Vai tr ca nh nc trong ti cu trc doanh nghip nh nc

19/03/2012 in Chinh sach cong, Tai chinh doanh nghiep

TS.PHM TIN T Ti cu trc DNNN thi gian qua: Kt qu v nhng vng mc Ti cu trc DNNN l qu trnh t chc li DNNN, thay i cn bn v c cu vn; ch s hu, hi ng qun tr hay cc lnh o DN; thay i chin lc kinh doanh, th trng kinh doanh hay thay i sn phm v cng ngh. thc y chuyn dch v c cu li nn kinh t theo hng cn i hp l, nng cao nng sut, hiu qu v sc cnh tranh ca nn kinh t, vic ti cu trc trong tng DNNN l vic lm cn thit. Vit Nam, ti cu trc DNNN c thc hin t nm 1992 di hnh thc i mi, sp xp, c phn ha (CPH) DNNN. Vic c cu li khu vc DNNN tri qua ba giai on chnh, c bit nhng ci cch mnh m trong nm 2010 mang li nhiu kt qu kh quan, tng bc tin n hon tt qu trnh CPH, nng cao nng lc cnh tranh ca khi DNNN, to mi trng bnh ng gia cc khi DN. Vic th im thnh lp mt s tp on kinh t ln gp phn quan trng Nh nc iu tit nn kinh t v bo m n nh kinh t v m. ng thi, thc hin i mi c ch chnh sch v sp xp, CPH DNNN (cc quy nh v thc hin u gi bn c phn; bn c phn cho nh u t chin lc; xc nh gi tr thng hiu, gi tr quyn s dng t, gi tr li th v tr a l; xc nh r tiu ch v c ng chin lc). n ht nm 2010, c nc thc hin sp xp c 5.847 DN v b phn DN, trong CPH c 3.945 DN, chim 67,5%, cn li 1.902 DN (chim 32,5%) thc hin cc hnh thc sp xp khc nh chuyn thnh cng ty TNHH mt thnh vin, sp nhp, hp nht, giao bn, khon Tnh n ngy 30/9/2011, c nc c 1.309 DNNN (Nh nc s hu 100% vn), trong 1.245 DN chuyn thnh cng ty TNHH theo Lut DN. Hin ti, cc DNNN v ang n lc i mi mnh v khng nh v th trn th trng, gp phn to ln vo thnh tch thot khi suy thoi kinh t vi mc tng trng 5% GDP. Ti cu trc DNNN thi gian qua gp phn lm gim ng k nhng DNNN nh, thua l v nhng DNNN hot ng trong nhng ngnh, lnh vc m Nh nc cn nm gi 100% vn iu l. Nhiu DN thc hin chuyn i s hu di nhiu hnh thc khc nhau nh CPH, giao, bn, trong CPH l hnh thc ph bin v hiu qu nht. Sau ti cu trc, nhiu DNNN hot ng theo m hnh php l mi, hot ng hiu qu hn v thu ht c s tham gia ca mi thnh phn kinh t. Tuy nhin, vic thc hin cc hnh thc ti cu trc DNNN thi gian qua ch yu l da vo cc quyt nh hnh chnh. Vic sp nhp, hp nht, chia tch cng nh hnh thnh m hnh cng ty m cng ty con, tp on kinh t cha xut pht t nhu cu thc t ca DN v cha c lun c kinh t xc ng. Vic thc hin ti cu trc cn mang tnh cc b, cha c s kt hp trong xy dng n i mi, sp xp DNNN thuc a phng v ngnh, cha mang tnh tng th nn kinh t. Qu trnh ti cu trc DNNN ngoi kh khn thuc v ni ti DN, cn nhiu vng mc thuc v pha Nh nc nh nh hng c cu nn kinh t ang trong qu trnh chuyn i; h thng php lut i khi cn cha ng b hoc thiu vn bn hng dn; nhng rng buc t s hu vn nh nc i vi DN; th tc hnh chnh; s minh bch C th nu ln mt s vng mc chnh nh sau: - Thiu ht chin lc, k hoch kinh doanh hiu qu: Loi tr cc DNNN quy m ln, hot ng lu i, phn ln cc DNNN cha ch trng n vic xy dng chin lc kinh doanh bn vng, do DNNN ch

ch trng tm kim li nhun ngn hn, cha tnh n li ch lu di, tm nhn hn ch, kh khn vn v i khi thiu tin tng vo chnh sch ca Nh nc - C cu s hu vn nh nc ti cc DNNN: i vi cc DNNN cha c chuyn i hnh thc s hu do tc ng ca khng hong ti chnh, do bt li t th trng vn s kh tm ra cch thc ti cu trc DNNN ph hp. Cn i vi cc DNNN chuyn i hnh thc s hu trong Nh nc nm gi c phn chi phi th ang c Nh nc can thip kh su vo hot ng kinh doanh. Trong iu kin pht trin kinh t th trng theo nh hng x hi ch ngha (XHCN), vic chi phi ca Nh nc i vi cc DNNN hot ng mt s ngnh ngh, lnh vc l cn thit nhng nu qu chi phi s lm gim s nng ng, quyn t ch trong sn xut kinh doanh, quyn ch ng ti chnh ca DNNN, t hn ch hiu qu kinh doanh. Mt khc, s chi phi qu su i vi hot ng ca DNNN v qu rng i vi cc ngnh ngh li dn n s li, trng ch vo bo tr ca Nh nc Thc t cho thy hiu qu s dng vn ca cc tp on kinh t nh nc (TKTNN) rt km hiu qu. Theo nh gi ca U ban thng v Quc hi, c n 45,5% cc tp on, tng cng ty nh nc hot ng hiu qu thp (t sut li nhun trn vn ch s hu di 10%), cha tng xng vi quy m, ngun lc ti chnh ca Nh nc, v tr, vai tr trong nn kinh t. Mt s cng ty khng bo tn c vn ch s hu, thm ch mt s cng ty tht thot ton b vn ch s hu. Nh vy, c cu vn ch s hu ca Nh nc khng hp l s gim kh nng cnh tranh ca DN, t hn ch vic thc y ti cu trc DN. - Hnh lang php l: Cn phi sa i, b sung nhng vn xc nh gi tr DN, khuyn khch cho nh u t chin lc, vn ngi i din ch s hu cho ph hp vi thc t. - Mi trng kinh doanh: Mi trng kinh doanh ca cc DN cha tht s thun li, th hin mt s kha cnh ch yu: Trnh pht trin kinh t cn thp v th ch kinh t th trng nh hng XHCN cha hon thin; nhn thc v vai tr ca doanh nhn trong s nghip pht trin kinh t-x hi vn cn mt s im cha r rng, cha to ra s ng thun ca ton x hi v vai tr, v th ca doanh nhn trong nn kinh t th trng nh hng XHCN; ngun nhn lc cht lng cao cn hn ch - Tnh minh bch trong qun l nh nc: ng li, ch trng ca ng l ng n; chnh sch, ch ca Nh nc l linh hot, ph hp vi s bin ng ca nn kinh t x hi, gip cho Nh nc thc hin c cc mc tiu kinh t v m, to iu kin, mi trng tch cc cho hot ng ca DN. Nhng hiu qu ca chnh sch y c c nh mong i khng li ph thuc vo vn t chc thc hin. C mt vn khng cng b nhng DN no cng tnh c l chi ph quan h, lm tng gi thnh sn phm, to ra mi trng cnh tranh khng bnh ng vi cc DN khc, hn ch s pht trin bn vng ca DN. Nng cao vai tr ca Nh nc trong qu trnh ti cu trc DNNN Vi t cch l ch th qun l chung, iu tit v m cc hot ng kinh t x hi, Nh nc cn to iu kin v thc y ti cu trc DNNN trn cc phng din sau: nh hng kinh doanh Trong nn kinh t th trng nh hng XHCN, DN hon ton ch ng trong vic la chn lnh vc u t. Bn cnh h thng php lut hon chnh to hnh lang php l cho DN hot ng, Nh nc cn xy dng Chin lc pht trin kinh t x hi vi tm nhn di hn; xc lp c ch, chnh sch kinh t c tnh kh thi cao; sm cng b k hoch ti cu trc nn kinh t, qua xc nh r ngnh, ngh, lnh vc cn u tin hoc hn ch u t; nhng lnh vc cn thit c s chi phi ca Nh nc. To mi trng kinh doanh thun li Trc ht, Chnh ph cn thit lp ng b th ch kinh t th trng; ci cch mnh nn hnh chnh quc gia to lp mi trng cnh tranh bnh ng gia cc DN thuc mi thnh phn kinh t. Sau na, Chnh ph cn to lp cng c nh hng th trng nht l i vi cc ngnh, lnh vc trng yu

ca quc gia, qua pht ra cc tn hiu tch cc gip cc DN xy dng v iu chnh k hoch sn xut kinh doanh ph hp vi din bin ca th trng. Ngoi ra, vic u t ng mc v ci cch th ch gio dc o to, to ngun nhn lc cht lng cao cng gp phn khng nh cho qu trnh ti cu trc DN theo hng pht trin chiu su, gip DN tham gia vo mng sn xut v chui gi tr ton cu. Thay i c cu s hu vn nh nc Xut pht t hiu qu kinh doanh thp ca cc TKTNN, c kin cho rng Nh nc nn gim mnh v thm ch t b s chi phi vo hot ng ca tp on to iu kin cho DN hot ng theo c ch th trng, nng cao hiu qu hot ng ca DN ni ring v nn kinh t ni chung. Nhng khng th ph nhn, trong bi cnh nn kinh t x hi Vit Nam hin nay, cc DN t nhn cn yu, cc DN nc ngoi s dng cng ngh cao li ch coi Vit Nam l ni tiu th sn phm th cc TKTNN khng ch thc hin mc tiu ng gp cho s tng trng ca nn kinh t m cn gnh vc nhim v gip Nh nc n nh kinh t v m, n nh chnh tr x hi. V vy, to iu kin cho cc TKTNN va nng cao hiu qu kinh doanh va c vai tr dn dt nn kinh t, gip Nh nc thc hin cc mc tiu kinh t v m, Nh nc cn thay i c cu s hu vn ti cc tp on theo hng: - Nh nc cn nm gi c phn chi phi i vi cc TKTNN hot ng cc lnh vc nh in lc, khai thc du kh, bu chnh vin thng Cn phi xc nh r hot ng chnh ca cc tp on ny, hn ch tnh trng u t dn tri nht l u t vo lnh vc c ri ro cao dn n thua l lm tht thot vn. - y mnh CPH DN: Cc tp on, tng cng ty nh nc phi c CPH, tr thnh cc cng ty c phn i chng c qun l v hot ng theo cc quy tc v thng l th trng, l nhng tp on kinh t ln hng u ca t nc, tip tc duy tr v cng c v tr chi phi trong cc ngnh kinh t then cht nh nng cao nng sut v nng lc cnh tranh; c vai tr dn dt trong i mi v chuyn giao cng ngh thc y chuyn dch c cu kinh t theo hng hin i. - i vi nhng DN m Nh nc khng cn gi c phn chi phi th thc hin rt vn ra v tin hnh CPH ngay. - C quy nh v phng thc ph hp thc hin CPH tp on kinh t, tng cng ty nh nc c hiu qu v thu ht c ng chin lc nc ngoi c kinh nghim qun l v nng lc ti chnh tham gia qun tr. To mi trng php l thun li cho ti cu trc DN Nh nc cn r sot li cc lut v vn bn di lut c lin quan n kinh t sa i, b sung cho ph hp to iu kin t chc li DN nh: + Sm nghin cu v thc hin vic tch chc nng thc hin quyn ch s hu vi chc nng qun l hnh chnh nh nc, chc nng thc hin quyn ch s hu vi quyn ch ng kinh doanh ca DN, tn trng quyn t ch ca DN. Hon thin c ch phn cp thc hin cc quyn, ngha v ca ch s hu nh nc theo nguyn tc c u mi chu trch nhim chnh. + Hng dn chi tit c ch hot ng ca cc kim sot vin m bo thc hin c yu cu hot ng c lp vi Hi ng thnh vin/Ch tch cng ty v Tng gim c cng ty nhm thc hin nhim v kim tra cc i tng ny v vic thm nh cc bo co ca DN mt cch khch quan, hiu qu gip ch s hu ra cc quyt sch, bin php ph hp. ng thi, cn tin hnh xem xt vic iu chnh quyn hn, nhim v ca mt s c quan nh nc c giao kim tra hot ng, thm nh cc bo co (ti chnh, tnh hnh kinh doanh, cng tc qun l,) ca DN, do b sung chc danh Kim sot vin gip ch s hu thc hin cc nhim v trn (cng ty nh nc trc y khng c chc danh ny).

To s minh bch Vi DN, minh bch trc tip gp phn gim thiu chi ph, gim ri ro cho DN v nh u t. Khi nh u t d dng trong tip cn thng tin, nhanh chng trong thc hin cc th tc hnh chnh, tin liu c cc thay i v chnh sch th r rng c ng lc ln quyt nh u t ln v lu di. p dng cc chun mc v minh bch, cc DN s thun li trong huy ng vn u t t ng o cc nh u t, vay vn ngn hng hay d dng hp tc vi cc i tc nc ngoi ln, tin cy; c c hi ln mnh. Vi b my nh nc, minh bch c vai tr rt quan trng trong gim thiu tham nhng. V vy, ngoi vic cng khai nh hng chnh sch mt cch minh bch, Nh nc cn tng cng gim st cc thng tin khng b r r hoc sai lch trc khi cng b.