You are on page 1of 2

pk&mwGiv f nf;aumif;/ Ak't < Ekynm (Buddhist Art of Ancient -o*wf(pf) (14) wGif uG,v f eG cf ohJ nf?

14) wGif uG,v f eG cf ohJ nf? &ckid w f pfrsK;d om;vk;H av;


Arakan) pmtkyfjyKpk&mwGifvnf;aumif; yg0ifulnDcJhonf? pm;-unfndKaom q&m}uD;tm; (e0w) ppftpkd;&u n‡Of;yrf;
(1959)ckESpfrSm jrefrmhtoHa&'D,kdrS &ckdiftoHukd ESyd pf uf tqdycf yfowfjzwfum &cdik w f pfrsK;d om;vk;H OD;usK;d atmif
tpqkH;toHv$ifhcJhonf? wdrfjrKyfaysmufuG,foGm;cJh_yDjzpfaom csdK;ESrd cf jhJ cif;jzpfonf?
&ckdif,Ofaus;r+tarGtESpf/ &ckdifordkif;/ &ckdifhpmay/ &ckdifh&kd;&m q&m}uD;aoqkH;jcif;onf olwkd‹vufcsuf r[kwf
"avhxkH;wrf;pOfvmrsm;tm; urBmuodatmif&SmazGpkaqmif; a-umif;ukd ckid v f xHk if&mS ;ap&ef Armppftpk;d &onf vky}f uHaqmif;
avhvmaz:xkwfcJhonf? xdef;odrf;apmifha&SmufcJhonf? &ckdifol/ yg;rsm; zefwD;a&;om;cJhonf? q&m}uD;aoqkH;&jcif;onf
&ckdifom;rsm;ukdvnf; &ckdifh,Ofaus;r+trGDtESpf/ &ckdifhorkdif;/ OD;acgif;wGif aoG;rwdwfonfha&m*g (Cerebral Haemorrh-
&ckdihfpmay/ &ckdifh&dk;&m "avhxkH;wrf;pOfvm az:xkwfxdef;odrf; age) jzifh tusOf;axmifaq;&kHwGif aoqkH;cJh&jcif; jzpfa-umif;
umuG,f apmifha&Smuf&efvnf; t_rJaqmf-ocJhonf? q&m}uD; The Truth trnf&dS aqmif;yg;rsm; vky}f uHzefw;D cJo h nf? q&m
onf &ckid , hf Ofaus;r+tarGtESp/f &ckid o hf rkid ;f / &ckid pf may/ &ckid &hf ;dk &m -uD;.tavmif;udk ol.Zmwd csuf}uGD ajrmufO;D _rdK‹o‹kd ,al qmif
xkH;xrf;pOfvmrsm;ukdaz:xkwfcJhaomzcif}uD; jzpfonf? vmcJjh yD; q&m-uD;tvGew f efz;kd xm;cJah om &efatmifaZ,s (ac: )
q&m}uD;onf &ckid 'f rD u dk a&pD&&Sad &;/ wkid ;f &if;om;rsm; o#pfaomif;ykx;kd awmf}uD; bk&m;&dyw f iG f ajrjr‡Kyf o_*õK[fco hJ nf?
wef;wltcGifhta&;&&Sda&;twGufvnf; pGrf;pGrf;wrHa&S‹wef;rS q&m}uD;onf &ckdifjynfESifh &ckdifvlrsKd;rsm;twGuf
OD;aqmif OD;&Guf aqmif&GufcJhonf? &ckdif'Drkdua&pDtzGJ‹csKyfwGif ol‹b0wav#mufv;Hk }udK;yrf;cJo h nf? &ckid v f rl sKd;rsm; atmufus
em,u}uD;tjzpfxrf;aqmifcJh_yD; ausmufawmf_rdK‹ rJqENe,f aemufusrjzpfatmif wdrfaumaysmufuG,fvkjzpfaeaom &ckdif
trSwf (1)wGif jynfol‹vGwfawmfukd,fpm;vS,favmif; wpfOD; ,Ofaus;r+pmayorkdif; taxmuftxm;rsm;ukd &SmazGcJhonf?
vnf;jzpfonf? q&m}uD;onf &ckid 'f rD u dk a&pDtzG‹J csKyf.pnf;&k;H okawoejyKcJo h nf? &ckid o f rkid ;f tm; urBmuodatmif okawoD
a&;c&D;pOftjzpf te,fe,ft&yf&yfo‹dk rJq, G w f &m;a[mxGuf wpfOD;taejzifh wifjycJhonf?
pOf rif;jym;_rdK‹e,f/ jym;acsmif;aus;&Gm rJqG,fw&m;a[myGJwGif q&m}uD;uG,fvGefjcif;onf &ckdifwpfrsKd;om;vkH;
w&m;a[maepOf zrf;qD;cH&_yD; axmifoiG ;f tusOf;cscHc&hJ onf? twGuf t}uD;rm;qk;H aom qk;H &+;H r+}uD;wpf&yfjzpfonf? q&m}uD;
q&m}uD;tm; trsK;d om;a&;w&m;a[monf ponfjzifh trsK;d rsK;d tm; &uf&ufpufpuf vky}f uHowfjzwfco hJ rl sm;rSm ArmvlrsK;d }uD; q&m}u;D OD;OD;omxGe;f
pGcJ suwf if_yD; zrf;qD;cJjh cif;jzpfonf? Armppftpk;d &. wkid ;f jynf 0g'ESihf Armppf0g'Drsm;jzpfonf? olw‹dkonf q&m}uD;. &kycf E<m (1917 = 1990)
ay:rw&m;apmfum;r+rsm;ukd q&m}uD;.tcsuu f sus a0zefa[m tm; owfjzwfEidk cf ahJ omfvnf; q&m}uD;. &ckid jf ynfEiS hf &ckid v f l
ajymr+rsm;a-umifh Armppf0g'Drsm;/ ArmvlrsKd;}uD;0g'Drsm;tm; rsKd;tay:cspfonfh pdwf"mwfukdum; owfIr&EkdifcJhacs? q&m
temay:wkwfusouJhokd‹ qwfqwfxdrcHr&yfEkdif jzpfcJh&onf? }uD;.rGefjrwfoef‹pifaom rsKd;cspfpdwf"mwfonf &ckdifrsKd;quf q&m}uD;.&ckdifjynfESifh &ckdifvlrsKd;rsm;twGuf
xk‹da-umifh q&m}uD;tm; t_idK;xm;um rw&m;zrf;qD;cJjh cif;jzpf_yD; vli,frsm;wGif qufvuf pdrfh0ifysH‹ESH‹vsuf&Sdonf? ay;qyfpGef‹v$wf tepfemcHr+rsm;tm; rdrdwkd‹
axmif'g%f (3) ESpf tjypfay;um ppfawGaxmifwGif tusOf;cs q&m}uD;onfum; &ckdifjynfESifh &ckdiforkdif;wGif tpOf &ck d i f j ynf v k H ; qk d i f & mausmif ; om;ES i f h v l i ,f r sm;
xm;cJo h nf? axmifxw J iG f q&m}uD;tm; xrif;auGs;&mwGif pdef xm0&xGe;f vif;awmufyaernfh tmZmenf -u,fwpfyiG hf jzpfay tpnf;t&kH; (&/ u/ v/ p) rS
tp&Sad om tqdyyf gonft h pm;tpmrsm;tm; ae‹pOfvv dk dk tenf; onf? OD;nGwftav;jyK *k%fjyKtyfygonf?
i,fxnfhauGs;vkyf}uHcJh&m axmifus_yD; (5) vt-um (1990) &ckdifjynfvkH;qkdif&mausmif;om;ESifhvli,frsm;tpnf;t±kH; q&m}uD ; aumif ; &mok * wd a&muf y gap?
(&/ u/ v/ p) rS jzef‹a0onf?
q&m}uD; OD;OD;omxGef; a&;om;jyKpk_yD; b¾ma&;0ef}uD;qmOD;xGe;f atmifausmfxw H iG f qmAf&f ( BERNOT) twGuf &cdkifyHkjyif vdyfuefzmr0wˆKESifh
twˆˆKywW
tw KyywWdtusOf; tyfcJhonf? usD;jzL&Gm pmwrf;rsm;udkvnf;aumif;/ jyifopfEdkifiHygarmuQ
tHawmfodrfbk&m;ordkif;usrf;/ oJxufbk&m;ordkif;/ OD;vSodef; (ac: ) *GsefeftdkuJvfzdk‹.apwDtaqmufttHkESifh
q&m}uD;OD;OD;omxGef;ukd &cdkifjynfe,f/ ajrmufOD;jrdK‹ xD;awmfrdk;bk&m;ordkif;/ abmif;'Gwfewfawmifbk&m;ordkif;/ eef;taqmuf ttHkpmwrf;udkvnf;aumif;/ tar&duefEdkifiH
anmifyifaps;&GmteD; tzOD;aumif;pH&/D$ trd a':atmif-uGZw H ‹dkrS a0omvDb&k m;}uD;ordik ;f / odraf wmf}uD;bk&m;ordik ;f / r[mxD; tm&Sazmifa';&Sif; twGif;a&;rSL;a';Apfpwdrf;Ampf. a0omvD
(1917) ck Edk0ifbmv (23) &uf/ aom-umae‹wGif zGm;jrifcJh bk&m;ordkif;/ yg;awmfbk&m;ordkif;/ bk&m;ay:bk&m;ordkif;/ ausmuf&yk w f k qif;wkrsm;.ESpaf ygif; -umanmif;r+tm; wdik ;f wm
onf? wpfO;D wnf;aomom; jzpfonf? i,fpOfrpS I tbd;k jzpf o#pfaomif;bk&m;ordkif;/ r*Fvm"gwfa&$ulbk&m;ordkif;rsm;udk r+pmwrf;udk vnf;aumif;/ *syefEikd if yH garmuQtEkd kd wd&k ±+EiS hf &cdik f
ol&mZ0ifq&m}uD; OD;omxGe;f atmifu &cdik &f mZ0if/ aq;usr;f / vuFmpum;ajyarmfueG ;f ponfw h ‹dk jzifh a&;om;xkwaf 0cJo h nf? pum;ajym av,lavodrf; toHxGufykHpmwrf;ESifh abmif;'Gwf
euQwfusrf;/ yl&m%fusrf;rsm;tm; Ekwfwdkuftm*Hk oif-um; "n0wDr*~if;tm; pmwnf;/ t,f'Dwmtjzpf wm0ef,lxkwf t&yfwGif &Sdaom 'wfcsfaumifq,fvm taqmufttHkyHkpHESifh
ay;cJhonf? e0rwef;wGif ynmoif-um;aepOf zcifuG,fvGef a0cJhonf? "n0wDpmapmif/ "n0wDr*~Zif;/ &cdkifwefaqmif ul;oef;a&mif;0,fcyhJ pHk mwrf;udv k nf;aumif; a&;om;jyKpkun l D
aoma-umifh ausmif;xGufvdkuf&jyD; &[ef;yk*~dKvfwkd‹ xHwGif r*~Zif;/ rEWav;jynfo‹l*sme,f/ &efuek rf *~Zif;/ pHak xmufr*~Zif;/ cJhonf?
ouUÉygVd/ ordik ;f / tif;/ aA'ifEiS hf tjcm;avmuDynm &yfrsm; ,Ofaus;r+pmapmif/ &cdik rf *~Zif;/ ppfawGaumvdyrf *~Zif;/ &cdik f EdkifiHawmftpdk;&,Ofaus;r+XmeESifh tjcm;yk*~dKvfwkd‹
udk oif-um;avhvmqnf;yl;cJhonf? jynfe,fpmapmif/ 0&mZfajrr*~Zif;rsm;wGif OD;OD;omxGef;/ udkvnf; q&m}uD;onf ulnDay;cJhonf? OD;rif;Edkif.jynf
(1950) ckEpS rf S (1955) ckEpS x
f d rlvwef;ausmif;q&m OD;ol&,d tp&Sad om uavmiftrnfrsm;jzifh aqmif;yg;rsm; a&; axmifpktuya'ompmtkyf (1959)/ &cdkifwdkif;&if;om;vlrsdK;
tjzpf 0ifa&mufvkyfudkifcJh_yD; (1955) ckESpfrS (1977) ckESpfxd om;cJhonf? jrdKapmifhewfa'0wmAvDylaZmfusrf;/ tO…eed'gef; jzpfpOfESifh "avhxHk;pHrsm;pmtkyf/ wdkif;&if;om;,Ofaus;r+&dk;&m
ajrmufO;D jrdK‹/a&S;a[mif;okawoeXmecGw J iG f &cdik =f jrefrmy¾dwf aq;usr;f / &ckid pf nfjyKvkyyf EkH iS hf wD;uGu/f wD;vk;H rsm;/ uAsmrsm; "avhx;kH pHrsm;/ &cdik jf ynfe,f b¾mwdu k }f uD;rsm;usr;f / &cdik &f ;kd &m
tjzpf wm0efxrf;aqmifcJhonf? ,ckvuf&SdajrmufOD;a&S; pkaygif;pmwrf;/ &cdik x f rd ;f jrm;r*Fvmyef;wsm;wD;vH;k /wD;uGuEf iS hf pnfawmfEiS hf wl&, d mwD;uGurf sm;pmwrf;/ jrefrma0g[m& tbd
a[mif;okawoejywdkuf}uD;onf q&m}uD; pkaqmif;wnf jyKvkyyf t
kH wdik ;f twmpmwrf;/ &cdik o f wfykH owfne$ ;f cGx J m;jcif; "gefusr;f jyKppk Of a0g[m&pmvH;k rsm; jyKp_k yD; ay;yk‹djcif;/ &cdik af 0g[m
aqmufcJhaomjywkduf}uD; jzpfonf? (1977) ckESpf rS (1983) t"dyg` ,fxu G yf pkH mwrf;/ &cdik yf vG(D jyG)D trsdK;rsdK; jyKvkyyf kH twdik ;f &tbd"gefjyKpkpOf a0g[m&pmvHk;rsm;ESifht"dy`g,f zGifhqdkcsuf/
ckEpS xf d ajrmufO;D _rdK‹ a&S;a[mif;okawoeXmecGw J iG f t}uHay; twmpmwrf;/ o#dKif'dkif/ aumufOD;qGrf;wif/ ykd;0g/ Ak'< ylZed, usrf;udk;um;csufrsm;pmtkyf jyKpkjcif;/ (1976=77)ck &cdkifjynf
yk*~dKvftjzpf qufvuf wm0efxrf;aqmifcJhonf? (1980) qDr;D cGut f u/ aw;jcif;uAsmponfw‹dk udk a&;om;jyKpkco hJ nf? e,fae‹/ &cdik jf ynfe,f/ wHqyd /f &cdik &f ;kd &m usm;§r 0wfpkH pmwrf;/
ckESpfrS (1983) ckESpfxd wl;azmfcJhaom &cdkifa0omvDjrdK‹a[mif; qif,ifx;kH zG‹J ru + srf; (rl-urf;)/ &cdik &f mZ0if (rl-urf;)/ &cdkifjynfe,f jzpfpOfordkif;/ ajrmufOD;vrf;n$efponf wdk‹udk
wl;azmfr+vkyfief;wGif udk,fwdkifudk,fus yg0ifwl;azmf aqmif &cdkiftuQqif;oufvmyHkusrf; (rl}urf;)/ &cdkifausmufpm yg0ifulnDa&;om;jyKpkcJhonf?
&GufcJhonf? aygif;csKyfusrf;(rl-urf;)/ &cdik b f &k ifordik ;f usrf;(rl-urf;)/ &cdik f txufwef;ynmOD;pD;Xmen$ecf sKyf(jidr;f ) ygarmuQ OD;pH
ajrmufOD;jrdK‹ bk&m;ordkif; (1301 ckESpf ykHESdyf)/ OD;&mZf om;a'gif;rmwif(rl-urf;)/ o#ifOD;jr0gusrf; (rl-urf;)/ omatmiftwGufvnf; (1972)ck tbd"rRmaumufEkwfcsuf
awmifb&k m;ordik ;f usrf; jyifqifjznfph u G cf suf (yHEk ySd )f (1952= &cdkifrif;orD;{jcif; ±Sif;vif;csuf (rl-urf;)/ Asmvpmwrf; yk&ydu k uf kd rdu
k cf &dzk vif&u
kd Ef ydS &f eftwGuv f nf;aumif;/ *0du¾
53)/ &uQdKiftrsdK;orD; ol&Jaumif; twˆKywW y d (1953=54) (rl-urf;)/ ausmufawmf_rdK‹ aovm*D&D armyAŠwawmifajc&if;rS ygo%usrf;ayrludk rdkufc&dkzvif&dkufEdkif&ef vnf;aumif;/
(yHkEdSyf)/ &uQdKif&mZ0if oaoFyusrf; (1954=55) yHkESdyf/ 0oJ awG‹cJh&aom ausmufqpfvuf&mrsm;/ okawoejyKcsuf vSsKd ‹0uS af usmufpm *%ef;a&;enf;ayrludk rku d u f &dzk vif&u dk &f ef
bk&m;ordik ;f (yHEk ydS )f / &Sio
f wfb&k m;ordik ;f (yHEk ydS )f rsm;tm; yHEk ydS f (rl-urf;) ponfwkd‹udka&;om; jyKpkcJhonf? vnf;aumif;/ at'D (6) &mpkEiS hf ,if;rwkid rf u DS &ckid jf ynfe,fo;Hk
xkwfa0cJhonf? &uQdKif uAsmaygif;csKyf/ &uQdKif&mZ0if bmom -opa-w;vsEd k i f i H t rsd K ;om;wuU o d k v f o k a woD tuQ&mpmtkyjf yKpk&mwGif vnf;aumif;/ teENpjENm;(8) &mpk &ckid f
jyef/ &uQKd if'*Fg;rsm; (bmomjyef)/ &uQKd if"gwfawmfb&k m;apwD PAMELA GUTMAN . ANCIENT ARAKAN usrf;jyKpkpOf a0omvDpm tkyjf yKpk&mwGif vnf;aumif;/ &ckid 'f *Fg;rsm;ordik ;f jyK
rsm;ESihf ajrmufO;D jrdK‹ wef;cd;k }uD;bk&m;rsm;/ ordik ;f usr;f pmrsm;udk wGifvnf;aumif;/ jyifopfEdkifiH/ yg&DjrdK‹rS ygarmuQa&mzwf

You might also like