CHNG 1. MT S VN CHUNG V CNG NGH (5 TIT) .............................4 1.1. Khi nim v vai tr ca cng ngh .........................................................................4 1.1.1.

. Khi nim cng ngh.............................................................................................4 1.1.2. Cc b phn cu thnh cng ngh.........................................................................6 1.1.2.1. Cng ngh hm cha trong cc vt th..........................................................6 1.1.2.2. Cng ngh hm cha trong k nng cng ngh ca con ngi lm vic trong cng ngh............................................................................................................7 1.1.2.3. Cng ngh hm cha trong khung th ch xy dng cu trc t chc:....7 1.1.2.4. Cng ngh hm cha trong cc d liu c t liu ho c s dng trong cng ngh............................................................................................................7 1.1.3. Phn loi cng ngh.............................................................................................10 1.1.4. Vai tr ca cng ngh..........................................................................................12 1.1.4.1. Cng ngh v tng trng kinh t................................................................12 1.1.4.2. Cng ngh v cnh tranh..............................................................................13 1.2.1. Khi nim v cc iu kin i mi cng ngh..................................................15 1.2.2. Cc hnh thc i mi cng ngh........................................................................16 1.2.2.1. i mi cng ngh theo tnh sng to..........................................................16 1.2.1.2. i mi cng ngh theo s p dng............................................................17 1.2.3. Cc nhn t nh hng n i mi cng ngh..................................................17 1.2.3.1. Th trng.....................................................................................................17 1.2.3.2. Nhu cu.........................................................................................................17 1.2.3.4. Hot ng R&D............................................................................................17 1.2.3.5. Cnh tranh.....................................................................................................17 1.2.3.6. Cc chnh sch quc gia h tr i mi.......................................................17 CHNG 2. NH GI V D BO CNG NGH (LT: 8; TH: 2 TIT)...................18 2.1. nh gi cng ngh...................................................................................................18 2.1.1. Khi nim.............................................................................................................18 2.1.2. S tng tc gia cng ngh v mi trng xung quanh...................................18 2.1.2.1. Cc yu t cng ngh. ..................................................................................18 2.1.2.2. Cc yu t kinh t. .......................................................................................18 2.1.2.3. Cc yu t u vo. ......................................................................................19 2.1.2.4. Cc yu t mi trng. ................................................................................19 2.1.2.5. Cc yu t dn s. ........................................................................................19 2.1.2.6. Cc yu t vn ha - x hi. ........................................................................19 2.1.2.7. Cc yu t chnh tr - php l. .....................................................................19 2.1.3. S cn thit ca vic nh gi cng ngh ..........................................................19 2.1.4. Cc loi hnh nh gi cng ngh .......................................................................20 a. nh gi cng ngh nh hng vn ................................................................20 b. nh gi cng ngh nh hng d n.................................................................20 c. nh gi cng ngh nh hng chnh sch.........................................................21 d. nh gi cng ngh nh hng cng ngh..........................................................21 2.1.5. T chc nh gi cng ngh ...............................................................................21 2.1.5.1. Ni dung tng qut nh gi cng ngh.......................................................21 2.1.5.2. nh gi cng ngh doanh nghip............................................................23 2.1.6. Cc cng c v k thut s dng trong nh gi cng ngh..............................24 2.1.6.1. Cc cng c v k thut................................................................................24

2.1.6.2. Phng php phn tch chi ph li ch p dng trong nh gi cng ngh ....................................................................................................................................26 2.1.6.3. Nhn xt v thc hnh nh gi cng ngh.................................................28 2.1.6.4. nh gi v d bo cng ngh: Kinh nghim ca n ..........................28 2.2. D BO CNG NGH...........................................................................................34 2.2.1. Khi nim.............................................................................................................34 2.2.2. S cn thit ca d bo cng ngh......................................................................34 2.2.3. Phng php d bo cng ngh..........................................................................35 2.2.4. K thut d bo cng ngh..................................................................................35 2.2.4.1. Delphi............................................................................................................36 2.2.4.2. ng cong xu hng..................................................................................37 2.2.4.3. Cy thch hp................................................................................................38 CHNG 3. XY DNG CHIN LC PHT TRIN V NG DNG CNG NGH (LT:8; TH: 2 TIT)..................................................................................................40 3.1. Bn cht v vai tr ca chin lc pht trin v ng dng cng ngh..............40 3.1.1. Bn cht ca chin lc pht trin v ng dng cng ngh...............................40 3.1.1.1. Khi nim chin lc pht trin quc gia....................................................40 3.1.1.2. Chin lc pht trin cng ngh thng tin v truyn thng Vit Nam.......40 3.1.1.3. Khi nim chin lc v ng dng cng ngh ca ngnh v doanh nghip. ....................................................................................................................................41 3.1.1.4. Chin lc v ng dng cng ngh ca ngnh bu chnh vin thng v cng ngh thng tin....................................................................................................41 3.1.2. Phn loi ca chin lc pht trin v ng dng cng ngh..............................42 3.1.2.1. Chin lc dn u.......................................................................................42 3.1.2.2. Chin lc thch thc...................................................................................42 3.1.2.4. Chin lc chi ph thp.................................................................................47 3.1.2.5. Chin lc t lc truyn thng....................................................................47 3.1.2.6. Chin lc lin kt........................................................................................47 3.1.2.7. Chin lc hiu qu mng li....................................................................48 3.1.3. Vai tr ca chin lc pht trin v ng dng cng ngh..................................50 3.2. Ni dung chin lc pht trin v ng dng cng ngh.......................................52 3.3. Phng php xy dng chin lc pht trin v ng dng cng ngh..............52 3.3.1. D bo cng ngh................................................................................................52 3.3.2. Phn tch cnh tranh v nhng yu cu t ra.....................................................52 3.3.3. Xc nh cc ngun lc.......................................................................................52 3.3.4. Xc nh nhim v chin lc.............................................................................52 CHNG 4. CHUYN GIAO CNG NGH (LT: 12; TH: 2 TIT)................................52 4.1. Khi nim v phn loi chuyn giao cng ngh....................................................52 4.1.1. Khi nim chuyn giao cng ngh......................................................................52 4.1.1.1. nh ngha tng qut....................................................................................52 4.1.1.2. Theo Ngh nh 45/1998/N - CP:..............................................................52 4.1.1.3. Theo UNCTAD.............................................................................................52 4.1.1.4. Theo (N.Sharif).............................................................................................52 4.1.1.5. Theo (J. Dunning).........................................................................................52 4.1.1.6. Theo quan im qun l cng ngh.............................................................53 4.1.2. iu kin chuyn giao cng ngh.......................................................................53

4.1.3. Phn loi cc phng thc chuyn giao cng ngh............................................53 4.1.3.1. Khi nim......................................................................................................53 4.1.3.2. Cc phng thc chuyn giao cng ngh....................................................54 4.2. Vai tr ca chuyn giao cng ngh.........................................................................54 4.3. Hnh thc chuyn giao cng ngh...........................................................................54 4.4. La chn cng ngh chuyn giao............................................................................54 4.5. Trnh t chuyn giao cng ngh..............................................................................54 4.5.1. Giai on chun b...............................................................................................54 4.5.2. Giai on thc hin..............................................................................................54 4.5.3. Giai on nghim thu v s dng........................................................................54 4.6. Hp ng chuyn giao chuyn giao cng ngh......................................................54 4.6.1. Ni dung ca hp ng chuyn giao cng ngh.................................................54 4.6.2. nh gi cng ngh c chuyn giao................................................................54 4.6.3. Phng thc thanh ton.......................................................................................54 CHNG 5. QUN L CNG NGH (LT: 5; TH: 1 TIT)............................................54 5.1. Khi nim qun l cng ngh..................................................................................54 5.2. C s qun l cng ngh ........................................................................................54 5.3. Ni dung qun l cng ngh.....................................................................................54 5.4. M hnh qun l cng ngh .....................................................................................54 5.5. Bin php qun l cng ngh...................................................................................54

CHNG 1. MT S VN CHUNG V CNG NGH (5 TIT)

1.1. Khi nim v vai tr ca cng ngh 1.1.1. Khi nim cng ngh
Trong qu trnh i mi qun l kinh t Vit Nam, chuyn i t c ch k hoch ho tp trung sang c ch th trng theo nh hng x hi ch ngha, nhiu thut ng kinh t - k thut du nhp vo Vit Nam, trong s c thut ng cng ngh. C th ni cng ngh xut hin ng thi vi s hnh thnh x hi loi ngi. T cng ngh xut pht t ch Hy Lp(teknve Tenkhne) c ngha l mt cng ngh hay mt k nng, v (oyo logos ) c ngha l mt khoa hc, hay s nghin cu. Nh vy thut ng technology (Ting Anh) hay technologie (Ting Php) c ngha l khoa hc v k thut hay s nghin cu c h thng v k thut thng c gi l Cng ngh hc. Vit Nam, cho n nay cng ngh thng c hiu l qu trnh tin hnh mt cng on sn xut, l thit b thc hin mt cng vic (do cng ngh thng l tnh t ca cm thut ng nh: qui trnh cng ngh, thit b cng ngh, dy chuyn cng ngh). Cch hiu ny c xut x t nh ngha trong t in k thut ca Lin X trc y: Cng ngh l tp hp cc phng php gia cng, ch to, lm thay i trng thi, tnh cht, hnh dng nguyn, vt liu hay bn thnh phm s dng trong qu trnh sn xut to ra sn phm hon chnh. Theo nhng quan nim ny, cng ngh ch lin quan n sn xut vt cht. T nhng nm 60 ca th k XX, khi u t M ri Ty u s dng thut ng cng ngh ch cc hot ng mi lnh vc, cc hot ng ny p dng nhng kin thc l kt qu ca nghin cu khoa hc ng dng mt s pht trin ca khoa hc trong thc tin nhm mang li hiu qu cao hn trong hot ng ca con ngi. Khi nim cng ngh ny dn dn c chp nhn rng ri trn th gii, v d th hin vic thay i tn gi ca cc tp ch ln trn th gii, nh Tp ch khoa hc v k thut Science et technique i thnh Khoa hc v cng ngh - Science et technogie Vit Nam, Ngh quyt 26 ca b chnh tr, Ban chp hnh Trung ng ng Cng sn Vit Nam kho VI (1991) mang tn Ngh quyt v khoa hc cng ngh. Nh vy thut ng cng ngh dc s dng chnh thc nc ta. Nm 1992, y ban khoa hc k thut Nh nc i thnh B khoa hc cng ngh v Mi trng (nay l B khoa hc - cng ngh). Mc du c s dng kh rng ri trn th gii, song vic a ra mt nh ngha cng ngh li cha c c s thng nht. l do s lng cc cng ngh hin c nhiu n mc khng th thng k c, cng ngh li ht sc a dang, khin nhng ngi s dng mt cng ngh c th trong nhng iu kin v hon cnh khng ging 4

nhau s dn n s khi qut ca h v cng ngh s khc nhau. Bn cnh s pht trin nh v bo ca khoa hc cng ngh lm thay i nhiu quan nim c tng nh vnh cu, cng l nguyn nhn dn n s khng thng nht trn. Vic a ra mt nh ngha khi qut c bn cht ca cng ngh l vic cn thit, bi v khng th qun l cng ngh, mt khi cha xc nh r n l ci g. Cc t chc quc t v Khoa hc cng ngh c nhiu c gng trong vic a ra mt nh ngha cng ngh c th dung ho cc quan im, ng thi to thun li cho vic pht trin v ho nhp cc quc gia trong tng khu vc v trn phm vi ton cu. C bn kha cnh cn bao qut trong nh ngha cng ngh, l: Kha cnh cng ngh l my bin i Kha cnh cng ngh l mt cng c Kha cnh cng ngh l kin thc Kha cnh cng ngh hm cha trong cc dng hin thn ca n. Kha cnh th nht cp n kh nng lm ra vt, ng thi cng ngh phi p ng mc tiu khi s dng v tho mn yu cu v mt kinh t nu n mun c p dng trn thc t. y l im khc bit gia khoa hc v cng ngh. Kha cnh th hai nhn mnh cng ngh l mt sn phm ca con ngi, do con ngi c th lm ch c n v n hon ton khng phi l ci hp en huyn b i vi cc nc ang pht trin. V l mt cng c nn cng ngh c mi quan h cht ch i vi con ngi v c cu t chc. Kha cnh kin thc ca cng ngh cp n ct li ca mi hot ng cng ngh l kin thc. N bc b quan nim cng ngh phi l cc vt th, phi nhn thy c. c trng kin thc khng nh vai tr dn ng ca khoa hc i vi cng ngh, ng thi nhn mnh rng khng phi cc quc gia c cc cng ngh ging nhau s t c kt qu nh nhau. Vic s dng mt cng ngh i hi con ngi cn phi c o to v k nng, trang b kin thc v phi lun cp nht nhng kin thc . Kha cnh th t cp n vn : cng ngh d l kin thc song vn c th c mua, c bn. l do cng ngh hm cha trong cc vt th to nn n. Trung tm chuyn giao cng ngh khu vc Chu v Thi Bnh Dng (The Asian and Pacific Center For Transfer of Technology APCTT) coi cng ngh hm cha trong bn thnh phn: k thut, k nng con ngi, thng tin v t chc. Xut pht t cc kha cnh trn, chng ta tha nhn nh ngha cng ngh do U ban Kinh t v X hi khu vc Chu Thi Bnh Dng (Economic and Social Commission for Asia and the Pacific ESCAP) a ra:

Cng ngh l kin thc c h thng v quy trnh v k thut dng ch bin vt liu v thng tin. N bao gm kin thc, thit b, phng php v cc h thng dng trong vic to ra hng ho v cung cp dch v. nh ngha cng ngh ca ESCAP c coi l bc ngot trong quan nim v cng ngh. Theo nh ngha ny, khng ch sn xut vt cht mi dng cng ngh, m khi nim cng ngh c m rng ra tt c cc lnh vc hot ng x hi. Nhng lnh vc cng ngh mi m dn tr thnh quen thuc: cng ngh thng tin, cng ngh ngn hng, cng ngh du lch, cng ngh vn phng Cng cn lu rng, trong nhiu trng hp khi cn thit, ngi ta vn tha nhn nhng nh ngha cng ngh khc cho mt mc ch no . V d, trong l thuyt t chc, ngi ta coi cng ngh l khoa hc v ngh thut dng trong sn xut, phn phi hng ho v dch v; trong Lut khoa hc v cng ngh ca Vit Nam, quan nim: Cng ngh l tp hp cc phng php, quy trnh, k nng, b quyt, cng c, phng tin dng bin i cc ngun lc thnh sn phm. Mi trng cng ngh.

Ngun lc Hot ng sn xut Cng ngh

Hng ho

Dch v

Hnh 1.1. Cng ngh l cng c bin i.

1.1.2. Cc b phn cu thnh cng ngh 1.1.2.1. Cng ngh hm cha trong cc vt th
Bao gm: Cc cng c, thit b, my mc, phng tin v cc cu trc h tng khc. Trong cng ngh sn xut, cc vt th ny thng lm thnh dy chuyn thc hin qu trnh bin i (thng gi l dy chuyn cng ngh), ng vi mt qui trnh cng ngh nht nh, m bo tnh lin tc ca qu trnh cng ngh. C th gi thnh phn ny l phn k thut (Technoware k hiu T).

1.1.2.2. Cng ngh hm cha trong k nng cng ngh ca con ngi lm vic trong cng ngh
Bao gm: kin thc, kinh nghim, k nng do hc hi, tch lu c trong qu trnh hot ng, n cng bao gm cc t cht ca con ngi nh tnh sng to, s khn ngoan, kh nng phi hp, o c lao ng C th gi thnh phn ny l phn con ngi (Humanware k hiu H).

1.1.2.3. Cng ngh hm cha trong khung th ch xy dng cu trc t chc:

Nhng qui nh v trch nhim, quyn hn, mi quan h, s phi hp ca cc c nhn hot ng trong cng ngh, k c nhng qui trnh o to cng nhn, b tr sp xp thit b nhm s dng tt nht phn k thut v phn con ngi. C th gi thnh phn ny l phn t chc (Orgaware k hiu O).

1.1.2.4. Cng ngh hm cha trong cc d liu c t liu ho c s dng trong cng ngh
bao gm cc d liu v phn k thut, v phn con ngi v phn t chc. V d, d liu v phn k thut nh: Cc thng s v c tnh ca thit b, s liu v vn hnh thit b, duy tr v bo dng, d liu nng cao v d liu thit k cc b phn ca phn k thut. C th gi thnh phn ny l phn thng tin ca cng ngh (Inforware k hiu I). Cc thnh phn ca mt cng ngh c quan h mt thit, b sung cho nhau, khng th thiu bt c thnh phn no. Tuy nhin, c mt gii hn ti thiu cho mi thnh phn c th thc hin qu trnh bin i, ng thi c mt gii hn ti a cho mi thnh phn hot ng bin i khng mt i tnh ti u hoc tnh hiu qu. Nu khng hiu chc nng v mi tng h gia cc thnh phn ca cng ngh, c th dn n lng ph trong u t trang thit b do cc thnh phn khc khng tng xng (hay khng ng b) khin trang thit b, my mc khng pht huy ht tnh nng ca chng. Phn k thut l ct li ca bt k cng ngh no. Nh my mc, thit b, phng tin, con ngi tng c sc mnh c bp v tr tu. Bt k mt qu trnh bin i no cng c th m t thng qua bn c tnh: mc nng lng pht ra, mc phc tp, cc x l v cng c cn dng, nng sut v mc chnh xc c th t c. Xt trn bn c tnh , my mc t c kt qu cao hn con ngi nh: nhanh hn, mnh hn, phc tp hn v chnh xc hn. dy chuyn cng ngh c th hot ng c, cn c s lin kit gia phn k thut, phn con ngi v phn thng tin. Con ngi lm cho my mc hot ng, ng thi con ngi cn c th ci tin, m rng cc tnh nng ca n. Do mi tng tc gia phn k thut, con ngi, thng tin, nn khi phn k thut c nng cp, th phn con ngi, phn thng tin cng c nng cp tng ng. Con ngi ng vai tr ch ng trong bt k cng ngh no. Trong cng ngh sn xut, con ngi c hai chc nng: iu 7

hnh v h tr. Chc nng iu hnh gm: vn hnh my mc, gim st my mc hot ng. Chc nng h tr gm bo dng, bo m cht lng, qun l sn xut. S phc tp ca con ngi khng ch ph thuc vo k nng lm vic m cn tng thi ca tng c nhn i vi cng vic. Con ngi quyt nh mc hiu qu ca phn k thut. iu ny lin quan n thng tin m con ngi c trang b v hnh vi (thi ) ca h di s iu hnh ca t chc. Phn thng tin biu hin cc tri thc c tch lu trong cng ngh, n gip tr li cu hi Lm ci g know what v Lm nh th no know how. Nh cc tri thc p dng trong cng ngh m cc sn phm ca n c cc c trng m sn phm cng loi ca cc cng ngh khc lm ra khng th c c. Do phn thng tin thng c coi l sc mnh ca mt cng ngh. Tuy nhin sc mnh ca cng ngh li ph thuc con ngi , bi v con ngi trong qu trnh s dng s b sung, cp nht cc thng tin ca cng ngh. Mt khc, vic cp nht thng tin ca cng ngh p ng vi s tin b khng ngng ca khoa hc. Phn t chc ng vai tr iu ha, phi hp ba thnh phn trn ca cng ngh thc hin hot ng bin i mt cch hiu qu. N l cng c qun l: lp k hoch, t chc b my, b tr nhn s, ng vin thc y v kim sot mi hot ng trong cng ngh. nh gi vai tr ca phn t chc, ngi ta coi n l ng lc ca cng ngh. Mc phc tp ca phn t chc trong cng ngh ph thuc vo mc phc tp ca ba thnh phn cn li ca cng ngh. Do khi thay i trong cc thnh phn , phn t chc cng phi c ci t cho ph hp. Cc thnh phn ca cng ngh c nhng mc tinh vi (Degrees of sophistication) khc nhau. Chng hn i vi thnh phn T v H, mc tinh vi tng dn nh sau: - T (phng tin): th cng - ng lc - vn nng - chuyn dng - t ng my tnh ho - tch hp. - H (nng lc): vn hnh - lp t - sa cha - m phng - thch nghi - ci tin - i mi. Mc tinh vi ca cc thnh phn cng ngh c xu hng tng ln (bt u t thnh phn T). iu ny dn n mc tinh vi ca hot ng sn xut cng tng, do s ng gp ca cc thnh phn cng ngh. c trng cho s ng gp ca cng ngh vo hot ng sn xut ngi ta dng mt hm hi l h s ng gp ca cng ngh (Technology contribution coefficient TCC). TCC = T t H h I i O o 1 Trong : T, H, I, O: ng gp ring ca cc thnh phn cng ngh. t, h, I, o: l cng ng gp ca cc thnh phn cng ngh tng ng, n th hin tm quan trng ca mi thnh phn cng ngh trong mt cng ngh, qui c:

t + h + i + o = 1 S phn tch h s ng gp ca cng ngh c th l c s nh gi hm lng cng ngh gia tng (Technology content added TCA) doanh nghip. TCA = TCO TCI = .TCC.VA Trong : TCO: hm lng cng ngh ca cc u ra. TCI: hm lng cng ngh ca cc u vo. : h s mi trng cng ngh m ti hot ng sn xut din ra ( 1). TCC: h s ng gp ca cng ngh. VA: gi tr gia tng. Nu xc nh c gi tr ng gp ring ca cc thnh phn cng ngh, c th v c th THIO.

Doanh nghip 1 Doanh nghip 2

I Hnh 1.2. th THIO. Hnh 1.2 cho thy th THIO ca 2 doanh nghip trong cng mt ngnh nhng cc thnh phn cng ngh c mc tinh vi khc nhau (do vy ng gp ring cng khc nhau). Cng ng gp ca mt thnh phn cng ngh th hin tim nng ca thnh phn cng ngh trong vic nng cao gi tr ca hm h s ng gp.

H T

Hnh 1.3. Minh ha mi quan h gia bn thnh phn cng ngh. Hnh 1.3 m t mi quan h gia bn thnh phn ca mt cng ngh, trong phn H nh b no, phn T nh tri tim, khng kh chung quanh nh thng tin I, tt c nm trong ngi nh t chc O.

1.1.3. Phn loi cng ngh

Hin nay s lng loi cng ngh nhiu n mc khng th xc nh chnh xc, do vic phn loi chnh xc, chi tit cc loi cng ngh l iu kh thc hin. Ty theo mc ch, c th phn loi cng ngh nh sau: Theo tnh cht: C cc loi cng ngh sn xut; cng ngh dch v; cngngh thng tin; cng ngh gio dc o to. Theo ISO 8004.2, Dch v c bn loi: -Ti chnh, ngn hng, bo him, t vn -Tham quan, du lch, vn chuyn -T liu, thng tin -Hun luyn, o to Theo ngnh ngh: C cc loi cng ngh cng nghp, nng nghip, cng ngh sn xut hng tiu dng, cng ngh vt liu.

10

Theo sn phm: Ty thuc vo loi sn phm c cc loi cng ngh tng ng nh cng ngh thp, cng ngh xi mng, cng ngh t Theo c tnh cng ngh: Cng ngh n chic, cng ngh hng lot, cng ngh lin tc. Trong phm vi qun l cng ngh, mt s loi cng ngh c cp nh di y: Theo trnh cng ngh (cn c mc phc tp, hin i ca cc thnh phn cng ngh), c cc cng ngh truyn thng, cng ngh tin tin, cng ngh trung gian. Cc cng ngh truyn thng thng l th cng, c tnh c o, tinh xo cao, song nng sut khng cao v cht lng khng ng iu. Cc cng ngh truyn thng c ba c trng c bn: tnh cng ng, tnh n nh v tnh lu truyn. Cc cng ngh tin tin l thnh qu khoa hc hin i, nhng cng ngh ny c nng sut cao, cht lng tt v ng iu, gi thnh sn phm ca chng h. Cng ngh trung gian nm gia cng ngh tin tin v truyn thng xt v trnh cng ngh. Theo mc tiu pht trin cng ngh c cng ngh pht trin, cng ngh dn dt, cng ngh thc y. Cc cng ngh pht trin bao gm cc cng ngh bo m cung cp cc nhu cu thit yu cho x hi nh: n, , mc, i li Cc cng ngh thc y bao gm cc cng ngh to nn s tng trng kinh t trong quc gia. Cc cng ngh dn dt l cc cng ngh c kh nng cnh tranh trn th trng th gii. Theo gc mi trng c cng ngh nhim v cng ngh sch Cng ngh sch l cng ngh m qu trnh sn xut tun theo iu kin gim nh hng nhim n mi trng, s dng cc ngun nguyn liu th v nng lng vi chi ph hp l v kinh t (Cng ngh thn mi trng). Theo c th ca cng ngh c th chia cng ngh thnh hai loi: cng ngh cng v cng ngh phn mm. Cch phn loi ny xut pht t quan nim cng ngh gm bn thnh phn trong phn k thut c coi l phn cng, ba phn cn li c coi l phn mm ca cng ngh. Mt cng ngh m phn cng ca n c nh gi l ng vai tr ch yu th cng ngh c coi l cng ngh cng v ngc li. Cng c quan nim coi cng ngh cng l cng ngh kh thay i; cn cng ngh mm l cng ngh c chu trnh sng ngn, pht trin nhanh. Theo u ra ca cng ngh c cng ngh sn phm v cng ngh qu trnh: Cng ngh sn phm lin quan n thit k sn phm (thng bao gm cc phn mm thit k

11

sn phm) v vic s dng, bo dng sn phm (thng bao gm cc phn mm s dng sn phm); trong khi cng ngh qu trnh ch to cc sn phm c thit k (lin quan n bn thnh phn cng ngh). Cui cng mt loi cng ngh mi xut hin lm o ln cn bn cch phn loi cng ngh truyn thng, l cc cng ngh cao (Hightech-Advanced Technology). Theo quan nim mt s t chc quc t, ngnh cng ngh cao phi c c im nh sau: Cha ng n lc quan trng v nghin cu trin khai (NC&TK R&D) C gi tr chin lc i vi quc gia Sn phm c i mi nhanh chng u t ln cng ri ro cao

Thc y c sc cnh tranh v hp tc quc t trong nghin cu trin khai, sn xut v tm kim th trng trn qui m ton quc. Nh vy, cng ngh cao l cng ngh c kh nng m rng phm vi, hiu qu ca cc cng ngh hin c nh tch hp cc thnh tu khoa hc cng ngh tin tin. Tiu chun quan trng nht ca mt cng ngh cao l hm lng nghin cu trin khai cao v t l chi ph nghin cu trin khai phi cao hn mc chi ph trung bnh cho nghin cu trin khai trong gi bn sn phm (v d hin nay l 11,4% so vi mc trung bnh l 4%). Cc nc pht trin thuc t chc OECD xc nh 6 ngnh cng ngh cao nh sau: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Cng ngh hng khng v tr Tin hc v thit b vn phng in t v cu kin in t Dc phm Ch to kh c o lng Ch to thit b in.

1.1.4. Vai tr ca cng ngh 1.1.4.1. Cng ngh v tng trng kinh t
J.Schumpeter l mt trong nhng nh kinh t u tin ca th k 20 nh gi vai tr quan trng ca cng ngh trong tng trng kinh t. T th chin th hai c nhng n lc nhm xc nh s ng gp ca cng ngh vo tng trng kinh t. Mt trong nhng nghin cu u tin do R.Solow thc hin cho thy ch c 10 13% s tng nng sut Hoa k t nm 1909 n nm 1949 l do tch t t bn, phn cn li ch yu do tin b cng ngh. Mt nghin cu v tng trng kinh t ca Anh do Denison thc hin (1968) cho thy trong giai on 1950 1962 ch c 10% s 12

tng sn lng/u ngi l do gia tng v nhn lc v vt liu, 45% do gia tng v kin thc, 45% do nng cao trnh cho lc lng lao ng v do kinh t theo qui m (Economies of Scale). S ng gp ca cng ngh vo tng trng kinh t nh vo u t nh my v thit b mi, s dng nhn lc c k nng v kin thc cao hn, hoc do ci tin v i mi cng ngh. Theo R.Solow, s pht trin cng ngh thc y tng trng kinh t trong di hn. Bo co Technology in the national interest (1996) ca Hi ng khoa hc v cng ngh quc gia Hoa k nhn mnh cng ngh l ng lc ca tng trng kinh t v thnh qu ca cc cng ty gp phn vo tng trng kinh t, c lin quan cht ch vi vic s dng cng ngh. Do vy, chnh ph thc hin cc bin php nhm h tr cho pht trin cng ngh: H tr trc tip cho R&D v thng mi ho cng ngh. Thc hin cc chnh sch ti chnh, u t khuyn khch cc hot ng R&D. Chnh sch cng ngh phi h tr cho cc mc tiu gio dc v o to.

Mt s nh kinh t cho rng co th xc nh c cc chu k tng trng kinh t di hn c thc y bi s thay i cng ngh. Theo h, trong thi k cch mng cng nghip, chnh s pht trin ca nng lng hi nc lm cc nn kinh t chu u v Hoa k pht trin. in lc v ng c t trong ng gp phn ln cho s tng trng kinh t mnh m trong giai on gia th k 20. V n nay, cc cng ngh mi nh cng ngh thng tin ang to nn mt ln sng tng trng kinh t mi. S pht trin ca cng ngh thng tin cn ko theo mt tc ng quan trng khc l ph bin mt m hnh t chc sn xut mi. Vai tr quan trng ca vic s dng cng ngh thng tin th hin mt t l u t ca cc doanh nghip. Nghin cu cho thy vic u t vo cng ngh thng tin lm tng hiu qu hot ng ca cc doanh nghip c t chc li lao ng, nhng li lm gim nng sut chung ca cc yu t sn xut ca nhng doanh nghip khng t chc li lao ng. Nh vy, nu u t vo cng ngh thng tin c i km vi cc bin php t chc li lao ng th s l mt cng c tt doanh nghip pht huy ti a nng lc ca mnh. Nu khng, ngi ta s nhn thy my vi tnh khp ni, nhng ch c mt s trong pht huy c hiu qu. y chnh l biu hin ca nghch l Solow.

1.1.4.2. Cng ngh v cnh tranh

Mt ni dung quan trng ca Qun tr cng ngh (Management of technology MOT) l xc nh vai tr ca cng ngh trong cnh tranh ca doanh nghip trong nn kinh t v a ra nhng quyt nh v cng ngh hoc chnh sch cng ngh nhm to li th cnh tranh. Do vy, nh qun tr cn phn tch v hiu r mi quan h gia cng ngh v chin lc cnh tranh hoc li th cnh tranh ca doanh nghip. M.Porter, khi phn tch chin lc cnh tranh tm tt tm quan trng ca cng ngh i vi cnh tranh: S

13

thay i cng ngh l mt trong nhng yu t chnh thc y cnh tranh. N gi vai tr quan trng trong s thay i c cu cng nghip v trong vic to ra nhng ngnh cng nghip mi. Xt v mt cng ngh, doanh nghip c th to c li th cnh tranh khi s dng AMT (Advanced Manufacturing Technologies). Sau y l c im ca mt s cng ngh thuc AMT: - T ng ho vn phng (OA): C th c xem l t ng ho cc qu trnh ca vn phng bng cc cng ngh thch hp. T ng ho vn phng cho php: + To ra nhiu thng tin thng mi. + Quay vng nhanh cc t liu thng mi. + Gim sai st trong qun l. + Phc v khch hng tt hn. + Nng cao kh nng ra quyt nh - Thit k c s tr gip ca my tnh (Computer Aided Design CAD): Mc tiu ca CAD l t ng ho tng bc, tin ti t ng ho cao trong thit k sn phm. Li ch ca CAD: + Nng cao nng sut v v thit k. + Rt ngn thi gian k t khi nhn n t hng n khi giao sn phm. + Cho php phn tch, thit k mt cch c th v hiu qu hn. + Gim sai st trong thit k. + Cc tnh ton trong thit k t chnh xc cao hn. + D dng tiu chun ho trong thit k - Ch to c s tr gip ca my tnh (Computer Aided Manufacturing CAM): M phng qu trnh ch to, lp trnh ch to sn phm trn cc my cng c t ng (Computer Numerical Control CNC). u im ca CAM: + Tng nng sut lao ng. + Nng cao cht lng sn phm. + Gim din tch sn xut. + p ng nhanh chng nhu cu ca khch hng. + Ci thin iu kin lm vic ca cng nhn CAD v CAM tch hp li thnh h thng CAD/CAM. H thng ny c s dng ngy cng hiu qu trong cng nghip: ngnh da giy, ngnh dt, sn xut hng tiu dng, thc phm, ch to my ng lc, my in, thit b in t, phng tin giao thng - Cng ngh nhm (GT): L mt khi nim sn xut khi cc chi tit c gia cng theo nhm da vo c tnh kt cu hoc qui trnh cng ngh. GT cho php: 14

+ Hon thin khu thit k v tng tnh tiu chun ho ca thit k. + Gim khi lng cng vic trong khu x l vt liu. + Gim thi gian chun b sn xut, thi gian sn xut. + n gin ho vic lp qui trnh sn xut v rt ngn chu k sn xut - H thng ch to linh hot (Flexible Manufacturing System FMS): L h thng c trnh t ng ho cao, c s dng ch to nhiu loi chi tit. FMS bao gm cc my CNC, robot, h thng cung cp chng trnh iu khin ton b cng vic Cc u im: + Tng tnh linh hot. + X l nhiu loi vt liu. + Gim gi thnh, gim chi ph cho dng c ct. + Tng h s s dng my. + Gim ph liu. + Gim mt bng sn xut. + Tng nng sut lao ng. + Nng cao cht lng sn phm

1.2. i mi cng ngh 1.2.1. Khi nim v cc iu kin i mi cng ngh

Lch s pht trin x hi loi ngi tri qua nhiu giai on, mi giai on gn lin vi s xut hin v pht trin ca mt loi hnh k thut c trng quyt nh s pht trin ca x hi loi ngi giai on . Thi k pht trin cao hn thi k trc l nh s xut hin v pht trin ca cc cng c lao ng bng . Thi k li c thay th bi thi k ng c mc pht trin cao hn vi s xut hin v pht trin ca vic sn xut v s dng cc cng c sn xut bng ng. Chnh kh nng d ch to thnh cc cng c lao ng khc nhau ca ng v tnh hiu qu cao hn ca cc cng c ny lm cho cht lng sng ca con ngi c nng cao hn n th k XVIII tt c cc h thng k thut m loi ngi s dng lc dn c thay i l ngun ng lc, vi s ra i ca my hi nc ngun ng lc mi thay th ngun ng lc truyn thng l sc lc c bp ca con ngi v gia sc v mt phn nh sc mnh t nhin nh sc gi, sc nc. l mt trong cc yu t to nn cuc cch mng cng nghip ln th nht, lm thay i b mt ca th gii. Ngy nay vic ng dng cc thnh tu ca cng ngh thng tin l mt xu th tt yu ca h thng cng ngh ton cu v ang mang li nhng hiu qu to ln i vi s

15

pht trin ca tng doanh nghip, mi quc gia v ton th gii, nh lin tc i mi cng ngh. Vy i mi cng ngh l g? chnh l cp cao nht ca thay i cng ngh v l qu trnh quan trng nht ca s pht trin i vi tt c cc h thng cng ngh. C quan im cho rng i mi cng ngh l s hon thin v pht trin khng ngng cc thnh phn cu thnh cng ngh da trn cc thnh tu khoa hc nhm nng cao hiu qu kinh t ca sn xut kinh doanh v qun l kinh t, x hi. Vi quan im ny mt s thay i trong cc thnh phn cng ngh d nh cng c coi l i mi cng ngh, thc ra cc hot ng ny nn coi l ci tin cng ngh th chnh xc hn. Mt khc, h thng cng ngh m con ngi ang s dng c tnh phc tp v a dng cao, ch mt loi sn phm c th dng rt nhiu loi cng ngh khc nhau, do nu xp tt c cc thay i nh v cng ngh thuc v i mi cng ngh th vic qun l i mi cng ngh l vic lm khng c tnh kh thi. c th qun l c cc hot ng i mi th cn tp trung vo nhng hot ng c bn. Do ta c th a ra khi nim i mi cng ngh nh sau: i mi cng ngh l vic ch ng thay th phn quan trng (c bn, ct li) hay ton b cng ngh ang s dng bng mt cng ngh khc tin tin hn, hiu qu hn. i mi cng ngh c th ch nhm gii quyt cc bi ton ti u cc thng s sn xut nh nng sut, cht lng, hiu qu (i mi qu trnh) hoc c th nhm to ra mt sn phm, dch v mi phc v th trng (i mi sn phm). i mi cng ngh c th l a ra hoc ng dng nhng cng ngh hon ton mi (v d sng ch cng ngh mi) cha c trn th trng cng ngh hoc l mi ni s dng n ln u v trong mt hon cnh hon ton mi (v d i mi cng ngh nh chuyn giao cng ngh theo chiu ngang).

1.2.2. Cc hnh thc i mi cng ngh

i mi cng ngh c th c phn loi theo tnh sng to v theo s p dng.

1.2.2.1. i mi cng ngh theo tnh sng to

Gm i mi gin on (Discontinuous Innovation) v i mi lin tc (Continuous Innovation). + i mi gin on cn gi l i mi cn bn (Radical Innovation), th hin s t ph v sn phm v qu trnh, to ra nhng ngnh mi hoc lm thay i nhng ngnh chn mui. i mi ny to nn li th cnh tranh cho doanh nghip trn th trng mi. + i mi lin tc cn gi l i mi tng dn (Incremental Innovation), nhm ci tin sn phm v qu trnh duy tr v th cnh tranh ca doanh nghip trn th trng hin c. i mi lin tc doanh nghip ng gp ng k cho sn xut. Th d nh trong ngnh lc du Hoa K, i mi lin tc trong thi gian 30 nm cho php gim i 98% 16

lao ng, 80% vn, tit kim 50% nng lng cho mi n v sn phm. Argentina, ti nh my thp Acindar, cc k s a phng c th tng sn lng t 66 n 130% ch yu nh vo i mi lin tc, mc d cng ngh y lc hu.

1.2.1.2. i mi cng ngh theo s p dng

Nu xem cng ngh gm cng ngh sn phm (product technology) v cng ngh qu trnh (process technology) th i mi cng ngh bao gm i mi sn phm (sn phn gm hng ho v dch v) v i mi qu trnh. + i mi sn phm: a ra th trng mt loi sn phm mi (mi v mt cng ngh). + i mi qu trnh: a vo doanh nghip hoc a ra th trng mt qu trnh sn xut mi (mi v mt cng ngh). i mi sn phm v qu trnh c th l i mi gin on hay lin tc.

1.2.3. Cc nhn t nh hng n i mi cng ngh 1.2.3.1. Th trng

Nhng nn kinh t th trng c th c li th trong qu trnh i mi. Nu th trng ca mt loi sn phm no c m rng th iu ny s thc y i mi. i mi ch thc s hon thnh sau khi sn phm hay qu trnh c ngi tiu dng chp nhn, do vy mt kha cnh rt quan trng ca i mi l marketing.

1.2.3.2. Nhu cu
Phn ln cc trng hp i mi cng ngh xut pht t nhu cu. C th l do p lc ca mi trng kinh doanh (cc yu t v m nh chnh tr, x hi, kinh t, cng ngh) lm xut hin nhu cu, th d: do p lc ca x hi v vn nhim mi trng, cc nh sn xut t nghin cu ch to thit b gim nhim trang b cho t. Nhu cu ca ngi tiu dng cng thc y i mi.

1.2.3.4. Hot ng R&D

R&D l khu quan trng trong qu trnh i mi. Bo co v nng lc cnh tranh ca chu u nu r: Nu khng c c s nghin cu khoa hc mnh v a dng th s khng h c bt k mt s ct cnh cng ngh no c. Cc doanh nghip c ngn sch R&D ln v ngun nhn lc R&D c k nng nghin cu s thun li trong i mi cng ngh.

1.2.3.5. Cnh tranh

Ni chung, cnh tranh thc y i mi.

1.2.3.6. Cc chnh sch quc gia h tr i mi

khuyn khch cc doanh nghip i mi cng ngh, chnh ph thng c nhng chnh sch thch hp.

17

CHNG 2. NH GI V D BO CNG NGH (LT: 8; TH: 2 TIT)

2.1. nh gi cng ngh 2.1.1. Khi nim
nh gi cng ngh khi ngun t mt thc t l khng phi mi i mi cng ngh u mang li li ch cho x hi. Ngy nay, nhiu quc gia coi vic nh gi cng ngh nh l bc u tin hoch nh cng ngh ni ring v hoch nh chnh sch kinh t - x hi ni chung. Tuy vy, nh gi cng ngh li l mt cng vic cn mi m i vi Vit Nam. Vy, nh gi cng ngh l g? Cho n nay cha c mt nh ngha thng nht v nh gi cng ngh. Di y l mt s nh ngha v nh gi cng ngh. nh gi cng ngh l mt dng nghin cu chnh sch nhm cung cp s hiu bit ton din v mt cng ngh hay mt h thng cng ngh cho u vo ca qu trnh ra quyt nh. nh gi cng ngh l qu trnh tng hp xem xt tc ng gia cng ngh vi mi trng xung quanh nhm a ra cc kt lun v kh nng thc t v tim nng ca mt cng ngh hay mt h thng cng ngh. nh gi cng ngh l vic phn tch nh lng hay nh tnh cc tc ng ca mt cng ngh hay mt h thng cng ngh i vi cc yu t ca mi trng xung quanh.

2.1.2. S tng tc gia cng ngh v mi trng xung quanh

S tng tc gia cng ngh v cc yu t ca mi trng xung quanh l rt phc tp v vy khi nh gi cng ngh phi xem xt mt lot cc yu t. Cc ti liu khc nhau a ra cc danh mc yu t khc nhau, nhng chng c th c phn thnh by nhm nh sau:

2.1.2.1. Cc yu t cng ngh.

Cc ch tiu lin quan n kha cnh k thut nh nng lc, tin cy v hiu qu; cc phng n la chn cng ngh nh linh hot v qui m; mc pht trin ca h tng nh s h tr v dch v.

2.1.2.2. Cc yu t kinh t.
Cc ch tiu phn nh yu t ny c th l tnh kh thi v kinh t (chi ph li ch); ci thin nng sut (vn v cc ngun lc khc); tim nng th trng (qui m, co gin); tc tng trng v chuyn dch c cu kinh t.

18

2.1.2.3. Cc yu t u vo.
Mt cng ngh c th tc ng n mc di do ca nguyn vt liu v nng lng, ti chnh v ngun nhn lc c tay ngh.

2.1.2.4. Cc yu t mi trng.
Cc ch tiu phn nh yu t ny bao gm mi trng vt cht (khng kh, nc v t ai); iu kin sng (mc thun tin v ting n); cuc sng ( an ton v sc khe) v mi sinh.

2.1.2.5. Cc yu t dn s.
Mt cng ngh c th tc ng n tc tng trng dn s, tui th, c cu dn s theo cc ch tiu khc nhau, trnh hc vn v cc c im v lao ng (mc tht nghip v c cu lao ng).

2.1.2.6. Cc yu t vn ha - x hi.
Thuc nhm yu t ny c ch tiu nh s tc ng n c nhn (cht lng cuc sng), tc ng n x hi (cc gi tr v mt x hi) v s tng thch vi nn vn ha hin hnh.

2.1.2.7. Cc yu t chnh tr - php l.

Mt cng ngh c th c chp nhn v mt chnh tr hoc l khng, c th p ng c i a s nhu cu ca dn chng hoc l khng, v c th ph hp hoc khng ph hp vi th ch chnh sch. Danh mc cc yu t thuc tng nhm c th cn di hn na, ph thuc vo tng cng ngh c th. Cc yu t ca mi trng xung quanh c lit k trn lin tc c thay i theo thi gian v vy mc tc ng ca cng ngh i vi chng cng thay i. iu ny i hi hot ng nh gi cng ngh cng mang tnh ng khng tnh ti.

2.1.3. S cn thit ca vic nh gi cng ngh

cc nc ang pht trin, nh gi cng ngh gm cc mc ch sau: - nh gi cng ngh chuyn giao hay p dng mt cng ngh. t c mc ch ny, nh gi cng ngh phi xc nh c tnh thch hp ca cng ngh i vi mi trng ni p dng n. - nh gi cng ngh iu chnh v kim sot cng ngh. Thng qua nh gi cng ngh nhn bit cc li ch ca mt cng ngh, trn c s pht huy, tn dng cc li ch ny, ng thi tm ra cc bt li tim tng ca cng ngh c bin php ngn nga, hn ch, khc phc. - nh gi cng ngh cung cp mt trong nhng u vo cho qu trnh ra quyt nh: + Xc nh chin lc cng ngh khi c thay i ln trong chnh sch kinh t - x hi quc gia.

19

+ Khi quyt nh chp nhn cc d n ti tr cng ngh ca nc ngoi. + Quyt nh trin khai mt cng ngh mi hay m rng mt cng ngh ang hot ng. + Xc nh th t u tin pht trin cng ngh ca quc gia trong tng giai on.

2.1.4. Cc loi hnh nh gi cng ngh

S phn loi nh gi cng ngh c da vo cc c s sau y: + Mc c th ca phm tr c nh gi, chng hn nh nh gi cng ngh cho mt d n c tnh c th cao nh xy dng p nc. + Phm vi ca h thng c nh gi, chng hn c th cng ngh sn xut t ring bit hoc nh gi ton b c h thng bao gm sn xut t, ng s, trm xng v dch v bo hnh sa cha. + Gii hn cc c im k thut cn c nh gi, chng hn nh i vi t c th ch nh gi hiu sut s dng nhin liu hoc an ton trong va qut. + Phm vi cc loi nh hng c xem xt, chng hn nh mi trng, sc khe, x hi, tm l, sinh thi + Phm vi v mt khng gian v thi gian c xem xt, v d cp quc gia, vng lnh th hoc ngn hn, trung hn hay di hn. + Mc phn nh dt khot vi cc phng n chnh sch cho h thng x hi k thut c nh gi. + Mc trung lp khi nh gi, v d nh gi thu thp chng c h tr cho chnh sch chn hoc nh gi hu qu ca cc chnh sch khc nhau. + Giai on trong vng i ca cng ngh c nh gi, chng hn giai on p (nghin cu v trin khai), giai on gii thiu, giai on tng trng, giai on trng thnh ca cng ngh. Trn cc c s c nu trn, hin nay c cc loi hnh nh gi cng ngh nh sau:

a. nh gi cng ngh nh hng vn

c trng ca loi hnh ny l xem xt v nh gi cc gii php bao gm cc cng ngh cng nh cc bin php phi k thut i vi mt vn c th. Cc gii php l tp hp cc cng ngh cng v mm.

b. nh gi cng ngh nh hng d n

Hnh thc ny thng c p dng khi nh gi mt d n c th nh xy dng ng cao tc, siu th, ng ng dn du Vic nh gi d n thng gn vi mt a bn c th.

20

c. nh gi cng ngh nh hng chnh sch

Hnh thc ny rt ging hnh thc nh gi nh hng vn , ngoi tr mt im, l hnh thc ny nhn mnh nhiu hn n cc phng n la chn phi cng ngh t c cc mc tiu x hi. t c cc mc tiu ny, cng ngh ch l mt trong s cc phng n la chn.

d. nh gi cng ngh nh hng cng ngh

Hnh thc nh gi ny tp trung s ch vo vic thit k phc ha mt cng ngh c th theo cc phng n la chn khc nhau. Hnh thc nh gi ny rt thng dng v thng c s dng lm c s cho cc nghin cu nh gi ln hn v rng hn. nh gi cng ngh nh hng cng ngh c chia ra cc dng nh gi nh hn ty thuc vo c tnh cng ngh c nh gi. C th l: * i vi cng ngh vt cht: vic xy dng v phc ha cc phng n cng ngh ch yu da vo cc kh nng thc thi v mt k thut, cc kha cnh nh gi v chnh sch ch ng vai tr th yu v thng b loi b. * i vi cng ngh qun l: vic xy dng v phc ha cc phng n cng ngh ph thuc nhiu vo kh nng thc thi v mt x hi v chnh tr, kh nng thc thi v mt k thut ch ng vai tr th yu. Vic phc ha cc phng n la chn cng ngh lin quan cht ch n cc la chn chnh sch. * i vi cng ngh ang hot ng: i hi phi c s phn tch nh hng mt cch chi tit v y p ng s quan tm ca cc nhm ngi c quyn li khc nhau. * i vi cng ngh ang xut hin: i hi phi nhn mnh hn n vic thit lp v bin minh cc tc ng ch yu nhm cung cp c s vng chc cho cc phn tch tc ng chi tit hn trong tng lai.

2.1.5. T chc nh gi cng ngh

Hin nay cha c mt phng php chung nh gi cng ngh do s phc tp, a dng ca cng ngh. Di y trnh by mt cu trc gi l phng php lun nh gi chung do mt nhm nghin cu ca trng i hc Stanford xut. Theo phng php ny c ba ni dung c bn phi cp trong mt nh gi cng ngh, bao gm: Miu t cng ngh (hay vn ) v phc ha cc phng n la chn; nh gi tc ng v nh hng; Phn tch chnh sch.

2.1.5.1. Ni dung tng qut nh gi cng ngh

a. Miu t cng ngh, phc ha cc phng n la chn Trong ni dung ny, bn nh gi cng ngh (hay vn ) cn m t cc phng n s nh gi. V ni dung m t l c s tin hnh nh gi cc tc ng v nh hng,

21

nn n phi chi tit c th o, nh gi c. C ba bc phi thc hin l thu thp cc d liu lin quan; gii hn phm vi nh gi v phc ha cc phng n s nh gi. Bc 1. Thu thp d liu lin quan Cc d liu c th thu c qua cc knh khc nhau nh phng vn, hi tho, thm d hay t cc trung tm thng tin t liu Cc d liu bao gm cc thng s lin quan n cng ngh (hay vn ), khng cp n cc thng tin khng lin quan n vic phn tch cc nh hng. Bc 2. Gii hn phm vi nh gi Mc d nh gi cng ngh i hi m bo nguyn tc ton din, nhng khng c ngha phi cp n mi vn lin quan trong mt nh gi cng ngh. L do v c nhng rng buc sau: nh gi cng ngh l mt hot ng mang tnh chuyn nghip cao, n i hi c cp kinh ph mi c th tin hnh. nh gi cng ngh i hi c cc chuyn gia ca tng lnh vc cn nh gi, v vy ni dung nh gi ty thuc cc chuyn gia trnh mt lnh vc. nh gi cng ngh l u vo ca qu trnh ra quyt nh, v th n gii hn v thi gian phi hon thnh. Ngoi ra nhng kha cnh v k thut, a l, th ch t chc, cc c cu gi tr x hi cng l nhng rng buc. c mt hiu bit ton din mt vn (hay mt d n) ln, r rng phi tin hnh nhiu nh gi cng ngh. Bc 3. Phc ha cc phng n s nh gi Cc phng n phi c m t chi tit mc cn thit c th nh gi c. b. D bo v nh gi tc ng y l ni dung chnh ca mt bn nh gi cng ngh. Da vo cc yu t cn nh gi c gii hn trn, c ba bc phi tin hnh. Bc 1. La chn tiu chun cho mi tc ng Cc tiu chun c cp trong mc 2.1.2. V d khi nh gi mt d n cng ngh v yu t cng ngh, tiu chun nh gi c th l linh hot trong s dng ca cng ngh; hoc khi nh gi v yu t kinh t, tiu chun c th l tnh kh thi v kinh t. Bc 2. o lng v d on cc tc ng i vi mi tiu chun th hin tc ng n mi yu t; v d tnh kh thi kinh t ca cng ngh xt v yu t kinh t; cn xc nh cc gi tr thng qua o lng, tnh ton hay d bo kt qu (trong trng hp cc d n). xc nh cc gi tr hay kt qu ny c th s dng mt trong cc cng c hay k thut s cp mc 2.1.6. Bc 3. So snh v trnh by nh hng tc ng

22

Da trn cc kt qu v gi tr xc nh c ca mi tiu chun i vi tng yu t, tin hnh so snh vi cc tiu chun quy nh (nu c), hoc trnh by cc tc ng, nh hng ny c c s kt lun trong phn phn tch chnh sch tip theo. c. Phn tch chnh sch V thc cht y l phn bo co kt qu nh gi ti c quan s dng kt qu. Phn tch chnh sch c th thc hin theo hai mc sau. Mc 1: Hnh thnh phng n c coi l tt nht. Thit lp t chc thc hin phng n nu. Mc 2: Xem xt cc vn , cc tr ngi cn tim tng. xut gii php mi, c th nm ngoi phm vi gii hn trn.

2.1.5.2. nh gi cng ngh doanh nghip

phm vi doanh nghip, nh gi cng ngh c th tin hnh theo trnh t sau: Bc 1: t vn + Xc nh mc ch nh gi + Xc nh hot ng ca i tng c nh gi + Xc nh phm vi v mc tiu Bc 2: Kho st cng ngh + M t cc cng ngh lin quan + D bo xu th pht trin ca cng ngh lin quan + M t cng ngh s nh gi Bc 3: D bo tc ng v nh hng ca cng ngh + M t cc lnh vc truyn thng m cng ngh c th tc ng (mi trng vt cht, ti nguyn) + M t cch thc tc ng ca cng ngh n li th cnh tranh (hnh thnh gi thnh, s khc bit ca sn phm) + M t cc tc ng khc + M t tc ng c th c ca cng ngh n cu trc ngnh kinh t Bc 4: nh gi cc tc ng + Nu cc ch tiu phn nh tc ng + o lng, d bo cc tc ng cng ngh i vi c s/ ngnh kinh t + o lng, d bo cc tc ng khc (mi trng, x hi) Bc 5: xut cc gii php khc phc + Cc gii php c th c + Phn tch cc gii php v hu qu

23

Bc 6: Chn gii php ph hp + Tho lun, xut kin + La chn gii php thch hp + Xy dng k hoch thc hin.

2.1.6. Cc cng c v k thut s dng trong nh gi cng ngh 2.1.6.1. Cc cng c v k thut
nh gi cng ngh khng c cc cng c v k thut ring, do y l mt b mn khoa hc cn mi m. Cc cng c dng trong nh gi thng c vay mn t cc ngnh khoa hc x hi v khoa hc h thng nh: Phn tch kinh t Phn tch h thng nh gi mo him Phng php tng hp Phng php ly kin chuyn gia Phng php m hnh Phn tch xu th Phn tch nh hng lin ngnh.

Cc k thut c th s dng:

Mt k thut phn tch mi cng c s dng trong nh gi cng ngh, l phng php phn tch kch bn (Senario analysis). Mi kch bn l mt chui cc s kin c gi thit xy dng nhm mc tiu tp trung s ch vo cc qu trnh nhn qu v cc thi im c tnh quyt nh. Phng php phn tch kch bn pht sinh t l thuyt tr chi v m phng bng my tnh c coi l mt k thut mnh kho st tng tc gia mt thc th vi mi trng xung quanh hin ti v trong tng lai. Di y m t cc cng c v k thut dng trong nh gi cng ngh, sau cng trnh by phng php phn tch chi tit li ch p dng trong nh gi cng ngh. a. Phn tch kinh t Phn tch kinh t l mt cng c ch yu khi cp n yu t kinh t ca bt k hot ng no. Phn tch kinh t s dng trong nh gi cng ngh bao gm c phn tch chi ph li nhun v phn tch chi ph hiu qu. Phn tch chi ph li nhun l mt phng php phn tch nh lng khi tt c cc bin s tc ng c qui thnh tin v tnh gi tr li nhun rng hin ti. Kt qu phn tch ca phng php ny c tnh thuyt phc cao, cho kt qu r rng, v d so snh cc d n cng ngh trin khai, d n c gi tr li nhun rng hin ti cao nht c coi l tt nht. Tuy nhin, khi thc hnh c th gp mt s tr ngi, nh khng phi 24

lc no cng c c cc s liu chnh xc, cc gi tr ca cc bin s c c l gi tr qu kh song gi tr rng hin ti li c c qua tnh ton thu, chi trong tng lai. Phn tch chi ph v hiu qu. y l phng php nh tnh so snh chi ph ca cc phng n cng ngh hoc ca cc cng ngh vi li ch tng hp. Chi ph v li ch u khng c th nguyn. b. Phn tch h thng y l qu trnh nghin cu hot ng hoc qui trnh bng cch nh r cc mc tiu ca hot ng hoc qui trnh nng cao hot ng v qui trnh thc hin chng mt cch c hiu qu nht. Phn tch h thng c lch s t lnh vc qun s. u im ca phng php phn tch ny l c c mt tm nhn tng qut nhng li nhn mnh qu nhiu vo s n nh ch khng phi s thay i, trong khi h thng cng ngh li lin tc thay i. c. nh gi mo him Vic trin khai mt cng ngh hoc mt phng n cng ngh bao gi cng bao hm mt mc ri ro nht nh. Phng php nh gi ny thit lp mt h thng cc phng n la chn. Trong mi phng n lin quan n mt mc ri ro nht nh. Yu t quan trng trong nh gi mo him l s tip cn ca x hi ni chung i vi tri thc v thng tin. d. Cc phng php phn tch tng hp y l qu trnh bao gm phn tch, tng hp v phn tch li. Cc phn tch ny tn dng cc thng tin hin c, phn tch chng v rt ra kt lun. Cc phng php ny c th chia ra lm hai nhm chnh l phng php tp hp phn tch (meta-analysis) v phng php x l nhm (group-process method). Phng php tng hp phn tch l phng php phn tch cc bn phn tch. N c tin hnh bng cch thu thp kt qu nghin cu ca cc tc nhn, tp hp chng li v rt ra kt lun chung. Phng php x l nhm c p dng rng ri giai on th hai ca lch s pht trin nh gi cng ngh khi ngi ta mun li ko s tham gia ca x hi vo hot ng nh gi cng ngh. Cc k thut thng hay s dng trong phng php x l nhm l: K thut Delphi: thng qua cc cuc hi tho ly kin ca cc chuyn gia, mt thng bo lin quan n cc iu kin ph hp s dng cng ngh c nh gi. Tuyn b ny sau c gi n cc nh hoch nh chnh sch, cc nh chuyn mn v cc phng tin thng tin i chng. iu tra x hi: iu tra s dng bn cu hi lin quan n vic s dng cng ngh c nh gi, cht lng phn tch kt qu iu tra ph thuc rt nhiu v nhn thc chung ca dn chng v cng ngh c nh gi. 25

Th nghim x hi: phng php li ko s tham gia ca x hi nhng ni cng ngh c trin khai i vi vic nh gi nh tnh cc tc ng ca cng ngh i vi cuc sng hng ngy ca dn chng, i vi cc quan h x hi

2.1.6.2. Phng php phn tch chi ph li ch p dng trong nh gi cng ngh
Thc cht ca phng php phn tch chi ph li ch l so snh gi tr rng hin ti ca cc phng n ca mt cng ngh hoc ca cc cng ngh khc nhau. Gi tr rng hin ti c dng do lng mc thch hp ca cc phng n cng ngh hoc ca cc cng ngh. Khi phn tch chi ph li ch (nh lng) tt c cc tc ng ca cng ngh c qui thnh tin vi cc tc ng tch cc c xem l li ch cn cc tc ng tiu cc l chi ph. Phn tch chi ph hiu qu (nh tnh) s dng cc nh gi ch quan ca cc chuyn gia v cc tc ng khng c th nguyn ca cng ngh. a. Phn tch chi ph li ch (nh lng) Phng php ny rt thch hp khi chn cc phng n u t thay i cng ngh v c tin hnh thng qua cc bc sau: Bc 1. Lit k cc phng n cng ngh [i =1, 2, 3,, n; n l tng s cc phng n cng ngh]. Bc 2. Xc nh tt c cc yu t chi ph [j = 1, 2 , 3,, m; m l tng s cc yu t chi ph]. Bc 3. Tnh tng chi ph ca tt c cc phng n cng ngh hin ti Ci =
p m

Cjy
y =1 j =1

Trong cng thc trn: Ci l tng chi ph ca phng n cng ngh th i c tnh theo gi tr hin ti; Cjy l chi ph th j ca phng n cng ngh th i trong nm th y tnh theo gi tr hin ti; p l tng s nm tn ti ca cng ngh theo quy nh tnh ton. Bc 4. Xc nh tt c cc yu t li ch [j = 1, 2, 3,, k; k l tng s cc yu t li ch]. Bc 5. Tnh tng li ch ca tt c cc phng n cng ngh theo gi tr hin ti. Bi =
p k

bjy
y =1 j =1

Trong cng thc trn Bi l tng li ch ca phng n th i; bjy l li ch th j ca phng n cng ngh th i trong nm th y. Bc 6. So snh chi ph v li ch ca cc phng n cng ngh trn c s gi tr hng nm hoc gi tr rng hin ti. Gi tr hng nm c tnh theo cng thc sau: Viy = Biy - Ciy

26

Biy l tng li ch ca phng n th i trong nm th y; Ciy l tng chi ph ca phng n th i trong nm th y. Gi tr rng hin ti v li tc u t c tnh theo cc cng thc sau: NPVi = Bi Ci; Ri = Bi Ci

Bc 7. Chn cc phng n cng ngh thch hp trn c s mc tiu v rng buc. Ch tiu thch hp u tin c th cn c vo gi tr rng hin ti. Tuy nhin, trong trng hp tn ti mt s phng n c gi tr rng hin ti nh nhau th phng n no cng c t sut u t cao cng c c u tin chn la trc. Nu qu trnh chn c tin hnh theo gi tr hng nm th phng n no cng c gi tr hng nm cao cng c u tin chn trc. Bc 8. iu chnh s la chn bc 7 c tnh n cc yu t ph khc m qu trnh tnh ton trn khng bao hm c. Chng hn, trong qu trnh tnh ton v la chn n bc 7 a ra mt phng n u tin la chn cao nht l phng n cng ngh phi chuyn giao t mt nc ang c quan h th ch vi nc tin hnh nh gi cng ngh th phng n ny khng th u tin la chn u tin c. b. Phn tch chi ph hiu qu (nh tnh) Phng php ny va trnh by trn rt thch hp khi la chn cc phng n ca cng ngh u t. Tuy nhin khi phi la chn gia cc cng ngh th rt kh qui thnh tin cc tc ng ca cng ngh. Trong trng hp ny phng php nh tnh li thch hp hn. Phng php phn tch chi ph li ch nh tnh ch cn i qua 7 bc: Bc 1. Lit k cc phng n cng ngh hoc cc cng ngh [i = 1, 2, 3,, n; n l tng s cc phng n cng ngh]. Bc 2. La chn cc tiu chun (yu t) nh gi cng ngh [j = 1, 2, 3,, m; m l tng s cc tiu chun nh gi]. Bc 3. Xc nh h s tm quan trng tng i ca tng tiu chun trn c s kin ca cc chuyn gia: R Wr Wj = r =1 / R Trong cng thc trn Wr l h s tm quan trng tng i ca yu t th j theo kin ca chuyn gia th r; R l tng s chuyn gia c hi kin. Bc 4. nh gi gi tr ca tng phng n cng ngh theo tng tiu chun da trn kin ca cc chuyn gia:

27

 R Vij = Vjr / R r 1 Trong cng thc trn Vjr l gi tr ca phng n th i do chuyn gia th r nh gi theo tiu chun th j. Bc 5. Tnh tng gi tr ca tng phng n cng ngh: Vi =

W
j =1

Vij

Bc 6. La chn cc phng n thch hp trn c s mc tiu v rng buc: phng n cng ngh no c kt qu tnh ton cng ln cng c u tin la chn trc. Bc 7. iu chnh s la chn bc 6 c tnh n cc yu t khc m qu trnh tnh ton trn khng bao qut c.

2.1.6.3. Nhn xt v thc hnh nh gi cng ngh

nh gi cng ngh khng ch l mt b mn khoa hc, m n cn c cc nh thc hnh nh gi cng ngh coi nh mt dng ngh thut. nh gi cng ngh l mt qu trnh phn tch v nh gi gip cc nh ra quyt nh tm v m ln vi m ch khng ch l mt sn phm v n khng b rng buc trong nhng phng php hay m hnh cng nhc. Vic vn dng cc cng c v k thut trong nh gi cng ngh ph thuc rt nhiu vo s nhy cm v hiu bit ca ngi thc hnh nh gi. Gi tr ca mt nh gi cng ngh cn ph thuc vo mi trng, chnh tr, vn ho v x hi c th. Ngy nay, nh gi cng ngh c khng nh l mt cng c tch cc gip cho cc nc ang pht trin tn dng nhng li th ca cc nc i sau nhm tn dng ti a cc li th v hn ch n mc ti thiu nhng bt li khi p dng cng ngh, d l cng ngh ni sinh hay cng ngh nhp ngoi.

2.1.6.4. nh gi v d bo cng ngh: Kinh nghim ca n

Trong thi i ngy nay, hiu bit v cng ngh ng mt vai tr ngy cng quan trng khng nhng i vi cc hot ng sn xut v kinh doanh m cn i vi cc hot ng ca tng c nhn cng nh ca ton x hi. Cng ngh l s s ca mi hot ng sn xut vt cht. Cng ngh cng rt cn thit i vi cc qu trnh thu thp, x l, lu tr v truyn thng tin. Trong vic p dng cc cng ngh mi, hiu bit su sc v cng ngh s gip chng ta hn ch c nhng sai st khi a ra nhng quyt nh quan trng. Chng ta cn c mt quan im ton din v cng ngh, bao gm c nhng tc ng ca cng ngh i vi x hi, i vi mi trng t nhin v i vi c s sn xut kinh doanh p dng cng ngh. Nhng thng tin thuc loi ny c gi l thng tin nh gi cng ngh. Mc ch nh gi cng ngh l a ra nhng nhn nh su sc v ton din v cng ngh c trin khai, vi mc ch trnh nhng cch nhn thin cn dn n sai st trong qu trnh a ra cc quyt nh. 28

Ngy nay, cng ngh tr thnh mt trong nhng v kh chnh trong cuc cnh tranh gia cc doanh nghip. Cng ngh c s dng trn c phng din chin lc ln phng din chin thut. Thnh tch ca doanh nghip ph thuc phn ln vo kh nng nghin cu, lm ch v p dng cng ngh. Mt thch thc ln i vi cc doanh nghip ngy nay l kh nng theo kp nhng tin b cng ngh ca thi i v p dng c nhng cng ngh ph hp vi hot ng sn xut kinh doanh ca mnh, p ng nhu cu th trng trong nhng hon cnh x hi c th. Mc ch ca qu trnh nghin cu nh gi cng ngh l nhm tm ra nhng kh nng, c hi v gii php thch hp nhm pht huy u th cng ngh v nng cao kh nng cnh tranh ca doanh nghip trong nhng hon cnh hot ng c th. V vy, vic nh gi cng ngh gn lin vi cc bin php qun l cng ngh, vi nhng phng php tip cn trn quan im h thng nhm d bo mt cch ton din nhng h qu din ra khi p dng mt cng ngh c th. Nguyn tc chung Vic nh gi cng nghip lin quan n hai phng din c bn. Trc ht l a ra nhn nh chung v nhng tc ng kinh t ca cng ngh. V vn ny, cn quan tm n nhng tiu chun nh gi sau y: - u th cnh tranh v nng sut, gi thnh v cht lng c th t c khi p dng mt cng ngh. - Kh nng gia tng doanh s, li nhun v m rng th phn do tc ng ca cng ngh . - Kh nng pht trin nhng sn phm mi. - Ri ro kinh t c th xy ra. - Cc ngun nghin cu v trin khai cn huy ng. Phng din th hai l phn tch ngha ca mt cng ngh trn cc phng din sau y: - Quy m pht trin ca cng ngh v nhng gii hn ca n. - Nhng cng ngh c th cnh tranh vi cng ngh . - Phm vi ng dng cng ngh. - Tnh tng thch i vi h thng hin hu. - Ri ro k thut c th xy ra. D bo cng ngh Khi ng dng mt cng ngh, doanh nghip cn thng xuyn quan tm n kh nng nng cp cng ngh . Ni cch khc, khng nhng cn ch n vic gii quyt nhng vn ca ngy hm nay m doanh nghip cn phi xy dng c s cho qu trnh pht trin ca cng ngh trong tng lai. Vn ny thuc phm vi d bo cng ngh m doanh nghip cn nghin cu ng thi vi vic nh gi cng ngh. nh gi vng i ca sn phm Trong vn qun l mi trng, khi nim v vng i ca mt sn phm ngy cng c vai tr quan trng. lm ra mt sn phm, th trng trc ht cn s dng cc nguyn liu nht nh. Nhng nguyn vt liu cn c chuyn n c s sn xut. Sau qu trnh sn xut, sn phm c chuyn n cho ngi dng v khi khng cn gi tr s dng th sn phm c th b thi loi hoc ti ch. Trong ton b cc qu trnh ny, cc loi nguyn vt liu khc nhau c s dng v nhng loi nng lng nht nh c tiu th. ng thi cc cht pht tn v cc cht ph thi cng pht sinh... Tt c nhng qu trnh hp thnh vng i ca mt sn phm.

29

Khi nh gi mt cng ngh, chng ta khng th xem thng tc ng ca n i vi mi trng v do cn ch n vng i ca sn phm. Kinh nghim ca n T nhiu nm nay, n rt quan tm n vic tin hnh nh gi cng ngh mt cch quy m v h thng. T nm 1988, n thnh lp C quan chuyn trch v thng tin, d bo v nh gi cng ngh (TIFAC - Technology Information, Forecasting and Assessement) trc thuc B Khoa hc v Cng ngh n . Mt trong nhng hot ng chnh ca c quan ny l nghin cu tng hp nhng yu t lin quan n vn nh gi v d bo cng ngh i vi cc lnh vc x hi v kinh t. Trn quan im tng qut, cng ngh khng ch l nhng i mi hay nhng sng to xut pht t mt phng th nghim m l c mt qu trnh hot ng kinh t x hi, thng mi vi nhng dch v, nhng thao tc c th v cc qu trnh ng dng, duy tr v nng cp cng ngh. TIFAC tp trung nghin cu nhng vn c li ch thit thc, xy dng nhng phng n cng ngh kh thi phc v cho cc lnh vc quan trng khc nhau, vi s ng h ca cc nh khoa hc, i ng nhn vin k thut, cc nh qun l, kinh doanh cng nh ca cc c quan Chnh ph. Trn phng din nghin cu d bo cng ngh, TIFAC lun lun ch trng n xu hng pht trin trn th gii ca cc lnh vc c lin quan n cng ngh cn ng dng. Vi mc ch y, TIFAC thng xuyn s dng cc bo co quan trng ca cc ngnh lin quan ti cc nc tin tin, chng hn cc bo co ca office of Technology Assessement of Science and Technology ca Chu u, cc ti liu ca MITI (Hc vin k thut Massachusetts), ca Nht Bn, v.v... Sau y l cc bc m TIFAC tin hnh nh gi mt cng ngh: Bc 1: Xc nh ti, phm vi v thi gian nghin cu, trn c s tham kho rng ri kin ca nhiu ngi cc cng v v ngh nghip khc nhau, bao gm cc nh doanh nghip cc chuyn gia, cc nh khoa hc, cc cp chnh quyn. Bc 2: Miu t chi tit vn cng ngh cn nghin cu, ng thi trnh by cc phng n cnh tranh, thay th, b sung... i vi cng ngh . Tm hiu nhng xu hng pht trin ca cc lnh vc lin quan. Bc 3: Xc nh nhng li ch ca cng ngh cn p dng, nhng nhu cu c th c p ng khi p dng cng ngh v gii thch tnh u vit ca cng ngh so vi nhng phng n khc. Nhng li ch ny c th n thun l nhng li ch kinh t v thng mi, nhng cng c th l nhng li ch lin quan n mi trng hay sc kho hoc nhng vn chnh tr x hi khc. Bc 4: Xc nh nhng ri ro, nhng tc ng khng mong mun lin quan n vic ng dng cng ngh. c th l nhng ri ro i vi sc kho con ngi, i vi nhu cu bo v mi trng, i vi i sng x hi,... Nu c th c, cn a ra nhng s liu c th nh lng cc ri ro. Bc 5: Phn tch vic xy dng v vn dng cc chnh sch lin quan n vic p dng cng ngh. Nu cn qung b v ng h mt cng ngh nht nh, Nh nc cn c nhng chnh sch khuyn khch c th lin quan n cc vn ti chnh, o to, qun l... Cn i vi mt

30

cng nghip m mt doanh nghip cn p dng, vn ch yu l xc nh chnh sch qun l hu quan. Trong thi gian khong 10 nm, TIFAC xy dng c trn 250 bn bo co v c hi sn xut kinh doanh trn c s cc thnh tu cng ngh. l nhng kt qu nghin cu su rng ht sc hu ch i vi c gii doanh nghip ln cc nh nghin cu v cc nh hoch nh chnh sch. Mt bn bo co nh vy thng bao gm nhng vn sau: - Tng quan v cng ngh, ngha ca cng ngh i vi ngnh cng nghip v i vi x hi. - Hin trng cng ngh ti n v nc ngoi. - Khim khuyt cng ngh. - L do la chn cng ngh ti n : li ch kinh t, x hi, mi trng. - C hi i vi doanh nghip. - Phm vi ng dng cng ngh ti n . - Chnh sch hin hnh: tc ng tch cc hoc tiu cc i vi cng ngh. - Khuyn ngh ca cc chuyn gia, cc nh doanh nghip v cc nh qun l. Do nhu cu ca qu trnh cng nghip ho, nhu cu th trng trong nc v quc t, vic tin hnh nh gi v d bo cng ngh cn c tin hnh mt cch c th v thit thc. TIFAC l mt trong nhng c s nghin cu tin phong trong lnh vc ny ti n . Sau y l mt th d c th: n vn l mt nc nng nghip, vic la chn cc loi phn bn thch hp l rt cn thit. TIFAC xy dng mt bo co v mui kali thu t nc t. Kali l mt thnh phn dinh dng quan trng ca t. Mi nm n c nhu cu s dng khong hai triu tn Kali v nhu cu ngy cng gia tng, vi t l 8,5%/nm. Phn ln lng kali ny c dng lm phn bn. Tuy nhin, n khng c sn ngun khong kali. Mi nm, nc ny cn khong 300 triu USD nhp khu kali. C th thu kali t nc bin, trong nng kali l 0,07 g/100 ml di dng kali clorua. Trong nc t, nng kali l 2,5 g/100 ml. l mt ngun cung cp kali quan trng. Chng hn ti Ixraen cng nh ti Giooc-a-ni, mi nm 2 triu tn kali c sn xut t nc Bin Cht. Bo co ca TIFAC tr thnh c s cho nhng sng kin sn xut kinh doanh pht trin theo hng ny, t nn mng cho s pht trin ca ngnh sn xut phn bn ca n . V ngy nay trong lnh vc ny, n tr thnh mt i th cnh tranh mnh trn phm vi ton cu. Mt th d khc l ng gp ca TIFAC vo lnh vc sn xut chlopyriphos ti n , to iu kin cho mt doanh nghip n tr thnh i th cnh tranh vi tp on DOW ca M. Chlopyriphos l loi thuc tr su c s dng rng ri nht trn th gii do c c hi thp. Doanh nghip n ny tin hnh mt cng trnh nghin cu ring ca mnh nh gi cng ngh sn xut chlopyriphos, sau s dng mt bo co lin quan n vn ny ca TIFAC vi nhng thng tin quan trng v tiu chun cht lng cp ton cu. Pht trin bn vng Cc bo co ca TIFAC thng khng ch tp trung vo vic nghin cu li ch kinh t m cn ch n cc vn x hi v mi trng. Di y danh mc mt s bo co ca TIFAC: Pht trin nng lc v nng cao kh nng cnh tranh:

31

- ng dng cng ngh sinh hc trong lnh vc trng hoa. - Cng ngh sinh hc: cy m. - K thut lnh: ng dng i vi thc phm, c v sa. - ng gi rau qu xut khu, ko di thi gian s dng trong ma thu hoch. - T ng ho trong cng nghip ho cht. - Vt liu siu sch. - Tuyn la ho cht gi tr cao. - Cng nghip sn xut v p dng cc h thng quang in tit kim. - My cm bin, my bin nng, c cu truyn ng u t. - Cng ngh bin i nguyn liu th. - Cc h thng mng tch. - Kiu dng cng ngh v cnh tranh: xu hng cng ngh tng lai. Pht trin bn vng: - Cng ngh s dng tru lm ngun nng lng nng thn. - sn xut v s dng nng lng sinh hc. - Cng ngh tn dng cht ph thi ca ngnh sn xut ng. - Cng ngh s dng b ma sn xut giy. - Cng ngh x l nc thi. - Cng ngh tn dng tro. Cng ngh trong tng lai: - Ti ch niken ph thi. - Ti ch nha ph thi - Nng lng a nhit. - My cm bin sinh hc. - Cng ngh sn xut thuc tr su trong tng lai. - Khng th n tnh. - Cng ngh cy m trong ngh lm vn v trng hoa - Cng ngh cm bin: tm nhn 2020. - Dc phm ti t hp DNA. - Chnh sch qun l sn phm cng ngh di truyn v thuc. Sau y l mt s th d c th v kt qu nghin cu ca TIFAC. Nicotin chit xut t cht thi ca thuc l n ng th hai trn th gii v sn lng thuc l (587.000 tn/nm) v ng th ba v tiu th thuc l, sau Trung Quc v M. Ngnh sn xut thuc l n thu ht 7,5 triu lao ng. Trong qu trnh sn xut, 80.000 tn ph liu c sn sinh, trong ch c 25.000 tn c ti s dng. Khi lng cn li c x l nh cht thi v gy nhim mi trng. Tuy nhin, nhng cht thi y c th c dng sn xut nicotin sunfat v cc ho cht hu ch khc. Bo co nh gi cng ngh ca TIFAC trnh by k lng v cng ngh sn xut nicotin sunfat v cc ho cht , m ra mt hng hot ng mang li nhiu li nhun vi nhng sn phm xut khu, ng thi ng gp tch cc vo vic bo v mi trng. X l rc thi ngnh xy dng Hot ng ca ngnh xy dng p ng nhu cu ngy cng tng v nh cng nh v c s h tng ni chung. Tuy nhin, ngnh ny thng xuyn sn sinh ra nhng lng rc thi khng l. Trong , 50% (gch ngi), kim loi, g) c ti s dng. Cn li l va, b

32

tng ph thi... tr thnh rc thi v gy nhim mi trng. Khi lng loi rc thi ny ln ti 12 triu tn/nm v chim 25% lng rc thi rn n . Bo co ca TiFAC cho thy rng ni chung trn th gii loi rc thi ny u c ti ch lm ra nhng sn phm hu ch, ng thi trnh by chi tit v nhng cng ngh ch bin loi rc thi ny. Thc n gia sc Hng nm, cc loi gia sc n (nga, b, gia cm) tiu th 37 triu tn thc n. Bo co ca TIFAC cho thy rng c th sn xut 13 triu tn thc n gia sc t cc loi ph thi ca cc l m, ng thi trnh by chi tit cng ngh sn xut c th ng dng trong lnh vc ny, km theo nhng d ton v gi thnh v chi ph sn xut... Bn bo co ny c s dng rng ri trong ngnh sn xut thc n gia sc. Hng ti tng lai TIFAC lp nhng bo co v cc lnh vc c th ng dng trong tng lai nh cng ngh di truyn, ti t hp DNA, cng ngh nano. Nhng bo co nh vy c ch i vi cc nh hoch nh chnh sch. Chng hn, trong mt bo co v ging bin i gien, TIFAC cho thy rng trc nm 1996, khong 2 triu hecta trn th gii c s dng cho cy trng bin i gien, trong 75% l M, tip theo l Canaa (20%), cn li l cc nc khc (5%). n nm 1997, din tch ton cu dnh cho cy trng bin i gien ln ti 12 triu hecta, trong 80% l M. Trong nm 2005, thu nhp ton cu d kin t cy trng bin i gien s l t 2 n 6 t USD. Mt s doanh nghip n lin kt vi cc cng ty nc ngoi v xin php kinh doanh sn phm thu c t cy trng bin i gien ti n cng tin hnh nghin cu v cy trng bin i gien. Nhng bn bo co ca TIFAC cung cp nhng thng tin tng quan v lnh vc ny, ng thi cng gp phn nh hng cho cc nghin cu ca cc c s trong nc. Kt lun Bn cht ca cc cng trnh nghin cu v tc ng ca cc qu trnh thay i cng ngh ca TIFAC l mt k nng nh gi v d bo su sc vi mt quan im ht sc rng ri. Khi gii thiu mt cng ngh, t tng ch o ca TIFAC l phi thc s nhn xa trng rng. Vic nh gi cng ngh i hi chng ta phi c mt tm nhn ht sc bao qut ch khng phi l ch tp trung nhn vo mt mc tiu ngn hn trc mt. TIFAC duy tr mt mng li thng tin rng ri vi cc c quan chnh ph , cc nh khoa hc, cc chuyn gia qun l v cc nh doanh nghip trong cc ngnh sn xut kinh doanh. Mng li gp phn nng cao hiu qu ca cc hot ng ca TIFAC, ng thi to iu kin ph cp rng ri cc kt qu nhn c trong mi lnh vc kinh t. Nhng quan im v phng php nghin cu ca TIFAC c ngha quan trng i vi cc doanh nghip c nhu cu tin hnh mt qu trnh d bo cng ngh. Trong qu trnh nghin cu nh gi mt cng ngh mi, cc doanh nghip cn s dng nhiu ngun thng tin c lin quan, tuy nhin cng cn lu rng nhng thng tin nhn c s khng bao gi tho mn nhu cu nghin cu ca doanh nghip. Khng th c mt c s d liu hay nhng chuyn gia no c th tr li mi cu hi ca chng ta. Mt khc, qu trnh thu thp thng tin i hi nhng chi ph ng k v, trc mt vn nht nh, chng ta cng cn xc nh mt im dng thch hp cho qu trnh .

33

2.2. D BO CNG NGH 2.2.1. Khi nim

D bo cng ngh (Technology Forecasting TF) l vic xem xt mt cch c h thng ton cnh cng ngh c th xy ra trong tng lai, gip d on c tc tin b ca cng ngh. TF bao gm: Theo di mi trng cng ngh. D on nhng thay i ca cc cng ngh. Xc nh cng ngh bng vic nh gi cc kh nng lc chn.

Theo H.Noori, D bo cng ngh bao gm d on s pht trin ca cng ngh v xem xt tc ng ca cng ngh n ngnh cng nghip, nhm gip Ban qun tr hiu r hn cc xu hng tng lai ra quyt nh. V d bo cng ngh h tr cho vic ra quyt nh nn kt qu d bo phi l nhng kt lun nh lng v phi th hin mt tin cy cn thit. TF nhm a ra nhng kt lun nh lng v cc thuc tnh v thng s cng ngh cng nh nhng thuc tnh kinh t-k thut. (Bright) TF l d on, vi mt mc tin cy, nhng thnh tu ca cng ngh trong mt khong thi gian xc nh cng vi nhng h tr cn thit cho nhng thnh tu . (Cetron) C quan im cho rng TF ch dnh cho nhng cng ty ln v nhng cng ty ny mi c kh nng thc hin y qu trnh thu thp v phn tch d liu da trn nhng k thut hin i. Tuy nhin cc cng ty nh cng phi i mt vi nhng thay i trong tng lai nn phi c mt vi hnh thc d bo cng ngh ra quyt nh. Do vy, vn khng phi l d bo hay khng m l cn phi d bo vi qui m nh th no v s dng nhng k thut no l thch hp nht.

2.2.2. S cn thit ca d bo cng ngh

Nhng l do sau y ni ln s cn thit ca TF: - Trong tng lai, doanh nghip mun tn ti th phi thay i (v mi th u thay i) v s thay i ny phi ng lc v p ng c nhu cu. TF gip cho vic d on cc nhu cu ny. - TF cn cho hoch nh cng ngh. - TF gip cho ban qun tr cp cao trong vic xy dng chin lc cng ty. Khi xy dng chin lc phi phn tch mi trng. Cng ngh l mt yu t ca mi trng v m nn cn phi d bo cng ngh bit c xu hng pht trin ca n. Khi cng ngh thay i c th nh hng n hot ng ca doanh nghip, thm ch c trng hp doanh nghip phi hoch nh li chin lc kinh doanh.

34

- TF cn cho vic nh gi nguy c cnh tranh. Nguy c cnh tranh thng xy ra khi c s xut hin ca cng ngh mi. nh gi nguy c ny, khng ch d bo kh nng ca cng ngh pht trin sn phm m cn d on xem sn phm mi c c th trng chp nhn hay khng.

2.2.3. Phng php d bo cng ngh

C 2 phng php d bo cng ngh: d bo thm d (Exploratory TF ETF) v d bo chun (Normative TF NTF). ETF nhm cung cp kh nng thm d hng n tng lai. D bo ny p ng nhng thng tin nh hng cng ngh v kh nng pht trin nhng cng ngh mi. Theo Worlton, ETF l xut pht t hin ti v dn dn hng v tng lai. NTF nhm nh hng theo mc tiu c xc nh cng nh mc tiu tng lai gip la chn c cc yu cu tng ng. Theo Worlton, NTF l vch ra tng lai v xc nh nhng hot ng cn thit bin tng lai thnh hin thc. Thc t, ngi ta cn phi s dng tng hp cc phng php, c ETF v NTF.

Phng php d bo cng ngh

D bo thm d Ch quan Khchquan

D bo chun Phn tch Hoch nh

C nhn

nh tnh

Nhim v

Tm nhn

Nhm

nh lng

Mc tiu

K hoch nghin cu

Hnh 2.1. Phng php d bo cng ngh.

2.2.4. K thut d bo cng ngh

Cc k thut d bo cng ngh c th c phn thnh nhiu nhm. Mt s nhm nh sau: - Trc gic (Intuitive models): y l k thut c s dng rng ri. D bo c gn lin vi cc chuyn gia theo tng lnh vc chuyn mn. Cc chuyn gia da vo kinh 35

nghim, kin thc, trc gic ca mnh c th a ra cc tng ph hp vi xu hng pht trin tng lai. Mt vi k thut nh: + Delphi. + Phn tch tc ng cho (Cross impact analysis). - Ngoi suy xu hng (Trend extrapolation models). Nguyn tc c bn ca k thut ny l: tng lai l s pht trin ca qu kh. Gm cc k thut nh: + ng cong xu hng (Trend curve). + Tng quan xu hng (Trend correlation). + Tng t (Analog). - Cu trc (Structural models): K thut ny c s dng phn tch h thng cng ngh, qu trnh v cc vn cng ngh tm cch gii quyt tt nht, bao gm: + Cy thch hp (Relevance tree). + Phn tch hnh thi hc (Morphological analysis). Sau y s gii thiu mt s k thut d bo cng ngh.

2.2.4.1. Delphi
K thut ny do O.Helmer v cc cng s cng ty RAND xut, thc cht l s ci bin k thut brainstorming ch khc l khi ly kin ca cc chuyn gia ngi ta s dng nhng hnh thc khin h tp trung vo nhng suy ngh riw6ng v trnh trao i kin vi nhau. Cc bc tin hnh nh sau: Bc 1. Cc chuyn gia xc nh cc pht minh v sng ch ch yu c th thc hin trong khong thi gian nht nh trong tng lai. Bc 2. Xc nh xc sut xy ra cc s kin trong cc khong thi gian cho trc v mc thng nht kin ca cc chuyn gia bng cch tnh gi tr trung bnh v cc gii hn i vi xc sut thc hin s kin t 50% tr ln. Bc 3. Mt s chuyn gia gii thch kin ca h, nu nhng kin ny qu khc bit vi kin ca a s. Cc nh phn tch xy dng li phiu cu hi. Xc nh cc gi tr trung bnh v gii hn mi. Bc 4. Tip tc nng cao mc thng nht kin (tng t nh bc 3). Xc nh c khong thi gian xy ra s kin hp. K thut Delphi rt hu ch cho vic d bo cc tin b khoa hc cng ngh. Bng 2.2 cho thy d bo s pht trin ca cng ngh thng tin bng k thut Delphi.

Cc s kin

Nm 36

1. My vi tnh kiu b ti c s dng rng ri.

2008

2. Cc siu my tnh s dng phng php x l song song vi mng li cc 2008 chip tr nn ph bin. 3. My vi tnh hi t v kt nhp vi TV, in thoi v truyn pht video tng 2005 tc. 4. Cc trung tm gii tr ti nh c kt hp gia truyn hnh tng tc, in 2006 thoi v my tnh c thng mi ho rng ri. 5. My tnh quang hc i vo th trng. 2014 6. a s phn mm c sn xut t ng bng cch s dng cc module phn 2007 mm. 7. Dch cc ngn ng nh my tnh 8. H chuyn gia c s dng rng ri trong qun l, y t, k thut 2012 2010

9. Cm nhn gic quan bng my tnh cho php my tnh thng thng tng tc 2007 vi con ngi. 10. Siu l cao tc thng tin. 11. Cc mng bng rng ni vi a s gia nh v c quan. 12. Hi ngh t xa. 13. Lm vic ti nh. Hnh 2.2. D bo s pht trin ca cng ngh thng tin. 2008 2009 2004 2009

2.2.4.2. ng cong xu hng

Nu s pht trin ca cng ngh gm mt chui cc bin c ngu nhin th khng th thit lp mi quan h gia tc pht trin cng ngh v thi gian. iu ny c ngha l khng d bo c. Tuy nhin, phn tch cc d liu trong qu kh t mt s hin tng cho thy s pht trin ca cng ngh khng phi l ngu nhin v nu chn lc mt s thuc tnh ca cng ngh, chng hn nh tnh nng (performance), ri v cc thuc tnh ny theo thi gian th ta thy n c dng hnh ch S. ng cong ch S gm 3 giai on: Pht minh (1). Ci tin cng ngh (2). Cng ngh chn mui (3). Tnh nng Gii hn ca tnh nng

37

Thi gian (1) (2) (3) Hnh 2.3. ng cong ch S. Mi cng ngh da trn mt c s vt l nht nh s c mt ng cong ch S, th d ng cong ch S cho tnh nng ca ng in t chn khng (vacuum tube), ca transistor, ca chip bn dn v cc ng cong ch S ny c mt ng bao chung cng c dng ch S (envelop curve). Nh vy s pht trin cng ngh l s ni tip mt cch gin on ca cc ng cong ch S. Khi mt doanh nghip ang s dng cng ngh 1 (ng xu hng l S1) th c th cng ngh 2 bt u xut hin. Nu i th cnh tranh s dng cng ngh mi ny (ng xu hng l S2) vi tnh nng vt tri (giai on sau) s c u th hn. Trong trng hp ny, chin lc bo v cng ngh 1 s khng hiu qu nu xt trong di hn v Ban qun tr phi ra quyt nh chuyn sang cng ngh 2 bng nhng cch thch hp. Tnh nng S1 S2

Cng ngh 2 Cng ngh 1 Thi gian Hnh 2.4. ng xu hng ca cng ngh 1 v cng ngh 2. Mt khc, cng ngh vo giai on chn mui b cnh tranh rt mnh. iu ny c th lm cho doanh nghip chuyn sang lnh vc kinh doanh mi.

2.2.4.3. Cy thch hp
Mc ch ca cy thch hp l xc nh v nh gi c h thng nhng phng tin, cch thc t c mc tiu (th d hnh 2.5). K thut ny c th dn n nhng phng php da trn my tnh rt phc tp. 38

Xe khng nhim

Xe in

Xe nng lng mt tri

Xe s dng nhin liu mi

Ngun in

ng c in

H thng truyn ng

in li

Accu

D n R&D

D n R&D

Hnh 2.5. Th d v k thut cy thch hp. Cy thch hp gip cho nh qun tr R&D trong cc trng hp sau: Chng minh tnh kh thi ca cc nhim v cng ngh. - Xc nh chng trnh R&D ti u, tc l h thng cc bin php theo trnh t nhm sm t c mc tiu vi chi ph b nht. La chn v hoch nh s b cc d n nghin cu.

39

CHNG 3. XY DNG CHIN LC PHT TRIN V NG DNG CNG NGH (LT:8; TH: 2 TIT)
3.1. Bn cht v vai tr ca chin lc pht trin v ng dng cng ngh 3.1.1. Bn cht ca chin lc pht trin v ng dng cng ngh 3.1.1.1. Khi nim chin lc pht trin quc gia Chin lc pht trin l h thng cc ch trng pht trin kinh t - x hi quc gia tm tng th, ton cc, c bn v di hn; phn nh h thng quan im, mc tiu pht trin c bn, phng thc v cc gii php ln v pht trin kinh t x hi trong thi k di hn ca t nc. 3.1.1.2. Chin lc pht trin cng ngh thng tin v truyn thng Vit Nam Ngy 6-10-2005, Th tng Chnh ph ban hnh Quyt nh ph duyt Chin lc pht trin cng ngh thng tin v truyn thng Vit Nam n nm 2010 v nh hng n nm 2020. Theo , n nm 2020, CNTT v truyn thng s lm nng ct Vit Nam chuyn nhanh c cu kinh t - x hi tr thnh mt quc gia c trnh tin tin v pht trin kinh t tri thc v x hi thng tin, gp phn vo s nghip cng nghip ha, hin i ha t nc. nh hng pht trin CNTT v truyn thng n nm 2015: CNTT v truyn thng s c ng dng rng ri trong mi lnh vc. Xy dng v pht trin Vit Nam in t vi cng dn in t, Chnh ph in t, doanh nghip in t, giao dch v thng mi in t. Hnh thnh x hi thng tin; Cng nghip CNTT v truyn thng c tc tng trng trn 20%/nm, t tng doanh thu khong 15 t USD; C s h tng thng tin v truyn thng pht trin mnh m, p ng yu cu trao i thng tin ca ton x hi. Mt in thoi t trn 50 my/100 dn, trong mt in thoi c nh t trn 20 my/100 dn v mt in thoi di ng t trn 30 my/100 dn; o to cc khoa CNTT v truyn thng trng im t trnh v cht lng tin tin trong khu vc ASEAN. Chin lc pht trin CNTT v truyn thng Vit Nam c trin khai thc hin thng qua 5 chng trnh trng im: Chng trnh xy dng mi trng th ch, php l, chnh sch thc y ng dng v pht trin CNTT v truyn thng; Chng trnh y mnh ng dng CNTT v truyn thng, pht trin Vit Nam in t; Chng trnh pht trin h tng vin thng v Internet; Chng trnh pht trin ngun nhn lc CNTT v truyn thng; Chng trnh pht trin cng nghip CNTT v truyn thng.

40

3.1.1.3. Khi nim chin lc v ng dng cng ngh ca ngnh v doanh nghip.
Theo Maidique1 v Patch, chin lc cng ngh bao gm nhng la chn v k hoch m ngnh hoc cng ty s dng i ph vi nhng e da v c hi t mi trng hot ng ca n. Burgelman2 v Rosenblom cho rng chin lc cng ngh bao gm nhng quyt nh v la chn cng ngh, v nng lc cng ngh, v cung cp vn cho pht trin cng ngh, xc nh thi im i mi cng ngh, t chc p dng v pht trin cng ngh. Mc d hai khi nim trn c khc nhau, nhng u c im chung l: - Chin lc cng ngh l k hoch pht trin di hn, n hng dn ngnh hoc doanh nghip phn b cc ngun lc cho cng ngh v s dng cng ngh. - Chin lc cng ngh bao trm nhiu lnh vc lin quan n cng ngh.

3.1.1.4. Chin lc v ng dng cng ngh ca ngnh bu chnh vin thng v cng ngh thng tin. * Quan im a) Bu chnh, vin thng Vit Nam trong mi lin kt vi tin hc, truyn thng to thnh c s h tng thng tin quc gia, phi l mt ngnh mi nhn, pht trin mnh hn na, cp nht thng xuyn cng ngh v k thut hin i. Pht trin i i vi qun l v khai thc c hiu qu, nhm to iu kin ng dng v thc y pht trin cng ngh thng tin trong mi lnh vc ca ton x hi, gp phn pht trin kinh t - x hi t nc v nng cao dn tr. b) Pht huy mi ngun lc ca t nc, to iu kin cho tt c cc thnh phn kinh t tham gia pht trin bu chnh, vin thng, tin hc trong mi trng cnh tranh cng bng, minh bch do Nh nc qun l vi nhng c ch thch hp. Pht trin nhanh, chim lnh v ng vng th trng trong nc, ng thi ch ng vn ra hot ng kinh doanh trn th trng quc t. c) Ch ng hi nhp kinh t quc t, pht trin i i vi m bo an ninh, an ton thng tin, gp phn bo v vng chc T quc Vit Nam x hi ch ngha. * Mc tiu ca Chin lc a) Xy dng v pht trin c s h tng thng tin quc gia c cng ngh hin i ngang tm cc nc tin tin trong khu vc, c bao ph rng khp trn c nc vi thng lng ln, tc v cht lng cao, hot ng hiu qu, to iu kin ton x hi cng khai thc, chia s thng tin trn nn xa l thng tin quc gia xy dng; lm nn tng cho vic ng dng v pht trin cng ngh thng tin phc v s nghip cng nghip ho, hin i ho t nc.

Dr. Modesto A. Maidique (pronounced may-DEEK, born in Havana, Cuba March 20, 1940) has been the President of Florida International University since 1986, making him by far the longest serving University President in the State of Florida. 2 Robert A. Burgelman, gio s ca trng Stanford University, l tc gi ca nhiu quyn sch v chin lc.

41

b) Cung cp cho x hi, ngi tiu dng cc dch v bu chnh, vin thng hin i, a dng, phong ph vi gi c thp hn hoc tng ng mc bnh qun ca cc nc trong khu vc; p ng mi nhu cu thng tin phc v kinh t - x hi, an ninh, quc phng. Thc hin ph cp cc dch v bu chnh, vin thng, tin hc ti tt c cc vng, min trong c nc vi cht lng phc v ngy cng cao. n nm 2010, s my in thoi, s ngi s dng Internet trn 100 dn t mc trung bnh trong khu vc. c) Xy dng bu chnh, vin thng trong xu th hi t cng ngh thnh ngnh kinh t - k thut mi nhn hot ng hiu qu, ng gp ngy cng cao vo tng trng GDP ca c nc, to thm nhiu vic lm cho x hi. * nh hng pht trin lnh vc khoa hc cng ngh - Cp nht cng ngh hin i, tin tin trong vic xy dng c s h tng thng tin quc gia. Cc cng ngh c la chn phi mang tnh n u, tng thch, ph hp vi xu hng hi t cng ngh. - y mnh cng tc nghin cu, ng dng cc thnh tu khoa hc cng ngh trong tt c cc lnh vc : thit b, mng li, dch v, cng nghip, qun l, ngun nhn lc ... Lm ch cng ngh nhp, tin ti sng to ngy cng nhiu sn phm mang cng ngh Vit Nam. 3.1.2. Phn loi ca chin lc pht trin v ng dng cng ngh
Chin lc cng ngh c th c phn thnh nhng loi sau:

3.1.2.1. Chin lc dn u
Vi chin lc ny doanh nghip s l ngi khai ph loi cng ngh mi. V th n c p dng vi doanh nghip c: - Hot ng RD mnh - Ngun ti chnh mnh Do i u nn doanh nghip c th gp nhiu ri ro, nhng nu thnh cng th hiu qu mang li s rt cao. V d nh SouthWest Airline - M to ra mt i dng mi - mt th trng i my bay gi r; Yellow Tail, cng ty ru vang c to ra mt th trng ru vang dnh cho nhng ngi M trc y khng ung ru vang, m ung bia v cocktail; Samsung mt mnh mt ch vi ti vi LCD...

3.1.2.2. Chin lc thch thc

Chin lc ny thng c p dng cho loi doanh nghip: - Tr thnh ngi th hai, th ba i vo th trng - Sn phm, qu trnh c ci tin da theo phin bn u tin thnh cng, cn phi c nng lc cng ngh mnh y l chin lc ca doanh nghip thch thc doanh nghip c v tr dn u v cng ngh. Mc tiu quan trng nht l nh hay t nht tin st n v tr ca doanh nghip ang dn u trn th trng.

42

Nhng cng ty chim hng th hai, th ba v thp hn trong ngnh c th c gi l nhng cng ty bm sau. Trong s cn nhng cng ty kh ln nh Colgate, Ford, Montgomery Ward, Avis, Westinghouse v Pepsi - Cola, Nhng cng ty bm st ny c th c mt trong hai thi . H c th tn cng ngi dn u cc i th cnh tranh khc trong cuc chin ginh git th phn (nhng ngi thch thc th trng). Hay h c th hp tc v khng "khuy o" nhng ngi theo sau th trng). C nhiu trng hp nhng ngi thch thc th trng ui kp ngi dn u th trng hay thm ch vt ngi dn u: Canon vo nhng nm 1970 mi ch c quy m bng mt phn mi Xerox, ngy nay sn xut my sao chp nhiu hn c Xerox, Toyota ngy nay sn xut nhiu xe hn General Motors, British Aiways vn chuyn hnh khch quc t nhiu hn ngi dn u trc y, Pan Am. Nhng ngi thch thc ny c kht vng ln v huy ng ton b nhng ngun ti nguyn nh hn ca mnh trong nhng ngi dn u th trng vn tin hnh kinh doanh bnh thng. Dolan pht hin thy rng s cnh tranh quyt lit v vic ct gim gi din ra mnh m nht nhng ngnh c ph c nh cao, ph tn kho ln v nhu cu quan trng hng u b ngng tr, nh st thp, t, giy v ho cht. By gi ta s xem xt nhng chin lc tn cng cnh tranh ca nhng ngi thch thc th trng. a. Bo v mc tiu chin lc v tn cng cc i th Ngi thch thc th trng trc tin phi xc nh mc tiu chin lc ca mnh. Nguyn tc qun s v mc tiu i hi mi chin dch phi nhm vo mc tiu c xc nh r rng dt khot v c th t c. Mc tiu chin lc ca hu ht nhng ngi thch thc th trng l tng th phn ca mnh vi nhng suy ngh l iu s dn n kh nng sinh li. Vic quyt nh mc tiu, d l nh bi i th cnh tranh hay lm gim th phn ca ngi , c tc ng qua li vi vn ai l i th cnh tranh. V c bn, mt ngi tin cng c th la chn tn cng mt trong ba loi cng ty sau: + C th tn cng ngi dn u th trng: l chin lc c ri ro ln, nhng c kh nng c n b xng ng v c ngha nu ngi dn u th trng l "ngi dn u dm" v khng phc v chu o th trng. Cn c kim tra l nhu cu hay mc tho mn ca ngi tiu dng. Nu c mt khc th trng khng c phc v hay c phc v ti, th l mt mc tiu chin lc tuyt vi. Chin dch "bia hi" ca Miller thnh cng bi v n xoay quanh vic pht hin thy c nhiu ngi tiu dng mun dng bia "nh hn". Mt chin lc khc l i mi mnh hn ngi dn u trn ton b khc th trng . Nh Xerox ginh ly th trng my sao chp t tay 3M bng cch pht trin nhng quy trnh sao chp tt hn (sao chp kh thay cho sao chp t). Sau ny Canon chim c mt mng ln th trng ca Xerox bng cch tung ra nhng my sao chp bn. + C th tn cng nhng cng ty cng tm c vi mnh, khng hon thnh c phn s v thiu vn: S tho mn v i mi nhu cu tim n ca ngi tiu dng phi c kim tra tng pht tng giy. Ngay c cch tn cng chnh din cng c th thng li, nu ngun ti nguyn ca cng ty kia b hn ch. + C th tn cng nhng cng ty a phng hay khu vc nh, khng hon thnh c phn s v thiu vn: S tho mn v i mi nhu cu tim n ca ngi tiu dng khng phi bng cch ginh git khch hng ca nhau, m bng cch nut sng nhng cng ty nh hn.

43

V th vn la chn i th cnh tranh v la chn mc tiu c tc ng qua li ln nhau. Nu cng ty tn cng i sau ngi dn u th trng, th mc tiu ca n phi l ginh ly mt phn nht nh. b. La chn chin lc tn cng Khi c nhng i phng v mc tiu r rng th nh chin lc qun s s xem xt vic la chn cch tn cng k ch nh th no? im xut pht hin nhin l nguyn tc tp trung, ngha l lc lng chin u tinh nhu nht phi tp trung vo thi im quyt nh v b tr cho mc tiu quyt nh. trnh by tip ta hy hnh dung i phng l mt ngi chim gi mt lnh a nht nh trn th trng. Ta phn bit nm chin lc tn cng nh sau: Tn cng chnh din Ta ni k xm lc tung n tn cng chnh din (hay "v mt") khi n tp trung lc lng ca mnh nh thng vo i phng ca mnh. N tn cng vo ch mnh ch khng phi ch yu ca i phng. Kt cc s ph thuc vo ch ai mnh hn v do dai hn. Trong trn tn cng chnh din thun tu, ngi tn cng u nhau vi i phng ca mnh bng sn phm, qung cao v gi c v.v... Gn y nh sn xut dao co ng th hai Brazil tn cng Gillete, ngi dn u th trng. Ngi tn cng c hi l liu h c bn cho ngi tiu dng li cao tt hn khng. Cu tr li l "khng". Gi c h khng?" "Khng" "Bao b c p hn khng?" "Khng", "Mt chin dch qung co khn kho hn chng?" "Chit khu nhiu hn cho thng mi?" "Khng", "Th l lm th no ng c hy vng l s chim c th phn ca Gillete?" " ch quyt tm cao ". Khng cn phi ni, cuc tin cng ca h l tht bi cho mt cuc tn cng chnh din n thun ginh thng li, ngi tn cng phi c u th v sc mnh so vi i th cnh tranh, khng nh rng bn c sinh lc (ti nguyn) mnh hn s chin thng trong cuc giao tranh. Nguyn tc ny s khc i nu s phng th c hiu qu ho lc ln hn nh vo li th ca a hnh (nh chim gi nh ni). Gio l qun s dy rng cho mt cuc tn cng chnh din chin thng mt i phng c th vng chc hay mt i phng ang chim lnh "im cao", cc lc lng yu hn hay ho lc mnh hn t nht l gp ba ln. Nu k tn cng c lc lng yu hn hay ho lc yu hn ngi phng th, th cuc tn cng chnh din rt cuc ch l mt s mnh t st v ngha, RAC, GE v Xerox hc c bi hc cay ng khi h tung ra nhng n tn cng chnh din vo IBM, xem thng v tr phng th kin c ca i phng. Vi tnh cch l mt phng n chnh din thun tu, ngi tn cng c th tung ra n tn cng chnh din c ci bin, m ph bin nht l ct gim gi ca mnh so vi gi ca i phng. Nhng n tn cng nh vy c th c hai dng. Th on s dng hn l i chi ngi tn cng nhng im khc v nh ngi bng gi. iu ny c th thnh cng, nu ngi dn u th trng khng tr a bng cch gim ct gim gi v nu i th cnh tranh thuyt phc c th trng rng sn phm ca mnh ngang bng vi sn phm ca i phng m gi li h hn, l gi tr thc t. Helene Curtis l mt ngi thc hin rt gii chin lc thuyt phc th trng rng nhn hiu ca mnh c cht lng ngang bng, nhng gi tr ln hn so vi nhn hiu c nh gi qu cao ca i th cnh tranh. Curtis nhi nhng nhn hiu hng u t tin vi chi ph thp hn ri khuyn mi chng bng nhng chin dch qung co trng trn: "Chng ti lm c ci m h lm vi gi ch bng mt na" Nm 1972, Curtis ch c 44

mt phn nh b 1% ca du gi u Suave trn th trng du gi u. Nm 1973 h d tung ra mt chin lc mi. n nm 1976 th h vt qua du gi u Head Shoulders ca Procter & Gamle v du gi u tr s sinh Jonhnson & Johnson dn u th trng v khi lng. Nm 1979 th phn ca h t 16%. Mt dng na ca chin lc tn cng bng gi i hi ngi tn cng u t mnh t c gi thnh sn xut thp hn ri sau tn cng cc i th cnh tranh bng gi . Texes Instruements t c thnh cng xut sc trong vic s dng v kh gi mt cch chin lc. Ngi Nht cng tung ra nhng n tn cng chnh din ci bin bao gm vic ct gim gi v gi thnh. Tn cng sn Qun i ca i phng b tr lc lng mnh nht ti ni m n d on s b tn cng. V vy nht nh l hai bn sn v pha sau lng s km an ton hn. Cho nn nhng im yu (nhng pha khut) ca ch v mc tiu tn cng t nhin. Nguyn tc ch yu ca chin lc tn cng hin i l tp trung sc mnh vo im yu. Ngi tn cng thc s vo bn sn hay pha sau lng. Chin thut "chuyn hng" ny lm cho qun i phng th mt cnh gic. Tn cng sn c ngha Marketing tuyt vi v c im hp dn i vi ngi tn cng c nhng ngun ti nguyn t hn so vi i phng. Nu ngi tn cng khng th p o ngi phng th bng sc mnh tn bo, th h c th thng ngi phng th bng th on nh la. Tn cng sn c th theo hai hng chin lc: Theo a bn v theo khc th trng. Khi tn cng theo a bn, ngi tn cng chn ra nhng a bn m i phng t ra km ci. V d, mt s i th ca IBM quyt nh thnh lp nhng chi nhanh bn hng mnh nhng thnh ph va v nh, nhng ni m IBM tng i t n. Chng hn nh Honeywell theo ui vic kinh doanh nhng thnh ph v th trn nh, nhng ni khng phi giao chin vi nhng lc lng ng o nhn vin bn hng ca IBM. Cn hng chin lc tn cng sn kia l tm ra nhng nhu cu th trng cha c pht hin nhng ngi dn u s khng phc v, nh nhng nh sn xut t Nht lm khi h quyt nh phc v th trng tiu dng ang pht trin ca nhng chic t tit kim nhin liu v cng ty bia Miller "Khm ph ra" th trng tiu dng bia hi. Chin lc tn cng sn l mt truyn thng tt p nht ca trit l Marketing hin i, theo mc ch ca Marketing l khm ph ra nhng nhu cu v tho mn chng. Tn cng sn c nhiu kh nng thng li hn nhiu so vi tn cng chnh din. Tn cng gng km Chin lc tn cng sn thun tu c ngha l xoy vo mt nhu cu ca th trng m cc i th cnh tranh b qua. Mt khc, chin thut tn cng gng km l nhm chim gi mt mng rng lnh a ca i phng bng mt n tn cng "chp nhong" ton din. Tn cng gng km i hi phi t chc mt cuc cng kch ln trn nhiu trn tuyn cho i phng phi ng thi chng pha trc, hai bn sn v c pha sau lng. Ngi tn cng c th cung ng cho th trng mi th m i phng cung ng v nhiu hn, sao cho cc mt khng th b khc t. Chin thut nh gng km mau l s b gy ch ca i phng. Sau y l mt v d: Cuc tn cng ca Seiko vo th trng ng h s minh ho chin lc nh gng km, Seiko m rng phn phi trn mi th trng ng h ch yu v p o cc i th cnh tranh v ngi tiu dng bng v s nhng mu m khc nhau v khng ngng thay i. Hoa K Seiko cho bn 400 mu m ng h, nhng n Marketing ca h c 45

hu thun bng 2.300 mu m do h sn xut v bn ra trn khp th gii. "Chng ni ting v mt thi thng, c tnh k thut, s a thch ca ngi s dng v mi th khc c th kch thch tiu dng" - l li pht biu ca mt ph ch tch ca mt cng ty i th cnh tranh Hoa K. Tn cng vu hi Vu hi l mt chin lc gin tip nht trong nhng chin lc cng kch. N c ngha l i vng qua i phng v tn cng vo nhng th trng d dng hn m rng c s ti nguyn ca mnh. Chin lc ny c ba hng: a dng ho sang nhng sn phm khng c lin quan a dng ho sang nhng th trng thuc a bn mi v nhy vo nhng cng ngh mi gt b nhng sn phm hin c. S chuyn bin mnh m ca Colgate s dng hai nguyn tc u. Hoa K ni chung Colgate b khn kh v bn tay ca P & G. Khi David Foster tip qun chc gim c iu hnh vo nm 1971, Colgate ni ting l ngi kinh doanh x bng v cht ty ra cng rn. Vo nm 1979, Foster bin cng ty thnh mt tp on vi 4,3 t USD, Foster tha nhn mi chuyn i u vi P & G v ngha. Foster ni: H c d tr vt t gp ba chng ta v c s cn b nghin cu gp ba s ngi ca chng ta. "Chin lc ca Foster rt n gin - tng cng v tr dn u ca Colgate hi ngoi v n trnh P & G trong nc bng cch a dng ho sang nhng th trng khng phi ca P & G. Hng pht trin l cc sn phm dt v phc v bnh vin, m phm, v mt s hng th thao cng nh thc phm. Kt qu l: Vo nm 1971, Colgate cn thua km P & G v mc kinh doanh ch mi bng mt na ca h. n nm 1976, mc kinh doanh bng ba phn t ca h, th nhng cng khng d chu i vi P & G v hon ton khng dm i u vi h. Vic nhy cc v cng ngh l mt chin lc vu hi hay c s dng trong cc ngnh k thut cao cp. Thay v i sao chp sn phm ca i th cnh tranh v tin hnh mt cuc tn cng chnh din tn km, ngi thch thc kin tr nghin cu v pht trin cng ngh mi ri tin hnh tn cng v chuyn trn a sang a bn m mnh c li th. Cuc tn cng thng li ca Nintendo vo th trng tr chi in t tht ng l mt s ginh git th phn bng cch tung ra mt cng ngh u vit hn v xc nh li "khng gian cnh tranh" Tn cng du kch Tn cng du kch l mt phng n ca nhng ngi xm ln th trng, c bit l ca nhng ngi t vn. Chin tranh du kch l tin hnh cng kch tng t nh vo nhng a bn khc nhau ca i phng, nhm mc ch quy ri v lm nht ch i phng v cui cng m bo an ton cho ch ng chn vng chc. Liddell - Hart pht biu l l qun s c bn: L do thng thng nht chp nhn mt chin lc c mc ch hn ch l ch i s thay i trong cn cn lc lng, mt s thay i c tm kim v t c bng cch tiu hao lc lng, lm cho ch suy yu bng nhng cuc cng kch nh thay v nhng n nh phiu lu. iu kin ct li ca mt chin lc nh vy l mc tiu hao lc lng ch phi gp bi so vi ca bn thn. Mc tiu c th t c bng cch t kch vo cc ngun cung ng ca i phng, tn cng cc b nhm tiu dit hay gy tn tht gp bi cho lc lng ch, bng cch dn d ch vo nhng cuc tn cng khng c kh nng sinh li, bng cch lm cho ch dn mng qu mc lc lng ca mnh v c bit l lm cn kit sc lc tinh thn v vt cht ca i phng. 46

Ngi tin hnh chin tranh du kch s s dng nhng phng tin thng thng ln nhng phng tin khng thng thng tn cng i phng. Nhng phng tin bao gm vic ct gim gi c chn lc, tng cng nhng t khuyn mi chp nhong v i khi c nhng hot ng php lut. Vn then cht l tp trung tn cng vo mt a bn hp: Diamond Crystal Salt c mt th phn cha bng 5% th phn mui ton quc so vi 50% ca Morton. Khng c cch n cnh tranh vi Morton trn mt din rng, Diamond quyt nh tp trung tn cng Morton ngay ti th trng ct li ca mnh v tung ra mt chin dch Marketing mnh m. Cc bin php ny c t chc m bo u th ba chi mt i vi Marton. Nhng chin lc tn cng nu trn rt rng. Ngi thch thc phi xy dng mt chin dch tng th bao gm nhiu chin lc c th. R rng ni c s cnh tranh ca nhng doanh nghip mun dn u v nhng doanh nghip theo ui chin lc thch thc l mt chin trng . Trong mt s ngnh cng nghip, lun lun c 2 hay 3 cng ty u nhau trong v tr dn u v thch thc. Tht s m ni, tr thnh nh dn u ng ngha lun em li mt th mnh cnh tranh v cng to ln cho cng ty. v tr ny, doanh nghip s c th mnh khi thng thuyt vi nh sn xut hay nh phn phi, gim c chi ph nh hiu ng quy m kinh t, c khch hng nh v ngh n u tin... Th nhng chim v gi c v tr ny khng t doanh nghip phi mu. chim thm 1% hay 2 % th phn, hay tranh nhau ting gy ngi dn u v ngi thch thc phi b ra nhiu khon chi ph cc k cao v v th gim rt nhiu li nhun, i khi cn phi hy sinh tim nng pht trin trong tng lai.

3.1.2.4. Chin lc chi ph thp

Cnh tranh bng cch dng cng ngh to ra sn phm hay dch v vi mc chi ph thp nht c th. Khi doanh nghip c th bn c nhiu hng vi gi trung bnh v to ra li nhun ln.

3.1.2.5. Chin lc t lc truyn thng

Vi chin lc ny, cc hot ng pht trin cng ngh phn ln u c tin hnh ti cng ty m khng i km vi hot ng nghin cu. Tuy nhin, chin lc ny ch ph hp trong iu kin trc y v hin nay trong nn kinh t khng bin gii v phi i mt vi s cnh tranh ton cu nu ch pht trin ti cng ty th s khng i ph vi tc gia tng ca pht trin cng ngh v vi mt lot cc cng ngh mi ht sc a dng.

3.1.2.6. Chin lc lin kt

Nh trnh by mc trn l chin lc cng ngh t lc khng p ng c trong iu kin ton cu ho nn hin nay ang din ra s kt hp cc cng ngh, chng hn nh c kh vi in t, ngnh vin thng vi ngnh tin hc. Ngnh cng nghip ny phi cng tc cng vi ngnh cng nghip khc. Mt i th cnh tranh c th xut hin nhng ngnh cng nghip khng ng ti. S thay i ny thc y s cnh tranh v cng tc lin ngnh. Tc pht trin cng ngh tng ln v vng i sn phm tr nn ngn hn. Mt cng ty n l khng th c kh nng tin hnh nghin cu v pht trin (NCPT) nhng lnh vc khc nhau vi tc nhanh. Do vy, cc cng ty cn phi tm nhng ni cng tc, v hn ch ngun lc NCPT.

47

Bn thn cng ngh cng thay i, v mi th u thay i. Cng ngh ngy cng da nhiu hn vo khoa hc, nht l i vi cng ngh cao. iu ny buc cc doanh nghip phi cng tc cht ch hn vi cc trng i hc/vin nghin cu. Do vy, cng ngh lm thay i m hnh ca cc hot ng kinh t. cp ton cu xut hin nn kinh t khng bin gii, cp ngnh l s cnh tranh v cng tc lin ngnh, cn cp cng ty, hot ng kinh doanh lin cng ty xut hin. V vy c s thay i ln trong chin lc cng ngh ca doanh nghip l chuyn i t ch t lc sang ch kt ni mng. Trc y, cc hot ng pht trin cng ngh phn ln u c tin hnh ti cng ty. Tuy nhin, nu ch pht trin ti cng ty th s khng i ph vi tc gia tng ca pht trin cng ngh v vi mt lot cc cng ngh mi ht sc a dng. Do vy, cc doanh nghip cn phi tm kim nhng i tc pht trin cng ngh nhm b sung s lng v cht lng ca i ng k s. Nht Bn, nhng ng k patent ca cc nghin cu lin kt tng ln vo thp k 80. Cc doanh nghip lp lin minh chin lc vi nhng doanh nghip khc, thm ch i khi cn hp tc vi chnh i th ca mnh. H cng hp tc vi cc trng i hc v vin nghin cu cng lp. H phi cnh tranh khng phi vi t cch l mt ch th n l, cch bit, m nh mt nt, mt im u mi ca mng li. Nhng i tc trong mng li khng ch l cc t chc trong nc, m c cc t chc quc t. Cc doanh nghip cng thit lp lin minh quc t xy dng cc tiu chun thc t cho cc sn phm mi. Khi doanh nghip pht trin mt th h sn phm mi, th tiu chun cng nghip ca n quyt nh phn ln sc cnh tranh ca doanh nghip . Nu c trng ca loi sn phm do doanh nghip pht trin c p dng tiu chun quc t, th n s em li u th cnh tranh ln cho doanh nghip. Trng hp ngc li, doanh nghip s b tt hu trong cuc chy ua NCPT ca sn phm v s phi tr mt gi t cho doanh nghip m c c trng sn phm ph hp vi tiu chun quc t. Ngoi ra, trong lnh vc sn xut, cc doanh nghip cng phi cnh tranh trong mng li. Chin lc ny gip sn xut ra sn phm mi mt cch linh hot v mau l, mt khi cc i tc trong mng li cung cp cc sn phm t cht lng mt cch kp thi. cc ngnh lp rp ca Nht Bn rt ph bin hnh thc cc hp ng gia cng da trn quan h lu di. Cn ngnh thi trang ca Italia, c trng cng vic v mng li chia s tr thnh thng dng. Ngy nay, loi hnh mng li sn xut ny s ph bin khp th gii. Mt s doanh nghip ch c chc nng thit k v marketing, ch khng phi l doanh nghip sn xut. i vi nhng doanh nghip cc nc ang pht trin, nu c nm trong mt mng li sn xut quc t th s to ra nhiu u th. H c th l nhng nh sn xut cc thit b ban u, cc nh thu ph hoc cc cng ty con. H c th c thng xuyn tip cn, hoc thu ht c cc cng ngh mi, cc k nng qun l v thng tin marketing.

3.1.2.7. Chin lc hiu qu mng li.

Chin lc mng li l chin lc m sn phm doanh nghip to ra khi c s dng n s lin quan v tc ng n nhiu ngi, nhiu doanh khc. V d nh: Nhng chic in thoi u tin c tung ra th trng vo cui th k 19 c v nh khng hu ch khi rt t ngi s dng chng. Nhng tnh hu dng ca in thoi tng ln khi ngy cng nhiu gia nh, ca hng v vn phng tham gia vo mng li s dng in thoi.

48

Trng hp ny c gi l hiu qu mng li mt hin tng trong gi tr ca mt sn phm tng ln khi bn c nhiu sn phm hn v khi mng li ngi s dng nhiu hn. Hiu qu mng li vn cn kh mi m vi vai tr l mt chin lc. Hy xem trng hp ca eBay. eBay ra i theo s thch ring ca nh sng lp Pierre Omidyar ngi pht trin phn mm v mt h thng trc tuyn cho php cc c nhn lit k mi loi sn phm mi v qua s dng bn u gi. Website ca ng khng phi l sn bn u gi trc tuyn u tin nhng li l sn u tin tr nn ph bin rng ri, v s thng dng khin hiu qu mng li tng cao. Nhng ngi c nhu cu mua hng tm n eBay m b qua cc website khc v y l website c nhiu ngi bn nht, cn ngi bn mun lit k cc mt hng ca h ln eBay v n thu ht nhiu ngi mua nht. iu ny nhanh chng lm website ca Omidyar tr thnh sn u gi trc tuyn vt tri, tip tc h tr s tng trng ng k ca eBay. R rng Omidyar v cc cng s ca mnh khng ch bt u kinh doanh theo chin lc mng li hiu qu. ch l iu tnh c xy ra. Tuy nhin, thnh cng ban u khuyn khch h dng doanh thu ngy cng tng ca mnh duy tr cng ty lin tc pht trin bng nhng cuc u t ln vo vic pht trin website, dch v khch hng, nhn bit thng hiu v mt s thng v mua li mang tnh chin lc. Thnh cng vi mt chin lc mng li ph thuc nhiu vo kh nng ca cng ty trong vic tin ln pha trc v tr thnh nh cung cp thng tr. Lm nh vy s li rt t c hi cho nhng k thch u, cng l l do ti sao mt s ngi gi y l chin lc ngi thng nm gi tt c. eBay nhanh chng thng tr ngnh cng ngh ca mnh. Microsoft cng c c v tr nh vy vi h iu hnh Windows, d nhng ngi s dng my tnh giu kinh nghim u nht tr rng h iu hnh Macintosh do Apple Computer pht trin vn u vit hn Windows. Nhng Apple gi th c quyn v h iu hnh ca mnh, trong khi Microsoft cho php ci t h iu hnh ca h ln tt c cc my tnh ca nhng nh sn xut my tnh c nhn. Do , hu ht my tnh u hot ng bng Windows, nn phn ln cc phn mm mi u c pht trin cho cc my ci h iu hnh Windows. V v hu ht phn mm da trn Windows, nn ngy cng nhiu ngi mua my tnh c ci h iu hnh Windows. n nay, tnh trng ny vn gi nguyn, cha b ph v. * Trn y trnh by by chin lc chung. Mi chin lc u c u th ring. C kh nng l mt chin lc hoc mt hnh thc bin th no s ph hp vi cng ty bn. Nhng l chin lc no? Hy tm cu tr li thng qua nhim v, mc tiu ca cng ty bn, v nhng g m bn tm hiu c qua phn tch cc yu t bn trong v bn ngoi nh hng n cng ty bn. Hy ngh n nhim v khi thit lp phm vi bn c th tm ra chin lc mi. Cc mc tiu ca bn s to c s v thnh qu m chin lc phi c kh nng t c. Sau hy dng phn tch SWOT xc nh cc mi e da v c hi cng nh cc nng lc hin ti ca cng ty. Ba yu t ny, cng vi s tham kho kin nhng ngi c kin thc v kinh nghim trong lnh vc bn ang kinh doanh, chc chn bn s c c nhng la chn ng n v hiu qu nht. Tuy nhin, bn cng cn hiu rng bt k la chn chin lc no cng c s nh i. Nu bn tp trung vo mt phn khc khch hng hp, nh trng hp ca USAA, bn s phi t b tng phc v th trng chung rng ln. Nh Michael Porter cnh bo: 49

Nhng cng ty n lc cung cp mi th cho mi khch hng s c nguy c b ri tung ln v khch hng thay i quyt nh hng ngy m khng theo mt c cu r rng no ht. V vy, nu bn mun tr thnh nh bn l chi ph thp trong lnh vc ca mnh, ng c lp mt chui ca hng c bit cung cp dch v hay sn phm cho nhiu i tng khch hng phc tp v a dng. Bn s lm ri lon chnh bn v c th trng, thm ch c th mt nhiu tin bc. Mt iu quan trng na l bn phi chc chn rng s la chn chin lc ca bn ph hp vi th trng khch hng mc tiu m bn nh nhm n. y l yu t quan trng nht trong vic lp chin lc. Hy lun quan tm n th trng khch hng m bn chn, v m bo rng mi thnh vin trong cng ty bn cng hiu c mc tiu. S ph hp gia chin lc v khch hng l iu tuyt i cn thit.

3.1.3. Vai tr ca chin lc pht trin v ng dng cng ngh

Trc thm hi nhp kinh t khu vc v th gii, cng ngh ngy cng th hin vai tr quyt nh khng nhng vi s tn ti v pht trin ca doanh nghip (DN) m c nn kinh t. Thc t cho thy, khi bc chn vo nn kinh t th trng cc DN ca chng ta thy r vai tr ca marketing, ca qun tr nhn lc, ca qun tr ti chnh, ca qun tr sn xut, nhng vai tr ca qun l cng ngh th cha c quan tm ng mc. Chng ta th hnh dung: nu tht bi trong mt chin lc marketing chng ta s mt doanh thu, mt mt c hi kinh doanh, DN chng ta c th lm li, sai mt chin lc v s dng con ngi, chng ta cng c th lm li, nhng sai v mt chin lc cng ngh r rng l s ph sn bi hai l do: Th nht, cng ngh khng ph hp s to ra sn phm khng sc cnh tranh trn th trng (c th l gi c hoc cht lng, hoc c hai) v cho d p dng mt chin lc marketing c tt nh th no cng khng c ngha g v ngi tiu dung s nhanh chng nhn ra thng qua vic s dng sn phm v s khng bao gi s dng ln th hai v cm gic b nh la Th hai, l u t cho cng ngh thng l cc u t rt ln v ti chnh m DN khng th c c hi lm li nu sai lm. Chng ta ang phi chp nhn nhng con s thng k rt ng lo ngi l: Phn ln cc DN nc ta ang phi s dng cng ngh tt hu so vi mc trung bnh ca th gii t 2-3 th h. 80-90% cng ngh nc ta ang s dng l cng ngh ngoi nhp, nhng nhng thng tin c bn trc khi mua cng ngh cha c tr li tho ng nh: chng ta mua chng nh th no? Gi mua ca chng ta phn nh ng gi tr thi im hin ti cha? Nu chng ta lm tt vic mua bn cng ngh th chc chn DN chng ta khng phi i mt vi nhng s cnh tranh khng cn sc v d: chi ph in ca nh my xi mng Bm Sn ln ti 6,16 USD/tn, xi mng Hong Thch l 3,87 USD/tn so vi chi ph sn xut ca Thi Lan l 2,49 USD/tn. Chi ph hi trong sn xut cn ca cc c s sn xut hin i nht nc ta l 5,0- 5,5 kg hi/lt vt 70% so vi Braxin (l 2,83,2 kg/lt). Hay lnh vc khc l sn xut vi, nng sut lao ng ca cng ty dt Phc Long ch t 22% v ca nh my c cng ngh tin tin nht nc cng ch t 75% so vi mc bnh qun ca Australia. R rang rng cc DN cha c trang b y hnh

50

trang bc vo cuc thng lng vi cc nh cung cp cng ngh l nhng DN sng s trn thng trng. Vic i mi cng ngh l vic lm tt yu i vi tt c cc DN cng nghip nu mun tn ti v pht trin. giai on hin nay chng ta chp nhn pht trin chng ta phi nhp cng ngh ca nc ngoi, nhng lm th no nhng ng ngoi t m chng ta phi cht chiu t nhng ht go, ht c ph xut khu mi c c, phi tht s c hiu qu. Vic tm mua cng ngh thng i hi mt qu trnh tm hiu, phn tch k lng tnh hnh th trng ca cng ngh thi im mua cng nh nhng d bo tng lai v cng ngh, v u ra ca cng ngh, v i th cnh tranh. Trn thc t, vic chuyn giao cng ngh thng c thc hin thng qua qu trnh chuyn ho v thay th cng ngh ca cc DN cnh tranh i trc. Cc DN ny tng s dng thit b v nay mun thay th chng nhm to li th cnh tranh mi. Ngha l, nu khng tm hiu k thong tin th ri ro cng ngh l rt ln. Cc DN cng nghip nhn chuyn giao cng ngh c th hng chu nhng cng ngh th cp v lc hu. Ri ro khi mua phi cng ngh th cp mang tnh h thng m nguyn nhn chnh l do cc DN thiu thng tin v cc phng php nh gi, la chn cng ngh thiu khoa hc; mt khi DN mua phi cng ngh lc hu th iu hin nhin l sc cnh tranh ca sn phm sn xut ra thp so vi cc i th cnh tranh. T s ko theo kh khn v ti chnh, ri kh khn v i mi c nh vy, cng ngh lc hu lm sp DN. Nh trn nu, nguyn nhn c bn dn n ri ro ca DN cng nghip trong vic nhn cng ngh l vn thng tin khng cn xng. S d c hin tng ny l v pha nh cung cp thng nm bt rt chc thng tin ca cng ngh ang bn cn pha DN vi vai tr l khch hang th li thng rt l m v thng tin cng ngh m h cn; Tuy thiu thng tin nh vy nhng ch c 0,1% DN s dng t vn khi u t mua sm cng ngh, c nhiu l do gii thch nhung s thc th l t hai pha, bn t vn th hot ng cha hiu qu cn DN thng ch coi t vn l chuyn tm pho. Mt nguyn nhn na l cc DN chng ta vn thng ch quan tm nhiu hn khi nhp mt cng ngh v l my mc thit b v cch vn hnh n m cha quan tm ng mc n cc thnh phn khc ca cng ngh l con ngi, thng tin v t chc. Kim sot c tt c bn thnh phn ny mi gip cho DN c v lm ch mt cng ngh. Mt vn na khng km phn quan trng l cc DN cha quan tm ng mc n i mi cng ngh v cha coi n l cng vic thng xuyn m ch chn con ng i mi khi khng cn con ng no khc. Phn ln DN cha c b phn chuyn trch nghin cu i mi cng ngh, cha t chin lc v cng ngh nm trong chin lc kinh doanh. Trong hon cnh hin nay cc DN phi chp nhn mt s cnh tranh khc lit ca thng trng vi s pht trin nh v bo ca KH&CN do vy chu k sng ca mi cng ngh thng rt ngn, nht l khi chng ta ch nhp c cc cng ngh giai on bo ho. Vn t ra l cn phi c mt b phn chuyn trch bao gm nhng chuyn gia gii, nng ng, nhy bn vi kinh doanh nng cp cc cng ngh hin c v tm kim c hiu qu cc cng ngh mi. B phn ny ca DN cn c u t ng mc c v iu kin lm vic v ch i ng. Theo kho st 100 DN H Ni v Thnh ph H Ch Minh cho thy mc u t cho i mi thit b- cng ngh ca DN ch chim 0,3% doanh thu c nm trong khi con s ny n l 5% v Hn Quc l 10%. Tm li chin lc pht trin v ng dng cng ngh ng vai tr quyt nh tng lai sng cn ca doanh nghip trong mi trng cnh tranh.

51

3.2. Ni dung chin lc pht trin v ng dng cng ngh 3.3. Phng php xy dng chin lc pht trin v ng dng cng ngh 3.3.1. D bo cng ngh 3.3.2. Phn tch cnh tranh v nhng yu cu t ra 3.3.3. Xc nh cc ngun lc 3.3.4. Xc nh nhim v chin lc

CHNG 4. CHUYN GIAO CNG NGH (LT: 12; TH: 2 TIT)

4.1. Khi nim v phn loi chuyn giao cng ngh 4.1.1. Khi nim chuyn giao cng ngh 4.1.1.1. nh ngha tng qut
Chuyn giao cng ngh l vic a kin thc k thut ra khi ranh gii sinh sn ca n.

4.1.1.2. Theo Ngh nh 45/1998/N - CP:

"Chuyn giao cng ngh" l hnh thc mua v bn cng ngh trn c s Hp ng chuyn giao cng ngh c tho thun ph hp vi cc quy nh ca php lut. Bn bn c ngha v chuyn giao cc kin thc tng hp ca cng ngh hoc cung cp cc my mc, thit b, dch v, o to... km theo cc kin thc cng ngh cho bn mua v bn mua c ngha v thanh ton cho bn bn tip thu, s dng cc kin thc cng ngh theo cc iu kin tho thun v ghi nhn trong Hp ng chuyn giao cng ngh.

4.1.1.3. Theo UNCTAD

Chuyn giao cng ngh l chuyn giao kin thc c h thng sn xut sn phm, p dng qu trnh hoc thc hin nhim v.

4.1.1.4. Theo (N.Sharif)

Chuyn giao cng ngh thng l cch gi vic mua cng ngh mi. N thng xy ra do c s tn ti gia ngi mua v ngi bn. Ngi bn thng c gi l ngi giao v ngi mua thng c gi l ngi nhn trong qu trnh chuyn giao cng ngh. Chuyn giao cng ngh c th din ra gia: - Mt ngnh cng nghip ny sang mt ngnh cng nghip khc. - Mt t chc ny vi mt t chc khc quy m quc t. - Hai nc pht trin - Mt nc pht trin v mt nc ang pht trin.

4.1.1.5. Theo (J. Dunning)

Chuyn giao cng ngh l vic mt nc tip nhn cng ngh hoc nng lc cng ngh t nc khc. N cng bao gm vic chuyn giao cng ngh gia cc t chc hoc trong mt ni b t chc.

52

4.1.1.6. Theo quan im qun l cng ngh

Chuyn giao cng ngh l tp hp cc hot ng thng mi v php l nhm lm cho bn nhn cng ngh c c nng lc cng ngh nh bn giao cng ngh trong khi s dng cng ngh vo mt mc ch nh.
Chuyn giao cng ngh ti Vit Nam l vic chuyn giao cng ngh gia cc t chc, c nhn hot ng trong lnh th Vit Nam. Chuyn giao cng ngh t nc ngoi vo Vit Nam l vic t chc, c nhn hot ng nc ngoi chuyn giao cng ngh cho t chc, c nhn hot ng trong lnh th Vit Nam. Chuyn giao cng ngh t Vit Nam ra nc ngoi l vic t chc, c nhn hot ng trong lnh th Vit Nam chuyn giao cng ngh cho t chc, c nhn hot ng nc ngoi.

4.1.2. iu kin chuyn giao cng ngh

Theo iu 807 B lut Dn s, cc c nhn, php nhn hoc ch th khc c quyn chuyn giao cng ngh khi c cc iu kin sau y: 1. Bn giao l ch s hu hp php ca cng ngh hoc c quyn chuyn giao quyn s dng cng ngh. 2. Cng ngh khng vi phm quy nh. Nhng cng ngh khng c chuyn giao theo quy nh ti iu 808 B lut Dn s bao gm: 1. Nhng cng ngh khng p ng cc yu cu trong cc quy nh ca php lut Vit Nam v an ton lao ng, v sinh lao ng, sc kho con ngi, bo v mi trng. 2. Nhng cng ngh c tc ng v gy hu qu xu n vn ha, quc phng, an ninh quc gia, trt t v an ton x hi ca Vit Nam. 3. Nhng cng ngh khng em li hiu qu k thut, kinh t hoc x hi. 4. Cng ngh phc v lnh vc an ninh, quc phng khi cha c c quan Nh nc c thm quyn cho php.

4.1.3. Phn loi cc phng thc chuyn giao cng ngh 4.1.3.1. Khi nim
Phng thc hay c ch (mechanism) chuyn giao l hnh thc, cch thc m nh cng ngh c chuyn n bn nhn. Vic la chn phng thc chuyn giao cng ngh ph thuc vo mi trng bn nhn, mi trng bn giao v mi trng chung. - Mi trng bn nhn: c xc nh ch yu bi kh nng hp th cng ngh - Mi trng bn giao: bao gm nhng iu kin, qui c m bn nhn phi tun theo. - Mi trng chung: Vic giao nhn c thc hin khi mi trng chung cho php. Th d vic chuyn giao cng ngh cng ngh gia hai cng ty thuc hai nc no ph thuc vo cc iu kin ca mi trng chung bao gm cc yu t nh: mi quan h gia hai nc, bi cnh u t, tnh hnh cnh tranh quc t.

53

4.1.3.2. Cc phng thc chuyn giao cng ngh

a. Cp giy php b.

4.2. Vai tr ca chuyn giao cng ngh 4.3. Hnh thc chuyn giao cng ngh
Vic chuyn giao cng ngh c thc hin thng qua cc hnh thc sau y: 1. Hp ng chuyn giao cng ngh c lp; 2. Phn chuyn giao cng ngh trong d n hoc hp ng sau y: a) D n u t; b) Hp ng nhng quyn thng mi;

4.4. La chn cng ngh chuyn giao 4.5. Trnh t chuyn giao cng ngh 4.5.1. Giai on chun b 4.5.2. Giai on thc hin 4.5.3. Giai on nghim thu v s dng 4.6. Hp ng chuyn giao chuyn giao cng ngh 4.6.1. Ni dung ca hp ng chuyn giao cng ngh 4.6.2. nh gi cng ngh c chuyn giao 4.6.3. Phng thc thanh ton

CHNG 5. QUN L CNG NGH (LT: 5; TH: 1 TIT)

5.1. Khi nim qun l cng ngh 5.2. C s qun l cng ngh 5.3. Ni dung qun l cng ngh 5.4. M hnh qun l cng ngh 5.5. Bin php qun l cng ngh

54