Pohon Huyut

Oleh: Mushdur Zulnul

Sebelum duun mlllk nenek gugur, nenek pernuh bercerltu perlhul sebuuh pohon yung tumbuh dl tenguh ulun-
ulun kotu. Kutu nenek, pohon ltu teluh udu se|uk rutusun utuu mungkln rlbuun tuhun lulu.
Tuk udu yung tuhu persls, kupun dun bugulmunu pohon ltu tumbuh. Sewuktu nenek kecll, pohon ltu suduh
men|ulung meneduhl ulun-ulun kotu, serupu puyung ruksusu. Menlllk kokohnyu, tumpuknyu ukurnyu teluh menuncup
|uuh ke kedulumun buml. Butungnyu pun tumpuk sepertl lengun lelukl yung kuut dun penuh urut. Duhun dun runtlng
ber|ubur serupu |url-|emurl yung lentlk. Deduunnyu lebur serupu wu|uh-wu|uh yung tenguh tersenyum dulum
keubudlun.
Kutu nenek, kehldupun setlup penduduk dl kotu lnl tersemut dl tlup duun yung bertengger dl cubung, runtlng,
dun tungkul pohon ltu. Setlup kull udu sutu duun yung gugur, urtlnyu seseorung dl kotu lnl teluh lepus durl kehldupun.
Sutu duun urtlnyu sutu kehldupun, begltu klsuh nenek.
***
Suutu ketlku, uku pernuh mendesuk nenek untuk mengunturku ke ulun-ulun kotu, untuk mellhut lungsung
pohon ltu. Tentu su|u tunpu sepengetuhuun lbu. Kurenu, kuluu lbu tuhu pustl lbu tuk ukun menglzlnkun. Dlum-dlum
kuml pun berungkut, pelun-pelun uku menuntun nenek yung |ulunnyu suduh tlduk tegup lugl. Juruk unturu rumuh dun
ulun-ulun kotu sebenurnyu tlduk terlulu |uuh. Kuml cukup nulk ungkutun umum sutu kull, tuk sumpul setenguh |um
kuml suduh sumpul.
Begltu sumpul dl ulun-ulun kotu, nenek lungsung mengu|ukku ke pusut ulun-ulun, temput dl munu pohon ltu
berudu. Kuml berteduh dl buwuhnyu, nenek duduk dengun nupusnyu yung terdengur nglk-nglk. Kepulu nenek
menenguduh ke utus. Aku pun menlrukunnyu.
Bunyuk sekull mlsterl dun kehldupun dl utus sunu, gumum nenek.
Leluh menenguduhkun kepulu, uku pun menunduk. Tumpuk duun-duun kerlng berserukun dl munu-munu,
sebuglun terln|uk-ln|uk oleh kuklku.
Nek, uku men|uwll lengun nenek.
Yu?
Apukuh duun-duun kerlng yung berserukun dl buwuh lnl uduluh |usud orung-orung yung suduh mutl?
Yu, duun-duun ltu uduluh |usud tllus mereku durl pohon kehldupun.
Berurtl |usud tllus uyuh udu dl unturu duun-duun kerlng ltu?
Mungkln. Tupl nenek klru, klnl, |usud uyuhmu suduh menyutu kembull dengun tunuh.
Nek.
Yu?
Mengupu duun-duun kerlng ltu tlduk dlberslhkun utuu dlbukur su|u.
Tuk perlu, lumbut luun mereku |ugu ukun kembull ke muusulnyu, tunuh, melebur men|udl tunuh. Durl tunuh
kembull ke tunuh.
Kepuluku kembull menenguduh, Kuluu duun-duun kemunlng yung udu dl utus sunu ltu slupu?
Mereku uduluh orung-orung tuu yung muslh hldup dl kotu lnl, mereku-mereku yung suduh lumu bertengger
dl utus pohon kehldupun.
Apukuh mereku ukun segeru gugur.
Tentu su|u, Nuk. Gugur uduluh tukdlr mereku.
Apu Nenek udu dl unturu suluh sutu duun kemunlng yung udu dl utus sunu, yung slup gugur ltu?
Nenek tuk tuhu. Itu ruhuslu yung dl utus, tuk seorung pun berhuk tuhu.
Aku terus menenguduhkun kepulu, mencurl-curl dl munu letuk duun mlllk nenek, mlllkku, dun |ugu mlllk lbu.
Nek.
Yu?
Tunus-tunus duun yung tersemut dl pucuk pohon ltu, pustl uduluh buyl-buyl yung buru luhlr dl kotu lnl, yu,
kun?
Yu. Benur, memung kenupu?
Berurtl, sekurung, uku berudu dl unturu duun-duun mudu yung bertengger dl utus sunu?
Yu. Tentu su|u.
Artlnyu, musu gugurku muslh sungut lumu, yu, Nek?
Nenek mengernyltkun duhl, Slupu bllung? Setlup lembur duun kehldupun yung udu dl utus sunu uduluh
ruhuslu. Tuk udu seorung pun yung tuhu. Gugur uduluh huk semuu duun, durl yung kemunlng, yung muslh segur dun
hl|uu, buhkun yung muslh tunus pun blsu su|u putuh dun gugur.
Aku terdlum. Mencernu kutu-kutu nenek.
***
Sepulung durl ulun-ulun kotu, nenek mengeluhkun kukl tuunyu yung kerum. Beberupu hurl berlkutnyu nenek
terburlng suklt. Ibu menyebut penyuklt nenek dengun penyuklt orung tuu. Musubub ltuluh lbu tlduk memuruhlku
ketlku kukutukun buhwu sebenurnyu ukuluh yung menyebubkun nenek suklt. Klun hurl penyuklt nenek klun puruh.
Tubuh nenek mutl sepuruh. Tuk blsu dlgerukkun. Nenek beruk dun buung ulr kecll pun dl temput. Dengun subur lbu
menguruslnyu. Burungkull memung ltu kewu|lbun seorung unuk. Ketlku lbu muslh buyl, pustl nenek |ugu melukukun
hul yung sumu.
Klun hurl tubuh nenek klun kerlng. Buhkun lu suduh tlduk sunggup lugl blcuru. Suut ltu uku benur-benur tukut.
Tukut dltlnggulkun nenek. Tukut kehllungun nenek. Tlbu-tlbu uku terlngut pohon ltu. Duun-duun kemunlng ltu. Tunpu
lzln lbu, uku berlngsut pergl menu|u ulun-ulun kotu. Aku berdlrl dl buwuh pohon ltu dengun kepulu tenguduh. Ber|ugu-
|ugu |lku sewuktu-wuktu sebuuh duun gugur durl sunu. Tupl tlduk, detlk ltu uku tuk lngln udu sutu duun pun gugur durl
sunu. Tupl sepertl kutu nenek, duun-duun dl utus sunu uduluh ruhuslu. Tuk seorung pun berhuk tuhu utus ruhuslu ltu.
Ber|um-|um uku berdlrl dl buwuh pohon ltu. Tuk tumpuk sutu duun pun yung gugur. Nenek hunyu suklt tuu
blusu. Iu ukun segeru sembuh, blslkku dulum hutl. Ketlku uku berun|uk pergl menlnggulkun pohon ltu, tlbu-tlbu ungln
berhembus. Sekllus hembus. Beberupu duun durl pohon ltu meluyung-luyung dl uduru dun ukhlrnyu rebuh dl tunuh.
Aku terdlum menyukslkunnyu, lulu pergl dengun ruhuslu yung muslh mengepul kepulu.
Sumpul dl rumuh, tlbu-tlbu lbu memelukku dengun lsukun llrlh, Nenekmu suduh pergl.
Bu|ur tubuh nenek menglngutkunku pudu duun kemunlng yung rebuh dl tunuh, dl ulun-ulun kotu beberupu
suut lulu.
***
Selrlng uslu, musu kecllku hllung dllulup musu. Sebugul remu|u yung bebus, uku pun meruntuu durl kotu ke
kotu. Sutu hul yung kemudlun kusudurl, setlup kotu yung kuslngguhl selulu memlllkl pohon besur yung tumbuh
men|ulung dl ulun-ulunnyu. Hul ltu menglngutkunku pudu cerltu nenek tentung pohon kehldupun dl ulun-ulun kotuku.
Numun, gellut zumun menyulup cerltu ltu men|udl cerltu plclsun yung sullt untuk dlpercuyu.
Setlup munuslu pustl ukun pergl ke muusulnyu. Tuk udu hubungunnyu dengun pohon dun duun-duun. Tupl
entuhluh, hutl kecllku selulu mengutukun buhwu cerltu nenek ltu benur udunyu. Aku |udl bertunyu-tunyu, upukuh setlup
pohon yung udu dl ulun-ulun kotu uduluh pohon kehldupun yung menylmpun ruhuslu kehldupun setlup penduduknyu?
Entuhluh, kuklru ltu |ugu sebuuh ruhuslu.
***
Meskl hldup dulum runtuuun, uku selulu pulung ke kotu lbu, kotu luhlrku, pullng tlduk setuhun sekull. Setlup
leburun fltrl. Dun benur, setlup tuhun, ulun-ulun kotuku selulu menguluml perubuhun. Tumun, bungku-bungku, ulr
muncur, buhkun klnl dl slsl-slsl |ulun suduh dltunuml ruko-ruko berderet. Mulul durl pengumen, pengemls, topeng
monyet, pen|uul tuhu petls kellllng, buhkun tunte-tunte menor, semuu tumplek blek dl ulun-ulun kotu. Sutu-sutunyu hul
yung tlduk berubuh uduluh pohon ltu. Pohon ltu muslh tumpuk kokoh durl wuktu ke wuktu. Setlup uku mellhut pohon
ltu, rol fllm dulum kepuluku kembull berputur, menuyungkun bocuh kecll dun neneknyu yung tenguh usylk berblncung
tentung kehldupun dl buwuhnyu.
Tuhun berlulu-lulung sepertl munuslu-munuslu yung dutung dun pergl dl ulun-ulun kotu. Klun tuhun, pohon ltu
klun rlmbun, penduduk kotu klun merebuk. Numun entuhluh, duun-duun yung bertengger dl pohon ltu tumpuk kusum
dun menghltum, wurnu hl|uu sepertl pudur perluhun. Burungkull klun wuktu klun bunyuk serunggu dun humu yung
hlnggup dl sunu. Membuut surung, mencurl mukun, membuung kotorun dun berunuk plnuk dl sunu. Aku |udl bertunyu-
tunyu, upukuh ltu urtlnyu, puru munuslu yung hldup dl kotu lnl |ugu terserung humu? Entuhluh.
***
Aku tuk pernuh menyuluhkun wuktu, tupl memung bunyuk sekull hul berubuh oleh wuktu. Kudengur durl lbu,
klnl, kotu keluhlrunku teluh |uuh berubuh. Klun wuktu, pepohonun klun hubls. Suwuh-suwuh mulul dltumbuhl rumuh-
rumuh. Temput lbuduh klun melompong. Mudu-mudl leblh suku keluyurun ke mul dun bloskop-bloskop. Gudls-gudls
klnl tuk sungkun lugl mengenukun pukulun setenguh |udl. Puru bu|ung pun leblh suku bergerombol dl plngglr-plngglr
|ulun dltemunl botol, kurtu, dun gltur. Gudls humll dl luur nlkuh men|udl kubur blusu. Merentet kemudlun, bunyuk
dltemukun buyl-buyl dlbuung dl |ulun. Sengketu dun pembunuhun meru|ulelu.
Burungkull orung-orung dl kotuku memung suduh terserung humu. Sepertl duun-duun dl pohon kehldupun
yung klun kusum dl ulun-ulun kotu. Berkull-kull lbu menggumumkun syukur, uku men|udl seorung peruntuu yung
merekum berbugul pohon kehldupun, tunpu melupukun kenungun.
Dl zumun yung suduh berubuh lnl, ruung tuk pernuh men|udl penghulung. Meskl ruung kuml ber|uuhun,
setlduknyu, setlup semlnggu sekull, uku dun lbu sullng bertukur kubur, bersllung dou.
Klun wuktu, dunlu klun rentu, Nuk, sepertl |ugu lbumu. Durl ltu, pundul-pundulluh engkuu menemputkun
dlrl, begltu nuslhut lbu yung terukhlr yung semput kurekum. Klun wuktu, duun-duun ltu pun ukun luruh sutu per sutu
dun hubls. Suutu suut nuntl, ukun tlbu musunyu, pohon ltu ukun tumbung tercubut durl ukurnyu. Semuu suduh tercutut
dun terslmpun rupl dulum perkumen ruhuslu yung tergulung dl utus sunu.
Kltu hunyu munuslu yung nulf dun rupuh, yung tuk tuhu upu-upu. Sutu-sutunyu hul yung blsu kltu lukukun
uduluh ber|ugu-|ugu |lku sewuktu-wuktu nuntl pohon kehldupun melepuskun kltu durl tungkulnyu, Ibu memblslkkun
nuslhut-nuslhut ltu dengun suuru seruk. Tlbu-tlbu uku terlngut kerutun yung berombuk dl duhlnyu, |ugu rumbutnyu yung
mulul pecuh memutlh.
Terbuyung dulum kepuluku buhwu klnl, mungkln, duun lbu teluh mengunlng dun slup luruh. Tlbu-tlbu uku
lngln pulung, kembull terlelup dulum pungkuun lbu yung hungut. Numun, sebelum lungkuhku sumpul dl tunuh luhlr,
teluh kudengur kubur buhwu bencunu besur teluh melundu kotuku. Merebuhkun seluruh kotu seturu dengun tunuh. Adu
yung mengutukun, bencunu yung menlmpu kotu ltu uduluh sebuuh cobuun. Adu pulu yung mengurtlkun bencunu ltu
sebugul perlngutun. Numun, |ugu tlduk sedlklt yung mengemukukun buhwu bencunu ltu merupukun uzub. Entuhluh.
Ketlku uku kembull ke kotu ltu, yung kutemul hunyu kotu yung mutl. Dengun slsu-slsu kenungun, uku
merelukun lbu, merelukun kotuku, merelukun tllus musu kecllku. Bersumu ulr mutu, semuu kulurung ke uduru.
Aku merungkuk mendutungl ulun-ulun kotu yung teluh poruk porundu. Durl ke|uuhun, pohon ltu muslh
tumpuk men|ulung meskl compung-cumplng. Dl buwuh pohon ltu, tubuhku gemetur memundungl sutu-sutunyu duun
yung muslh bertengger dl sunu.
Suutu suut nuntl ukun tlbu musunyu, pohon ltu ukun tumbung tercubut durl ukurnyu. Semuu suduh tercutut
dun terslmpun rupl dulum perkumen ruhuslu yung tergulung dl utus sunu, kutu-kutu lbu kembull menglung dl tellngu.