T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

GAZETECLK

STHBARAT FOTORAFILII

ANKARA 2007

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. STHBARAT SERVS VE STHBARAT FOTORAFILII ..................................... 3 1.1. stihbarat Kavram ,Tanm, nemi ve zellikleri ....................................................... 3 1.2.stihbarat Servisinin Yaps............................................................................................ 3 1.3. Haber Fotoraf ve Foto Muhabirlii Kavram............................................................. 4 1.3.1. stihbarat Fotoraflnn nemi ........................................................................ 5 1.3.2. stihbarat Fotoraflnn zellikleri .................................................................. 5 1.3.3. stihbarat Fotoraflnn Etik Boyutu................................................................ 6 1.4. stihbarat Fotorafsnn Nitelikleri............................................................................. 8 1.4.1. Habere Uygun Grnt Yakalayabilme ................................................................ 8 1.4.2. Olay Ann Yakalayabilme .................................................................................. 11 1.4.3. Tekniine Uygun ekim Yapabilme ................................................................... 13 1.5. Haber Fotoraf Kaynaklar ve Fotoraf Alt Haber................................................... 14 UYGULAMA FAALYET ...................................................................................... 18 DEERLENDRME LTLER .................................................................................. 19 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 20 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 22 2. STHBARAT FOTORAFILIINDA ARATIRMA VE PLANLAMA.................... 22 2.1. ekim Planlamas ....................................................................................................... 22 2.2. Planlamann nemi..................................................................................................... 25 2.3.Randevu ve Fotorportaj.............................................................................................. 25 2.4. stihbarat Muhabirliinde Riskler ve nlemler .......................................................... 27 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 31 DEERLENDRME LTLER .................................................................................. 33 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 34 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 35 3.STHBARAT FOTORAFI EKM............................................................................... 35 3.1. stihbarat Fotoraf ekim ltleri........................................................................... 35 3.2. Habere Uygun ekim Yeri ......................................................................................... 35 3.2.1. ekim As ......................................................................................................... 36 3.2.2. ekim Mesafesi ................................................................................................... 37 3.2.3. ekim Noktas ..................................................................................................... 38 3.3.Haberi Yazacak Muhabirle Deerlendirme ................................................................. 38 3.4. Haber Fotoraf Seme ltleri ................................................................................ 39 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 41 DEERLENDRME LTLER .................................................................................. 42 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 43 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 44 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 45 KAYNAKA ......................................................................................................................... 46

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI 213GIM169 Gazetecilik Foto Muhabirlii stihbarat Fotorafl Gazetelerin istihbarat servisinde haber fotoraf ekimi ile ilgili bilgi ve becerilerin kazandrld renme materyalidir. 40 / 32 Haber Fotorafl dersinin modllerini alm olmak stihbarat fotoraf ekebilmek Genel Ama Haber deeri olan her trl etkinliklerin fotorafn ekebileceksiniz. Amalar 1. stihbarat fotorafl ile ilgili temel unsurlar analiz edeceksiniz. 2. Haber fotoraf ekimi iin hazrlk yapabileceksiniz. 3. Haber fotoraf ekebileceksiniz. Snf ortam, dergi ve gazetelerin istihbarat servisleri, haber ortamlar, bilgi teknolojileri ortam, ak alanlar veya grupla birlikte alabileceiniz tm ortamlar Bilgisayar, fotoraf ileme programlar, fotoraf makinesi (tm aparatlar ile) DVD- VCD player, projeksiyon, imla klavuzu, Trke szlk, vb. retim materyali gerekmektedir. Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lme aralaryla kazandnz bilgileri lerek kendi kendinizi deerlendirebileceksiniz. retmen, modl sonunda size lme arac (oktan semeli, doru yanl vb.) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgileri lerek deerlendirecektir.

SRE N KOUL YETERLK

MODLN AMACI

ORTAM VE KOULLAR

DONANIMLAR:

LME DEERLENDRME:

ii

GR GR
Sevgili renci, Yazl basnda haberin en nemli inandrclk gesinin fotoraf olduu kabul edilmitir. Hatta basn, metin mi yoksa fotoraf m tartmasnda, metnin fotorafla desteklenmesi gerektii konusunda tartmasz hemfikirdir. Ancak toplumlarn kltrel yaps ve okuma-yazma dzeyine gre biri dierini geebilmektedir. lkemizdeki mevcut uygulamalara baktmzda fotorafn, metnin nne getiini rahatlkla syleyebiliriz. nk haberde fotoraf, bakan bir yandan olaya grsel olarak balarken, dier yandan empati kurdurarak kiinin konu ile zdelemesini salar. Fotorafn bu zellii nedeniyle yazl basnda foto muhabirlii haber muhabiri ile e deer grlmeye balanmtr. yleyse foto muhabiri de haber muhabiri gibi temel gazetecilik eitiminin yannda entelektel bir birikime de sahip olmak zorundadr. evremizde olan olaylar herkes merak eder ama basn mensuplar meslei gerei daha fazla merak ederler. Bu merak kiisel deil mesleinin verdii sorumluluktandr. te bu sorumluluktan dolay da foto muhabiri makinesini srekli yannda tamal, her an bir haber fotoraf ile karlaacan dnerek hareket etmelidir. letiim Bilimci W. LPMANN Bir fikri aktarmann en gvenilir yolu grntl vermektir demitir. Ancak grnty de aktarrken temel gazetecilik kurallar ierisinde, toplumun genel yarglarn gz ard etmeden vermek gerekir. Grevimizi yaparken bu noktalar asla unutmamalyz. nk bazen altmz yayn kurulularndan bu sylediklerimize aykr talep gelebilir. Olay arptacak veya yanl anlalmalara neden olabilecek fotoraflar istenebilir. Bilgiyi ve grnty doru aktarmak temel deerimiz olmaldr. Bu modl sizlere, foto muhabirliinin en nemli alma alan olan istihbarat fotorafl hakknda bilmeniz gereken konular ve pratikte ihtiya duyacanz uygulamalar aktaracaktr. Ayrca bir olay nasl fotoraflamanz gerektiini, haber muhabiriyle ortaklaa almann zorunluluunu reterek; haber ve fotoraf editrlerinin istedii nitelikte fotoraf ekmenin temel kurallar ile ilgili bilgi ve becerileri kazandrmay amalamaktadr.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA AMA
stihbarat fotorafl ile ilgili temel unsurlar analiz edebileceksiniz.

ARATIRMA ARATIRMA
1. 2. stihbarat fotorafs olabilmek iin nasl bir birikime sahip olmamz gerektiini inceleyiniz. Bir yerel bir de ulusal gazetenin istihbarat servis yapsn aratrnz. Bu serviste foto muhabirlerinin konumlar ile ilgili bilgi toplaynz. Topladnz bilgileri arkadalarnzla paylanz.

1. STHBARAT SERVS VE STHBARAT FOTORAFILII

1.1. stihbarat Kavram ,Tanm, nemi ve zellikleri
Kelime anlamyla istihbarat szlklerde; bir kimse, bir ey hakknda toplanan bilgi, haber ya da haberler, bilgi toplama, enformasyon ilevi olarak tanmlanr. Gazetecilikte ise, bir gazete ya da dergiye haber ve fotoraf toplayan muhabirlerin istihdam edildii servis olarak tanmlanr. Ancak toplumumuzda istihbarat denince asker ve gizli bilgileri aratrma anlamlarn ieren manalar akla gelmektedir. Bizi ilgilendiren yn, bu kelimenin habere konu olabilecek olaylar inceleyip aratrmak ve haber format ile okuyucuya aktarmaktr. stihbarat servisi gazetelerin yannda haber yayncl yapan dergi, radyo ve televizyonlarda da oluturulur.

1.2.stihbarat Servisinin Yaps

Medya kurulularnn nem verdikleri yayn ieriklerine gre i rgtlenmelerinde de ne kardklar servisler vardr. Ancak ok az bir ksm hari tm medyada haber program ve bu programlarn hazrland istihbarat servisleri bulunmaktadr. Zaten zellikle yazl basn (yine ok az bir ksm hari) haber verme, bilgilendirmek ileviyle yaymlanmaktadr. Byle olunca da yazl basnda en nemli servis istihbarat servisi olmaktadr. Bu aklamadan sonra artk unu rahatlkla syleyebiliriz. Yazl basnn en nemli servisi istihbarat servisidir. Yazl basnn baars tirajla llr. Ne kadar ok satlrsa o kadar fazla okuyucuya ulayor demektir. Tirajn fazla olmas gazetenin ieriinin zengin olduunun gstergesi olarak kabul edilir. Bu baarda da yine en byk pay istihbarat servisinindir. Yazl basnn i rgtlenmesinin yaps ile ilgili temel bilgileri Medya Organizasyonu dersi ierisinde bulunan Basn letmecilii modlnde grmtnz. Burada servisin i yaps hakknda ksaca bilgi verelim.

Gazetelerin i rgtlenmelerinde belirlenmi herhangi bir standart bulunmamakla birlikte genel yaps daha ok u ekildedir: Haber mdr Servis efi veya servis mdr Muhabirler Foto muhabirleri Teknik elemanlar

Resim1.1: Gnlk yayn yapan bir gazetenin istihbarat servisinden bir grnt

1.3. Haber Fotoraf ve Foto Muhabirlii Kavram

Birok iletiim tarihi kitaplarnda foto muhabirliinin byk servenini, 14 Ekim 1843 tarihinde ekilen fotorafla baladn kabul ederler. Bu fotorafta dnemin in mparatorluunun temsilcisi Ky-ng ile Fransa Bakonsolosunu grntleyen Jules tierdir. Ancak basnda yaymlanan ilk haber fotorafnn 1856 Krm Savanda Roger FENTON ve asistan Marcus SPARLNG tarafndan ekilip ngiliz gazetelerinde yaymlanan fotoraflar olduu kabul edilir. Osmanlda ise basnda ilk fotoraf Servet-i Fnunla balamtr. nc saysnda Ahmet Vefik Paann fotoraf yaymlanmtr. Nitelikli dergi olma yolunda gayret sarf eden Servet-i Fnun birinci ylnda 276 resim kullanm ve Trk basnnda haberin fotorafla desteklenmesi ilkesini o yllarda benimsetmitir. Ayn dnemde dier yazl basn kurulular da yaynlarnda bir ekilde fotorafa yer vererek zor ve pahal olmasna ramen fotorafl habercilii benimsemilerdir. Cumhuriyet dnemine gelindiinde ise fotorafn haberdeki yeri ve nemi tereddtsz kabul edilmi, hem dnyada hem de lkemizde belirli bir seviyeye kavumutur. Foto muhabirlii, derledikleri haber ve mesaj aktarma bakmndan muhabirlikle e deerde kabul edilmitir. zellikle son dnemlerde foto jurnalizm olarak da adlandrlan muhabirlik trnde foto muhabiri, konunun fotorafn eker, gerekirse rportajn yapar ve haber metni ile fotoraf, servis mdrne teslim eder. Bu yntem dnyann drt bir yann

dolaan ve fotorafln n plana karm gazeteciler iin kullanlmaktadr. Bu gazetecilerin byk ounluu serbest gazeteci olarak grev yapanlardr.

1.3.1. stihbarat Fotoraflnn nemi

Gazeteler, haber metinleriyle deerlendirildii gibi grsel ynyle de deerlendirilir. Fotoraf, haber metnine yeni boyutlar kazandrr. Gazetelerde yer alan grntler, ou zaman habere anahtar rol stlenebilir. nk gazete okuyucusu, birok haberi, nce fotorafna bakp okunup okunmayacana karar verebilmektedir. Yani fotoraf haberi okutabilecei gibi sadece grnty izletip konu ile ilgili okuyucunun zihninde yeterli bilgi sahibi de yapabilir. Bu zellii nedeniyle haber iin fotorafn ayrlmaz bir gesi olduunu rahatlkla syleyebiliriz. lkemiz gazeteciliinde ise fotorafl habercilik daha da ileri gitmi ve ne olursa olsun her habere bir fotoraf konmas ilkesi benimsenmitir. Bu nedenle gazetelerin fotoraf arivleri nemli bir kaynak olma zelliini kazanmtr. Ulusal yayn yapan gazetelerimizde fazla fotoraf kullanlmas iletiim bilimcilerince eletirilmektedir. Haber fotoraf, kamuoyunda olmas gereken etkiyi ou zaman gereinden fazla yerine getirmitir. rnein Amerika Birleik Devletlerinde hkmet, rklkla ilgili yasalar, basnda yaymlanan baz fotoraflar sonucunda karmtr. Ayn zamanda ABD askerlerinin Vietnamdan ekilmelerinde gazetelerde yaymlanan fotoraflar etkili olmutur.

1.3.2. stihbarat Fotoraflnn zellikleri

Kitle iletiim aralar haber verme, elendirme, eitme, bilgilendirme gibi faktrleri gerekletirmek ve toplumsal deerlerin devamlln salamak iin gnmzde grntden olabildiince yararlanmaktadr. nk grnt en nemli kant ve aksi inkr edilemez bir ara olarak sunulmaktadr. Bu gce sahip olan fotoraf, gazete haberlerinin vazgeilmez materyali olmaya devam etmektedir. Gazetecilikte olaylar nem srasna gre gazetede yer alr. lk sayfadan son sayfaya doru nemlilik sralamas kendiliinden oluur. Ancak fotoraflanan olaydan ok insanlarn ona ykledii kavramlar ve duygular n plana kmaktadr. Geri duygu ykleme birok ynden olur. Haberi yazan muhabir yazd metinle fotorafa bir duygu yklerken, sayfa editr fotoraf sayfaya yerletirmesiyle de ona bir duygu ykler. Ancak tm bu ura aslnda gazete okuyucusuna yklemesini istediimiz duygunun snrlarn belirlemektir. Habere konu olan olaylarn hedef kitleye aktarlmasnda zellikle lkemizde fotorafn metnin nne getii grlmektedir. Bu zellii nedeniyle fotoraf, editoryal srete zerinde nemle durulmas gereken bir unsur olmaktadr. Foto muhabiri de bu bilinle fotorafn ekmeli, fotorafnn ierdii mesajn eksiksiz olmasna zen gstermelidir. Fotoraf haberin bir zetidir. Toplumun tamamn yakndan ilgilendiren haberlerde belki haber-fotoraf ilikisi, kurallar nceden belirlenmi bir dzenekte verilebilir. Ancak lkemizde zellikle spor ve magazin haberlerinde bu l fotoraftan yana kullanlmaktadr. Gazete haberleri iin fotorafn gereklilii konusunda kimsenin phesi bulunmamaktadr. Ancak Trk basnnda zellikle spor ve magazin gazeteciliinde lnn karld, fotorafn gerek ierik gerekse ebat olarak gereinden byk verildii eklinde hakl eletiri yaplmaktadr. Aadaki gazete haberinin birinci blmnde rektrlerin, dnemin babakann ziyaretleri haberletirilirken bu haber fotorafla desteklenmitir. Haberin yazl ekli sanki fotorafn aklamas gibi yanstlmtr. kinci haberde kullanlan fotoraf ise daha da ilgin.

Fotorafta aratrmalar sonucu bir hastala kar bulunan kapsln grnts verilmek istenmitir. Kapsln ok kk olmas nedeniyle fazla belli olmamasna ramen haberin fotorafla desteklenmesi ihtiyac hissedilmitir.

Resim1.4: Trk basnnda ierii ne olursa olsun her haber fotorafla desteklenmektedir.

1.3.3. stihbarat Fotoraflnn Etik Boyutu

Haber fotoraflar, toplumsal hafzann oluumunda etkin rol oynar. Bu zellik muhabir iin hep gz nnde tutulmas gereken bir etkendir. Bu adan bakldnda haber fotorafn iki adan deerlendirebiliriz. Birincisi muhabirin olay grntlerken iinde bulunduu ortamn zelliklerine gre davran, ikincisi ise olay aktarrken fotorafla ynlendirme, abartma, arptma gibi yntemlerle gerek dna klmasdr.

Resim1.5: Pulitzer dl alan Kevin CARTERin bu fotoraf birok ynden tartlmt.

Yukardaki fotoraf 1994 ylnda Kevin CARTERe Pulitzer dln kazandrmt. Sava ve aln btn acmaszlyla hissedildii Sudanda, bylesine vurucu bir an grntleme frsat bulan muhabir, bu fotorafla dnya kamuoyunda yarataca tepki ve bunun sonucunda blgeye ynelik yardm giriimlerini balatacan tahmin ederek olay yerinden ayrlmtr. Yaplan eletiri ise muhtemelen fotoraftaki ocuun ksa bir sre sonra alktan ld ve banda bekleyen akbabaya yem olduuydu. Ayn ekilde 1985te Armeroda (Kolombiya) kzgn volkanik kllerin arasnda len ocuk, akllarda kalan en arpc rnektir. O ekimleri yapan ekip iin de ayn ikilem sz konusuydu. ekim yapacaklar srede olaya mdahale etselerdi, ocuk kurtulabilirdi. lkemizin yetitirdii nemli foto muhabirlerinden Cokun ARALa gre bu rneklerin hibirinde, muhabirler ya da fotoraflar seimlerinden dolay yarglanamaz. O an, insan davranlarnn otomatikletii bir andr. Mesleki soukkanllk, tecrbeyle yerleen bireydir. Bu zel durumu nedeniyle de foto-muhabirlii ya da habercilik duygusalla yer vermez. Bir baka etik adan da foto muhabirleri, yaamn en zor anlarn dondurup tarihe miras brakrken dnyann herhangi bir yerinde gzlerden uzakta olup bitenlerden insanl haberdar etme grevini de stlenir. Fotoraf da her insan gibi evresinde olanlardan, iddetten, vahetten, acdan, fotoraf makinesinin iine hapsettii anlardan etkilenir. Fakat fotoraf, meslei gerei duygularn o an ifade edemez; alayamaz, nefret veya fkesini da vuramaz. Yani duygularna hkim olmal. Grevinin kurtarc, yardmclk deil, olay abartmadan detaylaryla kamuoyuna duyurmak amacyla fotoraflamaktr. Bunu yaparken olay dramatize etmek, abartmak, bilgisayar programlaryla grntleri deitirmek gibi istenmeyen yollara bavurmas etik adan ho karlanmad gibi gazetecilik asndan da asla ho karlanmaz. Bu tr yanl davranlar kamuoyunda gazete ve gazetecilere olan gvenin azalmasna neden olmutur.

1.4. stihbarat Fotorafsnn Nitelikleri

21. yzylda en hzl gelien teknolojinin iletiim teknolojisi olduu kabul edilmektedir. Bu nedenle de iletiim aralaryla olaylar hakknda her trl bilgi ve grnt insanmzn ayana kadar gelmektedir. Radyo ve televizyon teknik stnlkleriyle bilgi ve grnty olay annda veya ksa bir sre sonra izleyicisine ulatrmaktadr. Bu durumda grnt asndan istihbarat muhabiri ne yapmal ve nasl almal sorusuyla kar karya kalnmaktadr. Radyo ve televizyon, gazetelere rakip olmu hatta tirajn nemli lde etkilemitir. Ancak ksa sre sonra gazete ile televizyon rakip deil biri dierini tamamlar olmutur. Yani insanlar televizyonda izledikleri olaylar hakknda daha detayl bilgileri almak iin gazetelere bavurmaktadr. nk hareketli grnt uucu fotoraf kalcdr. te fotorafn bu zellii nedeniyle foto muhabirlii gazetelerde haberin en nemli esi olmu ve bu grevi yerine getiren foto muhabirinden de baz nitelikler aranr olmutur. Bu nitelikler u balklar altnda toplanmaktadr:

1.4.1. Habere Uygun Grnt Yakalayabilme

Haber fotoraflarnn uygunluunu deerlendirirken zerinde durulmas gereken en nemli nokta fotoraflarn olay yeterince anlatp anlatamaddr. Bunun iin de daha ok grnt; gsterme, inanlrlk ve dikkat ekicilik ynleriyle deerlendirilmektedir. Bu ge eer fotorafa konu asndan yanstlabilmise uygunluk , ierik ynyle tamamlanmtr. Fotorafn habere uygunluk deerlendirmesin ikinci bir inceleme yn ise teknik anlamda yeterliktir. Bu konu, temel fotoraf kurallar konusudur. Zaten foto muhabirlii yapan bir kii teknik olarak bir obje veya bir alan hangi deerlerle hangi makine ve ona uygun aparatla ekeceini bilir, kendisini ona gre ayarlar. Muhabir, alaca ortama uygun makine ve olayn en iyi ekilde grntlenmesini salayacak objektif, gerekiyorsa spot, fla ve ayak gibi aparatlar yedekleriyle birlikte yannda bulundurmaldr. Kulland makinenin ekebilecei en st deerleri iyi bilmeli, gazetesinin fotoraf kullanma ltlerini gz nnde tutarak deklanre basmaldr. Baz olaylar, haber metinleriyle ok iyi anlatlamaz. Tehlikenin bykln anlatacak kelime bulamyorum gibi szleri bir kare fotoraf tamamlar ve konuyu okuyuculara anlatr. rnein, haberimiz bir fabrika yangn ise yangn anndan veya yangn sonras fabrikann durumunun iler acs bir karesini yakalayarak okuyucularmza olayn ne kadar byk bir olay olduunu anlatabiliriz.

Resim1.6: Foto muhabiri fotorafna olayn bykln yanstabilmelidir.

Muhabir, olay yerinde birden ok fotoraf ekmek zorundadr. Yani vizrden her baknda grd kareyi gazete sayfasnda da hayal ederek deklanre basmaldr. Belki haberle birlikte bir tane fotoraf yaymlanacaktr; ancak muhabir onlarca hem detay hem genel olmak zere olay grntlemelidir. Bu grntnn haber iin aranan grnt olmas iin u zelliklerde olmas istenir: Standart haber deeri ltlerini tamayan bir fotoraf haber fotoraf olarak tanmlanamaz. Haber fotorafnn varlk koullar olan standart haber deeri ltleri ksaca olay grntyle zetlemektir. Kt haber , iyi haberdir. anlaynn bir uzants olarak haber fotoraflarnda negatif olaylar daha fazla n plandadr. rnein, fotorafta iddet, haber deerini artrc bir unsur olarak karmza kar. Gazetecilikte oluan genel kanaat; iddetin dozaj arttka haber deeri de artar. Haber fotoraflar konu ile ilgili genel fotoraflar olabilecei gibi bazen de spesifik olaylar zerine kurulabilirler. Toplumca tannm kii ya da kiiler haberin nesnesi olunca haber deeri de artar. Bu nedenle foto-muhabirleri tannm kiilerin sra d pozlarn yakalamaya alrlar. Haber fotorafnda olayn kendisi, fotorafn teknik ve estetik kalitesinden daha nemlidir. Haber fotorafnn amac, olayn en ak biimde anlatlabilmesi, gsterilebilmesidir. Baz durumlarda kt karelenmi, netsiz fotoraflar bile yaynlanabilir. Ancak bu durum haber fotoraflarnda teknik ve estetik deerlerin hi aranmad anlamna gelmez. Fotoraflardaki bu gibi deerler arttka (fotoraf kalitesi) haber fotorafnn zaman iinde belgesel fotoraf

olarak kabul edilme olasl da artar. Baz haber fotoraflar, zaman iinde unutulurken bazlar akllardan hi kmaz ve belgesel fotoraf olarak kabul edilirler. Bunun nedenlerinden biri, fotorafn tad estetik ve teknik deerlerdir.

Resim1.7: Foto muhabiri fotorafnda ieriin yannda teknik ve estetik kaygy da tamaldr.

Haber fotoraflar, yaymlandklar medya nedeniyle ksa mrldr. Haberin sahip olduu zaman kipleri yaymland gazete veya derginin zaman kipleriyle snrlanr. Gnlk bir gazetede yer alan bir haber fotoraf, okur tarafndan hemen tketilir. Haber fotoraflar daha ok gnlk bir dil zerinden kurulur. Toplum hafzasnda mrleri ksadr. Ancak foto-muhabirinin grntledii olayn tarihsel nemi arttka fotorafn belgesel fotoraf olarak nemi de artar. Haber fotorafnn tad yan anlamlarn zenginlii arttka belgesel fotoraf olma olasl artar. Gnlk dil zerine kurulu olan haber fotoraflar daha ok dz anlamlara sahiptir. Baz haber fotoraflar ise tadklar yan anlamlarn zenginlii ile zaman karsnda daha gl olabilen fotoraflardr.

10

Resim1.8: Baz fotoraflar foto muhabirlerince kurgulanarak hazrlanr.

Yukardaki fotorafta olduu gibi birok olayda foto muhabirleri olaylar hakknda daha iyi grnt alabilmek iin olaylar ynlendirerek konuyu anlatan gzel kareler ekerler. Bu tr kareler, foto muhabirlerinin iini bir hayli kolaylatrr. nk olayla ilgili istenen grntler yakalanmtr. Bu tr fotoraflar fotoraf, haber ve sayfa editrlerinin de iini kolaylatrr. Yalnz bu tr uygulamalarda konuyu arptmadan vermek, olaylarn doal seyrini bozmamak temel kural olmaldr. Zaten zorda kalmaynca da bu tr yollara bavurmak pek de ahlaki deildir. Bu aklamalara ek olarak unu da belirtmek gerekir. Foto muhabirinden smarlama kareler istenebilir. Bu tr fotoraflar hem ariv iin gerekir hem de dier servislere gerekebilir. rnein Trk siyaseti ile ilgili aratrma yapan biri siyasetilerin kzgn, glerken, alarken, dalgn, uykulu gibi hallerini gsteren fotoraflar isteyebilir. Foto muhabiri gazete ynetiminin bu tr taleplerini de yerine getirir. Bazen de foto muhabiri haberin ieriine uygun grnt yakalayamaz. Cenaze trenine katlan bir kiinin tebessm eden fotoraf habere konulamaz. te bu durumlarda ok da belli etmeden o kiinin daha nceden alnan bir fotoraf konabilir.

1.4.2. Olay Ann Yakalayabilme

An yakalamak foto muhabirinin en nemli vasfdr. Btn gayretler, baarlar ve muhabir hakkndaki olumsuz dnceler an yakalamak zerine kurgulanmtr. Bu grevi hakkyla yerine getiren foto muhabirleri her kesim tarafndan alklanm, adlar ksa zamanda tm dnyada tannr olmu ve fotoraflar tarihe tanklk etmitir. Foto muhabiri grevini yaparken birok etkeni gz nnde bulundurmaldr. Muhabirin an deerlendirme ltleri; ekim ann, foto muhabirinden bu fotoraf bekleyen editr, olay yerinde bulunmayan fakat olay ile ilgili haber ve fotoraf bekleyen

11

okuru, yaymlanacak gazete asndan i ie gemi bir ekilde yryen bir balant an kapsar. Foto muhabiri olay izlerken, olayn geliim sreci iinde o ann ltlerini, kendince gazetesi ve okuru adna zihninde deerlendirmek zorundadr. nk ann saptanmasyla bazen bir n, bazen bir yaam yksnn (iyi veya kt ynleriyle), bazen de tarihin sreklilii iinde o an, yer, zaman, mekn ve kiiler ile belgelenir. Basnda kullanlan kritik an fotoraflarnda ise aktif dzenleme rn olan, hareket ieren grntler sz konusudur.

Resim1.9: Olay ann anlatan fotoraf karesi okuyucuya ok ey anlatr.

Grntler ierisinde yaanan ya da foto muhabiri tarafndan izlenen olayn en can alc olannn ne olduuna ilikin grntleri yanstan karenin yakalanmas ve fotorafa yanstlmas gerekir. Bu anlamda foto muhabiri, olay izleyen, gren, deerlendiren, kii olarak elindeki mevcut teknii en iyi ekilde kullanarak editrn istei dorultusunda gazetenin yayn politikasna uygun olayn kritik ann yakalamay amalamaldr. Foto muhabiri, olay izlerken, olayn tm iinden hem okuru, hem gazeteyi ve editr, dikkate alan, kendi kiisel yorumlarn katt her eyi en iyi anlatan doru kareyi yani doru an, doru zamanda semektedir. Bu seim iin de deneyim gerekir. Olay annda kritik an yakalamak isteyen foto muhabirinin, okurun ilgisini ekecek baz ltleri bilmesi gerekir. Bu ltler ekim ann belirleyici unsurlardr. Gazete okuru asndan, bir gazetede haberini destekleyen, onu belgeleyen, ekici hle getiren ve inandrc klan en nemli grsel gelerden biri hep fotoraf olmutur. nanrlk asndan grsel unsurlar okuyucu iin birincil derecede nemlidir. Bu adan okur, gazetede grd haberin mutlaka fotoraf ile ya da illstrasyon (resimleme) ile desteklenmi, belgelenmi olmasn ister. Kimi zaman sadece bir fotoraf haberden daha ilgi ekici ve okuru gazeteye kilitleyen

12

unsur olabilir ki bu durumda, haber fotoraf destekleyen bir unsur hline getirir. Bu tr fotoraflar olayn kritik an fotoraflardr.

Resim1.10: Foto muhabiri takip ettii her olayda ncelikle kritik an yakalamaldr.

Foto muhabiri an fotoraflarken okurun gndelik hayat ve rastlantsal olaylar dnda grntler beklediinin bilincinde olmaldr. Ancak bu bilinle birlikte, alt gazetenin yayn politikas ve fotorafa bakn gz ard etmemelidir. nk her gazetenin kendine zg yayn ve fotoraf kullanm politikas olduu unutulmamaldr.

1.4.3. Tekniine Uygun ekim Yapabilme

Gazeteler okuyucularyla kurduklar iletiim sayesinde kendilerine bir format belirler. Bu format iinde fotoraf da yer almaktadr. Yani okuyucu, gazetesinin fotoraf politikasn zamanla benimser ve fotoraf aramaya balar. Foto muhabiri olaylar fotoraflarken baz ltleri gz nnde bulundurmaldr. Bu ltler, ayn zamanda haber fotorafnn tekniine uygunluunun da lt olarak kabul edilmektedir. Bunlar srasyla: ekilen fotoraf, temel fotoraf kurallarna uygun olmaldr. Gazetenin fotoraf editrlnce dzeltmeye gerek kalmayacak ekilde ekilmelidir. Fotoraflarn gazetenin genel yayn politikasna uygunluunu daima gz nnde tutmaldr. Olay en iyi anlatan an yakalayabilmelidir. Haber muhabiri ile ortak almal, onun taleplerini n planda tutmaldr. Fotoraflarnn, haberde kullanlmasa bile arivleneceini unutmamaldr. Teknik bakmdan ektii fotoraflar yeterli olmal. Yani k, renk ve znrllk gibi alardan yeterli olmaldr.

13

Haber fotorafl, byk bir kitleyle iletiim kurmaktadr. Bu yzden mesaj, birok farkl insan tarafndan annda anlalabilecek kadar zl olmaldr. Foto muhabirinin hedefi, okuyucunun hzl alglayabilmesi iin iletiyi ak bir ekilde iletmek olmaldr. Haber fotorafnn salt teknik deil, ayn zamanda dnsel bir rn olduu daima gz nnde tutulmaldr.

Resim 1.11: Muhabir, ektii fotoraflarla tarihe tanklk edeceini unutmamaldr.

"Benim fotoraf yaklamm dnceye dayanr; birincisi, mdahaleden uzak fotoraf anlaydr. Ne ekersem ekeyim asla mdahale etmem, bask yapmam, insanlar zerinde bask kurmam. kincisi, mekn hissettirmektir; neyi ekersem ekeyim mutlaka onu evreleyen unsurlar objenin yer ald mekn da grntlemeye alrm; kklerini bulmak gibi bir ey. nc olarak zaman duygusunu hissettirmek gelir. Ne ekersem ekeyim onun gemile ya da gnmzle kurduu ilikiyi gstermeye alrm." Dorothea Lange 1938 ylnda yaynlanan Gmen Ana fotorafyla tannan foto muhabiri.

1.5. Haber Fotoraf Kaynaklar ve Fotoraf Alt Haber

Haber fotorafl szckler ve fotoraflarn birleiminden oluan bir dil ile iletiim kurmaktadr. Bu nedenle gazetelerde habere konu olan her olay ayn zamanda haber fotoraf iin de kaynaktr. nk gazeteciliimizde genel kan her habere bir fotoraf olmas eklindedir. Ancak bunun da snr belirlenmi, daha ok bir olay hakknda toplumu bilgilendiren, genel haber format iindeki metinler iin bu geerlidir. Yorum, ke yazs gibi yazlar her zaman fotoraf gerektirmeyebilir. Bu tr yazlar ihtiya duyduklarnda fotoraf kullanrlar. Foto muhabirleri gazetelerde servislerde ya kendisine verilen grevi takip eder ya da kendisi zel haber konusu bularak alr. Genellikle bir muhabirle beraber alrlar. Haber fotorafl kaynak bakmndan haber muhabirliinden daha zengindir. Her ortam her zaman foto muhabirine kaynak olabilir. Bu nedenle foto muhabirleri fotoraf makinelerini hibir zaman yanndan ayrmazlar. rnein trafikten bunalan insanlar bir anda kavga edebilir. Bu olay fotorafsz anlatld zaman okuyucunun ok fazla dikkatini ekmez.

14

nk adi bir olaydr. Ama insanlarn aralar arasnda kavga ettiini gsteren bir fotoraf, haberi daha ilgi ekici hale getirecektir. Yani foto muhabiri tesadfen de olsa yakalad grntlerle haber fotoraf kayna hline gelebilir. Gazetelerin gndemi baz dnemlerde ok sk olur. Muhabirler haberden habere komak zorunda kalabilir. Ancak baz dnemlerde ise tam tersi olur ve takip edilecek rutin haber bile bulmak zorlar. te bu gibi durumlarda muhabir zel haber peinde koar ve gazetenin gndemini canlandrr. Ayn durum foto muhabiri iin de geerli olmaldr. Foto muhabiri de kaynaklar tarayp kendisine zel haber bulmaya alr. lkemiz gazeteciliinde Fotoraf alt haber tr olarak bilinen bir haber eidi vardr. Bu tr haberlerde asl kaynak foto muhabirinin ektii bir fotoraftr. Bu fotoraftan yola klarak haber yaplr. Ancak byle bir haberin hazrlanabilmesi iin fotorafn dikkat ekici ve ilgi uyandrc olmas gerekir. ounlukla da okuyucuyu dinlendirmek ve sayfada bo alanlar doldurmak iin de bu tr habere bavurulur. Ancak zellikle ikinci ve nc sayfa haberi olarak nerdeyse bir habercilik tr olarak kalplaan magazin ve ehir haberlerinde bu yntem ok sk kullanlr. Olay aktarmak iin bir fotoraf ve fotoraf alt ve ya fotorafn kaplad alan kadar bir metinle haberletirilir.

15

Resim 1.12: Gazeteler haberleri fotorafla destekler bazen de birden ok fotoraf kullanr.

Yukardaki gazete haberlerine dikkatlice baktmzda haberin fotorafa baklarak yazld, dolaysyla bu haberin kaynann fotoraf olduunu grrz. nk metin fotorafa baklarak yazlmtr. Bu yntem fotoraf alt haber olarak nitelendirilen haber yazm tr ierisinde yer almaktadr. stelik fotoraf alt haber uygulamas gnmz Trk basnnda zellikle ehir ve magazin haberlerinde ok sk bavurulan bir haber tr olduunu grrz. Bu tr haberleri daha ok foto muhabirleri hazrlar. Konu yazyla deil de fotorafla anlatlr. Fotoraf altnda yer alan metin fotorafn aklamas eklindedir. Muhabir bu aklamann da yetersiz kaldn dnd zaman haberi birden ok fotorafla anlatmaya ynelir. rnein byk fotorafn bir kesine kk bir fotoraf daha ekleyerek konunun gazete okuru tarafndan anlalmasn hedefler. Zaten metin olarak fazla aklamas olmaz. Ama fotorafla konuyu okuyucuya aktarmaktr. Bu yntem fotorafta kapal alanlar da fotoraf altna alnacak haber metni ile aarak okuyucu iin basit, yorulmadan bilgi aktaran bir haber ekli olarak kabul edilir.

16

Washington Post - Fotoraf Grntlerinin lenmesi Politikas "Okuyucularmz, bir olayn doru kaydedilmesi konusunda fotoraflara gvenirler. Fotoraflarda okuyucular yanltacak ya da bu olaylarn doruluunu saptracak ekilde deiiklikler yaplmas kesinlikle yasaktr. Kontrastn ayarlanmas ve siyah-beyaz (gray scale) gibi geleneksel karanlk oda tekniklerine ise izin verilmitir. Fotoraf grntlerinin ilenmesine olanak tanyan yeni teknolojiler, gerekle kurmaca arasndaki izgiyi bulanklatrmtr. Washington Post, gerek olaylar saptrmamak ya da fotoraf kolajnn veya grntnn gerek olaylar betimlediini ima etmemek kaydyla bu teknolojilerin kullanmna izin verir. 1. Fotoraf, bir olayn kaydedilmesini salayan ara olarak gven kazanmtr. Bu gvene asla ihanet etmemeliyiz. Haber fotoraflarnn ieriini asla deitirmemeyi bir politika olarak benimsedik. Bu, grntye herhangi bir eyin eklenmemesi ya da uygun olmayan konumdaki bir el ya da aa dal gibi eylerin karlmamas anlamna gelir. Daha iyi bir grnt elde etmek amacyla normal kontrast ayarlamalarna ve siyah-beyaz (gray scale) tekniinin kullanlmasna izin verilir. 2. Fotoraflarda siluetler, biimsel arptmalar, al grntler ve fotoraf zerindeki metinler. Siluetlerin, ska kullanlmamas gerekir -genellikle de bu hak zel konulara ayrlr. Biimsel arptmalardan ve fotoraflar belirli bir aya emekten ne pahasna olursa olsun kanmak gerekir. Nadiren balk ya da fotoraf alt yazs, fotorafn zerine bindirilebilir. Kullanmla ilgili herhangi bir phe sz konusuysa fotoraf ya da haber mdrlerine ya da yardmclarn danlmas gerekir. Kimi durumlarda ynetici editre ve idari editre de bavurulabilir. 3. Fotoraflarn hiciv, dedikodu ya da grsel oyunlar iin tamamen ya da ksmen kullanm ve fotoraf kolaj kullanm, koullu olarak kabul edilebilir. Fotoraflarn, kolaj sanat almalarnda kullanmna sadece aklayc amalar iin izin verilir. Bu, izlenimsel ya da yoruma ak sanat eserlerinin ykleriyle snrlanmaldr. Bu, haberleri iermez; fotoraf ya da haber mdrlerinin ya da onlarn yardmc editrleri tarafndan nceden onaylanmas gerekir. Ayn zamanda ynetici editr ve yaz ileri ynetmenin de onay gerekebilir. 4. Dijital fotoraflarda deitirme. Yeni grnt trleri yaratmak iin teknoloji kullanm, sadece bu tr bir kullanm kurgusal imge eseri olduunda kabul edilebilir. eriin gerek olmadn aklamak iin balk kullanmak gerekiyorsa o grnty kullanmamz gerekir. 5. Deitirme Karar. Bir fotoraf deitirme fikri olutuunda bir gereklik kontrol yapn. Bu, gerekten iyi bir fikir mi? Okuyucularn kafas karr m? Dierleri bu ironi ya da grsel oyunu anlar m? Ya da u kural benimseyebilirsiniz: topu stteki editrlere atn.
eviri: Umur KOCAK SEMZ www.fotomuhabiri.com sitesinden alnmtr

17

UYGULAMA FAALYET 1 UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler Kelimeyi dilimizdeki dier anlamlaryla karlatrnz. analiz Toplumun bu kelimeye ykledii anlamla basnda kullanlan anlamlarn analiz ediniz. Gerekirse renme faaliyetine geri dnerek konular tekrar ediniz.

stihbarat ediniz.

terimini

Dikkatli olunuz. stihbarat fotorafsnn teknik donanmn gz nnde bulundurunuz. Muhabirin vasflaryla karlatrnz. stihbarat fotorafsnn temel Kaynak taramas yapnz. niteliklerini sralaynz. Gazetelerdeki uygulamalar takip ediniz. Giriken ve sorgulaycln gerekliliini aratrnz. Kimlerle uyumlu almas gerektiini aratrnz. Servisin rgt yapsn inceleyiniz. Nasl bir donanma sahip olduunu analiz ediniz. stihbarat servislerinin yapsn Foto muhabirlerinin servisteki konumlarn inceleyiniz. analiz ediniz. Sorgulayc olunuz. stihbarat fotorafsnn haber muhabiri ile ortak alma koullarn aratrnz. fotorafsnn Gnlk alma saatlerini sorgulaynz. koullarn alma ortamlarnn ve grev esnasnda karlatklar glkleri inceleyiniz. Muhabirin i disiplinini sorgulaynz

stihbarat alma inceleyiniz.

stihbarat fotorafsnn hangi kaynaklardan grnt aldklarn inceleyiniz. Kaynaklar nasl belirlediklerini aratrnz. stihbarat fotorafsnn temel Kaynaklarla olan ilikilerini ve diyaloglarn kaynaklarn inceleyiniz. takip ediniz. Sorgulayc olunuz. En iyi grntye hangi koullarda ulalabileceini aratrnz.

18

DEERLENDRME LTLER
Aada hazrlanan deerlendirme leine gre kendi yaptnz ya da arkadanzn yapt almay deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet / Hayr seeneklerinden uygun olan kutucuu iaretleyiniz. Deerlendirme ltleri stihbaratla terimini analiz edebildiniz mi? stihbarat fotorafsnn niteliklerini sralayabildiniz mi? stihbarat servisinin yapsn inceleyebildiniz mi? stihbarat fotorafsnn alma koullarn inceleyebildiniz mi? stihbarat fotoraflnn kaynaklarn inceleyebildiniz mi? Evet Hayr

1 2 3 4 5

Cevaplarnzda Hayr seenei iaretli ise ilgili faaliyete dnerek konular tekrar ediniz. Cevaplarnzn tm Evet ise bir sonraki faaliyete geebilirsiniz.

DEERL

19

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

lme Ve Deerlendirme Sorular
Aadaki ifadeleri dikkatle okuduktan sonra doru seenei iaretleyiniz. 1. Bir gazete ya da dergiye haber ve fotoraf toplayan muhabirlerin istihdam edildii servis Bu aklama aadaki kelimelerden hangisini tanmlar. A) Editrler servisi B) stihbarat servisi C) Haber Toplama servisi D) Teknik servis 2. Aadakilerden hangisi istihbarat servislerindeki organizasyonun iinde yer almaz? A) Datm eleman B) Haber mdr C) Haber muhabiri D) Foto muhabiri 3. Aadakilerden hangisi foto muhabirinin olaylar fotoraflarken gz nnde

bulundurmas gereken hususlardan biri deildir?

A) Fotoraftaki iletinin ak bir ekilde iletilmesi nemli deildir. B) Fotoraf, temel fotoraf kurallarna uygun olmaldr. C) Fotoraf gazetenin genel yayn politikasna uygun olmaldr. D) Fotoraf olay en iyi ekilde anlatabilmelidir. 4. Foto muhabiri an yakalamak iin deklanre basarken aadakilerden hangisini en son dikkate almaldr? A) Editrn istedii kareyi yakalamak B) Olay en iyi zetleyen an yakalamak C) Sadece estetik ve sanat asndan en uygun an yakalamak D) Doru an doru zaman yakalamak 5. Aadakilerden hangisi an yakalama amalar arasnda yer almaz? A) Somut bilgi ieren grntler B) Belge nitelii tayan grntler C) Haber muhabirine kaynak olabilecek grntler D) Olayn doruluunu kantlayacak grntler Aadaki ifadeleri dikkatle okuduktan sonra doru ise D, yanl ise Yyi iaretleyiniz.

20

6. Grntler ierisinde yaanan ya da foto muhabiri tarafndan izlenen olayn en can alc olannn ne olduuna ilikin grntleri yanstan karenin yakalanmas ve fotorafa yanstlmas gerekir. D( ) Y( ) 7. Foto muhabiri an fotoraflarken okurun gndelik hayat ilgilendirmeyen ve rastlantsal olaylar iinde grntler beklediinin bilincinde olmaldr. D( ) Y( ) 8. Foto muhabiri fotorafn ekerken gazetenin fotoraf editrlnce dzeltmeye gerek kalmayacak ekilde ekmelidir. D( ) Y( ) 9. Foto muhabirinin hedefi, okuyucunun hzl alglayabilmesi iin iletiyi ak bir ekilde iletmek olmaldr. D( ) Y( ) 10. Foto muhabirinin tek kayna vardr. O da haber mdrnn verdii grevdir. D( ) Y( )

DEERLENDRME
Yukardaki sorular cevapladktan sonra, modln sonunda verilen cevap anahtarndan deerlendirmenizi yapnz. Doru cevaplayamadnz sorular iin ilgili konuya geri dnerek tekrar okuyunuz, bu ekilde konunun pekimesini salayacaksnz.

21

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA AMA
Haber fotoraf ekimi iin gerekli hazrlklar yapabileceksiniz.

ARATIRMA ARATIRMA
Haber fotoraf ekiminde aratrma, planlama ve hazrlk yapmann nemi nedir? Baarya ulamada aratrma planlama ve n hazrlk almalarnn etkilerini eitli kaynaklardan inceleyiniz. Bu konuda yaptnz incelemeyi arkadalarnzla paylanz.

2. STHBARAT FOTORAFILIINDA ARATIRMA VE PLANLAMA

2.1. ekim Planlamas
Haber muhabiri kendisini bir konuda uzmanlatrr ve ounlukla uzman olduu konuda haberini yazar. Foto muhabiri yle deildir. Bir gn kitlesel eylemi fotoraflarken ikinci gn bir sanat etkinliini fotoraflamas istenebilir. Bu zellii gerei foto muhabiri ekim ncesi ekim plann ok iyi yapmaldr. Haber editrnn istedii kareleri yakalayabilmesi iin ekim yapaca konu ve yer hakknda tam bilgi sahibi olmal, ortam iin gerekli donanmn salamal ve plann nceden yapabilmelidir. ekim planlamas iki aamada gerekleir: ekim Yaplacak Meknla lgili Planlama Foto muhabiri iin zaman ve mekn planlamas yapmas ounlukla zordur. nceden planlanan meknlar hari dierleriyle foto muhabiri ilk kez karlaabilir. Daha nceden alt meknlarda ise planlamasn nceki tecrbelerine gre yapar ve fazla zorlanmadan istenen kareleri yakalayabilir. Mekn planlamasnda ilk yapmamz gereken ey kendi konumumuzu belirlemektir. ekimden sonra keke biraz daha sola kaysaydm da u k patlamas olmasayd dememek iin ekime balamadan nce birka kare ekip k, renk, arka plan, marj gibi deerleri belirlemeliyiz. Eer mekn planlama imknmz varsa, olay en iyi ekilde grntleyecek bir ortam oluturmalyz. Fotoraflayacamz ey bir obje ise onu en iyi ekilde usanmadan defalarca fotoraflayp en gzel kareyi yakalamalyz. Bu her zaman mmkn olamayabilir.

22

Resim 2.1: Olay ve mekan kii ve rnleri ile grntlendiinde daha anlalr olur.

ekimi Yaplacak Konu ile lgili Planlama ekimini yapacamz konularn konumlarn ou zaman biz planlamayz. Olay kendiliinden geliir. Foto muhabirine den grev hangi artta olursa olsun mutlaka en iyi grnty almaktr. Bunun iin de bir planlamaya ihtiya vardr. Bu planlama bazen kurgusal nitelikte olabilir. rnein muhabir biriyle rportaj yaparken biz de onlarn fotorafn ekeceksek burada konuklarn ve muhabirimizin konumlarn dzenleyebiliriz. Fotoraf iin en uygun konum hangisi ise onlar o konuma getirebiliriz veya biz en iyi konuma geebiliriz. Portre ve duraan konularn ekimlerinde fazla zorlanmayz. Duraan nesnelerin ekiminde en iyi sonular stdyoda yaplan ekimlerden alnr. Tek ynl olan gn nn yerine, ok saydaki yapay k kayna altnda, konunun istenilen biimde ve doygunlukta aydnlatlabilmesi nedeniyle, stdyoda yaplan ekimlerde her zaman daha iyi sonular alnr. Duraan nesne fotoraf elde edilmesindeki baary, nemli etken belirler. Bunlar: Konunun kontrastlk derecesi, klandrma biimi ve kaydedilen grntnn znrlldr. Ancak hareketli bir konunun ekiminde ok da rahat davranamayz. Duraan konularn ekimlerinde; Konu ile arka plann ayr renk tonlarnda olmas tercih edilmelidir. Kendini belli etmeyen, fakat gl ve yaygn klar kullanlarak, kontrastlk dzeyi ok iyi ayarlanmaldr. Doru pozlanma deeri bulunarak, bunun alt ve st deerlerinde toplam ayr ekim yaplmal, yani paranteze alma teknii uygulanmaldr.

23

Resim 2.2: Fotorafta konu daima n planda olmaldr.

Hareketli konunun dondurulmu, net bir grntsnn elde edilebilmesi iin; nesnenin en az hareketli olduu anda ve mmkn olan en yksek enstantane deerinin kullanlmas, ayrca byk ve yakn ekimler yerine biraz uzaktan ve tam cepheden olan bir gr asn sememiz gerekir. Ayrca konunun habere tam olarak yansyabilmesi iin ekilecek fotorafta u nitelikler de olmaldr: Nesnenin gerek boyutunun fotoraf boyutuna oran: Yakn plan ekimlerde veya uzun odakl (tele) objektifle yaplan ekimlerde, hem konunun byk bir grnts oluur hem de hareketler abartl bir ekilde grntye yansr. Szgelimi, ok yakndan ekilmi hafife sallanan bir iek, uzaktan ekilmi hareket halindeki bir salncaktan ok daha hzl hareket ediyormu etkisi vermektedir. Bu yanlsamay nlemek iin, daha ksa pozlandrma sreleri veren enstantane deerleri kullanlmaldr. Nesnenin hz ve makineye gre olan hareket yn: Makineye dik olarak hzla yaklaan bir nesne hzl olmasna ramen, hareketliymi gibi gzkmez. Ayn nesne, 45'lik bir ayla grntlenir ise hareketi nispeten daha iyi yanstr. ekim tam yandan yapldnda ise, grntdeki hareket olduundan ok daha fazlaym gibi gzkr. Standart netlik faktr: Bu faktrn oluum derecesi, grntnn bask boyutlarna bal olarak deiimler gsterir. Kabul edilme snrnda olan netsiz bir grnt, kk boyutlu basklarda ok da nem tamazken, grntnn bytlmesi ile bu snrn dna kabilir. Hareketli konunun dondurulmu, net bir grntsnn elde edilebilmesi iin; nesnenin en az hareketli olduu anda ve mmkn olan en yksek enstantane deerinin kullanlmas, ayrca byk ve yakn ekimler yerine biraz uzaktan ve tam cepheden olan bir gr asnn seilmesi gerekmektedir.

24

Resim 2.3: Fotorafa konu ile beraber folklorik deerler gibi zellikler de yansmaldr.

2.2. Planlamann nemi

Bir fotorafn niteliini belirleyen en nemli e, fotoraf eken kiinin dnsel birikimini fotoraf karesine aktarabilme baarsdr. Bu baar iin de mutlaka planlama gerekir. Planl almak ekimleri planlayarak yapmak sonucun istenilen ekilde ortaya kmasn salayacaktr. Haber fotoraf ekiminde plan birka noktada gerekleir. Bunlarn banda olayn yer ve ieriine uygun teknik donanmn belirlenmesidir. Yani foto muhabiri gidecei grevin niteliklerine gre donanmn hazrlamaldr. Bir dier planlama ise haber muhabirinin istedii nitelikte bir grnt alabilmek iin olay yerinde yakalanmas gereken karelerdir. Bu anlamda planlama her ite olduu gibi istihbarat muhabirinin de yapmas gereken en nemli almadr.

2.3.Randevu ve Fotorportaj
Haber kaynaklarna ulamak iin muhabirin kiisel gayreti ve gazetecilik yetenei ou zaman nemli rol oynar. Bu durum hem haber muhabiri hem de foto muhabiri iin geerlidir. Toplumsal bir eylem veya adli-polisiye gibi olaylar ani geliir. Bu tr olaylarda nceden haber almak zordur. Genellikle polis veya ilgili kurumlarla kurulan kiisel ve kurumsal diyaloglar ile bilgi sahibi olup olay grntlenebilir. Ancak baz kaynaklar randevu ile alr. Bilgi ve grnt alabilmek iin yetkili kiilerle veya danman statsndeki elemanlarla irtibata geilerek talep iletilir ve uygun zaman belirlenerek ekim yaplr. Randevu alnrken randevu ayarlayan kiiye konuyu tam olarak iletmek, gerekirse baz sorular da yetkili kiilerin hazrlanabilmesi iin bu aamada vermekte fayda vardr. Grme ok nemliyse bir n grme gerekleebilir. Eksiklerin giderilebilmesi iin ortak alma yrtlr. rnein bir irketin alma modeli hakknda fotoraf ekimi

25

yapacaksanz n grmede irketin merkezi, yneticileri tannmaya allr, ortam iin gerekli malzemeler belirlenir, varsa tara brolar hakknda bilgi edinilir ve oralarn da fotoraflanmas iin areler gzden geirilir. n grme sonras irket hakknda ayrntl bilgiler edinmeli, verilmek istenilen duyurular ve haberler iin uygun olabilecek blmler ve programlar saptanmal haberin ieriine gre reklama kamadan haber format ierisinde kalnmasna zen gsterilmelidir. nk bu tr almalarda ticari veya siyasi kurulular sz ve grntlere bir ekilde reklam katmaya gayret gsterirler. Buna ramen foto muhabiri, konuya ve duruma gre fotorafa estetik bir deer kazandrarak okuyucularn beenisini toplamaya alr.

Resim 2.4: Fotorportaj gnmzde haber toplama yntemi olarak kabul grmektedir.

Fotorportaj; fotoraf makinesi ile bir olayn fotorafik raporunu yazma ilemi olarak tanmlanr. Gnmzde birok gazeteci kendisine bu sfat daha uygun grr. Bu kiiler aslnda belgesel fotoraflk ve serbest muhabirlik gibi unvanlar da tarlar. Uluslararas arenada ise FOTOJURNALZM olarak isimlendirilir. Gnmzde baz serbest gazeteciler kendilerini bu kategori iinde deerlendirirler. Ancak, kendileri bu isimleri pek kabul etmeyip Foto Muhabiri eklinde isimlendirilmesinin daha uygun olacan yaptklar rportajlarda dile getirmilerdir. Ancak bu kiiler haberin fotoraflarn ekerken konu hakknda da gerekli bilgiyi alrlar. Bu kiilerin yannda ayrca bir haber muhabiri bulunmaz. ektikleri fotorafn haber metnini de kendileri yazarlar.

26

Resim 2.5: Foto muhabiri olay yerinde hem grnt alr hem de haber iin bilgi alr.

2.4. stihbarat Muhabirliinde Riskler ve nlemler

Foto muhabirliinde risk ve tehlike haber muhabirliinden ok daha fazladr. Birok olayda basn mensuplar kkrtma ve husumet nedeniyle kt muameleye maruz kalabilmektedir. Basn mensuplarnn iinde de en fazla kameraman ve foto muhabiri bu tr kt muamele ile karlamaktadr. Her yl onlarca gazeteci grevinin banda ldrlmektedir. Dikkatle incelediinizde lenlerin byk ounluunun kameraman veya foto muhabiri olduunu grrsnz. Yani her meslekte olduu gibi basn mesleinde de riskler vardr. Bu meslein iinde de en riskli olan foto muhabirliidir.

27

Resim 2.6: Her ortamda foto muhabirleri farkl tehlikelerle kar karya kalrlar

Foto muhabiri grevi gerei daha iyi grnt almak iin olaya yaklamak ister. Gvenlik kuvvetlerinin bu muhabire yardmc olmas gerekir. nk gazeteci orada kamu hizmeti yapmaktadr. Olayla ilgili topluma bilgi vermek iin almaktadr. Ancak dnyann drt bir yannda bu konuda hi de ho olmayan grntler elimize ulamaktadr. Foto muhabirlerinin alma koullar bazen olduka zordur. Profesyonel foto muhabirleri genellikle fotoraf makinelerinin yannda greve giderken bana kask ayana izme hatta elik yelek alarak yola karlar. alma ortamnda bunlara ihtiya duyulabilir. yle ki ou zaman aklnzda tek ey olacaktr. O da olay en iyi grntlemek iin en riskli ortama girmektir. Bu gerek gz nnde tutulduunda foto muhabirine den, riskleri her zaman gz nnde tutup gerekli nlemi almaktr. Baz nlemleri kendisi alrken baz nlemleri de alt basn kuruluu, basn rgtleri ve devlet birimleri almaldr.

28

Resim2.7: Foto muhabirlii riskli bir meslektir. Gerekli nlemleri zamannda almak gerekir.

29

OKUMA PARASI FOTO HABERCL (Muhabirlii) Foto muhabirlii grevinin getirdii haz belki bir doktorun yaad kadar, belki de bir doktordan daha fazla. nk hayat kurtaryorsunuz, vermi olduunuz mesaj o olaylardan ders alan her insann, bir toplumun, bir blgenin, bir devletin, bir corafyann geleceini etkileyebiliyor. Bazlarnn alabilecei boyutlar gryorsunuz, saptyorsunuz ve yanstyorsunuz. rnein alk; ok kii a kalmaz, sadece tercih ettii eyleri bulamad iin az yer, ama hep evresinde yiyebilecei bir eylerin var olmasnn getirdii bir gvence iindedir. Ramazanda sabah gnein douuyla akam bat arasnda kalan sre bir ey koymuyorsunuz aznza, ama biliyorsunuz ki akam iftar var. Bu alk deil. Gerekten alk yaam bir insann yz ifadesi, vcudunun deiimi, kafasndan geenlerin eyleme dnme hali; bunlar korkun ite! Buna tank oluyorsunuz. Byle bir olayla kar karya gelmemesi iin insanlar uyaracak bir alma, bir eylem yapyorsunuz. Burada eylem, zaman durdurmaktr. Aln o ann durdurmaktr. Etiyopyada kurakla endeksli gnlere gelen alklarda ekilen fotoraflar vardr. Getiimiz yllardayd, bir akbaba kemiklemi, stmadan karn imi bir ocuk -lmek zere galiba- yan banda dururken. Byle bir fotoraf ok kiiyi harekete geirebiliyor. Baz insanlar yardm iin elini uzatyor, bir baka insan grubu benzerini yaamamann nlemlerini almaya balyor. Zaman durduran bir misyonunuz var. Diyelim ki, bir itfaiyeciyim, her an elimde kovam, ncelikle yangnn snmesi iin aba gstermeye hazr insanlar harekete geiren ilk eylemi yapmak isterim. Foto habercinin fotorafa yapt i budur. Her yerde olmak isteriz, bakalarnn kat yerlere koarak gideriz. Byle bir durumda vcut metabolizmas da normal insanlar gibi deil elbette. Aln olduu yerde sadece a kalmay gze almakla ilgili deil. Bunu yaparken adrenalin dengeniz zaten baka insanlardan ayrcalkl duruyor. Bir haz deil; o korkuyu elbette yayorsunuz. Aladnz zamanlar oluyor, kustuunuz zamanlar oluyor, karabasanlarn bast zamanlar oluyor, gece yatanzdan srekli hoplayarak kalkyorsunuz nk tank olduunuz olaylar baka insanlarn ancak fotorafn ya da filmini grd anlar ve siz bunu srekli yaayansnz. Salt silahl savalar deil, aln olduu, tayfunun olduu, depremin olduu yerlere gidiyorsunuz. nsanlarn sadece bir blgede, belirli bir zamanda, bir veya birka kereye mahsus, o olaanst grafiin en u noktalarn siz aryorsunuz dnyada. Oralara gitmek iin aba gsteriyorsunuz. Bu bir felaket tellall deil; kesinlikle bundan zevk alnmyor, ama insanlara bunu gsterip bir sonraki aamann olmamasna aba gsteriyorsunuz. te Foto Muhabirlik bu. Cokun ARAL Bilim ve Teknik Dergisi Austos 2001 saysndan yaplan bir rportajdan alnmtr.

30

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki uygulama faaliyeti iin yaadnz ilde takip edebileceiniz bir haber konusu belirleyiniz. Gerekirse retmeninizden yardm isteyiniz. lem Basamaklar neriler Dikkatli olunuz. Rutin gndemin yannda zel gndemleri de takip ediniz. Farkl haber kaynaklarn takip ederek zel haber konusu aratrnz. Ajans vb. yerlerden gelen haber konularn inceleyiniz. Hangi konuda gazeteye fotorafl haber kabileceini aratrnz. Gnlk rutin yaplan gndem toplantsna katlmaya alnz. Gndem toplantsnda varsa konu neriniz. Farkl kaynaklardan haber konusu aratrnz. Olay veya toplant balamadan nce ortam iyice tanynz. En iyi ekim yapabileceiniz konumlar tespit edip zamannda konulannz. Ynlendirme, engelleme gibi olumsuzluklara kar dikkatli olunuz. Olay tam grntleyebilecek ve kaliteli makine edininiz. Kullandnz makinenin gerekli aparatlarn da yannza alnz. Yedek pil, fla vb. malzemeleri de yannzda bulundurunuz. Grev srasnda karlaabileceiniz tehlikelere kar gerekli tedbirleri alnz. Grev yerinizin hava durumu ve dier olumsuzluklarna kar tedbirleri alnz.

Gndemi takip ediniz.

Haber konunuzla ilgili haber kaynaklarn aratrnz. stihbaratla ilgili haber kaynaklarnn rutin toplantlarn takip ediniz.

Haber konusuna uygun fotoraf aratrmas yapnz.

Grev srasnda karlalacak risklere kar gerekli nlemlerinizi alnz.

31

 Belirlediiniz kaynaklardan fotorafla birlikte bilgi ve belge toplaynz.

ektiiniz fotorafn haberini de yazacak ekilde bilgi ve belge toplamay kendinize ilke edininiz. Grev srasnda olay ve konu ile ilgili mutlaka hem detay hem de genel olmak zere bolca fotoraf ekiniz. Baz kurulular toplantlarn ardndan muhabirler iin konu hakknda bilgi notu ve fotoraf hazrlar. ektiiniz fotoraflar bunlarla karlatrnz.

32

DEERLENDRME LTLER
Aada hazrlanan deerlendirme leine gre kendiniz ya da arkadanzn yapt almay deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet / Hayr seeneklerinden uygun olan kutucuu iaretleyiniz.

Deerlendirme ltleri
1 2 3 4 5 6 Gndem takibi yapabildiniz mi? Haber konunuzla ilgili haber kaynaklarn aratrdnz m? stihbaratla ilgili haber kaynaklarnn rutin toplantlarn takip ettiniz mi? Haber konusuna uygun fotoraf aratrmas yaptnz m? Grev srasnda karlalacak risklere kar gerekli nlemlerinizi aldnz m? Belirlediiniz kaynaklardan fotorafla birlikte bilgi ve belge topladnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Cevaplarnzda Hayr seenei iaretli ise ilgili faaliyete dnerek tekrar ediniz. Cevaplarnzn tm Evet ise bir sonraki faaliyete geebilirsiniz.

33

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki ifadeleri dikkatle okuduktan sonra doru ise D, yanl ise Yyi iaretleyiniz. 1. Foto muhabiri haber muhabirlii gibi bir konuda uzmanlar ve ounlukla uzman olduu konuda fotorafn eker. D( ) Y( ) 2. Foto muhabiri kendinden istenen kareleri yakalayabilmesi iin ekim yapaca konu ve yer hakknda tam bilgi sahibi olmal, ortam iin gerekli donanmn salamal ve plann nceden yapabilmelidir. D( ) Y( ) 3. Fotoraflayacamz ey bir obje ise onu en iyi ekilde usanmadan defalarca ekmeden en gzel kareyi yakalamalyz. D( ) Y( ) 4. Hareketli konunun grntsnn elde edilebilmesi iin nesnenin en az hareketli olduu anda ve mmkn olan en yksek enstantane deeri kullanarak ekebiliriz. D( ) Y( ) 5. Foto muhabiri gidecei grevin niteliklerine gre donanmn hazrlamaldr. D( ) Y( ) 6. Nesnenin gerek boyutunun fotoraf boyutuna orann ok da fazla dikkate almann gerei yoktur. D( ) Y( ) 7. Planl almak ekimleri planlayarak yapmak sonucun istenilen ekilde ortaya kmasn salayacaktr. D( ) Y( ) 8. Randevu alnrken randevu ayarlayan kiiye konuyu tam olarak iletmek, gerekirse baz sorular da yetkili kiilerin hazrlanabilmesi iin bu aamada vermekte fayda vardr D( ) Y( ) 9. Foto muhabiri, konuya ve duruma gre fotorafa estetik bir deer kazandrarak okuyucularn beenisini toplama kaygs tamamaldr. D( ) Y( ) 10. Foto muhabiri riskleri her zaman gz nnde tutup gerekli nlemleri zamannda almaldr. D( ) Y( )

DEERLENDRME
Yukardaki sorular cevapladktan sonra, modln sonunda verilen cevap anahtarndan deerlendirmenizi yapnz. Doru cevaplayamadnz sorular iin ilgili konuya geri dnerek tekrar okuyunuz, bu ekilde konunun pekimesini salayacaksnz.

34

RENME FAALYET3 RENME FAALYET3

AMA AMA
Niteliklerine uygun haber fotoraf ekebileceksiniz.

ARATIRMA ARATIRMA
Farkl ieriklere sahip gazete ve dergilerin fotorafa baklarn ve haber-fotoraf ilikilerini inceleyiniz. Daha ok hangi tr gazete ve derginin fotorafa daha fazla yer verdiini inceleyiniz. Tespitlerinizi arkadalarnzla paylanz.

3.STHBARAT FOTORAFI EKM

3.1. stihbarat Fotoraf ekim ltleri
Olaylar grntlemek veya haber fotoraf ekmek, haber yazmaktan ok daha zordur. Birok noktadan karnza engeller kar. Bu engeller foto muhabiri iin asla caydrc olmamal btn olumsuz artlara ramen foto muhabiri grevini yapmaldr. Elbette ikyet ve tepkisini de yetkili kii ve kurumlara iletmelidir. Baz ortamlarda fotoraf ekilmesi istenmez. Bazsnda ise kurallar gerei sorunlar yaanr. Foto muhabiri kh korumalar tarafndan ekimi engellemek adna tartaklanr kh olaylarda medyaya kzanlar tarafndan saldrya urar, hatta devlete veya polise doktora dahi kzan foto muhabirinden hncn almaya alr. Yani foto muhabiri unu bilmeli ki ou zaman almas iin destekten fazla engel vardr. ekim ltlerini de ona gre belirlemelidir.

3.2. Habere Uygun ekim Yeri

Foto muhabirliinde baarl sonu almak iin baz koullara titizlikle uymak gerekir. Bu koullarn banda fotoraf makinesinin teknik adan kullanmnn ok iyi kavranmas, olay ve ortamn ok iyi tanm olmas gelir. Olay srasnda tm koullar deikendir. Ik, sre, erevenin grnm, hareketlilik gibi etkenler her an deiebilir. Foto muhabiri, kendini ortamn durumuna annda uyarlayabilmeli, ekim yerini ve konumunu nceden belirlemelidir. Canl kiilii, ak gzll, ngrlemez durumlar karsnda tepki verebilme yetenei, haberin en ilgin, en zengin anlarn yakalayabilme gds tamaldr. ektii fotoraflar da olaanst okunabilirlik zelliine sahipse, baarnn yolu kendisine aktr. Habere uygun ekim yapabilmek iin u noktalar da dikkate almamz gerekir. ou zaman foto muhabirinin ekim yeri, k durumu, alaca ay seebilme zgrl bulunmaz. Basn iin gerekli zveriyi gstermeyen davranlar da dnrseniz bu zorluklar daha da artacaktr. Daha ok protokol uygulamalarnda szde basn iin hazrlanan blmeler basn mensuplarnn almalarn zorlatrmaktan baka bir ie yaramaz. Bu tr ortamlarda ksa sreli olay grntlemek iin birbiriyle yaran foto muhabirlerinin zor artlarda grnt ald bilinmelidir.

35

Btn bunlara ramen foto muhabiri sabrla belki saatlerce bkmadan grevini yapmak ve haber iin gerekli olan fotoraf ekmek zorundadr. Muhabir bu tr ngrleri her zaman ihtimal dhilinde bulundurmal, gittii grevin konusuna gre hem teknik adan hem de olayn ierii hakknda hazrlkl olmaldr.

Resim 3.1: Foto muhabiri habere uygun ekim yerini kendi belirlemelidir.

3.2.1. ekim As
zellikle foto muhabiri olaya ok yakn olmal, grnty farkl alardan alabilmek iin alma alannn geni olmas gerekir. Habere konu olan bir kii veya olayn fotoraf birok adan ekilmelidir. stelik ekim asn organizatrler deil foto muhabiri belirlemelidir. nk kulland makine ve zerindeki objektifler muhabirin ekim asn nemli lde etkiler. Bu nedenle ekim as iin muhabirin baars, hangi ann daha doru olduunu sezme becerisine, reflekslerine ve temel bilgileri ieren deikenleri deerlendirebilme yeteneine baldr. Haber iin gerekli grnty tespit eden muhabir fotorafnda teknik ve estetik kayg da yaamaldr. lgi merkezini n plandaki nesnelere erevelemek fotorafta yer alan asl konuyu dierlerinden ayrt etmek iin gereken derinlik hissini kazandrr. Bir fotorafta, kadraja karar vermek konuya baldr. ereve olarak neyin kullanlaca buna gre deiecektir. Konu belirlendikten sonra fotorafna haber iin gerekli olan konuyu alan muhabir ana obje- ara obje ilkesini de gz nnde tutarsa olay daha rahat aktarlm olur. Bunun iin de foto muhabirinin temel fotoraflkta kompozisyon kurallarna dikkat etmesi gerekecektir.

36

Yani ekim as dendiinde akla sadece foto muhabirinin olay fotoraflad a deil ayn zamanda fotorafn habere kaynak tekil etmesi, kant olmas ve okuyucunun habere bak asnn da gz nnde bulundurulmas zorunluluu gelmektedir.

Resim 3.2: Foto muhabiri konuyu en iyi anlatacak ay yakalamaldr.

3.2.2. ekim Mesafesi

Dikkat ettiyseniz her trl etkinlikte basn mensuplar iin zel bir blm hazrlanmtr. Bu blm belki basn mensuplarnn daha rahat almas iin hazrlanm olabilir ancak ou zaman da kstlamalar da beraberinde getirir. Bu nedenle foto muhabirleri her trl ortamda grnt alacak ekilde teknik donanmlarn hazrlamaldr.

Resim 3.3: Muhabirler ounlukla zor koullar altnda grnt ve bilgi almaya alrlar.

37

3.2.3. ekim Noktas

nemli olaylarn nasl geliecei, beklenen ann ne zaman gelecei nceden kestirilemez. Ancak muhabir, bu tr anlar iin uyank davranmal, her an her yerde nemli bir olayn olacan tahmin ederek grevini yapmaldr. Hatta foto muhabiri hangi grnt nerde gerekleebileceini sezmeli ve ekim noktasn iyi ayarlamaldr. Ancak olaydan olaya farkl ekim noktalar vardr. rnein polisiye olay fotoraflar ounlukla bir teleobjektifle ya da ok yakndan geni ayla ekilmelidir. Bu tr fotoraflar haberlerde daha rahat kullanlr. Teleobjektif, btn gstererek planlarn bir araya toplanmasn salar; kompozisyon ya da eksiksiz bir dzen balamn koruyarak belli bir enin n plana kmasna yardmc olur. Bu erevede diyafram ve alan genilii snrlandrlr. rnein geni a alan kapsar, ancak planlar yayar. Geriye ekilme sz konusu olmazsa yararl olabilir ve gzleyerek deklanre basma imkn verir. Yani teleobjektif ve geni a olay sahnesinin dramatik etkisini glendirir.

Resim 3.4: Muhabirler, olayn detayn alabilmek iin mesafeyi doru semelidir.

3.3.Haberi Yazacak Muhabirle Deerlendirme

Gazetede yer alan haberlerde birden ok kiinin emei ve katks olduunu unutmamak gerekir. Bunlardan gazeteye, haberi yazan muhabir ile foto muhabirinin ismi yazlr. Dierlerinin ismi yazlmaz. Aslnda isim yazlmas yazlan haberle ilgili her trl sorumluluun o kiilere ait olduunu da bildirmektir. Metin mi, yoksa fotoraf m? Gibi bir deerlendirme ok da mantkl deildir. zelilikle Trk basnnda artk u kesinlikle kantlanmtr ki fotoraf yazl haber metninin inandrcln artran en nemli kaynak olarak kabul edilmektedir. Fotorafl yaz ncelikle okumay hzlandrr ve kolaylatrr. Yazl bir metin, aktard bilginin yeterince iyi kavranabilmesi bakmndan, sonuna kadar okunmay gerektirir. nk yzeysel bir okuma,

38

metnin iyi alglanmasn engeller. Buna karn iyi grntlenmi bir fotorafla olaylarn ok hzl bir anda kavranmas sz konusu olabilir.

Resim3.5: Haber iin en uygun fotoraf, muhabirle foto muhabiri ortaklaa belirler.

Basndaki bu genel kanaatler herkes tarafndan kabul edildii iin olaylarn hem olay annda hem de haberletirilme aamasnda haber muhabiri ile foto muhabirinin ortak deerlendirmeleriyle son eklinin verilmesi kabul grmtr. Dorusu da budur. nk haber muhabirinin grmediini foto muhabiri grebilir veya tam tersi de sz konusudur. Olay yerinde her ikisinin odakland noktalar genellikle farkldr. Biri olay gzlemler ve kafasnda yazaca metni kurgularken bir dieri haber fotorafnn en nemli zellii olan an yakalamaya gayret eder. Byle bir alma ile yakalanan grnt ve bilgi haber kurallarna gre de yazlmas durumunda hedef kitleyi olay hakknda yeterince bilgilendirmi olur. Muhabirlerin habere uygun fotoraf belirlerken, gazete sayfasndaki kullanm yerini ve konumunu da dnmeleri gerekir. Gazete sayfasnda yer alacak fotoraflarn her zaman tek karede her eyi anlatyor olmas beklenir. Muhabirler seimde tercihlerini kullanrken; olay ann tek karede ve o karede olayla ilgili en can alc ann belirlendii karenin yakalanmas durumunda gazetede de ileyi ve dzenleme kolayln salayacak ekilde semelidir. nk sayfalarda yer kstldr. Doru zamanda, doru yerden ekilmi ve doru an tespit eden bir fotorafn seimi sayfa dzenleyiciler ve editrlerin ilerini kolaylatrr. Dolaysyla muhabirin fotoraf retimindeki rol, editr ve sayfa sekreterinin mizanpaj olutururken daha rahat almasn salamaktadr.

3.4. Haber Fotoraf Seme ltleri

Her fotoraf ncelikle u temel ltleriyle deerlendirilir: erik, teknik ve estetik. Bu deerler tam olarak yerine getirilmise daha sonra haber fotorafl asndan deerlendirilir. Habere fotoraf seerken ncelikle ierdii mesaj ve gze hitabna baklr. Elbette birinci planda olay fotoraflamak yani ierik gelir. Ancak bunun yannda teknik ve estetik kaygsn da muhabir tamaldr. Bu konuda Trk basnna birok kesimden eletiriler gelmektedir. Bu eletiriler haber fotorafl ekiminde gerekli zenin gsterilmedii, ayn zensizliin fotoraf kullanmnda da olduu eklindedir. Gazete haberlerinde kullanlmak zere seilen haberlerin mutlaka gazetenin fotoraf editrlnden gemesi gerekir. nk bu servis yaymlanacak fotoraflarn gerek teknik gerekse estetik adan yeterli olup olmadn daha iyi grr. Fotoraf editrl gelimemitir, bu konuda yeterli bilgi ve deneyime sahip insan says azdr. Haber

39

fotorafnn kullanmnda anlatm zenginliine yeteri kadar nem verilmez o anda sayfay dolduracak bir unsur olarak grlr.

40

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Uygulama iin retmeniniz size takip edeceiniz bir haber nerecektir. Kendiniz de uygulama faaliyeti iin retmeninize haber nerisi sunabilirsiniz. Uygulama faaliyetine gemeden nce retmeninizden izleyeceiniz haber konusu ile ilgili bilgileri alnz. lem Basamaklar Verilen grevle ilgili gerekli aratrmalar yapnz. Grevle ilgili gerekiyorsa zamannda randevu alnz. neriler Nelerin kaynak olabileceini aratrnz Kaynanz her zaman doru bilgi vermez sizi yanltabilir. Bu tr konularda dikkatli olunuz Konu ile ilgili kaynak taramas yapnz. Baz kurumlar isimle muhabir arr. Zamannda arayp isminizi bildiriniz. Randevu alrken olay ve olay yeri hakknda ksa da olsa bilgi almaya alnz. ekim yapacanz ortam nceden belirleyiniz. yi sonu alabilmek iin gerekli malzemeleri nceden hazrlaynz. Her trl olumsuzluu dnerek yannzda yedek malzeme bulundurunuz. ekim yapacanz yerin zelliklerine uygun malzeme semeye zen gsteriniz. Greve zamannda gitmek size olan gveni artrr. Olaya verdiiniz nemi gsterir. Bulunduunuz ortamn trafik ve dier etkenlerini gz nnde tutarak hesabnz yapnz. Seimleri ncelikle haberi yazan muhabirle birlikte belirleyiniz. Fotoraf editrnn de fotorafnz grmesini salaynz. Fotorafnzn teknik bakmdan sorunsuz olmasna gayret gsterin. Gazetenin hedef kitlesinin beklentisini srekli n planda tutunuz. Temel gazetecilik kurallarna aykrlk tekil eden grntleri asla kullanmaynz. Fotoraf ncelikle haberi yazacak olan muhabirle deerlendiriniz. Fotorafn gazetenin fotoraf editrnce incelenmesini salaynz. Haber editrnn de grn alnz.

Greve uygun malzeme seiniz.

Grev yerine zamannda gidiniz.

Haberin konusuna, okurun ve kurum politikasna, fotoraf znesine ve ekim kalitesine uygun seim yapnz.

ektiiniz fotoraflar ilgili kiilerle deerlendiririz ve yetkililere dorulatnz.

41

DEERLENDRME LTLER
Aada hazrlanan deerlendirme leine gre kendinizin ya da arkadanzn yapt almay deerlendiriniz. Davranlarn gerekleme dzeyine gre Evet / Hayr seeneklerinden uygun olan kutucuu iaretleyiniz.

Deerlendirme ltleri
1 2 3 4 5 Verilen grevle ilgili gerekli aratrmalar yaptnz m? Greve uygun malzeme setiniz mi? Grev yerine zamannda gittiniz mi? Haberin konusuna, okurun ve kurum politikasna, fotoraf znesine ve ekim kalitesine uygun seim yaptnz m? ektiiniz fotoraflar ilgili kiilerle deerlendirip yetkililere dorulattnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Cevaplarnzda Hayr seenei iaretli ise ilgili faaliyete dnerek konular tekrar ediniz.Cevaplarnzn tm Evet ise bir sonraki faaliyete geebilirsiniz.

42

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki ifadeleri dikkatle okuduktan sonra doru ise D, yanl ise Yyi iaretleyiniz. 1. 2. Foto muhabirinin ekim yeri, k durumu, alaca ay seebilme zgrl her zaman bulunur. D( ) Y( ) ekim as iin muhabirin baars, hangi ann daha doru olduunu sezme becerisine, reflekslerine ve temel bilgilerin deikenleri deerlendirme yeteneine baldr. D( ) Y( ) Foto muhabirleri her trl ortamda grnt alacak ekilde teknik donanmlarn hazrlamaldr. D( ) Y( ) Polisiye olay fotoraflar ounlukla bir makro objektifle ya da ok yakndan geni ayla ekilmelidir. D( ) Y( ) Fotoraf, yazl haber metninin inandrcln artran ve en nemli kaynak olarak kabul edilen bir materyaldir. D( ) Y( ) Muhabirler habere uygun fotoraf belirlerken, gazete sayfasndaki kullanm yerini ve konumunu da dnmelerine gerek duymazlar. nk haber fotoraf uygunluu ncelikle sayfa editrlerinin iidir. D( ) Y( ) Yaynlanmak zere gazeteye gelen haber fotorafnda ncelikle u temel lt aranr: ierik, teknik ve estetik. D( ) Y( ) yi grntlenmi bir fotorafla olaylarn ok hzl bir anda kavranmas sz konusu olabilir. D( ) Y( ) Muhabirin fotoraf retiminde ki baars, editr ve sayfa sekreterinin mizanpaj olutururken daha rahat almasn salar. D( ) Y( ) Habere konu olan bir kii veya olayn fotoraf birok adan ekilmelidir. stelik ekim asn foto muhabiri deil , organizatrler belirlemelidir. D( ) Y( )

3. 4. 5. 6.

7. 8. 9. 10.

DEERLENDRME Yukardaki sorular cevapladktan sonra, modln sonunda verilen cevap anahtarndan deerlendirmenizi yapnz. Doru cevaplayamadnz sorular iin ilgili konuya geri dnerek konular tekrar okuyunuz, bu ekilde konunun pekimesini salayacaksnz.

43

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Modl bitirdiniz. Modl sonunda ,kazanacanz yeterlii kazanp kazanmayacanz len bir lme arac retmeniniz tarafndan hazrlanarak size uygulanacaktr.Bu uygulama sonucunda bir st modle geip gemeyeceiniz size retmeniniz tarafndan bildirilecektir.

44

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET -1 CEVAP ANAHTARI 1 B 2 A 3 A 4 C 5 D 6 D 7 Y 8 D 9 D 10 Y RENME FAALYET -2 CEVAP ANAHTARI 1 Y 2 D 3 Y 4 D 5 D 6 Y 7 D 8 D 9 Y 10 D
RENME FAALYET -3 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Y D D Y D Y D D D Y

45

KAYNAKA KAYNAKA
GEZGN Prof. Dr. Suat, Basnda Fotoraflk, stanbul niversitesi letiim Fakltesi Yaynlar, stanbul, 2002. YKSEL Erkan- Halil brahim GRCAN, Haber Toplama ve Yazma, Tablet Yaynevi, Konya, 2005. HOHENBERG John, Gazetecilik Meslei, Trkiye Gazeteciler Cemiyeti Yaynlar, stanbul, 1968. ALGAN, E.. Fotoraf Okuma, zm letiim Hizmetleri Ltd. Eskiehir, 1999. Bilim ve Teknik Dergisi Austos 2001 says www.fotomuhabiri.com www.fotografdergisi.com/ www.fotografya.gen.tr/issue-13 www.fotokritik.com www.haber3.com www.byegm.gov.tr/seminerler www.forumuz.biz/fotografcilik_dersleri www.fototrek.com/bakis_acisi_tavsiye www.jurnal.net/yazilar http://blueye.blogcu.com www.cumhuriyet.edu.tr/akademik GK Gkhan, stanbul Aydn Doan letiim Meslek Lisesi Meslek Dersi retmeni, Yaymlanmam Ders Notlar. KOCAMAN lhan, stanbul Maka Akif Tunel Anadolu Teknik Lisesi Gazetecilik Blm Meslek Dersi retmeni, Yaymlanmam Ders Notlar. Cumhuriyet Gazetesi Fotoraf Arivi Zaman Gazetesi Fotoraf Arivi

46