Professional Documents
Culture Documents
Mc lc ........................................................................................................................... 1 M u ........................................................................................................................... 5 1 Gii thiu chung ...................................................................................................... 6 1.1 Ngnh hon tt sn phm kim loi ca Vit nam............................................. 6 1.2 M t quy trnh sn xut................................................................................... 7 1.2.1 Chun b b mt v lm sch cc chi tit.................................................. 8 1.2.2 M ............................................................................................................. 8 1.2.3 Hon tt c hc....................................................................................... 15 1.2.4 Khu vc ph tr ...................................................................................... 16 1.3 Cc vn mi trng trong hon tt sn phm kim lo i ............................ 17 1.3.1 Cc vn mi trng trong cng on tin x l................................. 18 1.3.2 Cc vn mi trng trong cng on m in .................................. 19 1.3.3 Cc vn mi trng trong ph phi kim............................................... 21 1.3.4 Cc vn mi trng trong hon tt bng sn .................................... 22 2 Sn xut sch hn Nguyn tc, nhu cu v phng php lun ........................ 24 2.1 Gii thiu v Sn xut sch hn (SXSH)....................................................... 24 2.2 Nhu cu v SXSH .......................................................................................... 25 2.2.1 Cc tc ng n sc khe v mi trng............................................. 26 2.2.2 Bo ton ha cht v cc cht tr .......................................................... 26 2.2.3 Kim sot nhim .................................................................................. 27 2.2.4 Sc p cng lun .................................................................................... 27 2.2.5 Cc yu cu ca th trng xut khu .................................................... 28 2.3 Tim nng Sn xut sch hn ....................................................................... 28 2.4 Phng php lun nh gi sn xut sch hn ............................................ 31 2.5 Cc k thut SXSH......................................................................................... 34 3 Cc c hi SXSH trong hon tt sn phm kim loi ............................................. 38 3.1 Qun l tt ni vi............................................................................................. 38 3.1.1 Ni lm vic sch s ngn np............................................................... 38 3.1.2 Bo dng d phng.............................................................................. 39 3.1.3 Kim k qun l kho................................................................................ 39 3.1.4 Phng nga v kim sot hin tng trn ............................................. 39 3.1.5 o to nhn vin ................................................................................... 40 3.1.6 S quy trnh ....................................................................................... 40 3.1.7 Lp k hoch v lch sn xut................................................................. 40 3.2 Lm sch v tin x l ................................................................................... 42 3.2.1 Trnh cc yu t pht sinh nhu cu lm sch......................................... 43 3.2.2 Cc phng php lm sch vt l .......................................................... 43 3.2.3 Ko di tui th dung dch lm sch ....................................................... 44 3.2.4 Thit b lm sch cc chi tit ................................................................... 45 3.2.5 Cht lm sch sinh hc........................................................................... 45 3.2.6 Lm sch siu m ................................................................................... 45 3.2.7 Nhit phn cho sn tnh in .................................................................. 45 3.3 Kim sot thng s b x l........................................................................... 46 3.3.1 Nng ho cht.................................................................................... 46 3.3.2 Nhit b.............................................................................................. 46 3.3.3 Ngn tht thot nhit v bay hi ............................................................. 46 3.3.4 Chng nhim bn dung dch m ............................................................. 47
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi 1
3.4 Gim lng dung dch dnh theo vt m........................................................ 47 3.4.1 Thi gian nhc chi tit ra khi thng m v treo ro ............................... 48 3.4.2 nh hng sn phm v cc gi treo.................................................... 48 3.4.3 iu chnh sn phm .............................................................................. 49 3.4.4 Tm thu dch v khay hng..................................................................... 49 3.4.5 Cc cht thm t .................................................................................. 50 3.4.6 Dao kh.................................................................................................... 50 3.4.7 Tr li dung dch dnh theo vt m v b m .......................................... 50 3.5 Ci tin cng ngh ra................................................................................... 50 3.5.1 Khuy trn............................................................................................... 50 3.5.2 Ra xt v phun sng ........................................................................... 51 3.5.3 Ra ng v tnh .................................................................................... 52 3.5.4 Ra ngc dng..................................................................................... 52 3.5.5 Kim sot dng nc.............................................................................. 53 3.5.6 Trnh nhu cu ra .................................................................................. 53 3.6 Cc k thut ti s dng nc ra v thu hi kim loi ................................... 53 3.6.1 Thu hi kim loi bng phng php in phn ...................................... 54 3.6.2 3.6.2 Thm thu ngc .......................................................................... 55 3.6.3 Trao i Ion ............................................................................................. 55 3.6.4 in thm tch ........................................................................................ 55 3.7 Cc quy trnh khc ......................................................................................... 55 3.7.1 H thng m khng xyanua .................................................................... 55 3.7.2 Thay th Crm+6 bng Crm+3 trong quy trnh m Crm ..................... 56 3.7.3 Gia tng tui th b m khng in ........................................................ 57 3.8 Cng ngh mi............................................................................................... 57 3.8.1 Ant ha axt Boric/Sulphuric (SBAA).................................................... 57 3.8.2 Cng ngh in thm tch cho dung dch x l...................................... 58 3.8.3 High Velocity Oxy-Fuel (HVOF) Thermal Spray...................................... 58 3.8.4 Qu trnh kt t hi ion (Ion Vapour Deposition (IVD) ............................ 58 3.8.5 Thu hi bng in phn ti ch xyanua kim loi ................................ 59 3.9 Tng lai ca ngnh cng nghip hon tt kim loi ...................................... 61 4 Phng php lun 6 bc nh gi SXSH .......................................................... 62 4.1 Bc 1: Khi ng......................................................................................... 63 4.1.1 Nhim v 1: Thnh lp nhm .................................................................. 63 4.1.2 Nhim v 2: Cc bc quy trnh & nhn din cc dng thi .................. 67 4.2 Bc 2: Phn tch cc cng on.................................................................. 73 4.2.1 Nhim v 3: Chun b s quy trnh .................................................... 73 4.2.2 Nhim v 4: Cn bng vt liu, nng lng v cu t ........................... 74 4.2.3 Nhim v 5: Xc nh tnh cht ca dng thi......................................... 80 4.2.4 Nhim v 6: nh gi cho cc dng thi................................................. 80 4.2.5 Nhim v 7: Xc nh nguyn nhn ........................................................ 83 4.3 Bc 3: Phn tch cc bc quy trnh ........................................................... 88 4.3.1 Nhim v 8: Xy dng cc gii php SXSH ........................................... 88 4.3.2 Nhim v 9: Sng lc cc c hi SXSH.................................................. 90 4.4 Bc 4: La chn cc gii php SXSH ......................................................... 91 4.4.1 Nhim v 10: Tnh kh thi k thut .......................................................... 91 4.4.2 Nhim v 11: Tnh kh thi kinh t............................................................ 92 4.4.3 Nhim v 12: Tnh kh thi mi trng .................................................... 93 4.4.4 Nhim v 13: La chn gii php thc hin ...................................... 94
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
4.5 Bc 5: Thc hin cc gii php SXSH ........................................................ 95 4.5.1 Nhim v 14: Chun b thc hin............................................................ 95 4.5.2 Nhim v 15: Trin khai cc gii php .................................................... 96 4.5.3 Nhim v 16: Quan trc v nh gi kt qu.......................................... 96 4.6 Bc 6: Duy tr hot ng SXSH ................................................................... 97 5 Tr ngi trong vic thc hin SXSH v cch khc phc....................................... 98 5.1 Cc ro cn thi ........................................................................................ 98 5.1.1 Bng quan vi cc vn qun l ni vi v mi trng ......................... 99 5.1.2 Khng mun thay i .............................................................................. 99 5.1.3 Cc bin php khc phc cc ro cn thi ........................................ 99 5.2 Cc ro cn mang tnh h thng .................................................................. 100 5.2.1 Thiu cc k nng qun l chuyn nghip ............................................ 100 5.2.2 Cc h s sn xut s si .................................................................... 101 5.2.3 Cc h thng qun l khng y v km hiu qu .......................... 101 5.2.4 Cc bin php khc phc ro cn mang tnh h thng......................... 101 5.3 Cc ro cn t chc ..................................................................................... 103 5.3.1 Tp trung ho quyn ra quyt nh ....................................................... 103 5.3.2 Qu ch trng vo sn xut .................................................................. 103 5.3.3 Khng c s tham gia ca cng nhn .................................................. 103 5.3.4 Cc bin php khc phc cc ro cn mang tnh t chc .................... 104 5.4 Cc ro cn k thut .................................................................................... 105 5.4.1 Nng lc k thut hn ch .................................................................... 105 5.4.2 Tip cn thng tin k thut cn gp hn ch ........................................ 105 5.4.3 Cc hn ch v cng ngh ................................................................... 105 5.4.4 Cc bin php khc phc ro cn k thut ........................................... 106 5.5 Cc ro cn kinh t ...................................................................................... 107 5.5.1 u tin cho khi lng sn xut hn l chi phi ph sn xut................ 107 5.5.2 Nguyn liu th gi r v d kim......................................................... 107 5.5.3 Chnh sch u t hin hnh................................................................ 107 5.5.4 Cc bin php khc phc cc ro cn kinh t ...................................... 108 5.5.5 Trin khai cc gii php c tnh hp dn v ti chnh ........................... 108 5.5.6 Phn b chi ph hp l v u t c k hoch...................................... 108 5.5.7 Cc chnh sch cng nghip lu di ..................................................... 108 5.5.8 Cc khuyn khch v ti chnh .............................................................. 108 5.6 Cc ro cn t pha chnh ph..................................................................... 109 5.6.1 Cc chnh sch cng nghip................................................................. 109 5.6.2 Cc chnh sch mi trng................................................................... 109 5.6.3 Cc bin php khc phc ro cn chnh ph........................................ 109
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
M u
Sn xut sch hn c bit n nh mt tip cn gim thiu nhim ti ngun thng qua vic s dng nguyn nhin liu c hiu qu hn. Vic p dng sn xut sch hn khng ch gip cc doanh nghip ct gim chi ph sn xut, m cn ng gp vo vic ci thin hin trng mi trng, qua gim bt chi ph x l mi trng. Ti liu hng dn sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi c bin son trong khun kh hp tc gia Trung tm Sn xut sch Vit nam, thuc Vin Khoa hc v Cng ngh Mi trng, trng i hc Bch khoa H ni v Hp phn sn xut sch hn trong Cng nghip (CPI), thuc chng trnh Hp tc Vit nam an mch v Mi trng (DCE), B Cng thng. Mc tiu chnh ca ti liu hng dn ny l nhm tng bc hng dn thc hin nh gi SXSH (CPA) cho ngnh cng nghip hon tt sn phm kim loi ti Vit Nam. i tng ca b ti liu hng dn ny l cc lnh o nh my, cc k thut vin v nhn vin ca cc ban ngnh chnh ph v cc t chc chu trch nhim thc y v iu chnh/quy nh cng tc qun l mi trng ti cc nh my trong ngnh ti Vit Nam. Cc cn b bin son dnh n lc cao nht tng hp thng tin lin quan n hin trng sn xut ca Vit nam, cc vn lin quan n sn xut v mi trng cng nh cc thc hnh tt nht c th p dng c trong iu kin Vit nam. Trung tm Sn xut sch Vit nam v Hp phn Sn xut sch hn trong Cng nghip xin chn thnh cm n s ng gp ca ng Rajiv Garg, cn b Hi ng Nng sut quc gia ca n , cc cn b ca Cng ty C phn T vn EPRO v c bit l Chnh ph Thy s, thng qua T chc Pht trin Cng nghip Lin hp quc UNIDO v chnh ph an mch, thng qua t chc DANIDA h tr thc hin ti liu ny. Mi kin ng gp, xy dng ti liu xin gi v: Trung tm Sn xut sch Vit nam, email: vncp@vncpc.org hoc Vn Phng Hp phn Sn xut sch hn trong cng nghip, email: cpi-cde@vnn.vn.
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Nu thiu x l hon tt, cc sn phm kim loi s ch tn ti c trong mt phn khong thi gian vng i ca chng. X l hon tt kim loi s tc ng ln b mt ca sn phm nhm tng cng cc c tnh nh chng n mn, chng mi mn, dn in, in tr, h s phn chiu, m quan, dung sai momen xon, tnh d hn, chng xn, chng ha cht, kh nng gn kt vi cao su (lu ha) v mt lot cc tnh cht c bit khc. Nhng ngnh cng nghip c s dng qu trnh x l hon tt sn phm kim loi bao gm: t in t v tr vin thng kim hon thit b cng nghip gia dng trang sc
C nhiu loi vt liu, quy trnh v sn phm c s dng lm sch, khc axit v bao ph cc b mt kim loi v phi kim. Qu trnh c trng nht y l phn kim loi ca sn phm s tri qua mt hoc nhiu quy trnh x l vt l, ha hc v in ha. Cc quy trnh vt l bao gm m, mi, nh bng, phun ct. Cc quy trnh ha hc bao gm ty du m, lm sch, ty axit, khc mi, nh bng v m khng dng in. Cc quy trnh in ha bao gm: m, nh bng in ha v anod ha.
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Ngoi mt s rt t cc cng ty ln sn xut ni tht xut khu hoc doanh nghip lin doanh vi nc ngoi l c dy chuyn sn xut m, sn tnh in t ng ng b, nhn chung, do c im l cc n v nh l, nn trang thit b phn ln thng t ch to, khng ng b, nng sut thp, tiu hao nhiu ha cht v gy ra tc ng tiu cc ti mi trng. Theo s liu thng k ca VDC, Vit Nam c 203 doanh nghip thuc ngnh kim loi v cc sn phm kim loi trn ton quc tri trn din rng ca 26 tnh v thnh ph. Phn ln cc doanh nghip thng tp trung cc thnh ph ln nh H Ni (45 doanh nghip), Hi Phng (24 doanh nghip), Nam nh (13 doanh nghip) v thnh ph H Ch Minh (64 doanh nghip). Ngnh sn xut my mc v thit b c 304 doanh nghip nm ri rc trn 46 tnh v thnh ph, trong ti H Ni c 85 doanh nghip, thnh ph H Ch Minh c 104 doanh nghip v Hi Phng c 11 doanh nghip. Ngnh sn xut v sa cha cc phng tin giao thng vn ti c 279 doanh nghip phn b ti 36 tnh v thnh ph. Cc doanh nghip ngnh ny tp trung ng nht ti H Ni (68 doanh nghip), thnh ph H Ch Minh (66 doanh nghip), Hi Phng (30 doanh nghip), Nng (12 doanh nghip), Qung Ninh (6 doanh nghip), Nam nh, Khnh Ha v Vnh Phc u c 5 doanh nghip.
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Sn xut hon tt cc sn phm kim loi l qu trnh s dng nhiu nng lng in, nc v cc loi ha cht, trong c cha nhiu kim loi nng. Cc ngun nng lng chnh l nhin liu (than, du, gas) t l hi, in v du diesel cho my pht in. Cc quy trnh v hot ng chnh trong ngnh hon tt sn phm kim loi cng vi cc loi u vo v cc dng thi s c cp mt cch chi tit ti cc phn tip theo.
1.2.2 M
M v c bn l to ra lp che ph v c ln b mt ca chi tit cn m nhm em li cc c tnh mong mun nh chng n mn, to cng, chng mi mn, chng rn nt, dn in hoc nhit, hoc trang tr. Nhng quy trnh m phc tp c bit thng ng dng mi quan h in cc (cc m/cc dng) gia vt cn m v b m. Cc dng m ch yu l: M trng quay loi k thut ny dng m mt lc rt nhiu cc chi tit nh. Cc chi tit ny c o vo b m t cc thng hoc cc thng nhng. M xoa lp dung dch m c ph ln b mt vt cn m bng mt vt thm dung dch m ging nh mt cy chi qut, ng vai tr nh cc dng. Chi tit cn m gi vai tr l cc m v qu trnh c thc hin bng mt dng in trc tip. M khng in tch thc hin n gin ch l nhng vt cn m vo b m. M in l mt quy trnh ph bin nht ti cc nh my hon tt kim loi. Trong mt s k thut m in cc ion kim loi trong mi trng dung dch a-xt, kim, hoc trung tnh c gim xung trn vt cn m. Cc ion kim loi trong dung dch thng c b sung bng s tan r kim loi t cc dng kim loi rn c lm t chnh loi kim loi ang m, hoc c th c b sung trc tip dung dch mui kim loi hoc cc loi -xt. Xyanua, thng dng mui hoc kali xyanua, thng
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
c dng nh mt hot cht tng hp cho m ct-mi v cc kim loi qu, v vi cp t hn, cho cc dung dch khc nh cc b m ng v km. M c kh l mt qu trnh din ra trong thng lng kim loi ln nhiu cht lm nn s dng c hc ch khng dng nng lng in. M trn r - t cc chi tit ln v tr d m nht tip xc vi dng m. M xung in c s dng ph bin m vng v hp kim vng, nickel, bc, chromium, hp kim tr thic, v palladium. M nhng nng l k thut m chi tit kim loi bng mt kim loi khc to ra lp mng bo v bng cch nhng chi tit cn m vo trong mt bn nng chy. M km (km nhng nng) l mt dng m ph bin trong k thut to b mt nhng nng. o Cc nguyn liu u vo a-xt, cc dung dch kim, dung dch c cha kim loi nng, v cc dung dch c cha xyanua nhim kh kh cha ion kim loi v hi a-xt Nc thi t quy trnh a-xt/ kim, xyanua, v cc cht thi kim loi; Cht thi rn/nguy hi kim loi v cc cht thi phn ng (hot ng mnh)
o o o
Trong cc k thut m k trn th m in l ph bin nht, v th cc phn di y s tp trung m t chi tit v k thut m ny. 1.2.2.1 M in M in l mt qu trnh in phn, mt b mt kim loi s c ph mt lp kim loi khc qua qu trnh in phn. Hot ng m in ch yu ng dng vi cc dng m v c cho cc b mt v mc ch chng g, to cng, chng mn, to c tnh chng rn nt, dn in hoc nhit, hoc trang tr. Cc kim loi v hp kim thng c dng trong m in l ng (ng-km), ct-mi, crm, ng , vng, nickel, bc, thic, v km. (OECA, 1995). Hnh 1 biu din mt quy trnh m in c bn. Bc u tin trong quy trnh thng l bc loi b cc cht bn dnh trn b mt chi tit kim loi (du, m, t v.v...). Nhm v thp, hai loi kim loi phi ph bin nht, s dng hai quy trnh ty bn khc nhau. C th nhng thp vo dung dch soda kim nng, cn nhm th phi c lm sch bng a-xt hoc cht ty epoxi v nhm b n mn trong dung dch kim. Ty loi chi tit cn m c th cn phi nh bng s b trc khi m. Kim loi phi thng c nhng vo mt dung dch a-xt ty nh l bc lm sch cui cng. C th dng rt nhiu loi a-xt nhng: A-xt n: a-xt ni-t-rc 50% ti nhit bnh thng A-xt kp: a-xt sulfuric 15% nhng 2 pht nhit 82C, ra qua, v sau nhng vo dung dch a-xt ni-t-rc 50% A-xt hn hp: a-xt ni-t-rc 75% ha vi a-xt hydrofluoric 25%
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Cng c th t vo mt thng ty in s dng dng in ngc chiu loi b -xi v du, m hoc bi bn cn st li. Phi kim loi c th c m trc mt lp ng mng (thm qua ng) y l lp chng n mn rt hiu qu v ng thi cng to ra b mt m tt hn cho lp m nickel sau . Sau chi tit c nhng vo mt bn in phn c cha dung dch nickel sulphate v cc dng nickel, v chi tit m s lm cc m. Nickel s to ra lp o khoc bo v khi n mn v l lp hon tt to sng bng cho chi tit. dy ca lp m ph thuc vo mnh yu ca dng in v thi gian nhng chi tit trong bn. Sau khi c ra bng nc, chi tit s c nhng vo bn a-xt chromic m chrome. Hiu sut dng in khi phn r chrome t dung dch chromic l rt km, v v th m m chrome l mt k thut m tiu th nhiu nng lng.
U VO
Nng lng Kim Axit
U RA
RA
TY R
M Dch i theo vt m RA X L
Nc
Nc thi
Thnh phm
Bn thi
Hnh 1. Quy trnh m in vi cc u vo v cht thi 1.2.2.2 A-nt ha A-nt ha l mt qu trnh in phn bin b mt kim loi thnh mt lp ph khng ha tan -xt. M a-nt to ra lp bo v chng n mn, cc b mt trang tr, lm nn sn hoc cho cc quy trnh to lp ph b mt khc, ng thi to ra cc c tnh c kh cng nh in c th. Nhm l vt liu thng c dng nhiu nht trong m a-nt. Cc quy trnh a-nt ha nhm gm: a-nt a-xt chromic, a-nt a-xt sulfuric, v ant boric-sulfuric. Sau khi a-nt ha cc chi tit s c ra k v i qua mt qu trnh bt l nng cao tnh chng n mn ca lp ph b mt. Cc cht ph kn ny thng l: a-xt chromic, nickel acetate, nickel-cobalt acetate, v nc nng.
10 Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Nguyn liu u vo A-xt, cht ph b mt Pht thi kh kh cha ion kim loi v hi a-xt Nc thi t quy trnh cht thi a-xt Cht thi rn/nguy hi Cc dung dch dng, bn x l nc thi, v cc mt kim loi.
CHT THI
Nc Bn
U VO
Kim
Lm sch
Ra
X l Cht thi
Khc mn ty oxit
Ra
Kim A-xt
A-xt Nitric
Ty g
Ra
A-xt Chromic
A-nt ha
Ra
Nhum mu
Ra Thnh phm
Hnh 2: Quy trnh a-nt ha cng vi cc yu t u vo v pht thi 1.2.2.3 M km nhng nng M km l mt quy trnh to lp ph b mt bng km cho thp c chun b khng s dng k thut in phn. Trong tt c cc k thut to b mt ph bin cho thp th m km l phng php to b mt chng g tt nht. Trong quy trnh m km kim loi c nu thnh hp kim vi cht nn. V th lp km m s khng b trc ra nh khi dng sn to ra lp bo v vnh cu cho cht nn. Bc u tin l bc ra sch trong kim nng loi b cc cht bn bm trn b mt chi tit. Sau cc chi tit c t vo mt b ty (a-xt sulfuric hoc hydrochloric) loi b cc vy sc, g kim loi v cc cht bn bm trn b mt khc. Cc chi tit c ra loi b dung dch ty cn dnh trn sn phm. Sau c th chuyn chi tit sang nhng vo mt dung dch to x, thng c 30% km ammonium chloride vi cc cht to m, c duy tr nhit khong 65oC. Dung dch chuyn ng loi b lp mng -xt hnh thnh trn b mt thp hot ng mnh sau qu trnh lm sch bng a-xt, v ngn chn s -xi ha thm 2 gi trc khi m km.
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
11
Cc chi tit sau khi c chun b sn sng s c nhng vo dung dch km nng chy, duy tr nhit khong 450oC, to ra nhng lp m hp kim km-st ng nht. Cc quy trnh thay th gm mt b m/xc kt hp trong c mt lp km ammonium chloride nng chy ni trn b mt ca km nng chy, v m km in phn cng c s dng rng ri. Quy trnh m km c bit ch ph hp vi quy m cu trc ln v n gin. Cc l nh trn b mt trang tr s c x km lp y. Cc quy trnh m km ly tm trn chuyn s loi b phn km tha lm cho cht lng b mt m ca cc chi tit nh c ci thin ng k. Cng ging nh hin tng n bn km, mt lng sn phm thi ln thot ra t b km do -xt km hnh thnh rt nhanh chng trn b mt b. Lp -xt ny cn phi c ht b trc khi nhc vt phm m ra khi b nhm trnh hin tng xn mu v bm cn tro trn b mt m. y l mt kh khn i vi cc chi tit cn phi nhc ra khi b m mt cch t t v lp -xt kp hnh thnh trong khi nhc v bm vo b mt thnh phm. Nu khng c cnh bo an ton y th hot ng m km c th dn n cc ri ro. Khi nhng cc chi tit vo trong b km 450oC, km s phn ng d di v n bn rt nhiu ra ngoi. Khng kh trong cc l hng nng ln cc k nhanh v c th to ra p sut ln. Nu khng c cc l thng thot kh th chi tit c th b n tan. ng thi Km cng c th lp kn cc u cui ca ng v khi p sut trong ng tng ln th s km bt u c th b bn bt ra ging nh mt khu ca-nng. Nu khng c cc thit b che chn m bo th qu trnh m ny s b tht thot mt lng km rt ln v c th gy nguy him cho ngi cng nhn. Nu cc cng nhn vn hnh phi s tn khi khu vc thc hin quy trnh trong khi nhng c th lm nh hng ln ti nng sut.
Chi tit thp
Kim
Ty du m
Nc
Ra
H2SO4/ HCL
Khc n mn Xc s b
Bn
Thnh phm
12
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
1.2.2.4 Sn tnh in Sn tnh in l vic ph mt lp cht do ln b mt cc chi tit cn che ph. C 2 loi cht do ph bin l nha nhit do v nha nhit rn. Cc loi nha nhit do l cc cht hnh thnh mt lp ph m khng cn phi tri qua qu trnh bin i cu trc phn t (nh polyetylen, polypropylene, nylon, polyvinylclorua, v nha nhit do polyeste). Cc loi nha nhit rn xp cho qua nhau to ra mt lp mng vnh cu chu nhit v s khng b tan chy li (epoxy, hybrit, uretan polyeste, acrylic, polyester triglycidyl isoxyanuric (TGIC)). Cc vt liu thch hp sn tnh in l thp, nhm, thp m km, magie, nhm, km v ng thau. Sn tnh in c s dng v mc ch thng mi i vi rt nhiu sn phm kim loi t c nh n c trung bnh, bao gm nhng b g n chiu sng, v thit b, cc thit b ngoi tri, cc k gi, v khung ca s, ... Lp ph c to ra bng cch phun bt c tch in nh phng php tnh in ln b mt ca ca chi tit, v em nung nng, khi bt ph s chy v to thnh lp b mt c lin kt tt. Sn tnh in thng c p dng khi sn 1 lp. Sn tnh in ang ngy cng ph bin v y l mt cng ngh to lp ph b mt to ra pht thi t hn so vi cc cng ngh khc. Xu hng ny xut pht t nguyn nhn chi ph tng ln v thi gian sn xut ko di ca cc cng ngh khc, cng vi cc quy nh lut php v vn mi trng ngy cng kht khe. u th chnh ca phng php sn tnh in l khng dng cc hp cht hu c d bay hi (VOC) v v th m khng cn n cc thit b phn hy VOC tn km nh l thiu hoc cc thit b hp th carbon. Hiu qu ca cc h thng phun bt cao hn nhiu so vi phun dung mi hoc nc. Sau khi phun, lng bt khng bm vo chi tit c th c thu hi v ti s dng. So vi cc k thut phun t, phun tnh in t c bao ph ln hn v bt c th ph ln tt c cc gc cnh v b mt ca chi tit khng trc din vi sng phun. Trc khi phun bt, b mt chi tit cn phi c lm sch, sy kh, v ci thin cht lng b mt. Vic ci thin cht lng b mt c th c thc hin bng cch ra hay sc a-xt. Cc phng php gia cng c bit trc khi sn gm lm sch bng dung mi chuyn dng, bng cc cht mi mn, hay bng ha cht pha long. Vic lm sch b mt c ngha quan trng i vi cng ngh sn tnh in hn nhiu so vi m in v trong quy trnh sn s khng c thm mt bc lm sch no. C rt nhiu loi nha nhit do c dng cho k thut sn tnh in nh polyetylen, polypropylen, nylon, PVC v nha nhit do polyeste. Cc loi nha nhit do ny ch yu c s dng lm cc lp ph bo v v thc hin chc nng nht nh ch khng phi l thay th cho cc sn dung mi. Cc loi nha nhit rn s c nghin thnh bt mn v c to thnh cc mng mng, do b mt ph gn tng t nh sn nc. C 5 h nha nhit rn ch yu l: epoxy, hybrit, uretan polyeste, acrylic, v tri-glycidyl iso-cyanuric (TGIC) polyeste. Cc nguyn liu dng trong sn tnh in c gi cao hn kh nhiu so vi cc nguyn liu sn truyn thng khc cho cng mt th tch. Tuy nhin, c nhiu trng hp chi ph sn xut ra thnh phm li thp hn, c bit l khi cn phi to lp ph dy, v c th b li cho khon chi ph nguyn liu bt cao (EnviroSense, 1994).
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi 13
Nhng hn ch ln nht khi p dng k thut sn tnh in l cn phi lm nng vt cn sn nhit cao (260oC) lm nng chy bt, v th n ch p dng c cho nhng vt phm bng kim loi, kch c ca chi tit cng cn phi ph hp cho vo trong l v mu sc cc m phi ng nht cng nh phi ph hp mu vi cc loi sn thng dng khc (EnviroSense, 1994).
U VO
Cht kim/a-xt lm sch
CHT THI
Dung dch ra dng
Lm sch
A-xt
A-xt dng
Nng lng
Bt nha
Phun sn tnh in
Bt phun tha
ng rn
Thnh phm
1.2.2.5 Ph phi kim Crmat ho c dng vi nhiu loi kim loi khc nhau thng qua phng php x l ha cht hoc in ha. Cc dung dch, thng cha crm ha tr 6 v cc hp cht khc, phn ng vi b mt kim loi to mt lp c cha mt hn hp phc tp gm cc hp cht ca crm, cc thnh phn khc v kim loi nn. Pht pht ho c th c to ra bng cch nhng thp, st hoc thp m km vo dung dch mui pht pht long hay a-xt pht pht v cc cht xc tc khc to mi trng b mt cho cng on ch bin tip theo. Nhum mu kim loi bng cch dng ha cht bin b mt kim loi thnh hp cht -xt hoc hp cht kim loi tng t to ra b mt hon tt trang tr nh mu xanh trn ng.
14
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Th ng ha l mt quy trnh to lp mng bo v trn kim loi bng cch nhng vo mt dung dch a-xt, thng l a-xt nitric hoc a-xt nitric ln natri icromat. Cc c im ca quy trnh ny bao gm: Nguyn liu u vo: kim loi v a-xt Kh thi: kh mang ion kim loi v hi a-xt Nc thi: cc mui kim loi, a-xt, v cc cht thi t kim loi phi Cht thi rn/nguy hi: dung dch dng ht, bn x l nc thi, v kim loi phi
1.2.3 Hon tt c hc
Hon tt bng phng php thi (blast finishing) gip to ra cc b mt hon tt m hay bng, th hay mn, v li hay loi b nhng yu t khng hon ho khc. Hon tt khi (mass finishing) l mt quy trnh m trong b mt chi tit c hon tt hoc chun b cho cc hot ng khc bng cch khuy mt s lng ln cc chi tit trong hn hp gm cc cht trung gian nh g, nc, v cc hp cht hon tt b mt. nh bng (polishing) l mt hot ng mi mn loi b hoc lm nhn cc li b mt (xc, r, hay du vt khi gia cng) c nh hng xu n ngoi quan hoc chc nng ca sn phm. Cc c im bao gm: Nguyn liu u vo: cc cht trung gian nh bng Kh thi: rt t Nc thi: nc c cha cn nh bng, kim loi v hp cht hon tt b mt Cht thi rn/ nguy hi: kim loi b mt b bong ra, cht nh bng trung gian.
Sn v to lp ph b mt Sn phun l mt quy trnh trong sn c ng trong mt khoang cha b nn v c phun thnh cc tia qua mt vi phun. Trong c 2 phng php ny th nguyn liu lp ph u c phun ln mt v sau ng rn. Cc dy chuyn to lp ph b mt hin i nht c dng c nguyn liu bt v cht lng c th ng rn bng tia cc tm. Lp ph bng nguyn l ngng hi vt l (Physical vapor deposition-PVD) l cc lp ph c bit mng ch khong 2 n 5 micromet. PVD gm mt s qu trnh ngng kt trong cc nguyn t b tch bng phng php vt l t ngun v bm ln sn phm. Nhit nng v phng php bn ph ion chuyn ha cht ph thnh dng hi. Cc c im ca quy trnh ny bao gm:
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
15
Nguyn liu u vo: cc dung mi v cht ph Kh thi: cc hp cht hu c d bay hi (VOC) v cc cht nhim khng kh nguy hi (HAP) Nc thi: nc cha nhiu dung mi, nc ra Cht thi rn/nguy hi: cc cht cn, x, dung mi sn, sn tha hoc ht hn s dng.
Khc axit Khc to ra cc mu thit k c th hoc hnh thc b mt ca sn phm bng cch ha tan c kim sot s dng cc ha cht phn ng hay cht khc axit. Nguyn liu u vo: axit, cht khc axit, ho cht phn ng. Kh thi: VOCs Cht thi rn/ nguy hi: bn, axit v ho cht phn ng qua s dng.
1.2.4 Khu vc ph tr
Khu vc ph tr bao gm cp nc, cp in, h thng kh nn, v ni hi cng mng phn phi hi nc. Ngnh x l hon tt kim loi s dng rt nhiu nc, c bit ti cc bc ra. Vic cp nc hin c m bo bng cch ly nc t mng cp nc a phng hoc bng cc ging khoan ca cc cng ty. Cht lng nc c bit c tc ng quan trng ti cht lng lp ph v mt nn c phi c x l trc khi s dng vo sn xut. Kh nn c dng cho cc khu xt phun trong qu trnh x l hon tt. Cc my nn thng l yu t gp phn lm gim hiu qu s dng nng lng. H thng l hi v mng phn phi hi trong cc nh my hon tt kim loi cng cn c cn nhc khi nh gi tn hao nng lng. Khi thi t ni hi c thi ra thng qua mt qut gi y vo ng khi. H thng kim sot khi thi nh cyclon a bc, ti lc, v ESP c th c s dng kim sot pht thi ht l lng. Mt s nh my c cc b pht in dng diesel m bo cc yu cu v in nng, phng trng hp mt in t li in quc gia.
16
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Cht thi Kim (hydroxide) Axt (Nit, Lu hunh, axit clohydric, axit flohydric) Cc cht hot ng b mt Du v m Caimi, km, Niken, ng, v cc kim loi khc
Cng on Lm sch, khc axit Lm sch, khc axit, ngm ty, nhng lm sng Lm sch Lm sch M
Nc thi Nc thi, dung mi thi B m, dung dch bm theo ra, nc ra, cc mng lc thi, bn Dung mi thi, (lng hoc bn), kh thi B m, dung dch bm theo ra, nc ra, bn, nc thi khc B m, dung dch bm theo ra, nc ra, bn, nc thi khc v kh m Nc ra, nc bm theo ra, b x l, kh thi (bay hi), nc lm mt, x y l hi
Bnh h hp v da c
Lm sch
Cromat
Nc
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
17
Ty du m bng dung mi
18
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Tiu hao / Cht thi Hi v nc thi t cc b x l kim c cha du, ion kim loi v cc ha cht khc Tiu hao nng lng
Sn kh v cc dch x l s Sn kh c th nh hng xu ti dng c cha du, ion kim loi mi trng lm vic. Cc dch x l v cc ha cht dng c th gy nhim c cho thy sinh Cn kin ti nguyn, nhim Tiu th in khng kh v gp phn vo hin tng m ln ton cu Hi axit Nguy c ph hng cc cng trnh nh xng
Ty r bng axit
Cc dch x l bng a-xt s Nguy c nhim c cho thy sinh dng cn cha du, ion kim nu x nc thi ny ra mi trng loi, ha cht M lt Tiu th nng lng v nc Tiu th nng lng dn n suy thi ra c cha ion kim loi, cc gim ti nguyn khng ti sinh ha cht (nh du m), pht thi kh v hin tng m ln ton cu Nc thi: nh trn Tiu hao nc Tiu th nc c th dn n cn kit ngun nc sch trong khu vc Nc thi c cha du, ion kim Nc thi c kh nng gy nhim c cho thy sinh loi v ha cht t b trc
Ra
Nm 1995 tng lng pht thi VOC hng nm ca Lin minh Chu u c tnh mc 8 triu tn trong 8% bt ngun t cc hot ng sn cng nghip. cc nc cng nghip pht trin th t l ny cng c d on mc tng t.
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
19
Tiu th nc: Cc quy trnh m in tiu th nc rt khc nhau ty thuc vo din tch b mt c m. Mc tiu th nc ti cng on m in trong thc hnh tt c th t mc 10-20 lt/m2 b mt . Bng 3: Tnh hnh tiu th nc tnh theo din tch b mt m Loi m in M km quay M km treo M nicken quay M nicken treo M crm cng M thic quay Lng nc tiu th/m2 10 - 210 l/m2 10 - 600 l/m2 20 - 50 l/m2 40 - 50 l/m2 20 l/m2 50 l/m2
Nc thi: Nc thi t cng on m in ch yu l nc ra v cht nhim bao gm cc ion kim loi, i khi l xyanua ty thuc vo thnh phn ca b m. Nc thi thng c x l ti ch bng phng php kt ta hydroxit truyn thng. Nc thi c cha Cr6+ phi c x l s b kh Cr6+ thnh Cr3+. Nc thi c cha xyanua phi c -xy ho ring. Vic x l nc thi s to ra bn. Hm lng kim loi nng trong nc thi nh m gim xung v chuyn thnh pha c c gm cc hydroxit kim loi. Bn sau khi to ra cn phi c lm lng. Xyanua: Xyanua, ch yu l natri hoc kali xyanua, thng c dng lm tc nhn to phc cho m ct-mi v, cc kim loi qu, v dng cho cc dung dch khc nh dung dch m ng v km. Cc mui xyanua thng c a dng v chng l cc dung mi tt, v trong m km th n cho ra sn phm sng hn v t r hn. Xyanua rt c hi i vi c, cc loi thu sinh khc, cng nh con ngi. Ch cn trong nc c nhim mt lng nh xyanua l rt nguy him v cn phi trnh. Cc loi cht thi khc: Cc cht thi khc pht sinh t m in gm cc dung dch qua s dng b nhim bn trong qu trnh s dng v v th lm gim bt hiu sut x l. Cc dung dch qua s dng c th c x b nh k. Bng 4 trnh by cc vn mi trng t cc bc x l trong cng on m in.
20
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Bng 4: Cc vn cn quan tm trong qu trnh m in Quy trnh M Nickel Tiu hao/cht thi Tiu hao nng lng Cc vn mi trng Tiu hao nng lng c th dn n suy gim cc ngun ti nguyn khng ti to (vd: du m) v pht thi kh, c bit l gp phn gy ra hin tng nng ln ton cu v pht thi carbon dioxide (CO2) Nu thi cc dung dch s dng ra mi trng th n c th gy ra cc tc ng c hi cho thy sinh. Ngoi ra cn c nguy c gy nhim t Cc kh thi v sn kh khin cho mi trng lm vic tr ln c hi Nh trn Nguy c ph hu nh xng
t pht thi kh v sn kh
M km axt
Cc dung dch a-xt qua s Nh trn dng c cha cc ion kim loi v ho cht Ra Tiu hao nc Tiu hao nc c th dn n cn kit ngun nc sch trong vng
Nc thi c cha ion kim loi Nc thi c th gy tc ng v cc ho cht t b trc c hi ti mi trng thy sinh do n c cha kim loi nng
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
21
Bng 5: Cc vn mi trng cn quan tm trong qu trnh ph phi kim Quy trnh Pht pht ho Tiu hao/cht thi Tiu hao nng lng Cc vn mi trng Tiu hao nng lng c th dn n cn kit cc ngun ti nguyn khng ti to (v d: du m) v pht thi kh, c bit l gp phn gy ra hin tng m ln ton cu. Cc dung dch s dng nu x mi trng th s gy ra cc tc ng c hi cho thy sinh. Ngoi ra cn c nguy c gy nhim t. Cc pht thi kh v sn kh c th khin cho mi trng lm vic tr ln c hi Nh trn Nc thi c cha crm ho tr 6 rt c hi Nh trn Tiu hao nc c th dn n cn kit ngun nc sch trong vng
Lng nh pht thi kh v sn kh Crm-mt ho Tiu hao nng lng Cc b dung dch a-xt s dng c cha cc ion kim loi v ho cht Lng nh pht thi kh v sn kh Ra Tiu hao nc
Nc thi c cha ion kim loi Nc thi c th gy tc ng v cc ho cht t b trc c hi ti mi trng nc do n c cha kim loi nng
22
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Bng 6: Cc vn mi trng cn quan tm trong qu trnh sn Quy trnh To lp sn lt Tiu hao/cht thi Cc cht mu c hi Cht thi rn, bung phun Cht thi lng, cn sn Cc vn mi trng c hi vi con ngi v mi trng C th gy ra mi ti bi rc Tc ng v mt m quan ti nc thi, v c nguy c gy c Cc hp cht hu c bay hi l cc cht c v to ra khi m quang ha gy kch ng ng h hp v gy ra cc bnh v phi C th gy ra cc bnh v phi Gy kh chu cho ngi dn khu vc xung quanh
Dung mi thi
Cc cht nhim siu nh Sc khe an ton lao ng (cht mu l lng trong khng khng c m bo kh) ng rn nhit Dung mi thi Cc ht l lng trong kh thi Mi Cc cht nhim siu nh Tiu hao nng lng Nh trn Nh trn Nh trn Nh trn Tiu hao nng lng c th dn n cn kit cc ngun ti nguyn khng ti sinh (v d: du m), kh thi v hin tng m ln ton cu Ging nh quy trnh to lp sn lt
Sn lp ngoi
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
23
24
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
S khc bit cn bn gia EOP hay cn gi l kim sot nhim v SXSH l vn thi im hnh ng. Kim sot nhim l phng php tip cn sau khi vn pht sinh, phn ng v x l; trong khi , SXSH li mang tnh ch ng, theo "trit l d on v phng nga". Phng nga, c tha nhn rng ri, lun lun tt hn x l, ging nh cu ni phng bnh hn cha bnh. Khi gim thiu cht thi v nhim thng qua SXSH th ng thi s gim tiu th nguyn liu v nng lng. SXSH l c gng a hiu sut s dng u vo ti st 100% trong gii hn v kh thi kinh t. Mt im quan trng cn nhn mnh rng, SXSH khng ch n thun l thay i thit b m SXSH cp ti thay i thi quan im, p dng cc b quyt v ci tin quy trnh sn xut cng nh ci tin sn phm. Cc khi nhim khc tng t nh SXSH l: Gim thiu cht thi; Phng nga nhim; v Nng sut xanh.
Nhng khi nim ny v cn bn l tng t nh SXSH, vi tng nn tng l lm cho cc cng ty tr ln hiu qu hn v t nhim hn.
Ngoi cc im chnh nu trn, SXSH cn gip tm ra cc gii php hiu qu cho cc kha cnh khc lin quan ti hot ng ca doanh nghip nh c phn tch di y:
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
27
28
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Hnh 5:Implemented CP measures by categories Phn nhm cc gii php SXSH c thc hin
Material Vt liu 1% 5% Technology 13% Thay i cng ngh Recycle Tun hon 5%
13%
Thc hin cc gii php SXSH xut, cc cng ty tham gia chng trnh thu c nhng kt qu tch cc c v k thut/ mi trng v kinh t thng qua vic gim nh mc tiu hao u vo ti tt c cc cng ty. Hnh 6 cho bit cc li ch k thut thu c ti cc cng ty.
max min
gas
Ha cht chemical
Do vic gim tiu hao cc loi nguyn nhin liu u vo cc cng ty thu c li ch kinh t nh sau: Ti thiu (ng) Tng u t Tit kim d tnh mi nm 25.000.000 72.775.000 Ti a (ng) 212.000.000 2.589.690.000
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
29
Mt khc, SXSH khng ch gip gim c chi ph sn xut m cn c th gp phn bo v mi trng. Qua qu trnh trin khai chng trnh SXSH ti cc cng ty, tiu th ti nguyn mi nm d tnh gim: Nc thi: Ha cht: in: Du FO: DO: Kh t ha lng (LPG): Pht thi CO2: 129.000 m3 36 tn 1.000 MWh 3.100 lt 58.000 lt 66.000 lt 1.118 tn
Bn cnh cc li ch v mt s lng, cc cng ty tham gia cn nng cao c cht lng sn phm (theo phn hi t pha khc hng). Chng trnh khng ch tit kim c ngn qu cho cng ty, gp phn bo v mi trng m cn lm thay i thi ca ngi cng nhn trong sn xut. Tm li, hot ng hon tt sn phm kim loi ti Vit Nam c tim nng ng k trong ct gim tiu hao cc loi u vo v gim cc dng pht thi. Bng 7 tm tt tim nng SXSH trong chng trnh. Bng 7. Tim nng SXSH trong ngnh hon tt sn phm kim loi Vit Nam.
Cc thng s T l x l li [%] Tiu th nc gim [%] Tiu th ha cht gim [%] Tiu th nhin liu gim [%] Tiu th in gim [%] Gim lng nc thi [%] Ti lng nhim COD [%] Gim ti lng cht rn l lng [%] Gim ti lng kim loi nng trong nc thi [%]
Mc ct gim T 0, 3 5 cn n 0,15 2 15 30 5 50 2 15 5 30 10 25 5 20 5 10 10 30
30
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
31
Do SXSH thng c p dng i vi nhng lng ph ti nguyn hu hnh (v d nguyn liu), nn hin tng lng ph ngu nhin s l rt t. Nhn chung, c th tnh ton truy tm c vt liu u vo cho mt cng on no thng qua cc sn phm u ra nh tnh v nh lng c. iu ny khng phi lc no cng ng khi xem xt cc dng nng lng. Trong khi cng p dng quy lut cn bn cho cc dng nng lng u vo (v cn bn, nng lng vo phi bng nng lng ra), th vn gp phi y l cc dng nng lng u ra thng kh nhn bit hn so vi dng vt liu. V th, vic xc nh v nh gi cc dng nng lng lng ph dng n v s dng thiu hiu qu thng gp nhiu kh khn. iu ny c bit ng vi cc thit b chy in nh my bm, qut, my nn kh, v.v khi nng lng u vo di dng in nng c th d dng o lng c, nhng mc chuyn i hiu qu sang u ra hu ch (v.d: nc c bm, kh c nn, v.v) th li khng th nh lng trc tip c. Cc mu thun c th ny sinh SXSH v nng cao hiu qu s dng nng lng (HQSDNL) c tnh b tr cho nhau rt cao. Tuy nhin, trong mt s tnh hung, cc kt qu c li thu c ca mt phng php lun (chng hn SXSH) li c th c hiu l i lp vi phng php cn li (HQSDNL). Di y l mt s v d minh chng cho iu ny: Tun hon l mt k thut SXSH rt c li, nhng tun hon du v cht bi trn, ti s dng cc m qua sa cha hoc qun li cc ng c b chy (c bit l trng hp vic sa cha hoc qun li c thc hin khng hon chnh) thng dn n tiu hao nng lng mc cao hn. Lm lnh bng cng ngh hp th hi l mt gii php SXSH chuyn nghip v thn thin sinh thi khi so snh vi cc my nn hi ang thnh hnh. Tuy nhin, khi xt v mt s dng nng lng th cc h thng hp th hi li c hiu qu thp hn. Cc bng n hunh quang tup gy c hiu qu nng lng hn loi bng si t, nhng v mt mi trng (SXSH) th vic ph thy ngn lm cho loi bng ny t thn thin sinh thi hn.
Cc bc thc hin phng php lun SXSH 6 bc c m t trong Hnh 8. Chng 4 s trnh by chi tit hn tng bc thc hin SXSH.
32
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
BC 1: KHI NG
Nhim v 1: Thnh lp nhm SXSH Nhim v 2: Lit k cc bc quy trnh v nhn din cc dng thi
BC 6: DUY TR SXSH
Nhim v 17: Tr v bc 1
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
33
Bo dng: Thiu bo dng thng xuyn c th dn n h hi thit b. Thc t ph bin l cc thit b trong dy chuyn sn xut ch c xem xt bo dng khi chng khng cn hot ng c. R r t ng ng hay cc thng cha, b cha l hu qu ca vic thiu bo dng. iu ny khng ch gy ra tn km do tht thot nguyn liu, m cn thi loi ra mi trng nhng cht gy nhim.
34
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Thay i quy trnh: k thut ny bao gm: Thay i nguyn liu u vo: Dng nguyn liu u c cht lng cao hn c c hiu sut cao hn. Thng th c mt mi quan h trc tip gia cht lng ca nguyn liu th v s lng cng nh cht lng sn phm u ra. Xa hn na l s tm kim v thay th cc nguyn liu ang dng vi cc nguyn liu c tnh thn thin vi mi trng. Nhm gii php ny c pht hin ra bi cc cng ty tham gia sau khi nhn ra rng rt nhiu nh cung cp khuyn co s dng ha cht cht lng cao hoc nng cao v l do an ton (ch s an ton). Ngoi tr cc cht ph b mt, th cc ha cht khc khng cn st li trn sn phm, m b thi ra trong cc bc sn xut tip theo. Vic s dng qu nhiu ha cht s khng ch lm tn tht nguyn liu ca cng ty m cn lm tn thm chi ph loi b v lm Mt cng ty c mt dy chuyn m Nisch. Tuy nhin, y l mt thi quen ti rt Cr thay i s dng nc my sang nhiu nh my v ng dng SXSH l mt c nc sch do thnh ph cp ra. Vic lm ny gim c t l sn hi h nhn li nhng la chn c sn trn phm li t 5% xung 2%, tit kim th trng v la chn cc nguyn liu khc 280 triu ng/nm, trong khi chi thay th hiu qu hn v thn thin hn vi ph u t l 5 triu ng/nm mi trng. Cc kt qu cho thy hin nay rt nhiu cng ty ang tm kim nhng nguyn liu ph tr hiu qu hn (chng g, cc cht dn, v.v...) c th gim c khi lng v thi gian ch bin. S dng t ha cht hn cng ng ngha vi vic gim chi ph x l. Kim sot quy trnh tt hn: l nhm m bo cc iu kin ca quy trnh trng thi ti u v mt tiu th ti nguyn, sn xut v pht thi. Cc thng s quy trnh nh nhit , thi gian, p sut, pH, tc ch bin, v.v cn phi c gim st cn thn v duy tr cng gn trng thi ti u cng tt. Cng vi vic qun l ni vi tt, kim sot quy trnh tt hn i hi phi ci tin c cng tc gim st v c s ch trng ca ban ngnh lnh o.
Mt cng ty s dng my sy ga sy kh cc sn phm sn tnh in. Trong khi thc hin chng trnh SXSH, cng ty ny cch nhit cho my sy ny v iu chnh v tr ca b cm ng nhit kim sot nhit tt hn. Ngoi ra cng ty ny cn thay i quy m ca m sy. Hai bin php ny cng li tit kim c 20% lng ga tiu th gim 3 tn CO2/nm. Chi ph cng ty u t l 500.000 ng, v thi gian hon vn ch c cha y 2 thng. Mt cng ty c dy chuyn m Cr-Ni t ng u t 23 triu ng lp t h thng ti ch nc lm mt. 3 Cng ty tit kim c 400m nc/thng, tng ng vi 45 triu ng/nm. Thi gian hon vn ca gii php ny l 7 thng. Mt cng ty iu chnh t l kh/du ca l hi (4 l hi 0,75 tn/h/chic) v gim c 8% chi ph DO, tng ng vi 80 triu ng/nm. Gii php ny cng ty khng phi u t cht kinh ph no.
Ci tin thit b: l bin php ci tin cc thit b hin c gim thiu lng ph nguyn liu. iu chnh thit b c th l iu chnh tc ng c, ti u ha kch c thng cha, cch nhit cc b mt nng v lnh, hoc ci tin thit k cho mt b phn quan trng trong thit b. Trang b thm hoc ci tin nh cho thit b trong cng ty c th gip cng ty tm ra cc gii php sn xut hu hiu hn, ch yu bng vic tiu th t
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi 35
nng lng hn. i khi cc chi ph thay th hoc sa i ci tin c v nh kh cao nhng thi gian hon vn trn thc t li rt ngn.
Mt cng ty c dy chuyn m Cr-Ni s dng cc gi cch nhit km treo sn phm v th cng ty tht thot rt nhiu kim loi (Cr, Ni) trn gi. Trong khi thc hin chng trnh, cng ty u t 2 triu ng sn cho gi . Gii php ny tit kim cho cng ty 28 triu ng mi nm. Mt cng ty ti s dng sn dung mi cho sn tnh in. Trong khi tham gia chng trnh SXSH, cng ty ct ngn chiu di ca bng truyn v tng s lng chp trn gi. Gii php ny gip cng ti tng cng sut ln 2,5 ln. Khon u t ca cng ty tr gi 53,5 triu ng tit kim c cho cng ty 111,6 triu ng mi nm, thi gian hon vn ch c 4,8 thng. Gii php ny cng gim 60 tn pht thi CO2/nm. Mt cng ty thay th my sy t l gch sang l kim loi c hiu sut cao hn. Bin php ny gim 60% lng in tiu th v tit kim 60 triu ng mi nm. Khon u t ban u l 25 triu ng, do cng ty ch mt 4 thng thu hi khon vn u t. Mt nh sn xut l nng BBQ thay ti lc xoy sang h thng lc t ng cho phng sn tnh in. Bin php ny tit kim cho cng ty hn 30 triu ng mi nm nh thu hi bt sn, v ng thi ci thin mi trng lm vic. Gii php ny ch cn u t 5 triu ng. Mt cng ty s dng h thng sy ga t ng cho sn phm sn tnh in. Trong khi thc hin chng trnh SXSH cng ty pht hin ra mt lng nhit ln b tht thot do thit k khng tt v ca bung sy h. Cng ty ny tin hnh mt s sa i cho my sy vi chi ph 11 triu ng. Sau khi lm xong tit kim c 3% lng ga tiu th, tng ng vi 30 triu ng mi nm, v nh vy thi gian hon vn ch mt 5 thng. Ngoi o o ra nhit mi trng lm vic gim t 35-37 C xung di 32 C v mi nm gim 14 tn pht thi kh CO2.
Thay i cng ngh: l vic lp t thit b mi hin i c hiu sut cao hn, nh l hi hiu sut cao hay my nhum phun c t l nc thp. Cng ngh ch bin mi yu cu u t ln hn cc gii php Mt cng ty m in thay i bin php ra SXSH khc v th cn phi c chy trn sang chy ngc cho dy chuyn m 3 nghin cu cn thn. Tuy nhin vic km. Gii php ny tit kim 7500m nc mi nm tng ng 30 triu ng/nm. Cng ty ch tit kim v ci tin cht lng cn u t 700.000 ng, v th ch mt 0,5 thng thng gip cho doanh nghip b li thu hi vn u t. khon u t rt nhanh.
Tun hon, ti s dng ti ch Thu hi v ti s dng ti ch: l vic thu thp ph thi v ti s dng chng ngay ti ch hoc ti mt b phn khc trong dy chuyn sn xut. Mt v d n gin l ti s dng nc ra t mt cng on ny sang mt cng on ra khc.
Mt cng ty lp t mt h thng tun hon nc lm mt t my nn vi chi ph u t 20 triu ng. Bin 3 php ny tit kim cho cng ty 20.000m nc/nm, tng ng vi 82 triu ng, nh vy ch cn cha ti 3 thng hon vn. Mt cng ty khc u t 3 triu ng xy dng mt h thng thu hi crm t b ra. Bin php ny gim c 64 kg kim loi nng thi ra mi trng. Gii php ny khng ch tit kim cho cng ty 2 triu ng/nm t khon tht thot nguyn liu, m cn c khon tit kim khng tnh c t h thng x l v ph mi trng. Tng t nh vy, mt nh my tham gia chng trnh SXSH u t 7,2 triu ng vo h thng lng crm. Vi chi ph vn hnh 24 triu ng/nm, h thng ny thu hi c 360 kg crm/nm tng ng vi 30 triu ng. Thi gian hon vn l 13 thng.
Sn xut cc sn phm ph hu ch: l vic thu thp v (x l) cc dng thi bn cho khch hng hoc cc cng ty khc.
36 Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Ci tin sn phm Ci tin sn phm chng tr nn t nhim hn cng l mt tng ch o trong SXSH. Thay i sn phm ngha l suy ngh li v sn phm v cc yu cu i vi sn phm . Ci tin thit k sn phm c th giptit kim mt lng nguyn liu ln v s dng t cc cht ha hc c hi hn. Thay i cch thc ng gi cng c ngha quan trng. Quan trng nht l phi gim bt c lng bao b m vn m bo kh nng bo v cho sn phm. Bng 8 di y s trnh by v d v cc k thut SXSH khc nhau c ng dng cho ngnh hon tt kim loi ti Vit Nam. Bng 9: V d v k thut SXSH cho ngnh hon tt sn phm kim loi
Sa cha cc ch r r Kha cc vi nc khi khng s dng S dng cc khay hng dung dch theo ra cng vt m Thng xuyn kim ra tt c cc by hi, ti hi Thay i vt liu u vo Kim sot quy trnh Ci tin thit b Thay i cng ngh Thay cht ty dung mi bng cht ty enzyme Thay nc thng bng nc mm khi ra iu chnh cc b gim xc trong l hi Duy tr nhit , p sut v thi gian tt trong m in S dng p sut kh nn ti u Lp sung phun p lc ra Dng t b nng h s cng sut Lp t thit b dng v n cho h thng lc lin tc trc tuyn S dng phng php ra ngc M khng c xyanua Ra siu m ty du Thu hi cc ha cht nh Ni, Cr, v.v... s dng phng php trao i ion, RO Thu hi v tun hon nc ngng Thu hi dung mi t nc thi ca qu trnh lm h bng dung mi Thu hi v tun hon ha cht thu c cc khay hng dch ra khi b x l cng vt m ng pht in QUN L TT NI VI TO RA SN PHM PH HU CH THU HI V TI S DNG TI CH THAY I QUY TRNH
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
CI TIN SN PHM
37
Vic nghin cu SXSH ti cc nh my hon tt kim loi cho thy cc tim nng SXSH nh m t trong Chng 2 l hon ton c th t c bng nhiu gii php SXSH khc nhau. Quan trng hn c l cc gii php ny, ngoi vic gip tng kh nng sinh li cho cc doanh nghip, cn gip lm gim pht sinh mt lng rt ln nc thi, hm lng nhim v cc cht c hi. Trong chng ny, cc c hi SXSH c m t c th c thc hin ti cc n v tng t khc vi mt s iu chnh nh. Chi tit hn, cc c hi SXSH cp trong chng ny s c chia thnh nhiu phn khc nhau, mi phn sau s c bn lun chi tit. Trong ngnh cng nghip hon tt kim loi, rt kh t c cc gi tr trung bnh v nhng yu t tit kim cng nh ngun vn s dng bi tnh cht khc nhau ca cc quy trnh p dng, loi hon tt, v.v. Nhiu trong s cc bin php lit k di y ph bin hu ht tt c cc doanh nghip va v nh ti Vit Nam, v c th c p dng vi mt s iu chnh khng ng k. Mt s bin php tit kim ngun nc hin ti c v nh khng c tnh kh thi v mt kinh t nhng ng trc tnh trng cn kit ngun ti nguyn nc v gi c leo thang, trong tng lai gn c th s l u tin s mt ca cc doanh nghip.
3.1 Qun l tt ni vi
Cc ci tin trong qun l ni vi chnh l cch n gin nht gim nhim mi trng vi chi ph thp v khng cn phi u t thm thit b. Cc ci tin trong qun l ni vi c cp n trong phn ny bao gm bo dng phng nga, kim k qun l kho, chng trn, chng nhim bn cho dung dch trong b, phn loi cht thi v o to cng nhn vin.
38
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Gi cho lung cng vic thun li c th lm tng hiu qu hot ng rt ln. Vic ln k hoch sp xp v tr nguyn vt liu c bo qun v s dng, s rt tin li khi cn. Cht thi do cng c th d dng c tch lc hn.
Bo dng d phng s hn ch cc ch r r, hin tng trn v cc nguy c tht thot ngun lc khc. Lch v sinh v bo dng nh k c ghi chp, theo di cc hot ng sa cha cng l mt cng c qun l tt. Cc khu vc chnh cn bo dng v kim tra l my bm, mp bch, b lc, cc dng, cc m, ng h o, in tr, b cm bin, thng cha v lp lt thng cha. Khi pht hin ra li phi lp tc sa cha khc phc ngay.
Bng vic s dng cc mng hng v chn bn trn b cha, ha cht nh xung t cc chi tit s c thu hi v b v b ngn khng cho rt xung sn. Cung cp y cc phn ni trong b cha cng c th hn ch ng k hin tng trn. Cng on gy tht thot nhiu nht trong cc xng m km l khi nhng chi tit vo b m, do dung dch km phn ng gy n bn. Nhiu ni dng cc np y hn ch s tht thot ny.
S gc
Dung dch dnh theo vt m M Xyanua ctmi
B ng
B ty g caimi
Ra
M crm vng
Ra
Ty crm
Ra ln cui (Nc t)
S ci tin
M Xyanua caimi
Ra phun
Ra chy ngc
Ty crm
Ra chy ngc
M crm vng
Phun nc ra
Ra ngc dng
Ra ln cui (Nc t)
Cc thay i ny gip gim dung dch dnh theo vt m xyanua caimi 490 lt/ nm, dung dch dnh theo vt m ph crm 3.300 lt/nm v nc ra 870 lt/nm. Nhu cu bnh lc dng trong h thng x l nc thi cng gim 1.090 kg/ nm.
Vn u t cho cc thay i ny l 4.520 USD bao gm thm hai b ra mi, hai b phun mi v nhn cng. Tuy nhin, cc thay i ny mang li tit kim hng nm l 2.620 USD v thi gian hon vn l 1,7 nm. Cc thay i ny cn gip gim s bc chn ca cng nhn trong qu trnh m t 58 xung cn 21.
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
41
Hu ht cc quy trnh hon tt kim loi u cn c cc c ch lm sch rt trit v cc cht nhim bn b mt nh hng rt ln n cht lng ca thnh phm. Quy trnh lm sch cng c th c xem l hot ng tin x l b mt kim loi nhm mc ch to bm cao hn khi m ph trn b mt kim loi. Trong cc quy trnh m in, cng on lm sch thng c tin hnh trong cc b dung dch kim hoc axt. Thp v ng c nhng vo dung dch lm sch kim tnh c cha nh tng hoc cht c hot tnh b mt loi b v ho tan du v cht rn bm trn b mt. Bn lm sch cng c th dng mt dng in hoc ngun nhit nh mt phn ca qu trnh lm sch. Cc b mt nhm c lm sch bng dung mi a xt v dung dch kim c tnh n mn mnh i vi nhm. Nha thng c lm sch bng cch khc axt, b mt c lm sch ny c th dng lm phi nh kim loi. Trong m km, g v vy g c loi b bng cch ngm vo a-xt sulfuric hoc a-xt clohydric. Vt m lc s c ngm trong dung dch tr dung thng c cha 30% km amoni clorua v cc cht lm t, c duy tr ti nhit 65oC. Dung dch tr dung loi b mng xt hnh thnh trn b mt st thp c tnh phn ng cao sau khi lm sch bng a-xt, v ngn qu trnh xi ho trc khi m km. Trong a-nt ha, vic lm sch thng c tin hnh vi dung dch kim khng cha a-xt. Sau vt m s c ngm trong mt dung dch kh -xt c cha a-xt sulfuric v a-xt crm-mc khong 2-5 pht loi b mng xt v qu trnh a-nt ha c din ra ng nht.
42
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Hin nay vic s dng dung mi lm sch gp kh nhiu hn ch. Nguyn nhn chnh l do c cc yu cu v mi trng v v sinh an ton lao ng quy nh vic hn ch v loi b s dng sn phm c qua ch bin bng dung mi. Do , trong ngnh hon tt kim loi, cc dung dch kim v a-xt l cc cht chnh c dng lm sch v tin x l. Cc dung dch ny c thi gian s dng hn ch v thng s b thi b sau mt thi gian nht nh, t mt n su thng tu vo lng nguyn vt liu a vo quy trnh. Do vy cht thi a xt v kim l lng thi lng ca ngnh, v chi ph thi b thng l mt khon ng k trong chi ph sn xut ca hu ht cc doanh nghip. B quyt SXSH cho cc n v hon tt kim loi: Ti a ha thi gian s dng ca cc ho cht x l. Gi cho cc ho cht x l lun ni ca chng - trong cc bn. Thu hi ti a dung dch dnh theo vt m ra ngoi cho tr li b quy trnh. B quyt SHXH cho cc xng sn phun Hn ch vic phun qu nhiu sn Ti u ho hiu qu vn chuyn Pha sn mt cch chnh xc y l cc cch ng xem xt c th ko di thi gian s dng ca dung dch lm sch nhm gim lng thi pht sinh t cng on ny ca qu trnh x l.
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Cc h thng bn ht nha bc sn Cc h thng bn vi ht (natri ccbont hoc cacbonic cng) Thit b rung phng tin mi mn (v d ht thu tinh, bi thp dng cho ng; la v cc ming carbua cho cc chi tit m kn; chi quay v bt cho ng) Gia nhit/ t/ nhit phn
Cc dy chuyn bc lp sn c trang b cc h thng thi c cc thit b thu gom c th loi b ti 99% lng bn so vi vic s dng k thut ty dung mi ho cht truyn thng. My rung vi phng tin mi mn (v d ht thu tinh, bi thp dng cho ng; la v cc ming cacbua cho cc chi tit m kn; chi quay v bt cho ng) c thay th cho cc quy trnh ty. Lm sch tin ch bng cc phng tin c kh kt hp vi vic lm sch bng ho cht c th ko di thi gian s dng ca cc dung dch lm sch.
44
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
45
3.3.2 Nhit b
Nhit ca mt b c th tc ng n hiu qu ca qu trnh m, v lng dung dch dnh theo vt m. nhit cao hn, st (nht) ca b thp hn, v v th dung dch dnh theo vt m gim i. Mt khc, nu nhit vn hnh cao hn cng c ngha l chi ph nng lng cao hn, v c th lm hng cc cht lm sng. Doanh nghip cn phi cn nhc v vn ny xem nu thay i nhit b, hoc ln hoc xung c th thc s gip gim chi ph hay khng.
Mt nghin cu c tin hnh bi Vin Cng ngh cng nghp (1997), Australia, ch ra rng: Bng cch s dng cht chng bay hi, nng crm trong lp khng kh pha trn b m c th gim xung ch cn 0,9% so vi khi khng s dng. Tng t nh vy, ng dng ca bng poly (bng nha polypropylene c 1-3/8 inch) c th lm gim 13% nng kim loi trong khng kh so vi khi khng dng bng. Nghin cu
46 Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
cng ch ra rng vic p dng ng thi c cht ngn bay hi v bng khng mang li li ch hn nhiu so vi vic p dng mt phng php n l.
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Nhiu doanh nghip m kim loi lo ngi rng vic thay i lm gim lng dung dch dnh theo vt m, nh tng thi gian treo ro trn b, s nh hng ti nng sut sn phm. Tuy nhin, nguyn nhn dn n cc cuc tranh lun ny l do cc doanh nghip cha xem xt n s lng ph ca vic tiu hao dung dch x l v khon chi ph dnh cho vic x l. Phn ny a ra cc kin nhm lm gim lng dung dch dnh theo vt m.
Bin php ny khi p dng s khng gy nh hng g n tin sn xut bi quy trnh lm sch khng phi l nhn t mang ngha quyt nh i vi c quy trnh. Bng cch phn tch ton b quy trnh v xc nh yu t no l quan trng, th c th gim thi gian hot ng ca cc quy trnh khc ti a ha thi gian treo ro.
48
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Vt m
Tm thu dch
B x l
B x l
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
49
3.4.6
Dao kh
Thi kh vo b mt ca chi tit khi chng c nhc ra khi b m hoc b lm sch, y cht lng tr li b. Trong mt s ng dng, phng php lm kh nhanh ny c th nh hng n cht lng sn phm.
50
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Vic sc kh nn thng khng phi l mt cch lm hiu qu, v thng ty ht khng kh c trong dung dch. My khuy Vortex bng s tun hon khp kn ca dng bn t thng ra thng rt hiu qu, nhng hiu qu khuy cao nht ch c th t c khi s dng cc my khuy chuyn bit.
Vt m
Vt m
B sng
Phun sng
B x l
B x l
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
51
3.5.3 Ra ng v tnh
Mt s nh my nh ch s dng mt s lng t cc bn ra nh tnh (nc t) c th t c hiu qu ra tng i. Tuy nhin, i vi cc nh my c s lng vt liu sn xut cao hn, th s dng cch sc ra ng thng ph bin hn; mt lng nc c nh thng xuyn c cung cp ti thng ra h thp nng cht bn. Nu ch s dng mt b ra ng th cn mt lng nc ln t c hiu qu ra cao. C th gim vic s dng nc bng cch lp t mt hoc vi b ra tnh trc b ra ng. C th tham kho hnh di.
Vt m
Vt m
B x l
B ra ng
Dng nc
52
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Vt m
Vt m
B x l
B ra 1
B ra 2
B ra 3
Nc thi
Nc ra thi
Nc thi c x l c th c ti s dng cho cc qu trnh ph tr nh ra, lm sch, b ty g hay v sinh sn xng. n 90% lng nc s dng trong m in u s dng cho cc hot ng ra, v th li ch t vic ti s dng ngun ti nguyn ny l rt r rng. Mt s k thut c ch ra trong phn ny cng cho php kim loi c ti ch t dng thi. Tuy nhin, vic ti ch kim loi c th mu thun vi cc n lc gim ngun nguyn liu. Th nht, mc ch ca vic gim ngun l lm gim nng dung dch dnh li trn vt m, tuy nhin nhiu cng ngh thu hi kim loi hot ng tt nht khi nng dung dch cao. Th hai, cng ngh ti ch kim loi li sinh ra cc cht thi khc nh cc b lc, mng, catot v nha thng qua s dng. Do , cc doanh nghip nn xem xt cn thn tnh kh thi k thut, cc tc ng mi trng v cht lng trc khi u t vo h thng ti ch. Chng c th ch tng thch vi cc lung rc thi m cn chi ph cao loi b hay thay th. Vic x l v ti ch cht thi thu hi nc hoc kim loi thng yu cu vn u t trong h thng x l nh nhng g c ch ra trong phn ny. Cc dng cng ngh ti ch ang c s dng M cho mc ch ny c ch ra trong bng sau: Bng 11: Cng ngh ti ch c s dng M Cng ngh ti ch Trao i Ion Thit b bay hi trong khng kh Khai thc in Thit b bay hi chn khng Thm thu ngc in thm tch % doanh nghip s dng
54
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
55
M thic l phng php thnh cng nht trong vic thay th xyanua thng qua vic s dng dung dch km clorua v h thng kim km. B (axt) km clorua ngy cng c a chung trong ngnh cng nghip. Ngoi li ch tit kim chi ph x l nc thi th dung dch ny cn c u im l hiu qu hot ng cao hn, c b ngoi p v sng bng, tit kim nng lng ng k thng qua vic tng nng sut v t gin hydro hn. chu c trong iu kin axt, cc b thp truyn thng cn c thay th, tuy nhin chi ph ph thm s c b nh cc khon tit kim t vic gim chi ph x l cht thi v ri ro v an ton lao ng. H thng kim km l h thng r nht trong cc b m km, c th c s dng trong cc b thp truyn thng v cng c th to ra sng bng tt. H thng ny khng chu c s thay i trong cc iu kin vn hnh v nu vn hnh bn ngoi nhng tiu chun ca hot ng th hiu sut v cht lng c th s b nh hng. Tuy nhin, h thng kim km chng t tnh kh thi hn trong hai h thng khng xyanua bi n c th c p dng ngay trn cc b c trc . Cc cng ngh thay th cc h thng xyanua khc nh ng , ng thau, vng v bc nhng khng hiu qu bng vic dng xyanua km. Thay th gii php xyanua bng gii php khng xyanua yu cu cc k thut lm sch, ty sch du m do cc gii php khng xyanua i hi b mt lau sch k lng t c cht lng m cao. Tuy nhin, h thng khng xyanua dn c chp nhn ngay sau khi c gii thiu ln u tin.
dy ti a ca lp m Crm+3 l 0,003 mm; nu m dy hn s d lm xut hin vt nt v gim cht lng sn phm. V vy, k thut ny thng khng ph hp vi m Crm cng c yu cu v dy t 0,508 mm tr ln. M, qu trnh thay Crm+3 bng crm ha tr ba rt chm do cht lng m c cho l km hn so vi s dng Crm+6. Cc cng ty sn xut t i hi lp gia cng bng, cht lng cao m ch c Crm+6 c th p ng. Tuy nhin trong nhng ng dng khng i hi qu cao v cht lng, c th s dng crm+3 thay th.
56
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Tng mu ca lp m Crm+3 s khc so vi Crm+6. Tuy nhin, c th s dng mt vi cht ph gia thm vo dung dch Crm+6 iu chnh c tng mu theo yu cu.
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
57
58
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Li ch chnh ca cng ngh ny khi thay th quy trnh m in l n gn nh khng cn n nc ra. Tuy nhin c mt hn ch l lp m khng thc s tt cho cc b phn cn bi trn. V do phng php ny khng phi l s la chn tt cho cc g kp hay nh v. Ngoi ra, nhng ng dng lin quan n m cc vt th c hnh vnh khn cng rt hn ch. Mc d c nhiu hn ch nh vy nhng cng ngh IVD vn c mong i l s tip tc thay th cc quy trnh m nc M (USAEP).
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
59
Bng 13: Li ch do cc cng ngh sch mang li Li ch M ng khng xyanua V mt phng nga nhim: Thay th xyanua Thay th kim loi c hi Loi tr/gim nc thi Loi tr cht hu c c hi V mt vn hnh: Gim s bc quy trnh C kh nng t ng ha V mt kinh t: Chi ph vn tng i thp Chi ph vn hnh tng i thp Yu cu v mc k nng vn hnh tng i thp Bc lp m khng xyanua Cng ngh sch hn hin c M in km/ hp kim km Cng ngh Blackhole Kt t hi ion Kt t hi vt l X l b mt nhm khng crm Ph bng phun kim loi Cng ngh sch hn ang pht trin Cacbua NickelWolframSilicon NickelWolframBo M In-mold
60
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
61
L thuyt c bn sau mi nh gi SXSH (CPA) l bt k vt cht no i vo mt nh my th s i ra di dng ny hoc dng khc; Tuy nhin, gi nh cn bn c a ra l nguyn liu c d tr s khng tri qua bt c s thay i no v dng v v cht. Thc hin CPA gip pht hin ra ngun pht thi trong quy trnh t c th hn ch cc nguyn nhn v ng thi cht lng sn phm c th cng c nng cao. SXSH ti mt nh my hon tt sn phm kim loi cn c s tham gia ca tt c cc khu vc sn xut nh lit k Chng 1, v bt k khu vc no cng c tim nng gim thiu pht thi. Ngoi ra, cc gii php SXSH ca mi khu vc s c hiu ng lin i v tng h vi cc b phn khc. V th, iu quan trng l phi p dng phng php tip cn tng bc phi hp tt c cc b phn vi nhau v m bo thc hin SXSH. Phng php tip cn cn phi c s linh hot cn thit thch ng vi nhng tnh hung bt ng. Phng php tip cn ny cng m bo vic khai thc ti a nhng c hi SXSH. Chng ny s lun bn v mt tip cn c trng c th nghim v kim chng nhiu ngnh cng nghip ti Vit Nam.
X nghip C kh Bnh Minh, trc thuc y ban Nhn dn thnh ph Thi Bnh, thc hin cc nghin cu SXSH nm 2004. Sn xut n nh vi cc dng sn phm m chnh l cc ai chi sn, khung con ln sn, ng lt v kha mc xut khu v cc ph tng xe my cho Honda Vit Nam. X nghip c 200 cn b cng nhn vin hot ng vi 2 phn xng c kh v m.
62
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
4.1 Bc 1: Khi ng
4.1.1 Nhim v 1: Thnh lp nhm
CPA s t c hiu qu cao nht khi c thc hin theo nhm. V th vic thnh lp nhm l mt phn quan trng khi ln k hoch trin khai CPA. Nhm s gm cc thnh vin l nhn vin ca doanh nghip, v c s h tr thm t trung tm sn xut sch hoc chuyn gia t vn trong nc khi cn. Cn phi ch to mi quan h cht ch gia cc thnh vin thng qua cc cuc hp nh k. Chn la thnh phn ca nhm l mt cng vic ht sc quan trng v nu lm khng tt th nhm c th gp phi nhng tr ngi t ni b v c t bn ngoi (v d t pha cc nhn vin v cng nhn ca doanh nghip).
Vi cc doanh nghip ln, mt nhm c th bao gm trong mt i nng ct (gm i din ca cc phng ban khc nhau) v mt s thnh phn cho tng nhim v c th. Vi cc doanh nghip va v nh, nhm c th ch gm ch doanh nghip v mt qun c - ngi gim st cc hot ng hng ngy. Nhm ny nn khi xng, iu phi v gim st cc hot ng CPA. cc nh my hon tt sn phm kim loi quy m ln, mt nhm c th gm 8-10 thnh vin, cn vi cc nh my nh th nhm c th ch cn t 4-6 thnh vin.
thc hin c hiu qu, v c bn, nhm phi c kin thc phn tch v r sot thc hnh sn xut hin ti ca doanh nghip. H cn phi c c sng to pht hin, xy dng v nh gi nhng ci tin trong thc hnh sn xut. Cui cng, h phi c nng lc trin khai nhng can thip kh thi v kinh t. mt nh my hon tt sn phm kim loi, nhm ny cn phi gm nhn s ca cc b phn: lnh o, k ton/cung ng, cc dy chuyn tin x l v m, cc khu vc ph tr, v bo dng. Ty vo nhu cu c th, nh my c th mi cc chuyn gia bn ngoi tham gia vo thnh phn ca nhm. Nhm SXSH trc ht cn phi ln k hoch cng vic v cc vn v t chc cn thit m bo s c cc d liu hoc cc thng tin cn thit trong nhiu giai on nh gi. n cui qu trnh nh gi, nhm cn phi thu thp c cc thng tin chung v nh my. Phiu cng tc 1 s h tr vic thu thp v tng hp thng tin.
63
Tn v a ch cng ty NHM SXSH 1 2 3 4 5 6 7 8 Cc quy trnh chnh M in: Nickel Crm Thic Khc Ant ha Pht pht ha M nhng nng Sn tnh in Sn nc Khc Cc u vo s dng
3
Tn
Chc v
B phn
Lng Axit sunfuric Dung mi ty du m Mui Niken Mui Crm Km HCl Axit photphoric Sn Mui xyanua Khc
tn/nm
TI NGUYN N C V NNG L NG
Nc mua m /nm 3 Nc ging khoan m /nm in mua kwh/nm in pht kwh/nm t/nm Than t/nm Du t cho l hi t/nm Du t pht in
T H I T B PH TR
64
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
HA CHT
PHIU CNG TC 1 (V d xuyn sut) Tn v a ch cng ty NHM SXSH 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Quy trnh chnh M in Niken Crm Km-amon Khc Ant ha Photphat ha M nhng nng Sn tnh Sn nc Khc C/Khng C C C Din tch m, m 2 /nm Khng p dng (xem bng di) Sn phm ai chi sn Khung con ln sn tng Ph tng xe my Cn s xe my H v Tn
Th Ng o Duy Tng on Ngc Hng Ng Duy Chc Bi K Ln H Vn Hin Phm Cng Ng Phm Vn Phi H Vn Hin V B Du
X nghip C kh Bnh Minh, phng Tin Phong, th x Thi bnh, tnh Thi Bnh Chc v
Ph Gim c K thut Trng phng k hoch Ph phng ti v Trng phng k thut Qun c phn xng m Qun c phn xng c kh KT Ca m Ni-Cr KT Ca m Ni-Cr KT ca m Km-Amn Th in
Vai tr
i trng Thnh vin Thnh vin Thnh vin Thnh vin Thnh vin Thnh vin Thnh vin Thnh vin Thnh vin
NC V NNG LNG
CC THIT B PH TR
Bng s liu tiu th u vo thp v ha cht Tiu th 6 thng u nm 2003 0,299 0.0027 0.0057 Tiu thu thng 8/2003 0,3 0.003 0.0052
STT 1 2
NHN XT: Nhm c thnh lp cng ln th vic tng hp s liu v s phi hp gia cc thnh vin trong nhm nhng giai on tip theo s ngy cng kh khn. Hn th na vic tp hp y cc thnh vin trong cc cuc hp cng gp nhng kh khn nht nh.
HA CHT
S lng 2,385,000 khng p dng 8,735,500 khng p dng 8,211 1,065 khng p dng
Tn/nm Axit sunfuric Dung mi ty du m Mui Niken Mui Crm Km HCL Axit photphoric Sn Mui xyanua Khc
65
Do h thng h s ca nh my, s liu v sn phm ch c dng s sn phm tng loi m cha quy v din tch m/nm. Nn khi lp s liu nn v sut tiu hao u vo, i s phi bc tch s liu cho tng chng loi sn phm.
Mt s d liu ca nh my khng sn c, v th cc thnh vin ca nhm cn thu thp v in vo cc thng tin cn thiu. Mt nh gi SXSH s yu cu phi c mt lng ti liu v thng tin nht nh. Nu cha c nhng yu t ny th s phi xy dng v cp nht. Phiu cng tc 2 s gip nh gi mc sn c ca thng tin. PHIU CNG TC 2: Tnh sn c ca thng tin
THNG TIN S nh my Phiu theo di sn xut Phiu theo di s dng nguyn liu Phiu theo di s dng ti nguyn S m t quy trnh Cn bng vt liu Cn bng nng lng Cn bng nc H s ph phm v cht lng Phiu theo di bo dng Phn tch cht thi Cc thng tin khc Cn bng Niken Cn bng Crm Cn bng Km Cc kt qu kim tra hiu sut ni hi Kim tra r r kh nn Kho st cch nhit ng ng hi Hiu sut trm x l dng thi TNH SN C NGUN V CCH TIP CN GHI CH
66
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
S thu thp t nhiu b phn khc nhau S thu thp t nhiu b phn khc nhau
Kh tng hp Kh tng hp
Nhn xt: D liu sn c rt khng khp nhau v v th hu ht d liu cn phi c thu thp. D liu cha c cn phi c cc thnh vin ca nhm tng hp.
67
Nhm SXSH khi nghin cu ln u tin ti khu vc sn xut cn phi xc nh c u vo v u ra ca cc bc quy trnh. Cc khu vc pht thi ch yu v r rng cn phi c ghi chp li nh gi trong phiu cng tc 3. Vic ghi ch cc dng thi theo trng thi vt l ca chng (rn, lng, kh) s gip ch trong bc nh lng pht thi tip sau. Nu c th th nhm nn xc nh v ghi chp li nhng nguyn nhn pht sinh cht thi. Trong mt nh my x l hon tt kim loi, vic qun l ni vi km l mt trong nhng yu t chnh dn n pht thi mc cao. Tuy nhin, rt nhiu nh my, vn ny hu nh b lng qun. Ngoi ra, y cng chnh l bc khi u n gin v hp dn nht i vi SXSH. Trong khi tin hnh nghin cu ln u tin ti khu vc sn xut, nhm SXSH nn ht sc ch cc khu vc thc hin khng hu hiu cng tc qun l ni vi. Phiu cng tc 4 c th dng ghi chp li tnh trng qun l ni vi ca tng b phn. Mt s vn thng gp trong vn qun l ni vi cc nh my x l hon tt kim loi c th hin trong phiu cng tc ny. Tuy nhin ni dung ca phiu vn cha th coi l y v cn ph thuc vo tnh trng ca tng nh my v nhm SXSH cn phi da vo m xy dng thm m bo yu cu cng vic. Sau khi ghi chp li thc trng qun l ni vi, cc s liu v chi ph c bn cn phi c ghi chp li vo phiu cng tc 5. bc ny, ch cn thu thp thng tin v chi ph nguyn liu u vo l . y l nhng thng tin ny c th d dng thu c t cc kho hoc phng mua vt t.
68
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Chi tit KL
in ...
Ct
kim loi vn bi
Nc
Ra
Nc thi
Mi
Xt, Nc
Trung ha
dch x l dng
Hn
Nc
Ra
Nc thi
in Pht, ...
Lm bng c hc
in
Sy
Lau mn
Thnh phm
Ty du m
dch x l dng
Ra
Nc thi
Nc Axit
Ty r
dch x l dng
Nc
Ra
Nc thi
M Niken bn bng
dch x l dng
M Niken bng
dch x l dng
Nc
Ra
Nc thi
M Crm
dch x l dng
69
Chi tit KL
in Pht, ...
Lm bng
Nc
Ra 3
Nc thi
Gi lau X phng
Lau mn
Nc
Ra 4
Nc thi
B ch
Nc thi
M Crm
Ty du m
dch x l dng
Nc
Ra thu hi 5
Ra 1
Nc thi
Nc
Ra 6
Nc thi
Nc H2SO4
Ty nh
dch x l dng
Xt, Nc
Trung ha
dch x l dng
Nc
Ra 2
Nc thi Nc
Ra 7
Nc thi
M Niken bn bng
Nc
Ra 8
Nc thi
M Niken bng
in
Sy
Thnh phm
Nhn xt: Trong thc t, ti giai on ny, nhm SXSH xc nh rng dy chuyn m cn s xe my s l trong tm nh gi ti thi im do c y l dng sn phm c gi tr cao, tiu th nguyn vt liu t tin, c cc loi cht thi c hi. V th, t bc ny tr i, nhm SXSH ch tin hnh cc nh gi SXSH i vi dy chuyn m Ni-N-Cr cho sn phm cn s xe my. Tuy nhin, vn qun l ni vi c xc nh cho ton nh my. y cng chnh l s dng trong v d xuyn sut cho nhim v 3 (phn 4.2.1).
70
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Khu vc ph tr
C rt nhiu gii php khng cn phi tri qua phn tch k lng c th nhn din c. Thng vic duy nht cn lm l kho st ton nh my, v chun b sn cc cu hi ti sao trc mt s thc hnh sn xut no hoc ti sao mt s tnh trng no li tn ti. Vic mi mt chuyn gia bn ngoi ti kho st lun c mt ngha tch cc v ngi ny c th a ra c mt cch nhn mi v hot ng hin ti ca nh my. Mt trong nhng bi hc kinh nghim t trng hp ny l ng b qua nhng s vic tng nh hin nhin. Rt nhiu cc gii php SXSH c tm ra mt cch d dng, v vic trin khai cc gii php ny ngay giai on u to ng lc mnh m cho nh gi sau ny.
Phiu cng tc 4: Tnh trng qun l ni vi (V d xuyn sut)
Khu vc Dy chuyn m cn s xe my Cc quan st lin quan n qun l ni vi B tr cc b x l khng hp l Cc vi nc chy khi khng cn thit Trn b Thi gian ch ro dung dch khi di chuyn chi tit kim loi t b ny sang b khc cha Cht lng khu lm sch cha bo m R kh nn t bnh cha kh nn V tr ca van gi trong ng ng khi l hi cha ph hp cc on khy, mt bch v ng ng thu hi nc ngng cha c bo n
Khu vc ph tr
71
Phiu cng tc 5: Chi ph nguyn nhin liu (V d xuyn sut) TT 1 2 u vo Thp Ha cht - Sulphuric Acid - Nickel sulphate - Nickel chloride - Boric Acid - Caustic soda - Chromic - Saccharine - Tubos - Crom Bat I - Crom Bat II - P1060 - Foaming in cc Niken in n v kg kg kg kg kg kg kg kg kg lt lt lt kg kg kg KWh Tiu hao nm 2002 54.200 326,4 900 475 375 426 350 50 145 150 7,5 639,2 19.185 n v kg/SP kg/SP kg/SP kg/SP kg/SP kg/SP kg/SP kg/SP kg/SP kg/SP kg/SP kg/SP kg/SP kg/SP kg/SP kWh/SP Sut tiu hao nm 2002 0,3 0,0018 0,0049 0,0026 0,002 0,0023 0,0019 0,00027 0,0008 0,0008 0,00004 0,0035 0,106
3 4 5
Nc
m3
1.560
m3/SP
0,0086
Nhn xt: i SXSH khng th thu thp c s liu mt cch chi tit hn trong nh gi SXSH ny. S liu v chi ph khng tp hp c,v th s kh khn khi phn tch chi ph mt cch chnh xc.
72
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Mt lu th hin quy trnh cn phi lit k v, nu c th, phi nu c cc c im ca dng vo v dng ra. Cn phi c bit quan tm n cc dng tun hon. Mc d c th xy dng cc lu quy trnh cho ton b nh my, nhng bc ny ta cha cn lm iu m ch cn phn tch nhng cng on hoc b phn lng ph nht - tc l c nhiu tim nng SXSH nht. Hay ni cch khc, t hiu qu cao nht, ta nn xc nh khu vc trng tm cn c vo thng tin thu thp c v kho st thc a c thc hin.
73
Phiu cng tc 6 c th gip thc hin cn trng vt liu. PHIU CNG TC 6: Cn bng nguyn liu
Quy trnh Nguyn liu u vo Tn S lng Nc Ha cht Hi nc Cc ha cht khc Nc Hi nc Nc Hi nc NaOH Ha cht khc Nc Hi nc Nc Hi nc H2O2 Cc ha cht khc Nc Ha cht Nc Nc S lng nguyn liu u ra Dng thi Dng thi Rn
Ty du
Ra Ty g
Ra M
Ra Trung ha Ra
74
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Ty g V= 450l
1000 chic
1,5 lt
Ty m bng in ha V= 450l
1000 chic
Dung dch ty in ha
17 lt
Ra 1
1000 chic
1000 chic
Ra 2
Cn s bn thnh phm
1000 chic
5% dung dch lm sch trung tnh c cha ha cht v cc kim loi nng Nc thi c cha a-xt
20 lt
1000 chic
1000 chic
Cc trc ly 1000 hp cn chic m NiSO4 2,02 kg NiCl2 2,6 kg 1,04 kg H3BO3 0,86kg Nickel 1,15 kg Nc 1 kg
Hi nc
75
Ra 3 V=280l
- Cn s bn thnh phm - Nc - Cn s bn thnh phm - Nc - Cn s bn thnh phm - Cc ha cht: + CrO3 (300g/l) - Nc - Cn s bn thnh phm - Nc - Cn s bn thnh phm - Nc - Cn s bn thnh phm - Nc - Soda - Cn s bn thnh phm - Nc - Cn s bn thnh phm - Nc - Cn s cn m - in - nhit
1000 chic
1000 chic
Nc thi c cha Ni2+ (30 mg/l), Cr6+ (420 mg/l) Nc thi c cha Ni2+ (4,5mg/l), Cr6+ (5,5 mg/l) + Dung dch m n bn c cha: : CrO3 +Hi nc c cha ha cht
Khng xc nh c
10
Ra 4 V=30l
1000 chic
1000 chic
Khng xc nh c
11
M C-rm V=900l
1000 chic 2 kg
1000 chic
4 lt
1,2kg 1,6 lt
12
Ra 5
1000 chic
1000 chic
Dung dch n bn
1,5 lt
13
Ra 6 V=280l
1000 chic
1000 chic
Nc thi c 2+ cha Ni (30 6+ mg/l), Cr (420 mg/l) Dung dch trung tnh ha bn ra ngoi 6,2%: - Cr6+ 20,5mg/l - Ni2+ 25,8 mg/l Nc thi c cha soda, 2+ Ni (6,4 mg/l), 6+ Cr (5,8 mg/l) Nc cha cht: mg/l), mg/l) thi cc 2+ Ni 6+ Cr c ha (2,2 (3,5
Chy trn
14
Trung ha V=20 l
1000 chic
10,67 lt cha:
15
Ra 7 V= 30 l
1000 chic
1000 chic
16
Ra 8 V= 50 l
1000 chic
1000 chic
Khng xc nh
17
Sy
1000 chic
Hi nc, nhit
Khng xc nh
Cng on Ra 3 sau khi m Ni bng v ra 6 sau khi m crm c thc hin trong cng mt b, v th nc thi t b ny c cha Ni, Cr, v cc ha cht c trong hai b trc .
76
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Cn bng nng lng: Tin hnh mt php cn bng nng lng l mt cng vic phc tp hn cn bng nguyn liu. Nguyn nhn l c th truy tm nguyn liu u vo cho mt hot ng thng qua cc u ra nh lng v c th quan st c, cn i vi cc dng nng lng th khng phi lc no ta cng c th lm c iu ny. Mc d i vi cc dng nng lng, ta vn p dng chung mt nguyn l c bn (lng nng lng vo phi bng lng nng lng ra), nhng cc dng nng lng u ra thng kh nhn bit hn so vi cc nguyn liu u ra. V th, vic nhn din v nh gi cc dng tn tht nng lng n v mc khng hiu qu trong s dng nng lng l mt phn vic kh khn hn rt nhiu. iu ny c bit ng i vi cc trng hp cc thit b s dng in nh my bm, my nn kh, v.v... khi nng lng u vo di dng in nng v c th d dng o c, nhng mc hiu qu khi chuyn i sang u ra hu ch (nc c bm, kh c nn, v.v...) li khng th nh lng trc tip c. Sau y l nhng v d v cc trng hp in hnh khi nu ch xem xt cc dng nng lng hu hnh th c th s b st cc tn tht nng lng u ra: Tn tht do vn hnh khng ti i vi thit b s dng in. Tn tht do vn hnh khng ti (hiu qu thp) cc thit b s dng in. Tn tht do in tr i vi dng chy (in tr cao nhng c th trnh c cc dy dn in v cc ng ng dn cht lng) Tn tht nng lng do thit b xung cp (bnh cng tc ca bm, vng m ca bm, v.v... xung cp s lm tng tiu hao).
xc nh c chc chn u ra (c dng nhn bit c v khng nhn bit c) t h thng nng lng, trong nh gi SXSH cn phi nh gi/quan trc mt s thng s khc bn cnh thng s thit yu nh nhit , dng chy, m, c, phn trm thnh phn, v.v... Cc thng s cn phi c nh gi/quan trc b sung c th l: kW (kilowatt in u vo); kV (kilovoltsin th vo); I (amperes dng in); PF (h s cng sut ca thit b in cm ng); Hz (tn s dng in xoay chiu); N (s vng/pht hoc tc quay ca thit b); P (p sut cc dng cht lng/kh); DP (st p trong cc dng cht lng v kh u vo/ra); Lux ( ri); GCV, NCV (gi tr calo tng th v rng ca nhin liu); v.v... Trong thc t c th khng thc hin c php cn bng nng lng chnh xc v ng hon ton, nhng cc thit b ph tr nh ni hi, l, thit b ha hi, v.v... bng cn bng nng lng s c ch trong vic xc nh v c lng tn tht nng lng cc thit b v t cc h thng . Phiu cng tc 7 l mt bng cn bng nng lng c thc hin i vi mt xng l hi. Cn bng cu t: Vi mt nh my hon tt kim loi php cn bng cu t ch yu c lin quan n cc kim loi nng nh nickel, crm hoc km b tht thot t cc b m chnh trong khi vn chuyn cc cu t t b m v b ko theo ra cc b ra. Phiu cng tc 8 s gip thc hin cn bng cu t kim loi mong mun tng ng.
77
ThanThan
PhunPhun nc nc
Bi than
ThanThan
in
Nc
in
Khi thi Thng s chun 250mm WC, 200oC, 20kw Tn tht 13.2% Tn tht 13.2% (thc) (thc) 2.25 2.25 MJ/gi Mkj/gi (thc) (thc) Vn hnh Tn tht x y 1.4% 0.24MJ/gi (thc) Tro khng chy ht theo x 4.85% 0.83 MJ/gi (thc)
10kg/cm
6 tn/gi Ni hi
4 tn/gi
Thit b
11.40 MJ/gi (thc) in 9kw (thc) Khng kh 12.61 tn/gi (thc) 14.34 tn/gi (chun)
Hi t Tn tht n
Tch hi
H2 v m: 2.5 MJ/gi (thc ), 14.4% Bc x:0.17 Mj/gi (thc), 1% m trong khng kh: 0.03 MJ/gi (thc), 0.15%
78
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
M Ra Ra
Phiu cng tc 8: Cn bng cu t (V d xuyn sut) * Cn bng nguyn liu Nickel: Lng tiu th NiSO4, v NiCl2 trung bnh tng ng l 0,005 kg/sn phm; 0,0023 kg/sn phm; v 0,002 kg/sn phm. Sc cha ca b m Ni bn sng (half-bright) l 2000l, v m Ni sng l 1800l. C hai b u c pha cng mt lng ha cht. Hm lng ha cht trong cc b ny c xem l n nh: NiSO4 trong b Ni bn sng l 250g/l, trong b Ni sng l 300 g/l; NiCl2 60 g/l; H3BO3 40 g/l. Lng dung dch trn ra t b Ni bn sng trn 1000 sn phm (trong mt ca lm vic 8 gi) l khong 1 lt; Lng dung dch ri vi v bay hi ti b Ni sng trn 1000 sn phm l khong 2 lt. - Lng ha cht thm vo mt b cho 1000 sn phm l: + NiSO4 = (0,005 kg/sp x 1000 sp)/ 2 b = 2,6 kg + NiCl2 = (0,0023 kg/sp x 1000 sp)/ 2 b= 1,15 kg + H3BO3 = (0,002 kg/sp x 1000 sp)/ 2 b = 1 kg - Lng ha cht tht thot trong b Ni bn bng: + NiSO4 = (1l x 250 g/l)/ 1000 sp = 0,25 kg + NiCl2 = (1 l x 60 g/l) / 1000 sp = 0,06 kg + H3BO3 = (1 l x 40 g/l) / 1000 sp = 0,04 kg - Lng ha cht tht thot trong b Ni bng + NiSO4 = (2 l x 250 g/l)/1000 sp = 0,5 kg + NiCl2 = (2 l x 60 g/l) / 1000 sp = 0,12 kg + H3BO3 = (2l x 40 g/l)/ 1000 sp = 0,08 kg * Cn bng nguyn liu Crm: Lng tiu th CrO3 thc t l 2g/sp (0,002 kg/sp). Nng Crm trong b m c xem nh n nh ti mc 300 g/l. Dung tch ca b l 900 lt. Lng dung dch trn v bay hi l: 5,6 l/ 1000 sp. Lng CrO3 thm vo cho 1000 sp l 0,002 kg/sp x 1000 = 2 kg Tiu th CrO3/1000 sp l (4 l x 300 g/l)/1000 = 1,2 kg
79
80
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Cc yu t chi ph k trn cn phi c xc nh cho tng dng thi v sau ta c th tnh ton tng chi ph cho tng n v cht thi. Trong hu ht cc trng hp, rt kh tnh ton tt c cc thnh phn chi ph. tnh ton tht thot nguyn liu ta cn tin hnh phn tch xc nh cc thnh phn khc nhau ca cht thi v khi lng ca chng. Tng t tnh ton chi ph x l dng thi, s liu v chi ph x l trung bnh c th tham kho t Qun c trm x l nc thi. Chi ph ny sau c th p c cho cc dng thi tng ng. i khi dng thi khng phi lc no cng c tnh bng ti lng nhim, m c th l tn tht nhit nh nc ngng khng c thu hi. Trong nhng trng hp nh vy, chi ph dng thi c th tng ng vi tn hao nhit nng c tnh tng ng vi lng than , du, ga hoc in ty thuc vo bn cht ca loi nhin liu s dng trong quy trnh. Phiu cng tc 10 s gip nh gi cho cc dng thi. PHIU CNG TC 10: Chi ph ca cc dng thi
n v hot ng Dng thi Nc thi (lt) Thnh phn cht thi Khi lng Chi ph n v theo thnh phn Tng chi ph cho cc thnh phn Chi ph dng thi
Ty du m Ra 1 M Ra 2 Ra 3 Ra 4 M 2 Ra 5 Ra 6 Trung ha Ra 7 tnh
Phiu cng tc 9 v 10: Xc nh tnh cht v chi ph cc dng thi (v d xuyn sut)
STT 1 2 3 4 5 6 Dng thi Dng thi 1: Lau mn Dng thi 2: Ty g Dng thi 3: ty du m Dng thi 4: Ra 1 Dng thi 5: Lm sch nh Dng thi 6: Ra 2 Xc nh khi lng ca dng thi Gi bn: trung bnh khong 0,15 kg/1000 cn s Nc thi: 1,5 lt/1000 trc ly hp Dung dch ri vi, 17 lt Khng xc nh Dung dch lm sch nh b ri vi, 20 lt Nc trn, khng xc nh c Tnh cht ca dng thi Gi c dnh du, cht nh bng, bi Cha: g st, bi, soda Cha du, ha cht v hm lng COD cao Cha du, ha cht pH thp, hm lng COD cao pH thp n nh chi ph Khng xc nh Khng xc nh Khng xc nh Khng xc nh Khng xc nh Khng xc nh
81
Phiu cng tc 9 v 10: Xc nh tnh cht v chi ph cc dng thi (v d xuyn sut)
STT 7 Dng thi Dng thi 7: M Ni bn bng Xc nh khi lng ca dng thi Dung dch m ri vi, khong 1 lt dung dch/1000 sn phm Tnh cht ca dng thi Hm lng COD cao, c cha cc ha cht: NiSO4: 0,25kg NiCl2 : 0,06 kg : H3BO3 0,04 kg C cha cc ha cht sau: NiSO4: 0,6kg NiCl2 :0,12 kg : H3BO3 0,08 kg Hi nc n nh chi ph - Nguyn liu tn hao: x 53.000VND/kg = 13.250VND x 55.000VND/kg= 3.300VND x14.000 VND/kg= 560VND - Nguyn liu b mt: x 53.000VND/kg = 31800VND x 55.000VND/kg= 6.600VND x14.000 VND/kg= 1120VND x 6000VND/m3= 120VND Khng xc nh
Dng thi 9: Ra 3 Dng thi 10: Ra 4 Dng thi 11: M crm Dng thi 12: Ra thu hi 5 Dng thi 13: Ra 6
Nc thi c cha dung dch m Nc thi c cha dung dch m 4 lt dung dch m b ri vi 1,6 lt nc b bay hi Dung dch thu hi b ri vi, 1,5 lt/1000 sn phm Nc trn, khng nh lng c
10
11 12
Hm lng COD cao, cha kim loi nng 2+ 6+ Ni (30 mg/l), Cr (420 mg/l) Hm lng COD cao, c cha cc kim loi 2+ nng Ni (4,5 mg/l), Cr6+ (5,5 mg/l) Hm lng ha cht cao: C cha Cr6+ (1,2kg) Hm lng ha cht cao, C cha Cr6+ Hm lng COD cao, c cha mt lng ln cc h cht nh: 2+ 6+ Ni (30 mg/l), Cr (420 mg/l)
Khng xc nh
13
Khng xc nh
14
15
16
Khng xc nh
17
19,500,000 VND
Nhn xt: Cn xem xt ch ph x l v thi b vi dng thi. Khi c tn hao nc ngng cn xem xt k hn nhng tn hao nng lng.
82
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
83
5. C th gim lng kh thi tin hnh iu chnh ci tin thit k ca thit b khng? Nu cu tr li l c th cn phi thc hin iu chnh trn thit k ca thit b hin c sn loi b cc im khng hiu qu trong h thng. V d: Nhc k chi tit m ra khi b m trong thi gian hp l. Tng thi gian gi trn khay hng dung dch m dnh theo ra ngoi. 6. Liu sao nhng trong vn hnh/bo dng c lm pht sinh thm cht thi khng? Cn tin hnh cc bin php ph hp gim thiu lng cht thi sinh ra do s sao nhng trong qu trnh vn hnh/bo dng. Nhm SXSH cn tin hnh kho st thc a pht hin s thiu nht qun ny. V d, c th gim hao ph nhit khi thay th by hi b hng hay bo n nhit trn ng dn hi nc. 7. Cc xu hng cng ngh mi nht trong ngnh cng nghip hon tt kim loi l g? Hu ht cc nh my thuc ngnh ny u s dng cc cng ngh truyn thng. y chnh l l do dn n quy trnh c hiu qu thp. V vy vic nng cp cc thit b ny bng cng ngh tn tin nht l iu v cng quan trng. Ngoi vic ci tin cht lng sn phm, th vic lm ny cn c th gim thiu c vn pht thi. lm c iu ny, i SXSH s phi i thm thc t c s v kho st thu thp cc thng tin chi tit v cc cng ngh mi nht v nh gi tnh kh thi da trn cc iu kin hin c. V d, s dng phng php m khng c xyanua thay cho m xyanua s mang li kt qu ci thin to ln v mt mi trng. 8. Dng thi c gi tr ti ch/thu hi/ ti s dng khng? Tim nng nm trong dng thi c hm lng nguyn liu u vo cao hoc l c kh nng sn xut ra cc sn phm ph t ngun ph thi ny. C th s dng biu mu cn bng nguyn liu nh gi tim nng thu hi/ ti s dng/ ti ch ca dng thi. v d thu hi cc kim loi nng trong nc ra s dng phng php trao i ion hoc k thut thm thu ngc c th tit kim c kh nhiu chi ph sn xut trong cc nh my sn xut quy m ln.
Biu Ishikawa hay cn gi l biu xng c ch yu c s dng xc nh cc nguyn nhn ca vn nhn nh vn hoc xut gii php nhm trnh hoc loi b cc nguyn nhn . Biu Ishikawa c s dng khi mt nhm c gng tm kim cc gii php tim n cho mt vn v tm kim nguyn nhn gc r. Biu ny rt hu ch i vi vn tng i ln, v khai thc t nhiu kha cnh hot ng. Ta c th s dng biu xng c cu trc ha cc mi quan h nhn-qu cho mt vn . Phn tch nhn qu cho php phn tch vn mt cch h thng hn l ch a ra c cc gii php khc phc tc thi xung quanh vn .
84
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Mi trng
Nguyn liu
Con ngi
Ch vit trn bn v khng r rng Ngi s dng th vin khng c thng bo y Ngi dng qu ph thuc vo ngi qun l h s Kh khn khi xc nh v tr bn v
Lp ch dn khng tt
Cc ngn ti liu nm ri rc
Phng php
My mc
V d trong hnh trn v th hin cch s dng biu Ishikawa c th p dng c xc nh nguyn nhn ca vn . xy dng mt biu xng c th mt phng php n gin nht l s dng phng php phn nhm 4M1E. Theo phng php ny tt c cc nguyn nhn chnh v ph phi c chia thnh cc nhm nh hng l Con ngi, My mc, Nguyn liu, Phng php v Mi trng. Vic chia nhm i tng theo m hnh 4M1WE c th l im xut pht v c th lm k hn na. Cc bc chnh trong cng c ny l: - Xc nh vn v t pha bn phi ca biu , ti im cui ca ng k ngang - Xc nh cc nguyn nhn chnh v ni vo ng k ngang bng cc mi tn - ng no tm nhng nguyn nhn ph v nh vo cc ng nguyn nhn chnh. - Tm ra nguyn nhn gc r bng cch xc nh cc nguyn nhn lin quan - xut cc gii php cho nguyn nhn gc r.
85
Phiu cng tc 11: Phn tch nguyn nhn v pht trin cc gii php SXSH (V d xuyn sut)
Dng thi 0. gi lau bn Nguyn nhn 0.0 nguyn liu u vo km cht lng, t l g cao 0.1 Dnh du, cht nh bng v t trn cn s bn thnh phm 0.2 Gi lau km cht lng 1. Dung dch b ri vi ti b ty 1.1 Thi gian ro ngn Cc c hi SXSH 0.0.1 Chn loi nguyn liu cht lng tt hn 0.1.1 Bo dng v lu tr cn s bn thnh phm ti ni sch s 0.1.2. Thit k my chi thay v dng gi lau. 0.2.1 S dng loi gi cht lng tt hn 1.1.1 Nng cao nhn thc ca ngi cng nhn m bo thi gian lm ro l 3 giy pha trn ca b trc khi chuyn sang b khc. 1.2.1 Chuyn cc b li gn nhau hn thun li hn cho cng vic ca ngi cng nhn 1.2.2 Lp t mt chic mng nghing t gia b ty v b tip theo, cho mng nghing v pha b ty. 2.1.1 nh 1.1.1 2.2.1 nh 1.2.1 2.2.2 nh 1.2.2 3.1.1 Nghin cu kh nng lp t mt h thng ht thu hi hi t dung dch lm sch 3.2.1 iu chnh v nhit ph hp cho b ty du
2.1 nh 1.1 2.2 nh 1.2 3.1 Khng c h thng thu hi 3.2 Nhit lm vic khng ph hp dn n t l bay hi tng 4.1 Nguyn liu u vo b g 5.1 Ra khng sch, lng nc ra t 5.2 Thi gian treo ro ngn
4.1.1 Chn loi nguyn liu cht lng tt hn 4.1.2 Ci thin hiu sut lm sch c kh 5.1.1 Lp mt b thu hi trc b ra 5.1.2 Apd dng phng php ra trn chy ngc a cp. 5.2.1 Nng cao nhn thc ca cng nhn m bo thi gian treo ro l 3 giy pha trn b ty du trc khi a sang b khc. 5.2.2 Chuyn cc b x l li gn nhau hn cho cng vic ca ngi cng nhn thun li hn. 6.1.1 Nng cao nhn thc ca cng nhn m bo thi gian treo ro l 3 giy pha trn b ra nh trc khi a sang b khc. 6.2.1 Chuyn cc b x l li gn nhau hn cho cng vic ca ngi cng nhn thun li hn. 6.2.2 Lp mng nghing gia b lm sch nh v b tip theo. Mng t nghing v b lm sch. 7.2.1 Lp t mt b thu hi trc b ra. 7.2.2 p dng phng php ra chy ngc a cp 7.2.1 Nng cao nhn thc ca cng nhn m bo thi gian treo ro l 3 giy pha trn b trc khi a sang b khc. 7.2.2 Chuyn cc b x l li gn nhau hn cho cng vic ca ngi cng nhn thun li hn. 8.1.1 Nng cao nhn thc ca cng nhn m bo thi gian treo ro l 3 giy pha trn b m Ni trc khi a sang b khc. 8.2.1 Chuyn cc b x l li gn nhau hn cho cng vic ca ngi cng nhn thun li hn. 8.2.2 Lp mt mng nghing gia b m Ni bn sng v b m Ni sng. Mng t nghing v pha b m bn sng.
8. Dung dch m Ni ri vi
86
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Phiu cng tc 11: Phn tch nguyn nhn v pht trin cc gii php SXSH (V d xuyn sut)
Dng thi 9. Nc trn t b ra c cha mt lng dung dch m Ni ln Nguyn nhn 9.1 Ra khng sch (nc ra t, mi ln ch ra c mt chi tit) 9.2 Khong cch gia cc b qu xa 9.3 Thi gian treo ro ngn khin cho mt lng ha cht ln b ko t b b sang b ra 10. Dung dch m Cr b ri vi 10.1 B tr cc b m v b thu hi khng hp l, khng thu hi trit 10.2 Thi gian treo ro ngn Cc c hi SXSH 9.1.1 Lp 1 b thu hi trc b ra. 9.1.2 Lp mt mng nghing gia b m v b thu hi, t mng nghing v pha b m. 9.1.3 p dng phng php ra chy ngc a cp 9.2.1 Chuyn cch b li gn nhau hn thun tin cho cng vic ca ngi cng nhn. 9.3.1 Nng cao nhn thc ca cng nhn m bo thi gian treo ro l 3 giy pha trn b m trc khi a sang b khc 10.1.1 lp t li b thu hi dung dch Cr thun tin hn cho cng nhn 10.1.2 Lp t mt b thu hi th 2 ci thin vic thu hi Cr. 10.2.1 Nng cao nhn thc ca cng nhn m bo thi gian treo ro l 3 giy pha trn b m trc khi a sang b khc 11.1.1 Lp t cc h thng ht v x l Cr. 11.2.1 Kim sot nhit b mt b m gim thiu lng dung dch bay hi 12.1.1 p dng phng php ra chy ngc nhiu bc 12.1.2 Tch cc quy trnh ra sau khi m N v sau khi thu hi Cr. 12.2.1 Nng cao nhn thc ca cng nhn m bo thi gian treo ro l 3 giy pha trn b trc khi a sang b khc. 12.2.1 Chuyn cch b li gn nhau hn thun tin cho cng vic ca ngi cng nhn. 13.1.1 Nng cao nhn thc ca cng nhn m bo thi gian treo ro l 3 giy pha trn b trc khi a sang b ra khc. 13.2.1 Chuyn cch b li gn nhau hn thun tin cho cng vic ca ngi cng nhn. 13.2.2 Lp t mt mng nghing gia b trung tnh ha v b tip theo, mng nghing v pha b trung tnh nhm hn ch ti a lng soda b ri vi vo v ra. 14.1.1 p dng phng php ra chy ngc a cp 14.2.1 Nng cao nhn thc ca cng nhn m bo thi gian treo ro l 3 giy pha trn b trc khi a sang b khc. 14.2.1 Chuyn cch b li gn nhau hn thun tin cho cng vic ca ngi cng nhn. 15.1.1 Thay my sy tng gch bng khoang sy kim loi c hiu sut nhin cao hn.
11. Hi dung dch Cr khng th thu hi c trn b mt b m 12. Nc thi trnh c cha cc ha cht v kim loi nng (Ni, Cr)
11.1 H thng ht hot ng khng hiu qu 11.2 T l bay hi cao do b mt b qu nhit trong qu trnh m 12.1 Ra khng sch (nc ra t, mi ln ch ra c mt chi tit, ra trong cng mt b dng cho ra sau m Ni sng) 12.2 Thi gian treo ro ngn dn n mt lng ln ha cht b ko theo t b thu hi sang b ra 13.1 Thi gian treo ro ngn
87
Bn cnh vic ng no, xy dng c cc gii php SXSH th cn xem xt ht thm cc gii php SXSH nh gi trong Chng 3. Cc gii php SXSH trong chng mi cn phi c phn tch k hn trong bi cnh ca nh my p dng. Mt s ngun h tr xy dng cc gii php SXSH khc c th l: Cc chuyn gia t cc nh my hon tt sn phm kim loi ln khc Cc chuyn gia t vn ngoi cng ty Cc chuyn gia ca cc trng i Hc v TTSXSVN Hip hi ngnh Cc t chc quc t khc nh UNIDO, UNEP v.v
Rt nhiu cc c hi SXSH thuc cc khu vc khc nhau ca nh my c tm tt li v lp bng nh trong phiu cng tc 12. k thut SXSH cho tng gii php s tip tc c xc nh.
88
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Cc thit bi ph tr
Ghi ch: QLNV (Qun l ni vi), TDNL (thay i nguyn liu), KSQT (kim sot quy trnh), CTTB (ci tin thit b/quy trnh ), TDCN (thay i cng ngh), TH&TSD (tun hon v ti s dng), SPP (to ra sn phm ph)
Phiu cng tc 12: Tng kt cc dng thi v tim nng SXSH (V d xuyn sut)
DNG THI Qun l ni vi TIM NNG GIM NGUN Thay Kim Sa i sot ci tin thit b nguyn quy liu trnh TI CH Tun Sn hon/ phm ti s ph dng
0. Bn bn, gi bn 1. Dung dch b ri vi t b khc n mn 2. Dung dch b ri vi t b ty du m 3. Pht thi ti b ty du m 4. Bn 5. Nc thi t b 1 c cha dung dch ty du m 6. Dung dch a-xt ri vi t cng on lm sch nh 7. Nc trn c cha a-xt 8. Dung dch m Ni b ri vi 9. Nc thi trn t b ra c cha lng ln dung dch m Ni 10. Dung dch m Cr b ri vi 11. Hi Cr khng th thu hi c pha trn b mt b 12. Nc thi trn c cha cc ha cht v kim loi nng (Ni, Cr) 13. Dung dch trung tnh ha b ri vi 14. Nc trn c cha soda 15. Chi ph tiu th in cho cng on sy qu cao
89
Loi b
3 4 5
X X X C th rt hiu qu nhng cn mt nhiu thi gian thay i nhn thc v thc hnh ca ngi cng nhn Tm hiu khu vc sn xut ca nh my b tr cc b cho hp l hn. u t t, d thc hin x u t ln, phc tp, cn nghin cu thm D thc hin
QLNV
7 8
QLNV CTTB
KSQT
90
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
11 12
Qun l ni vi tt Sa i thit b
X X
Tt c cc gii php xut u c th trin khai ngay do chng mang li li ch kinh t cho nh my. Mt khc cc gii php ny cng mang li li ch v mt mi trng nh vic gim thiu ng k lng nhim kim loi nng trong nc thi. Tuy nhin c mt gii php b loi (gii php 2) do nh my khng kh nng thit k loi my xut. Gii php ny vn c th c trin khai trong tng li khi c nh cung cp thit b ph hp cho sn xut ca nh my. Mt gii php khc (gii php 8) cn phi c nghin cu thm v c cho vo k hoch hnh ng trin khai trong tng lai.
91
92
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
93
Nc
Cht thi rn
Ghi ch: H s 25, 50, 25 ch mang tnh v d. im c cho vi loi kh thi thp (T): 0-5, trung bnh (TB): 6-14, cao (C): 15-20
94
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Phiu cng tc 18: K hoch trin khai v quan trc (V d xuyn sut)
Cng vic Cc gii php lin quan n QLNV v KSQT ti phn xng Cc gii php v CTQT Ngi chu trch nhim Cc qn c phn xng Bi K Ln Thi gian thc hin Thng xuyn Thng xuyn Cch thc theo di Xc inh tiu th ha cht, nng lng, in v nc hng thng Xc nh lng nguyn liu, ha cht, nng lng, nc tiu th v cht lng sn phm sau khi trin khai cc gii php
Cc gii php lin quan n Thng Th Ng QLNV v KSQT ton nh my xuyn Vic theo di v gim st chung ca chng trnh SXSH do b Thi Ng, ph gim c nh my chu trch nhim. ng Bui Ky Lan, qun c phn xng c kh chu trch nhim thc hin cc gii php k thut cn tin hnh ti phn xng ca ng. V qun c ny cng phi bo co nh k ln ban lnh o nh my. Cc qun c phn xng chu trch nhim cho cc gii php SXSH c trin khai ti b phn ca mnh, bao gm cc gii php lin quan n qun l ni vi tt, kim sot quy trnh, sa i quy trnh v thit b, theo di kt qu... - Cc gii php cn nghin cu su hn c bn giao li Phng k thut ca cng ty. Phng ny chu trch nhim ln k hoch hnh ng v bo co vi banh lnh o nh my. Ti liu hng dn Sn xut sch hn ngnh hon tt sn phm kim loi 95
Ha cht Nc in Du .
Gim tiu th Ha cht 3 Gim ...m nc thi Gim tn CO2 Gim ... kg ho cht thi Gim BOD, COD
96
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
.. ng
200kwh/ngy 0,0031m3/dm2
59.904.000
1.872.000
0,102gram/dm2
2.359.000
120m3/ thng
8.640.000
Tng: 72.775.000 VND/nm Nhn xt: S liu v in cho sy v nc cc phn xng khc bng ny tnh theo n v lng/thi gian, v th m php so snh l khng khch quan v thiu chnh xc. c con s theo di li ch do cc gii php SXSH mang li mt cch ng tin cy, cn thu thp s liu tiu hao cc u vo trn mi dm2 nh hai thng s cn li trong bng trn.
97
Gn y SXSH c chng minh l mt trong nhng cch thc tip cn ch ng nhm nng cao kh nng sinh li, ci thin mi trng lm vic v gim nhim trong ngnh x l hon tt sn phm kim loi. Tuy nhin, cn tn ti mt s loi ro cn c th lm ngng tr hoc cn tr tin ca mt chng trnh SXSH. Chng ny s bn n mt s ro cn i vi vic trin khai chng trnh SXSH, gm: Ro cn thi Ro cn h thng Ro cn t chc Ro cn k thut Ro cn kinh t Ro cn chnh ph
Vic xc nh cc tr ngi thng s h tr pht sinh ra nhng gi vt qua. V th chng ny s a ra nhiu bin php i ph v g b cc ro cn. y l nhng bc ch ng, tch cc m nhng ngi ng h SXSH c th p dng khc phc tr ngi khi xy dng tng v thc hnh mi thng km hm chng trnh SXSH. Th t trnh by cc ro cn cng nh gii php trong phn ny phn nh trnh t m cc ro cn thng pht sinh. Tuy nhin, cch phn loi ny khng phi l bt buc p cho tt c cc nh my, bi l cc ro cn gp phi trong bt k nh my no cng u c th l kt qu ca nhiu cn tr ng thi. Xin c li khuyn cho cc cn b lnh o nh my l nhng ro cn cng nh bin php cn phi c xc nh c th cho tng doanh nghip v khng bao gi c bin php chung no ph hp cho mi doanh nghip.
5.1 Cc ro cn thi
Thi phn nh trong cc cu ni nh S lun phi chu tn km nu quan tm n mi trng v SXSH trong thi gian ti l iu khng tng vn cn ph bin trong cng nghip. Tuy nhin nhng cch nhn ny s t i nu xem xt n kinh nghim thc tin hoc c tnh chi ph thc t, v v th, chnh l cc v d hon ho v nhng ro cn thi cn tr doanh nghip quan tm cc gii php SXSH. Cc nh gi SXSH hoc cc nghin cu khc thng ch ra rng nhiu loi ro cn khc nhau c a ra di cc thut ng ti chnh hoc k thut nhng k thc li l vn thi . Ta c th phn loi ro cn thi nh sau: Bng quan vi cc vn qun l ni vi v mi trng Khng mun thay i
98
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
Thnh cng u tin v SXSH Nhng thnh cng u tin c th khch l ban lnh o cng nh cng nhn vn hnh v qun c tip tc cc th nghim SXSH. Cc nh gi trc ht cn phi nhn din cc gii php hin nhin vi chi ph thp hoc khng tn chi ph. Cc gii php ny dn n vic loi b cc thiu st trong qun l ni vi, bo dng v kim sot quy trnh, c con s tit kim ti chnh r rng, v thng c xc nh trong cuc kho st thc a ln u tin ti cng ty. C s tham gia ca cng nhn loi b c cc ro cn thc trong ton b i ng cng nhn vin ca doanh nghip, th ngay t u mi nhn vin u phi c tham gia xy dng cc gii php SXSH.
99
Khch l cc hot ng th nghim (c bit l vi cc gii php chi ph thp hoc khng tn ph). Ni lo s v tht bi v nhng iu v hnh c th c loi b bng nhng hng dn c th ng trng tm th nghim nh sa i quy trnh lm vic hoc chn loi nguyn liu th hoc cc ph gia thay th. hn ch ti a ri ro, cc hot ng th nghim nn bt u bng nhng thc hnh khng tn chi ph hoc chi ph thp, chng hn nh ci thin cng tc qun l ni vi v ti u ha quy trnh, v dn dn s m rng da trn cc bi hc kinh nghim thu c. Cng b nhng thnh cng ban u trong thc hin SXSH: Cc nh my nn nhn mnh nhng li ch c v ti chnh ln mi trng ca nhng thnh cng ban u trong thc hin SXSH nng cao nhn thc trong ton th lc lng lao ng v duy tr s cam kt cng nh s tham gia ca nhng ngi c thm quyn quyt nh chnh.
100
K nng gim st: Nhng ngi qun c trong cc doanh nghip va v nh thng l nhng ngi c c ln v h c thnh tch tt trong cng vic m khng phi l ngi c o to k nng gim st: nh hng dn, qun l v dn dt nhng ngi cng nhn khc. V vy m nhng ngi cng nhn vn hnh thng xem cc qun c nh nhng ng nghip cp cao thay v xem h nh nhng qun c phn xng ngi c nhng ch o v tm nhn rng, v l ngi chu trch nhim trc h.
5.2.2 Cc h s sn xut s si
Cc nh my thng khng thc hin c y cng tc ghi chp h s tiu th nc, nng lng, nguyn liu; kim k ha cht, nhin liu v nguyn liu th; cc phiu ghi chp hng ngy ti xng v thng tin u vo, u ra, thi gian dng my, v.v...; hoc cc ghi chp v mi trng nh cht lng v khi lng cht thi lng, rn v kh. Do duy tr hot ng ghi chp h s nn cc k nng phn tch nh gi d liu khng c rn ra, y l mt thiu st lm nh hng n vic xc nh cc gii php mt cch c h thng.
Lp h s v bn v s nh my chi tit y Cc nh my c th hon thin cc bn v s v ti liu v c s mnh bao gm tt c nhng d n sa cha v m rng cng sut gn y nht. Cc ti liu ny s l ngun thng tin quan trng cho cng tc phn tch v nh gi d liu trong cc nh gi SXSH. Xy dng b phn bo dng SXSH trong ni b cng ty Thng thng, cc cng ty c b phn bo dng ni b v cc thit b ch to c bn s lun i trc mt bc so vi cc cng ty phi ph thuc vo cc nh thu bo dng v sa cha bn ngoi. o to mt nhm SXSH ca nh my Vic t chc mt cuc tp hun cho nhm SXSH ca nh my khi bt u tin hnh nh gi SXSH l mt trong nhng khuyn co hng u. Cuc tp hun ny cn phi lm r cc mc tiu SXSH gim cc tc ng mi trng bng cch nng cao hiu qu sn xut v chng minh c nhng li ch ca vic sn xut c k hoch v s cn thit phi thu thp v nh gi cc h s sn xut mang tnh thc cht. Cng ty cng cn phi ch minh ha nhng phng php gii quyt vn , nu c km cc v d ca chnh cng ty th cng tt, chng hn nh nhng thiu st trong qun l ni vi hoc bo dng. c c nhng kt qu tt nht, nhng ngi ra quyt nh ch cht, bao gm c ch s hu doanh nghip ln cc qun c phn xng cn phi tham gia hot ng ny. Xy dng cc ch s qun l n gin Khi khng c nhng k nng qun l chuyn nghip, th cng ty cn xy dng cc ch s n gin gip ban lnh o v cc qun c c th kim sot c cc quy trnh sn xut v hn ch ti a vic lng ph nguyn liu, nc v nng lng. Cc ch s n gin nh lng nguyn liu u vo v nng lng tiu th trn mt n v sn phm u ra c th l th hin c cc li ch khi ci thin cng tc qun l ni vi, v l c s khi xng cc n lc lin tc trong vn ny. Pht ng qun l ni vi tt c cc cp Nh c th thy rt nhiu cng ty thc hin kim sot cng tc qun l ni vi, cng tc ny s c ci thin khi c cp lnh o lm gng. Ban lnh o cao nht ca doanh nghip c th u n xc nh nhng thiu st trong vic qun l ni vi, v d nh thit b v ng ng b r r v nguyn liu ri trn, v theo di st vic loi tr nhng thiu st ny. Qung b cc v d thnh cng Cc v d thc hin SXSH thnh cng c th gip to ra v nng cao nhn thc v SXSH. Nhng trng hp ny cn phi c ghi chp li chi tit gm cc d liu trc v sau lin quan n c kinh t v mi trng, qua chng minh vai tr quan
102
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
trng ca h thng thng tin chnh xc i vi s thnh cng ca chng trnh SXSH. Ti liu v cc cuc hi tho chung cng nh chuyn ngnh c th l nhng bin php qung b hu hiu cho nhng thnh cng t c.
5.3 Cc ro cn t chc
C cu t chc ca mt cng ty c th cn tr vic a vo p dng cc thc hnh qun l mi trng. V th, vic nh gi mi lin h ca cc nhim v v trch nhim n qun l sn xut v cc vn mi trng c phn chia nh th no trong cng ty v khuyn ngh thay i thun li cho chng trnh SXSH l rt quan trng. Qun c phn xng v cc nhn vin k thut cn tham gia vo nhm d n, cng nh s hp tc vi cc t vn vin bn ngoi. Cc ro cn mang tnh t chc c th c phn thnh 3 nhm tch bit nhng lin quan vi nhau (c bit l trong cc SMEs): Tp trung ho quyn ra quyt nh Qu ch trng vo sn xut Khng c s tham gia ca cng nhn.
103
Chia s thng tin Chia s cc d liu v chi ph gia cn b qun l v cc cng nhn vn hnh s khuyn khch nhng cng nhn vn hnh lm vic cn thn hn vi cc nguyn liu t tin. Chia s thng tin v cc nguyn nhn hng thit b nhn din c hoc cc sn phm khng t tiu chun, gia cc cng nhn vn hnh, gia ngi cng nhn k thut v qun c, s to iu kin thun li cho tip cn gii quyt vn loi b cc nguyn nhn pht sinh lng ph. T chc mt i d n c nng lc Mt i SXSH c t chc tt v c nng lc l mt iu kin then cht thc hin nh gi SXSH v loi b cc ro cn ca SXSH. Tuy nhin, vic thit lp mt nhm SXSH hiu qu c th khng phi l mt vic d dng khi tnh n kh nng t c cng nhn v mc u tin dnh cho hot ng SXSH hin cn ang thp, t l tham gia cng nhn t, v cung cch qun l chuyn quyn. V th cn phi to ra c th cn bng gia tnh hung mong mun l mt i d n thc hin tt chc nng ca mnh - c th t mnh xy dng v thc thi gii php SXSH - v tnh hung ph bin l cu trc t chc hn ch quyn quyt nh v cn tr s sng to trong gii quyt vn . Cc cng ty nn chn i trng l ngi c thm quyn quyt nh vic thc thi ch t l cc gii php chi ph thp v khng tn chi ph. Nhm ny cng cn phi c mt hoc vi v qun c v cng nhn c lin quan trc tip nht (cc cng nhn trong phn xng). Cng nhn v khen thng cc n lc thc hin SXSH Khi nhm nhn nh v nh gi c cc c hi SXSH, th cng ty cn phi thit lp ra cc c ch khch l ng vin cho nhm chng hn nh cng nhn rng ri v chng trnh, cc phn thng, v cng b nhng thnh cng ban u. Xc nh chi ph sn xut v pht thi m rng phm vi qun l vt ra ngoi qun l thnh phm nhm tin ln mt bin php qun l ton din hn v tnh hiu qu ca sn xut th vic xc nh cc chi ph cho tng yu t sn xut khc nhau v dng thi l v cng cn thit. Thng thng, cc nh qun l c th c khuyn khch thc hin nh nhng php tnh n gin v gi tr bng tin ca nguyn liu, ha cht v nhng sn phm b tht thot cho mt dng thi c bit no .
104
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
5.4 Cc ro cn k thut
SXSH thng yu cu phi c nhng thay i k thut trong cc h thng thit b, cng c, cc nguyn liu u vo, ph gia, quy trnh v thit b. Do vic trin khai SXSH ph thuc vo cng ngh, cc yu t k thut thng tr thnh nhng ro cn trong qu trnh ny. Cc ro cn k thut trong cc nh my hay doanh nghip va v nh (SMEs) c th nhm li nh sau: Nng lc k thut hn ch Tip cn thng tin k thut cn gp hn ch Cc hn ch cng ngh
105
thng thiu nghin cu yu t k thut v ha hc c bn ca h thng. Chnh s b qua ny dn n tnh trng tn dng thit b khng hiu qu, di mc ti u v rt cuc l pht thi mc cao.
Nhn vin c trnh k thut cao Nhng cng ty s hu nhng cng nhn c trnh k thut s gp t kh khn hn khi bt u tin hnh SXSH. Cc nhn vin ny c th d dng tip thu nhng khi nhim mi v SXSH v c th vn dng phng php lm vic chung trong nhng tnh hung c th ti cng ty mnh. Trang b c s vt cht cho cng tc gia cng ti nh my Cc doanh nghip va v nh c truyn thng tn dng cc thit b c, b thi ra ni khc mang v sa cha s dng theo mt cch mi v ci tin, v qua tch ly thm trnh chuyn mn trong vic tm ra k thut sa cha n gin nhng thng minh. c bit cc cng ty thc hin ch to ti ch (nh c cc xng c kh, in hay dn dng) th thng c nhng kh nng chuyn mn gip h c th nhn din ra cc gii php SXSH hoc bin nhng xut ci tin m cc chuyn gia bn ngoi gi thnh cc gii php. Qung b cc trng hp thnh cng khi p dng cc k thut v cng ngh SXSH Qung b cc k thut v cng ngh SXSH thnh cng c th to ra mt ng lc mnh m xa b nhng tr ngi k thut c hu. Vic pht hnh cc ti liu k thut SXSH v t chc cc hi tho v hi ngh chuyn l nhng hot ng hu hiu trong cng tc qung b nhng thnh cng ny. chun ha vic thc hin cc k thut v cng ngh SXSH trong phm vi ngnh th cc k thut cng nh cng ngh ny cn phi c qung b ti cc doanh nghip thng qua cc t chc trung gian nh cc c quan dch v cng nghip, cc t chc chuyn nghip, cc hip hi cng nghip v thm ch l c nhng nh cung cp thit b.
106
Ti liu hng dn Sn xut sch hn trong ngnh hon tt sn phm kim loi
H tr theo nhu cu cho cc nghin cu v pht trin v mi trng Cng tc nghin cu v pht trin s gip xa b nhng khu vc m ti ngay c cng ngh tin b nht cng khng th ngn chn c cc vn mi trng theo cc quy m sn xut c th ca cc doanh nghip va v nh.
5.5 Cc ro cn kinh t
Cc ro cn kinh t chnh ca SXSH l: Cc u i ti chnh thng u tin khi lng sn xut hn cc chi ph sn xut Nguyn liu th gi thp v d kim Chnh sch u t hin hnh Vn c chi ph cao v v kh tip cn
107
V thc t cho thy cc cng ty c kh nng ti chnh vng mnh thng t chu nh hng ca cc ro cn kinh t hn cho nn cn s dng thc trng ti chnh ca cng ty nh mt tiu ch la chn cng ty d trnh din u t cho SXSH.
i ti chnh cho SXSH, chng hn chit khu khu hao 100% cho cc khon u t SXSH t nhn, hay mt chnh sch mua vo ca chnh ph h tr cc cng ty cam kt tham gia thc hin SXSH, hay tr cp thu doanh nghip cho cc cng ty tin hnh nng cp nng lc t ng.
u i ti chnh Chnh ph c th xy dng cc k hoch ti chnh, trong t u tin cho cc n SXSH so vi cc n x l cui ng ng. Cc k hoch ny (d tip cn v th tc n gin), c th c tc ng rt ln ti chi ph vn v tnh sn sng ca cc khon u t SXSH i vi cc SME. Chnh ph c th a ra cc chnh sch u i ti chnh cho SXSH, v d nh chit khu khu hao 100% cc khon u t SXSH t nhn, chnh sch mua vo ca chnh ph h tr cc cng ty cam kt thc hin SXSH, v gim thu cho cc cng ty thc hin nng cao nng lc t ng. Thi hnh bt buc lut mi trng Nu lut mi trng khng c cng ch thi hnh th cc doanh nghip s khng nht thit phi nhn ra mt iu l cn gp cc quan ngi v mi trng vo trong hot ng kinh doanh ca mnh.
Ti liu hng dn Sn xut sch hn ngnh hon tt sn phm kim loi 109