Εφαρμογές της Νανοτεχνολογίας

στην Ιατρική
Δρ. Κατερίνα Αϋφαντή
Α.Π.Θ. / HARVARD / I.T.E

Aλέξανδρος Λουίζος
Ν. Γεννηματάς / Α.Π.Θ.
Νανοεπιστήμη: Η επιστήμη του νανόμετρου (1nm=10 -9m)

Φουλερένιο Μπάλα
Γη
-10 -1
d1 =6x10 m d2= 3x10 m
d3=12x10 6 m

d2 ; d3
d1 d 2
Νανοτεχνολογία: Η τεχνολογία του νανόμετρου

Μικρογρανάζι Αεροπλάνο Διαστημικός Ανελκυστήρας

Νανομηχανική: Η μηχανική του νανόμετρου

σ  Eε

σ  Eε  c 2 ε

• Δοκός/Πρόβολος • Νανοδοκός/Νανορόβολος
• Αρχιμήδης – Bernoulli: σ = εΕ • Κ.Ε.Α:     c 2
• Πεπερασμένα Στοιχεία • Μοριακά Δυναμικά
Η Έννοια της Κλίμακας: 1032  1028
Νανοαντικείμενα

• Νανοσωματίδια • Κβαντικές Τελείες

• Νανοσωλήνες

150nm
Νανοδιατάξεις
• Νανομεμβράνες • Νανοσύρματα

• Νανοεπικαλύψεις
 Νανομηχανές
• NEMS: Νανοηλεκτρομηχανικά συστήματα/λιθογραφία

•Νανορομπότ
 Νανοϊατρική
1. Διάγνωση/Ανίχνευση Ασθενειών
– Βιοαισθητήρες
• Νανοηλεκτρομηχανικά συστήματα (NEMS)
• Τρανζίστορ από νανοσύρματα πυριτίου (NW)
– Μοριακή Απεικόνιση
• Νέες δυνατότητες απεικόνισης με κβαντικές τελείες λόγω
των οπτικών τους ιδιοτήτων (QD)
• Νέες δυνατότητες ανίχνευσης με νανοσωματιδία με τη
χρήση των Ραδιο/Ηλεκτρο/Μαγνητικών ιδιότητων τους (NP)

2. Θεραπεία/Φαρμακευτική Αγωγή
– Επιλεκτική/Στοχευμένη Μεταφορά Φαρμάκων:
Ιστοί: Αγγεία
Όργανα: Ήπαρ, νεφρά
– Ελεγχόμενη Απελευθέρωση Φαρμάκων σε κύτταρα
καρκινικά κύτταρα, νευρικά κύτταρα (Αlzheimer, Parkinson)

3. Χειρουργική/Παρεμβατική Ιατρική
– Μικρο/νανο εμφυτεύματα
– Mικρο/νανο ρομπότ
 1. Διάγνωση/Ανίχνευση Ασθενειών
 NEMS: Διάταξη Νανοπροβόλων που χρησιμοποιούνται ως αισθητήρες για την ανίχνευση μάζας.
Κατά τη δέσμευση των μορίων στα αντισώματα των προβόλων δημιουργούνται επιφανειακές
τάσεις λόγω βιοχημικών αντιδράσεων, οι οποίες δημιουργούν κάμψη. Ο βαθμός κάμψης εξαρτάται
από τη φύση των δεσμευόμενων μορίων και με τον τρόπο αυτό γίνεται η αναγνώρισή τους.

 Εφαρμογή στην ανίχνευση βακτηριών, ιών με μηχανική τάση

Πρόβολος χωρίς ανίχνευση Πρόβολος με ανίχνευση
Περιοχή με επικάλυψη που μπορεί να
δεσμεύσει συγκεκριμένα μόρια

0,5 µm

Τα μόρια αλληλεπιδρούν με
Πρόβολος (πορτοκαλί) με piezo resistor (κίτρινο) την επιφάνεια δημιουργώντας
τάσεις στον πρόβολο

Αντισώματα

Δεσμευμένοι
Όγκοι/Βακτήρια/Ιοί
Αδέσμευτοι
Πρόβολος υπό κλίση
Όγκοι/Βακτήρια/Ιοί
Κβαντικές τελείες: (νανοκρυσταλλικοί ημιαγωγοί με ενισχυμένες ιδιότητες φθορισμού)
προστέθηκαν σε ειδικά βιομόρια δημιουργώντας ευαίσθητους αισθητήρες που στοχεύσαν και
αναγνωρίσαν συγκεκριμένα καρκινικά κύτταρα . Η ισχυρή εκπομπή φωτός σε συγκεκριμένο
μήκος κύματος έδωσε τη δυνατότητα για τον ακριβή εντοπισμό του καρκίνου μέσα στον
οργανισμό
 Εφαρμογή στην εντόπιση καρκινικών κυττάρων με εκπομπή φωτός .

Nature Biotechnology 22, 969-976 2004

 Τρανζίστορ: To δυναμικό στις άκρες των νανοκαλωδίων μεταβάλλεται όταν έρθει σε επαφή με
μια πρωτείνη και την αλλαγή αυτή ανιχνεύει ο ηλεκτρονικός υπολογιστής
 Εφαρμογή στην ανίχνευση ιών, βακτηριών με ηλεκτρικό ρεύμα

τα μόρια κυλούν μέσα σε Επιλεκτική δέσμευση πρωτεϊνών σε

ρευστό κανάλι κατάλληλο νανοκαλώδιο

Πληροφορίες
μεταδίδονται σε
υπολογιστή

Νανοκαλώδια Ρεύμα

2cm
 2. Θεραπεία/Φαρμακευτική Αγωγή
 Νανοσωματίδιο: από πολυμερές με φάρμακο στο εσωτερικό και μαγνητικούς
νανοκρυστάλλους. Το νανοσωματίδιο καθοδηγείται με μαγνητικό πεδίο στην περιοχή που
θέλουμε μέσω των αγγείων και εκεί απελευθερώνει το φάρμακο μόνο στα πάσχοντα κύτταρα.
 Εφαρμογή στη στοχευμένη απελευθέρωση φαρμάκου με χρήση μαγνητικών ιδιοτήτων του
νανοσωματιδίου

•Πολυλειτουργικό
•Βιοσυμβατό
•Βιοδιασπώμενο
•Μη-τοξικό

Fe3O4
Επιλεκτικότητα 16µm 

Gd­DTPA­BMA
Matrix PLLA
Νανοσωλήνες: από πρωτεϊνες που καλύπτεται από λιπίδια και στην επιφάνεια βρίσκονται
πρωτεϊνες στόχευσης των πάσχοντων κυττάρων. Το φάρμακο βρίσκεται στον πυρήνα του
νανοσωλήνα και απελευθερώνεται με την είσοδο στα κύτταρα.
 Εφαρμογή στην ελεγχόμενη αποθήκευση/επιλεκτική απελευθέρωση φαρμάκων.

νανοσωλήνας
λιποειδών προτεϊνών
δακτύλιοι

λιπιδικό
στρώμα

Έξυπνοι βιονανοσωλήνες
http://www.voyle.net
Απελευθέρωση φαρμάκου από νανοσωλήνα
http://bionano.rutgers.edu/mru.html
 3. Χειρουργική / Παρεμβατική Ιατρική

 Μικρο/νανο εμφυτεύματα

 Εμφυτεύματα για αντικατάσταση οστών από κράμα Τιτανίου επικαλυμμένα με νανοπορώδη

Αλουμίνα (Al2O3)
 Εφαρμογή για αύξηση βιοσυμβατότητας και λειτουργικότερη συνένωση με τα οστά.

Εμφυτεύματα με επικάλυψη
νανοπορώδους Αλουμίνας
http://www.sciencemuseum.org.uk
 Αγγειονάρθηκες (stents) για την αντιμετώπιση της στένωσης αρτηριών με επικάλυψη
νανοπορώδους Αλουμίνας - Al2O3
 Εφαρμογή στην πρόληψη της επαναστένωσης και στην βελτιστοποίηση της βιοσυμβατότητας

Stent επικαλυμμένο με νανοπορώδη (Al2O3)

νανοπορώδη (Al2O3) επιφάνεια

 Συνθετικοί Ιστοί: Νανοδομημένοι κρύσταλλοι υδροξυαπατίτη που αντικαθιστούν το οστό
 Βιοσυμβατά αντίγραφα των φυσιολογικών ιστών


Nanobone 
Φυσιολογικό Οστό
  Μικρο/νανο Ρομπότ
 Μικροκατασκευή με λαβίδες σύλληψης που κινείται με μαγνητικό πεδίο και λαμβάνει
δείγμα ιστού όταν δεχτεί χημικό ερέθισμα.
 Μικρό μέγεθος, εύκολη πρόσβαση στους ιστούς, ελάχιστο τραύμα.

100μm

• Gracias Laboratory, John Hopkins University, USA

Εργαστηριακή εφαρμογή ενός νανορομπότ

 Το χειρουργικό τραύμα θα είναι ελάχιστο.

Επαναδέγερση νευρικών κυττάρων σε τετραπληγικό ασθενή

Βηματοδότες έχουν χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία δύσκολων νευρολογικών

παθήσεων που δεν αντιμετωπίζονται με φαρμακευτική αγωγή, όπως σε
προχωρημένη νόσο του Parkinson, βαριά κατάθλιψη, παράλυση εγκεφαλικής
αιτιολογίας.

 Κατερίνα Αϋφαντή: Μηχανικό μοντέλο του κύκλου φόρτισης σε

μπαταρίες λιθίου για την αποφυγή της θραύσης του υλικού.
Βελτιστοποίηση του υλικού των ηλεκτροδίων.
Αποτελεσματικότερος βηματοδότης και ηλεκτρόδια
 Θεραπεία Εγκεφαλικής Παράλυσης με Βηματοδότη
 Το Μέλλον της Νανοϊατρικής

Νανοκυκλώματα που
αλληλεπιδρούν με τα
Όργανα για εγκεφαλικά κύτταρα
μεταμόσχευση
πλήρως συμβατά

Νανοδομημένα
Προσθετικά Μέλη

Νανορομπότ που
καθαρίζουν τις
αρτηρίες