H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

Quyt nh S: 149/2001/Q-BTC ngy 31/12/2001 (4CM) Quyt nh S: 165/2002/Q-BTC ngy 31/12/2002 (6CM) Quyt nh S: 234/2003/Q-BTC ngy 30/12/2003 (6CM) Quyt nh S: 12/2005/Q-BTC ngy 15/02/2005 (6CM) Quyt nh S: 100/2005Q-BTC ngy 28/12/2005 (4CM) TT 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. Tn chun mc Chun mc chung Hng tn kho Ti sn c nh hu hnh Ti sn c nh v hnh Thu ti sn nh hng ca vic thay i t gi hi oi Doanh thu v thu nhp khc Hp ng xy dng Chi ph i vay Bo co lu chuyn tin t Bt ng sn u t K ton cc khon u t vo Cng ty lin kt Thng tin tI chnh v nhng khon vn gp lin doanh Trnh by bo co ti chnh Bo co tI chnh hp nht v k ton khon u t vo Cng ty con Thng tin v cc bn lin quan Thu thu nhp doanh nghip Trnh by b sung bo co ti chnh ca cc ngn hng v t chc ti chnh tng t Cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm Bo co ti chnh gia nin Bo co b phn Thay i chnh sch k ton, c tnh k ton v cc sai st. Hp nht kinh doanh Cc khon d phng, ti sn v n tim tng Hp ng bo him Li trn c phiu M s 01 02 03 04 06 10 14 15 16 24 05 07 08 21 25 26 17 22 23 27 28 29 11 18 19 30 Quyn II I I I II II I II II II III III III III III III IV IV IV IV IV IV V V V V

C quan ban hnh chun mc k ton, kim ton l B Ti chnh.

Chun mc s 02 HNG TN KHO QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v phng php k ton hng tn kho, gm: Xc nh gi tr v k ton hng tn kho vo chi ph; Ghi gim gi tr hng tn kho cho ph hp vi gi tr thun c th thc hin c v phng php tnh gi tr hng tn kho lm c s ghi s k ton v lp bo co ti chnh. 02. Chun mc ny p dng cho k ton hng tn kho theo nguyn tc gi gc tr khi c chun mc k ton khc quy nh cho php p dng phng php k ton khc cho hng tn kho. 03. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau: Hng tn kho: L nhng ti sn: (a) c gi bn trong k sn xut, kinh doanh bnh thng; (b) ang trong qu trnh sn xut, kinh doanh d dang; (c) Nguyn liu, vt liu, cng c, dng c s dng trong qu trnh sn xut, kinh doanh hoc cung cp dch v. Hng tn kho bao gm: - Hng ha mua v bn: Hng ha tn kho, hng mua ang i trn ng, hng gi i bn, hng ha gi i gia cng ch bin; - Thnh phm tn kho v thnh phm gi i bn; - Sn phm d dang: Sn phm cha hon thnh v sn phm hon thnh cha lm th tc nhp kho thnh phm; - Nguyn liu, vt liu, cng c, dng c tn kho, gi i gia cng ch bin v mua ang i trn ng; - Chi ph dch v d dang. Gi tr thun c th thc hin c: L gi bn c tnh ca hng tn kho trong k sn xut, kinh doanh bnh thng tr (-) chi ph c tnh hon thnh sn phm v chi ph c tnh cn thit cho vic tiu th chng. Gi hin hnh: L khon tin phi tr mua mt loi hng tn kho tng t ti ngy lp bng cn i k ton. NI DUNG CHUN MC XC NH GI TR HNG TN KHO 04. Hng tn kho c tnh theo gi gc. Trng hp gi tr thun c th thc hin c thp hn gi gc th phi tnh theo gi tr thun c th thc hin c. GI GC HNG TN KHO

05. Gi gc hng tn kho bao gm: Chi ph mua, chi ph ch bin v cc chi ph lin quan trc tip khc pht sinh c c hng tn kho a im v trng thi hin ti. Chi ph mua 06. Chi ph mua ca hng tn kho bao gm gi mua, cc loi thu khng c hon li, chi ph vn chuyn, bc xp, bo qun trong qu trnh mua hng v cc chi ph khc c lin quan trc tip n vic mua hng tn kho. Cc khon chit khu thng mi v gim gi hng mua do hng mua khng ng quy cch, phm cht c tr (-) khi chi ph mua. Chi ph ch bin 07. Chi ph ch bin hng tn kho bao gm nhng chi ph c lin quan trc tip n sn phm sn xut, nh chi ph nhn cng trc tip, chi ph sn xut chung c nh v chi ph sn xut chung bin i pht sinh trong qu trnh chuyn ha nguyn liu, vt liu thnh thnh phm. Chi ph sn xut chung c nh l nhng chi ph sn xut gin tip, thng khng thay i theo s lng sn phm sn xut, nh chi ph khu hao, chi ph bo dng my mc thit b, nh xng,... v chi ph qun l hnh chnh cc phn xng sn xut. Chi ph sn xut chung bin i l nhng chi ph sn xut gin tip, thng thay i trc tip hoc gn nh trc tip theo s lng sn phm sn xut, nh chi ph nguyn liu, vt liu gin tip, chi ph nhn cng gin tip. 08. Chi ph sn xut chung c nh phn b vo chi ph ch bin cho mi n v sn phm c da trn cng sut bnh thng ca my mc sn xut. Cng sut bnh thng l s lng sn phm t c mc trung bnh trong cc iu kin sn xut bnh thng. - Trng hp mc sn phm thc t sn xut ra cao hn cng sut bnh thng th chi ph sn xut chung c nh c phn b cho mi n v sn phm theo chi ph thc t pht sinh. - Trng hp mc sn phm thc t sn xut ra thp hn cng sut bnh thng th chi ph sn xut chung c nh ch c phn b vo chi ph ch bin cho mi n v sn phm theo mc cng sut bnh thng. Khon chi ph sn xut chung khng phn b c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k. Chi ph sn xut chung bin i c phn b ht vo chi ph ch bin cho mi n v sn phm theo chi ph thc t pht sinh. 09. Trng hp mt quy trnh sn xut ra nhiu loi sn phm trong cng mt khong thi gian m chi ph ch bin ca mi loi sn phm khng c phn nh mt cch tch bit, th chi ph ch bin c phn b cho cc loi sn phm theo tiu thc ph hp v nht qun gia cc k k ton. Trng hp c sn phm ph, th gi tr sn phm ph c tnh theo gi tr thun c th thc hin c v gi tr ny c tr (-) khi chi ph ch bin tp hp chung cho sn phm chnh. Chi ph lin quan trc tip khc 10. Chi ph lin quan trc tip khc tnh vo gi gc hng tn kho bao gm cc khon chi ph khc ngoi chi ph mua v chi ph ch bin hng tn kho. V d, trong gi gc thnh phm c th bao gm chi ph thit k sn phm cho mt n t hng c th. Chi ph khng tnh vo gi gc hng tn kho 11. Chi ph khng c tnh vo gi gc hng tn kho, gm: (a) Chi ph nguyn liu, vt liu, chi ph nhn cng v cc chi ph sn xut, kinh doanh khc pht sinh trn mc bnh thng;

(b) Chi ph bo qun hng tn kho tr cc khon chi ph bo qun hng tn kho cn thit cho qu trnh sn xut tip theo v chi ph bo qun quy nh on 06; (c) Chi ph bn hng; (d) Chi ph qun l doanh nghip. Chi ph cung cp dch v 12. Chi ph cung cp dch v bao gm chi ph nhn vin v cc chi ph khc lin quan trc tip n vic cung cp dch v, nh chi ph gim st v cc chi ph chung c lin quan. Chi ph nhn vin, chi ph khc lin quan n bn hng v qun l doanh nghip khng c tnh vo chi ph cung cp dch v. PHNG PHP TNH GI TR HNG TN KHO 13. Vic tnh gi tr hng tn kho c p dng theo mt trong cc phng php sau: (a) Phng php tnh theo gi ch danh; (b) Phng php bnh qun gia quyn; (c) Phng php nhp trc, xut trc; (d) Phng php nhp sau, xut trc. 14. Phng php tnh theo gi ch danh c p dng i vi doanh nghip c t loi mt hng hoc mt hng n nh v nhn din c. 15. Theo phng php bnh qun gia quyn, gi tr ca tng loi hng tn kho c tnh theo gi tr trung bnh ca tng loi hng tn kho tng t u k v gi tr tng loi hng tn kho c mua hoc sn xut trong k. Gi tr trung bnh c th c tnh theo thi k hoc vo mi khi nhp mt l hng v, ph thuc vo tnh hnh ca doanh nghip. 16. Phng php nhp trc, xut trc p dng da trn gi nh l hng tn kho c mua trc hoc sn xut trc th c xut trc, v hng tn kho cn li cui k l hng tn kho c mua hoc sn xut gn thi im cui k. Theo phng php ny th gi tr hng xut kho c tnh theo gi ca l hng nhp kho thi im u k hoc gn u k, gi tr ca hng tn kho c tnh theo gi ca hng nhp kho thi im cui k hoc gn cui k cn tn kho. 17. Phng php nhp sau, xut trc p dng da trn gi nh l hng tn kho c mua sau hoc sn xut sau th c xut trc, v hng tn kho cn li cui k l hng tn kho c mua hoc sn xut trc . Theo phng php ny th gi tr hng xut kho c tnh theo gi ca l hng nhp sau hoc gn sau cng, gi tr ca hng tn kho c tnh theo gi ca hng nhp kho u k hoc gn u k cn tn kho. GI TR THUN C TH THC HIN C V LP D PHNG GIM GI HNG TN KHO 18. Gi tr hng tn kho khng thu hi khi hng tn kho b h hng, li thi, gi bn b gim, hoc chi ph hon thin, chi ph bn hng tng ln. Vic ghi gim gi gc hng tn kho cho bng vi gi tr thun c th thc hin c l ph hp vi nguyn tc ti sn khng c phn nh ln hn gi tr thc hin c tnh t vic bn hay s dng chng.

19. Cui k k ton nm, khi gi tr thun c th thc hin c ca hng tn kho nh hn gi gc th phi lp d phng gim gi hng tn kho. S d phng gim gi hng tn kho c lp l s chnh lch gia gi gc ca hng tn kho ln hn gi tr thun c th thc hin c ca chng. Vic lp d phng gim gi hng tn kho c thc hin trn c s tng mt hng tn kho. i vi dch v cung cp d dang, vic lp d phng gim gi hng tn kho c tnh theo tng loi dch v c mc gi ring bit. 20. Vic c tnh gi tr thun c th thc hin c ca hng tn kho phi da trn bng chng tin cy h hy b phi da vo gi tr trong hp ng. Nu s hng ang tn kho ln hn s hng cn cho hp ng th gi tr thun c th thc hin c ca s chnh lch gia hng ang tn kho ln hn s hng cn cho hp ng c nh gi trn c s gi bn c tnh. 22. Nguyn liu, vt liu v cng c, dng c d tr s dng cho mc ch sn xut sn phm khng c nh gi thp hn gi gc nu sn phm do chng gp phn cu to nn s c bn bng hoc cao hn gi thnh sn xut ca sn phm. Khi c s gim gi ca nguyn liu, vt liu, cng c, dng c m gi thnh sn xut sn phm cao hn gi tr thun c th thc hin c, th nguyn liu, vt liu, cng c, dng c tn kho c nh gi gim xung bng vi gi tr thun c th thc hin c ca chng. 23. Cui k k ton nm tip theo phi thc hin nh gi mi v gi tr thun c th thc hin c ca hng tn kho cui nm . Trng hp cui k k ton nm nay, nu khon d phng gim gi hng tn kho phi lp thp hn khon d phng gim gi hng tn kho lp cui k k ton nm trc th s chnh lch ln hn phi c hon nhp (Theo quy nh on 24) m bo cho gi tr ca hng tn kho phn nh trn bo co ti chnh l theo gi gc (nu gi gc nh hn gi tr thun c th thc hin c) hoc theo gi tr thun c th thc hin c (nu gi gc ln hn gi tr thun c th thc hin c). GHI NHN CHI PH 24. Khi bn hng tn kho, gi gc ca hng tn kho bn c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k ph hp vi doanh thu lin quan n chng c ghi nhn. Tt c cc khon chnh lch gia khon d phng gim gi hng tn kho phi lp cui nin k ton nm nay ln hn khon d phng gim gi hng tn kho lp cui nin k ton nm trc, cc khon hao ht, mt mt ca hng tn kho, sau khi tr (-) phn bi thng do trch nhim c nhn gy ra, v chi ph sn xut chung khng phn b, c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k. Trng hp khon d phng gim gi hng tn kho c lp cui nin k ton nm nay nh hn khon d phng gim gi hng tn kho lp cui nin k ton nm trc, th s chnh lch ln hn phi c hon nhp ghi gim chi ph sn xut, kinh doanh. 25. Ghi nhn gi tr hng tn kho bn vo chi ph trong k phi m bo nguyn tc ph hp gia chi ph v doanh thu. 26. Trng hp mt s loi hng tn kho c s dng sn xut ra ti sn c nh hoc s dng nh nh xng, my mc, thit b t sn xut th gi gc hng tn kho ny c hch ton vo gi tr ti sn c nh. TRNH BY BO CO TI CHNH 27. Trong bo co ti chnh, doanh nghip phi trnh by: (a) Cc chnh sch k ton p dng trong vic nh gi hng tn kho, gm c phng php tnh gi tr hng tn kho; (b) Gi gc ca tng s hng tn kho v gi gc ca tng loi hng tn kho c phn loi ph hp vi doanh nghip;

(c) Gi tr d phng gim gi hng tn kho; (d) Gi tr hon nhp d phng gim gi hng tn kho; (e) Nhng trng hp hay s kin dn n vic trch lp thm hoc hon nhp d phng gim gi hng tn kho; (f) Gi tr ghi s ca hng tn kho (Gi gc tr (-) d phng gim gi hng tn kho) dng th chp, cm c m bo cho cc khon n phi tr. 28. Trng hp doanh nghip tnh gi tr hng tn kho theo phng php nhp sau, xut trc th bo co ti chnh phi phn nh s chnh lch gia gi tr hng tn kho trnh by trong bng cn i k ton vi: (a) Gi tr hng tn kho cui k c tnh theo phng php nhp trc, xut trc (nu gi tr hng tn kho cui k tnh theo phng php nhp trc, xut trc nh hn gi tr hng tn kho cui k tnh theo phng php bnh qun gia quyn v gi tr thun c th thc hin c); hoc Vi gi tr hng tn kho cui k c tnh theo phng php bnh qun gia quyn (nu gi tr hng tn kho cui k tnh theo phng php bnh qun gia quyn nh hn gi tr hng tn kho cui k tnh theo phng php nhp trc, xut trc v gi tr thun c th thc hin c); hoc Vi gi tr hng tn kho cui k c tnh theo gi tr thun c th thc hin c (nu gi tr hng tn kho cui k tnh theo gi tr thun c th thc hin c nh hn gi tr hng tn kho tnh theo phng php nhp trc, xut trc v phng php bnh qun gia quyn); hoc (b) Gi tr hin hnh ca hng tn kho cui k ti ngy lp bng cn i k ton (nu gi tr hin hnh ca hng tn kho ti ngy lp bng cn i k ton nh hn gi tr thun c th thc hin c); hoc vi gi tr thun c th thc hin c (nu gi tr hng tn kho cui k tnh theo gi tr thun c th thc hin c nh hn gi tr hng tn kho cui k tnh theo gi tr hin hnh ti ngy lp bng cn i k ton). 29. Trnh by chi ph v hng tn kho trn bo co kt qu sn xut, kinh doanh c phn loi chi ph theo chc nng.

30.

Phn loi chi ph theo chc nng l hng tn kho c trnh by trong khon mc Gi vn hng bn trong bo co kt qu kinh doanh, gm gi gc ca hng tn kho bn, khon d phng gim gi hng tn kho, cc khon hao ht mt mt ca hng tn kho sau khi tr (-) phn bi thng do trch nhim c nhn gy ra, chi ph sn xut chung khng c phn b. * * *

H thng chun mc k ton Vit Nam

Chun mc s 03 TI SN C NH HU HNH (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 149/2001/Q-BTC ngy 31 thng 12 nm 2001 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v phng php k ton i vi ti sn c nh (TSC) hu hnh, gm: Tiu chun TSC hu hnh, thi im ghi nhn, xc nh gi tr ban u, chi ph pht sinh sau ghi nhn ban u, xc nh gi tr sau ghi nhn ban u, khu hao, thanh l TSC hu hnh v mt s quy nh khc lm c s ghi s k ton v lp bo co ti chnh. 02. Chun mc ny p dng cho k ton TSC hu hnh, tr khi c chun mc k ton khc quy nh cho php p dng nguyn tc v phng php k ton khc cho TSC hu hnh. 03. Trng hp chun mc k ton khc quy nh phng php xc nh v ghi nhn gi tr ban u ca TSC hu hnh khc vi phng php quy nh trong chun mc ny th cc ni dung khc ca k ton TSC hu hnh vn thc hin theo cc quy nh ca chun mc ny. 04. Doanh nghip phi p dng chun mc ny ngay c khi c nh hng do thay i gi c, tr khi c quy nh lin quan n vic nh gi li TSC hu hnh theo quyt nh ca Nh nc. 05. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau: Ti sn c nh hu hnh: L nhng ti sn c hnh thi vt cht do doanh nghip nm gi s dng cho hot ng sn xut, kinh doanh ph hp vi tiu chun ghi nhn TSC hu hnh. Nguyn gi: L ton b cc chi ph m doanh nghip phi b ra c c TSC hu hnh tnh n thi im a ti sn vo trng thi sn sng s dng. Khu hao: L s phn b mt cch c h thng gi tr phi khu hao ca TSC hu hnh trong sut thi gian s dng hu ch ca ti sn . Gi tr phi khu hao: L nguyn gi ca TSC hu hnh ghi trn bo co ti chnh, tr (-) gi tr thanh l c tnh ca ti sn . Thi gian s dng hu ch: L thi gian m TSC hu hnh pht huy c tc dng cho sn xut, kinh doanh, c tnh bng: (a) Thi gian m doanh nghip d tnh s dng TSC hu hnh, hoc: (b) S lng sn phm, hoc cc n v tnh tng t m doanh nghip d tnh thu c t vic s dng ti sn. Gi tr thanh l: L gi tr c tnh thu c khi ht thi gian s dng hu ch ca ti sn, sau khi tr (-) chi ph thanh l c tnh. Gi tr hp l: L gi tr ti sn c th c trao i gia cc bn c y hiu bit trong s trao i ngang gi. Gi tr cn li: L nguyn gi ca TSC hu hnh sau khi tr (-) s khu hao lu k ca ti sn .

Gi tr c th thu hi: L gi tr c tnh thu c trong tng lai t vic s dng ti sn, bao gm c gi tr thanh l ca chng. NI DUNG CHUN MC GHI NHN TSC HU HNH 06. Tiu chun ghi nhn TSC hu hnh: Cc ti sn c ghi nhn l TSC hu hnh phi tha mn ng thi tt c bn (4) tiu chun ghi nhn sau: (a) Chc chn thu c li ch kinh t trong tng lai t vic s dng ti sn ; (b) Nguyn gi ti sn phi c xc nh mt cch ng tin cy; (c) Thi gian s dng c tnh trn 1 nm; (d) C tiu chun gi tr theo quy nh hin hnh. 07. K ton TSC hu hnh c phn loi theo nhm ti sn c cng tnh cht v mc ch s dng trong hot ng sn xut, kinh doanh ca doanh nghip, gm: (a) Nh ca, vt kin trc; (b) My mc, thit b; (c) Phng tin vn ti, thit b truyn dn; (d) Thit b, dng c qun l; (e) Vn cy lu nm, sc vt lm vic v cho sn phm; (f) TSC hu hnh khc. 08. TSC hu hnh thng l b phn ch yu trong tng s ti sn v ng vai tr quan trng trong vic th hin tnh hnh ti chnh ca doanh nghip, v vy, vic xc nh mt ti sn c c ghi nhn l TSC hu hnh hay l mt khon chi ph sn xut, kinh doanh trong k s c nh hng ng k n bo co kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip. 09. Khi xc nh tiu chun th nht (quy nh ti mc a on 06) ca mi TSC hu hnh, doanh nghip phi xc nh mc chc chn ca vic thu c li ch kinh t trong tng lai, da trn cc bng chng hin c ti thi im ghi nhn ban u v phi chu mi ri ro lin quan. Nhng ti sn s dng cho mc ch m bo an ton sn xut, kinh doanh hoc bo v mi trng mc d khng trc tip em li li ch kinh t nh cc TSC khc nhng chng li cn thit cho doanh nghip trong vic t c cc li ch kinh t nhiu hn t cc ti sn khc. Tuy nhin, cc ti sn ny ch c ghi nhn l TSC hu hnh nu nguyn gi ca chng v cc ti sn c lin quan khng vt qu tng gi tr c th thu hi t cc ti sn v cc ti sn khc c lin quan. V d, mt nh my ha cht c th phi lp t cc thit b v thc hin quy trnh cha v bo qun ha cht mi tun th yu cu v bo v mi trng i vi vic sn xut v lu tr ha cht c. Cc ti sn lp t lin quan i km ch c hch ton l TSC hu hnh nu khng c chng doanh nghip s khng th hot ng v bn sn phm ha cht ca mnh. 10. Tiu chun th hai (quy nh ti mc b on 06) cho vic ghi nhn TSC hu hnh thng c tha mn v nguyn gi ti sn c xc nh thng qua mua sm, trao i, hoc t xy dng. 11. Khi xc nh cc b phn cu thnh TSC hu hnh, doanh nghip phi p dng cc tiu chun TSC hu hnh cho tng trng hp c th. Doanh nghip c th hp nht cc b phn ring bit khng ch yu, nh khun c, cng c, khun dp v p dng cc tiu chun TSC hu hnh vo tng gi tr . Cc ph tng v thit b ph tr thng c coi l ti sn lu ng v c hch ton vo chi ph khi s dng. Cc ph tng ch yu v cc thit b bo tr c xc nh l TSC

hu hnh khi doanh nghip c tnh thi gian s dng chng nhiu hn mt nm. Nu ph tng v thit b bo tr ch c dng gn lin vi TSC hu hnh v vic s dng chng l khng thng xuyn th chng c hch ton l TSC hu hnh ring bit v c khu hao trong thi gian t hn thi gian s dng hu ch ca TSC hu hnh lin quan. 12. Trong tng trng hp c th, c th phn b tng chi ph ca ti sn cho cc b phn cu thnh ca n v hch ton ring bit cho mi b phn cu thnh. Trng hp ny c p dng khi tng b phn cu thnh ti sn c thi gian s dng hu ch khc nhau, hoc gp phn to ra li ch kinh t cho doanh nghip theo nhng tiu chun quy nh khc nhau nn c s dng cc t l v cc phng php khu hao khc nhau. V d, mt thn my bay v ng c ca n cn c hch ton thnh hai TSC hu hnh ring bit, c t l khu hao khc nhau, nu chng c thi gian s dng hu ch khc nhau. XC NH GI TR BAN U

13.

TSC hu hnh phi c xc nh gi tr ban u theo nguyn gi.

XC NH NGUYN GI TSC HU HNH TRONG TNG TRNG HP TSC hu hnh mua sm 14. Nguyn gi TSC hu hnh mua sm bao gm gi mua (tr (-) cc khon c chit khu thng mi hoc gim gi), cc khon thu (khng bao gm cc khon thu c hon li) v cc chi ph lin quan trc tip n vic a ti sn vo trng thi sn sng s dng, nh: Chi ph chun b mt bng; Chi ph vn chuyn v bc xp ban u; Chi ph lp t, chy th (tr (-) cc khon thu hi v sn phm, ph liu do chy th); Chi ph chuyn gia v cc chi ph lin quan trc tip khc. i vi TSC hu hnh hnh thnh do u t xy dng theo phng thc giao thu, nguyn gi l gi quyt ton cng trnh u t xy dng, cc chi ph lin quan trc tip khc v l ph trc b (nu c). 15. Trng hp mua TSC hu hnh l nh ca, vt kin trc gn lin vi quyn s dng t th gi tr quyn s dng t phi c xc nh ring bit v ghi nhn l TSC v hnh. 16. Trng hp TSC hu hnh mua sm c thanh ton theo phng thc tr chm, nguyn gi TSC c phn nh theo gi mua tr ngay ti thi im mua. Khon chnh lch gia tng s tin phi thanh ton v gi mua tr ngay c hch ton vo chi ph theo k hn thanh ton, tr khi s chnh lch c tnh vo nguyn gi TSC hu hnh (vn ha) theo quy nh ca chun mc k ton Chi ph i vay. 17. Cc khon chi ph pht sinh, nh: Chi ph qun l hnh chnh, chi ph sn xut chung, chi ph chy th v cc chi ph khc... nu khng lin quan trc tip n vic mua sm v a TSC vo trng thi sn sng s dng th khng c tnh vo nguyn gi TSC hu hnh. Cc khon l ban u do my mc khng hot ng ng nh d tnh c hch ton vo chi ph sn xut, kinh doanh trong k. TSC hu hnh t xy dng hoc t ch 18. Nguyn gi TSC hu hnh t xy dng hoc t ch l gi thnh thc t ca TSC t xy dng, hoc t ch cng (+) chi ph lp t, chy th. Trng hp doanh nghip dng sn phm do mnh sn xut ra chuyn thnh TSC th nguyn gi l chi ph sn xut sn phm cng (+) cc chi ph trc tip lin quan n vic a TSC vo trng thi sn sng s dng. Trong cc trng hp trn, mi khon li ni b khng c tnh vo nguyn gi ca cc ti sn . Cc chi ph khng hp l, nh nguyn liu, vt liu lng ph, lao ng hoc cc khon chi ph khc s dng vt qu mc bnh thng trong qu trnh t xy dng hoc t ch khng c tnh vo nguyn gi TSC hu hnh.

TSC hu hnh thu ti chnh 19. Trng hp i thu TSC hu hnh theo hnh thc thu ti chnh, nguyn gi TSC c xc nh theo quy nh ca chun mc k ton Thu ti sn. TSC hu hnh mua di hnh thc trao i 20. Nguyn gi TSC hu hnh mua di hnh thc trao i vi mt TSC hu hnh khng tng t hoc ti sn khc c xc nh theo gi tr hp l ca TSC hu hnh nhn v, hoc gi tr hp l ca ti sn em trao i, sau khi iu chnh cc khon tin hoc tng ng tin tr thm hoc thu v. 21. Nguyn gi TSC hu hnh mua di hnh thc trao i vi mt TSC hu hnh tng t, hoc c th hnh thnh do c bn i ly quyn s hu mt ti sn tng t (ti sn tng t l ti sn c cng dng tng t, trong cng lnh vc kinh doanh v c gi tr tng ng). Trong c hai trng hp khng c bt k khon li hay l no c ghi nhn trong qu trnh trao i. Nguyn gi TSC nhn v c tnh bng gi tr cn li ca TSC em trao i. V d: Vic trao i cc TSC hu hnh tng t nh trao i my mc, thit b, phng tin vn ti, cc c s dch v hoc TSC hu hnh khc. TSC hu hnh tng t cc ngun khc 22. Nguyn gi TSC hu hnh c ti tr, c biu tng, c ghi nhn ban u theo gi tr hp l ban u. Trng hp khng ghi nhn theo gi tr hp l ban u th doanh nghip ghi nhn theo gi tr danh ngha cng (+) cc chi ph lin quan trc tip n vic a ti sn vo trng thi sn sng s dng. CHI PH PHT SINH SAU GHI NHN BAN U 23. Cc chi ph pht sinh sau ghi nhn ban u TSC hu hnh c ghi tng nguyn gi ca ti sn nu cc chi ph ny chc chn lm tng li ch kinh t trong tng lai do s dng ti sn . Cc chi ph pht sinh khng tha mn iu kin trn phi c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k. 24. Cc chi ph pht sinh sau ghi nhn ban u TSC hu hnh c ghi tng nguyn gi ca ti sn nu chng thc s ci thin trng thi hin ti so vi trng thi tiu chun ban u ca ti sn , nh: (a) Thay i b phn ca TSC hu hnh lm tng thi gian s dng hu ch, hoc lm tng cng sut s dng ca chng; (b) Ci tin b phn ca TSC hu hnh lm tng ng k cht lng sn phm sn xut ra; (c) p dng quy trnh cng ngh sn xut mi lm gim chi ph hot ng ca ti sn so vi trc. 25. Chi ph v sa cha v bo dng TSC hu hnh nhm mc ch khi phc hoc duy tr kh nng em li li ch kinh t ca ti sn theo trng thi hot ng tiu chun ban u c tnh vo chi ph sn xut, kinh doanh trong k. 26. Vic hch ton cc chi ph pht sinh sau ghi nhn ban u TSC hu hnh phi cn c vo tng trng hp c th v kh nng thu hi cc chi ph pht sinh sau. Khi gi tr cn li ca TSC hu hnh bao gm cc khon gim v li ch kinh t th cc chi ph pht sinh sau khi phc cc li ch kinh t t ti sn s c tnh vo nguyn gi TSC nu gi tr cn li ca TSC khng vt qu gi tr c th thu hi t ti sn . Trng hp trong gi mua TSC hu hnh bao gm ngha v ca doanh nghip phi b thm cc khon chi ph a ti sn vo trng thi sn sng s dng th vic vn ha cc chi ph pht sinh sau cng phi cn c vo kh nng thu hi chi ph.

V d khi mua mt ngi nh i hi doanh nghip phi sa cha trc khi s dng th chi ph sa cha ngi nh c tnh vo nguyn gi ca ti sn nu gi tr c th thu hi c t vic s dng ngi nh trong tng lai. 27. Trng hp mt s b phn ca TSC hu hnh i hi phi c thay th thng xuyn, c hch ton l cc TSC c lp nu cc b phn tha mn bn (4) tiu chun quy nh cho TSC hu hnh. V d my iu ha nhit trong mt ngi nh c th phi thay th nhiu ln trong sut thi gian s dng hu ch ca ngi nh th cc khon chi ph pht sinh trong vic thay th hay khi phc my iu ha c hch ton thnh mt ti sn c lp v gi tr my iu ho khi c thay th s c ghi gim. XC NH GI TR SAU GHI NHN BAN U 28. Sau khi ghi nhn ban u, trong qu trnh s dng, TSC hu hnh c xc nh theo nguyn gi, khu hao lu k v gi tr cn li. Trng hp TSC hu hnh c nh gi li theo quy nh ca Nh nc th nguyn gi, khu hao lu k v gi tr cn li phi c iu chnh theo kt qu nh gi li. Chnh lch do nh gi li TSC hu hnh c x l v k ton theo quy nh ca Nh nc. KHU HAO 29. Gi tr phi khu hao ca TSC hu hnh c phn b mt cch c h thng trong thi gian s dng hu ch ca chng. Phng php khu hao phi ph hp vi li ch kinh t m ti sn em li cho doanh nghip. S khu hao ca tng k c hch ton vo chi ph sn xut, kinh doanh trong k, tr khi chng c tnh vo gi tr ca cc ti sn khc, nh: Khu hao TSC hu hnh dng cho cc hot ng trong giai on trin khai l mt b phn chi ph cu thnh nguyn gi TSC v hnh (theo quy nh ca chun mc TSC v hnh), hoc chi ph khu hao TSC hu hnh dng cho qu trnh t xy dng hoc t ch cc ti sn khc. 30. Li ch kinh t do TSC hu hnh em li c doanh nghip khai thc dn bng cch s dng cc ti sn . Tuy nhin, cc nhn t khc, nh: S lc hu v k thut, s hao mn ca ti sn do chng khng c s dng thng dn n s suy gim li ch kinh t m doanh nghip c tnh cc ti sn s em li. Do , khi xc nh thi gian s dng hu ch ca TSC hu hnh phi xem xt cc yu t sau: (a) Mc s dng c tnh ca doanh nghip i vi ti sn . Mc s dng c nh gi thng qua cng sut hoc sn lng d tnh; (b) Mc hao mn ph thuc vo cc nhn t lin quan trong qu trnh s dng ti sn, nh: S ca lm vic, vic sa cha v bo dng ca doanh nghip i vi ti sn, cng nh vic bo qun chng trong nhng thi k khng hot ng; (c) Hao mn v hnh pht sinh do vic thay i hay ci tin dy truyn cng ngh hay do s thay i nhu cu ca th trng v sn phm hoc dch v do ti sn sn xut ra; (d) Gii hn c tnh php l trong vic s dng ti sn, nh ngy ht hn hp ng ca ti sn thu ti chnh. 31. Thi gian s dng hu ch ca TSC hu hnh do doanh nghip xc nh ch yu da trn mc s dng c tnh ca ti sn. Tuy nhin, do chnh sch qun l ti sn ca doanh nghip m thi gian s dng hu ch c tnh ca ti sn c th ngn hn thi gian s dng hu ch thc t ca n. V vy, vic c tnh thi gian s dng hu ch ca mt TSC hu hnh cn phi da trn kinh nghim ca doanh nghip i vi cc ti sn cng loi. 32. Ba phng php khu hao TSC hu hnh, gm:

- Phng php khu hao ng thng; - Phng php khu hao theo s d gim dn; v - Phng php khu hao theo s lng sn phm. Theo phng php khu hao ng thng, s khu hao hng nm khng thay i trong sut thi gian s dng hu ch ca ti sn. Theo phng php khu hao theo s d gim dn, s khu hao hng nm gim dn trong sut thi gian s dng hu ch ca ti sn. Phng php khu hao theo s lng sn phm da trn tng s n v sn phm c tnh ti sn c th to ra. Phng php khu hao do doanh nghip xc nh p dng cho tng TSC hu hnh phi c thc hin nht qun, tr khi c s thay i trong cch thc s dng ti sn . Doanh nghip khng c tip tc tnh khu hao i vi nhng TSC hu hnh khu hao ht gi tr nhng vn cn s dng vo hot ng sn xut, kinh doanh. XEM XT LI THI GIAN S DNG HU CH 33. Thi gian s dng hu ch ca TSC hu hnh phi c xem xt li theo nh k, thng l cui nm ti chnh. Nu c s thay i ng k trong vic nh gi thi gian s dng hu ch ca ti sn th phi iu chnh mc khu hao. 34. Trong qu trnh s dng TSC, khi xc nh chc chn l thi gian s dng hu ch khng cn ph hp th phi iu chnh thi gian s dng hu ch v t l khu hao cho nm hin hnh v cc nm tip theo v c thuyt minh trong bo co ti chnh. V d: Thi gian s dng hu ch c th c ko di thm do vic ci thin trng thi ca ti sn vt trn trng thi tiu chun ban u ca n, hoc cc thay i v k thut hay thay i nhu cu v sn phm do mt my mc sn xut ra c th lm gim thi gian s dng hu ch ca n. 35. Ch sa cha v bo dng TSC hu hnh c th ko di thi gian s dng hu ch thc t hoc lm tng gi tr thanh l c tnh ca ti sn nhng doanh nghip khng c thay i mc khu hao ca ti sn. XEM XT LI PHNG PHP KHU HAO 36. Phng php khu hao TSC hu hnh phi c xem xt li theo nh k, thng l cui nm ti chnh, nu c s thay i ng k trong cch thc s dng ti sn em li li ch cho doanh nghip th c thay i phng php khu hao v mc khu hao tnh cho nm hin hnh v cc nm tip theo. NHNG BN V THANH L TSC HU HNH 37. TSC hu hnh c ghi gim khi thanh l, nhng bn. 38. Li hay l pht sinh do thanh l, nhng bn TSC hu hnh c xc nh bng s chnh lch gia thu nhp vi chi ph thanh l, nhng bn cng (+) gi tr cn li ca TSC hu hnh. S li, l ny c ghi nhn l mt khon thu nhp hay chi ph trn bo co kt qu hot ng kinh doanh trong k. TRNH BY BO CO TI CHNH 39. Trong bo co ti chnh, doanh nghip phi trnh by theo tng loi TSC hu hnh v nhng thng tin sau: (a) Phng php xc nh nguyn gi TSC hu hnh;

(b) Phng php khu hao; Thi gian s dng hu ch hoc t l khu hao; (c) Nguyn gi, khu hao lu k v gi tr cn li vo u nm v cui k; (d) Bn Thuyt minh bo co ti chnh (Phn TSC hu hnh) phi trnh by cc thng tin: - Nguyn gi TSC hu hnh tng, gim trong k; - S khu hao trong k, tng, gim v lu k n cui k; - Gi tr cn li ca TSC hu hnh dng th chp, cm c cho cc khon vay; - Chi ph u t xy dng c bn d dang; - Cc cam kt v vic mua, bn TSC hu hnh c gi tr ln trong tng lai. - Gi tr cn li ca TSC hu hnh tm thi khng c s dng; - Nguyn gi ca TSC hu hnh khu hao ht nhng vn cn s dng; - Gi tr cn li ca TSC hu hnh ang ch thanh l; - Cc thay i khc v TSC hu hnh. 40. Vic xc nh phng php khu hao v c tnh thi gian s dng hu ch ca TSC hu hnh l vn hon ton mang tnh cht xt on. V vy, vic trnh by cc phng php khu hao p dng v thi gian s dng hu ch c tnh ca TSC hu hnh cho php ngi s dng bo co ti chnh xem xt mc ng n ca cc chnh sch do ban lnh o doanh nghip ra v c c s so snh vi cc doanh nghip khc. 41. Doanh nghip phi trnh by bn cht v nh hng ca s thay i c tnh k ton c nh hng trng yu ti k k ton hin hnh hoc cc k tip theo. Cc thng tin phi c trnh by khi c s thay i trong cc c tnh k ton lin quan ti gi tr TSC hu hnh thanh l hoc ang ch thanh l, thi gian s dng hu ch v phng php khu hao. * * *

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

Chun mc s 04 TI SN C NH V HNH (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 149/2001/Q-BTC ngy 31 thng 12 nm 2001 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v phng php k ton ti sn c nh (TSC) v hnh, gm: Tiu chun TSC v hnh, thi im ghi nhn, xc nh gi tr ban u, chi ph pht sinh sau ghi nhn ban u, xc nh gi tr sau ghi nhn ban u, khu hao, thanh l TSC v hnh v mt s quy nh khc lm c s ghi s k ton v lp bo co ti chnh. 02. Chun mc ny p dng cho k ton TSC v hnh, tr khi c chun mc k ton khc quy nh cho php p dng nguyn tc v phng php k ton khc cho TSC v hnh. 03. Mt s TSC v hnh c th cha ng trong hoc trn thc th vt cht. V d nh a compact (trong trng hp phn mm my tnh c ghi trong a compact), vn bn php l (trong trng hp giy php hoc bng sng ch). quyt nh mt ti sn bao gm c yu t v hnh v hu hnh c hch ton theo quy nh ca chun mc TSC hu hnh hay chun mc TSC v hnh, doanh nghip phi cn c vo vic xc nh yu t no l quan trng. V d phn mm ca my vi tnh nu l mt b phn khng th tch ri vi phn cng ca my my c th hot ng c, th phn mm ny l mt b phn ca my v n c coi l mt b phn ca TSC hu hnh. Trng hp phn mm l b phn c th tch ri vi phn cng c lin quan th phn mm l mt TSC v hnh. 04. Chun mc ny quy nh v cc chi ph lin quan n hot ng qung co, o to nhn vin, thnh lp doanh nghip, nghin cu v trin khai. Cc hot ng nghin cu v trin khai hng ti vic pht trin tri thc, c th to thnh mt ti sn thuc dng vt cht (v d vt mu), nhng yu t vt cht ch c vai tr th yu so vi thnh phn v hnh l tri thc n cha trong ti sn . 05. TSC v hnh thu ti chnh sau khi c ghi nhn ban u, bn thu phi k ton TSC v hnh trong hp ng thu ti chnh theo chun mc ny. Cc quyn trong hp ng cp php i vi phim nh, chng trnh thu bng video, tc phm kch, bn tho, bng sng ch v bn quyn thuc phm vi ca chun mc ny. 06. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau: Ti sn: L mt ngun lc: (a) Doanh nghip kim sot c; v (b) D tnh em li li ch kinh t trong tng lai cho doanh nghip. Ti sn c nh v hnh: L ti sn khng c hnh thi vt cht nhng xc nh c gi tr v do doanh nghip nm gi, s dng trong sn xut, kinh doanh, cung cp dch v hoc cho cc i tng khc thu ph hp vi tiu chun ghi nhn TSC v hnh. Nghin cu: L hot ng tm kim ban u v c k hoch c tin hnh nhm t c s hiu bit v tri thc khoa hc hoc k thut mi. Trin khai: L hot ng ng dng nhng kt qu nghin cu hoc tri thc khoa hc vo mt k hoch hoc thit k sn xut sn phm mi hoc c ci tin mt cch c bn trc khi bt u sn xut hoc s dng mang tnh thng mi cc vt liu, dng c, sn phm, cc quy trnh, h thng hoc dch v mi.

Nguyn gi: L ton b cc chi ph m doanh nghip phi b ra c c TSC v hnh tnh n thi im a ti sn vo s dng theo d tnh. Khu hao: L vic phn b c h thng gi tr phi khu hao ca TSC v hnh trong sut thi gian s dng hu ch ca ti sn . Gi tr phi khu hao: L nguyn gi ca TSC v hnh ghi trn bo co ti chnh, tr (-) gi tr thanh l c tnh ca ti sn . Thi gian s dng hu ch: L thi gian m TSC v hnh pht huy c tc dng cho sn xut, kinh doanh, c tnh bng: (a) Thi gian m doanh nghip d tnh s dng TSC v hnh; hoc (b) S lng sn phm, hoc cc n v tnh tng t m doanh nghip d tnh thu c t vic s dng ti sn. Gi tr thanh l: L gi tr c tnh thu c khi ht thi gian s dng hu ch ca ti sn, sau khi tr (-) chi ph thanh l c tnh. Gi tr cn li: L nguyn gi ca TSC v hnh sau khi tr (-) s khu hao lu k ca ti sn . Gi tr hp l: L gi tr ti sn c th c trao i gia cc bn c y hiu bit trong s trao i ngang gi. Th trng hot ng: L th trng tha mn ng thi ba (3) iu kin sau: (a) Cc sn phm c bn trn th trng c tnh tng ng; (b) Ngi mua v ngi bn c th tm thy nhau vo bt k lc no; (c) Gi c c cng khai. TI SN C NH V HNH 07. Cc doanh nghip thng u t c cc ngun lc v hnh, nh: Quyn s dng t c thi hn, phn mm my vi tnh, bng sng ch, bn quyn, giy php khai thc thu sn, hn ngch xut khu, hn ngch nhp khu, giy php nhng quyn, quan h kinh doanh vi khch hng hoc nh cung cp, s trung thnh ca khch hng, th phn v quyn tip th... 08. xc nh ngun lc v hnh quy nh trong on s 07 tha mn nh ngha TSC v hnh cn phi xem xt cc yu t: Tnh c th xc nh c, kh nng kim sot ngun lc v tnh chc chn ca li ch kinh t trong tng lai. Nu mt ngun lc v hnh khng tho mn nh ngha TSC v hnh th chi ph pht sinh to ra ngun lc v hnh phi ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k hoc chi ph tr trc. Ring ngun lc v hnh doanh nghip c c thng qua vic sp nhp doanh nghip c tnh cht mua li c ghi nhn l li th thng mi vo ngy pht sinh nghip v mua (Theo quy nh ti on 46). Tnh c th xc nh c 09. TSC v hnh phi l ti sn c th xc nh c c th phn bit mt cch r rng ti sn vi li th thng mi. Li th thng mi pht sinh t vic sp nhp doanh nghip c tnh cht mua li c th hin bng mt khon thanh ton do bn i mua ti sn thc hin c th thu c li ch kinh t trong tng lai. 10. Mt TSC v hnh c th xc nh ring bit khi doanh nghip c th em TSC v hnh cho thu, bn, trao i hoc thu c li ch kinh t c th t ti sn trong tng lai. Nhng ti sn

ch to ra li ch kinh t trong tng lai khi kt hp vi cc ti sn khc nhng vn c coi l ti sn c th xc nh ring bit nu doanh nghip xc nh c chc chn li ch kinh t trong tng lai do ti sn em li. Kh nng kim sot 11. Doanh nghip nm quyn kim sot mt ti sn nu doanh nghip c quyn thu li ch kinh t trong tng lai m ti sn em li, ng thi cng c kh nng hn ch s tip cn ca cc i tng khc i vi li ch . Kh nng kim sot ca doanh nghip i vi li ch kinh t trong tng lai t TSC v hnh, thng thng c ngun gc t quyn php l. 12. Tri thc v th trng v hiu bit chuyn mn c th mang li li kinh t trong tng lai. Doanh nghip c th kim sot li ch khi c rng buc bng quyn php l, v d: Bn quyn, giy php khai thc thu sn. 13. Doanh nghip c i ng nhn vin lnh ngh v thng qua vic o to, doanh nghip c th xc nh c s nng cao kin thc ca nhn vin s mang li li ch kinh t trong tng lai, nhng doanh nghip khng kh nng kim sot li ch kinh t , v vy khng c ghi nhn l TSC v hnh. Ti nng lnh o v k thut chuyn mn cng khng c ghi nhn l TSC v hnh tr khi ti sn ny c bo m bng cc quyn php l s dng n v thu c li ch kinh t trong tng lai ng thi tho mn cc quy nh v nh ngha TSC v hnh v tiu chun ghi nhn TSC v hnh. 14. Doanh nghip c danh sch khch hng hoc th phn nhng do khng c quyn php l hoc bin php khc bo v hoc kim sot cc li ch kinh t t cc mi quan h vi khch hng v s trung thnh ca h, v vy khng c ghi nhn l TSC v hnh. Li ch kinh t trong tng lai 15. Li ch kinh t trong tng lai m TSC v hnh em li cho doanh nghip c th bao gm: Tng doanh thu, tit kim chi ph, hoc li ch khc xut pht t vic s dng TSC v hnh. NI DUNG CA CHUN MC GHI NHN V XC NH GI TR BAN U 16. Mt ti sn v hnh c ghi nhn l TSC v hnh phi tha mn ng thi: - nh ngha v TSC v hnh; v - Bn (4) tiu chun ghi nhn sau: + Chc chn thu c li ch kinh t trong tng lai do ti sn mang li; + Nguyn gi ti sn phi c xc nh mt cch ng tin cy; + Thi gian s dng c tnh trn 1 nm; + C tiu chun gi tr theo quy nh hin hnh. 17. Doanh nghip phi xc nh c mc chc chn kh nng thu c li ch kinh t trong tng lai bng vic s dng cc gi nh hp l v c c s v cc iu kin kinh t tn ti trong sut thi gian s dng hu ch ca ti sn . 18. TSC v hnh phi c xc nh gi tr ban u theo nguyn gi. XC NH NGUYN GI TSC V HNH TRONG TNG TRNG HP

MUA TSC V HNH RING BIT 19. Nguyn gi TSC v hnh mua ring bit, bao gm gi mua (tr (-) cc khon c chit khu thng mi hoc gim gi), cc khon thu (khng bao gm cc khon thu c hon li) v cc chi ph lin quan trc tip n vic a ti sn vo s dng theo d tnh. 20. Trng hp quyn s dng t c mua cng vi mua nh ca, vt kin trc trn t th gi tr quyn s dng t phi c xc nh ring bit v ghi nhn l TSC v hnh. 21. Trng hp TSC v hnh mua sm c thanh ton theo phng thc tr chm, nguyn gi ca TSC v hnh c phn nh theo gi mua tr ngay ti thi im mua. Khon chnh lch gia tng s tin phi thanh ton v gi mua tr ngay c hch ton vo chi ph sn xut, kinh doanh theo k hn thanh ton, tr khi s chnh lch c tnh vo nguyn gi TSC v hnh (vn ha) theo quy nh ca chun mc k ton Chi ph i vay. 22. Nu TSC v hnh hnh thnh t vic trao i thanh ton bng chng t lin quan n quyn s hu vn ca n v, nguyn gi TSC v hnh l gi tr hp l ca cc chng t c pht hnh lin quan n quyn s hu vn. MUA TSC V HNH T VIC SP NHP DOANH NGHIP 23. Nguyn gi TSC v hnh hnh thnh trong qu trnh sp nhp doanh nghip c tnh cht mua li l gi tr hp l ca ti sn vo ngy mua (ngy sp nhp doanh nghip). 24. Doanh nghip phi xc nh nguyn gi TSC v hnh mt cch ng tin cy ghi nhn ti sn mt cch ring bit. Gi tr hp l c th l: - Gi nim yt ti th trng hot ng; - Gi ca nghip v mua bn TSC v hnh tng t. 25. Nu khng c th trng hot ng cho ti sn th nguyn gi ca TSC v hnh c xc nh bng khon tin m doanh nghip l ra phi tr vo ngy mua ti sn trong iu kin nghip v c thc hin trn c s khch quan da trn cc thng tin tin cy hin c. Trng hp ny doanh nghip cn cn nhc kt qu ca cc nghip v trong mi quan h tng quan vi cc ti sn tng t. 26. Khi sp nhp doanh nghip, TSC v hnh c ghi nhn nh sau: (a) Bn mua ti sn ghi nhn l TSC v hnh nu ti sn p ng c nh ngha v TSC v hnh v tiu chun ghi nhn quy nh trong on 16, 17, k c trng hp TSC v hnh khng c ghi nhn trong bo co ti chnh ca bn bn ti sn; (b) Nu TSC v hnh c mua thng qua vic sp nhp doanh nghip c tnh cht mua li, nhng khng th xc nh c nguyn gi mt cch ng tin cy th ti sn khng c ghi nhn l mt TSC v hnh ring bit, m c hch ton vo li th thng mi (Theo quy nh ti on 46). 27. Khi khng c th trng hot ng cho TSC v hnh c mua thng qua vic sp nhp doanh nghip c tnh cht mua li, th nguyn gi TSC v hnh l gi tr m ti n khng to ra li th thng mi c gi tr m pht sinh vo ngy sp nhp doanh nghip. TSC V HNH L QUYN S DNG T C THI HN

28. Nguyn gi TSC v hnh l quyn s dng t c thi hn khi c giao t hoc s tin tr khi nhn chuyn nhng quyn s dng t hp php t ngi khc, hoc gi tr quyn s dng t nhn gp vn lin doanh. 29. Trng hp quyn s dng t c chuyn nhng cng vi mua nh ca, vt kin trc trn t th gi tr ca nh ca, vt kin trc phi c xc nh ring bit v ghi nhn l TSC hu hnh. TSC V HNH C NH NC CP HOC C TNG, BIU 30. Nguyn gi TSC v hnh c nh nc cp hoc c tng, biu, c xc nh theo gi tr hp l ban u cng (+) cc chi ph lin quan trc tip n vic a ti sn vo s dng theo d tnh. TSC V HNH MUA DI HNH THC TRAO I 31. Nguyn gi TSC v hnh mua di hnh thc trao i vi mt TSC v hnh khng tng t hoc ti sn khc c xc nh theo gi tr hp l ca TSC v hnh nhn v hoc bng vi gi tr hp l ca ti sn em trao i, sau khi iu chnh cc khon tin hoc tng ng tin tr thm hoc thu v. 32. Nguyn gi TSC v hnh mua di hnh thc trao i vi mt TSC v hnh tng t, hoc c th hnh thnh do c bn i ly quyn s hu mt ti sn tng t (ti sn tng t l ti sn c cng dng tng t, trong cng lnh vc kinh doanh v c gi tr tng ng). Trong c hai trng hp khng c bt k khon li hay l no c ghi nhn trong qu trnh trao i. Nguyn gi TSC v hnh nhn v c tnh bng gi tr cn li ca TSC v hnh em trao i. LI TH THNG MI C TO RA T NI B DOANH NGHIP 33. Li th thng mi c to ra t ni b doanh nghip khng c ghi nhn l ti sn. 34. Chi ph pht sinh to ra li ch kinh t trong tng lai nhng khng hnh thnh TSC v hnh v khng p ng c nh ngha v tiu chun ghi nhn trong chun mc ny, m to nn li th thng mi t ni b doanh nghip. Li th thng mi c to ra t ni b doanh nghip khng c ghi nhn l ti sn v n khng phi l ngun lc c th xc nh, khng nh gi c mt cch ng tin cy v doanh nghip khng kim sot c. 35. Khon chnh lch gia gi tr th trng ca doanh nghip vi gi tr ti sn thun ca doanh nghip ghi trn bo co ti chnh c xc nh ti mt thi im khng c ghi nhn l TSC v hnh do doanh nghip kim sot. TSC V HNH C TO RA T NI B DOANH NGHIP 36. nh gi mt ti sn v hnh c to ra t ni b doanh nghip c ghi nhn vo ngy pht sinh nghip v p ng c nh ngha v tiu chun ghi nhn TSC v hnh, doanh nghip phi phn chia qu trnh hnh thnh ti sn theo: (a) Giai on nghin cu; v (b) Giai on trin khai. 37. Nu doanh nghip khng th phn bit giai on nghin cu vi giai on trin khai ca mt d n ni b to ra TSC v hnh, doanh nghip phi hch ton vo chi ph xc nh kt qu kinh doanh trong k ton b chi ph pht sinh lin quan n d n . Giai on nghin cu

38. Ton b chi ph pht sinh trong giai on nghin cu khng c ghi nhn l TSC v hnh m c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k. 39. V d v cc hot ng trong giai on nghin cu: (a) Cc hot ng nghin cu, pht trin tri thc mi v hot ng tm kim, nh gi v la chn cc phng n cui cng; (b) Vic ng dng cc kt qu nghin cu, hoc cc tri thc khc; (c) Vic tm kim cc phng php thay th i vi cc vt liu, dng c, sn phm, quy trnh, dch v; (d) Cng thc, thit k, nh gi v la chn cui cng cc phng php thay th i vi cc vt liu, dng c, sn phm, quy trnh, h thng, dch v mi hoc ci tin hn. Giai on trin khai 40. Ti sn v hnh to ra trong giai on trin khai c ghi nhn l TSC v hnh nu tha mn c by (7) iu kin sau: (a) Tnh kh thi v mt k thut m bo cho vic hon thnh v a ti sn v hnh vo s dng theo d tnh hoc bn; (b) Doanh nghip d nh hon thnh ti sn v hnh s dng hoc bn; (c) Doanh nghip c kh nng s dng hoc bn ti sn v hnh ; (d) Ti sn v hnh phi to ra c li ch kinh t trong tng lai; (e) C y cc ngun lc v k thut, ti chnh v cc ngun lc khc hon tt cc giai on trin khai, bn hoc s dng ti sn v hnh ; (g) C kh nng xc nh mt cch chc chn ton b chi ph trong giai on trin khai to ra ti sn v hnh ; (f) c tnh c tiu chun v thi gian s dng v gi tr theo quy nh cho TSC v hnh. 41. V d v cc hot ng trin khai: (a) Thit k, xy dng v th nghim cc vt mu hoc kiu mu trc khi a vo sn xut hoc s dng; (b) Thit k cc dng c, khun mu, khun dn v khun dp lin quan n cng ngh mi; (c) Thit k, xy dng v vn hnh xng th nghim khng c tnh kh thi v mt kinh t cho hot ng sn xut mang tnh thng mi; (d) Thit k, xy dng v sn xut th nghim mt phng php thay th cc vt liu, dng c, sn phm, quy trnh, h thng v dch v mi hoc c ci tin. 42. Cc nhn hiu hng ha, quyn pht hnh, danh sch khch hng v cc khon mc tng t c hnh thnh trong ni b doanh nghip khng c ghi nhn l TSC v hnh. Nguyn gi TSC v hnh c to ra t ni b doanh nghip

43. TSC v hnh c to ra t ni b doanh nghip c nh gi ban u theo nguyn gi l ton b chi ph pht sinh t thi im m ti sn v hnh p ng c nh ngha v tiu chun ghi nhn TSC v hnh quy nh trong cc on 16, 17 v 40 n khi TSC v hnh c a vo s dng. Cc chi ph pht sinh trc thi im ny phi tnh vo chi ph sn xut, kinh doanh trong k. 44. Nguyn gi TSC v hnh c to ra t ni b doanh nghip bao gm tt c cc chi ph lin quan trc tip hoc c phn b theo tiu thc hp l v nht qun t cc khu thit k, xy dng, sn xut th nghim n chun b a ti sn vo s dng theo d tnh. Nguyn gi TSC v hnh c to ra t ni b doanh nghip bao gm: (a) Chi ph nguyn liu, vt liu hoc dch v s dng trong vic to ra TSC v hnh; (b) Tin lng, tin cng v cc chi ph khc lin quan n vic thu nhn vin trc tip tham gia vo vic to ra ti sn ; (c) Cc chi ph khc lin quan trc tip n vic to ra ti sn, nh chi ph ng k quyn php l, khu hao bng sng ch pht minh v giy php c s dng to ra ti sn ; (d) Chi ph sn xut chung c phn b theo tiu thc hp l v nht qun vo ti sn (V d: phn b khu hao nh xng, my mc thit b, ph bo him, tin thu nh xng, thit b). 45. Cc chi ph sau y khng c tnh vo nguyn gi TSC v hnh c to ra t ni b doanh nghip: (a) Chi ph bn hng, chi ph qun l doanh nghip v ch ph sn xut chung khng lin quan trc tip n vic a ti sn vo s dng; (b) Cc chi ph khng hp l nh: nguyn liu, vt liu lng ph, chi ph lao ng, cc khon chi ph khc s dng vt qu mc bnh thng; (c) Chi ph o to nhn vin vn hnh ti sn. GHI NHN CHI PH 46. Chi ph lin quan n ti sn v hnh phi c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k hoc chi ph tr trc, tr trng hp: (a) Chi ph hnh thnh mt phn nguyn gi TSC v hnh v tha mn nh ngha v tiu chun ghi nhn TSC v hnh (Quy nh t on 16 n on 44). (b) Ti sn v hnh hnh thnh trong qu trnh sp nhp doanh nghip c tnh cht mua li nhng khng p ng c nh ngha v tiu chun ghi nhn l TSC v hnh th nhng chi ph (nm trong chi ph mua ti sn) hnh thnh mt b phn ca li th thng mi (k c trng hp li th thng mi c gi tr m) vo ngy quyt nh sp nhp doanh nghip. 47. Chi ph pht sinh em li li ch kinh t trong tng lai cho doanh nghip nhng khng c ghi nhn l TSC v hnh th c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k, tr cc chi ph c quy nh trong on 48. 48. Chi ph pht sinh em li li ch kinh t trong tng lai cho doanh nghip gm chi ph thnh lp doanh nghip, chi ph o to nhn vin v chi ph qung co pht sinh trong giai on trc hot ng ca doanh nghip mi thnh lp, chi ph cho giai on nghin cu, chi ph

chuyn dch a im c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k hoc c phn b dn vo chi ph sn xut, kinh doanh trong thi gian ti a khng qu 3 nm. 49. Chi ph lin quan n ti sn v hnh c doanh nghip ghi nhn l chi ph xc nh kt qu hot ng kinh doanh trong k trc th khng c ti ghi nhn vo nguyn gi TSC v hnh. CHI PH PHT SINH SAU GHI NHN BAN U 50. Chi ph lin quan n TSC v hnh pht sinh sau khi ghi nhn ban u phi c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k, tr khi tha mn ng thi 2 iu kin sau th c tnh vo nguyn gi TSC v hnh: (a) Chi ph ny c kh nng lm cho TSC v hnh to ra li ch kinh t trong tng lai nhiu hn mc hot ng c nh gi ban u; (b) Chi ph c nh gi mt cch chc chn v gn lin vi mt TSC v hnh c th. 51. Chi ph lin quan n TSC v hnh pht sinh sau khi ghi nhn ban u c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k, tr khi cc chi ph ny gn lin vi mt TSC v hnh c th v lm tng li ch kinh t t cc ti sn ny. 52. Chi ph pht sinh sau khi ghi nhn ban u lin quan n nhn hiu hng ha, quyn pht hnh, danh sch khch hng v cc khon mc tng t v bn cht (k c trng hp mua t bn ngoi hoc to ra t ni b doanh nghip) lun c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k. XC NH GI TR SAU GHI NHN BAN U 53. Sau khi ghi nhn ban u, trong qu trnh s dng, TSC v hnh c xc nh theo nguyn gi, khu hao lu k v gi tr cn li. KHU HAO THI GIAN TNH KHU HAO 54. Gi tr phi khu hao ca TSC v hnh c phn b mt cch c h thng trong sut thi gian s dng hu ch c tnh hp l ca n. Thi gian tnh khu hao ca TSC v hnh ti a l 20 nm. Vic trch khu hao c bt u t khi a TSC v hnh vo s dng. 55. Khi xc nh thi gian s dng hu ch ca TSC v hnh lm cn c tnh khu hao cn phi xem xt cc yu t sau: (a) Kh nng s dng d tnh ca ti sn; (b) Vng i ca sn phm v cc thng tin chung v cc c tnh lin quan n thi gian s dng hu ch ca cc loi ti sn ging nhau c s dng trong iu kin tng t; (c) S lc hu v k thut, cng ngh; (d) Tnh n nh ca ngnh s dng ti sn v s thay i v nhu cu th trng i vi cc sn phm hoc vic cung cp dch v m ti sn em li; (e) Hot ng d tnh ca cc i th cnh tranh hin ti hoc tim tng; (f) Mc chi ph cn thit duy tr, bo dng;

(g) Thi gian kim sot ti sn, nhng hn ch v mt php l v nhng hn ch khc v qu trnh s dng ti sn; (h) S ph thuc thi gian s dng hu ch ca TSC v hnh vi cc ti sn khc trong doanh nghip. 56. Phn mm my vi tnh v cc TSC v hnh khc c th nhanh chng b lc hu v k thut th thi gian s dng hu ch ca cc ti sn ny thng l ngn hn. 57. Trong mt s trng hp, thi gian s dng hu ch ca TSC v hnh c th vt qu 20 nm khi c nhng bng chng tin cy, nhng phi xc nh c c th. Trong trng hp ny, doanh nghip phi: (a) Khu hao TSC v hnh theo thi gian s dng hu ch c tnh chnh xc nht; v (b) Trnh by cc l do c tnh thi gian s dng hu ch ca ti sn trn bo co ti chnh. 58. Nu vic kim sot i vi cc li ch kinh t trong tng lai t TSC v hnh t c bng quyn php l c cp trong mt khong thi gian xc nh th thi gian s dng hu ch ca TSC v hnh khng vt qu thi gian c hiu lc ca quyn php l, tr khi quyn php l c gia hn. 59. Cc nhn t kinh t v php l nh hng n thi gian s dng hu ch ca TSC v hnh, gm: (1) Cc nhn t kinh t quyt nh khong thi gian thu c li ch kinh t trong tng lai; (2) Cc nhn t php l gii hn khong thi gian doanh nghip kim sot c li ch kinh t ny. Thi gian s dng hu ch l thi gian ngn hn trong s cc khong thi gian trn. PHNG PHP KHU HAO 60. Phng php khu hao TSC v hnh c s dng phi phn nh cch thc thu hi li ch kinh t t ti sn ca doanh nghip. Phng php khu hao c s dng cho tng TSC v hnh c p dng thng nht qua nhiu thi k v c th c thay i khi c s thay i ng k cch thc thu hi li ch kinh t ca doanh nghip. Chi ph khu hao cho tng thi k phi c ghi nhn l chi ph hot ng sn xut, kinh doanh, tr khi chi ph c tnh vo gi tr ca ti sn khc. 61. C ba (3) phng php khu hao TSC v hnh, gm: Phng php khu hao ng thng; Phng php khu hao theo s d gim dn; Phng php khu hao theo s lng sn phm. - Theo phng php khu hao ng thng, s khu hao hng nm khng i trong sut thi gian s dng hu ch ca TSC v hnh. - Theo phng php khu hao theo s d gim dn, s khu hao hng nm gim dn trong sut thi gian s dng hu ch ca ti sn. - Phng php khu hao theo s lng sn phm da trn tng s n v sn phm c tnh ti sn c th to ra. GI TR THANH L 62. TSC v hnh c gi tr thanh l khi:

(a) C bn th ba tha thun mua li ti sn vo cui thi gian s dng hu ch ca ti sn; hoc (b) C th trng hot ng vo cui thi gian s dng hu ch ca ti sn v gi tr thanh l c th c xc nh thng qua gi th trng. Khi khng c mt trong hai iu kin ni trn th gi tr thanh l ca TSC v hnh c xc nh bng khng (0). 63. Gi tr phi khu hao c xc nh bng nguyn gi tr (-) gi tr thanh l c tnh ca ti sn. 64. Gi tr thanh l c c tnh khi TSC v hnh c hnh thnh a vo s dng bng cch da trn gi bn ph bin cui thi gian s dng hu ch c tnh ca mt ti sn tng t v hot ng trong cc iu kin tng t. Gi tr thanh l c tnh khng tng ln khi c thay i v gi c hoc gi tr. XEM XT LI THI GIAN KHU HAO V PHNG PHP KHU HAO 65. Thi gian khu hao v phng php khu hao TSC v hnh phi c xem xt li t nht l vo cui mi nm ti chnh. Nu thi gian s dng hu ch c tnh ca ti sn khc bit ln so vi cc c tnh trc th thi gian khu hao phi c thay i tng ng. Phng php khu hao TSC v hnh c thay i khi c thay i ng k cch thc c tnh thu hi li ch kinh t cho doanh nghip. Trng hp ny, phi iu chnh chi ph khu hao cho nm hin hnh v cc nm tip theo, v c thuyt minh trong bo co ti chnh. 66. Trong sut thi gian s dng TSC v hnh, khi xt thy vic c tnh thi gian s dng hu ch ca ti sn khng cn ph hp th thi gian khu hao cn phi thay i. V d: Thi gian s dng hu ch c th tng ln do u t thm chi ph lm tng nng lc ca ti sn so vi nng lc hot ng c nh gi ban u. 67. Trong sut thi gian s dng hu ch ca TSC v hnh, c th thay i cch thc c tnh v li ch kinh t trong tng lai m doanh nghip d tnh thu c, do c th thay i phng php khu hao. V d: Phng php khu hao theo s d gim dn ph hp hn phng php khu hao ng thng. NHNG BN V THANH L TSC V HNH 68. TSC v hnh c ghi gim khi thanh l, nhng bn hoc khi xt thy khng thu c li ch kinh t t vic s dng tip sau. 69. Li hay l pht sinh do thanh l, nhng bn TSC v hnh c xc nh bng s chnh lch gia thu nhp vi chi ph thanh l, nhng bn cng (+) gi tr cn li ca TSC v hnh. S li, l ny c ghi nhn l mt khon thu nhp hoc chi ph trn bo co kt qu hot ng kinh doanh trong k. TRNH BY BO CO TI CHNH 70. Trong bo co ti chnh, doanh nghip phi trnh by theo tng loi TSC v hnh c to ra t ni b doanh nghip v TSC v hnh c hnh thnh t cc ngun khc, v nhng thng tin sau: (a) Phng php xc nh nguyn gi TSC v hnh; (b) Phng php khu hao; Thi gian s dng hu ch hoc t l khu hao;

(c) Nguyn gi, khu hao lu k v gi tr cn li vo u nm v cui k; (d) Bn Thuyt minh bo co ti chnh (Phn TSC v hnh) phi trnh by cc thng tin: - Nguyn gi TSC v hnh tng, trong gi tr TSC tng t hot ng trong giai on trin khai hoc do sp nhp doanh nghip; - Nguyn gi TSC v hnh gim; - S khu hao trong k, tng, gim v lu k n cui k; - L do khi mt TSC v hnh c khu hao trn 20 nm (Khi a ra cc l do ny, doanh nghip phi ch ra cc nhn t ng vai tr quan trng trong vic xc nh thi gian s dng hu ch ca ti sn); - Nguyn gi, s khu hao lu k, gi tr cn li v thi gian khu hao cn li ca tng TSC v hnh c v tr quan trng, chim t trng ln trong ti sn ca doanh nghip; - Gi tr hp l ca TSC v hnh do Nh nc cp (Quy nh ti on 30), trong ghi r: Gi tr hp l khi ghi nhn ban u; Gi tr khu hao lu k; Gi tr cn li ca ti sn. - Gi tr cn li ca TSC v hnh dng th chp cho cc khon n phi tr; - Cc cam kt v mua, bn TSC v hnh c gi tr ln trong tng lai. - Gi tr cn li ca TSC v hnh tm thi khng s dng; - Nguyn gi TSC v hnh khu hao ht nhng vn cn s dng; - Gi tr cn li ca TSC v hnh ang ch thanh l. - Gii trnh khon chi ph trong giai on nghin cu v chi ph trong giai on trin khai c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k. - Cc thay i khc v TSC v hnh. 71. K ton TSC v hnh c phn loi theo nhm ti sn c cng tnh cht v mc ch s dng trong cc hot ng ca doanh nghip, gm: (a) Quyn s dng t c thi hn; (b) Nhn hiu hng ha; (c) Quyn pht hnh; (d) Phn mm my vi tnh; (e) Giy php v giy php nhng quyn; (f) Bn quyn, bng sng ch; (g) Cng thc v cch thc pha ch, kiu mu, thit k v vt mu; (h) TSC v hnh ang trin khai. *

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

Chun mc s 14 DOANH THU V THU NHP KHC (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 149/2001/Q-BTC ngy 31 thng 12 nm 2001 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v phng php k ton doanh thu v thu nhp khc, gm: Cc loi doanh thu, thi im ghi nhn doanh thu, phng php k ton doanh thu v thu nhp khc lm c s ghi s k ton v lp bo co ti chnh. 02. Chun mc ny p dng trong k ton cc khon doanh thu v thu nhp khc pht sinh t cc giao dch v nghip v sau: (a) Bn hng: Bn sn phm do doanh nghip sn xut ra v bn hng ha mua vo; (b) Cung cp dch v: Thc hin cng vic tha thun theo hp ng trong mt hoc nhiu k k ton; (c) Tin li, tin bn quyn, c tc v li nhun c chia. Tin li: L s tin thu c pht sinh t vic cho ngi khc s dng tin, cc khon tng ng tin hoc cc khon cn n doanh nghip, nh: Li cho vay, li tin gi, li u t tri phiu, tn phiu, chit khu thanh ton...; Tin bn quyn: L s tin thu c pht sinh t vic cho ngi khc s dng ti sn, nh: Bng sng ch, nhn hiu thng mi, bn quyn tc gi, phn mm my vi tnh...; C tc v li nhun c chia: L s tin li nhun c chia t vic nm gi c phiu hoc gp vn. (d) Cc khon thu nhp khc ngoi cc giao dch v nghip v to ra doanh thu k trn (Ni dung cc khon thu nhp khc quy nh ti on 30). Chun mc ny khng p dng cho k ton cc khon doanh thu v thu nhp khc c quy nh cc chun mc k ton khc. 03. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau: Doanh thu: L tng gi tr cc li ch kinh t doanh nghip thu c trong k k ton, pht sinh t cc hot ng sn xut, kinh doanh thng thng ca doanh nghip, gp phn lm tng vn ch s hu. Chit khu thng mi: L khon doanh nghip bn gim gi nim yt cho khch hng mua hng vi khi lng ln. Gim gi hng bn: L khon gim tr cho ngi mua do hng ha km phm cht, sai quy cch hoc lc hu th hiu. Gi tr hng bn b tr li: L gi tr khi lng hng bn xc nh l tiu th b khch hng tr li v t chi thanh ton. Chit khu thanh ton: L khon tin ngi bn gim tr cho ngi mua, do ngi mua thanh ton tin mua hng trc thi hn theo hp ng.

Thu nhp khc: L khon thu gp phn lm tng vn ch s hu t hot ng ngoi cc hot ng to ra doanh thu. Gi tr hp l: L gi tr ti sn c th trao i hoc gi tr mt khon n c thanh ton mt cch t nguyn gia cc bn c y hiu bit trong s trao i ngang gi. NI DUNG CHUN MC 04. Doanh thu ch bao gm tng gi tr ca cc li ch kinh t doanh nghip thu c hoc s thu c. Cc khon thu h bn th ba khng phi l ngun li ch kinh t, khng lm tng vn ch s hu ca doanh nghip s khng c coi l doanh thu (V d: Khi ngi nhn i l thu h tin bn hng cho n v ch hng, th doanh thu ca ngi nhn i l ch l tin hoa hng c hng). Cc khon gp vn ca c ng hoc ch s hu lm tng vn ch s hu nhng khng l doanh thu. XC NH DOANH THU 05. Doanh thu c xc nh theo gi tr hp l ca cc khon thu hoc s thu c. 06. Doanh thu pht sinh t giao dch c xc nh bi tha thun gia doanh nghip vi bn mua hoc bn s dng ti sn. N c xc nh bng gi tr hp l ca cc khon thu c hoc s thu c sau khi tr (-) cc khon chit khu thng mi, chit khu thanh ton, gim gi hng bn v gi tr hng bn b tr li. 07. i vi cc khon tin hoc tng ng tin khng c nhn ngay th doanh thu c xc nh bng cch quy i gi tr danh ngha ca cc khon s thu c trong tng lai v gi tr thc t ti thi im ghi nhn doanh thu theo t l li sut hin hnh. Gi tr thc t ti thi im ghi nhn doanh thu c th nh hn gi tr danh ngha s thu c trong tng lai. 08. Khi hng ha hoc dch v c trao i ly hng ha hoc dch v tng t v bn cht v gi tr th vic trao i khng c coi l mt giao dch to ra doanh thu. Khi hng ha hoc dch v c trao i ly hng ha hoc dch v khc khng tng t th vic trao i c coi l mt giao dch to ra doanh thu. Trng hp ny doanh thu c xc nh bng gi tr hp l ca hng ha hoc dch v nhn v, sau khi iu chnh cc khon tin hoc tng ng tin tr thm hoc thu thm. Khi khng xc nh c gi tr hp l ca hng ha hoc dch v nhn v th doanh thu c xc nh bng gi tr hp l ca hng ha hoc dch v em trao i, sau khi iu chnh cc khon tin hoc tng ng tin tr thm hoc thu thm. NHN BIT GIAO DCH 09. Tiu chun nhn bit giao dch trong chun mc ny c p dng ring bit cho tng giao dch. Trong mt s trng hp, cc tiu chun nhn bit giao dch cn p dng tch bit cho tng b phn ca mt giao dch n l phn nh bn cht ca giao dch . V d, khi trong gi bn mt sn phm c mt khon nh trc cho vic cung cp dch v sau bn hng th khon doanh thu t vic cung cp dch v sau bn hng s c di li cho n khi doanh nghip thc hin dch v . Tiu chun nhn bit giao dch cn c p dng cho hai hay nhiu giao dch ng thi c quan h vi nhau v mt thng mi. Trng hp ny phi xem xt chng trong mi quan h tng th. V d, doanh nghip thc hin vic bn hng v ng thi k mt hp ng khc mua li chnh cc hng ha sau mt thi gian th phi ng thi xem xt c hai hp ng v doanh thu khng c ghi nhn. DOANH THU BN HNG

10. Doanh thu bn hng c ghi nhn khi ng thi tha mn tt c nm (5) iu kin sau: (a) Doanh nghip chuyn giao phn ln ri ro v li ch gn lin vi quyn s hu sn phm hoc hng ha cho ngi mua; (b) Doanh nghip khng cn nm gi quyn qun l hng ha nh ngi s hu hng ha hoc quyn kim sot hng ha; (c) Doanh thu c xc nh tng i chc chn; (d) Doanh nghip thu c hoc s thu c li ch kinh t t giao dch bn hng; (e) Xc nh c chi ph lin quan n giao dch bn hng. 11. Doanh nghip phi xc nh thi im chuyn giao phn ln ri ro v li ch gn lin vi quyn s hu hng ha cho ngi mua trong tng trng hp c th. Trong hu ht cc trng hp, thi im chuyn giao phn ln ri ro trng vi thi im chuyn giao li ch gn lin vi quyn s hu hp php hoc quyn kim sot hng ha cho ngi mua.

12.

Trng hp doanh nghip vn cn chu phn ln ri ro gn lin vi quyn s hu hng ha th giao dch khng c coi l hot ng bn hng v doanh thu khng c ghi nhn. Doanh nghip cn phi chu ri ro gn lin vi quyn s hu hng ha di nhiu hnh thc khc nhau, nh: (a) Doanh nghip cn phi chu trch nhim m bo cho ti sn c hot ng bnh thng m vic ny khng nm trong cc iu khon bo hnh thng thng; (b) Khi vic thanh ton tin bn hng cn cha chc chn v ph thuc vo ngi mua hng ha ; (c) Khi hng ha c giao cn ch lp t v vic lp t l mt phn quan trng ca hp ng m doanh nghip cha hon thnh; (d) Khi ngi mua c quyn hu b vic mua hng v mt l do no c nu trong hp ng mua bn v doanh nghip cha chc chn v kh nng hng bn c b tr li hay khng.

13. Nu doanh nghip ch cn phi chu mt phn nh ri ro gn lin vi quyn s hu hng ha th vic bn hng c xc nh v doanh thu c ghi nhn. V d doanh nghip cn nm gi giy t v quyn s hu hng ha ch m bo s nhn c cc khon thanh ton. 14. Doanh thu bn hng c ghi nhn ch khi m bo l doanh nghip nhn c li ch kinh t t giao dch. Trng hp li ch kinh t t giao dch bn hng cn ph thuc yu t khng chc chn th ch ghi nhn doanh thu khi yu t khng chc chn ny x l xong (v d, khi doanh nghip khng chc chn l Chnh ph nc s ti c chp nhn chuyn tin bn hng nc ngoi v hay khng). Nu doanh thu c ghi nhn trong trng hp cha thu c tin th khi xc nh khon tin n phi thu ny l khng thu c th phi hch ton vo chi ph sn xut, kinh doanh trong k m khng c ghi gim doanh thu. Khi xc nh khon phi thu l khng chc chn thu c (N phi thu kh i) th phi lp d phng n phi thu kh i m khng ghi gim doanh thu. Cc khon n phi thu kh i khi xc nh thc s l khng i c th c b p bng ngun d phng n phi thu kh i. 15. Doanh thu v chi ph lin quan ti cng mt giao dch phi c ghi nhn ng thi theo nguyn tc ph hp. Cc chi ph, bao gm c chi ph pht sinh sau ngy giao hng (nh chi ph bo hnh v chi ph khc), thng c xc nh chc chn khi cc iu kin ghi nhn doanh thu c tha mn. Cc khon tin nhn trc ca khch hng khng c ghi nhn l doanh thu m c ghi nhn l mt khon n phi tr ti thi im nhn tin trc ca khch hng. Khon n phi tr v

s tin nhn trc ca khch hng ch c ghi nhn l doanh thu khi ng thi tha mn nm (5) iu kin quy nh on 10. DOANH THU CUNG CP DCH V 16. Doanh thu ca giao dch v cung cp dch v c ghi nhn khi kt qu ca giao dch c xc nh mt cch ng tin cy. Trng hp giao dch v cung cp dch v lin quan n nhiu k th doanh thu c ghi nhn trong k theo kt qu phn cng vic hon thnh vo ngy lp Bng Cn i k ton ca k . Kt qu ca giao dch cung cp dch v c xc nh khi tha mn tt c bn (4) iu kin sau:

(a)

Doanh thu c xc nh tng i chc chn;

(b) C kh nng thu c li ch kinh t t giao dch cung cp dch v ; (c) Xc nh c phn cng vic hon thnh vo ngy lp Bng Cn i k ton; (d) Xc nh c chi ph pht sinh cho giao dch v chi ph hon thnh giao dch cung cp dch v . 17. Trng hp giao dch v cung cp dch v thc hin trong nhiu k k ton th vic xc nh doanh thu ca dch v trong tng k thng c thc hin theo phng php t l hon thnh. Theo phng php ny, doanh thu c ghi nhn trong k k ton c xc nh theo t l phn cng vic hon thnh. 18. Doanh thu cung cp dch v ch c ghi nhn khi m bo l doanh nghip nhn c li ch kinh t t giao dch. Khi khng th thu hi c khon doanh thu ghi nhn th phi hch ton vo chi ph m khng c ghi gim doanh thu. Khi khng chc chn thu hi c mt khon m trc ghi vo doanh thu (N phi thu kh i) th phi lp d phng n phi thu kh i m khng ghi gim doanh thu. Khon n phi thu kh i khi xc nh thc s l khng i c th c b p bng ngun d phng n phi thu kh i. 19. Doanh nghip c th c tnh doanh thu cung cp dch v khi tha thun c vi bn i tc giao dch nhng iu kin sau: (a) Trch nhim v quyn ca mi bn trong vic cung cp hoc nhn dch v; (b) Gi thanh ton; (c) Thi hn v phng thc thanh ton. c tnh doanh thu cung cp dch v, doanh nghip phi c h thng k hoch ti chnh v k ton ph hp. Khi cn thit, doanh nghip c quyn xem xt v sa i cch c tnh doanh thu trong qu trnh cung cp dch v. 20. Phn cng vic hon thnh c xc nh theo mt trong ba phng php sau, tu thuc vo bn cht ca dch v: (a) nh gi phn cng vic hon thnh; (b) So snh t l (%) gia khi lng cng vic hon thnh vi tng khi lng cng vic phi hon thnh; (c) T l (%) chi ph pht sinh so vi tng chi ph c tnh hon thnh ton b giao dch cung cp dch v.

Phn cng vic hon thnh khng ph thuc vo cc khon thanh ton nh k hay cc khon ng trc ca khch hng. 21. Trng hp dch v c thc hin bng nhiu hot ng khc nhau m khng tch bit c, v c thc hin trong nhiu k k ton nht nh th doanh thu tng k c ghi nhn theo phng php bnh qun. Khi c mt hot ng c bn so vi cc hot ng khc th vic ghi nhn doanh thu c thc hin theo hot ng c bn . 22. Khi kt qu ca mt giao dch v cung cp dch v khng th xc nh c chc chn th doanh thu c ghi nhn tng ng vi chi ph ghi nhn v c th thu hi. 23. Trong giai on u ca mt giao dch v cung cp dch v, khi cha xc nh c kt qu mt cch chc chn th doanh thu c ghi nhn bng chi ph ghi nhn v c th thu hi c. Nu chi ph lin quan n dch v chc chn khng thu hi c th khng ghi nhn doanh thu, v chi ph pht sinh c hch ton vo chi ph xc nh kt qu kinh doanh trong k. Khi c bng chng tin cy v cc chi ph pht sinh s thu hi c th doanh thu c ghi nhn theo quy nh ti on 16. DOANH THU T TIN LI, TIN BN QUYN, C TC V LI NHUN C CHIA 24. Doanh thu pht sinh t tin li, tin bn quyn, c tc v li nhun c chia ca doanh nghip c ghi nhn khi tha mn ng thi hai (2) iu kin sau: (a) C kh nng thu c li ch kinh t t giao dch ; (b) Doanh thu c xc nh tng i chc chn. 25. Doanh thu t tin li, tin bn quyn, c tc v li nhun c chia c ghi nhn trn c s: (a) Tin li c ghi nhn trn c s thi gian v li sut thc t tng k; (b) Tin bn quyn c ghi nhn trn c s dn tch ph hp vi hp ng; (c) C tc v li nhun c chia c ghi nhn khi c ng c quyn nhn c tc hoc cc bn tham gia gp vn c quyn nhn li nhun t vic gp vn. 26. Li sut thc t l t l li dng quy i cc khon tin nhn c trong tng lai trong sut thi gian cho bn khc s dng ti sn v gi tr ghi nhn ban u ti thi im chuyn giao ti sn cho bn s dng. Doanh thu tin li bao gm s phn b cc khon chit khu, ph tri, cc khon li nhn trc hoc cc khon chnh lch gia gi tr ghi s ban u ca cng c n v gi tr ca n khi o hn. 27. Khi tin li cha thu ca mt khon u t c dn tch trc khi doanh nghip mua li khon u t , th khi thu c tin li t khon u t, doanh nghip phi phn b vo c cc k trc khi n c mua. Ch c phn tin li ca cc k sau khi khon u t c mua mi c ghi nhn l doanh thu ca doanh nghip. Phn tin li ca cc k trc khi khon u t c mua c hch ton gim gi tr ca chnh khon u t . 28. Tin bn quyn c tnh dn tch cn c vo cc iu khon ca hp ng (v d nh tin bn quyn ca mt cun sch c tnh dn tch trn c s s lng sch xut bn tng ln v theo tng ln xut bn) hoc tnh trn c s hp ng tng ln. 29. Doanh thu c ghi nhn khi m bo l doanh nghip nhn c li ch kinh t t giao dch. Khi khng th thu hi mt khon m trc ghi vo doanh thu th khon c kh nng khng thu hi c hoc khng chc chn thu hi c phi hch ton vo chi ph pht sinh trong k, khng ghi gim doanh thu.

THU NHP KHC 30. Thu nhp khc quy nh trong chun mc ny bao gm cc khon thu t cc hot ng xy ra khng thng xuyn, ngoi cc hot ng to ra doanh thu, gm: - Thu v thanh l TSC, nhng bn TSC; - Thu tin pht khch hng do vi phm hp ng; - Thu tin bo him c bi thng; - Thu c cc khon n phi thu xa s tnh vo chi ph k trc; - Khon n phi tr nay mt ch c ghi tng thu nhp; - Thu cc khon thu c gim, c hon li; - Cc khon thu khc. 31. Khon thu v thanh l TSC, nhng bn TSC l tng s tin thu v s thu c ca ngi mua t hot ng thanh l, nhng bn TSC. Cc chi ph v thanh l, nhng bn TSC c ghi nhn l chi ph xc nh kt qu kinh doanh trong k. 32. Thu c cc khon n phi thu xa s tnh vo chi ph ca k trc l khon n phi thu kh i, xc nh l khng thu hi c, c x l xa s v tnh vo chi ph xc nh kt qu kinh doanh trong cc k trc nay thu hi c. 33. Khon n phi tr nay mt ch l khon n phi tr khng xc nh c ch n hoc ch n khng cn tn ti. TRNH BY BO CO TI CHNH 34. Trong bo co ti chnh, doanh nghip phi trnh by: (a) Chnh sch k ton c p dng trong vic ghi nhn doanh thu bao gm phng php xc nh phn cng vic hon thnh ca cc giao dch v cung cp dch v; (b) Doanh thu ca tng loi giao dch v s kin: - Doanh thu bn hng; - Doanh thu cung cp dch v; - Tin li, tin bn quyn, c tc v li nhun c chia. (c) Doanh thu t vic trao i hng ha hoc dch v theo tng loi hot ng trn. (d) Thu nhp khc, trong trnh by c th cc khon thu nhp bt thng. * * *

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

Chun mc s 01 CHUN MC CHUNG (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 165/2002/Q-BTC ngy 31 thng 12 nm 2002 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v yu cu k ton c bn, cc yu t v ghi nhn cc yu t ca bo co ti chnh ca doanh nghip, nhm: a/ Lm c s xy dng v hon thin cc chun mc k ton v ch k ton c th theo khun mu thng nht; b/ Gip cho doanh nghip ghi chp k ton v lp bo co ti chnh theo cc chun mc k ton v ch k ton ban hnh mt cch thng nht v x l cc vn cha c quy nh c th nhm m bo cho cc thng tin trn bo co ti chnh phn nh trung thc v hp l; c/ Gip cho kim ton vin v ngi kim tra k ton a ra kin v s ph hp ca bo co ti chnh vi chun mc k ton v ch k ton; d/ Gip cho ngi s dng bo co ti chnh hiu v nh gi thng tin ti chnh c lp ph hp vi cc chun mc k ton v ch k ton. 02. Cc nguyn tc, yu cu k ton c bn v cc yu t ca bo co ti chnh quy nh trong chun mc ny c quy nh c th trong tng chun mc k ton, phi c p dng i vi mi doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t trong phm vi c nc. Chun mc ny khng thay th cc chun mc k ton c th. Khi thc hin th cn c vo chun mc k ton c th. Trng hp chun mc k ton c th cha quy nh th thc hin theo Chun mc chung. NI DUNG CHUN MC CC NGUYN TC K TON C BN C s dn tch 03. Mi nghip v kinh t, ti chnh ca doanh nghip lin quan n ti sn, n phi tr, ngun vn ch s hu, doanh thu, chi ph phi c ghi s k ton vo thi im pht sinh, khng cn c vo thi im thc t thu hoc thc t chi tin hoc tng ng tin. Bo co ti chnh lp trn c s dn tch phn nh tnh hnh ti chnh ca doanh nghip trong qu kh, hin ti v tng lai. Hot ng Lin tc 04. Bo co ti chnh phi c lp trn c s gi nh l doanh nghip ang hot ng lin tc v s tip tc hot ng kinh doanh bnh thng trong tng lai gn, ngha l doanh nghip khng c nh cng nh khng buc phi ngng hot ng hoc phi thu hp ng k quy m hot ng ca mnh. Trng hp thc t khc vi gi nh hot ng lin tc th bo co ti chnh phi lp trn mt c s khc v phi gii thch c s s dng lp bo co ti chnh. Gi gc 05. Ti sn phi c ghi nhn theo gi gc. Gi gc ca ti sn c tnh theo s tin hoc khon tng ng tin tr, phi tr hoc tnh theo gi tr hp l ca ti sn vo thi im ti sn c ghi nhn. Gi gc ca ti sn khng c thay i tr khi c quy nh khc trong chun mc k ton c th.

Ph hp 06. Vic ghi nhn doanh thu v chi ph phi ph hp vi nhau. Khi ghi nhn mt khon doanh thu th phi ghi nhn mt khon chi ph tng ng c lin quan n vic to ra doanh thu . Chi ph tng ng vi doanh thu gm chi ph ca k to ra doanh thu v chi ph ca cc k trc hoc chi ph phi tr nhng lin quan n doanh thu ca k . Nht qun 07. Cc chnh sch v phng php k ton doanh nghip chn phi c p dng thng nht t nht trong mt k k ton nm. Trng hp c thay i chnh sch v phng php k ton chn th phi gii trnh l do v nh hng ca s thay i trong phn thuyt minh bo co ti chnh. Thn trng 08. Thn trng l vic xem xt, cn nhc, phn on cn thit lp cc c tnh k ton trong cc iu kin khng chc chn. Nguyn tc thn trng i hi: a/ Phi lp cc khon d phng nhng khng lp qu ln; b/ Khng nh gi cao hn gi tr ca cc ti sn v cc khon thu nhp; c/ Khng nh gi thp hn gi tr ca cc khon n phi tr v chi ph; d/ Doanh thu v thu nhp ch c ghi nhn khi c bng chng chc chn v kh nng thu c li ch kinh t, cn chi ph phi c ghi nhn khi c bng chng v kh nng pht sinh chi ph. Trng yu 09. Thng tin c coi l trng yu trong trng hp nu thiu thng tin hoc thiu chnh xc ca thng tin c th lm sai lch ng k bo co ti chnh, lm nh hng n quyt nh kinh t ca ngi s dng bo co ti chnh. Tnh trng yu ph thuc vo ln v tnh cht ca thng tin hoc cc sai st c nh gi trong hon cnh c th. Tnh trng yu ca thng tin phi c xem xt trn c phng din nh lng v nh tnh. CC YU CU C BN I VI K TON Trung thc 10. Cc thng tin v s liu k ton phi c ghi chp v bo co trn c s cc bng chng y , khch quan v ng vi thc t v hin trng, bn cht ni dung v gi tr ca nghip v kinh t pht sinh. Khch quan 11. Cc thng tin v s liu k ton phi c ghi chp v bo co ng vi thc t, khng b xuyn tc, khng b bp mo. y 12. Mi nghip v kinh t, ti chnh pht sinh lin quan n k k ton phi c ghi chp v bo co y , khng b b st. Kp thi

13. Cc thng tin v s liu k ton phi c ghi chp v bo co kp thi, ng hoc trc thi hn quy nh, khng c chm tr. D hiu 14. Cc thng tin v s liu k ton trnh by trong bo co ti chnh phi r rng, d hiu i vi ngi s dng. Ngi s dng y c hiu l ngi c hiu bit v kinh doanh, v kinh t, ti chnh, k ton mc trung bnh. Thng tin v nhng vn phc tp trong bo co ti chnh phi c gii trnh trong phn thuyt minh. C th so snh 15. Cc thng tin v s liu k ton gia cc k k ton trong mt doanh nghip v gia cc doanh nghip ch c th so snh c khi tnh ton v trnh by nht qun. Trng hp khng nht qun th phi gii trnh trong phn thuyt minh ngi s dng bo co ti chnh c th so snh thng tin gia cc k k ton, gia cc doanh nghip hoc gia thng tin thc hin vi thng tin d ton, k hoch. 16. Yu cu k ton quy nh ti cc on 10, 11, 12, 13, 14, 15 ni trn phi c thc hin ng thi. V d: Yu cu trung thc bao hm yu cu khch quan; yu cu kp thi nhng phi y , d hiu v c th so snh c. CC YU T CA BO CO TI CHNH 17. Bo co ti chnh phn nh tnh hnh ti chnh ca doanh nghip bng cch tng hp cc nghip v kinh t, ti chnh c cng tnh cht kinh t thnh cc yu t ca bo co ti chnh. Cc yu t lin quan trc tip n vic xc nh tnh hnh ti chnh trong Bng cn i k ton l Ti sn, N phi tr v Vn ch s hu. Cc yu t lin quan trc tip n nh gi tnh hnh v kt qu kinh doanh trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh l Doanh thu, thu nhp khc, Chi ph v Kt qu kinh doanh. Tnh hnh ti chnh 18. Cc yu t c lin quan trc tip ti vic xc nh v nh gi tnh hnh ti chnh l Ti sn, N phi tr v Vn ch s hu. Nhng yu t ny c nh ngha nh sau: a/ Ti sn: L ngun lc do doanh nghip kim sot v c th thu c li ch kinh t trong tng lai. b/ N phi tr: L ngha v hin ti ca doanh nghip pht sinh t cc giao dch v s kin qua m doanh nghip phi thanh ton t cc ngun lc ca mnh. c/ Vn ch s hu: L gi tr vn ca doanh nghip, c tnh bng s chnh lch gia gi tr Ti sn ca doanh nghip tr (-) N phi tr. 19. Khi xc nh cc khon mc trong cc yu t ca bo co ti chnh phi ch n hnh thc s hu v ni dung kinh t ca chng. Trong mt s trng hp, ti sn khng thuc quyn s hu ca doanh nghip nhng cn c vo ni dung kinh t ca ti sn th c phn nh trong cc yu t ca bo co ti chnh. V d, trng hp thu ti chnh, hnh thc v ni dung kinh t l vic doanh nghip i thu thu c li ch kinh t t vic s dng ti sn thu i vi phn ln thi gian s dng hu ch ca ti sn, i li doanh nghip i thu c ngha v phi tr mt khon tin xp x vi gi tr hp l ca ti sn v cc chi ph ti chnh c lin quan. Nghip v thu ti chnh lm pht sinh khon mc "Ti sn" v khon mc "N phi tr" trong Bng cn i k ton ca doanh nghip i thu. Ti sn 20. Li ch kinh t trong tng lai ca mt ti sn l tim nng lm tng ngun tin v cc khon tng ng tin ca doanh nghip hoc lm gim bt cc khon tin m doanh nghip phi chi ra.

21. Li ch kinh t trong tng lai ca mt ti sn c th hin trong cc trng hp, nh: a/ c s dng mt cch n l hoc kt hp vi cc ti sn khc trong sn xut sn phm bn hay cung cp dch v cho khch hng; b/ bn hoc trao i ly ti sn khc; c/ thanh ton cc khon n phi tr; d/ phn phi cho cc ch s hu doanh nghip. 22. Ti sn c biu hin di hnh thi vt cht nh nh xng, my mc, thit b, vt t, hng ho hoc khng th hin di hnh thi vt cht nh bn quyn, bng sng ch nhng phi thu c li ch kinh t trong tng lai v thuc quyn kim sot ca doanh nghip. 23. Ti sn ca doanh nghip cn bao gm cc ti sn khng thuc quyn s hu ca doanh nghip nhng doanh nghip kim sot c v thu c li ch kinh t trong tng lai, nh ti sn thu ti chnh; hoc c nhng ti sn thuc quyn s hu ca doanh nghip v thu c li ch kinh t trong tng lai nhng c th khng kim sot c v mt php l, nh b quyt k thut thu c t hot ng trin khai c th tha mn cc iu kin trong nh ngha v ti sn khi cc b quyt cn gi c b mt v doanh nghip cn thu c li ch kinh t. 24. Ti sn ca doanh nghip c hnh thnh t cc giao dch hoc cc s kin qua, nh gp vn, mua sm, t sn xut, c cp, c biu tng. Cc giao dch hoc cc s kin d kin s pht sinh trong tng lai khng lm tng ti sn. 25. Thng thng khi cc khon chi ph pht sinh s to ra ti sn. i vi cc khon chi ph khng to ra li ch kinh t trong tng lai th khng to ra ti sn; Hoc c trng hp khng pht sinh chi ph nhng vn to ra ti sn, nh vn gp, ti sn c cp, c biu tng. N phi tr 26. N phi tr xc nh ngha v hin ti ca doanh nghip khi doanh nghip nhn v mt ti sn, tham gia mt cam kt hoc pht sinh cc ngha v php l. 27. Vic thanh ton cc ngha v hin ti c th c thc hin bng nhiu cch, nh: a/ Tr bng tin; b/ Tr bng ti sn khc; c/ Cung cp dch v; d/ Thay th ngha v ny bng ngha v khc; / Chuyn i ngha v n phi tr thnh vn ch s hu. 28. N phi tr pht sinh t cc giao dch v s kin qua, nh mua hng ho cha tr tin, s dng dch v cha thanh ton, vay n, cam kt bo hnh hng ho, cam kt ngha v hp ng, phi tr nhn vin, thu phi np, phi tr khc. Vn ch s hu 29. Vn ch s hu c phn nh trong Bng cn i k ton, gm: vn ca cc nh u t, thng d vn c phn, li nhun gi li, cc qu, li nhun cha phn phi, chnh lch t gi v chnh lch nh gi li ti sn.

a/ Vn ca cc nh u t c th l vn ca ch doanh nghip, vn gp, vn c phn, vn Nh nc; b/ Thng d vn c phn l chnh lch gia mnh gi c phiu vi gi thc t pht hnh; c/ Li nhun gi li l li nhun sau thu gi li tch lu b sung vn; d/ Cc qu nh qu d tr, qu d phng, qu u t pht trin; / Li nhun cha phn phi l li nhun sau thu cha chia cho ch s hu hoc cha trch lp cc qu; e/ Chnh lch t gi, gm: + Chnh lch t gi pht sinh trong qu trnh u t xy dng; + Chnh lch t gi pht sinh khi doanh nghip trong nc hp nht bo co ti chnh ca cc hot ng nc ngoi s dng n v tin t k ton khc vi n v tin t k ton ca doanh nghip bo co. g/ Chnh lch nh gi li ti sn l chnh lch gia gi tr ghi s ca ti sn vi gi tr nh gi li ti sn khi c quyt nh ca Nh nc, hoc khi a ti sn i gp vn lin doanh, c phn. Tnh hnh kinh doanh 30. Li nhun l thc o kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Cc yu t lin quan trc tip n vic xc nh li nhun l Doanh thu, thu nhp khc v Chi ph. Doanh thu, thu nhp khc, Chi ph v Li nhun l cc ch tiu phn nh tnh hnh kinh doanh ca doanh nghip. 31. Cc yu t Doanh thu, thu nhp khc v Chi ph c nh ngha nh sau: a/ Doanh thu v thu nhp khc: L tng gi tr cc li ch kinh t doanh nghip thu c trong k k ton, pht sinh t cc hot ng sn xut, kinh doanh thng thng v cc hot ng khc ca doanh nghip, gp phn lm tng vn ch s hu, khng bao gm khon gp vn ca c ng hoc ch s hu. b/ Chi ph: L tng gi tr cc khon lm gim li ch kinh t trong k k ton di hnh thc cc khon tin chi ra, cc khon khu tr ti sn hoc pht sinh cc khon n dn n lm gim vn ch s hu, khng bao gm khon phn phi cho c ng hoc ch s hu. 32. Doanh thu, thu nhp khc v chi ph c trnh by trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh cung cp thng tin cho vic nh gi nng lc ca doanh nghip trong vic to ra cc ngun tin v cc khon tng ng tin trong tng lai. 33. Cc yu t doanh thu, thu nhp khc v chi ph c th trnh by theo nhiu cch trong bo co kt qu hot ng kinh doanh trnh by tnh hnh kinh doanh ca doanh nghip, nh: Doanh thu, chi ph v li nhun ca hot ng kinh doanh thng thng v hot ng khc. Doanh thu v Thu nhp khc 34. Doanh thu pht sinh trong qu trnh hot ng kinh doanh thng thng ca doanh nghip v thng bao gm: Doanh thu bn hng, doanh thu cung cp dch v, tin li, tin bn quyn, c tc v li nhun c chia... 35. Thu nhp khc bao gm cc khon thu nhp pht sinh t cc hot ng ngoi cc hot ng to ra doanh thu, nh: thu t thanh l, nhng bn ti sn c nh, thu tin pht khch hng do vi phm hp ng,...

Chi ph 36. Chi ph bao gm cc chi ph sn xut, kinh doanh pht sinh trong qu trnh hot ng kinh doanh thng thng ca doanh nghip v cc chi ph khc. 37. Chi ph sn xut, kinh doanh pht sinh trong qu trnh hot ng kinh doanh thng thng ca doanh nghip, nh: gi vn hng bn, chi ph bn hng, chi ph qun l doanh nghip, chi ph li tin vay, v nhng chi ph lin quan n hot ng cho cc bn khc s dng ti sn sinh ra li tc, tin bn quyn,... Nhng chi ph ny pht sinh di dng tin v cc khon tng ng tin, hng tn kho, khu hao my mc, thit b. 38. Chi ph khc bao gm cc chi ph ngoi cc chi ph sn xut, kinh doanh pht sinh trong qu trnh hot ng kinh doanh thng thng ca doanh nghip, nh: chi ph v thanh l, nhng bn ti sn c nh, cc khon tin b khch hng pht do vi phm hp ng,... GHI NHN CC YU T CA BO CO TI CHNH 39. Bo co ti chnh phi ghi nhn cc yu t v tnh hnh ti chnh v tnh hnh kinh doanh ca doanh nghip; trong cc yu t phi c ghi nhn theo tng khon mc. Mt khon mc c ghi nhn trong bo co ti chnh khi tho mn c hai tiu chun: a/ Chc chn thu c li ch kinh t hoc lm gim li ch kinh t trong tng lai; b/ Khon mc c gi tr v xc nh c gi tr mt cch ng tin cy. Ghi nhn ti sn 40. Ti sn c ghi nhn trong Bng cn i k ton khi doanh nghip c kh nng chc chn thu c li ch kinh t trong tng lai v gi tr ca ti sn c xc nh mt cch ng tin cy. 41. Ti sn khng c ghi nhn trong Bng cn i k ton khi cc chi ph b ra khng chc chn s mang li li ch kinh t trong tng lai cho doanh nghip th cc chi ph c ghi nhn ngay vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh khi pht sinh. Ghi nhn n phi tr 42. N phi tr c ghi nhn trong Bng cn i k ton khi c iu kin chc chn l doanh nghip s phi dng mt lng tin chi ra trang tri cho nhng ngha v hin ti m doanh nghip phi thanh ton, v khon n phi tr phi xc nh c mt cch ng tin cy. Ghi nhn doanh thu v thu nhp khc 43. Doanh thu v thu nhp khc c ghi nhn trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh khi thu c li ch kinh t trong tng lai c lin quan ti s gia tng v ti sn hoc gim bt n phi tr v gi tr gia tng phi xc nh c mt cch ng tin cy. Ghi nhn chi ph 44. Chi ph sn xut, kinh doanh v chi ph khc c ghi nhn trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh khi cc khon chi ph ny lm gim bt li ch kinh t trong tng lai c lin quan n vic gim bt ti sn hoc tng n phi tr v chi ph ny phi xc nh c mt cch ng tin cy. 45. Cc chi ph c ghi nhn trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh phi tun th nguyn tc ph hp gia doanh thu v chi ph. 46. Khi li ch kinh t d kin thu c trong nhiu k k ton c lin quan n doanh thu v thu nhp khc c xc nh mt cch gin tip th cc chi ph lin quan c ghi nhn trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh trn c s phn b theo h thng hoc theo t l.

47. Mt khon chi ph c ghi nhn ngay vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh trong k khi chi ph khng em li li ch kinh t trong cc k sau.
H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

Chun mc s 06 THU TI SN (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 165/2002/Q-BTC ngy 31 thng 12 nm 2002 ca B trng B Ti chnh) Quy nh chung 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v phng php k ton i vi bn thu v bn cho thu ti sn, bao gm thu ti chnh v thu hot ng, lm c s ghi s k ton v lp bo co ti chnh. 02. Chun mc ny p dng cho k ton thu ti sn, ngoi tr: a) Hp ng thu khai thc, s dng ti nguyn thin nhin nh du, kh, g, kim loi v cc khong sn khc; b) Hp ng s dng bn quyn nh phim, bng vido, nhc kch, bn quyn tc gi, bng sng ch. 03. Chun mc ny p dng cho c trng hp chuyn quyn s dng ti sn ngay c khi bn cho thu c yu cu thc hin cc dch v ch yu lin quan n iu hnh, sa cha, bo dng ti sn cho thu. Chun mc ny khng p dng cho cc hp ng dch v khng chuyn quyn s dng ti sn. 04. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau: Thu ti sn: L s tho thun gia bn cho thu v bn thu v vic bn cho thu chuyn quyn s dng ti sn cho bn thu trong mt khong thi gian nht nh c nhn tin cho thu mt ln hoc nhiu ln. Thu ti chnh: L thu ti sn m bn cho thu c s chuyn giao phn ln ri ro v li ch gn lin vi quyn s hu ti sn cho bn thu. Quyn s hu ti sn c th chuyn giao vo cui thi hn thu. Thu hot ng: L thu ti sn khng phi l thu ti chnh. Hp ng thu ti sn khng hu ngang: L hp ng thu ti sn m hai bn khng th n phng chm dt hp ng, tr cc trng hp: a) C s kin bt thng xy ra, nh: - Bn cho thu khng giao ng hn ti sn cho thu; - Bn thu khng tr tin thu theo quy nh trong hp ng thu ti sn; - Bn thu hoc bn cho thu vi phm hp ng; - Bn thu b ph sn, hoc gii th;

- Ngi bo lnh b ph sn, hoc gii th v bn cho thu khng chp thun ngh chm dt bo lnh hoc ngh ngi bo lnh khc thay th ca bn thu; - Ti sn cho thu b mt, hoc h hng khng th sa cha phc hi c. b) c s ng ca bn cho thu; c) Nu 2 bn tho thun mt hp ng mi v thu chnh ti sn hoc ti sn tng t; d) Bn thu thanh ton thm mt khon tin ngay ti thi im khi u thu ti sn. Thi im khi u thu ti sn: L ngy xy ra trc ca mt trong hai (2) ngy: Ngy quyn s dng ti sn c chuyn giao cho bn thu v ngy tin thu bt u c tnh theo cc iu khon quy nh trong hp ng. Thi hn thu ti sn: L khong thi gian ca hp ng thu ti sn khng hu ngang cng (+) vi khong thi gian bn thu c gia hn thu ti sn ghi trong hp ng, phi tr thm hoc khng phi tr thm chi ph nu quyn gia hn ny xc nh c tng i chc chn ngay ti thi im khi u thu ti sn. Khon thanh ton tin thu ti thiu: a) i vi bn thu: L khon thanh ton m bn thu phi tr cho bn cho thu v vic thu ti sn theo thi hn trong hp ng (Khng bao gm cc khon chi ph dch v v thu do bn cho thu tr m bn thu phi hon li v tin thu pht sinh thm), km theo bt c gi tr no c bn thu hoc mt bn lin quan n bn thu m bo thanh ton. b) i vi bn cho thu: L khon thanh ton m bn thu phi tr cho bn cho thu theo thi hn thu trong hp ng (Khng bao gm cc khon chi ph dch v v thu do bn cho thu tr m bn thu phi hon li v tin thu pht sinh thm) cng (+) vi gi tr cn li ca ti sn cho thu c m bo thanh ton bi: - Bn thu; - Mt bn lin quan n bn thu; hoc - Mt bn th ba c lp c kh nng ti chnh. c) Trng hp trong hp ng thu bao gm iu khon bn thu c quyn mua li ti sn thu vi gi thp hn gi tr hp l vo ngy mua th khon thanh ton tin thu ti thiu (i vi c bn cho thu v bn i thu) bao gm tin thu ti thiu ghi trong hp ng theo thi hn thu v khon thanh ton cn thit cho vic mua ti sn . Gi tr hp l: L gi tr ti sn c th c trao i hoc gi tr mt khon n c thanh ton mt cch t nguyn gia cc bn c y hiu bit trong s trao i ngang gi. Gi tr cn li ca ti sn cho thu: L gi tr c tnh thi im khi u thu ti sn m bn cho thu d tnh s thu c t ti sn cho thu vo lc kt thc hp ng cho thu. Gi tr cn li ca ti sn thu c m bo: a) i vi bn thu: L phn gi tr cn li ca ti sn thu c bn thu hoc bn lin quan vi bn thu m bo thanh ton cho bn cho thu (Gi tr m bo l s tin bn thu phi tr cao nht trong bt c trng hp no). b) i vi bn cho thu: L phn gi tr cn li ca ti sn thu c bn thu hoc bn th ba c kh nng ti chnh khng lin quan vi bn cho thu, m bo thanh ton.

Gi tr cn li ca ti sn thu khng c m bo: L phn gi tr cn li ca ti sn thu c xc nh bi bn cho thu khng c bn thu hoc bn lin quan n bn thu m bo thanh ton hoc ch c mt bn lin quan vi bn cho thu, m bo thanh ton. Thi gian s dng kinh t: L khong thi gian m ti sn c c tnh s dng mt cch hu ch hoc s lng sn phm hay n v tng ng c th thu c t ti sn cho thu do mt hoc nhiu ngi s dng ti sn. Thi gian s dng hu ch: L khong thi gian s dng kinh t cn li ca ti sn thu k t thi im bt u thu, khng gii hn theo thi hn hp ng thu. u t gp trong hp ng thu ti chnh: L tng khon thanh ton tin thu ti thiu theo hp ng thu ti chnh (i vi bn cho thu) cng (+) gi tr cn li ca ti sn thu khng c m bo. Doanh thu ti chnh cha thc hin: L s chnh lch gia tng khon thanh ton tin thu ti thiu cng (+) gi tr cn li khng c m bo tr (-) gi tr hin ti ca cc khon trn tnh theo t l li sut ngm nh trong hp ng thu ti chnh. u t thun trong hp ng thu ti chnh: L s chnh lch gia u t gp trong hp ng thu ti chnh v doanh thu ti chnh cha thc hin. Li sut ngm nh trong hp ng thu ti chnh: L t l chit khu ti thi im khi u thu ti sn, tnh gi tr hin ti ca khon thanh ton tin thu ti thiu v gi tr hin ti ca gi tr cn li khng c m bo cho tng ca chng ng bng gi tr hp l ca ti sn thu. Li sut bin i vay: L li sut m bn thu s phi tr cho mt hp ng thu ti chnh tng t hoc l li sut ti thi im khi u thu ti sn m bn thu s phi tr vay mt khon cn thit cho vic mua ti sn vi mt thi hn v vi mt m bo tng t. Tin thu c th pht sinh thm: L mt phn ca khon thanh ton tin thu, nhng khng c nh v c xc nh da trn mt yu t no ngoi yu t thi gian, v d: phn trm (%) trn doanh thu, s lng s dng, ch s gi, li sut th trng. 05. Hp ng thu ti sn bao gm cc quy nh cho php bn thu c mua ti sn khi thc hin y cc iu kin tho thun trong hp ng gi l hp ng thu mua. Ni dung chun mc PHN LOI THU TI SN 06. Phn loi thu ti sn p dng trong chun mc ny c cn c vo mc chuyn giao cc ri ro v li ch gn lin vi quyn s hu ti sn thu t bn cho thu cho bn thu. Ri ro bao gm kh nng thit hi t vic khng tn dng ht nng lc sn xut hoc lc hu v k thut v s bin ng bt li v tnh hnh kinh t nh hng n kh nng thu hi vn. Li ch l khon li nhun c tnh t hot ng ca ti sn thu trong khong thi gian s dng kinh t ca ti sn v thu nhp c tnh t s gia tng gi tr ti sn hoc gi tr thanh l c th thu hi c. 07. Thu ti sn c phn loi l thu ti chnh nu ni dung hp ng thu ti sn th hin vic chuyn giao phn ln ri ro v li ch gn lin quyn s hu ti sn. Thu ti sn c phn loi l thu hot ng nu ni dung ca hp ng thu ti sn khng c s chuyn giao phn ln ri ro v li ch gn lin vi quyn s hu ti sn. 08. Bn cho thu v bn thu phi xc nh thu ti sn l thu ti chnh hay thu hot ng ngay ti thi im khi u thu ti sn.

09. Vic phn loi thu ti sn l thu ti chnh hay thu hot ng phi cn c vo bn cht cc iu khon ghi trong hp ng. V d cc trng hp thng dn n hp ng thu ti chnh l: a) Bn cho thu chuyn giao quyn s hu ti sn cho bn thu khi ht thi hn thu; b) Ti thi im khi u thu ti sn, bn thu c quyn la chn mua li ti sn thu vi mc gi c tnh thp hn gi tr hp l vo cui thi hn thu. c) Thi hn thu ti sn chim phn ln thi gian s dng kinh t ca ti sn cho d khng c s chuyn giao quyn s hu; d) Ti thi im khi u thu ti sn, gi tr hin ti ca khon thanh ton tin thu ti thiu chim phn ln gi tr hp l ca ti sn thu; ) Ti sn thu thuc loi chuyn dng m ch c bn thu c kh nng s dng khng cn c s thay i, sa cha ln no. 10. Hp ng thu ti sn cng c coi l hp ng thu ti chnh nu hp ng tho mn t nht mt trong ba (3) trng hp sau: a) Nu bn thu hu hp ng v n b tn tht pht sinh lin quan n vic hu hp ng cho bn cho thu; b) Thu nhp hoc tn tht do s thay i gi tr hp l ca gi tr cn li ca ti sn thu gn vi bn thu; c) Bn thu c kh nng tip tc thu li ti sn sau khi ht hn hp ng thu vi tin thu thp hn gi thu th trng. 11. Phn loi thu ti sn c thc hin ti thi im khi u thu. Bt c ti thi im no hai bn tho thun thay i cc iu khon ca hp ng (tr gia hn hp ng) dn n s thay i cch phn loi thu ti sn theo cc tiu chun t on 06 n on 10 ti thi im khi u thu ti sn, th cc iu khon mi thay i ny c p dng cho sut thi gian hp ng. Tuy nhin, thay i v c tnh (v d, thay i c tnh thi gian s dng kinh t hoc gi tr cn li ca ti sn thu) hoc thay i kh nng thanh ton ca bn thu, khng dn n s phn loi mi v thu ti sn. 12. Thu ti sn l quyn s dng t v nh c phn loi l thu hot ng hoc thu ti chnh. Tuy nhin t thng c thi gian s dng kinh t v hn v quyn s hu s khng chuyn giao cho bn thu khi ht thi hn thu, bn thu khng nhn phn ln ri ro v li ch gn lin vi quyn s hu t do thu ti sn l quyn s dng t thng c phn loi l thu hot ng. S tin thu ti sn l quyn s dng t c phn b dn cho sut thi gian thu. GHI NHN THU TI SN TRONG BO CO TI CHNH CA BN THU THU TI CHNH 13. Bn thu ghi nhn ti sn thu ti chnh l ti sn v n phi tr trn Bng cn i k ton vi cng mt gi tr bng vi gi tr hp l ca ti sn thu ti thi im khi u thu ti sn. Nu gi tr hp l ca ti sn thu cao hn gi tr hin ti ca khon thanh ton tin thu ti thiu cho vic thu ti sn th ghi theo gi tr hin ti ca khon thanh ton tin thu ti thiu. T l chit khu tnh gi tr hin ti ca khon thanh ton tin thu ti thiu cho vic thu ti sn l li sut ngm nh trong hp ng thu ti sn hoc li sut ghi trong hp ng. Trng hp khng th xc nh c li sut ngm nh trong hp ng thu th s dng li sut bin i vay ca bn thu ti sn tnh gi tr hin ti ca khon thanh ton tin thu ti thiu. 14. Khi trnh by cc khon n phi tr v thu ti chnh trong bo co ti chnh, phi phn bit n ngn hn v n di hn.

15. Chi ph trc tip pht sinh ban u lin quan n hot ng thu ti chnh, nh chi ph m phn k hp ng c ghi nhn vo nguyn gi ti sn i thu. 16. Khon thanh ton tin thu ti sn thu ti chnh phi c chia ra thnh chi ph ti chnh v khon phi tr n gc. Chi ph ti chnh phi c tnh theo tng k k ton trong sut thi hn thu theo t l li sut nh k c nh trn s d n cn li cho mi k k ton. 17. Thu ti chnh s pht sinh chi ph khu hao ti sn v chi ph ti chnh cho mi k k ton. Chnh sch khu hao ti sn thu phi nht qun vi chnh sch khu hao ti sn cng loi thuc s hu ca doanh nghip i thu. Nu khng chc chn l bn thu s c quyn s hu ti sn khi ht hn hp ng thu th ti sn thu s c khu hao theo thi gian ngn hn gia thi hn thu hoc thi gian s dng hu ch ca n. 18. Khi trnh by ti sn thu trong bo co ti chnh phi tun th cc quy nh ca Chun mc k ton "TSC hu hnh". THU HOT NG 19. Cc khon thanh ton tin thu hot ng (Khng bao gm chi ph dch v, bo him v bo dng) phi c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh theo phng php ng thng cho sut thi hn thu ti sn, khng ph thuc vo phng thc thanh ton, tr khi p dng phng php tnh khc hp l hn. GHI NHN THU TI SN TRONG BO CO TI CHNH CA BN CHO THU THU TI CHNH 20. Bn cho thu phi ghi nhn gi tr ti sn cho thu ti chnh l khon phi thu trn Bng cn i k ton bng gi tr u t thun trong hp ng cho thu ti chnh. 21. i vi thu ti chnh phn ln ri ro v li ch kinh t gn lin vi quyn s hu ti sn c chuyn giao cho bn thu, v vy cc khon phi thu v cho thu ti chnh phi c ghi nhn l khon phi thu vn gc v doanh thu ti chnh t khon u t v dch v ca bn cho thu. 22. Vic ghi nhn doanh thu ti chnh phi da trn c s li sut nh k c nh trn tng s d u t thun cho thu ti chnh. 23. Bn cho thu phn b doanh thu ti chnh trong sut thi gian cho thu da trn li sut thu nh k c nh trn s d u t thun cho thu ti chnh. Cc khon thanh ton tin thu ti chnh cho tng k k ton (Khng bao gm chi ph cung cp dch v) c tr vo u t gp lm gim i s vn gc v doanh thu ti chnh cha thc hin. 24. Cc chi ph trc tip ban u to ra doanh thu ti chnh nh tin hoa hng v chi ph php l pht sinh khi m phn k kt hp ng thng do bn cho thu chi tr v c ghi nhn ngay vo chi ph trong k khi pht sinh hoc c phn b dn vo chi ph theo thi hn cho thu ti sn ph hp vi vic ghi nhn doanh thu. THU HOT NG 25. Bn cho thu phi ghi nhn ti sn cho thu hot ng trn Bng cn i k ton theo cch phn loi ti sn ca doanh nghip. 26. Doanh thu cho thu hot ng phi c ghi nhn theo phng php ng thng trong sut thi hn cho thu, khng ph thuc vo phng thc thanh ton, tr khi p dng phng php tnh khc hp l hn. 27. Chi ph cho thu hot ng, bao gm c khu hao ti sn cho thu, c ghi nhn l chi ph trong k khi pht sinh.

28. Chi ph trc tip ban u to ra doanh thu t nghip v cho thu hot ng c ghi nhn ngay vo chi ph trong k khi pht sinh hoc phn b dn vo chi ph trong sut thi hn cho thu ph hp vi vic ghi nhn doanh thu cho thu hot ng. 29. Khu hao ti sn cho thu phi da trn mt c s nht qun vi chnh sch khu hao ca bn cho thu p dng i vi nhng ti sn tng t, v chi ph khu hao phi c tnh theo quy nh ca Chun mc k ton Ti sn c nh hu hnh v Chun mc k ton Ti sn c nh v hnh. 30. Bn cho thu l doanh nghip sn xut hay doanh nghip thng mi ghi nhn doanh thu t nghip v cho thu hot ng theo tng thi hn cho thu. GIAO DCH BN V THU LI TI SN 31. Giao dch bn v thu li ti sn c thc hin khi ti sn c bn v c chnh ngi bn thu li. Phng php k ton p dng cho cc giao dch bn v thu li ti sn tu thuc theo loi thu ti sn. 32. Nu bn v thu li ti sn l thu ti chnh, khon chnh lch gia thu nhp bn vi gi tr cn li ca ti sn phi phn b cho sut thi gian thu ti sn. 33. Nu thu li ti sn l thu ti chnh c ngha bn cho thu cung cp ti chnh cho bn thu, c m bo bng ti sn. Khon chnh lch gia thu nhp bn ti sn vi gi tr cn li trn s k ton khng c ghi nhn ngay l mt khon li t vic bn ti sn m phi ghi nhn l thu nhp cha thc hin v phn b cho sut thi gian thu ti sn. 34. Giao dch bn v thu li ti sn l thu hot ng c ghi nhn khi: - Nu gi bn c tha thun mc gi tr hp l th cc khon l hoc li phi c ghi nhn ngay trong k pht sinh; - Nu gi bn thp hn gi tr hp l th cc khon li hoc l cng phi c ghi nhn ngay trong k pht sinh, tr trng hp khon l c b p bng khon thu trong tng lai mt mc gi thu thp hn gi thu th trng. Trng hp ny khon l khng c ghi nhn ngay m phi phn b dn vo chi ph ph hp vi khon thanh ton tin thu trong sut thi gian m ti sn c d kin s dng; - Nu gi bn cao hn gi tr hp l th khon chnh lch cao hn gi tr hp l phi c phn b dn vo thu nhp ph hp vi khon thanh ton tin thu trong sut thi gian m ti sn c d kin s dng. 35. Nu thu li ti sn l thu hot ng, tin thu v gi bn c tha thun mc gi tr hp l, tc l thc hin mt nghip v bn hng thng thng th cc khon li hay l c hch ton ngay trong k pht sinh. 36. i vi thu hot ng, nu gi tr hp l ti thi im bn v thu li ti sn thp hn gi tr cn li ca ti sn, khon l bng s chnh lch gia gi tr cn li v gi tr hp l phi c ghi nhn ngay trong k pht sinh. 37. Cc yu cu trnh by bo co ti chnh ca bn thu v bn cho thu cc nghip v bn v thu li ti sn phi ging nhau. Trng hp trong tho thun thu ti sn c quy nh c bit th cng phi trnh by trn bo co ti chnh. TRNH BY BO CO TI CHNH i vi bn thu 38. Bn thu ti sn phi trnh by cc thng tin v thu ti chnh, sau:

a) Gi tr cn li ca ti sn thu ti ngy lp bo co ti chnh; b) Tin thu pht sinh thm c ghi nhn l chi ph trong k; c) Cn c xc nh tin thu pht sinh thm; d) iu khon gia hn thu hoc quyn c mua ti sn. 39. Bn thu ti sn phi trnh by cc thng tin v thu hot ng, sau: a) Tng s tin thu ti thiu trong tng lai cho hp ng thu hot ng khng hu ngang theo cc thi hn: - T mt (1) nm tr xung; - Trn mt (1) nm n nm (5) nm; - Trn nm (5) nm. b) Cn c xc nh chi ph thu ti sn pht sinh thm; i vi bn cho thu 40. Bn cho thu ti sn phi trnh by cc thng tin v cho thu ti chnh, sau: a) Bng i chiu gia tng u t gp cho thu ti sn v gi tr hin ti ca khon thanh ton tin thu ti thiu cho vic thu ti sn phi thu vo ngy lp Bo co ti chnh ca k bo co theo cc thi hn: - T mt (1) nm tr xung; - Trn mt (1) nm n nm (5) nm; - Trn nm (5) nm. b) Doanh thu cho thu ti chnh cha thc hin; c) Gi tr cn li ca ti sn thu khng c m bo theo tnh ton ca bn cho thu; d) D phng lu k cho cc khon phi thu kh i v khon thanh ton tin thu ti thiu; ) Tin thu pht sinh thm c ghi nhn l doanh thu trong k. 41. Bn cho thu ti sn phi trnh by cc thng tin v cho thu hot ng, sau: a) Khon thanh ton tin thu ti thiu trong tng lai ca cc hp ng thu hot ng khng hu ngang theo cc thi hn: - T mt (1) nm tr xung; - Trn mt (1) nm n nm (5) nm;

H THNG CHUN MC K TONl doanh thu trong k; b) Tng s tin thu pht sinh thm c ghi nhn VIT NAM

- Trn nm (5) nm.

Chun mc s 10 NH HNG CA VIC THAY I T GI HI OI (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 165/2002/Q-BTC ngy 31 thng 12 nm 2002 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v phng php k ton nhng nh hng do thay i t gi hi oi trong trng hp doanh nghip c cc giao dch bng ngoi t hoc c cc hot ng nc ngoi. Cc giao dch bng ngoi t v cc bo co ti chnh ca cc hot ng nc ngoi phi c chuyn sang n v tin t k ton ca doanh nghip, bao gm: Ghi nhn ban u v bo co ti ngy lp Bng cn i k ton; Ghi nhn chnh lch t gi hi oi; Chuyn i bo co ti chnh ca cc hot ng nc ngoi lm c s ghi s k ton, lp v trnh by bo co ti chnh. 02. Chun mc ny p dng cho vic: (a) K ton cc giao dch bng ngoi t; (b) Chuyn i bo co ti chnh ca hot ng nc ngoi khi hp nht cc bo co ny vo bo co ti chnh ca doanh nghip bng phng php hp nht hoc phng php vn ch s hu. 03. Cc doanh nghip phi s dng ng Vit Nam lm n v tin t k ton, tr trng hp c php s dng mt n v tin t thng dng khc. 04. Chun mc ny khng quy nh vic chuyn i bo co ti chnh ca mt doanh nghip t n v tin t k ton sang mt n v tin t khc thun tin cho ngi s dng quen thuc vi n v tin t c chuyn i hoc cho cc mc ch tng t. 05. Chun mc ny khng cp n vic trnh by cc lung tin pht sinh t cc giao dch bng ngoi t v t vic chuyn i cc lung tin ca mt hot ng nc ngoi trong bo co lu chuyn tin t (Quy nh ti Chun mc "Bo co lu chuyn tin t"). 06. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau: Hot ng nc ngoi: L cc chi nhnh, cng ty con, cng ty lin kt, cng ty lin doanh, hp tc kinh doanh, hot ng lin kt kinh doanh ca doanh nghip lp bo co m hot ng ca cc n v ny c thc hin mt nc khc ngoi Vit Nam. C s nc ngoi: L mt hot ng nc ngoi, m cc hot ng ca n l mt phn c lp i vi doanh nghip lp bo co. n v tin t k ton: L n v tin t c s dng chnh thc trong vic ghi s k ton v lp bo co ti chnh. Ngoi t: L n v tin t khc vi n v tin t k ton ca mt doanh nghip. T gi hi oi: L t gi trao i gia hai +. Chnh lch t gi hi oi: L chnh lch pht sinh t vic trao i thc t hoc quy i ca cng mt s lng ngoi t sang n v tin t k ton theo cc t gi hi oi khc nhau. T gi hi oi cui k: L t gi hi oi s dng ti ngy lp Bng Cn i k ton. u t thun ti mt c s nc ngoi: L phn vn ca doanh nghip bo co trong tng ti sn thun ca c s nc ngoi .

Cc khon mc tin t: L tin v cc khon tng ng tin hin c, cc khon phi thu, hoc n phi tr bng mt lng tin c nh hoc c th xc nh c. Cc khon mc phi tin t: L cc khon mc khng phi l cc khon mc tin t. Gi tr hp l: L gi tr ti sn c th c trao i hoc gi tr mt khon n c thanh ton mt cch t nguyn gia cc bn c y hiu bit trong s trao i ngang gi. NI DUNG CHUN MC CC GIAO DCH BNG NGOI T Ghi nhn ban u 07. Mt giao dch bng ngoi t l giao dch c xc nh bng ngoi t hoc yu cu thanh ton bng ngoi t, bao gm cc giao dch pht sinh khi mt doanh nghip: (a) Mua hoc bn sn phm, hng ha, dch v m gi c c xc nh bng ngoi t; (b) Vay hoc cho vay cc khon tin m s phi tr hoc phi thu c xc nh bng ngoi t; (c) Tr thnh mt i tc (mt bn) ca mt hp ng ngoi hi cha c thc hin; (d) Mua hoc thanh l cc ti sn; pht sinh hoc thanh ton cc khon n xc nh bng ngoi t; (e) Dng mt loi tin t ny mua, bn hoc i ly mt loi tin t khc. 08. Mt giao dch bng ngoi t phi c hch ton v ghi nhn ban u theo n v tin t k ton bng vic p dng t gi hi oi gia n v tin t k ton v ngoi t ti ngy giao dch. 09. T gi hi oi ti ngy giao dch c coi l t gi giao ngay. Doanh nghip c th s dng t gi xp x vi t gi hi oi thc t ti ngy giao dch. V d t gi trung bnh tun hoc thng c th c s dng cho tt c cc giao dch pht sinh ca mi loi ngoi t trong tun, thng . Nu t gi hi oi giao ng mnh th doanh nghip khng c s dng t gi trung bnh cho vic k ton ca tun hoc thng k ton . Bo co ti ngy lp Bng cn i k ton 10. Ti ngy lp Bng cn i k ton: (a) Cc khon mc tin t c gc ngoi t phi c bo co theo t gi hi oi cui k; (b) Cc khon mc phi tin t c gc ngoi t phi c bo co theo t gi hi oi ti ngy giao dch; (c) Cc khon mc phi tin t c xc nh theo gi tr hp l bng ngoi t phi c bo co theo t gi hi oi ti ngy xc nh gi tr hp l. 11. Gi tr ghi s ca mt khon mc c xc nh ph hp vi cc chun mc k ton c lin quan. V d hng tn kho c xc nh theo gi gc, ti sn c nh c xc nh theo nguyn gi cho d gi tr ghi s c xc nh trn c s gi gc, nguyn gi hay gi tr hp l, gi tr ghi s c xc nh ca cc khon mc c gc ngoi t sau s c bo co theo n v tin t k ton ph hp vi quy nh ca chun mc ny. Ghi nhn chnh lch t gi hi oi 12. Chnh lch t gi hi oi pht sinh khi thanh ton cc khon mc tin t c gc ngoi t hoc trong vic bo co cc khon mc tin t c gc ngoi t ca mt doanh nghip theo cc t gi

hi oi khc vi t gi hi oi c ghi nhn ban u, hoc c bo co trong bo co ti chnh trc, c x l nh sau: (a) Trong giai on u t xy dng hnh thnh ti sn c nh ca doanh nghip mi thnh lp, chnh lch t gi hi oi pht sinh khi thanh ton cc khon mc tin t c gc ngoi t thc hin u t xy dng v chnh lch t gi hi oi pht sinh khi nh gi li cc khon mc tin t c gc ngoi t cui nm ti chnh c phn nh lu k, ring bit trn Bng Cn i k ton. Khi TSC hon thnh u t xy dng a vo s dng th chnh lch t gi hi oi pht sinh trong giai on u t xy dng c phn b dn vo thu nhp hoc chi ph sn xut, kinh doanh trong thi gian ti a l 5 nm. (b) Trong giai on sn xut, kinh doanh, k c vic u t xy dng hnh thnh ti sn c nh ca doanh nghip ang hot ng, chnh lch t gi hi oi pht sinh khi thanh ton cc khon mc tin t c gc ngoi t v nh gi li cc khon mc tin t c gc ngoi t cui nm ti chnh s c ghi nhn l thu nhp, hoc chi ph trong nm ti chnh, ngoi tr chnh lch t gi hi oi quy nh trong on 12c, 14, 16. (c) i vi doanh nghip s dng cng c ti chnh d phng ri ro hi oi th cc khon vay, n phi tr c gc ngoi t c hch ton theo t gi thc t ti thi im pht sinh. Doanh nghip khng c nh gi li cc khon vay, n phi tr c gc ngoi t s dng cng c ti chnh d phng ri ro hi oi. 13. Chnh lch t gi hi oi pht sinh c ghi nhn khi c s thay i t gi hi oi gia ngy giao dch v ngy thanh ton ca mi khon mc tin t c gc ngoi t. Khi giao dch pht sinh v c thanh ton trong cng k k ton, cc khon chnh lch t gi hi oi c hch ton trong k . Nu giao dch c thanh ton cc k k ton sau, chnh lch t gi hi oi c tnh theo s thay i ca t gi hi oi trong tng k cho n k giao dch c thanh ton. u t thun vo c s nc ngoi 14. Chnh lch t gi hi oi pht sinh t cc khon mc tin t c gc ngoi t v bn cht thuc phn vn u t thun ca doanh nghip bo co ti mt c s nc ngoi th c phn loi nh l vn ch s hu trong bo co ti chnh ca doanh nghip cho n khi thanh l khon u t ny. Ti thi im cc khon chnh lch t gi hi oi ny s c hch ton l thu nhp hoc chi ph ph hp vi on 30. 15. Mt doanh nghip c th c cc khon mc tin t phi thu hoc phi tr i vi c s nc ngoi. Mt khon mc m vic thanh ton khng c xc nh hoc c th khng xy ra trong mt khong thi gian c th on trc trong tng lai, v bn cht, lm tng ln hoc gim i khon u t thun ca doanh nghip c s nc ngoi . Cc khon mc tin t ny c th bao gm cc khon phi thu di hn hoc cc khon vay nhng khng bao gm cc khon phi thu thng mi v cc khon phi tr thng mi. 16. Cc khon chnh lch t gi hi oi pht sinh t cc khon n phi tr c gc ngoi t c hch ton nh mt khon hn ch ri ro cho khon u t thun ca doanh nghip ti mt c s nc ngoi s c phn loi nh l vn ch s hu trn bo co ti chnh ca doanh nghip cho n khi thanh l khon u t thun. Ti thi im cc khon chnh lch t gi hi oi ny s c hch ton l thu nhp hoc chi ph ph hp vi on 30. BO CO TI CHNH CA CC HOT NG NC NGOI Phn loi hot ng nc ngoi 17. Phng php chuyn i cc bo co ti chnh ca hot ng nc ngoi ty theo mc ph thuc v ti chnh v hot ng vi doanh nghip bo co. Vi mc ch ny, cc hot ng nc ngoi c chia thnh hai loi: hot ng nc ngoi khng th tch ri vi hot ng ca doanh nghip bo co v c s nc ngoi.

18. Hot ng nc ngoi khng th tch ri vi hot ng ca doanh nghip bo co thc hin hot ng kinh doanh ca mnh nh mt b phn ca doanh nghip bo co. V d, hot ng bn hng nhp khu t doanh nghip nc ngoi v chuyn s tin thu c v doanh nghip bo co. Trong trng hp ny, s thay i t gi hi oi gia ng tin bo co v ng tin ca nc c hot ng nc ngoi, s nh hng trc tip n lu chuyn tin t t hot ng ca doanh nghip bo co. Do , s thay i t gi hi oi nh hng n tng khon mc tin t ca hot ng nc ngoi hn l khon u t thun ca doanh nghip bo co trong hot ng . 19. C s nc ngoi l n v hot ng kinh doanh c lp, c t cch php nhn nc s ti, s dng ng tin ca nc s ti lm n v tin t k ton. C s ny c th cng tham gia vo cc giao dch bng ngoi t, bao gm c giao dch bng ng tin bo co. Khi c mt s thay i t gi hi oi gia ng tin bo co v ng tin ca nc s ti, ch c nh hng nh hoc khng nh hng trc tip n hin ti v tng lai ca cc lung tin t cc hot ng ca c s nc ngoi cng nh doanh nghip bo co. Thay i t gi hi oi nh hng n khon u t rng ca doanh nghip bo co hn l i vi cc khon mc tin t v phi tin t ring l ca c s nc ngoi. 20. Nhng c im nhn bit mt c s nc ngoi: (a) Cc hot ng nc ngoi c tin hnh vi mc c lp cao vi doanh nghip bo co. (b) Cc giao dch vi doanh nghip bo co chim t trng khng ln trong cc hot ng nc ngoi. (c) Cc hot ng nc ngoi t ti tr l chnh hoc t cc khon vay ti nc ngoi hn l t doanh nghip bo co. (d) Cc chi ph v lao ng, nguyn vt liu v cc b phn cu thnh khc ca sn phm hoc dch v ca hot ng nc ngoi c chi tr v thanh ton ch yu bng ng tin ca nc s ti hn l n v tin t ca doanh nghip bo co. () Doanh thu ca hot ng nc ngoi ch yu bng cc n v tin t khc vi n v tin t ca doanh nghip bo co; (e) Lu chuyn tin t ca doanh nghip bo co l bit lp vi cc hot ng hng ngy ca hot ng nc ngoi, khng b nh hng trc tip bi cc hot ng ca hot ng nc ngoi. Phn loi hp l tng hot ng nc ngoi c th da trn cc c im phn bit nu trn. Trong mt s trng hp, phn loi mt hot ng nc ngoi l mt c s nc ngoi hay l mt hot ng nc ngoi khng th tch ri vi doanh nghip bo co c th khng r rng, do cn phi nh gi phn loi hp l. Hot ng nc ngoi khng th tch ri vi hot ng ca doanh nghip bo co 21. Cc bo co ti chnh ca hot ng nc ngoi khng th tch ri vi hot ng ca doanh nghip bo co s c chuyn i theo cc quy nh t on 7 n on 16 nh l hot ng ca chnh doanh nghip bo co. 22. Tng khon mc trong bo co ti chnh ca hot ng nc ngoi c chuyn i nh giao dch ca hot ng nc ngoi c thc hic bi doanh nghip bo co. Nguyn gi v khu hao ti sn c nh c quy i theo t gi ti ngy mua ti sn. Nu ti sn tnh theo gi tr hp l th s dng t gi ti ngy xc nh gi tr hp l. Tr gi hng tn kho c quy i theo t gi ti thi im xc nh tr gi hng tn kho. Khon c th thu hi hoc gi tr c th thc hin ca mt ti sn c chuyn i theo t gi thc t ti thi im cc khon ny c xc nh. 23. Trn thc t, mt t gi xp x vi t gi thc t ti ngy din ra hot ng giao dch thng c s dng. V d t gi trung bnh trong tun hoc thng c th c s dng cho tt c cc giao dch

bng ngoi t din ra trong thi k . Tuy nhin, nu t gi hi oi dao ng mnh, vic s dng t gi trung bnh cho mt giai on l khng th p dng c. C s nc ngoi 24. Khi chuyn i bo co ti chnh ca c s nc ngoi tng hp vo bo co ti chnh ca doanh nghip bo co phi tun theo nhng quy nh sau: a) Ti sn v n phi tr (c khon mc tin t v phi tin t) ca c s nc ngoi c quy i theo t gi cui k; b) Cc khon mc v doanh thu, thu nhp khc v chi ph ca c s nc ngoi c quy i theo t gi ti ngy giao dch. Trng hp bo co ca c s nc ngoi c bo co bng ng tin ca mt nn kinh t siu lm pht th doanh thu, thu nhp khc v chi ph c quy i theo t gi cui k; c) Tt c cc khon chnh lch hi oi khi chuyn i bo co ti chnh ca c s nc ngoi tng hp vo bo co ti chnh ca doanh nghip bo co phi c phn loi nh l vn ch s hu ca doanh nghip bo co cho n khi thanh l khon u t thun . 25. Trng hp t gi trung bnh xp x t gi thc t th t gi trung bnh c s dng chuyn i cc khon mc doanh thu, thu nhp khc v chi ph ca c s nc ngoi. 26. Cc trng hp pht sinh chnh lch t gi hi oi khi chuyn i bo co ti chnh ca c s nc ngoi: a) Chuyn i cc khon mc doanh thu, thu nhp khc v chi ph theo t gi hi oi ti ngy giao dch, cc ti sn v cc khon n phi tr theo t gi hi oi cui k; b) Chuyn i khon u t thun u k ti c s nc ngoi theo mt t gi hi oi khc vi t gi hi oi c phn nh k trc; c) Cc khon thay i khc lin quan n vn ch s hu ti c s nc ngoi. Nhng khon chnh lch t gi hi oi ny khng c ghi nhn l thu nhp hoc chi ph trong k. Nhng khon thay i t gi ny thng c t nh hng hoc nh hng khng trc tip n cc lung tin t hot ng hin ti v trong tng lai ca c s nc ngoi cng nh ca doanh nghip bo co. Khi mt c s nc ngoi c hp nht nhng khng phi l s hu ton b th khon chnh lch t gi hi oi ly k pht sinh t vic chuyn i v gn lin vi phn u t vo c s nc ngoi ca c ng thiu s phi c phn b v c bo co nh l mt phn s hu ca c ng thiu s ti c s nc ngoi trong Bng cn i k ton hp nht. 27. Mi gi tr li th thng mi pht sinh khi mua c s nc ngoi v mi s iu chnh gi tr hp l v gi tr ghi s ca ti sn v n phi tr pht sinh trong qu trnh mua c s nc ngoi u c x l nh l: a) Ti sn v n phi tr ca c s nc ngoi c chuyn i theo t gi cui k nh quy nh ti on 23. b) Ti sn v n phi tr ca doanh nghip bo co c th hin bng ngoi t bo co, hoc l khon mc phi tin t, c bo co theo t gi ti ngy giao dch nh quy nh ti on 10(b). 28. Vic hp nht bo co ti chnh ca c s nc ngoi vo bo co ti chnh ca doanh nghip bo co phi tun theo cc th tc hp nht thng thng, nh loi b cc s d trong tp on v cc nghip v vi cc cng ty trong tp on ca mt cng ty con (Xem Chun mc k ton "Bo co ti chnh hp nht v k ton khon vn gp vo cc cng ty con" v Chun mc k ton "Thng tin ti chnh v cc khon vn gp lin doanh"). Tuy nhin, mt khon chnh lch t gi hi oi pht sinh trong mt khon mc tin t trong tp on d l ngn hn hay di hn cng khng th loi tr vo khon tng ng trong s d khc trong tp on bi v khon mc tin t ny th hin

mt s cam kt chuyn i mt ngoi t thnh mt ngoi t khc v a n li hoc l cho doanh nghip bo co do thay i t gi hi oi. V vy, trong bo co ti chnh hp nht ca doanh nghip bo co, chnh lch t gi hi oi c hch ton l thu nhp hoc chi ph, hoc nu n pht sinh t cc trng hp nh trnh by on 14 v 16 th s c phn loi nh l vn ch s hu cho n khi thanh l khon u t thun. 29. Ngy lp bo co ti chnh ca c s nc ngoi phi ph hp vi ngy lp bo co ti chnh ca doanh nghip bo co. Trng hp khng th lp c bo co ti chnh cng ngy th cho php tng hp bo co ti chnh c ngy khc bit khng qu 3 thng. Trng hp ny, ti sn v n phi tr ca c s nc ngoi c chuyn i theo t gi ti ngy lp Bng cn i k ton ca c s nc ngoi. Khi c s thay i ln v t gi hi oi gia ngy lp bo co ti chnh ca c s nc ngoi so vi ngy lp bo co ti chnh ca doanh nghip bo co th phi c s iu chnh thch hp t ngy cho n ngy lp Bng cn i k ton ca doanh nghip bo co theo Chun mc k ton "Bo co ti chnh hp nht v k ton khon vn gp vo cc cng ty con" v Chun mc k ton "Thng tin ti chnh v cc khon vn gp lin doanh". Thanh l c s nc ngoi 30. Khi thanh l c s nc ngoi, khon chnh lch t gi hi oi ly k b hon li (theo quy nh ti on 24.c) v lin quan n c s nc ngoi s c ghi nhn l thu nhp hoc chi ph cng vi k m li hoc l v vic thanh l c ghi nhn. 31. Mt doanh nghip c th thanh l khon u t ti mt c s nc ngoi thng qua bn, pht mi, thanh ton li vn c phn hoc t b tt c hoc mt phn vn c s . Thanh ton c tc l mt hnh thc thanh l ch khi n l mt s thu hi khon u t. Trng hp thanh l tng phn, ch c chnh lch t gi hi oi ly k lin quan n phn vn s hu c tnh vo li hoc l. Mt s ghi gim gi tr k ton ca c s nc ngoi khng to nn thanh l tng phn. Trng hp ny, khng c phn li hoc l no v chnh lch t gi hi oi hon li c ghi nhn vo thi im ghi gim. S thay i trong vic phn loi hot ng nc ngoi 32. Khi c s thay i trong vic phn loi hot ng nc ngoi, cc quy nh chuyn i bo co ti chnh ca hot ng nc ngoi c p dng k t ngy thay i phn loi . 33. Vic phn loi hot ng nc ngoi c th thay i khi c s thay i mc ph thuc v ti chnh v hot ng vi doanh nghip bo co. Khi hot ng nc ngoi l mt b phn khng th tch ri vi hot ng ca doanh nghip bo co c phn loi li nh mt c s nc ngoi th chnh lch t gi hi oi pht sinh t vic chuyn i ti sn phi tin t c phn loi nh l vn ch s hu ti ngy phn loi li. Khi mt c s nc ngoi c phn loi li nh mt hot ng nc ngoi khng th tch ri vi hot ng ca doanh nghip bo co, gi tr c chuyn i ca nhng khon mc ti sn phi tin t ti ngy chuyn i c coi nh l gi gc ca chng trong k thay i v cc k tip theo. Chnh lch t gi hi oi hon li khng c ghi nhn l thu nhp hoc chi ph cho n khi thanh l hot ng. TRNH BY BO CO TI CHNH 34. Doanh nghip phi trnh by trong bo co ti chnh: a) Khon chnh lch t gi hi oi c ghi nhn trong li hoc l thun trong k; b) Chnh lch t gi hi oi thun c phn loi nh vn ch s hu (theo on 12a, on14) v phn nh l mt phn ring bit ca vn ch s hu v phi trnh by c khon chnh lch t gi hi oi u k v cui k; 35. Khi n v tin t bo co khc vi ng tin ca nc s ti m doanh nghip ang hot ng, doanh nghip phi trnh by r l do, k c khi thay i n v tin t bo co.

36. Khi c s thay i trong vic phn loi hot ng nc ngoi c nh hng ln n doanh nghip bo co th doanh nghip phi trnh by: a) Bn cht ca s thay i trong vic phn loi; b) L do thay i; c) nh hng ca s thay i trong vic phn loi n vn ch s hu; d) Tc ng n li, l thun ca k trc c nh hng trong vic phn loi din ra u k gn nht. 37. Doanh nghip phi trnh by phng php c la chn (theo quy nh ti on 27) chuyn i cc iu chnh v gi tr li th thng mi v gi tr hp l pht sinh trong vic mua c s nc ngoi.

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

CHUN MC S 15 HP NG XY DNG (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 165/2002/Q-BTC ngy 31 thng 12 nm 2002 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v phng php k ton doanh thu v chi ph lin quan n hp ng xy dng, gm: Ni dung doanh thu v chi ph ca hp ng xy dng; ghi nhn doanh thu, chi ph ca hp ng xy dng lm c s ghi s k ton v lp bo co ti chnh. 02. Chun mc ny p dng cho k ton hp ng xy dng v lp bo co ti chnh ca cc nh thu. 03. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau: Hp ng xy dng: L hp ng bng vn bn v vic xy dng mt ti sn hoc t hp cc ti sn c lin quan cht ch hay ph thuc ln nhau v mt thit k, cng ngh, chc nng hoc cc mc ch s dng c bn ca chng. Hp ng xy dng vi gi c nh: L hp ng xy dng trong nh thu chp thun mt mc gi c nh cho ton b hp ng hoc mt n gi c nh trn mt n v sn phm hon thnh. Trong mt s trng hp khi gi c tng ln, mc gi c th thay i ph thuc vo cc iu khon ghi trong hp ng. Hp ng xy dng vi chi ph ph thm: L hp ng xy dng trong nh thu c hon li cc chi ph thc t c php thanh ton, cng (+) thm mt khon c tnh bng t l phn trm (%) trn nhng chi ph ny hoc c tnh thm mt khon ph c nh. 04. Hp ng xy dng c th c tha thun xy dng mt ti sn n l, nh: Mt chic cu, mt ta nh, mt ng ng dn du, mt con ng hoc xy dng t hp cc ti sn c lin quan cht ch hay ph thuc ln nhau v thit k, cng ngh, chc nng hay mc ch s dng c bn ca chng, nh: Mt nh my lc du, t hp nh my dt, may. 05. Trong chun mc ny, hp ng xy dng cn bao gm: (a) Hp ng dch v c lin quan trc tip n vic xy dng ti sn, nh: Hp ng t vn, thit k, kho st; Hp ng dch v qun l d n v kin trc; (b) Hp ng phc ch hay ph hy cc ti sn v khi phc mi trng sau khi ph hy cc ti sn. 06. Hp ng xy dng quy nh trong chun mc ny c phn loi thnh hp ng xy dng vi gi c nh v hp ng xy dng vi chi ph ph thm. Mt s hp ng xy dng c c im ca c hp ng vi gi c nh v hp ng vi chi ph ph thm. V d hp ng xy dng vi chi ph ph thm nhng c tha thun mc gi ti a. Trng hp ny, nh thu cn phi xem xt tt c cc iu kin quy nh trong on 23 v 24 ghi nhn doanh thu v chi ph ca hp ng xy dng. KT HP V PHN CHIA HP NG XY DNG 07. Cc yu cu ca chun mc ny thng p dng ring r cho tng hp ng xy dng. Trong mt s trng hp, chun mc ny c p dng cho nhng phn ring bit c th nhn bit c ca mt hp ng ring r hoc mt nhm cc hp ng phn nh bn cht ca hp ng hay nhm cc hp ng xy dng.

08. Mt hp ng xy dng lin quan n xy dng mt s ti sn th vic xy dng mi ti sn s c coi nh mt hp ng xy dng ring r khi tha mn ng thi ba (3) iu kin sau: (a) C thit k, d ton c xc nh ring r cho tng ti sn v mi ti sn c th hot ng c lp; (b) Mi ti sn c th c m phn ring vi tng nh thu v khch hng c th chp thun hoc t chi phn hp ng lin quan n tng ti sn; (c) C th xc nh c chi ph v doanh thu ca tng ti sn. 09. Mt nhm cc hp ng k vi mt khch hng hay vi mt s khch hng, s c coi l mt hp ng xy dng khi tha mn ng thi ba (3) iu kin sau: (a) Cc hp ng ny c m phn nh l mt hp ng trn gi; (b) Cc hp ng c mi lin h rt mt thit vi nhau n mc trn thc t chng l nhiu b phn ca mt d n c mc li gp c tnh tng ng; (c) Cc hp ng c thc hin ng thi hoc theo mt qu trnh lin tc. 10. Mt hp ng c th bao gm vic xy dng thm mt ti sn theo yu cu ca khch hng hoc hp ng c th sa i bao gm vic xy dng thm mt ti sn . Vic xy dng thm mt ti sn ch c coi l hp ng xy dng ring r khi: (a) Ti sn ny c s khc bit ln v c lp so vi cc ti sn nu trong hp ng ban u v thit k, cng ngh v chc nng; hoc (b) Gi ca hp ng xy dng ti sn ny c tha thun khng lin quan n gi c ca hp ng ban u. NI DUNG CHUN MC DOANH THU CA HP NG XY DNG 11. Doanh thu ca hp ng xy dng bao gm: (a) Doanh thu ban u c ghi trong hp ng; v (b) Cc khon tng, gim khi thc hin hp ng, cc khon tin thng v cc khon thanh ton khc nu cc khon ny c kh nng lm thay i doanh thu, v c th xc nh c mt cch ng tin cy. 12. Doanh thu ca hp ng xy dng c xc nh bng gi tr hp l ca cc khon thu hoc s thu c. Vic xc nh doanh thu ca hp ng chu tc ng ca nhiu yu t khng chc chn v chng tu thuc vo cc s kin s xy ra trong tng lai. Vic c tnh thng phi c sa i khi cc s kin pht sinh v nhng yu t khng chc chn c gii quyt. V vy, doanh thu ca hp ng c th tng hay gim tng thi k. V d: (a) Nh thu v khch hng c th ng vi nhau v cc thay i v cc yu cu lm tng hoc gim doanh thu ca hp ng trong k tip theo so vi hp ng c chp thun ban u; (b) Doanh thu c tha thun trong hp ng vi gi c nh c th tng v l do gi c tng ln;

(c) Doanh thu theo hp ng c th b gim do nh thu khng thc hin ng tin hoc khng m bo cht lng xy dng theo tha thun trong hp ng; (d) Khi hp ng vi gi c nh quy nh mc gi c nh cho mt n v sn phm hon thnh th doanh thu theo hp ng s tng hoc gim khi khi lng sn phm tng hoc gim. 13. S thay i theo yu cu ca khch hng v phm vi cng vic c thc hin theo hp ng. V d: S thay i yu cu k thut hay thit k ca ti sn v thay i khc trong qu trnh thc hin hp ng. S thay i ny ch c tnh vo doanh thu ca hp ng khi: (a) C kh nng chc chn khch hng s chp thun cc thay i v doanh thu pht sinh t cc thay i ; v (b) Doanh thu c th xc nh c mt cch tin cy. 14. Khon tin thng l cc khon ph thm tr cho nh thu nu h thc hin hp ng t hay vt mc yu cu. V d, trong hp ng c d kin tr cho nh thu khon tin thng v hon thnh sm hp ng. Khon tin thng c tnh vo doanh thu ca hp ng khi: (a) Chc chn t hoc vt mc mt s tiu chun c th ghi trong hp ng; v (b) Khon tin thng c th xc nh c mt cch ng tin cy. 15. Mt khon thanh ton khc m nh thu thu c t khch hng hay mt bn khc b p cho cc chi ph khng bao gm trong gi hp ng. V d: S chm tr do khch hng gy nn; sai st trong cc ch tiu k thut hoc thit k v cc tranh chp v cc thay i trong vic thc hin hp ng. Vic xc nh doanh thu tng thm t cc khon thanh ton trn cn tu thuc vo rt nhiu yu t khng chc chn v thng ph thuc vo kt qu ca nhiu cuc m phn. Do , cc khon thanh ton khc ch c tnh vo doanh thu ca hp ng khi: (a) Cc tho thun t c kt qu l khch hng s chp thun bi thng; (b) Khon thanh ton khc c khch hng chp thun v c xc nh mt cch ng tin cy. CHI PH CA HP NG XY DNG 16. Chi ph ca hp ng xy dng bao gm: (a) Chi ph lin quan trc tip n tng hp ng; (b) Chi ph chung lin quan n hot ng ca cc hp ng v c th phn b cho tng hp ng c th; (c) Cc chi ph khc c th thu li t khch hng theo cc iu khon ca hp ng. 17. Chi ph lin quan trc tip n tng hp ng bao gm: (a) Chi ph nhn cng ti cng trng, bao gm c chi ph gim st cng trnh; (b) Chi ph nguyn liu, vt liu, bao gm c thit b cho cng trnh; (c) Khu hao my mc, thit b v cc TSC khc s dng thc hin hp ng; (d) Chi ph vn chuyn, lp t, tho d my mc, thit b v nguyn liu, vt liu n v i khi cng trnh; () Chi ph thu nh xng, my mc, thit b thc hin hp ng;

(e) Chi ph thit k v tr gip k thut lin quan trc tip n hp ng; (g) Chi ph d tnh sa cha v bo hnh cng trnh; (h) Cc chi ph lin quan trc tip khc. Chi ph lin quan trc tip ca tng hp ng s c gim khi c cc khon thu nhp khc khng bao gm trong doanh thu ca hp ng. V d: Cc khon thu t vic bn nguyn liu, vt liu tha, thu thanh l my mc, thit b thi cng khi kt thc hp ng. 18. Chi ph chung lin quan n hot ng ca cc hp ng xy dng v c th phn b cho tng hp ng, bao gm: (a) Chi ph bo him; (b) Chi ph thit k v tr gip k thut khng lin quan trc tip n mt hp ng c th; (c) Chi ph qun l chung trong xy dng. Cc chi ph trn c phn b theo cc phng php thch hp mt cch c h thng theo t l hp l v c p dng thng nht cho tt c cc chi ph c cc c im tng t. Vic phn b cn da trn mc thng thng ca hot ng xy dng. (Chi ph chung lin quan n hot ng ca cc hp ng v c th phn b cho tng hp ng cng bao gm chi ph i vay nu tha mn cc iu kin chi ph i vay c vn ha theo quy nh trong Chun mc "Chi ph i vay"). 19. Cc chi ph khc c th thu li t khch hng theo cc iu khon ca hp ng nh chi ph gii phng mt bng, chi ph trin khai m khch hng phi tr li cho nh thu c quy nh trong hp ng. 20. Chi ph khng lin quan n hot ng ca hp ng hoc khng th phn b cho hp ng xy dng th khng c tnh trong chi ph ca hp ng xy dng. Cc chi ph ny bao gm: (a) Chi ph qun l hnh chnh chung, hoc chi ph nghin cu, trin khai m hp ng khng quy nh khch hng phi tr cho nh thu. (b) Chi ph bn hng; (c) Khu hao my mc, thit b v TSC khc khng s dng cho hp ng xy dng. 21. Chi ph ca hp ng bao gm chi ph lin quan n hp ng trong sut giai on k t khi k hp ng cho n khi kt thc hp ng. Cc chi ph lin quan trc tip n hp ng pht sinh trong qu trnh m phn hp ng cng c coi l mt phn chi ph ca hp ng nu chng c th xc nh ring r, c th c tnh mt cch ng tin cy v c nhiu kh nng l hp ng s c k kt. Nu chi ph pht sinh trong qu trnh m phn hp ng c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k khi chng pht sinh th chng khng cn c coi l chi ph ca hp ng xy dng khi hp ng c k kt vo thi k tip sau. GHI NHN DOANH THU V CHI PH CA HP NG 22. Doanh thu v chi ph ca hp ng xy dng c ghi nhn theo 2 trng hp sau: (a) Trng hp hp ng xy dng quy nh nh thu c thanh ton theo tin k hoch, khi kt qu thc hin hp ng xy dng c c tnh mt cch ng tin cy, th doanh thu v chi ph lin quan n hp ng c ghi nhn tng ng vi phn cng vic hon thnh do nh thu t xc nh vo ngy lp bo co ti chnh m khng ph thuc vo ha n thanh ton theo tin k hoch lp hay cha v s tin ghi trn ha n l bao nhiu.

(b) Trng hp hp ng xy dng quy nh nh thu c thanh ton theo gi tr khi lng thc hin, khi kt qu thc hin hp ng xy dng c xc nh mt cch ng tin cy v c khch hng xc nhn, th doanh thu v chi ph lin quan n hp ng c ghi nhn tng ng vi phn cng vic hon thnh c khch hng xc nhn trong k c phn nh trn ha n lp. 23. i vi hp ng xy dng vi gi c nh, kt qu ca hp ng c c tnh mt cch ng tin cy khi ng thi tha mn bn (4) iu kin sau: (a) Tng doanh thu ca hp ng tnh ton c mt cch ng tin cy; (b) Doanh nghip thu c li ch kinh t t hp ng; (c) Chi ph hon thnh hp ng v phn cng vic hon thnh ti thi im lp bo co ti chnh c tnh ton mt cch ng tin cy; (d) Cc khon chi ph lin quan n hp ng c th xc nh c r rng v tnh ton c mt cch ng tin cy tng chi ph thc t ca hp ng c th so snh c vi tng d ton. 24. i vi hp ng xy dng vi chi ph ph thm, kt qu ca hp ng c c tnh mt cch tin cy khi ng thi tha mn hai iu kin sau: (a) Doanh nghip thu c li ch kinh t t hp ng; (b) Cc khon chi ph lin quan n hp ng c th xc nh c r rng v tnh ton c mt cch ng tin cy khng k c c hon tr hay khng. 25. Doanh thu v chi ph c ghi nhn theo phn cng vic hon thnh ca hp ng c gi l phng php t l phn trm (%) hon thnh. Theo phng php ny, doanh thu c xc nh ph hp vi chi ph pht sinh ca khi lng cng vic hon thnh th hin trong bo co kt qu hot ng kinh doanh. 26. Theo phng php t l phn trm (%) hon thnh, doanh thu v chi ph ca hp ng c ghi nhn trong bo co kt qu hot ng kinh doanh l doanh thu v chi ph ca phn cng vic hon thnh trong k bo co. 27. Mt nh thu c th phi b ra nhng chi ph lin quan ti vic hnh thnh hp ng. Nhng chi ph ny c ghi nhn l cc khon ng trc nu chng c th c hon tr. Nhng chi ph ny th hin mt lng tin m khch hng phi tr v c phn loi nh l cng trnh xy dng d dang. 28. Kt qu thc hin hp ng xy dng ch c th xc nh c mt cch ng tin cy khi doanh nghip c th thu c li ch kinh t t hp ng. Trng hp c s nghi ng v kh nng khng thu c mt khon no c tnh trong doanh thu ca hp ng v c ghi trong bo co kt qu kinh doanh th nhng khon khng c kh nng thu c phi c ghi nhn vo chi ph. 29. Doanh nghip ch c th lp cc c tnh v doanh thu hp ng xy dng mt cch ng tin cy khi tha thun trong hp ng cc iu khon sau: (a) Trch nhim php l ca mi bn i vi ti sn c xy dng; (b) Cc iu kin thay i gi tr hp ng; (c) Phng thc v thi hn thanh ton. Doanh nghip phi thng xuyn xem xt v khi cn thit phi iu chnh li cc d ton v doanh thu v chi ph ca hp ng trong qu trnh thc hin hp ng.

30. Phn cng vic hon thnh ca hp ng lm c s xc nh doanh thu c th c xc nh bng nhiu cch khc nhau. Doanh nghip cn s dng phng php tnh ton thch hp xc nh phn cng vic hon thnh. Tu thuc vo bn cht ca hp ng xy dng, doanh nghip la chn p dng mt trong ba (3) phng php sau xc nh phn cng vic hon thnh: (a) T l phn trm (%) gia chi ph pht sinh ca phn cng vic hon thnh ti mt thi im so vi tng chi ph d ton ca hp ng; (b) nh gi phn cng vic hon thnh; hoc (c) T l phn trm (%) gia khi lng xy lp hon thnh so vi tng khi lng xy lp phi hon thnh ca hp ng. Vic thanh ton theo tin v nhng khon ng trc nhn c t khch hng thng khng phn nh phn cng vic hon thnh. 31. Khi phn cng vic hon thnh c xc nh bng phng php t l phn trm (%) gia chi ph pht sinh ca phn cng vic hon thnh ti mt thi im so vi tng chi ph d ton ca hp ng, th nhng chi ph lin quan ti phn cng vic hon thnh s c tnh vo chi ph cho ti thi im . Nhng chi ph khng c tnh vo phn cng vic hon thnh ca hp ng c th l: (a) Chi ph ca hp ng xy dng lin quan ti cc hot ng trong tng lai ca hp ng nh: Chi ph nguyn vt liu c chuyn ti a im xy dng hoc c dnh ra cho vic s dng trong hp ng nhng cha c lp t, cha s dng trong qu trnh thc hin hp ng, tr trng hp nhng nguyn vt liu c ch to c bit cho hp ng; (b) Cc khon tm ng cho nh thu ph trc khi cng vic ca hp ng ph c hon thnh. 32. Khi kt qu thc hin hp ng xy dng khng th c tnh c mt cch ng tin cy, th: (a) Doanh thu ch c ghi nhn tng ng vi chi ph ca hp ng pht sinh m vic c hon tr l tng i chc chn; (b) Chi ph ca hp ng ch c ghi nhn l chi ph trong k khi cc chi ph ny pht sinh. 33. Trong giai on u ca mt hp ng xy dng thng xy ra trng hp kt qu thc hin hp ng khng th c tnh c mt cch ng tin cy. Trng hp doanh nghip c th thu hi c nhng khon chi ph ca hp ng b ra th doanh thu ca hp ng c ghi nhn ch ti mc cc chi ph b ra c kh nng thu hi. Khi kt qu thc hin hp ng khng th c tnh c mt cch ng tin cy th khng mt khon li nhun no c ghi nhn, k c khi tng chi ph thc hin hp ng c th vt qu tng doanh thu ca hp ng. 34. Cc chi ph lin quan n hp ng khng th thu hi c phi c ghi nhn ngay l chi ph trong k i vi cc trng hp: (a) Khng iu kin v mt php l tip tc thc hin hp ng; (b) Vic tip tc thc hin hp ng cn tu thuc vo kt qu x l cc n kin hoc kin ca c quan c thm quyn; (c) Hp ng c lin quan ti ti sn c kh nng b trng thu hoc tch thu; (d) Hp ng m khch hng khng th thc thi ngha v ca mnh; () Hp ng m nh thu khng th hon thnh hoc khng th thc thi theo ngha v quy nh trong hp ng.

35. Khi loi b c cc yu t khng chc chn lin quan n vic c tnh mt cch ng tin cy kt qu thc hin hp ng th doanh thu v chi ph c lin quan ti hp ng xy dng s c ghi nhn tng ng vi phn cng vic hon thnh. NHNG THAY I TRONG CC C TNH 36. Phng php t l phn trm (%) hon thnh c tnh trn c s lu k t khi khi cng n cui mi k k ton i vi cc c tnh v doanh thu v chi ph ca hp ng xy dng. nh hng ca mi thay i trong vic c tnh doanh thu hoc chi ph ca hp ng, hoc nh hng ca mi thay i trong c tnh kt qu thc hin hp ng c hch ton nh mt thay i c tnh k ton. Nhng c tnh thay i c s dng trong vic xc nh doanh thu v chi ph c ghi nhn trong bo co kt qu kinh doanh trong k xy ra s thay i hoc trong cc k tip theo. TRNH BY BO CO TI CHNH 37. Doanh nghip phi trnh by trong bo co ti chnh: (a) Phng php xc nh doanh thu ghi nhn trong k v phng php xc nh phn cng vic hon thnh ca hp ng xy dng; (b) Doanh thu ca hp ng xy dng c ghi nhn trong k bo co; (c) Tng doanh thu lu k ca hp ng xy dng c ghi nhn cho ti thi im bo co; (d) S tin cn phi tr cho khch hng; () S tin cn phi thu ca khch hng; i vi nh thu c thanh ton theo tin k hoch quy nh trong hp ng xy dng (trng hp quy nh ti on 22a) phi bo co thm cc ch tiu: (e) Phi thu theo tin k hoch; (g) Phi tr theo tin k hoch. 38. S tin cn phi tr cho khch hng l khon tin nh thu nhn c trc khi cng vic tng ng ca hp ng c thc hin. 39. S tin cn phi thu ca khch hng l khon tin ghi trong ha n thanh ton theo tin k hoch hoc ha n thanh ton theo gi tr khi lng thc hin nhng cha c tr cho n khi p ng y cc iu kin chi tr theo quy nh trong hp ng, hoc cho n khi nhng sai st c sa cha. 40. Phi thu theo tin k hoch l s tin chnh lch gia tng doanh thu lu k ca hp ng xy dng c ghi nhn cho ti thi im bo co, ln hn khon tin lu k ghi trn ha n thanh ton theo tin k hoch ca hp ng. Ch tiu ny p dng i vi cc hp ng xy dng ang thc hin m cc khon doanh thu lu k c ghi nhn ln hn cc khon tin lu k ghi trn ha n thanh ton theo tin ti thi im bo co. 41. Phi tr theo tin k hoch l s tin chnh lch gia tng doanh thu lu k ca hp ng xy dng c ghi nhn cho ti thi im bo co, nh hn khon tin lu k ghi trn ha n thanh ton theo tin k hoch ca hp ng. Ch tiu ny p dng i vi cc hp ng xy dng ang thc hin m cc khon tin lu k ghi trn cc ha n thanh ton theo tin k hoch vt qu cc khon doanh thu lu k c ghi nhn ti thi im bo co.

* * *

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

Chun mc s 16 CHI PH I VAY (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 165/2002/Q-BTC ngy 31 thng 12 nm 2002 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v phng php k ton i vi chi ph i vay, gm: ghi nhn chi ph i vay vo chi ph sn xut, kinh doanh trong k; vn ho chi ph i vay khi cc chi ph ny lin quan trc tip n vic u t xy dng hoc sn xut ti sn d dang lm c s ghi s k ton v lp bo co ti chnh. 02. Chun mc ny p dng cho k ton chi ph i vay. 03. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau: Chi ph i vay: L li tin vay v cc chi ph khc pht sinh lin quan trc tip n cc khon vay ca doanh nghip. Ti sn d dang: L ti sn ang trong qu trnh u t xy dng v ti sn ang trong qu trnh sn xut cn c mt thi gian di (trn 12 thng) c th a vo s dng theo mc ch nh trc hoc bn. 04. Chi ph i vay bao gm: (a) Li tin vay ngn hn, li tin vay di hn, k c li tin vay trn cc khon thu chi; (b) Phn phn b cc khon chit khu hoc ph tri pht sinh lin quan n nhng khon vay do pht hnh tri phiu; (c) Phn phn b cc khon chi ph ph pht sinh lin quan ti qu trnh lm th tc vay; (d) Chi ph ti chnh ca ti sn thu ti chnh. 05. V d: Ti sn d dang l ti sn ang trong qu trnh u t xy dng cha hon thnh hoc hon thnh nhng cha bn giao a vo sn xut, s dng; sn phm d dang ang trong qu trnh sn xut ca nhng ngnh ngh c chu k sn xut di trn 12 thng. NI DUNG CHUN MC Ghi nhn chi ph i vay 06. Chi ph i vay phi ghi nhn vo chi ph sn xut, kinh doanh trong k khi pht sinh, tr khi c vn ho theo quy nh ti on 07. 07. Chi ph i vay lin quan trc tip n vic u t xy dng hoc sn xut ti sn d dang c tnh vo gi tr ca ti sn (c vn ho) khi c cc iu kin quy nh trong chun mc ny. 08. Chi ph i vay lin quan trc tip n vic u t xy dng hoc sn xut ti sn d dang c tnh vo gi tr ca ti sn . Cc chi ph i vay c vn ho khi doanh nghip chc chn thu c li ch kinh t trong tng lai do s dng ti sn v chi ph i vay c th xc nh c mt cch ng tin cy. Xc nh chi ph i vay c vn ho

09. Trng hp khon vn vay ring bit ch s dng cho mc ch u t xy dng hoc sn xut mt ti sn d dang th chi ph i vay c iu kin vn ho cho ti sn d dang s c xc nh l chi ph i vay thc t pht sinh t cc khon vay tr (-) i cc khon thu nhp pht sinh t hot ng u t tm thi ca cc khon vay ny. 10. Cc khon thu nhp pht sinh t hot ng u t tm thi ca cc khon vn vay ring bit trong khi ch c s dng vo mc ch c c ti sn d dang th phi ghi gim tr vo chi ph i vay pht sinh khi vn ho. 11. Trng hp pht sinh cc khon vn vay chung, trong c s dng cho mc ch u t xy dng hoc sn xut mt ti sn d dang th s chi ph i vay c iu kin vn ho trong mi k k ton c xc nh theo t l vn ho i vi chi ph lu k bnh qun gia quyn pht sinh cho vic u t xy dng hoc sn xut ti sn . T l vn ho c tnh theo t l li sut bnh qun gia quyn ca cc khon vay cha tr trong k ca doanh nghip, ngoi tr cc khon vay ring bit phc v cho mc ch c mt ti sn d dang. Chi ph i vay c vn ho trong k khng c vt qu tng s chi ph i vay pht sinh trong k . 12. Nu c pht sinh chit khu hoc ph tri khi pht hnh tri phiu th phi iu chnh li li tin vay bng cch phn b gi tr khon chit khu hoc ph tri v iu chnh t l vn ho mt cch ph hp. Vic phn b khon chit khu hoc ph tri c th s dng phng php li sut thc t hoc phng php ng thng. Cc khon li tin vay v khon phn b chit khu hoc ph tri c vn ho trong tng k khng c vt qu s li vay thc t pht sinh v s phn b chit khu hoc ph tri trong k . Thi im bt u vn ho 13. Vn ho chi ph i vay vo gi tr ti sn d dang c bt u khi tho mn ng thi cc iu kin sau: (a) Cc chi ph cho vic u t xy dng hoc sn xut ti sn d dang bt u pht sinh; (b) Cc chi ph i vay pht sinh; (c) Cc hot ng cn thit trong vic chun b a ti sn d dang vo s dng hoc bn ang c tin hnh. 14. Chi ph cho vic u t xy dng hoc sn xut mt ti sn d dang bao gm cc chi ph phi thanh ton bng tin, chuyn giao cc ti sn khc hoc chp nhn cc khon n phi tr li, khng tnh n cc khon tr cp hoc h tr lin quan n ti sn. 15. Cc hot ng cn thit cho vic chun b a ti sn vo s dng hoc bn bao gm hot ng xy dng, sn xut, hot ng k thut v qun l chung trc khi bt u xy dng, sn xut nh hot ng lin quan n vic xin giy php trc khi khi cng xy dng hoc sn xut. Tuy nhin nhng hot ng ny khng bao gm vic gi mt ti sn khi khng tin hnh cc hot ng xy dng hoc sn xut thay i trng thi ca ti sn ny. V d chi ph i vay lin quan n vic mua mt mnh t cn c cc hot ng chun b mt bng s c vn ho trong k khi cc hot ng lin quan n vic chun b mt bng . Tuy nhin, chi ph i vay pht sinh khi mua mnh t gi m khng c hot ng trin khai xy dng lin quan n mnh t th chi ph i vay khng c vn ho. Tm ngng vn ho 16. Vic vn ho chi ph i vay s c tm ngng li trong cc giai on m qu trnh u t xy dng hoc sn xut ti sn d dang b gin on, tr khi s gin on l cn thit. 17. Vic vn ho chi ph i vay c tm ngng li khi qu trnh u t xy dng hoc sn xut ti sn d dang b gin on mt cch bt thng. Khi chi ph i vay pht sinh c ghi nhn l chi ph

sn xut, kinh doanh trong k cho n khi vic u t xy dng hoc sn xut ti sn d dang c tip tc. Chm dt vic vn ho 18. Vic vn ho chi ph i vay s chm dt khi cc hot ng ch yu cn thit cho vic chun b a ti sn d dang vo s dng hoc bn hon thnh. Chi ph i vay pht sinh sau s c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k khi pht sinh. 19. Mt ti sn sn sng a vo s dng hoc bn khi qu trnh u t xy dng hoc sn xut ti sn hon thnh cho d cc cng vic qun l chung vn c th cn tip tc. Trng hp c s thay i nh (nh trang tr ti sn theo yu cu ca ngi mua hoc ngi s dng) m cc hot ng ny cha hon tt th hot ng ch yu vn coi l hon thnh. 20. Khi qu trnh u t xy dng ti sn d dang hon thnh theo tng b phn v mi b phn c th s dng c trong khi vn tip tc qu trnh u t xy dng cc b phn khc, th vic vn ho cc chi ph i vay s chm dt khi tt c cc hot ng ch yu cn thit cho vic chun b a tng b phn vo s dng hoc bn hon thnh. 21. Mt khu thng mi bao gm nhiu cng trnh xy dng, mi cng trnh c th s dng ring bit th vic vn ho s c chm dt i vi vn vay dng cho tng cng trnh ring bit hon thnh. Tuy nhin, i vi xy dng mt nh my cng nghip gm nhiu hng mc cng trnh trn mt dy chuyn th vic vn ho ch chm dt khi tt c cc hng mc cng trnh cng c hon thnh. Trnh by bo co ti chnh 22. Bo co ti chnh ca doanh nghip phi trnh by: (a) Chnh sch k ton c p dng cho cc chi ph i vay; (b) Tng s chi ph i vay c vn ho trong k; v (c) T l vn ho c s dng xc nh chi ph i vay c vn ho trong k.

* * *

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

Chun mc s 24 BO CO LU CHUYN TIN T (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 165/2002/Q-BTC ngy 31 thng 12 nm 2002 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca Chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc, phng php lp v trnh by Bo co lu chuyn tin t. 02. Chun mc ny p dng cho vic lp v trnh by Bo co lu chuyn tin t. 03. Bo co lu chuyn tin t l mt b phn hp thnh ca Bo co ti chnh, n cung cp thng tin gip ngi s dng nh gi cc thay i trong ti sn thun, c cu ti chnh, kh nng chuyn i ca ti sn thnh tin, kh nng thanh ton v kh nng ca doanh nghip trong vic to ra cc lung tin trong qu trnh hot ng. Bo co lu chuyn tin t lm tng kh nng nh gi khch quan tnh hnh hot ng kinh doanh ca doanh nghip v kh nng so snh gia cc doanh nghip v n loi tr c cc nh hng ca vic s dng cc phng php k ton khc nhau cho cng giao dch v hin tng. Bo co lu chuyn tin t dng xem xt v d on kh nng v s lng, thi gian v tin cy ca cc lung tin trong tng lai; dng kim tra li cc nh gi, d on trc y v cc lung tin; kim tra mi quan h gia kh nng sinh li vi lng lu chuyn tin thun v nhng tc ng ca thay i gi c. 04. Cc thut ng trong Chun mc ny c hiu nh sau: Tin bao gm tin ti qu, tin ang chuyn v cc khon tin gi khng k hn. Tng ng tin: L cc khon u t ngn hn (khng qu 3 thng), c kh nng chuyn i d dng thnh mt lng tin xc nh v khng c nhiu ri ro trong chuyn i thnh tin. Lung tin: L lung vo v lung ra ca tin v tng ng tin, khng bao gm chuyn dch ni b gia cc khon tin v tng ng tin trong doanh nghip. Hot ng kinh doanh: L cc hot ng to ra doanh thu ch yu ca doanh nghip v cc hot ng khc khng phi l cc hot ng u t hay hot ng ti chnh. Hot ng u t: L cc hot ng mua sm, xy dng, thanh l, nhng bn cc ti sn di hn v cc khon u t khc khng thuc cc khon tng ng tin. Hot ng ti chnh: L cc hot ng to ra cc thay i v quy m v kt cu ca vn ch s hu v vn vay ca doanh nghip. NI DUNG CHUN MC Trnh by Bo co lu chuyn tin t 05. Doanh nghip phi trnh by cc lung tin trong k trn Bo co lu chuyn tin t theo 3 loi hot ng: hot ng kinh doanh, hot ng u t v hot ng ti chnh. 06. Doanh nghip c trnh by cc lung tin t cc hot ng kinh doanh, hot ng u t v hot ng ti chnh theo cch thc ph hp nht vi c im kinh doanh ca doanh nghip. Vic phn loi v bo co lung tin theo cc hot ng s cung cp thng tin cho ngi s dng nh gi c nh hng ca cc hot ng i vi tnh hnh ti chnh v i vi

lng tin v cc khon tng ng tin to ra trong k ca doanh nghip. Thng tin ny cng c dng nh gi cc mi quan h gia cc hot ng nu trn. 07. Mt giao dch n l c th lin quan n cc lung tin nhiu loi hot ng khc nhau. V d, thanh ton mt khon n vay bao gm c n gc v li, trong li thuc hot ng kinh doanh v n gc thuc hot ng ti chnh. LUNG TIN T HOT NG KINH DOANH 08. Lung tin pht sinh t hot ng kinh doanh l lung tin c lin quan n cc hot ng to ra doanh thu ch yu ca doanh nghip, n cung cp thng tin c bn nh gi kh nng to tin ca doanh nghip t cc hot ng kinh doanh trang tri cc khon n, duy tr cc hot ng, tr c tc v tin hnh cc hot ng u t mi m khng cn n cc ngun ti chnh bn ngoi. Thng tin v cc lung tin t hot ng kinh doanh, khi c s dng kt hp vi cc thng tin khc, s gip ngi s dng d on c lung tin t hot ng kinh doanh trong tng lai. Cc lung tin ch yu t hot ng kinh doanh, gm: (a) Tin thu c t vic bn hng, cung cp dch v; (b) Tin thu c t doanh thu khc (tin thu bn quyn, ph, hoa hng v cc khon khc tr cc khon tin thu c c xc nh l lung tin t hot ng u t v hot ng ti chnh); (c) Tin chi tr cho ngi cung cp hng ha v dch v; (d) Tin chi tr cho ngi lao ng v tin lng, tin thng, tr h ngi lao ng v bo him, tr cp...; () Tin chi tr li vay; (e) Tin chi np thu thu nhp doanh nghip; (g) Tin thu do c hon thu; (h) Tin thu do c bi thng, c pht do khch hng vi phm hp ng kinh t; (i) Tin chi tr cng ty bo him v ph bo him, tin bi thng v cc khon tin khc theo hp ng bo him; (k) Tin chi tr do b pht, b bi thng do doanh nghip vi phm hp ng kinh t. 09. Cc lung tin lin quan n mua, bn chng khon v mc ch thng mi c phn loi l cc lung tin t hot ng kinh doanh. LUNG TIN T HOT NG U T 10. Lung tin pht sinh t hot ng u t l lung tin c lin quan n vic mua sm, xy dng, nhng bn, thanh l ti sn di hn v cc khon u t khc khng thuc cc khon tng ng tin. Cc lung tin ch yu t hot ng u t, gm: (a) Tin chi mua sm, xy dng TSC v cc ti sn di hn khc, bao gm c nhng khon tin chi lin quan n chi ph trin khai c vn ha l TSC v hnh; (b) Tin thu t vic thanh l, nhng bn TSC v cc ti sn di hn khc; (c) Tin chi cho vay i vi bn khc, tr tin chi cho vay ca ngn hng, t chc tn dng v cc t chc ti chnh; tin chi mua cc cng c n ca cc n v khc, tr trng hp tin chi mua cc cng c n c coi l cc khon tng ng tin v mua cc cng c n dng cho mc ch thng mi;

(d) Tin thu hi cho vay i vi bn khc, tr trng hp tin thu hi cho vay ca ngn hng, t chc tn dng v cc t chc ti chnh; tin thu do bn li cc cng c n ca n v khc, tr trng hp thu tin t bn cc cng c n c coi l cc khon tng ng tin v bn cc cng c n dng cho mc ch thng mi; () Tin chi u t gp vn vo n v khc, tr trng hp tin chi mua c phiu v mc ch thng mi; (e) Tin thu hi u t gp vn vo n v khc, tr trng hp tin thu t bn li c phiu mua v mc ch thng mi; (g) Tin thu li cho vay, c tc v li nhun nhn c. LUNG TIN T HOT NG TI CHNH 11. Lung tin pht sinh t hot ng ti chnh l lung tin c lin quan n vic thay i v quy m v kt cu ca vn ch s hu v vn vay ca doanh nghip. Cc lung tin ch yu t hot ng ti chnh, gm: (a) Tin thu t pht hnh c phiu, nhn vn gp ca ch s hu; (b) Tin chi tr vn gp cho cc ch s hu, mua li c phiu ca chnh doanh nghip pht hnh; (c) Tin thu t cc khon i vay ngn hn, di hn; (d) Tin chi tr cc khon n gc vay; () Tin chi tr n thu ti chnh; (e) C tc, li nhun tr cho ch s hu. Lung tin t hot ng kinh doanh ca ngn hng, t chc tn dng, t chc ti chnh v doanh nghip bo him 12. i vi ngn hng, t chc tn dng, t chc ti chnh v doanh nghip bo him, cc lung tin pht sinh c c im ring. Khi lp Bo co lu chuyn tin t, cc t chc ny phi cn c vo tnh cht, c im hot ng phn loi cc lung tin mt cch thch hp. 13. i vi ngn hng, t chc tn dng, t chc ti chnh, cc lung tin sau y c phn loi l lung tin t hot ng kinh doanh: (a) Tin chi cho vay; (b) Tin thu hi cho vay; (c) Tin thu t hot ng huy ng vn (k c khon nhn tin gi, tin tit kim ca cc t chc, c nhn khc); (d) Tr li tin huy ng vn (k c khon tr tin gi, tin tit kim ca cc t chc, c nhn khc); () Nhn tin gi v tr li tin gi cho cc t chc ti chnh, tn dng khc; (e) Gi tin v nhn li tin gi vo cc t chc ti chnh, tn dng khc; (g) Thu v chi cc loi ph, hoa hng dch v; (h) Tin li cho vay, li tin gi thu;

(i) Tin li i vay, nhn gi tin tr; (k) Li, l mua bn ngoi t; (l) Tin thu vo hoc chi ra v mua, bn chng khon doanh nghip kinh doanh chng khon; (m) Tin chi mua chng khon v mc ch thng mi; (n) Tin thu t bn chng khon v mc ch thng mi; (o) Thu n kh i xa s; (p) Tin thu khc t hot ng kinh doanh; (q) Tin chi khc t hot ng kinh doanh. 14. i vi cc doanh nghip bo him, tin thu bo him, tin chi bi thng bo him v cc khon tin thu vo, chi ra c lin quan n iu khon hp ng bo him u c phn loi l lung tin t hot ng kinh doanh. 15. i vi ngn hng, t chc tn dng, t chc ti chnh v doanh nghip bo him, cc lung tin t hot ng u t v hot ng ti chnh tng t nh i vi cc doanh nghip khc, tr cc khon tin cho vay ca ngn hng, t chc tn dng v t chc ti chnh c phn loi l lung tin t hot ng kinh doanh v chng lin quan n hot ng to ra doanh thu ch yu ca doanh nghip. Phng php lp Bo co lu chuyn tin t Lung tin t hot ng kinh doanh 16. Doanh nghip phi bo co cc lung tin t hot ng kinh doanh theo mt trong hai phng php sau: (a) Phng php trc tip: Theo phng php ny cc ch tiu phn nh cc lung tin vo v cc lung tin ra c trnh by trn bo co v c xc nh theo mt trong 2 cch sau y: - Phn tch v tng hp trc tip cc khon tin thu v chi theo tng ni dung thu, chi t cc ghi chp k ton ca doanh nghip. - iu chnh doanh thu, gi vn hng bn v cc khon mc khc trong bo co kt qu hot ng kinh doanh cho: + Cc thay i trong k ca hng tn kho, cc khon phi thu v cc khon phi tr t hot ng kinh doanh; + Cc khon mc khng phi bng tin khc; + Cc lung tin lin quan n hot ng u t v hot ng ti chnh. (b) Phng php gin tip: Cc ch tiu v lung tin c xc nh trn c s ly tng li nhun trc thu v iu chnh cho cc khon: - Cc khon doanh thu, chi ph khng phi bng tin nh khu hao TSC, d phng... - Li, l chnh lch t gi hi oi cha thc hin; - Tin np thu thu nhp doanh nghip;

- Cc thay i trong k ca hng tn kho, cc khon phi thu v cc khon phi tr t hot ng kinh doanh (tr thu thu nhp v cc khon phi np khc sau thu thu nhp doanh nghip); - Li l t hot ng u t. LUNG TIN T HOT NG U T V HOT NG TI CHNH 17. Doanh nghip phi bo co ring bit cc lung tin vo, cc lung tin ra t hot ng u t v hot ng ti chnh, tr trng hp cc lung tin c bo co trn c s thun c cp trong cc on 18 v 19 ca Chun mc ny. Bo co cc lung tin trn c s thun 18. Cc lung tin pht sinh t cc hot ng kinh doanh, hot ng u t hay hot ng ti chnh sau y c bo co trn c s thun: (a) Thu tin v chi tr tin h khch hng: - Tin thu thu h, chi h v tr li cho ch s hu ti sn; - Cc qu u t gi cho khch hng; - Ngn hng nhn v thanh ton cc khon tin gi khng k hn, cc khon tin chuyn hoc thanh ton qua ngn hng. (b) Thu tin v chi tin i vi cc khon c vng quay nhanh, thi gian o hn ngn: - Mua, bn ngoi t; - Mua, bn cc khon u t; - Cc khon i vay hoc cho vay ngn hn khc c thi hn khng qu 3 thng. 19. Cc lung tin pht sinh t cc hot ng sau y ca ngn hng, t chc tn dng v t chc ti chnh c bo co trn c s thun: (a) Nhn v tr cc khon tin gi c k hn vi ngy o hn c nh; (b) Gi tin v rt tin gi t cc t chc tn dng v t chc ti chnh khc; (c) Cho vay v thanh ton cc khon cho vay vi khch hng. CC LUNG TIN LIN QUAN N NGOI T 20. Cc lung tin pht sinh t cc giao dch bng ngoi t phi c quy i ra ng tin ghi s k ton theo t gi hi oi ti thi im pht sinh giao dch . Bo co lu chuyn tin t ca cc t chc hot ng nc ngoi phi c quy i ra ng tin ghi s k ton ca cng ty m theo t gi thc t ti ngy lp Bo co lu chuyn tin t. 21. Chnh lch t gi hi oi cha thc hin pht sinh t thay i t gi quy i ngoi t ra n v tin t k ton khng phi l cc lung tin. Tuy nhin, s chnh lch t gi hi oi do quy i tin v cc khon tng ng tin bng ngoi t hin gi phi c trnh by ring bit trn Bo co lu chuyn tin t nhm mc ch i chiu tin v cc khon tng ng tin ti thi im u k v cui k bo co. CC LUNG TIN LIN QUAN N TIN LI, C TC V LI NHUN THU C

22. i vi cc doanh nghip (tr ngn hng, t chc tn dng v t chc ti chnh), cc lung tin lin quan n tin li vay tr c phn loi l lung tin t hot ng kinh doanh. Cc lung tin lin quan n tin li cho vay, c tc v li nhun thu c c phn loi l lung tin t hot ng u t. Cc lung tin lin quan n c tc v li nhun tr c phn loi l lung tin t hot ng ti chnh. Cc lung tin ny phi c trnh by thnh ch tiu ring bit ph hp theo tng loi hot ng trn Bo co lu chuyn tin t. 23. i vi ngn hng, t chc tn dng v t chc ti chnh, tin li tr, tin li thu c phn loi l lung tin t hot ng kinh doanh, tr tin li thu c xc nh r rng l lung tin t hot ng u t. C tc v li nhun thu c phn loi l lung tin t hot ng u t. C tc v li nhun tr c phn loi l lung tin t hot ng ti chnh. 24. Tng s tin li vay tr trong k phi c trnh by trong bo co lu chuyn tin t cho d n c ghi nhn l chi ph trong k hay c vn ha theo quy nh ca Chun mc k ton s 16 "Chi ph i vay". CC LUNG TIN LIN QUAN N THU THU NHP DOANH NGHIP 25. Cc lung tin lin quan n thu thu nhp doanh nghip c phn loi l lung tin t hot ng kinh doanh (tr trng hp c xc nh l lung tin t hot ng u t) v c trnh by thnh ch tiu ring bit trn Bo co lu chuyn tin t. Cc lung tin lin quan n mua v thanh l cc cng ty con hoc cc n v kinh doanh khc 26. Lung tin pht sinh t vic mua v thanh l cc cng ty con hoc cc n v kinh doanh khc c phn loi l lung tin t hot ng u t v phi trnh by thnh nhng ch tiu ring bit trn Bo co lu chuyn tin t. 27. Tng s tin chi tr hoc thu c t vic mua v thanh l cng ty con hoc n v kinh doanh khc c trnh by trong Bo co lu chuyn tin t theo s thun ca tin v tng ng tin chi tr hoc thu c t vic mua v thanh l. 28. Doanh nghip phi trnh by trong thuyt minh bo co ti chnh mt cch tng hp v c vic mua v thanh l cc cng ty con hoc cc n v kinh doanh khc trong k nhng thng tin sau: (a) Tng gi tr mua hoc thanh l; (b) Phn gi tr mua hoc thanh l c thanh ton bng tin v cc khon tng ng tin; (c) S tin v cc khon tng ng tin thc c trong cng ty con hoc n v kinh doanh khc c mua hoc thanh l; (d) Phn gi tr ti sn v cng n khng phi l tin v cc khon tng ng tin trong cng ty con hoc n v kinh doanh khc c mua hoc thanh l trong k. Gi tr ti sn ny phi c tng hp theo tng loi ti sn. CC GIAO DCH KHNG BNG TIN 29. Cc giao dch v u t v ti chnh khng trc tip s dng tin hay cc khon tng ng tin khng c trnh by trong Bo co lu chuyn tin t. 30. Nhiu hot ng u t v hot ng ti chnh tuy c nh hng ti kt cu ti sn v ngun vn ca doanh nghip nhng khng nh hng trc tip ti lung tin hin ti, do vy chng khng c trnh by trong Bo co lu chuyn tin t m c trnh by Thuyt minh bo co ti chnh. V d: (a) Vic mua ti sn bng cch nhn cc khon n lin quan trc tip hoc thng qua nghip v cho thu ti chnh;

(b) Vic mua mt doanh nghip thng qua pht hnh c phiu; (c) Vic chuyn n thnh vn ch s hu. CC KHON MC CA TIN V TNG NG TIN 31. Doanh nghip phi trnh by trn Bo co lu chuyn tin t cc ch tiu tin v cc khon tng ng tin u k v cui k, nh hng ca thay i t gi hi oi quy i tin v cc khon tng ng tin bng ngoi t hin gi i chiu s liu vi cc khon mc tng ng trn Bng cn i k ton. CC THUYT MINH KHC 32. Doanh nghip phi trnh by gi tr v l do ca cc khon tin v tng ng tin ln do doanh nghip nm gi nhng khng c s dng do c s hn ch ca php lut hoc cc rng buc khc m doanh nghip phi thc hin. 33. C nhiu trng hp trong s d tin v cc khon tng ng tin do doanh nghip nm gi nhng khng th s dng cho hot ng kinh doanh c. V d: Cc khon tin nhn k qu, k cc; cc qu chuyn dng; kinh ph d n...

Ph lc 1 (Mu Bo co lu chuyn tin t p dng cho doanh nghip khng phi l ngn hng, t chc tn dng v t chc ti chnh) BO CO LU CHUYN TIN T (MU 1) (Theo phng php trc tip) Ch tiu 1 I. Lu chuyn tin t hot ng kinh doanh 1. Tin thu t bn hng, cung cp dch v v doanh thu khc 2. Tin chi tr cho ngi cung cp hng ha v dch v 3. Tin chi tr cho ngi lao ng 4. Tin chi tr li vay 5. Tin chi np thu thu nhp doanh nghip 6. Tin thu khc t hot ng kinh doanh 7. Tin chi khc cho hot ng kinh doanh Lu chuyn tin thun t hot ng kinh doanh II. Lu chuyn tin t hot ng u t 1. Tin chi mua sm, xy dng TSC v cc ti sn di hn khc 2. Tin thu t thanh l, nhng bn TSC v cc ti sn di hn khc 3. Tin chi cho vay, mua cc cng c n ca n v khc 4. Tin thu hi cho vay, bn li cc cng c n ca n v khc 5. Tin chi u t gp vn vo n v khc 6. Tin thu hi u t gp vn vo n v khc 7. Tin thu li cho vay, c tc v li nhun c chia Lu chuyn tin thun t hot ng u t III. Lu chuyn tin t hot ng ti chnh 1. Tin thu t pht hnh c phiu, nhn vn gp ca ch s hu 2. Tin chi tr vn gp cho cc ch s hu, mua li c phiu ca doanh nghip pht hnh 3. Tin vay ngn hn, di hn nhn c 4. Tin chi tr n gc vay 5. Tin chi tr n thu ti chnh 6. C tc, li nhun tr cho ch s hu Lu chuyn tin thun t hot ng ti chnh Lu chuyn tin thun trong k (20 + 30 + 40) Tin v tng ng tin u k nh hng ca thay i t gi hi oi quy i ngoi t Tin v tng ng tin cui k (50 + 60 + 61) BO CO LU CHUYN TIN T (MU 2) (Theo phng php gin tip) Ch tiu 1 I. Lu chuyn tin t hot ng kinh doanh 1. Li nhun trc thu n v tnh: ........... M K K s trc ny 2 3 4 01 02 03 04 05 06 07 20

21 22 23 24 25 26 27 30 31 32 33 34 35 36 40 50 60 61 70

n v tnh: ........... M K K s trc ny 2 3 4 01

2. iu chnh cho cc khon - Khu hao TSC - Cc khon d phng - Li, l chnh lch t gi hi oi cha thc hin - Li, l t hot ng u t - Chi ph li vay 3. Li nhun t hot ng kinh doanh trc thay i vn lu ng - Tng, gim cc khon phi thu - Tng, gim hng tn kho - Tng, gim cc khon phi tr (khng k li vay phi tr, thu thu nhp phi np) - Tng, gim chi ph tr trc - Tin li vay tr - Thu thu nhp np - Tin thu khc t hot ng kinh doanh - Tin chi khc t hot ng kinh doanh Lu chuyn tin thun t hot ng kinh doanh II. Lu chuyn tin t hot ng u t 1. Tin chi mua sm, xy dng TSC v cc ti sn di hn khc 2. Tin thu t thanh l, nhng bn TSC v cc ti sn di hn khc 3. Tin chi cho vay, mua cc cng c n ca n v khc 4. Tin thu hi cho vay, bn li cc cng c n ca n v khc 5. Tin chi u t gp vn vo n v khc 6. Tin thu hi u t gp vn vo n v khc 7. Tin thu li cho vay, c tc v li nhun c chia Lu chuyn tin thun t hot ng u t III. Lu chuyn tin t hot ng ti chnh 1. Tin thu t pht hnh c phiu, nhn vn gp ca ch s hu 2. Tin chi tr vn gp cho cc ch s hu, mua li c phiu ca doanh nghip pht hnh 3. Tin vay ngn hn, di hn nhn c 4. Tin chi tr n gc vay 5. Tin chi tr n thu ti chnh 1 6. C tc, li nhun tr cho ch s hu Lu chuyn tin thun t hot ng ti chnh Lu chuyn tin thun trong k (20 + 30 + 40) Tin v tng ng tin u k nh hng ca thay i t gi hi oi quy i ngoi t Tin v tng ng tin cui k (50 + 60 + 61)

02 03 04 05 06 08 09 10 11 12 13 14 15 16 20 21 22 23 24 25 26 27 30 31 32 33 34 35 2 36 40 50 60 61 70 3 4

Ph lc 2 (Mu Bo co lu chuyn tin t p dng cho ngn hng, t chc tn dng v cc t chc ti chnh) BO CO LU CHUYN TIN T (Theo phng php trc tip) Ch tiu 1 I. Lu chuyn tin t hot ng kinh doanh 1. Tin chi cho vay 2. Tin thu hi cho vay 3. Tin thu t hot ng huy ng vn 4. Tr li tin huy ng vn 5. Nhn tin gi v tr li tin gi cho ngn hng, t chc tn dng v t chc ti chnh khc 6. Gi tin v nhn li tin gi cho ngn hng, t chc tn dng v cc t chc ti chnh khc 7. Thu v chi cc loi ph, hoa hng dch v 8. Tin li cho vay, li tin gi thu 9. Tin li i vay, nhn tin gi tr 10. Li, l mua, bn ngoi t 11. Tin thu vo hoc chi ra v mua, bn chng khon doanh nghip kinh doanh chng khon 12. Tin chi mua chng khon v mc ch thng mi 13. Tin thu t bn chng khon v mc ch thng mi 14. Thu n kh i xa s 15. Tin thu khc t hot ng kinh doanh 16. Tin chi khc t hot ng kinh doanh Lu chuyn tin thun t hot ng kinh doanh II. Lu chuyn tin t hot ng u t 1. Tin chi mua sm, xy dng TSC v cc ti sn di hn khc 2. Tin thu t thanh l, nhng bn TSC v cc ti sn di hn khc 3. Tin chi mua cc cng c n ca n v khc v mc ch u t 4. Tin thu t bn li cc cng c n ca n v khc v mc ch u t 5. Tin chi u t gp vn vo n v khc 6. Tin thu hi u t gp vn vo n v khc 7. Tin thu c tc v li nhun c chia 8. Tin thu li ca hot ng u t Lu chuyn tin thun t hot ng u t 1 III. Lu chuyn tin t hot ng ti chnh 1. Tin thu t pht hnh c phiu, nhn vn gp ca ch s hu 2. Tin chi tr vn gp cho cc ch s hu, mua li c phiu ca doanh nghip pht hnh 3. Tin vay ngn hn, di hn nhn c 4. Tin chi tr n gc vay 5. Tin chi tr n thu ti chnh 6. C tc, li nhun tr cho ch s hu Lu chuyn tin thun t hot ng ti chnh n v tnh: ........... M K K s trc ny 2 3 4 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 20 21 22 23 24 25 26 27 28 30 2 31 32 33 34 35 36 40 3 4

Lu chuyn tin thun trong k (20 + 30 + 40) Tin v tng ng tin u k nh hng ca thay i t gi hi oi quy i ngoi t Tin v tng ng tin cui k (50 + 60 + 61)

50 60 61 70

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

Chun mc s 05 BT NG SN U T (Ban hnh theo Quyt nh s 234/2003/Q-BTC ngy 30 thng 12 nm 2003 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v phng php k ton i vi bt ng sn u t, gm: iu kin ghi nhn bt ng sn u t, xc nh gi tr ban u, chi ph pht sinh sau ghi nhn ban u, xc nh gi tr sau ghi nhn ban u, chuyn i mc ch s dng, thanh l bt ng sn u t v mt s quy nh khc lm c s ghi s k ton v lp bo co ti chnh. 02. Chun mc ny p dng cho k ton bt ng sn u t, tr khi c chun mc k ton khc cho php p dng phng php k ton khc cho bt ng sn u t. 3. Chun mc ny cng quy nh phng php xc nh v ghi nhn gi tr bt ng sn u t trong bo co ti chnh ca bn i thu theo hp ng thu ti chnh v phng php xc nh gi tr bt ng sn u t cho thu trong bo co ti chnh ca bn cho thu theo hp ng thu hot ng. Chun mc ny khng p dng i vi cc ni dung c quy nh trong Chun mc k ton s 06 "Thu ti sn", bao gm: (a) Phn loi ti sn thu thnh ti sn thu ti chnh hoc ti sn thu hot ng; (b) Ghi nhn doanh thu cho thu bt ng sn u t (Theo quy nh ca Chun mc k ton s 14 Doanh thu v thu nhp khc); (c) Xc nh gi tr bt ng sn thu hot ng trong bo co ti chnh ca bn i thu; (d) Xc nh gi tr bt ng sn thu ti chnh trong bo co ti chnh ca bn cho thu; (e) K ton i vi cc giao dch bn v thu li; (f) Thuyt minh v thu ti chnh v thu hot ng trong bo co ti chnh. 04. Chun mc ny khng p dng i vi: (a) Nhng ti sn lin quan n cy trng, vt nui gn lin vi t ai phc v cho hot ng nng nghip; v (b) Quyn khai thc khong sn, hot ng thm d v khai thc khong sn, du m, kh t nhin v nhng ti nguyn khng ti sinh tng t. 05. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau:

Bt ng sn u t: L bt ng sn, gm: quyn s dng t, nh, hoc mt phn ca nh hoc c nh v t, c s h tng do ngi ch s hu hoc ngi i thu ti sn theo hp ng thu ti chnh nm gi nhm mc ch thu li t vic cho thu hoc ch tng gi m khng phi : a. S dng trong sn xut, cung cp hng ha, dch v hoc s dng cho cc mc ch qun l; hoc b. Bn trong k hot ng kinh doanh thng thng. Bt ng sn ch s hu s dng: L bt ng sn do ngi ch s hu hoc ngi i thu ti sn theo hp ng thu ti chnh nm gi nhm mc ch s dng trong sn xut, cung cp hng ha, dch v hoc s dng cho cc mc ch qun l. Nguyn gi: L ton b cc chi ph bng tin hoc tng ng tin m doanh nghip phi b ra hoc gi tr hp l ca cc khon a ra trao i nhm c c bt ng sn u t tnh n thi im mua hoc xy dng hon thnh bt ng sn u t . Gi tr cn li: L nguyn gi ca bt ng sn u t sau khi tr (-) s khu hao lu k ca bt ng sn u t . 06. V d bt ng sn u t: (a). Quyn s dng t (do doanh nghip b tin ra mua li) nm gi trong thi gian di ch tng gi; (b). Quyn s dng t (do doanh nghip b tin ra mua li) nm gi m cha xc nh r mc ch s dng trong tng lai; (c). Nh do doanh nghip s hu (hoc do doanh nghip thu ti chnh) v cho thu theo mt hoc nhiu hp ng thu hot ng; (d). Nh ang c gi cho thu theo mt hoc nhiu hp ng thu hot ng; (e). C s h tng ang c gi cho thu theo mt hoc nhiu hp ng thu hot ng. 07. V d bt ng sn khng phi l bt ng sn u t: (a) Bt ng sn mua bn trong k hot ng kinh doanh thng thng hoc xy dng bn trong tng lai gn (K ton theo Chun mc k ton s 02 "Hng tn kho"); (b) Bt ng sn c xy dng cho bn th ba (K ton theo Chun mc k ton s 15 Hp ng xy dng); (c) Bt ng sn ch s hu s dng (K ton theo Chun mc k ton s 03 Ti sn c nh hu hnh), bao gm bt ng sn nm gi s dng trong tng lai nh ti sn ch s hu s dng, ti sn nm gi ci to, nng cp v s dng sau ny trong k hot ng kinh doanh thng thng nh bt ng sn ch s hu s dng, bt ng sn cho nhn vin s dng (Cho d nhn vin c tr tin thu ti sn theo gi th trng hay khng) v bt ng sn ch s hu s dng ch thanh l; (d) Bt ng sn ang trong qu trnh xy dng cha hon thnh vi mc ch s dng trong tng lai di dng bt ng sn u t. 08. i vi nhng bt ng sn m doanh nghip nm gi mt phn nhm mc ch thu li t vic cho thu hot ng hoc ch tng gi v mt phn s dng cho sn xut, cung cp hng ho, dch v hoc cho qun l th nu nhng phn ti sn ny c bn ring r (hoc cho thu ring r theo mt hoc nhiu hp ng thu hot ng), doanh nghip s hch ton cc phn ti sn ny mt cch ring r. Trng hp cc phn ti sn ny khng th bn ring r, th ch coi l bt ng sn

u t khi phn c nm gi phc v cho sn xut, cung cp hng ho, dch v hoc phc v cho mc ch qun l l phn khng ng k. 09. Trng hp doanh nghip cung cp cc dch v lin quan cho nhng ngi s dng bt ng sn do doanh nghip s hu l phn khng ng k trong ton b tho thun th doanh nghip s hch ton ti sn ny l bt ng sn u t. V d: Doanh nghip s hu to nh cho thu vn phng ng thi cung cp dch v bo dng v an ninh cho nhng ngi thu vn phng. 10. Trng hp doanh nghip cung cp cc dch v lin quan cho nhng ngi s dng bt ng sn do doanh nghip s hu l phn ng k th doanh nghip s hch ton ti sn l bt ng sn ch s hu s dng. V d: Doanh nghip s hu v qun l mt khch sn, dch v cung cp cho khch hng chim mt phn quan trng trong ton b tho thun, th khch sn c hch ton l bt ng sn ch s hu s dng. 11. Trng hp kh xc nh l bt ng sn u t, hay l bt ng sn ch s hu s dng, doanh nghip cn xc nh trn c s nhng c im c th c th thc hin ph hp vi nh ngha bt ng sn u t v cc quy nh c lin quan trong cc on 06,07,08,09,10 v thuyt minh r trn bo co ti chnh theo quy nh ti on 31 (d). 12. Trng hp, mt doanh nghip cho cng ty m hoc cng ty con khc thu hoc s dng v nm gi mt bt ng sn th bt ng sn khng c coi l bt ng sn u t trong bo co ti chnh hp nht ca tp on, nhng doanh nghip s hu bt ng sn c coi l bt ng sn u t nu n tha mn nh ngha bt ng sn u t v c trnh by trong bo co ti chnh ring ca doanh nghip s hu bt ng sn. NI DUNG CHUN MC IU KIN GHI NHN BT NG SN U T 13. Mt bt ng sn u t c ghi nhn l ti sn phi tha mn ng thi hai iu kin sau: (a) Chc chn thu c li ch kinh t trong tng lai; v (b) Nguyn gi ca bt ng sn u t phi c xc nh mt cch ng tin cy. 14. Khi xc nh mt bt ng sn u t c tha mn iu kin th nht c ghi nhn l ti sn hay khng, doanh nghip cn phi nh gi mc chc chn gn lin vi vic thu c cc li ch kinh t trong tng lai m chng c th mang li trn c s nhng thng tin hin c ti thi im ghi nhn. iu kin th hai ghi nhn mt bt ng sn u t l ti sn thng d c tho mn v giao dch mua bn, trao i chng minh cho vic hnh thnh bt ng sn xc nh gi tr ca bt ng sn u t. XC NH GI TR BAN U 15. Mt bt ng sn u t phi c xc nh gi tr ban u theo nguyn gi. Nguyn gi ca bt ng sn u t bao gm c cc chi ph giao dch lin quan trc tip ban u. 16. Nguyn gi ca bt ng sn u t c mua bao gm gi mua v cc chi ph lin quan trc tip, nh: Ph dch v t vn v lut php lin quan, thu trc b v chi ph giao dch lin quan khc... 17. Nguyn gi ca bt ng sn u t t xy dng l gi thnh thc t v cc chi ph lin quan trc tip ca bt ng sn u t tnh n ngy hon thnh cng vic xy dng. T khi bt u xy dng cho n ngy hon thnh cng vic xy dng doanh nghip p dng Chun mc k ton s 03 Ti sn c nh hu hnh v Chun mc k ton s 04 Ti sn c nh v hnh. Ti ngy ti sn tr thnh bt ng sn u t th p dng chun mc ny (xem on 23 (e)). 18. Nguyn gi ca mt bt ng sn u t khng bao gm cc chi ph sau: - Chi ph pht sinh ban u (tr trng hp cc chi ph ny l cn thit a bt ng sn u t ti trng thi sn sng hot ng);

Cc chi ph khi mi a bt ng sn u t vo hot ng ln u trc khi bt ng sn u t t ti trng thi hot ng bnh thng theo d kin; Cc chi ph khng bnh thng v nguyn vt liu, lao ng hoc cc ngun lc khc trong qu trnh xy dng bt ng sn u t.

19. Trng hp mua bt ng sn u t thanh ton theo phng thc tr chm, nguyn gi ca bt ng sn u t c phn nh theo gi mua tr ngay ti thi im mua. Khon chnh lch gia tng s tin phi thanh ton v gi mua tr ngay c hch ton vo chi ph ti chnh theo k hn thanh ton, tr khi s chnh lch c tnh vo nguyn gi bt ng sn u t theo quy nh ca Chun mc k ton s 16 Chi ph i vay. CHI PH PHT SINH SAU GHI NHN BAN U 20. Chi ph lin quan n bt ng sn u t pht sinh sau ghi nhn ban u phi c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k, tr khi chi ph ny c kh nng chc chn lm cho bt ng sn u t to ra li ch kinh t trong tng lai nhiu hn mc hot ng c nh gi ban u th c ghi tng nguyn gi bt ng sn u t. 21. Vic hch ton cc chi ph pht sinh sau ghi nhn ban u ph thuc vo tng trng hp c xem xt n vic nh gi v ghi nhn ban u ca khon u t lin quan. Chng hn, trng hp gi mua ti sn bao gm ngha v ca doanh nghip phi chu cc chi ph cn thit s pht sinh a bt ng sn ti trng thi sn sng hot ng th chi ph cng c tnh vo nguyn gi. V d: Mua mt ngi nh vi yu cu phi nng cp th chi ph nng cp pht sinh c ghi tng nguyn gi ca bt ng sn u t. Xc nh gi tr sau ghi nhn ban u 22. Sau ghi nhn ban u, trong thi gian nm gi bt ng sn u t c xc nh theo nguyn gi, s khu hao lu k v gi tr cn li. Chuyn i mc ch s dng 23. Vic chuyn t bt ng sn ch s hu s dng thnh bt ng sn u t hoc t bt ng sn u t sang bt ng sn ch s hu s dng hay hng tn kho ch khi c s thay i v mc ch s dng nh cc trng hp sau: a. Bt ng sn u t chuyn thnh bt ng sn ch s hu s dng khi ch s hu bt u s dng ti sn ny; b. Bt ng sn u t chuyn thnh hng tn kho khi ch s hu bt u trin khai cho mc ch bn; c. Bt ng sn ch s hu s dng chuyn thnh bt ng sn u t khi ch s hu kt thc s dng ti sn ; d. Hng tn kho chuyn thnh bt ng sn u t khi ch s hu bt u cho bn khc thu hot ng; e. Bt ng sn xy dng chuyn thnh bt ng sn u t khi kt thc giai on xy dng, bn giao a vo u t (Trong giai on xy dng phi k ton theo Chun mc k ton s 03 Ti sn c nh hu hnh). 24. Theo yu cu ca on 23b, doanh nghip chuyn mt bt ng sn u t sang hng tn kho ch khi c s thay i v mc ch s dng, bng chng l s bt u ca vic trin khai cho mc ch bn. Khi mt doanh nghip quyt nh bn mt bt ng sn u t m khng c giai on nng cp th doanh nghip phi tip tc coi bt ng sn l mt bt ng sn u t cho ti khi n c bn (khng cn c trnh by trn Bng cn i k ton) v khng c hch ton ti sn l hng tn kho. Tng t, nu doanh nghip bt u nng cp, ci to bt ng sn u t hin c vi mc ch tip tc s dng bt ng sn trong tng lai nh mt bt ng sn u t, th bt ng sn vn l mt bt ng sn u t v khng c phn loi li nh mt bt ng sn ch s hu s dng trong qu trnh nng cp ci to.

25. Vic chuyn i mc ch s dng gia bt ng sn u t vi bt ng sn ch s hu s dng hoc hng tn kho khng lm thay i gi tr ghi s ca ti sn c chuyn i v khng lm thay i nguyn gi ca bt ng sn trong vic xc nh gi tr hay lp bo co ti chnh. Thanh l 26. Mt bt ng sn u t khng cn c trnh by trong Bng cn i k ton sau khi bn hoc sau khi bt ng sn u t khng cn c nm gi lu di v xt thy khng thu c li ch kinh t trong tng lai t vic thanh l bt ng sn u t .
27. Vic thanh l mt bt ng sn u t c th xy ra sau khi bn hoc sau khi k hp ng cho thu

ti chnh. xc nh thi im bn bt ng sn u t v ghi nhn doanh thu t vic bn bt ng sn u t, doanh nghip phi tun theo cc quy nh ca Chun mc k ton s 14 Doanh thu v thu nhp khc. Vic bn bt ng sn cho thu ti chnh hoc giao dch bn v thu li bt ng sn u t, doanh nghip phi tun theo cc quy nh ca Chun mc k ton s 06 Thu ti sn.
28. Cc khon li hoc l pht sinh t vic bn bt ng sn u t c xc nh bng s chnh

lch gia doanh thu vi chi ph bn v gi tr cn li ca bt ng sn u t. S li hoc l ny c ghi nhn l thu nhp hay chi ph trn bo co kt qu hot ng kinh doanh trong k (Trng hp bn v thu li ti sn l bt ng sn c thc hin theo quy nh ti Chun mc k ton s 06 Thu ti sn).
29. Khon doanh thu t vic bn bt ng sn u t c ghi nhn theo gi tr hp l. Trng hp

bn theo phng thc tr chm, th khon doanh thu ny c xc nh ban u bng gi bn tr ngay. Khon chnh lch gia tng s tin phi thanh ton v gi bn tr ngay c ghi nhn l doanh thu tin li cha thc hin theo quy nh ca Chun mc k ton s 14 Doanh thu v thu nhp khc. Trnh by bo co ti chnh 30. Ni dung trnh by bo co ti chnh quy nh trong chun mc ny c p dng cng vi nhng qui nh trong Chun mc k ton s 06 Thu ti sn. i vi bn cho thu phi trnh by ni dung cho thu hot ng. i vi bn i thu phi trnh by ni dung thu ti chnh. Doanh nghip cn trnh by trn bo co ti chnh nhng ni dung sau: (a) Phng php khu hao s dng; (b) Thi gian s dng hu ch ca bt ng sn u t hoc t l khu hao s dng; (c) Nguyn gi v khu hao lu k ti thi im u k v cui k; (d) Tiu chun c th m doanh nghip p dng trong trng hp gp kh khn khi phn loi bt ng sn u t vi bt ng sn ch s hu s dng v vi ti sn gi bn trong hot ng kinh doanh thng thng; (e) Cc ch tiu thu nhp, chi ph lin quan n cho thu bt ng sn, gm: - Thu nhp t vic cho thu; - Chi ph trc tip cho hot ng kinh doanh (bao gm chi ph sa cha v bo dng) pht sinh t bt ng sn u t lin quan n vic to ra thu nhp t vic cho thu trong k bo co; - Chi ph trc tip cho hot ng kinh doanh (bao gm chi ph sa cha v bo dng) pht sinh t bt ng sn u t khng lin quan n vic to ra thu nhp t vic cho thu trong k bo co. (f) L do v mc nh hng n thu nhp t hot ng kinh doanh bt ng sn u t; (g) Ngha v ch yu ca hp ng mua, xy dng, ci to, nng cp hoc bo dng, sa cha bt ng sn u t; (h) Trnh by nhng ni dung sau (khng yu cu thng tin so snh):

31.

- Nguyn gi bt ng sn u t tng thm, trong : Tng do mua bt ng sn v tng do vn ho nhng chi ph sau ghi nhn ban u; - Nguyn gi bt ng sn u t tng do sp nhp doanh nghip; - Nguyn gi bt ng sn u t thanh l; - Nguyn gi bt ng sn u t chuyn sang bt ng sn ch s hu s dng hoc hng tn kho v ngc li. (i) Gi tr hp l ca bt ng sn u t ti thi im kt thc nin k ton, lp bo co ti chnh. Khi doanh nghip khng th xc nh c gi tr hp l ca bt ng sn u t th doanh nghip phi thuyt minh: - Danh mc bt ng sn u t; - L do khng xc nh c gi tr hp l ca bt ng sn u t. ***

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

Chun mc s 07 K TON CC KHON U T VO CNG TY LIN KT (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 234/2003/Q-BTC ngy 30 thng 12 nm 2003 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v phng php k ton cc khon u t ca nh u t vo cng ty lin kt, gm: K ton cc khon u t vo cng ty lin kt trong bo co ti chnh ca ring nh u t v trong bo co ti chnh hp nht lm c s ghi s k ton, lp v trnh by bo co ti chnh. 02. Chun mc ny p dng cho k ton cc khon u t vo cng ty lin kt ca nh u t c nh hng ng k trong cng ty lin kt. 03. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau: Cng ty lin kt: L cng ty trong nh u t c nh hng ng k nhng khng phi l cng ty con hoc cng ty lin doanh ca nh u t. nh hng ng k: L quyn tham gia ca nh u t vo vic a ra cc quyt nh v chnh sch ti chnh v hot ng ca bn nhn u t nhng khng kim sot cc chnh sch . Kim sot: L quyn chi phi cc chnh sch ti chnh v hot ng ca doanh nghip nhm thu c li ch kinh t t hot ng ca doanh nghip . Cng ty con: L mt doanh nghip chu s kim sot ca mt doanh nghip khc (gi l cng ty m). Phng php vn ch s hu: L phng php k ton m khon u t c ghi nhn ban u theo gi gc, sau c iu chnh theo nhng thay i ca phn s hu ca nh u t trong ti sn thun ca bn nhn u t. Bo co kt qu hot ng kinh doanh phi phn nh phn s hu ca nh u t trong kt qu kinh doanh ca bn nhn u t. Phng php gi gc: L phng php k ton m khon u t c ghi nhn ban u theo gi gc, sau khng c iu chnh theo nhng thay i ca phn s hu ca nh u t

trong ti sn thun ca bn nhn u t. Bo co kt qu hot ng kinh doanh ch phn nh khon thu nhp ca nh u t c phn chia t li nhun thun lu k ca bn nhn u t pht sinh sau ngy u t. Ti sn thun: L gi tr ca tng ti sn tr (-) n phi tr. NI DUNG CHUN MC Nh u t c nh hng ng k 04. Nu nh u t nm gi trc tip hoc gin tip thng qua cc cng ty con t nht 20% quyn biu quyt ca bn nhn u t th c gi l nh u t c nh hng ng k, tr khi c quy nh hoc tho thun khc. Ngc li nu nh u t nm gi trc tip hay gin tip thng qua cc cng ty con t hn 20% quyn biu quyt ca bn nhn u t, th khng c gi l nh u t c nh hng ng k, tr khi c quy nh hoc tho thun khc. 05. Nh u t c nh hng ng k thng c th hin mt hoc cc biu hin sau: (a) C i din trong Hi ng qun tr hoc cp qun l tng ng ca cng ty lin kt; (b) C quyn tham gia vo qu trnh hoch nh chnh sch; (c) C cc giao dch quan trng gia nh u t v bn nhn u t; (d) C s trao i v cn b qun l; (e) C s cung cp thng tin k thut quan trng. Phng php vn ch s hu 06. Theo phng php vn ch s hu, khon u t c ghi nhn ban u theo gi gc. Sau , gi tr ghi s ca khon u t c iu chnh tng hoc gim tng ng vi phn s hu ca nh u t trong li hoc l ca bn nhn u t sau ngy u t. Khon c phn chia t bn nhn u t phi hch ton gim gi tr ghi s ca khon u t. Vic iu chnh gi tr ghi s cng phi c thc hin khi li ch ca nh u t thay i do c s thay i vn ch s hu ca bn nhn u t nhng khng c phn nh trn Bo co kt qu hot ng kinh doanh. Nhng thay i trong vn ch s hu ca bn nhn u t c th bao gm nhng khon pht sinh t vic nh gi li TSC v cc khon u t, chnh lch t gi quy i ngoi t v nhng iu chnh cc chnh lch pht sinh khi hp nht kinh doanh. PHNG PHP GI GC 07. Theo phng php gi gc, nh u t ghi nhn ban u khon u t theo gi gc. Nh u t ch hch ton vo thu nhp trn Bo co kt qu hot ng kinh doanh khon c chia t li nhun thun lu k ca bn nhn u t pht sinh sau ngy u t. Cc khon khc m nh u t nhn c ngoi li nhun c chia c coi l phn thu hi cc khon u t v c ghi nhn l khon gim tr gi gc u t. Bo co ti chnh ca ring nh u t 08. Trong bo co ti chnh ca ring nh u t, khon u t vo cng ty lin kt c k ton theo phng php gi gc. Bo co ti chnh hp nht 09. Trong bo co ti chnh hp nht ca nh u t, khon u t vo cng ty lin kt c k ton theo phng php vn ch s hu, tr khi:

(a) Khon u t ny d kin s c thanh l trong tng lai gn (di 12 thng); hoc (b) Cng ty lin kt hot ng theo cc quy nh hn ch kht khe di hn lm cn tr ng k vic chuyn giao vn cho nh u t. Trng hp ny, cc khon u t c phn nh theo gi gc trong bo co ti chnh hp nht ca nh u t. 10. Vic ghi nhn thu nhp da trn c s li nhun c chia c th khng phn nh y thu nhp m nh u t c hng t khon u t vo cng ty lin kt v khon li nhun c chia c th khng phn nh ng thc t hot ng ca cng ty lin kt. Do nh u t c nh hng ng k i vi cng ty lin kt v c trch nhim i vi hot ng ca cng ty ny, v vy, nh u t phi trnh by trong bo co ti chnh hp nht phn s hu ca nh u t trong kt qu hot ng ca cng ty lin kt. Vic p dng phng php vn ch s hu s cung cp thng tin hu ch hn v ti sn thun v li, l thun ca nh u t. 11. Nh u t phi ngng s dng phng php vn ch s hu khi: (a) Khng cn nh hng ng k trong cng ty lin kt nhng vn cn nm gi mt phn hoc ton b khon u t; hoc (b) Vic s dng phng php vn ch s hu khng cn ph hp v cng ty lin kt hot ng theo cc quy nh hn ch kht khe di hn gy ra nhng cn tr ng k trong vic chuyn giao vn cho nh u t. Trong trng hp ny, gi tr ghi s ca khon u t t thi im trn c coi l gi gc. p dng phng php vn ch s hu 12. Khon u t c hch ton theo phng php vn ch s hu k t thi im khon u t ny tho mn nh ngha v cng ty lin kt. Khi mua mt khon u t, bt c s chnh lch no (d dng hay m) gia gi gc ca khon u t v phn s hu ca nh u t theo gi tr hp l ca ti sn thun c th xc nh c ca cng ty lin kt c hch ton ph hp vi chun mc k ton Hp nht kinh doanh. Cc khon iu chnh ph hp i vi phn s hu ca nh u t trong li, l sau ngy mua khon u t c thc hin cho: (a) Khu hao TSC (cn c vo gi tr hp l); (b) Phn b dn cc khon chnh lch gia gi gc ca khon u t v phn s hu ca nh u t theo gi tr hp l ca ti sn thun c th xc nh c. 13. Nh u t p dng phng php vn ch s hu phi s dng bo co ti chnh hin hnh ca cng ty lin kt c lp cng ngy vi bo co ti chnh ca nh u t. Khi khng th thc hin c iu th cc bo co ti chnh lp vo nhng ngy khc nhau mi c s dng. 14. Khi bo co ti chnh hin hnh ca cng ty lin kt c lp khc ngy vi bo co ti chnh ca nh u t, vic iu chnh phi c thc hin cho cc nh hng ca cc s kin v giao dch trng yu gia nh u t v cng ty lin kt pht sinh gia ngy lp bo co ti chnh ca nh u t v ngy lp bo co ti chnh ca cng ty lin kt. 15. Bo co ti chnh ca nh u t phi p dng cc chnh sch k ton thng nht cho cc giao dch v s kin ging nhau pht sinh trong cc trng hp tng t. Trng hp cng ty lin kt p dng chnh sch k ton khc vi nh u t cho cc giao dch v s kin ging nhau pht sinh trong cc trng hp tng t, khi s dng bo co ti chnh ca cng ty lin kt, nh u t phi thc hin cc iu chnh thch hp nu p dng phng php vn ch s hu. Trng hp nh u t khng thc hin c cc iu chnh th phi gii trnh trong Bn thuyt minh bo co ti chnh ca mnh.

16. Nu cng ty lin kt c c phiu u i c tc c nm gi bi cc c ng bn ngoi th nh u t phi tnh ton phn s hu ca mnh trong li hoc l t cng ty lin kt sau khi iu chnh c tc u i, k c khi vic tr c tc cha c thng bo. 17. Theo phng php vn ch s hu, nu phn s hu ca nh u t trong khon l ca cng ty lin kt ln hn hoc bng gi tr ghi s ca khon u t, nh u t khng phi tip tc phn nh cc khon l pht sinh sau trn bo co ti chnh hp nht tr khi nh u t c ngha v thc hin thanh ton thay cho cng ty lin kt cc khon n m nh u t m bo hoc cam kt tr. Trong trng hp ny, gi tr khon u t c trnh by trn bo co ti chnh l bng khng (0). Nu sau cng ty lin kt hot ng c li, nh u t ch c ghi nhn phn s hu ca mnh trong khon li sau khi b p c phn l thun cha c hch ton trc y. CC KHON TN THT 18. Nu c bng chng l khon u t vo cng ty lin kt c th b tn tht, doanh nghip phi p dng cc quy nh ca Chun mc Tn tht ti sn". Thu thu nhp 19. Thu thu nhp doanh nghip pht sinh t khon u t trong cng ty lin kt (nu c) c hch ton ph hp vi chun mc k ton Thu thu nhp doanh nghip. Cc khon mc ngu nhin 20. Khi c pht sinh khon mc ngu nhin, nh u t phi trnh by khon mc ngoi d tnh ph hp vi cc quy nh ca Chun mc D phng, n phi tr v ti sn ngu nhin. Trnh by bo co ti chnh 21. Trong bo co ti chnh, nh u t phi trnh by: (a) Danh sch cc cng ty lin kt km theo cc thng tin v phn s hu v t l(%) quyn biu quyt, nu t l ny khc vi phn s hu; v (b) Cc phng php c s dng k ton cc khon u t vo cng ty lin kt. 22. Cc khon u t vo cng ty lin kt hch ton theo phng php vn ch s hu phi phn loi nh cc ti sn di hn v phn nh thnh mt khon mc ring bit trn Bng cn i k ton hp nht. Phn s hu ca nh u t v li hoc l ca nhng khon u t phi trnh by thnh mt khon mc ring bit trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh hp nht./. ***

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

Chun mc s 08 THNG TIN TI CHNH V NHNG KHON VN GP LIN DOANH (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 234/2003/Q-BTC ngy 30 thng 12 nm 2003 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG

01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v phng php k ton v cc khon vn gp lin doanh, gm: Cc hnh thc lin doanh, bo co ti chnh ring v bo co ti chnh hp nht ca cc bn gp vn lin doanh lm c s cho vic ghi s k ton v lp bo co ti chnh ca cc bn gp vn lin doanh. 02. Chun mc ny p dng cho k ton nhng khon vn gp lin doanh, gm: Hot ng kinh doanh c ng kim sot; Ti sn c ng kim sot; C s kinh doanh c ng kim sot. 03. Cc thut ng s dng trong chun mc ny c hiu nh sau: Lin doanh: L tha thun bng hp ng ca hai hoc nhiu bn cng thc hin hot ng kinh t, m hot ng ny c ng kim sot bi cc bn gp vn lin doanh. Cc hnh thc lin doanh quy nh trong chun mc ny gm: - Hp ng hp tc kinh doanh di hnh thc lin doanh hot ng kinh doanh c ng kim sot; - Hp ng hp tc kinh doanh di hnh thc lin doanh ti sn c ng kim sot; - Hp ng lin doanh di hnh thc thnh lp c s kinh doanh c ng kim sot. Kim sot: L quyn chi phi cc chnh sch ti chnh v hot ng i vi mt hot ng kinh t lin quan n gp vn lin doanh nhm thu c li ch t hot ng kinh t . ng kim sot: L quyn cng chi phi ca cc bn gp vn lin doanh v cc chnh sch ti chnh v hot ng i vi mt hot ng kinh t trn c s tha thun bng hp ng. nh hng ng k: L quyn c tham gia vo vic a ra cc quyt nh v chnh sch ti chnh v hot ng ca mt hot ng kinh t nhng khng phi l quyn kim sot hay quyn ng kim sot i vi nhng chnh sch ny. Bn gp vn lin doanh: L mt bn tham gia vo lin doanh v c quyn ng kim sot i vi li n doanh . Nh u t trong lin doanh: L mt bn tham gia vo lin doanh nhng khng c quyn ng kim sot i vi lin doanh . Phng php vn ch s hu: L phng php k ton m khon vn gp trong lin doanh c ghi nhn ban u theo gi gc, sau c iu chnh theo nhng thay i ca phn s hu ca bn gp vn lin doanh trong ti sn thun ca c s kinh doanh c ng kim sot. Bo co kt qu hot ng kinh doanh phi phn nh li ch ca bn gp vn lin doanh t kt qu hot ng kinh doanh ca c s kinh doanh c ng kim sot. Phng php gi gc: L phng php k ton m khon vn gp lin doanh c ghi nhn ban u theo gi gc, sau khng c iu chnh theo nhng thay i ca phn s hu ca bn gp vn lin doanh trong ti sn thun ca c s kinh doanh c ng kim sot. Bo co kt qu hot ng kinh doanh ch phn nh khon thu nhp ca bn gp vn lin doanh c phn chia t li nhun thun lu k ca lin doanh pht sinh sau khi gp vn lin doanh. NI DUNG CA CHUN MC Cc hnh thc lin doanh 04. Chun mc ny cp n 3 hnh thc lin doanh: Hp ng hp tc kinh doanh di hnh thc hot ng kinh doanh c ng kim sot bi cc bn gp vn lin doanh (hot ng c ng kim sot); Hp ng hp tc kinh doanh di hnh thc lin doanh ti sn c ng kim sot bi cc bn gp vn lin doanh (ti sn c ng kim sot); Hp ng lin doanh di hnh thc thnh lp c s kinh doanh mi c ng kim sot bi cc bn gp vn lin doanh (c s c ng kim sot).

Cc hnh thc lin doanh c 2 c im chung nh sau: (a) Hai hoc nhiu bn gp vn lin doanh hp tc vi nhau trn c s tho thun bng hp ng; v (b) Tha thun bng hp ng thit lp quyn ng kim sot. Tha thun bng hp ng 05. Tha thun bng hp ng phn bit quyn ng kim sot ca cc bn gp vn lin doanh vi li ch ca khon u t ti nhng cng ty lin kt m trong nh u t c nh hng ng k (xem Chun mc k ton s 07 K ton cc khon u t vo cng ty lin kt). Chun mc ny quy nh nhng hot ng m hp ng khng thit lp quyn ng kim sot th khng phi l lin doanh. 06. Tho thun bng hp ng c th c thc hin bng nhiu cch, nh: Nu trong hp ng hoc bin bn tho thun gia cc bn gp vn lin doanh; nu trong cc iu khon hay cc quy ch khc ca lin doanh. Tha thun bng hp ng c trnh by bng vn bn v bao gm cc ni dung sau: (a) Hnh thc hot ng, thi gian hot ng v ngha v bo co ca cc bn gp vn lin doanh; (b) Vic ch nh Ban qun l hot ng kinh t ca lin doanh v quyn biu quyt ca cc bn gp vn lin doanh; (c) Phn vn gp ca cc bn gp vn lin doanh; v (d) Vic phn chia sn phm, thu nhp, chi ph hoc kt qu ca lin doanh cho cc bn gp vn lin doanh. 07. Tha thun bng hp ng thit lp quyn ng kim sot i vi lin doanh m bo khng mt bn gp vn lin doanh no c quyn n phng kim sot cc hot ng ca lin doanh. Tha thun trong hp ng cng nu r cc quyt nh mang tnh trng yu t c mc ch hot ng ca lin doanh, cc quyt nh ny i hi s thng nht ca tt c cc bn gp vn lin doanh hoc a s nhng ngi c nh hng ln trong cc bn gp vn lin doanh theo quy nh ca chun mc ny. 08. Tha thun bng hp ng c th ch nh r mt trong cc bn gp vn lin doanh m nhim vic iu hnh hoc qun l lin doanh. Bn iu hnh lin doanh khng kim sot lin doanh, m thc hin trong khun kh nhng chnh sch ti chnh v hot ng c cc bn nht tr trn c s tha thun bng hp ng v y nhim cho bn iu hnh. Nu bn iu hnh lin doanh c ton quyn quyt nh cc chnh sch ti chnh v hot ng ca hot ng kinh t th bn l ngi kim sot v khi khng tn ti lin doanh. Hp ng hp tc kinh doanh di hnh thc lin doanh hot ng kinh doanh c ng kim sot bi cc bn gp vn lin doanh 09. Hot ng kinh doanh c ng kim sot l hot ng ca mt s lin doanh c thc hin bng cch s dng ti sn v ngun lc khc ca cc bn gp vn lin doanh m khng thnh lp mt c s kinh doanh mi. Mi bn gp vn lin doanh t qun l v s dng ti sn ca mnh v chu trch nhim v cc ngha v ti chnh v cc chi ph pht sinh trong qu trnh hot ng. Hot ng ca lin doanh c th c nhn vin ca mi bn gp vn lin doanh tin hnh song song vi cc hot ng khc ca bn gp vn lin doanh . Hp ng hp tc kinh doanh thng quy nh cn c phn chia doanh thu v khon chi ph chung pht sinh t hot ng lin doanh cho cc bn gp vn lin doanh. 10. V d hot ng kinh doanh c ng kim sot l khi hai hoc nhiu bn gp vn lin doanh cng kt hp cc hot ng, ngun lc v k nng chuyn mn sn xut, khai thc th trng v cng phn phi mt sn phm nht nh. Nh khi sn xut mt chic my bay, cc cng on khc nhau ca qu trnh sn xut do mi bn gp vn lin doanh m nhim. Mi bn phi t mnh trang tri

cc khon chi ph pht sinh v c chia doanh thu t vic bn my bay, phn chia ny c cn c theo tho thun ghi trong hp ng. 11. Mi bn gp vn lin doanh phi phn nh cc hot ng kinh doanh c ng kim sot trong bo co ti chnh ca mnh, gm: (a) Ti sn do bn gp vn lin doanh kim sot v cc khon n phi tr m h phi gnh chu; (b) Chi ph phi gnh chu v doanh thu c chia t vic bn hng hoc cung cp dch v ca lin doanh. 12. Trong trng hp hot ng kinh doanh c ng kim sot, lin doanh khng phi lp s k ton v bo co ti chnh ring. Tuy nhin, cc bn gp vn lin doanh c th m s k ton theo di v nh gi hiu qu hot ng kinh doanh trong vic tham gia lin doanh. Hp ng hp tc kinh doanh di hnh thc lin doanh ti sn c ng kim sot bi cc bn gp vn lin doanh 13. Mt s lin doanh thc hin vic ng kim sot v thng l ng s hu i vi ti sn c gp hoc c mua bi cc bn gp vn lin doanh v c s dng cho mc ch ca lin doanh. Cc ti sn ny c s dng mang li li ch cho cc bn gp vn lin doanh. Mi bn gp vn lin doanh c nhn sn phm t vic s dng ti sn v chu phn chi ph pht sinh theo tho thun trong hp ng. 14. Hnh thc lin doanh ny khng i hi phi thnh lp mt c s kinh doanh mi. Mi bn gp vn lin doanh c quyn kim sot phn li ch trong tng lai thng qua phn vn gp ca mnh vo ti sn c ng kim sot. 15. Hot ng trong cng ngh du m, hi t v khai khong thng s dng hnh thc lin doanh ti sn c ng kim sot. V d mt s cng ty sn xut du kh cng kim sot v vn hnh mt ng ng dn du. Mi bn gp vn lin doanh s dng ng ng dn du ny vn chuyn sn phm v phi gnh chu mt phn chi ph vn hnh ng ng ny theo tho thun. Mt v d khc i vi hnh thc lin doanh ti sn c ng kim sot l khi hai doanh nghip cng kt hp kim sot mt ti sn, mi bn c hng mt phn tin nht nh thu c t vic cho thu ti sn v chu mt phn chi ph cho ti sn . 16. Mi bn gp vn lin doanh phi phn nh ti sn c ng kim sot trong bo co ti chnh ca mnh, gm: (a) Phn vn gp vo ti sn c ng kim sot, c phn loi theo tnh cht ca ti sn; (b) Cc khon n phi tr pht sinh ring ca mi bn gp vn lin doanh; (c) Phn n phi tr pht sinh chung phi gnh chu cng vi cc bn gp vn lin doanh khc t hot ng ca lin doanh; (d) Cc khon thu nhp t vic bn hoc s dng phn sn phm c chia t lin doanh cng vi phn chi ph pht sinh c phn chia t hot ng ca lin doanh; (e) Cc khon chi ph pht sinh lin quan n vic gp vn lin doanh. 17. Mi bn gp vn lin doanh phi phn nh trong bo co ti chnh cc yu t lin quan n ti sn c ng kim sot: (a) Phn vn gp vo ti sn c ng kim sot, c phn loi da trn tnh cht ca ti sn ch khng phn loi nh mt dng u t. V d: ng ng dn du do cc bn gp vn lin doanh ng kim sot c xp vo khon mc ti sn c nh hu hnh; (b) Cc khon n phi tr pht sinh ca mi bn gp vn lin doanh, v d: N phi tr pht sinh trong vic b tin mua phn ti sn gp vo lin doanh; (c) Phn n phi tr pht sinh chung phi chu cng vi cc bn gp vn lin doanh khc t hot ng ca lin doanh;

(d) Cc khon thu nhp t vic bn hoc s dng phn sn phm c chia t lin doanh cng vi phn chi ph pht sinh c phn chia t hot ng ca lin doanh; v (e) Cc khon chi ph pht sinh lin quan n vic gp vn lin doanh, v d: Cc khon chi ph lin quan n ti sn gp vo lin doanh v vic bn sn phm c chia. 18. Vic hch ton ti sn c ng kim sot phn nh ni dung, thc trng kinh t v thng l hnh thc php l ca lin doanh. Nhng ghi chp k ton ring l ca lin doanh ch gii hn trong nhng chi ph pht sinh chung c lin quan n ti sn ng kim sot bi cc bn gp vn lin doanh v cui cng do cc bn gp vn lin doanh chu theo phn c chia tho thun. Trong trng hp ny lin doanh khng phi lp s k ton v bo co ti chnh ring. Tuy nhin, cc bn gp vn lin doanh c th m s k ton theo di v nh gi hiu qu hot ng kinh doanh trong vic tham gia lin doanh. Hp ng lin doanh di hnh thc thnh lp c s kinh doanh c ng kim sot bi cc bn gp vn lin doanh 19. C s kinh doanh c ng kim sot bi cc bn gp vn lin doanh (c s c ng kim sot) i hi phi c s thnh lp mt c s kinh doanh mi. Hot ng ca c s ny cng ging nh hot ng ca cc doanh nghip khc, ch khc l tha thun bng hp ng gia cc bn gp vn lin doanh quy nh quyn ng kim sot ca h i vi cc hot ng kinh t ca c s ny. 20. C s kinh doanh c ng kim sot chu trch nhim kim sot ti sn, cc khon n phi tr, thu nhp v chi ph pht sinh ti n v mnh. C s kinh doanh ny s dng tn ca lin doanh trong cc hp ng, giao dch kinh t v huy ng ngun lc ti chnh phc v cho cc mc ch ca lin doanh. Mi bn gp vn lin doanh c quyn c hng mt phn kt qu hot ng ca c s kinh doanh hoc c chia sn phm ca lin doanh theo tha thun ca hp ng lin doanh. 21. V d mt c s kinh doanh c ng kim sot: (a) Hai n v trong nc hp tc bng cch gp vn thnh lp mt c s kinh doanh mi do hai n v ng kim sot kinh doanh trong mt ngnh ngh no ; (b) Mt n v u t ra nc ngoi cng gp vn vi mt n v nc thnh lp mt c s kinh doanh mi do hai n v ny ng kim sot; (c) Mt n v nc ngoi u t vo trong nc cng gp vn vi mt n v trong nc thnh lp mt c s kinh doanh mi do hai n v ny ng kim sot. 22. Mt s trng hp, c s kinh doanh c ng kim sot v bn cht ging nh cc hnh thc lin doanh hot ng c ng kim sot hoc ti sn c ng kim sot. V d: cc bn gp vn lin doanh c th chuyn giao mt ti sn c ng kim sot, nh ng dn du, vo c s kinh doanh c ng kim sot v cc mc ch khc nhau. Tng t nh vy, cc bn gp vn lin doanh c th ng gp vo c s kinh doanh c ng kim sot mt s ti sn m cc ti sn ny s chu s iu hnh chung. Mt s hot ng c ng kim sot c th l vic thnh lp mt c s kinh doanh c ng kim sot thc hin mt s hot ng nh thit k mu m, nghin cu th trng tiu th, dch v sau bn hng. 23. C s kinh doanh c ng kim sot phi t chc cng tc k ton ring nh cc doanh nghip khc theo quy nh ca php lut hin hnh v k ton. 24. Cc bn gp vn lin doanh gp vn bng tin hoc bng cc ti sn khc vo lin doanh. Phn vn gp ny phi c ghi s k ton ca bn gp vn lin doanh v phi c phn nh trong cc bo co ti chnh nh mt khon mc u t vo c s kinh doanh c ng kim sot. Bo co ti chnh ring ca bn gp vn lin doanh 25. Bn gp vn lin doanh lp v trnh by khon vn gp lin doanh trn bo co ti chnh ring theo phng php gi gc. Bo co ti chnh hp nht ca cc bn gp vn lin doanh

26. Nu bn gp vn lin doanh lp bo co ti chnh hp nht th trong bo co ti chnh hp nht phi bo co phn vn gp ca mnh vo c s kinh doanh c ng kim sot theo phng php vn ch s hu. 27. Bn gp vn lin doanh ngng s dng phng php vn ch s hu k t ngy bn gp vn lin doanh kt thc quyn ng kim sot hoc khng c nh hng ng k i vi c s kinh doanh c ng kim sot. Trng hp ngoi tr i vi phng php vn ch s hu 28. Bn gp vn lin doanh phi hch ton cc khon vn gp sau y theo phng php gi gc: (a) Khon vn gp vo c s kinh doanh c ng kim sot c mua v gi li bn trong tng lai gn (di 12 thng); v (b) Khon vn gp vo c s kinh doanh c ng kim sot hot ng trong iu kin c nhiu hn ch kht khe lu di lm gim ng k kh nng chuyn vn v bn gp vn lin doanh. 29. Vic s dng phng php vn ch s hu l khng hp l nu phn vn gp vo c s kinh doanh c ng kim sot c mua v gi li bn trong khong thi gian di 12 thng. iu ny cng khng hp l khi c s kinh doanh hot ng trong iu kin c nhiu hn ch kht khe lu di lm gim ng k kh nng chuyn vn v bn gp vn lin doanh. 30. Trng hp c s kinh doanh c ng kim sot tr thnh cng ty con ca mt bn gp vn lin doanh, th bn gp vn lin doanh ny phi hch ton cc khon vn gp lin doanh ca mnh theo quy nh ti Chun mc k ton s 25 Bo co ti chnh hp nht v k ton khon u t vo cng ty con. Nghip v giao dch gia bn gp vn lin doanh v lin doanh 31. Trng hp bn gp vn lin doanh gp vn bng ti sn vo lin doanh th vic hch ton cc khon li hay l t nghip v giao dch ny phi phn nh c bn cht ca n. Nu bn gp vn lin doanh chuyn quyn s hu ti sn th bn gp vn lin doanh ch c hch ton phn li hoc l c th xc nh tng ng cho phn li ch ca cc bn gp vn lin doanh khc. Bn gp vn lin doanh phi hch ton ton b gi tr bt k khon l no nu vic gp vn bng ti sn c thc hin vi gi tr nh gi li thp hn gi tr thun c th thc hin c ca ti sn lu ng hoc gi tr cn li ca ti sn c nh. 32. Trng hp bn gp vn lin doanh bn ti sn cho lin doanh th vic hch ton cc khon li hay l t nghip v giao dch ny phi phn nh c bn cht ca n. Nu bn gp vn lin doanh chuyn quyn s hu ti sn v ti sn ny c lin doanh gi li cha bn cho bn th ba c lp th bn gp vn lin doanh ch c hch ton phn li hoc l c th xc nh tng ng cho phn li ch ca cc bn gp vn lin doanh khc. Nu lin doanh bn ti sn ny cho bn th ba c lp th bn gp vn lin doanh c ghi nhn phn li, l thc t pht sinh t nghip v bn ti sn cho lin doanh. Bn gp vn lin doanh phi hch ton ton b gi tr bt k khon l no nu vic bn ti sn cho lin doanh c thc hin vi gi thp hn gi tr thun c th thc hin c ca ti sn lu ng hoc gi tr cn li ca ti sn c nh. 33. Trng hp bn gp vn lin doanh mua ti sn ca lin doanh th vic hch ton cc khon li hay l t nghip v giao dch ny phi phn nh c bn cht ca nghip v . Nu bn gp vn lin doanh mua ti sn ca lin doanh v cha bn li ti sn ny cho mt bn th ba c lp th bn gp vn lin doanh khng phi hch ton phn li ca mnh trong lin doanh thu c t giao dch ny. Nu bn gp vn lin doanh bn ti sn cho mt bn th ba c lp th c ghi nhn phn li thc t tng ng vi li ch ca mnh trong lin doanh. Bn gp vn lin doanh phi hch ton phn l ca mnh trong lin doanh pht sinh t giao dch ny theo phng php hch ton phn li trnh by on ny, tr khi cc khon l ny c

ghi nhn ngay do gi mua thp hn gi tr thun c th thc hin c ca ti sn lu ng hoc gi tr cn li ca ti sn c nh. Bo co phn vn gp lin doanh trong bo co ti chnh ca nh u t 34. Nh u t trong lin doanh nhng khng c quyn ng kim sot, phi hch ton phn vn gp lin doanh tun theo quy nh ca chun mc k ton Cng c ti chnh. Trng hp nh u t c nh hng ng k trong lin doanh th c hch ton theo Chun mc k ton s 07 K ton cc khon u t vo cng ty lin kt. Trnh by bo co ti chnh 35. Bn gp vn lin doanh phi trnh by tng gi tr ca cc khon n ngu nhin, tr khi kh nng l l thp v tn ti bit lp vi gi tr ca cc khon n ngu nhin khc, nh sau: (a) Bt k khon n ngu nhin m bn gp vn lin doanh phi gnh chu lin quan n phn vn ca bn gp vn lin doanh gp vo lin doanh v phn m bn gp vn lin doanh cng phi gnh chu vi cc bn gp vn lin doanh khc t mi khon n ngu nhin; (b) Phn cc khon n ngu nhin ca lin doanh m bn gp vn lin doanh phi chu trch nhim mt cch ngu nhin; (c) Cc khon n ngu nhin pht sinh do bn gp vn lin doanh phi chu trch nhim mt cch ngu nhin i vi cc khon n ca cc bn gp vn lin doanh khc trong lin doanh. 36. Bn gp vn lin doanh phi trnh by ring bit tng gi tr ca cc khon cam kt sau y theo phn vn gp vo lin doanh ca bn gp vn lin doanh vi cc khon cam kt khc: (a) Bt k khon cam kt v tin vn no ca bn gp vn lin doanh lin quan n phn vn gp ca h trong lin doanh v phn bn gp vn lin doanh phi gnh chu trong cam kt v tin vn vi cc bn gp vn lin doanh khc; (b) Phn cam kt v tin vn ca bn gp vn lin doanh trong lin doanh. 37. Bn gp vn lin doanh phi trnh by chi tit cc khon vn gp trong cc lin doanh quan trng m bn gp vn lin doanh tham gia. 38. Bn gp vn lin doanh khng lp bo co ti chnh hp nht, v khng c cc cng ty con m phi trnh by cc thng tin ti chnh theo yu cu quy nh on 35, 36 v 37. 39. Bn gp vn lin doanh khng c cng ty con khng lp bo co ti chnh hp nht v phi cung cp cc thng tin lin quan n khon vn gp ca h trong lin doanh nh nhng bn gp vn lin doanh c cng ty con./. ***

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

Chun mc s 21 TRNH BY BO CO TI CHNH (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 234/2003/Q-BTC ngy 30 thng 12 nm 2003 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 1. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc yu cu v nguyn tc chung v vic lp v trnh by bo co ti chnh gm: Mc ch, yu cu, nguyn tc lp bo co ti chnh; kt cu v ni dung ch yu ca cc bo co ti chnh.

2.

Chun mc ny p dng trong vic lp v trnh by bo co ti chnh ph hp vi chun mc k ton Vit Nam. 03. Chun mc ny p dng cho vic lp v trnh by bo co ti chnh ca doanh nghip v bo co ti chnh hp nht ca tp on. Chun mc ny c vn dng cho vic lp v trnh by thng tin ti chnh tm lc gia nin . 04. Chun mc ny p dng cho tt c cc loi hnh doanh nghip. Nhng yu cu b sung i vi bo co ti chnh ca cc ngn hng, t chc tn dng v cc t chc ti chnh c quy nh Chun mc Trnh by b sung bo co ti chnh ca ngn hng v cc t chc ti chnh tng t". NI DUNG CHUN MC Mc ch ca bo co ti chnh 05. Bo co ti chnh phn nh theo mt cu trc cht ch tnh hnh ti chnh, kt qu kinh doanh ca mt doanh nghip. Mc ch ca bo co ti chnh l cung cp cc thng tin v tnh hnh ti chnh, tnh hnh kinh doanh v cc lung tin ca mt doanh nghip, p ng nhu cu hu ch cho s ng nhng ngi s dng trong vic a ra cc quyt nh kinh t. t mc ch ny bo co ti chnh phi cung cp nhng thng tin ca mt doanh nghip v: a/ Ti sn; b/ N phi tr; c/ Vn ch s hu; d/ Doanh thu, thu nhp khc, chi ph, li v l; / Cc lung tin. Cc thng tin ny cng vi cc thng tin trnh by trong Bn thuyt minh bo co ti chnh gip ngi s dng d on c cc lung tin trong tng lai v c bit l thi im v mc chc chn ca vic to ra cc lung tin v cc khon tng ng tin. Trch nhim lp v trnh by bo co ti chnh 06. Gim c (hoc ngi ng u) doanh nghip chu trch nhim v lp v trnh by bo co ti chnh. H thng bo co ti chnh 07. H thng bo co ti chnh ca doanh nghip gm : a) Bng cn i k ton; b) Bo co kt qu hot ng kinh doanh; c) Bo co lu chuyn tin t; d) Bn thuyt minh bo co ti chnh.

08. Ngoi bo co ti chnh, doanh nghip c th lp bo co qun l trong m t v din gii nhng c im chnh v tnh hnh kinh doanh v ti chnh, cng nh nhng s kin khng chc chn ch yu m doanh nghip phi i ph nu ban gim c xt thy chng hu ch cho nhng ngi s dng trong qu trnh ra cc quyt nh kinh t. Yu cu lp v trnh by bo co ti chnh 09. Bo co ti chnh phi trnh by mt cch trung thc v hp l tnh hnh ti chnh, tnh hnh v kt qu kinh doanh v cc lung tin ca doanh nghip. m bo yu cu trung thc v hp l, cc bo co ti chnh phi c lp v trnh by trn c s tun th cc chun mc k ton, ch k ton v cc quy nh c lin quan hin hnh. 10. Doanh nghip cn nu r trong phn thuyt minh bo co ti chnh l bo co ti chnh c lp v trnh by ph hp vi chun mc v ch k ton Vit Nam. Bo co ti chnh c coi l lp v trnh by ph hp vi chun mc v ch k ton Vit Nam nu bo co ti chnh tun th mi quy nh ca tng chun mc v ch k ton hin hnh hng dn thc hin chun mc k ton Vit Nam ca B Ti chnh. Trng hp doanh nghip s dng chnh sch k ton khc vi quy nh ca chun mc v ch k ton Vit Nam, khng c coi l tun th chun mc v ch k ton hin hnh d thuyt minh y trong chnh sch k ton cng nh trong phn thuyt minh bo co ti chnh. 11. lp v trnh by bo co ti chnh trung thc v hp l, doanh nghip phi: a) La chn v p dng cc chnh sch k ton ph hp vi cc quy nh trong on 12; b) Trnh by cc thng tin, k c cc chnh sch k ton, nhm cung cp thng tin ph hp, ng tin cy, so snh c v d hiu; c) Cung cp cc thng tin b sung khi quy nh trong chun mc k ton khng gip cho ngi s dng hiu c tc ng ca nhng giao dch hoc nhng s kin c th n tnh hnh ti chnh, tnh hnh v kt qu kinh doanh ca doanh nghip. Chnh sch k ton 12. Doanh nghip phi la chn v p dng cc chnh sch k ton cho vic lp v trnh by bo co ti chnh ph hp vi quy nh ca tng chun mc k ton. Trng hp cha c quy nh chun mc k ton v ch k ton hin hnh, th doanh nghip phi cn c vo chun mc chung xy dng cc phng php k ton hp l nhm m bo bo co ti chnh cung cp c cc thng tin p ng cc yu cu sau: a/ Thch hp vi nhu cu ra cc quyt nh kinh t ca ngi s dng; b/ ng tin cy, khi: - Trnh by trung thc, hp l tnh hnh ti chnh, tnh hnh v kt qu kinh doanh ca doanh nghip; - Phn nh ng bn cht kinh t ca cc giao dch v s kin khng ch n thun phn nh hnh thc hp php ca chng; - Trnh by khch quan, khng thin v; - Tun th nguyn tc thn trng; - Trnh by y trn mi kha cnh trng yu. 13. Chnh sch k ton bao gm nhng nguyn tc, c s v cc phng php k ton c th c doanh nghip p dng trong qu trnh lp v trnh by bo co ti chnh. 14. Trong trng hp khng c chun mc k ton hng dn ring, khi xy dng cc phng php k ton c th, doanh nghip cn xem xt: a) Nhng yu cu v hng dn ca cc chun mc k ton cp n nhng vn tng t v c lin quan; b) Nhng khi nim, tiu chun, iu kin xc nh v ghi nhn i vi cc ti sn, n phi tr, thu nhp v chi ph c quy nh trong chun mc chung;

c) Nhng quy nh c th ca ngnh ngh kinh doanh ch c chp thun khi nhng qui nh ny ph hp vi cc im (a) v (b) ca on ny. Nguyn tc lp v trnh by bo co ti chnh Hot ng lin tc 15. Khi lp v trnh by bo co ti chnh, Gim c (hoc ngi ng u) doanh nghip cn phi nh gi v kh nng hot ng lin tc ca doanh nghip. Bo co ti chnh phi c lp trn c s gi nh l doanh nghip ang hot ng lin tc v s tip tc hot ng kinh doanh bnh thng trong tng lai gn, tr khi doanh nghip c nh cng nh buc phi ngng hot ng, hoc phi thu hp ng k qui m hot ng ca mnh. Khi nh gi, nu Gim c (hoc ngi ng u) doanh nghip bit c c nhng iu khng chc chn lin quan n cc s kin hoc cc iu kin c th gy ra s nghi ng ln v kh nng hot ng lin tc ca doanh nghip th nhng iu khng chc chn cn c nu r. Nu bo co ti chnh khng c lp trn c s hot ng lin tc, th s kin ny cn c nu r, cng vi c s dng lp bo co ti chnh v l do khin cho doanh nghip khng c coi l ang hot ng lin tc. 16. nh gi kh nng hot ng lin tc ca doanh nghip, Gim c (hoc ngi ng u) doanh nghip cn phi xem xt n mi thng tin c th d on c ti thiu trong vng 12 thng ti k t ngy kt thc nin k ton. C s dn tch 17. Doanh nghip phi lp bo co ti chnh theo c s k ton dn tch, ngoi tr cc thng tin lin quan n cc lung tin. 18. Theo c s k ton dn tch, cc giao dch v s kin c ghi nhn vo thi im pht sinh, khng cn c vo thi im thc thu, thc chi tin v c ghi nhn vo s k ton v bo co ti chnh ca cc k k ton lin quan. Cc khon chi ph c ghi nhn vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh theo nguyn tc ph hp gia doanh thu v chi ph. Tuy nhin, vic p dng nguyn tc ph hp khng cho php ghi nhn trn Bng cn i k ton nhng khon mc khng tho mn nh ngha v ti sn hoc n phi tr. Nht qun 19. Vic trnh by v phn loi cc khon mc trong bo co ti chnh phi nht qun t nin ny sang nin khc, tr khi: a) C s thay i ng k v bn cht cc hot ng ca doanh nghip hoc khi xem xt li vic trnh by bo co ti chnh cho thy rng cn phi thay i c th trnh by mt cch hp l hn cc giao dch v cc s kin; hoc b) Mt chun mc k ton khc yu cu c s thay i trong vic trnh by. 20. Doanh nghip c th trnh by bo co ti chnh theo mt cch khc khi mua sm hoc thanh l ln cc ti sn, hoc khi xem xt li cch trnh by bo co ti chnh. Vic thay i cch trnh by bo co ti chnh ch c thc hin khi cu trc trnh by mi s c duy tr lu di trong tng lai hoc nu li ch ca cch trnh by mi c xc nh r rng. Khi c thay i, th doanh nghip phi phn loi li cc thng tin mang tnh so snh cho ph hp vi cc quy nh ca on 30 v phi gii trnh l do v nh hng ca s thay i trong phn thuyt minh bo co ti chnh. Trng yu v tp hp 21. Tng khon mc trng yu phi c trnh by ring bit trong bo co ti chnh. Cc khon mc khng trng yu th khng phi trnh by ring r m c tp hp vo nhng khon mc c cng tnh cht hoc chc nng.

22. Khi trnh by bo co ti chnh, mt thng tin c coi l trng yu nu khng trnh by hoc trnh by thiu chnh xc ca thng tin c th lm sai lch ng k bo co ti chnh, lm nh hng n quyt nh kinh t ca ngi s dng bo co ti chnh. Tnh trng yu ph thuc vo quy m v tnh cht ca cc khon mc c nh gi trong cc tnh hung c th nu cc khon mc ny khng c trnh by ring bit. xc nh mt khon mc hay mt tp hp cc khon mc l trng yu phi nh gi tnh cht v quy m ca chng. Tu theo cc tnh hung c th, tnh cht hoc quy m ca tng khon mc c th l nhn t quyt nh tnh trng yu. V d, cc ti sn ring l c cng tnh cht v chc nng c tp hp vo mt khon mc, k c khi gi tr ca khon mc l rt ln. Tuy nhin, cc khon mc quan trng c tnh cht hoc chc nng khc nhau phi c trnh by mt cch ring r. 23. Nu mt khon mc khng mang tnh trng yu, th n c tp hp vi cc khon u mc khc c cng tnh cht hoc chc nng trong bo co ti chnh hoc trnh by trong phn thuyt minh bo co ti chnh. Tuy nhin, c nhng khon mc khng c coi l trng yu c th c trnh by ring bit trn bo co ti chnh, nhng li c coi l trng yu phi trnh by ring bit trong phn thuyt minh bo co ti chnh. 24. Theo nguyn tc trng yu, doanh nghip khng nht thit phi tun th cc quy nh v trnh by bo co ti chnh ca cc chun mc k ton c th nu cc thng tin khng c tnh trng yu. B tr 25. Cc khon mc ti sn v n phi tr trnh by trn bo co ti chnh khng c b tr, tr khi mt chun mc k ton khc quy nh hoc cho php b tr . 26. Cc khon mc doanh thu, thu nhp khc v chi ph ch c b tr khi: a) c quy nh ti mt chun mc k ton khc; hoc b) Cc khon li, l v cc chi ph lin quan pht sinh t cc giao dch v cc s kin ging nhau hoc tng t v khng c tnh trng yu. Cc khon ny cn c tp hp li vi nhau ph hp vi quy nh ca on 21. 27. Cc ti sn v n phi tr, cc khon thu nhp v chi ph c tnh trng yu phi c bo co ring bit. Vic b tr cc s liu trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh hoc Bng cn i k ton, ngoi tr trng hp vic b tr ny phn nh bn cht ca giao dch hoc s kin, s khng cho php ngi s dng hiu c cc giao dch hoc s kin c thc hin v d tnh c cc lung tin trong tng lai ca doanh nghip. 28. Chun mc k ton s 14 Doanh thu v thu nhp khc quy nh doanh thu phi c nh gi theo gi tr hp l ca nhng khon thu hoc c th thu c, tr i tt c cc khon gim tr doanh thu. Trong hot ng kinh doanh thng thng, doanh nghip thc hin nhng giao dch khc khng lm pht sinh doanh thu, nhng c lin quan n cc hot ng chnh lm pht sinh doanh thu. Kt qu ca cc giao dch ny s c trnh by bng cch khu tr cc khon chi ph c lin quan pht sinh trong cng mt giao dch vo khon thu nhp tng ng, nu cch trnh by ny phn nh ng bn cht ca cc giao dch hoc s kin . Chng hn nh : a) Li v l pht sinh trong vic thanh l cc ti sn c nh v u t di hn, c trnh by bng cch khu tr gi tr ghi s ca ti sn v cc khon chi ph thanh l c lin quan vo gi bn ti sn; b) Cc khon chi ph c hon li theo tho thun hp ng vi bn th ba (v d hp ng cho thu li hoc thu li) c trnh by theo gi tr thun sau khi khu tr i khon c hon tr tng ng; 29. Cc khon li v l pht sinh t mt nhm cc giao dch tng t s c hch ton theo gi tr thun, v d cc khon li v l chnh lch t gi, li v l pht sinh t mua, bn cc cng c ti chnh v mc ch thng mi. Tuy nhin, cc khon li v l ny cn c trnh by ring bit nu quy m, tnh

cht hoc tc ng ca chng yu cu phi c trnh by ring bit theo qui nh ca Chun mc Li, l thun trong k, cc sai st c bn v cc thay i trong chnh sch k ton. C th so snh 30. Cc thng tin bng s liu trong bo co ti chnh nhm so snh gia cc k k ton phi c trnh by tng ng vi cc thng tin bng s liu trong bo co ti chnh ca k trc. Cc thng tin so snh cn phi bao gm c cc thng tin din gii bng li nu iu ny l cn thit gip cho nhng ngi s dng hiu r c bo co ti chnh ca k hin ti. 31. Khi thay i cch trnh by hoc cch phn loi cc khon mc trong bo co ti chnh, th phi phn loi li cc s liu so snh (tr khi vic ny khng th thc hin c) nhm m bo kh nng so snh vi k hin ti, v phi trnh by tnh cht, s liu v l do vic phn loi li. Nu khng th thc hin c vic phn loi li cc s liu tng ng mang tnh so snh th doanh nghip cn phi nu r l do v tnh cht ca nhng thay i nu vic phn loi li cc s liu c thc hin. 32. Trng hp khng th phn loi li cc thng tin mang tnh so snh so snh vi k hin ti, nh trng hp m cch thc thu thp cc s liu trong cc k trc y khng cho php thc hin vic phn loi li to ra nhng thng tin so snh, th doanh nghip cn phi trnh by tnh cht ca cc iu chnh l ra cn phi thc hin i vi cc thng tin s liu mang tnh so snh. Chun mc Li, l thun trong k, cc sai st c bn v cc thay i trong chnh sch k ton" a ra quy nh v cc iu chnh cn thc hin i vi cc thng tin mang tnh so snh trong trng hp cc thay i v chnh sch k ton c p dng cho cc k trc. Kt cu v ni dung ch yu ca bo co ti chnh Nhng thng tin chung v doanh nghip 33. Trong bo co ti chnh, doanh nghip phi trnh by cc thng tin sau y: a) Tn v a ch ca doanh nghip bo co; b) Nu r bo co ti chnh ny l bo co ti chnh ring ca doanh nghip hay bo co ti chnh hp nht ca tp on; c) K bo co; d) Ngy lp bo co ti chnh; ) n v tin t dng lp bo co ti chnh. Cc thng tin quy nh trong on 33 c trnh by trn mi bo co ti chnh. Tu tng trng hp, cn phi xc nh cch trnh by thch hp nht cc thng tin ny. Trng hp bo co ti chnh c trnh by trn cc trang in t th cc trang tch ri nhau u phi trnh by cc thng tin k trn nhm m bo cho ngi s dng d hiu cc thng tin c cung cp.
34.

K bo co 35. Bo co ti chnh ca doanh nghip phi c lp t nht cho tng k k ton nm. Trng hp c bit, mt doanh nghip c th thay i ngy kt thc k k ton nm dn n vic lp bo co ti chnh cho mt nin k ton c th di hn hoc ngn hn mt nm dng lch. Trng hp ny doanh nghip cn phi nu r : a) L do phi thay i ngy kt thc k k ton nm; v b) Cc s liu tng ng nhm so snh c trnh by trong bo co kt qu hot ng kinh doanh, bo co lu chuyn tin t v phn thuyt minh bo co ti chnh c lin quan, trong trng hp ny l khng th so snh c vi cc s liu ca nin hin ti. 36. Trong trng hp c bit, chng hn mt doanh nghip sau khi c mua li bi mt doanh nghip khc c ngy kt thc nin khc, c th c yu cu hoc quyt nh thay i ngy lp bo co ti chnh ca mnh. Trng hp ny khng th so snh c s liu ca nin hin ti v s liu

c trnh by nhm mc ch so snh, do doanh nghip phi gii trnh l do thay i ngy lp bo co ti chnh.

Bng cn i k ton Phn bit ti sn (hoc n phi tr) ngn hn, di hn 37. Trong Bng cn i k ton mi doanh nghip phi trnh by ring bit cc ti sn v n phi tr thnh ngn hn v di hn. Trng hp do tnh cht hot ng doanh nghip khng th phn bit c gia ngn hn v di hn, th cc ti sn v n phi tr phi c trnh by th t theo tnh thanh khon gim dn. 38. Vi c hai phng php trnh by, i vi tng khon mc ti sn v n phi tr, doanh nghip phi trnh by tng s tin d tnh c thu hi hoc thanh ton trong vng 12 thng k t ngy kt thc k k ton nm, s tin c thu hi hoc thanh ton sau 12 thng. 39. Doanh nghip hot ng sn xut kinh doanh trong mt chu k hot ng c th xc nh c, vic phn loi ring bit cc ti sn v n phi tr ngn hn v di hn trong Bng cn i k ton s cung cp nhng thng tin hu ch thng qua vic phn bit gia cc ti sn thun lun chuyn lin tc nh vn lu ng vi cc ti sn thun c s dng cho hot ng di hn ca doanh nghip. Vic phn bit ny cng lm r ti sn s c thu hi trong k hot ng hin ti v n phi tr n hn thanh ton trong k hot ng ny. Ti sn ngn hn, di hn 40. Mt ti sn c xp vo loi ti sn ngn hn, khi ti sn ny: a) c d tnh bn hoc s dng trong khun kh ca chu k kinh doanh bnh thng ca doanh nghip; hoc b) c nm gi ch yu cho mc ch thng mi hoc cho mc ch ngn hn v d kin thu hi hoc thanh ton trong vng 12 thng k t ngy kt thc nin ; hoc c) L tin hoc ti sn tng ng tin m vic s dng khng gp mt hn ch no. 41. Tt c cc ti sn khc ngoi ti sn ngn hn c xp vo loi ti sn di hn. 42. Ti sn di hn gm ti sn c nh hu hnh, ti sn c nh v hnh, ti sn u t ti chnh di hn v ti sn di hn khc. 43. Chu k hot ng ca mt doanh nghip l khong thi gian t khi mua nguyn vt liu tham gia vo mt quy trnh sn xut n khi chuyn i thnh tin hoc ti sn d chuyn i thnh tin. Ti sn ngn hn bao gm c hng tn kho v cc khon phi thu thng mi c bn, s dng v c thc hin trong khun kh ca chu k hot ng bnh thng k c khi chng khng c d tnh thc hin trong 12 thng ti k t ngy kt thc nin . Cc loi chng khon c th trng giao dch c d tnh thc hin trong 12 thng ti k t ngy kt thc nin s c xp vo loi ti sn ngn hn; cc chng khon khng p ng iu kin ny c xp vo loi ti sn di hn. N phi tr ngn hn, di hn 44. Mt khon n phi tr c xp vo loi n ngn hn, khi khon n ny: a) c d kin thanh ton trong mt chu k kinh doanh bnh thng ca doanh nghip; hoc

b) c thanh ton trong vng 12 thng k t ngy kt thc k k ton nm.

45. Tt c cc khon n phi tr khc ngoi n phi tr ngn hn c xp vo loi n phi tr di hn. 46. Cc khon n phi tr ngn hn c th c phn loi ging nh cch phn loi cc ti sn ngn hn. Mt s cc khon n phi tr ngn hn, nh cc khon phi tr thng mi v cc khon n phi tr pht sinh t cc khon phi tr cng nhn vin v chi ph sn xut kinh doanh phi tr, l nhng yu t cu thnh ngun vn lu ng c s dng trong mt chu k hot ng bnh thng ca doanh nghip. Cc khon n ny c xp vo loi n phi tr ngn hn k c khi chng c thanh ton sau 12 thng ti k t ngy kt thc nin . 47. Cc khon n phi tr ngn hn khc khng c thanh ton trong mt chu k hot ng bnh thng, nhng phi c thanh ton trong 12 thng ti k t ngy kt thc nin . Chng hn cc khon n chu li ngn hn, khon thu chi ngn hng, thu phi np v cc khon phi tr phi thng mi khc. Cc khon n chu li to ngun vn lu ng trn c s di hn v khng phi thanh ton trong 12 thng ti, u l n phi tr di hn. 48. Doanh nghip cn phi tip tc phn loi cc khon n chu li di hn ca mnh vo loi n phi tr di hn, k c khi cc khon n ny s c thanh ton trong 12 thng ti k t ngy kt thc nin , nu: a) K hn thanh ton ban u l trn 12 thng;
b) Doanh nghip c nh ti ti tr cc khon n ny trn c s di hn v c chp nhn

bng vn bn v vic ti ti tr hoc hon k hn thanh ton trc ngy bo co ti chnh c php pht hnh. Gi tr ca cc khon n khng c phn loi l n phi tr ngn hn theo qui nh ca on ny v cc thng tin din gii cch trnh by trn phi c nu r trong thuyt minh bo co ti chnh. 49. Trng hp c nhng khon n n hn thanh ton trong chu k hot ng ti nhng c doanh nghip d nh ti ti tr hoc hon k hn thanh ton v do khng c nh s dng vn lu ng ca doanh nghip th khon n ny c xp vo n phi tr di hn. Trong trng hp doanh nghip khng c ty i khon n c bng khon n mi (nh trng hp khng c tho thun c k kt t trc v vic chuyn i khon n), th vic i khon n ny c xp vo loi n phi tr ngn hn tr khi mt tho thun i khon n c k kt trc khi bo co ti chnh c php pht hnh nhm a ra bng chng cho thy rng bn cht ca khon n ny ti ngy kt thc nin l n phi tr di hn. 50. Mt s tho thun cho vay c iu khon v s cam kt ca bn i vay rng khon n ny s phi c thanh ton ngay khi mt s iu kin no c lin quan n tnh hnh ti chnh ca bn i vay khng c tho mn. Trong trng hp ny, khon n ch c xp vo loi cng n di hn, khi: a) Bn cho vay cam kt, trc khi bo co ti chnh c php pht hnh, l s khng i hi phi thanh ton khon n ny khi cc iu kin k trn khng c tho mn; v b) Kh nng khng th xy ra vic khng tho mn cc iu kin k trn trong 12 thng ti k t ngy kt thc nin l rt thp. Cc thng tin phi trnh by trong Bng cn i k ton 51. Bng cn i k ton phi bao gm cc khon mc ch yu sau y : 1. Tin v cc khon tng ng tin; 2. Cc khon u t ti chnh ngn hn; 3. Cc khon phi thu thng mi v phi thu khc;

4. Hng tn kho; 5. Ti sn ngn hn khc; 6. Ti sn c nh hu hnh; 7. Ti sn c nh v hnh; 8. Cc khon u t ti chnh di hn; 9. Chi ph xy dng c bn d dang; 10. Ti sn di hn khc; 11. Vay ngn hn; 12. Cc khon phi tr thng mi v phi tr ngn hn khc; 13. Thu v cc khon phi np Nh nc; 14. Cc khon vay di hn v n phi tr di hn khc; 15. Cc khon d phng; 16. Phn s hu ca c ng thiu s; 17. Vn gp; 18. Cc khon d tr; 19. Li nhun cha phn phi. 52. Cc khon mc b sung, cc tiu v s cng chi tit cn phi c trnh by trong Bng cn i k ton khi mt chun mc k ton khc yu cu hoc khi vic trnh by l cn thit p ng yu cu phn nh trung thc v hp l v tnh hnh ti chnh ca doanh nghip. 53. Cch thc trnh by cc yu t thng tin trn Bng cn i k ton p dng vi tng loi hnh doanh nghip s c quy nh trong vn bn hng dn thc hin chun mc ny (on 51 ch quy nh cc khon mc khc nhau v tnh cht hoc chc nng cn phi c trnh by ring bit trn Bng cn i k ton). Vic iu chnh cc khon mc trnh by trn Bng cn i k ton c th bao gm: a) Cc khon mc hng dc c a thm vo khi mt chun mc k ton khc yu cu phi trnh by ring bit trn Bng cn i k ton hoc khi quy m, tnh cht hoc chc nng ca mt yu t thng tin i hi phi trnh by ring bit nhm phn nh trung thc v hp l tnh hnh ti chnh ca doanh nghip; b) Cch thc trnh by v sp xp theo th t cc yu t thng tin c th c sa i theo tnh cht v c im hot ng ca doanh nghip nhm cung cp nhng thng tin cn thit cho vic nm bt c tnh hnh ti chnh tng quan ca doanh nghip. V d ngn hng, cc t chc ti chnh tng t th vic trnh by Bng cn i k ton c quy nh c th hn trong Chun mc Trnh by b sung bo co ti chnh ca ngn hng v cc t chc ti chnh tng t. Cc thng tin phi c trnh by trong Bng cn i k ton hoc trong Bn thuyt minh bo co ti chnh 54. Doanh nghip phi trnh by trong Bng cn i k ton hoc trong Bn thuyt minh bo co ti chnh vic phn loi chi tit b sung cc khon mc c trnh by, sp xp ph hp vi cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Mi khon mc cn c phn loi chi tit, nu cn, theo tnh cht; gi tr cc khon phi tr v phi thu t cng ty m, t cc cng ty con, cng ty lin kt v t cc bn lin quan khc cn phi c trnh by ring r. 55. Mc chi tit ca vic phn loi chi tit cc khon mc trong Bng cn i k ton hoc trong Bn thuyt minh bo co ti chnh s ty thuc vo nhng quy nh ca cc chun mc k ton v cng ty thuc vo quy m, tnh cht v chc nng ca gi tr cc khon mc. Vic trnh by s thay i i vi mi khon mc, v d: a) Cc ti sn c nh hu hnh c phn loi theo qui nh trong Chun mc k ton s 03 Ti sn c nh hu hnh ra thnh Nh ca, vt kin trc; My mc, thit b; Phng tin vn ti, thit b truyn dn; Thit b, dng c qun l; Cy lu nm, sc vt lm vic v cho sn phm; TSC hu hnh khc.

b) Cc khon phi thu c phn tch ra thnh cc khon phi thu ca khch hng, cc khon phi thu ni b, cc khon phi thu ca cc bn c lin quan, cc khon thanh ton trc v cc khon phi thu khc; c) Hng tn kho c phn loi, ph hp vi Chun mc k ton s 02 Hng tn kho, ra thnh nguyn vt liu, cng c, dng c, sn phm d dang, thnh phm,.. d) Cc khon d phng c phn loi ring bit cho ph hp vi hot ng ca doanh nghip; v e) Vn gp v cc khon d tr c trch lp t li nhun c phn loi ring bit thnh vn gp, thng d vn c phn v cc khon d tr. f) Bo co kt qu hot ng kinh doanh CC THNG TIN PHI TRNH BY TRONG BO CO KT QU HOT NG KINH DOANH 56. Bo co kt qu hot ng kinh doanh phi bao gm cc khon mc ch yu sau y: 1. Doanh thu bn hng v cung cp dch v; 2. Cc khon gim tr; 3. Doanh thu thun v bn hng v cung cp dch v; 4. Gi vn hng bn; 5. Li nhun gp v bn hng v cung cp dch v; 6. Doanh thu hot ng ti chnh; 7. Chi ph ti chnh; 8. Chi ph bn hng; 9. Chi ph qun l doanh nghip; 10. Thu nhp khc; 11. Chi ph khc; 12. Phn s hu trong li hoc l ca cng ty lin kt v lin doanh c k ton theo phng php vn ch s hu (Trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh hp nht); 13. Li nhun t hot ng kinh doanh; 14. Thu thu nhp doanh nghip; 15. Li nhun sau thu; 16. Phn s hu ca c ng thiu s trong li hoc l sau thu (Trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh hp nht); 17. Li nhun thun trong k. 57. Cc khon mc b sung, cc tiu v s cng chi tit cn phi c trnh by trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh khi mt chun mc k ton khc yu cu hoc khi vic trnh by l cn thit p ng yu cu phn nh trung thc v hp l tnh hnh v kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip. 58. Cch thc c s dng m t v sp xp cc khon mc hng dc c th c sa i ph hp din gii r hn cc yu t v tnh hnh v kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Cc nhn t cn c xem xt bao gm tnh trng yu, tnh cht v chc nng ca cc yu t khc nhau cu thnh cc khon thu nhp v chi ph. V d i vi ngn hng v cc t chc ti chnh tng t vic trnh by Bo co kt qu hot ng kinh doanh c quy nh c th hn trong Chun mc Trnh by b sung bo co ti chnh ca ngn hng v cc t chc ti chnh tng t. 59. Trng hp do tnh cht ngnh ngh kinh doanh m doanh nghip khng th trnh by cc yu t thng tin trn Bo co kt qu hot ng kinh doanh theo chc nng ca chi ph th c trnh by theo tnh cht ca chi ph. Cc thng tin phi c trnh by hoc trong Bo co kt qu kinh doanh hoc trong Bn thuyt minh bo co ti chnh

60. Doanh nghip phn loi cc khon chi ph theo chc nng cn phi cung cp nhng thng tin b sung v tnh cht ca cc khon chi ph, v d nh chi ph khu hao v chi ph lng cng nhn vin. 61. Doanh nghip phi trnh by trong Bn thuyt minh bo co ti chnh gi tr ca c tc trn mi c phn c ngh hoc c cng b trong nin ca bo co ti chnh. Bo co lu chuyn tin t 62. Bo co lu chuyn tin t c lp v trnh by theo quy nh ca Chun mc k ton s 24 "Bo co lu chuyn tin t". BN THUYT MINH BO CO TI CHNH Cu trc 63. Bn thuyt minh bo co ti chnh ca mt doanh nghip cn phi: a) a ra cc thng tin v c s dng lp bo co ti chnh v cc chnh sch k ton c th c chn v p dng i vi cc giao dch v cc s kin quan trng;
b) Trnh by cc thng tin theo quy nh ca cc chun mc k ton m cha c trnh by

trong cc bo co ti chnh khc; c) Cung cp thng tin b sung cha c trnh by trong cc bo co ti chnh khc, nhng li cn thit cho vic trnh by trung thc v hp l. Bn thuyt minh bo co ti chnh phi c trnh by mt cch c h thng. Mi khon mc trong Bng cn i k ton, Bo co kt qu hot ng kinh doanh v Bo co lu chuyn tin t cn c nh du dn ti cc thng tin lin quan trong Bn thuyt minh bo co ti chnh. 65. Bn thuyt minh bo co ti chnh bao gm cc phn m t mang tnh tng thut hoc nhng phn tch chi tit hn cc s liu c th hin trong Bng cn i k ton, Bo co kt qu hot ng kinh doanh v Bo co lu chuyn tin t cng nh cc thng tin b sung cn thit khc. Chng bao gm nhng thng tin c cc chun mc k ton khc yu cu trnh by v nhng thng tin khc cn thit cho vic trnh by trung thc v hp l. 66. Bn thuyt minh bo co ti chnh thng c trnh by theo th t sau y v cn duy tr nht qun nhm gip cho ngi s dng hiu c bo co ti chnh ca doanh nghip v c th so snh vi bo co ti chnh ca cc doanh nghip khc: a) Tuyn b v vic tun th cc chun mc v ch k ton Vit Nam; b) Gii trnh v c s nh gi v chnh sch k ton c p dng; c) Thng tin b sung cho cc khon mc c trnh by trong mi bo co ti chnh theo th t trnh by mi khon mc hng dc v mi bo co ti chnh; d) Trnh by nhng bin ng trong ngun vn ch s hu; e) Nhng thng tin khc,gm: (i) Nhng khon n tim tng, nhng khon cam kt v nhng thng tin ti chnh khc; v

(ii)

Nhng thng tin phi ti chnh.

Trnh by chnh sch k ton

67. Phn v cc chnh sch k ton trong Bn thuyt minh bo co ti chnh phi trnh by nhng im sau y: a) Cc c s nh gi c s dng trong qu trnh lp bo co ti chnh; b) Mi chnh sch k ton c th cn thit cho vic hiu ng cc bo co ti chnh. 68. Ngoi cc chnh sch k ton c th c s dng trong bo co ti chnh, iu quan trng l ngi s dng phi nhn thc c c s nh gi c s dng (nh nguyn gi, gi hin hnh, gi tr thun c th thc hin c, gi tr hp l hoc gi tr hin ti) bi v cc c s ny l nn tng lp bo co ti chnh. Khi doanh nghip s dng nhiu c s nh gi khc nhau lp bo co ti chnh, nh trng hp mt s ti sn c nh gi li theo quy nh ca nh nc, th phi nu r cc ti sn v n phi tr p dng mi c s nh gi . 69. Khi quyt nh vic trnh by chnh sch k ton c th trong bo co ti chnh Gim c (hoc ngi ng u) doanh nghip phi xem xt xem vic din gii ny c gip cho ngi s dng hiu c cch thc phn nh cc nghip v giao dch v cc s kin trong kt qu hot ng v tnh hnh ti chnh ca doanh nghip. Cc chnh sch k ton doanh nghip thng a ra gm: a) b) c) d) e) Ghi nhn doanh thu; Nguyn tc hp nht, k c hp nht cng ty con v cng ty lin kt; Hp nht kinh doanh; Cc lin doanh; Ghi nhn v khu hao ti sn c nh hu hnh, ti sn c nh v hnh; phn b chi ph tr trc v li th thng mi; f) Vn ha cc khon chi ph i vay v cc khon chi ph khc; g) Cc hp ng xy dng; h) Bt ng sn u t; i) Cng c ti chnh v cc khon u t ti chnh; j) Hp ng thu ti chnh; k) Chi ph nghin cu v trin khai; l) Hng tn kho; m) Thu, bao gm c thu hon li; n) Cc khon d phng; o) Chuyn i ngoi t v cc nghip v d phng ri ro hi oi; p) Xc nh lnh vc kinh doanh v khu vc hot ng v c s phn b cc khon chi ph gia cc lnh vc v khu vc hot ng; q) Xc nh cc khon tin v tng ng tin; r) Cc khon tr cp ca Chnh ph. Cc chun mc k ton khc s quy nh mt cch c th vic trnh by chnh sch k ton trong cc lnh vc k trn. 70. Mi doanh nghip cn xem xt bn cht ca cc hot ng v cc chnh sch ca mnh m ngi s dng mun c trnh by i vi loi hnh doanh nghip . Khi mt doanh nghip thc hin nhng nghip v quan trng nc ngoi hoc c nhng giao dch quan trng bng ngoi t, th nhng ngi s dng s mong i c phn din gii v cc chnh sch k ton i vi vic ghi nhn cc khon li v l chnh lch t gi hi oi v vic d phng ri ro hi oi. Trong bo co ti chnh hp nht phi trnh by chnh sch k ton c s dng xc nh li th thng mi v li ch ca c ng thiu s. 71. Mt chnh sch k ton c th c coi l quan trng thm ch khi cc s liu c trnh by trong cc nin hin ti v trc y khng mang tnh trng yu. Vic din gii cc chnh sch khng c quy nh trong cc chun mc k ton hin hnh, nhng c la chn v p dng ph hp vi on 12 l rt cn thit. Trnh by nhng bin ng thng tin v ngun vn ch s hu 72. Doanh nghip phi trnh by trong Bn thuyt minh bo co ti chnh nhng thng tin phn nh s thay i ngun vn ch s hu:

a)

Li hoc l thun ca nin ;

b) Yu t thu nhp v chi ph, li hoc l c hch ton trc tip vo ngun vn ch s hu theo quy nh ca cc chun mc k ton khc v tng s cc yu t ny; c) Tc ng lu k ca nhng thay i trong chnh sch k ton v nhng sa cha sai st c bn c cp trong phn cc phng php hch ton quy nh trong Chun mc Li, l thun trong k, cc sai st c bn v cc thay i trong chnh sch k ton; d) Cc nghip v giao dch v vn vi cc ch s hu v vic phn phi c tc, li nhun cho cc ch s hu; e) S d ca khon mc li, l lu k vo thi im u nin v cui nin , v nhng bin ng trong nin ; v f) i chiu gia gi tr ghi s ca mi loi vn gp, thng d vn c phn, cc khon d tr vo u nin v cui nin v trnh by ring bit tng s bin ng. 73. Mt doanh nghip cn phi cung cp nhng thng tin sau y trong Bn thuyt minh bo co ti chnh : a/ i vi mi loi c phiu : (i) S c phiu c php pht hnh; (ii) S c phiu c pht hnh v c gp vn y v s c phiu c pht hnh nhng cha c gp vn y ; (iii) Mnh gi ca c phiu hoc cc c phiu khng c mnh gi; (iv) Phn i chiu s c phiu ang lu hnh ti thi im u v cui nin ; (v) Cc quyn li, u i v hn ch gn lin vi c phiu, k c nhng hn ch trong vic phn phi c tc v vic tr li vn gp; (vi) Cc c phiu do chnh doanh nghip nm gi hoc do cc cng ty con, cng ty lin kt ca doanh nghip nm gi; v (vii) Cc c phiu c d tr pht hnh theo cc cch la chn v cc hp ng bn hng, bao gm iu khon v s liu bng tin; b/ Phn m t tnh cht v mc ch ca mi khon d tr trong vn ch s hu; c/ Phn c tc c xut, hoc c cng b sau ngy lp Bng cn i k ton nhng trc khi bo co ti chnh c php pht hnh, v d/ Gi tr c tc ca c phiu u i lu k cha c ghi nhn. Mt doanh nghip khng c vn c phn, nh cng ty hp danh, doanh nghip Nh nc, cng ty trch nhim hu hn cn phi cung cp nhng thng tin tng ng vi cc thng tin c yu cu trn y, phn nh nhng bin ng ca cc loi vn gp khc nhau trong sut nin , cng nh cc quyn li, u i v hn ch gn lin vi mi loi vn gp. Cc thng tin khc cn c cung cp 74. Doanh nghip cn cung cp cc thng tin sau y, tr khi cc thng tin ny c cung cp trong cc ti liu khc nh km bo co ti chnh c cng b:

a) Tr s v loi hnh php l ca doanh nghip, quc gia chng nhn t cch php nhn ca doanh nghip v a ch ca tr s doanh nghip (hoc ca c s kinh doanh chnh, nu khc vi tr s); b) Phn m t v tnh cht ca cc nghip v v cc hot ng chnh ca doanh nghip; c) Tn ca cng ty m v cng ty m ca c tp on; d) S lng cng nhn vin ti thi im cui nin hoc s lng cng nhn vin bnh qun trong nin ./. ***

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

Chun mc s 25 BO CO TI CHNH HP NHT V K TON KHON U T VO CNG TY CON (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 234/2003/Q-BTC ngy 30 thng 12 nm 2003 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 1. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v phng php lp v trnh by bo co ti chnh hp nht ca mt tp on gm nhiu cng ty chu s kim sot ca mt cng ty m v k ton khon u t vo cng ty con trn bo co ti chnh ring ca cng ty m. 02. Chun mc ny p dng : - Lp v trnh by cc bo co ti chnh hp nht ca mt tp on gm nhiu cng ty chu s kim sot ca mt cng ty m; - K ton cc khon u t vo cc cng ty con trong bo co ti chnh ring ca cng ty m. Chun mc ny khng quy nh v:

(a)

Phng php k ton hp nht kinh doanh v nh hng ca vic hp nht kinh doanh n vic hp nht bo co ti chnh, bao gm c li th thng mi pht sinh t vic hp nht kinh doanh (c quy nh trong chun mc k ton "Hp nht kinh doanh"); K ton cc khon u t vo cng ty lin kt (c quy nh trong Chun mc k ton s 07 "K ton cc khon u t vo cng ty lin kt");

(b)

(c) K ton cc khon u t vo cng ty lin doanh (c quy nh trong Chun mc k ton s 08 "Thng tin ti chnh v nhng khon vn gp lin doanh"); Bo co ti chnh hp nht c bao hm bi thut ng "bo co ti chnh" c quy nh trong Chun mc k ton s 01 "Chun mc chung". Do , vic trnh by bo co ti chnh hp nht c thc hin trn c s tun th cc chun mc k ton Vit Nam.

03. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau: Kim sot: L quyn chi phi cc chnh sch ti chnh v hot ng ca doanh nghip nhm thu c li ch kinh t t cc hot ng ca doanh nghip . Cng ty con: L doanh nghip chu s kim sot ca mt doanh nghip khc (gi l cng ty m). Cng ty m: L cng ty c mt hoc nhiu cng ty con. Tp on: Bao gm cng ty m v cc cng ty con. Bo co ti chnh hp nht: L bo co ti chnh ca mt tp on c trnh by nh bo co ti chnh ca mt doanh nghip. Bo co ny c lp trn c s hp nht bo co ca cng ty m v cc cng ty con theo quy nh ca chun mc ny. Li ch ca c ng thiu s: L mt phn ca kt qu hot ng thun v gi tr ti sn thun ca mt cng ty con c xc nh tng ng cho cc phn li ch khng phi do cng ty m s hu mt cch trc tip hoc gin tip thng qua cc cng ty con. NI DUNG CHUN MC TRNH BY BO CO TI CHNH HP NHT 4. Tt c cc cng ty m phi lp v trnh by bo co ti chnh hp nht, ngoi tr cng ty m c quy nh on 05 di y.

05. Cng ty m ng thi l cng ty con b mt cng ty khc s hu ton b hoc gn nh ton b v nu c cc c ng thiu s trong cng ty chp thun th khng phi lp v trnh by bo co ti chnh hp nht. Trng hp ny, cng ty m phi gii trnh l do khng lp v trnh by bo co ti chnh hp nht v c s k ton cc khon u t vo cc cng ty con trong bo co ti chnh ring bit ca cng ty m; ng thi phi trnh by r tn v a im tr s chnh ca cng ty m ca n lp v pht hnh bo co ti chnh hp nht. 06. Ngi s dng bo co ti chnh ca cng ty m lun quan tm n thc trng ti chnh, kt qu hot ng v cc thay i v tnh hnh ti chnh ca ton b tp on. Bo bo ti chnh hp nht cn p ng yu cu cung cp thng tin kinh t, ti chnh ca ngi s dng bo co ti chnh ca tp on. Bo co ti chnh hp nht phi th hin c cc thng tin v tp on nh mt doanh nghip c lp khng tnh n ranh gii php l ca cc php nhn ring bit. 07. Mt cng ty m b s hu ton b hoc gn nh ton b bi mt cng ty khc khng nht thit phi lp bo co ti chnh hp nht v cng ty m ca cng ty m c th khng yu cu cng ty m phi lp bo co ti chnh hp nht, bi yu cu nm bt thng tin kinh t, ti chnh ca ngi s dng c th c p ng thng qua bo co ti chnh hp nht ca cng ty m ca cng ty m. Khi nim b s hu gn nh ton b c ngha l mt cng ty b cng ty khc nm gi trn 90% quyn biu quyt. Phm vi ca bo co ti chnh hp nht 08. Cng ty m khi lp bo co ti chnh hp nht phi hp nht cc bo co ti chnh ca tt c cc cng ty con trong v ngoi nc, ngoi tr cc cng ty c cp on 10. 09. Bo co ti chnh hp nht bao gm vic hp nht bo co ti chnh ca tt c cc cng ty con do cng ty m kim sot, tr cc cng ty quy nh on 10. Quyn kim sot ca cng ty m i vi cng ty con c xc nh khi cng ty m nm gi trn 50% quyn biu quyt cng ty con (cng ty m c th s hu trc tip cng ty con hoc s hu gin tip cng ty con qua mt cng ty con khc) tr trng hp c bit khi xc nh r l quyn s hu khng gn lin vi quyn kim

sot. Trong cc trng hp sau y, quyn kim sot cn c thc hin ngay c khi cng ty m nm gi t hn 50% quyn biu quyt ti cng ty con:

(a) (b) (c)

Cc nh u t khc tho thun dnh cho cng ty m hn 50% quyn biu quyt;

Cng ty m c quyn chi phi cc chnh sch ti chnh v hot ng theo quy ch tho thun; Cng ty m c quyn b nhim hoc bi min a s cc thnh vin Hi ng qun tr hoc cp qun l tng ng; Cng ty m c quyn b a s phiu ti cc cuc hp ca Hi ng qun tr hoc cp qun l tng ng.

(d)

10. Mt cng ty con c loi tr khi vic hp nht bo co ti chnh khi:

(a)

Quyn kim sot ca cng ty m ch l tm thi v cng ty con ny ch c mua v nm gi cho mc ch bn li trong tng lai gn (di 12 thng); hoc Hot ng ca cng ty con b hn ch trong thi gian di v iu ny nh hng ng k ti kh nng chuyn vn cho cng ty m.

(b)

Cng ty m k ton khon u t vo cc cng ty con loi ny theo quy nh ti chun mc k ton Cng c ti chnh. 11. Cng ty m khng c loi tr ra khi bo co ti chnh hp nht cc bo co ti chnh ca cng ty con c hot ng kinh doanh khc bit vi hot ng ca tt c cc cng ty con khc trong tp on. Bo co ti chnh hp nht s cung cp cc thng tin hu ch hn nu hp nht c tt c bo co ti chnh ca cc cng ty con bi n cung cp cc thng tin kinh t, ti chnh b sung v cc hot ng kinh doanh khc nhau ca cc cng ty con trong tp on. Hp nht bo co ti chnh trn c s p dng chun mc k ton "Bo co ti chnh b phn" s cung cp cc thng tin hu ch v cc hot ng kinh doanh khc nhau trong phm vi mt tp on. Trnh t hp nht 12. Khi hp nht bo co ti chnh, bo co ti chnh ca cng ty m v cc cng ty con s c hp nht theo tng khon mc bng cch cng cc khon tng ng ca ti sn, n phi tr, vn ch s hu, doanh thu, thu nhp khc v chi ph. bo co ti chnh hp nht cung cp c y cc thng tin ti chnh v ton b tp on nh i vi mt doanh nghip c lp, cn tin hnh nhng bc sau: a) Gi tr ghi s khon u t ca cng ty m trong tng cng ty con v phn vn ca cng ty m trong vn ch s hu ca cng ty con phi c loi tr (quy nh ti chun mc k ton "Hp nht kinh doanh", chun mc ny cng quy nh phng php k ton khon li th thng mi pht sinh); b) Li ch ca c ng thiu s trong thu nhp thun ca cng ty con b hp nht trong k bo co c xc nh v loi tr ra khi thu nhp ca tp on tnh li, hoc l thun c th c xc nh cho nhng i tng s hu cng ty m; c) Li ch ca c ng thiu s trong ti sn thun ca cng ty con b hp nht c xc nh v trnh by trn Bng cn i k ton hp nht thnh mt ch tiu ring bit tch khi phn n phi tr v phn vn ch s hu ca c ng ca cng ty m. Li ch ca c ng thiu s trong ti sn thun bao gm: i) Gi tr cc li ch ca c ng thiu s ti ngy hp nht kinh doanh ban u c xc nh ph hp vi chun mc k ton "Hp nht kinh doanh"; v

ii) Phn li ch ca c ng thiu s trong s bin ng ca tng vn ch s hu k t ngy hp nht kinh doanh. 13. Cc khon thu thu nhp doanh nghip do cng ty m hoc cng ty con phi tr khi phn phi li nhun ca cng ty con cho cng ty m c k ton theo Chun mc k ton Thu thu nhp doanh nghip". 14. S d cc ti khon trn Bng cn i k ton gia cc n v trong cng tp on, cc giao dch ni b, cc khon li ni b cha thc hin pht sinh t cc giao dch ny phi c loi tr hon ton. Cc khon l cha thc hin pht sinh t cc giao dch ni b cng c loi b tr khi chi ph to nn khon l khng th thu hi c. 15. S d cc ti khon trn Bng cn i k ton v cc giao dch gia cc n v trong cng tp on, bao gm cc khon doanh thu, cc khon chi ph, c tc phi c loi tr ton b. Cc khon li cha thc hin t cc giao dch ni b nm trong gi tr cn li ca ti sn, nh hng tn kho v ti sn c nh cng c loi tr hon ton. Cc khon l cha thc hin pht sinh t cc giao dch ni b c khu tr khi xc nh gi tr ghi s ca ti sn cng c loi b tr khi chi ph to nn khon l khng th thu hi c. S khc bit v thi gian pht sinh trn phng din thu thu nhp doanh nghip t vic loi tr cc khon li v l cha thc hin trong ni b c gii quyt ph hp vi Chun mc k ton Thu thu nhp doanh nghip". 16. Khi cc bo co ti chnh c s dng hp nht c lp cho cc k kt thc ti cc ngy khc nhau, phi thc hin iu chnh cho nhng giao dch quan trng hay nhng s kin quan trng xy ra trong k gia ngy lp cc bo co v ngy lp bo co ti chnh ca cng ty m. Trong bt k trng hp no, s khc bit v ngy kt thc k k ton khng c vt qu 3 thng. 17. Bo co ti chnh ca cng ty m v cc cng ty con s dng hp nht bo co ti chnh phi c lp cho cng mt k k ton. Nu ngy kt thc k k ton l khc nhau, cng ty con phi lp thm mt b bo co ti chnh cho mc ch hp nht c k k ton trng vi k k ton ca tp on. Trong trng hp iu ny khng th thc hin c, cc bo co ti chnh c th c lp vo thi im khc nhau c th c s dng min l thi gian chnh lch khng vt qu 3 thng. Nguyn tc nht qun bt buc di ca k bo co v s khc nhau v thi im lp bo co ti chnh phi thng nht qua cc k. 18. Bo co ti chnh hp nht c lp phi p dng chnh sch k ton mt cch thng nht cho cc giao dch v s kin cng loi trong nhng hon cnh tng t. Nu khng th s dng chnh sch k ton mt cch thng nht trong khi hp nht bo co ti chnh, cng ty m phi gii trnh vn ny cng vi cc khon mc c hch ton theo cc chnh sch k ton khc nhau trong bo co ti chnh hp nht.

19. Trong nhiu trng hp, nu mt cng ty con ca tp on s dng cc chnh sch k ton khc vi chnh sch k ton p dng trong cc bo co ti chnh hp nht cho cc giao dch v s kin cng loi trong hon cnh tng t, th nhng iu chnh thch hp vi cc bo co ti chnh ca cng ty con phi c thc hin trc khi dng cho vic lp bo co ti chnh hp nht. 20. Kt qu hot ng kinh doanh ca cng ty con s c a vo bo co ti chnh hp nht k t ngy mua, l ngy cng ty m thc s nm quyn kim sot cng ty con theo chun mc k ton "Hp nht kinh doanh". Kt qu hot ng kinh doanh ca cng ty con b thanh l c a vo Bo co kt qu kinh doanh hp nht cho ti ngy thanh l, l ngy cng ty m thc s chm dt quyn kim sot i vi cng ty con. S chnh lch gia khon thu t vic thanh l cng ty con v gi tr ghi s cn li ca ti sn tr i n phi tr ca cng ty con ny ti ngy thanh l c ghi nhn trong Bo co kt qu kinh doanh hp nht nh khon li, l thanh l cng ty con. m bo tnh so snh c ca bo co ti chnh t nin ny n nin khc, cn cung cp thng tin b sung v nh hng ca vic mua v thanh l cc cng ty con n tnh hnh ti chnh ti ngy bo co v kt qu ca k bo co v nh hng n cc khon mc tng ng ca k trc.

21. Khon u t vo mt doanh nghip phi hch ton theo chun mc k ton "Cng c ti chnh", k t khi doanh nghip khng cn l cng ty con na v cng khng tr thnh mt cng ty lin kt nh nh ngha ca chun mc k ton s 07 K ton cc khon u t vo cng ty lin kt". 22. Gi tr ghi s ca khon u t ti ngy doanh nghip khng cn l mt cng ty con c hch ton theo phng php gi gc. 23. Li ch ca c ng thiu s phi c trnh by trong Bng cn i k ton hp nht thnh ch tiu tch bit vi n phi tr v vn ch s hu ca cng ty m. Phn s hu ca c ng thiu s trong thu nhp ca tp on cng cn c trnh by thnh ch tiu ring bit. 24. Cc khon l tng ng vi phn vn ca c ng thiu s trong cng ty con c hp nht c th ln hn vn ca h trong tng vn ch s hu ca cng ty con. Khon l vt tri cng nh bt k cc khon l thm no khc c tnh gim vo phn li ch ca c ng a s tr khi c ng thiu s c ngha v rng buc v c kh nng b p cc khon l . Nu sau cng ty con c li, khon li s c phn b vo phn li ch ca c ng a s cho ti khi phn l trc y do cc c ng a s gnh chu c bi hon y . 25. Nu cng ty con c c phiu u i (loi c u i v c tc) lu k cha thanh ton b nm gi bi cc i tng bn ngoi tp on, cng ty m ch c xc nh phn kt qu li, l ca mnh sau khi iu chnh cho s c tc u i ca cng ty con phi tr cho d c tc c cng b hay cha. Trnh by khon u t vo cng ty con trong bo co ti chnh ring ca cng ty m 26. Trn bo co ti chnh ring ca cng ty m, cc khon u t ca cng ty m vo cc cng ty con trnh by trn bo co ti chnh hp nht c trnh by theo phng php gi gc. 27. Cc khon u t vo cc cng ty con m b loi khi qu trnh hp nht phi trnh by trong bo co ti chnh ring ca cng ty m theo phng php gi gc. Trnh by bo co ti chnh hp nht 28. Ngoi nhng thng tin quy nh trnh by ti on 05 v on 18, doanh nghip phi trnh by cc thng tin sau: a) Danh sch cc cng ty con quan trng, bao gm: Tn cng ty, nc ni cc cng ty con thnh lp hoc t tr s thng tr, t l li ch ca cng ty m. Nu t l quyn biu quyt ca cng ty m khc vi t l li ch th phi trnh by c t l quyn biu quyt v t l li ch ca cng ty m; b) Trng hp cn thit, bo co ti chnh hp nht cn phi trnh by: i) L do khng hp nht bo co ti chnh ca cng ty con; ii) Bn cht mi lin h gia cng ty m v cng ty con trong trng hp cng ty m nm gi trn 50% quyn biu quyt nhng khng s hu trc tip hoc s hu gin tip thng qua cc cng ty con khc; iii) Tn ca doanh nghip m cng ty m va nm gi hn 50% quyn biu quyt va s hu trc tip hoc gin tip thng qua cc cng ty con khc nhng khng c quyn kim sot, nn doanh nghip khng phi l cng ty con; v iv) nh hng ca vic mua v bn cc cng ty con n tnh hnh ti chnh ti ngy lp bo co, kt qu ca k bo co v nh hng ti cc s liu tng ng ca k trc.

c) Trong bo co ti chnh ring ca cng ty m phi trnh by phng php k ton p dng i vi cc cng ty con./. ***

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

Chun mc s 26 THNG TIN V CC BN LIN QUAN (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 234/2003/Q-BTC ngy 30 thng 12 nm 2003 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v phng php trnh by thng tin trong bo co ti chnh v cc bn lin quan v cc giao dch gia doanh nghip bo co vi cc bn lin quan. 02. Chun mc ny c p dng trong mi quan h vi cc bn lin quan v cc giao dch gia doanh nghip bo co vi cc bn lin quan. Nhng yu cu ca chun mc ny p dng cho cc bo co ti chnh ca doanh nghip bo co. Chun mc ny ch p dng cho nhng mi quan h vi cc bn lin quan c quy nh trong on 03 v c ngoi tr on 06. 03. Trong chun mc ny cc trng hp sau c coi l cc bn lin quan: (a) Nhng doanh nghip kim sot, hoc b kim sot trc tip hoc gin tip thng qua mt hoc nhiu bn trung gian, hoc di quyn b kim sot chung vi doanh nghip bo co (bao gm cng ty m, cng ty con, cc cng ty con cng tp on); (b) Cc cng ty lin kt (quy nh ti Chun mc k ton s 07 K ton cc khon u t vo cng ty lin kt); (c) Cc c nhn c quyn trc tip hoc gin tip biu quyt cc doanh nghip bo co dn n c nh hng ng k ti doanh nghip ny, k c cc thnh vin mt thit trong gia nh ca cc c nhn ny. Thnh vin mt thit trong gia nh ca mt c nhn l nhng ngi c th chi phi hoc b chi phi bi ngi khi giao dch vi doanh nghip nh quan h: B, m, v, chng, con, anh, ch em rut; (d) Cc nhn vin qun l ch cht c quyn v trch nhim v vic lp k hoch, qun l v kim sot cc hot ng ca doanh nghip bo co, bao gm nhng ngi lnh o, cc nhn vin qun l ca cng ty v cc thnh vin mt thit trong gia nh ca cc c nhn ny; () Cc doanh nghip do cc c nhn c nu on (c) hoc (d) nm trc tip hoc gin tip phn quan trng quyn biu quyt hoc thng qua vic ny ngi c th c nh hng ng k ti doanh nghip. Trng hp ny bao gm nhng doanh nghip c s hu bi nhng

ngi lnh o hoc cc c ng chnh ca doanh nghip bo co v nhng doanh nghip c chung mt thnh vin qun l ch cht vi doanh nghip bo co. Trong vic xem xt tng mi quan h ca cc bn lin quan cn ch ti bn cht ca mi quan h ch khng ch hnh thc php l ca cc quan h . 04. Khng phi trnh by giao dch vi cc bn lin quan trong cc trng hp: (a) Trong bo co ti chnh hp nht i vi cc giao dch ni b ca tp on; (b) Trong bo co ti chnh ca cng ty m, khi bo co ny c lp v cng b cng vi bo co ti chnh hp nht; (c) Trong bo co ti chnh ca cng ty con do cng ty m s hu ton b nu cng ty m cng c thnh lp Vit Nam v cng b bo co ti chnh hp nht ti Vit Nam. 05. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau: Cc bn lin quan: Cc bn c coi l lin quan nu mt bn c kh nng kim sot hoc c nh hng ng k i vi bn kia trong vic ra quyt nh cc chnh sch ti chnh v hot ng. Giao dch gia cc bn lin quan: L vic chuyn giao cc ngun lc hay cc ngha v gia cc bn lin quan, khng xt n vic c tnh gi hay khng. Kim sot: L quyn s hu trc tip hay gin tip thng qua cc cng ty con, i vi hn na quyn biu quyt ca mt doanh nghip hoc c vai tr ng k trong quyn biu quyt v quyn quyt nh cc chnh sch ti chnh v hot ng ca ban qun l doanh nghip (theo lut hoc theo tha thun). nh hng ng k: L quyn c tham gia vo vic a ra cc quyt nh v chnh sch ti chnh v hot ng ca mt doanh nghip, nhng khng kim sot cc chnh sch . nh hng ng k c th c thc hin thng qua mt s cch nh: c i din trong Hi ng qun tr, tham gia trong qu trnh lp chnh sch, tham gia vo cc giao dch quan trng gia cc cng ty cng tp on, trao i ni b cc nhn vin qun l, hoc ph thuc v cc thng tin k thut. nh hng ng k c th c c qua vic s hu c phn, theo lut hoc theo tha thun. Ring vic s hu c phn, nh hng ng k c hiu theo nh ngha trong Chun mc k ton s 07 K ton cc khon u t vo cng ty lin kt. 06. Trong chun mc ny, cc trng hp sau y khng c coi l cc bn lin quan: (a) Hai cng ty c chung Gim c, khng k trng hp 3(d) v 3(e) nu trn (nhng cng cn xem xt trng hp ngoi l thng qua vic nh gi kh nng ngi Gim c c th nh hng ti cc chnh sch ca c hai cng ty trong cc giao dch chung); (b) Cc t chc, c nhn c quan h thng thng vi doanh nghip: - Nhng t chc, c nhn cung cp ti chnh; - Cc t chc chnh tr, on th, x hi; - Cc n v phc v cng cng; - Cc c quan qun l nh nc. (c) Khch hng, nh cung cp, nh phn phi, hay i l ni chung m doanh nghip tin hnh mt khi lng ln giao dch mc d dn n s ph thuc v kinh t. NI DUNG CHUN MC Cc bn lin quan

07. Quan h gia cc bn lin quan l mt c im bnh thng ca thng mi v kinh doanh. V d: Cc doanh nghip thng xuyn thc hin mt phn hot ng ca ring mnh thng qua mt cng ty con hay cc cng ty lin kt nhm tm kim li ch t cc doanh nghip khc theo mc ch u t hay kinh doanh, t c th kim sot hay nh hng ng k i vi cc quyt nh ti chnh v hot ng ca doanh nghip c u t. 08. Mi quan h vi cc bn lin quan c th c nh hng ti tnh hnh ti chnh v tnh hnh kinh doanh ca doanh nghip bo co. Cc bn lin quan c th tham gia vo cc giao dch m cc bn khng lin quan s khng tham gia vo. Hn na, giao dch gia cc bn lin quan c th c thc hin khng theo cc gi tr nh giao dch gia cc bn khng lin quan. 09. Tnh hnh kinh doanh v tnh hnh ti chnh ca mt doanh nghip c th b nh hng bi mi quan h gia cc bn lin quan k c khi khng c giao dch gia cc bn ny. S tn ti n thun ca mi quan h ny cng c th lm nh hng ti giao dch ca doanh nghip bo co vi cc bn khc, v d, mt cng ty con c th chm dt quan h bun bn vi mt bn hng sau khi cng ty m ca n mua mt cng ty con khc c cng hot ng vi bn hng ni trn. Trng hp khc, mt doanh nghip c th b hn ch hot ng do chu nh hng ng k t doanh nghip khc, v d, mt cng ty con c th b cng ty m ch th khng tin hnh hot ng nghin cu v pht trin. 10. Do nhng kh khn vn c trong vic xc nh nh hng ca vic b chi phi m khng dn n cc giao dch, nn chun mc ny khng yu cu trnh by cc nh hng . 11. Vic hch ton hot ng chuyn giao ngun lc thng thng da vo gi tha thun gia cc bn. Gi p dng gia cc bn khng lin quan l gi c xc nh hon ton c lp. Cc bn lin quan c th c mt mc linh hot trong qu trnh tha thun gi m gia cc bn khng lin quan khng c. 12. xc nh gi giao dch gia cc bn lin quan c th s dng cc phng php ch yu sau: (a) Phng php gi khng b kim sot c th so snh c; (b) Phng php gi bn li; (c) Phng php gi vn cng li. 13. Phng php gi khng b kim sot c th so snh c, c xc nh bng cch so snh gi ca hng ha bn ra trn th trng c th so snh c v mt kinh t m ngi bn khng c lin quan vi ngi mua. Phng php ny thng c s dng trong trng hp hng ha v dch v cung cp trong giao dch gia cc bn c lin quan v cc iu kin ca vic mua bn tng t nh trong cc giao dch thng thng. Phng php ny cn thng c s dng xc nh gi ph ca cc khon ti tr. 14. Theo phng php gi bn li, gi chuyn giao cho ngi bn li c xc nh bng cch tr vo gi bn li mt khon chnh lch, phn nh gi tr m ngi bn mun thu b vo chi ph ca mnh ng thi c li hp l. y c kh khn trong vic xem xt xc nh phn n b hp l cho cc chi ph do ngi bn li gp vo trong qu trnh ny. Phng php ny c s dng trong trng hp hng ha c chuyn giao gia cc bn lin quan trc khi c bn cho mt bn khc khng lin quan. Phng php ny cng c s dng trong vic chuyn giao cc ngun lc khc nh quyn s hu v cc dch v. 15. Phng php gi vn cng li c xc nh bng cch cng mt khon chnh lch ph hp vo chi ph ca ngi cung cp. S dng phng php ny c kh khn trong vic xc nh c hai yu t chi ph v khon chnh lch. Mt trong s cc tiu chun so snh c th xc nh gi chuyn giao l da vo t l li c th so snh c trn doanh thu hoc trn vn kinh doanh ca cc ngnh tng t.

16. Trong mt s trng hp, gi ca cc giao dch gia cc bn lin quan khng c xc nh theo mt trong cc phng php quy nh ti on 13, 14, 15. Mt s trng hp khc c th khng c gi, nh vic cung cp dch v qun l khng mt tin v cp tn dng khng li sut. 17. i khi, cc giao dch s khng xy ra nu khng c mi quan h gia cc bn lin quan. V d, mt cng ty con bn phn ln sn phm ca mnh vi mc gi bng chi ph sn xut c th khng tm c ngi mua hng khc nu cng ty m khng mua hng. Trnh by bo co ti chnh 18. Bo co ti chnh phi trnh by mt s mi quan h nht nh gia cc bn lin quan. Cc quan h thng c ch l giao dch ca nhng ngi lnh o doanh nghip, c bit l khon tin lng v cc khon tin vay ca h, do vai tr quan trng ca h i vi doanh nghip. Bn cnh cn trnh by cc giao dch ln c tnh cht lin cng ty v s d cc khon u t ln vi tp on, vi cc cng ty lin kt v vi Ban Gim c. Chun mc k ton s 25 "Bo co ti chnh hp nht v k ton khon u t vo cng ty con", Chun mc k ton s 07 K ton cc khon u t vo cng ty lin kt yu cu trnh by danh sch cc cng ty con v cc cng ty lin kt. Chun mc k ton Li, l thun trong k, cc sai st c bn v cc thay i trong chnh sch k ton yu cu trnh by cc khon mc doanh thu, chi ph c bao gm trong vic xc nh li hoc l t cc hot ng thng thng m vi quy m, tnh cht v nh hng ca chng khi trnh by trong bo co ti chnh s din gii ph hp hot ng ca doanh nghip trong k bo co. 19. Cc giao dch ch yu gia cc bn lin quan cng phi c trnh by trong bo co ti chnh ca doanh nghip bo co trong k m cc giao dch c nh hng, gm: - Mua hoc bn hng (thnh phm hay sn phm d dang); - Mua hoc bn ti sn c nh v cc ti sn khc; - Cung cp hay nhn dch v; - Giao dch i l; - Giao dch thu ti sn; - Chuyn giao v nghin cu v pht trin; - Tha thun v giy php; - Cc khon ti tr (bao gm cho vay v gp vn bng tin hoc hin vt); - Bo lnh v th chp; - Cc hp ng qun l. 20. Nhng mi quan h gia cc bn lin quan c tn ti s kim sot u phi c trnh by trong bo co ti chnh, bt k l c cc giao dch gia cc bn lin quan hay khng. 21. ngi c bo co ti chnh c c ci nhn bao qut v nhng nh hng ca cc mi quan h ca cc bn lin quan n doanh nghip bo co, cn phi ch ra mi quan h ca bn lin quan trong trng hp tn ti s kim sot, bt k l c cc giao dch ca cc bn lin quan hay khng. 22. Trng hp c cc giao dch gia cc bn lin quan th doanh nghip bo co cn phi trnh by bn cht cc mi quan h ca cc bn lin quan cng nh cc loi giao dch v cc yu t ca cc giao dch . 23. Cc yu t ca cc giao dch thng bao gm: (a) Khi lng cc giao dch th hin bng gi tr hoc t l phn trm tng ng; (b) Gi tr hoc t l phn trm tng ng ca cc khon mc cha thanh ton; (c) Chnh sch gi c. 24. Cc khon mc c cng bn cht c th c trnh by gp li tr trng hp vic trnh by ring bit l cn thit hiu c nh hng ca cc giao dch gia cc bn lin quan i vi bo co ti chnh ca doanh nghip bo co.

25. Trong cc bo co ti chnh hp nht ca tp on khng cn thit phi trnh by cc giao dch gia cc thnh vin v bo co ny nu ln cc thng tin v cng ty m v cc cng ty con nh l mt doanh nghip bo co. Cc giao dch vi cc cng ty lin kt do c hch ton theo phng php vn ch s hu khng c loi tr do cn c trnh by ring bit nh l cc giao dch vi bn lin quan./. ***

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

CHUN MC S 17 THU THU NHP DOANH NGHIP (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 12/2005/Q-BTC ngy 15 thng 02 nm 2005 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc, phng php k ton thu thu nhp doanh nghip. K ton thu thu nhp doanh nghip l k ton nhng nghip v do nh hng ca thu thu nhp doanh nghip trong nm hin hnh v trong tng lai ca: a) Vic thu hi hoc thanh ton trong tng lai gi tr ghi s ca cc khon mc ti sn hoc n phi tr c ghi nhn trong Bng cn i k ton ca doanh nghip; b) Cc giao dch v s kin khc trong nm hin ti c ghi nhn trong bo co kt qu kinh doanh. V nguyn tc, khi ghi nhn mt ti sn hay n phi tr trong bo co ti chnh th doanh nghip phi d tnh khon thu hi hay thanh ton gi tr ghi s ca ti sn hay khon n phi tr . Khon thu hi hay thanh ton d tnh thng lm cho s thu thu nhp doanh nghip phi tr trong tng lai ln hn hoc nh hn so vi s thu thu nhp doanh nghip phi np trong nm hin hnh mc d khon thu hi hoc thanh ton ny khng c nh hng n tng s thu thu nhp doanh nghip. Chun mc ny yu cu doanh nghip phi ghi nhn khon thu thu nhp hon li phi tr hoc ti sn thu thu nhp hon li, ngoi tr mt s trng hp nht nh. Chun mc ny yu cu doanh nghip phi k ton cc nghip v kinh t pht sinh do nh hng v thu thu nhp doanh nghip ca cc giao dch v cc s kin theo cng phng php hch ton cho chnh cc giao dch v cc s kin . Nu cc giao dch v cc s kin c ghi nhn trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh th tt c cc nghip v pht sinh do nh hng ca thu thu nhp doanh nghip c lin quan cng c ghi nhn vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh. Nu cc giao dch v cc s kin c ghi nhn trc tip vo vn ch s hu th tt c cc nghip v pht sinh do nh hng thu thu nhp doanh nghip c lin quan cng c ghi nhn trc tip vo vn ch s hu. Chun mc ny cn cp n vic ghi nhn ti sn thu thu nhp hon li pht sinh t cc khon l tnh thu cha s dng hoc t cc u i v thu thu nhp doanh nghip cha s dng; vic trnh by thu thu nhp doanh nghip trong bo co ti chnh v vic gii trnh cc thng tin lin quan ti thu thu nhp doanh nghip. 02. Chun mc ny p dng k ton thu thu nhp doanh nghip

Thu thu nhp doanh nghip bao gm ton b s thu thu nhp tnh trn thu nhp chu thu thu nhp doanh nghip, k c cc khon thu nhp nhn c t hot ng sn xut, kinh doanh hng ho, dch v ti nc ngoi m Vit Nam cha k Hip nh v trnh nh thu hai ln. Thu thu nhp doanh nghip bao gm c cc loi thu lin quan khc c khu tr ti ngun i vi cc t chc, c nhn nc ngoi hot ng ti Vit Nam khng c c s thng tr ti Vit Nam c thanh ton bi cng ty lin doanh, lin kt hay cng ty con tnh trn khon phn phi c tc, li nhun (nu c); hoc thanh ton dch v cung cp cho i tc cung cp dch v nc ngoi theo quy nh ca Lut thu thu nhp doanh nghip hin hnh. 03. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau: Li nhun k ton: L li nhun hoc l ca mt k, trc khi tr thu thu nhp doanh nghip, c xc nh theo quy nh ca chun mc k ton v ch k ton. Thu nhp chu thu: L thu nhp chu thu thu nhp doanh nghip ca mt k, c xc nh theo qui nh ca Lut thu thu nhp doanh nghip hin hnh v l c s tnh thu thu nhp doanh nghip phi np (hoc thu hi c). Chi ph thu thu nhp doanh nghip (hoc thu nhp thu thu nhp doanh nghip): L tng chi ph thu thu nhp hin hnh v chi ph thu thu nhp hon li (hoc thu nhp thu thu nhp hin hnh v thu nhp thu thu nhp hon li) khi xc nh li nhun hoc l ca mt k. Thu thu nhp hin hnh: L s thu thu nhp doanh nghip phi np (hoc thu hi c) tnh trn thu nhp chu thu v thu sut thu thu nhp doanh nghip ca nm hin hnh. Thu thu nhp hon li phi tr: L thu thu nhp doanh nghip s phi np trong tng lai tnh trn cc khon chnh lch tm thi chu thu thu nhp doanh nghip trong nm hin hnh. Ti sn thu thu nhp hon li: L thu thu nhp doanh nghip s c hon li trong tng lai tnh trn cc khon: a) Chnh lch tm thi c khu tr; b) Gi tr c khu tr chuyn sang cc nm sau ca cc khon l tnh thu cha s dng; v c) Gi tr c khu tr chuyn sang cc nm sau ca cc khon u i thu cha s dng. Chnh lch tm thi: L khon chnh lch gia gi tr ghi s ca cc khon mc ti sn hay n phi tr trong Bng Cn i k ton v c s tnh thu thu nhp ca cc khon mc ny. Chnh lch tm thi c th l:

a) Chnh lch tm thi phi chu thu thu nhp doanh nghip: L cc khon chnh lch
tm thi lm pht sinh thu nhp chu thu khi xc nh thu nhp chu thu thu nhp doanh nghip trong tng lai khi m gi tr ghi s ca cc khon mc ti sn hoc n phi tr lin quan c thu hi hay c thanh ton; hoc

b) Chnh lch tm thi c khu tr: L cc khon chnh lch tm thi lm pht
sinh cc khon c khu tr khi xc nh thu nhp chu thu thu nhp doanh nghip trong tng lai khi m gi tr ghi s ca cc khon mc ti sn hoc n phi tr lin quan c thu hi hay c thanh ton. C s tnh thu thu nhp ca mt ti sn hay n phi tr: L gi tr tnh cho ti sn hoc n phi tr cho mc ch xc nh thu thu nhp doanh nghip.

Chi ph thu thu nhp doanh nghip bao gm chi ph thu thu nhp hin hnh v chi ph thu thu nhp hon li. Thu nhp thu thu nhp doanh nghip bao gm thu nhp thu thu nhp hin hnh v thu nhp thu thu nhp hon li. NI DUNG CHUN MC C s tnh thu thu nhp doanh nghip 04. C s tnh thu thu nhp ca mt ti sn: L gi tr s c khu tr cho mc ch thu thu nhp, c tr khi cc li ch kinh t m doanh nghip s nhn c v phi chu thu thu nhp khi gi tr ghi s ca ti sn c thu hi. Nu nhng li ch kinh t ny khi nhn c m khng phi chu thu thu nhp th c s tnh thu thu nhp ca ti sn bng gi tr ghi s ca n. V d: (1) Mt TSC c nguyn gi l 100: khu hao lu k l 30, tr gi cn li ca n s c khu tr trong tng lai di hnh thc khu hao hoc gim tr khi thanh l. Doanh thu c c t vic s dng TSC phi chu thu thu nhp v li thu t thanh l TSC cng phi chu thu thu nhp, l do thanh l TSC s c gim tr cho mc ch thu thu nhp. C s tnh thu thu nhp ca TSC ny l 70. (2) Khon phi thu thng mi c gi tr ghi s l 100. Doanh thu tng ng ca khon phi thu thng mi c tnh vo li nhun tnh thu thu nhp (l tnh thu). C s tnh thu thu nhp ca khon phi thu thng mi ny l 100. (3) Mt khon c tc phi thu t mt cng ty con c gi tr ghi s l 100. Khon c tc ny khng phi chu thu thu nhp doanh nghip. V thc cht, ton b gi tr ghi s ca ti sn ny c th c gim tr khi cc li ch kinh t. Do vy, c s tnh thu thu nhp ca c tc phi thu l 100. Theo v d ny, y khng c chnh lch tm thi phi chu thu thu nhp. C th phn tch theo cch khc nh sau: Khon c tc phi thu ny c c s tnh thu thu nhp l khng (0) v thu sut thu thu nhp l 0% c p dng cho khon chnh lch tm thi phi chu thu thu nhp pht sinh l 100. Theo c hai cch ni trn th u khng c thu thu nhp hon li phi tr. (4) Mt khon cho vay phi thu c gi tr ghi s l 100. Vic thu hi khon vay ny khng c nh hng n thu thu nhp. C s tnh thu thu nhp ca khon cho vay phi thu ny l 100. 05. C s tnh thu thu nhp ca mt khon n phi tr: L gi tr ghi s ca n tr i (-) gi tr s c khu tr cho mc ch thu thu nhp ca khon n phi tr trong cc k tng lai. Trng hp doanh thu nhn trc, c s tnh thu ca khon n phi tr pht sinh l gi tr ghi s ca n, tr i phn gi tr ca doanh thu s c ghi nhn nhng khng phi chu thu thu nhp trong tng lai.

V d: (1) N phi tr ngn hn c khon mc chi ph phi tr v chi ph trch trc lng ngh php vi gi tr ghi s l 100. Chi ph phi tr tng ng c khu tr cho mc ch tnh thu thu nhp trn c s thc chi. C s tnh thu thu nhp ca khon mc n phi tr l khng (0). (2) N phi tr ngn hn c khon tin li nhn trc vi gi tr ghi s l 100. Doanh thu tin li tng ng phi chu thu thu nhp trn c s phn b ph hp vi k tnh li. C s tnh thu thu nhp ca khon li nhn trc ny l khng (0).

(3) N phi tr ngn hn c khon chi ph phi tr v tin in, nc, in thoi c gi tr ghi s l 100. Chi ph phi tr ny c khu tr cho mc ch tnh thu thu nhp ti nm hin hnh. C s tnh thu thu nhp ca khon n phi tr ny l 100.

(4) N phi tr ngn hn c khon tin pht phi tr vi gi tr ghi s l 100. Tin pht khng c khu tr cho mc ch tnh thu thu nhp. C s tnh thu thu nhp ca khon tin pht phi tr ny l 100. Theo v d ny, y khng c chnh lch tm thi c khu tr. C th phn tch theo cch khc nh sau: Khon tin pht phi tr ny c c s tnh thu thu nhp l khng (0) v thu sut thu thu nhp l 0% c p dng cho khon chnh lch tm thi c khu tr pht sinh l 100. Theo c hai cch ni trn th u khng c ti sn thu thu nhp hon li. (5) Mt khon i vay phi tr c gi tr ghi s l 100. Vic thanh ton khon vay ny khng c nh hng n thu thu nhp. C s tnh thu thu nhp ca khon i vay ny l 100. 06. Mt vi khon mc c c s tnh thu nhng li khng c ghi nhn l ti sn v n phi tr trn Bng cn i k ton. V d, mt khon chi ph mua sm cng c, dng c c gi tr ln c ghi nhn ngay l chi ph khi xc nh li nhun k ton ca k khi khon chi ph mua sm cng c, dng c ny pht sinh nhng ch c coi l mt khon khu tr khi xc nh li nhun tnh thu thu nhp (l tnh thu) ca cc k sau . Chnh lch gia c s tnh thu thu nhp ca khon chi ph mua sm cng c, dng c ny l gi tr m c quan thu cho php c khu tr trong k tng lai, vi gi tr ghi s bng khng (0) ca n, v y l khon chnh lch tm thi c khu tr v s to ra mt ti sn thu thu nhp hon li. 07. Khi c s tnh thu thu nhp ca mt ti sn hay mt khon n phi tr cha r rng, ngoi tr mt s trng hp nht nh cn phi xem xt n nguyn tc c bn m chun mc ny da vo l mt doanh nghip phi ghi nhn mt khon thu thu nhp hon li phi tr (ti sn thu thu nhp hon li) bt c khi no vic thu hi hay thanh ton gi tr ghi s ca mt ti sn hay mt khon n phi tr lm cho khon phi np thu thu nhp trong tng lai nhiu hn (hay t i) so vi s thu thu nhp phi np trong nm hin hnh nu vic thu hi hay thanh ton ny khng c nh hng n thu thu nhp. Ghi nhn thu thu nhp hin hnh phi np v ti sn thu thu nhp hin hnh 08. Thu thu nhp hin hnh ca k hin ti v cc k trc, nu cha np, phi c ghi nhn l n phi tr. Nu gi tr np trong k hin ti v cc k trc vt qu s phi np cho cc k , th phn gi tr np tha s c ghi nhn l ti sn. Ghi nhn thu thu nhp hon li phi tr v ti sn thu thu nhp hon li Chnh lch tm thi chu thu thu nhp doanh nghip 09. Thu thu nhp hon li phi tr phi c ghi nhn cho tt c cc khon chnh lch tm thi chu thu, tr khi n thu thu nhp hon li phi tr pht sinh t ghi nhn ban u ca mt ti sn hay n phi tr ca mt giao dch m giao dch ny khng c nh hng n li nhun k ton hoc li nhun tnh thu thu nhp (hoc l tnh thu) ti thi im pht sinh giao dch,. 10. C s ca vic ghi nhn mt ti sn l gi tr ghi s ca ti sn s c thu hi thng qua hnh thc doanh nghip s nhn c li ch kinh t trong tng lai. Khi gi tr ghi s ca ti sn vt qu c s tnh thu thu nhp ca n th gi tr ca li ch kinh t phi chu thu thu nhp s vt qu gi tr s c php khu tr cho mc ch tnh thu. y l chnh lch tm thi chu thu v ngha v phi tr cho khon thu thu nhp do chnh lch ny to ra trong tng lai chnh l thu thu nhp hon li phi tr. Khi doanh nghip thu hi gi tr s ca ti sn th khon chnh lch tm thi chu thu s hon nhp v doanh nghip s c li nhun chu thu thu nhp. Li ch kinh t ca doanh nghip s b gim i do phi np thu thu nhp. Chun mc ny yu cu phi ghi nhn tt c cc khon thu thu nhp hon li phi tr, tr nhng trng hp c th c trnh by trong on 09. V d:

Mt ti sn c nh c nguyn gi l 150, gi tr cn li l 100. Khu hao lu k cho mc ch tnh thu thu nhp l 90 v thu sut thu thu nhp doanh nghip l 28%. C s tnh thu thu nhp ca ti sn l 60 (nguyn gi 150 tr khu hao lu k cho mc ch tnh thu 90). thu hi gi tr ghi s 100 ny, doanh nghip phi c thu nhp chu thu l 100, nhng ch c th c khu hao cho mc ch tnh thu l 60. Do vy, doanh nghip s np thu thu nhp doanh nghip l 11,2 (28% ca 40) khi doanh nghip thu hi gi tr ghi s ca ti sn ny. Chnh lch gia gi tr ghi s 100 v c s tnh thu 60 l khon chnh lch tm thi phi chu thu 40. V vy, doanh nghip ghi nhn mt khon n thu thu nhp hon li phi tr l 11,2 th hin phn thu thu nhp doanh nghip m doanh nghip s phi np khi doanh nghip thu hi c gi tr ghi s ca ti sn. 11. Mt s chnh lch tm thi pht sinh khi thu nhp hoc chi ph c tnh vo li nhun k ton ca mt k, nhng li c tnh vo li nhun chu thu ca mt k khc. Cc chnh lch nh vy thng pht sinh do chnh lch v thi gian. Cc chnh lch tm thi loi ny l cc chnh lch tm thi phi chu thu v lm pht sinh thu thu nhp hon li phi tr. V d: Khu hao s dng khi xc nh li nhun tnh thu (l tnh thu) c th khc vi khu hao s dng khi xc nh li nhun k ton. Chnh lch tm thi l chnh lch gia gi tr ghi s ca ti sn v c s tnh thu ca n c tnh theo nguyn gi tr i cc khon gim tr theo Lut thu quy nh khi xc nh li nhun tnh thu ca k hin hnh v cc k trc. Mt khon chnh lch tm thi chu thu pht sinh v to ra mt khon thu thu nhp hon li phi tr khi ti sn c khu hao cho mc ch tnh thu nhanh hn so vi khu hao cho mc ch k ton. Nu khu hao cho mc ch tnh thu chm hn so vi khu hao cho mc ch k ton s pht sinh khon chnh lch tm thi c khu tr v to ra mt ti sn thu thu nhp hon li. Ghi nhn ban u ca ti sn v n phi tr 12. Mt khon chnh lch tm thi c th pht sinh t vic ghi nhn ban u ca mt ti sn hoc n phi tr nh khi mt phn hoc ton b gi tr ca mt ti sn khng c khu tr cho mc ch tnh thu. Phng php k ton cho khon chnh lch tm thi ny ph thuc vo bn cht ca giao dch dn n vic ghi nhn ban u ca ti sn. Nu giao dch nh hng n li nhun k ton hoc li nhun tnh thu, doanh nghip ghi nhn thu thu nhp hon li phi tr hoc ti sn thu thu nhp hon li v ghi nhn chi ph hoc thu nhp thu hon li pht sinh trong bo co kt qu hot ng kinh doanh (xem on 41). Chnh lch tm thi c khu tr 13. Ti sn thu thu nhp hon li cn c ghi nhn cho tt c cc chnh lch tm thi c khu tr, khi chc chn trong tng lai s c li nhun tnh thu s dng nhng chnh lch tm thi c khu tr ny, ngoi tr ti sn thu hon li pht sinh t ghi nhn ban u ca mt ti sn hoc n phi tr t mt giao dch m giao dch ny khng c nh hng n li nhun k ton hoc li nhun tnh thu thu nhp (l tnh thu) ti thi im giao dch. 14. C s ghi nhn mt khon n phi tr l gi tr ghi s ca n s c thanh ton trong tng lai thng qua vic doanh nghip b mt i li ch kinh t. Khi li ch kinh t b mt i, mt phn hoc ton b gi tr ca chng c th s c gim tr khi li nhun tnh thu ca k sau k m khon n phi tr c ghi nhn. Trng hp nh vy, chnh lch tm thi tn ti gia gi tr ghi s ca khon n phi tr v c s tnh thu ca khon n phi tr . Do vy, pht sinh mt ti sn thu thu nhp hon li v cc khon thu thu nhp doanh nghip s c thu hi trong tng lai, khi phn ca khon n phi tr c php khu tr khi xc nh li nhun tnh thu. Tng t nh vy, nu gi tr ghi s ca mt ti sn nh hn c s tnh thu ca ti sn th chnh lch lm pht sinh mt ti sn thu thu nhp hon li v cc khon thu thu nhp doanh nghip s c thu hi trong tng lai.

V d: Mt doanh nghip ghi nhn mt khon n phi tr 100, l chi ph phi tr v bo hnh sn phm. Cho mc ch tnh thu thu nhp, chi ph bo hnh sn phm ch c khu tr khi doanh nghip thanh ton ngha v bo hnh. Thu sut thu thu nhp doanh nghip l 28%. C s tnh thu cc khon n phi tr ny l khng (gi tr ghi s 100, tr i phn gi tr ca khon n phi tr 100 s c khu tr cho mc ch tnh thu trong tng lai). Khi thanh ton n phi tr theo gi tr ghi s, doanh nghip s c gim li nhun tnh thu trong tng lai ca mnh vi gi tr 100 v do thu thu nhp gim 28 (28% ca 100). Chnh lch gia gi tr ghi s 100 v c s tnh thu 0, l chnh lch tm thi c khu tr 100. V vy, doanh nghip ghi nhn ti sn thu thu nhp hon li l 28, vi iu kin doanh nghip chc chn s c c li nhun tnh thu trong tng lai c th hng li t vic gim thu trong tng lai. 15. Chnh lch c th c khu tr dn n ghi nhn ti sn thu thu nhp hon li, v d: Chi ph v cc khon trch trc sa cha ln TSC c tnh tr vo li nhun k ton, nhng ch c khu tr vo li nhun tnh thu thu nhp khi doanh nghip thc chi. Trng hp ny s c chnh lch tm thi gia gi tr ghi s ca khon chi ph phi tr vi c s tnh thu ca khon n phi tr. Chnh lch tm thi c khu tr ny lm pht sinh ti sn thu thu nhp hon li do doanh nghip s c hng li ch kinh t di hnh thc gim li nhun tnh thu khi doanh nghip thc chi v sa cha ln TSC. 16. Vic hon nhp cc chnh lch tm thi c khu tr dn n s gim tr khi xc nh li nhun tnh thu trong tng lai. Doanh nghip s ch c hng li ch kinh t di hnh thc gim tr cc khon np thu nu doanh nghip c li nhun tnh thu c th b tr vi phn gim tr . Do vy, mt doanh nghip ch ghi nhn ti sn thu thu nhp hon li khi chc chn c li nhun tnh thu s dng cc chnh lch tm thi c khu tr. 17. Vic c li nhun tnh thu s dng cc chnh lch tm thi c khu tr c coi l chc chn khi c cc chnh lch tm thi chu thu lin quan n cng mt c quan thu v cng mt n v chu thu, v cc chnh lch tm thi chu thu d kin s c hon nhp: a) Trong cng k vi s hon nhp chnh lch tm thi c khu tr ; hoc b) Trong cc k m mt khon l tnh thu pht sinh t ti sn thu thu nhp hon li c th c khu tr chuyn sang cc k sau. Trong tnh hung nh vy, ti sn thu thu nhp hon li c ghi nhn trong k s pht sinh cc chnh lch tm thi c khu tr. 18. Khi khng c cc chnh lch tm thi chu thu lin quan n cng mt c quan thu v cng n v chu thu, th ti sn thu thu nhp hon li ch c ghi nhn trong phm vi: a) Doanh nghip c li nhun chu thu lin quan n cng mt c quan thu v n v chu thu trong cng k pht sinh vic hon nhp cc chnh lch tm thi c khu tr (hoc trong cc k m mt khon l tnh thu pht sinh t ti sn thu thu nhp hon li c th c khu tr chuyn sang nm sau). Khi nh gi li nhun chu thu trong tng lai, doanh nghip khng tnh n cc gi tr chu thu pht sinh t cc chnh lch tm thi c khu tr d kin s pht sinh trong tng lai, v ti sn thu thu nhp hon li pht sinh t cc chnh lch tm thi c khu tr ny cng s i hi li nhun chu thu c s dng; hoc b) Vn dng hp l cc quy nh v thu to ra li nhun tnh thu ca nhng k thch hp. 19. Vn dng hp l cc quy nh v thu l bin php m doanh nghip c th thc hin to ra hoc tng mc thu nhp tnh thu trong mt k c th trc khi ht hn chuyn mt khon l hay mt khon u i thu. V d li nhun tnh thu c th c to ra hoc tng ln bi: a) Tm hon khon bi thng khng gim tr vo li nhun tnh thu;

b) Bn hoc cho thu li cc ti sn tng gi nhng c s tnh thu khng iu chnh theo s tng gi ; v c) Bn cc ti sn to ra thu nhp khng chu thu nh bn tri phiu chnh ph mua khon u t khc to ra thu nhp tnh thu. Khi vn dng cc quy nh v thu c th to ra kh nng chuyn li nhun tnh thu t k sau ln k trc, vic s dng mt khon l hay mt khon u i thu c khu tr chuyn sang vn ph thuc vo s c c li nhun tnh thu trong tng lai c to ra t cc ngun khc ch khng phi l t cc chnh lch tm thi pht sinh trong tng lai. 20. Khi doanh nghip lin tip thua l th doanh nghip phi xem xt cc quy nh trong on 22 v 23. Cc khon l tnh thu v cc khon u i thu cha s dng 21. Ti sn thu thu nhp hon li cn c ghi nhn cho gi tr c khu tr chuyn sang cc k sau ca cc khon l tnh thu v cc khon u i thu cha s dng trong phm vi chc chn c li nhun tnh thu trong tng lai s dng cc khon l tnh thu v cc u i thu cha s dng . 22. iu kin ghi nhn ti sn thu thu nhp hon li pht sinh t gi tr c khu tr chuyn sang ca cc khon l tnh thu v cc khon u i thu cha s dng cng ging vi iu kin ghi nhn ti sn thu thu nhp hon li pht sinh t cc khon chnh lch tm thi c khu tr. Tuy nhin, s tn ti ca cc khon l tnh thu cha s dng l bng chng r rng v vic doanh nghip c th khng c li nhun tnh thu trong tng lai. Khi doanh nghip lin tip thua l th doanh nghip ch ghi nhn ti sn thu thu nhp hon li pht sinh t cc khon l tnh thu hay cc khon u i thu cha s dng trong phm vi doanh nghip c cc chnh lch tm thi chu thu hoc c bng chng thuyt phc khc v vic s c li nhun tnh thu doanh nghip c th s dng c cc khon l tnh thu v cc khon u i thu cha s dng . Trng hp ny yu cu l phi trnh by gi tr ti sn thu thu nhp hon li v cc bng chng ghi nhn ti sn thu thu nhp hon li (xem on 59). 23. nh gi kh nng chc chn s c li nhun tnh thu c th s dng c cc khon l tnh thu c khu tr chuyn sang nm sau v cc khon u i thu cha s dng, doanh nghip cn cn nhc cc iu kin sau: a) Doanh nghip c cc chnh lch tm thi chu thu lin quan n cng c quan thu v cng n v chu thu m cc chnh lch ny s lm pht sinh cc khon phi chu thu c th s dng c cc khon l tnh thu hoc cc khon u i thu cha s dng trc khi cc khon ny ht hn s dng; b) Doanh nghip c li nhun tnh thu trc khi ht hn s dng cc khon chuyn l v cc khon u i thu cha c s dng; c) Nguyn nhn dn n cc khon l tnh thu cha s dng c tip tc xy ra hay khng; v d) Cc quy nh v thu (xem on 19) c cho php doanh nghip to ra li nhun tnh thu trong k c th s dng c cc khon l tnh thu hay cc khon u i thu cha s dng. Nu khng chc chn c li nhun tnh thu s dng cc khon l chu thu v cc khon u i thu, th ti sn thu thu nhp hon li khng c ghi nhn. nh gi li ti sn thu thu nhp hon li cha c ghi nhn 24. Ti cc ngy kt thc nin k ton, doanh nghip phi nh gi cc ti sn thu thu nhp hon li cha c ghi nhn. Doanh nghip cn ghi nhn ti sn thu thu nhp hon li trc cha c ghi nhn khi vic c c li nhun tnh thu trong tng lai cho php ti sn thu hon li c thu hi tr nn chc chn. V d, vic ci thin iu kin kinh doanh lm cho yu t chc chn tr nn r rng hn l doanh nghip s to ra li nhun tnh thu trong tng lai, tha mn cc quy nh trong on 13 hoc 21.

Khon u t vo cng ty con, chi nhnh, cng ty lin kt v cc khon vn gp lin doanh 25. Mt doanh nghip phi ghi nhn thu thu nhp hon li phi tr cho tt c cc chnh lch tm thi chu thu gn lin vi cc khon u t vo cng ty con, chi nhnh, cng ty lin kt v cc khon vn gp lin doanh, tr khi p ng c c 2 iu kin sau: a) b) Cng ty m, nh u t hoc bn lin doanh c kh nng kim sot thi gian hon nhp khon chnh lch tm thi; Chc chn khon chnh lch tm thi s khng c hon nhp trong tng lai c th d on c.

26. Khi mt cng ty m kim sot c chnh sch chia c tc ca cng ty con, cng ty m c th kim sot thi gian hon nhp cc chnh lch tm thi gn lin vi khon u t (bao gm cc chnh lch tm thi pht sinh khng ch t li nhun cha phn phi m cn t cc chnh lch chuyn i ngoi t). Hn na, thng khng th xc nh c gi tr khon thu thu nhp doanh nghip s phi tr khi chnh lch tm thi hon nhp. Khi cng ty m xc nh li nhun ca cng ty con s khng c phn phi trong tng lai c th d on c, th cng ty m khng ghi nhn thu thu nhp hon li phi tr. i vi khon u t vo cc chi nhnh, qu trnh xem xt cng din ra tng t. 27. Doanh nghip ghi nhn theo n v tin t chnh thc trong ghi chp k ton cho cc khon mc ti sn v n phi tr phi tin t ca hot ng nc ngoi m hot ng ny l mt phn khng th tch ri vi hot ng ca doanh nghip (xem Chun mc k ton s 10 nh hng ca vic thay i t gi hi oi). Khi li nhun tnh thu hay l tnh thu v c s tnh thu thu nhp ca khon mc ti sn v n phi tr phi tin t ca hot ng nc ngoi c xc nh bng ngoi t, th cc thay i t gi hi oi cng lm pht sinh cc chnh lch tm thi. Chnh lch tm thi ny lin quan n ti sn v n phi tr ca hot ng nc ngoi ch khng lin quan ti khon u t ca doanh nghip bo co nn doanh nghip bo co ghi nhn n thu thu nhp hon li phi tr hoc ti sn thu thu nhp hon li (nu tha mn iu kin on 13) pht sinh. Thu thu nhp hon li pht sinh c ghi nhn vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh (xem on 40). 28. Nh u t ca cng ty lin kt nu khng c quyn kim sot th khng quyt nh c chnh sch chia c tc ca cng ty lin kt . Khi khng c tha thun l li nhun ca cng ty lin kt s khng c phn phi trong tng lai c th d on c, th nh u t phi ghi nhn thu thu nhp hon li phi tr pht sinh t khon chnh lch tm thi chu thu gn lin vi khon u t ca nh u t vo cng ty lin kt. Trong mt s trng hp, nh u t c th khng xc nh c s thu s phi tr nu thu hi gi vn ca khon u t vo cng ty lin kt, nhng c th xc nh c l n s bng hoc vt mc ti thiu. Trng hp ny, thu thu nhp hon li phi tr c xc nh theo mc ti thiu . 29. Cc bn lin doanh thng tho thun v vic phn chia li nhun v xc nh vic quyt nh phn chia ny cn c s ng ca tt c cc bn lin doanh hay ch cn s ng ca a s bn lin doanh. Khi mt bn lin doanh c th kim sot vic phn chia li nhun v chc chn rng li nhun s khng c phn chia trong tng lai c th d on c th thu thu nhp hon li phi tr khng c ghi nhn. 30. Doanh nghip cn phi ghi nhn ti sn thu thu nhp hon li cho tt c cc chnh lch tm thi c khu tr pht sinh t cc khon u t vo cc cng ty con, chi nhnh, cng ty lin kt v cc khon vn gp lin doanh khi chc chn l: a) Chnh lch tm thi s hon nhp trong tng lai c th d on c; v b) C li nhun chu thu s dng c khon chnh lch tm thi . 31. xc nh c nn ghi nhn ti sn thu thu nhp hon li cho cc chnh lch tm thi c khu tr gn lin vi cc khon u t vo cc cng ty con, chi nhnh, cng ty lin kt v cc khon vn gp lin doanh hay khng, doanh nghip cn xem xt quy nh cc on t 17 n 20.

Xc nh gi tr 32. Thu thu nhp hin hnh phi np (hoc ti sn thu thu nhp hin hnh) cho nm hin hnh v cc nm trc c xc nh bng gi tr d kin phi np cho (hoc thu hi t) c quan thu, s dng cc mc thu sut (v cc lut thu) c hiu lc ti ngy kt thc nin k ton. 33. Ti sn thu thu nhp hon li v thu thu nhp hon li phi tr cn c xc nh theo thu sut d tnh s p dng cho nm ti sn c thu hi hay n phi tr c thanh ton, da trn cc mc thu sut (v cc lut thu) c hiu lc ti ngy kt thc nin k ton. 34. Ti sn thu thu nhp hin hnh v thu thu nhp hon li cng nh thu thu nhp hin hnh v thu thu nhp hon li phi tr thng c tnh theo thu sut thu thu nhp doanh nghip ban hnh. 35. Vic xc nh gi tr thu thu nhp hon li phi tr v ti sn thu thu nhp hon li phi phn nh cc nh hng v thu theo ng cch thc thu hi hoc thanh ton gi tr ghi s ca cc khon mc ti sn v n phi tr m doanh nghip d kin ti ngy kt thc nin k ton. 36. Ti sn thu thu nhp hon li v n thu thu nhp hon li phi tr khng c chit khu. 37. c th xc nh mt cch tin cy ti sn thu thu nhp hon li v thu thu nhp hon li phi np trn c s chit khu, cn phi c biu chi tit v thi gian hon nhp ca tng khon chnh lch tm thi. Trong nhiu trng hp, vic c c biu chi tit nh vy l khng thc t hoc rt phc tp. V vy, vic i hi bt buc phi chit khu cc ti sn thu hon li v thu hon li phi tr l khng ph hp. Nu cho php m khng i hi bt buc phi chit khu s dn n ti sn thu hon li v thu hon li phi tr khng c p dng nht qun gia cc doanh nghip. V vy, chun mc ny khng i hi bt buc v cng khng cho php chit khu ti sn thu hon li v thu hon li phi tr. 38. Gi tr ghi s ca ti sn thu thu nhp hon li phi c xem xt li vo ngy kt thc nin k ton. Doanh nghip phi gim gi tr ghi s ca ti sn thu thu nhp hon li n mc m bo chc chn c li nhun tnh thu cho php li ch ca mt phn hoc ton b ti sn thu thu nhp hon li c s dng. Cc khon ghi gim ny cn phi hon nhp khi xc nh chc chn c li nhun tnh thu. Ghi nhn thu thu nhp hin hnh v thu thu nhp hon li 39. K ton i vi nh hng v thu thu nhp hin hnh v thu thu nhp hon li ca mt giao dch hay s kin khc c ghi nhn nht qun vi vic ghi nhn cho chnh giao dch hay s kin theo quy nh ti cc on t 40 n 47. Bo co kt qu hot ng kinh doanh 40. Thu thu nhp hin hnh v thu thu nhp hon li c ghi nhn l thu nhp hay chi ph tnh li, l ca k pht sinh, ngoi tr trng hp thu thu nhp pht sinh t mt giao dch hoc s kin c ghi nhn trc tip vo vn ch s hu trong cng k hay mt k khc (xem cc on t 43 n 47). 41. Phn ln ti sn thu thu nhp hon li v thu thu nhp hon li phi tr pht sinh khi mt khon thu nhp hoc chi ph c tnh vo li nhun k ton ca mt k, nhng c tnh vo li nhun tnh thu (l tnh thu) ca mt k khc. Thu thu nhp hon li pht sinh c ghi nhn trong bo co kt qu hot ng kinh doanh, nh: a) Doanh thu chnh lch t gi nh gi li cui nm ti chnh c tnh vo li nhun k ton theo quy nh Chun mc k ton s 10 nh hng ca vic thay i t gi hi

oi, nhng ch c a vo li nhun tnh thu (l tnh thu) trn c s thc t pht sinh; v b) Chi ph cng c, dng c c tnh vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh theo Chun mc k ton s 02 Hng tn kho nhng phi c phn b dn khu tr cho mc ch tnh thu. 42. Gi tr ghi s ca ti sn thu thu nhp hon li v thu thu nhp hon li phi tr c th thay i thm ch c khi khng c s thay i gi tr ca cc chnh lch tm thi c lin quan, nh: a) Khi c thay i v thu sut hoc Lut thu thu nhp doanh nghip; b) Khi nh gi li kh nng thu hi ca ti sn thu thu nhp hon li; hoc c) Khi thay i cch thc thu hi gi tr ti sn. Thu thu nhp hon li pht sinh c ghi nhn trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh, ngoi tr phm vi lin quan n cc khon mc trc y c ghi thng vo vn ch s hu (xem on 45). Cc khon mc ghi thng vo vn ch s hu 43. Thu thu nhp hin hnh v thu thu nhp hon li phi c ghi thng vo vn ch s hu nu khon thu c lin quan n cc khon mc c ghi thng vo vn ch s hu trong cng k hay k khc. 44. Chun mc k ton Vit Nam yu cu hoc cho php mt s khon mc c ghi thng vo vn ch s hu, nh: a) iu chnh s d u k ca li nhun gi li do c thay i v chnh sch k ton, m vic thay i ny c p dng hi t hoc phi sa do c li c bn (xem Chun mc k ton s 29 Thay i chnh sch k ton, c tnh k ton v cc sai st); b) Chnh lch t gi do chuyn i bo co ti chnh ca c s nc ngoi (xem Chun mc k ton s 10 nh hng ca vic thay i t gi hi oi). 45. Trng hp ngoi l, c th kh xc nh gi tr thu thu nhp hin hnh hoc thu thu nhp hon li lin quan n cc khon mc c ghi thng vo vn ch s hu. V d: a) Thay i v thu sut hay cc quy nh v thu lm nh hng n ti sn thu thu nhp hon li hoc thu thu nhp hon li phi tr c lin quan (mt phn hay ton b) ti mt khon mc trc y c ghi thng vo vn ch s hu; hoc b) Doanh nghip xc nh ti sn thu thu nhp hon li phi c ghi nhn hoc khng c tip tc ghi nhn ton b gi tr, v ti sn thu thu nhp hon li lin quan (mt phn hay ton b) ti mt khon mc trc y c ghi thng vo vn ch s hu. Trng hp ny thu thu nhp hon li v thu thu nhp hin hnh lin quan n cc khon mc c ghi thng vo vn ch s hu s c tnh da trn s phn b hp l ca thu thu nhp hon li v thu thu nhp hin hnh ca doanh nghip trong khun kh quy nh v thu lin quan, hoc theo phng php khc nhm t c s phn b ph hp hn tu tng trng hp c th. 46. Khi mt ti sn c nh gi li cho mc ch thu v vic nh gi li lin quan n vic nh gi li cho mc ch k ton (nu c theo quy nh ca php lut) mt k trc, hoc d kin s thc hin mt k sau ny, nh hng n thu ca c vic nh gi li v iu chnh c s tnh thu c ghi vo vn ch s hu trong k thc hin vic nh gi li. Tuy nhin, nu vic nh gi li cho mc ch thu khng lin quan n vic nh gi li cho mc ch k ton c

thc hin mt k trc hoc k sau ny, nh hng thu ca vic iu chnh c s tnh thu s c ghi nhn vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh. 47. Khi doanh nghip thanh ton cho t chc, c nhn ngi nc ngoi kinh doanh khng c c s thng tr ti Vit Nam, doanh nghip phi np thu thu nhp cho c quan thu thay cho t chc, c nhn ny. Theo quy nh hin hnh, khon np thu trn thu nhp ny c gi l thu khu tr ti ngun. Khon phi np hay np ny c ghi thng vo vn ch s hu nh mt phn ca c tc, hay li nhun. Trnh by Ti sn thu thu nhp hon li v n thu thu nhp hon li phi tr 48. Ti sn thu thu nhp hon li v n thu thu nhp hon li phi tr phi c trnh by tch bit vi cc ti sn v n phi tr khc trong Bng cn i k ton. Ti sn thu thu nhp hon li v n thu thu nhp hon li phi tr phi c phn bit vi cc ti sn thu thu nhp hin hnh v thu thu nhp hin hnh phi np. 49. Khi doanh nghip phn loi thnh ti sn ngn hn, n phi tr ngn hn v cc ti sn v n phi tr di hn trn bo co ti chnh, th khng c phn loi cc ti sn thu thu nhp hon li (n thu thu nhp hon li phi tr) thuc cc khon mc phn nh v ti sn ngn hn (hoc n phi tr ngn hn). B tr 50. Doanh nghip ch c b tr cc ti sn thu thu nhp hin hnh v n phi tr thu thu nhp hin hnh khi doanh nghip: a) C quyn hp php b tr cc khon c ghi nhn, v b) D nh thanh ton trn c s thun hoc s thu hi ti sn ng thi vi thanh ton n phi tr. 51. Doanh nghip ch c b tr cc ti sn thu thu nhp hon li v thu thu nhp hon li phi tr khi: a) Doanh nghip c quyn hp php c b tr gia ti sn thu thu nhp hin hnh vi thu thu nhp hin hnh phi np; v b) Cc ti sn thu thu nhp hon li v thu thu nhp hon li phi tr lin quan ti thu thu nhp doanh nghip c qun l bi cng mt c quan thu i vi: i) Cng mt n v chu thu; hoc ii) Cc n v chu thu khc nhau c d nh thanh ton thu thu nhp hin hnh phi tr v ti sn thu thu nhp hin hnh trn c s thun hoc thu hi ti sn ng thi vi vic thanh ton n phi tr trong tng k tng lai khi cc khon trng yu ca thu thu nhp hon li phi tr hoc ti sn thu thu nhp hon li c thanh ton hoc thu hi. 52. trnh phi hon nhp tng khon chnh lch tm thi, Chun mc ny cho php doanh nghip c b tr ti sn thu thu nhp hon li vi thu thu nhp hon li phi tr ca cng n v chu thu khi chng lin quan ti thu thu nhp doanh nghip phi np ti cng mt c quan thu v doanh nghip c quyn hp php b tr ti sn thu thu nhp hin hnh vi thu thu nhp hin hnh phi np. 53. Trong mt s trng hp, doanh nghip c quyn b tr trn c s thun ch cho mt s nm nht nh. Trng hp ny, doanh nghip phi trnh by biu thi gian b tr chi tit xem xt liu thu thu nhp hon li phi tr c lm tng cc khon thanh ton thu trong cng mt k m mt ti sn thu thu nhp hon li ca mt n v chu thu khc s lm gim cc khon thanh ton ca n v chu thu th hai.

Chi ph thu Chi ph (hoc thu nhp) thu thu nhp lin quan n li hoc l t cc hot ng kinh doanh thng thng 54. Chi ph (hoc thu nhp) thu thu nhp lin quan n li hoc l t cc hot ng kinh doanh thng thng phi c trnh by trn Bo co kt qu hot ng kinh doanh. Chnh lch t gi t thu thu nhp hon li phi tr nc ngoi hoc ti sn thu thu nhp hon li nc ngoi 55. Chun mc k ton s 10 nh hng ca vic thay i t gi hi oi quy nh mt s khon chnh lch t gi hi oi phi c hch ton vo thu nhp hoc chi ph nhng khng quy nh c th v trnh by cc khon chnh lch ny trn Bo co kt qu hot ng kinh doanh. Do , chnh lch t gi t thu thu nhp hon li phi tr nc ngoi hoc ti sn thu thu nhp hon li nc ngoi c ghi nhn vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh v cc chnh lch ny c th c phn loi l chi ph (hoc thu nhp) thu thu nhp hon li nu vic trnh by ny c coi l d hiu cho ngi s dng bo co ti chnh. Thuyt minh 56. Cc thnh phn ch yu ca chi ph (hoc thu nhp) thu thu nhp doanh nghip phi c trnh by ring bit. 57. Cc thnh phn ch yu ca chi ph (hoc thu nhp) thu thu nhp gm: a) Chi ph (hoc thu nhp) thu thu nhp hin hnh; b) Cc iu chnh trong nm cho thu thu nhp hin hnh ca cc nm trc; c) Khon chi ph (hoc thu nhp) thu thu nhp hon li lin quan n vic hnh thnh v hon nhp cc chnh lch tm thi; d) Khon chi ph (hoc thu nhp) thu thu nhp hon li lin quan n vic thay i thu sut hoc qui nh cc loi thu mi; e) Khon li ch pht sinh t mt khon l tnh thu cha c ghi nhn trc y, mt khon u i thu hoc chnh lch tm thi ca cc nm trc c dng gim chi ph thu thu nhp hin hnh; f) Khon li ch t l tnh thu cha c ghi nhn trc y, t cc u i thu hoc chnh lch tm thi ca cc nm trc c dng gim chi ph thu thu nhp hon li; g) Chi ph thu thu nhp hon li pht sinh t vic ghi gim, hay hon nhp ca khon ghi gim nm trc, ca ti sn thu thu nhp hon li c cp on 38. 58. Cc mc sau y cn c gii trnh ring r a) Tng s thu thu nhp hin hnh v thu thu nhp hon li lin quan n cc khon mc c ghi nhn vo vn ch s hu; b) Gii thch mi quan h gia chi ph (hoc thu nhp) thu v li nhun k ton theo mt hoc c hai hnh thc sau: (i) i chiu bng s gia chi ph (hoc thu nhp) thu v tch s ca li nhun k ton nhn (x) vi mc thu sut p dng v c s tnh mc thu sut p dng ; hoc (ii) i chiu bng s gia thu sut hiu qu bnh qun, mc thu sut p dng v c s tnh mc thu sut p dng. c) Gii thch thay i v cc mc thu sut p dng so snh vi nin k ton trc; d) Gi tr (ngy o hn, nu c) ca cc chnh lch tm thi c khu tr, l tnh thu cha s dng v cc u i thu cha s dng m cha ti sn thu thu nhp hon li no c ghi nhn vo Bng cn i k ton; e) Chnh lch tm thi, mi loi l tnh thu cha s dng cng nh cc u i thu cha s dng;

h)

f) Gi tr ca ti sn thu thu nhp hon li v thu thu nhp hon li phi tr c ghi nhn trn Bng cn i k ton ca tng nm s dng; g) Gi tr thu nhp hoc chi ph thu hon li c ghi nhn vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh, nu iu ny khng c phn nh r t cc thay i ca cc gi tr c ghi nhn trong Bng cn i k ton; v i vi cc trng hp ngng hot ng, chi ph thu lin quan ti: i) Li hoc l do ngng hot ng; v ii)Li hoc l trong nm ca cc trng hp ngng hot ng, cng vi cc gi tr tng ng ca mi nm trc c trnh by.

59. Mt doanh nghip phi trnh by gi tr ca ti sn thu thu nhp hon li v bng chng cho vic ghi nhn, khi: a) Vic s dng ti sn thu thu nhp hon li ph thuc vo li nhun tnh thu trong tng lai vt qu mc li nhun pht sinh t vic hon nhp cc chnh lch tm thi chu thu hin ti; v b) Doanh nghip chu l trong nm hin hnh hoc nm trc do qui nh php l v thu m ti sn thu hon li c lin quan. 60. Ni dung gii trnh theo quy nh ti on 58 (c) cho php ngi s dng bo co ti chnh hiu c liu mi quan h gia chi ph (hoc thu nhp) thu v li nhun k ton l bnh thng hay bt thng v hiu c cc yu t quan trng c th nh hng n mi quan h ny trong tng lai. Mi quan h gia chi ph (hoc thu nhp) thu v li nhun k ton c th b nh hng bi cc nhn t nh thu nhp c min thu, chi ph khng c khu tr khi xc nh li nhun tnh thu (l tnh thu), nh hng ca l tnh thu v thu sut ngoi nc. 61. Khi trnh by mi quan h gia chi ph (hoc thu nhp) thu v li nhun k ton theo thu sut hin hnh s cung cp thng tin tt nht cho ngi s dng bo co ti chnh ca doanh nghip. 62. Mc thu sut hiu qu bnh qun l li nhun k ton chia cho chi ph (hoc thu nhp) thu. 63. Thng l khng thc t khi tnh thu thu nhp hon li phi tr cha c ghi nhn pht sinh t khon u t vo cc cng ty con, chi nhnh, cng ty lin kt v gp vn vo cc lin doanh. Chun mc ny quy nh doanh nghip cn phi trnh by tng s cc chnh lch tm thi nhng khng phi trnh by thu thu nhp hon li phi tr. Doanh nghip c khuyn khch trnh by gi tr cc khon thu thu nhp hon li phi tr cha c ghi nhn gip nhng ngi s dng bo co ti chnh c th thy c cc thng tin trn l hu ch. 64. Nu cc thay i v thu sut hoc lut thu c ban hnh sau ngy kt thc nin k ton, doanh nghip c th trnh by bt k nh hng quan trng no ca cc thay i ny i vi ti sn thu thu nhp hon li v thu thu nhp hon li phi tr v thu thu nhp hin hnh ca doanh nghip (xem Chun mc k ton s 23 Cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm)./. H THNG CHUN MC K TON VIT NAM CHUN MC S 22 TRNH BY B SUNG BO CO TI CHNH CA CC NGN HNG V T CHC TI CHNH TNG T (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 12/2005/Q-BTC ngy 15 thng 02 nm 2005 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG

01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn vic trnh by b sung cc thng tin cn thit trong bo co ti chnh ca cc Ngn hng v t chc ti chnh tng t. 02. Chun mc ny p dng cho cc Ngn hng v T chc ti chnh tng t (sau y gi chung l Ngn hng) bao gm cc ngn hng, t chc tn dng, t chc tn dng phi ngn hng, cc t chc ti chnh tng t c hot ng chnh l nhn tin gi, i vay vi mc ch cho vay v u t trong phm vi hot ng ca ngn hng theo quy nh ca Lut cc T chc tn dng v cc vn bn php lut khc v hot ng ngn hng. 03. Chun mc ny hng dn vic trnh by nhng thng tin cn thit trong bo co ti chnh ring v bo co ti chnh hp nht ca cc Ngn hng. Bn cnh cng khuyn khch vic trnh by trn thuyt minh bo co ti chnh nhng thng tin v kim sot kh nng thanh ton v kim sot ri ro ca cc Ngn hng. i vi nhng tp on c hot ng ngn hng th chun mc ny c p dng cho cc hot ng trn c s hp nht. 04. Chun mc ny b sung cho cc chun mc k ton khc p dng cho cc Ngn hng tr khi chun mc k ton v cc quy nh khc c iu khon ngoi tr. NI DUNG CHUN MC Chnh sch k ton 05. ph hp vi quy nh ca Chun mc s 21 "Trnh by bo co ti chnh" v gip ngi s dng hiu c c s lp bo co ti chnh ca Ngn hng, cc chnh sch k ton lin quan n cc khon mc sau y phi c trnh by: a) Ghi nhn cc loi thu nhp ch yu (xem on 07 v on 08); b) nh gi chng khon u t v chng khon kinh doanh; c) Phn bit cc giao dch, s kin khc dn n vic ghi nhn ti sn v n phi tr trn Bng cn i k ton v nhng giao dch, s kin ch lm tng ngha v n tim n v cc cam kt (xem on 20, 21, 22); d) C s xc nh tn tht cc khon cho vay v ng trc v c s xo s cc khon cho vay v ng trc khng c kh nng thu hi (xem cc on t 36 n 40); e) C s xc nh chi ph pht sinh t cc ri ro chung trong hot ng kinh doanh ca Ngn hng v phng php hch ton i vi cc chi ph (xem on 41, 42, 43). Bo co kt qu hot ng kinh doanh 06. Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca Ngn hng phi trnh by cc khon thu nhp v chi ph theo bn cht ca chng v phi trnh by gi tr cc loi thu nhp v chi ph ch yu. 07. Ngoi cc yu cu ca chun mc k ton khc, Bo co kt qu hot ng kinh doanh hay Bn thuyt minh bo co ti chnh ca Ngn hng phi trnh by ti thiu cc khon mc thu nhp, chi ph sau y: - Thu nhp li v cc khon thu nhp tng t; - Chi ph li v cc chi ph tng t; - Li c chia t gp vn v mua c phn; - Thu ph hot ng dch v; - Ph v chi ph hoa hng; - Li hoc l thun t kinh doanh chng khon kinh doanh; - Li hoc l thun t kinh doanh chng khon u t; - Li hoc l thun hot ng kinh doanh ngoi hi; - Thu nhp t hot ng khc; - Tn tht khon cho vay v ng trc; - Chi ph qun l; v - Chi ph hot ng khc.

08. Cc loi thu nhp ch yu pht sinh t hot ng ca Ngn hng bao gm: Thu nhp li, thu ph dch v, hoa hng v cc kt qu kinh doanh khc. Mi loi thu nhp c trnh by theo cc ch tiu ring bit gip ngi s dng c th nh gi c tnh hnh hot ng ca Ngn hng. Vic trnh by nh vy b sung thm thng tin v cc ngun thu nhp theo yu cu ca Chun mc s 28 "Bo co b phn". 09. Cc loi chi ph ch yu pht sinh t hot ng ca Ngn hng bao gm: Chi ph li, chi ph hoa hng, chi ph d phng ri ro tn tht cc khon cho vay v ng trc, chi ph d phng gim gi cc khon u t v chi ph qun l. Mi loi chi ph c trnh by theo ch tiu ring gip ngi s dng nh gi c tnh hnh hot ng ca Ngn hng. 10. Cc khon mc thu nhp v chi ph khng c b tr, ngoi tr trng hp nhng khon mc lin quan n ti sn v n phi tr, ti sn m bo ri ro c b tr theo quy nh ti on 19. 11. S b tr trong trng hp khng lin quan n cc hp ng t bo him, ti sn v n phi tr c b tr theo quy nh ti on 19 s gy kh khn cho ngi s dng trong vic nh gi hot ng ca Ngn hng, ngc li n s gip phn tch c cch phn loi cc ti sn chi tit. 12. Li v l pht sinh t mi giao dch di y c bo co trn c s thun: a) Thanh l chng khon kinh doanh; b) Thanh l chng khon u t; c) Hot ng kinh doanh ngoi hi. 13. Thu nhp li v chi ph li c trnh by ring r nhm cung cp thng tin d hiu hn v cc yu t cu thnh li thun v l do ca s thay i li thun. 14. Li thun l chnh lch ca li sut v gi tr khon i vay v cho vay. Li thun rt hu ch nu Ban Lnh o din gii li sut trung bnh, gi tr trung bnh ca ti sn sinh li v gi tr trung bnh ca cc khon n pht sinh trong k. Trng hp c Nh nc tr gip v li sut th bo co ti chnh phi trnh by quy m ca cc khon tn dng u i ny v nh hng ca chng n li thun. Bng cn i k ton 15. Trong Bng cn i k ton, Ngn hng phi trnh by cc nhm ti sn v n phi tr theo bn cht v sp xp theo th t phn nh tnh thanh khon gim dn ca chng. 16. Ngoi cc yu cu ca chun mc k ton khc, Bng cn i k ton hoc Bn thuyt minh bo co ti chnh ca Ngn hng phi trnh by ti thiu cc khon mc ti sn v n phi tr sau y: Khon mc ti sn: - Tin mt, vng bc, qu; - Tin gi ti Ngn hng Nh nc; - Tn phiu Kho bc v cc chng ch c gi khc dng ti chit khu vi Ngn hng Nh nc; - Tri phiu Chnh ph v cc chng khon khc c nm gi vi mc ch thng mi; - Tin gi ti cc Ngn hng khc, cho vay v ng trc cho cc t chc tn dng v cc t chc ti chnh tng t khc; - Tin gi khc trn th trng tin t; - Cho vay v ng trc cho khch hng; - Chng khon u t; - Gp vn u t. Khon mc n phi tr: - Tin gi ca cc ngn hng v cc t chc tng t khc; - Tin gi t th trng tin t; - Tin gi ca khch hng; - Chng ch tin gi;

- Thng phiu, hi phiu v cc chng ch nhn n; - Cc khon i vay khc. 17. Cch phn loi ti sn v n phi tr hu ch nht ca Ngn hng l phn loi chng theo bn cht v sp xp theo tnh thanh khon tng ng vi k o hn ca chng. Cc khon mc ti sn, n phi tr ngn hn v di hn khng c trnh by ring bit v phn ln ti sn v n phi tr ca Ngn hng c th c thc hin hoc thanh ton trong tng lai gn.

18. S phn bit gia s d tin gi ca ngn hng ti cc Ngn hng khc v ti cc n v khc trn th trng tin t vi tin gi ca khch hng l thng tin thit thc v cho bit mi lin h, s c lp ca Ngn hng vi cc Ngn hng khc cng nh vi th trng tin t. Do vy cc Ngn hng phi trnh by tch bit cc khon: a) S d tin gi ti Ngn hng Nh nc; b) Cc khon tin gi ti cc Ngn hng khc; c) Cc khon tin gi ti cc ni khc trn th trng tin t; d) Cc khon tin gi ca cc Ngn hng khc; e) Cc khon tin gi ca cc i tng khc trn th trng tin t. 19. Ngn hng khng c b tr bt k khon mc ti sn v n phi tr vi cc khon mc ti sn v n phi tr khc trong Bng cn i k ton, tr trng hp php lut quy nh cho php b tr v vic b tr th hin d kin iu chuyn thanh l hoc quyt ton khon ti sn v n phi tr.

Ngha v n tim n v cam kt trnh by ngoi Bng cn i k ton 20. Ngn hng phi trnh by cc ngha v n tim n v cc cam kt sau: a) Ni dung v gi tr ca cc cam kt cho vay khng th hu ngang (Trng hp hu ngang cc cam kt khng th hu ngang th phi chu pht) b) Ni dung v gi tr ca cc ngha v n tim n v cc cam kt c trnh by ngoi Bng cn i k ton bao gm cc khon lin quan n: i) Cc khon tn dng gin tip, nh: Cc khon bo lnh n, bo lnh thanh ton v th tn dng d phng c vai tr nh l cc khon bo lnh ti chnh cho cc khon vay v chng khon; ii) Cc ngha v n tim n lin quan n cc nghip v kinh t, nh: Bo lnh thc hin hp ng, bo lnh d thu, cc khon m bo khc v th tn dng d phng lin quan n cc nghip v c bit; iii) Cc ngha v n tim n ngn hn pht sinh t vic giao nhn hng ho, nh: Th tn dng, chng t c s dng hng ho giao nhn lm ti sn m bo; iv) Cc cam kt khc v cam kt bo lnh pht hnh chng t c gi khc.

21. Nhiu Ngn hng cng thc hin cc giao dch khng c ghi nhn l ti sn hay n phi tr trn Bng cn i k ton nhng chng lm pht sinh cc ngha v n tim n v cc cam kt. Nhng khon mc ny thng c vai tr quan trng trong hot ng kinh doanh v c mi lin quan cht ch vi mc ri ro ca cc Ngn hng. Nhng khon mc ny c th lm tng, gim cc khon ri ro khc, (Nh: Nghip v phng nga ri ro v ti sn v n phi tr trn Bng cn i k ton). 22. Ngi s dng thng tin trn bo co ti chnh ca Ngn hng cn phi bit v cc ngha v n tim n v cc cam kt khng hu ngang ca Ngn hng nh gi tnh thanh khon, kh nng tr n v kh nng c hu ca cc khon l tim tng.

K hn ca ti sn v n phi tr 23. Ngn hng phi phn tch cc khon mc ti sn v n phi tr theo cc nhm c k hn ph hp da trn thi gian cn li tnh t ngy kho s lp Bo co ti chnh n ngy o hn theo iu khon hp ng.

24. S ph hp v s khng ph hp c kim sot v k hn v li sut gia ti sn v n phi tr c ngha quan trng trong qun l ca Ngn hng. Trong thc t rt him Ngn hng to c s ph hp hon ho, bi v cc giao dch thng c k hn khng chc chn v thuc rt nhiu loi hnh nghip v khc nhau trong hot ng kinh doanh. Tnh trng khng ph hp c th lm tng kh nng sinh li nhng cng c th lm tng ri ro tn tht. 25. K hn ca ti sn v n phi tr v kh nng thay th cc khon n chu li khi n hn thanh ton vi mt mc ph c th chp nhn c l yu t quan trng trong vic nh gi tnh thanh khon v mc ri ro khi c thay i li sut v t gi hi oi ca Ngn hng. cung cp thng tin thch hp cho vic nh gi tnh thanh khon th ti thiu Ngn hng phi phn tch c ti sn v n phi tr theo cc nhm k hn thch hp. 26. Vic phn nhm theo k hn cc ti sn v n phi tr c th rt khc nhau gia cc Ngn hng v tu thuc vo loi ti sn v n phi tr, nh mt s k hn thng c s dng sau: (a) Di 1 thng; (b) T 1 thng n 3 thng; (c) T trn 3 thng n 1 nm; (d) T trn 1 nm n 3 nm; (e) T trn 3 nm n 5 nm; v (f) T trn 5 nm tr ln. Thng thng nhng k hn ny c kt hp vi nhau, v d: Trng hp cho vay v ng trc c th c phn ra k hn di 1 nm v trn 1 nm. Nu vic hon tr ko di trong nhiu k, th mi ln thanh ton c phn b theo k hn c tho thun trong hp ng tn dng hoc c d kin thanh ton hoc tr n. 27. K hn p dng cho vic phn loi k hn ti sn v n phi tr i hi phi nht qun vi nhau. iu ny ch ra mt cch r rng mc ph hp v k hn ca ti sn v n phi tr v s ph thuc ca Ngn hng vo cc ngun vn c th huy ng nhanh. 28. Cc k hn c th c xc nh theo nhng thi hn sau: (a) Thi gian cn li n ngy phi tr; (b) K hn gc n ngy phi tr; hoc (c) Thi gian cn li n ngy li sut thay i. Vic phn tch ti sn v n phi tr da vo khong thi gian cn li n ngy o hn s cung cp c s tt nht nh gi kh nng thanh khon ca Ngn hng. Ngn hng cng c th trnh by k hn phi tr da vo k hn gc cung cp thng tin v ngun vn v chin lc kinh doanh. Ngoi ra Ngn hng c th trnh by cc nhm k hn n hn tip theo da trn thi gian cn li n k thay i li sut tip theo phn nh mc ri ro li sut. Ban Gim c c th cung cp thng tin trn bo co ti chnh v kh nng thay i li sut v cch thc qun l v kim sot ri ro li sut . 29. Trn thc t, nhng khon tin gi v ng trc khng k hn t Ngn hng thng c thi gian hon tr di hn thi gian ca hp ng tn dng. Ngy thc t hon tr c hiu lc thng mun hn ngy ghi trong hp ng. Ngn hng cn phi trnh by vic phn tch ngy phi tr theo hp ng mc d khng phi l k hn thc t bi v k o hn ghi trong hp ng phn nh nhng ri ro c tnh thanh khon lin quan ti ti sn v n phi tr ca Ngn hng. 30. Mt s ti sn ca Ngn hng khng c k hn thanh ton theo hp ng. K hn m nhng ti sn ny c gi nh thanh ton thng c coi l ngy ti sn s c thc hin. 31. Vic nh gi kh nng thanh khon ca Ngn hng da vo vic cng khai k hn cc ti sn v n phi tr cn c xem xt trong bi cnh c th ca Ngn hng, bao gm c s sn c cc ngun vn huy ng i vi Ngn hng. 32. cung cp cho ngi s dng s hiu bit y v cc nhm k hn ca ti sn v n phi tr, khi trnh by bo co ti chnh cn b sung thm thng tin v kh nng c th hon tr trc trong

thi gian cn li. Do vy, bo co ti chnh cn phi cung cp thng tin, k hn thc t v cch thc qun l, kim sot ri ro lin quan n c trng ca cc k hn khc nhau v li sut. Trnh by s tp trung ca ti sn, n phi tr v khon mc ngoi Bng cn i k ton 33. Cc Ngn hng phi trnh by trn bo co ti chnh bt k s tp trung ng k no ca cc khon mc ti sn, n phi tr v khon mc ngoi Bng cn i k ton. Vic trnh by phi phn theo tng khu vc a l, tng nhm khch hng, nhm ngnh kinh t hoc nhng tp trung khc ca ri ro. Ngn hng cng cn trnh by trng thi ngoi t thun ln. 34. Ngn hng phi trnh by s tp trung ng k v ti sn v n phi tr ca mnh. Vic trnh by ny rt c ch ch ra nhng ri ro tim tng c trong giao dch thanh ton cc ti sn v n phi tr ca Ngn hng. Nhng trnh by trn phi theo tng khu vc a l, nhm khch hng, nhm ngnh kinh t hoc vi nhng ri ro trng yu phn nh ng thc trng ca Ngn hng. S phn tch v gii thch tng t i vi cc khon mc ngoi Bng cn i k ton cng rt quan trng. S tp trung ng k v ti sn v n phi tr ca Ngn hng l cc thng tin b phn phi c trnh by ph hp vi yu cu ca Chun mc k ton s 28 Bo co b phn. 35. Vic trnh by ri ro ca s ngoi t thun ln cng rt hu ch ch ra s ri ro ca khon vay pht sinh t thay i t gi hi oi. Tn tht ca khon cho vay v ng trc 36. Bo co ti chnh ca Ngn hng phi trnh by: a) Chnh sch k ton lm c s cho vic ghi nhn chi ph hoc xo s cc khon cho vay v ng trc khng c kh nng thu hi; b) Chi tit v nhng thay i d phng tn tht cc khon cho vay v ng trc trong k. Ngn hng phi trnh by ring bit gi tr c ghi nhn l chi ph trong k i vi khon d phng tn tht cc khon cho vay v ng trc, gi tr c ghi nhn l chi ph trong k i vi cc khon cho vay v ng trc c xo s v s tin thu hi cc khon cho vay v ng trc xo s trc y nay thu hi c; c) Tng gi tr d phng ri ro tn tht khon cho vay v ng trc ti ngy kho s k ton lp bo co ti chnh. 37. Gi tr d phng ri ro tn tht ngoi cc khon tn tht ca cc khon cho vay v ng trc c ghi nhn theo quy nh ti Chun mc k ton Cng c ti chnh th Ngn hng phi hch ton vo li nhun gi li. Vic hon nhp cc khon d phng ri ro ny c hch ton vo li nhun gi li v khng c hch ton vo li, l trong k. 38. Ngn hng c th c lp d phng tn tht i vi cc khon cho vay v ng trc ngoi cc khon d phng tn tht hch ton theo Chun mc k ton Cng c ti chnh. Cc khon d phng ny c trch lp t li nhun sau thu m khng c tnh vo chi ph trong k v khi hon nhp khon d phng lp ny cng c ghi tng li nhun sau thu m khng c hch ton vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh trong k. 39. Nhng ngi s dng bo co ti chnh ca Ngn hng cn bit v cc khon tn tht khon cho vay v ng trc nh hng n tnh hnh ti chnh cng nh qu trnh hot ng ca Ngn hng c trnh by trong bo co ti chnh. iu ny gip h nh gi hiu qu s dng cc ngun lc ca Ngn hng. Ngn hng phi trnh by tng s gi tr d phng tn tht khon cho vay v ng trc ti ngy kho s lp bo co ti chnh v cc thay i d phng trong k. Ngn hng phi trnh by ring r cc thay i d phng, bao gm c cc khon trc y c xa s nay thu hi c. 40. Cc khon cho vay v ng trc khi khng th thu hi th s c xa s v c b p bng khon d phng tn tht khon cho vay. Ch c thc hin xo s khi tt c cc th tc php l c hon tt v gi tr ca khon tn tht c xc nh cui cng. Trong mt s trng hp, chng c th c xa s sm hn, v d: Trng hp ngi i vay khng tr c mt ng li

hoc tin gc no mc d cn hn hoc qu hn mt thi gian c th. Cc khon cho vay v ng trc khng th thu hi, c xo s vo thi im khc nhau; Tng s tin vay v ng trc v d phng tn tht c th rt khc nhau. Do , Ngn hng phi trnh by chnh sch xa s cc khon cho vay v ng trc khng c kh nng thu hi. D phng ri ro chung trong hot ng ca Ngn hng 41. Bt k khon d phng no lp cho cc ri ro chung trong hot ng ca Ngn hng, bao gm cc khon l d kin trong tng lai v cc khon ri ro khng th d kin khc hoc cc ngha v n tim n u phi c trnh by ring r nh l phn trch lp t li nhun sau thu. Cc khon hon nhp d phng lp c ghi tng li nhun gi li m khng c tnh vo li, l trong k. 42. Ngn hng c lp d phng cho cc khon ri ro chung trong hot ng ca Ngn hng, bao gm cc khon tn tht d kin trong tng lai hoc cc ri ro khc khng d kin c, ngoi cc khon d phng cho cc khon tn tht cho vay v ng trc c xc nh theo on 38. Ngn hng cng c lp d phng cho cc tn tht t xut. D phng cho cc ri ro chung trong hot ng ca Ngn hng v cc tn tht t xut khng p ng iu kin ghi nhn theo quy nh ca Chun mc k ton "D phng, n phi tr v ti sn ngu nhin". Do , Ngn hng phi trch lp cc khon d phng t li nhun sau thu. iu ny l cn thit trnh lm tng n phi tr, lm gim ti sn hoc cc khon d phng ngm dn n lm sai lch cc ch tiu thu nhp thun v vn ch s hu. 43. Bo co kt qu hot ng kinh doanh s khng th hin thng tin thch hp v trung thc v tnh hnh hot ng ca Ngn hng nu li (l) trong k chu nh hng ca cc ch tiu, nh: Cc khon d phng ngm cho cc ri ro chung trong hot ng ca Ngn hng; cc khon tn tht hoc cc khon hon nhp s d phng ngm lp. Tng t nh vy, Bng cn i k ton cng khng th cung cp nhng thng tin thch hp v trung thc v tnh trng ti chnh ca Ngn hng nu Bng cn i k ton c cc ch tiu th hin nh gi tng n phi tr v nh gi gim ti sn hoc cc khon d phng ngm. Ti sn c s dng m bo 44. Ngn hng phi trnh by trn Bn thuyt minh bo co ti chnh tng gi tr khon n phi tr c m bo, tnh cht v s tin sinh li ca cc ti sn dng th chp. 45. Ngn hng c th c yu cu phi s dng ti sn th chp m bo cho cc khon huy ng vn hay khon n khc. Nhng khon ny thng c gi tr ng k do s c nh hng ln n vic nh gi tnh hnh ti chnh ca Ngn hng. Hot ng nhn u thc 46. Ngn hng thng ng vai tr l ngi nhn u thc cho vay dn n vic nm gi hoc i din cho ti sn ca cc c nhn, ngi u thc v cc Ngn hng khc. Cung cp cc thng tin v u thc cng nh mi quan h tng t l mt chng minh hp php rng nhng ti sn ny khng phi l ti sn ca Ngn hng v do vy khng nm trong Bng cn i k ton. Nu Ngn hng c cc hot ng nhn u thc quan trng th phi trnh by v phi ch ra quy m ca hot ng trong Bn thuyt minh bo co ti chnh. Nhng khon n tim tng nu xy ra tn tht s lin quan ti trch nhim ngi nhn y thc n. Vi mc ch ny, hot ng nhn u thc khng bao gm cc chc nng bo m an ton. Giao dch cc bn lin quan 47. Mt s giao dch nht nh gia cc bn lin quan c th c thc hin theo cc iu khon khc so vi cc bn khng lin quan, v d trong cng mt hon cnh nh nhau, mt ngn hng c th cp mt khon tn dng c hn mc ln hn hoc p dng mt t l li thp hn vi mt bn lin quan so vi hn mc hoc t l li sut p dng cho mt bn khng lin quan. Tng t nh vy, cc khon cho vay hay tin gi gia cc bn lin quan c th c thc hin nhanh hn, vi th tc n gin hn so vi cc bn khng lin quan. Khi cc giao dch vi cc bn lin quan pht sinh

trong hot ng kinh doanh thng thng ca ngn hng th thng tin v cc giao dch ny l ph hp v cn thit cho ngi s dng bo co ti chnh v phi c trnh by theo yu cu ca Chun mc k ton s 26 Thng tin v cc bn lin quan. 48. Khi mt ngn hng thc hin giao dch vi cc bn lin quan, phi trnh by bn cht cc mi quan h gia cc bn lin quan cng nh c im v nghip v v s d hin c ngi c c th hiu c cc nh hng trng yu v cc mi quan h i vi bo co ti chnh ca ngn hng. Cc yu t thng c trnh by theo yu cu ca Chun mc k ton s 26 bao gm c chnh sch tn dng ca ngn hng vi cc bn lin quan. Ngn hng phi trnh by v giao dch vi cc bn lin quan theo cc thng tin nh lng sau: (a) Tng khon cho vay v ng trc, cc khon tin gi, chp nhn thanh ton v cc k phiu pht hnh ng thi vi cc thng tin: Tng s d ti ngy bt u v ngy kt thc k hn v cc bin ng ca cc khon tm ng, tin gi, tr n v cc bin ng khc trong k; (b) Tng loi thu nhp, chi ph v hoa hng phi tr ch yu; (c) Tng s chi ph do tht thot khon cho vay v ng trc v tng s d phng ti ngy kho s lp bo co ti chnh; v (d) Cc cam kt v cc ngha v n tim n khng th hu ngang pht sinh t cc khon mc ngoi Bng cn i k ton./.

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

CHUN MC S 23

CC S KIN PHT SINH SAU NGY KT THC K K TON NM (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 12/2005/Q-BTC ngy 15 thng 02 nm 2005 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc trng hp doanh nghip phi iu chnh bo co ti chnh, cc nguyn tc v phng php iu chnh bo co ti chnh khi c nhng s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm; gii trnh v ngy pht hnh bo co ti chnh v cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm. Nu cc s kin xy ra sau ngy kt thc k k ton nm khng ph hp vi nguyn tc hot ng lin tc th doanh nghip khng c lp bo co ti chnh trn c s hot ng lin tc. 02. Chun mc ny p dng cho vic k ton v trnh by thng tin v cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm. 03. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau:

Cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm: L nhng s kin c nh hng tch cc hoc tiu cc n bo co ti chnh pht sinh trong khong thi gian t sau ngy kt thc k k ton nm n ngy pht hnh bo co ti chnh. C hai loi s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm:

(a) Cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm cn iu chnh: L nhng s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm cung cp bng chng v cc s vic tn ti trong nm ti chnh cn phi iu chnh trc khi lp bo co ti chnh. (b) Cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm khng cn iu chnh: L nhng s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm cung cp bng chng v cc s vic tn ti trong nm ti chnh nhng khng phi iu chnh trc khi lp bo co ti chnh. Ngy pht hnh bo co ti chnh: L ngy, thng, nm ghi trn bo co ti chnh m Gim c (hoc ngi c y quyn) ca n v k ton k duyt bo co ti chnh gi ra bn ngoi doanh nghip. 04. Qui trnh pht hnh bo co ti chnh ph thuc vo c cu qun l, yu cu v th tc cn tun th v lp, sot xt, kim tra v pht hnh bo co ti chnh. 05. Cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm bao gm tt c cc s kin pht sinh n ngy pht hnh bo co ti chnh.

NI DUNG CHUN MC Ghi nhn v xc nh Cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm cn iu chnh 06. Doanh nghip phi iu chnh cc s liu c ghi nhn trong bo co ti chnh phn nh cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm cn iu chnh. 07. V d v cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm cn iu chnh i hi doanh nghip phi iu chnh cc s liu ghi nhn trong Bng cn i k ton hoc ghi nhn nhng khon mc m trc cha c ghi nhn, gm: (a) Kt lun ca To n sau ngy kt thc k k ton nm, xc nhn doanh nghip c nhng ngha v hin ti vo ngy kt thc k k ton nm, i hi doanh nghip iu chnh khon d phng c ghi nhn t trc; ghi nhn nhng khon d phng mi hoc ghi nhn nhng khon n phi thu, n phi tr mi. (b) Thng tin nhn c sau ngy kt thc k k ton nm cung cp bng chng v mt ti sn b tn tht trong k k ton nm, hoc gi tr ca khon tn tht c ghi nhn t trc i vi ti sn ny cn phi iu chnh, v d nh: i - Khch hng b ph sn sau ngy kt thc k k ton nm chng minh khon phi thu ca khch hng trn Bng cn i k ton cn phi iu chnh thnh khon l trong nm. ii - Hng tn kho c bn sau ngy kt thc k k ton nm cung cp bng chng v gi tr thun c th thc hin c vo ngy kt thc k k ton nm ca hng tn kho. (c) Vic xc nhn sau ngy kt thc k k ton nm v gi gc ca ti sn mua hoc s tin thu c t vic bn ti sn trong k k ton nm. (d) Vic pht hin nhng gian ln v sai st ch ra rng bo co ti chnh khng c chnh xc. Cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm khng cn iu chnh 08. Doanh nghip khng phi iu chnh cc s liu ghi nhn trong bo co ti chnh v cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm khng cn iu chnh. 09. V d v cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm khng cn iu chnh nh: Vic gim gi tr th trng ca cc khon u t vn gp lin doanh, cc khon u t vo cng ty lin kt

trong khong thi gian t ngy kt thc k k ton nm n ngy pht hnh bo co ti chnh. S gim gi tr th trng ca cc khon u t thng khng lin quan n gi tr cc khon u t vo ngy kt thc k k ton nm. Doanh nghip khng phi iu chnh s liu c ghi nhn trong Bng cn i k ton i vi cc khon u t, tuy nhin c th b sung gii trnh theo quy nh ti on 19. C tc 10. Nu c tc ca c ng c cng b sau ngy kt thc k k ton nm, doanh nghip khng phi ghi nhn cc khon c tc ny nh l cc khon n phi tr trn Bng cn i k ton ti ngy kt thc k k ton nm. 11. Nu c tc c cng b sau ngy kt thc k k ton nm nhng trc ngy pht hnh bo co ti chnh, th khon c tc ny khng phi ghi nhn l n phi tr trn Bng cn i k ton m c trnh by trong Bn thuyt minh bo co ti chnh theo quy nh ti Chun mc k ton s 21 Trnh by bo co ti chnh. Hot ng lin tc 12. Nu Ban Gim c xc nhn sau ngy kt thc k k ton nm c d kin gii th doanh nghip, ngng sn xut kinh doanh, thu hp ng k quy m hot ng hoc ph sn th doanh nghip khng c lp bo co ti chnh trn c s nguyn tc hot ng lin tc. 13. Nu kt qu kinh doanh b gim st v tnh hnh ti chnh xu i sau ngy kt thc k k ton nm th phi xem xt nguyn tc hot ng lin tc c cn ph hp lp bo co ti chnh hay khng. Nu nguyn tc hot ng lin tc khng cn ph hp lp bo co ti chnh na th doanh nghip phi thay i cn bn c s k ton ch khng phi ch iu chnh s liu ghi nhn theo c s k ton ban u. 14. hp: Chun mc k ton s 21 "Trnh by bo co ti chnh" quy nh phi gii trnh trong trng

a - Bo co ti chnh khng c lp trn c s nguyn tc hot ng lin tc. b - Ban Gim c nhn thy c vn khng chc chn trng yu lin quan n cc s kin hoc iu kin dn n nhng nghi ng v kh nng hot ng lin tc ca doanh nghip. Nhng s kin hoc iu kin quy nh phi gii trnh ny c th pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm. Trnh by bo co ti chnh Ngy pht hnh bo co ti chnh 15. Doanh nghip phi trnh by ngy pht hnh bo co ti chnh v ngi quyt nh pht hnh. Nu ch s hu doanh nghip hoc ngi khc c thm quyn yu cu sa i bo co ti chnh trc khi pht hnh, doanh nghip phi trnh by vic ny. 16. iu quan trng i vi ngi s dng bo co ti chnh l phi bit l bo co ti chnh khng phn nh cc s kin pht sinh sau ngy pht hnh. Trnh by v s kin tn ti trong k k ton nm 17. Nu doanh nghip nhn c thng tin sau ngy kt thc k k ton nm v cc s kin tn ti trong k k ton nm, doanh nghip phi trnh by v cc s kin ny trn c s xem xt nhng thng tin mi. 18. Trong mt s trng hp, doanh nghip phi trnh by trong bo co ti chnh phn nh thng tin nhn c sau ngy kt thc k k ton nm, ngay c khi thng tin ny khng nh hng n cc s liu trnh by trong bo co ti chnh. V d: Sau ngy kt thc k k ton nm c bng chng v vic s xy ra mt khon n tim tng tn ti trong k k ton nm. Cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm khng cn iu chnh

19. Nu cc s kin khng cn iu chnh pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm l trng yu, vic khng trnh by cc s kin ny c th nh hng n quyt nh kinh t ca ngi s dng khi da trn cc thng tin ca bo co ti chnh. V vy doanh nghip phi trnh by i vi cc s kin trng yu khng cn iu chnh v: (a) Ni dung v s liu ca s kin; (b) c tnh nh hng v ti chnh, hoc l do khng th c tnh c cc nh hng ny. 20. Cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm khng cn iu chnh cn phi trnh by trn bo co ti chnh, nh: (a) Vic hp nht kinh doanh theo quy nh ca Chun mc k ton "Hp nht kinh doanh" hoc vic thanh l cng ty con ca tp on; (b) Vic cng b k hoch ngng hot ng, vic thanh l ti sn hoc thanh ton cc khon n lin quan n ngng hot ng; hoc vic tham gia vo mt hp ng rng buc bn ti sn hoc thanh ton cc khon n; (c) Mua sm hoc thanh l ti sn c gi tr ln; (d) Nh xng sn xut b ph hy v ha hon, bo lt; (e) Thc hin ti c cu ch yu; (f) Cc giao dch ch yu v tim nng ca c phiu thng; (g) Thay i bt thng, quan trng v gi bn ti sn hoc t gi hi oi. (h) Thay i v thu c nh hng quan trng n ti sn, n thu hin hnh hoc thu hon li; (i) Tham gia nhng cam kt, tha thun quan trng hoc nhng khon n tim tng; (j) Xut hin nhng v kin tng ln./. H THNG CHUN MC K TON VIT NAM . CHUN MC S 27 BO CO TI CHNH GIA NIN (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 12/2005/Q-BTC, ngy 15 thng 02 nm 2005 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 1. Mc ch ca Chun mc ny l quy nh ni dung ti thiu ca mt bo co ti chnh tm lc gia nin , cc nguyn tc ghi nhn v nh gi cn phi c p dng khi lp v trnh by bo co ti chnh gia nin . Bo co ti chnh gia nin c lp kp thi v ng tin cy s cho php cc nh u t, cc ch n v nhng ngi s dng khc hiu r hn v kh nng to ra cc ngun thu, cc lung tin, v tnh hnh ti chnh v kh nng thanh ton ca doanh nghip. 2. Chun mc ny p dng cho cc doanh nghip theo qui nh ca php lut phi lp bo co ti chnh qu. Chun mc ny cng c p dng cho cc doanh nghip t nguyn lp bo co ti chnh gia nin . Doanh nghip phi cng khai bo co ti chnh gia nin theo qui nh ca php lut. 3. Cc thut ng trong Chun mc ny c hiu nh sau : K k ton gia nin : L k lp bo co ti chnh thng hoc qu theo quy nh ca php lut.

Bo co ti chnh gia nin : L bo co ti chnh gm cc bo co y theo qui nh trong Chun mc k ton s 21 Trnh by bo co ti chnh hoc cc bo co ti chnh tm lc qui nh trong Chun mc ny cho mt k k ton gia nin . NI DUNG CHUN MC Ni dung bo co ti chnh gia nin 4. Chun mc k ton s 21 Trnh by bo co ti chnh qui nh bo co ti chnh gm: (a) Bng cn i k ton; (b) Bo co kt qu hot ng kinh doanh; (c) Bo co lu chuyn tin t; v (d) Bn thuyt minh bo co ti chnh. 5. Chun mc ny qui nh nhng ni dung ti thiu ca mt b bo co ti chnh gia nin gm cc bo co ti chnh tm lc v phn thuyt minh c chn lc. Bo co ti chnh gia nin nhm cp nht cc thng tin trnh by trong b bo co ti chnh nm gn nht. Bo co ti chnh gia nin tp trung trnh by vo cc s kin, cc hot ng mi v khng lp li cc thng tin c cng b trc . 6. Chun mc ny khuyn khch doanh nghip cng b mt b y cc bo co ti chnh gia nin ging nh cc bo co ti chnh nm. Chun mc ny cng khuyn khch doanh nghip cung cp thm trong cc bo co ti chnh gia nin tm lc nhng thng tin khc ngoi ni dung ti thiu ca mt bo co ti chnh gia nin hoc phn thuyt minh c chn lc nh quy nh trong Chun mc ny. Cc nguyn tc k ton v nh gi quy nh trong Chun mc ny cng c p dng i vi cc bo co ti chnh y gia nin v cc bo co ny cn phi cung cp mi din gii trong phn thuyt minh quy nh ti Chun mc ny (c bit l cc din gii quy nh ti on 13) cng nh cc thuyt minh quy nh ti cc Chun mc k ton khc. Ni dung bo co ti chnh tm lc gia nin 7. Bo co ti chnh tm lc gia nin bao gm: (a) Bng cn i k ton tm lc; (b) Bo co kt qu hot ng kinh doanh tm lc; (c) Bo co lu chuyn tin t tm lc; v (d) Bn Thuyt minh bo co ti chnh chn lc. Hnh thc v ni dung ca cc bo co ti chnh gia nin 8. Nu doanh nghip lp v trnh by bo co ti chnh y gia nin , th hnh thc v ni dung ca tng bo co phi ph hp vi quy nh ti Chun mc k ton s 21 Trnh by bo co ti chnh. 9. Nu doanh nghip lp v trnh by bo co ti chnh tm lc gia nin , th hnh thc v ni dung ca tng bo co ti chnh tm lc ti thiu phi bao gm cc mc v s cng chi tit c trnh by trong bo co ti chnh nm gn nht v phn thuyt minh c chn lc theo yu cu ca Chun mc ny. bo co ti chnh tm lc gia nin khng b sai lch, doanh nghip cn phi trnh by cc khon mc hoc cc phn thuyt minh b sung. 10. Li nhun trn mt c phiu trc v sau ngy phn phi cn phi c trnh by trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh y hoc tm lc ca k k ton gia nin . 11. Mt doanh nghip c cng ty con phi lp bo co ti chnh hp nht theo qui nh ca Chun mc k ton s 25 Bo co ti chnh hp nht v k ton khon u t vo cng ty con th cng phi

lp bo co ti chnh hp nht tm lc gia nin ngoi bo co ti chnh gia nin ring bit ca mnh. Phn thuyt minh c la chn 12. Bo co ti chnh gia nin khng cn phi trnh by nhng thng tin khng quan trng c trnh by trong phn thuyt minh bo co nm gn nht. Vic trnh by cc s kin v giao dch quan trng trong bo co ti chnh gia nin nhm gip ngi s dng hiu c nhng thay i v ti chnh v kinh doanh ca doanh nghip t ngy lp bo co ti chnh nm gn nht. 13. Mt doanh nghip cn phi trnh by cc thng tin sau trong phn thuyt minh bo co ti chnh tm lc gia nin , nu cc thng tin ny mang tnh trng yu v cha c trnh by trong bo co ti chnh gia nin no. Cc thng tin ny cn phi trnh by trn c s lu k t u nin n ngy lp bo co. Tuy nhin, doanh nghip cng cn phi trnh by cc s kin hoc giao dch trng yu hiu c k k ton gia nin hin ti: (a) Doanh nghip phi cng b vic lp bo co ti chnh gia nin v bo co ti chnh nm gn y nht l cng p dng cc chnh sch k ton nh nhau. Trng hp c thay i th phi m t s thay i v nh hng ca nhng thay i ny; (b) Gii thch v tnh thi v hoc tnh chu k ca cc hot ng kinh doanh trong k k ton gia nin ; (c) Tnh cht v gi tr ca cc khon mc nh hng n ti sn, n phi tr, ngun vn ch s hu, thu nhp thun, hoc cc lung tin c coi l cc yu t khng bnh thng do tnh cht, quy m hoc tc ng ca chng; (d) Nhng bin ng trong ngun vn ch s hu lu k tnh n ngy lp bo co ti chnh gia nin , cng nh Phn thuyt minh tng ng mang tnh so snh cng k k ton trn ca nin trc gn nht; () Tnh cht v gi tr ca nhng thay i trong cc c tnh k ton c bo co trong bo co gia nin trc ca nin hin ti hoc nhng thay i trong cc c tnh k ton c bo co trong cc nin trc, nu nhng thay i ny c nh hng trng yu n k k ton gia nin hin ti; (e) Pht hnh, mua li v hon tr cc chng khon n v chng khon vn; (f) C tc tr (tng s hay trn mi c phn) ca c phiu thng v c phiu khc; (g) Doanh thu v kt qu b phn theo lnh vc kinh doanh hoc khu vc a l, da trn c s phn chia ca bo co b phn; (h) Nhng s kin trng yu pht sinh sau ngy kt thc k k ton gia nin cha c phn nh trong cc bo co ti chnh gia nin ; (i) Tc ng ca nhng thay i trong c cu hot ng ca doanh nghip trong k k ton gia nin , ch yu l cc nghip v hp nht kinh doanh, mua hoc thanh l cng ty con, u t di hn, ti c cu v ngng hot ng; v (j) Nhng thay i trong cc khon n ngu nhin hoc cc ti sn ngu nhin k t ngy kt thc k k ton nm gn nht. 14. Cc Chun mc k ton u quy nh r cc thng tin cn phi trnh by trong cc bo co ti chnh. Trong bi cnh ny, thut ng bo co ti chnh c dng ch mt b bo co ti chnh y thng bao gm bo co ti chnh nm v c th c c nhng bo co khc. Doanh nghip khng bt buc phi din gii y mi phn thuyt minh theo quy nh trong cc Chun mc k ton khc nu nh bo co ti chnh gia nin ca doanh nghip ch bao gm cc bo co ti chnh tm lc v phn thuyt minh c chn lc. Trnh by vic tun th cc chun mc k ton v ch k ton Vit Nam 15. Doanh nghip phi nu r trong Bn thuyt minh bo co ti chnh l bo co ti chnh gia nin c lp v trnh by ph hp vi chun mc ny. Bo co ti chnh gia nin ch c coi

l ph hp vi cc chun mc k ton v ch k ton Vit Nam nu bo co ti chnh tun th cc quy nh ca chun mc k ton v ch k ton hin hnh do B Ti chnh ban hnh. Cc k k ton phi trnh by trong bo co ti chnh gia nin 16. Bo co ti chnh gia nin (tm lc hoc y ) phi bao gm cc k nh sau cho tng bo co: (a) Bng cn i k ton vo ngy kt thc k k ton gia nin hin ti v s liu mang tnh so snh vo ngy kt thc k k ton nm trc; (b) Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca k k ton gia nin hin ti v s lu k t ngy u nin hin ti n ngy lp bo co ti chnh gia nin . Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca k k ton gia nin hin ti c th c s liu so snh ca Bo co kt qu kinh doanh gia nin cng k nm trc; (c) Bo co lu chuyn tin t lu k t ngy u nin hin ti n ngy lp bo co ti chnh gia nin , cng vi s liu mang tnh so snh ca cng k k ton gia nin trc. 17. Chun mc ny khuyn khch doanh nghip hot ng theo thi v, bo co thng tin ti chnh nm ca k 12 thng kt thc vo ngy lp bo co ti chnh gia nin v cc thng tin mang tnh so snh cng k 12 thng ca nin trc y. Tnh trng yu 18. Doanh nghip cn nh gi tnh trng yu da trn s liu ca bo co ti chnh gia nin trong cc quyt nh v ghi nhn, nh gi, phn loi hoc trnh by mt khon mc trong bo co ti chnh gia nin . nh gi c tnh trng yu, cn phi hiu rng cc nh gi gia nin phn ln da trn nhng c tnh do t chnh xc hn so vi cc nh gi trong bo co ti chnh nm. 19. Chun mc k ton s 01 Chun mc chung nh ngha Thng tin c coi l trng yu trong trng hp nu thiu thng tin hoc thiu chnh xc ca thng tin c th lm sai lch ng k bo co ti chnh, lm nh hng n quyt nh kinh t ca ngi s dng bo co ti chnh. Chun mc k ton s 29 Thay i chnh sch k ton, c tnh k ton v cc sai st yu cu phi thuyt minh nhng thay i c tnh k ton, cc sai st v thay i chnh sch k ton. Chun mc s 29 khng hng dn cch xc nh mc trng yu. 20. Doanh nghip phi xt on khi nh gi tnh trng yu lp bo co ti chnh. Chun mc ny quy nh ti liu ca k k ton gia nin l c s cho quyt nh ghi nhn v trnh by thng tin ca k k ton gia nin , nh nhng yu t khng thng xuyn, nhng thay i trong chnh sch k ton hoc c tnh k ton v nhng sai st s c ghi nhn v trnh by trn c s tnh trng yu ca chng so vi cc d liu ca k k ton gia nin nhm trnh suy din sai lch do vic khng thuyt minh gy ra. Mc tiu nh gi tnh trng yu l m bo cho bo co ti chnh gia nin cha ng ton b cc thng tin hu ch gip ngi s dng hiu c tnh hnh ti chnh v hot ng ca doanh nghip trong k k ton gia nin . Thng tin c trnh by trong Bn thuyt minh bo co ti chnh nm 21. Nu c tnh mt thng tin trong bo co ti chnh gia nin c thay i ng k trong k k ton gia nin cui cng ca nm ti chnh nhng bo co ti chnh gia nin khng c lp ring r cho k ny th bn cht v gi tr ca s thay i trong c tnh phi c trnh by trong Bn thuyt minh bo co ti chnh nm . 22. Chun mc k ton s 29 Thay i chnh sch k ton, c tnh k ton v cc sai st quy nh phi trnh by bn cht v gi tr ca nhng thng tin do thay i c tnh k ton c nh hng trng yu n nin hin ti hoc d kin s c nh hng trng yu n cc nin k tip. on

13() ca Chun mc ny quy nh phi trnh by tng t trong bo co ti chnh gia nin . V d nhng thay i trong c tnh c thc hin trong k k ton gia nin cui cng i vi vic lp d phng hng tn kho, chi ph ti c cu, c ghi s trong k k ton gia nin trc ca nm ti chnh. Vic trnh by theo yu cu ca on trn y nht qun vi cc quy nh ca Chun mc k ton s 29 Thay i chnh sch k ton, c tnh k ton v cc sai st nhm thu hp phm vi ch lin quan n thay i trong c tnh k ton. Ghi nhn v xc nh gi tr p dng chnh sch k ton ging chnh sch k ton trong bo co ti chnh nm 23. Doanh nghip phi p dng chnh sch k ton lp bo co ti chnh gia nin nh chnh sch k ton p dng lp bo co ti chnh nm, ngoi tr nhng thay i trong chnh sch k ton xy ra sau ngy lp bo co ti chnh nm gn nht. Vic lp bo co ti chnh nm v bo co ti chnh gia nin ca doanh nghip khng nh hng n vic xc nh kt qu ca nin . Vic xc nh thng tin lp bo co gia nin phi c thc hin trn c s lu k t u nin n ngy lp bo co ti chnh gia nin . 24. Vic quy nh mt doanh nghip phi p dng chnh sch k ton lp bo co ti chnh gia nin nh chnh sch k ton lp bo co ti chnh nm lm cho bo co ti chnh gia nin c tnh c lp vi nhau. Tuy nhin bo co ti chnh gia nin khng nh hng n vic xc nh kt qu hng nm ca doanh nghip. Vic bo co thng tin trn c s lu k t ngy u nin n ngy lp bo co ti chnh gia nin c th lm cho phi thay i nhng c tnh k ton c cng b trong cc bo co ti chnh gia nin trc ca nm hin ti. Nguyn tc ghi nhn ti sn, n phi tr, doanh thu, thu nhp khc v chi ph trong cc k k ton gia nin cng ging nh nguyn tc ghi nhn c p dng trong bo co ti chnh nm. 25. Quy nh c th v ghi nhn v xc nh thng tin khi lp bo co ti chnh gia nin : (a) Nguyn tc ghi nhn v xc nh khon d phng gim gi hng tn kho, cc khon l t vic ti c cu hoc tn tht trong mt k k ton gia nin cng ging nh nguyn tc phi p dng nu doanh nghip ch lp bo co ti chnh nm. Tuy nhin, nu cc khon mc ny c ghi nhn v nh gi trong k k ton gia nin v vic c tnh cc yu t ny thay i trong k k ton gia nin sau ca nm hin ti th c tnh ban u phi c thay i trong k k ton gia nin sau bng cch hch ton thm mt khon l b sung hoc bng cch hon nhp mt khon d phng c hch ton trc y; (b) Khon chi ph khng tha mn nh ngha ca mt ti sn vo thi im cui gia nin s khng c hon li trn Bng cn i k ton ch cc thng tin trong tng lai nhm khng nh xem liu chi ph ny c hi tiu chun nh ngha ca mt ti sn hay khng hoc che du cc khon li nhun trong cc k k ton gia nin ca nm ti chnh; v (c) Chi ph thu thu nhp doanh nghip c ghi nhn trong mi k k ton gia nin trn c s c tnh ti u v thu sut bnh qun gia quyn c d tr cho c nm ti chnh. S thu phi np cho k k ton gia nin c th phi c iu chnh trong k k ton gia nin sau ca cng nm hin ti nu c thay i trong c tnh v thu sut ca nm . 26. Theo Chun mc s 01 Chun mc chung, Bo co ti chnh phi ghi nhn cc yu t v tnh hnh ti chnh v tnh hnh kinh doanh ca doanh nghip theo tng khon mc. nh ngha v ti sn, n phi tr, doanh thu, thu nhp khc v chi ph l nn tng ca vic ghi nhn vo bo co ti chnh gia nin cng nh vo bo co ti chnh nm. 27. i vi cc ti sn cn phi thc hin nhng kim tra nh nhau v li ch kinh t mang li trong tng lai ca chng ti ngy kt thc k k ton gia nin cng nh vo ngy kt thc k k ton nm. Cc chi ph, theo bn cht ca chng, khng phi l cc yu t cu thnh ti sn vo ngy kt thc k k ton nm s khng phi l cc yu t cu thnh ti sn vo ngy kt thc k k ton gia nin . Tng t, mt khon n phi tr ti ngy kt thc k k ton gia nin phi th hin mt

ngha v hin c ti ngy kt thc k k ton gia nin , ging nh trng hp mt khon n phi tr ti ngy kt thc k k ton nm. 28. Mt trong nhng im ch yu ca doanh thu, thu nhp khc v chi ph l cc lung vo v lung ra ca ti sn v n phi tr tng ng thc s xy ra. Nu lung vo v ra ny thc s xy ra th doanh thu v chi ph tng ng s c ghi nhn. Chun mc chung quy nh chi ph sn xut, kinh doanh v chi ph khc c ghi nhn trong Bo co kt qu kinh doanh khi cc chi ph ny lm gim li ch kinh t trong tng lai c lin quan n vic gim bt ti sn hoc tng n phi tr v chi ph ny phi xc nh c mt cch ng tin cy. Nhng khon mc khng tha mn nh ngha v ti sn hoc n phi tr th khng cho php ghi nhn vo Bng cn i k ton. 29. xc nh gi tr ti sn, n phi tr, doanh thu, thu nhp khc, chi ph v cc lung tin c phn nh trong bo co ti chnh, doanh nghip ch phi lp bo co ti chnh hng nm cn phi tnh n mi thng tin m doanh nghip c c trong sut nin . Vic xc nh gi tr ca ti sn, n phi tr, doanh thu v thu nhp khc, chi ph phi c thc hin trn c s lu k t u nin n cui nin . 30. Mt doanh nghip phi lp bo co ti chnh gia nin th s dng cc thng tin c c t u nm n ngy lp bo co ti chnh gia nin xc nh gi tr trong bo co ti chnh gia nin v cc thng tin c c n cui nin hoc ngay sau lp bo co ti chnh ca k k ton 12 thng. Cc nh gi ca c 12 thng s phn nh nhng thay i c th c trong cc c tnh ca cc s liu c bo co trong k k ton gia nin . Cc s liu bo co trong bo co ti chnh gia nin khng cn phi iu chnh hi t. on 13() v on 21 yu cu phi trnh by tnh cht v thng tin ca mi thay i quan trng trong cc c tnh k ton. 31. Mt doanh nghip phi lp bo co ti chnh gia nin cn phi xc nh gi tr cc khon doanh thu, thu nhp khc v chi ph trn mt c s lu k n ngy cui cng ca tng k k ton gia nin cn c vo nhng thng tin sn c vo thi im lp bo co ti chnh. S liu cc khon doanh thu, thu nhp khc v chi ph c bo co trong k k ton gia nin hin ti phn nh mi thay i trong cc c tnh k ton c cng b trong nhng k k ton gia nin trc ca nm ti chnh. Cc s liu c bo co trong nhng k k ton gia nin trc khng cn c iu chnh hi t. on 13() v on 21 yu cu phi trnh by tnh cht v thng tin ca mi thay i quan trng trong cc c tnh k ton. Doanh thu mang tnh thi v, chu k hoc thi c 32. Cc khon doanh thu mang tnh thi v, chu k hoc thi c nhn c trong mt nm ti chnh s khng c ghi nhn trc hoc hon li vo ngy lp bo co ti chnh gia nin nu vic ghi nhn trc hoc hon li c coi l khng thch hp vo cui nm ti chnh ca doanh nghip. 33. Doanh thu mang tnh chu k, thi v hoc thi c nh trng hp doanh thu t c tc, bn quyn. Mt s doanh nghip c th c doanh thu cao hn trong mt s k so vi nhng k khc ca nin nh doanh thu theo ma v ca ca hng bn l. Cc khon doanh thu ny c ghi nhn khi chng pht sinh. Chi ph pht sinh t xut trong nin 34. Cc chi ph pht sinh t xut trong nm ti chnh ca doanh nghip cn phi c trch trc hoc phn b cho mc ch lp bo co ti chnh gia nin khi vic trch trc hoc phn b c coi l ph hp vi tng loi chi ph vo cui nm ti chnh. S dng cc c tnh 35.Th tc xc nh thng tin c thc hin trong qu trnh lp bo co ti chnh gia nin phi c thit lp m bo cho cc thng tin ti chnh trng yu, hu ch c cung cp l ng tin cy, c th hiu c tnh hnh ti chnh v hot ng ca doanh nghip.Vic xc nh thng tin trnh by trong bo co ti chnh nm cng nh trong bo co ti chnh gia nin thng c

cn c trn cc c tnh hp l, nhng vic lp bo co ti chnh gia nin thng phi s dng cc c tnh nhiu hn so vi bo co ti chnh nm. iu chnh bo co ti chnh gia nin c bo co trc y 36. Vic thay i chnh sch k ton khc vi vic thay i do Chun mc k ton mi c p dng. Trng hp ny cn c phn nh bng cch: a/ iu chnh li bo co ti chnh ca cc k k ton gia nin trc ca nm ti chnh hin ti v cc k k ton gia nin tng ng c th so snh c ca nm ti chnh trc y (xem on 16) c iu chnh trong bo co ti chnh nm theo quy nh ca Chun mc k ton s 29 Thay i chnh sch k ton, c tnh k ton v cc sai st; hoc b/ Khi khng th xc nh c nh hng ca vic p dng chnh sch k ton mi n cc k trong qu kh, th thc hin phi hi t chnh sch k ton mi k t k sm nht c th thc hin c bng cch iu chnh li bo co ti chnh ca cc k gia nin trc nin hin ti v cc k k ton so snh gia nin tng ng. 37. Mc tiu ca quy nh ti on 36 nhm m bo p dng nht qun chnh sch k ton cho mt loi giao dch c th trong sut nm ti chnh. Theo Chun mc k ton s 29 Thay i chnh sch k ton, c tnh k ton v cc sai st, vic thay i chnh sch k ton c p dng hi t bng cch iu chnh li cc s liu ti chnh ca nhng k k ton trc y. Tuy nhin, nu khng th iu chnh s liu lu k c lin quan n nin k ton trc th theo Chun mc k ton s 29, chnh sch k ton mi c p dng phi hi t k t k sm nht c th xc nh c tr v trc. Quy nh trong on 36 yu cu mi thay i chnh sch k ton trong nin hin ti cn phi c p dng hi t hoc nu khng thc t th p dng phi hi t mun nht l ngay t u nin . 38. Vic cho php nhng thay i chnh sch k ton c thc hin t mt ngy no gia nin s cho php p dng hai chnh sch k ton khc nhau i vi mt loi giao dch trong cng mt nm ti chnh, s gy ra kh khn trong vic tnh ton, phn tch v hiu cc thng tin c cung cp./. H THNG CHUN MC K TON VIT NAM CHUN MC S 28 BO CO B PHN (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 12/2005/Q-BTC, ngy 15 thng 02 nm 2005 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh nguyn tc v phng php lp bo co cc thng tin ti chnh theo b phn, lnh vc kinh doanh v cc khu vc a l khc nhau ca doanh nghip nhm h tr ngi s dng bo co ti chnh: a) Hiu r v tnh hnh hot ng cc nm trc ca doanh nghip; b) nh gi ng v nhng ri ro v li ch kinh t ca doanh nghip; v c) a ra nhng nh gi hp l v doanh nghip. Nhiu doanh nghip cung cp cc nhm sn phm v dch v hoc hot ng trong cc khu vc a l khc nhau c t l sinh li, c hi tng trng, trin vng v ri ro khc nhau. Thng tin v cc loi sn phm, dch v ti cc khu vc a l khc nhau c gi l thng tin b phn. Thng tin b phn cn thit cho vic nh gi ri ro v li ch kinh t ca doanh nghip c c s nc

ngoi hoc doanh nghip c phm vi hot ng trn nhiu tnh, thnh ph trong c nc. Thng tin b phn cng cn thit cho ngi s dng bo co ti chnh. 02. Chun mc ny p dng cho vic lp v trnh by y hn bo co ti chnh nm ph hp vi cc Chun mc k ton Vit Nam. 03. Bo co ti chnh b phn cng bao gm Bng cn i k ton, Bo co kt qu hot ng kinh doanh, Bo co lu chuyn tin t v Bn thuyt minh bo co ti chnh nh quy nh trong Chun mc s 21 Trnh by bo co ti chnh. 04. Chun mc ny p dng cho doanh nghip c chng khon trao i cng khai v doanh nghip ang pht hnh chng khon trn th trng chng khon. 05. Khuyn khch cc doanh nghip khng pht hnh hoc khng c chng khon trao i cng khai p dng chun mc ny. 06. Nu doanh nghip khng pht hnh hoc khng c chng khon trao i cng khai t nguyn p dng chun mc ny th phi tun th y cc quy nh ca chun mc. 07. Nu bo co ti chnh bao gm bo co ti chnh hp nht ca tp on c chng khon c trao i cng khai v bo co ti chnh ring ca cng ty m v ca mt hoc nhiu cng ty con, thng tin theo b phn cn phi trnh by trong bo co ti chnh hp nht. Nu cng ty con c chng khon trao i cng khai, th cng ty con s trnh by thng tin b phn trong bo co ti chnh ring ca mnh. 08. Cc thut ng trong Chun mc ny c hiu nh sau: Hot ng kinh doanh: L cc hot ng to ra doanh thu ch yu ca doanh nghip v cc hot ng khc khng phi l hot ng u t hoc hot ng ti chnh. Chnh sch k ton: L cc nguyn tc, c s v phng php k ton c th c doanh nghip p dng trong vic lp v trnh by bo co ti chnh. Doanh thu: L tng gi tr cc li ch kinh t doanh nghip thu c trong k k ton, pht sinh t cc hot ng sn xut, kinh doanh thng thng ca doanh nghip, gp phn lm tng vn ch s hu. nh ngha b phn theo lnh vc kinh doanh v b phn theo khu vc a l 09. B phn theo lnh vc kinh doanh: L mt b phn c th phn bit c ca mt doanh nghip tham gia vo qu trnh sn xut hoc cung cp sn phm, dch v ring l, mt nhm cc sn phm hoc cc dch v c lin quan m b phn ny c ri ro v li ch kinh t khc vi cc b phn kinh doanh khc. Cc nhn t cn xem xt xc nh sn phm v dch v c lin quan hay khng, gm: a) Tnh cht ca hng ha v dch v; b) Tnh cht ca quy trnh sn xut; c) Kiu hoc nhm khch hng s dng cc sn phm hoc dch v; d) Phng php c s dng phn phi sn phm hoc cung cp dch v; e) iu kin ca mi trng php l nh hot ng ngn hng, bo him hoc dch v cng cng. B phn theo khu vc a l: L mt b phn c th phn bit c ca mt doanh nghip tham gia vo qu trnh sn xut hoc cung cp sn phm, dch v trong phm vi mt mi trng kinh t c th m b phn ny c ri ro v li ch kinh t khc vi cc b phn kinh doanh trong cc mi trng kinh t khc. Cc nhn t cn xem xt xc nh b phn theo khu vc a l, gm:

a) Tnh tng ng ca cc iu kin kinh t v chnh tr; b) Mi quan h ca nhng hot ng trong cc khu vc a l khc nhau; c) Tnh tng ng ca hot ng kinh doanh; d) Ri ro c bit c lin quan n hot ng trong mt khu vc a l c th; e) Cc quy nh v kim sot ngoi hi; v f) Cc ri ro v tin t. Mt b phn cn bo co: L mt b phn theo lnh vc kinh doanh hoc mt b phn theo khu vc a l c xc nh da trn cc nh ngha nu trn. 10. Mt lnh vc kinh doanh khng bao gm cc sn phm, dch v c ri ro v li ch kinh t khc bit ng k. C nhng im khng tng ng vi mt hoc mt vi nhn t trong nh ngha b phn theo lnh vc kinh doanh nhng cc sn phm, dch v trong mt lnh vc kinh doanh phi tng ng vi phn ln cc nhn t. 11. Mt khu vc a l khng bao gm cc hot ng trong mi trng kinh t c ri ro v li ch kinh t khc bit ng k. Mt khu vc a l c th l mt quc gia, hai hay nhiu quc gia hoc mt, hai hay nhiu tnh, thnh ph trong c nc. 12. Cch thc t chc v qun l ca doanh nghip ph thuc vo cc ri ro c tc ng ng k ti doanh nghip . on 25 Chun mc ny quy nh v c cu t chc ca mt doanh nghip v h thng bo co ti chnh ni b ca doanh nghip lm c s xc nh cc b phn ca doanh nghip. Ri ro v li ch kinh t ca doanh nghip b nh hng bi khu vc a l l v tr ca ti sn, l ni doanh nghip hot ng (ni sn xut sn phm hoc ni hnh thnh dch v ca doanh nghip) v cng b nh hng bi v tr ca khch hng (ni sn phm ca doanh nghip c bn hoc ni dch v ca doanh nghip c cung cp). Xc nh cc b phn theo khu vc a l da trn: a) V tr ca ti sn l a im sn xut hoc hnh thnh dch v ca doanh nghip; hoc b) V tr ca khch hng l a im ca th trng v khch hng ca doanh nghip. 13. C cu t chc v qun l ca doanh nghip l cn c xc nh liu cc ri ro lin quan n khu vc a l pht sinh t ni sn xut hay ni tiu th sn phm. Doanh nghip cn c vo c cu t chc v qun l hoc v tr ca ti sn hoc v tr ca khch hng xc nh cc khu vc a l ca doanh nghip . 14. Vic xc nh b phn bo co theo lnh vc kinh doanh hoc theo khu vc a l ph thuc vo nh gi ca Ban Gim c doanh nghip. thc hin vic nh gi ny, Ban Gim c phi xem xt mc tiu ca vic lp bo co ti chnh theo b phn quy nh trong Chun mc ny v cc chun mc khc.

nh ngha doanh thu, chi ph, kt qu, ti sn v n phi tr b phn 15. Cc thut ng di y s dng trong Chun mc ny c hiu nh sau:

Doanh thu b phn: L doanh thu trnh by trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip c tnh trc tip hoc phn b cho b phn, bao gm doanh thu bn hng v cung cp dch v ra bn ngoi v doanh thu bn hng v cung cp dch v cho b phn khc ca doanh nghip. Doanh thu b phn khng bao gm:

a) b)

Thu nhp khc; Doanh thu t tin li hoc c tc, k c tin li thu c trn cc khon ng trc hoc cc khon tin cho cc b phn khc vay, tr khi hot ng ca b phn ch yu l hot ng ti chnh; hoc c) Li t vic bn cc khon u t hoc li t vic xo n tr khi hot ng ca b phn ch yu l hot ng ti chnh.

Doanh thu ca b phn bao gm c phn li hoc l do u t vo cng ty lin kt, cng ty lin doanh hoc cc khon u t ti chnh khc c hch ton theo phng php vn ch s hu khi cc khon doanh thu nm trong doanh thu hp nht ca tp on. Chi ph b phn: L chi ph pht sinh t cc hot ng kinh doanh ca b phn c tnh trc tip cho b phn v phn chi ph ca doanh nghip c phn b cho b phn , bao gm c chi ph bn hng ra bn ngoi v chi ph c lin quan n nhng giao dch vi b phn khc ca doanh nghip. Chi ph b phn khng bao gm:

a) b)

Chi ph khc; Chi ph tin li vay, k c tin li phi tr pht sinh i vi khon tin ng trc hoc tin vay t cc b phn khc, tr khi hot ng ca b phn ch yu l hot ng ti chnh; c) L t vic bn cc khon u t hoc l t vic xo n, tr khi hot ng ca b phn ch yu l hot ng ti chnh; d) Phn s hu ca doanh nghip trong khon l ca bn nhn u t do u t vo cc cng ty lin kt, cng ty lin doanh hoc cc khon u t ti chnh khc c hch ton theo phng php vn ch s hu; e) Chi ph thu thu nhp doanh nghip; hoc f) Chi ph hnh chnh chung v cc chi ph khc pht sinh lin quan n ton b doanh nghip. Cc chi ph doanh nghip chi h b phn c coi l chi ph b phn nu chi ph lin quan n hot ng sn xut, kinh doanh ca b phn v nhng chi ph ny c th c tnh trc tip hoc phn b vo b phn mt cch hp l. i vi b phn c hot ng kinh doanh ch yu l hot ng ti chnh, th doanh thu v chi ph t tin li c trnh by trn c s thun trong bo co b phn nu bo co ti chnh ca doanh nghip hoc bo co ti chnh hp nht c trnh by trn c s thun. Kt qu kinh doanh ca b phn: L doanh thu b phn tr (-) chi ph b phn. Kt qu kinh doanh ca b phn c xc nh trc khi tnh n li ch ca c ng thiu s. Ti sn ca b phn: L ti sn ang c b phn s dng trong cc hot ng sn xut, kinh doanh v c tnh trc tip hoc c phn b vo b phn . Trng hp kt qu kinh doanh ca mt b phn c thu nhp t tin li hay c tc th ti sn ca b phn bao gm c cc khon phi thu, khon cho vay, cc khon u t ti chnh hoc ti sn khc to ra thu nhp trn. Ti sn ca b phn khng bao gm ti sn thu thu nhp hon li. Ti sn ca b phn khng bao gm cc khon d phng gim gi c lin quan do cc khon ny c tr (-) trc tip trong Bng cn i k ton ca doanh nghip. Cc khon n phi tr b phn: L cc khon n trong kinh doanh ca b phn c tnh trc tip hoc phn b vo b phn . Trng hp kt qu ca b phn c chi ph li vay th n phi tr ca b phn cng bao gm n phi tr chu li c lin quan. N phi tr b phn khng bao gm n phi tr thu hon li. Chnh sch k ton b phn: L cc chnh sch k ton c p dng lp v trnh by bo co ti chnh hp nht ca tp on hoc doanh nghip bao gm c chnh sch k ton lin quan n lp bo co b phn. 16. nh ngha v doanh thu, chi ph, ti sn v n phi tr b phn bao gm cc khon mc c

tnh trc tip vo b phn v cc khon mc c phn b vo b phn. Cn c vo h thng bo co ti chnh ni b ca mnh, doanh nghip xc nh cc khon mc c tnh trc tip hoc c phn b vo b phn lm c s xc nh doanh thu, chi ph, ti sn v n phi tr ca b phn c bo co. 17. Doanh thu, chi ph, ti sn hoc n phi tr ca b phn khng c tnh v phn b mt cch ch quan m phi da vo nh ngha v doanh thu, chi ph, ti sn v n phi tr b phn quy nh trong Chun mc ny tnh v phn b mt cch hp l. 18. Ti sn ca b phn gm: Ti sn lu ng, ti sn c nh hu hnh, ti sn c nh v hnh, ti sn c nh thu ti chnh dng cho hot ng sn xut, kinh doanh ca b phn c phn b hoc khu hao tnh vo chi ph ca b phn th ti sn cng c tnh trong ti sn ca b phn. Ti sn b phn khng bao gm cc ti sn c s dng chung trong doanh nghip hoc dng cho tr s chnh. Ti sn b phn cn bao gm cc ti sn s dng cho hot ng sn xut, kinh doanh chung cho hai hay nhiu b phn v c tnh trc tip hoc phn b cho tng b phn, bao gm c li th thng mi. 19. N phi tr b phn gm: Khon phi tr thng mi, khon phi tr khc, chi ph phi tr, cc khon ng trc ca khch hng. N phi tr b phn khng bao gm cc khon i vay, n thu ti chnh v n phi tr khc cho mc ch ti tr ch khng phi cho mc nh sn xut, kinh doanh. Trng hp chi ph li vay tnh trong kt qu kinh doanh b phn th n phi tr chu li lin quan c tnh trong n phi tr b phn. N phi tr b phn m hot ng ch yu ca b phn khng phi l hot ng ti chnh do khng bao gm cc khon vay v cc khon c tnh cht vay. Kt qu b phn th hin li, l t hot ng kinh doanh ch khng phi t hot ng ti chnh. Cc khon n thng thng do tr s chnh i vay khng th tnh trc tip hoc phn b vo n phi tr chu li ca b phn . 20. Vic tnh ton, xc nh gi tr ti sn v n phi tr b phn bao gm c nhng iu chnh gi tr ghi s khi mua ti sn v n phi tr b phn, khon iu chnh ca doanh nghip mua trong giao dch hp nht kinh doanh phc v cho mc ch lp bo co ti chnh hp nht m khng c ghi vo bo co ti chnh ring ca cng ty m hoc cng ty con. 21. Vic phn b chi ph quy nh trong cc Chun mc k ton khc: Chun mc s 02 Hng tn kho hng dn vic tnh v phn b chi ph mua vo hng tn kho; Chun mc s 15 Hp ng xy dng hng dn vic tnh v phn b chi ph vo cc hp ng xy dng. Cc hng dn ny c s dng cho vic tnh v phn b chi ph vo cc b phn. 22. Doanh thu, chi ph, ti sn v n phi tr b phn phi c xc nh trc khi loi tr s d v cc giao dch ni b ca qu trnh hp nht bo co ti chnh, tr khi s d v cc giao dch c thc hin thuc nhm doanh nghip ca b phn ring l. 23. Chnh sch k ton c s dng lp v trnh by bo co ti chnh ca doanh nghip cng l chnh sch k ton c bn lp bo co b phn. Ngoi ra, chnh sch k ton lp bo co b phn cn bao gm cc chnh sch lin quan trc tip n vic lp bo co b phn, nh cc nhn t xc nh b phn phi bo co, phng php nh gi cc giao dch lin b phn, c s phn b doanh thu v chi ph vo cc b phn. XC NH CC B PHN PHI BO CO Bo co chnh yu v th yu 24. Tnh cht ri ro v li ch kinh t ca mt doanh nghip l cn c ch yu xc nh bo co b phn chnh yu (bo co i vi b phn chnh yu) c lp theo lnh vc kinh doanh hay khu vc a l. Nu ri ro v t sut sinh li ca doanh nghip b tc ng ch yu bi nhng khc bit v sn phm v dch v m doanh nghip sn xut ra th bo co chnh yu phi cn c vo thng tin v lnh vc kinh doanh v bo co th yu (bo co i vi b phn th yu) cn c vo thng tin v khu vc a l. Nu ri ro v t sut sinh li ca doanh nghip b tc ng ch yu do doanh nghip hot ng ti nhiu khu vc a l khc nhau th bo co chnh yu

phi cn c vo thng tin v khu vc a l v bo co th yu phi cn c vo thng tin v lnh vc kinh doanh. 25. C cu t chc v qun l ni b ca doanh nghip v h thng bo co ti chnh ni b cho Ban Gim c thng l c s nhn bit ngun v tnh cht ch yu ca cc ri ro v cc t sut sinh li khc nhau ca doanh nghip. l c s xc nh xem bo co b phn no l chnh yu v bo co b phn no l th yu ngoi tr cc trng hp quy nh di y: a) Nu ri ro v t sut sinh li ca doanh nghip b tc ng mnh bi c s khc nhau v sn phm v dch v do doanh nghip sn xut ra v v khu vc a l m doanh nghip ny ang hot ng c chng minh bi "phng php ma trn" i vi vic qun l doanh nghip v bo co ni b cho Ban Gim c, sau doanh nghip s dng lnh vc kinh doanh l bo co chnh yu v khu vc a l l bo co th yu; v b) Nu c cu t chc v qun l ca doanh nghip v h thng bo co ti chnh ni b cho Ban Gim c khng da trn s khc nhau v sn phm v dch v hoc v khu vc a l th Ban Gim c cn phi quyt nh xem liu cc ri ro v li ch kinh t ca doanh nghip lin quan nhiu hn n sn phm v dch v m doanh nghip sn xut ra hay lin quan nhiu hn i vi cc khu vc a l m doanh nghip ny hot ng. Kt qu l Ban Gim c phi chn lnh vc kinh doanh hoc khu vc a l lp bo co b phn chnh yu. 26. Phn ln cc doanh nghip cn c vo ri ro v li ch kinh t xc nh c cu t chc v qun l ca mnh. C cu t chc, qun l v h thng bo co ti chnh ni b cung cp bng chng v kh nng ri ro v li ch kinh t ch yu phc v cho mc ch lp bo co b phn ca doanh nghip. Doanh nghip thng bo co thng tin b phn trong bo co ti chnh ca mnh trn cng mt c s khi lp bo co ni b ln Ban Gim c. Kh nng ri ro v li ch kinh t tr thnh khun mu xc nh bo co b phn chnh yu hay th yu. 27. Vic trnh by theo "phng php ma trn" khi cc thng tin v lnh vc kinh doanh v khu vc a l u c bo co theo b phn chnh yu v c phn thuyt minh y cc thng tin cho mi c s lp bo co. Phng php ma trn cung cp thng tin hu ch nu ri ro v t sut sinh li b tc ng mnh bi c s khc bit v sn phm v dch v m doanh nghip sn xut ra v bi c khu vc a l m doanh nghip hot ng. 28. Trong mt s trng hp, c cu t chc v bo co ti chnh ni b ca doanh nghip c th thit lp khng ph thuc vo s khc bit v sn phm v dch v m doanh nghip sn xut ra v khu vc a l m doanh nghip hot ng. V d, bo co ti chnh ni b c thit lp trn c s cc php nhn kinh t m cc php nhn ny sn xut ra cc sn phm v dch v vi t sut sinh li khc nhau. Trng hp ny cc thng tin b phn ca bo co ti chnh ni b s khng p ng c mc ch ca Chun mc ny. Theo , on 25(b) yu cu Ban Gim c doanh nghip phi xc nh xem liu ri ro v li ch kinh t ca doanh nghip c lin quan nhiu n lnh vc kinh doanh hay khu vc a l lm c s doanh nghip la chn bo co b phn no l chnh yu. Mc ch ca s la chn trn l t c mc so snh hp l vi cc doanh nghip khc v p ng nhu cu cung cp y thng tin ti chnh cp thit cho nh u t, cc ch n v cc i tng khc khi xem xt v ri ro v li ch kinh t lin quan n lnh vc kinh doanh v khu vc a l ca doanh nghip.

Cc lnh vc kinh doanh v khu vc a l 29. Cc b phn c lp theo lnh vc kinh doanh v khu vc a l ca doanh nghip dng lp bo co cho bn ngoi phi l cc n v nm trong c cu t chc ca doanh nghip . Thng tin b phn do cc n v ny lp gip Ban Gim c nh gi hot ng kinh doanh ca doanh nghip v a ra quyt nh iu hnh v qun l trong tng lai ca doanh nghip ngoi tr cc nhn t c quy nh trong on 30. 30. Nu c cu t chc v qun l ca doanh nghip v h thng bo co ti chnh ni b cho Ban Gim c c thit lp khng da trn lnh vc kinh doanh v khu vc a l (on 25b) th Ban Gim c phi la chn lnh vc kinh doanh hoc khu vc a l lm bo co chnh yu. Khi , Ban Gim c phi cn c vo cc nhn t theo nh ngha trong on 09 ca Chun

mc ny ch khng phi cn c vo h thng bo co ti chnh ni b ca doanh nghip xc nh lnh vc kinh doanh hay khu vc a l phi lp bo co b phn. Cc nhn t ny phi p ng cc yu cu sau: a) Nu mt hay mt s b phn c bo co l lnh vc kinh doanh hoc khu vc a l tho mn cc yu cu ca on 09 th khng cn phn chia chi tit hn lp bo co b phn; b) i vi cc b phn khng tha mn cc yu cu ca on 09, th Ban Gim c doanh nghip cn phi xem xt n vic phn chia cc b phn chi tit hn bo co thng tin theo lnh vc kinh doanh hoc theo khu vc a l ph hp on 09; v c) Nu bo co theo b phn chi tit p ng cc yu cu ca on 09 th on 32 v 33 quy nh cc cn c xc nh cc b phn chi tit c th bo co. 31. Theo Chun mc ny, hu ht cc doanh nghip s xc nh lnh vc kinh doanh v khu vc a l theo n v t chc c bo co cho Ban Gim c phc v cho vic nh gi hot ng ca mi doanh nghip v quyt nh phn b ngun lc trong tng lai. Cc b phn c th lp bo co khng theo lnh vc kinh doanh hoc khu vc a l, th doanh nghip phi phn chia b phn chi tit hn bo co thng tin ti chnh v lnh vc kinh doanh v khu vc a l. Cc b phn cn bo co 32. Hai hay nhiu lnh vc kinh doanh hoc khu vc a l tng ng c th c kt hp thnh mt lnh vc kinh doanh hay mt khu vc a l. Hai hay nhiu lnh vc kinh doanh hoc khu vc a l c coi l tng ng khi: a) Tng ng v tnh hnh ti chnh; b) C chung phn ln cc nhn t quy nh trong on 09; 33. Mt lnh vc kinh doanh hay khu vc a l cn c xc nh l mt b phn phi bo co khi phn ln doanh thu pht sinh t bn hng ra ngoi ng thi tho mn mt trong cc iu kin sau: a) Tng Doanh thu ca b phn t vic bn hng ra ngoi v t giao dch vi cc b phn khc phi chim t 10% tr ln trn tng doanh thu ca tt c b phn, hoc b) Kt qu kinh doanh ca b phn ny bt k li (hay l) chim t 10 % tr ln trn tng li (hay l) ca tt c cc b phn c li (hoc trn tng l ca tt c cc b phn l) nu i lng no c gi tr tuyt i ln hn, hoc c) Ti sn ca b phn chim t 10 % tr ln trn tng ti sn ca tt c cc b phn. 34. i vi cc b phn c mc di 10% theo quy nh trong on 33: a) B phn c th bo co c m khng tnh n yu t quy m nu thng tin ca b phn l cn thit cho ngi s dng bo co ti chnh; b) Nu b phn c th c kt hp vi cc b phn tng ng khc ; v c) Nu cc b phn cn li c bo co thnh mt khon mc ring. 35. Nu tng doanh thu bn hng ra ngoi ca doanh nghip c phn b cho cc b phn c th c bo co thp hn 75% tng s doanh thu ca doanh nghip hoc doanh thu ca tp on th phi xc nh thm b phn cn bo co, k c khi b phn khng p ng c tiu chun 10% trong on 33, cho ti khi t c t nht 75% tng s doanh thu ca doanh nghip hoc tp on c tnh cho cc b phn bo co c. 36. Mc 10% trong Chun mc ny khng phi l ngng xc nh mc trng yu ca bo co ti chnh m l c s xc nh b phn phi bo co theo lnh vc kinh doanh v khu vc a l. 37. Vic gii hn i vi cc b phn cn bo co phn ln doanh thu t vic bn hng v cung cp dch v ra bn ngoi khng c ngha l cc giai on khc nhau ca quy trnh sn xut khp kn phi c xc nh nh l cc b phn kinh doanh ring bit. Mt s ngnh c th lp bo co b phn cho cc hot ng trong quy trnh sn xut khp kn nh l cc b phn kinh doanh ring bit mc d cc b phn ny khng to ra doanh thu t vic bn hng v cung cp dch v ra bn ngoi. V d, Tng Cng ty du kh c th lp bo co b phn cho cc hot ng khai thc v sn xut,

hot ng lc du v bn hng l hai b phn kinh doanh ring bit cho d hu ht hay ton b cc sn phm khai thc du th c chuyn giao cho b phn lc du ca doanh nghip. 38. Chun mc ny khuyn khch nhng khng bt buc vic lp bo co b phn cho cc hot ng c quy trnh sn xut khp kn. 39. Nu bo co ti chnh ni b coi cc giai on khc nhau ca quy trnh sn xut khp kn l mt b phn kinh doanh ring bit nhng bo co ra bn ngoi khng trnh by l b phn kinh doanh ring bit th b phn bn hng c kt hp vi b phn mua thnh b phn bo co ra bn ngoi, tr khi khng th thc hin c. 40. Mt b phn c bo co trong nm trc v t ngng 10% nhng nm hin ti khng t ngng 10% th vn l b phn phi bo co trong nm hin ti, nu Ban Gim c nh gi b phn ny vn c tm quan trng trong nm tip theo. 41. Nu mt b phn c xc nh l c th bo co trong nm nay do t ngng 10% th thng tin ca b phn ny nm trc cn phi c trnh by li cung cp s liu so snh cho ngi s dng bo co mc d b phn khng t 10% trong nm trc, tr khi khng th thc hin c. Chnh sch k ton ca b phn 42. Thng tin b phn phi c lp v trnh by ph hp vi chnh sch k ton p dng cho vic lp v trnh by bo co ti chnh hp nht hoc bo co ti chnh ca doanh nghip. 43. Chnh sch k ton m Ban Gim c doanh nghip s dng lp bo co ti chnh hp nht hoc bo co ti chnh ca doanh nghip l chnh sch k ton m Ban Gim c cho l ph hp nht lp bo co ra bn ngoi doanh nghip. Mc ch ca vic trnh by thng tin b phn l gip ngi s dng bo co ti chnh hiu r v nh gi c doanh nghip mt cch ton din hn, nn khi lp v trnh by thng tin b phn, chun mc ny yu cu s dng cc chnh sch k ton m Ban Gim c chn la lp v trnh by bo co ti chnh ca doanh nghip hoc bo co ti chnh hp nht.

44. Chun mc ny cho php vic trnh by cc thng tin b phn b sung c lp trn c s khc
vi chnh sch k ton p dng i vi bo co ti chnh hp nht hoc bo co ti chnh ca doanh nghip khi tho mn 2 iu kin: a) Cc thng tin c bo co ti chnh ni b cho Ban Gim c nhm a ra quyt nh v vic phn b cc ngun lc vo b phn v nh gi hot ng ca b phn ; v b) C s lp thng tin b phn b sung c trnh by r rng.

45. Ti sn do hai hay nhiu b phn s dng cn phi phn b cho cc b phn khi doanh
thu v cc chi ph c lin quan ti ti sn c phn b cho cc b phn.

46. Cch thc phn b ti sn, n phi tr, doanh thu v chi ph cho cc b phn ph thuc vo tnh
cht ca khon mc hay hot ng do b phn tin hnh v quyn t ch ca b phn . Khng p dng mt tiu thc chung cho tt c cc doanh nghip. Vic phn b ti sn, n phi tr, doanh thu v chi ph c lin quan n hai hay nhiu b phn, phi da trn c s hp l. Cc nh ngha v doanh thu, chi ph, ti sn v n phi tr b phn c lin quan vi nhau v kt qu phn b theo cng phi nht qun: Cc ti sn s dng chung c phn b cho cc b phn khi doanh thu v chi ph c lin quan ti ti sn cng c phn b cho cc b phn ny. V d: Mt ti sn c coi l ti sn ca b phn khi phn khu hao ca ti sn c tnh vo chi ph khi xc nh kt qu kinh doanh ca b phn. Trnh by

47. Trong chun mc ny, cc on t 48 n 61 quy nh v trnh by i vi cc b phn bo co c coi l b phn chnh yu. Cc on t 62 n 66 quy nh v yu cu cn trnh by i vi cc b phn bo co c coi l b phn th yu. Vic khuyn khch cc doanh nghip trnh by ton b cc thng tin i vi mi b phn th yu nh yu cu i vi b phn chnh yu c xc nh trong cc on t 48 n 61. Cc on t 67 n 76 quy nh cc vn cn thuyt minh v bo co b phn. Bo co i vi b phn chnh yu 48. Cc yu cu v trnh by nu trong cc on t 49 n 61 cn phi c p dng cho mi b phn cn bo co da vo bo co b phn chnh yu ca doanh nghip. 49. Doanh nghip phi trnh by doanh thu b phn i vi mi b phn cn bo co. Doanh thu b phn t vic bn hng v cung cp dch v cho khch hng bn ngoi v t cc giao dch vi cc b phn khc phi c bo co ring bit. Doanh nghip phi trnh by kt qu b phn i vi mi b phn cn bo co. Nu doanh nghip tnh ton c li hoc l thun ca b phn hoc c cc ch tiu khc nh gi kh nng sinh li ca b phn ngoi kt qu b phn m khng c s phn b tu tin, th khuyn khch doanh nghip trnh by thm cc ch tiu km theo nhng din gii ph hp. Nu cc ch tiu c tnh ton da trn chnh sch k ton khc vi chnh sch k ton p dng cho bo co ti chnh hp nht hoc bo co ti chnh ca doanh nghip th doanh nghip cn trnh by r c s tnh ton ch tiu trong bo co ti chnh ca doanh nghip. 52. Khuyn khch doanh nghip trnh by thm cc ch tiu nh gi hot ng ca b phn: Li nhun gp trn doanh thu bn hng v cung cp dch v; Li nhun thun t hot ng kinh doanh hoc li nhun trc hoc sau thu. 53. Doanh nghip phi trnh by Tng gi tr cn li ca ti sn b phn i vi mi b phn cn bo co. 54. Doanh nghip phi trnh by N phi tr b phn i vi mi b phn cn bo co. 55. Doanh nghip phi trnh by Tng chi ph pht sinh trong nin mua ti sn c nhti sn b phn d kin s s dng nhiu hn mt nin (TSC hu hnh, TSC v hnh v cc ti sn di hn khc) i vi mi b phn cn bo co. 56. Doanh nghip phi trnh by Tng chi ph khu hao TSC v phn b chi ph tr trc di hn ca b phn trong nin c tnh trong chi ph tnh kt qu b phn i vi mi b phn cn bo co. 57. Khuyn khch doanh nghip trnh by bn cht v gi tr ca cc khon doanh thu v chi ph c quy m, tnh cht v phm vi nh hng ng k m phn thuyt minh ny l ph hp gii thch c hot ng trong nin ca mi b phn cn bo co. 58. Cc khon mc doanh thu v chi ph t cc hot ng c tnh cht, quy m ng k cn c thuyt minh gii thch cc hot ng ca doanh nghip trong nin , th tnh cht v gi tr cc khon mc phi trnh by ring r. Quy nh ti on 57 khng thay i vic phn loi cc khon mc doanh thu v chi ph t cc hot ng thng thng sang hot ng khc hoc thay i cch tnh cc khon mc . 59. i vi mi b phn cn bo co, doanh nghip phi trnh by tng gi tr cc khon chi ph ln khng bng tin, ngoi tr chi ph khu hao v chi ph phn b c thuyt minh ring r theo quy nh ti on 56. 60. Nu doanh nghip a ra cc thuyt minh v lung tin b phn theo quy nh ca Chun mc s 24 Bo co lu chuyn tin t th khng phi trnh by tng chi ph khu hao v chi ph

50. 51.

phn b theo quy nh ti on 56 v cc chi ph khng bng tin theo quy nh ti on 59. 61. Doanh nghip phi trnh by bng i chiu gia s liu ca cc b phn v s liu tng cng trong bo co ti chnh ca doanh nghip hoc bo co ti chnh hp nht. Trong bng i chiu ny cc s liu khng thuc cc b phn bo co phi c gp vo mt ct. Doanh nghip phi i chiu doanh thu b phn so vi tng doanh thu bn hng ra bn ngoi trong nu r s doanh thu bn hng ra bn ngoi cha c bo co bt k b phn no; kt qu kinh doanh ca b phn vi tng kt qu kinh doanh ca doanh nghip v vi li nhun thun ca doanh nghip; ti sn b phn phi c i chiu vi tng ti sn ca doanh nghip; n phi tr ca b phn phi i chiu vi tng n phi tr ca doanh nghip. Bo co i vi b phn th yu 62. Cc on t 63 n 66 quy nh v cc yu cu cn trnh by i vi cc b phn bo co c coi l b phn th yu ca doanh nghip, nh sau:

a)

Nu bo co b phn chnh yu c lp theo lnh vc kinh doanh, th bo co b phn th yu c lp theo quy nh trong on 63; b) Nu bo co b phn chnh yu ca doanh nghip c lp theo khu vc a l da trn v tr ca ti sn (ni sn phm ca doanh nghip c sn xut hoc ni cc dch v ca doanh nghip hnh thnh) th bo co b phn th yu c lp theo quy nh trong on 64 v 65; c) Nu bo co b phn chnh yu c lp theo khu vc a l da trn v tr ca khch hng (th trng ni cc sn phm ca doanh nghip c bn hoc ni m cc dch v c cung cp) th bo co b phn th yu c lp theo quy nh trong on 64 v 66; 63. Nu bo co b phn chnh yu c lp theo lnh vc kinh doanh th bo co b phn th yu phi gm cc thng tin sau: a) Doanh thu b phn bn hng ra bn ngoi theo khu vc a l da trn v tr ca khch hng, nu doanh thu bn hng ra bn ngoi ca mi b phn chim t 10% tr ln trn tng doanh thu ca doanh nghip bn hng ra bn ngoi; b) Tng gi tr cn li ca ti sn b phn theo v tr ca ti sn, nu ti sn ca mi b phn chim t 10% tr ln trn tng ti sn ca ton b cc khu vc a l; v c) Tng chi ph pht sinh trong nin mua ti sn c nh ti sn b phn d kin s s dng nhiu hn mt nin (TSC hu hnh, TSC v hnh v cc ti sn di hn khc) theo v tr ca ti sn, nu ti sn ca b phn chim t 10% tr ln trn tng ti sn ca cc b phn. 64. Nu bo co b phn chnh yu c lp theo khu vc a l (da trn v tr ca ti sn hay v tr ca khch hng) th bo co b phn th yu cng phi thuyt minh cc thng tin sau i vi lnh vc kinh doanh c doanh thu t vic bn hng ra bn ngoi chim t 10% tr ln trn tng doanh thu t bn hng ra bn ngoi ca doanh nghip, hoc ti sn b phn chim t 10% tr ln trn tng ti sn ca cc b phn: a) Doanh thu b phn bn hng ra bn ngoi; b) Tng gi tr cn li ca ti sn b phn; v c) Tng chi ph pht sinh trong nin mua ti sn c nh ti sn b phn d kin s s dng nhiu hn mt nin (TSC hu hnh, TSC v hnh, ti sn di hn khc).

65. Nu bo co b phn chnh yu c lp theo khu vc a l da trn v tr ca ti sn, v v tr ca khch hng ca doanh nghip khc vi v tr ca ti sn ca doanh nghip th doanh nghip cn phi bo co doanh thu bn hng ra bn ngoi cho mi b phn theo khu vc a l da trn v tr ca khch hng m doanh thu t vic bn hng cho khch hng bn ngoi ca n chim t 10% tr ln trn tng doanh thu bn hng ra bn ngoi ca doanh nghip. 66. Nu bo co b phn chnh yu c lp theo khu vc a l da trn v tr ca khch hng, v ti sn ca doanh nghip c t ti cc khu vc a l khc vi khch hng ca doanh nghip, th doanh nghip cn phi thuyt minh cc thng tin di y i vi mi khu vc a l da trn v tr ca ti sn m doanh thu bn hng ra bn ngoi hoc ti sn ca b phn chim t 10% tr ln trn tng doanh thu bn hng ra bn ngoi hoc tng ti sn ca doanh nghip:

a) b)

Tng gi tr cn li ca ti sn b phn theo khu vc a l ca ti sn; v Tng chi ph pht sinh trong k mua ti sn c nh ti sn b phn d kin s s dng nhiu hn mt nin (TSC hu hnh, TSC v hnh, ti sn di hn khc) theo v tr ca ti sn. Cc thuyt minh khc 67. Nu mt lnh vc kinh doanh hoc mt khu vc a l m thng tin c bo co cho Ban Gim c khng phi l mt b phn phi bo co do b phn thu c phn ln doanh thu t vic bn hng cho cc b phn khc, tuy nhin doanh thu ca b phn ny t vic bn hng ra bn ngoi chim t 10% tr ln trn tng doanh thu ca doanh nghip bn hng ra bn ngoi, doanh nghip ny cng cn phi thuyt minh v doanh thu t vic: Bn hng ra bn ngoi v bn hng cho cc b phn ni b khc. 68. xc nh v bo co doanh thu b phn t cc giao dch vi cc b phn khc, cc khon chuyn giao gia cc b phn cn phi c tnh ton trn c s l doanh nghip ny thc s c s dng nh gi cc khon chuyn nhng . C s cho vic nh gi cc khon chuyn giao gia cc b phn v bt c s thay i lin quan cn phi c thuyt minh trong bo co ti chnh. 69. Nhng thay i v chnh sch k ton c p dng cho vic trnh by bo co b phn c nh hng trng yu ln cc thng tin b phn cn phi c thuyt minh. Thng tin b phn ca k trc c trnh by cho mc ch so snh cn phi c trnh by li, k c tnh cht v l do thay i (nu c). Cc tc ng v ti chnh cng phi c trnh by nu c th xc nh c mt cch hp l. Nu doanh nghip thay i vic xc nh cc b phn bo co v khng cng b thng tin b phn k trc theo cn c mi th p ng mc ch so snh, doanh nghip phi bo co thng tin b phn da trn c cn c mi v cn c c. 70. Doanh nghip phi thay i chnh sch k ton khi tnh hnh thc t yu cu, theo yu cu ca c quan c thm quyn hoc nu vic thay i chnh sch k ton s hp l hn i vi cc s kin hoc cc nghip v trong bo co ti chnh ca doanh nghip. 71. Nhng thay i v chnh sch k ton c p dng doanh nghip c tc ng ti cc thng tin b phn phi c p dng hi t v cc thng tin k trc phi c iu chnh. Khi p dng phng php ny, cc thng tin b phn ca k trc s c trnh by. 72. Mt s thay i v chnh sch k ton c lin quan c th n vic bo co b phn, nh: Cc thay i trong vic xc nh cc b phn v cc thay i v c s phn b doanh thu v chi ph vo cc b phn. Nhng thay i c th tc ng ng k ln cc thng tin b phn c bo co nhng s khng lm thay i tng s cc thng tin ti chnh c bo co i vi ton b doanh nghip. gip ngi s dng bo co ti chnh nm c nhng thay i ny v nh gi c cc xu hng, nhng thng tin b phn ca k trc c bao gm trong bo co ti chnh phc v cho mc ch so snh c nu r, nu c th s phn nh c chnh sch k ton mi. 73. Quy nh on 68 phc v cho mc ch lp bo co b phn. Cc khon chuyn giao ni b cn phi c xc nh trn c s l doanh nghip thc s tng nh gi cc khon chuyn giao ni b . Nu doanh nghip thay i phng php s dng nh gi khon chuyn giao, th khng phi l thay i v chnh sch k ton m d liu b phn k trc cn phi c nu r theo on 69. Tuy nhin, on 68 yu cu phi thuyt minh nhng thay i. 74. Doanh nghip cn bo co cc loi sn phm v dch v trong mi lnh vc kinh doanh c bo co v thnh phn ca mi khu vc a l c bo co, c chnh yu v th yu, nu khng din gii ngc li trong bo co ti chnh. 75. nh gi tc ng ca nhng vn nh l s thay i v nhu cu, thay i v gi u vo v cc nhn t sn xut khc. Vic pht trin cc sn phm la chn thay th v cc quy trnh kinh doanh, cn phi nm c cc hot ng ca b phn . nh gi c nh hng ca nhng thay i v mi trng kinh t, chnh tr v t l sinh li ca mt khu vc a l, iu quan trng l

phi hiu c thnh phn ca khu vc a l . 76. Cc b phn c bo co nm trc nhng nm nay khng cn p ng c ngng nh lng (v d: do s gim st v nhu cu hoc mt s thay i v chin lc qun l hoc do mt phn cc hot ng ca b phn c bn hoc c kt hp vi cc b phn khc) th khng c bo co mt cch tch bit. Doanh nghip cn gii thch l do ti sao mt b phn c bo co nm trc nhng nm nay li khng c bo co nhm gip ngi s dng bo co d on c xu hng vn ng ca doanh nghip nh s st gim v th trng v nhng thay i trong cc chin lc kinh doanh ca doanh nghip, ./.

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM

CHUN MC S 29 THAY I CHNH SCH K TON, C TNH K TON V CC SAI ST (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 12/2005/ Q-BTC ngy 15/02/2005 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 01.Mc ch ca Chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc, phng php k ton v trnh by s thay i trong cc chnh sch k ton, cc c tnh k ton v sa cha cc sai st doanh nghip c th lp v trnh by bo co ti chnh mt cch nht qun. Chun mc ny cng nhm mc ch nng cao tnh ph hp, tin cy ca cc bo co ti chnh ca doanh nghip v kh nng so snh cc bo co ti chnh ca doanh nghip gia cc k v vi bo co ti chnh ca cc doanh nghip khc. 02. Chun mc ny p dng x l nhng thay i trong cc chnh sch k ton, cc c tnh k ton v sa cha sai st ca cc k k ton trc. 03. Vic la chn p dng cc chnh sch k ton v trnh by cc chnh sch k ton c thc hin theo quy nh ti Chun mc k ton s 21 Trnh by bo co ti chnh. nh hng v thu ca vic sa cha cc sai st k trc v iu chnh hi t i vi nhng thay i trong chnh sch k ton c k ton v trnh by ph hp vi Chun mc k ton s 17 Thu thu nhp doanh nghip. 04. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau: Chnh sch k ton: L cc nguyn tc, c s v phng php k ton c th c doanh nghip p dng trong vic lp v trnh by bo co ti chnh. Thay i c tnh k ton: L vic iu chnh gi tr ghi s ca ti sn, n phi tr hoc gi tr tiu hao nh k ca ti sn c to ra t vic nh gi tnh trng hin thi v li ch kinh t trong tng lai cng nh ngha v lin quan n ti sn v n phi tr . Nhng thay i trong c tnh k ton do c cc thng tin mi khng phi l sa cha cc sai st. B st hoc sai st trng yu: Vic b st hoc sai st c coi l trng yu nu chng c th lm sai lch ng k bo co ti chnh, lm nh hng n quyt nh kinh t ca ngi s dng bo co ti chnh. Mc trng yu ph thuc vo quy m v tnh cht ca cc b st hoc sai st

c nh gi trong hon cnh c th. Quy m, tnh cht ca khon mc l nhn t quyt nh n tnh trng yu. Sai st ca k trc: L nhng sai st hoc b st trong bo co ti chnh ti mt hay nhiu k trc do khng s dng hoc s dng khng ng cc thng tin: (a) Sn c ti thi im bo co ti chnh ca cc k c php cng b; (b) C th thu thp v s dng lp v trnh by bo co ti chnh . Cc sai st bao gm sai st do tnh ton, p dng sai cc chnh sch k ton, b qun, hiu hoc din gii sai cc s vic v gian ln. p dng hi t: L vic p dng mt chnh sch k ton mi i vi cc giao dch, s kin pht sinh trc ngy phi thc hin cc chnh sch k ton . iu chnh hi t: L vic iu chnh nhng ghi nhn, xc nh gi tr v trnh by cc khon mc ca bo co ti chnh nh th cc sai st ca k trc cha h xy ra. Tnh khng hin thc: Mt yu cu c coi l khng hin thc khi doanh nghip khng th p dng c yu cu sau rt nhiu n lc, c gng. Vic p dng hi t i vi cc thay i trong chnh sch k ton hoc thc hin iu chnh hi t nhm sa cha cc sai st ca k trc l khng hin thc nu: (a) nh hng ca vic p dng hi t v iu chnh hi t l khng th xc nh c; (b) Vic p dng hi t v iu chnh hi t i hi phi t gi thit v nh ca Ban Gim c trong thi k ; (c) Vic p dng hi t v iu chnh hi t i hi mt c tnh ng k v khng phn bit c cc thng tin sau y vi cc thng tin khc: - Cung cp bng chng ca hon cnh ti ngy m cc khon mc ny c ghi nhn, c xc nh gi tr v c trnh by; v - Sn c ti thi im bo co ti chnh ca k trc c php cng b. p dng phi hi t i vi thay i trong chnh sch k ton v ghi nhn nh hng ca vic thay i cc c tnh k ton l: (a) p dng chnh sch k ton mi i vi cc giao dch v s kin pht sinh k t ngy c s thay i chnh sch k ton; (b) Ghi nhn nh hng ca vic thay i c tnh k ton trong k hin ti v tng lai do nh hng ca s thay i.

NI DUNG CHUN MC Thay i chnh sch k ton Tnh nht qun ca chnh sch k ton 05. Doanh nghip phi la chn v p dng chnh sch k ton nht qun i vi cc giao dch, s kin tng t, tr khi c chun mc k ton khc yu cu hoc cho php phn loi cc giao dch, s kin tng t thnh cc nhm nh v p dng chnh sch k ton khc nhau cho cc nhm ny. Trng hp ny, mt chnh sch k ton ph hp s c la chn v p dng nht qun i vi mi nhm.

Thay i chnh sch k ton 06. Doanh nghip ch c thay i chnh sch k ton khi : (a) C s thay i theo quy nh ca php lut hoc ca chun mc k ton v ch k ton; hoc (b) S thay i s dn n bo co ti chnh cung cp thng tin tin cy v thch hp hn v nh hng ca cc giao dch v s kin i vi tnh hnh ti chnh, kt qu hot ng kinh doanh v lu chuyn tin t ca doanh nghip. 07. Ngi s dng bo cp ti chnh cn phi so snh c bo co ti chnh ca doanh nghip qua nhiu k xc nh xu hng bin ng tnh hnh ti chnh, kt qu hot ng kinh doanh v lu chuyn tin t ca doanh nghip. Do , chnh sch k ton cn c p dng nht qun gia cc k, tr khi c s thay i chnh sch k ton theo quy nh ti on 06. 08. Nhng vn sau y khng phi l thay i chnh sch k ton: (a) Vic p dng mt chnh sch k ton cho cc giao dch, s kin c s khc bit v c bn so vi cc giao dch, s kin xy ra trc y; (b) Vic p dng cc chnh sch k ton mi cho cc giao dch, s kin cha pht sinh trc hoc khng trng yu. 09. Vic nh gi li ti sn c nh theo quy nh ca Nh nc c cp trong Chun mc k ton s 03 Ti sn c nh hu hnh v Chun mc k ton s 04 Ti sn c nh v hnh l mt thay i trong chnh sch k ton nhng c x l nh mt nghip v anh gi li TSC theo chun mc s 03 hoc 04, ch khng theo quy nh ca Chun mc ny. p dng cc thay i trong chnh sch k ton 10. Vic p dng cc thay i trong chnh sch k ton c thc hin trong cc trng hp sau: (a) Doanh nghip phi thc hin thay i chnh sch k ton do p dng ln u cc quy nh ca php lut hoc chun mc k ton, ch k ton theo cc hng dn chuyn i c th (nu c) ca php lut, chun mc k ton, ch k ton ; (b) Khi doanh nghip thay i chnh sch k ton do p dng ln u cc quy nh ca php lut hoc chun mc k ton, ch k ton nhng khng c cc hng dn chuyn i c th cho s thay i , hoc t nguyn thay i chnh sch k ton th phi p dng hi t chnh sch k ton mi. p dng hi t 11. Khi s thay i chnh sch k ton c p dng hi t theo on 10(a) hoc 10(b) th doanh nghip phi iu chnh s d u k cc khon mc b nh hng c trnh by trong phn vn ch s hu ca k sm nht v cc s liu so snh cho mi k trc cng phi c trnh by nh th c p dng chnh sch k ton mi. Gii hn p dng hi t 12. Theo quy nh ti on 10(a) v 10(b), nhng thay i chnh sch k ton phi c p dng hi t, tr khi khng th xc nh c nh hng c th ca tng k hoc nh hng ly k ca s thay i.

13. Nu ti thi im u k hin ti khng th xc nh c nh hng ly k ca vic p dng chnh sch k ton mi cho tt c cc k trc , doanh nghip phi iu chnh hi t cc thng tin so snh theo chnh sch k ton mi cho k sm nht m doanh nghip c th thc hin c. 14. Khi khng th p dng hi t mt chnh sch k ton mi do khng th xc nh c nh hng ly k ca vic p dng chnh sch k ton cho tt c cc k trc , th theo quy nh ti on 13, doanh nghip phi p dng hi t chnh sch mi k t k sm nht m doanh nghip c th thc hin p dng hi t. Vic thay i chnh sch k ton vn c thc hin ngay c khi khng th p dng hi t cho cc k trc. Nhng hng dn khi khng th p dng chnh sch k ton mi i vi mt hoc nhiu k trc c quy nh t on 30 n 33. Thay i c tnh k ton 15. Nhiu khon mc trong bo co ti chnh ca doanh nghip khng th xc nh c mt cch tin cy m ch c th c tnh. c tnh k ton l mt qu trnh xt on da trn nhng thng tin tin cy nht v mi nht ti thi im . V d cn thc hin cc c tnh k ton i vi: (a) Cc khon phi thu kh i; (b) Gi tr hng li thi tn kho; (c) Thi gian s dng hu ch hoc cch thc s dng TSC lm c s tnh khu hao; (d) Ngha v bo hnh. 16. Vic s dng c tnh k ton vi tin cy hp l l mt phn khng th thiu trong vic lp bo co ti chnh v khng v l c tnh k ton m b xem l km tin cy. 17. c tnh k ton cn c xem xt li nu cc cn c thc hin c tnh c thay i hoc do c thm thng tin hay kinh nghim mi. V bn cht, vic xem xt li mt c tnh k ton khng lin quan n k k ton trc v khng phi l vic sa cha mt sai st. 18. Thay i cch thc xc nh thng tin l thay i v chnh sch k ton v khng phi l thay i c tnh k ton. Khi kh xc nh mt thay i l thay i chnh sch k ton hay thay i c tnh k ton th thay i ny c coi l thay i c tnh k ton. 19. Cc thay i c tnh k ton, tr nhng thay i quy nh ti on 20, s c p dng phi hi t v ghi nhn vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh: (a) Ca k c thay i, nu thay i ch nh hng n k hin ti; hoc (b) Ca k c thay i v cc k sau , nu thay i nh hng n cc k ny. 20. Nu s thay i c tnh k ton dn n thay i ti sn, n phi tr, hoc thay i mt khon mc trong vn ch s hu th thay i c tnh k ton s c ghi nhn bng cch iu chnh gi tr ghi s ca ti sn, n phi tr hay khon mc thuc vn ch s hu lin quan. 21. Vic iu chnh phi hi t i vi nh hng ca thay i c tnh k ton c ngha l thay i ch c p dng cho giao dch, s kin k t ngy thay i c tnh k ton. Thay i c tnh k ton c th ch nh hng n Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca k hin ti, hoc c th nh hng n Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca c k hin ti v cc k sau . V d, thay i c tnh gi tr khon phi thu kh i ch nh hng n li, l ca k hin ti v do c ghi nhn vo k hin ti. Ngc li, thay i c tnh thi gian s dng hu ch hoc cch thc s dng TSC lm c s tnh khu hao s nh hng n chi ph khu hao ca c k hin ti v cc k sau. Trong c hai trng hp, nh hng ca thay i i vi k hin ti c ghi nhn vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca k hin ti, cn nhng nh hng i vi cc k tng lai c ghi nhn vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca cc k tng lai. Sai st

22. Sai st c th pht sinh t vic ghi nhn, xc nh gi tr, trnh by v thuyt minh cc khon mc trn bo co ti chnh. Bo co ti chnh c coi l khng ph hp vi chun mc k ton v ch k ton nu chng c cc sai st trng yu hoc cc sai st khng trng yu nhng c trnh by tnh hnh ti chnh, kt qu hot ng kinh doanh hay cc lung tin theo mt hng khc. Nhng sai st ca k hin ti c pht hin trong k phi c sa cha trc khi bo co ti chnh c php cng b. Nu sai st trng yu c pht hin k sau th sai st ny phi c iu chnh vo s liu so snh c trnh by trong bo co ti chnh ca k pht hin ra sai st (xem cc on t 23 n 28). 23. Doanh nghip phi iu chnh hi t nhng sai st trng yu lin quan n cc k trc vo bo co ti chnh pht hnh ngay sau thi im pht hin ra sai st bng cch: (a) iu chnh li s liu so snh nu sai st thuc k ly s liu so snh; hoc (b) iu chnh s d u k ca ti sn, n phi tr v cc khon mc thuc vn ch s hu ca k ly s liu so snh, nu sai st thuc k trc k ly s liu so snh. Gii hn ca iu chnh hi t 24. Sai st ca cc k trc c sa cha bng cch iu chnh hi t, tr khi khng th xc nh c nh hng ca sai st n tng k hay nh hng ly k ca sai st. 25. Khi khng th xc nh c nh hng ca sai st n tng k, doanh nghip phi iu chnh s d u k ca ti sn, n phi tr v cc khon mc thuc vn ch s hu ca k sm nht (c th chnh l k hin ti) m doanh nghip xc nh c nh hng ca sai st . 26. Khi khng th xc nh c nh hng ly k ca sai st tnh n thi im u k hin ti, doanh nghip phi iu chnh hi t s liu so snh sa cha sai st k t k sm nht m n v xc nh c nh hng ny. 27. Vic sa cha sai st ca k trc khng c thc hin bng cch iu chnh vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca k pht hin ra sai st. Tt c s liu so snh cn phi c iu chnh li nu c th thc hin c. 28. Khi khng th xc nh c nh hng ca mt sai st nh sai st khi p dng mt chnh sch k ton i vi cc k qu kh, doanh nghip phi iu chnh hi t thng tin so snh trong bo co ti chnh ca k sm nht m doanh nghip xc nh c nh hng ca sai st theo quy nh ti on 26. Vic sa cha sai st khng c b qua phn iu chnh ly k i vi ti sn, n phi tr v cc khon mc thuc vn ch s hu trc k . Nhng trng hp khng th sa cha sai st cho mt hay nhiu k trc c quy nh t on 30 n 33. 29. Sa cha sai st khc vi thay i c tnh k ton. c tnh k ton v bn cht l nhng c tnh gn ng, cn c xem xt li khi c thm thng tin mi. V d, vic ghi nhn li hay l khi c kt lun c th v mt khon n cha xc nh khng phi l sa cha sai st. Tnh khng hin thc ca vic p dng hi t v iu chnh hi t 30. Trong mt s trng hp, khng th iu chnh thng tin cho mt hay nhiu k trong qu kh c s liu so snh vi k hin ti. V d khng th thu thp d liu ca cc k trong qu kh c th p dng hi t hoc phi hi t mt chnh sch k ton mi theo quy nh ti on 32-33 hoc iu chnh hi t sa cha cc sai st ca cc k trc hoc khng th to dng li c cc thng tin ny. 31. Trong nhiu trng hp cn thc hin c tnh k ton khi p dng chnh sch k ton mi i vi cc khon mc ca bo co ti chnh c ghi nhn v trnh by th hin cc giao dch hoc nghip v kinh t. c tnh thc hin ngay sau ngy kt thc nin thng mang tnh ch quan. Vic c tnh tr nn kh khn hn khi p dng hi t cc chnh sch k ton hoc iu chnh hi t cc sai st thuc cc k trc v cc giao dch v nghip v kinh t b nh hng pht sinh t rt

lu. Mc ch ca c tnh k ton lin quan n cc k trc cng ging vi c tnh cho k hin ti l nhm phn nh ph hp vi hon cnh ti thi im cc giao dch v s kin kinh t pht sinh. 32. Khi p dng hi t mt chnh sch k ton mi hoc iu chnh hi t mt sai st i hi phi phn bit c cc thng tin sau y vi cc thng tin khc: (a) Thng tin cung cp bng chng v hon cnh ti ngy pht sinh giao dch hoc nghip v kinh t; (b) Thng tin sn c ti thi im bo co ti chnh ca cc k trong qu kh c pht hnh. i vi mt s c tnh k ton, nh c tnh gi tr hp l, khng cn c vo thi gi hay cc thng tin u vo c th quan st c th rt kh c th nh gi c cc thng tin ny. Khi p dng hi t hoc iu chnh hi t, nu c tnh trng yu cng khng phn bit c hai loi thng tin ny th khng th p dng hi t chnh sch k ton hoc sa cha hi t cc sai st ca k trc. 33. Khng s dng nhng nhn thc c c cc k sau: (a) Khi p dng chnh sch k ton mi hoc sa cha sai st ca cc k trc; (b) Khi a ra gi nh v nh ca Ban Gim c trong k trc; (c) Khi c tnh gi tr c ghi nhn, xc nh v thuyt minh trong k trc. V d 1: Khi doanh nghip sa cha sai st trong k trc v vic xc nh gi tr ti sn ti chnh khi n ang c phn loi l cc khon u t gi n ngy o hn theo chun mc k ton Cc cng c ti chnh: Ghi nhn v xc nh gi tr, doanh nghip khng c thay i c s ca vic xc nh gi tr i vi k d rng Ban Gim c sau li quyt nh khng gi cc khon u t ti ngy o hn. V d 2: Khi doanh nghip sa cha sai st ca k trc lin quan n vic tnh ton ngha v trn s ngy ngh m ly k ca nhn vin, phi b qua thng tin v dch cm xy ra sau khi bo co ti chnh c pht hnh. Trng hp sa cha cc thng tin so snh cho cc k trong qu kh i hi phi c cc c tnh ng k, tuy nhin iu ny khng cn tr vic iu chnh hoc sa cha cc thng tin so snh. Trnh by Trnh by v thay i chnh sch k ton 34. Khi p dng ln u mt chnh sch k ton c nh hng n k hin ti, mt k no trong qu kh hoc cc k trong tng lai, doanh nghip phi trnh by nhng thng tin sau: (a) Tn chnh sch k ton; (b) Hng dn chuyn i chnh sch k ton; (c) Bn cht ca s thay i chnh sch k ton; (d) M t cc qui nh ca hng dn chuyn i (nu c); (e) nh hng ca vic thay i chnh sch k ton n cc k trong tng lai (nu c); (f) Cc khon c iu chnh vo k hin ti v mi k trc, nh: - Tng khon mc trn bo co ti chnh b nh hng; - Ch s li trn c phiu nu doanh nghip p dng Chun mc k ton Li trn c phiu; (g) Khon iu chnh cho cc k trc ca k c trnh by trn bo co ti chnh;

(h) Trnh by l do v m t chnh sch k ton c p dng nh th no v bt u t khi no nu khng th p dng hi t theo quy nh ca on 10(a) hoc 10(b) i vi mt k no trong qa kh, hoc i vi k sm nht. Bo co ti chnh ca cc k tip theo khng phi trnh by li cc thng tin ny. 35. Khi chnh sch k ton c doanh nghip t nguyn thay i c nh hng n k hin ti hoc mt k k ton no trong qa kh hoc cc k trong tng lai, doanh nghip phi trnh by nhng thng tin sau: (a) Bn cht ca s thay i chnh sch k ton; (b) L do ca vic p dng chnh sch k ton mi em li thng tin ng tin cy v ph hp hn; (c) Cc khon c iu chnh vo k hin ti v mi k trc nh: - Tng khon mc trn bo co ti chnh b nh hng; v - Ch s li trn c phiu nu doanh nghip p dng Chun mc k ton Li trn c phiu; (d) Khon iu chnh lin quan n cc k sm nht; (e) Nu vic p dng hi t theo yu cu ca on 10(a) hoc 10(b) l khng th thc hin c i vi mt k no trong qa kh, hoc k trc k trnh by, th phi trnh by l do v m t chnh sch k ton c p dng nh th no v bt u t khi no. Bo co ti chnh ca cc k tip theo khng phi trnh by li cc thng tin ny. Trnh by v thay i c tnh k ton 36. Doanh nghip phi trnh by tnh cht v gi tr ca cc thay i c tnh k ton c nh hng n k hin ti, d kin nh hng n cc k trong tng lai, tr khi khng th xc nh c th phi trnh by l do. Trnh by sai st ca cc k trc 37. Khi thc hin quy nh ti on 23, doanh nghip phi trnh by cc thng tin sau: (a) Bn cht ca sai st thuc cc k trc; (b) Khon iu chnh i vi mi k trc trong bo co ti chnh: - Tng khon mc trn bo co ti chnh b nh hng; - Ch s li trn c phiu nu doanh nghip p dng Chun mc k ton Li trn c phiu; (c) Gi tr iu chnh vo u k ca k ly s liu so snh c trnh by trn bo co ti chnh; (d) Nu khng thc hin c iu chnh hi t i vi mt k c th trong qa kh, cn trnh by l do, m t cch thc v thi gian sa cha sai st. Bo co ti chnh ca cc k tip theo khng phi trnh by li nhng thng tin ny./.

H thng CHUN Mc K ToN VIT Nam Chun mc s 11 HP NHT KINH DOANH (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 100/2005/Q-BTC ngy 28/12/2005 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG 1. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc v phng php k ton vic hp nht kinh doanh theo phng php mua. Bn mua ghi nhn ti sn, n phi tr c th xc nh c, cc khon n tim tng theo gi tr hp l ti ngy mua v ghi nhn li th thng mi. 2. Chun mc ny p dng cho vic hch ton hp nht kinh doanh theo phng php mua. 3. Chun mc ny khng p dng i vi: a) Hp nht kinh doanh trong trng hp cc doanh nghip ring bit hoc cc hot ng kinh doanh ring bit c thc hin di hnh thc lin doanh; b) Hp nht kinh doanh lin quan n cc doanh nghip hoc cc hot ng kinh doanh cng di mt s kim sot chung; c) Hp nht kinh doanh lin quan n hai hoc nhiu doanh nghip tng h; d) Hp nht kinh doanh trong trng hp cc doanh nghip ring bit hoc cc hot ng kinh doanh ring bit c hp nht li hnh thnh mt n v bo co thng qua mt hp ng m khng xc nh c quyn s hu.

Xc nh hp nht kinh doanh

4.

Hp nht kinh doanh l vic kt hp cc doanh nghip ring bit hoc cc hot ng kinh doanh ring bit thnh mt n v bo co. Kt qu ca phn ln cc trng hp hp nht kinh doanh l mt doanh nghip (bn mua) nm c quyn kim sot mt hoc nhiu hot ng kinh doanh khc (bn b mua). Nu mt doanh nghip nm quyn kim sot mt hoc nhiu n v khc khng phi l cc hot ng kinh doanh th vic kt hp cc n v ny khng phi l hp nht kinh doanh. Khi mt doanh nghip mua mt nhm cc ti sn hoc cc ti sn thun nhng khng cu thnh mt hot ng kinh doanh th phi phn b gi ph ca nhm ti sn cho cc ti sn v n phi tr c th xc nh ring r trong nhm ti sn da trn gi tr hp l tng ng ti ngy mua. Hp nht kinh doanh c th c thc hin di nhiu hnh thc khc nhau nh: Mt doanh nghip c th mua c phn ca mt doanh nghip khc; mua tt c ti sn thun ca mt doanh nghip khc, gnh chu cc khon n ca mt doanh nghip khc; mua mt s ti sn thun ca mt doanh nghip khc cng hnh thnh nn mt hoc nhiu hot ng kinh doanh.Vic mua, bn c th c thc hin bng vic pht hnh cng c vn hoc thanh ton bng tin, cc khon tng ng tin hoc chuyn giao ti sn khc hoc kt hp cc hnh thc trn. Cc giao dch ny c th din ra gia cc c ng ca cc doanh nghip tham gia hp nht hoc gia mt doanh nghip v cc c ng ca doanh nghip khc. Hp nht kinh doanh c th bao gm vic thnh lp mt doanh nghip mi kim sot cc doanh nghip tham gia hp nht hoc cc ti sn thun c chuyn giao, hoc ti c cu mt hoc nhiu doanh nghip tham gia hp nht.

5.

6.

Hp nht kinh doanh c th s dn n quan h cng ty m - cng ty con, trong bn mua s l cng ty m v bn b mua s l cng ty con. Trng hp ny, bn mua s p dng Chun mc ny khi lp bo co ti chnh hp nht ca mnh. Cng ty m s trnh by phn s hu ca mnh trong cng ty con trn bo co ti chnh ring ca mnh nh l khon u t vo cng ty con (Theo quy nh ti Chun mc k ton s 25 Bo co ti chnh hp nht v k ton cc khon u t vo cng ty con).

7.

Hp nht kinh doanh c th lin quan n vic mua ti sn thun, bao gm c li th thng mi (nu c) ca mt doanh nghip khc m khng phi l vic mua c phn doanh nghip . Hp nht kinh doanh theo hnh thc ny khng dn n quan h cng ty m - cng ty con. Hp nht kinh doanh trong chun mc ny bao gm c vic hp nht kinh doanh trong mt doanh nghip c nm quyn kim sot i vi cc doanh nghip khc nhng ngy nm quyn kim sot (ngy mua) khng trng vi ngy nm quyn s hu (ngy trao i). Trng hp ny c th pht sinh khi bn c u t ng vi tho thun mua li c phiu vi mt s nh u t v do quyn kim sot ca bn c u t thay i. 9. Chun mc ny khng quy nh v k ton cc khon vn gp lin doanh ca cc bn gp vn lin doanh (theo quy nh ti Chun mc k ton s 08 Thng tin ti chnh v nhng khon vn gp lin doanh). Hp nht kinh doanh lin quan n cc doanh nghip chu s kim sot chung

8.

10.

Hp nht kinh doanh lin quan n cc doanh nghip hoc cc hot ng kinh doanh chu s kim sot chung l hp nht kinh doanh, trong tt c cc doanh nghip hoc cc hot ng kinh doanh tham gia hp nht chu s kim sot lu di bi cng mt bn hoc nhiu bn k c trc hoc sau khi hp nht kinh doanh v vic kim sot l lu di. Nhm c nhn c quyn kim sot mt doanh nghip khc khi h c quyn chi phi cc chnh sch ti chnh v hot ng ca doanh nghip nhm thu c li ch kinh t t cc hot ng ca doanh nghip , theo tho thun hp ng. Do , vic hp nht kinh doanh theo hnh thc ny s khng thuc phm vi p dng ca chun mc ny trong trng hp cng mt nhm c nhn c quyn li chung cao nht chi phi cc chnh sch ti chnh v hot ng ca tng n v tham gia hp nht nhm t c li ch t hot ng ca cc n v theo tho thun hp ng v quyn li chung cao nht l lu di. Mt c nhn hoc nhm c nhn c th cng nhau kim sot mt n v theo mt tho thun hp ng m c nhn hoc nhm c nhn khng phi lp v trnh by bo co ti chnh theo quy nh ca chun mc k ton. V vy, cc n v tham gia hp nht khng c coi nh mt phn ca bo co ti chnh hp nht cho vic hp nht kinh doanh ca cc n v di s kim sot chung. Li ch ca c ng thiu s trong tng n v tham gia hp nht trc hoc sau khi hp nht kinh doanh khng lin quan n vic xc nh hp nht c bao gm cc n v di s kim sot chung khng. Mt trong nhng n v tham gia hp nht l cng ty con khng c trnh by trn bo co ti chnh hp nht ca tp on theo quy nh ti Chun mc k ton s 25 Bo co ti chnh hp nht v k ton cc khon u t vo cng ty con s khng lin quan n vic xc nh vic hp nht c lin quan n cc n v di s kim sot chung. Cc thut ng trong Chun mc ny c hiu nh sau: Ngy mua: L ngy m bn mua c quyn kim sot i vi bn b mua. Ngy k kt: L ngy ghi trn hp ng khi t c tho thun gia cc bn tham gia hp nht v ngy thng bo cng khai trong trng hp cng ty nim yt trn th trng chng khon. Trng hp mua mang tnh thn tnh, ngy sm nht tho thun gia cc bn hp nht t c l ngy c cc ch s hu ca bn b mua chp thun ngh ca bn mua v vic nm quyn kim sot ca bn b mua. Hot ng kinh doanh: L tp hp cc hot ng v ti sn c thc hin v qun l nhm mc ch: a) To ra ngun thu cho cc nh u t; hoc b) Gim chi ph cho nh u t hoc mang li li ch kinh t khc trc tip hoc theo t l cho nhng ngi nm quyn hoc nhng ngi tham gia.

11.

12.

13.

Hot ng kinh doanh thng bao gm cc yu t u vo, cc quy trnh x l cc yu t u vo , v cc yu t u ra ang hoc s c s dng to ra doanh thu. Nu li th thng mi c c t mt tp hp cc hot ng v cc ti sn c chuyn giao th tp hp c coi l mt hot ng kinh doanh. Hp nht kinh doanh: L vic chuyn cc doanh nghip ring bit hoc cc hot ng kinh doanh ring bit thnh mt n v bo co. Hp nht kinh doanh lin quan n cc doanh nghip hoc cc hot ng kinh doanh di s kim sot chung: L hp nht kinh doanh trong cc doanh nghip hoc hot ng kinh doanh tham gia hp nht chu s kim sot ca cng mt bn hoc mt nhm cc bn c trc v sau khi hp nht kinh doanh v s kim sot l lu di. N tim tng: Theo Chun mc k ton s 18 Cc khon d phng, ti sn v n tim tng, n tim tng l: a) Ngha v n c kh nng pht sinh t cc s kin xy ra v s tn ti ca ngha v n ny s ch c xc nhn bi kh nng hay xy ra hoc khng hay xy ra ca mt hoc nhiu s kin khng chc chn trong tng lai m doanh nghip khng kim sot c; hoc b) Ngha v n hin ti pht sinh t cc s kin xy ra nhng cha c ghi nhn v: i) Khng chc chn c s gim st v li ich kinh t do vic phi thanh ton ngha v n; hoc ii) Gi tr ca ngha v n khng c xc nh mt cch ng tin cy. Kim sot: L quyn chi phi cc chnh sch ti chnh v hot ng ca doanh nghip nhm thu c li ch kinh t t cc hot ng ca doanh nghip . Ngy trao i: L ngy mua khi vic hp nht kinh doanh c thc hin trong mt giao dch n l. Khi vic hp nht kinh doanh lin quan n nhiu giao dch, v d vic hp nht t c theo tng giai on bng vic mua c phn lin tip, ngy trao i l ngy mi khon u t n l c ghi nhn trong bo co ti chnh ca bn mua. Gi tr hp l: L gi tr ti sn c th c trao i hoc gi tr mt khon n c thanh ton mt cch t nguyn gia cc bn c y hiu bit v sn sng trong s trao i ngang gi. Li th thng mi: L nhng li ch kinh t trong tng lai pht sinh t cc ti sn khng xc nh c v khng ghi nhn c mt cch ring bit. Ti sn c nh v hnh: L ti sn khng c hnh thi vt cht nhng xc nh c gi tr v do doanh nghip nm gi, s dng trong sn xut, kinh doanh, cung cp dch v hoc cho cc i tng khc thu ph hp vi tiu chun ghi nhn TSC v hnh. Lin doanh: L tha thun bng hp ng ca hai hoc nhiu bn cng thc hin hot ng kinh t, m hot ng ny c ng kim sot bi cc bn gp vn lin doanh. Li ch ca c ng thiu s: L mt phn ca kt qu hot ng thun v gi tr ti sn thun ca mt cng ty con c xc nh tng ng cho cc phn li ch khng phi do cng ty m s hu mt cch trc tip hoc gin tip thng qua cc cng ty con. Doanh nghip tng h: L doanh nghip khng thuc quyn s hu ca nh u t nhng mang li chi ph thp hn hoc cc li ch kinh t khc trc tip hay theo t l cho nhng ngi c quyn hoc nhng ngi tham gia, nh cng ty bo him tng h hoc n v hp tc tng h. Cng ty m: L cng ty c mt hoc nhiu cng ty con.

n v bo co: L mt n v k ton ring bit hoc mt tp on bao gm cng ty m v cc cng ty con phi lp bo co ti chnh theo quy nh ca php lut. Cng ty con: L doanh nghip chu s kim sot ca mt doanh nghip khc (gi l cng ty m). NI DUNG CHUN MC Phng php k ton
14. Mi trng hp hp nht kinh doanh u phi c k ton theo phng php mua. 15. Phng php mua xem xt vic hp nht kinh doanh trn quan im l doanh nghip thn tnh cc

doanh nghip khc c xc nh l bn mua. Bn mua mua ti sn thun v ghi nhn cc ti sn mua, cc khon n phi tr v n tim tng phi gnh chu, k c nhng ti sn, n phi tr v n tim tng m bn b mua cha ghi nhn trc . Vic xc nh gi tr ti sn v n phi tr ca bn mua khng b nh hng bi giao dch hp nht cng nh khng mt ti sn hay n phi tr thm no ca bn mua c ghi nhn l kt qu t giao dch do chng khng phi l i tng ca giao dch ny. p dng phng php mua
16. p dng phng php mua gm cc bc sau: a) Xc nh bn mua; b) Xc nh gi ph hp nht kinh doanh; v

c) Ti ngy mua, bn mua phi phn b gi ph hp nht kinh doanh cho ti sn c mua, n phi tr cng nh nhng khon n tim tng phi gnh chu. Xc nh bn mua
17. Mi trng hp hp nht kinh doanh u phi xc nh c bn mua. Bn mua l mt

doanh nghip tham gia hp nht nm quyn kim sot cc doanh nghip hoc cc hot ng kinh doanh tham gia hp nht khc.
18. Do phng php mua xem xt hp nht kinh doanh theo quan im ca bn mua nn phng php

ny gi nh rng mt trong nhng bn tham gia giao dch hp nht kinh doanh c th c xc nh l bn mua.
19. Kim sot l quyn chi phi cc chnh sch ti chnh v hot ng ca mt doanh nghip hoc hot

ng kinh doanh nhm thu c li ch kinh t t cc hot ng ca doanh nghip hoc hot ng kinh doanh . Mt doanh nghip tham gia hp nht s c coi l nm c quyn kim sot ca doanh nghip tham gia hp nht khc khi doanh nghip nm gi trn 50% quyn biu quyt ca doanh nghip khc tr khi quyn s hu khng gn lin quyn kim sot. Nu mt trong s cc doanh nghip tham gia hp nht khng nm gi trn 50% quyn biu quyt ca doanh nghip tham gia hp nht khc th doanh nghip vn c th c c quyn kim sot cc doanh nghip tham gia hp nht do kt qu ca hp nht kinh doanh m c; nu: a) Quyn ln hn 50% quyn biu quyt ca doanh nghip kia nh c mt tho thun vi cc nh u t khc; b) Quyn chi phi cc chnh sch ti chnh v hot ng ca doanh nghip khc theo mt qui ch hay mt tho thun; c) Quyn b nhim, bi min a s thnh vin Hi ng qun tr (hoc mt b phn qun l tng ng) ca doanh nghip khc; hoc d) Quyn b phiu quyt nh trong cc cuc hp Hi ng qun tr (hoc b phn qun l tng ng) ca doanh nghip khc. 20. Mt s trng hp kh xc nh c bn mua th vic xc nh bn mua c th da vo cc biu hin sau, v d:

a) Nu gi tr hp l ca mt doanh nghip tham gia hp nht ln hn nhiu so vi gi tr hp l ca cc doanh nghip khc cng tham gia hp nht th doanh nghip c gi tr hp l ln hn thng c coi l bn mua; b) Nu hp nht kinh doanh c thc hin bng vic trao i cc cng c vn thng thng c quyn biu quyt i ly tin hoc cc ti sn khc th doanh nghip b tin hoc ti sn khc ra thng c coi l bn mua; c) Nu hp nht kinh doanh m ban lnh o ca mt trong cc doanh nghip tham gia hp nht c quyn chi phi vic b nhim cc thnh vin ban lnh o ca doanh nghip hnh thnh t hp nht kinh doanh th doanh nghip tham gia hp nht c ban lnh o c quyn chi phi thng l bn mua.
21.

Khi hp nht kinh doanh c thc hin thng qua vic trao i c phiu th n v pht hnh c phiu thng c coi l bn mua. Tuy nhin, cn xem xt thc t v hon cnh c th xc nh n v hp nht no c quyn chi phi cc chnh sch ti chnh v hot ng ca n v khc t c li ch t hot ng ca n v . Mt s trng hp hp nht kinh doanh nh mua hon i, bn mua l doanh nghip c c phiu c mua v doanh nghip pht hnh l bn b mua. V d, nhm mc ch c nim yt trn th trng chng khon, mt cng ty cha c nim yt trn th trng chng khon c mt tho thun c mt cng ty nh hn nhng ang c nim yt trn th trng chng khon mua li.Mc d v mt php l cng ty ang nim yt c xem nh cng ty m v cng ty cha nim yt l cng ty con, nhng cng ty con s l bn mua nu c quyn kim sot cc chnh sch ti chnh v hot ng ca cng ty m t c li ch t hot ng ca cng ty m . Thng thng, bn mua li l n v ln hn, tuy nhin c mt s tnh hung doanh nghip nh hn mua li doanh nghip ln hn. Phn hng dn v k ton mua hon i c trnh by trong cc on t A1-A15 Ph lc A. Khi mt doanh nghip mi c thnh lp pht hnh cng c vn tin hnh hp nht kinh doanh th mt trong nhng n v tham gia hp nht tn ti trc khi hp nht s c xc nh l bn mua trn c s cc bng chng sn c. Tng t, khi hp nht kinh doanh c s tham gia ca hai n v tr ln, n v no tn ti trc khi tin hnh hp nht s c xc nh l bn mua da trn cc bng chng sn c. Vic xc nh bn mua trong nhng trng hp nh vy s bao gm vic xem xt n v tham gia hp nht no bt u tin hnh giao dch hp nht v liu ti sn hoc doanh thu ca mt trong nhng n v tham gia hp nht c ln hn ng k so vi nhng n v khc khng.

22.

23.

Gi ph hp nht kinh doanh 24. Bn mua s xc nh gi ph hp nht kinh doanh bao gm: Gi tr hp l ti ngy din ra trao i ca cc ti sn em trao i, cc khon n phi tr pht sinh hoc tha nhn v cc cng c vn do bn mua pht hnh i ly quyn kim sot bn b mua, cng (+) cc chi ph lin quan trc tip n vic hp nht kinh doanh. 25. Ngy mua l ngy m bn mua t c quyn kim sot thc t i vi bn b mua. Khi quyn kim sot t c thng qua mt giao dch trao i n l th ngy trao i trng vi ngy mua. Nu quyn kim sot t c thng qua nhiu giao dch trao i, v d t c theo tng giai on t vic mua lin tip, khi : a) Gi ph hp nht kinh doanh l tng chi ph ca cc giao dch trao i n l; v b) Ngy trao i l ngy ca tng giao dch trao i (l ngy m tng khon u t n l c ghi nhn trong bo co ti chnh ca bn mua), cn ngy mua l ngy m bn mua t c quyn kim sot i vi bn b mua. 26. Cc ti sn em trao i v cc khon n phi tr pht sinh hoc c bn mua tha nhn i ly quyn kim sot i vi bn b mua theo yu cu ca on 24 c xc nh theo gi tr hp l ti ngy trao i. V th, khi vic thanh ton tt c hoc mt phn gi ph ca vic hp nht kinh doanh c hon li, th gi tr hp l ca phn hon li phi c quy i v gi tr hin ti ti ngy trao i, c tnh n phn ph tri hoc chit khu s pht sinh khi thanh ton.

27. Gi cng b ti ngy trao i ca cng c vn nim yt l bng chng tin cy nht v gi tr hp l ca cng c vn v s c s dng, tr mt s t trng hp. Cc bng chng v cch tnh ton khc ch c cng nhn khi bn mua chng minh c rng gi cng b ti ngy trao i l ch s khng ng tin cy v gi tr hp l v cc bng chng v cch tnh ton khc ny mi l ng tin cy hn v gi tr hp l ca cng c vn. Gi cng b ti ngy trao i c coi l khng ng tin cy v gi tr hp l khi cng c vn c giao dch trn th trng c t giao dch. Nu gi cng b ti ngy trao i l ch s khng ng tin cy hoc nu khng c gi cng b cho cng c vn do bn mua pht hnh, th gi tr hp l ca cc cng c ny c th c tnh trn c s phn li ch trong gi tr hp l ca bn mua hoc phn li ch trong gi tr hp l ca bn b mua m bn mua t c, min l c s no c bng chng r rng hn. Gi tr hp l ti ngy trao i ca cc cc ti sn tin t tr cho ngi nm gi vn ca bn b mua c th cung cp bng chng v tng gi tr hp l m bn mua tr c c quyn kim sot bn b mua. Trong bt k trng hp no, trn mi kha cnh ca hp nht kinh doanh, k c cc yu t nh hng ln n vic m phn, cng phi c xem xt. Vic xc nh gi tr hp l ca cng c vn c quy nh trong chun mc k ton v cng c ti chnh. 28. Gi ph hp nht kinh doanh cn bao gm gi tr hp l ti ngy trao i ca cc khon n phi tr pht sinh hoc tha nhn i ly quyn kim sot bn b mua. Cc khon l hoc chi ph khc s pht sinh trong tng lai do hp nht kinh doanh khng c coi l khon n pht sinh hoc c bn mua tha nhn i ly quyn kim sot i vi bn b mua nn khng c tnh vo gi ph hp nht kinh doanh. 29. Gi ph hp nht kinh doanh cn bao gm cc chi ph lin quan trc tip n vic hp nht kinh doanh, nh chi ph tr cho kim ton vin, t vn php l, thm nh vin v gi v cc nh t vn khc v thc hin hp nht kinh doanh. Cc chi ph qun l chung v cc chi ph khc khng lin quan trc tip n mt giao dch hp nht kinh doanh c th th khng c tnh vo gi ph hp nht kinh doanh, m c ghi nhn l chi ph trong k pht sinh. 30. Chi ph tho thun v pht hnh cc khon n ti chnh l mt b phn cu thnh ca khon n , ngay c khi khon n pht hnh thc hin hp nht kinh doanh, m khng c coi l chi ph lin quan trc tip n hp nht kinh doanh. V vy, doanh nghip khng c tnh chi ph vo gi ph hp nht kinh doanh. 31. Chi ph pht hnh cng c vn cng l mt b phn cu thnh ca cng c vn , ngay c khi cng c vn pht hnh thc hin hp nht kinh doanh, m khng c coi l chi ph lin quan trc tip n hp nht kinh doanh. V vy, doanh nghip khng c tnh chi ph vo gi ph hp nht kinh doanh. iu chnh gi ph hp nht kinh doanh tu thuc vo cc s kin trong tng lai 32. Khi tho thun hp nht kinh doanh cho php iu chnh gi ph hp nht kinh doanh tu thuc vo cc s kin trong tng lai, bn mua phi iu chnh vo gi ph hp nht kinh doanh ti ngy mua nu khon iu chnh c kh nng chc chn xy ra v gi tr iu chnh c th xc nh c mt cch ng tin cy. 33. Tho thun hp nht kinh doanh c th cho php iu chnh gi ph hp nht kinh doanh khi xy ra mt hoc nhiu s kin trong tng lai. V d, khon iu chnh ny c th ph thuc vo vic duy tr hay t c mt mc li nhun nht nh trong tng lai hay ph thuc vo gi th trng ca cc cng c pht hnh v ang c duy tr. Thng thng, c th c tnh c gi tr cn iu chnh ngay ti thi im ghi nhn ban u giao dch hp nht kinh doanh mt cch ng tin cy, mc d cn tn ti mt vi s kin khng chc chn. Nu cc s kin trong tng lai khng xy ra hoc cn phi xem xt li gi tr c tnh, th gi ph hp nht kinh doanh cng phi c iu chnh theo. 34. Khi tho thun hp nht kinh doanh cho php iu chnh gi ph hp nht kinh doanh, khon iu chnh khng c tnh vo gi ph hp nht kinh doanh ti thi im ghi nhn ban u nu khon iu chnh khng c kh nng chc chn xy ra hoc khng th xc nh c mt cch ng tin cy. Nu sau , khon iu chnh ny tr nn c kh nng chc chn xy ra v gi tr iu

chnh c th xc nh c mt cch ng tin cy th khon xem xt b sung s c coi l khon iu chnh vo gi ph hp nht kinh doanh. 35. Trong mt s trng hp, bn mua c yu cu tr thm cho bn b mua mt khon bi thng do vic gim gi tr ca cc ti sn em trao i, cc khon n pht sinh hoc tha nhn v cc cng c vn do bn mua pht hnh i ly quyn kim sot bn b mua. V d: trng hp ny xy ra khi bn mua m bo v gi th trng ca cng c vn hoc cng c n pht hnh nh mt phn ca gi ph hp nht kinh doanh v c yu cu pht hnh b sung cng c vn hoc cng c n khi phc gi tr xc nh ban u. Trng hp ny, khng c ghi tng gi ph hp nht kinh doanh. Nu l cc cng c vn th gi tr hp l ca khon tr thm s c gim tr tng ng vo gi tr ghi nhn ban u cho cng c khi pht hnh. Nu l cng c n th gi tr hp l ca khon tr thm s c ghi gim khon ph tri hoc ghi tng khon chit khu khi pht hnh ban u. Phn b gi ph hp nht kinh doanh cho ti sn mua, n phi tr hoc n tim tng 36. Ti ngy mua, bn mua phn b gi ph hp nht kinh doanh bng vic ghi nhn theo gi tr hp l ti ngy mua cc ti sn, n phi tr c th xc nh c v n tim tng ca bn b mua nu tho mn tiu chun trong on 37, tr cc ti sn di hn (hoc nhm cc ti sn thanh l) c phn loi l nm gi bn s c ghi nhn theo gi tr hp l tr i chi ph bn chng. Chnh lch gia gi ph hp nht kinh doanh v phn s hu ca bn mua trong gi tr hp l thun ca cc ti sn, n phi tr c th xc nh c v n tim tng ghi nhn c hch ton theo quy nh t on 50 n on 54. 37. Bn mua s ghi nhn ring r cc ti sn, n phi tr c th xc nh c v n tim tng ca bn b mua vo ngy mua ch khi chng tho mn cc tiu chun sau ti ngy mua: a) Nu l ti sn c nh hu hnh, th phi chc chn em li li ch kinh t trong tng lai cho bn mua v gi tr hp l ca n c th xc nh c mt cch tin cy. b) Nu l n phi tr c th xc nh c (khng phi l n tim tng), th phi chc chn rng doanh nghip phi chi tr t cc ngun lc ca mnh thanh ton ngha v hin ti v gi tr hp l ca n c th xc nh c mt cch tin cy. c) Nu l ti sn c nh v hnh v n tim tng th gi tr hp l ca n c th xc nh c mt cch tin cy. 38. Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca bn mua s bao gm c li hoc l sau ngy mua ca bn b mua bng cch gp c thu nhp v chi ph ca bn b mua da trn gi ph hp nht kinh doanh. V d, chi ph khu hao ti sn c nh sau ngy mua c tnh vo bo co kt qu hot ng kinh doanh ca bn mua lin quan ti ti sn c nh phi khu hao ca bn b mua da trn gi tr hp l ca ti sn c nh phi khu hao ti ngy mua m bn mua ghi nhn. 39. Vic p dng phng php mua c bt u t ngy mua, l ngy m bn mua t c quyn kim sot thc t i vi bn b mua. V kim sot l quyn chi phi chnh sch ti chnh v hot ng ca mt doanh nghip nhm thu c li ch kinh t t hot ng ca doanh nghip , do vy, khng nht thit giao dch hp nht phi hon tt hoc kt thc theo quy nh ca php lut trc khi bn mua t c quyn kim sot. Nhng s kin quan trng lin quan n vic hp nht kinh doanh phi c xem xt khi nh gi vic bn mua t c quyn kim sot hay cha. 40. V bn mua ghi nhn cc ti sn, n phi tr c th xc nh c v n tim tng ca bn b mua vo ngy mua khi tho mn cc tiu chun quy nh ti on 37, phn li ch ca c ng thiu s ca bn b mua c phn nh theo phn s hu ca c ng thiu s trong gi tr hp l thun ca cc khon mc ny. on A16 v A17 ca Ph lc A hng dn cch xc nh gi tr hp l ca cc ti sn, n phi tr c th xc nh c v n tim tng ca bn b mua cho mc ch phn b gi ph hp nht kinh doanh. Ti sn v n phi tr c th xc nh c ca bn b mua

41. Theo on 36, bn mua s ghi nhn ring r phn gi ph hp nht kinh doanh c phn b nu cc ti sn, n phi tr c th xc nh c v n tim tng ca bn b mua tn ti vo ngy mua v tho mn cc tiu chun trong on 37. V th: a) Bn mua phi ghi nhn khon n thay th hoc ct gim hot ng ca bn b mua nh mt phn c phn b ca gi ph hp nht kinh doanh khi ti ngy mua bn b mua tn ti mt khon n ti c cu v ghi nhn theo quy nh ca Chun mc k ton s 18 Cc khon d phng, ti sn v n tim tng; v b) Khi phn b gi ph hp nht kinh doanh, bn mua khng c ghi nhn khon n phi tr v khon l trong tng lai hoc v cc chi ph khc d kin s pht sinh t vic hp nht kinh doanh. 42. Khon thanh ton m doanh nghip phi tr theo cam kt trong hp ng, v d tr cho ngi lao ng hoc ngi cung cp trong trng hp doanh nghip b mua li do hp nht kinh doanh, l mt ngha v hin ti ca doanh nghip v c coi l khon n tim tng cho ti khi vic hp nht kinh doanh chc chn xy ra. Ngha v theo cam kt trong hp ng c doanh nghip ghi nhn l khon n phi tr theo quy nh ca Chun mc k ton s 18 Cc khon d phng, ti sn v n tim tng khi vic hp nht kinh doanh tr nn chc chn v khon n c th xc nh c mt cch ng tin cy. V th, khi vic hp nht kinh doanh c thc hin, khon n phi tr ca bn b mua s c bn mua ghi nhn bng cch phn b mt phn gi ph hp nht kinh doanh cho n. 43. Trng hp, ngay trc khi hp nht kinh doanh, vic thc hin k hoch ti c cu ca bn b mua ph thuc vo vic hp nht kinh doanh c xy ra hay khng, th khon n cho vic ti c cu khng c coi l ngha v hin ti ca bn b mua v cng khng c coi l n tim tng ca bn b mua trc khi hp nht v n khng phi l ngha v c th xy ra pht sinh t mt s kin trong qu kh m s tn ti ca s kin ny ch c xc nhn bi vic c xy ra hoc khng xy ra ca mt hoc nhiu s kin khng chc chn trong tng lai m bn mua khng kim sot c ton b. V th, bn mua khng ghi nhn mt khon n tim tng cho k hoch ti c cu khi phn b gi ph hp nht kinh doanh. 44. Cc ti sn v n phi tr c th xc nh c c ghi nhn theo on 36 gm tt c cc ti sn v n phi tr ca bn b mua m bn mua mua hoc tha nhn, bao gm c ti sn ti chnh v n ti chnh. Chng c th bao gm c cc ti sn v n phi tr trc y cha c ghi nhn trong bo co ti chnh ca bn b mua do khng tiu chun ghi nhn trc khi vic mua din ra. V d, khon li ch kinh t c c lin quan n thu thu nhp doanh nghip pht sinh t nhng khon l tnh thu thu nhp doanh nghip m bn b mua cha ghi nhn trc khi hp nht kinh doanh, nay iu kin ghi nhn l mt ti sn c th xc nh c theo on 36 nu nh chc chn rng bn mua s c li nhun chu thu trong tng lai b tr li, khi khon li ch kinh t c c lin quan n thu thu nhp doanh nghip cha c ghi nhn s c bn mua ghi nhn. Ti sn c nh v hnh ca bn b mua
45.

Theo on 37, bn mua ghi nhn tch bit TSC v hnh ca bn b mua ti ngy mua ch khi no nhng ti sn tha mn tiu chun ca ti sn c nh v hnh quy nh trong Chun mc k ton s 04 "Ti sn c nh v hnh", v khi gi tr hp l c th c xc nh mt cch ng tin cy. Chun mc k ton s 04 "Ti sn c nh v hnh" quy nh vic xc nh liu gi tr hp l ca TSC v hnh c mua khi hp nht kinh doanh c c xc nh ng tin cy hay khng.

Cc khon n tim tng ca bn b mua

46.

Theo on 37, bn mua ghi nhn khon n tim tng ca bn b mua mt cch ring bit nh mt phn ca chi ph hp nht kinh doanh ch khi gi tr hp l ca khon n tim tng c xc nh ng tin cy. Nu gi tr hp l ca khon n tim tng khng c xc nh ng tin cy th: a) S nh hng n gi tr c ghi nhn l li th thng mi hoc c k ton theo quy nh ti on 55; v

b) Bn mua s trnh by thng tin v khon n tim tng theo quy nh ca Chun mc k ton s 18 Cc khon d phng, ti sn v n tim tng. on A16(k) ca Ph lc A hng dn vic xc nh gi tr hp l ca khon n tim tng. 47. Sau ghi nhn ban u, bn mua s xc nh gi tr ca cc khon n tim tng c ghi nhn mt cch ring bit theo quy nh ti on 36. Gi tr khon n tim tng c xc nh theo Chun mc k ton s 18 Cc khon d phng, ti sn v n tim tng Quy nh trong on 47 khng p dng cho hp ng c k ton theo Chun mc k ton v cng c ti chnh. Tuy nhin, cc cam kt vay c loi tr khi phm vi ca Chun mc k ton v cng c ti chnh khng phi l cc cam kt cung cp cc khon vay vi mc li sut thp hn li sut th trng s c hch ton vo n tim tng ca bn b mua, nu ti ngy mua, khng chc chn rng vic gim cc li ch kinh t l cn thit thanh ton ngha v hoc nu gi tr ca ngha v khng c xc nh mt cch ng tin cy. Theo on 37, nhng cam kt vay nh vy c ghi nhn ring bit nh mt phn ca gi ph hp nht kinh doanh khi gi tr hp l c xc nh mt cch ng tin cy. Cc khon n tim tng c ghi nhn ring bit nh mt phn ca gi ph hp nht kinh doanh l ngoi phm vi ca Chun mc k ton s 18 Cc khon d phng, ti sn v n tim tng. Tuy nhin, bn mua s phi trnh by cc thng tin v cc khon n tim tng theo quy nh ca Chun mc k ton s 18 Cc khon d phng, ti sn v n tim tng cho mi loi d phng.

48.

49.

Li th thng mi 50. Ti ngy mua, bn mua s: a) Ghi nhn li th thng mi pht sinh khi hp nht kinh doanh l ti sn; v b) Xc nh gi tr ban u ca li th thng mi theo gi gc, l phn chnh lch ca gi ph hp nht so vi phn s hu ca bn mua trong gi tr hp l thun ca ti sn, n phi tr c th xc nh c v cc khon n tim tng ghi nhn theo quy nh ti on 36. Li th thng mi pht sinh khi hp nht kinh doanh th hin khon thanh ton ca bn mua cho nhng li ch kinh t c tnh thu c trong tng lai t nhng ti sn khng tiu chun ghi nhn v khng xc nh c mt cch ring bit. Nu cc ti sn, n phi tr c th xc nh c v cc khon n tim tng ca bn b mua khng tha mn tiu chun trong on 37 v ghi nhn ring bit ti ngy mua th s nh hng n khon li th thng mi c ghi nhn (c k ton theo on 55), bi v li th thng mi c xc nh l phn gi tr cn li trong gi ph ca hp nht kinh doanh sau khi ghi nhn ti sn, n phi tr c th xc nh c v khon n tim tng ca bn b mua.

51.

52.

53. Li th thng mi c ghi ngay vo chi ph sn xut, kinh doanh (nu gi tr nh) hoc phi c phn b dn mt cch c h thng trong sut thi gian s dng hu ch c tnh (nu gi tr ln). Thi gian s dng hu ch phi phn nh c c tnh ng n v thi gian thu hi li ch kinh t c th mang li cho doanh nghip. Thi gian s dng hu ch ca li th thng mi ti a khng qu 10 nm k t ngy c ghi nhn. Phng php phn b phi phn nh c cch thc thu hi li ch kinh t pht sinh t li th thng mi. Phng php ng thng c s dng ph bin tr khi c bng chng thuyt phc cho vic p dng phng php phn b khc ph hp hn. Phng php phn b phi c p dng nht qun cho cc thi k tr khi c s thay i v cch thc thu hi li ch kinh t ca li th thng mi . 54. Thi gian phn b v phng php phn b li th thng mi phi c xem xt li cui mi nm ti chnh. Nu thi gian s dng hu ch ca li th thng mi khc bit ln so vi c tnh ban u th phi thay i thi gian phn b. Nu c s thay i ln v cch thc thu hi li ch kinh t trong tng lai do li th thng mi em li th phng php phn b cng phi thay i. Trng

hp ny phi iu chnh chi ph phn b ca li th thng mi cho nm hin hnh v cc nm tip theo v phi c thuyt minh trong bo co ti chnh. Khon vt tri gia phn s hu ca bn mua trong gi tr hp l thun ca ti sn, n phi tr c th xc nh c v khon n tim tng ca bn b mua so vi gi ph hp nht kinh doanh 55. Nu phn s hu ca bn mua trong gi tr hp l thun ca ti sn, n phi tr c th xc nh c v n tim tng c ghi nhn theo quy nh ti on 36 vt qu gi ph hp nht kinh doanh th bn mua phi: a) Xem xt li vic xc nh gi tr ca ti sn, n phi tr c th xc nh c, n tim tng v vic xc nh gi ph hp nht kinh doanh; v b) Ghi nhn ngay vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh tt c cc khon chnh lch vn cn sau khi nh gi li. 56. Mt khon thu nhp ghi nhn theo on 55 c th bao gm mt hoc tt c cc yu t sau y: a) Nhng sai st khi xc nh gi tr hp l ca gi ph hp nht kinh doanh hoc ca ti sn, n phi tr c th xc nh c v n tim tng ca bn b mua. Gi ph d kin c th pht sinh ca bn b mua khng phn nh chnh xc theo gi tr hp l ca ti sn, n phi tr c th xc nh v n tim tng ca bn b mua l nguyn nhn tim tng ca nhng sai st ny. b) Quy nh ca Chun mc k ton v xc nh gi tr ti sn thun c th xc nh c mua mc khng phi gi tr hp l nhng c coi nh gi tr hp l nhm mc ch phn b gi ph ca vic hp nht kinh doanh, nh hng dn trong Ph lc A v vic xc nh gi tr hp l ca ti sn v n phi tr c th xc nh c ca bn b mua; hng dn xc nh cho ti sn thu thu nhp hon li v thu thu nhp hon li phi tr khng c chit khu. c) Khon gim gi mua. Hp nht kinh doanh c hon thnh trong tng giai on 57. Hp nht kinh doanh thng lin quan ti nhiu giao dch trao i, nh giao dch mua c phiu lin tip. Khi , mi giao dch trao i s c bn mua x l mt cch ring bit bng cch s dng gi ph ca giao dch v thng tin v gi tr hp l ti ngy din ra tng giao dch trao i xc nh gi tr ca li th thng mi lin quan n tng giao dch . Do , vic so snh gi ph ca cc khon u t n l vi li ch ca bn mua trong gi tr hp l ca ti sn, n phi tr c th xc nh c v n tim tng ca bn b mua c thc hin tng bc. 58. Nu hp nht kinh doanh lin quan ti nhiu giao dch trao i th gi tr hp l ca ti sn, n phi tr c th xc nh c v khon n tim tng ca bn b mua c th c chnh lch ti mi ngy din ra giao dch trao i, v: a) Ti sn, n phi tr c th xc nh c v khon n tim tng ca bn b mua c trnh by li mt cch c lng theo gi tr hp l ca chng ti mi ngy din ra tng giao dch trao i xc nh gi tr ca li th thng mi gn vi tng giao dch; v b) Ti sn, n phi tr c th xc nh c v khon n tim tng ca bn b mua sau phi c bn mua ghi nhn theo gi tr hp l ti ngy mua. 59. Trc khi c coi l hp nht kinh doanh, mt giao dch c th c coi l khon u t vo cng ty lin kt v c hch ton theo quy nh ca Chun mc k ton s 07 "K ton cc khon u t vo cng ty lin kt" theo phng php gi gc. K ton ban u c xc nh tm thi 60. K ton ban u ca vic hp nht kinh doanh bao gm: Xc nh v nh gi gi tr hp l ca ti sn, n phi tr c th xc nh c v n tim tng ca bn b mua v gi ph hp nht kinh doanh. 61. Nu k ton ban u cho giao dch hp nht kinh doanh ch c th xc nh mt cch tm thi vo cui k m vic hp nht kinh doanh c thc hin do gi tr hp l ca ti sn, n phi tr c th xc nh c hoc n tim tng ca bn b mua hoc gi ph hp nht kinh doanh ch c th xc nh mt cch tm thi, th bn mua phi k ton giao dch hp nht kinh doanh bng cch s dng

cc gi tr tm thi . Bn mua phi ghi nhn cc khon iu chnh i vi nhng gi tr tm thi nh l kt qu ca vic hon tt vic k ton ban u: a) Trong vng 12 thng k t ngy mua; v b) T ngy mua. Do : (i) Gi tr cn li ca ti sn, n phi tr c th xc nh c hoc n tim tng c ghi nhn hoc iu chnh theo kt qu c c t vic k ton ban u s c tnh l gi tr hp l ca chng c ghi nhn ti ngy mua. (ii) T thi im mua, li th thng mi hoc bt k khon thu nhp no c ghi nhn theo quy nh ti on 55 s c iu chnh tng ng vi khon iu chnh theo gi tr hp l ti ngy mua ca ti sn, n phi tr c th xc nh c hoc n tim tng c ghi nhn hoc c iu chnh. (iii) Thng tin so snh c trnh by trong cc k trc khi vic hch ton ca hp nht kinh doanh hon tt s c trnh by nh l vic k ton ban u c hon thnh t ngy mua, c ngha l cc khon khu hao hay cc tc ng n li hoc l u c ghi nhn nh l kt qu c c t vic k ton ban u. Cc iu chnh sau khi k ton ban u hon tt 62. Ngoi tr cc trng hp quy nh ti cc on 33, 34 v 64, nhng iu chnh i vi k ton ban u c xc nh tm thi cho giao dch hp nht kinh doanh sau khi vic k ton hon tt s ch c ghi nhn nhm mc ch sa cha sai st theo Chun mc k ton s 29 "Thay i chnh sch k ton, c tnh k ton v cc sai st". Nhng iu chnh i vi vic k ton ban u cho giao dch hp nht kinh doanh sau khi hon tt vic k ton s khng c ghi nhn l nh hng ca thay i c tnh k ton. Theo Chun mc k ton s 29, nh hng ca thay i c tnh k ton s c ghi nhn trong k hin ti v cc k tng lai. 63. Chun mc k ton s 29 "Thay i chnh sch k ton, c tnh k ton v cc sai st" quy nh doanh nghip phi sa cha sai st theo phng php hi t, v trnh by bo co ti chnh nh l khi cc sai st cha xy ra bng cch trnh by li thng tin so snh cho cc k trc khi xy ra sai st. Do , gi tr cn li ca ti sn, n phi tr c th xc nh c hoc n tim tng ca bn b mua c ghi nhn hoc iu chnh nh l kt qu ca vic sa cha sai st s c tnh l gi tr hp l ca chng hoc iu chnh gi tr hp l c ghi nhn ti ngy mua. Li th thng mi hoc bt k khon thu nhp no c ghi nhn trong k trc theo quy nh ti on 55 s c iu chnh hi t bng mt khon tng ng vi gi tr hp l ti ngy mua (hoc iu chnh i vi gi tr hp l ti thi im mua) ca ti sn, n phi tr c th xc nh c hoc n tim tng ang c ghi nhn (hoc iu chnh). Ghi nhn ti sn thu thu nhp hon li sau khi hon tt vic k ton ban u 64. Nu li ch tim tng ca cc khon l tnh thu chuyn sang nm sau ca bn b mua hoc cc ti sn thu thu nhp hon li khc khng tha mn cc tiu chun quy nh trong on 37 i vi vic ghi nhn ring r, khi vic hp nht kinh doanh c k ton ban u nhng c thc hin sau , bn mua s ghi nhn li ch l thu nhp thu hon li ph hp vi quy nh ca Chun mc k ton s 17 "Thu thu nhp doanh nghip". Ngoi ra, bn mua s: a) Gim gi tr cn li ca li th thng mi ti mc s c ghi nhn nu ti sn thu thu nhp hon li c ghi nhn l ti sn c th xc nh t ngy mua; v b) Ghi nhn khon gim gi tr cn li ca li th thng mi l chi ph. Tuy nhin, vic ghi nhn ny khng lm pht sinh khon vt tri hay lm tng khon thu nhp c ghi nhn trc theo quy nh ti on 55. Trnh by bo co ti chnh 65. Bn mua phi trnh by cc thng tin ngi s dng bo co ti chnh nh gi c bn cht v nh hng v ti chnh pht sinh t vic hp nht kinh doanh n: a) Trong k; b) Sau ngy kt thc k k ton nm nhng trc ngy pht hnh bo co ti chnh.

66. Bn mua phi trnh by thng tin sau cho tng giao dch hp nht kinh doanh din ra trong k: a) Tn v din gii lin quan n cc bn tham gia hp nht kinh doanh; b) Ngy mua; c) T l phn trm (%) cng c vn c quyn biu quyt c mua; d) Chi ph lin quan trc tip n vic hp nht kinh doanh. Khi cng c vn c pht hnh hoc c th c pht hnh v cc cng c ny c cu thnh l mt b phn ca gi ph hp nht kinh doanh, cn trnh by cc thng tin sau: (i) S lng cng c vn c pht hnh hoc c th c pht hnh; (ii) Gi tr hp l ca cc cng c vn trn v c s xc nh gi tr hp l . Nu khng c gi pht hnh ti thi im giao dch th s trnh by cc gi nh ch yu c s dng xc nh gi tr hp l. Nu c gi pht hnh vo thi im giao dch nhng khng c s dng l c s xc nh gi ph hp nht kinh doanh th phi trnh by l do khng s dng gi pht hnh, phng php v cc gi nh ch yu s dng dng xc nh gi tr hp l cho cng c vn; v cc khon chnh lch tch lu gia gi tr v gi pht hnh cng c vn; e) Chi tit ca bt k hot ng no c doanh nghip quyt nh thanh l sau hp nht kinh doanh; f) Gi tr c ghi nhn ti ngy mua cho tng loi ti sn, n phi tr v n tim tng ca bn b mua, tr khi khng th xc nh c th gi tr cn li ca tng loi ti sn, n phi tr v n tim tng c xc nh theo quy nh ca cc Chun mc k ton c lin quan ngay trc khi din ra hp nht kinh doanh. Nu khng trnh by c th phi nu r l do. g) Khon vt tri c ghi nhn vo li hoc l ph hp vi quy nh ti on 55 v cc khon mc tng ng trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca bn mua. h) Din gii cc yu t cu thnh gi ph l kt qu ca vic ghi nhn li th thng mi - din gii tng ti sn c nh v hnh cha c ghi nhn tch ring khi li th thng mi v gii thch l do gi tr hp l ca ti sn c nh v hnh khng c tnh ton mt cch ng tin cy, hoc din gii v tnh cht ca khon vt tri c ghi vo l hoc li theo quy nh ti on 55. i) Khon l hay li ca bn b mua pht sinh t ngy mua bao gm l hay li ca bn mua trong k, nu khng xc nh c th phi nu r l do. 67. Thng tin theo yu cu ca on 66 s c trnh by mt cch tng th i vi cc hot ng hp nht kinh doanh pht sinh trong k bo co m khng c nh hng trng yu mt cch ring r. 68. Nu vic k ton ban u cho giao dch hp nht kinh doanh pht sinh trong k c xc nh tm thi theo quy nh trong on 61, th phi trnh by v gii thch. 69. Bn mua phi trnh by thng tin sau: a) Doanh thu trong k ca n v c hp nht kinh doanh trc ngy hp nht kinh doanh; b) L hoc li trong k ca n v c hp nht kinh doanh trc ngy hp nht kinh doanh. Nu khng th trnh by c thng tin ny th phi gii thch r l do. 70. Bn mua s trnh by thng tin theo quy nh ti on 66 cho tng giao dch hp nht kinh doanh pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm nhng trc ngy pht hnh bo co ti chnh. 71. Bn mua phi trnh by nhng thng tin gip ngi s dng bo co ti chnh nh gi c nhng nh hng v ti chnh n li hoc l pht sinh t vic sa cha sai st v nhng iu chnh khc c ghi nhn trong k hin hnh lin quan ti nhng giao dch hp nht kinh doanh pht sinh trong k hin hnh hoc trc . 72. Bn mua s trnh by thng tin sau: a) Cc khon li hoc l c ghi nhn trong k hin hnh v gii thch thng tin ny. (i) Lin quan n ti sn, n phi tr c th xc nh c hoc n tim tng ca tng giao dch hp nht kinh doanh pht sinh trong k hin hnh hoc k trc ; (ii) Quy m, bn cht hoc s vic m vic trnh by ny c lin quan n hiu bit v hot ng ti chnh ca n v c hp nht; b) Nu vic k ton ban u ca tng giao dch hp nht kinh doanh thc hin trong k trc c xc nh tm thi vo cui k th phi trnh by gi tr cc khon c iu chnh v gii

thch cc khon iu chnh ny v gi tr c xc nh tm thi ghi nhn trong k hin hnh. c) Thng tin v sa cha sai st c yu cu trnh by theo Chun mc k ton s 29 "Thay i chnh sch k ton, c tnh k ton v cc sai st" i vi bt k ti sn, n phi tr c th xc nh c, hoc n tim tng, hoc nhng thay i trong gi tr ca nhng khon mc trn, m bn mua ghi nhn trong k hin hnh theo quy nh ti on 62 v 63. 73. Nu c li th thng mi, doanh nghip cn trnh by: a) Thi gian phn b; b) Trng hp li th thng mi khng c phn b theo phng php ng thng th phi trnh by r phng php c s dng v l do khng s dng phng php ng thng; c) Gi tr li th thng mi tnh vo chi ph sn xut, kinh doanh trong k; d) Bng i chiu gi tr ghi s ca li th thng mi vo u k v cui k: (i) Tng gi tr li th thng mi v s phn b lu k u k; (ii) Li th thng mi pht sinh trong k; (iii) Nhng iu chnh do c thay i hoc pht hin thy s thay i gi tr ca cc ti sn v n phi tr c th xc nh c; (iv) Li th thng mi b loi b khi thanh l, nhng bn ton b hoc mt phn doanh nghip trong k; (v) Gi tr li th thng mi phn b trong k; (vi) Cc thay i khc v li th thng mi trong k; (vii) Tng gi tr li th thng mi cha phn b lu k cui k. 74. Doanh nghip s trnh by thm nhng thng tin b sung ph hp vi quy nh ti on 65, 71 v 73./.

PH LC A Hng dn b sung Mua hon i A1. Nh quy nh trong on 21, trng hp hp nht kinh doanh c gi l mua hon i, khi bn mua l mt doanh nghip m vn ch s hu ca n b mua li bi chnh doanh nghip b mua. V d, mt cng ty b mt doanh nghip nh hn mua li c nim yt trn th trng chng khon. Mc d v mt php l th doanh nghip nh hn c coi l cng ty m v cng ty b mua c coi l cng ty con. Tuy nhin cng ty con v mt php l s l bn mua nu n c quyn chi phi chnh sch ti chnh v hot ng ca cng ty m t c li ch t hot ng ca cng ty m. A2. Doanh nghip p dng hng dn trong on t A3 n A15 khi hch ton vic mua hon i. A3. Hch ton vic mua hon i xc nh cch thc phn b gi ph hp nht kinh doanh ti ngy mua v khng p dng cho cc nghip v xy ra sau khi hp nht. Gi ph hp nht kinh doanh A4. Khi cng c vn c pht hnh c cu thnh trong gi ph hp nht kinh doanh, on 24 quy nh gi ph hp nht kinh doanh phi bao gm gi tr hp l ti ngy trao i ca cc cng c vn . on 27 quy nh trng hp khng c gi cng b ng tin cy, th gi tr hp l ca cng c vn c th c tnh bng cch tham chiu n gi tr hp l ca bn mua hoc tham chiu n gi tr hp l ca doanh nghip b mua, min l gi no c bng chng r rng hn. A5. Trong nghip v mua hon i, gi ph hp nht kinh doanh thng do cng ty con v php l gnh chu (l bn mua theo mc ch k ton) pht hnh cng c vn cho ngi s hu cng ty m (l bn b mua theo mc ch k ton). Nu nh gi cng b ca cng c vn ca cng ty con c pht hnh xc nh gi ph ca giao dch hp nht kinh doanh, th cn phi tnh ton xc nh s lng cng c vn m cng ty con phi pht hnh c cng t l s hu trong doanh nghip hp nht cho cc ch s hu ca cng ty m. Gi tr hp l ca s lng cng c vn tnh ton ny chnh l gi ph hp nht kinh doanh. A6. Nu gi tr hp l ca cng c vn ca cng ty con khng phi l bng chng r rng, th tng gi tr hp l ca tt c cc cng c vn pht hnh ca cng ty m trc hp nht s c s dng lm c s tnh ton gi ph hp nht kinh doanh. Lp v trnh by bo co ti chnh hp nht A7. Bo co ti chnh hp nht c pht hnh sau khi hp nht do mua hon i s ng tn cng ty m, nhng cn m t trong thuyt minh l s tip tc ca bo co ti chnh ca cng ty m (l bn mua theo mc ch k ton). Bo co ti chnh hp nht th hin s tip tc bo co ti chnh ca cng ty con: a) Ti sn v n phi tr ca cng ty con c tnh ton v ghi nhn trong bo co ti chnh hp nht theo gi tr cn li ca chng trc khi hp nht kinh doanh. b) Li nhun gi li v s d cc khon mc khc trong vn ch s hu c ghi nhn trong BCTC hp nht ny theo gi tr ca chng trong bo co ca cng ty con trc khi hp nht kinh doanh. c) Gi tr ghi nhn ca cng c vn pht hnh trong bo co ti chnh hp nht ny c xc nh bng cch cng thm vo vn ch ca cng ty con trc khi hp nht phn gi ph hp nht kinh doanh c xc nh theo on cc on A4 n A6. Tuy nhin, c cu vn ch s hu trnh by trong bo co ti chnh hp nht (s lng, loi cng c vn pht hnh) s phn nh c cu vn ca cng ty m, k c cng c vn m cng ty m pht hnh thc hin vic hp nht kinh doanh. d) Thng tin so snh trnh by trong bo co ti chnh hp nht s l thng tin so snh ca cng ty con. A8. K ton vic mua hon i ch c p dng trong Bo co ti chnh hp nht. Trong bo co ti chnh ring ca cng ty m, nu c, khon u t vo cng ty con c hch ton theo quy nh ca Chun mc k ton s 25 Bo co ti chnh hp nht v k ton cc khon u t vo cng ty con. A9. Bo co ti chnh hp nht c lp sau khi mua hon i s phn nh gi tr hp l ca ti sn, n phi tr v n tim tng ca cng ty m (l bn b mua theo mc ch k ton). V th, gi ph ca hp nht kinh doanh s c phn b bng cch tnh ton ti sn, n phi tr c th xc nh c v n tim tng ca cng ty m m tho mn cc tiu chun quy nh trong on 37 theo gi tr hp l ti ngy mua. Phn ln hn gia gi ph hp nht kinh doanh v phn s hu ca bn mua trong gi tr hp l thun ca cc khon mc ny s c hch ton theo cc on 50 n 54. Phn ln hn gia phn s

hu ca bn mua trong gi tr hp l thun ca cc khon mc ny v gi ph hp nht kinh doanh s c hch ton theo on 55. Li ch ca c ng thiu s A10. Trong mt s giao dch mua hon i, mt s ch s hu ca cng ty con hp php khng trao i cc cng c vn ca h vi nhng cng c vn ca cng ty m. Mc d mt n v trong c nhng ch s hu nm gi cc cng c vn (cng ty con hp php) mua li mt n v khc (cng ty m hp php). Nhng ch s hu ny c xem nh li ch ca c ng thiu s trong bo co ti chnh hp nht lp sau giao dch mua hon i. iu l do cc ch s hu ca cng ty con hp php khng trao i cc cng c vn ca h vi cc cng c vn ca cng ty m, nhng ch s hu ny ch quan tm n kt qu v ti sn thun ca cng ty con hp php, m khng phi l kt qu v ti sn thun ca n v hp nht. Ngc li, tt c cc ch s hu ca cng ty m, k c cng ty m c coi l bn b mua, quan tm n kt qu v ti sn thun ca n v hp nht. A11. Ti sn v n phi tr ca cng ty con hp php c ghi nhn v xc nh trong bo co ti chnh hp nht theo gi tr cn li ca chng trc khi hp nht. Li ch ca c ng thiu s phn nh phn li ch tng ng ca cc c ng thiu s trong gi tr cn li trc hp nht ca ti sn thun ca cng ty con hp php. Li nhun trn mi c phiu A12. Nh lu trong on A7(c), c cu vn ch s hu th hin trong bo co ti chnh hp nht lp cho mt cuc mua hon i phn nh c cu vn ch s hu ca cng ty m, bao gm cc cng c vn pht hnh bi cng ty m thc hin vic hp nht kinh doanh. A13. Vi mc ch tnh ton s bnh qun gia quyn ca c phiu ph thng cn li (mu s) trong k vic mua hon i din ra: a) S c phiu ph thng cn li t u k cho ti ngy mua s c coi l s c phiu ph thng pht hnh bi cng ty m cho cc ch s hu ca cng ty con; v b) S c phiu ph thng cn li k t ngy mua ti ngy kt thc k s l s thc t ca s c phiu ph thng ca cng ty m cn li trong c k . A14. Li c bn trn mi c phiu trnh by trn mi k c tnh cht so snh trc ngy mua c th hin trong bo co ti chnh hp nht sau khi thc hin vic mua hon i s c tnh ton bng cch phn chia li nhun hoc l ca cng ty con hp php c th tnh cho cc c ng thng trong mi k cho s c phiu ph thng do cng ty m pht hnh cho cc ch s hu ca cng ty con hp php trong v mua hon i. A15. Nhng tnh ton trnh by trong on A13 v A14 gi nh rng khng c s thay i no trong s c phiu ph thng pht hnh ca cng ty con hp php trong sut cc k c tnh cht so snh v trong k, k t khi xy ra vic mua li o ngc cho ti ngy mua li. Vic tnh ton li trn mi c phiu s c iu chnh mt cch thch hp tnh n s thay i trong s c phiu ph thng pht hnh ca cng ty con hp php trong sut cc k . Phn b gi ph hp nht kinh doanh A16. Chun mc ny yu cu bn mua ghi nhn ti sn, n phi tr c th xc nh c v n tim tng ca bn b mua nu tha mn cc tiu chun ghi nhn theo gi tr hp l ti ngy mua. phn b gi ph hp nht kinh doanh, bn mua s coi nhng nh gi sau y nh gi tr hp l: a) i vi cc cng c ti chnh trao i trn th trng hot ng, bn mua s s dng gi tr th trng hin hnh. b) i vi cc cng c ti chnh khng trao i trn th trng hot ng, bn mua s s dng gi c tnh c xt ti nhng c im nh t sut gi - thu nhp, li tc c phn v t l tng trng k vng ca cc cng c c th so snh ca cc n v vi cc c im tng t. c) i vi nhng khon phi thu, cc hp ng sinh li v cc ti sn c th xc nh khc, bn mua s s dng gi tr hin ti ca khon s thu c trong tng lai theo mc li sut hin hnh thch hp, tr i khon d phng phi thu kh i v chi ph thu hi, nu cn. Tuy nhin, chun mc ny khng quy nh vic chit khu i vi cc khon phi thu ngn hn, cc hp ng sinh li v cc ti sn c th xc nh khc khi khon chnh lch gia s danh ngha v s chit khu l khng ng k. d) i vi hng tn kho:

(i) i vi thnh phm v hng ha, bn mua s s dng gi bn tr i tng ca (1) Chi ph bn hng c tnh v (2) Li nhun c tnh hp l i vi kh nng bn ca bn mua da trn li nhun i vi thnh phm v hng ha tng t; (ii) i vi sn phm d dang, bn mua s s dng gi bn ca thnh phm tr i tng ca (1) Chi ph hon thnh (2) Chi ph bn hng c tnh v (3) Li nhun c tnh hp l i vi kh nng bn v hon thnh ca bn mua da trn li nhun ca thnh phm tng t; v (iii) i vi nguyn vt liu, bn mua s s dng gi thay th hin hnh. e) i vi t ai v nh ca, bn mua s s dng gi th trng. f) i vi nh xng, thit b, bn mua s s dng gi th trng, thng thng c xc nh bng nh gi. Nu khng c thng tin v gi tr th trng do bn cht c bit ca khon mc nh xng, thit b v cc ti sn ny him khi em bn, tr trng hp n l mt phn ca cng vic kinh doanh ang hot ng, bn mua c th cn phi c tnh gi tr hp l theo phng php thu nhp hoc phng php chi ph thay th c th khu hao. g) i vi ti sn c nh v hnh, bn mua s xc nh gi tr hp l bng cch: (i) Nghin cu, xem xt th trng hot ng nh nh ngha trong Chun mc k ton s 04 "Ti sn c nh v hnh"; hoc (ii) Nu khng c th trng hot ng, c s xc nh s tin m bn mua phi tr cho ti sn trong s trao i ngang gi mt cch t nguyn gia cc bn c y hiu bit da trn nhng thng tin tt nht c c (theo quy nh ti Chun mc k ton s 04 "Ti sn c nh v hnh" bit thm nhng hng dn c th hn v vic xc nh gi tr hp l ca ti sn c nh v hnh c c trong mt gioa dch hp nht kinh doanh). h) i vi ti sn thu thu nhp hon li v thu thu nhp hon li phi tr, bn mua s s dng khon li v thu pht sinh t l thu hay thu phi np tng ng vi li nhun hay l theo Chun mc k ton s 17 "Thu thu nhp doanh nghip", c nh gi t tng lai ca n v hp nht. Ti sn thu thu nhp hon li hay thu thu nhp hon li phi tr c xc nh sau khi tha nhn nh hng v thu n vic trnh by li cc ti sn, n phi tr v n tim tng c th xc nh theo gi tr hp l ca chng v khng c chit khu. i) i vi cc khon phi tr, n di hn, chi ph phi tr v cc khon phi bi thng khc, bn mua s s dng gi tr hin ti ca cc khon c dng thanh ton n phi tr trong tng lai theo mc li sut hin hnh thch hp. Tuy nhin, bn mua khng phi chit khu i vi cc khon n ngn hn khi chnh lch gia gi tr danh ngha v khon chit khu l khng ng k. j) i vi nhng hp ng kh thc hin v cc khon n c th xc nh ca bn b mua, bn mua s s dng gi tr hin ti ca khon mc c dng thanh ton cc ngha v xc nh cc mc li sut hin hnh thch hp. k) i vi cc khon n tim tng ca bn b mua, bn mua s s dng khon m bn th ba s tnh khi gnh chu nhng khon n phi tr . A17. Mt s quy nh trn y yu cu gi tr hp l phi c c tnh da vo phng php gi tr hin ti. Nu quy nh cho mt khon mc ring bit khng cp n n vic s dng phng php gi tr hin ti, th phng php ny vn c th s dng trong vic c tnh gi tr hin ti ca khon mc . -xxxH thng Chun mc k ton vit NAM Chun mc s 18 CC KHON D PHNG, TI SN V N TIM TNG (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 100/Q-BTC ngy 28/12/2005 ca B trng B Ti chnh)

QUY NH CHUNG 01. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc, phng php k ton cc khon d phng, ti sn v n tim tng, gm: Nguyn tc ghi nhn; xc nh gi tr; cc khon bi

hon; thay i cc khon d phng; s dng cc khon d phng; p dng nguyn tc ghi nhn v xc nh gi tr cc khon d phng lm c s lp v trnh by bo co ti chnh. 02. Chun mc ny p dng cho tt c cc doanh nghip k ton cc khon d phng, ti sn v n tim tng, ngoi tr: a) Cc khon mc pht sinh t cc hp ng thng thng, khng k cc hp ng c ri ro ln; b) Nhng khon mc quy nh trong cc chun mc k ton khc. 03. Chun mc ny khng p dng cho cc cng c ti chnh (bao gm c iu khon bo lnh). Cc cng c ti chnh p dng theo quy nh ca chun mc k ton v cng c ti chnh. 04. Khi c mt chun mc k ton khc cp n mt loi d phng, ti sn v n tim tng c th th doanh nghip phi p dng chun mc . V d Chun mc k ton s 11 Hp nht kinh doanh cp n phng php ghi nhn ca ngi mua i vi cc khon n tim tng pht sinh khi hp nht. Tng t, cng c cc loi d phng c cp trong cc chun mc khc, nh: - Chun mc k ton s 15 Hp ng xy dng; - Chun mc k ton s 17 Thu thu nhp doanh nghip; - Chun mc k ton s 06 Thu ti sn. Tr trng hp ti sn thu hot ng c ri ro ln th p dng chun mc ny. 05. Mt s khon c coi l khon d phng lin quan n nguyn tc ghi nhn doanh thu (V d: Khon ph bo hnh) th p dng nguyn tc ghi nhn doanh thu quy nh ti Chun mc k ton s 14 Doanh thu v thu nhp khc. 06. Chun mc ny p dng cho cc khon d phng i vi hot ng ti c cu doanh nghip (k c trng hp ngng hot ng). Nu vic ti c cu ph hp cc nh ngha v ngng hot ng th phi trnh by b sung theo quy nh ca cc chun mc k ton hin hnh. 07. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau: Mt khon d phng: L khon n phi tr khng chc chn v gi tr hoc thi gian. Mt khon n phi tr: L ngha v n hin ti ca doanh nghip pht sinh t cc s kin qua v vic thanh ton khon phi tr ny dn n s gim st v li ch kinh t ca doanh nghip. S kin c tnh cht bt buc: L s kin lm ny sinh mt ngha v php l hoc ngha v lin i khin cho doanh nghip khng c s la chn no khc ngoi vic thc hin ngha v . Ngha v php l: L ngha v pht sinh t: a) Mt hp ng; b) Mt vn bn php lut hin hnh. Ngha v lin i: L ngha v pht sinh t cc hot ng ca mt doanh nghip khi thng qua cc chnh sch ban hnh hoc h s, ti liu hin ti c lin quan chng minh cho cc i tc khc bit rng doanh nghip s chp nhn v thc hin nhng ngha v c th. N tim tng: L: a) Ngha v n c kh nng pht sinh t cc s kin xy ra v s tn ti ca ngha v n ny s ch c xc nhn bi kh nng hay xy ra hoc khng hay xy ra ca mt hoc nhiu s kin khng chc chn trong tng lai m doanh nghip khng kim sot c; hoc b) Ngha v n hin ti pht sinh t cc s kin xy ra nhng cha c ghi nhn v: (i) Khng chc chn c s gim st v li ch kinh t do vic phi thanh ton ngha v n; hoc (ii) Gi tr ca ngha v n khng c xc nh mt cch ng tin cy.

Ti sn tim tng: L ti sn c kh nng pht sinh t cc s kin xy ra v s tn ti ca ti sn ny ch c xc nhn bi kh nng hay xy ra hoc khng hay xy ra ca mt hoc nhiu s kin khng chc chn trong tng lai m doanh nghip khng kim sot c. Hp ng c ri ro ln: L hp ng trong c nhng chi ph khng th trnh c buc phi tr cho cc ngha v lin quan n hp ng vt qu li ch kinh t d tnh thu c t hp ng . Ti c cu doanh nghip: L mt chng trnh do Ban Gim c lp k hoch, kim sot v c nhng thay i quan trng v: a) Phm vi hot ng kinh doanh ca doanh nghip; hoc b) Phng thc hot ng kinh doanh ca doanh nghip. NI DUNG CHUN MC Cc khon d phng v cc khon n phi tr 08. Cc khon d phng c th phn bit c vi cc khon n phi tr nh: Cc khon n phi tr ngi bn, phi tr tin vay,... l cc khon n phi tr c xc nh gn nh chc chn v gi tr v thi gian, cn cc khon d phng l cc khon n phi tr cha chc chn v gi tr hoc thi gian. Mi quan h gia cc khon d phng v n tim tng 09. Tt c cc khon d phng u l n tim tng v chng khng c xc nh mt cch chc chn v gi tr hoc thi gian. Tuy nhin, trong phm vi chun mc ny thut ng tim tng c p dng cho cc khon n v nhng ti sn khng c ghi nhn v chng ch c xc nh c th khi kh nng xy ra hoc khng xy ra ca mt hoc nhiu s kin khng chc chn trong tng lai m doanh nghip khng kim sot c. Hn na, thut ng n tim tng c p dng cho cc khon n khng tho mn iu kin ghi nhn l mt khon n phi tr thng thng. 10. Chun mc ny phn bit r cc khon d phng vi cc khon n tim tng, nh sau: a) Cc khon d phng l cc khon c ghi nhn l cc khon n phi tr (gi nh a ra mt c tnh ng tin cy) v n l cc ngha v v n phi tr hin ti v chc chn s lm gim st cc li ch kinh t thanh ton cc ngha v v khon n phi tr ; v b) Cc khon n tim tng l cc khon khng c ghi nhn l cc khon n phi tr thng thng, v: Cc khon n phi tr thng xy ra, cn khon n tim tng th cha chc chn xy ra. Nguyn tc ghi nhn Cc khon d phng 11. Mt khon d phng ch c ghi nhn khi tho mn cc iu kin sau: a) Doanh nghip c ngha v n hin ti (ngha v php l hoc ngha v lin i) do kt qu t mt s kin xy ra; b) S gim st v nhng li ch kinh t c th xy ra dn n vic yu cu phi thanh ton ngha v n; v c) a ra c mt c tnh ng tin cy v gi tr ca ngha v n . Ngha v n 12. Rt t trng hp khng th chc chn c rng liu doanh nghip c ngha v n hay khng. Trong trng hp ny mt s kin xy ra c xem l pht sinh ra ngha v n khi xem xt tt c cc chng c c chc chn xc nh c ngha v n ti ngy kt thc k k ton nm.

13. Trong hu ht cc trng hp u c th xc nh r c rng mt s kin xy ra c pht sinh mt ngha v n hay khng. Mt s t trng hp khng chc chn c rng mt s s kin xy ra c dn n mt ngha v n hay khng. V d: Trong mt v xt x, c th gy ra tranh lun xc nh rng nhng s kin c th xy ra hay cha v c dn n mt ngha v n hay khng. Trng hp nh th, doanh nghip phi xc nh xem liu c tn ti ngha v n ti ngy kt thc k k ton nm hay khng thng qua vic xem xt tt c cc chng c c, bao gm c kin ca cc chuyn gia. Chng c a ra xem xt phi tnh n bt c mt du hiu b sung no ca cc s kin xy ra sau ngy kt thc k k ton nm. Da trn c s ca cc du hiu : a) Khi chc chn xc nh c ngha v n ti ngy kt thc k k ton nm, th doanh nghip phi ghi nhn mt khon d phng (nu tho mn cc iu kin ghi nhn); v b) Khi chc chn khng c mt ngha v n no ti ngy kt thc k k ton nm, th doanh nghip phi trnh by trong Bn thuyt minh bo co ti chnh mt khon n tim tng, tr khi kh nng gim st cc li ch kinh t rt kh c th xy ra (nh quy nh ti on 81). S kin xy ra 14. Mt s kin xy ra lm pht sinh ngha v n hin ti c gi l mt s kin rng buc. Mt s kin tr thnh s kin rng buc, nu doanh nghip khng c s la chn no khc ngoi vic thanh ton ngha v n gy ra bi s kin . iu ny ch xy ra: a) Khi vic thanh ton ngha v n ny do php lut bt buc; hoc b) Khi c ngha v n lin i, khi s kin ny (c th l mt hot ng ca doanh nghip) dn n c c tnh ng tin cy bn th ba chc chn l doanh nghip s thanh ton khon n phi tr . 15. Bo co ti chnh ch lin quan n tnh trng ti chnh ca doanh nghip ti thi im kt thc k bo co v khng lin quan n vn ti chnh c th xy ra trong tng lai. V vy, khng cn phi ghi nhn bt k mt khon d phng no cho cc khon chi ph cn thit cho hot ng trong tng lai. Cc khon n phi tr c ghi nhn trong Bng cn i k ton ca doanh nghip l nhng khon n phi tr xc nh ti ngy kt thc k k ton nm. 16. Ch c nhng ngha v n pht sinh t cc s kin xy ra c lp vi cc hot ng trong tng lai ca doanh nghip mi c ghi nhn l cc khon d phng, v d chi ph pht hoc chi ph x l thit hi do vi phm php lut v mi trng, u lm gim st cc li ch kinh t v tt yu s nh hng n cc hot ng trong tng lai ca doanh nghip. Tng t, doanh nghip phi ghi nhn mt khon d phng cho nhng chi ph, nh chi ph tho d trang thit b khi di chuyn hoc ti c cu doanh nghip. Cc chi ph pht sinh do p lc v thng mi hoc qui nh ca php lut m doanh nghip d nh phi chi tiu nh trng hp c bit trong tng lai th khng c lp d phng (V d: Lp thm cc thit b lc khi cho mt nh my). Cc bin php d nh thc hin trong tng lai ca doanh nghip c th trnh c chi ph (V d: Doanh nghip d nh thay i phng thc hot ng), doanh nghip s khng phi chu ngha v hin ti cho cc khon chi ph trong tng lai v cng khng phi ghi nhn bt k mt khon d phng no. 17. Mt khon n phi tr thng lin quan n mt bn i tc c quyn li i vi khon n . Tuy nhin, cng khng cn thit phi xc nh r bn c quyn li i vi khon n , v d khon n i vi cng ng. Mt khon n lun gn vi cc cam kt vi bn i tc khc. Mt quyt nh ca Ban Gim c khng nht thit pht sinh ngha v n lin i ti ngy kt thc k k ton nm, tr khi quyt nh ny c thng bo c th v y trc ngy kt thc k k ton nm cho nhng i tng s c hng quyn li. 18. Mt s kin khng nht thit pht sinh ngha v n ngay lp tc m c th s pht sinh sau ny do nhng thay i v php lut hoc do hot ng ca doanh nghip dn n ngha v n lin i. V d: Khi xy ra thit hi v mi trng c th s khng pht sinh ra ngha v n gii quyt cc hu qu gy ra. Tuy nhin, nguyn nhn gy ra thit hi s tr thnh mt s kin hin ti khi c mt qui nh mi yu cu cc thit hi hin ti phi c iu chnh hoc khi doanh nghip cng khai tha nhn ngha v ca mnh trong vic x l cc thit hi nh l ngha v n lin i. S gim st li ch kinh t c th xy ra

19. iu kin ghi nhn mt khon n l khon n phi l khon n hin ti v c kh nng lm gim st li ch kinh t do vic thanh ton khon n . Theo quy nh ca chun mc ny, mt khon n phi km theo s gim st li ch kinh t c kh nng xy ra hn l khng xy ra. Khi khng th xc nh c mt ngha v n hin ti, th doanh nghip phi thuyt minh mt khon n tim tng, tr khi kh nng gim st v li ch kinh t l kh c th xy ra theo quy nh ti on 81. 20. Khi c nhiu ngha v n tng t nhau (V d cc giy bo hnh sn phm hoc cc hp ng ging nhau) th kh nng gim st li ch kinh t do vic thanh ton ngha v n c xc nh thng qua vic xem xt ton b nhm ngha v ni chung. Mc d vic gim st li kinh t do vic thanh ton tng ngha v n l rt nh, nhng hon ton c th lm gim st li ch kinh t do vic thanh ton ton b nhm ngha v . Trng hp ny, cn ghi nhn mt khon d phng nu tho mn cc iu kin ghi nhn khc. c tnh ng tin cy v ngha v n phi tr 21. Vic s dng cc c tnh l mt phn quan trng ca vic lp bo co ti chnh v khng lm mt i tin cy ca bo co ti chnh. iu ny c bit ng vi cc khon mc d phng mc d xt v tnh cht cc khon mc d phng khng chc chn bng cc khon mc khc trong Bng cn i k ton. Ngoi tr trng hp c bit, doanh nghip phi xc nh y cc iu kin c th c tnh ngha v n ghi nhn mt khon d phng. 22. Trong cc trng hp khng th c tnh ngha v n mt cch ng tin cy, th khon n hin ti khng c ghi nhn, m phi c trnh by nh mt khon n tim tng theo quy nh ti on 81. N tim tng 23. Doanh nghip khng c ghi nhn mt khon n tim tng. 24. Khon n tim tng phi c trnh by theo quy nh ti on 81, tr khi xy ra gim st li ch kinh t ca doanh nghip. 25. Khi doanh nghip chu ngha v php l chung hoc ring r i vi mt khon n, th phn ngha v d tnh thuc v cc ch th khc c xem nh mt khon n tim tng. Doanh nghip phi ghi nhn khon d phng cho phn ngha v c th xy ra lm gim st li ch kinh t, tr khi khng a ra c cch c tnh ng tin cy. 26. Cc khon n tim tng thng xy ra khng theo d tnh ban u. Do chng phi c c tnh thng xuyn xc nh xem liu s gim st li ch kinh t c xy ra hay khng. Nu s gim st li ch kinh t trong tng lai c th xy ra c lin quan n mt khon mc trc y l mt khon n tim tng, th phi ghi nhn khon d phng vo bo co ti chnh ca k k ton c kh nng thay i ngoi tr trng hp khng a ra c cch c tnh ng tin cy. Ti sn tim tng 27. Doanh nghip khng c ghi nhn mt ti sn tim tng. 28. Ti sn tim tng pht sinh t cc s kin khng c trong k hoch hoc cha c d tnh, dn n kh nng c th thu c li ch kinh t cho doanh nghip. V d: mt khon c bi thng ang tin hnh cc th tc php l khi kt qu cha chc chn. 29. Doanh nghip khng c ghi nhn ti sn tim tng trn bo co ti chnh v iu ny c th dn n vic ghi nhn khon thu nhp c th khng bao gi thu c. Tuy nhin, khi c khon thu nhp gn nh chc chn th ti sn lin quan n n khng cn l ti sn tim tng v c ghi nhn vo bo co ti chnh l hp l. 30. Khi c th thu c li ch kinh t trong tng lai th doanh nghip phi trnh by trong bo co ti chnh mt ti sn tim tng nh quy nh trong on 84.

31. Ti sn tim tng phi c nh gi thng xuyn m bo l c phn nh mt cch hp l trong Bn thuyt minh bo co ti chnh. Nu doanh nghip gn nh chc chn thu c li ch kinh t, th ti sn v khon thu nhp lin quan phi c ghi nhn trn bo co ti chnh ca k k ton c kh nng th xy ra khon thu nhp theo quy nh ti on 84. Xc nh gi tr Gi tr c tnh hp l 32. Gi tr ghi nhn mt khon d phng phi l gi tr c c tnh hp l nht v khon tin s phi chi thanh ton ngha v n hin ti ti ngy kt thc k k ton nm. 33. Gi tr c tnh hp l nht v khon chi ph thanh ton ngha v n hin ti l gi tr m doanh nghip s phi thanh ton ngha v n hoc chuyn nhng cho bn th ba ti ngy kt thc k k ton nm. Thng l khng th b ra chi ph rt cao thanh ton hoc chuyn nhng ngha v n ti ngy kt thc k k ton nm. Tuy nhin, cch c tnh v gi tr m doanh nghip phi suy tnh thanh ton hoc chuyn nhng ngha v n s a ra c gi tr c tnh ng tin cy nht v chi ph s phi dng thanh ton ngha v hin ti ti ngy kt thc k k ton nm. 34. Cch c tnh v kt qu v nh hng ti chnh u c xc nh thng qua nh gi ca Ban gim c doanh nghip, c b sung thng qua kinh nghim t cc hot ng tng t v cc bn bo co ca cc chuyn gia c lp. Cc cn c c th da trn bao gm c cc s kin xy ra sau ngy kt thc k k ton nm. 35. C nhiu phng php nh gi ghi nhn gi tr cc khon mc khng chc chn l mt khon d phng. Khi cc khon d phng c nh gi l c lin quan n nhiu khon mc, th ngha v n s c tnh theo tt c cc kt qu c th thu c vi cc xc sut c th xy ra (phng php gi tr c tnh). Do , khon d phng s ph thuc vo xc sut pht sinh khon l c tnh l bao nhiu, v d: 60% hay 90%. Nu cc kt qu c tnh u tng ng nhau v lin tc trong mt gii hn nht nh v mi im trong gii hn u c kh nng xy ra nh nhau th s chn im gia trong gii hn . V d Mt doanh nghip bn hng cho khch hng c km giy bo hnh sa cha cc hng hc do li sn xut c pht hin trong vng su thng sau khi mua. Nu tt c cc sn phm bn ra u c li hng hc nh, th tng chi ph sa cha l 1 triu ng. Nu tt c cc sn phm bn ra u c li hng hc ln, th tng chi ph sa cha l 4 triu ng. Kinh nghim cho thy trong nm ti, 75% hng ha bn ra khng b hng hc, 20% hng ha bn ra s hng hc nh v 5% hng ha bn ra s c hng hc ln. Theo quy nh ti on 20, doanh nghip phi nh gi xc sut xy ra cho tng mc chi ph sa cha cho ton b cc ngha v bo hnh. Gi tr c tnh chi ph sa cha trong trng hp trn s l: (75% x 0) + (20% x 1 triu) + (5% x 4 triu) = 0,4 triu ng. 36. Khi nh gi tng ngha v mt cch ring r, mi kt qu c nhiu kh nng xy ra nht s l gi tr n phi tr c tnh hp l nht. Tuy nhin, thm ch trong trng hp nh th, doanh nghip cng cn phi xt n cc kt qu khc na. Khi cc kt qu khc hoc l hu ht ln hn hoc l hu ht nh hn kt qu c nhiu kh nng xy ra nht, th gi tr c tnh ng tin cy nht s l gi tr cao hn hoc thp hn . V d, doanh nghip buc phi sa cha mt hng hc nghim trng trong mt thit b ln bn cho khch hng, v kt qu c kh nng xy ra nht l s tn 1 triu ng sa cha thnh cng ln u, nhng nu c kh nng phi sa cha cc ln tip theo th phi a ra mt khon d phng c gi tr ln hn. 37. Khon d phng phi c ghi nhn trc thu, v cc nh hng v thu ca khon d phng v nhng thay i trong cc kt qu c quy nh trong Chun mc k ton s 17 Thu thu nhp doanh nghip. Ri ro v cc yu t khng chc chn

38. Ri ro v cc yu t khng chc chn tn ti xung quanh cc s kin v cc trng hp phi c xem xt khi xc nh gi tr c tnh hp l nht cho mt khon d phng. 39. Ri ro th hin s gim st kt qu. Vic iu chnh ri ro c th lm tng gi tr cc khon n c ghi nhn. Doanh nghip cn phi thn trng khi a ra nhng nh gi trong cc iu kin khng chc chn khng lm sai lch tng thu nhp hay ti sn v cng khng lm sai lch gim chi ph v cc khon n. Tuy nhin, tnh trng khng chc chn khng c ngha l to ra cc khon d phng qu mc hoc khai khng cc khon n mt cch c . V d: Nu cc khon chi ph d tnh cho mt ri ro no c c tnh trn c s thn trng, th khng nn ch quan xem kt qu l c kh nng xy ra hn cc trng hp thc t khc. Doanh nghip cn phi ch trnh cc bc nh gi trng lp i vi ri ro v s khng chc chn dn n lm tng cc khon d phng. 40. Vic thuyt minh yu t khng chc chn i vi gi tr ca cc khon chi tr c quy nh ti on 80 (b). Gi tr hin ti 41. Nu nh hng v gi tr thi gian ca tin l trng yu, th gi tr ca mt khon d phng cn c xc nh l gi tr hin ti ca khon chi ph d tnh thanh ton ngha v n. 42. Ph thuc vo gi tr thi gian ca tin, cc khon d phng lin quan n cc lung tin ra pht sinh ngay sau ngy kt thc k k ton nm c gi tr thc cao hn cc khon d phng c cng gi tr lin quan n cc lung tin ra pht sinh mun hn. Do cc khon d phng u phi c chit khu khi gi tr thi gian ca tin c nh hng trng yu. 43. T l chit khu phi l t l trc thu v phn nh r nhng c tnh trn th trng hin ti v gi tr thi gian ca tin v ri ro c th ca khon n . T l chit khu khng c phn nh ri ro tnh n ca gi tr c tnh lung tin trong tng lai . Cc s kin xy ra trong tng lai 44. Nhng s kin xy ra trong tng lai c th nh hng n gi tr c tnh thanh ton ngha v n th phi c phn nh vo gi tr ca khon d phng khi c du hiucho thy cc s kin s xy ra. 45. Nhng s kin d tnh s xy ra trong tng lai c th rt quan trng khi nh gi cc khon d phng. V d, doanh nghip c th cho rng chi ph thanh l ti sn vo cui thi gian s dng ca ti sn s gim do nhng thay i v cng ngh trong tng lai. Gi tr c ghi nhn phn nh cch c tnh hp l ca cc nh nghin cu c trnh k thut v khch quan c tnh n cc bng chng v cng ngh ti thi im thanh l. Do vy, vic gim gi tr d phng bng mt khon tng ng vi chi ph tit kim c l hp l khi cc khon chi ph ny c ct gim do kinh nghim thu c khi p dng cng ngh hin c ca hot ng thanh l c nhiu phc tp hoc c qui m ln hn so vi hot ng tin hnh trc y. Tuy nhin, doanh nghip kh c th on trc c s pht trin ca k thut cng ngh mi p dng cho vic thanh l ti sn, tr khi c y bng chng khch quan. 46. Khi nh gi ngha v n phi xt n nh hng c th xy ra ca cc quy nh mi nu c bng chng khch quan cho thy qui nh ny chc chn c thng qua. Do c nhiu trng hp pht sinh nn khng th xc nh c tng s kin ring bit a ra y bng chng khch quan cho mi trng hp. Bng chng c yu cu gm c qui nh cn phi p dng v xem xt qui nh ny c thng qua chc chn v c em ra p dng vo thi im thch hp hay khng. Trong mt s trng hp s khng a ra c bng chng khch quan, y cho n khi qui nh mi c thng qua. Thanh l ti sn d tnh

47. Li t hot ng thanh l ti sn d tnh khng c xt n khi xc nh gi tr ca khon d phng. 48. Khng c tnh cc khon li t hot ng thanh l ti sn khi xc nh gi tr khon d phng, ngay c khi hot ng thanh l d tnh gn lin vi s kin lm pht sinh khon d phng . Thay vo , doanh nghip phi ghi nhn cc khon li t hot ng thanh l ti sn d tnh ti thi im quy nh trong cc Chun mc k ton lin quan. Cc khon bi hon 49. Khi mt phn hay ton b chi ph thanh ton mt khon d phng d tnh c bn khc bi hon th khon bi hon ny ch c ghi nhn khi doanh nghip chc chn s nhn c khon bi hon . Khon bi hon ny phi c ghi nhn nh mt ti sn ring bit. Gi tr ghi nhn ca khon bi hon khng c vt qu gi tr khon d phng. 50. Trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh, chi ph lin quan n khon d phng c th c trnh by theo gi tr sau khi tr gi tr khon bi hon c ghi nhn. 51. Trong mt s trng hp, doanh nghip c th tm kim mt bn th ba thanh ton mt phn hay ton b chi ph cho khon d phng (v d, thng qua cc hp ng bo him, cc iu khon bi thng hoc cc giy bo hnh ca nh cung cp). Bn th ba c th thanh ton trc tip hoc hon tr li cc khon doanh nghip thanh ton. 52. Hu ht cc trng hp, doanh nghip u phi chu v phi thanh ton ton b cc ngha v n nu bn th ba khng c kh nng bi hon do bt k nguyn nhn no. Trng hp ny, phi ghi nhn khon d phng cho ton b gi tr ca khon n, v phi ghi nhn khon bi hon d tnh l ti sn khi chc chn s nhn c khon bi hon nu doanh nghip thanh ton khon n. 53. C trng hp, doanh nghip khng phi chu cc khon chi ph cha r rng nu bn th ba khng thc hin thanh ton. Trng hp doanh nghip khng phi chu cc khon chi ph th cc khon chi ph ny khng c a vo khon d phng. 54. Theo quy nh trong on 25, mt khon n khi doanh nghip phi chu ngha v php l chung hoc ring s c ghi nhn l n tim tng trong phm vi d tnh ngha v s c bn th ba thanh ton. Thay i cc khon d phng 55. Cc khon d phng phi c xem xt li v iu chnh ti ngy kt thc k k ton nm phn nh c tnh hp l nht thi im hin ti. Nu doanh nghip chc chn khng phi chu s gim st v li ch kinh t do khng phi chi tr ngha v n th khon d phng phi c hon nhp. 56. Khi s dng phng php chit khu, gi tr ghi s ca mt khon d phng tng ln trong mi k k ton nm phn nh nh hng ca yu t thi gian. Phn gi tr tng ln ny phi c ghi nhn l chi ph i vay. S dng cc khon d phng 57. Ch nn s dng mt khon d phng cho nhng chi ph m khon d phng c lp t ban u. 58. Ch nhng khon chi ph lin quan n khon d phng c lp ban u mi c b p bng khon d phng . Vic s dng khon d phng cho cc chi ph khng lin quan n khon d phng hoc cho cc chi ph lin quan n khon d phng c lp cho mc ch khc c th khng th hin nh hng ca hai s kin khc nhau. p dng nguyn tc ghi nhn v xc nh gi tr

Cc khon l hot ng trong tng lai 59. Doanh nghip khng c ghi nhn khon d phng cho cc khon l hot ng trong tng lai. 60. Khon l hot ng trong tng lai l khon khng tho mn nh ngha v mt khon n phi tr quy nh trong on 07 v iu kin ghi nhn cc khon d phng on 11. 61. Mi c tnh v khon l hot ng xy ra trong tng lai u l du hiu v s tn tht ca mt s ti sn dng trong kinh doanh. Doanh nghip phi tin hnh kim tra vic tn tht i vi nhng ti sn ny. Cc hp ng c ri ro ln 62. Nu doanh nghip c hp ng c ri ro ln, th ngha v n hin ti theo hp ng phi c ghi nhn v nh gi nh mt khon d phng. 63. Nhiu hp ng (V d: n mua hng thng xuyn) c th b hu b m khng phi thanh ton bi thng, tc l khng pht sinh ngha v n. Cc hp ng c qui nh r quyn v ngha v i vi tng bn tham gia k kt hp ng th khi pht sinh s kin ri ro, hp ng s thuc phm vi chi phi ca chun mc ny v khon n phi tr pht sinh c ghi nhn. Nhng hp ng thng thng m khng c ri ro ln th khng thuc phm vi p dng ca chun mc ny. 64. Chun mc ny qui nh hp ng c ri ro ln l hp ng m trong , chi ph bt buc phi tr cho cc ngha v lin quan n hp ng vt qu li ch kinh t d tnh thu c t hp ng . Cc chi ph bt buc phi tr theo iu khon ca hp ng phn nh chi ph thp nht nu t b hp ng. Mc chi ph s thp hn mc chi ph thc hin hp ng, k c cc khon bi thng hoc n b pht sinh do vic khng thc hin c hp ng. 65. Trc khi lp mt khon d phng ring bit cho mt hp ng c ri ro ln, doanh nghip phi ghi nhn bt k s gim st gi tr no ca ti sn c lin quan n hp ng . Ti c cu doanh nghip 66. V d v nhng s kin nm trong nh ngha v "ti c cu doanh nghip": a) Bn hoc chm dt mt dy chuyn sn xut sn phm; b) ng ca c s kinh doanh mt a phng, mt quc gia khc hoc chuyn i hot ng kinh doanh t a phng ny, quc gia ny sang mt a phng hoc mt quc gia khc; c) Thay i c cu b my qun l, v d loi b mt cp qun l; d) Hot ng ti c cu c bn s gy ra tc ng ln n bn cht v mc tiu hot ng kinh doanh ca doanh nghip. 67. Khon d phng cho chi ph ti c cu doanh nghip ch c ghi nhn khi cc iu kin chung i vi khon d phng nh quy nh trong on 11 c tho mn. Cc on 69 - 78 ch r lm th no p dng cc iu kin chung cho hot ng ti c cu doanh nghip. 68. Khi tin hnh ti c cu doanh nghip th ngha v lin i ch pht sinh khi: a) C k hoch chnh thc, c th xc nh r vic ti c cu doanh nghip, trong phi tho mn t nht 5 ni dung sau: (i) Thay i ton b hoc mt phn hot ng kinh doanh; (ii) Cc v tr quan trng b nh hng; (iii) V tr, nhim v v s lng nhn vin c tnh s c nhn bi thng khi h buc phi thi vic; (iv) Cc khon chi ph s phi chi tr; v (v) Khi k hoch c thc hin. b) a danh sch ch th chc chn b nh hng ; thc hin k hoch ti c cu hoc thng bo cc vn quan trng n nhng ch th b nh hng ca vic ti c cu.

69. Bng chng cho thy doanh nghip tin hnh k hoch ti c cu.V d: Tho d nh xng, bn ti sn hoc thng bo cng khai v nhng vn quan trng ca k hoch. Thng bo cng khai v mt k hoch ti c cu c th s dn n mt ngha v n php l khi k hoch c thc hin theo d tnh v y chi tit (tc l phi ch r nhng vn quan trng ca k hoch) t a ra d tnh chc chn v nhng ch th c lin quan nh khch hng, cc nh cung cp, cc nhn vin (hoc nhng ngi i din cho h) doanh nghip c th tin hnh ti c cu. 70. k hoch c chi tit lin quan n ngha v n khi thng bo n nhng i tng b nh hng, th phi lp v thc hin k hoch cng sm cng tt, phi hon tt k hoch trong khong thi gian d tnh. Nu doanh nghip d tnh vn cn mt khong thi gian di trc khi tin hnh ti c cu hoc qu trnh ti c cu phi mt mt thi gian di bt hp l, th khng th chc chn l k hoch s c thc hin ng thi gian cho php. 71. Nu quyt nh ti c cu ca Ban Gim c a ra trc ngy kt thc k k ton nm th khng dn n ngha v n lin i ti ngy , tr khi trc ngy kt thc k k ton nm doanh nghip : a) Bt u thc hin k hoch ti c cu; hoc b) Thng bo nhng vn quan trng ca k hoch ti c cu cho nhng i tng b nh hng theo mt cch c th, y h c c d tnh chc chn v vic doanh nghip s tin hnh ti c cu. Nu doanh nghip bt u thc hin k hoch ti c cu, hoc thng bo nhng vn quan trng ca k hoch ti nhng i tng b nh hng sau ngy kt thc k k ton nm th vic trnh by trong Bn thuyt minh bo co ti chnh c thc hin theo quy nh ti Chun mc k ton s 23 Cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm. Nu vic ti c cu l trng yu m khng c trnh by trong bo co ti chnh th c th nh hng n vic a ra quyt nh kinh t ca ngi s dng bo co ti chnh. 72. Ngha v n lin i khng ch c to ra t quyt nh ca Ban Gim c. Ngha v n lin i c th l kt qu ca cc s kin xy ra: V d, tho thun vi i din ca ngi lm cng v cc khon thanh ton khi h thi vic, hoc tho thun vi ngi mua khi nhng bn mt b phn kinh doanh ca doanh nghip. Mt khi t c s chp thun c th c kt lun ch ch chp thun ca Hi ng qun tr v c thng bo n ch th i tc th lc doanh nghip c ngha v thc hin ti c cu nu tho mn cc iu kin quy nh ti on 68. 73. Khng c ngha v n pht sinh cho ti khi doanh nghip k cam kt nhng bn, tc l khi doanh nghip c hp ng nhng bn hin ti. 74. Khi doanh nghip quyt nh nhng bn mt b phn kinh doanh v thng bo cng khai quyt nh , th vn cha c coi l cam kt cho n khi xc nh c ngi mua v hp ng nhng bn c k kt. T khi quyt nh n khi k kt hp ng nhng bn rng buc, doanh nghip vn c th thc hin cc hot ng khc nu khng tm c ngi mua vi iu khon ph hp. Khi cng vic nhng bn mt b phn kinh doanh ch l mt phn ca vic ti c cu, th ti sn hot ng phi c xem xt li xem c tn tht khng v ngha v n lin i c th pht sinh t cc phn khc ca vic ti c cu trc khi mt hp ng hin ti c k kt. 75. Mt khon d phng cho vic ti c cu ch c d tnh cho nhng chi ph trc tip pht sinh t hot ng ti c cu, l nhng chi ph tho mn c hai iu kin: a) Cn phi c cho hot ng ti c cu; v b) Khng lin quan n hot ng thng xuyn ca doanh nghip. 76. Mt khon d phng cho vic ti c cu khng bao gm cc chi ph nh: a) o to li hoc thuyn chuyn nhn vin hin c; b) Tip th; hoc c) u t vo nhng h thng mi v cc mng li phn phi. Nhng chi ph ny lin quan n hot ng trong tng lai ca doanh nghip v khng phi l cc khon n phi tr cho vic ti c cu ti ngy kt thc k k ton nm. Cc chi ph ny phi c ghi nhn theo nguyn tc ghi nhn cc chi ph khng lin quan ti vic ti c cu.

77. Nhng khon l t hot ng kinh doanh trong tng lai c th xc nh c tnh n ngy ti c cu th khng c bao gm trong khon d phng, tr khi chng lin quan n mt hp ng c ri ro ln nh quy nh trong on 07. 78. Li d tnh thu c t hot ng thanh l ti sn, ngay c khi vic thanh l ti sn c xem nh mt phn ca hot ng ti c cu, khng c xt n khi xc nh mc d phng cho vic ti c cu, nh quy nh trong on 47. Trnh by bo co ti chnh 79. Doanh nghip phi trnh by trong bo co ti chnh tng loi d phng theo cc khon mc: a) S d u k v cui k; b) S d phng tng do cc khon d phng trch lp b sung trong k, k c vic tng cc khon d phng hin c; c) S d phng gim trong k do pht sinh cc khon chi ph lin quan n khon d phng c lp t ban u; d) S d phng khng s dng n c ghi gim (hon nhp) trong k; v e) S d phng tng trong k do gi tr hin ti ca khon d phng tng ln theo thi gian v do nh hng ca vic thay i t l chit khu dng tin. Doanh nghip khng phi trnh by thng tin so snh v cc khon d phng. 80. i vi mi loi d phng c gi tr trng yu, doanh nghip phi trnh by cc thng tin sau: a) Tm tt bn cht ca ngha v n v thi gian chi tr d tnh; b) Du hiu cho thy c s khng chc chn v gi tr hoc thi gian ca cc khon chi tr. Khi cn a ra thng tin y th doanh nghip phi trnh by nhng gi nh chnh lin quan n cc s kin xy ra trong tng lai, nh quy nh trong on 44; v c) Gi tr ca khon bi hon d tnh nhn c nu gi tr ca ti sn c ghi nhn lin quan n khon bi hon d tnh . 81. Tr khi kh xy ra kh nng phi chi tr, doanh nghip phi trnh by tm tt bn cht ca khon n tim tng ti ngy kt thc k k ton nm cng vi cc thng tin sau: a) c tnh v nh hng ti chnh ca khon n tim tng ny theo quy nh cc on 32 - 48; b) Du hiu khng chc chn lin quan n gi tr hoc thi gian ca cc khon chi tr c th xy ra; v c) Kh nng nhn c cc khon bi hon. 82. Khi xc nh cc khon d phng hoc cc khon n tim tng c th tp hp thnh mt loi trnh by bo co ti chnh th cn phi cn nhc xem liu bn cht ca cc khon mc c tng ng vi nhau trnh by chung trong mt khon mc trn bo co m vn tho mn quy nh cc on 80 (a), (b) v 81 (a), (b). V d, hon ton c th nhm chung cc khon d phng lin quan n vic bo hnh cc sn phm khc nhau, nhng li khng th nhm chung d phng bo hnh thng thng v cc khon phi tr lin quan n v kin. 83. Khi mt khon d phng v mt khon n tim tng pht sinh t cng mt tnh hung th doanh nghip phi trnh by theo quy nh on 79 - 81 ng thi ch r mi lin h gia khon d phng v n tim tng . 84. Khi c th thu c mt s li ch kinh t th doanh nghip phi trnh by tm tt v bn cht ca cc ti sn tim tng ti ngy kt thc k k ton nm, v khi c th, trnh by c tnh v nh hng ti chnh ca chng theo cc nguyn tc qui nh ti on 32 - 48 i vi cc khon d phng . 85. Vic trnh by cc ti sn tim tng trong Bn thuyt minh bo co ti chnh phi trnh a ra cc du hiu sai lch v kh nng c th xy ra khon thu nhp pht sinh. 86. Nu khng th trnh by c thng tin no quy nh trong on 81 v 84, doanh nghip phi nu r trong Bn thuyt minh bo co ti chnh.

87. Trong mt s trng hp, vic trnh by mt s hay ton b cc thng tin nh quy nh trong cc on 79 - 84 c th gy nh hng nghim trng n v th ca doanh nghip trong vic tranh chp vi cc ch th khc lin quan n ni dung ca khon d phng, ti sn v n tim tng th doanh nghip phi trnh by bn cht chung ca vn ang tranh chp v l do khng trnh by nhng thng tin ny./. -xxx-

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM Chun mc s 19 HP NG BO HIM (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 100/Q-BTC ngy 28/12/2005 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG

1. Mc ch ca chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc, phng php nh gi v

ghi nhn cc yu t ca hp ng bo him trn bo co ti chnh ca doanh nghip bo him, gm: a) Phng php k ton hp ng bo him trong cc doanh nghip bo him; b) Trnh by v gii thch s liu trong cc bo co ti chnh ca doanh nghip bo him pht sinh t hp ng bo him.

2. Chun mc ny p dng i vi:

a) K ton hp ng bo him (bao gm c hp ng nhn ti v nhng ti bo him); b) Cc cng c ti chnh vi c im l c phn khng m bo gn lin vi Hp him do doanh nghip bo him pht hnh ng bo

3. Chun mc ny khng p dng cho k ton cc hot ng khc ca doanh nghip bo him, nh:
K ton ti sn ti chnh do cc doanh nghip bo him s hu v k ton cc cng c n ti chnh do cc doanh nghip bo him pht hnh nhng khng gn lin vi hp ng bo him.

4. Chun mc ny khng p dng i vi:

a) Giy bo hnh sn phm, hng ho; b) Ti sn v cc khon n phi tr cho ngi lao ng; c) Cc quyn v ngha v mang tnh hp ng lin quan n vic s dng hoc quyn c s dng trong tng lai mt khon phi ti chnh (V d: Ph ng k, ph bn quyn, tin chi tr hp ng pht sinh t xut v cc khon tng t khc), cng nh m bo gi tr cn li ca bn thu trong mt hp ng thu ti chnh (quy nh ti Chun mc k ton s 06 "Thu ti sn"; Chun mc k ton s 14 "Doanh thu v thu nhp khc" v Chun mc k ton s 04 "TSC v hnh"); d) Cc cam kt bo lnh ti chnh do doanh nghip cam kt thc hin hoc gi li chuyn giao cho mt bn khc v ti sn ti chnh hoc cng c n ti chnh thuc phm vi iu chnh ca chun mc k ton "Cng c ti chnh" (Cc cam kt ti chnh c th c th hin di cc hnh thc nh: Cc bo m ti chnh, th tn dng); e) Cc khon phi thu hay phi tr tim tng trong hot ng hp nht kinh doanh (quy nh ti

Chun mc k ton s 11 - Hp nht kinh doanh); f) Cc hp ng bo him gc m doanh nghip bo him l bn mua bo him.

5. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau:

Doanh nghip bo him: L bn tham gia vo mt hp ng bo him, c ngha v phi tr tin bi thng cho ch hp ng theo quy nh ca hp ng trong trng hp c s kin c bo him xy ra. Hp ng bo him: L mt hp ng m doanh nghip bo him tho thun mt khon tin (gi l ph bo him) v chp nhn ri ro bo him trng yu t khch hng (ch hp ng) bng cc tho thun bi thng cho ch hp ng nu c s kin xy ra trong tng lai gy tn tht ti ch hp ng. Hp ng bo him gc: L hp ng bo him do doanh nghip bo him k trc tip vi t chc, c nhn mua bo him m khng phi l hp ng ti bo him. Ch hp ng: L bn c quyn c nhn khon bi thng theo quy nh ti hp ng bo him trong trng hp mt s kin c bo him xy ra. Hp ng ti bo him: L hp ng bo him do doanh nghip nhn ti bo him pht hnh bi thng cho doanh nghip nhng ti i vi nhng tn tht ca mt hay nhiu hp ng bo him do doanh nghip nhng ti pht hnh. Doanh nghip nhng ti bo him: L doanh nghip bo him gc chuyn giao ri ro bng hnh thc ti bo him. Ri ro bo him: L nhng ri ro ngoi ri ro ti chnh c chuyn t ch hp ng bo him sang doanh nghip bo him. Khon n bo him: L cc ngha v thun theo hp ng bo him ca doanh nghip bo him. Ti sn bo him: L gi tr quyn thun theo hp ng bo him ca doanh nghip bo him. Khon t cc: L mt phn ca hp ng nhng khng c hch ton l cng c phi sinh theo quy nh ca chun mc k ton "Cng c ti chnh" v s thuc phm vi ca chun mc k ton "Cng c ti chnh" nu n l mt cng c ring bit. Cc nhn t c m bo: L ngha v phi tr cc li ch c m bo, ghi trong ni dung hp ng. Cc li ch c m bo: L cc khon thanh ton hoc cc li ch khc m ch hp ng hay nh u t c hng mt cch v iu kin m theo hp ng khng nm trong quyn quyt nh ca doanh nghip bo him. Ti sn ti bo him: L quyn thun theo hp ng ca nh nhng ti trong hp ng ti bo him. Phn khng m bo: L mt quyn da trn hp ng nhn mt s cc li ch nh mt phn b sung cho cc li ch c m bo: a) Cc li ch ny phi l mt phn ng k ca ton b li ch tho thun trong hp ng; b) Gi tr v thi im nhn c cc li ch ny theo hp ng tu thuc vo mun ca bn pht hnh; v c) Cc li ch theo hp ng ny da trn: (i) Mc hiu qu ca mt nhm cc hp ng c th hoc ca mt loi hp ng

(ii) (iii)

c th; Li t nhng khon u t hoc cha thc hin t mt nhm ti sn c th do bn pht hnh s hu; hoc Li nhun hay s thua l ca mt cng ty, mt qu hay bt k mt n v no khc pht hnh hp ng.

Cng khai: L vic hch ton v c th cung cp thng tin v cc b phn ca mt hp ng nu chng l nhng hp ng ring r. Gi tr hp l: L gi tr ti sn c th c trao i, hoc mt khon n c thanh ton gia cc bn c y hiu bit trong s trao i ngang gi. Ri ro ti chnh: L ri ro xy ra khi c s thay i trong tng lai ca mt hay cc yu t nh: Li sut, gi ca cng c ti chnh, gi hng ho, t gi hi oi, ch s gi c, t sut tn dng, ch s tn dng hoc cc bin s khc, k c cc bin s phi ti chnh m cc bin s ny khng c quy nh c th trong hp ng. Cng c ti chnh: L mt hp ng trong mt doanh nghip trong hp ng to ra mt ti sn ti chnh, ng thi mt doanh nghip khc trong hp ng li to ra mt khon n ti chnh hay mt cng c vn t c. Cng c phi sinh: L cng c ti chnh m gi tr ca n thay i do c s thay i ca mt i tng c s, i tng ny khng i hi hay ch i hi mt khon u t rng ban u rt nh so vi cc hp ng khc, v s c thanh ton vo mt thi im trong tng lai. Cc s kin c bo him: L nhng s kin c th xy ra ri ro trong tng lai c ghi trong hp ng bo him. Kim tra tnh y ca khon n: L vic nh gi nhm xc nh xem gi tr ghi s ca mt khon n bo him c cn phi c tng ln hay khng (hoc gi tr ghi s ca nhng chi ph khai thc ch phn b hoc nhng ti sn v hnh c lin quan c cn phi c gim i hay khng) da trn vic xem xt cc dng tin trong tng lai. NI DUNG CHUN MC Cng c phi sinh 06. Chun mc k ton "Cng c ti chnh" quy nh cc doanh nghip phi tch v xc nh cng c phi sinh t hp ng bo him gc theo gi tr hp l, v ghi nhn nhng khon chnh lch do thay i gi tr hp l vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh nm ti chnh. Chun mc k ton "Cng c ti chnh" p dng cho cc cng c phi sinh gn lin vi mt hp ng bo him c th, tr khi chnh cng c phi sinh ny l mt hp ng bo him. 07. Chun mc k ton "Cng c ti chnh" quy nh trng hp ngoi l l: Doanh nghip bo him khng cn phi tch cng c phi sinh t hp ng bo him gc v xc nh gi tr hp l ca gi hon li khi bn mua bo him chm dt hp ng bo him (y l khon c nh hoc l khon c nh gp vi mt khon li no ), thm ch gi tr hin ti ca khon n bo him khc vi gi tr ghi s ca n. Tuy nhin, chun mc k ton "Cng c ti chnh" p dng cho quyn chn v chm dt hp ng bo him nu nhn gi tr hon li gn lin trong hp ng bo him v gi tr hon li ny dao ng theo s thay i ca bin s ti chnh (V d: Ch s chng khon, gi c hng ho hay ch s gi c), hoc do s thay i ca bin s phi ti chnh m khng phi do bt k mt bn no trong hp ng. Quy nh ny cng p dng i vi kh nng thc hin quyn chn hoc quyn chm dt hp ng do s thay i ca cc bin s trn (V d: Quyn chn bn c th thc hin c nu c mt ch s chng khon t c mt mc c th no ). 08. on 07 c th p dng i vi quyn chm dt mt cng c ti chnh c c im khng m bo. Cng khai khon tin t cc

09. Mt s hp ng bo him bao gm c phn bo him v phn t cc, doanh nghip bo him c quyn la chn cng khai hay khng cng khai khon tin t cc theo quy nh sau: a) Khon tin t cc phi cng khai nu tho mn c hai iu kin sau: (i) Doanh nghip bo him c th xc nh ring r c khon tin t cc bao gm bt k quyn chm dt no i km v khng xt n phn bo him; (ii) Chnh sch k ton ca doanh nghip bo him khng yu cu phi ghi nhn tt c quyn v ngha v pht sinh t khon tin t cc ny nh v d ti on 10. b) Khng bt buc phi cng khai trong trng hp doanh nghip bo him xc nh c khon tin t cc mt cch ring r nh quy nh ti im (a/i) nhng chnh sch k ton i hi doanh nghip bo him phi ghi nhn tt c cc quyn v ngha v pht sinh t khon tin t cc, khng tnh n c s c s dng tnh ton nhng quyn v ngha v . c) Khng phi cng khai trong trng hp doanh nghip bo him khng th xc nh c khon tin t cc mt cch ring r nh quy nh ti im (a/i). 10. V d trng hp cc chnh sch k ton ca doanh nghip bo him khng yu cu phi ghi nhn tt c ngha v pht sinh t khon tin t cc: Doanh nghip nhng ti bo him nhn khon tin t cc thanh ton tn tht trong tng lai t cc doanh nghip nhn ti bo him nhng theo hp ng th doanh nghip nhng ti bo him phi c trch nhim hon tr khon tin t cc ny trong nhng nm ti. Nu chnh sch k ton ca doanh nghip nhng ti cho php h ghi nhn khon t cc ny l thu nhp, m khng ghi nhn l khon phi tr th bt buc phi cng khai. 11. p ng yu cu cng khai bo co ti chnh, doanh nghip bo him phi p dng: a) Chun mc ny i vi phn bo him; b) Chun mc "Cng c ti chnh" i vi khon tin t cc. nh gi v ghi nhn p dng chnh sch k ton 12. Doanh nghip bo him phi p dng cc chnh sch k ton: a) Khng c trch lp v ghi nhn khon d phng bi thng trong tng lai, nu cc yu cu i bi thng pht sinh t cc hp ng ny khng tn ti ti thi im kho s lp bo co ti chnh (V d: D phng dao ng ln hay d phng m bo cn i); b) Phi kim tra tnh y ca cc khon n phi tr quy nh trong on 13-17. c) Xo b mt khon n bo him (hoc mt phn ca khon n bo him) ra khi Bng cn i k ton khi n c thanh ton, c hu b hay ht hn. d) Doanh nghip bo him khng c b tr: (i) Cc ti sn ti bo him vi cc khon n bo him lin quan; hoc (ii) Thu nhp hay chi ph ca nhng hp ng ti bo him vi cc chi ph hay thu nhp ca cc hp ng bo him lin quan; ) Cn phi xem xt, nh gi mc gim gi ca cc ti sn ti bo him nh quy nh ti on 18. Kim tra tnh y ca cc khon n bo him
13.

Ti thi im kho s lp bo co ti chnh, doanh nghip bo him phi nh gi vic ghi nhn cc khon n bo him y hay cha, bng cch c tnh gi tr hin ti ca cc lung tin pht sinh trong tng lai theo quy nh trong hp ng bo him. Nu nh gi cho thy gi tr ghi s ca nhng khon n bo him (sau khi tr i nhng chi ph khai thc ch phn b v cc ti sn v hnh c lin quan nh quy nh trong on 27 v 28) l khng so vi cc lung tin c tnh trong tng lai, th ton b s thiu ht ny s c phn nh vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh. Doanh nghip bo him phi kim tra tnh y ca cc khon n bo him xem c tho mn nhng yu cu ti thiu di y hay khng: a) Kim tra, xem xt cc c tnh hin ti ca tt c cc lung tin theo hp ng v cc lung

14.

tin c lin quan (cc chi ph gii quyt khiu ni) cng nh cc lung tin pht sinh t nhng quyn la chn v m bo i km. b) Nu qua kim tra cho thy vic tnh ton cc khon n l khng y th ton b s thiu ht ny s c hch ton vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh. Khi lp bo co kt qu hot ng kinh doanh np cho c quan qun l bo him (B Ti chnh), cc doanh nghip bo him phi tun theo quy nh ca cc c ch ti chnh i vi chi ph khai thc.

15. Trng hp chnh sch k ton ca doanh nghip bo him khng quy nh phi kim tra tnh
y ca khon n xem c tho mn nhng yu cu ti thiu trong on 14 hay khng, doanh nghip bo him phi: a) Xc nh khon chnh lch gia gi tr ghi s ca cc khon n bo him tng ng vi gi tr ghi s ca: (i) Nhng chi ph khai thc c lin quan ch phn b; v (ii) Bt k mt ti sn v hnh no c lin quan nh cc ti sn c c t hp nht doanh nghip hay chuyn nhng hp ng bo him nh quy nh ti on 27 v 28. Tuy nhin, cc ti sn ti bo him lin quan khng c xem xt v chng c hch ton mt cch ring r nh quy nh ti on 18. b) Xc nh xem s liu c nu trong on (a) c thp hn gi tr ghi s ca n hay khng, nu cc khon n bo him tng ng thuc phm vi ca Chun mc k ton "Cc khon d phng, ti sn v n tim tng". Trng hp pht sinh chnh lch nh hn, doanh nghip bo him s phi ghi nhn ton b khon chnh lch vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh v ghi gim gi tr ghi s ca nhng chi ph khai thc hp ng ch phn b hoc cc ti sn v hnh c lin quan hoc ghi tng gi tr ghi s ca nhng khon n bo him tng ng.

16. Nu vic kim tra tnh y ca khon n bo him tho mn c nhng yu cu ti thiu
quy nh ti on 14 th vic kim tra s c p dng mc tng th. Ngc li nu vic kim tra tnh y ca khon n bo him khng tho mn nhng yu cu ti thiu, th cch tnh trong on 15 c s dng mc ca tng nhm hp ng c mc ri ro tng t v coi nh mt nhm danh mc n l.

17. S liu tnh c theo quy nh ti on 15(b) (V d: Kt qu ca vic p dng Chun mc

"Cc khon d phng, ti sn v n tim tng") s phn nh t sut li nhun u t trong tng lai nh quy nh ti on 24 - 26 khi s liu tnh c theo quy nh ti on 15(a) cng phn nh nhng t sut li nhun . S gim gi tr ca cc ti sn ti bo him

18. Nu nh cc ti sn ti bo him ca doanh nghip nhng ti b gim gi tr th c th gim

gi tr ghi s mt cch thch hp v ghi nhn s gim gi tr trong bo co kt qu hot ng kinh doanh. Mt ti sn ti bo him b gim gi tr khi: a) C bng chng chc chn l kt qu ca mt s kin pht sinh sau khi ghi nhn ti sn ti bo him, theo doanh nghip nhng ti c th khng thu hi c ton b s phi thu theo iu khon ca hp ng ti bo him; b) C th o lng c mt cch ng tin cy nhng nh hng ca s kin i vi s phi thu ca doanh nghip nhng ti t doanh nghip nhn ti. Nhng thay i trong chnh sch k ton

19. Doanh nghip bo him c th thay i cc chnh sch k ton i vi hp ng bo

him khi v ch khi nhng thay i ny lm cho cc bo co ti chnh tr nn thch hp hn i vi yu cu ra quyt nh kinh t ca ngi s dng bo co m khng lm gim tin cy hoc tng tin cy m khng gim tnh thch hp i vi nhng yu cu ny. Doanh nghip bo him c th nh gi mc tin cy v thch hp da trn nhng tiu chun trong Chun mc k ton s 29 "Thay i chnh sch k ton, c tnh k ton v cc sai st".

20. l gii cho vic thay i chnh sch k ton i vi cc hp ng bo him, Doanh nghip
bo him phi chng minh c nhng thay i ny s lm cho cc bo co ti chnh ph hp hn vi cc quy nh trong Chun mc s 29, nhng nhng thay i ny khng nht thit phi hon ton tun theo nhng quy nh , c th cc ni dung sau: a) Li sut th trng hin hnh (on 21); b) Tip tc thc hin cc chnh sch k ton hin hnh (on 22); c) Thn trng (on 23); d) T sut u t trong tng lai (on 24 - 26). Li sut th trng hin hnh

21. Doanh nghip bo him c php, nhng khng bt buc phi thay i cc chnh sch k
ton tnh li cc khon n bo him theo li sut th trng hin hnh v ghi nhn nhng thay i ca cc khon n trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh. Ti thi im , h cng c th p dng cc chnh sch k ton m c yu cu cc c tnh hin ti v cc gi nh khc xc nh cc khon n bo him theo cng thc nh sn. Khng p dng cc chnh sch k ton ny mt cch nht qun cho tt c cc khon n tng t khc v Chun mc k ton s 29 c hng dn khc cho cc khon n ny. Nu nh doanh nghip bo him la chn cch xc nh n bo him theo cch ny, h s tip tc s dng li sut th trng hin hnh (nu c th v cc c tnh, gi nh hin hnh khc - nu c) mt cch nht qun trong tt c cc k bo co v cho tt c cc khon n ny cho ti khi chng c thanh ton. Tip tc thc hin cc chnh sch k ton hin hnh 22. Nu s thay i chnh sch k ton khng tho mn cc quy nh nu ti on 19, doanh nghip bo him c th tip tc thc hin cc chnh sch k ton hin hnh nh a) Xc nh khon n bo him trn c s khng chit khu. b) Xc nh cc quyn theo hp ng i vi cc khon ph qun l u t trong tng lai vi gi tr vt qu gi tr hp l ca chng, nh nhng gi tr ny c tnh ton bng cch so snh vi mc ph ca cc doanh nghip cung cp nhng dch v tng t trn th trng. Hu nh chc chn rng nhng gi tr hp l ti thi im ban u s bng vi cc chi ph gc, ch tr khi cc khon ph qun l u t chng khon trong tng lai v cc chi ph c lin quan khng ph hp vi nhng chi ph tng t trn th trng. c) S dng cc chnh sch k ton khng ng nht cho cc hp ng bo him (cc chi ph khai thc ch phn b v cc ti sn v hnh c lin quan) ca cc cng ty con, tr cc trng hp c quy nh trong on 21. Nu cc chnh sch k ton ny khng ng nht, doanh nghip bo him phi thay i cc chnh sch ny nu nh s thay i khng lm cc chnh sch k ton thay i nhiu hn v vn tho mn cc yu cu khc trong chun mc ny. Thn trng 23. Trng hp ang p dng nguyn tc k ton thn trng, doanh nghip bo him khng nht thit phi thay i cc chnh sch k ton i vi cc hp ng bo him lm gim s thn trng . Tuy nhin nu doanh nghip bo him v ang p dng cc chnh sch i vi hp ng bo him vi mt mc thn trng va th khng cn thit phi tng thm mc thn trng ny. T sut u t trong tng lai 24. Doanh nghip bo him khng nht thit phi thay i cc chnh sch k ton cho cc hp ng bo him tnh ton li t sut u t trong tng lai. Tuy nhin c mt gi nh l bo co ti chnh ca doanh nghip bo him c th s gim hp l v tin cy nu nh h s dng chnh sch k ton phn nh t sut u t trong tng lai nhm tnh ton cc hp ng bo him, tr khi nhng t sut phn nh khon phi thanh ton theo hp ng.

V d v cc chnh sch k ton phn nh nhng t sut u t trong tng lai: a) S dng t l chit khu phn nh tin li c c tnh trn ti sn ca doanh nghip bo him; hoc b) a ra d kin mc hon vn trn cc ti sn ny vi mt t l hon vn c tnh, chit khu cc khon hon vn d kin bng cc t l khc nhau v bao gm c nhng kt qu tnh ton n bo him.

25. Doanh nghip bo him c th khc phc gi nh nu on 24 ch khi cc s thay i khc

trong chnh sch k ton vi mc tng tnh hp l v tin cy ca cc bo co ti chnh ln hn mc gim tnh hp l v tin cy gy ra bi t sut u t tng lai. V d: Cc chnh sch k ton hin ti ca doanh nghip bo him i vi cc hp ng bo him bao hm cc gi nh qu thn trng c t ra ti thi im ban u v mt t l chit khu theo qui nh m khng cn tham kho thc trng th trng, b qua mt s quyn chn cng nh bo m i km. Trong trng hp ny, doanh nghip bo him c th lm cho bo co ti chnh tr ln hp l hn m khng lm gim tin cy bng cch chuyn sang mt s thay i, c s ch hn cho mc ch u t v c s dng mt cch rng ri hn, lin quan n: a) Cc c tnh v gi nh hin hnh; b) S iu chnh hp l (nhng khng qu thn trng) phn nh ri ro v tnh khng chc chn; c) Vic xc nh phn nh c gi tr thc v gi tr thi gian ca quyn la chn v m bo nh km; d) T l chit khu th trng hin hnh, thm ch t l chit khu phn nh t l li c tnh trn ti sn ca doanh nghip bo him.

26. Trong mt s phng php tnh ton, t l chit khu c dng xc nh gi tr hin ti
ca khon li nhun trong tng lai. Khon li nhun ny c quy v tng giai on khc nhau theo mt cng thc. Trong nhng phng php , c phng php t l chit khu tc ng n vic tnh ton cc khon n mt cch gin tip. C th phng php s dng t l chit khu khng hp l c th c nhng tc ng nht nh hoc l khng c tc ng g i vi vic tnh ton cc khon n ti thi im ban u. Tuy nhin, trong nhng phng php khc, t l chit khu xc nh vic tnh ton cc khon n mt cch trc tip, th vic s dng t l chit khu da trn ti sn c nh hng ng k hn, nn hu nh doanh nghip bo him s khng th khc phc c gi nh nu trong on 24. Cc hp ng bo him thu c t hp nht kinh doanh hay chuyn giao c tnh mua li hp ng bo him 27. Theo Chun mc k ton s 11- "Hp nht kinh doanh", trong ngy hp nht doanh nghip bo him c th tnh ton gi tr hp l cc khon n bo him c tnh v cc ti sn bo him c thu nhn trong hp nht kinh doanh. Tuy nhin, doanh nghip bo him c php nhng khng bt buc s dng cch trnh by tch bit gi tr hp l ca cc hp ng bo him thu nhn c thnh 2 phn: a) N c xc nh gi tr da trn c s cc chnh sch k ton ca doanh nghip bo him i vi cc hp ng bo him m h pht hnh; v b) Ti sn v hnh i din cho s khc bit gia: i) Gi tr hp l ca cc quyn bo him trong hp ng c thu nhn v cc ngha v bo him c tnh; ii) Gi tr khon n nu ti im a. Sau vic tnh ton ti sn ny s phi nht qun vi tnh ton ca khon n bo him c lin quan. 28. Doanh nghip bo him nhn chuyn nhng hp ng bo him c th dng phng thc trnh by chi tit hn nh m t trong on 27. 29. Cc ti sn v hnh quy nh ti on 27, 28 khng thuc phm vi ca Chun mc "Tn tht ti sn" v Chun mc "Ti sn c nh v hnh". Tuy nhin, Chun mc "Tn tht ti sn" v Chun mc "Ti sn c nh v hnh" c p dng cho cc khch hng lin quan n cc hp ng

tng lai m cc quyn hoc ngha v bo him trong hp ng khng hin hu ti ngy hp nht kinh doanh hoc chuyn nhng hp ng bo him. Phn khng m bo Phn khng m bo trong hp ng bo him 30. Mt s hp ng bo him c phn m bo v phn khng m bo. i vi cc hp ng ny doanh nghip bo him p dng quy nh sau: a) C th, nhng khng nht thit phi hch ton ring phn m bo v phn khng m bo. Nu doanh nghip bo him khng ghi nhn mt cch ring r, th c th xc nh ton b hp ng bo him nh mt khon n phi tr. Nu doanh nghip bo him phn loi mt cch ring r, th c th xc nh phn c m bo nh mt khon n phi tr. b) Trng hp ghi nhn ring r phn khng m bo v phn c m bo, doanh nghip bo him c th ghi nhn phn khng m bo l mt khon n phi tr, (hoc l mt phn ring bit ca ngun vn ch s hu). Chun mc ny khng quy nh phng php xc nh phn khng m bo l mt khon n hay vn ch s hu, doanh nghip bo him c th chia thnh phn thuc khon n phi tr hoc vn ch s hu v phi p dng mt cch nht qun, m khng c xc nh phn ny nh l mt phn trung gian gia n phi tr hoc vn ch s hu. c) C th ghi nhn tt c cc khon ph bo him nhn c nh l doanh thu m khng phi tch ring bt k phn no c lin quan n vn ch s hu. Kt qu ca s thay i phn c m bo v phn khng m bo khi c phn loi l khon n phi tr s c ghi nhn trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh. Nu mt phn hoc ton b phn khng m bo c phn loi trong vn ch s hu, th mt phn ca li hoc l s c tnh cho phn khng m bo (cng ging cch tnh li ch ca c ng thiu s) th doanh nghip bo him c th ghi nhn mt phn ca li hoc l quy cho bt k mt phn no ca vn ch s hu thuc phn khng m bo nh mt khon phn phi li hoc l ch khng phi thu nhp hay chi ph (quy nh ti Chun mc k ton s 21 "Trnh by bo co ti chnh"). d) C th p dng Chun mc "Cng c ti chnh", nu trong hp ng bo him c cng c phi sinh thuc phm vi ca Chun mc Cng c ti chnh. e) C th tip tc p dng cc chnh sch k ton hin hnh cho nhng hp ng i vi nhng vn khng c quy nh trong cc on 12 18 v 30 (a), 30 (d) tr khi doanh nghip bo him thay i cc chnh sch k ton theo quy nh ti cc on 19 26. Phn khng m bo trong cc cng c ti chnh ca hp ng bo him 31. Cc quy nh trong on 30 cng c p dng cho mt cng c ti chnh c phn khng m bo, ngoi ra: a) Nu doanh nghip bo him phn loi ton b phn khng m bo l mt khon n phi tr, h c th p dng vic kim tra tnh y ca cc khon n phi tr theo quy nh ti cc on t 14 17 cho ton b hp ng (Bao gm c phn c m bo v phn khng m bo). Doanh nghip bo him khng cn phi xc nh gi tr phn c m bo do p dng Chun mc "Cng c ti chnh". b) Nu doanh nghip bo him phn loi mt phn hay ton b phn khng m bo nh mt phn ring bit ca vn ch s hu th khon n c ghi nhn cho ton b hp ng khng c nh hn gi tr ca phn c m bo theo quy nh ca Chun mc "Cng c ti chnh". Gi tr ny bao gm gi tr ca quyn chn c th thc hin i vi quyn chm dt hp ng nhng khng nht thit phi bao gm c gi tr thi gian nu nh min tr quyn chn khng phi nh gi theo gi tr hp l (Theo on 08). Doanh nghip bo him khng phi cng khai gi tr phn c m bo theo quy nh ca Chun mc "Cng c ti chnh" v cng khng cn phi trnh by khon ny mt cch ring r. Ngoi ra doanh nghip bo him khng nht thit phi xc nh khon ny nu ton b khon n phi tr c ghi nhn r rng. c) Mc d nhng hp ng ny l cc cng c ti chnh, song doanh nghip bo him c th hch ton cc khon thu ph ca nhng hp ng ny vo doanh thu v ghi nhn phn tng ln i vi gi tr ghi s ca khon n phi tr l chi ph.

Trnh by bo co ti chnh Gii thch cc khon c ghi nhn 32. Doanh nghip bo him phi trnh by r rng cc thng tin gip ngi s dng nhn bit v gii thch cc s liu pht sinh t cc hp ng bo him trong bo co ti chnh. 33. tun th quy nh ti on 32, doanh nghip bo him phi trnh by r rng: a) Cc chnh sch k ton i vi cc hp ng bo him v cc ti sn, cc khon n phi tr, doanh thu v chi ph c lin quan. b) Ti sn, cc khon n phi tr, doanh thu v chi ph c ghi nhn (v cc lung tin nu Bo co lu chuyn tin t lp theo phng php trc tip) pht sinh t cc hp ng bo him. Trong trng hp nhng ti bo him, doanh nghip phi trnh by: (i) Cc khon li hay l c ghi nhn trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh t hot ng nhng ti bo him; (ii) Nu doanh nghip nhng ti gi li v phn b dn cc khon li hay l pht sinh t nhng ti bo him, th phi trnh by khon phn b trong k v khon ch phn b vo u v cui k. c) Quy trnh c s dng xc nh nhng gi nh c nh hng ln nht i vi vic nh gi cc khon c ghi nhn nh nu trong on (33/b). Trng hp c th, doanh nghip bo him nn trnh by s liu lin quan n cc gi nh ny. d) nh hng ca nhng thay i trong cc gi nh c s dng nh gi cc ti sn bo him v cc khon n bo him, trnh by ring nhng nh hng ca tng s thay i m c nh hng trng yu ln cc bo co ti chnh. e) i chiu cc thay i ca cc khon n bo him, cc ti sn lin quan n ti bo him, v cc chi ph khai thc c lin quan ch phn b (nu c). Gi tr, thi gian v tnh khng chc chn ca cc lung tin trong tng lai ca hp ng bo him 34. Doanh nghip bo him phi trnh by r rng mi thng tin gip cho ngi s dng hiu c gi tr, thi gian v tnh khng chc chn ca lung tin trong tng lai ca cc hp ng bo him. 35. thc hin theo quy nh ti on 34, doanh nghip bo him phi trnh by r rng: a) Cc mc tiu trong vic qun l ri ro pht sinh t cc hp ng bo him v cc chnh sch trong vic lm gim bt cc ri ro ny; b) Cc iu khon v iu kin ca hp ng c nh hng trng yu n gi tr, thi gian v tnh khng chc chn ca lung tin trong tng lai ca cc hp ng bo him; c) Thng tin v ri ro bo him (c trc v sau khi ri ro c chia s bng ti bo him), bao gm thng tin v: (i) Tnh nhy cm ca li hay l v vn ch s hu i vi nhng thay i ca cc bin s c nh hng trng yu ln chng; (ii) S tp trung ca ri ro bo him; (iii) Cc khon chi tr bi thng thc t so vi nhng c tnh trc (v d Bng thng k bi thng). Vic lp bng thng k bi thng nn bt u t giai on u t khi pht sinh khon khiu ni chnh thc u tin m cha bit c chc chn s tin v thi gian ca cc khon chi tr bo him. Tuy nhin, khng nht thit phi quay ngc thi gian ti hn 10 nm. Doanh nghip bo him khng cn cng khai nhng thng tin v cc khon khiu ni nu khng chc chn v gi tr v thi im ca cc khon phi tr v bi thng c gii quyt trong vng 1 nm. d) Thng tin v ri ro li sut v ri ro tn dng theo quy nh ca Chun mc "Cng c ti chnh" s yu cu trong trng hp hp ng bo him nm trong phm vi ca chun mc ; e) Thng tin v ri ro li sut v ri ro th trng ca cc cng c ti chnh phi sinh thuc hp ng bo him gc nu doanh nghip bo him khng buc phi, hay khng nh gi cng c ti chnh theo gi tr hp l./.

-xxx-

H THNG CHUN MC K TON VIT NAM Chun mc s 30 LI TRN C PHIU (Ban hnh v cng b theo Quyt nh s 100/2005/Q-BTC ngy 28/12/2005 ca B trng B Ti chnh) QUY NH CHUNG

1. Mc ch ca Chun mc ny l quy nh v hng dn cc nguyn tc, phng php k ton trong

vic xc nh v trnh by li trn c phiu nhm so snh hiu qu hot ng gia cc doanh nghip c phn trong cng mt k bo co v hiu qu hot ng ca cng mt doanh nghip qua cc k bo co.

2. Chun mc ny c p dng cho vic tnh v cng b li trn c phiu ti cc doanh nghip
sau: - ang c c phiu ph thng hoc c phiu ph thng tim nng c giao dch cng khai trn th trng; v - ang trong qu trnh pht hnh c phiu ph thng hoc c phiu ph thng tim nng ra cng chng.

3. Trng hp doanh nghip phi lp c bo co ti chnh ring v bo co ti chnh hp nht th

ch phi trnh by thng tin v li trn c phiu theo quy nh ca chun mc ny trn bo co ti chnh hp nht. Trng hp doanh nghip khng phi lp bo co ti chnh hp nht th ch trnh by thng tin v li trn c phiu trn bo co kt qu hot ng kinh doanh ring ca mnh.

4. Cc thut ng trong chun mc ny c hiu nh sau:

Suy gim: L s gim li trn c phiu hoc tng l trn c phiu do nh hng ca vic gi nh c s chuyn i cc cng c c th chuyn i, vic thc hin quyn chn, chng quyn hoc vic pht hnh c phiu ph thng sau khi tha mn mt s iu kin nht nh. Suy gim ngc: L s tng li trn c phiu hoc gim l trn c phiu do nh hng ca vic gi nh c s chuyn i cc cng c c th chuyn i, vic thc hin quyn chn, chng quyn hoc vic pht hnh c phiu ph thng sau khi tha mn mt s iu kin nht nh. Tho thun c phiu c iu kin: L tho thun v pht hnh c phiu phi tha mn mt s iu kin nht nh. C phiu ph thng: L cng c vn mang li cho ngi s hu quyn li ti chnh sau tt c cc cng c vn khc. C phiu ph thng tim nng: L cng c ti chnh hoc mt hp ng khc cho php ngi s hu c c c phiu ph thng. C phiu ph thng pht hnh c iu kin: L c phiu ph thng c th c pht hnh, thu t tin hoc khng thu tin mt hoc da trn vic tha mn mt s iu kin nht nh ca tho thun c phiu c iu kin. Quyn chn mua, chng quyn v cc cng c tng ng: L cc cng c ti chnh mang li cho ngi s hu quyn c mua c phiu ph thng theo mt gi nht nh v trong mt khong thi gian xc nh trc.

Quyn chn bn: L hp ng cho php ngi s hu quyn c bn c phiu ph thng theo mt gi nht nh v trong mt khong thi gian xc nh trc.

5. Ngi nm gi c phiu ph thng c hng c tc trong k sau khi cc loi c phiu khc
c chia c tc (V d: C phiu u i c tc). C phiu ph thng ca doanh nghip c quyn nh nhau trong vic nhn c tc.

6. V d v c phiu ph thng tim nng gm:

a) Khon n ti chnh hoc cng c vn, bao gm c c phiu u i, c th chuyn i sang c phiu ph thng; b) Quyn chn v chng quyn; c) C phiu c pht hnh da trn vic tho mn mt s iu kin nht nh theo tho thun mang tnh hp ng. V d: Vic mua doanh nghip hoc cc ti sn khc. NI DUNG CHUN MC Xc nh Li c bn trn c phiu

7. Doanh nghip phi tnh li c bn trn c phiu theo cc khon li nhun hoc l phn b cho c
ng s hu c phiu ph thng ca cng ty m.

8. Li c bn trn c phiu c tnh bng cch chia li nhun hoc l phn b cho c ng s
hu c phiu ph thng ca cng ty m (t s) cho s lng bnh qun gia quyn ca s c phiu ph thng ang lu hnh trong k (mu s).

9. Li c bn trn c phiu cung cp s liu nh gi li ch t kt qu hot ng ca doanh nghip

trong k bo co m mi c phiu ph thng ca cng ty m mang li. Li nhun hoc l tnh li c bn trn c phiu

10. tnh li c bn trn c phiu, s phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty

m l cc khon li nhun hoc l sau thu phn b cho cng ty m sau khi c iu chnh bi c tc ca c phiu u i, nhng khon chnh lch pht sinh do thanh ton c phiu u i v nhng tc ng tng t ca c phiu u i c phn loi vo vn ch s hu.

11. Cc khon thu nhp v chi ph phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty m
c ghi nhn trong k bo co, bao gm chi ph thu thu nhp doanh nghip, c tc ca c phiu u i c phn loi vo n phi tr, c s dng xc nh li nhun hoc l trong k phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty m.

12. C tc ca c phiu u i c tr khi li nhun hoc l sau thu tnh li c bn trn c

phiu, gm: a) C tc ca c phiu u i khng ly k c thng bo trong k bo co; v b) C tc ca c phiu u i ly k pht sinh trong k bo co (k c trng hp cha c thng bo). Gi tr c tc u i trong k khng bao gm c tc ca c phiu u i ly k lin quan ti cc k trc c chi tr hay c thng bo trong k bo co.

13. C phiu u i c mc c tc thp b p li vic doanh nghip bn c phiu u i mc gi

c chit khu, hoc c mc c tc cao b p cho nh u t do vic mua c phiu u i mc gi c ph tri. Cc khon chit khu hoc ph tri khi pht hnh ln u c phiu u i li sut tng dn c phn b vo li nhun gi li theo phng php li thc v c coi nh c tc u i khi tnh li c bn trn c phiu.

14. Doanh nghip c th mua li c phiu u i t ngi s hu. Khon chnh lch ln hn gia gi
tr hp l ca khon thanh ton cho ngi s hu vi gi tr ghi s ca c phiu u i l li ch ca ngi s hu c phiu u i v l khon gim tr vo li nhun cha phn phi ca doanh nghip.

Khon chnh lch ny c tr vo li nhun hoc l phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty m.

15. Doanh nghip c th khuyn khch vic chuyn i trc thi hn c phiu u i c th chuyn
i bng iu kin c li hn iu kin chuyn i ban u hoc bng s tin thanh ton thm. Khon chnh lch ln hn gia gi tr hp l ca c phiu ph thng hoc cc khon thanh ton khc theo iu kin chuyn i c li ti thi im thanh ton vi gi tr hp l ca c phiu ph thng c pht hnh theo iu kin chuyn i gc l li ch ca ngi s hu c phiu u i. Khon chnh lch ny c tr vo li nhun hoc l phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty m.

16. Khon chnh lch ln hn gia gi tr ghi s ca c phiu u i vi gi tr hp l ca cc khon

thanh ton c cng vo li nhun hoc l phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty m. S lng c phiu tnh li c bn trn c phiu

17. S lng c phiu ph thng c s dng tnh li c bn trn c phiu l s bnh qun gia
quyn ca c phiu ph thng ang lu hnh trong k.

18. Vic s dng s bnh qun gia quyn ca c phiu ph thng ang lu hnh trong k l do gi tr
vn c ng thay i trong k khi s lng c phiu ph thng lu hnh tng hoc gim. S bnh qun gia quyn ca c phiu ph thng lu hnh trong k l s lng c phiu ph thng lu hnh u k c iu chnh theo s c phiu ph thng c mua li hoc c pht hnh thm nhn vi h s thi gian. H s thi gian l t s gia s lng ngy m c phiu c lu hnh trong k chia cho tng s ngy trong k.

19. C phiu ph thng c tnh vo s bnh qun gia quyn ca c phiu k t ngy c th nhn c
khon thanh ton cho c phiu (thng thng l ngy pht hnh). V d: a) C phiu ph thng pht hnh thu tin c tnh vo s bnh qun gia quyn ca c phiu khi ghi nhn c tin; b) C phiu ph thng c pht hnh thay cho vic tr c tc ca c phiu ph thng hay c tc ca c phiu u i c tnh vo s bnh qun gia quyn ca c phiu khi c tc c chuyn thnh c phiu; c) C phiu ph thng c pht hnh bng vic chuyn i mt cng c n thnh c phiu ph thng c tnh vo s bnh qun gia quyn ca c phiu khi ngng tnh li t cng c n ; d) C phiu ph thng c pht hnh thay cho li v gc ca cc cng c ti chnh khc c tnh vo s bnh qun gia quyn ca c phiu khi ngng tnh li t cng c ti chnh ; e) C phiu ph thng c pht hnh thanh ton khon n phi tr ca doanh nghip c tnh vo s bnh qun gia quyn ca c phiu khi khon n phi tr ny c chuyn thnh c phiu; f) C phiu ph thng c pht hnh thanh ton cho vic mua mt ti sn phi tin t c tnh vo s bnh qun gia quyn ca c phiu khi ti sn c ghi nhn; v g) C phiu ph thng c pht hnh thanh ton cho dch v cung cp cho doanh nghip c tnh vo s bnh qun gia quyn ca c phiu khi dch v c cung cp. Thi im tnh c phiu ph thng c xc nh theo cc iu khon v iu kin gn km vi vic pht hnh c phiu, doanh nghip phi cn nhc k lng bn cht ca cc hp ng lin quan ti vic pht hnh c phiu.

20. C phiu ph thng c pht hnh nh mt phn ca gi ph hp nht kinh doanh c tnh vo
s bnh qun gia quyn ca c phiu k t ngy mua v doanh nghip mua hp nht kt qu hot ng kinh doanh ca n v c mua vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca mnh k t ngy mua.

21. C phiu ph thng c pht hnh khi thc hin chuyn i mt cng c c th chuyn i c
s dng tnh li c bn trn c phiu k t ngy hp ng c hiu lc.

22. C phiu pht hnh c iu kin c coi nh c phiu ang lu hnh v c s dng tnh li
c bn trn c phiu k t ngy tt c cc iu kin cn thit c tho mn (khi cc s kin xy ra). C phiu c th c pht hnh sau mt thi gian xc nh khng c coi l c phiu pht hnh c iu kin, v iu kin v thi gian ny chc chn s xy ra.

23. C phiu ph thng ang lu hnh c th c thu hi li c iu kin khng c phn nh nh

c phiu ang lu hnh v khng c dng tnh li c bn trn c phiu cho ti ngy c phiu khng cn b rng buc bi iu kin thu hi li.

24. S bnh qun gia quyn c phiu ph thng ang lu hnh trong k hin ti v tt c cc k trnh
by phi c iu chnh cho cc s kin (tr vic chuyn i c phiu ph thng tim nng) to ra s thay i v s lng c phiu ph thng m khng dn n thay i v ngun vn.

25. C phiu ph thng c th tng hoc gim m khng cn c s thay i tng ng v ngun vn.
V d: a) Vn ho hoc pht hnh c phiu thng (mt s trng hp l tr c tc bng c phiu); b) Pht hnh c phiu ph thng di hnh thc thng (V d: Thng bng vic pht hnh quyn cho cc c ng hin ti); c) Tch c phiu; v d) Gp c phiu.

26. Vn ho, pht hnh c phiu thng hoc tch c phiu l vic pht hnh c phiu ph thng cho
c ng hin ti m doanh nghip khng thu v bt c mt khon tin no. V vy, s lng c phiu ph thng ang lu hnh tng ln m khng c s gia tng ngun vn. S lng c phiu ph thng ang lu hnh trc s kin ny c iu chnh theo t l tng ng vi s lng thay i ca c phiu ph thng c lu hnh vi gi thuyt s kin ny xy ra ngay ti thi im u k bo co. V d: i vi vic pht hnh 2 c phiu thng cho 1 c phiu ang lu hnh, s lng c phiu ph thng ang lu hnh trc thi im pht hnh c nhn vi 3 tnh tng s c phiu ph thng, hoc nhn vi 2 tnh s c phiu ph thng tng thm.

27. Vic gp c phiu ph thng ch dn n gim s lng c phiu ph thng ang lu hnh m
khng lm gim ngun vn. Tuy nhin, nu mua li c phiu theo gi tr hp l, th vic gim tng ng ngun vn s dn n gim s lng c phiu ph thng ang lu hnh. Li suy gim trn c phiu

28. Doanh nghip tnh gi tr li suy gim trn c phiu da trn s li nhun hoc l phn b cho c
ng s hu c phiu ph thng ca cng ty m.

29. Doanh nghip phi iu chnh li nhun hoc l phn b cho c ng s hu c phiu ph thng
ca cng ty m v s bnh qun gia quyn c phiu ph thng ang lu hnh do nh hng ca cc c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim tnh li suy gim trn c phiu.

30. Vic tnh li suy gim trn c phiu l nhm m bo tnh nht qun vi li c bn trn c phiu,
cung cp thc o li ch ca mi c phiu ph thng trong kt qu hot ng ca doanh nghip khi tnh ti tc ng ca cc c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim ang lu hnh trong k. Vic lm ny dn n: a) Li nhun hoc l phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty m tng bng khon c tc v li ghi nhn trong k dnh cho c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim v c iu chnh cc thay i v thu nhp hoc chi ph do chuyn i c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim; v b) S bnh qun gia quyn c phiu ph thng ang lu hnh tng bng s bnh qun gia quyn cc c phiu b sung s c lu hnh nu nh tt c cc c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim u c chuyn i. Li nhun (hoc l) tnh li suy gim trn c phiu

31. tnh li suy gim trn c phiu doanh nghip cn iu chnh s li nhun hoc l sau thu
phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty m, theo quy nh trong on 10, cho cc tc ng sau thu ca: a) Cc khon c tc hoc cc khon khc lin quan ti c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim c gim tr vo s li nhun hoc l phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty m theo quy nh trong on 10; b) Bt k khon li no c ghi nhn trong k lin quan ti c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim; v c) Cc thay i khc ca thu nhp hoc chi ph do chuyn i c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim.

32. Khi cc c phiu ph thng tim nng c chuyn thnh c phiu ph thng th s khng pht
sinh cc khon mc c xc nh trong on 31(a)-(c). Thay vo , li nhun hoc l phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty m c phn b cho c c phiu ph thng mi. V vy, li nhun hoc l phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty m tnh ton theo on 10 c iu chnh cho cc khon mc c xc nh trong on 31(a)-(c). Chi ph lin quan ti c phiu ph thng tim nng bao gm: Chi ph giao dch v khon chit khu c tnh theo phng php li sut thc t.

33. Vic chuyn i c phiu ph thng tim nng dn n nhng thay i v thu nhp v chi ph ca
doanh nghip. V d, gim chi ph li vay lin quan ti c phiu ph thng tim nng v vic lm tng li nhun hoc gim l c th dn ti vic tng khon li nhun bt buc phi phn phi. tnh li suy gim trn c phiu, li nhun hoc l tnh cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty m c iu chnh theo cc thay i mang tnh h qu nu trn ca thu nhp v chi ph. S lng c phiu tnh li suy gim trn c phiu

34. tnh li suy gim trn c phiu, s lng c phiu ph thng l s bnh qun gia quyn c
phiu ph thng (tnh theo phng php c trnh by trong cc on 17 v 24) cng (+) vi s bnh qun gia quyn ca c phiu ph thng s c pht hnh trong trng hp tt c cc c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim u c chuyn i thnh c phiu ph thng. C phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim c gi nh chuyn i thnh c phiu ph thng ti thi im u k bo co hoc ti ngy pht hnh c phiu ph thng tim nng nu ngy pht hnh c phiu ny sau thi im u k bo co.

35. C phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim s c xc nh mt cch c lp cho mi k

bo co. S c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim trong k bo co t u nm ti ngy hin ti khng phi l s bnh qun gia quyn ca c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim trong mi ln tnh gia k.

36. C phiu ph thng tim nng c tnh vo s bnh qun trong k m n lu hnh. C phiu ph
thng tim nng b hu hoc t hu trong k c dng tnh li suy gim trn c phiu vi t l tng ng vi thi gian m chng lu hnh. C phiu ph thng tim nng chuyn thnh c phiu ph thng trong k c dng tnh li suy gim trn c phiu t ngy bt u k bo co cho n ngy chuyn i, v k t ngy chuyn i c phiu ph thng mi do chuyn i c dng tnh li c bn trn c phiu v li suy gim trn c phiu.

37. S c phiu ph thng s c pht hnh do vic chuyn i c phiu ph thng tim nng c tc
ng suy gim c xc nh theo tng loi c phiu ph thng tim nng. Khi c nhiu cch chuyn i, vic tnh ton c thc hin da trn gi nh v t l chuyn i hoc gi chuyn i c li nht cho c ng s hu c phiu ph thng tim nng.

38. Cng ty con, cng ty lin doanh, cng ty lin kt c th pht hnh c phiu ph thng tim nng c
th chuyn i thnh c phiu ph thng ca cng ty mnh, ca cng ty m hoc ca bn gp vn lin doanh hay nh u t cho cc bn khng phi l cng ty m, bn gp vn lin doanh hoc nh u t. Nu nhng c phiu ph thng tim nng ca cng ty con, cng ty m, cng ty lin doanh hoc cng ty lin kt c tc ng suy gim n li c bn trn c phiu ca n v bo co th nhng c phiu ny c s dng tnh li suy gim trn c phiu.

C phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim

39. C phiu ph thng tim nng c coi l c tc ng suy gim khi v ch khi, vic chuyn i
chng thnh c phiu ph thng s lm gim li hoc tng l trn c phiu.

40. Doanh nghip s dng li nhun hoc l phn b cho cng ty m nh s liu kim sot xc nh
xem c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim hay suy gim ngc. Li nhun hoc l phn b cho cng ty m c iu chnh theo quy nh trong on 10.

41. C phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim ngc khi vic chuyn i chng thnh c
phiu ph thng lm tng li hoc gim l trn c phiu. Vic tnh li suy gim trn c phiu khng gi nh vic chuyn i, thc hin hoc pht hnh c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim ngc i vi li trn c phiu.

42. Doanh nghip xem xt ring tng t pht hnh hoc tng loi c phiu ph thng tim nng khi
xc nh c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim hay suy gim ngc. Th t xem xt cc c phiu ph thng tim nng c th nh hng ti kt lun c phiu c tc ng suy gim hay suy gim ngc, do ti a ho hiu ng suy gim li c bn trn c phiu, tng t pht hnh hay loi c phiu ph thng tim nng cn c xem xt theo th t t suy gim ln nht ti suy gim nh nht. Nh vy c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim vi mc li trn mi c phiu tng thm thp nht c tnh trc nhng c phiu ph thng tim nng c mc li trn mi c phiu tng thm ln hn. Quyn chn, chng quyn c tnh trc v chng khng lm thay i li nhun hoc l phn b cho c ng s hu c phiu ph thng. Quyn chn mua, chng quyn v cc cng c tng ng

43. tnh li suy gim trn c phiu doanh nghip cn phi gi nh cc quyn chn mua, chng
quyn c tc ng suy gim u c thc hin. S tin gi nh thu c t cc cng c ny c phn nh nh khon thu t vic pht hnh c phiu ph thng mc gi th trng trung bnh trong k. Phn chnh lch gia s lng c phiu ph thng pht hnh v s lng c phiu ph thng c th c pht hnh mc gi th trng bnh qun ca c phiu ph thng trong k c coi l c phiu ph thng c pht hnh khng iu kin.

44. Quyn chn mua, chng quyn c tc ng suy gim khi chng tc ng lm cho gi c phiu ph
thng pht hnh thp hn gi th trng bnh qun ca c phiu ph thng trong k. Gi tr suy gim l gi bnh qun ca c phiu ph thng trong k tr i gi pht hnh. tnh li suy gim trn c phiu, c phiu ph thng tim nng bao gm c hai yu t sau y: a) Hp ng pht hnh mt s lng nht nh c phiu ph thng theo gi th trng bnh qun trong k. Doanh nghip b qua nhng c phiu ph thng ny khi tnh li suy gim trn c phiu v chng c coi l c nh gi mt cch hp l v khng c tc ng suy gim hay suy gim ngc. b) Hp ng pht hnh s c phiu ph thng cn li khng iu kin. Nhng c phiu ph thng ny khng to ra tin v khng c tc ng ti li nhun hoc l phn b cho cc c phiu ph thng ang lu hnh. V vy, nhng c phiu ny c tc ng suy gim v c cng vo s lng c phiu ph thng lu hnh tnh li suy gim trn c phiu.

45. Quyn chn v chng quyn c tc ng suy gim ch khi gi th trng bnh qun ca c phiu
ph thng trong k ln hn gi thc hin quyn chn hoc chng quyn (trng hp thc hin cng c c li). Doanh nghip khng phi iu chnh li s li trn c phiu bo co trc y phn nh s thay i ca gi c phiu ph thng.

46. Quyn chn mua c phiu dnh cho nhn vin vi cc iu khon c nh hoc xc nh c v
cc c phiu thng cha trao cho nhn vin c coi nh cc quyn chn khi tnh li suy gim trn c phiu, mc d vic trao c phiu l cha chc chn. Nhng cng c ny c coi nh lu hnh vo ngy pht sinh. Quyn chn mua c phiu dnh cho nhn vin da trn kt qu hot ng

c phn nh nh c phiu pht hnh c iu kin v khi pht hnh nhng c phiu ngoi iu kin v mt thi gian cn ph thuc vo vic tho mn mt s iu kin c th. Cng c ti chnh c th chuyn i

47. Tc ng suy gim ca cng c ti chnh c th chuyn i i vi li suy gim trn c phiu c
quy nh ti on 31 v 34.

48. C phiu u i c th chuyn i c tc ng suy gim ngc khi c tc ca cc c phiu

(c cng b hoc ly k trong k) tnh trn mi c phiu ph thng nhn c do chuyn i ln hn li c bn trn c phiu. Tng t, khon n c kh nng chuyn i c tc ng suy gim ngc khi li sau thu v cc khon thay i khc trong thu nhp v chi ph tnh trn mi c phiu ph thng nhn c thng qua chuyn i ln hn li c bn trn c phiu.

49. Vic mua li hoc khuyn khch chuyn i c phiu u i c th chuyn i c th ch nh hng
mt phn trong s c phiu u i c th chuyn i lu hnh trc kia. Khi , cc khon thanh ton tng thm nu trong on 15 tnh cho cc c phiu c mua li hoc c chuyn i c dng xc nh xem nhng c phiu u i cn li c tc ng suy gim hay khng. Cc c phiu c mua li hoc chuyn i c xem xt c lp vi cc c phiu khng c mua li hoc chuyn i. C phiu ph thng pht hnh c iu kin

50. Khi tnh li c bn trn c phiu, c phiu ph thng pht hnh c iu kin c coi nh ang lu
hnh v c s dng tnh li suy gim trn c phiu nu nh cc iu kin c tho mn. C phiu ph thng pht hnh c iu kin c tnh vo t u k (hoc t ngy tho thun c phiu ph thng pht hnh c iu kin). Trng hp cc iu kin khng c tho mn, s lng c phiu ph thng pht hnh c iu kin tnh li suy gim trn c phiu c da vo s c phiu c th c pht hnh nu ngy kt thc k bo co l ngy kt thc thi hn ca iu kin. Doanh nghip khng c tnh li s lng c phiu pht hnh c iu kin nu nh cc iu kin pht hnh khng c tho mn vo ngy kt thc thi hn ca iu kin.

51. Trng hp iu kin pht hnh yu cu phi t c hoc duy tr mt lng li c nh cho k
bo co k c khi t c vo cui k nhng phi c gi li cho k bo co tip theo th s c phiu ph thng tng thm c phn nh nh ang lu hnh nu c tc ng mang tnh suy gim khi tnh li suy gim trn c phiu. Khi , doanh nghip tnh li suy gim trn c phiu da trn s c phiu ph thng c th c pht hnh nu nh s li ti thi im cui k bo co bng s li ti thi im cui ca iu kin. S li c th thay i vo k sau nn khi tnh li c bn trn c phiu khng c tnh ti nhng c phiu pht hnh c iu kin cho n khi kt thc thi hn ca iu kin v n thi im ny cha tha mn ht mi iu kin.

52. S lng c phiu ph thng pht hnh c iu kin c th da trn gi th trng ca c phiu ph
thng trong tng lai. Nu c tc ng suy gim, vic tnh li suy gim trn c phiu c da trn s c phiu ph thng s pht hnh khi gi tr th trng ca c phiu vo ngy cui k bng gi tr th trng ca c phiu vo ngy kt thc thi hn ca iu kin. Nu iu kin pht hnh c phiu da trn gi th trng bnh qun cho mt giai on kt thc sau ngy kt thc k bo co th doanh nghip s dng gi bnh qun cho n ngy kt thc k bo co. Gi th trng c th thay i vo k sau, nn khi tnh li c bn trn c phiu khng c tnh nhng c phiu pht hnh c iu kin cho ti khi kt thc thi hn ca iu kin v n thi im ny cha tha mn ht mi iu kin.

53. S lng c phiu ph thng pht hnh c iu kin c th da trn li v gi ca c phiu ph

thng trong tng lai. Trong trng hp ny, s lng c phiu ph thng tnh li suy gim trn c phiu c da trn c hai iu kin l li v gi th trng ti ngy cui ca k bo co. C phiu ph thng pht hnh c iu kin ch c dng tnh li suy gim trn c phiu khi c hai iu kin trn c tho mn.

54. Trong mt s trng hp khc, s lng c phiu ph thng pht hnh c iu kin c th da trn
cc iu kin khng phi l li hoc gi th trng ca c phiu. Trong nhng trng hp ny, nu cc iu kin hin ti khng thay i cho ti khi kt thc thi hn ca iu kin, c phiu ph thng pht hnh c iu kin c dng tnh li suy gim trn c phiu cn c vo tnh trng thc t ti thi im kt thc k bo co.

55. C phiu ph thng pht hnh c iu kin c doanh nghip tnh vo c phiu bnh qun lu
hnh trong k tnh li suy gim trn c phiu (Khng phi l tho thun c phiu c iu kin, nh l cng c c th chuyn i pht hnh c iu kin) theo phng php sau: a) Doanh nghip t xc nh c phiu ph thng tim nng vi gi nh l c th pht hnh trn c s cc iu kin cho vic pht hnh c phiu pht hnh c iu kin quy nh ti cc on t 50 - 54; v b) Nu nhng c phiu ph thng tim nng c s dng tnh li suy gim trn c phiu, doanh nghip phi xc nh nh hng ca chng ti li suy gim trn c phiu bng cc bc thc hin quyn chn mua, chng quyn quy nh trong cc on t 43 - 46, cc bc thc hin cho cng c c th chuyn i quy nh trong cc on t 47 - 49, cc bc thc hin cho hp ng c th c thanh ton bng c phiu ph thng hoc bng tin quy nh trong cc on t 56 - 59, hoc cc bc thc hin ph hp khc. Tuy nhin, vic thc hin hoc chuyn i ca cc c phiu ph thng tim nng khng c gi nh cho mc ch tnh li suy gim trn c phiu tr trng hp vic thc hin hoc vic chuyn i cc c phiu ph thng tim nng ang lu hnh khng phi l pht hnh c iu kin. Hp ng c th c thanh ton bng c phiu ph thng hoc bng tin

56. Khi pht hnh hp ng c th c thanh ton bng c phiu ph thng hoc bng tin mt,
doanh nghip gi nh trc rng hp ng c thanh ton bng c phiu ph thng v s c phiu ph thng tim nng t vic thanh ton s c s dng tnh li suy gim trn c phiu nu c tc ng mang tnh suy gim.

57. Khi hp ng c trnh by vi mc ch k ton nh l mt ti sn hay mt khon n phi tr

ring bit hoc l mt b phn ca vn ch s hu hay n phi tr, doanh nghip s iu chnh cc thay i v li nhun hoc l trong k nu nh hp ng c phn loi ton b l vn ch s hu. Vic iu chnh thc hin tng t nh quy nh trong on 31.

58. i vi cc hp ng c th c thanh ton bng c phiu ph thng hoc bng tin, tu theo
la chn ca ngi nm gi, doanh nghip s dng cch thanh ton c suy gim ln hn tnh li suy gim trn c phiu.

59. V d hp ng c th c thanh ton bng c phiu ph thng hoc bng tin:

a) Cng c n khi o hn cho php doanh nghip quyn ty la chn vic thanh ton n gc bng tin hoc bng c phiu ph thng ca chnh doanh nghip. b) Quyn chn bn pht hnh, cho php ngi nm gi la chn gia vic thanh ton bng c phiu hoc thanh ton bng tin. Cc quyn chn c mua

60. Cc hp ng nh quyn chn mua hoc quyn chn bn c doanh nghip mua vo (Quyn
chn i vi c phiu ca doanh nghip do chnh doanh nghip nm gi) khng c s dng tnh li suy gim trn c phiu v gy ra tc ng suy gim ngc. Quyn chn bn c th c thc hin ch khi gi tho thun bn ln hn gi th trng v quyn chn mua ch c thc hin khi gi tho thun mua nh hn gi th trng. Quyn chn bn pht hnh

61. Nhng hp ng yu cu doanh nghip phi mua li c phiu ca chnh mnh (Quyn chn bn
pht hnh v hp ng mua k hn) c s dng tnh li suy gim trn c phiu nu nh c tc ng suy gim. Nu nhng hp ng to ra li nhun trong k (Gi thc hin hoc gi

thanh ton ln hn gi th trng trung bnh trong k) th tc ng suy gim tim nng cho li trn c phiu s c tnh nh sau: a) Gi nh vo u k, c phiu ph thng s c pht hnh (theo gi th trng trung bnh trong k) thu tin nhm thc hin cc iu kin hp ng; b) Gi nh tin thu c t pht hnh c s dng thc hin cc iu kin hp ng (tc l mua li c phiu ph thng); v c) S lng c phiu tng thm (S chnh lch gia s lng c phiu ph thng c gi nh l pht hnh v s lng c phiu ph thng thu v t vic tho mn cc iu kin hp ng) s c s dng tnh li suy gim trn c phiu. iu chnh hi t

62. Li c bn trn c phiu v li suy gim trn c phiu cho tt c cc k bo co s c iu

chnh hi t nu s lng c phiu ph thng hoc c phiu ph thng tim nng ang lu hnh tng ln do vn ho, pht hnh c phiu thng, tch c phiu hoc gim i do gp c phiu. Nu nhng thay i xy ra sau ngy kt thc k k ton nm nhng trc ngy pht hnh bo co ti chnh, s liu c tnh trn mi c phiu ca k bo co hin ti v mi k bo co trc trn bo co ti chnh c tnh li da trn s lng c phiu mi. Doanh nghip phi trnh by kt qu tnh trn mi c phiu phn nh s thay i v s lng c phiu. Ngoi ra, li c bn trn c phiu v li suy gim trn c phiu s c iu chnh cho tc ng ca cc sai st v kt qu iu chnh pht sinh t vic p dng hi t thay i chnh sch k ton.

63. i vi vic thay i cc gi nh s dng trong vic tnh li trn c phiu, hoc vic chuyn i c
phiu ph thng tim nng thnh c phiu ph thng, doanh nghip khng tnh li li suy gim trn c phiu ca cc k bo co trc c trnh by trn bo co ti chnh. Trnh by bo co ti chnh

64. Doanh nghip trnh by trn Bo co kt qu hot ng kinh doanh li c bn trn c phiu v li
suy gim trn c phiu t li nhun hoc l phn b cho c ng s hu c phiu ph thng ca cng ty m trong k i vi mi loi c phiu ph thng c quyn nhn li nhun khc nhau cho k bo co. Doanh nghip phi trnh by li c bn trn c phiu v li suy gim trn c phiu cho tt c cc k bo co.

65. Li trn c phiu c trnh by trn Bo co kt qu kinh doanh cho tt c cc k bo co. Nu li

suy gim trn c phiu c trnh by cho t nht 1 k bo co, th s liu ny cng phi c bo co cho cc k khc nu trong bo co, k c khi li suy gim trn c phiu bng vi li c bn trn c phiu. Doanh nghip c th trnh by chung mt s liu trn bo co kt qu hot ng kinh doanh nu li c bn trn c phiu v li suy gim trn c phiu bng nhau.

66. Doanh nghip trnh by li c bn trn c phiu v li suy gim trn c phiu k c trong trng
hp gi tr ny l mt s m (L trn c phiu). Trnh by trong Bn thuyt minh bo co ti chnh

67. Doanh nghip phi trnh by cc thng tin sau:

a) Li nhun hoc l tnh li c bn trn c phiu v li suy gim trn c phiu, bn i chiu li nhun hoc l phn b cho cng ty m trong k. Bn i chiu gm cc nh hng ca tng loi cng c c tc ng ti li trn c phiu. b) S bnh qun gia quyn c phiu ph thng s dng tnh li c bn trn c phiu v li suy gim trn c phiu, bn i chiu gia cc s bnh qun gia quyn. Bn i chiu s bao gm nh hng ca tng loi cng c c tc ng ti li trn c phiu. c) Cc cng c (bao gm c c phiu pht hnh c iu kin) c th c tc ng suy gim li trn c phiu trong tng lai nhng khng c a vo tnh li suy gim trn c phiu v chng c tc dng suy gim ngc cho k hin ti hoc cc k c trnh by. d) Trnh by cc giao dch c phiu ph thng hoc giao dch c phiu ph thng tim nng, khng phi l loi giao dch c hch ton tun theo on 62, xy ra sau ngy kt thc k k ton nm. Nu nhng giao dch xy ra trc ngy kt thc k k ton nm th s c tc

ng ng k ti s lng c phiu ph thng hoc c phiu ph thng tim nng lu hnh ti thi im kt thc k bo co.

68. V d v cc giao dch trnh by trong on 67(d) bao gm:

a) Pht hnh c phiu thu tin; b) Pht hnh c phiu khi tin thu c dng tr n hoc thanh ton c phiu u i ang lu hnh ti ngy kt thc k k ton nm; c) Mua li c phiu ph thng ang lu hnh; d) Chuyn i c phiu ph thng tim nng ang lu hnh ti ngy kt thc k k ton nm thnh c phiu ph thng; e) Pht hnh quyn chn, m bo, hoc cc cng c chuyn i; v f) t c cc iu kin pht hnh c phiu c iu kin. Doanh nghip khng phi iu chnh li trn c phiu i vi cc giao dch xy ra sau ngy kt thc k k ton nm v nhng giao dch khng lm nh hng ti s vn s dng trong vic to ra li nhun hay l trong k.

69. Cc cng c ti chnh hay cc hp ng khc to ra c phiu ph thng tim nng c th c cc

iu khon v iu kin gy nh hng ti vic xc nh li c bn trn c phiu v li suy gim trn c phiu. Nhng iu khon v iu kin c th xc nh c phiu ph thng tim nng c tc ng suy gim hay khng, c th l xc nh tc ng ln s bnh qun gia quyn c phiu lu hnh v nhng iu chnh i vi li nhun hoc l phn b cho c ng s hu c phiu ph thng.

70. Trng hp doanh nghip cng b thm, ngoi li c bn trn c phiu v li suy gim trn c
phiu, cc s liu trn c phiu c s dng cc ch tiu trnh by trn Bo co kt qu kinh doanh khng tun theo quy nh ca Chun mc ny th nhng thng tin trn c phiu phi c tnh theo s bnh qun gia quyn c phiu ph thng c xc nh theo yu cu ca Chun mc ny. Cc s liu c bn v suy gim trn c phiu lin quan n cc ch tiu phi c trnh by r rng trong Bn thuyt minh bo co ti chnh. Doanh nghip trnh by cc c s tnh li nhun, trong bao gm cc s liu trn c phiu l trc thu hay sau thu./. -xxx-