CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

Cu 1: Phn tch nhng im c th trong s ra i ca nh nc Vn Lang u Lc(696 682 179TCN) Nh nc ra i trong trng thi phn ha x hi cha ti mc su sc, cha mang tnh i khng gay gt nh nhng nc khc. Hay ni cch khc, nh nc ra i sm, sm c v mt thi gian v khng gian l do 2 yu t t v v tr thy-thy li thc y . Cui thi i Hng Vng, dn c trn xung chinh phc cc vng ng bng chu th ca cc con sng ln v pht trin nng nghip trng la nc nn cng cuc tr thy-thy li (chng l lt, ti tiu nc) gi vai tr c bit quan trng. V tr a l ca nc ta nm trn u mi ca nhng lung giao thng t nhin nn yu t t v chng li mi e da t bn ngoi ngy cng tr nn bc thit. Vai tr thc y ca t v v tr thy-thy li c th hin c th 2 mt sau: + C cu t chc trong ch cng x nguyn thy khng th m ng ni cng vic ln lao tr thy-thy li v t v m i hi phi c 1 loi c cu t chc mi khc hn, l nh nc. Bi v nh nc c nhng u th c bn hn hn t chc cng x nguyn thy: Nh nc l c cu t chc rng ln bao trm ton x hi v cht ch nht, nh nc c bin php c trng l cng ch, c phng tin t chc v qun l c trng l php lut. V vy nh nc c kh nng huy ng lc lng ln sc ngi sc ca v t chc ch o 1 cch c hiu qu cng cuc u tranh t v , cng cuc tr thy-thy li. + Trn con ng hnh thnh nh nc, cc th lnh ca cc cng ng dn c li dng a v, chc nng ca mnh chim ot 1 phn ca ci do cc thnh vin ng gp lm vic cng ch thnh ti sn ring, nn vic huy ng sc ngi sc ca t chc ch o u tranh t v, tr thy- thy li tr thnh c hi ln thun li cho cc th lnh chim ot ti sn cng nng cao a v, quyn hn, qua cng thi thc s ra i sm ca nh nc. Qu trnh phn ha x hi v hnh thnh nh nc din ra rt chm chp, ko di hng ngn nm. Nguyn nhn su xa v c bn nht chnh l cha c ch t hu v rung t. T chc nh nc cn gin n, hnh thc php lut cn s khai. Nh nc v php lut cn bo lu nhiu tn d ca ch cng x nguyn thy. Theo truyn thuyt dn gian v s sch c, ng u nh nc Vn Lang l Hng Vng. Nc Vn Lang c chia lm 15 b, ng u mi b l lc tng, di l b chnh ng u cng x nng thn. Cc danh hiu ny phn nh tin trnh cc qu tc th tc chuyn ha thnh cc quan chc nh nc, chc nng x hi c chuyn ha thnh quyn lc nh nc. n thi u Lc th ch nh nc hin hnh r nt, quyn uy ca vua c tng cng. Trong triu An Dng Vng, gip vic cho vua vn c lc hu(tng vn hoc tng v) thay mt vua gii quyt cng vi trong nc. Lc tng ng
1. TRNH VIT H LUT TC K5 1

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

u b, cai qun 1 n v hnh chnh a phng. B chnh l ngi ng u cng x nng thn. Php lut ra i t khi nh nc xut hin. Qua s phn nh gin tip ca truyn thuyt dn gian v s sch c c th a ra gi thuyt nh nc Vn Lang u Lc c nhng ngun gc v hnh thc php lut sau: + Tp qun php:gi vai tr ch o v ph bin nht. l 1 s tp qun vn c t thi nguyn thy iu chnh nhiu lnh vc quan h x hi: quan h s hu, chim hu, s dng rung t, quan h v trt t an ton x hi + Php lut khu truyn: l ch ca ngi thng tr i vi x hi. Hnh thc php lut khu truyn thng c dng gii quyt nhng v vic c th hoc t xut nh thng quan bi chc, x ti Cu 2: Phn tch c im ca Nh nc Vit Nam thi Bc thuc (179 tr.CN 938): 2 h thng chnh quyn song song v an xen tn ti. H thng quan chc v c quan nh nc Thi nh Triu, nc ta b chia thnh cc qun, huyn ng u l Thi th v Huyn lnh. Ch lc tng v t chc chnh quyn cng x nng thn vn tn ti. Ti nh Hn, t chc thm cp chu trn cp qun. ng u cc chu l Th s, ng u qun l thi th, huyn l Huyn lnh. Ti thi ng Hn, c thm cc To tng gip vic cho Th s nh Cng to tng, Bnh to tng, Bc to tng ph trch v tuyn b quan li, qun s, ti chnh Bn cnh , b nhim thm chc Qun tha gip vic khi Thi th i vng. Ngoi ra cn c mt s chc quan chuyn vic thu thu nh Dim quan, Cng quan, Thit quan Tuy nhin, t cp huyn ch xung vn do cc quan chc ngi Vit nm gi. Ti nh ng, ci cch a chnh lp ra cc h ph ng u l Tit s; b cp qun lp li cc chu thuc h ph ng u l quan Th s ri di l huyn lnh cai qun cp huyn. Di huyn l hng, x do Hng trng, x trng l ngi Vit qun l. Ni tm li, sau cc triu i thay nhau cai tr d di hnh thc no, phng php, th on no, d l s dng i ng quan chc ngi Hn hay ngi Vit th chnh quyn h cng tht bi trong vic ng ha ngi Vit, lng x vn l ci gc, l c s vn ha ca nc Vit. Cc chnh quyn c lp song song v tin n an xen tn ti Trong thi Bc thuc c 2 h thng chnh quyn tn ti song song v an xen nhau l: chnh quyn h ca Trung Quc v chnh quyn ngi Vit, trong lng Vit tn ti bn vng cng vi cc chnh quyn t ch. Cc triu i Trung Quc khng ngng thc hin ng ho ngi Vit nhm bin Vit Nam thnh mt qun huyn ca Trung Quc. Di thi k ny ngi Vit phi ng su thu cho triu nh pha Bc. Ngoi mt s thu ca Nh nc mt s quan cai tr a phng v xa nn cng bn vt thm ca dn. Di ch thng tr tn khc ca cc ch phong kin ln Trung Hoa, nhn dn ta kin cng, bn b u tranh bo tn dn tc v ginh c lp t nc. Tiu biu: cuc khi ngha Hai B Trng vo ma xun nm 40 lt chnh quyn h 65 thnh tr, sau xng vng lm ch
2. TRNH VIT H LUT TC K5 2

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

ton b lnh th u Lc c. Nh vy, chnh quyn Hai B Trng l chnh quyn c lp u tin nc ta sau hn 200 nm bc thuc. Nm 43, chnh quyn Hai B Trng sp . u nm 544, khi ngha L B n ra v ginh thng li. L B ln ngi vua, ly tn hiu l Nam , t Quc hiu l Vn Xun, khng nh c lp ch quyn ca dn tc ta. Sau khi nh Tin L dng nc Vn Xun tn ti c 60 nm (544 - 603), Vit Nam nm di quyn cai tr ca nh Tu v nh ng t nm 602. n u th k X, nh ng suy yu, nhn c hi Khc Tha D, khi l Ho trng Chu Din, c dn chng ng h, tin ra chim ng ph thnh i La, t xng l Tit s (nm 905). thi k ny, b ngoi Vit Nam vn l mt phn lnh th ca Thin triu phng Bc Trung Nguyn vi tn gi l Tnh Hi Qun v ngi ng u ch ni tip nhau lm chc Tit s nh mt cai tr ca Trung Quc trc y. Trn thc t, h Khc kt thc v c bn ch thng tr hn 1000 nm phong kin TQ. Thi k 905 938 ko di 33 nm v c 5 Tit s. Sau trn Bch ng (938) Ng Quyn xng vng th chc Tit s ch l nhng vin quan c nhim v qun l cc l ph bin gii. T sau cuc khi ngha Hai B Trng chnh quyn h mun ph tan c s vt cht, x hi ca tng lp qu tc Lc Vit v thi hnh ch trc tr ti cp huyn nhng vn khng cai tr trc tip c cc lng x. Thi k Bc thuc v chng Bc thuc cng l thi k Hn ho v chng Hn ho lin tc, quyt lit, kin cng, gi vng tnh t qun v nhng tp qun, phong tc ca lng x, bn b tin hnh cuc u tranh v trang anh dng ginh c lp dn tc. H qu ca chnh quyn nh nc Trung Quc ti b my nh nc phong kin Vit Nam C s l lun, t tng cho giai cp thng tr Vit Nam xy dng, t chc b my nh nc ca mnh l h t tng Nho gio. Cc quan im Nho gio v quyn lc nh nc, cch thc t chc quyn lc nh nc, v phng thc cai tr, cng c qun l x hi c giai cp thng tr Vit Nam tip thu. l hng lot cc quan im Tn qun quyn, qun ch thn quyn, chnh danh, nhn tr, l tri, vng mo. Ton b h thng quan im u nhm xy dng b my nh nc m bo tp trung quyn lc vo tay vua, thng nht v chnh tr, xy dng nh nc trung ng tp quyn vng mnh. Cch thc t chc b my nh nc v ch quan chc ca nh nc phong kin Vit Nam u m phng theo nh nc phong kin Trung Hoa. l du n lch s hn 10 th k Bc thuc i vi lch s pht trin ca nh nc Vit Nam m chng ta khng th ph nhn. Triu nh trung ng vi cc quan cao cp v 2 ban vn v, vi lc b v cc c quan chc nng, cch phn chia n v hnh chnh a phng theo tha tuyn, ph, huyn u m phng Trung Hoa. Ngay c tn gi, chc danh ca cc c quan nh nc v h thng quan li cng theo cch gi ca Trung Hoa. Trong sut thi k b h nhn dn ta va u tranh chng Bc thuc chng ng ha ginh c lp dn tc v gi gn bn sc dn tc ng thi va tip thu c chn lc nhng thnh tu vn ha chnh tr ca Trung Hoa xy dng nh nc c lp dn tc ca mnh, s tip thu l tt yu ca lch s.
TRNH VIT H LUT TC K5 3

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

Tm li, thi k chnh quyn phong kin phng Bc h Vit Nam ko di hn 1000 nm vi nhng c im khi qut nh trn li nhiu di tn, tc ng su rng ti nhiu lnh vc trong i sng nhn dn ta, thm ch cho n ngy hm nay. Vic nhn nhn khch quan v c h thng v thi k ny chnh l iu kin chng ta rt ra nhng bi hc qu kh cho tng lai, hnh thnh mt nn tng t tng vng chc a vic t chc v hot ng ca b my nh nc c thc hin c hiu qu hn, su rng v thit thc hn na. 3. Phn tch a v v quyn lc ca Nh vua trong Nh nc Phong kin Vit Nam. Tr li: Trong gn chn th k (939-1858), t nc ta tri qua cc triu i nh: Ng, inh, Tin L, L, Trn, H, Hu l, Mc, Ty Sn, Nguyn vi rt nhiu cc v vua ni ting nh: Tin Ng Vng, inh Tin Hong, L i Hnh, L Thnh Tng, Trn Nhn Tng, H Qu Ly, L Thnh Tng, Gia Long, Minh Mng Bn cnh , cng xut hin khng t cc v vua hoang tn, bo ngc nh L Uy Mc, L Tng Dc a. a v ca nh vua trong nh nc Phong kin Vit Nam : Trong ch Phong kin, c bit l quan im ca Nho gio, vua c coi l Thin T (con Tri). V a v ca nh vua, thuyt "Mnh Tri" (Thin Mnh) ch r: Vua l ngi i din cho Thng (Tri) cai tr dn, l ngi thay Tri hnh o, ng thi cng l ngi i din cho dn trc Thng : Mi ch, mnh lnh ca vua u c cho l theo Mnh Tri nn trong cc chiu ch thng c Phng thin tha vn, hong chiu vit hay nh trong Bnh Ng i Co, cu u tin cng khng nh: Thay Tri hnh ho, Hong thng truyn rng. Cng chnh v th theo Mnh Tri nn mnh lnh ca vua phi tuyt i c phc tng v thc hin nh mt iu tt yu. Bn cnh , cc v vua Phong kin Vit Nam cng thng i din cho dn trc Thng , th hin vic lp n t Tri, cu xin ma mng ti tt, ma thun gi ho ngi dn c cuc sng m no, hng thnh, thi bnh a v v chc nng lm vua l do Tri nh sn cho ngi (Thin Mnh): y c coi nh mt s u nhim ca Tri. Nu v vua tr nn hoang tn, bo ngc, khng th chm sc c cho ngi dn, th Tri s bi b s u nhim ca mnh v trao a v ny cho ngi khc ph hp hn thng qua con ng lt v vua c, nu vic lt thnh cng th s u nhim c trao cho ngi mi v ngc li. Vua vi a v ca mnh ch ng di mt ngi l Tri, cn trn mun ngi: Trong c nc, quan li l by ti ca vua, nhn dn l thn dn ca nh vua. Vua l ngi ng u bch thn trong c nc. Nc - quc gia Phong kin (Sn h x tc) khng phi l ca nhn dn m l ca nh vua.

TRNH VIT H LUT TC K5

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

Nh vy, a v ca nh vua bao trm ln ton b t nc. V v vua theo Thin Mnh s phi chm sc, m bo s thnh vng ca mi ngi dn trong x hi. b. Quyn lc ca nh vua: Nh vua nm vng quyn: C th thy, vi mt a v l Thin T, ng di mt ngi m trn vn ngi, th nh vua cng chnh l ngi nm trong tay ton b vng quyn ca t nc. Nhng iu c th hin cc im sau: V mt lp php: nh vua chnh l ngi duy nht c quyn t ra php lut. ch ca nh vua di mi hnh thc u tr thnh php lut: Nu l li ni th mnh lnh s c s gi truyn i khp ni v thc thi (Vua truyn rng hay Vua ban rng), nu l bng vn bn th tr thnh thnh ch, thnh V mt hnh php: Nh vua c ton quyn b nhim, thng ging, thng pht, thuyn chuyn, quy nh quyn hn, trch nhim, lng bng i vi quan li trong c nc (Nm 971, inh Tin Hong phong cho L Hon lm Thp o tng qun; L Thnh Tng bi b chc i hnh khin). Nh vy, nh vua chnh l ngi ng u nn hnh chnh quc gia, c quyn lc rt ln. V mt t php: Nh vua chnh l ngi gi ti phn quyt cao nht. Th hin vic vua l ngi c quyn quyt nh cui cng i vi bt c mt v n no. Cc bn n vua xt x (d l s thm hay phc thm) u khng ai c quyn xt x li, khng c th l cc v n m triu vua trc x Bn cnh , vua l ngi duy nht c quyn i x hay c x cho cc can phm. V mt qun s: Vua chnh l ngi ng u qun i, l Tng t lnh qun i, c quyn b nhim, bi min cc chc trong b my qun s; ban hnh cc chnh sch qun s (nh L - chnh sch Ng binh nng) V mt ngoi giao: Nh vua l ngi i din hp php duy nht trong cc quan h bang giao. Vic n tip hay c cc s thn i bang giao, k tn cc hip c u phi do nh vua trc tip hay c ngi i thc hin, khng mt c nhn hay c quan no c quyn hnh thay th c. V mt kinh t: Nh vua l ngi ch s hu ti cao i vi rung t cng ca cc lng x trong c nc, l ngi duy nht c php ban hnh cc chnh sch kinh t trong nc (nh L S chnh sch Lc in, Qun in) Nh vua nm thn quyn: Ngoi vng quyn, vi t cch l con ca Tri, nh vua cn nm trong tay c thn quyn, biu hin nh: Trong cc l nghi tn gio, nh vua lun l ch t. Ch duy nht nh vua mi c quyn t Tri, cn thn dn ch c th cng t tin mnh v thn thnh, qu thn. V quyn t tri l c quyn ca nh vua nn trong l t tri hng nm ngi ta thng gi l t Nam Giao, ngi ch t l bao gi cng thuc v vua. Nh vua chnh l ngi ng u bch thn trong c nc, c quyn phong chc tc cho thn thnh (bng cc sc phong thn), iu ng thn thnh (quy
TRNH VIT H LUT TC K5 5

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

nh ni th cng thn thnh), khin trch bng cch th tiu bng sc hoc ph hy n th Nh vua c nhng c quyn ring: Vi nhng a v v quyn lc ln v vng quyn v thn quyn nh trn, th nh vua cn c thm nhng c quyn, u quyn ring cho mnh nh: Mi ngi khng c phm n tn hu ca vua v ngi thn thch ca vua. Nhng g thuc v nh vua u l cao qu, nn phi dng nhng ngn t c bit, cc m t nh: Thnh , Long th, Ngc t, Hong bo, Long sn, Chu ph, Ng bt Mu vng l mu y phc ca vua. Quan li v thn dn cm khng c mc qun o mu vng, tr nhng ngi c vua ban mc sc vng, lm tri l b ti khi qun. T thi L Cao Tng tr i, ch nh vua mi c mc o sc vng thu rng v trm ci bi tc bng vng. Nh vua c quyn c thn thnh ho qua cc s quan, chu trch nhim ghi chp. Nh tng truyn khi mi sinh ra, L Thi T to ra mt nh ho quang rc r, hai lng bn chn c hin hai ch Vng. V s ra i ca triu L c d bo t trc bi mt bi th k l xut hin di gc cy b st nh cng nh rt nhiu cc truyn thuyt dn gian khc v cc v vua nh inh B Lnh, L Thnh Tng
4. Cu 4: Nguyn tc Tn qun quyn v ba bin php ci cch Nh

nc, ci cch lc b di triu vua L Thnh Tng. Nguyn tc Tn qun quyn Trong thit ch qun ch tuyt i thi L s, vai tr ca nh vua c y ln rt cao vi ch ngha "tn qun". Theo , nh vua l "con Tri". Ngi gi mnh Tri, thay Tri tr dn ; cc n tn ca vua u khc ch "Thun thin tha vn", "i thin hnh ha". in Knh Thin c xy trong Hong thnh Thng Long. Hong l ngi ch t duy nht trong cc bui t l (t Tri, t Tn miu, t Khng T), l Tng ch huy qun i (L Thnh Tng ch thn cm qun i nh Champa). Thi L Thnh Tng, chc Tng quc (T tng) u triu v mt s chc danh i thn khc b bi b. Hong trc tip iu khin triu nh. Quyn lc ca cc qu tc tn tht cng b hn ch, khng c lp qun vng hu, ph , L Thnh Tng b l ban Quc tnh. Thi L s, mt s cng thn c uy tn v quyn lc cao b nghi k v ln lt b git hi, nh Trn Nguyn Hn, Phm Vn Xo, L Kh, L St, Lu Nhn Ch v Nguyn Tri. Mc tiu c bn ca cuc ci t b my Nh nc ca L Thnh Tng l nhm tp trung tuyt i quyn lc Nh nc vo trong tay nh vua theo nguyn tc Tn qun quyn ca Nho gio v tng cng hiu lc ca b my quan liu, cng tc l nng cao s th hin v hiu qu quyn lc ca Hong .
TRNH VIT H LUT TC K5 6

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

Bin php ch yu m cuc ci t ny thc hin l:

B bt mt s chc quan, c quan v chnh quyn trung gian m bo s tp trung quyn lc vo nh vua. Cc c quan gim st, kim sot ln nhau loi tr s lm quyn v nng cao trch nhim. Khng tp trung qu nhiu quyn hnh vo mt c quan m tn ra cho nhiu c quan ngn chn s tim quyn.
u tin l vic chia, tch, i li cc n v hnh chnh. Bin php ny khng nhng c ngha ln trong vic t chc li cng tc qun l thnh mt h thng quy c v thng nht m cn c tc dng xa b, thay i a gii v a phn c ca cc th lc qu tc phong kin. K n mi cp hnh chnh, L Thnh Tng thc hin vic phn tn quyn lc ra cho cc c quan v c nhn khc nhau trnh tp trung quyn lc qu ln vo tay mt ngi. C th nh cp o, Tam Ty c thnh lp thay nhim v ca quan Hnh Khin (dn s) v quan Tng qun (qun s). Theo Tha ty qun l hnh chnh, ty qun l qun s v Hin ty qun l t php. Cc c quan u c chc nng v quyn lc ring, t gim st v ch c quyn lc ca nhau, trnh s lm quyn. Mt bin php na c L Thnh Tng thc thi tng cng gim st vi cp o l vic t ra cc c quan gim st ca trung ng, c th l cc Ty ng s trc thuc Ng s i, c trch nhim n hc v gim st hot ng ca quan li cng nh c quan nh nc cp o. y l mt bin php tng cng mnh m s kim sot ca trung ng vi a phng m so snh thc t th hin nay chng ta cha c c quan no thc s c quyn hnh nh th d rng Thanh tra nh nc vn c nhim v v quyn hn gim st, thanh tra. Mt u im na ca L Thnh Tng l quy nh quan li ch c ti chc n nm 65 tui, bi b lut cha truyn con ni cho cc cng thn, iu ny cng gp phn hn ch quyn hnh ca cc i thn, trnh tnh trng c nh lm quan. Ch Lu quan, tc l lun chuyn quan li quanh cc a ht, trnh trnh trng ct c. c bit trong vic tng cng quyn lc trung ng, hn ch quyn lc a phng, l vic L Thnh Tng trc tip can thip vo cng tc qun l lng x, vn c coi l thnh tr vng chc ca ch cng x nng thn. l thng qua vic ban hnh tiu chun c x trng cng vi quy nh v hng c, triu nh nh L c th khng ch tng i n tn cp c s, hn ch n mc thp nht s thu tm quyn lc ca a phng v ngay c c s l lng x cng b triu nh trung ng gim st v c ch quyn t tr th khng c lc lng a phng no c th ngoi ln c.

Ci cch lc b Tch 6 b (Li, H, L, Binh, Hnh, Cng) ra khi Thng th snh lp 6 c quan ring cai qun cc mt hot ng ca nh nc. Mi b c mt Thng th ph trch, chu trch nhim trc Nh Vua, gip vic c 2 Th lang.
TRNH VIT H LUT TC K5 7

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

Nhng cng vic lt vt chuyn trch trong b th giao cho cc Thanh li ty, c quan Lang trung trng coi v quan vin Ngoi lang gip vic.V d: cng vic b Li c iu ha nhanh chng v phn minh, nhng cng vic tnh cch chuyn mn nh thuyn chuyn tuyn b v kho st quan li c trao cho mt c quan c trch l Thuyn kho Thanh li ty. Cn nhng cng vic thng nht ca b th giao cho T v snh, c quan t v ng u.V d: Nhim v ca b H: coi sc rung t, ti chnh, nhn khu, t thu, kho tng, thc tin v lng ca quan qun. Ring b H v b Hnh cn thm Chiu ma s c quan Chiu ma ph trch vic ghi chp vn th vo s. Tuy nhin, cng vic ca 6 b rt nhiu, c nhiu cng vic khng th m trch ht c, do vua L Thnh Tng lp ra 6 t ph trch cng vic ph ca 6 b. iu ng lu l 6 t (i l t, Thi thng t, Quang lc t, Thi bc t, Hng l t, Thng bo t) l c quan c lp vi 6 b v chu s ch o trc tip ca nh vua.Ph trch mi t c chc quan T khanh trt Chnh ng phm v ph gip l quan Thiu khanh Chnh lc phm. bo m 6 b hot ng c hiu qu, cc quan li c trch nhim hn th vua L Thnh Tng thnh lp ra 6 khoa (Li khoa, H khoa, L khoa, Binh khoa, Hnh khoa, Cng khoa) c chc nng gim st tng ng vi 6 b. Quan ph trch cao nht ca mi khoa l quan cp s trung vi trt Chnh nht phm, di l quan Chp s trung trt Chnh bt phm. Lc khoa khng phi l c quan cp di ca Lc b m l c quan gim st Lc b v bo co trc tip ln Vua, cho nn mc d quan ph trch khoa tuy phm trt khng ln nhng rt c thc quyn. Ngoi ra, cc c quan chuyn mn khc c ci cch ph hp vi chc nng nhim v tng ng vi mt i tng, v m trch tng cng vic c th hn. T s cch ci theo nguyn tc tn quyn nh nu trn ta thy c nhiu c quan mi c thnh lp nhng b my nh nc trung ng tr nn tinh gn hn, hot ng hiu qu hn; nhiu chc quan mi xut hin tuy phm trt khc nhau nhng thc quyn nh nhau v c trch nhim hn. Cu 5: Ba bin php ci cch b my nh nc L Thnh Tng cp o x tha tuyn v cp x di triu vua L Thnh Tng.
5.

V mt hnh chnh, trc , L Thi T chia nc thnh 5 o. L Thnh Tng ci t li, chia thnh 13 o (sau i l 13 tha tuyn), l: Lng Sn, An Bang, Thi Nguyn, Hng Ho, Tuyn Quang, Bc Giang, Nam Sch, Quc Oai, Thin Trng, Thanh Ho, Ngh An, Thun Ha v Qung Nam. Kinh thnh Thng Long thuc mt n v hnh chnh c bit, gi l ph Trung , sau i thnh ph Phng Thin, bao gm 2 huyn Vnh Xng (sau i thnh Th Xng) v Qung c, t nm 1430 gi l ng Kinh ( phn bit vi Ty Kinh,
TRNH VIT H LUT TC K5 8

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

tc Lam Kinh, Lam Sn - Thanh Ho). Di o tha tuyn c 52 ph, 178 huyn, 50 chu, cng cc n v c s nh hng, x, thn, trang, sch, ng, ngun, trng. Ring kinh thnh Thng Long c chia thnh 36 phng. Nhm thu hp bt quyn hnh ca chnh quyn a phng v xa b mt s n v trung gian. Mt bin php na c L Thnh Tng thc thi tng cng gim st vi cp o l vic t ra cc c quan gim st ca trung ng: ng u cc o tha tuyn l cc tuyn ph s. mi tha tuyn c 3 ty : ty (ph trch qun i) Tha ty (ph trch dn s hnh chnh) v Hin ty (ph trch thnh tra gim st). C th l cc Ty ng s trc thuc Ng s i, c trch nhim n hc v gim st hot ng ca quan li cng nh c quan nh nc cp o. Mt u im na ca L Thnh Tng l quy nh quan li ch c ti chc n nm 65 tui, bi b lut cha truyn con ni cho cc cng thn, iu ny cng gp phn hn ch quyn hnh ca cc i thn, trnh tnh trng c nh lm quan. Ch Lu quan, tc l lun chuyn quan li quanh cc a ht, trnh trnh trng ct c. c bit trong vic tng cng quyn lc trung ng, hn ch quyn lc a phng, l vic L Thnh Tng trc tip can thip vo cng tc qun l lng x, vn c coi l thnh tr vng chc ca ch cng x nng thn. l thng qua vic ban hnh tiu chun c x trng cng vi quy nh v hng c, triu nh nh L c th khng ch tng i n tn cp c s, hn ch n mc thp nht s thu tm quyn lc ca a phng v ngay c c s l lng x cng b triu nh trung ng gim st v c ch quyn t tr th khng c lc lng a phng no c th ngoi ln c. Chia tch v quy nh r r tng loi x( 3 loi: x ln (500 h) , x va (trn 300 h) v x nh (trn h)) v ngi ng u ca tng x.B ch x quan v i thnh x trng. Phn nh r s lng x trng cho tng loi x: i x th dng 5 ngi, trung x th dng 4 ngi, x nh th 2 ngi v nh di 60 h th mt ngi. Quy nh r v ngi lm x trng: khng cho php nhng ngi l anh em rut, anh em con ch, bc, c, cu, d gi cng lm x trng. Trng b my chnh quyn x gm cc chc: x trng, x s, x t. Mi chc v c mt nhim v tring bit. Mi x c thm nhiu thng nn c thm chc trng thn cng x trng gii quyt cng vic.Nguyn tc tn quyn a phng mc ch trnh trnh trng ct c a phng nh hng n chnh quyn trung ng.
6. Cu 6: Phn tch v chng minh h thng ng hnh trong Quc triu

Hnh lut (QTHL) tip thu chn lc v sng to ng hnh trong php lut phong kin Trung Hoa. Hnh pht Ng hnh c cc triu i PKVN p dng gm:

TRNH VIT H LUT TC K5

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

Xuy: Hnh pht ny c nu rt r trong QTHL l c 5 bc t 10 n 50 roi. Phm nhn s b nh bng roi my nh vo mng.Trong QTHL hnh pht ny khng h c s thay i so vi php lut phong kin Trung Hoa v c coi l mt hnh pht nh vi cc cp cng l 5 bc t 10 roi n 50 roi.

Vi hnh pht ny nhm mc ch lm cho ngi phm ti cm thy au n, xu h v khng c nh phm ti ln na, hnh pht ny va c th p dng c lp(iu 570, 572QTHL) va c th l hnh pht p dng b sung cng vi hnh pht tin v bim (iu 295,374QTHL). Trng: Trong php lut Phong kin Trung Hoa quy nh trng c 5 cp song hnh pht ny cn c p dng vi c n gii ch tr trng hp phm ngoi ti thp c, thng gian, trm cp th mi c i trng thnh xuy.

Cn trong QTHL quy nh trng c 5 cp t 60 n 100 roi. b lut ny, hnh pht trng ch p dng i vi nam gii cn n gii th c i thnh xuy.Hnh pht ny cng c th l mt hnh pht c lp(iu 547,640.QTHL) hoc cng c th l mt hnh pht b sung cng ti lu, v bim(iu 351,360QTHL)

Trong php lut phong kin Trung Hoa c chia lm 5 bc l 1 nm vi 60 trng, 1,5 nm l 70 trng, 2 nm l 80 trng, 2,5 nm l 90 trng v 3 nm l 100 trng. Khi b ti ny ngi phm ti b qun thc Trn h v b bt phi lm nhng vic nng nhc t 1 n 3 nm v trong sut thi hn ny h b xing chn. Ngoi ra php lut phong kin Trung Hoa cn c quy nh nhn l i vi mt s ti s c i t 3 bc lu sang 4 nm , tp phm b treo c, chm c i sang 5 . Trong QTHL c quy nh c 3 bc v c phn bit gia nam gii v n gii:

Bc th nht l dch inh v dch phu. Trong trng hp p dng hnh pht ny th nam gii phi chu 80 trng cn n gii th phi chu 50 xuy.
+

Bc th hai l tng phng fbinh v su tht tu vi hnh pht dnh cho nam v n, cng vi hnh pht ny th nam gii cn b nh 80 trng b thch vo c 2 ch cn n gii th b nh 50 xuy v cng phi thch vo c 2 ch.
+

Bc 3 l chng in binh dnh cho nam gii v chung tht t dnh cho n gii, cc hnh pht b sung l nam gii b nh 80 trng thch vo c 4 ch v eo xing, trong khi th n gii b pht 50 xuy v thch vo c 4 ch.
+

Lu:
TRNH VIT H LUT TC K5 10

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

Trong php lut phong kin Trung hoa cng chia thnh 3 bc chia theo s l tc l c 2000 l, 2500 l v 3000 l tu vo tng ti. Di triu i nh L th lu gm c 3 bc c p dng cng vi suy, trng, thch ch hoc eo xing tu vo tng bc c th: Chu gn, chu ngoi v chu xa. T :y l mc hnh pht cao nht trong Ng hnh v c cc hnh thc t hnh l gio v trm, chm bu u v lng tr. Cc hnh thc ny u khin cho mi ngi phm ti au n v th xc.

Cu 7: Phn tch ch nh kt hn trong Quc triu Hnh lut v Hong Vit Lut l (HVLL) (phn tch ch kt hn trong Php lut phong kin VN):
7.

iu kin kt hn : Php lut phong kin VN quy nh cc iu kin c th kt hn l : c s ng ca cha m (iu 314 QTHL, iu 94,iu 109 HVLL) v khng vi phm cc trng hp cm kt hn nh : Khng c kt hn gia nhng ngi h hng thn thch (iu 319 QTHL, iu 100 v 102 HVLL);Cm kt hn khi ang c tang cha m hay tang chng (iu 317, QTHL);Cm kt hn khi ng ,b,cha,m ang b giam cm ,t ti (iu 318, QTHL);mt s trng hp khi cuc kt hn c th gy nh hng n vng quyn ,trt t ng cp x hi ,xm phm nhng nguyn tc o c ch yu v trt t x hi (iu 324,316,323,334,338,339 ca QTHL, iu 96, 103, 183, 107, 106 , 105, 104, 94,95,98 ca HVLL). B Quc triu hnh lut khng quy nh tui kt hn, mc d trong Thin Nam d h tp (phn L Hng c hn gi )c vit : Con trai 18 tui,con gi 16 tui mi c th thnh hn Cn trong HVLL quy nh Nu con trai di 20 tui v con gi cha chng th khng c quyn t ch trong vic ci xin (iu 109) b. Hnh thc v th tc kt hn : c quy nh ti cc iu 314, 315, 322 QTHL v iu 94 HVLL .Hnh thc v th tc kt hn c hai giai on l nh hn v thnh hn .Trong quc triu hnh lut quy nh cho thy cuc hn nhn ch c gi tr php l t sau l nh hn. V d iu 315 quy nh : G con gi nhn snh l m li thi khng g na th phi pht 80 trng cn ngi con gi phi g cho ngi hi trc .Tuy nhin ,nu trong thi gian t l nh hn n khi thnh hn m mt trong hai bn b c tt hay phm ti th bn kia c quyn t hn.Cuc hn nhn c gi tr thc t sau l thnh hn Trong HVLL cng quy nh iu kin v hnh thc gm c l nh hn v l ci tuy nhin sau l nh hn phi c Hn th hoc trao nhn L hp h th hn nhn mi c gi tr v php lut (iu 94 HVLL); L ci: quy nh thi hn ti a gia l ci v l nh hn l 5 nm; ngi con gi khng c li m nh trai
a. TRNH VIT H LUT TC K5 11

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

khng chu ci, qu hn cho php trnh quan cho i ci gi, nh trai khng c i tin sinh l C hai b lut u khng quy nh th tc thnh hn ,c l do nh lm lut dnh vn ny cho phong tc tp qun ,hoc do th tc thnh hn cng c quy nh t m trong L Hng c hn gi. Vi vic quy nh kt hn phi qua nh hn ri n thnh hn m khng cn phi lp vn t hn th ,nh lm lut triu L rt ch trng n phong tc tp qun ca ngi Vit c. Quan h nhn thn gia v v chng sau khi kt hn : V v chng c ngha v chung sng vi nhau ti mt ni v phi thc hin y quan h v chng .Hnh vi b lng v 5 thng khng i lica ngi chng l vi phm ngha v phi thc hin y quan h v chng ,v vy ngi chng b mt v(nu c con th hn 1 nm);ngi v c ngha v chung thu vi chng ,ngha v tang chng v c quyn c gim hnh pht theo quan phm ca chng. d. Quan h ti sn gia v v chng: Quc triu hnh lut,phn ch nh hn nhn khng c mt iu khon c th no quy nh quyn s hu ti sn ca v chng nhng qua cc iu 374,375,376 v mt s iu lut khc ta c th thy B lut tha nhn 3 loi ti sn rung t ca v chng cng song song tn ti : + Ti sn rung t ca v + Ti sn rung t ca chng + Ti sn rung t ca v chng cng to nn trong thi k hn nhn ng thi vi vic quy nh v quyn s hu rung t nh trn ,B Quc triu hnh lut cn quy nh quyn tha k ti sn rung t gia v v chng.Khi ngi v hoc ngi chng cht,ngi cn sng vn c gi nguyn quyn s hu c nhn i vi ti sn rung t ca ring mnh .Cn ti sn rung t ca hai v chng cng lm nn trong thi k hn nhn c chia lm 2 phn bng nhau,v v chng mi ngi mt phn.Phn ca ngi cht c chia cho nhng ngi tha k cng vi ti sn rung t ring ca ngi cht .Vn ti sn gia v v chng sau khi ly hn khng c B Quc triu hnh lut quy nh mt cch r rng. Cn trong HVLL th khng quy nh v ti sn ring ca v, ngi v ph thuc vo chng v gia nh nh chng, cng khng c quy nh quyn tha k ca ngi v nh trong QTHL Cu 8: Phn tch ch hn nhn khng t do, nam n bt bnh ng trong Php lut phong kin Vit Nam.
8.

Hn nhn hu ht xut pht t quyn li ca gia nh v dng h vi mc ch duy tr s giao kt gia cc dng h ;th phng t tin v k truyn dng di tng tc .Ni dung ca nguyn tc hn nhn khng t do l vn hn nhn c
TRNH VIT H LUT TC K5 12

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

t di s xem xt ca ngi gia trng ,loi tr s t do c nhn ca hai bn tham gia hn nhn .Vic ly hn b coi l bt buc khi quyn li ca gia nh ,dng h b e da (tht xut:khng c con , c tt ,ghen tung,lm li ,dm ng ,trm cp ,khng knh cha m hoc tam bt kh : tang nh chng ba nm ,khi ly nhau ngho m sau giu ,khi ly nhau c b con m nay b th khng c b con tr v ) cao tuyt i uy quyn ca ngi chng v tha nhn v tr l thuc ca ngi v. Tinh thn ca hng lot cc quy nh PL, c bit l cc iu 333, 477,418,482,221,401 QTHL hay 164 Hng c thin chnh th cho thy rng, trong quan h v chng, ngi v phi thc hin ngha v nhiu hn thc hin quyn. Ngi v khng c quyn hnh ng nh chng, do trong trng hp phm li ging nhau th trch nhim p dng cho v v chng li khc nhau theo xu hng nh hoen i vi chng. Biu hin ca ch hn nhn gia trng trong PLPK + Duy tr v bo v ch a th. iu nyc xc lp v duy tr c bng PTTQ v PL quan nim ny ca Nho gio nhm m bo li ch ca i gia nh PK, bo v tn ti trt t, s n nh trong gia nh. iu 309 QTHL quy nh : Ai ly nng hu ln lm v th x ti pht Quy nh ny th hin s phn bit v tr r rt trong quan h gia v c, v l vi nng hu,v iu c tc dng n nh trt t trong gia nh. Vic tha nhn ch a th tt yu dn n s phn bit i x, a v quyn li gia nhng ngi v. Dn n s bt bnh ng trong hn nhn, a v ca v c, th , thip trong gia nh, ngi v b bao gi cng phi chu thit thi hn. V quyn li ca gia nh, duy tr s trng tn, thnh vng ca gia nh ln PLPK khuyn khch ch a th c gia nh nhiu con chu. Trt t c xc lp trc ht l gia ngi v c, v th, th, thip + Tn ti s phn bit a v trn di gia cc ch th trong quan h hn nhn gia nh. Mc ch ca php lut phong kin ni chung l nhm duy tr v bo m s ho thun trong gia nh theo quan im Nho gio, vic xc lp trt t ho thun trong gia nh phi thng qua lun l gia nh, k cng trt t trn di mt cch r rng, nn s bt bnh ng gia cc ch th l iu kin , ng thi l h qu ca vic xc lp trt t . S bt bnh ng biu hin cc quan h sau : + Yu cu cht ch v o c ca ngi v khi kt hn + Bo v quyn gia trng trong gia nh ca ngi chng. + Tuyt i thu chung vi chng + Ngi v phi tun th , phc tng chng. + Ngi v c ngha v phi vi chng, khng c t ri b nh chng i ni khc + Bnh vc quyn ca ngi chng so vi v : Trong khi ngi v tang chng trong thi gian 3 nm bng thi gian tang cha m, vi nhng quy nh rt kht khe, cht ch v tang phc, cch x s trong khi PL khng c quy nh no v vic tang v ca ngi chng
TRNH VIT H LUT TC K5 13

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

Trong quan h ti sn th s phn bit quyn li gia v v chng c th hin ch quyn nh ot ti sn gia nh thuc v ngi chng, cha m chng. + Trong vic li hn : Nh lm lut quy nh cc duyn c li hn l do li ca v hoc chng + C s phn bit i x vi v l: v c m phm li th b x pht nh hn v l, con ca v l th c hng phn ti sn tha k t hn con ca v c. + Quan h cha m v con c iu chnh trn c s mnh lnh phc tng v c s phn bit i x gia cc con.
+

Phn tch ch ti sn gia v v chng v phn tch ch nh tha k trong Quc triu Hnh Lut triu L. a. Ch nh ti sn:
9.

Trong sut 360 nm di tn ti, triu i nh L li cho hu th nhng thnh tu to ln trn lnh vc php lut v in ch. Trong s cc thnh tu phi k n Quc triu hnh lut B lut quan trng, chnh thng nht ca Triu L. Quc triu hnh lut cng chnh l b lut c xa nht m chng ta cn lu gi c y cho n ngy nay. Mc d chu nh hng su sc ca trit l Nho gio h t tng thng tr trong x hi thi L cng nh nh hng ca cc b lut Trung Quc (lut nh ng, lut nh Minh) nhng nh lm lut thi L bit tip thu c chn lc, sng to php lut Trung Quc ng thi kt hp vi cc phong tc, tp qun c th ca x hi Vit Nam, ha nhp chng vi h thng php lut, to nn nt ring bit c o ca b lut. Trong phi k n ch ti sn gia v v chng trong thi k hn nhn mt ch nh c sc c quy nh quy nh tng i c th th hin gin tip thng qua cc iu 374, 375, 376 chng in sn. Theo nh cc quy nh ti cc iu 374, 375, 376 th ti sn v chng bao gm ti sn ring ca mi ngi c tha k t gia nh v ti sn chung v chng cng lm ra trong thi k hn nhn. S quy nh r thnh phn khi ti sn chung, ring r rng ca v chng l im rt tin b v c o ca php lut nh L v n vn c tip thu trong vic xy dng php lut hin nay. Phn nh mt cch kh trung thc v iu chnh mt cch hp l mi quan h gia v v chng ph hp vi thc t x hi Vit Nam, a v php l ca ngi v c ci thin hn hn so vi cc quan nim Nho gio qua vic tha nhn quyn bnh ng v ti sn gia v v chng. Ln u tin, php lut cng nhn cng nhn cng lao ng gp vo vo vic to ra ti sn chung ca v chng (ti sn v chng lm ra trong thi gian hn nhn) t cng nhn quyn s hu ca ngi v i vi mt na ti sn hai v chng lm ra th hin qua cc quy nh ti iu 374: Nu in sn l ca chng v v trc lm ra th chia lm hai phn, v trc v chng mi ngi mt phn, phn ca v trc th ring cho con, cn phn chng li chia nh trc. Nu
TRNH VIT H LUT TC K5 14

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

in sn l ca chng v v sau lm ra, th cng chia lm hai phn, chng v v sau mi ngi mt phn, phn ca chng th chia nh trc, cn phn ca v sau th c nhn lm ca ringv iu 375: cn in sn ca v chng lm th chia lm hai, v chng mi ngi c mt phn; phn ca v c nhn lm ca ring. Vic chia i khi ti sn chung chng t rng s ng gp ca ngi v vo khi ti sn chung l ngang bng vi ngi chng. S bnh ng cn th hin quyn nh ot ti sn chung. Vic ng tn ng ch th trong khi ti sn chung l c s to ra cc nng lc php l dn s ca ngi ph n. Php lut i hi phi c s ng ca c hai v chng trong vic chuyn nhng ti sn chung cho ngi khc. iu c minh chng qua cc bng chng l cc vn t bn ti sn c ch k ca c v chng hoc cc t mu vn t v bn, cm c, trao i cc ti sn thc th v cc in n thi nh L bao gi cng i hi s tha thun ca c hai v chng. Php lut triu L c quy nh bo v cho quyn li ca ngi ph n rt tin b v gn vi php lut hin i iu cha tng c trong php lut phong kin Vit Nam thi L Trn trc cng nh triu Nguyn sau ny v cng khng c trong php lut phong kin Trung Quc m c bit l nh ng l triu i thnh tr nht ca Trung Quc trong lch s. Phi thy c rng Quc triu hnh lut phn nh mt nt t duy tn k mi l cha tng c trong lch s.
b.

Ch nh tha k

Quc triu hnh lut c nhng quy nh rt r rng v ch nh tha k Trong chng in sn ni trn, cc nh lm lut thi L quy nh mt cch c th v cch thc lm cc loi vn t v chc th v ch ti sn ca v chng khi go ba, v cc trng hp ny sinh quan h tha k v phng thc chia ti sn c tha k. Trong lnh vc tha k, quan im ca cc nh lm lut thi L kh gn gi vi cc quan im hin i v tha k. Quc triu hnh lut quy nh hai trnh t tha k nh sau: Tha k theo di chc: V hnh thc di chc: c di chc ming v di chc vit (chc th). Theo tinh thn v ni dung ca iu 366, ngi lm chc th (cha, m) phi t vit ly (nu khng bit ch th nh quan vin no trong lng x vit h) v phi c s chng kin cng ca quan vin trong lng x th chc th mi hp php. Nguyn tc t do lp di chc ca ngi tn trng c tn trng. Nhng ngi con no c hng quyn tha k bao nhiu l ty thuc vo ngi lp di chc quy nh. Ngoi hnh thc vit, php lut cn cho php lp di chc ming, l lnh ca ng b. Tha k theo php lut B lut quy nh khi cha m cht m khng c chc th hoc chc th v hiu th di sn c chia theo php lut. Cc iu 374, 375, 376, 380, 388 v mt s iu khon khc cho bit c hai hng tha k: hng tha k th nht l cc con; hng tha k th hai l cha m hoc ngi tha t.
TRNH VIT H LUT TC K5 15

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

Quan h hng tha k th nht ch pht sinh khi cha m u cht. Cc con trong hng ny bao gm c con trai, con gi, con v c, con v l, con nng hu (iu 388). Con nui cng c tha k khi trong vn t nhn nui con c ghi r cho tha k in sn (iu 380) v khng tht hiu vi cha nui. Theo tinh thn iu 374, 388 th phn ca con v c u bng nhau, phn ca con v l km phn ca con v c v cng u bng nhau. Con nui c tha k bng na phn ca con , nu khng c con m con nui cng cha m nui t b th c hng c, khng cng t b th c hng gp hai ln ngi tha t ca cha m nui (iu 380). Ngi lm con nui h khc v c hng tha k ca cha m nui vn c hng bng mt na ngi n tha t ca ngi tuyt t trong h cha m (iu 381). Quan h tha k trong hng tha k th hai ch pht sinh khi hn nhn khng c con v mt ngi cht. Quan h tha k trong hng ny c quy nh ti cc iu 374, 375, 376. Ti sn ca v chng c hnh thnh t 3 ngun: Ti sn ca chng tha k t gia nh nh chng; ti sn ca ngi v tha k t gia nh nh v v ti sn do hai v chng to dng trong qu trnh hn nhn (ti sn chung). Khi gia nh tn ti, tt c ti sn c coi l ca chung. Cn khi chng cht trc (hay v cht trc) ti sn c do b m dnh cho c chia lm hai phn bng nhau, mt phn dnh cho gia nh bn chng/v lo vic t l (b m bn chng/v hoc ngi tha t bn chng/v gi). Mt phn dnh cho v/chng phng dng mt i (nhng khng c quyn s hu). Khi ngi v/chng cht th phn ti sn ny giao li cho gia nh bn chng. i vi ti sn do hai ngi to ra cng chia lm hai phn bng nhau: mt phn dnh cho v/chng lm ca ring; mt phn dnh cho v/chng chia ra nh sau: 1/3 dnh cho gia nh nh chng/v lo vic t l; 2/3 dnh cho v/chng phng dng mt i, khng c lm ca ring, khi cht giao li cho gia nh bn chng. Nh vy, php lut ghi nhn mt cch bnh ng s ng gp ca ngi v trong ti sn chung ca v chng v bo v quyn s hu hp php i vi ti sn do hai v chng lm ra. Cu 10: Phn tch tnh dn tc trong B Quc triu hnh lut triu L Theo t liu lch s, trc nh L cc chnh quyn Nh nc Vit t ch trc nh inh, L, Trnra i l s k tha, chuyn giao chnh quyn t tp on dng h ny sang tp on dng h khc. Nh L s c thnh lp hon ton khc. l kt qu ca cuc khng chin chng Minh lu di, anh dng, v vang ca dn tc. thc v c lp, v ton vn lnh th ni sng t lu hnh thnh tim tng trong nhn thc ca mi ngi dn t Vit, ca chnh quyn Nh nc Vit thi t ch L s. 20 nm b gic Minh h, p bc, ng ho, i Vit ginh li c bng bao nhiu xng mu, nn thc dn tc cng c nu cao v tr thnh nim t ho dn tc, thc h dn tc. thc t tn dn tc nh hng v chi phi c lnh vc lp php. B QTHL tinh hoa ca lut php thi L s tip thu t tng truyn thng dn tc, thc t tn dn tc v mt nn vn
10. TRNH VIT H LUT TC K5 16

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

ho pht trin khng thua km Trung hoa. Chnh v th, tnh dn tc c th hin rt r trong QTHL. Biu hin ca tnh dn tc: Phong tc tp qun l ngun lut rt quan trng ca QTHL. Cc hng c l phong tc tp qun c Nh nc tha nhn v ghi nhn trong php lut thnh vn. Cc nh lm lut triu L tip thu cc gi tr vn ho ca dn tc thng qua cc phong tc tp qun vn c t lu i v ang c thc hin trong cuc sng ca qun chng nhn dn, a chng vo h thng PL ca triu nh. Vic p dng cc phong tc tp qun nh vy lm cho cc iu khon ca b lut ph hp, st vi thc t i sng, d hiu, d thc hin do c tnh kh thi cao. QTHL l php lut hng Nho nhng c s bin i linh hot ph hp vi hon cnh ca nc ta. PLPKVN p dng nhiu phong tc tp qun ca dn tc. S d nh vy l do triu nh nhn thc r sc mnh ca qun chng nhn dn i vi s vng mnh ca x tc, s thnh suy ca triu nh. Vic p dng cc phong tc tp qun trong nhiu trng hp l c li cho s vng mnh ca trii nh. Mt khc, i vi cc phong tc truyn thng lin quan n kinh t, s hu, tha k th s thay i khng h n gin. Nhng nhn t nh hng, chi phi i sng hng ngy ca dn chng v gn v cht ch vi cc phong tc tp qun khc nh hn nhn, th cng t tin. Vic thay i cc phong tc c th vp phi s chng i mnh m t cc tng lp nhn dn v l iu khng c li cho s vng mnh ca triu nh. Phong tc tp qun c p dng trong nhiu trng hp. VD: iu 314 QTHL quy nh vic nh hn rt ph hp vi phong tc tp qun ca nc ta. S nh hn ch coi l c hiu lc khi nh ngi gi nhn snh l m nh trai mang sang gi l l np trng. L trao v nhn dn ci phi thc hin mt cch trng th vi s c mt ca cha m trong khi PL nh ng quy nh vic nh hn nh gi phi lm mt vn th phc p li hn th ca nh trai mi c gi tr php l. iu ny r rng khng ph hp vi phong tc tp qun ca nhn dn ta. Ngoi ra QTHL cn tip thu truyn thng tn trng ngi ph n ca dn tc ta. QTHL tha nhn quyn ly hn ca ngi v trong mt s trng hp nht nh, tha nhn quyn c ti sn ring ca ngi ph n, QTHL cn c quy nh v tam bt khiu ny th hin tnh nhn o, bc i, xut pht t phong tc, truyn thng tnh ngha v chng ca dn tc ta, nhm bo v quyn li ti thiu ca ngi v ph hp vi o l ngi Vit. QTHL cn tip thu truyn thng con chu c quyn ra ring khi cha m cn sng. Theo PL TQ y l ti i bt hiu. Tuy nhin, PL triu L chp nhn iu . iu 347 quy nh con ci 15 tui c cp rung t t nui sng bn thn Do s kt hp cc phong tc tp qun lu i ca VN vi o c Nho gio, ho nhp chng vo h thng php lut ca triu nh m mi quan h cha m v con ci trong QTHL khng c tnh cht tuyt i phc tng, tuyt i nh ot nh Nho Gio.
TRNH VIT H LUT TC K5 17

CU HI N TP MN LCH S NH NC V PHP LUT VIT NAM

Nh vy, tnh dn tc c o v c sc lm cho QTHL khng ch l cng c thng tr ca ring giai cp thng tr m thc s th hin ch, nguyn vng ca nhn dn thng qua cc phong tc tp qun truyn thng. l im tin b v c o ca nh L. N th hin tnh c lp, sng to ca nhng nh lp php triu L, ng thi l s th hin ca quc gia c ch quyn.

TRNH VIT H LUT TC K5

18