Ca r a P r a k t i s Me n g h a fa l Al Qu r a n

) ,.,:.:;t .::t, (
D i susun Ol eh:
Dr . Abdu l Mu h s in Al Qa s im
( Imam d an Khatib mas jid Nabawi)
Penerj emah :
Te a m In don e s ia
M uraj aah :
Abu Ziya d



.
.t..; .

,s .
s,; .t, ,
.t. .
_.,:.:;t _,.:t


Ma k t a b Da k wa h Da n Bimbin ga n J a liya t Ra bwa h
t,:t .,., .,:t, .t,:t,t ,.s ...:: _:t.::t ,:sit
1 4 2 8 2 0 0 7



1
CARA PRAKTIS
UNTUK MENGHAFAL AL-QUR AN

Sega la pu ji Ba gi Alla h Ra bb s emes t a a la m, s h a la wa t da n s a la m
s emoga t er limpa h ka n kepa da Na bi kit a Mu h a mma d r . Da la m t u lis a n
in i a ka n ka mi kemu ka ka n ca r a t er mu da h u n t u k men gh a fa lka n a l
qu r a n . Keis t imewa a n t eor i in i a da la h ku a t n ya h a fa la n ya n g a ka n
diper oleh s es eor a n g dis er t a i cepa t n ya wa kt u ya n g dit empu h u n t u k
men gkh a t a mka n a l-Qu r a n . Teor i in i s a n ga t mu da h u n t u k di
pr a kt eka n da n in s ya Alla h a ka n s a n ga t memba n t u ba gi s ia pa s a ja
ya n g in gin men gh a fa ln ya . Dis in i a ka n ka mi ba wa ka n con t oh pr a kt is
da la m mempr a kt eka n n ya :
Mis a ln ya s a ja jika a n da in gin men gh a fa lka n s u r a t a n -n is a , ma ka
a n da bis a men giku t i t eor i ber iku t in i:

1- Ba ca la h a ya t per t a ma 20 ka li:
:- _.: `,=, ,.: `_..: .,. , .,,` .,`.. _:- :.- _.. `_`. ,=. _..= v., ..`,`.. ,
.,_. `,=`_:. _.= . _; ,.-`. , _,:...: _.: . ,.: .... } 1 {

2- Ba ca la h a ya t kedu a 20 ka li:
`. ..._: ,`:. ..,,`- _..= `..; `,=:,.`. .:; `,`,:,`. ,:=.:v ,`_L:., ,_,-: ,:.,.:v `,`,:,
_,= } 2 {
3- Ba ca la h a ya t ket iga 20 ka li:
...`.: _.`. ,=: ,.L.. ,`-=... ..._: _. ,L..`:v `,`..- `_; `,`...- `_,.. ..,` ;.`: ..`.. .
v ,:,`.:v .`, :, `,=`...` `=:... ` :.-,. ,:.`.: } 3 {

4- Ba ca la h a ya t keempa t 20 ka li:
``.`. .` _. `,=: _`,L _,. :`-. _,:..`.. ...`.: ,`:. ... .._.. ` .,:=. .... } 4 {
2

5- Kemu dia n memba ca 4 a ya t dia t a s da r i a wa l h in gga a kh ir
men gga bu n gka n n ya s eba n ya k 20 ka li.
6- Ba ca la h a ya t kelima 20 ka li:
`,`.,..`` ...._. `,.=: . _.., _.: `,=:,`. ..,..: ,`:`,`:v v`,.. `,.`,: ,.:,. `,`.,`..= ..,_.
..``.. } 5 {

7- Ba ca la h a ya t keen a m 20 ka li:
...,:=.:v `,`,:,.`. `,,`_.:; ,`..`,... ..`` `,`,`..`. ,`.`.... `_,.. _..=`.: ,.` .:,,; ..- ...._: ,:.`,
.., ..`.; `..`..`.._:. .._. . _..= _.. `.,= _ ,,.. .``..:.., ` _.=._:. _... _..= _..
.,_.- .., .= `,,`_:. `.,`.. `,`,:,`. `,,`_:; `,`.`.., } 6 {

8- Ba ca la h a ya t ket u ju h 20 ka li:
``,_ .. .,`:: `.`.. _.. ... _,`,.. _.:,: : ..`. ``,_ .. ...`.:: _,`,.. _.:,: : ..`.
..`.. .,_ .. `.= ` } 7 {

9- Ba ca la h a ya t kedela pa n 20 ka li:
,`.: ,:` .`..: .- ,; ..``.. v`,. `,`,: ,:,. ``.`. ,`.,.``.. _=...: ..._: } 8 {

10- Kemu dia n memba ca a ya t ke 5 h in gga a ya t ke 8 u n t u k
men gga bu n gka n n ya s eba n ya k 20 ka li.
11- Ba ca la h a ya t ke 1 h in gga a ya t ke 8 s eba n ya k 20 ka li u n t u k
mema n t a pka n h a fa la n n ya .
Demikia n s et er u s n ya h in gga s eles a i s elu r u h a l Qu r a n , da n
ja n ga n s a mpa i men gh a fa l da la m s eh a r i lebih da r i s eper dela pa n ju z,
a ga r t ida k ber a t ba gi a n da u n t u k men gu la n g da n men ja ga n ya .

3
BAGAIMANA CARA MENAMBAH HAFALAN PADA HARI
BERIKUTNYA?
J ika a n da in gin men a mba h h a fa la n ba r u pa da h a r i ber iku t n ya ,
ma ka s ebelu m men a mba h den ga n h a fa la n ba r u , ma ka a n da h a r u s
memba ca h a fa la n la ma da r i a ya t per t a ma h in gga t er a kh ir s eba n ya k
20 ka li ju ga h a l in i s u pa ya h a fa la n t er s ebu t kokoh da n ku a t da la m
in ga t a n a n da , kemu dia n a n da memu la i h a fa la n ba r u den ga n ca r a
ya n g s a ma s eper t i ya n g a n da la ku ka n ket ika men gh a fa l a ya t -a ya t
s ebelu mn ya .

BAGIMANA CARA MENGGABUNG ANTARA MENGULANG
(MURAJ A' AH) DAN MENAMBAH HAFALAN BARU?
J a n ga n s eka li-ka li a n da men a mba h h a fa la n t a n pa men gu la n g
h a fa la n ya n g s u da h a da s ebelu mya , ka r en a jika a n da men gh a fa l a l
qu r a n t er u s -men er u s t a n pa men gu la n gn ya t er lebih da h u lu h in gga
bis a men yeles a ika n s emu a a l qu r a n , kemu dia n a n da in gin
men gu la n gn ya da r i a wa l n is ca ya h a l it u a ka n t er a s a ber a t s eka li,
ka r en a s eca r a t ida k dis a da r i a n da a ka n ba n ya k keh ila n ga n h a fa la n
ya n g per n a h dih a fa l da n s eola h -ola h men gh a fa l da r i n ol, oleh ka r en a
it u ca r a ya n g pa lin g ba ik da la m megh a fa l a l qu r a n a da la h den ga n
men gu mpu lka n a n t a r a mu r a ja a h (men gu la n g) da n men a mba h
h a fa la n ba r u . An da bis a memba gi s elu r u h mu s h a f men ja di t iga
ba gia n , s et ia p 10 ju z men ja di s a t u ba gia n , jika a n da da la m s eh a r i
men gh a fa l s a t u h a la ma n ma ka u la n gila h da la m s eh a r i empa t
h a la ma n ya n g t ela h dih a fa l s ebelu mn ya h in gga a n da da pa t
men yeles a ika n s epu lu h ju z, jika a n da t ela h men yeles a ika n s epu lu h
ju z ma ka ber h en t ila h s ela ma s a t u bu la n pen u h u n t u k men gu la n g
ya n g t ela h dih a fa l den ga n ca r a s et ia p h a r i a n da men gu la n g s eba n ya k
dela pa n h a la ma n .
Set ela h s a t u bu la n a n da men gu la n g h a fa la n , a n da mu la i kemba li
den ga n men gh a fa l h a fa la n ba r u s eba n ya k s a t u a t a u du a lemba r
t er ga n t u n g kema mpu a n , da n men gu la n g s et ia p h a r in ya 8 h a la ma n
s eh in gga a n da bis a men yeles a ika n 20 ju z, jika a n da t ela h men gh a fa l
4
20 ju z ma ka ber h en t ila h men gh a fa l s ela ma 2 bu la n u n t u k
men gu la n g, s et ia p h a r i a n da h a r u s men gu la n g 8 h a la ma n , jika s u da h
men gu la n g s ela ma du a bu la n , ma ka mu la ila h en gh a fa l kemba li s et ia p
h a r in ya s a t u a t a u du a h a la ma n t er ga n t u n g kema mpu a n da n s et ia p
h a r in ya men gu la n g a pa ya n g t ela h dih a fa l s eba n ya k 8 lemba r , h in gga
a n da bis a men yeles a ika n s elu r u h a l-qu r a n .
J ika a n da t ela h men yeles a ika n 30 ju z, u la n gila h 10 ju z per t a ma
s eca r a t er s en dir i s ela ma s a t u bu la n s et ia p h a r in ya s et en ga h ju z,
kemu dia n pin da h la h ke 10 ju z ber iku t n ya ju ga s et ia p h a r in ya diu la n g
s et en ga h ju z dit a mba h 8 h a la ma n da r i s epu lu h ju z per t a ma ,
kemu dia n pin da h la h u n t u k men gu la n g s epu lu h ju z t er a kh ir den ga n
ca r a ya n g h a mpir s a ma , ya it u s et ia ph a r in ya men gu la n g s et en ga h ju z
dit a mba h 8 h a la ma n da r i 10 ju z per t a ma da n 8 h a la ma n da r i 10 ju z
kedu a .

BAGAIMANA CARA MENGULANG AL-QURAN (3 0 J UZ)
SETELAH MENYELESAIKAN MURAJ AAH DIATAS?
Mu la ila h men gu la n g a l-qu r a n s eca r a kes elu r u h a n den ga n ca r a
s et ia p h a r in ya men gu la n g 2 ju z, den ga n men gu la n gn ya 3 ka li da la m
s eh a r i, den ga n demikia n ma ka a n da a ka n bis a men gkh a t a mka n a l-
Qu r a n s et ia p du a min ggu s eka li.
Den ga n ca r a in i ma ka da la m ja n gka s a t u t a h u n in s ya Alla h a n da
t ela h mu t qin (kokoh ) da la m men gh a fa l a l qu r a n , da n la ku ka n la h
ca r a in i s ela ma s a t u t a h u n .

APA YANG DILAKUKAN SETELAH MENGHAFAL AL QUR AN
SELAMA SATU TAHUN?
Set ela h men gu a s a i h a fa la n da n men gu la n gn ya den ga n it qa n
(ma n t a p) s ela ma s a t u t a h u n , ja dika n la h a l qu r a n s eba ga i wir id
h a r ia n a n da h in gga a kh ir h a ya t , ka r en a it u la h ya n g dila ku ka n oleh
Na bi r s ema s a h idu pn ya , belia u memba gi a l qu r a n men ja di t u ju h
ba gia n da n s et ia p h a r in ya belia u men gu la n g s et ia p ba gia n t er s ebu t ,
s eh in gga belia u men gkh a t a mka n a l-qu r a n s et ia p 7 h a r i s eka li.
5
Au s bin Hu za ifa h r a h ima h u lla h ; a ku ber t a n ya kepa da pa r a s a h a ba t
Ra s u lu lla h ba gia ma n a ca r a mer eka memba gi a l qu r a n u n t u k
dija dika n wir id h a r ia n ? Mer eka men ja wa b: "k ami k elompok an menjadi
3 s urat, 5 s urat, 7 s urat, 9 s urat, 11 s urat, dan wirid muf as hal dari
s urat qaaf hingga k hatam ( al Qur an)". (HR. Ah ma d).
J a di mer eka memba gi wir idn ya s eba ga i ber iku t :
- Ha r i p e r t a ma : memba ca s u r a t "al f atihah" h in gga a kh ir s u r a t
"an-nis a",
- Ha r i k e du a : da r i s u r a t "al maidah" h in gga a kh ir s u r a t "at-
taubah",
- Ha r i k e t iga : da r i s u r a t "y unus " h in gga a kh ir s u r a t "an-nahl",
- Ha r i k e e mp a t : da r i s u r a t "al is ra" h in gga a kh ir s u r a t "al
f urqan",
- Ha r i k e lima : da r i s u r a t "as y s y u'ara" h in gga a kh ir s u r a t
"y aas in",
- Ha r i k e e n a m: da r i s u r a t "as h-s haf at" h in gga a kh ir s u r a t "al
hujurat",
- Ha r i k e t u ju h : da r i s u r a t "qaaf " h in gga a kh ir s u r a t "an-naas ".

Pa r a u la ma men yin gka t wir id n a bi den ga n a l-Qu r a n men ja di
ka t a : " Fa mi bis ya u qin ) ( ", da r i ma s in g-ma s in g h u r u f
t er s ebu t men ja di s ymbol da r i s u r a t ya n g dija dika n wir id Na bi pa da
s et ia p h a r in ya ma ka :
- h u r u f "fa " s ymbol da r i s u r a t "a l fa t ih a h ", s eba ga i a wa l wir id
belia u h a r i per t a ma ,
- h u r u f "mim" s ymbol da r i s u r a t "a l ma ida h ", s eba ga i a wa l wir id
belia u h a r i kedu a ,
- h u r u f "ya " s ymbol da r i s u r a t "yu n u s ", s eba ga i wir id belia u h a r i
ket iga ,
- h u r u f "ba " s ymbol da r i s u r a t "ba n i is r a il (n a ma la in da r i s u r a t
a l is r a )", s eba ga i wir id belia u h a r i keempa t ,
- h u r u f "s yin " s ymbol da r i s u r a t "a s y s yu ' a r a ", s eba ga i a wa l wir id
belia u h a r i kelima ,
6
- h u r u f "wa u " s ymbol da r i s u r a t "wa s h a fa a t ", s eba ga i a wa l wir id
belia u h a r i keen a m,
- h u r u f "qa a f" s ymbol da r i s u r a t "qa a f", s eba ga i a wa l wir id belia u
h a r i ket u ju h h in gga a kh ir s u r a t "a n -n a s ".

Ada pu n pemba gia n h izib ya n g a da pa da a l-qu r a n s eka r a n g in i t ida k
la in a da la h bu a t a n Ha jja j bin Yu s u f.

BAGAIMANA CARA MEMBEDAKAN ANTARA BACAAN YANG
MUTASYABIH (MIRIP) DALAM AL-QUR AN?
Ca r a t er ba ik u n t u k membeda ka n a n t a r a ba ca a n ya n g h a mpir
s a ma (mu t a s ya bih ) a da la h den ga n ca r a membu ka mu s h a f la lu
ba n din gka n a n t a r a kedu a a ya t t er s ebu t da n cer ma t ila h per beda a n
a n t a r a kedu a n ya , kemu dia n bu a t la h t a n da ya n g bis a u n t u k
membeda ka n a n t a r a kedu a n ya , da n ket ika a n da mela ku ka n
mu r a ja a h h a fa la n per h a t ika n per beda a n t er s ebu t da n u la n gila h
s eca r a t er u s men er u s s eh in gga a n da bis a men gin ga t n ya den ga n ba ik
da n h a fa la n a n da men ja di ku a t (mutqin).

KAIDAH DAN KETENTUAN MENGHAFAL:
1- An da h a r u s men gh a fa l mela lu i s eor a n g gu r u a t a u s yekh ya n g
bis a memben a r ka n ba ca a n a n da jika s a la h .
2- Ha fa lka n la h s et ia p h a r i s eba n ya k 2 h a la ma n , 1 h a la ma n
s et ela h s u bu h da n 1 h a la ma n s et ela h a s h a r a t a u ma gh r ib,
den ga n ca r a in i in s ya Alla h a n da a ka n bis a men gh a fa l a l-qu r a n
s eca r a mu t qin da la m ku r u n wa kt u s a t u t a h u n , a ka n t et a pi jika
a n da memper ba n ya k ka pa s it a s h a fa la n s et ia p h a r in ya ma ka
a n da a ka n s u lit u n t u k men ja ga da n mema n t a pka n n ya ,
s eh in gga h a fa la n a n da a ka n men ja di lema h da n ba n ya k ya n g
dilu pa ka n .
3- Ha fa lka n la h mu la i da r i s u r a t a n -n a s h in gga s u r a t a l ba qa r a h
(memba lik u r u t a n a l Qu r a n ), ka r en a h a l it u lebih mu da h .
7
4- Da la m men gh a fa l h en da kn ya men ggu n a ka n s a t u mu s h a f
t er t en t u ba ik da la m cet a ka n ma u pu n ben t u kn ya , h a l it u a ga r
lebih mu da h u n t u k men gu a t ka n h a fa la n da n a ga r lebih mu da h
men gin ga t s et ia p a ya t n ya s er t a per mu la a n da n a kh ir s et ia p
h a la ma n n ya .
5- Set ia p ya n g men gh a fa lka n a l-qu r a n pa da 2 t a h u n per t a ma
bia s a n ya a ka n mu da h h ila n g a pa ya n g t ela h ia h a fa lka n , ma s a
in i dis ebu t ma s a "t a jmi'" (pen gu mpu la n h a fa la n ), ma ka ja n ga n
ber s edih ka r en a s u lit n ya men gu la n g a t a u ba n ya k kelir u n ya
da la m h a fa la n , in i mer u pa ka n ma s a coba a n ba gi pa r a
pen gh a fa l a l-qu r a n , da n in i a da la h ma s a ya n g r en t a n da n bis a
men ja di pin t u s yet a n u n t u k men ggoda da n ber u s a h a u n t u k
men gh en t ika n da r i men gh a fa l, ma ka ja n ga n pedu lika n
goda a n n ya da n t er u s la h men gh a fa l, ka r en a megh a fa l a l-qu r a n
mer u pa ka n h a r t a ya n g s a n ga t ber h a r ga da n t ida k t ida k
diber ika n kecu a li kepa da or a g ya n g dika r u n ia i Alla h s wt ,
a kh ir n ya kit a memoh on kepa da -Nya a ga r t er ma s u k men ja di
h a mba -h a mba -Nya ya n g diber i t a u fiq u n t u k men gh a fa l da n
men ga ma lka n kit a bNya da n men giku t i s u n n a h n a bi-Nya da la m
keh idu pa n ya n g fa n a in i. Amin y a rabal 'alamin.