e v l e t l e r i 1 6 M a r t 1 9 2 0 ' d e s t a n b u l ' u i g a l ettiler. B u i g a l Mustafa Kemal'e milli mcadeleyi igal altnda bulunan padiah adna yrttn syleme frsat domutur. Cevap A 3. SS 1986 Son Osmanl Mebuslar Meclisi'nde alnacak kararlarn t a s l a n M u s t a f a K e m a l Paa hazrlad h a l d e , s a d e c e vatann b t n ln korumaya ynelik kararlarda bu taslaa uyulmu, dierlerinde uyulmamtr. Mebuslarn b y l e farkl kararlar almalarn da a a d a k i l e r d e n h a n g i s i en o k e t k i l i olmutur? A} ounluun Saltanat'a bal olmas B) K e n d i k a r l a r n k o r u m a a b a s n a girmeleri C) Demokratik kurallara uymaya almalar D) tilaf Devletleri'nn basksndan korkmalar E) ounluun manda taraftar olmas zm: Son O s m a n l M e b u s l a r M e c l i s i O s m a n l Devleti'nin bir y a s a m a o r g a n d r . D o a l olarak bu m e c l i s O s m a n l Devleti'nin yaamn d e v a m e t t i r m e k iin kararlar almtr. Bunun aksi olmas eyann tabiatna aykrdr. B u n d a n dolay M e b u s a n Meclisi yeleri vatann bamszl ile ilgili kararlarda tereddt gstermemilerdir. Ancak mecliste Mdafaa grubu ve Mustafa Kemal'in bakan seilmesi g i b i d u r u m l a r d a ilgisiz d a v r a n mlardr. B u n u n n e d e n i d e Saltanata olan ballklardr. Cevap A ; j i j | j \ j | j ; j zm:
115
j
)
Wilson Prensiplerine gre ounlukta olunan yerlerde toplumlara Self-Determinasyon ver ilecekti. Bunun anlalmas iin halk oylamas (plebisit) yaplacakt. Deiik sebeplerle kay b e t t i i m i z Kars, A r d a h a n , B a t u m ve Bat Trakya'nn yeniden kazanlmas iin Osmanl Hkmeti halk oylamas yaplmasn Wilson'a dayanarak istemektedir. Bu blgelerde Trk ve Mslman nfus her y n y l e fazlayd. Buna gvenerek halk oylanmas istenmitir. Cevap C
5.
SS 1987 Osmanl Mebusan Meclisi,datlmadan nce Misak- Milli'yi kabul ederek Trk yurdunun paralanmasna raz olmadn ortaya koy mutur. Bu d u r u m a r a m e n Sevr Antlamas'n kabul etmekle padiah aadakilerden hangisine ters d m t r ? A) ounluun grne B) Aznlk karlarna C) Monorik anlaya D) tilaf Devletlerinin grne E) Mondros Antlamas hkmlerine zm: o k ar artlar tayan Sevr A n t l a m a s Kurtulu Sava'ntn amalarna ters bir uygu lama idi. Trk halk bamszlk iin mca dele verirken, Sevr adyla y e n i d e n esaret d n e m i n i b a l a t a c a k bir a n t l a m a k a b u l edilmektedir. Padiahn bu tavr Trk Milleti'nin tutumuna ters bir giriimdir. Trk m i l l e t i b u a n t l a m a y a k a r b y k bir mcadelenin iinde olmutur. Cevap A
4. SS 1987
Misak- Milli b e l g e s i n d e B a t u m , A r d a h a n , Kars ve Bat Trakya iin gerekirse serbest oylama yaplabilecei gr yer almtr. Bu yrelerin hangi zelliinden dolay serbest o y l a m a n n k a r l a r m z a u y g u n olaca d n l m t r ? A) Stratejik bakmndan nemli blgelerde olmalar B) Uzun sreden beri Osmanl ynetiminde bulunmalar C) Halkn ounluunun Trk ve Mslman olmas D) Verimli topraklarna sahip olmalar E) Temsilcilerin Meclis-i M e b u s a n ' d a etkili olmalar | i i
6.
SS 1988 Msak- Mili belgesinde politik, ekonomik ve mali g e l i m e m i z i k s t e k l e y e n v e h u k u k u alannda hakimiyetimizi snrlayan imtiyaz larn ortadan kaldrlmas hkm bulunmak tayd. Bu hkmle, aadakilerden hangisinin ortadan kaldrlmas amalanmtr ? A) Dine dayanan devlet dzeninin B) Osmanl saltanatnn C) Aar vergjsinin D) Eski eitim sisteminin E) Kapitlasyonlarn
| | j ! |
116 zm: Misak- Milli 28 Ocak 1920'de ilan edilmitir. A,B,C ve D seeneklerinde verilen gelimeler Kurtulu Savainn bitiminden sonra mey dana gelen olaylardr. Zaten soruda verilen e k o n o m i k , mali, politik ve hukuki alandaki snrlamalar yani imtiyazlar, kapitlasyonlar anlamna gelmektedir. Cevap E ; I |
Son Mebuslar Meclisi ve Misak- Milli
9.
SS 1991 M u s t a f a Kemal'in Son Osmanl Mebuslar M e c l i s i n d e Mdafaa- H u k u k Grubu olu turmasn istemesinin amac aadakiler d e n hangisidir? A) Vatann btnlnn korunmas yolun da kararlar alamak B) Padiahn yetkilerini artrmak C) Hkmette deiiklik yaplmasn salamak D)Meclisin t o p l a n a b i l m e s i iin gerekli ounluu salamak E) Yasama ve yrtme organlar arasnda uyum salamak zm: Mustafa Kemal Meclis-i Mebusan'n verecei btn kararlarda milletin kuvvetine dayan masn istiyordu. Bu ise mecliste kuvvetli bir grubun meydana gelmesiyle salanabilirdi. Anadolu adna seilen bu milletvekillerinin bir araya gelmeleriyle vatann btnln lgilendiren kararlar alabilirlerdi. Bunun iin Mustafa Kemal Mdafaa- Hukuk Grubunu srarla kurmak istiyordu. Aksi takdirde stan bul'da tilaf devletlerinin her an bir basks olabilirdi. Cevap A
7.
YS 1988 Kurtulu Savainn balad yllarda gerekleen: I. stanbul'un Anlama Devletleri'nce igal edilmesi, II. H e y e t i T e m s i l i y e n i n ( T e m s i l K u r u l u ) Ankara'ya gelii, III. Son Osmanl Mebusan Meclisi'nin toplan mas Olaylarn kronolojik sras aadakilerden hangisidir? A)
l.,ll.,lll.
B) lll.,IL,l.
C)lll.,l.,ll. E) ll.,lll.,l.
D)l.,lll.,ll. zm:
stanbul'un igali 16 Mart 1920'de,Temsil K u r u l u ' n u n Ankara'ya gelii, 27 Aralk 1919'da, Son Osmanl Meclisinin toplanmasda 12 Ocak 1920'de olmutur. Bu olaylarn olu srasna gre sralarsak doru cevap E seeneidir. Cevap E
) j j i
8.
SS 1989 Osmanl mparatorluunda, tilaf Devletleri nin aadaki giriimlerinden hangisi doru dan "milli iradeyi" yok etmeyi amalamtr? A) Boazlarn ynetimine el koymalar B) Mebusan Meclisini datmalar C) Osmanl O r d u s u ' n u n b y k bir ksmn terhis ettirmeleri D) Karadeniz kysndaki baz nemli nokta lar kontrol altna almalar E) U l a m ve h a b e r l e m e s i s t e m l e r i n i n iletilmesine el koymalar zm: Milli rade s e i m l e b e l i r l e n i r ve m e c l i s t e bulunur. Seeneklerde milli irade ile ilgili olan olay Mebusan Meclisidir. A, C, D ve E seenekleri daha ok bamszlklara snrla ma getiren hkmlerdir. Cevap B
10. YS 1993
A a d a k i l e r d e n h a n g i s i s o n Osmanl Mebuslar Meclisi'nin onayndan gemitir? A) Takrir-i Skun Kanunu B) Hiyanet-i Vataniye Kanunu C) stiklal Mahkemeleri D) Msak- Milli E) Tekalif-i Milliye Emirleri zm: S o n O s m a n l M e b u s a n M e c l i s i 12 Ocak 1 9 2 0 ' d e a l p 16 M a r t 1 9 2 0 ' y e kadar almtr. Bu soruyu seeneklerde verilen olaylarn tarihlerini vererek zebiliriz. T a k r i r - i S k n 4 M a r t 1 9 2 5 , Hyanet-i V a t a n i y e 2 9 N i s a n 1 9 2 0 ' d e , stiklal Mahkemeleri 11 Eyll 1920'de Misak- Milli 28 Ocak 1920'de, Tekalif-i Milliye Emirleri de 8 Austos 1921'de meydana gelmitir. Cevap D
Son Mebuslar Meclisi ve Misak- Milli
117 zm: Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Gurubu adna seilen milletvekilleri stanbul'a vardk larnda ilk olarak Mustafa Kemal'in direktifleri dorultusunda adna seildikleri grubu kura caklard. Fakat Mustafa Kemal'in ifadesiyle nansz, rkek ve ekingen duran bu mil letvekilleri istanbul'da grlerini deitir milerdir. A,C ve D seenekleri yanl ve ilgi siz yorumlardr. D s e e n e i eldirict g i b i grnmektedir. Fakat stanbul zaten fiilen igal altnda o l d u u n d a n dolay byle bir ama gdlm olamaz. Cevap B
11. SS 1994
Milli Mcadele d n e m i n d e tilaf Devletleri, Mebuslar Meclsi'nin toplanmas iin igal altndaki blgelerde yaplan seimleri engelleyecek bir harekette bulunmamlardr. Fakat M e c l i s t e Misak- Milli ilan e d i l i n c e M e c l i s i b a s m l a r , m e b u s l a r n bazlarn tutuklayarak srgne gndermilerdir. tilaf Devletlerinin tutumlarndaki bu d e i i k l i i n nedeni aadakiierden hangi sidir? A) Trk Halkna sempatik grnmek istemeleri B) Meclis'in stanbul'da toplanmasna kar olmalar C) Alnan kararlan beklentilerine aykr bul malar DJstanbul Hkmeti ile Anadolu arasnda anlama ortamnn domasn istemeleri E) Trk Halknn kendileri ile bar yapaca na nanmalar zm: S o r u k k n d e d e b e l i r t i l d i i g i b i tilaf Devletleri seimlere karmamlardr. nk seilenlerin tilaf Devletler'nn karlarna aykr davranacaklarn beklememektedirler. Ancak ortaya kan tablo ok farkl o l m u Misak- M i l l i g i b i bir b e l g e n i n k a b u l d o r u d u n igallere kar bir t e p k i zellii gsterdii iin Meclis-i M e b u s a n ' kapatmlardr. tilaf Devletleri igalci olduklarndan A ve E seenekleri cevap olama2,B ve D ise itilaf Devletlerinin byle bir politikas olmadndan cevap olamazlar. Cevap C i \ | |
1 3 . YS 1994
Son Osmanl Mebuslar Meclisi'nde vatann btnl ilke olarak kabul edilmi, ancak stanbul Hkmeti daha sonra bu ilkeye ters dmtr. Aadakiierden hangisi stanbul Hkmeti'nin bu ilkeye ters dtnn bir gstergesidir?
[ \ ; !
A) Sevr Antlamas'n kabul etmesi B) Lozan Konferansina katlmak istemesi C) Amasya Grmeleri'ne temsilci gnder mesi D) Londra Konferans'na katlmas E ) T B M M ile a n l a m a k z e r e B l e c i k ' e delege gndermesi zm: Son Osmanl Mebuslar Meclsi'nin ald en nemli karar Misak- Mlli'yi kabul etmesidir. Misak- Milli ile Trkler'in o t u r d u u yerler, hibir ekilde ayrlk kabul etmez karan alnmtr.Ancak daha sonra kabul edilen Sevr A n t l a m a s ile t o p r a k l a r n b l l m e s i salanmtr. B, C, D ve E s e e n e k l e r i n i n o l u m s u z bir s o n u c u olmamtr. B u n d a n d o l a y cevap olamazlar. Cevap A
12. SS 1994
Son Osmanl Mebuslar Meclisinde Anadolu ve Rumeli Mudafaa-i Hukuk Cemiyeti adna seilen Mebuslar C e m i y e t i n adn tayan grup yerine,Felah- Vatan adyla yeni bir grup kurmulardr. Bu durum a a d a k i i e r d e n h a n g i s i n i n b i r gstergesdir? A) Ulusal Kurtulu harektnn balatlmak istendiinin B) Mebuslarn grlerini deitirdiklerinin C) gal k u v v e t l e r i n i n M e b u s l a r M e c l i s i zerindeki basklarnn azaldnn D) stanbul'un igal edilmesinin engellenmek istendiinin E) Padiahn yetkilerinin snrlandrldnn j j j | j ;
T B M M
VE
DNEMI
1.
BLM
1981 -1995 OSS - YS SORULARI ANALZ
YS 1981 Mustafa Kemal Ulusal Bamszlk Sava'mza ilikin n e m l i kararlarn aln masnda a a d a k i l e r d e n h a n g i s i n i temel ilkelerinden biri olarak uygulamtr? A) Ksa srede kesin sonu verecek zm lere ynelmek B) Askeri zmleri siyasal zmlere tercih etmek C) Son sz syleyen kii olmak D) Heyet ya da meclis yelerinin gr ve onaylarn almak E) Dmanlarn gsz olduunu savunmak zm: Ulusal Kurtulu Sava'mzn bandan itibaren genelgeler, kongreler ve meclis alarak nemli kararlar alnmtr. Mustafa Kemal Paa bamszlk savann n d e r i olarak ortaya kmasndan sonra ilk olarak geldii Samsun'da, Havza'da ve Amasya'da arkadalaryla birlikte ortak bildiriler yayn lad. Erzurum ve Sivas'ta blgelerden ve lke genelinden gelen temsilcilerle baz kararlar ald. TBMM'nin almasyla birlikte bu gelenek devam etti. A, B ve E seenekleri konuyla tamamen ilgi sizdir. C seenei ise kongreler genelgeler ve meclis kavramna zt bir grtr. Bundan dolay cevap olamazlar.
YILLAR
SS
Toplam kan
YS
Toplam
:
kan
soru says 15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 240
soru ayia
soru says 17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 326
Toplam . Toplam kan soru soru soru says says says 3 2 1 1 1 1 1 1 32 35 33 30 31 33 41 41 41 1 1 41 41 41 41 42 43 566 3 3 1 1 1 2 1 1 4 2 2 1
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
TCRPtA
2 1 1 1
1 16
1 8
2 24
Cevap D
2.
1981 - 1 9 9 5 yllar a r a s n d a , T B M M v e Dnemi yzdeleri: konusundan kan soru
YS 1981 lk T B M M ' n i n ald aadaki kararlardan hangisinde, stanbul H k m e t i n i n yok sayld en belirgin bir biimde ortaya kmaktadr? A) Hkmet kurmak gereklidir. B) TBMM'nin stnde bir kuvvet yoktur. C) Geici bir hkmet bakan tanmak veya padiah vekili atamak doru deildir. D) TBMM yasa yapma ve yrtme yetkisine sahiptir. E) Padiah ve halife meclisin dzenleyecei yasaya gre yerini alr.
% 3,33 % 4,907 % 4,240 oranndadr.
TBMM ve Dnemi zm: G r l d g i b i b t n seenekler stanbul H k m e t i n i n yok sayld anlamna gelmek tedir.Soruda en belirgin olan s o r u l d u u n a gre seenekleri incelediimizde A,C,D ve E seenekleri btnyle B seeneinin ierii olmaktadr. TBMM'nin belirlemedii bir hkmetin kabul edilmeyecei ifade edilmektedir. Cevap B
119
4.
SS 1982 Ulusal Kurtulu Savaimzn d e v a m ettii gnlerde Bat Anadolu'daki Kuvay- Milliye birliklerine sulularn bir emir gnderilerek cezalandrlmamas, bu yuttalarn bir sulu grlen yurttalarn cezalandrlmamas stik lal Mahke- meine verilmesi istenmitir. Bu emrin, aadaki amalardan hangi sine y n e l i k o l d u u sylenemez? A) Devlet otoritesini gerekletirme B) Sulularn cezalandrlmasn geciktirme C) Ulusal birliklerin savunma dndaki yetki lerini snrlandrma D) Halkn Kuva- Milliye'ye olan gvenini koruma E) Suluyu susuzdan ayrma zm:
3.
YS 1981 Ulusal Kurtulu Savaimzn devam ettii yl larda Anadolu'ya geerek Kurtulu Savaina katlanlardan bazlar, Mustafa Kemal Paann, " z m i r c e p h e s i n d e g i d i p k o m u t a y e l i n e a l m a s ojerekrfee.^., ^ T V \u\Yusunu g i d e r m e k i i n h k m e t kurmakla u r a t g m " ileri srmlerdir. Bu g r aadakiterin h a n g i s i n d e n kaynaklanm o l a m a z ? A) Anayurdun bir an nce dman igalin den kurtarlmas isteinden B) H k m e t k u r m a almalarnn sava uzataca dncesinden C) stanbul Hkmeti'nin vatan kurtarabilecei nancndan D) Mustafa Kemal Paa'nn daha ok askeri alanda baarl olaca inancndan E) Mdafaa-i Hukuk cemiyetlerinin kurtulu in yeterli grlmesinden
^ j j I f
T B M M ' n i n almasn takip eden gnlerde otoriteyi ve birlii bozucu i isyanlar hzlan mtr. Bu durum Anadolu'da byk kark l k l a r a n e d e n o l u y o r d u . Butuo. CHTVCY ^ ^ j m e ^ vvr\ n\em\er alnd. A,C,D ve E seenekleri sulularn cezalandrlmasnn birer amatandr. B s e e n e i ise a l n a n bu k a r a r a zt br harekettir. Cevap B
\ |
5.
YS 1982 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i , lk T r k i y e B y k Millet Meclisi'nin k u r u l u amalar arasnda yer almamtr? A) Ulusal birlii gerekletirme B) Dzenli bir ordu kurma C) Vatan dmanlardan kurtarma D) Halifelii kaldrma E) Ulusal irade'yi hakim klma zm: lk TBMM 23 Nisan 1920'den 1 Nisan 1923 ylna kadar ok nemli faaliyetler gerek letirdi. Kurtulu Savan yneten lk TBMM, Kurtulu Savann bitiminden sonra sona ermitir. A,B,C ve E seenekleri ilk TBMM'nin kurulu amalandr. Halifeliin kaldrlmas 3 Mart 1924 ylnda yapld iin sorunun ceva bdr. Z a t e n K u r t u l u Sava s r a s n d a r e j i m i n deimesine ynelik bir kararn alnmas son raya braklmtr.
zm: Soru kknden de anlald gibi stanbul' dan baz aydnlar ve yurtseverler ayrlarak Anadolu'da Kurtulu Savaina katlmlardr. Bu y u r t s e v e r l e r biraz a c e l e c i d a v r a n a r a k hazrlk y a p l m a d a n , r g t l e n m e d e n ve halkn birlik ve b t n l s a l a n m a d a n savan balamasn istemektedirler. A, B, D ve E seenekleri bu direnilerin bir sonucudur. C seenei ise bu yurtseverlerin byle bir d n c e d e olmalar stanbul'dan Anadolu'ya gelmeleriyle elimektedir. Cevap B
i |
Cevap D
120
TBMM ve Dnemi YS 1982 Ulusal Kurtulu Savamzn balad g n l e r d e M u s t a f a Kemal Paa askeri alan dan daha o k bir millet meclisi ve bu m e c l i s e bal bir hkmet kurmaya n c e lik v e r m i t i r . M u s t a f a Kemal Paa'nn bu yolla ulamak stedii ama nedir? A) B) C) D) E) Bamszlk savan balatmakla hakl olduklarn dnyaya duyurmak Ulusal gleri birletirmek Dandan ekonomik yardm almak isyanlara son vermek kendi yetkilerini artrmak
6.
8.
YS 1984 lk T B M M Hkmeti yeleri kimler arasn d a n seilmitir? A) Kurtulu Savan yrten komutanlar B) Meclis dndaki yetenekli kiiler C) Osmanl Mebuslar Meclisi yeleri D) Meclis Bakanlinca belirlenen kiiler E) Trkiye Byk Millet Meclisi yeleri zm: lk TBMM hkmeti ilk TBMM'den seilmitir. C s e e n e i b y k br e l d i r i c i d i r . Fakat Mebusan meclisi yeleri TBMM yesi olarak kabul edilince Osmanl Meclisi yelii doru dan sona ermitir. Cevap E
zm: Mustafa Kemal, Kurtulu Savaimzn ban dan itibaren takip ettii politika lkeyi iinde bulunduu artlarn etkisiyle ortak duyarlla ulatrmaktr. Bu a m a l a S a m s u n , Havza, A m a s y a , E r z u r u m , Sivas'a bizzat g i d e r e k halk bilinlendirmeye almtr. Genelgeler ve K o n g r e l e r y o l u y l a halk r g t l e m i ve ulusal gleri birletirmitir. Bu politika uzun bir zaman alm, hatta samimi yurtseverler bile tepki gstermilerdir. Cevap B
9.
YS 1985 I. Vatan ve milletin kurtuluunu hereyin stnde tutma II. lke ynetimini elinde b u l u n d u r a n tek organ olma III. Kurduu hkmeti devam ettirme V . D i l i k i l e r d e g l o l m a p r e n s i b i n i benimseme VI. Ayaklanmalar bastrma Y u k a r d a k i l e r d e n hangileri, ilk TBMM'nin M i l l i M c a d e l e ' n i n s o n u n a k a d a r dzenli almasn ve sratli karar almasn salamtr? A ) l II. B) III., IV. D) V.,VI. C) IV., V. E) III., V.
7.
YS 1983 A n l a m a Devi etleri'nin Osmanl M e b u s a n M e c l i s i ' n i k a p a t m a l a r , aadaki olaylar d a n h a n g i s i n e yol amtr? A) Erzurum ve Sivas kongrelerinin yaplmasna B) Ulusal derneklerin birletirilmesine C) Amasya Grmeleri'nin yaplmasna D) Amasya Tamimi'nin yaynlanmasna E) TBMM'nin Ankara'da almasna zm: Anlama devletleri, 28 Ocak 1920'de Misak' Milli'yi k a b u l e d e n Meclis-i Mebusan- 16 Mart 1920'de kapatmlardr. Antlama Devletlerinin meclisin alna izin vermeleri, meclisten aleyhlerine bir kararn kmasn beklememeleriydi. Ancak bunun farkl olmas bu devletleri harekete geirdi. Zaten A.B.C ve D seeneklerinde meydana gelen olay, 16 Mart 1920'den nceki olaylardr. Bu ynyle cevap olamazlar. E seeneinde verilen T B M M ' n i n almas ise 23 Nisan 1920'de meydana gelmitir. Cevap E
zm: I.TBMM, deiik d n y a grlerine sahip ok sayda eilimi bir araya getirdi. Farkl dnceye sahip insanlarn en byk amac lkeye yeniden bamszln kazandrmakt. te bu dnce T B M M 'nin devamllnda en nemli etken olmutur. TBMM tek hedef olarak, Kurtulu Savain baaryla sonuca ulatrmay istemitir. Zaten T B M M lke ynetimini btn organ laryla birlikte elinde b u l u n d u r m u t u r . Bylece hem sratli kararlar alm, hem de dzenli almtr. Cevap A
TBMM ve Dnemi
121
10. SS 1986
Trkiye'de, Kurtulu Savat'nn hazrlk dne m i n d e Mahalli Kongreler yaplarak T B M M kurulmutur. Bu gelimeler, aadakilerden hangisi i i n bir hazrlk saylamaz? A) Yeni bir devlet kurma B) Ulusal egemenlii hakim kima C) Demokratikleme srecini balatma D) Ulusal Bamszl kazanma E) Yerel ynetimlere arlk verme zm: Mahalli Kongreler, ulusal birlik ve btnl s a l a m a k amacyla E d i r n e ' d e n Erzurum'a yurdun ok deiik yerlerinde rgtlendiler. Kongreler ulusal gleri birletirmek, bylece Kurtulu Sava'nda etkinlik kazanmada nemli roller oynadlar. A,B,C ve D seenekleri blgesel kongrelerle balayan gelimelerin bir sonucudur. E s e e n e i ise d e m o k r a s i y i g e l i t i r m e y e ynelik bir durumdur. Cumhuriyet dneminin bir olaydr. Cevap E
1 2 . YS 1987
T B M M Hkmeti, k u r u l u u n u n ilk yllarn da, yabanc devletlerle siyasal ilikiler ( d o s t l u k i l i k i l e r i ) k u r a r k e n aadakiler d e n hangisine n c e l i k l e dikkat etmitir? A) Ynetim ekli benzerlii B) .Ekonomik yardmlama C) Bamszla sayg D) Snr yaknl E) Askeri g zm: Kurtulu Sava srasnda Trk Milleti iki trl mcadele ediyordu. Hem stanbul Hkmetine kar hem de igalcilere kar. TBMM mcadele dneminde devletlerle olan i l i k i l e r i n d e d e v a m l o l a r a k bamszla s a y g p r e n s i b i n i e s a s almtr. Z a t e n d o s t l u u n kurulmasnda bamszlk temel ilkedir. Cevap C i
\ j
1 3 . YS 1988
lk T B M M , a a d a k i l e r d e n hangisini dierlerinden npe gerekletirmitir? j A) Yeni T r k Devletinin iik A n a y a s a s i n n kabuln B) Mudanya Atekes Antlamas'nn onay lanmasn C) Saltanatn kaldrlmasn D) G m r Bar A n l a m a s i n n o n a y l a n masn E) Ankara Antlamas'nn onaylanmasn zm: Bu bir kronoloji sorusudur. Olaylarn gerek leme zaman bilinirse soru kolayca cevap lanr. lk Anayasa, 20 Ocak 1921 'de Mudanya, 11 Ekim 1922'de Saltanatn kaldrlmas, 1 Kasm 1922'de Gmr Antlamas, 3 Aralk 1920'de Ankara Antlamas, 20 Ekim 1921'de yaplmtr. Cevap D \
1 1 . YS 1986
T B M M ' n i n ilk yllarnda, Hyanet-i Vataniye Kanunu karlarak stiklal Mahkemeleri kurulmutur. B u n l e m i n , dzenli o r d u n u n k u r u l m a s dnda n c e l i k l e aadakiler den hangisinde etken olduu savunula bilir? A) Yeni bir anayasann hazrlanmas B) Ayaklanmalarn nlenmesi C) Cumhuriyetin kurulmas D) Halifeliin kaldrlmas E) Saltanatn kaldrlmas zm: Anadolu'da Ulusal Kurtulu mcadelesinin balamasyla birlikte olumsuz bir harekette b a l y o r d u . T B M M ' y e kadar i i s y a n l a r l a Kuva-i M i l l i y e , T B M M ' y l e b i r l i k t e d z e n l i ordular mcadele etmitir. Otorite boluun dan yararlanan isyanclar kkrtmalarnda etkiiyle ksa srede etkili hale geldiler. Bunun gstergeside TBMM aldktan tam alt gn sonra 29 Nisan 1920'de Hyanet-i Vataniye Kanununu karmasdr. Bu k a n u n u ilete bilmek amacyla da 11 Eyll 1920 de stiklal Mahkemeleri kurulmutur. Cevap B
1 4 . SS 1989
lk T B M M d n e m i n d e devletin en ok har c a m a yapt alan aadakilerden hangi sidir?
A) Tarm ve hayvanclk C) Sanayi
B) Ticaret D) Milli savunma
E) Ulam ve Haberleme
122 zm: lk TBMM 1920 -1923 yllar arasnda faaliyet gstermitir. Kurtulu Sava da 1919-1923 yllar arasnda olduuna gre.TBMM, yl b o y u n c a s r e n Ulusal Kurtulu Sava'n ynetmitir. Sava dneminde doal olarak her eyden nce askeri harcamalar birinci sray almaktadr. nk mcadele savaa dayanyordu. A,B,C ve E seeneklerinde yaplan yatrm ve harcamalar da askeri yani savunma nitelikli idi. Cevap D zm:
TBMM ve Dnemi
13. soru gibi bir kronoloji sorusudur. Her iki soruda da ayn tarz uygulanmtr. Olaylarn tarihlerine bakarak sorunun cevabn bulabiliriz. Misak-1 Milli, 28 Ocak 1920'de Takrir-i Skun, 4 Mart 1925'de Hyanet-i Vataniye, 29 Nisan 1920'da stiklal Mahkemeleri, 11 Eyll 1920'de Tekalif-i Milliye ise 8 A u s t o s 1921 ' d e yaplmtr. Cevap A
1 7 . YS 1989
Aadakilerden hangisi, ilk T B M M dne mi gelimelerinden biri deildir? A) Yeni bir hkmet kurulmas B) Dzenli ordunun kurulmas C) ok partili dzene geilmesi D) Vatann dmandan kurtarlmas E) Yeni bir anayasa yaplmas zm:
15. SS 1989
Mustafa Kemal 23 Nisan 1920'de Meclise verdii nergede " g e i c i kaydyla bir h k m e t reisi tanmak veya p a d i a h kay makam atamak d o r u deildir." demitir. Mustafa Kemal bu szleriyle aadakilerden hangisini anlatmak istemitir?
A) stanbul Hkmeti ile anlamaya alla can B) Halifeliin kaldrlacan C) Kendisinin meclis bakan seileceini D) Hkmet ve meclis bakanlarnn ayn kii olacan E) M e c l i s i n , kararlarnda bamsz olmas gerektiini zm: T B M M ' n i n a l m a s y l a y e n i bir T r k Devletinin temelleri atlmt. Kurulan hk met milli egemenlik esasna dayanan bir halk hkmetiydi. Bundan dolay meclisin halkn iradesine uygun olarak almas gerekirdi. B u n u s a l a m a k a m a c y l a M u s t a f a Kemal m e c l i s e ald g n bir n e r g e v e r e r e k meclis zerindeki engelleri ortadan kaldr mak istemitir. A,B,C ve D seenekleri ile Mustafa Kemal'in szleri arasnda bir iliki kurmak m m k n deildir. Cevap E 1 6 . YS 1989 A a d a k i l e r d e n hangisi lk T B M M ' n i n almasndan daha n c e o l m u t u r ? A) Misak- Milli'nin ilan edilmesi B) Takrir-i Skn Kanununun karlmas C) Hiyanet-i Vataniye kanununun karlmas D) stiklal Mahkemelerinin kurulmas E) Tekalif- Milliye Emirlerinin karlmas
G r l d g i b i T B M M ile ilgili s o r u l a r d a genellikle kronoloji arlkl sorular sorulmu, bu soruda 16. sorunun bir benzeridir. Yeni hkmet TBMM'nin almasyla birlikte kurul du. Dzenli Ordu 1921 yl balarnda, lke den dmanlarn karlmas 1922 yl son larnda, yeni anayasa 1921 balarnda, ok partili dzene ise 1946 ylndan itibaren gir ilmitir. Cevap C
18. SS 1990
lk T B M M k e n d i s i n i n s t n d e bir kuvvet tanmamakla aadakilerden hangisini y o k saymtr? A) Aznlk haklarn B) tilaf Devletlerini C) Osmanl ynetimini D) Eski antlamalar E) Kuva-i Milliye'yi zm: 15.sorunun aynsdr. Mustafa Kemal Paa ilk T B M M ' n i n a l d g n l e r d e m e c l i s e bir nerge vererek "TBMM'nin zerinde bir g yoktur." diyerek stanbul Hkmeti'nin Anadolu zerinde hibir etkisinin olmadn sylemitir. T B M M bir k u r u m o l a r a k k e n d i n i k a b u l ettirmede stanbul ynetimiyle kar karya gelmektedir. Cevap C
1 9 . YS 1990
Aadakilerden hangisi, ilk TBMM'nin ald kararlardan biri d e i l d i r ? A) stiklal Mar'nn kabul edilmesi B) Ulusal Hkmet'ln kurulmas C) Hyanet-i V a t a n i y e K a n u n u ' n u n k a b u l edilmesi D) Moskova'ya bir kurul gnderilmesi E) Tevik-i Sanayi Kanunu'nun kabul edilme si zm: Bu soruda bir kronoloji sorusudur. lk TBMM 1920-1923 yllar arasnda faaliyet gster mitir. stiklal Mar'nn kabul,12 Mart 1921'de J&6a7' ttutfrrietin kurutmas 24 Nisan 1920'de Hyanet-i Vataniye Kanunu, 29 Nisan 1920'de Moskova'ya bir kurul gnderilmesi, Haziran 1920'de Tevik-i S a n a y i K a n u n u ise 1927 ylnda yaplmtr. Cevap E
2 1 . YS 1991
E r z u r u m ve Sivas K o n g r e l e r i n d e seilen Temsil Kurulu'nun grevi aadakilerden hangisiyle s o n a ermitir? A) TBMM'nin almasyla B) Bat Cephes'nn oluturulmasyla C) stanbul'un igal edilmesiyle D) Mdafaa-i Hukuk cemiyetlerinin kurulmasyla E) Kuva-i Milliye'nin oluturulmasyla zm: E r z u r u m ve Sivas K o n g r e l e r i n d e s e i l e n Temsil Kurulu bir hkmet gibi kararlar alyor ve b t n bir A n a d o l u ' y u t e m s i l e d i y o r d u . Temsi Kurulu ocn tamamen halktan alv
3
p"Hiv,n
r r a r r u d M dT?y-
ordu. lemsi} Kurulu nemli almalar yap mtr. B u n l a r ; A m a s y a g r m e l e r i , Ankara'nn merkez yaplmas ve seimler y a p l m a s g i b i ok n e m l i ilerdi. Temsil K u r u l u , d a h a g e n i bir k u r u l o l a n ilk TBMM'nin alna kadar, Anadolu'yu temsil etme gcn devam ettirdi. Cevap A
20. SS
2 2 . SS 1992
23 Nisan 1920 tarihinde kurulan yeni Trk Devleti, ite ve dta baz olumsuz tepkilerle karlamtr. Aadakilerden hangisi, bu olumsuz tep kilere bir rnektir? A) A f g a n i s t a n ile T B M M arasnda d o s t l u k antlamas imzalanmas B) talyanlarn igal ettikleri yerlerden ekil mesi C) Londra Konferans'na TBMM Hkmeti'nin de arlmas Arrttamas'n imzalamas E) tilaf Devletlerinin Anadolu'da TBMM'ye kar kan ayaklanmalar desteklemesi zm: T B M M , kurulmasyla birlikte lke iinde byk isyan hareketleriyle karlamtr. Bu isyanlar, genellikle ngilizler'in kkrtmalar, stanbul H k m e t i ' n i n halk yanl bil g i l e n d i r m e s i , lkede ortaya kan otoriteboluu ve baz bilinsiz unsurlarn tutumlar sonucu kmtr. A, B, C ve D s e e n e k l e r i T B M M iin ok olumlu olaylardr. E seenei ise Anadolu'nun gvenliini zedeleyerek TBMM'nin otoritesini sarsmtr. Cevap E
1991 lk T B M M ' n i n , y e n i , bir d e v l e t d z e n i n e geilmesini salayc ynleri de bulunmasna ramen bu ynleri n plana karlmamtr. Byle b i r t u t u m u n amac a a d a k i l e r d e n hangisidir? A) tilaf Devletlerinin, T B M M ' y e kar d manca davranmalarn nlemek B) Vatann kurtarlmasna ncelik vermek C) Aznlklarn ayn devlet kurma giriimlerini nlemek D) Komu devletlerin gvenini
kazanmak.
zm: K u r t u l u S a v a i n n d e v a m ettii yllarda idareyi elinde bulunduran TBMM ulusal g leri byk oranda birletirmi, igallere kar halk duyarl bir hale getirmitir. Mustafa Kemal Paa bamszlkla beraber egemenlik mcadelesinin de verildiini biliyordu. Fakat birlii bozmamak iin devlet dzeni ile ilgili grlerini sonraya brakmtr. Bu dnemde var g c y l e v a t a n n k u r t a r l m a s i i n allmtr. Eer o yllarda ayn anda yeni bir devlet dzeninden bahsedilseydi ou yurt severler, ulusal mcadeleye verdii destei ekebilirlerdi. Cevap B
124
TBMM ve Dnemi
2 3 . SS 1995
ngiltere Anadolu'daki milli hareketi Osmanl Hkmeti'ne kar basit bir ayaklanma sayp TBMM Hkmeti'ni tanmamay srdrrken, Fransa TBMM Hkmeti'ne anlama nerisin de bulunmutur. Bu d u r u m adakilerden hangisinin bir gstergesidir? A) ngiltere ve Fransa'nn Avrupa'nn byk devletleri olduunun B) Fransa'nn smrgeci anlaytan vazgetiinin C) F r a n s a ' n n O s m a n l D e v l e t i ' n i t a n madiinin D) ngiltere ile Fransa arasnda gr ayrl olduunun E) Fransa'nn etnik ayrmcl d e s t e k lediinin zm: ngiltere'de Fransa'da igalci ve birer itilaf Devleti'dirler. Her ikiside dmanmz olarak Mondros'tan sonra topraklarmz igal etmiler ve aznlklar kkrtmlardr. Fakat s o r u d a ifade e d i l d i i g i b i bu ki d m a n devletin T B M M ' y e kar davranlar farkl farkl olmutur. Bunun en nemli nedeni ki lke arasndaki Avrupa sorunudur. ngiltere, Almanya'nn Fransa in giderek tehlikeli olmas karsnda kaytsz kalnca, Fransa'da ngiltere'ye kar Anadolu'da tavr alm ve TBMM'yi tanyarak igal ettii topraklar terketmitir. Bunun s o n u c u n d a Londra Konferansnda balayan ayrlklarKurtulu Sava'nn sonuna kadar devam etmitir. Cevap D
2 4 . YS 1995
A a d a k i l e r d e n h a n g i s i ilk T B M M ' d e kabul edilmitir? A) Takhr-i Skun Kanunu B) Lozan Antlamas C) Ankara'nn bakent yaplmas D) Cumhuriyetin ilan edilmesi E) Mustafa Kemal'e Mareal rtbesi verilme si zm: lk TBMM, 23 Nisan 1920'de alm ve al malarna 1 Nisan 1923'te son vermitir. kinci TBMM ise 11 Austos 1923'te balam ve 1 Ekim 1927'ye kadar srmtr. Seenek lerde verilen olaylarn tarihlerini vererek ilk TBMM'nin almasn bulalm: Takrir-i Skun, 4 Mart 1925 Lozan Antlamas, 24 Temuz 1923 Ankara'nn bakent olmas, 13 Ekim 1923 Cumhuriyetin ilan, 29 Ekim 1923 Mustafa Kemal'e Mareallik rtbesinin verilmesi ise 19 Eyll 1921'dir. Cevap E |
BAT
CEPHESI
BLM
. SS 1981 "Ulusal K u r u t u l u Sava'mzn devam ettii yllarda Sovyet Rusya: l. Anadolu'daki ulusal bamszlk abalarn desteklemitir. II.Dileri B a k a n ' n n 16 M a r t 1 9 2 1 ' d e TBMM Hmmeti adna grmeler yap masn protesto etmitir. III. T B M M H k m e t i n i n 20 Ekim 1 9 2 1 ' d e Fransa ile yapt Ankara Antlamas' protesto etmitir. Sovyet Rusya'nn bu davranlarndan nasl bir s o n u karlabilir? A)TBMM Hkmeti'nin Bat ile sk iliki kur masn istemedii B) T r k i y e ' d e k i u l u s u l u k akmlarndan ekindii C ) T B M M H k m e t i n i darda v e i e n d e gsz brakmak stedii D) Bamsz bir Trk devletinin kurulmasnn istemedii E) TBMM Hkmetini devletlere kar koru maya alt zm: I., II. ve III. paragraftaki bilgiye dayanarak Sovyet Rusya'nn ulusal direni hareketini destekledii, b u n u n l a beraber Trkiye'nin bat ile ilikilerde bulunmasn istemedii ek ilde kanaate varlabilir. n k Rusya Kendi gvenlik ve g e l e c e i a s n d a n T r k i y e ' n i n batnn k a r s n d a olmasn istiyordu. Ortak dmanlarnn olmas Rusya'y rahatlatacakt. B.C.D s e e n e k l e r i I. p a r a g r a f t a k i bilgiyle elimektedir. E seenei ise Rusya bu tarih lerde zaten ngiltere, Fransa ve talya'nn tehdidi ile kar karyadr. Cevap A . S S 1982 nn Savalarin kazanan T B M M Ordusu, Bat A n a d o l u ' y u d m a n d a n t e m i z l e m e hareketine girimemi, bu ama, daha sonra Bakomutanlk Meydan S a v a i y l a gerek letirilmitir. n n S a v a l a n ' n n , K u r t u l u Savamz i i n d e k i balca r o l ne olmutur? A) stanbul Hkmeti'nin desteini salama B) TBMM kuvvetlerinin sava gcn snama C) Dmann gc hakknda bilgi edinme D) tilaf devletlerini,Yunanistan' destekle mekten caydrma E) Dman oyalayarak zaman kazanma
1981 - 1 9 9 5 S S - YS SORULARI ANAUZ
YILLAR
- SS
YS
Toplam kan Toplam kan Toplam kan Toplam soru soru soru soru soru sotu says says says says says says
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17
240
1 2
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26
326
3 1
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43
566
1 5 1
3 3 2 4 4 2 1 1
26
1 3 4 2 4 5 3 2 1
35
1 1 1
1981 - 1995 yllan arasnda. Bat Cephesi konusundan kan soru yzdeleri:
SS'de : % 3,75 YS'de :% 7,975 Toplamda : % 6,183 oranndadr.
126 zm: l.ve II. n n Savalar srasnda Dzenli Ordu yeni kuruluyordu. Bundan dolay yeni bir ordunun taarruz yapmas beklenemezdi, TBMM bu dnemde bir savunma sava yap mtr. A,B, ve C seenekleri ilgisiz ve eksik yorum lardr. D seenei ise ancak Sakarya Sava ile mmkn olabilmitir. Cevap E zm:
Bat Cephesi
i I j
Londra Konferans 21 ubat -12 Mart 1921 tarihinde yaplmtr. Seeneklerdek olaylar ncelersek B,C,D ve E seeneklerinin Londra K o n f e r a n s i n d a n s o n r a yapldn anlarz I.nn ise 6-10 Ocak 1921 'de dir. Cevap A
5.
3.
SS 1982 lk TBMM Hkmeti: I. l.ve II. nn Savalarn kazanmas zer ine S o v y e t l e r B i r l i i ile M o s k o v a Antlamas'n II. S a k a r y a M e y d a n Sava'n kazanmas zerine Fransa ile Ankara Antlamas'n III. Bakomutanlk Meydan Sava'n kazan m a s z e r i n e d e tilaf D e v l e t l e r i y l e Mudanya Atekes Antlamas'n yapmtr. Bu bilgilere dayanarak aadaki yarglar d a n hangisine ulalabilir? A) T B M M H k m e t i , haklarn s a v a a r a k alma yanlsdr. B) Sovyetler Birlii ile Fransa, Yunanllara kardr. C) S o v y e t l e r B i r l i i le F r a n s a , T r k l e r l e sava gze alamamlardr. D) TBMM Hkmeti, varln askeri alandaki baarlaryla kabul ettirmitir. E) Sovyetler Birlii, tilaf devletlerini TBMM hkmetiyle antlamaya zorlamtr. zm: T B M M , K u r t u l u Sava d n e m i n d e Bat C e p h e s i n d e d r t b y k sava yapm ve kazanmtr. Her savatan sonra TBMM birde siyasal baar kazanmtr. Bylece siyasal baarlar askeri baarlar takip etmitir. B,C ve E seenekleri hem ok yanl hem de ilgisiz yorumlardr. nk Sovyet- Rusya ile savama durumu ortaya hi kmamtr. A seenei ise temelde dorudur Fakat eksiktir. Cevap D
YS 1982 1921'de imzalanan Moskova Antlamas'nm aada verilen maddelerinden hangisi, T B M M H k m e t i ' y l e Sovyetler B i r l i i ' n i n siyasi alanda birlikte hareket edecekleri anlamn tamaktadr? A) Sovyetler Birliinin Msak- Milli'yi tan mas B) Osmanl Devleti ile arlk Rusya's arasn da mzalanm olan antlamalarn geer siz saylmas C) ki taraftan birinin tanmad devletler aras bir senedi dierinin de tanmas D) S o v y e t l e r B i r l i i n i n , k a p i t l a s y o n l a r n kaldrlmasn kabul etmesi E) ki devlet arasndaki ekonomik ilikilerin artrlmas zm: Siyasi a l a n d a iki devletin birlikte hareket e t m e l e r i b i r b i r l e r i n i b a l a y a n n e m l i bir kabullenmenin olmasna baldr. O halde Moskova Antlamas'nn herhangi bir mad desi hem Rusya'y hem de TBMM'yi bu art l a r d a b i r b i r i n e b a l a m a l d r . A,D ve E seenekleri yanlzca bir taraf veya karlkl karlar ilgilendirmektedir. B seenei eldiricl gibi grnmektedir. Ancak bu seenek ki tarafnda birlikte hareket etmeler ine ortam hazrlayan bir etken olabilir. Cevap C
I | I
j j
6.
4.
SS 1982 A a d a k i l e r d e n hangisi, Osmanl Devleti ile b i r l i k t e T B M M H k m e t i n i n L o n d r a Konferansna a r l m a s n d a e t k i l i o l m u tur? A) I. nn Muharebesi B) II. nn Muharebesi C) Sakarya Meydan Muharebesi D) Bakomudanlk Meydan Muharebesi E) Dogu illerinin dmandan temizlenmesi j
YS 1982 TBMM Hkmeti Londra Konferans'na katlarak Misak- Milli'yi dnya k a m u o y u na duyurmay amalamt. TBMM H k m e t i bu K o n f e r a n s a katlmakla tilaf Devletleri nin hangi k o n u d a Trkler aley hine bir propaganda balatmalarn da engellemi oluyordu? A) Trklerin Anadolu'daki aznlklara bask yaptklar B) Anadolu harekatnn, Osmanl Hkmetine kar bir hareket olduu C) Trklerin Anadolu'dan karlmas gerektii D) Trklerin bar g r m e l e r i n e katlma yarak sava srdrmekte olduklar E) Saltanatn ve Halifeliin korunmas gerektii
iati Cephesi
Bat Cephesi zm: zm:
127
2 Mart 1921 rdeki olaylar irinin Londra n anlarz ir. Cevap A
tlamas'nn len hangisi, er Birlii'nin t edecekleri
tilaf Devletleri, h e m topraklarmz haksz yere igal ediyorlar hem de topraklarn s a v u n u l m a s n d a n d o l a y T r k l e r i n bar istemedikleri eklinde kamuoyuna olumsuz bir propaganda yayyorlard. TBMM' de hemm c a d e l e e d i y o r d u h e m de aleyhimizdeki propogandalar rtyordu. te T B M M ' n i n Londra Konferansna katl masnda en nemli etken bar grmeler-ne k a t l m a d m z e k l i n d e k i o l u m s u z dnceyi silmekti. A,B,C ve E seeneklerinin TBMM'nin Londra K o n f e r a s i n a katlmakla b e k l e d i i hedefler arasnda bir iliki yoktur. Cevap D
Ankara Antlamas, 20 Ekim 1921'de, Gmr Antlamas, 3 Aralk 1920'de, Moskova Antlamas, 16 Mart 1921'de, Birinci Londra Konferansda 21 ubat 12 Mart 1921'de m e y d a n a gelmitir. Olaylar sralarsak; B seenei doru cevap olur. Cevap B
9.
YS 1985 Aadakilerden hangisi Sakarya M e y d a n Muharebesi'nin sonularndan biri deildir? A) TBMM Hkmeti ile Sovyet Rusya arasn da Moskova Antlamas'nn yaplmas B) Anlama Devletleri'nln, TBMM Hkmeti'ne atekes nerisinde bulunmalar C) Yunanistan'n taarruz kaabiliyetinin krlarak savunma zorunda braklmas D) talya'nn Anadolu'da igal ettii topraklar boaltmaya balamas E) T B M M H k m e t i ile F r a n s a a r a s n d a Ankara Antlamas'nn yaplmas zm:
Milli'yi tana's arasnalarn geer lii devletler [tanmas flasyonlarn mik likilerin
7.
YS 1984 TBMM Hkmeti k siyasi ilikilerini aadaki Avrupa l k e l e r i n d e n hangisiyle kurmutur? A) ngiltere B) Almanya C) Fransa E) talya
D) Sovyet Rusya zm:
ikte hareket in nemli bir Idr. O halde ingi bir madIM'yi bu artA,D ve E lya karlkl seenei Ancak bu leket etmelerbilir. Cevap C
Hem Sovyet-Rusya hem de TBMM ortak bir dman karsnda bulunuyordu. tilaf devlet leri Rusya'da yeni kurulan Sovyet Hkmeti ne ve TBMM'ye kar idiler. Bu iki hkmete kar igalci devletlerin tavrlar yeni gelimeleri dourmu bu da iki taraf arasn da yaknlama balatmtr. Bunun sonucun da TBMM ilk siyasi ilikisini Sovyet-Rusya ile Moskova Antlamasiyla kurmutur. A,C, ve E seenekleri dman devletler olduu in, B seeneide zaten Almanya zor artlarda olduu iin cevap olamazlar. Cevap D
Sakarya Meydan Muharebesi 23 Austos12 Eyll tarihleri arasnda m e y d a n a gelmitir. Soru Sakarya'nn sonucu olmayan seenei sorduuna gre kronolojik olarak bu sava tan nce olan olay bulacaz. A Seenei, 16 Mart 1921'de, B seenei, 22 Mart 1922, C seenei, Sakarya savandan sonra, D seenei, Sakarya Savandan sonra, E seenei, 20 Ekim 1921'de yaplmtr. Cevap A
10. SS 1985
Austos 1921'de kan bir yasada "Bako m u t a n , o r d u n u n m a d d i ve manevi g c n byk lde artrmak ve ynetimi bir kat daha salamlatrmak iin TBMM'nin bunun la ilgili yetkisini meclis adna fiili olarak kullanalabilir" denilmektedir. B u y a s a , M u s t a f a K e m a l Paa'ya h a n g i g c salamtr? A) Saltanat kaldrma B) nklaplar gerekletirme C) Devlet ilerinde tek bana hareket ede bilme D) Cumhurbakan seilebilme E) Meclisteki farkl gruplar birletirme
ferans'na kamuoyut. T B M M makla tilaf rkler aleynalarn da
8.
SS 1985 I. Ankara Antlamas II. Gmr Antlamas III. Moskova Antlamas IV. Birinci Londra Konferans T B M M ' n i n s i y a s i a l a n d a b i r varlk o l a r a k tannmasnda etkili olan yukardaki antla malarn k r o n o l o j i k sras nedir? A) l.,IV.,lll.,ll. C)III.,UI.JV. E) IV.,I.,III.,II. B) ll.,IV.,lll.,l. D) IV.,III.,II.,I.
klara bask hkmetine gerektii e katl maklar gerektii
128 zm: Eskiehir- Ktahya Savaiar'nn yenilgiyle sonulanmas zerine Trk ordusu geri ekilmisti. Ordunun geri ekilmesi hem TBMM'yi h e m de halk o l u m s u z y n d e etkilemiti, Bunun nne g e m e k iin 5 Austos 1921'de Mustafa Kemal Paa'ya TBMM'nin yetkileri geici bir sre iin verilerek tek ba na hareket edebilmesi salanmtr. A,B,D,ve E seenekleri tarihsel b a k m d a n 1922 ve 1923 yl olaylardr. Bundan dolay cevap olamazlar. Cevap C zm:
Bat Cephesi
j | j |
j j ; j i
Seeneklerde verilen antlamalardan A,C ve D seenekleri ok tarafl ,B ve E seenekleri de ikili antlamalardr. ok tarafl antla malardan Londra Konferans (21 ubat 12Mart 1921) ilk n c e gereklemitir. tilaf Devletleri, I. nn zaferinden sonra toplanan L o n d r a K o n f e r a n s n a T B M M ' y i d e davet etmilerdir. TBMM'nin Konferanstaki varl doal olarak hukuken tannd anlamna gelmektedir. TBMM'nin Konferanstaki tutumu tilaf devlet leri arasnda ilk g r ayrlklarna neden olmutur. Cevap C
1 1 . SS 1987
Sakarya Meydan Muharebesinden sonra tilaf Devletleri, Trkiye ve Yunan devletlerine atekes nerisinde bulunarak her iki tarafnda askeri bakmdan kendi denetimleri altna girmesini stemilerdir. Trk taraf ilke olarak atekes nerisini benimsedii halde, dene tim konusundaki neriyi reddetmitir. T r k H k m e t i , tilaf Devletlerinin d e n e t i mi altna g i r m e y i hangi ilkeye t e r s d t iin reddetmi olabilir? A) Devletilik B) Bamszlk C) Laiklik
] | j | j j
1 3 . YS 1988
Bakomutan, Sakarya Meydan Muharebesi ne h a z r l a n r k e n T r k M i l l e t i n e "Tekalf-i Milliye Emirleri" (Milli Ykmllk Emirleri) karmtr. Byle bir u y g u l a m a n n amac aadakil e r d e n hangisidir? A) stiklal Mahkemelerini kurma B) Trk ordusunun ihtiyalarn karlama C) Bakomutanlk yetkisinin sresini uzatma D) Meclis yetkilerine sahip olma E) Sava alann daraltma
D) Halklk zm:
E) Medeniyetilik
i
zm: Eskiehir-Ktahya Savalarnn yenilgiyle sonulanmas olaanst bir hazrlk yapl madan bu yenilginin izlerini silmek mmkn deildi, yaplacak tek ey o r d u n u n ihtiya duyduu silah ve cephanenin temin edilme siydi. Mustafa Kemal o r d u n u n ihtiyalarn karlamak iin TBMM'nin imkanlar dna karak halka yeniden bir kere daha bavu rarak fedakarlk etmesini istemitir. Zaten A,C,D ve E seenekleri Sakarya'dan sonra veya ok nce gerekleen olaylardr. Cevap B
Trk Kurtulu Savat'nn en b y k hedefi tam bamszl gerekletirmekti. Ama bu iken tilaf devletleri hala Trk tarafn denetim altna almak iin atekes nerisinde bulundu lar. D o a l o l a r a k T B M M b a m s z l n engelleyen her trl denetimi kabul edemez di. Cevap B
1 2 . YS 1988
TBMM'nin tilaf Devletlerince h u k u k s a l alanda ilk defa tannmas aadakilerden hangisiyle o l m u t u r ? A) Lozan Bar Antlamas B) Ankara Antlamas C) Londra Konferans D) Mudanya Atekes Anlamas E) Moskova Antlamas
1 4 . YS 1988
Birinci nn Sava'ndan sonra hangi devletler, Yunanistan'n Londra Konferan sna katlmasn salamaya almlardr? A) ran ve Romanya B) Rusya ve ABD C) Fransa ve talya D) Bulgaristan ve Almanya E) Avusturya ve Japonya
ephesi
Bat Cephesi zm; Kurtulu Sava'nda Yunanistan' destekle yen devletler ngiltere, Fransa ve talya idi. Bu devlet savan balarnda birlik halinde hareket ederken, sonradan meydana gelen baz gelimeler bu devletler arasnda anla mazlklara neden oldu. I. nn S a v a i n d a n s o n r a Trk baarsn grmezlikten gelemeyen Fransa ve talya'nn katklaryla TBMM'nin Londra Konferans' na katlmas saland. T B M M ' n i n baars karsnda yenilen Yunanistan yine bu devletlerin almalaryla konferansa getirilmitir Cevap C zm:
129
Londra Konferans 21 ubat-12 Mart 1921 tarihleri arasnda l. nn Zaferi s o n u n d a yaplmtr. T B M M Hkmetinin Konferansa a r l m a s n d a A,B,C ve E seeneklerinin byk etkisi olmutur. D s e e n e i ise L o n d r a K o n f e r a n s n d a n s o n r a yani 23 A u s t o s -12 Eyll 1921'de yapldndan dolay nceki bir olayda etkili olamaz. Cevap D
1 7 . YS 1989
Sakarya Zaferinden sonra Anlama devlet lerinin, Trk ve Yunan devletlerine atekes n e r i s i n d e bulunmalarnn asl amac aadakilerden hangisidir? A) Yunan ordusunu glendirmek B) Sevr A n t l a m a s artlarn hafifleterek kabul ettirmek C) Sorunlar bar yoldan zmek D) Aralarnda fikir birlii o l d u u izlenimini uyandrmak E) Y u n a n i s t a n ' d a k i e k o n o m i k s o r u n l a r a zm bulmak
15. SS 1989
TBMM Hkmetinin lk askeri baars sonu c u n d a yapt a n t l a m a , Bat ve Gney cephelerinin glenmesini salam ve daha sonraki gelimelerde de etkili olmutur. Burada sz edilen antlama aadakilerden h a n g i s i d i r ? A) Lozan Bar Antlamas B) Gmr Antlamas C) Kars Antlamas D) Moskova Antlamas E) Ankara Antlamas zm: TBMM lk askeri baarsn 24 Eyll 1920'de balatt hareket sonucu Ermenistan'a kar kazanmtr. T B M M , bylece D o u Anado lu'da bamsz bir Ermeni Devleti'nin kurul masn n l e m i o l u y o r d u . Ayn z a m a n d a TBMM'nin lke iinde etkinliide artm oluy ordu. Btn bu avantajlar salayan antlama Gmr'dr. Zaten tarihsel bakmdan B,C,D ve E seenek leri Gmr'den sonra meydana gelmilerdir. Cevap B
zm: tilaf devletlerinin Kurtulu Sava'nn ban d a n s o n u n a k a d a r i s t e d i k l e r i v e hi v a z g e m e d i k l e r i en nemli a m a l a n Sevr Antlamas' TBMM'ye kabul ettirmektir. ti laf d e v l e t l e r i T B M M ' n i n b a a r l o l d u u d u r u m l a r d a b i l e S e v r ' d e n t a v i z ver memilerdir. Sakarya Zaferinden sonra da Sevr'i kabul ettirmek iin atekes nerisinde sonrada bar nerisinde bulunmulardr. Aslnda A,C,D ve E seeneklerinde Anlama devletlerinin amalardr. Fakat soruda asl ama sorulduu iin cevap olamazlar. Cevap B
16. YS 1989
TBMM H k m e t i n i n L o n d r a K o n f e r a n s n a arlmasnda a a d a k i l e r d e n h a n g i s i n i n etkisi yoktur? A) TBMM Hkmeti ile Sovyet Rusya yakn lamas B) F r a n s z l a r a k a r m c a d e l e d e b a a r salanmas C) erkez Ethem'in yenilmesi D) Sakarya Zaferinin kazanlmas E) talya'nn arabuluculuk roln stlenmesi
iangf sranrdr?
1 8 . YS 1990
Aadakilerden hangisi ikili antlamalara bir rnektir? A} Sevr Antlamas B) Londra Konferans C) Paris Bar Konferans D) Lozan Bar Antlamas E) Ankara Antlamas
130 zm: Sevr A n t l a m a s 10 Austos 1920'de I . D n y a S a v a n n g a l i p l e r i le O s m a n l arasnda, L o n d r a K o n f e r a s 21 ubat-Mart 1921'de tilaf devletleri ve TBMM arasnda, Paris Konferans 18 Ocak 1919'da I. Dnya Sava'nm galipleri arasnda, L o z a n A n t l a m a s 24 Temuz 1923'de Trkiye ile galip devletler arasnda, Ankara A n t l a m a s ise 20 Ekim 1921'de TBMM le Fransa arasn da yaplmtr. Grld gibi E seenei dndakiler ok tarafl antlamalardr. Cevap E zm:
Bat Cephesi
Soruda Kurtulu Sava'mzm nemli olay v e r i l m i t i r . Bu olayn n e m l i siyasi sonular meydana gelmitir. I. n n 6-10 Ocak 1921'de, S a k a r y a S a v a 2 3 A u s t o s -12 Eyll 1921*de, B a k o m u t a n l k Sava 31 Austos 1922de yaplmtr. Seenekleri incelediimiz zaman A, B, D ve E seeneklerinin meydana geli tarihleri s o r u d a verilen o l a y l a r d a n sonra gelimitir. C seeneinde verilen Gmr Antlamas ise 3 Aralk 1920'de yapld iin bu olaylarn bir sonucu deildir. Cevap C
19. YS 1989
B e r l i n A n t l a m a s y l a Rusya'ya braklan Kars ve A r d a h a n dolaylar aadaki ant lamalardan hangisiyle yeniden toprak larmza katlmtr? A) Moskova Antlamas B) Kars Antlamas C) Gmr antlamas D) Ankara Antlamas E) Lozan Antlamas zm: O s m a n l D e v l e t i , R u s l a r l a y a p t BrestLitovsk Antlamasyla D o u A n a d o l u ' n u n toprak btnln salam, ancak Mondros'la birlikte nceki snrlara ekilmek zorunda kalmtr. Bu arada frsattan yarar lanan Ermeniler d o u blgelerimize saldr maya baladlar. Bunun zerine Trk Ordusu 24 Eyll 1920'de harekete geerek Kars ve dolaylarn kurtarm Ermenilerle Gmr Antlamasn yapmtr. Cevap C
2 1 . YS 1991
A a d a k i l e r d e n h a n g i s i n e , s t a n b u l ve T B M M hkmetleri birlikte katlmlardr? A) Sevr Antlamas B) Lozan Grmeleri C) Londra Konferans D) Moskova Antlamas E) San Remo Konferans zm: Hem stanbul H k m e t i n i n hem de TBMM'nin birlikte davet edildikleri iki nemli uluslararas t o p l a n t vardr.Bunlar Londra Konferans ve Lozan Grmeleri.ki tarafn L o n d r a K o n f e r a n s n a b i r l i k t e katlmalar mmkn olurken Lozan Konferans'na stan b u l H k m e t i k a t l a m a m t . nk Saltanatn kaldrlmasndan dolay hkmette stifa etmiti. Bylece stanbul'daki ynetim hukuki olarak ta sona eriyordu. Cevap C
2 0 . YS 1990 Kurulu Sava'nm baz blmleri unlardr: I. Birinci nn Sava II. Sakarya Meydan Sava III. Bakomutan Meydan Sava Aadakilerden hangisi, bu savalarn bir s o n u c u deildir? A) Londra Konferans B) Moskova Antlamas C) Gmr Bar Antalamas D) Lozan Bar Antlamas E) Mudanya Atakes Antlamas
2 2 . YS 1991
e r k e z E t h e m ve k a r d e l e r i n i n TBMM Hkmeti'ne isyan etmesi zerine siyasal ve a s k e r i d u r u m u elverili b u l a n Yunanllar A n a d o l u ' y u igal h a r e k e t l e r i n i hzlandr mlardr. B u n u n z e r i n e , Y u n a n l l a r durdurma amacyla yaplm o l a n sava aadakil e r d e n hangisidir? A) Eskiehir ve Ktahya C) Birinci nn B) kinci nn D) Sakarya E) Dumlupnar
Bat Cephesi zm: erkez Ethem, Dzenli Ordunun kurulmas srasnda i s y a n e t m i b u d a Yunanllarn cesaretlenmesine neden olmutu. Yunanllarn bu saldrs onlarn ilk dzenli saldrs olmas y n y l e ok nemlidir. TBMM Hkmetinin bu Yunan saldrsn durd u r d u u sava I . i n n ' d r . erkez e t e m isyan I. nn Sava srasnda Yunan ilerley iinin durdurulmasyla birlikte bastrlmtr. Cevap C
131
2 5 . SS 1992
Sakarya Sava'ndan sonra TBMM Hkmeti ile F r a n s a a r a s n d a y a p l a n A n k a r a A n t l a m a s ' y l a T r k i y e ' n i n g n e y snr izilmitir. Ancak bu antlama, Fransa'nn mttefiki olan ngiltere'yi tedirgin etmitir. ngiltere'nin bu tedirginliinin nedeni aadakilerden hangisidir? A) Yunanllarn Sakarya'ya kadar ilerlemesi B)Yeni Trk Devletleri'nin daha gl hale gelmesi C) Anlamazlklarn ok uluslu toplantlarda zlmesi D) Demokratik rejimlerin tehlikeye dmesi E) Hatay'n Trkiye snrlar dnda kalmas zm: Mondros'tan sonra balayan igallere, Trk Milletinin karlk vermesi zerine Kurtulu Sava domutu. Bu dnemde Trk Milletini en ok uratranlar ngilizlerdir, Yunanllara, verdikleri her trl destekle igallerin devam etmesini salamlardr. ngilizler, Fransa ve talya'nn igallerden vazgemesine ramen kararlln devam ettirmitir. nk ngiltere yeni Trk devletinin gl olmasn istemiyor du. nk ok deerli petrol blgelerini kay betmek istemiyordu. j Cevap B
j ] i i
2 3 . YS 1991
lk T B M M G m r , M o s k o v a ve Ankara ant lamalarn hangi devletlerle yapmtr? Gmr A) Ermenistan B) Fransa C) Ermenistan D) Sovyet Rusya E) Fransa zm: G m r A n t l a m a s 3 Aralk 1 9 2 0 d e Erme n i s t a n ile M o s k o v a A n t l a m a s 1 6 M a r t 1921'de Sovyet-Rusya ile, Ankara Antlamas 20 Ekim 1921 'de Fransa ile yaplmtr. Cevap A Moskova Sovyet Rusya Ermenistan Fransa Ermenistan Sovyet Rusya Ankara Fransa Sovyet Rusya Sovyet Rusya Fransa Ermenistan
24. YS 1991
TBMM Hkmeti Osmanl ynetiminin aadaki uygulamalarndan hangisine kar kmamtr? A) Sevr Antlamas'n imzalamas B) Lozan bar g r m e l e r i n e katlmak istemesi C) Kuva-i nzibatiye'yi A n a d o l u ' d a hareket geirmesi D) Damat Ferit Paa'y grevinden almas E) tilaf Devletleriyle ibirlii yapmas zm: j K u r t u l u Savat'nn d e v a m e t t i i y l l a r d a T B M M ile O s m a n l H k m e t i sk sk kar k a r y a g e l m i l e r d i r . B u n u n n e d e n i ikisi arasnda v a r o l a n s t n l k m c a d e l e s i v e o t o r i t e s o r u n u d u r . B u n u n l a b i r l i k t e baz d u r u m l a r d a d a o r t a k kararlar almlardr. A,B,C ve E s e e n e k l e r i n d e verilen olaylar TBMM'nin benimsemedii gelimelerdir. D s e e n e i n d e verilen Damat Ferit'in grevden ayrlmas zaten TBMM'nin de iste dii bir durumdu. Cevap D
2 6 . YS 1992
Kurtulu sava'nn 1920-1921 yllarna rast l a y a n e n skntl g n l e r i n d e , y e n i T r k Devlet'nin gelirleri sava giderlerini karlamyordu. i Bu durum aadakilerden hangisiyle nlenmeye allmtr? A) Kapitlasyonlarn kaldrlmas B) Hyanet-i Vataniye Kanunu'nun kanlmas C) Tekalif-i Milliye Emirlerinin karlmas D) Asker saysnn azaltlmas E) Planl ekonomiye geilmesi zm: K u r t u l u S a v a n d a e n y o u n savalarn yapld 1920-1921 yllarnda TBMM Hkmeti byk ekonomik skntlar yaad. Bu skntlar Eskiehir-Ktahya savalarndan (10-24 T e m u z 1921) s o n r a d a h a o k hissedilmeye balad. Bunun zerine ekonomik birtakm nlemler alnd. A , B , D ve E s e e n e k l e r i n i n b a z l a r n n ekonomik zellii olsa da devletin gelirlerini artrc bir ynleri yoktur. Cevap C
732
Bat Cephesi zm: Kurtulu Sava ayn anda hem egemenlik h e m de bamszlk m c a d e l e s i n i birlikte s r d r d n d e n ister i s t e m e z bir takm sorunlarla kar karya gelmitir. Kurtulu Savain yrten TBMM, r g t l e n m e , prop o g a n d a , b i l i n l e n m e , s a v u n m a ve taar r u z h a r e k e t i n i h e p b i r l i k t e planlamtr. Bunun sonucu, doal olarak gr ayrlklar ortaya kmtr. A,B,C ve D s e e n e k l e r i n d e g e n i g r ayrlklar meydana gelmitir. Fakat Londra Konferansna temsilci gnderilmesi srasnda farkl bir dnce ortaya kmamtr. Cevap E
2 7 . YS 1992
TBMM Hkmeti ile Sovyet Rusya arasnda imzalanan Moskova Antlamas'nda; "Osman l Devleti ile arlk Rusyas arasnda yaplm olan antlamalar geersizdir." hkm yer almaktadr. A n t l a m a d a bu h k m n yer almas, aadakiferden hangisi d o r u l t u s u n d a bir gelimedir? A) Ui Antlamas B) Brest-Ltowsk Antlamas C) stanbul Antlamas D) Atina Antlamas E) Bkre Antlamas zm: Bu soru ile seenekler arasnda tam bir iliki yoktur. Aslnda sorunun yle olmas gerekir di. "Bu hkm dorultusunda aadaki ant lamalardan hangisi geersiz saylmtr." olmalyd. Soru ise bu hkmn hangi antla ma dorultusunda olduu eklindedir. Bundan dolay soru ile seenekler arasnda bir uyumsuzluk vardr. Bu soruyu genel tarih bilgisi erevesinde zebiliriz. Ui Antlamas talya le stanbul Antlamas Bulgaristan ile Atina Antlamas Yunanistan ile yapld iin A,C ve D seenekleri cevap olamazlar. B k r e A n t l a m a s 1 8 1 2 ' d e R u s y a ile yaplm fakat M o s k o v a Antlamas ile bir ilikisi yoktur. Cevap B
2 9 . YS 1992
A a d a k i l e r d e n h a n g i s i n i n imzalanmas, T B M M H k m e t i ' n i n t a n n m a s ile i l g i l i olarak Fransa'nn n g i l t e r e ile gr ayrlna d t n n bir gstergesidir? A) Ankara Antlamas B) Gmr antlamas C) Moskova Antlamas D) Kars Antlamas E) Mudanya Atekes Antlamas
zm: 2 5 . s o r u n u n d e i i k bir eklidir. ngiltere kesinlikle yeni Trk Devletinin glenmesini istememektedir. B u n d a n dolay Fransa ve talya'nn TBMM'ye olan yaknlamalarndan dolay rahatszlk duymaktadr. ngiltere ile Fransa arasnda gr ayrllna neden olan Ankara Antlamas'dr (20 Ekim 1921). Cevap A
3 0 . SS 1993
TBMM Hkmeti ile Sovyet Rusya arasnda 1921'de imzalanan Moskova Antlamasinn balang ksmnda "milletlerin kendi gele ceine serbeste karar verebilmesi" ilkesine yer verilmitir Antlamaya bu ilkeyi koymakla, TBMM ve S o v y e t R u s y a a a d a k i l e r d e n hangisi y n n d e k a r l k l b i r b i r l e r i n e gvence vermilerdir? A) Bamszlklarna sayg duyma B) Dnyadaki bloklamalarn dnda kalma C) Avrupa diplomasisini izleme D) Milletler Cemyeti'ne ye olma E) Ekonomik ilikilerde bulunma
2 8 . YS 1992
lk T B M M ' n i n yeleri arasnda, aadakil e r d e n h a n g i s i ile i l g i l i o l a r a k bir g r ayrl ortaya kmamtr? A) Ordunun Sakarya'nn dousuna ekilme si B) Yeni bir ordunun kurulmas C ) B a k o m u t a n l k K a n u n u ile t a n n a n srenin uzatlmas D) Saltanatn kaldrlmas E) L o n d r a K o n f e r a n s i n a t e m s i l c i g n d e r ilmesi
Bat Cephesi zm: ki taraf birbirine yaklatran en nemli olay Bat dnyasnn ortak dman d u r u m u n d a olmalardr. H e m Sovyet Rusya'da h e m de Trkiye'de bir gei dnemi yaanyordu. Bu gei d n e m i n d e yaplan Moskova Antlamasiyla taraflar birbirlerini tanrlarken ayn zamanda temel ilkelerini de ortaya koy mulardr. Milletlerin kendi geleceine serbeste karar verebilmeleri ancak bam szlklarna sayg duymalaryla m m k n ola bilir. B,C,D ve E seenekleri ise t a m a m e n ilgisizdir. Cevap A zm:
133
Ayastafonos Antlamas'n bata Prusya ve dier Avrupa devletleri kabul etmeyince, yeri ne Berlin antlamas yaplm ve yrrlkten kaldrlmtr. Sevr A n t l a m a s da Trk Kurtulu Sava'yla b y k bir tepkiyle karlam ve uygulanamamt. Bunun zerine Lozan bar yaplmtr.
Cevap C
3 1 . YS 1993
Aadakilerden hangisi.TBMM'nin al masndan sonra tilaf Devletler'nin Londra'da bir konferans dzenlemeye karar v e r m e s i n d e etkili o l m u t u r ?
3 3 . SS 1994
A) Kars Antlamasinn imzalanmas B) Sakarya Zaferi'nin kazanlmas C) ikinci nn Zaferi'nin kazanlmas D) Moskova Antlamas'nn imzalanmas E) Birinci nn Zaferi'nin kazanlmas zm: ngiltere erimesini Tansa ve ilarndan piltere ile iden olan 1). evap A Londra Konferans 21 ubat -12 Mart 1921 tarihlerinde yaplmtr. Konferansn toplan m a s n d a bir o l a y n e t k i l i o l a b i l m e s i i i n zaman olarak daha nce olmas gerekir. Seenekleri ncelediimizde K a r s 13 Ekim 1921'de, S a k a r y a Z a f e r i 23 Austos-12 Eyll 1921'de, M. n n 31 Mart 1921'de, M o s k o v a A n t l a m a s 16 mart 1921'de, I. n n ' n n 10 Ocak 1921'de yapldklarn gryoruz Cevap E M e c l i s ' i n bu karar a l m a s n d a aadakil e r d e n hangisi etkili o l m u t u r ? A) Halkn orduyu desteklemesi B) B a k o m u t a n n ayn z a m a n d a Meclis Bakan olmas C) Meclis'te baz gruplarn olumas D) Meclis'te yeni bir anayas iin almalarn balamas E) Bakomutana duyulan gvenin artmas zm: Kurtulu Savainn bandan beri Trk halk ile M u s t a f a K e m a l a d e t a b t n l e m i t i . Eskiehir-Ktahya yenilgisinden sonra Bakomutanlk yetkilerini zerinde toplayan Mustafa Kemal'e halkn gveni biraz daha artmaya balad. Sakarya Zaferinin kazanlm a s d a n s o n r a M e c l i s d m a n a s o n bir darbe vurulmas iin Mustafa Kemal'e olan desteini yeniledi. A,B,C ve D seenekleri meclisin kararyla ilgili yorumlar deillerdir. Cevap E M u s t a f a Kemal, B a k o m u t a n l k Yasasnn y r r l k s r e s i n i n 2 0 T e m m u z 1922 d e tekrar uzatlmas g n d e m e geldiinde srenin uzatlmasn istememitir. Buna ra men Meclis, bakomutanln sresiz olarak Mustafa Kemal'de kalmasna karar vermitir.
arasnda lasfnn idi geleilkesine
32. YS 1993
A y a s t a f a n o s A n t l a m a s v e Sevr A n t l a masnn ortak zellii aadakilerden hangisidir? A) Arap lkelerinin g e l e c e i ile ilgili m a d delerin yer almas "* B) Rusya ile imzalanm olmas C) Kararlarnn uygulanmam olmas D) Boazlar Komisyonu'nun kurulmas E) Bosna ve Hersek'e zerklik tannmas
MM ve angisi jvence
Lkalma
34. OYS1994 Milli Mcadele dneminde siyasal konularda birlii salamak amacyla birtakm nlemler alnmtr. Aadakilerden hangisi bu nlemlerden biri deildir A) Lozan grmeleri srasnda Meclis inde gr ayrlklarnn tehlikeli olmas zerine seimlere gidilmesi B) Kuvay-i Mlliyenin disiplinsiz davranlar karsnda dzenli ordunun kurulmas C) O r d u n u n i h t i y a l a r n k a r l a m a k iin buyruklarnn uygulanmas D) A f g a n i s t a n le bir d o s t l u k a n t l a m a s yaplmas E) TBMM'nin, yetkilerini geici olarak bako mutan Mustafa Kemal'e brakmas zm: Kurtulu Sava'nn bandan sonuna kadar takip e d i l e n en b e l i r g i n p o l i t i k a , birlik ve b t n l s a l a m a ve ulusal g l e r i birletirmedir. Bamszlk Mcadelesinin ancak b y l e k a z a n l a c a d n c e s i t e m e l bir anlay olarak geliti. A,B,C ve E seenekleri birlii salamak iin yaplan nemli adm(ardr. D seeneinde verilen olay, TBMM'nin itibarn artran ve tantan bir olaydr. Cevap D
j ]
35. OYS1995 talya, Milli Mcadele dneminde ngiltere ve Fransa ile birlikte Mondros Atekes Antla m a s n a d a y a n a r a k A n a d o l u ' n u n igaline katlacak ancak daha sonra, igal ettii yer lerden ekilerek askeri tarafszln gster mitir. Aadakilerden hangisi talya'nn bu d o r u l t u d a hareket e t m e s i n d e k i etkenler d e n biridir? A) Franszlarla Ankara antlamasnn yapl mas B) T B M M o r d u s u n u n Sakarya Zaferini kazanmas C) Yunan ordusunun TBMM ordusu karsn da ikinci kez nn'de yenilmesi D) Kafkas Cumhuriyetiyle Kars Antlamas nn yaplmas E) Yunanllarn Dou Trakya'da yenilmesi zm: talya zmir'in Yunanllar t a r a f n d a n igal edilmesinden sonra yapt galleri yavalata- rak ngiltere'ye kar tepki gsterdi. gal ettii gney blgelerimizde halka kt d a v r a n m a d a n b e k l e m e y e b a l a d . talya adeta Yunanllarn baarsz olmasn bekli yordu. I.nn yenilgisinden sonra taraflar Londra Konferansnda bir araya getirmitir, fakat sonu alamamtr. II. nn yenilgisin den sonra da Anadolu'dan igal ettii toprak lan terketmeye balayarak, tarafszln ilan etmitir. Cevap C
i i j
j | i I | j j
K U R T U L U SAVAININ SYASAL MCADELE VE BARI DNEM 1981 -1995 OSS - YS SORULARI ANALZ
1. SS-1982
BLM
Aadaki ehirlerden hangisi dman igalinden M u d a n y a A t e k e s Antlama s' yla, sava yapmadan kurtarlmtr? A) zmir B) Urfa D) Kars C) Gaziantep E) Edirne
SS
YS
, Toplam
>
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 Cevap C 1992 1993 1994 1995
TOFUM
Toplam soru says
kan Toplam kan Toplam kan soru soru soru soru soru says says says says says
zm: "Yunanllar 15 gn iinde Trakya'y boalta c a k l a r , b l g e y e g i r e c e k tilaf k u v v e t l e r i Trakya'y en 30 gn inde Trk ynetimine teslim e d e c e k l e r d i . " Bu h k m M u d a n y a Atekes Antlamasnn nemli bir maddesi idi. Bu madde erevesine giren ilimiz, Trakya snrlar iinde olan Edirne'dir. Zaten, zmir, Urla, Gaziantep ve Kars daha nce kurtarlmt. Mudanya'nn b u h k m g e r e i Trakya'da bulunan Edirne ile birlikte Tekirda, Krklareli ve istanbul'da sava yapmadan kurtarld. Cevap E
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 240
2 4 1
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 326
1 3 2 1 1 2 2 1 2 3 2 1 21
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43 566
1 5 6 2 1 3 2 2 4 1 3 2 2 34
1 -
1 2 1 1 13
2.
SS - 1983 Mudanya Atekes Antlamas'nn aada ki maddelerinden hangisi Osmanl Devleti'nin hukuken sona erdiini gs terir? A) Dou Trakya'da Meri rmann sol sahi line kadar olan blge onbe gn iinde Yunanllar tarafndan terk edilecektir B) D o u T r a k y a ' n n d e v r i t e s l i m ii tilaf Devletlerinin memurlar araclyla otuz gn iinde yaplacaktr. C) L o z a n K o n f e r a n s ' n n b i t i m i n e k a d a r Trkler Dou Trakya'da sekiz bin asker bulunduracaktr. D) stanbul ve Boazlar, Byk Millet Meclisi Hkmeti ynetimine braklacaktr. E) tilaf D e v l e t l e r i n i n k u v v e t l e r i L o z a n Antlamas'na kadar stanbul'da kalacak tr. zm: Kurtulu Savann bandan itibaren stanbul H k m e t i ile T B M M a r a s n d a bir siyasal nfuz m c a d e l e s i y a a n m a y a balamt. stanbul Hkmeti giderek etkinlik sahasn kaybetmi ve sadece istanbul ve evresinde tutun abilmiti. Kurtulu Sava'nm baany\a
1981 - 1 9 9 5 yllan a r a s n d a , K u r t u l u Savann Siyasal M c a d e l e ve Bar Dnemi konusundan kan soru yzdeleri:
SS'de :%5,416
YS'de Toplamda
:% 6,441 : % 6,007 oranndadr.
136 bitmesinin ardndan yaplan Mudanya A t e k e s A n t l a m a s ' y l a sra s t a n b u l v e evresine g e l m i t i . stanbul ve evresinin alnmasyla artk Osmanl Devleti h u k u k e n sona erecekti. A,B ve C seeneklerinin stan bul'la ilgili bir zellii y o k t u r . E s e e n e i eldirici g i b i g r n y o r s a d a s t a n b u l ' u n ynetimiyle ilgili ifade gemiyor. Cevap D
Kurtulu Savann Siyasal Mcale ve Bar Dnemi hazrlayan aznlklar s o r u n u zlmtr. B t n aznlklarnn Trk vatanda saylmasyla devletlerin i ilerimize karmalar da nlenmi oluyordu. A,B ve E s e e n e k l e r i n d e n verilen antla malar ikili antlamalar olup daha ok snr dzeltmeleriyle uramtr. Sevr Antlamas da zaten uygulanmamtr. Cevap C 5. YS-1983 Lozan bar g r m l e r i n d e , T B M M temsil c i s i smet Paa a a d a k i l e r i n h a n g i s i n den dn vermemitir? A) Musul sorunu C) D borlar B) Kapitlasyonlar D) Boazlar E) Oniki ada zm: Lozan Konferans'nda zellikle iki k o n u d a kesinlikle taviz verilmemitir. Bunlar: Kapitlasyonlar ve Ermeni devletinin kurul mas. Seenekler de sadece kapitlasyonlar o l d u u iin d o r u cevap kendiliinden ortaya kmaktadr. Dier Musul, D borlar, O n ki a d a v e B o a z l a r k o n u s u n d a ise Trkiye istedii hibir sonucu elde edemey erek byk tavizler vermitir. u anda Trkiye'nin byk sorunlarn oluturan konularda 1923 artlarnda verilen tavizlerin byk bir rol vardr. Cevap B 6. YS - 1983 Lozan Bar g r m e l e r i n d e , Trkiye'nin isteklerine en ok direnme gsteren devletler, aadakilerin hangisinde birlik te verilmitir? A) Yugoslavya.Fransa, Sovyet Rusya B) Japonya, talya, Yunanistan C) Yunanistan, Romanya, Yugoslavya D) ngiltere, Fransa, talya E) Romanya, Sovyet Rusya, Japonya
3.
SS-1983 Aadakilerden hangisi, d m a n n silahl kuvvetlerini y o k e t m e k ve n e m l i arazi blmlerini ele geirmek" amacyla yaplmtr? A) Balkan Sava B) anakkale Sava C) nn Muharebeleri D) Sakarya Meydan Muharebesi E) Byk Taarruz zm: S e e n e k l e r d e verilen savalar iki g r u p t a toplamak gerekir. Savunma ve taarruz savalar. A,B,C ve D seeneklerinde verilen savalar birer Savunma (Mdafaa) savalardr. Trk o r d u s u n u n bu savalardaki amac toprak larmz igallerden korumak ve dmanlar durdurmaktr. Byk Taarruz ise isminden de anlalaca zere Kurtulu Savamzn en son yaplan ve Anadolu'dan igalcilerin karld ve kaybettiimiz topraklarn alnd bir taarruzdur. Cevap E
4.
YS-1983 Aadaki antlamalarn hangisinde " b y k d e v l e t l e r i n " T r k i y e ' d e k i aznlk larn Trk u y r u k l u o l d u k l a r n ve dier yurttalardan farklar olmadn kabul etmilerdir? A) Gmr Antlamas B) Moskova Antlamas C) Lozan Antlamas D) Sevr Antlamas E) Ankara Antlamas zm: S e e n e k l e r d e verilen uluslararas antla malardan Trkiye sadece Lozan'a katlmt. Bu antlamayla, Batllarn deyimiyle yzyllk sorunlar z l m t . zellikle I9.yzylda Osmanl Devletini ok uratran ve ykln
zm: Kurtulu Sava'nda yeni Trk Devletinin g l e n m e s i n i i s t e m e y e n , Yunanllarn baars iin btn destei veren batnn b y k d e v l e t i (ngiltere,Fransa,ve talya) Yunanllar A n a d o l u ' d a n karmamza, Kurtulu Sava'n baaryla bitirmemize ra men Lozan Konferans'nda Trk isteklerine kar hi lml davranmamlardr. Cevap D
L.
Kurtulu Savann Siyasal Mcadele ve Bar Dnemi 7. SS - 1984 I. lk TBMM'nin kurulmas II. Saltanatn kaldrlmas III. Cumhuriyetin kurulmas Trkiye'deki bu gelimeler aadakilerd e n h a n g i s i n i g e r e k l e t i r m e amac t a mamamtr? Cevap C A) Ulusal iradeyi hakim klma B) Yeni bir devlet kurma C) Anayasal dzeni kurmak . D) Demokratik ynetimi gerekletirmek E) Seim sistemini deitirmek zm: Trk nklap h a r e k e t i n i n en b y k a m a c ulusal bamszlk ve ulusal egemenlii koulsuz olarak gerekletirmekti. A,B,C ve D seenekleri pararafda verilen gelimelerin doal bir amacdr. E seenei ise yeni bir devletin kurulma artlanndan ve gelimelerinden deil daha ok demokratik bir rejimin gelitirilmesine yneliktir. Cevap E
137
9.
SS - 1984 M u d a n y a Atekes A n t l a m a s n n , "stan bul ve Boazlar, T B M M Hkmeti yne timine braklacaktr." hkm, Osmanl Devleti'nin ne olacan gsteriyordu? A) Hukuken sona ereceini B) Kk bir devlet olarak kalacan C) TBMM Hkmeti'ne baml olacan D) TBMM Hkmeti ile birlikte hareket ede ceini E) Anlama devletlerine baml kalacan zm: Osmanl Devleti fiili olarak Mondros Atekes Antlamasyla sona ermitir. Etkinliini de gn getike kaybederek sadece stanbul ve evresindeki kk bir blgeye skmt. Bu topraklarn da alnmasyla Osmanl Devleti'nin hukuki varl da sona erecekti. Mudanya'da yer alan stanbul ve evresinin TBMM'ye devredilmesiyle birlikte Osmanl Devleti'nin varl tamamen ortadan kalkyor du. Cevap A
8.
SS - 1 9 8 4 Kurtulu Sava'mzn sonunda, milli karlarmz dost ve dman devletlere onaylatmak amacyla Lozan'a smet Paa'nn (nn) g n d e r i l m e s i n d e O n u n hangi baars daha etkili o l m u t u r ? A) l.ve II. nn Savalarn kazanmas B) Trkiye'de dzenli o r d u kurulmasna katks C) M u d a n y a A t e k e s A n t l a m a s n d a milli karlarmz korumu olmas D) M u s t a f a K e m a l P a a ' n n g v e n i n i ve arkadaln kazanmas E) erkez Ethem isyann bastrmas
1 0 . SS - 1 9 8 4
Aadakilerden hangisi, Lozan Bar Antlamasna, n e m l i bir uluslararas ant lama nitelii kazandrmaktadr? A) Bu antlamay btn dnya devletlerinin onaylam olmas B) Bu antlamann, geerliliini uzun sre koruyabilmesi C) Bu antlamann, uzun sren grmeler sonunda yaplm olmas D) Bu antlamann birok antlamaya rnek tekil etmesi E) Bu antlamayla ilgili taraflarn tm istek lerinin gereklemi olmas zm: Bir a n t l a m a n n uluslararas bir a n t l a m a nitelii k a z a n m a s , geerliliini uzun sre koruyup-koruyamad ile ilgilidir. Lozan'dan nce ve sonra yaplm ok uluslararas ant lama vardr, ancak b u g n geerliliini koruyamamlardr. C,D ve E seenekleri normal btn antlamalarn birer aamas ve zelliidir. A seenei eldirici gibi grn mektedir. Fakat, Versay, Nyyi, Sen Germen gibi antlamalar da ok sayda devlet imza lamt, fakat bugn hibirinin geerlilii yok tur. Cevap B
Cevap B
zm: smet Paa Bat Cephesi komutan olarak sonulandrd savalarn s o n u c u n d a M u d a n y a Konferansna katlmas d o a l d . smet Paa Mudanya'da askerlik mesleindeki maharetini diplomatik alanda da gster erek ulusal karlarmz baaryla savunmu tur. Bu baar daha sonra Lozan K o n f e r a n s n a smet Paa'nn ba d e l e g e olarak gnderilmesinde etkili olmutur. A,B,D ve E seenekleri de smet Paa'nn baarlardr. A n c a k s o r u d a en etkili o l a n sorulduundan cevap olamazlar. Cevap C
)evletinin ianllann jatnn ve talya) rmamza, :mize rasteklerine
Cevap D
138 11. YS-1984 zmir'de t o p l a n a n Trkiye I.ktisat K o n g r e s i ' n d e , "ekonominin her kesiminde bamszln salanmas ve korunmas" bir ilke o l a r a k k a b u l e d i l m i t i r . Lozan Bar Antlamas'nn bu ilkeyi destekleyici h k m aadakilerden hangisidir? A) Boazlar Komisyonunun kurulmas B) Aznlk mahkemelerine son verilmesi C) Harp tazminatnn Yunanistan'a yklen mesi D) Kapitlasyonlarn kaldrlmas E) Osmanl d borlarnn denmesinin baz esaslara balanmas zm: Osmanl dneminde verilen kapitlasyonlar, zamanla e k o n o m i k bamszlmz tehdit e d e r e k 1923 ylna kadar g e l d i . K u r t u l u Sava srasnda kapitlasyonlara Erzurum Kongresi ve Msak- Milli le tepki gster i l m i t i . zmir k t i s a t K o n g r e s i 1 7 u b a t 1923'de yeni Trk Devletinin ekonomik plan lamasn y a p m ve e k o n o m i k g e l i m e l e r zerindeki engelleri kaldran bir karar almt. Kapitlasyonlarn kaldrlmas Lozan'da dier devletlere de kabul ettirilmiti. Cevap D 1 2 . YS - 1 9 8 4 K u r t u l u Sava'mzn s o n u l a r d i k k a t e alndnda, padiah ve taraftarlarnn aadakilerden hangisini nemsemedii sylenebilir? A) Trk Milleti'nin gcn B) ngiltere'nin politikasn C) Saltanatn karlarn D) gal kuvvetlerinin gcn E) Sevr Antlamas'n zm: Kurtulu Sava b t n o l u m s u z l u k l a r , kt imkanlar ve g l d m a n l a r a kar yrtlm ve Trk milletinin stn feragat ve cesareti ile baarya ulatrlmt. Kurtulu Sava'nn balarnda l k e n i n g r n m , baz aydnlar, padiah ve taraftarlar tarafn dan iinden klmaz bir ekilde idi. Mustafa Kemal, Trk milletinin g c n d e n hareket etmiti, dier taraf ise yzyllardan beri b y k devletler k u r m u ve bamsz yaam Trk milletine gvenmemilerdi.
Kurtulu Savann Siyasal Mcale ve Bar Dnemi
13. SS - 1 9 8 5
I. D barn esaslarnn belirlenmesi II. Trk Devleti'nin tannmas III. Kapitlasyonlarn kaldrlmas Yukardaki sorunlar, hangi antlamayla zme kavuturulmutur? A) Ankara Antlamas B) Moskova Antlamas C) Lozan Bar Antlamas D) Mudanya Atekes Antlamas E) Gmr Antlamas zm: Paragraflarda verilen sorunlar ancak uluslar aras bir k o n f e r a n s t a z m l e n e b i l i r . Seeneklerde verilen antlamalar ya ikili ya da atekes antlamalardr. Sadece Lozan Antlamas uluslararas bir antlamasdr. Z a t e n L o z a n A n t l a m a s T r k i y e ' n i n d dnyada douudur. Cevap C 14. YS-1985 A a d a k i s o r u n l a r d a n h a n g i s i , Lozan Bar Antlamas'nda bir z m e kavutu rulamamtr? A) Aznlk haklar C)Trkiye-lrak snr B) Harp tazminat D) Kapitlasyonlar
E) D borlar zm: Aznlk haklar, t m aznlklarn Trk vatan da saylmasyla z l d . Harp tazminat, T r k i y e Y u n a n i s t a n ' d a n s a v a tazminat olarak K a r a a a ve evresini almt. K a p i t l a s y o n l a r t a m a m e n k a l d r l d . D borlarn taksitlerle denmesi kabul edildi. Trkiye-lrak snr ise Trkiye ve ngiltere'nin taviz v e r m e m e l e r i zerine bu konunun grlmesi Konferans tarafndan 9 ay son raya braklmt. Cevap C 15. YS-1986 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i L o z a n Bar A n t l a m a s n n g e t i r d i i bir sonu deildir? A) Yeni Trk Devleti'nin resmen tannmas B) Osmanl mparatorluu'ndan kalan sorun lardan birounun zlmesi C) Trkiye'nin bamszln ve egemenliini snrlayc engellerin ortadan kaldrlmas D) A z n l k l a r n , T r k u y r u k l u o l d u u n u n kabul edilmesi E) Boazlar Komisyonu'nun kaldrlmas
Cevap A
'<an Dnemi
Kurtulu Savann Siyasal Mcadele ve Bar Dnemi zm: zm:
139
mes
ntlamayla
A,B,C ve D seenekleri Lozan Antlamas'nn birer sonucudur. E s e e n e i n d e verilen B o a z l a r K o m i s y o n u n kaldrlmas ise 20 Temmuz 1936'da Montr Antlamasyla salanmtr. B o a z l a r K o m i s y o n u Lozan Antlamasyla kurulmu ve 1936 ylna kadar faaliyet gstermitir. Komisyonun varl Trkiye devletinin ege menlik haklarn snrlayc bir nitelik gsteri. yordu. Cevap E
11 Ekim 1922'de yaplan Mudanya Atekes Antlamas Byk Taarruz'un baaryla sonulanmas zerine yaplm ve Kurtulu Savann askeri mcadele d n e m i n i bitir miti. Bu antlamann yaplmasnda A,B,C, ve D seeneklerinde verilen olaylar ortam hazrlamtr. E seenei ise Fransa ve talya, Anadolu'da devam eden Kurtulu Sava'nn kendileri iin bir hsran olacan Sakarya M e y d a n S a v a ' n d a n s o n r a d a h a d a iyi anlamlard. ngiltere'yi bu iten vazgeirm eye altlarsa da baarl olamadlar. Cevap E
ncak uluslar Jmlenebilir. lar ya ikili ya dece Lozan tlamasdr. rkiye'nin d Cevap C
16.
SS-1987 Lozan Konferans'nn birinci dneminde uzun tartmalara yol aan konulardan biri kapitlasyonlard. nk, imtiyazl devletler kapitlasyonun devamn istiyorlard. Bu d u r u m , imtiyazl devletlerin aadakilerden hangisini kabul etmek istemedik lerini g s t e r m e k t e d i r ? A) Savan sona erdiini B) Demokratik ilkelerin gerekliliini C) Uluslararas ilikilerin nemini D) Ekonominin, siyasal likileri etkilediini E) Yeni Trk devletinin bamszln zm: Kurtulu Savanda Trk Milletinin hakk olan bamszlk haklarn vermek istemeyen n g i l t e r e , F r a n s a le talya l s L o z a n Antlamasnda bu karallklarn devam ettirerek kapitlasyonlarn kaldrlmasnda o l d u k a direnmilerdir. Bu devletlerin amac yeni Trk devletinin bamszln kabul etmemekti. Cevap E
18. YS - 1 9 8 7
23 Nisan 1920'de k u r u l a n T B M M ' n i n 1 N i s a n 1923'te y e n i l e n m e k i s t e n m e s i n i n ang nedni aadakilerden hangisidir? A) Meclisin o yllarn zor koullar altnda ypranm olmas B) ok partili hayata geilmeye allmas C) Mustafa Kemal Paa'nn etrafnda idealist lerin toplanmas D) L o z a n bar g r m e l e r i n e y e n i d e n balanaca dncesinin glenmesi E) Yeni bir seim sisteminin denemek isten mesi zm: lk T B M M ' n i n e n n e m l i z e l l i i f a r k l d n c e d e k i insanlar bir araya getirerek Kurtulu Savan baaryla sonuca ulatr mtr. Bundan dolay ilk T B M M ' n i n tarihte y a p l m a s o k zor bir ii y a p m a s d o a l olarak ypranmasna ve yorulmasna neden olmutu. Artk kurtuluun askeri safhas bit m i , siyasi m c a d e l e safhas balamt. Doal olarak ypranm bir meclisin yeni bir mcadele de baarl olmas dnlemezdi. D seenei eldirici gibi grnmektedir. Fakat Lozan'a giden heyet nceden belir l e n d i i v e l. m e c l i s i n a l m a l a r n a 1 1 Austos 1922'de baladndan cevap ola maz. Cevap A
gisi, L o z a n ime kavutu-
tazminat lasyonlar
.Trk vatanp tazminat, tazminat ini almt, kimld*. D sabul edildi. ^ngiltere'nin l k o n u n u n tn 9 ay son-
Cevap C
)zan B a r bir s o n u
17. Y S - 1 9 8 7 Aadakilerden hangisi, Mudanya A t e k e s A n t l a m a s ' n a o r t a m hazrlayan nedenlerden biri d e i l d i r ? A) Y u n a n i s t a n ' n T r k o r d u s u k a r s n d a yenilmesi B) ngiltere Hkmeti'nin Trkiye ile yeni bir sava olasl karsnda yalnz kalmas C) ngiltere dominyonlarnn savatan bk mas D) Mustafa Kemal'in diplomatik abalar E) Fransa ve talya'nn Trklere kar yeni den savaa girecei dncesi
nnmas ilan sorunjemenliini Idrlmas Iduunun lmas
19. Y S - 1 9 8 8 Aadakilerden hangisiyle ilgili sorun larn z m d i e r l e r i n d e n sonra gerek letirilmitir? A) Hatay C) Dou sorunu B) Boazlar D) Ege adalar E) Yabanc okullar
140 zm: Hatay Sorunu 1939'da, Boazlar 1936, Montr Antlamas'yla Dou snr 13 Ekim 1921 Kars Antlamasyla Ege adalar Lozan Konferans'nda, Yabanc Okuliar sorunu ise 1925 ylnda zme kavumutur. Olaylar k r o n o l o j i k olarak sraladmzda Hatay'n a n a v a t a n ' a katlmasnn e n s o n r a o l d u u grlecektir. Cevap A 20. YS-1988 Yunanistan'n Anadolu kysna yakn adalarda asker b u l u n d u r m a y a c a h k m aada kilerin hangisinde y e r almaktadr? A) Mondros Atekes Antlamas B) Mudanya Atekes Antlamas C) Sevr Antlamas D) Montr Boazlar Szlemesi E) Lozan Bar Antlamas zm: Lozan Antlamas, mroz ve B o z c a a d a Tavan adalar dnda Ege Adalarnn btn, Trkiye'ye yakn olanlarn silahlan drlmamak art ile Yunanistan'a brakmtr. O n ki a d a d a i t a l y a ' y a v e r i l m i t i r . E g e Denizi'nde toplam 3602 ada bulunmaktadr. Kurtulu Savan kazanan Trkiye bunlardan sadece iki tanesini alarak zaferinin karln grmtr. Cevap E 2 1 . SS-1990 A n a d o l u ' n u n Batl devletlerin h a m m a d d e kayna ve pazar olma d u r u m u n d a n kur tarlmas amacyla atlm olan n e m l i adm aadakilerden hangisidir? A) Aar vergisinin kaldrlmas B) Kapitlasyonlarn kaldrlmas C) hracatn kontrol edilmesi D) Tevik-i Sanayi Kanunu'nun karlmas E) Gmrk vergilerinin ykseltilmesi zm: A v r u p a ' d a b a l a y a n Sanayi nklab ksa srede Avrupa'nn zenginlemesine ve dev kurulularn ortaya kmasna neden o l d u . Avrupa'nn iki n e m l i eye ihtiyac v a r d : H a m m a d d e ve pazar. te b u n d a n d o l a y K u r t u l u S a v a ' n n baarya ulumamas iin elinden gelen her trl faaliyeti gsterdi ya da destekledi. Buna r a m e n K u r t u l u Sava k a d n , e r k e i ,
Kurtulu Savann Siyasal Mcale ve Bar Dnemi o c u u ve yalsyla kendini tutsak etmek i s t e y e n l e r e k a r b y k zafer k a z a n d . Trklerin kurtuluu hem ekonomik hem de siyasi y n d e n o l d u . Lozan Antlamasyla kapitlasyonlarn da kaldrlmasyla e k o n o m i k bamszlmz d a salanm oldu. Cevap B 22. 1990-YS Aadakilerden hangisi, Trk Kurtulu Sava'nn kazanlmas ile dorudan ilikili deildir? A) Dzenli Ordu'nun kurulmas B) Mustafa Kemal'e geici bir sre Meclis yetkilerinin verilmesi C)1921 Anayasas'nda gler birliinin temel alnmas D) Tekatif- Milliye Emirleri'nin karlmas E) Lozan Bar Grmeler'ne ara verilmesi zm: Trk Kurtulu Sava'nn kazanlmas iin s a d e c e a s k e r i n l e m l e r a l m a k phesiz y e t e r l i d e i l d i . K u r t u l u bir b t n d v e t o p l u m u ilgilendiren b t n alanda olmas gerekirdi. A,B,C ve D seeneklerinin her biri Kurtulu Sava'mzn daha iyi yrtlmesi iin alnan n l e m l e r d i . E s e e n e i ise K u r t u l u Savann sonunda yaplm, bar dnemi nin bir olaydr. Cevap E 23. SS-1991 tilaf Devletleri, L o n d r a Konferans'na ve Lozan Bar G r m e s i ' n e h e m Osmanl H k m e t i ' n i h e m d e T B M M Hkmet'ni davet etmilerdir. tilaf Devleti e ri'nin bu iki hkmeti birlikte armalarnn amac aadakilerden hangisidir? A) TBMM'yi desteklemek B) stanbul H k m e t i ' n e gven duyul madn gstermek C) ki hkmet arasndaki gr ayrlndan yararlanmak D) Demokratik bir tutum ortaya koymak E) ki hkmeti uzlatrmak zm: tilaf devletleri Trk Kurtulu Sava karsn da baarl olamadklarndan dolay bu b a a r y b a k a t r l b a l t a l a m a yollarna yneldiler. Bu amala Londra Konferans'na
; Dnemi
Kurtulu Savann Siyasa! Mcadele ve Bar Dnemi iki taraf birlikte ardlar. Amalar iki taraf arasnda ayrlk meydana getirerek istedikleri gibi Sevr artlarn yrrle koyacaklard. A,B,D ve E s e e n e k l e r i tilaf devletlerinin amalarnn tamamen dndadr. Cevap C
141 m e m e k iin byk abalar harcad. Musul ayn zamanda ok zengin petrol kaynaklar na sahip bir blgedir. Cevap E 26. YS-1991 Milli Mcadele dnemlerinde alnan kararlar dan biri de aznlklara tannm olan, siyasal e g e m e n l i i m i z i zedeleyici ayrcalklarn kaldrlmasdr. Bu karar, aadakilerden hangisiyle baka uluslarca da onaylanmtr? A) Misak- Milli B) Lozan Antlamas C) Erzurum Kongresi D) Sivas Kongresi E) Amasya Grmesi zm: Soruda verilen bu hkm Misak- Milli'nn bir hkmdr. Seeneklerde uluslararas nitelik t a y a n tek a n t l a m a L o z a n ' d r . Misak- Mill'nin bu h k m , Lozan'da onaylanarak Trkiye'nin aznlk s o r u n u g i b i n e m l i bir sorunu zlmtr. O s m a n l Devleti'n o k uratran aznlk s o r u n u Lozan'n bu hkm sayesinde Trkiye Cumhuriyeti d n e m i n d e hi sorun olmamtr. Cevap B
2 4 . SS - 1 9 9 1
Lozan Bar A n t l a m a s n n aadaki ze l i k l e r i n d e n hangisi, b u a n t l a m a n n ulus lararas d z e y d e n e m l i bir b e l g e haline g e l m e s i n d e en az etkilidir? A) ok sayda devlet tarafndan imzalanm olmas B) Trkiye'nin dier devletlerle ilikilerinde esas alnmas C) eitli devletlerin e k o n o m i k karlarn snrlandran hkmler iermesi D) Boazlar iin, eitli devletlerin rol ald bir komisyon ynetimini getirmesi E) T r k i y e ' d e c u m h u r i y e t i n ilanna o r t a m hazrlamas zm: Lozan Antlamas, kadar, halen yrrlkte olan ve uzun yllar uygulanagelen ikinci bir devletleraras antlama gsterilemez. Devletlerin karlkl menfaatlerini gzeterek hazrlam olmas sk sk itirazlara n e d e n olmamtr. A, B, C ve D s e e n e k l e r i L o z a n ' n u l u s lararas bir dzeye ulamasnda ierdikleri hkmler bakmndan nemlidir. E seenei araboluklar ise Cumhuriyetin kurulmas le uluslararas bir antlamann siyasi bir ilikisi yoktur. Cevap E 25. Y S - 1 9 9 1 Lozan bar g r m e l e r i n d e ele alnan aadaki s o r u n l a r d a n hangisi 1926'da Ankara Antlamas'yla z m l e n m i t i r ? A) Sava tazminat B) Trkiye- Yunanistan snr C) Devlet borlar D) Trk ve Rum ahalinin dei tokuu E) Trkiye-lrak snr zm: 1926'da yaplan Ankara Antlamas ngiltere ile Trkiye arasnda yaplmtr. Bu antla mann konusu Musul sorunu va Trkiye-lrak Snrm belirlenmesidir. Trkiye, Misak- Milli snrlar i i n d e yer a l a n M u s u l ' u k a y b e t
2 7 . SS - 1 9 9 2
smet n n , Lozan Konferans'na katlan devletlere, barn yaplmas iin egemenlik ve hayat hakkmza sayg duyulmas gerek tiini belirtmitir. smet nn bu tutumuyla, Konferans'ta aadakilerden hangisini savunmutur? A) B) C) D) E) Bloklama Korumaclk Uluslararas eitlik Kuvvet kullanma Karlksz d yardm alma
zm: B ve E s e e n e k l e r i bamszlk ilkeleriyle elimektedir. A seenei henz bamszlk aamasn tamamlamakta olan bir lke iin g e r e k l i bir d u r u m d e i l d i r . D s e e n e i konuyla tamamen ilgisizdir. Cevap C
142
Kurtulu Savann Siyasal Mcale ve Bar Dnemi zm: B y k T a a r r u z ' d a n s o n r a Bat A n a d o l u Yunan g a l i n d e n t e m i z l e n m i t i . Sadece igal altnda kalan blgemiz Dou Trakya ve Boazlar blgesiydi. Mudanya Mtarekesiyle Yunanllar D o u T r a k y a ' y d a terkettiler. Sadece Boazlar blgesi Lozan Antlamas'na kadar igal altnda kald. Cevap C 3 1 . YS-1994 1 Kasm 1922'de kabul edilen bir kanunla saltanat kaldrlmtr. Aadakilerden hangisi bu kanunun kabul edilmesini abuklatrmtr? A) Dzenli Ordunun kurulmas B) Birinci nn Sava'nn kazanlmas C) Londra Konferans'nn toplanmas D) Yeni bir Anayasa'nn kabul edilmi olmas E) Lozan'da yaplacak bar grmelerine Osmanl Hkmeti'nin de arlmas zm: Trk Kurtulu Savann askeri mcadele s a f h a s s o n a e r m i , tilaf d e v l e t l e r i d e T B M M ' n l n g c n kabul etmilerdi. Bamszlk haklarmz zedeleyen engeller birer birer ortadan kaldrlm imdi sra ege m e n l i k m c a d e l e s i n e g e l m i t i . Saltanatn kaldrlmas iin frsatlar b e k l e n i r k e n tlai devletleri 27 Ekim 1922'de TBMM ile birlikte Osmanl Hkmetini Lozan'a davet ettiler, T B M M , K u r t u l u Savan k a z a n a n taraf olarak konferansa kendisi gitmek istiyordu. T B M M bundan dolay Saltanat konferans srasnda kaldrarak e n g e l oluturmasn nlemitir. Cevap E
2 8 . YS - 1 9 9 3
Kabotaj Kanunu'nda Trk karasularnda g e m i letme hakknn yalnz T r k v a t a n dalarna ait o l d u u h k m n n yer almas, Trkiye'de aada kilerden hangisinin kaldrlmasnn bir uzantsdr? A) Aar vergisinin C) Kapitlasyonlarn B) Saltanatn D) Halifeliin
E) Mecelle'nin zm: Bir lkenin ekonomik, hukuki ve dini olarak bamszln zedeleyen kastlamaya kapitlasyon denilmektedir. 1 Temmuz 1926'da karlan bir yasayla limanlarmzn iletme hakk yalnz Trk vatandalanna verildi. Cevap C 29. YS-1993 Aa d akil e r d e n h a n g i s i Lozan Antlama s n n s o n u l a r n d a n biridir? A) Yunanistan'n onarm b o r c u karlnda Karaaa' Trkiye'ye brakmas B) Batum'un Grcistan'a verilmesi C) Trkiye- Irak snrnn saptanmas D) Kbrs'n ngiltere ynetimine braklmas E) Trkiye- Bulgaristan snrnn saptanmas zm: Lozan Antlamas 24 Temmuz 1923 ylnda yapld. B u s o r u bir k r o n o l o j i s o r u s u d u r . Olaylar tarihsel sraya koyarsak Lozan'dan sonra meydana gelen olay kolayca bulabiliriz. Batum'un Grcistan'a verilmesi 16 Marti 921' de, Trkiye-lrak Snr 5 Haziran 1926'da, Kbrs'n ngiltere ynetimine braklmas 1878'de, T r k i y e - B u l g a r i s t a n snrnn s a p t a n m a s 1913 ve 1915 antlamalar ile, Yunanistan'dan Karaaa'n alnmas sava tazminat olarak Lozan'da gereklemitir. Cevap A 32. 30. YS-1993 Aadakilerin hangisinde, Yunanllarn Dou Trakya'y boaltmas h k m yer almaktadr? A) Ankara Antlamas B) Moskova Antlamas C) Mudanya Atekes Antlamas D) Sevr Antlamas E) Montr Antlamas YS-1994 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i , L o z a n Bar G r m e l e r i n e y a l n z B o a z l a r rejimini ilgilendiren konularda katlan devletlerden biridir? A) talya C) Sovyet Rusya E) Fransa B) Yunanistan D) ngiltere
i Dnemi
Kurtulu[Savann Siyasa! Mcadele zm:
ve Bar_pnemi
143
3 4 . YS - 1995
Lozan grmelerinde Lord Curzon Mondros Atekes Antlamasn ne srm, buna karlk smet Paa M u d a n y a Atekes Antlamasndan sonra Lozan'a gelindiini sylemitir. smet P a a n n bu sz aatdakilerden h a n g i s i n i s a v u n d u u n u n bir g s t e r g e sidir? A) B) C) D) E) Paris Konferansn Cemiyet-i Akvam' Misak- Milli'ye Saltanatn kaldrlmas Laik devlet anlayn
Lozan Konferans'na katlan; ngiltere, Fransa, talya, Japonya, Yunanistan, Roman ya ve Yugoslavya idi. Fakat Boazlar o k nemli bir geit olduundan dolay bununla lgili grmelere Karadeniz'de kys olan devletlerin de arlmas gerekirdi. Bun/ar Rusya, Bulgaristan ve Romanya idi Romanya zaten savan galibi olarak k o n f e r a n s t a y d . Soruda yanlzca Boazlar grmesi o l u d u u iin Rusya'dr. Zaten Bulgaristan seeneklerde yok. Cevap C
3 3 . SS - 1 9 9 5
Lozan Antlamas'na gre, yabanc okullarn renimini Trk hkmeti dzenleyecek ve denetleyecekti. Baz okullar bu kurala uymak istemediler ve bal olduklar devletlerin eli leri araclyla Trk hkmetiyle grmek istediler. Ancak Trk h k m e t i onlarla bu konuda grme yapmay kesinlikle reddetti. T r k h k m e t i bu t e p k i s i y l e aadakilerd e n h a n g i s i n i k o r u m a y a almtr? A) Yabanc okullarn saysn B) nsan Haklarn C) Bamsz devlet anlayn D) Yabanclarn kltrlerini E) Eitim ve retimde ikilii zm: Yabanc okullar k u r u l d u u zamandaki statsyle devlet iinde devlet gibi davran y o r l a r d . Her t r l d e n e t i m ve k o n t r o l d e n uzak olarak Lozan Antlamasna kadar geldiler. Trk Hkmeti bu keyfilie son ver erek o k u l l a r d a d e n e t i m k u r m a y a b a l a d . Trkiye'nin bu hareketi her ynyle bam szlnn ilk yllarna rastlamaktadr. Byle bir davran doal olarak karlamak gerekir. Cevap C
zm: Lozan Antlamasna kadar TBMM alt byk sava yapm ve ok kayplar vermitir. M c a d e l e n i n a m a c Trklerin o u n l u k t a olduu yerlerin dman igalinden temizlen mesi idi. T r k l e r i n o t u r d u u t o p r a k l a r n snrlar Misak- Milli le tespit edilmiti. Kurtulu Sava'nn mutlak olarak baarsna r a m e n Bat T r a k y a , H a t a y , M u s u l v e Boazlar gibi topraklarmz boaltmayan ti laf devletleri TBMM'ye direnmilerdir. smet Paa Misak- Milli'yi savunarak hak larmzn alnmasnda srar etmitir. Cevap C
CUMHURYETN KURULMASI VE OK P A R T L HAYATA G E D E N E M E L E R 1981 -1995 SS - OYS SORULARI ANALZ

BLM
YS - 1 9 8 1 Atatrk d n e m i n d e , tek partili ynetimden ok partili ynetime geme giriimleri olmutur. Bu giriimler aadakilerden hangisini gerekletirmeyi amalamtr? A) Meclisteki siyasal anlamazlklar azalt mak B) Halkn istek ve grlerinin Meclise daha ok yansmasn salamak C) D devletlerin ekonomik desteini kazan mak D) C u m h u r i y e t y n e t i m i n e kar olanlar belirlemek E) Devlet hizmetlerinin yrtlmesini kolay latrmak zm: ok parti, ok deiik kii ve gr demektir. Partiler ne kadar oalrsa zm yollar da o kadar oalacaktr. Bunun istisnalar olsa bile genellikle byledir. Tek partili dnemde sadece Cumhuriyet Halk Partisi olduu iin hi m u h a l e f e t l e k a r l a m a d a n ynetimi e l i n d e b u l u n d u r u y o r d u . A t a t r k bunun n n e g e m e k i i n h a y a t n d a iki kez demokrasiye gei giriiminde bulunmutur. Atatrk'n amac halkn deiik duygu ve dncelerini meclise yanstmakt. Cevap B
cc 5
SS
YS
soru says
Toplam
kan Toplam kan
soru says soru says
>
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991* 1992 1993 1994 1995
Toplam kan Toplam soru soru soru says says says
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 240
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 326
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43 566
1 1 2
1 3
2 2 1 1 1 15 2.
1 1
1 7
1981 - 1995 yllar arasnda, Cumhuriyetin K u r u l m a s ve o k Partili Hayata G e i D e n e m e l e r i k o n u s u n d a n kan soru yzdeleri: SS'de YS'de Toplamda % 3,33 % 2,147 % 2,650 oranndadr.
YS - 1983 Trkiye C u m h u r i y e t i k u r u l d u k t a n sonra bir sre t e k partili y n e t i m i n srdrlm olmasnda aadakilerden hangisinin etk ili o l d u u savunulamaz? A) nklaplarn yerlemesini salama B) H a l k n b e l l i b i r s i y a s a l o l g u n l u u n a erimesini bekleme C) Kalknma yolundaki gelimeleri hzlandr ma D) Tek elden ynetimi, en iyi ynetim biimi kabul etme E) Ulusal birlik ve btnlemeyi abuklatr ma
Cumhuriyetin Kurulmas ve ok Partili Hayata Gei Denemeleri zm: Trkiye'de tek partili dnem (1923-1950) yl lar arasnda yaanmtr. Bu d n e m d e iki d e v l e t a d a m m z n izleri g r l r . A t a t r k (1923-38), smet n n (1938-1950). Tek parti ynetiminin Tkiye'de uzun yllar uygu lanmas kritik artlarn etkisinden kaynaklan mtr. A,B,C ve E seeneklerinin tek parti dneminin yaanmasnda byk rolleri vardr. D seenei ise, Atatrk salnda iki kez partileme abas vermi olduundan doru deildir. Cevap D 3. SS - 1 9 8 5 "Osmanl mparatorluunun Merutiyet dneminde 31 Mart ay aklanmas,Cumhuriyet dneminde ise eyh Sait syan ve Menemen Olay olmutur." Aadakilerden hangisi, bu olaylarn ortak zelliklerinden biridir? A) Mevcut ynetime kar olmalar B) Kiilere ynelik olmalar C) D gler tarafndan desteklenmeleri D) Toplumun her kesiminden insanlarn katl mas E) Krsal yrelerden balamalar zm: 31 Mart Olay yeni ilan edilen M e r u t i y e t dnemine bir t e p k i olarak ortaya km.tekrar m u t l a k h a k i m i y e t i g e t i r m e k istemitir. e y h S a i t s y a n 1 9 2 5 v e Menemen Olay 1930'da laik C u m h u r i y e t e kar yaplm rejimi hedef alan olaylardr. B,C,D ve E seenekleri ise eksik ve yanl yorumlar olduklar iin cevap olamazlar. Cevap A zm:
145
C u m h u r i y e t y n e t i m i n i n nemli e s i vardr: Yasama Yrtme Yarg Yasama ve yrtme, halkn iradesi sonucu b e l i r l e n m i ve halka d a y a n a n bir zellii tayorsa cumhuriyet rejimi kurulmu demek tir. TBMM'nin yasama ve yrtme yetkilerini kullanmas Cumhuriyet ynetimine geile ceini kesin olarak gsteren bir durumdur. A , B , C ve E s e e n e k l e r i de a s l n d a cumhuriyet ynetimine geileceini gsteren gelimelerdir. Fakat s o r u d a en kein ek linde bir ifade olduu iin D dorudur. Cevap D
5.
SS - 1987 Aadakilerden hangisi Cumhuriyetin kurulmasndan ok gelitirilmesi amacna hizmet etmitir? A) Dzenli ordunun kurulmas B) Saltanatn kaldrlmas C) Laik devlet anlay D) Kurtulu Sava E) Lozan Bar Antlamas zm: Seeneklerde verilen olaylar iki kma ayra biliriz; 1 Cumhuriyete kadar meydana gelen olaylar (A,B,D ve E seenekleri) 2. Cumhuri yetten sonra meydana gelen olaylar (C seenei) Cumhuriyet, 29 Ekim 1923'te kurulduuna gre o tarihe kadar meydana g e l e n olaylar c u m h u r i y e t i n k u r u l m a s n d a etkili olabilir. Cumhuriyetten sonra meydana gelen olayn da cumhuriyeti gelitirici olmas d a h a m a n t k l d r . O h a l d e A , B , D ve E seeneklerinin olular Cumhuriyetten nce o l d u k l a r n a g r e c e v a p o l a m a z l a r . Laik devlet anlay ise zgrlk ve demokrasinin gelimesini salayacak olan bir gelimedir. Cevap C
4.
YS-1985 lk T B M M ' n i n a l d a a d a k i k a r a r l a r n hangisinde, c u m h u r i y e t y n e t i m i n e g e i l e cei en kesin bir e k i l d e ifade e d i l m i t i r ? A) Bakanlar, TBMM'ye kar sorumludur. B) TBMM Bakan Hkmetin de bakandr. C) Kurulacak hkmet devaml olacaktr. D) Yasama ve yrtme grevleri TBMM'ye ait tir. E) Padiah ve Halife, TBMM'nin karaca yasaya gre yerini alacaktr.
6.
SS - 1 9 8 8 T r k i y e ' d e "saltanat" v e " u l u s a l d e v l e t " taraftarlar arasndaki tartmann en y o u n o l d u u d n e m hangi yllan kapsar? A) 1908-1912 C) 1920-1923 E) 1925-1928 B) 1 9 1 5 - 1 9 1 8 D) 1923-1925
146 zm:
Cumhuriyetin Kurulmas ve ok Partili Hayata Gei Denemeleri
9.
Trkiye'de halkn iradesine dayanarak kuru lan ilk nemli kurulu TBMM'dir. Saltanat sis teminden ok farkl olarak yeni bir sistemin balangc olmutur. TBMM almasyla birlik te Osmanl ynetimi ile rekabet ortamna gir mitir. T B M M ' n i n Saltanat k a l d r m a s y l a O s m a n l Devleti h u k u k e n d e s o n a e r m i ulusal d e v l e t anlay iyice g l e n m i t i r . Cumhuriyetin ilan le saltanat ynetiminin izleri silinmi ve ulusal devlet kesin olarak ortaya kmtr. Cevap C
SS - 1 9 9 0 En byk gerekler ve ilerleyiler, dnce lerin s e r b e s t e o r t a y a k o n m a s , karlkl aktarlmas ile meydana kar ve ykselir. Bu szler,aadakilerden hangisinin ne mini vurgulamaktadr? A) Egemenliin C) nklapln B) Halkln D) Demokrasinin E) Devletiliin zm: A,B,C ve E s e e n e k l e r i de d e m o k r a s i n i n b i r e r b l m n o l u t u r u r l a r . nsanlarn dnce zgrlkleri en byk gerekleri ve i l e r l e m e l e r i b e r a b e r i n d e g e t i r i r . Her ey halkn iradesine dayanr ve meclise yansr ve t o p l u m u n her k e s i m i n i n r g t l e n m e s i n i zorunlu klar. Cevap D
7.
SS - 1988 T r k i y e ' d e eyh Sait A y a k l a n m a s ve M e n e m e n Olay a a d a k i l e r d e n h a n g i s i nin bir sre iin e r t e l e n m e s i n e neden olmutur? A) Devletilik politikasnn B) Milletler Cemiyeti le iliki kurulmasnn C) D ticarete arlk verilmesinin D) Kadnlara siyasal haklar tannmasnn E) ok partili demokrasiye geilmesinin zm: e y h Sait A y a k l a n m a s , T e r a k k i p e r v e r C u m h u r i y e t Fkras'nn k u r u l m a s n d a n M e n e m e n Olay ise S e r b e s t C u m h u r i y e t Frkas'nn kurulmasndan hemen sonra mey dana g e l m i ve laik C u m h u r i y e t i ykmaya ynelik olaylardr. Fakat bu iki syanda iki siyasi partinin kurulmasndan sonra gelimitir. Bundan dolay ok partili hayata geilmesi mmkn olmamtr. Cevap E
1 0 . YS - 1 9 9 0 T r k i y e ' d e M e c l i s H k m e t i n d e n Kabine S i s t e m i n e g e i a a d a k i l e r d e n hangi siyle balamtr? A) Saltanatn kaldrlmas B) Kars Antlamas'nn imzalanmas C) TBMM'nin kurulmas D) Cumhuriyetin ilan edilmesi E) Halifeliin kaldrlmas zm: Meclis H k m e t i , kuvvetler birliini esas alr (yasama,yrtme ve yarg). Milletvekilleri, yanlz seildikleri blgeyi deil btn milleti t e m s i l e d e r l e r . B a k a n l a r t e k tek meclis tarafndan seilirler. Ortak sorumluluk tayan bir hkmet yoktur. Bakanlar ilerinden birini bakan seerlerdi. Kabine s i s t e m i n d e : Devlet Bakan tarafn dan bir Babakan atanr, Bakanlar Kurulunu B a b a k a n hazrlayarak Devlet Bakannn o n a y n a s o n r a d a m e c l i s i n g v e n oyuna sunar. Cumhuriyet'in ilanyla birlikte Atatrk, smet Paa'ya ilk hkmeti kurma grevi ver mitir. Cevap D
8.
YS-1988 Aadakilerden hangisi, laik ynetimi ykma amacyla yaplmtr? A) Bolu, Dzce Ayaklanmas B) Yozgat Ayaklanmas C) Afyon Ayaklanmas D) Menemen Olay E) Konya Ayaklanmalar zm: A,B,C ve E seeneklerinde verilen isyanlar Kurtulu Sava'mzn devam ettii yllarda TBMM'ye kar, tilaf devletlerinin destei ile stanbul Hkmeti tarafndan karlan isyan lardr. A m a c birlik ve b t n l bozmak, T B M M ' n i n otoritesini ykmak, milli direnii pasifletirmeye ynelik isyanlard. D s e e n e i n d e verilen olay ise 23 Aralk 1930 ylnda meydana gelmitir ve laik yne timi ykma giriimidir. Cevap D
Cumhuriyetin Kurulmas ve ok Partili Hayata Gei Denemeleri
147
1 1 . SS - 1 9 9 2
"Ulusal egemenlik, Demokrasinin vazgeil mez temel elerinden biridir. A a d a k i l e r d e n hangisi, bu ilkeye u y g u n bir uygulama olabilir? A) Milletvekillii sresinin snrsz olmas B) Yasama,yrtme ve yarg yetkilerinin tek kiide toplanmas C) Milletvekili saysnn 4 5 0 ' d e n 150'ye "indirilmesi D) Hkmet yetkilerinin, meclis yetkilerinden stn olmas E ) R e i t o l a n her v a t a n d a n o y u n u serbeste kullanmas zm: D e m o k r a s i , t a m a n l a m y l a m i l l e t i n hr iradesinin iktidara yansmasdr. Halk yneti cilerini seimle belirler. Seim olmayan sis t e m l e r d e d e m o k r a s i o l u a m a z . Her ert vatandalk hakk olarak o y u n u serbeste kullanmaldr. Cevap E
1 3 . YS - 1993
Aadakilerden hangisi ok partili d e m o k r a s i y e geiin bir sre iin ertelen mesinin nedenlerinden biridir? A) Menemen olay B) erkez Ethem ayaklanmas C ) T B M M ' d e Mdafaa-i Hukuk G r u b u ' n u n uygulanmas D) Tekalif -i Milliye emirlerinin uygulanmas E) Milli varla dman cemiyetlerin ortaya kmas zm: ok partili demokrasiye geilebilmesi iin her eyden nce Cumhuriyetin ilan edilmesi g e r e k i r d i . B,C,D v e E s e e n e k l e r i n e bakarsak olu tarihlerinin cumhuriyetin ilanndan nce olduunu grrz. Bundan dolay bu seenekler cevap olamazlar. Menemen Olay ise 23 Aralk 1930 tarihinde meydana gelmi ve laik cumhuriyeti tehdit e d e n bir olaydr. Menemen Olay, Serbest Cumhuriyet Fkras'nn kapatlmasndan bir sre s o n r a olmutur. Trk halknn henz demokrasiye geie hazr olmadn gster mesi bakmndan nemlidir. Cevap A
12. YS - 1992
Trkiye'de meclis hkmeti ve kabine sis t e m l e r i n e gei srelerini balatan olay lar aadakilerin hangisinde d o r u olarak verilmitir? Meslis hkmeti sistemine oei A) Kanun-i Esasi'nin ilan B) TBMM'nin kurulmas C) II.Merutiyetin ilan D) TBMM'nin kurulmas E) Saltanatn Kaldrlmas Kabine siste mine gei TBMM'nin kurulmas Cumhuriyetin ilan Cumhuriyetin ilan Saltanatn kaldrlmas Halifeliin kaldrlmas
1 4 . SS - 1 9 9 4
1925 - 1930 yllar arasnda TBMM'de yalnz C u m h u r i y e t Halk Frkas'nn milletvekilleri vardr. Bu durum, Trkiye'de aadakilerden hangisini g l e t i r m i t i r ? A) Seimlerin yenilenmesini B) Hkmetin denetlenmesini C} nkilaplarn yaplmasn D) Cumhurbakannn seilmesini E) Hkmetin kurutmasn zm: Tek partinin olduu meclislerde ve ynetim lerde partinin bir muhalefeti olmadndan dolay farkl gr ve dnceler oluamaz. Bundan dolay hkmetin denetlenmesi mmkn deildir. Bunun bir sonucu olarak A,C,D ve E seeneklerinde verilen olaylar daha abuk ve seri bir ekilde yaplabilir. Cevap B
zm: Meclis H k m e t i T B M M ' n i n k u r u l m a s ile Kabine s i s t e m i de C u m h u r i y e t i n lan ile uygulanmtr. Cevap D Cevap B
mm
148 15.
Cumhuriyetin Kurulmas ve ok Parti/i Hayata Gei Denemeleri YS 1995 ok partili hayata gemek amacyla Cumhuriyet Halk Partisi karsnda Serbest Cumhuriyet Partisi kurulmutur. Serbest Cumhuriyet Partisi aadakilerd e n hangisini b e n i m s e m e m i t i r ? A) Devletilik C) Milliyetilik B) Cumhuriyetilik D) Halklk
E) Laiklik zm: Serbest Cumhuriyet Partisi, Cumhuriyet Halk partisinden birka y n d e n farkl idi. En nemli fark Serbest C u m h u r i y e t Partisinin liberal ekonomiyi savunmasdr. B, C, D ve E seeneklerinde verilen ilkelerde ki parti arasnda bir farkllk yoktur. Devletilik politikasnn yanl d e e r lendirilmesi ve uygulanmas gr ayrlklar na neden olmutur. Cevap A j I
T R K Y E ' D E ANAYASALAR 1981 -1995 OSS - OYS SORULARI ANALZ
BOLUM
YS - 1 9 8 7 1924 Anayasasna gre, Trkiye'de btn kuvvet ve yetkilerin kayna aadakilerd e n hangisidir? A) Millet C) Ordu B) Devlet D) Cumhurbakan E) Bakanlar kurulu
oc
SS
YS
Toplam
zm:
>
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987

15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17
240
1 1 1
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25
1 1 1 -
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43
1 1
2 1 1 1 1 1 1 6
1924 Anayasas egemenlik anlaynda 1921 Anayasasn benimsemitir. " E g e m e n l i k kaytsz artsz milletindir."prensibi bu a n a y a s a n n d a esasn o l u t u r m a k t a d r . B,C,D ve E s e e n e k l e r i a n a y a s a l b i r e r kurumdur. Amalar lkeye, yani millete en gzel hizmeti s u n m a k , halkn d a h a rahat yaamasn salamaktr. Bundan dolay yetki ve kuvvetin kayna olamazlar. Her ey millet in olduuna gre, doal olarak btn yetki lerin ve gcn kaynan da millet olutur maktadr. Cevap A SS - 1 9 8 8 1921 Anayasas ile "Gler Birlii" s i s t e m i nin kabul e d i l m e s i n i n temel amac aadakilerden hangisidir? A) Meclisi, milletin tek temsilcisi haline getirme B) Ekonomik alanda kalknmay hzlandrma C) Mustafa Kemal'in meclis bakan seilmesini salama D) Padiahn yetkileri ile TBMM'nin yetkilerini dengede tutma E) Siyasal partilerin kurulmasn kolaylatr ma zm: Gler Birlii, y a s a m a , y r t m e ve yarg yetkilerinin yani meclisin elinde bulundurma sistemidir. Demokratik geleneklere tamamen zt o l a n b u anlay o l a a n s t a r t l a r d a ancak uygulanabilir. Acil ve hzl karar ala bilme ve ileri yoluna koyma amacna yne liktir. TBMM, Kurtulu Sava'nn o kritik gn lerinde 1921 Anayasa'snn getirdii Gler Birlii ilkesi ile gcn artrm ve milletin tek temsilcisi haline gelmitir. B ve E seenekleri ilgisiz o l d u u n d a n , C s e e n e i , zaten Mustafa Kemal o gnlerde Meclis Bakan, o l d u u in, D seeneide TBMM'nin al mas le yetkiler t a m a m e n ulusal idareye dayanm olduklarndan cevap olamazlar. Cevap A
1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
25 26 26
326
566
1981 - 1995 yllar arasnda, T r k i y e ' d e A n a y a s a l a r k o n u s u n d a n kan soru yzdeleri: SS'de YS'de Toplamda %1,25 % 0,920 % 1,060 oranndadr.
150
Trkiyede Anayasalar SS - 1 9 8 9 1921 Anayasa'sna gre: Trkiye Devleti, T B M M tarafndan idare olunur ve Hkmeti T B M M hkmeti adn tar. 1921 A n a y a s a s n d a k i bu h k m l e ulal mak istenen balca ama aadakilerden hangisidir? A) Btn yetkileri TBMM'de toplamak B) Demokratik devletlerin dostluunu kazan mak C) isyanlara son vermek D) ok partili hayata gemek E) Yurtta ve dnyada bar korumak zm: Grdnz gibi 2. sorunun bir benzeridir. Bir yl arayla S S ' d e s o r u l m u . B y l e c e yrtme ve yasama g c TBMM'de toplany ordu. TBMM, kuruluundan hemen sonra hazrlad Tekilat- Esasiye (Anayasa) Kanunu ile yeni kurulan devletin otoritesini glendirmitir. B,D ve E seenekleri Kurtulu Savandan sonra Cumhuriyet dnemi gelimeleridir. C seenei ise TBMM, bu olaya kar Hyanet-i Vataniye Kanunu ve stiklal Mahkemelerini kurarak nlem almt. Bundan dolay cevap olamazlar. Cevap A zm: 1921 Anayasasn sonraki anayasalardan ayran ki nemli zellii vardr: B i r i n c i s i , Hkmet kurma,almas ve s o r u m l u l u u ile ok farkldr. Her b a k a n mecliste salt ounlukla seilirdi. kinci farkllk ise kiisel hak ve zgrlklere hi yer vermemesidir. Bu iki nemli zellik 1924 Anayasasnn kabulyle sona ermitir. I.ve II. paragraflarn geerlilii 1921 Anayasa syla birlikte sona ererken III. ve IV. paragraf lar ise zelliini devam ettirmektedir. Cevap A 5. YS-1993 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i 1921 A n a y a s a s n n dayand temel ilkelerden biri deildir? A) Milli egemenlik B) Tek meclis C) Gler birlii D) Meclisin stnl E) Tek dereceli seim zm: 1.Sorunun deiik bir eklidir. A,B,C, ve D seeneklerinde verilen ilkeler 1921 Anayasa snn temelini olutururlar. E seeneinde verilen tek dereceli seim se 1961 Anayasa syla birlikte ortaya kmtr. nk 1921 A n a y a s a s n a g r e ift d e r e c e l i bir s e i m vard. nce milletvekilini seecek delegeler seiliyor sonra da o delegeler tarafndan mil letvekili seimi yaplyordu. Cevap E 6. YS-1993 lk T B M M , yeni T r k Devleti'ne ilerlik kazandrmak amacyla aadakilerden hangisini d i e r l e r i n d e n daha nce gerekletirmitir? A) Saltanat kaldrma B) Yen bir anayasa hazrlama C) Bakomutanlk Kanunu'nu kabul etme D) Meclis Hkmeti'ni kurma E) S o v y e t R u s y a ile d o s t l u k a n t l a m a s yapma zm: lk T B M M varln kabul ettirmek, alma tarzn ve oluumunu belirlemek amacyla ilk nemli zaferden sonra( I. nn Sava) yeni bir anayasa hazrlamtr. Yeni Anayasa yeni Trk devletine ilerlik kazandrm ve etkin liini arttrmtr. Cevap B
3.
4.
SS-1990 1921 Anayasa'sna gre, TBMM'nin yetki lerinden bazlar u n l a r d r : I. Hkmete grev alacak bakanlar seme II.TBMM Bakan, cra Vekilleri Heyetinin (Bakanlar Kurulu) tabii bakan sayma III. Sre dolmadan TBMM seiminin yenilen mesine karar verme IV. Sava ve bara karar verme Bu yetkilerinde hangilerinde, gnmze kadar bir d e i i k l i k olmamtr A) III ve IV C) II ve III E) II ve IV B) I ve III D) ve IV
INKLAP
HAREKETLERI
BLM
1981 -1995 SS - OYS SORULARI ANALZ
YS -1981 C u m h u r i y e t i n ilk yllarnda halkn elinde yeterli s e r m a y e b u l u n m a m a s , e k o n o m i k alanda nasl bir yolun izlenmesini zorunlu klmtr? A) Halka e k o n o m i k y n d e n o l a b i l d i i n c e zgrlk salama B)zel giriimcileri devlet kredileriyle destekleme C) Temel tketim mallarn ve nemil hizmet leri devlet eliyle retme DJretim artrmak iin yabanc sermayenin ibirliini salama E) Her trl retimi devlet eliyle yrtme zm: Doal olarak halkn elinde yatrm yapacak sermaye yoksa, yatrmlarn devlet eliyle yap mas gerekir. C u m h u r i y e t ' i n ilk yllarnda Atatrk zmir ktisat Kongresi dorultusunda devlet'i bir politika izlemitir. Devletilik Cumhuriyet dneminin temel ekonomik poli tikasdr. Yalnz bu politika, hereyin devlet eliyle yaplmasndan ziyade baz temel gir iimlerin devlet eliyle olmasna taraftardr. Cevap C YS - 1 9 8 1 I. apkann kabul edilmesi II. Laikliin kabul edilmesi III. Kadnlara siyasal haklar tannmas IV. retimin birletirilmesi (Tevhid-i Tedrisat Kanunu) V. Medeni Kanun'un kabul edilmesi Trkiye Cumhuriyeti'ni ilgilendiren yukar daki olaylarn k r o n o l o j i k sras nedir A) V., III.,, I. IL, IV B) 11., III., IV., V., I C) III., V., I., IV., II D) IV..I..V., II..III E) I., IV., III., IL, V zm: Soruda verilen olaylarn tarihlerini yazarak koronolojik olarak sralayalm. apkann k a b u l edilmesi,25 Kasm 1925, L a i k l i i n k a b u l e d i l m e s i , 1 0 N i s a n 1928 Kadnlara siyasal haklar, (Belediye seimleri) verilmesi 3 Nisan 1930'da, Ky muhtar ve heyeti seimlerine 26 Ekim 1933 Milletvekilleri seimlerine 5 Aralk 1934 de retimin birletirilmesi 3 Mart 1924, Medeni Kanunun kabul 17 ubat 1926'dr. Cevap D
YILLA
ce
" SS
YS
Toplam
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994
once
15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17
240
2 2 2 2 2 2 1 2
17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26
326
2 2 1
32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43
566
2 4 3 2 3 3 3 1 3 1 2 1 3 3 6 40
1 1 1
1 1 1 1 2 2 3 19
1 1 1 3 21
19.95
1981 - 1995 yllar a r a s n d a , n k l a p H a r e k e t l e r i k o n u s u n d a n kan soru yzdeleri: OSS'de YS'de Toplamda % 8,75 % 5,828 % 7,067 oranndadr.
752
nklap 5.
Harckrh'.
3 . SS - 1 9 8 2
Trkiye'de a d a l a m a y o l u n d a k i d e i melerin en yoaun olduu d n e m aad a k i l e r d e n hangisidir? A) 1 9 2 3 - 1 9 3 3 C) 1 9 3 8 - 1 9 4 5 B) 1 9 3 3 - 1 9 3 8 D) 1 9 4 5 - 1 9 5 0 E) 1 9 5 0 - 1 9 6 0 zm: Trkiye, 1923 ylnda Cumhuriyetinin ilan ile hzl a d a l a m a iine girmitir. Bu a d a l a m a g e n e l olarak C u m h u r i y e t tarihi b o y u n c a devam etmitir denilebilir. Ancak soruda en youn ifadesi kullanld iin snr l a n d r l m a s g e r e k i r . D n y a d a II. D n y a savann belirtilerinin ortaya kt tarih olan 1933 yl Trkiye'de de savaa kar nlemler alnmas g e r e k t i i n i z o r u n l u hale g e t i r d i . B u n u n bir s o n u c u o l a r a k a d a l a m a yavalamaya balamtr. 1933-1939 yllar arasnda Misak- Milli'nin dnda kalan sorunlarn z m n e arlk verilmitir. Cevap A
YS - 1 9 8 2 3 Kasm 1928 tarihinde aadaki devrim lerden hangisi gerekletirilmitir? A) Halifeliin kaldrlmas B) Tekke ve zaviyelerin kapatlmas C) Medeni Kanunun kabul edilmesi D) Yeni Trk haflerinin kabul edilmesi E) apka Kanunun kabul edilmesi zm: Halifelik 1924, Tekke ve zaviyelerin kapatl mas 1925, Medeni Kanun'nun kabul 1926, apka Kanunu 1925 ve Yeni Trk Harfleri de 1928 y l n d a g e r e k l e m i t i r . Yeni Trk harflerinin kabul edilmesi Trkiye'de ulusu luun gelimesinde nemli bir etken olmutur. Cevap D
6.
YS - 1982 TBMM Hkmeti'nin 1922 de ald e k o n o m i k n l e m l e r d e n hangisi, ulusal e k o n o m i d e yabanc sermaye ve ilet mecilie kar bir t u t u m u yanstmaktadr? A) Geri kalm sanayii canlandrarak modern letirmek B) Kamu yararn dorudan ilgilendiren ilet meleri milliletirmek C) Tarmn gelimesi iin gerekli nlemleri almak D) Ormanlar gelitirerek, onlardan gerekli yarar salamak E) Devletin gelirleriyle g i d e r l e r i arasnda denge kurmak zm: 1881'de alacaklarn tahsil amacyla y a b a n c l a r tarafndan kurulan Duyun-u Umumiye btn iletmeleri kendi ynetimine alarak gelirlerine el k o y m u t u . Bu durum 1923 Lozan Antlamas'na kadar devam etti. Trkiye, Duyun-u U m u m i y e ile gelien ve yerleen yabanc iletmecilie son vermek iin byk iletmeler tamamen milliletirildi. A,C,D ve E seenekleri Trkiye'deki sektr-, leri gelitirmeye yneliktirler. Cevap B
4 . SS - 1982 Osmanl mparatorluu dneminde, mezhep ve tarikat ayrl y z n d e n , b l n m e l e r e kadar giden karde kavgalar olmutur. Cumhuriyet dneminde getirilen yenilik lerin hangisi, bu tr olaylar n l e y i c i nite liktedir? A) Halifeliin kaldrlmas B) retimin Birletirilmesi (Tevhid-i Tedrisat Kanun'nun kabul edilmesi C) Laiklik ilkesinin benimsenmesi D) Medeni Kanun'nun kabul edilmesi E) ok partili hayata geilmesi zm: Mezhep ve tarikat ayrlnn m e y d a n a getirdii blnmeler ve kavgalar genellikle din ve vicdan zgrlnn olmad anlam na gelir. Din ve vicdan zgrl de ancak laiklikle m m k n olabilir. B u n d a n d o l a y Cumhuriyet d n e m i n d e devlet tarafsz bir yapya kavuturularak karde kavgalar nlenmitir. Cevap C 7.
SS-1983 3 Mart 1924'te Halifelik kaldrlm, 2 Eyll 1925 te t e k k e ve zaviyeler kapatlm, 17 u b a t 1926 d a d a T r k M e d e n i Kanunu k a b u l e d i l m i t i r . B u d e i i k l i k aad a k i l e r d e n zellikle hangisini gerek letirmek iin yaplmtr? A) Laik devlet dzenini B) Cumhuriyet ynetimi C) Yurttalar arasnda eitlii D) Ekonomik kalknmay E) Ulusal birlii
nklap Hareketleri zm: Halifeliin kaldrlmas, tekke ve zaviyelerin kapatlmas ve Trk Medeni Kanunun kabul gibi gelimeler dinsel devlet dzeninin nemli lde dayanaklarn ortadan kaldr mlardr. Her ynyle yeni bir karakterde devletin ortaya kmas gereklemitir. Cumhuriyet ynetimine 1923'te geildiin den,Yurttalar arasnda eitlik 1924 Anayasasyla salandndan, Ekonomik kalknma 1923 zmir ktisat Kongresi ile sa landndan, ulusal birlik ise TBMM'nin kurul m a s y l a g e r e k l e t i i n d e n B,C,D ve E seenekleri cevap olamazlar. Cevap A zm:
153
Milletvekili seme ve seilme 1934, Belediye seimlerine g i r m e 1930, stedii meslee girebilme hakk da Trk Medeni Kanunu'nun kabulyle (17 ubat 1926) mmkn olmutur. Cevap C
10. SS - 1 9 8 4
Trk kadnlar, aadaki haklarn h a n g i s i n d e uzun sre Avrupa lkelerinin kadnlarndan daha n d e olmulardr? A) Evlenme ve boanma B) Mal mlk edinme C) Meslek seme D) Eitim ve retimi srdrme E) Seme ve seilme zm: A,B,C ve D seeneklerinde verilen haklara Trk kadnlar 17 ubat 1926'da kabul edilen Trk Medeni Kanunu ile sahip olmulardr. Bu y n y l e Trk kadn bu haklarn A v r u p a ' y a gre ge kazanmtr. Fakat E seeneine Trk kadn 1930 ylnda kavu mutur. Bu tarihlerde henz Avrupa'nn hibir lkesinde kadnlara bu haklar ver ilmemitir. 1950'li yllardan sonra Avrupa'da da kadnlara bu haklar verildi. Bugn svire'nin baz kantonlarnda hala kadnlarn seme ve seilme haklar yoktur. Cevap E
8. SS - 1 9 8 3
Cumhuriyet dneminde grlen gelimelerden bazlar unlardr: I. Laikliin kabul edilmesi II. Saltanatn kaldrlmas III. Halifeliin kaldrlmas IV.Trkiye Byk Millet Meclisi'nin kurulmas V. Yeni Trk Alfabesinin kabul edilmesi VI. Medeni Kanunun kabul edilmesi Bu gelimelerin hangileri "Egemenlik kaytsz artsz ulusundur" ilkesi ile d o r u d a n ilikilidir? A) I.JII. B) l.,V. D) V., VI. zm: Osmanl Devletl'nde egemenlii snrlandran en nemli kurum Saltanat't. Ulusal iradeye dayanmayan bu sistemin kaldrlmasyla en byk engel kaldrlm oldu. Ulusal iradenin ynetime egemen olmas lk kez TBMM'nin a l m a s y l a b a l a d . T B M M ile S a l t a n a t arasndaki m c a d e l e 1 Kasm 1922 ylna kadar srd. I., III., V. ve VI. paragraflar anayasann bu nemli hkmyle dolayl olarak ilikili olduklarndan cevap olamazlar. Cevap C C) II..IV. E) III..IV
1 1 . SS - 1 9 8 4
i j "Osmanl mparatorluu dneminde Trki ye'deki patrikhaneler din ileri dnda azn lklarn haklarn izleme g i b i baz g n l k ilerde de yetki sahibiydiler." Patrikhanelerin bu durumuna aadaki yeniliklerin hangisiyle s o n verilmitir? A) Laikliin kabul edilmesi B) retim birletirilmesi C) Yeni Trk alfabesinin kabul edilmesi D) Medeni Kanunun kabul edilmesi E) Trk kadnlarna siyasal haklarn tannmas zm: Osmanl mparatorluunda yaayan deiik dinlere bal toplumlar, kendi dinlerinin zel hukuklarna tabi idiler. Mesala mslmanlar er'i Hukuka gre, gayr-i mslmlerde kendi cemaatlerine ait zel hukuk kurallarna gre yarglanrlard. Bundan dolay bir hukuk bir-
i i |
9. YS - 1 9 8 3
Cumhuriyetin ilk yllarnda Trk kadnlarna, I. Milletvekili seme ve seilme, II. B e l e d i y e m e c l i s l e r i n e y e s e m e v e seilme, III. stedii meslee girebilme,haklar tann mtr. Aadakiferden hangisi ilgili haklarn tannma srasn gsterir? A) I, III, II. B) II, I, III. C) III., II, I E) ILIII.I.
j
|
D) III, I, II.
154 ligi yoktu. Patrikhaneler dini ve dnyevi ileri birbirlerine kartrmaktaydlar. Medeni Kanunun kabul edilmesiyle patrikhanelerin yetkilerine son verildi. Cevap D zm:
nklap Hareketleri
1 2 . SS - 1985
Eitim ve kltr alanndaki gelimelerle ilikisi ej_az olan inklap aadakilerden hangisidir? A) retimin birletirilmesi B) Yeni Trk Alfabesi'nin kabul edilmesi C) Medreselerin kapatlmas D) Trk Tarih Kurumu'nun kurulmas E) Soyad Kanunu'nun kabul edilmesi zm: A,B,C ve D seenekleri nklaplarn zellik lerinden de anlalaca gibi eitim ve kltr hayatmz d o r u d a n etkilemilerdir. Soyad K a n u n u ise t o p l u m s a l a l a n d a y a p l a n bir inklap o l d u u iin eitim ve kltrel gelimelerle dorudan bir ilgisi ok azdr. Cevap E
Medeniyetilik d a h a ok ada anlamda batda olan ve onun lkemize de getirilme siyle o l u a n bir d u r u m d u r . A,C,D ve E seenekleri daha ok ulusal idare ve ulusu luk d n c e s i y l e ilgilidir. B s e e n e i se d o r u d a n bat rnek alnarak gerekletir ilmitir. Cevap E
1 5 . SS - 1 9 8 6
Atatrk dneminde Trkiye'de tarm, ticaret, e n d s t r i ve bayndrdk ilerinin bir b t n olarak ele alnmasnn nedeni aa dakilerden hangisidir? A) Bu alanlardaki gelimelerin birbirine bal olmas B) Halktan alnan ar vergilerin kaldrlmak istenmesi C) D kaynaklardan kredi almann kolay lam olmas D) Halklk ilkesinin yaygn olarak uygula maya konmas E) Trkiye'nin bir tarm lkesi haline getiril mek istenmesi zm: Soruda belirtilen kavramlar lke ekonomisi ve kalknmas iin birbirlerine bal olan ve yaplmas gereken yeniliklerdir. Atatrk bu ileri birlikte dnerek lkenin, btn halinde kalknmasn hedeflemitir.B.C.D ve seenekleri eksik, ilgisiz ve yanl yorumlar erdiklerinden cevap olamazlar. Cevap A
1 3 . SS - 1 9 8 5
"Trkiye Cumhuriyeti eyhler, derviler, mritler memleketi olamaz. Trkiye Cumhuriyeti her alanda doru yolu gsterecek, uyaracak gte dir." Atatrk'n bu szleri, ncelikle aadaki l e r d e n h a n g i s i n i n g e r e k l e m e s i n d e yol gsterici olmutur? A) Takvim, saat ve llerin deitirilmesi B) Tekke, zaviye ve trbelerin kapatlmas C) Kadnlara siyasal haklar tannmas D) Milli ekonominin kurulmas E) apka Kanunu'nun kabul edilmesi zm: Osmanl d n e m i n d e eyh ve dervilerin faaliyetlerini s r d r d yerler tekkeler ve zaviyeler idi. Dolaysyla eyh ve dervilerin lkede istenmemesi tekke ve zaviyelerin de istenmemesi anlamna gelir. Cevap B ; ;
16. SS - 1 9 8 6
Atatrk, Cumhuriyeti Trk genliine emanet ederken onun, "en son bilimsel ve teknik iler lemelere dayanan, ulusal ve ada bir devlet" olarak yaatlmas gerektiini vurgulamtr. Atatrk'n Cumhuriyeti Trk genliine emanet etmesinin tenisi amac nedir? A) Genleri siyasal hayata katmak B) Yenilemeyi srekli klmak C) Yurt savunmasn genlere brakmak D) Ekonomik gelimede genlere yetki vermek E) Trk genliini korumak zm: Atatrk, kurduu ulusal ve ada Trk devleti ni yaatmak iin bilimsel ve teknik gelimelere dayandrmtr. Genlik, yeniliklere ve deime lere en ok ak olan bir grup olduundan dolay Trk genliine emanet etmitir. Cevap B
14. YS - 1 9 8 5
Aadakilerden hangisi, ulusuluktan o k medeniyetilie yneliktir? A) Saltanatn kaldrlmas B) Yeni l sistemlerinin kabul edilmesi C) retimin birletirilmesi D) TBMM'nin kurulmas E) Trk diline nem verilmesi
nktfap
Hareketleri zm:
155
1 7 . YS - 1986 Trkiye'de I. Saltanatn kaldrtmas II. TBMM'nin kurulmas III. ok partili sisteme geilmesi IV. Kadnlara siyasal haklar tannmas gibi demokratikleme gelimelerinin kro nolojik sras aadakilerden h a n g i s i d i r ? A) il., i., IV. H. . C) II., li., I., IV. B) , v . m . D) i., IV., III., II.
Soru kknde de belirtildii gibi her yaplan yenilik bir tepkiyle veya isyanla karlamtr. Yaplan tepkiler yeniliin hem getirilmesine hem de kaldrlmasna kardr. Bu da kar bozulan bir evrenin devaml olarak y e n i g e l i m e l e r e t e p k i g s t e r d i i sonucuna varlabilir. Cevap B
E) IV., II., I., III. zm: Saltanatn kaldrlmas, 1 Kasm 1 9 2 2 ' d e ; TBMM'nin kurulmas, 23 Nisan 1920'de; ok partili sisteme geilmesi 1946'da; Kadnlara siyasi haklar verilmesi 1930 - 1934 yllarnda olmutur. Cevap A
20. OYS - 1 9 8 7
Cumhuriyet tarihimizdeki gelimelerden unlardr: I. Trk kadnlarna siyasal haklar tannmas II. Trkiye'de laik devlet anlaynn benim senmesi III. Trk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesi Bu gelimelerin k r o n o l o j i k sras nedir? A) III., I., II. B) lll., I I , I. C) I., II., III. E) II., l l l , I.
1 8 . SS - 1 9 8 7
Uluslararas ekonomik ilikilerde, aa daki inklaplardan hangisi Trkiye'ye n e m l i kolaylklar salamtr? A) Kadnlara siyasi haklar tannmas B) Soyad Kanunu'nun kabul edilmesi C) l birimlerinin deitirilmesi D) Medeni kyafetlerin kabul edilmesi E) Tekke, zaviye ve trbelerin kapatlmas zm: A,B,D ve E seeneklerinde verilen inklaplar toplumsal nitelikli yeniliklerdir. C seenei se e k o n o m i k k a r e k t e r l i b i r y e n i l i k t i r . l b i r i m l e r i n i n d e i t i r i l m e s i y l e uluslar aras ekonomik ilikilerde nemli kolaylklar salamtr. Cevap C
D) II., 1,111. zm:
Trk kadnlarna siyasal haklar verilmesi 1930'da, laik devlet anlaynn benimsen m e s i 1924'de, Trk M e d e n i K a n u n u ' n u n k a b u l edilmesi 17 ubat 1926'da gerek lemitir. Cevap E
2 1 . OSS - 1 9 8 8
Atatrk ilke ve inklaplarnda, aadaki dncelerden hangisinin yeri yoktur? A) Devletin bamszln koruma B) Ynetimde millet egemenliini srdrme C)Trk kltrn ada uygarlk dzeyine karma D) K a l k n m a d a a k l n , b i l i m i n r e h b e r l i i n i esas alma E) Amaca ulamak iin her yolu deneme zm: A,B,C ve D seenekleri zaten Atatrkln t e m e l e s a s l a r d r . A t a t r k b i l i m , akl v e d e m o k r a t i k y o l l a r l a inklaplar birer birer gelitirmitir, E seenein de verilen yntem ise diktatrlk y n e t i m l e r i n d e grlen bir gelimedir. Cevap E
iine
19. SS - 1 9 8 7
ak vermek Osmanl mparatorluumda Darlfnun 'un kurulmasna ve fesin dardan alnmasna kar kan zihniyet, Cumhuriyetimizin lk yl larnda Darlfnun'un ve fesin kaldrlmasna da kar kmtr. Bu zihniyette kiilerin aadakilerden hangisine kar olduklar sylenebilir? A) Devlet ynetimine B) Yeni gelimelere C) Her trl eitime D) Snrlarn geniletilmesine E) Geleneklerin korunmasna
devletiimelere 'eimeundan
êvap B
156
nklap Hareketleri SS - 1 9 8 9 Aadaki yeniliklerden hangisi, Trkiye' de kadnlarla erkekler arasnda t o p l u m s a l ve e k o n o m i k haklar alannda eitlik sala ma amacn g t m e k t e d i r ? A) retimin birletirilmesi B) Halifeliin kaldrlmas C) Cumhuriyetin ilan edilmesi D) Medeni Kanunun kabul edilmesi E) Saltanatn kaldrlmas zm: A,B,C ve E s e e n e k l e r i siyasal ve e i t i m alannda yaplan inklaplardr. Bundan dolay toplumsal yaayn dzenlenmesindeki rol ok azdr. D seeneinde verilen inklap ise kadn - erkek eitliini salayan ok nemli bir gelimedir. Miras, evlenme, ahitlik ve boanma gibi konularda ayn haklara kadn larda sahip olmutur. Cevap D zm: Tehid-i Tedrisat 3 Mart 1924 ylnda uygulan maya balayarak A,B,C ve D seeneklerinde verilen gelimeleri d o r u d a n salamtr. Ancak E seeneinde verilen d u r u m ise 3 Kasm 1928'de latin harflerinin kabul edilme siyle salanmtr. Cevap E 25. YS-1990 Aadakilerden hangisi, Trkiye'de Medeni Kanun'un kabulyle salanan gelimelerden biri deildir? A) Kadna mesleini seme hakk verilmesi B) Tank olmada kadn erkek eitliinin getirilmesi C) Ailelere soyad alma z o r u n l u l u u n u n getirilmesi D) Vatandalar arasnda din ve mezhep fark gzetilmemesi E) Patrikhanelerin dnya ileriyle ilgili yetki lerinin kaldrtmas zm: Medeni Kanun 17 ubat 1926 ylnda kabul edilmi ve A,B,D ve E seeneklerinde verilen gelimeleri meydana getirmitir. C seenei ise S o y a d K a n u n u 1 9 3 4 y l n d a k a b u l edilmesiyle salanmtr. E seenei ilk duyduumuz bir gelime ola bilir. Medeni Kanun'da patrikhanelerin yetki l e r i y l e lgili b i r o k h k m l e r v a r d r . 1 1 . soruyu tekrar inceleyin. Cevap C 26. SS-1991 Trk kadnlarna 1930 ylnda belediye seim lerine katlma, 1934 ylnda da milletvekili seme ve seilme hakk tannmtr. Bu gelimelerin amac aadakilerden hangisidir? A) Kadnn ynetime katlmasn salama B) Aile yapsnda deiiklik yapma C) Kadnlar arasnda okur-yazar orann artrma D) ok partili hayata geme E) Seime katlmay zorunlu hale getirme zm: Bir t o p l u m u k a d n v e e r k e k l e r o l u t u r u r . G e n e l l i k l e n f u s u n yars kadn yars da e r k e k l e r d e n oluur. Geleneksel olarak Osmanl dneminde kadnn toplumsal yn fazla gelimedi. Bundan dolay kadnlar atl ve pasif bir d u r u m a d t . Atatrk kadn hem retken hem de aktif bir hale getirmek istemitir. B y l e c e Atatrk d e m o k r a t i k bir devlet kurarken toplumun yarsna sahip olan kadn lar devaml n planda tutarak ynetime katl malarn salad. Cevap A
22.
2 3 . YS - 1 9 8 9
A a d a k i l e r d e n h a n g i s i T r k i y e ' d e laik anlayn y e r l e m e s i n d e k i aamalardan biridir? A) Maarif Tekilat Hakknda Kanun'un kabul edilmesi B) Tevik-i Sanayi Kanun'nun kabul edilmesi C) Kabotaj Kanunu'nun kabul edilmesi D) Uluslararas l biriminin kabul edilmesi E) Arazi vergisinin kabul edilmesi zm: B,C,D ve E seenekleri ekonominin dzen lenmesine ynelik hareketlerdir. Bundan d o l a y Laik anlayn y e r l e m e s i n d e birer aama olamazlar. A seenei ise Trkiye'de eitim sistemi akl ve bilim erevesinde yeniden dzenlenerek laikletirilmitir. Cevap A 24. YS-1989 Aadakilerden hangisi, Tevhid-i Tedrisat (retimin birletirilmesi) Kanunu'nun uygulanmasyla salanan gelimelerden biri deildir? A) Eitim kurumlarnn Milli Eitim Bakanl na balamas B) retim ilkelerinde birlik salanmas C) Eitim programlarn adalatrlmas D) Medreselerin kapatlmas E) Okuma-yazma renmenin kolaylatrl mas
nklap Hareketleri
157 zm: C u m h u r i y e t i n i l a n n d a n s o n r a yeni Trk devletini hzla a d a uygarlk seviyesine ulatrmak iin bir politika izlendi. Bundan dolay eski devletin izlerini tayan kurum larn kaldrlmasna baland. Hilafet, tekke ve trbe gibi kurumlar ada devlet anlay ile elien kurumlardr. Hzla adalamaya doru gidildii bir Trkiye' de bu kurumlarn yeri yoktu. Cevap B
2 7 . YS - 1991
Trkiye'de aadakilerden hangisi, dier lerinden sonra g e r e k l e m i t i r ? A) Milli iktisat ilkesinin kabul edilmesi B) Medreselerin kapatlmas C) Soyad Kanunu'nun kabul edilmesi D) Miladi takvimin kabul edilmesi E) apka Kanunu'nun kabul edilmesi zm: Milli ktisat lkesi, zmir ktisat Kongresi'nde 21 ubat 1923'de, M e d r e s e l e r i n kapatlmas 1924de, Soyad Kanunu 1934de, Miladi Takvim 1926'da, apka K a n u n u ' n u n k a b u l 1925'te gerek lemitir. Cevap C [ j ]
3 0 . YS - 1 9 9 3
Aadakilerden hangisi Trk t o p l u m u n d a r e t i m alanndaki ikilii ortadan kaldrma amacn g d e n gelimelerden biridir? A) Yeni arlk ve l b i r i m l e r i n i n k a b u l edilmesi B) Devletilik lkesinin kabul edilmesi C) Soyad Kanunu'nun kabul edilmesi D) Miladi takviminin kabul edilmesi E) Medreselerinin kapatlmas zm: A,B,C ve D seeneklerinin, grld gibi e i t i m ve r e t i m l e bir ilgllieri y o k t u r . E s e e n e i n d e verilen Medreselerin kapatl mas ise e i t i m l e ilgili bir g e l i m e d i r . 19.yzylda medreselerin yansra bat tarzn da mekteplerde kurulmutu. Bundan dolay Trk toplumunda iki ayr eitim alm snflar meydana geldi. Bunlarda zaman zaman bir birleriyle ekimeye giriyorlard. Bunu nle mek iin ve eski gelenekleri devam ettiren medreseler kaptld. Cevap E
28. YS - 1 9 9 2
Trkiye C u m h u r i y e t i n d e , }. Arlk l birimlerinin deitirilmesi II. Tekke ve trbelerin kapatlmas li. Miladi takvimin kabul edilmesi IV. Aar vergisinin kaldrlmas V. apka Kanunu'nun kabul edilmesi gelimelerinden hangileri, uluslararas t i c a r i ilikilerde kolaylklar salamtr? A) IV, V. D) II, V. zm: Soru da verilen y e n i l i k l e r d e n II. IV. ve V. paragraflar bir lkenin ileriyle ilgili daha ok toplumsal nitelikli olaylardr. Zaten Trkiye'nin I ve III. pararaflardaki yenilikleri kabul etmesi uluslararas ad geen alanlarda anlamay ve ilikileri kolaylatrmaktr. Cevap C j ! j j j B) II, IV. C)l, III. E) II, III. \ |
,
1
3 1 . YS
i j
29. SS - 1 9 9 3
Trkiye'de 1924 ylnda Hilafetin kaldrlmas ve r e t i m i n b i r l e t i r i l m e s i , 1925 ylnda ise kyafette deiiklik ile tekke ve trbelerin kapatl masna ilikin yasalar TBMM'de kabul edilmitir. B u d u r u m a a d a k i l e r d e n h a n g i s i n i n bir kantdr?
i
-1993 Toplumsal olaylarda baar salamak iin, zamanlamann uygun olmas gerekir. T r k i y e ' d e aadaki olaylarn h a n g i s i n i n zamanlamas b u ilkeye u y g u n olmamtr? A) Saltanatn kaldrlmasndan sonra Cumhuriyetin ilan edilmesi B) C u m h u r i y e t i n ilan e d i l m e s i n d e n s o n r a T e r a k k i p e r v e r C u m h u r i y e t Frkas'nn kurulmas C) S o n Osmanl Mebuslar Meclisi'nin kap atlmasndan sonra TBMM'nin almas D) Trk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesin den sonra kadnlara siyasi haklar verilmesi E) Yeni Trk alfabesinin kabul edilmesinden sonra Millet Mekteplerinin almas
A) Devletilik lkesinin yaygn olarak uygulamaya konulduunun B) Hzl bir adalamaya gidildiinin C) Sosyal sorunlarn ortadan kalktnn D)Ynetimde yeni araylara gidildiinin E) S i y a s a l b a m s z l n t a m a m l a n m a k istendiinin
; | i
158 zm: Soru kknden de anlald gibi her eyde zamanlama ve planlama ok nemlidir. A,C,D ve E seeneklerini incelersek I. ve II. olaylar arasnda hem uyum hem de bir baar vardr. Fakat B seeneinde verilen iki olay sonular itibariyle baarl olamamtr. Cumhuriyetin ilan her ne kadar demokratik l e m e i i n bir frsat v e r d i y s e de o r t a m n uygun olmamas kurulan partilerin tekrar ka patlmasna neden olmutur. Cevap B i zm:
nklap Hareketleri
[ . p a r a g r a f e i t i m v e r e t i m l e i l g i l i bir gelimedir. III. Paragrafta ekonomik dzenle meyle ilgilidir. II. ve IV. paragraflar ise doru dan milliyetilik ilkesi ile ilgili olan yenilik lerdir. Cevap D
3 4 . YS - 1 9 9 4
Trkiye'de, -Tank olmada kadn ve erkein eit olmas -Miras ilemlerinin yeniden dzenlenmesi -Kadnlarn seme ve seilmesini salayan ortamn olumas gelimeleri aadakilerden hangisinin sonular arasndadr? i A) Tevhid-i Tedrisat Kanunu B) Trk Medeni Kanunu C) Kabotaj Kanunu D) Takrr-i Skun Kanunu E) apka Kanunu zm: A,C,D ve E seenekleri grld gibi eitim, ekonomik ve toplumsal yeniliklerdir. Soruda verilen bigiler ise hukuksal alandaki gelime lerdir. Bundan dolay cevap olamazlar. Bu hukuksal alandaki dzenlemeleri kapsayan yenilik ise Trk Medeni Kanunudur (17 ubat 1926). Cevap B
3 2 . SS - 1994
Trkiye Cumhuriyeti'nin ilk yllarnda, eski saat sistemi braklarak g n m z saat sis t e m i n i n esas alnmasna ve m e d r e s e l e r i n kapatlarak a d a okullarn varln srdrmesine ilikin yasalar kabul edilmitir. B u yasalarn o r t a k y n a a d a k i l e r d e n hangisidir? A) kilikleri ortadan kaldrma B) Ticari ilikileri kolaylatrma C) Eitimi yaygnlatrma D) lkretimi yaygnlatrma E) T a r i h o l a y l a r n n k a r l a t r m a s n d a kolaylk salama zm: Ayn t o p l u m d a ayn z a m a n d a eski saat ile yeni saat sisteminin kullanlmas, medrese lerin yannda ada okullarnda bulunmas, ikilik meydana getirmektedir. Birbirini anlamayan iki zmre oluturmaktadr. Bundan dolay bunun nne g e m e k iin eski sistemi temsil eden kurumlar kaldrlarak yeni kurumlar b e n i m s e n m i b y l e c e ikilikler ortadan kaldrlmtr. Cevap A
j | \ |
3 5 . SS - 1 9 9 5 3 3 . YS - 1994
I. Trk niversitelerine y a b a n c bilim adamlarnn kabul edilmesi II. Trke'nin bir bilim ve kltr dili haline gelmesi III. lk beyllk ekonomik plann uygulamas IV. Trk tarihinin derinliine aratrlmas B u g e l i m e l e r d e n m i l l i y e t i l i k i l k e s i ile dorudan ilgili olanlar aadakilerden h a n g i s i n d e birlikte verilmitir? A) v e III D) II ve IV B) ve II C) I ve IV E) II ve III Trk Medeni Kanunu ile vatandalara ou konularda nemli haklar tannm, bu hak larn kavranp uygulanmasnda daha sonra karlan kadnlara seme ve seilme hakk veren kanun, soyad kanunu gibi konularda etkili olmutur. Bu d u r u m Trk nklabnn aadaki zel liklerinden hangisinin bir gstergesidir? A) Yaplan yeniliklerin birbirini tamamlama snn B) Dnyaya rnek olmasnn C) Ulusal egemenlie dayanmasnn D) Kltrel zellikleri korumasnn E) Dnya barma katkda bulunmasnn
nklap Hareketeleri zm: Bu soru ayn zamanda Trk nklabnn zel lii ile ilgili bir s o r u d u r . S o r u d a 1 9 2 6 ' d a kabul edilen Medeni Kanun'la kadnlara iste d i i m e s l e e g i r m e hakk verilirken 1930 ylnda d a s e m e s e i l m e haklar verilmi b u n u da Soyad Kanunu'nun (1934) kabul e d i m e s i t a k i p etmitir. Bylece t o p l u m s a l a l a n d a o k s a y d a i n k l a p y a p l a r a k bir .btnlk salanm oldu. B,C,D ve E s e e n e k l e r i n i n s o r u d a verilen aklama arasnda bir iliki yoktur. Cevap A
159
3 7 . SS - 1 9 9 5
Atatrk, lkemize yardm yapacak devlet, lkemizi ele geirme amacn gtmemeli ve devletimizin ulusuluk ilkesine saygl olmal dr demitir. Atatrk, bu szyle aadakilerden hangisine kar olmadn belirtmektedir? A) Smrgeciliin dnyada yaygnlamas na B) Yabanc sermayenin lkenin karlar iin kullanlmasna C) Yabanclarn devletlerin i sorunlarna karmasna D) Devletlere e k o n o m i k ayrcalklar tann masna E) Ekonomik kalknmada y&lnz sanayile meye ncelik verilmesine zm: Cumhuriyetin ilk yllannda sermaye yetersiz lii t m boyutlaryla etkisini hissettirmeye balamt. B u n u n i i n iki z m y o l u vard. Birincisi, temel letmeleri devlet eliyle yapmak, kincisi de yabanc sermayeyi Trkiye'ye getirmekti. Fakat Trkiye yeni bamszln kazandndan dolay dar dan gelen sermayenin lkemizin ynetimininde etkili olmamasn Atatrk srarla iste mektedir. Cevap B
36. SS -1995
T r k Dil K u r u m u 1932 ylnda k u r u l d u u z a m a n , y a p l a c a k dil almalarna t e m e l olmak zere saptanan ilkelerden biri "Trk dilinin z gzelliini ve zenginliini ortaya karmak" olmutur. B u i l k e l e r i n g e r e k l e t i r i l m e s i je.likle aadakilerden h e n g i s i n e baldr? A) Trk dilinin dnyada yaygnlatrlmasna B) Szlk almalarnn eitli alanlara yayl masna C) Dil retiminde birlik salanmasna D)Yaz d i l i ile k o n u m a d i l i a r a s n d a k i kopukluklarn giderilmesine E) Dile ilikin kaynaklarn aratrlmasna ve yaynlanmasna zm: T r k Dil K u r u m u ( 1 9 3 2 ) , k u r u l m a s n d a n sonra Seluklu ve Osmanl dneminde ihmale u r a y a n Trke'nin zenginliini ve gzelliini ortaya karmak iin almalar balatt. hmale urayan Trke'nin yeniden n p l a n a kartlmas iin Trke'nin tarih iinde meydana gelmi z kaynaklarna ynelerek aratrmalar balad. Yeni szlk ler ve karlkl kelimeler hazrland. B,C ve D seenekleri zaten E seeneinin b i r e r s o n u l a r d r . A s e e n e i ise t a r i h i gereklere uymamaktadr Cevap E
3 8 . YS - 1995
T r k inklab n c e l e n d i i n d e , n c e t e m e l inklaplarn yapld, sonra da bunlara bal dier inklaplarn gerekletirildii grlr. B y l e bir y n e l i m e g r e . a a d a k i l e r d e n hangisi dierlerinin gerekletirilmesine o r t a m hazrlamtr? A) Medreselerin kapatlmas B) Halifeliin kaldrlmas C) apka Kanunu'nun kabul edilmesi D) Tekke ve trbelerin kapatlmas E) Kadnlara siyasal haklarn verilmesi zm: Trk yurdu dman igalinden kurtarldktan s o n r a lkeyi a d a l a t r a c a k inklaplara geilmitir. Trk inklabn yapan kadro ieride saltanata, darda igalcilere kar mcadele verdi. galler sona erince ikinci bir m c a d e l e b a l a d . B u m c a d e l e iki nemli k u r u m u n kaldrlmas g e r e k i y o r d u . Bunlar: Saltanat ve Hilafetti. Birbirine bal
160 olan bu kurumlardan saltanat 1922'de kaldrlnca sra hilafete g e l m i t i . Verilen seenekleri incelediimiz de temel inklabn halifeliin kaldrlmas o l d u u n u dier inklaplarn O ' n a b a l o l a r a k yapldn syleyebiliriz. Cevap B |
inklap
Hareketleri
40
YS-1995 I.Aar v e r g i s i n i n kanun kaldrlmasna ilikin
II. Miladi Takvimin kabul edilmesine ilikin kanun III. Trk Harfleri Hakknda Kanun IV. Soyad Kanunu Yukardaki k a n u n l a r d a n hangileri t o p l u m sal yaamda karkln giderilmesi amacna yneliktir?
3 9 . YS - 1 9 9 5
Trkiye C u m h u r i y e t i n d e B i r i n c i Be yllk Plann k a b u l e d i l m e s i n e a a d a k i l e r d e n h a n g i s i n d e n i s t e n i l e n s o n u c u n alnama mas bir gereke olarak g s t e r i l m i t i r ? A) Kabotaj Kanunu'ndan B) Aar Vergisinin kaldrlmasndan C) zmir ktisat Kongresinden D) Tevik- Sanayi Kanunu'ndan E) Toprak reformundan zm: T r k i y e ' d e e k o n o m i d e p l a n l v e hzl bir kalknma iin ilk kalknma plan 1933 ylnda yaplmtr. Bu plann yaplmasnda ekono mide ve sanayide istenilen seviyeye gelin memesi en nemli etken olmutur. 1929'da m e y d a n a gelen D n y a Ekonomik buhran yaplan almalarn sonusuz kalmasna neden olmutur. A,B,C ve E seeneklerinin Trkiye'nin kalkn masn btn halinde deerlendiren bir zel likleri yoktur. 1927 ylnda yaplan Tevik-i Sanayi Kanunu, ile hedeflenen zel teebbsn gelitirilmesi, '-tenilen sonucu vermeyince kalknma plan n yaplmtr. Cevap D
A) I veli
B) I ve II D) II ve III
C) I ve IV E) II ve IV
zm: Toplumsal Yaamda karklk kmas ikilik lerin olmas ve insanlarn tannmasndaki zor luklardan kaynaklanr. Soruda verilen paragraflar inceleyelim: I.Paragraf: Aar vergisi, kylden alnan bir retim vergisidir, mali bir olaydr. II.Paragraf: M i l a d i T a k v i m , b u t a k v i m d e n nce Hicri Takvim kullanlmaktayd. Bunun in karklk vard. III.Paragraf: Trk harflerinin kabul eitimle lgili yeniliktir. IV.Pararaf: Soyad Kanunu, Bu kanundan nce insanlar genellikle unvan ve lakaplarla a n l y o r l a r d . B u t o p l u m d a baz skntlar douruyordu. E
CUMHURYET DNEMNDE DI POLTKA

1981 - 1 9 9 5 SS - YS SORULARI ANALZ 1.
SS 1981 zellikle kinci Dnya Sava'ndan sonra, s m r g e d u r u m u n d a o l a n baz Asya v e Afrika lkelerinin Trkiye'yi r n e k aldklar grlmtr. Trkiye'nin, bu lkeleri etki leyen yn aadakilerden hangisi olmutur? A) Yurtta ve dnyada ban korumaya al mas B) Baka uluslarn haklarna saygl olmas C) Ortadouda g dengesini korumas D) Bat demokrasi lkelerini benimsemesi E) Bamszln kazanma ve srdrmedeki baars zm: T r k i y e ' d e I. Dnya Savandan sonra smrgeci devletlere kar byk bir bam szlk mcadelesi verilmi ve baarl olun mutur. te bu baardan dolay Asya ve Afrika lkeleri Trkiye'yi rnek almlardr. rnek alnmasnn nedeni, m olumsuz art lara ramen bamszlk savann baarlmasdr. Smrge durumunda olan lkelerin o u n l u u artlara b a k m a d a n bamszlk hareketlerine balamlardr. Cevap E
BLM
tr
SS
YS
Toplam
3
>
Toplam kan Toplam kan Toplam kan soru soru soru soru soru soru says says says says says says 15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 1 2 17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 25 25 25 26 26 2 2 1 1 1 32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43 3 4 1 3 1 2 1 6 2
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
1 4 2
1 1
2 1 1
2.
YS 1981 Hatay'n A n a v a t a n a k a t l m a s n d a a a d a k i l e r d e n h a n g i s i d o r u d a n e t k i l i olma mtr? A) Nfusunun o u n l u u n u Trklerin olu turmas B) Fransa'nn bu i iin sava gze almamas C) Trk d politikasnn baars D) Hatay'n o s r a d a b a m s z bir devlet olmas E) kinci Dnya Sava'nn balamas zm: A,B,C ve D seeneklerinin bir sonucu olarak Trkiye Hatay'n Anavatana katlmas iin bir a b a g s t e r m i t i r . E s e e n e i ise t a r i h olarak Hatay'n A n a v a t a n a katlmasndan scnra olmutur. Bundan dolay neden ola maz. Cevap E
16
11
27
mm
240
326
566
1981 - 1 9 9 5 yllar a r a s n d a , C u m h u r i y e t Dneminde D Politika k o n u s u n d a n kan soru yzdeleri:
OSS'de YSMe Toplamda
: % 4,583 : % 4,907 : % 4,770 oranndadr.
762
Cumhuriyet Dneminde D Politika YS 1981 Musul, Misak- Milli snrlar iinde sayld halde sonradan, Milletler Cemiyeti tarafndan ngiliz mandasndaki Irak'a braklmtr. Milletler Cemiyeti'nin bu karar karsnda Trkiye'nin k o n u n u n zerine daha fazla g i t m e y i i hangi nedene balanabilir? A) eride zm bekleyen sosyal ve ekono mik sorunlarn olmasna B) ngilizlerin ksa srede Musul'dan ekile bilecei inancna C) M u s u l ' u n e k o n o m i k d e e r i n i n , Trkiye asndan ok nemli olmayna D) Trkiye'nin Milletler Cemiyeti kararlarna uymak zorunda olmasna E) Milletler Cemiyeti kararnn Trk haklarn korumakta olmasna zm: Lozan'da z m e kavumayan Musul iin taraflar arasnda 1924 yl sonlarna d o r u yaplan grmelerde de bir zm buluna maynca askeri harekete karar verildi. Fakat 1925 yl balarnda Gneydouda Cumhuri yet rejimini tehdit eden bir isyan ba gster di. Bunun zerine Trkiye askeri hareketten v a z g e e r e k ingiltere'nin Musul zerindeki steklerin kabul etmek zorunda kald (Ankara Antlamasyla, 1926). B,C,D ve E seeneklerine bakldnda ilgisiz ve yanl yorumlar ierdikleri grlecektir. Cevap A zm: Soru m e t n i n d e de belirtildii g i b i Trkiye batdan d o u y a doru bir ynelme gster mi, Ortadou lkeleri de batdan Trkiye'ye d o r u bir y n e l i m e girmilerdir, Karlkl olarak bu iki tarafn birbirlerine ynelmelerin de I. ve IV. paragraflar daha etkili olmular dr. II. ve III. paragraflar ise genel olmaktan ziyade baz zel gelimelerdir. Cevap C j j j j
!
3.
5.
SS 1982 Trkiye, Lozan Antlamas'n mzalam olan d e v l e t l e r e 1936 ylnda bir n o t a v e r e r e k , Avrupa'da gelien buhranlarn, Boazlarn gvenlii iin verilmi olan kollektif garantiyi artk i l e m e z hale g e t i r d i i n i b e l i r t m i , Boazlarn gvenlii ve egemenlik haklarnn k o r u n m a s iin bu s z l e m e n i n deitiril mesini istemitir. Y u k a r d a sz e d i l e n d n e m i n k o u l l a r gz nne alndnda, aadakilerden hangisi Trkiye'nin bu isteinde hakl o l d u u n a bir kant olarak gsterilebilir? A) Dnya uluslarnn giderek belli bloklarda toplamaya balamas B) Milletler Cemiyeti'nin uluslararas sorun larn zmnde etkisiz olmas C) Almanya ve talya'nn saldrgan bir tutum iine girmeleri D) Dnyann nemli bir ekonomik bunalma girmesi E) Yabanc lkelerin, Boazlar statsnn deitirilmesi iin aba gstermeleri zm: T r k i y e , 1923 y l n d a k i a r t l a r a b a k a r a k Lozan'n Boazlar zerinde kurduu staty kabul etmiti. Fakat 1936 ylnda bu artlarn b o z u l d u u n u syleyerek yeni bir Boazlar s t a t s n n b e l i r l e n m e s i n i istemitir. lgili devletlere yapt ary iki nemli olaya dayandrmtr. 1. Almanya'nn silahlanma yarna bala yarak Avrupa'da yeniden skntlarn bala mas 2. talya'nn Habeistan' gal ederek Akdenizdeki gvenliin bozulmas. Cevap C
4.
SS 1982 Son yllara kadar, Trkiye'nin d ticaretinde Batl l k e l e r n e m l i b i r yer t u t m u t u r . Gnmzde ise Trkiye'nin d ticaretinde O r t a d o u ve Afrika lkeleri arlk kazan maya balamtr. Bu deimeye yol aan etkenler arasnda, I. Trk d politikasndaki deiikliklerin, II. Ortadou ve Afrika lkelerindeki kalknma abalarnn, III. Ortadou ve Afrika lkelerindeki siyasal deiikliklerin, IV. Ortadou ve Afrika lkeleriyle Bat arasn 1 daki sorunlarn bulunduu ileri srlmektedir. T r k i y e ile O r t a d o u v e A f r i k a l k e l e r i arasndaki ticaretin artmasnda, yukardakilerden hangilerinin teki ikisinden daha etkili o l d u u savunulabilir? A) 1. ve .11 B) I. ve III. C) I. ve IV. E) III. ve IV
D) II. ve IV.
Cumhuriyet Dneminde
Politika
163
6.
YS 1982 T r k i y e ' n i n b u g n k snrlarnn b e l i r l e n m e s i n d e aadaki a n t l a m a l a r d a n hangi s i n i n bir rol olmamtr? A) B) C) D} Gmr Antlamas Balkan Antlamas Lozan Antlamas Moskova Antlamas |
8.
YS 1983 Aadaki d n e m l e r i n hangisinde Misak- Milli lkelerine uygun antlamalar yaplmtr? A) 1936 -1939 C) 1930- 1932 B) 1933 -1935 D) 1927-1929
E) 1924-1926 E} Ankara Antlamas zm: G m r 1920'de Ermenilerle, M o s k o v a 1921 'de Sovyet Rusya ile, Lozan 1923'te Anlama Devletleri ile, A n k a r a A n t l a m a s da 1921 ylnda Fransa ile yaplmtr. Bu antlamalar genellikle Trkiye'nin lehine o l m a k zere baz kazanlar salanmtr. (Moskova Antlamas'nn bir maddesi hari Batum Grcistan'a verilmitir. B a l k a n A n t l a m a s ise 1934 ylnda ya plm, bir dostluk antlamasdr. Snrlarn belirlenmesinde doal olarak etkili olmam tr, Cevap B zm: Trkiye'de 1923 - 1933 yllan arasnda hzl bir adalama yaanmtr. 1933 ylndan sonra II. Dnya Sava belirtilerinin ortaya kmas dnyay etkiledii gibi Trkiye'yi de etkilemitir. Trkiye, bundan dolay yenilikleri durdurarak baz sorunlarn zmne arlk verdi. Sonuta Montr yaplarak Boazlarda yeniden hakimiyet saland. Hatay alnarak (1939) te gney snrmz son eklini almtr. Cevap A
i j j i
i
9.
7.
YS 1982 T r k i y e , I I . D n y a Sava'na f i i l e n katl mad halde T r k e k o n o m i s i bu savatan olumsuz ynde etkilenmitir. Aadakilerden hangisi buna neden olarak g s t e r i
SS 1984 Sovyet Rusya, I. L o z a n g r m e l e r i n d e T r k i y e ' n i n Boazlar konusnudaki nerisini destek lemitir. II. M o n t r g r m e l e r i n d e , B o a z l a r d a n gei hakk stemitir. III. II. Dnya Sava'ndan sonra Trkiye'den Boazlarda kendisine bir s verilmesini istemitir. B u d u r u m l a r a b a k a r a k Sovyet Rusya'nn Boazlarla ilgili politikasnda h a n g i ama ca y n e l d i i sylenebilir? A) Lozan'da kaybettii haklarn geri alaya B) Akdeniz yolu zerindeki engelleri ortadan kaldrmaya C) Trkiye'nin glenmesini engellemeye D) II. Dnya Sava'nda bozulan Avrupa g dengesini yeniden kurmaya E) Trkiye'yi kendi rejimi ine almaya zm: A,C,D ve E seenekleri soru kknde verilen g e l i m e l e r l e e l i k i halindedir. Rusya'nn Lozan'da herhangi bir kayb yoktur. Trkiye' nin glenmesini kendi karlar iin istemek tedir. Sovyet Rusya tarih b o y u n c a ak ve scak denizlere inmek iin bir politika izlemitir. Kapal bir devlet olmaktan kurtul mas bu politikadaki baarsyla doru oran tldr. Batyla olan ilikilerine gre Trkiye'ye ynelik bir politika izlemitir. Cevap B
lemez?
A) Halkn satn alma gcnn azalmas B) Tarafsz kalmak iin dsatm yaplamamas C) Dalma bal mallarn salanamamas D) gcnn askere alnmas yznden retimini gerilemesi E) Nfusun hzla artmas zm: A,B,C ve D seenekleri Trkiye'yi olumsuz y n d e etkileyen gelimelerdir. retim azalm, ihracat ve ithalat gerilemi, pahallk artmtr. E seeneinde verilen nfusun artmas se d o r u deildir. nk ok sayda insann silah altna alnmasndan dolay nfus art g e r e k l e m e m i aksine nfus azalmtr. Cevap E i i ! \
: i i [ i
Cumhuriyet Dneminde
Politika
1 0 . SS 1984
"D siyasette gl ve sz geer olmann n koulu ite de gl olmaktr." I Aadakilerden hangisi, Atatrk dne m i n d e Trkiye'nin ite d e g l o l d u u n u gsteren bir d olaydr? A) Trkiye'de yaayan Rumlarla, Yunanistan' daki Trklerin karlkl deitirilmesi B) Hkmet'in kard ynetmelie uyma yan baz yabanc okullarn kapatlmas C) Trkiye'nin Milletler Cemiyeti'ne ye olma s D) Trkiye'nin Montr Szlemesi'yle Boaz lar zerinde kesin egemenlik salama E) Musul s o r u n u n u A n k a r a ' d a ngiltere ile anla arak sonulandrmas zm: A,B, ve C seenekleri grld gibi ok zor gereklemi olaylar deildir. Lozan Antla masnn birer sonulandr. E seenei ise za ten Trkiye'nin aleyhine gelimi ve sonu lanm bir olaydr. Trkiye, Misak- Milli snr lar iinde olan Musul'u eyh Sait Olay'ndan dolay ngiltere'ye brakmtr. Bu da Trkiye'nin d dnyadaki kararllna glge d rmtr. Montr Szlemesi ise byk bir diplomatik zaferdir. Boazlar zerindeki egemenliimizi yeniden kurmutur. Cevap D
1 2 . YS 1985
Lozan Bar Antlamas'ndan sonra, Trk Hkmeti aadakilerden hangisini, bir i s o r u n s a y d i i n y a b a n c d e v l e t l e r ile g r m e y i reddetmitir? A) Hatay'n gelecei B) Musul'un gelecei C) Trk ve Rum nfusun mbadelesi D) Trkiye'deki yabanc okullarn ynetimi E) Boazlarn denetimi zm: A,B,C ve E seenekleri Trkiye ile dier batl lkeler arasnda meydana gelmi nemli d sorunlardr. D seeneinde verilen yabanc okullarn ynetimi ise Trkiye'nin bir i soru nu olduu iin lgili devletlerle grmeyi ka bul etmemitir. Cevap D
1 3 . YS 1986
Atatrk, 1935 ylndaki bir k o n u m a s n d a , "Savan arln gz nne almayan baz s a m i m i y e t t e n y o k s u n n d e r l e r , saldrnn aralar olmulardr. Denetimleri altndaki uluslara ulusuluu ve gelenei yanl bir b i i m d e g s t e r e r e k ve ktye kullanarak onlar aldatmlardr." demitir. Atatrk, bu szleriyle hangi lkelerin poli tikalarn eletirmektedir? A) Fransa ve ngiltere B) ABD ve SSCB C) Almanya ve talya D) Yunanistan ve spanya E) Japonya ve in
1 1 . YS 1984
A v r u p a ' d a sava b e l i r t i l e r i n i n a r t m a s v e A k d e n i z ' d e g v e n l i i n i n b o z u l m a s kar snda, Trkiye'nin 1936 ylnda ald n lem aadakilerden hangisi o l m u t u r ? A) Boazlar s t a t s n ilgili devletlerle yeniden dzenlemek B) Sovyetlerle saldrmazlk anlamas yapmak C) Milletler Cemiyeti'ne ye olmak D) Balkan Antantn (ttifakn) kurmak E) Sadabat Pakt'na ye olmak zm: Trkiye 1936 ylnda meydana gelen gven siz ortamnn etkisiyle d i p l o m a t i k bir atak yaparak Boazlar zerindeki Lozan'n eksikligini g i d e r m e k iin M o n t r S z l e m e s i n i y a p m a y b a a r m t r . Z a t e n B,C,D ve E seeneklerindeki olaylar 1936 ylndan nce ve sonra olmulardr. B seenei 1925'te C seenei 1932'te D seenei 1934'te E seenei 1937'de yaplmlardr. Cevap A
zm: ; I. D n y a Sava s o n u n d a y a p l a n antla malarda zellikle Almanya madur bir duru ma drlmt. Bundan dolay Almanya ve talya 1933 ylndan itibaren yeni bir sava hazrlklarna giritiler. Almanya silahlanmaya balam, talya'da Habeistan' igal etmi lerdir. Atatrk'n hedef ald liderler dolaysyla Mussolini ve Hitler'dir. Cevap C
1 4 . SS 1986
Trkiye Cumhuriyeti hkmetleri, 1925-1937 yllar arasnda Balkan Antant'na ve Sadabat Pakt'na nclk etmilerdir. Aadakilerden hangisi, bu giriimlerin amac d e i l d i r ? A) Snrlarn gvenliini salamak B) Yurtta bar, d n y a d a bar ilkesine uymak C) Komu devletlerin dostluunu kazanmak D) Devletleraras gc birlii kurmak E) Komu devletler arasndaki anlamazlkiara zm bulmak zm: Trkiye d o u ve bat snrlar gvenlik altna almak amacyla nce Balkan Antantn sonra da Sadabat Paktn gerekletirmitir. A,B, C ve D seenekleri bu iki paktn kurulu ama larn vermektedirler. E seenei ise doru deildir. nk antla ma yaplan devletlerle Trkiye arasnda zmlenecek nemli sorunlar kalmamt. Cevap E ; !
1 6 . S S 1988
D siyasette gl ve sz geer olmann nkoulu ite gl olmaktatr. T r k i y e ' d e a a d a k i l e r d e n h a n g i s i buna bir rnektir? A) K u r t u l u Sava'nn k a z a n l m a s n d a n sonra Lozan Bar Antlamas'nn imza lanmas B) Birinci Dnya Sava'nda sonra Kurtulu Sava'nn balamas C) Saltanatn kaldrlmasndan s o n r a Cumhuriyetin kurulmas D) Cumhuriyetin ilanndan sonra Halifeliin kaldrlmas E) Milletler Cemiyeti'ne g i r d i k t e n sonra Balkan Antant'nn imzalanmas zm: Soruda iteki glln da yansmasnn hangisi olduu sorulmaktadr. B, C ve D se eneklerinde iteki glln da yans mas yoktur. E seeneinde ise olaylar ara snda bir iliki yoktur. nemli bir diplomatik olaydr. Kurtulu Sava, byk br baaryla sonulannca hem saldrgan devletlere hem de saltanat yanllarna kar bir zafere dn m t . B u n u n s o n u c u n d a T r k i y e Lozan Antlamas'yla siyasi bir zafer kazanmt. Cevap A
| i
15. YS 1987
Aadakilerden hangisi, Trkiye Cumhuriyeti hkmetleri iin bir sorun olmamtr? A) Trk-Yunan ilikileri B) Boazlar C) Kapitlasyonlar D) Hatay E) Trkiye-lrak snr zm: Lozan'da A,B,D ve E seeneklerinde verilen olaylar t a m olarak z m e kavumamt. Bundan dolay Cumhuriyet Hkmetleri bu sorunlar Trkiye'nin lehine zmek,iin devaml mcadele etmek zorunda kalmtr. Trk-Yunan ilikileri, 1930 ylnda Boazlar, 1936 ylnda Hatay, 1939 ylnda Trkiye-lrak snr da 1926 ylnda zlm tr. C s e e n e i n d e verilen kapitlasyonlar ise hi taviz verilmeden Lozan Antlamasyla ta mamen kaldrlmtr. Cevap C
|
i
1 7 . S S 1988
A a d a k i l e r d e n h a n g i s i n d e , "Boazlarn, uluslararas bir komisyona verilerek btn devletlerin gemilerine ak tutulmas" hk m yer almaktadr? A) Ankara Antlamas'nda B) Mudanya Atekes Antlamas'nda C) Moskova Antlamas'nda D) Sevr Antlamas'nda E) Montr Boazlar Szlemesi'nde zm:
i I i I
i I \
Ankara Antlamasnda boazlarla ilgili bir hkm yoktur. Mudanya ve Moskova anttam a l a r n d a B o a z l a r l a ilgili bir h k m d e n ziyade ynetimin kim de olacana dairdir, Sevr ve Montr se uluslararas birer antlamadr. S o r u d a verilen h k m Trkiye'nin aleyhine olduuna gre Montr Szlemesi olamaz. nk Montr, komisyonu kaldrm ve hakimiyeti Trkiye'ye vermitir. O halde cevap ortaya km oluyor. Bu hkm ilk kez Sevr'de yer alm fakat uygulanmamt. Ayn hkm Lozan Antlamasnda da yer alm ve 1936 ylna kadar uygulanmtr. Cevap D
766
Cumhuriyet Dneminde D Politika
18. YS 1988
Fransa ile yaplan A n k a r a Antlamas'yla Hatay'da zel bir y n e t i m kurulmas, aadakilerden hangisine aykr bir uygu lama g r n m n d e d i r ? A) Amasya Grmelerine B) Misak- Milli'ye C) Londra Konferans kararlarna D) Amasya Genelgesine E) Kars ve Gmr Antlamalarna zm: Mondros Atekes Antlamasyla Trk toprak lar haksz yere igal edilmeye balaynca Son Osmanl Mebuslar Meclisi buna bir tepki olarak Trk topraklarnn blnmez bir btn o l d u u n u Misak- Milli ile b t n d n y a y a d u y u r d u . H a t a y ' d a Misak- M i l l i ' y e g r e Trkiye snrlar ierisindeydi. Bundan dolay Fransa'nn Hatay'da zel bir y n e t i m kur mas Msak- Milli'ye aykr ilk gelimeler dendir. Ayn d u r u m 16 Mart 1921'de yaplan M o s k o v a Antlamasnda da vardr. B a t u m Misak- Milliye ramen Grcistan'a verilmiti. Cevap B
2 0 . YS 1988
1930 ylndan sonra Trkiye'nin Yunanis tan'la g e l i t i r d i i d o s t l u k i l i k i l e r i , aa d a k i l e r d e n hangisine o r t a m hazrlamtr? A) M o n t r Boazlar S z l e m e s i n i n yapl masna B) T r k i y e ' n i n M i l l l e t l e r C e m i y e t i n e ye olmasna C) Hatay'n Trkiye Cumhuriyeti snrlar iine alnmasna D) Sadabat Paktnn kurulmasna E) Balkan Antantnn kurulmasna zm: T r k - Y u n a n d o s t l u k antlamas ki lkeyi B a l k a n l a r ' d a k i s o r u n l a r n z m n d e bir araya getirmitir. Trk-Yunan anlamas Y u g o s l a v y a ve Romanya'nn da yaknla masyla 1934 ylnda bu drt devletin Balkan Antantn kurmalarna ortam hazrlamtr. Cevap E
2 1 . YS 1988
Trkiye'nin Musul'u geri almaya almas karsnda ngiltere'nin gsterdii tepki lerinden biri aadakilerden hangisi olmutur? A) Trklere kar Yunanllar destekleme B) Trklere kar Araplarla ibirlii yapma C) eyh Sait ayaklanmasn karma D) Kbrs igal etme E) Menemen Olayn karma zm: Musul bilindii gibi petrol yataklar bakmn dan ok zengin bir blgedir. Trkiye, Misak- Milli snrlar iinde bulunan Musul'u almak iin Lozan'dan sonra gerekirse askeri nlem ler a l m a y d a g z e a l d . B u n a k a r l k ngiltere'de bu zengin blgeyi Trkiye'ye ver memek iin ve Trkiye'yi zor durumda brak-. mak iin ok hassas bir blgede eyh Sait Ayaklanmasn d e s t e k l e m i t i r . Trkiye b u olay zerine nemli bir i sorunla uratndan dolay Musul harekatndan vazgeerek ngiltere'nin isteklerini kabul etmek zorunda kalmtr. Cevap C
19. YS 1988
Atatrk dneminde, Trkiye Cumhuriyeti nin d s i y a s e t i n d e a a d a k i l e r d e n hangisi nemli bir s o r u n olmamtr? A) Nfus deiimi B) toak snr ve Musul C) Milletler Cemiyetine ye olma D) Boazlar Komisyonunun kaldrlmas E) Hatay'n Anavatana katlmas
zm: A,B,D ve E seenekleri Lozan'da zlme mi olduklarndan dolay Trkiye Cumhuriyeti bu sorunlar zmek iin ilgili devletlere kar diplomatik bir m c a d e l e vermitir. A ve B seenekleri Trkiyenn aleyhine sonulanr ken, D ve E seenekleri lehine z m l e n mitir. C seenei ise Trkiye, Milletler Cemiyetine girmesi iin davet edilmitir. Bundan dolay Trkiye bu olay iin bir d sorunla karla mamtr. Cevap C
2 2 . YS 1989
Aadaki antlamalardan hangisi kinci D n y a Sava'nn kmasna o r t a m hazr layan etkenlerden biridir? A) Sen Jermen D) Nyyi B) Versay C) Sevr
E) Triyanon
Cumhuriyet Dneminde D Politika zm: I. Dnya Sava sonunda yenilen devletlere ar artlar tayan bar antlamalar imzalatlmalar yeni bir savan da tohumlarn a t m t r . E n ar a r t l a r t a y a n V e r s a y Antlamas gl ve rk olan Almanlar ha rekete geirdi. Hitler bu frsat deerlendire rek 1933 ylndan sonra yaylmc bir politika i z l e d i , Hitler, V e r s a y A n t l a m a s n k a b u l etmeyerek hzla silahlanarak Avrupa'da yeni bir sava ortamnn domasna neden oldu. Cevap B
167
2 5 . YS 1991
A a d a k i t e r e n h a n g i s i , I I . Dnya Sava andan sonra g r l e n g e l i m e l e r d e n biri deildir? A) Varova Patk'nn kurulmas B) Msr'n bamszln kazanmas C) Yahudilere Filistin'de bir devlet k u r m a olana verilmesi D) Rusya'da rejim deiiklii olmas E) Almanya'nn kiye ayrlmas zm: II. Dnya Sava 1945 ylnda sona ermitir. A,B,C ve E seenekleri 1945 ylndan sonra meydana gelmitir. V a r o v a P a k t 1955 ylnda Nato'ya kar Dou Bloku tarafndan kuruldu. Pakta, Sovyetler Birlii, Arnavutluk, Dou Almanya, Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Romanya ve ekoslovakya katld. Msr'n bamszl, 1945 ylnda,
2 3 . YS 1989
Aadaki d e v l e t l e r d e n h a n g i s i n i n izledii d politikann g v e n s i z l i k yaratmas Bal kan Antantnn kurulmasnn nedenlerin d e n biri o l m u t u r ? A) Yugoslavya B) Romanya C) talya
D) Yunanistan
E) Trkiye
zm: Balkan Antant, Yunanistan, Trkiye, Roman y a v e Y u g o s l a v y a a r a s n d a 1934 ylnda kurulmutur. ki devlet 1933 ylndan itibaren dnyay yeniden bir sava ortamna srk l e m i l e r d i r . Bunlar A l m a n y a ve talya'dr. talya s e e n e k l e r d e o l d u u n d a n dolay cevaptr. talya'nn saldrgan politikas sonu cu bu antant kurulmutur. A, B, D ve E see nekleri zaten bu ittifakn kuruculardr. Cevap C jakmnMsak- L) almak nlemkarlk s'ye verla brak-. jyh Sait îye b u ftndan eerek
Lorunda
Y a h u d i Devleti'nin kuruluu, 1947 ylnda, Rusya'da rejim deiiklii 1917 ylnda, A l m a n y a ' n n ikiye ayrlmas, 1950 ylnda olmutur. Cevap
2 4 . SS 1991
Yeni T r k d e v l e t i , T r k t o p r a k l a r n e l e geirmek isteyenlere s o n u n a kadar sava may, bamszlna sayg gsteren devletlerle siyasal ilikiler kurarak anlamalar yapmay kendine temel ilke edinmitir. Buna gre, yeni Trk Oevleti'nin d politika da izledii yol aadakilerden hangisidir? A) Bar iinde yaama B) Topraklarn geniletme C) Bloklamaya son verme D) Rejim deiikliklerini destekleme E) Demokrasiyi yayma zm: Trkiye'nin d politikasndaki t e m e l ilkesi Yurtta Sulh, Cihanda Sulh'tur. Trk d poli tikasnda macerac ve yaylmac politikalarn yeri yoktur. Gerekilik ve aklclk esastr. Cevap A
2 6 . YS 1987
Balkan Antant, aadaki gelimelerin hangisiyle fiilen sona ermitir? A) B) C) D) E) kinci Dnya Sava Sovyetler Birli'nin kurulmas Hatay sorununun zlmesi Sadabat Pakt'nn kurulmas Milletler Cemiyeti'nin kurulmas
tevap C kinci hazr-
zm: Balkan Antant 1934 ylnda talya ve Alman ya'nn saldrgan politikalar zerine Trkiye, Romanya, Yunanistan ve Yugoslavya arasn da kurulmutur. Balkan Atlant 1939 ylnda II. Dnya Savann balamasyla birlikte baz Balkan lkeleri igale uraynca alamaz bir hale gelmitir. Cevap A
Sevr
168
Cumhuriyet Dneminde D Politika
2 7 . SS 1993
Lozan Antlamas'nda boazlarn ynetimi, ayr bir btesi olan ve Trkiye temsilcisinin bakanlk ettii Boazlar Komisyonu'na verilmi; ancak daha sonra Montr Boazlar Szlemesi'yle Boazlar Komisyonu, grevini Trkiye Cumhuriyeti'ne brakmtr. B u d u r u m a a d a k i l e r d e n h a n g i s i n i n bir gstergesidir?
j
A) B o a z l a r d a n az sayda devletin yararland B) Boazlarla ilgili rejimin tarafl olarak saptandnn C) Boazlar s o r u n u n u n Avrupal devletler tarafndan karldnn D) Boazlarn zamanla uluslararas nemini yitirdiinin E) Boazlar zerindeki Trk egemenliinin daha ok glendiinin zm: Lozan Antlamas'nn meydana getirdii eksiklik Montr Antlamasyla (1936} gide rilerek Boazlar K o m i s y o n u kaldrlm ve bunun grev ve yetkileri Trkiye'ye devredil mitir. B y l e c e Boazlar z e r i n d e k i T r k egemenlii daha da glenmitir. A,B,C ve D seenekleri soru metniyle elien ve ilgisiz yorumlar iermektedirler. Cevap E
i j j I | j
ATATRK'N KL VE LKELER 1981 -1995 SS - YS SORULARI ANALZ 1.

SS - 1 9 8 1
BLM
YILLA
0=
SS
YS
,,
Toplam
"Mustafa Kemal Paa, anakkale Sava'nda o r d u k o m u t a n n d a n sava blgesindeki btn kuvvetlerin kendi emrine verilmesini, Sakarya Sava'nda da TBMM'den Bakomu tanlkla birlikte Meclisin yetkilerini istemitir" Bu stekler onun kiiliinin hangi ynne rnek gsterilebilir? A) Ak szll B) Titizlik ve g tutkusuna C) nandrma gcne D) Tez canllna E) Kendine olan gvenine zm: Atatrk g r l d gibi btn zor artlarda g r e v a l m a k t a n v e s o r u m l u l u k t a n kan m a m t r . A , B , C ve D s e e n e k l e r i n i n Atatrk'n bu ynyle dorudan lgileri yok tur. Cevap E
Toplam kan Toplam kan Toplam kan soru soru soru soru soru soru says says says says says says 15 17 16 15 15 17 16 16 16 16 16 16 16 16 17 240 2 2 2 1 2 1 17 18 17 15 16 16 25 25 25 25 1 32 35 33 30 31 33 41 41 41 41 41 41 41 42 43 566 3 2 2 1 2 2
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
1 2
2.
1 1
25 25 25 26 26 326
1 2
12
18
SS - 1 9 8 1 "Mustafa Kemal Atatrk, I. B i r i n c i D n y a S a v a ' n a O s m a n l Devleti'nin de girdii gnlerde bu savata Almanlarn yenileceini, II. anakkale Sava'nn sonlarna d o r u , dmann birka g n iinde ekilebile ceini, 111.1937 y l n d a , t a l y a ' n n H a b e i s t a n ' a saldr masyla kinci Dnya Sava'nn balam olduunu sylemitir." Bunlar, M u s t a f a K e m a l A t a t r k ' n k i i l i i n i n hangi y n rneklendirilmektedir? A) Yurta ve dnyada bara nem verme B) T o p l u m a y n v e r e b i l e c e k yollar bula bilme C) Olaylarn g i d i i n d e n s o n u c u n ne ola can grebilme D) Savan ama deil, bir ara o l d u u n a inanma E) Trk Ulusunun gcne gvenme zm: Atatrk, paragraflarda verilen gelimelerden anlald gibi olaylarn gidiatndan sonucu g r e b i l m i t i r . Mustafa Kemal 20.yzylda
1981 - 1 9 9 5 yllar a r a s n d a , Atatrk'n Kiilii v e lkeler k o n u s u n d a n k a n s o r u yzdeleri*.
SS'de YS'de
Toplamda
:%5 :% 1,840
: % 3 , 1 8 0 oranndadr.
.r
170 y e t i m i s t n bir askeri y e t e n e e s a h i p devlet adamyd. Geni bir yorumlama g c vard. stn bir tarih bilgisine sahip olan Atatrk btn olay lara bilimsel bir usulle y a k l a m a k t a ve yorumlamaktadr. Cevap C 3. YS-.1981 Atatrk, devletin d politikasn ynlendirmede aadakilerden hangisini temel ilke saymtr? A) B) C) D) E) Devletilik Bamszlk Medeniyetilik Devrimcilik Ulusuluk 5. Atatrk'n Kiilii ve lkeler SS-1982 Atatrk'n doumunun 100. yl kutlamalar na eitli lkeler ve baz uluslararas kuru lular da katlmlardr. Bu d u r u m , Atatrk'n hangi y n ile en az ilikili olabilir? A) lkesinin bamszlk savan baaryla sonulandrm olmas B) "Ulusal irade"yi hereyin stnde tutmas C) lkesini adalatrma da byk baarlar salamas D) "Yurtta sulh, Cihanda sulh" ilkesini ortaya koymas E) Kaptilasyonlar kaldrm olmas zm: A,B,C ve D seenekleri Atatrk'n byk bir lider olmasyla yakndan ilgilidir. Atatrk' uluslararas seviyeye karan yn evrensel bar dncesinde olmasdr. E s e e n e i n i n ise uluslararas kurulular ilgilendiren bir yn yoktur. j Cevap E
i j
zm: A,C,D ve E seenekleri bir lkenin i ileriyle ilgili k a v r a m l a r d r . B a m s z l k lkesi ise Trkiye'nin dier devletlerle olan ilikilerinde t e m e l ilke olarak k a b u l edilmitir. Atatrk devletlerin birbirlerinin bamszlklarn tan madan ikili ilikilerin m m k n olmayacan srarla belirlemitir. Cevap B 4. SS-1982 Mustafa Kemal Atatrk, nemli kararlar verirken lgili heyet y a d a meclis yelerinin gr ve onaylarn da almaya zen gster mitir. Bu durum M u s t a f a Kemal A t a t r k ' n nasl bir lider o l d u u n u gsterir? A) Kt sonulardan sorumlu tutulmak isten meyen B) Kolay ve abuk karar alma yollarn ara yan C) Yurtseverliini kantlamaya alan D) Heyet ya da meclis yelerinin grlerini kendisininkinden stn gren E) Ulusal iradeyle birlikte hareket etmeye alan 7. zm: Mustafa Kemal bir liderdir. Trk toplumunu bir m c a d e l e d n e m i n d e n sonra bams zlna kavuturmutur. A,B,C ve D seenek leri M u s t a f a K e m a l ' i n d n c e l e r i y l e elimektedir. Cevap E
6.
SS-1983 "Halklk" aadaki A t a t r k ilkelerinden hangilerinin d o a l bir s o n u c u d u r ? A) DevletilikLaiklik B) Devletiliknklaplk C) nklaplk-Laiklik D) LaiklikMilliyetilik E) CumhuriyetilikMilliyetilik zm: Halklk, halkn halk tarafndan ynetilme sidir. Halkln iki y n vardr. Birincisi: Halkn kendi kendini ynetmesi ve kincisi i s e , a y r c a l k s z bir t o p l u m o l u m a s d r . Bundan dolay Cumhuriyetilik ve Milliyetilik ilkeleriyle yakndan ilgilidir. Cevap E SS-1983 D m a n i g a l i n e k a r 1 9 1 8 - 1 9 1 9 yllar arasnda Anadolu ve Trakya'nn eitli y r e l e r i n d e blgesel d i r e n i gleri olu turulmutur. Bu d u r u m , Atatrk ilkelerin d e n hangisinin Trk ulusunca daha nce d e n b e n i m s e n m i o l d u n u gsterir? A) Devletilik B) Halklk C)Milliyetilik
D) nklaplk
E) Bamszlk
Atatrk'n Kiilii ve lkeler zm: Trk milletinin Anadolu ve Rumeli'de balatt mcadelenin amac smrgecilere kar bamszlk sava idi. Batmszlkjrk milletinin yapsal bir karakteriydi. Tarih b o y u n c a bu ilkeden hi taviz verilmemitir. A, B, C ve D seeneklerinde verilen ilkeleri Trk Milleti Atatrk'le birlikte tanmaya balamtr. A t a t r k n c e s i d n e m d e bu ilkelere rastlanmaz. Cevap E i | | zm:
171
Bir lkede demokrasinin gerekletirilmesi iki nemli arta baldr. 1. lkenin bamszlnn salanm olmas 2. Ulusal egemenliin hereyin zerinde ol mas ve deiik fikir ve grlerin serbeste sylenmesi gerekir. A, B, C ve E s e e n e k l e r i ise d a h a o k demokrasinin gelitirilmesine yneliktir. Cevap D 10. S S - 1 9 8 5 Bir devletin ynetimindeki eitli t o p l u m sal g r u p l a r a k a n u n n n d e k e s i n e i t l i k tanmas, aadaki ilkelerden hangisinin uygulandna kant olabilir? A) Milliyetilik C) nklaplk E) Devletilik zm: B) Halklk D) Laiklik
I | |
8.
SS - 1 9 8 4 " A t a t r k , T r k t a r i h i n i yalnz O s m a n l v e Seluklu dnemiyle snrl olarak deil, ok daha gerilere giderek dnya tarihi erevesinde i n c e l e m e l e r i iin tarihileri tevik etmitir." Aadakilerden hangsi byle bir al mann a m a c olamaz? A) Trklerin o k sayda devlet ve uygarlk kurmu olduklarn gstermek B) T r k l e r i n , d n y a n n eski bir ulusu olduunu ortaya koymak C) A n a d o l u ' d a ilk yaayan kavimlerin Trk olduunu belgelemek D) Trklerin o u kez tarihin akna y n verdiklerini gstermek E) A s y a u y g a r l n y a r a t a n l a r a r a s n d a Trklerin de bulunduunu kantlamak zm: Atatrk 1931 ylnda kurduu Tarih Kurumu ile d n y a tarihi e r e v e s i n d e incelemeler balatt. Tarih Kurumunun amalar A,B,D ve E seeneklerinde belirtilmitir. C seenei ise iki y n y l e Atatrk'n amac olamaz. B i r i n c i s i , zaten bu tez tarihsel d o r u l a r l a elimektedir. k i n c i s i d e , byle bir fikrin savunulmasnn anlamsz olmasdr. Cevap C
j j
Soruda verilen tanm Halklk ilkesini ifade etmektedir. Halklk, halkn snf ya da bir zmre tarafndan ynetilmesini reddeder. Herkesi kanun nnde eit sayar. Cevap B
i j i
j ] ! | \
1 1 . SS - 1 9 8 6
Atatrk "Dnyann her trl ilminden, bulu lanndan, ilerlemelerinden yararlanlacaktr; a n c a k t e m e l , k e n d i i i m i z d e n karlmal dr."demitir. Atatrk, bu szleriyle e i t i m i n nasl olmasn istemitir? A) B) C) D) E) Zorunlu Meslee hazrlayc Demokratik ada ve milli Eitlik salayc
9.
SS - 1 9 8 5 Bir lke de d e m o k r a s i n i n gerekletinImesi ncelikle aadakilerden hangisine baldr? A) Halklk ve medeniyetilie B) Laiklik ve devletilie C) Cumhuriyetilik ve inklpla O) Bamszlk ve milli egemenlie E) Bilimsellik ve milliyetilie
zm: S o r u d a g r l e n aklama Trk eitiminde yeni bir anlay balatmaktadr. Da alma ve her trl gelimeyi almay hedefleyen bir adalk ve millilik getirmitir. Cevap D
172
Atatrk'n Kiilii ve lkeler 14. Y S - 1 9 8 9 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i , T r k i y e ' d e Dev letilik ilkesinin kabul edilmesi iin d o r u d a n bir gereke olamaz? A) Tevik-i Sanayi Kanunundan beklenenin gereklememesi B) htiyatan fazla retime geilmek isten mesi C) zel kesimde yeterli sermaye birikiminin olmamas D) lkedeki retimin t e m e l ihtiyalar bile karlayamamas E) Doal kaynaklardan yararlanmaya all mas zm: j Devletilik,ekonomik alanda kalknmayla ilgili programlar ieren temel ilkelerdendir. A,B,C ve D seenekleri Devletilik lkesinin kabul edilmesinin gerekelerini olutururlar. E seenei ise doal kaynaklardan yararlan mak iin devletilik art deildir. zel sek trde de doal kaynaklardan yararlanr. Cevap E 15. YS-1989 Aadaki ilkelerden hangisi vicdan z g r l n gvence altna alma amacn gtmektedir? A) Laiklik C) Devletilik E) Milliyetilik A) Halklk C) Devletilik E) Laiklik B) nklaplk D) Milliyetilik zm: Laiklik bir din sorunu olmayp bir zgrlk s o r u n u d u r . Devlet ibadetleri snrlamad gibi ibadetlerin serbeste yaplabilmesi iin ortam bile hazrlar. Bylece v i c d a n z g r l g v e n c e altna alnm olur. Cevap A Trkiye'nin sanayilemesi, ekonomik alanda kalknmas, byk iletmelerin devlet eliyle kurularak, zel giriimlerin d e s t e k l e n m e s i iin Atatrk, Devletilik ilkesini o r t a y a atmtr. A,B,D ve E seeneklerinin ekonomik kalknmayla lgili bir zellikleri yoktur. Siyasi ve sosyal nitelikli ilkelerdir. Atatrk'n devletilik anlay sosyalizmden ok farkldr. Atatrk artlarn gerei olarak temel b y k iletmelerin devlet tarafndan kurulmasna taraftardr. Cevap C I j B) Egemenlik D) Halklk
1 2 . YS - 1986
"Her ulus, kendi devletini kurup, kendi istediine gre kendisini ynetmelidir." g r , a a d a k i l e r i n h a n g i s i n d e verilen ilkelere uygundur? j I
A) B) C) D) E)
Ulusuluk-Hallk Devletiliknklaplk Devletilik-Laiklik Laiklik-Halklk nkilaplk-Laiklik
zm: Soruda verilen gr Atatrk'n iki nemli ilkesini ifade etmektedir. Her ulusun bam sz olarak kendi devletini kurmas U l u s u l u k i l k e s i n e , halkn e t k i n l i i n e ve karlarna g r e bir devlet y n e t i m i n kurulmas da halklk ilkesine uygundur. Cevap A
13.
SS-1988 Atatrk dneminin temel hedeflerinden biri sanayi kurulularna ncelik vermekti. Ancak halkn elinde bu ama in yeterli sermaye yoktu. Bu d u r u m , aadaki ilkelerden hangisini z o r u n l u klmtr?
zm:
1 6 . YS - 1 9 9 2
1934 ylnda karlan bir kanunla, toplum sal snflar ve ayrcalklar belirten unvan larn kaldrlmas aadakilerden hangisiyle en yakndan ilikilidir? A) Laiklik B) Devletilik D) Halklk
i j |
C) Cumhuriyetilik E) Milliyetilik
zm: Osmanl Devleti d n e m i n d e n kalma ve t o p l u m d a y a y g n c a kullanlan lakap ve unvanlar ister istemez sosyal hayatta snfla maya neden olmaktayd. Cumhuriyet dnem i n d e snfsz bir t o p l u m u n v e s o s y a l adaletin gereklemesine byk bir htiya vard. Bu eksiklik t a m olarak 1934 ylnda o r t a d a n kaldrlmtr. B u t e m e l i l k e Halklktr. Cevap D j j i
18. YS-1993 Aadakilerden hangisi, Trkiye'de laiklik ilkesinin yerlemesinin aamalarndan biridir? A) Birinci zmir ktisat Kongresi'nin toplan mas B) Tevik-i Sanayi Kanunu'nun kabul edilme si C) Planl ekonomiye geilmesi D) Trkiye'nin Milletler Cemiyeti yeliine kabul edilmesi E) Trk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesi zm: ; Trkiye'de laiklie gei ilk olarak Saltanatn kaldrlmasyla (1922)balam ve 1937'de laikliin Anayasa'ya girmesiyle tamamlan mtr. Grld gibi uzun bir sre sonun da Laiklik yerlemitir. A,B ve C seenekleri ekonomik alanda yaplan yenilikleri, D seenei de diplomatik bir gelimedir. E s e e n e i n d e verilen Trk Medeni Kanunuda yeni bir laik t o p l u m u n meydana g e t i r i l m e s i n d e n e m l i bir etken olmutur. Miras, evlilik ve eitlik gibi alanlarda kanun stnl getirmitir. Cevap E
1 7 . SS - 1 9 9 3
Atatrk "Dnya milletlerininin saadetine almak, dier bir yoldan kendi huzur ve saade tine temine almak demektir. En uzakta z a n n e t t i i m i z bir h a d i s e n i n i n bize b i r g n temas etmeyeceini bilemeyiz." demitir. Atatrk'n bu szleri aadakilerden h a n g i s i n i n d e e r i n i ortaya koymaktadr? A) Bamsz bir devlet olmann B) Ekonomide devletilii uygulamann C) Cumhuriyet rejimini benimsemenin D) Uluslararas bar korumann E) Laik bir devlet kurmann zm: Atatrk, cumhuriyetin kurulmasndan sonra d politikada bamszl esas alan "Yurtta Sulh Cihanda Sulh"ilkesini temel kabul etmitir. Barlar kadar savalarda evrenseldir. Sava hi bir zaman kt yerle snrl k a l m a d n d a n d o l a y A t a t r k , dnyann neresinde olursa olsun savalarn durdurulmasna allmas gerektiine inan maktadr. Cevap D
MLL
1981 - 1 9 9 5 SS - OYS SORULARI ANALZ
GVENLIK
1. SS-1981 "amzda insanl yok edici silahlarn eit ve glerinin artmasna karn, son 35 yl iinde byk devletlerin birbirleriyle savatk lar grlmemitir. Silah teknolojisindeki bu korkutucu ilerlemenin bir ok kt sonulan yannda olumlu bir etkisinden de sz edile bilir. Bu o l u m l u etki aadakilerden hangisi olabilir? A) Gelimi lkelerin, insan haklarn koru maya zel bir nem vermeleri B) amzda savala zlecek sorunlarn ortadan kalkmas C) Gelimi lkelerin, kaynaklarn kalkn maya harcamalar D) Byk kayplara urama korkusunun ta raflar anlamaya zorlamas E) Savaa kar olan kk devletlerin ayr bir blok oluturmalar zm: Silahlanma yar insanlk tarihi kadar eskidir. lkalardan gnmze kadar devaml olarak silahlanma yar olmu ve bunu nlemeye ynelik tedbirler alnm, fakat silahlanma durdurulamamtr. u an dnyann geldii nokta udur: Sahip olunan nkleer silahlar dnyay en az 4 kez yok edebilecek gtedir. Bu tehlikeli durum ne silah yapan ne de kul lanan iin farkl deildir. Bundan dolay dev letler her artta sonucun kendilerini de olum suz ynde etkileyecei iin ster istemez bir uzlama ine girmilerdir. A, B, C ve E seeneklerinin devletlerin uzla malarnda bir paya sahip o l d u u sylene mez. Cevap D
oss
YILLA
Toplam soru says
YS
Toplam
kan Toplam soru soru says says
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995
T&UM =
1 2 2 3 1 3 2 2 2 2 2 2 2 2 28
1 2 2 3 2 2 2 2 2 3 3 3 3 2 2
2 2 4 5 5 3 5 4 4 5 5 5 5 4 4
34
62 2.
1981 - 1995 yllar arasnda, Milli Gvenlik konusundan kan soru yzdeleri: OSS'de YS'de Toplamda
YS - 1981 G n m z d e " B a l a n t s z l a r " o l a r a k ad l a n d r l a n d e v t l e r i n g e n e l l i k l e aadaki lerden hangisinde birlikte hareket ettikleri grlmektedir? A) Ortak savunma sistemleri gelitirmede B) Dnya salk sorunlarna zm bulmaya ynelik almalarda C) Dnya enerji sorununa zm bulmaya ynelik almlarda D) Birlemi Milletler'deki siyasal tartma ve oylamalarda E) Ekonomik dayanmay salayacak rgt ler kurmada
Milli Gvenlik zm: Balantszlar adyla anlan devletler Nato ve V a r o v a P a k t l a r n a k a t l m a y a r a k b u iki dnyann dnda kalmlardr. Balantszlar, Hindistan'n liderliinde Birlemi Milletlerde rgtlenmilerdir. Bu devletlere nc Dnya" da denilmektedir. Bu devletler Birlemi Milletler tekilat iinde rgtlendikleri iin buradaki oylamalarda bir likte hareket edecek bir g oluturmaktadr lar. Cevap D 4.
175 YS-1982 "Ulusun bamszlk ve egemenliine, yur d u n btnlne, yurttalarn zgrlk ve mutluluuna, cumhuriyetin varlna iten ve dtan gelecek her trl tehlikeye nceden hazr olmak ve gerektiinde savamak" ekilde tanmlanabilecek olan kavram aadakilerden hangisidir? A) Souk harp C) Seferberlik B) Sivil Savunma D) zel harp
E) Milli Gvenlik zm: Milli G v e n l i k ' i n tanm yaplmtr. Dier seenekler Milli gvenilin bozulmasyla bir likte ortaya kan gelimelerdir. Cevap E
3.
YS-1982 Bir lkenin g l bir silahl kuvveti varken ayrca bir sivil savunma rgt kurmas hangi nedene balanabilir? A) Cephe gerisinin de dman hedefi haline gelmesine B) Sava z a m a n n d a e m n i y e t r g t n n grevlerinin artmasna C) Her yuttan lke savunmasna katlma zorunda olmasna D) Silahl Kuvvetlerin sava gcnn yedek glerle artrlmasna E) Askerin cepheye gitmesiyle yurdun baz blmlerinin savunmasz kalmasna 5.
SS-1983 Birlemi Milletler Tekilat'nn ileyiine ba kldnda bu Tekilat'taki baz uygulamalarn "devletlerin eitlii" ilkesine uyduu bazlarnnsa uymad grlmektedir. A a d a k i l e r d e n hangisi bu ilkeye uygun bir uygulamadr? A) Baz devletlere daimi delegelik hakk ve ril mesi B) Be byk devlete veto hakk tannmas C) atma o l a n yerlerin bazlarna bar gc gnderilmesi D) Genel K u r u l ' d a her ye devlete bir oy hakk tannmas E) Karlalan sorunlarn bazlarn zmek in Adalet Divan"nn toplanmas
zm: Sava silahlarnn cephe gerisine uzanan etki leri g z n n e a l n a r a k , B i r i n c i D n y a Sava'ndan sonra sivil halkn bu silahlarn etkilerinden korunmas bakmndan "pasif koruma" ad altnda bir tekilatlanmaya gidil d i . T r k i y e ' d e ise 1 9 2 8 y l n d a " P a s i f K o r u n m a Tekilat" kuruldu. II.Dnya Sava, sava tekniinde meydana gelen gelimelerin etkisinde yaplm gelimi uaklar kullanlm ve btn lke sava alan haline gelmitir. Pasif k o r u n m a b y l e c e Sivil S a v u n m a Tekilatna o r t a m hazrlad. Sivil Savunma hizmet kapsamn genileterek sava ncesi ve sava hali durumlarnda; doal afetlere, yangnlara kar halkn can ve mal gvenlii ni salamaya almaktadr. Cevap A
zm: B i r l e m i Milletler G v e n l i k K o n s e y i ' n i n d a i m i be yesine veto hakk verilmitir. A.B.D.,Rusya, ngiltere, Fransa ve in, kar laryla ilgili konularda veto haklarn kullana b i l m e k t e d i r l e r . Dier devletlerin byle bir haklar yoktur. kiyze yakn yesi olan B.M. iinde iki grup meydana gelmektedir. kinci g r u p devletlerin tekilat iindeki durumlar devletlerin eitlii ilkesine uymamaktadr. Cevap B
176 6. SS - 1983 Dman g duruma drerek zaferle s o n u l a n a c a k bir m u h a r e b e ortam hazr lamaya alan bir o r d u , a a d a k i l e r d e n hangisini yapmaz? A) Dmann taarruz etmesini beklemek B) Dman mevzilerinden ayrarak u y g u n bir yere ekmek C) Propaganda ile dmann moralini boz mak D) Dman hatlarna sabotajlar dzenlemek E) Dman hatlarna taarruz etmek zm: B,C,D ve E seenekleri zaferle sonulanacak bir sava isteyen ordunun yapmas gereken davranlardr. Dmann taarruzunu bekle mek, kendi topraklar zerinde sava yap mak demektir. Bu da genellikle byk kayp lara neden olmaktadr. Bundan dolay en iyi savunma taarruzdur, anlay geerlidir. Cevap A zm:
Milli Gvenlik
Ortadou'da Suriye ile srail'in ok nemli bir konumlar vardr. Bu iki devletin komularyla toprak anlamazl sorunlar bulunmaktadr. Suriye'nin Lbnan ve Trkiye ile srail'in de btn bir Arap dnyas ve Filistin'le nemli s o r u n l a r o l d u u n d a n dolay askeri kuvvetlere arlk vermektedirler. Cevap A
9.
SS - 1 9 8 4 G n m z l k e l e r i n d e a s k e r l i k ana g e l e n g e n l e r i n s i l a h altna alnmasnda aadaki s i s t e m l e r d e n hangisi en o k ter c i h edilmektedir? A) Kura B) Bedel C) Ykmllk E) Devirme
D Gnlllk zm:
7.
YS-1983 Aadakilerden hangisi, lkemizde milli gvenliin salanmasndan ve silahl kuvvetlerin savaa hazrlanmasndan TBMM'ye kar s o r u m l u d u r ? A) Genel Kurmay Bakanl B) Yksek Askeri ura C) Cumhurbakanl D) Milli Savunma Bakanl E) Bakanlar Kurulu ;zm: A n a y a s a ' n n 1 1 7 . m a d d e s i ile b u g r e v Bakanlar Kurulu'na verilmitir. Cevap E
Gnmz dnyasnda asalete dayanan ve babadan oula geen snf sistemlerine artk rastlanmyor. Artk dnyada halkn eitliine dayanan, herkesin kanun nnde eit oldu u bir sistem vardr. Bundan dolay A,B,D ve E seenekleri, eitli i bozucu sistemlerdir. Toplumun eitlii il kesine sadece y k m l l k sistemi uymak tadr. Cevap C
8.
YS - 1983 Suriye ve srail'in s i l a h altnda b u l u n d u r d u k l a r a s k e r saysnn n f u s l a r n a oran nn d i e r k o m u d e v l e t l e r i n k i n d e n d a h a yksek oluu, aadakilerden hangisiyle aklanabilir? A) Baz komularyla ilikilerinin bozuk olma syla B) Savunmann nemini d a h a iyi kavram olmalaryla C) ok uluslu savunma tekilatlarnn yesi olmalaryla D) Kii bana den milli gelirlerinin yksek oluuyla E) Doal snrlardan yoksun olularyla j \
10. YS-1984 Bir m i l l e t i n s i y a s i , e k o n o m i k , a s k e r i , v e p s i k o l o j i k kaynak ve d e e r l e r i n tmne ne denir? A) Milli G C) Moral gc B) Sivil savunma D) Lojistik g
E) stihbarat gc
zm. B,C,D ve E seenekleri A seeneinin birer unsurlardr. Soruda tanm yaplan deerler Milli gc olutururlar. Cevap A
| | !
Milli Gvenlik 11. SS-1984 ki devletin anlamasnda aadakilerden hangisi temel ilke olarak alnrsa, bu devletlerin birbirlerinin ynetimlerine saygl o l d u u s y l e n e b i l i r ? A) Her devlet kendi geleceine kendisi karar verecek B) Birinin tanmad devletleraras bir anla may dieri de tanmayacak C) Daha nce yapm olduklar anlamalar, yeni durumlardan etkilenmeyecek D) Karlkl ekonomik karlara arlk verile cek E) Anlamalar tek tarafl olarak yrrlkten kaldrlmayacak zm: B,C,D ve E seenekleri iki devletin devletler aras alanda birlikte hareket etmeleriyle ilgili hkmlerdir. ki devletin birbirlerinin ynetim lerine saygl olmalaryla ilgili deildir. Her devlet kendi geleceine kendisi karar vere biliyorsa, devletler, birbirlerinin ynetimlerine saygldr denilebilir. Cevap A zm:
177
Devlet, bir milletin hukuki olarak rgtlenmesidir. B.C.D ve E seenei milletin bir zellii, A seenei ise devletin bir zelliidir. Cevap A
14. YS - 1 9 8 4
Aadakilerden hangisi lkenin jeopolitik d u r u m u n u belirleyici "deimeyen" trd e n b i r etkendir? A) Ekonomik yaps B) Siyasal politikas C) Sosyo - kltrel deerler D) Dil birlii E) Corafi konumu zm: Bir lkenin jeopolitik d u r u m u n u etkileyen faktrler d e i e n ve d e i m e y e n etkenler olarak iki grupta toplanabilir: Deien Etkenler LSosyo-Kltrel deerler 2.Ekonomik deerler 3.Politik deerler 4.Askeri deerler 5.Zaman Deimeyen Etkenler L l k e ve b l g e n i n s nrlar 2,Dnya zerindeki yeri 3.Corafi karakteri 4.Arazi (fiziki yap) Cevap E
1 2 . YS - 1984
Bir lkenin silahl kuvvetlerin b y k l , aadakilerden hangisiyle ilikili d e l l l r ? A) Nfusu B) Toprak bykl C) Savunma ihtiyac D) Ekonomik kalknma dzeyi E) klim zellikleri zm: A,B,C ve D seenekleri bir l k e n i n silahl kuvvetlerinin bykl ile dorudan ilgilidir. E seenei se silahl kuvvetlerin bykl ile dorudan lgili deildir. Cevap E
1 5 . SS - 1 9 8 5
Sivil Savunma, aadakilerden hangisin d e n k o r u n m a amacyla ortaya kmtr? A) Psikolojik savalar C) Uak saldrlar B) ayaklanmalar D) Doal afetler
E) Bulac hastalklar zm: II.Dnya Sava'nda ok gelimi uaklarn b o m b a r d u m a n d a kullanlmas bir anda l kenin btn topraklarnn sava alan haline gelmesine neden olmu, sivil halk dorudan zarar grmeye balamtr. Sivil halkn cephe gerisinde byk bir tehlikeyle karlamas SKI Savunma tekilatnn kurulmasna ne den olmutur. Cevap C
1 3 . YS - 1 9 8 4
Aadakilerden hangisi, devleti milletten ayran bir zelliktir? A) Hukuksal rgtlenme B) Nfus okluu C) Ekonomik g D) Dil birlii
E) Tarih birlii
178 1 6 . SS - 1 9 8 5 A a d a k i l e r d e n hangisiyle savalar, dev let ierin silahl kuvvetlerinin karlkl ar pmas e k l i n d e n kp milletlerin t o p y e kn sava haline g e l m i t i r ? A) Balkan Sava C) Otuzyl Savalar B) Napolyon Savalar D) Hal Savalar
Milli Gvenlik 18. YS-1985 NATO'nun en y k s e k karar organ, Kuzey Atlantik Konseyi'dir. Bu konsey, Genel S e k r e t e r i n dnda ye lkelerin hangi dzeydeki t e m s i l c i l e r i n d e n oluur? A) B) C) D) E) Daimi Temsilci Savunma Bakan Genel Kurmay Bakan Dileri bakan Babakan
E) I.Dnya Sava zm: Savalarn ok uzun srmesi t o p y e k n anlamna gelmez. nki seeneklerde ver ilen savalar ok uzun srmtr. Balkan Sava, 1912 -1913 Napolyon Savalar, 1789 -1815 Otuzyl Savalar, 1618 -1648 Hal Savalar, 1096 -1270 I.Dnya Sava, 1914 -1918 yllar arasnda yaplmtr.Sadece I.Dnya Sava yapld dnemde btn bir dnyay etkilemi ve 36 civarnda devlet katlmtr. Sava devam ettii dnemde dnyann gn demini igal etmitir. Dier savalarn devam ettii yllarda sadece blgesel olarak etkilen me meydana gelmitir. Cevap E
zm: 4 Nisan 1949'da Washington'da imzalan ant lama ile Danimarka, zlanda, talya, Norve, Portekiz, ABD ve Kana'da katlm ve antla mann kapsam Kuzey Atlantik blgesini iine alacak ekilde geniletilmitir. Bu ittifaka 1952'de Trkiye ve Yunanistan, 1955'te Almanya, 1982'de spanya katlarak ye says 16'ya ykselmitir. NATO'NUN YAPISI t . N a t o S e k r e t e r l i h T e k i l a t n sekreterya grevini y a p m a k zere kurulmutur. Nato Genel Sekreteri, konsey tarafndan oybirlii ile seilir. Trkiye henz bu grevi hi stlenmemitir. 2. Nato A s e m b l e s i : Nato lkelerinin parla mentolarnca seilmi delegelerden oluur. 3. Nato K o n s e y i : Nato'nun en yksek yetkili organdr. ye lkelerin Dileri Bakanlarn dan oluur. Genel Sekreter konseyinin ba kandr. 4 . S a v u n m a K o m i t e s i : ye l k e l e r i n i n Savunma Bakanlarndan oluur. Fransa ve zlanda katlmaz. 5. A s k e r i K o m i t e : Fransa ve zlanda dnda ki 14 lkenin Genel Kurmay Bakanlarndan oluur. i Cevap D
1 7 . YS-1985 Trkiye'de, s e f e r b e r l i e hangi kurulu ka rar verir? A) Milli S a v u n m a Bakanl'nn nerisi ile TBMM B) Askeri ura'nn nerisi ile Genelkurmay Bakanl C) Bakanlar Kurulu'nun nerisi ile TBMM D) Skynetim komutanlklarnn nerisi ile Askeri ura E) G e n e l k u r m a y Bakanl'nn nerisi ile Bakanlar kurulu zm: Seferberlik, A n a y a s a ' y a g r e C u m h u r b a kanl'nn bakanlnda toplanan Bakanlar Kurulu, Milli Gvenlik Kurulu'nun da gr n alarak genel veya ksmi seferberlik ilan edilir. Bu haliyle seeneklerde yoktur Buna en yakn seenek E seeneidir. Cevap E
19. SS-1986 Trk Silahl K u v v e t l e r i n d e g r e v dalm muharip ve yardmc snflar olmak zere iki genel grupta toplanmaktadr. A a d a k i l e d e n h a n g i s i m u h a r i p snflar dan biridir? A) Levazm B) Ulatrma C) stihkam
D) Ordudonatm
E) Personel
Milli Gvenlik zm: A,B,D ve E seenekleri yardmc snflar olu turmaktadr. stihkam ise muharip bir snftr. Cevap C
179 22. SS-1987 "amzda ulusal iradeye uyulma zorun ludur. Bu nedenle Meclisin toplantya arl mas gerekir. Bu yolla, ulus ve lkenin kaderi zerinde alnacak kararlartn Meclis dene timine sunulmas arttr." Sivas Kongresi'nde alnan bu karar, aadakilerden hangisinin gerekletir ilmesi iin atlm olan n e m l i bir admdr? A) B) C) D) E) Medeniyetilik Devletilik Laiklik Demokrasi Kanun nnde eitlik
2 0 . YS - 1986
Sahil Gvenlik Komutanl, o l a a n s t d u r u m l a r d a bir ksm ya da t m ile, harp halinde ise t m ile hangi a s k e r i k u r u l u u n e m r i n e girecektir? A) Milli Gvenlik Kurulu B\ Jandarma Komutanl C) Kara Kuvvetleri Komutanl D) Hava Kuvvetleri Komutanl E) Deniz Kuvvetleri Komutanl zm: Sahil Gvenlik Komutanl ileri Bakanl n a b a l bir k u r u m d u r . P e r s o n e l ihtiyac Deniz Kuvvetleri tarafndan salanr. Sahil Gvenlik, kylarmzn gvenlii ile beraber her trl kaakl nlemek amacyla faali yet gsteren bir komutanlktr. Olaanst durumlarda yani sava hallerinde ise Deniz Kuvvetlerinin emrine girer. Cevap E 2 1 . YS-1986 Kara Kuvvetlerinde erba ve erlerin yetitiril me evreleri unlardr: I. Geli ve eitime hazrlk II. Temel eitim III. htisas eitim IV. Test V. Datm ve intikal Bu evrelerden hangilerinin sreleri dier lerinden daha uzundur? A) I., II B) IV., V. D) I., IV. zm: Askerlerin yetitirilmesinde iki nemli aama vardr. Erler nce temel eitime alnarak belli merkezi yerlerde askerlie hazrlk safhas olarak drt ay yetitirirler. Yaplan datm d a n s o n r a p r o f e s y o n e l asker o l a r a k t a m oniki ay ihtisas eitimi verilir. Cevap C E) C) II.,III l.,V. 23.
zm: Meclisin toplantya arlmasyla ulusal irade nin egemenlii hakim klmak istenmektedir. Ulusal iradenin lkenin kaderine el koymas ve meclisin denetiminde olmas demokrasi nin gerekletirilmesi amacn tar. Bu so ruyu sorunun anahtar kelimesini bularakta cevaplayabiliriz: Sorunun anahtar kelimesi M e c l i s denetimidir. Meclis denetiminin ger ekletirilmesi bir lkenin demokratikleme siyle mmkndr. Cevap D
SS-1987 Aadakilerden hangisi, T r k bayrann kullanln belirleyen esaslardan de ildir? A) Gndere abuk ekilir, yava indirilir. B) G n d e r d e n genel olarak g n batarken indirilir. C) Ev ve d k k a n l a r d a yalnz milli b a y r a m gnlerinde aslabilir. D) Okullarda gndere her gn ekilir. E) Resmi yerlerde trenle ekilir. zm: A,B,C ve E seenekleri Trk bayrann 1936 ylnda hazrlanan esaslarna uygundur. D seenei ise doru deildir. Cevap D
24.
SS-1987 Cumhurbakanl forsundaki gne aadakilerden hangisini temsil etmekte dir? A) Trkiye Cumhuriyetini B) TBMM'n C) Genel Kurmay Bakanln D) Kuvvet Komutanlklarn E) Bakanlar Kurulunu
180 zm: C u m h u r b a k a n l f o r s u n u n sol st k e sinde gne ve etrafnda da 16 yldz bulun maktadr. Gne, Trkiye Cumhuriyetini tem sil e d e r k e n yldzlarda, T r k i y e C u m h u r i yetinden nce kurulmu 16 bamsz Trk Devletini temsil etmektedir. Cevap A 27.
Milli
Gvenlik
SS-1988 Aadaki silah t r l e r i n d e n hangisi, ilk kez I.Dnya S a v a ' n d a A l m a n l a r t a r a f n d a n Franszlara kar kullanmlardr? A) Nkleer silahlar B) Kimyasal silahlar C) Biyolojik silahlar D) Elektronik kozmik silahlar E) Psikolojik silahlar zm: Dnya, ilk kez topyekn bir sava I.Dnya Savanda yaad. Almanya, Avrupa cephe s i n d e Franszlara kar s t n l k salaya bilmek iin kimyasal gazlar kullanmtr. Cevap B
25. YS-1987 Aadaki durumlarn hangisinde, askerlik ana g e l m i kiilere erteleme (tecil) y%z plmaz? A) Son yoklamada geerli salk zr bu lunduunda B) Yksek renime girmek istendiinde C) renime devam edildiinde D) Genel seferberlik ifan edildiinde E) ki kardeten biri askerde olup ailesi istek te bulunduunda zm: Seenekleri incelediimizde A.B.C ve E se eneklerinin makul ve kabul edilebilir gerek eler olduunu grrz. D seenei se lke zor artlarda kalm ve bundan dolay seferbirlik ilan etmitir. Doal olarak byle durum larda tecil yaplmas uygun deildir. Cevap D
28.
SS - 1 9 8 8 Trkiye'de sava, seferberlik ve skynetim ilan edildii durumlarda, miletleraras hukuk tan d o a n y k m l l k l e r ihlal e d i l m e m e k kouluyla, vatandalarn temel hak ve zgr l k l e r i n i k s m e n v e y a t a m a m e n kaldran kararlar alnabilir. Byle bir karar alma yetkisi lkemizde hangi k u r u l u a aittir? A) Bakanlar Kurulu'na B) Genel Kurmay Bakanl'na C) Milli Savunma Bakanl'na D) Trkiye Byk Millet Meclisi'ne E) Cumhurbakanl'na zm: Olaanst durumlarda Cumhurbakannn bakanlnda toplanan Bakanlar Kurulu, Milli Gvenlik Kurulu'nun da grn aldktan s o n r a karar verir. Verilen bu karar Resmi Gazetede yaymlanr ve ayn gn TBMM'nin' onayna sunulur. TBMM toplant halinde deilse, hemen toplantya arlr. Bylece son karar TBMM vermi olmaktadr. Cevap D
26. YS-1987 Aadakiterden hangisi Merkez Komutanl'nn g r e v l e r i n d e n b i r i d e i l d i r ? A) Askeri disiplini salamak B) Askeri sulular takip ederek yakalamak ve gerekli kanuni ilemi yaptrmak C) Askeri trafik ilerini dzenlemek ve sivil trafik ile ibirlii yapmak D) Blgenin emniyet tekilat ile ibirlii yap mak E) Sivil Savunma Tekilatn kurmak zm: A,B,C ve D s e e n e k l e r i n i n ayn t r d e n grevler o l d u u anlalmaktadr. Merkez Komutanlnn amac askeri dzen ve disip lini salamaktr. Bu amacn gerekletirmek iin dier glerle de ibirlii yapar. E seeneinde verilen Sivil Savunma Teki lat ise ileri Bakanlna baldr. Cevap E 29.
YS-1988 Aadakiterden hangisi, souk sava eitlerinden biri deildir? A) Politik Sava C) Ekonomik Sava B) Teknolojik Sava D) Genel Sava
E) Psikolojik Sava
Milli Gvenlik zm: Milli g unsurlarnn kullanlma usul ve de recelerine gre sava; souk sava, snrl sava ve genel sava le her durumunda kullanlabilecek zel sava olmak zere drt ksma ayrlr. Fakat genellikle souk sava ve g e n e l sava (scak sava) olarak adlandrlr. A, B, C ve D seenekleri souk savan trleridir. Cevap D |
I
181 32. YS-1989 G n m z savalarnda c e p h e gerisinin de d m a n hedefi haline g e l m e s i , aadakiIerden hangisinin kurulmasn gerektir mitir? A) Genel Kurmay Bakanl B) Milli Savunma Bakanl C) Sivil Savunma Tekilat D) Askerlik ubeleri E) Kuvvet Komutanlklar zm:
| |
] \ i
30. YS-1988 Aa da kil e r d e n h a n g i s i , t e k k i i t a r a f n d a n kullanlan silahlardan biridir?
j
I
A) Ar makineli tfek C) Tanksavar
B) El bombas D) Havan |
E) Geri tepmesiz t o p zm: Bu tip sorular askere gitmeden kolayca zlemez. YS'ye giren rencilerimizin b yk bir ounluu askere gitmediine gre bu soruyu seenekler yardm ile zelim. A, C, D ve E seeneklerinin tek kii tarafndan kullanlmas m m k n deildir. B seenei ise tek kii tarafndan kullanlabilir. Bu tip sorularn kma ihtimaline kar Milli gvenlik ktabnzdaki silahlar dikkatle ince leyiniz. Cevap B 31. SS-1989 Seferberlik ilannda, sefer grev e m r i n i al m o l a n v a t a n d a l a r n , a r b i l d i r i m i n i imzalamak iin nereye bavurmas gerekir? A) Askerlik ubelerine B) Muhtarlklara C) Mlki Amirliklere D) Milli Savunma Ykmllk Komisyonlanna E) Sivil Savunma Kurulularna zm: Seferberlik arsn duyan vatandalardan, sefer grev emrini alm olanlar muhtarlklara giderek ar bildirimini mzalarlar. Sefer grevi alan ofr ve srcler aralar ile birlikte l ve lenin Milli Savunma Ykmllk Komisyonuna bavururlar. ar bildirimi olan vatandalar 6 saat iinde hazrlklarn tamamlayarak, Askerlik ubesi ne veya doruca birlik ve kurumuna hareket etmek zorundadrlar. Cevap B | ] | j |
II.Dnya Savandaki 10 milyon lnn %52 si asker, %48'i sivil kiilerden olumutur. Bundan dolay cephe gerisindeki halkn can ve mal gvenliini salamak amacyla Sivil Savunma Tekilatlar kurulmutur. Bu tetilat ileri Bakanlna baldr. Sivil Savunma tekilat, her trl silahsz ko ruyucu ve kurtarc tedbir ve faaliyetleri yr tr. Cevap C
j l j [ |
3 3 . YS - 1989
Zrhl b i r l i k l e r i n t e m e l silah o l a n tanklar, lk d e f a a a d a k i savalarn h a n g i s i n d e kullanlmaya balamtr? A) Kore Sava B) Birinci Dnya Sava C) kinci Dnya Sava D) Arap - srail Sava E) Balkan Savalar zm: Kara Kuvvetlerinin ve zrhl birliklerin temel silah olan tank, I.Dnya Savanda ilk kez kullanlmtr. II.Dnya Savanda daha da gelitirilen tanklar g n m z d e m k e m m e l bir seviyeye getirildi. 3000 metre mesafede atlarda on atdan d o k u z u n d a isabet ka biliyetine sahiptir. Gdml mermiler atmak tadr. Cevap B
3 4 . YS - 1989
20 yana g i r m i olduklar halde isimlerini n f u s k t n e yazdrarak n f u s czdan almam olanlara ne ad verilir? A) Sakl B) Yoklama kaa C) Firar
D) Bakaya
E) Yedek
182 zm: Bu tip sorularda karlaabileceiniz 5 adet tanm vardr. Bunlar ksaca aklayalm: Sakl: 20 yana girmi olduu ve nfus k tne yazld halde nfus czdan alma m olanlardr. Yoklama Kaa: Kanuni mazereti olmaks zn k a n u n i sresi i i n d e s o n y o k l a m a s n yaptrmayanlardr. Firar: Ktasndan izinsiz alt g n d e n fazla uzaklamaya denir. B a k a y a : Kanuni mazereti olmakszn celbe cabet etmeyerek evkini yaptrmayanlar ile celbe icab ederek evkini yaptrdklar halde ktalarna katlmayanlara veya ge katlanlara denir. Sevk T e h i r i : Kanuni mazeretleri sebebi le mteakip yl ilem greceklere yaplan ile me denir. Cevap A 36.
Milli
Guv
SS-1990 Devletlerin silahl bir atmaya g i r m e d e n birbirlerine kar politik, ekonomik, psiko lojik ve t e k n o l o j i k alanlarda stnlk kur maya almalar aadaki h a r p t r l e r i n d e n hangisinin kapsamna girer? A) B) C) D) E) Genel Harp Snrl Harp Souk Harp Gerilla Harbi Gayri Nizami harp
zm: A,B,D ve E seenekleri scak savan trlerini o l u t u r u r l a r . S o r u d a verilen t a n m s o u k harbin tanmdr. Cevap C
35.
SS-1990 "Milli gvenliin devamlln salamak iin btn milli g unsurlarnn, bir olaanst d u r u m u en iyi karlayacak ekilde bar halinden sefer haline geirHmesF'ne ad verilir? A) B) C) D) E) Sivil savunma Blgesel seferberlik Personel seferberlii Lojistik seferberlik Milli seferberlik
37. YS-1990 Hayati n l e m l e r i n d e n dolay, d m a n taar ruzlarna zellikle hedef o l a b i l e c e k ehir, kasaba ve tesisler ile d o a l afetlere ura mas muhtemel yerlere ne ad verilir? A) Hassas blge C) Karargah B) Askeri kla D) Cephe gerisi
E) Kurtarlm blge
zm: zm: Seenekleri iki ksma ayrabiliriz: 1.Sivil Savunma 2. Seferberlik B u n d a n n c e k i sorularda Sivil Savunmay renmitik. Sivil savunma; cephe gerisinin can ve mal gvenliini salamakt. Bu soru da verilen metnin cevab olamayacana g re seferberlik olmas gerekir. Soruda Milli G venlik iin milli g unsurlarnn btn hare kete geirildiine gre milli seferberlik lan edilmi demektir. B,C ve D seenekleri E se eneinin blmleridir. Cevap E Soruda ifade edilen "hayati nem" tabirinden Hassas blge olduu anlalmaktadr. Has sas blgeler sivil savunma bakmndan drt dereceye ayrlr: 1. A hassasiyet dereceli blgeler; Nkleer bir saldrnn ilk anda yaplabilecei blgeler. 2. B Hassasiyet dereceli blgeler; Nkleer veya klasik silahlarla yaplacak saldrnn beklendii blgeler. 3. C H a s s a s i y e t d e r e c e l i b l g e l e r ; Yal nzca klasik silahlarla bir saldrnn olabile cei blgeler. 4. D Hassasiyet d e r e c e l i blgeler; Doal afete maruz kalacak blgelerdir. Cevap A
Milli Gvenlik 38. YS-1990 Milli M c a d e l e d n e m i n d e o r d u e m r i n d e grev alarak yararlk g s t e r m i olan kii lere verilen madalya aadakilerden han gisidir? A) Hizmet Madalyas C) Baar Madalyas B) vn Madalyas D) Liyakat Madalyas
183
4 0 . SS - 1 9 9 1
Sivil Savunma Genel M d r l aada ki kurululardan hangisine baldr? A) Milli Savunma Bakanl B) Genel Kurmay Bakanl C) ileri Bakanl D) alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl E) Dileri Bakanl zm: Sivil Savunma tekilat ileri Bakanlna baldr.Cephe gerisinin can ve mal gven liini salamak amacyla kuruldu. Cevap C
E) stiklal Madalyas zm: Milli Mcadele d n e m i n d e yararllk gste renlere 869 sayl kanun ile stiklal Madalyas verilmitir. A,B,C, ve D seeneklerinde verilen madalya lar, Trk Silahl Kuvvetlerinin nam ve ann ykselten, eref ve itibarn artran, glen mesi iin askeri dari, ve ilmi alanlarda stn hizmette bulunanlara verilir. Cevap E
4 1 . SS-1991 Trkiye'de seferberlik ilan e d i l d i i zaman izinde bulunan subay, askeri memur, ast s u b a y ve erler aadakilerden hangisini yapmak zorundadrlar? A) Milli Savunma Ykmllk Komisyonuna bavurmak B) B a l b u l u n d u k l a r a s k e r l i k u b e s i n e bavurmak C) Sivil Savunma Mdrl veya Memurlu u ile iliki kurmak D) Hemen kt'a veya kurumlarna dnmek E) Bal bulunduklar muhtarla ba vurmak zm: Seferberlik a n n d a izinli b u l u n a n s u b a y , a s k e r i m e m u r , a s t s u b a y ve e r l e r hemen kta veya kurumlarna dnmek zorundadrlar. Tat v e H a y v a n s a h i p l e r i , Milli Savunma Ykmllk K o m i s y o n u n a bavurmak zo rundadrlar. Erler, Alt saat iinde yola karak hemen ktasna, eer kta uzakta se en yakn asker lik ubesine bavurmak zorundadr. Cevap D
39. Y S - 1 9 9 0 Sar ikaz, aadaki d u r u m l a r n h a n g i s i n de verilir? A) Taarruz ihtimalinde B) Tehlikenin gemesinde C) Taarruzun balamasnda D) Radyoaktif serpinti olduunda E) Tahliye durumunda zm: Sivil Savunma asndan drt eit kaz vardr: 1. Sar kaz: Taarruz ihtimali var anlamn dadr. 15 saniye aralkl 3 dakika devam eden devaml siren sesi ile duyurulur. 2. Krmz kaz: Taarruz tehlikesi var anla mndadr. 15 saniye aralkla 3 dakika devam eden dalgal siren sesi le duyurulur. 3. Radyoaktif Serpinti i kaz: Radyoaktif ser pinti veya kimyasal saldr var anlamndadr. Kesik kesik siren sesiyle veya, televizyon gibi yayn aralaryla verilir. 4. Beyaz ikaz: Tehlike geti anlamndadr. Bu ikazda siren kullanlmaz. Dier haber leme vastalar ile duyrulur. Cevap A 42.
YS-1991 Cumhurbakan'nn katlmad durumlar da, Milli Gvenlik Kurulu'na k i m bakanlk yapar? A) Genelkurmay Bakan B) Babakan C) Milli Savunma Bakan D) ileri Bakan E) Dileri Bakan
184 zm: Milli Gvenlik Kurulu C u m u h u r b a k a n n n bakanlnda, Babakan, Genelkurmay Bakan, Milli S a v u n m a Bakan, ileri ve Dileri B a k a n l a r , Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlar ile J a n d a r m a Genel Komutanndan oluur. Cumhurbakan katlmad zamanlarda kurula Babakan bakanlk yapar. Cevap B zm:
Milli Gvenlik
4 yl ve d a h a fazla sreli yksek renim kurumlarndan mezun olan ykmller.iin kark snf ve tp doktorlar olmak zere iki ayr celp dnemi vardr. I . T p d o k t o r l a r : u.bat-Nisan-Haziran Austos-Ekim-Aralk olmak zere senede 6 celp dneminde silah altna alnrlar. 2 . K a r k s n f i s e : Ntsan-Austos-Aralk olmak zere, ylda celp dneminde silah altna alnrlar. A,B,C ve E seeneindeki meslekler kark snfa girerler. Cevap D
4 3 . YS - 1 9 9 1
Askerlik a dnemleri aatdakilerden hangisinde d o r u sras ile verilmitir? A) B) C) D) E) Muvazzaflk Yedeklik Yoklama Muvazzaftk Yoklama - Yedeklik Yoklama - Muvazzaflk Yoklama - Muvazzaflk Yedeklik - Yoklama Yedeklik Muvazzaflk- Yedeklik
45.
SS-1992 Deniz kuvvetlerimizdeki "Bykamiral" r t b e s i n i n Kara kuvvetlerimizdeki karl aadakilerden hangisidir? A) Mareal B) Orgeneral C) Korgeneral E) Tugeneral
zm: Askerlik a , her erkek Trk vatantann yirmi yana g i r d i i o c a k aynn birinci g n n d e n balar, 4 6 yana g i r d i i o c a k aynn birinci gn sona erer. Askerlik a srasyla d n e m e ayrlr: 1.Yoklama d n e m i : Askerlik ann balangcndan ktaya kadar olan sre ierisinde yaplan tm ilemler. Yoklama ilk v e s o n y o k l a m a o l m a k zere iki b l m e ayrlr. 2 . M u v a z z a f l k d n e m i : Askerlik y a p a c a k kiinin askerlik ubesinden eitim merkezine sevk edildii gnden terhisine kadar geen sredir. 3.Yedeklik d n e m i : Erba ve erlerin terhis t a r i h i n d e n askerlik ann s o n u n a kadar geen sredir. Cevap E
D) Tmgeneral
zm: Bykamiral, Deniz Kuvvetlerindeki en byk rtbedir. Bunun Kara Kuvvetlerindeki karl da en yksek rtbe olmaldr. O da Meraal' dr. B.C.D ve E seeneklerinde verilen rtbelerin bir st rtbesi vardr. Cevap A
46.
SS-1992 Mustafa Kemal ilk TBMM'de, "Komutan ne kadar deerli olursa olsun, komuta ettii bir likler askerlik mesleinin niteliklerinden yok sunsa hibir varlk gsteremez." demitir. M u s t a f a K e m a l , bu szyle aadakilerd e n h a n g i s i n i n nemini vurgulamtr? A) Silah ve mhmmatn B) Haberleme aralarnn C) Cephe mahallinin D) Askerlik eitiminin E) Sivil savunmann
44. YS-1991 Aada kilerin h a n g i s i n d e verilen m e s l e k elemanlar d i e r l e r i n d e n ayr olarak silah altna alnmaktadr? A) Sanatlar B) Mhendisler C) Avukatlar D) Tp doktorlar E) ktisatlar
Milli Gvenlik zm: Meslein niteliklerini kavramak ancak eitimle olur. M u s t a f a K e m a l ' i n k o n u m a s n d a ikayeti o l d u u konu birliklerin askeri eitimden yoksun olduklardr. Cevap D ' i | j j zm:
185
A.B.C ve D seenekleri koruyucu ve kurtarc sivil s a v u n m a nlemlerindendir. Sava ve barta sivil halkn hi silah kullanmadan savunulmasdr. Buna pasif direnite denilebilir. N B C ise nkleer, biyolojik ve kimyasal silahlardr. Koruyucu ve kurtarc bir zellik tamazlar. Cevap E
47. Y S - 1 9 9 2 Askerlik ann balangcndan kt'aya katlma z a m a n n a k a d a r g e e n s r e ier i s i n d e y k m l l e r e yaplan i l e m l e r e ne denir?
| j !
i
50. SS - 1 9 9 3
Ulusal hedeflerin elde e d i l m e s i amacyla i ve d sorunlarda ve milletleraras iliki lerde milli g c n etkili bir ekilde kullanl masna ne ad verilir? A) B) C) D) E) Politik G Genel seferberlik Koruyucu Gvenlik Psikolojik harp Lojistik g
A) Muvazzaflk
B) Sakl
C) Bakaya E) Yedeklik
D) Yoklama zm:
34. ve 43. soruda askerlikle ilgili baz nemli terimleri aklamtk. Bu s o r u l a n bir kere daha incelersek soruda verilen tanmn yok lama olduunu grrz. Cevap D j
zm: 35. sorunun aynsdr. Milli gcn etkili bir ekilde kullanlmas genel seferberlikle mmkndr. Cevap B
48. Y S - 1 9 9 2 A a d a k i l e r d e n h a n g i s i , T r k Kara Kuvvetleri'ndeki m u h a r i p snflardan biridir? A) Piyade B) Ordudonatm C) Ulatrma E) Personel
D) Levazm zm:
51.
Btn kuvvet komutanlklarndaki birimler m u h a r i p ve y a r d m c snflar o l m a k zere ikiye ayrlr. B,C,0 ve E seenekleri piyadeye yardmc snflardr. M u h a r i p S n f l a r : Piyade, Svari, Tank, Topu, Kara Havaclk, stihkam Muharebe ve Jandarma'dr. Cevap A
SS - 1993 Trkiye'de aadakilerden hangisi, savalarn, devletlerin silahl kuvvetlerinin karlkl arpmas eklinden kp, mil letlerin t o p y e k n sava haline gelmesi sonucunda kurulmutur? A) Gene) Kurmay Bakanl B) Sivil Savunma Tekilat C) Sahi) Gvenlik Komutanl D) Emniyet Genel Mdrl E) Jandarma Genel Komutanl zm: ll,Dnya Savanda meydana gelen lm lerin %48 nin cephe gerisindeki insanlardan olumas btn dnyada sivil savunma sis temlerinin glenmesine neden olmutur. T r k i y e ' d e de Sivil S a v u n m a Tekilat rgtlenmeye balamtr. Bu tekilat ileri Bakanlna bal olarak faaliyet gstermek tedir. Koruma ve kurtarmaya ynelik al malar yapmaktadr. Cevap B
4 9 . 1992/11 Aadakilerden hangisi, k o r u y u c u ve kurtarc sivil savunma nlemlerinden biri deildir? A) Smaklar C) Tahliye B) kaz ve alarm D) Seyrekletirme E) NBC silahlan
j ]
i
| j |
786
Milli Gvenlik zm: Polisin siyasi, adli, dari ve trafik ile ilgili drt eit grevleri vardr. A seenei dari grevidir. B seenei dari grevidir. C seenei idari grevidir. D seenei siyasi grevidir. E seenei trafikle ilgili grevidir. Cevap D 55. SS-1994 Gnmzde aadakilerden hangisi y a t nz askerlik eitimi srasnda retilir? A) Kanunlara ve nizamlara uyma B) Sembol, kii ve makamlar selamlama C) Sava ara ve gerelerini kullanma D) Ast-st ilikileri E) lk yardm uygulamalar zm: A,B,D ve E seenekleri o k u l d a , ailede ve sosyal evrede renilebilen davranlardr. C s e e n e i ise s a d e c e a s k e r l i k e i t i m i srasnda renilir. Aksi taktirde lkede huzur ve barn salanmas mmkn deildir. Cevap C zm: lk kez I.Dnya Savanda kullanlmaya ba lanan tanklar II.Dnya Savanda ok etkili bir silah haline g e l d i . G n m z d e ise ok gelitirilen tanklar kara gcnn en gl si lah haline geldi. Kaln zrhlarla korunan tank lar kolayca tahrip edilemeyen zelliiyle ve vuruculuundaki yksek isabet tanklar de vaml n plana karmaktadr. Cevap B 56. SS-1994 Aadakilerden hangisi, polisin yetki lerinden biri deildir? A) pheli kiilerin stlerini ve eyalarn ara mak B) Sulular yakalamak ve ifadelerini almak C) Su unsuru saylabilecek eyalar zapt etmek D) Yasalara uymayan otel, kahve, gazino, sinema gibi yerleri kapatmak E) Yeni bir devlet rejimi saptamak zm:
5 2 . YS - 1 9 9 3
Askeri renci, erba ve erlerin tuttuu n betler genelde iki saattir. Ancak nbet hizme tinin ve iklim koullarnn zellii nedeniyle, gerektiinde sresi uzatlabilir. B u d u r u m d a , n b e t s r e s i e n fazla ka saat olabilir? A)20 zm: o a l t m a h a l l e r i n d e n b e t sresi 4 saati geemez. K mevsiminin ok sert getii Dou Anadolu'da -20,-25 derece olan gn lerde nbet sresi olan iki saat, yerine gre bir veya yarm saate indirilir. Cevap E B)16 C)12 D)8 E)4
53. YS-1993 G n m z kara savalarnda,aadakilerden h a n g i s i d i e r l e r i n d e n daha g l v e etkilidir? A) Havanlar B) Tanklar C) El bombalar E) Maynlar
D) Makinal tfekler
5 4 . YS - 1 9 9 3
Aadakilerden hangisi, Trkiye'de polisin siyasi grevlerinden biridir? A) Geit, t r e n ve g s t e r i l e r d e gerekli gvenlik nlemlerini almak B) Yangn, su baskn, deprem gibi afetlerde olay yerinde nlem almak C) Vatandalarn rz, can ve mal gvenliini korumak D) Dzene kar koyan, iddet kullanan ve saldrda bulunan kiileri yakalamak E) Tatlar tescil ederek belge ve plakalarn vermek
Polis, toplumda dirlik ve dzeni, toplumun ve kiilerin temel haklarn kullanma gvencesi ni, konut dokunulmazln, halkn, can ve maln koruyan, t o p l u m u n huzur ve gven erisinde yaamasn salayan; kanun ve tzk ve ynetmeliklerin kendisine verdii grevleri yapan silahl bir kolluk kuvvetidir. Polisin siyasi, idari, adli ve trafikle ilgili grev ve yetkileri vardr. Polis, devletin yasalarla b e l i r l e n e n g r e v i n i y a p a n bir kuvvet olduundan dolay devletin ynetim eklinin belirlenmesinde etkili olamaz. Cevap E

8195 Ssystarihsorular

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

8195 Ssystarihsorular

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ornimi ve Aklamal zmleri

GENEL KAVRAMLAR VE LKA MEDENYETLER

1 9 8 1 - 1 9 9 5 yllar arasnda, Genel kav ramlar ve lka Medeniyetleri k o n u s u n

OSSde YS'de Toplamda

Genel Kavramlar ve ilka Medeniyetleri

Genel Kavramlar ve lka Medeniyetleri

zm: lka'da trl yaz eidi gelimitir. Bunlar:

Harf yazs Fenikeliler yonlar Lidyallar Romallar braniler Yunanllar

Hiyeroglif yaz - Msr - Hititler - Urartular

ivi yazs Smerler Hititler Persi er

ins'ta kontIdurum laman sanat|lmakiayan

S L A M D A N N C E K I T R K TARIH 1981 - 1995 SS - YS SORULARI ANALZ

1981 - 1995 yllar a r a s n d a , I s l a m d a n nceki Trk Tarihi k o n u s u n d a n kan soru yzdeleri:

OSS'de YS'de Toplamda

% 0,833 % 0,920 % 0.883 o r a n n d a d r .

kan Toplam kan soru soru soru says says says

1981 - 1 9 9 5 yllar a r a s n d a , s l a m T a r i h i k o n u s u n d a n kan soru yzdeleri:

lerin, anan ettik-

devleti iler'in fethinin arada etkin dir. bunlarn sr aalelerin bir g

r takm Topraknas Hz. etirmeye yapt Emeviler ederek lereini

1981 - 1995 yllar a r a s n d a , ilk Trkslm Devletleri k o n u s u n d a n k a n s o r u yz-deleri:

lk Trk slam Devletleri

lk Trk slam Devletleri

1981 -1995 SS - YS SORULARI ANALZ

kan Toplam kan soru soru soru says says says

1981 - 1995 yllan arasnda, Trkiye Tarihi k o n u s u n d a n k a n s o r u y z d e l e r i : SS'de : % 3,333

1981 -1995 SS - YS SORULARI ANALZ

YS - 1 9 8 8 Aadakilerden hangisi Hal larnn nedenlerinden biridir?

lamas n harap lan tam imlerinin :i kabul

1981 -1995 OSS - OYS SORULARI ANALZ

1981 - 1995 yllar arasnda, Osmanl K u r u l u Devri k o n u s u n d a n k a n s o r u yz-deleri:

OSS'de YS'de Toplamda

% 0,416 % 1,533 % 1,060 o r a n n d a d r .

E) II. Kosova Sava

1981 -1995 OSS - OYS SORULARI ANALZ

1981 - 1 9 9 5 yllar a r a s n d a , O s m a n l Ykselme Dnemi konusundan kan s o r u yz-deleri:

OSS'de YS'de Toplamda

% 2,083 % 2,453 % 2,296 o r a n n d a d r .

Osmanl Ykselme Dnemi

Ykselme Dnemi zm:

1981 -1995 OSS - YS SORULARI ANALZ

Osmanl Kltr ve Medeniyeti

A) ift Bozan D) Avarz zm:

A) Sekban- Cedit C) Msellem E) Ekinci zm:

B) Nizam- Cedit D) rad- Cedit

Osmanl Kltr ve Medeniyeti

Osmanl Kltr ve Medeniyeti

1981 -1995 SS - YS SORULARI ANALZ

17. SS 1992 1 5 . SS 1990

yenerek bunlarol mutur?

1981 -1995 SS - OYS SORULARI ANALZ

1981 - 1 9 9 5 yllar a r a s n d a , D u r a k l a m a Dnemi k o n u s u n d a n kan s o r u yzdeleri:

SS'de YS'de Toplamda

%2,5 % 3,067 % 2,826 oranndadr.

1981 - 1995 SS - YS SORULARI ANALZ

OSS'de YS'de Toplamda

: % 1,666 : % 3,987 : % 3,003 oranndadr.

A) l.,ll. D) II.,IV. zm:

Lehistan talya talya Venedik ngiltere

Portekiz Lehistan Lehistan Avusturya Srbistan

i A) Rusya B) ngiltere C) Venedik E) ran

Y^KNA'DAAVRUPA 1981 -1995 OSS - OYS SORULARI ANALZ

1981 - 19S 5 yllar a r a s n d a , Yaknada