THEMADOSSIER BIBLIOTHEEK VLISSINGEN

Herdenking 6 april 1572

Inleiding
De Opstand van Vlissingen vond plaats op 6 april 1572 tijdens de Tachtigjarige Oorlog. De bevolking leed al een tijdlang aan voedseltekorten. Bovendien werden de Spanjaarden en het gelegerde Waalse garnizoen als eerste bevoorraad. Bij het horen van de Inname van Den Briel door de Geuzen kwam er actie binnen de bevolking om de hulp in te roepen van de Geuzen om de Spanjaarden te verjagen, nadat de burgers zelfstandig het Waalse garnizoen hadden verjaagd. Achtergrond Het begon met de Beeldenstorm van 1566, waarna de Spanjaarden de toenmalige Nederlanden wreed innamen in 1568. Het stadsbestuur van Vlissingen gaf toe aan de nieuwe Spaanse gezagvoerders en sindsdien was de stad in Spaanse handen. De bevolking werd steeds afhankelijker van de bevoorrading, waarvan het steeds minder kreeg; steeds meer ging naar de gezagsdragers en de Spaansgelegerden. Het dispuut liep helemaal uit de hand op de avond van 5/6 april, toen de Spanjaarden opnieuw aan bij het stadsbestuur pleitten voor meer inkwartiering - zodat er meer geladen en gelost mocht worden voor Spaanse doeleinden. Toen de bevolking dit na de dienst in de Sint-Jacobskerk te horen kreeg, liepen de woedende burgers regelrecht naar het stadhuis om verhaal te halen, met nieuwe moed door de inname van Den Briel een week eerder. De Geuzen De Geuzen ontvingen een brief van het burgercomit van Vlissingen met een roep om hulp. Op 7 en 8 april vertrok een konvooi van tweehonderd kleine en grote schepen onder leiding van Willem Blois van Treslong. Op 13 april arriveerde dit konvooi aan de kade; het hoefde zich maar van enkele stellingen meester te maken. Inname De bevolking overmeesterde de Spanjaarden in de nacht van 6 en 7 april op de zuidoostwal, en wist diverse kanonstellingen te bemachtigen. Daarmee bestookte ze nog de enkele Spanjaarden die op hun brikken verbleven en schoten de schepen lek zodat ze zonken. Binnen twee dagen zette de bevolking het stadsbestuur en de Spaanse gezagsdragers in het gevang, en sloten het Waalse garnizoen in om het via de Middelburghsepoort uit de stad te verdrijven. Het keerde terug naar de eigen streek. Een oud Hollands rijm over de acties van de Geuzen luidt: En april verloor Alva zijn bril (Den Brielle), aprilletje zes verloor hij zijn fles (Vlissingen).

Meer lezen

Krantenartikelen
Eer voor steen zinloos geweld uit jaar 1572 In: PZC, 01-11-2010 De tegel met het lieveheersbeestje kent iedereen inmiddels wel. Maar de allereerste steen tegen zinloos geweld is al in 1572 neergelegd in Vlissingen. Op het Bellamypark. Vlissings geboorte der Vryheid In: PZC, 03-04-2002 Op 6 April 1572, eerste Paasdag, was voor Vlissingen de maat vol: het weigerde Spaanse troepen op te nemen en kwam in opstand tegen de Spaanse bezetting. Bevrijd van het Spaanse juk In: PZC, 05-04-2001 Op 6 april 1572 bevrijdde Vlissingen zich van de Spaanse bezetters. Dit feit wordt jaarlijks herdacht. Het April-comit, onderdeel va de organiserende stichting Vesting Vlissingen, heeft voor morgenavond een feestprogramma opgesteld om het 429 jaar oude feit aan de vergetelheid te ontrukken. Herdenking Vlissings verzet in 1572 In: PZC, 03-04-1997 We weten dat op 1 april 1572 de Watergeuzen Den Briel veroverden. Wie wist dat in 1572 Vlissingen in tegen de Spanjaarden opstand kwam? Simpele vergissing bevrijdde Vlissingen In: PZC, 12-08-1996 De Jan Allemanstraat is genoemd naar een man die in 1572 in Vlissingen woonde en Jan Alman heette. Door verwarring om zijn naam greep alle man naar de wapens en werd Vlissingen bevrijd. Don Pedro leeft voort in een granieten steen In: PZC, 09-11-1991 Tussen de scheefgereden klinkers op de hoek van het Bellamypark ligt de steen. Een zwart granieten ronde steen, ongeveer veertig centimeter in doorsnee, met een jaartal: 1572. Een onderschatte bevrijding, Vlissingen op 6 april 1572. In: PZC, 23-3-1991 De betekenis van de bevrijding van Vlissingen 6 april 1572 is zwaar onderschat. Vlissingers brachten die dag, ruim vierhonderd jaar geleden, de Spaanse overheersers een beslissende slag toe, van betekenis voor heel het zuiden van Nederland. De Vlissingse amateur-historicus Doeke Roos is die mening toegedaan en draagt die ook uit in zijn jongste publicatie Vlissingen in opstand tegen de Spanjaarden 1572. Volledige tekst Volledige tekst Volledige tekst Volledige tekst Volledige tekst

Volledige tekst

Volledige tekst

Vlissingen Prinsenstad In: PZC, 5-4-1947 Op 6 april 1572 koos Vlissingen als eerste Nederlandsche stad de zijde van Oranje. De Aprildagen te Vlissingen in 1572 In: Vlissingse Courant, 24-4-1937 Al mocht graaf Lodewijk, de tijding van Den Briel hoorende, er maar matig mee ingenomen zijn geweest evenals prins Willem, zij meenden nl. dat de tijd er nog niet voor gekomen was, het plotseling verzet der Vlissingers maakte, dat beiden de zaak anders inzagen, er scheen perspectief te zijn. Vlissingen is de eerste stad in de Nederlanden die zich zonder hulp van buiten bevrijdt. 6 april 1572 In: Vlissingse Courant 07-04-1931 Waar de naam van den Briel reeds van onze kinderjaren ons in de ooren klinkt als muziek, schijnt het niet overbodig eens de aandacht te vestigen op het feit, dat Vlissingen de eerste stad was die op eigen initiatief, zonder geweld van buitenaf, de Spaansche keeten afschudde of liever gehoorzaamheid aan de Spaanschen landvoogd weigerde. Vlissingen rukt zich los In: Vlissingse Courant, 06-04-1922 Niet alleen voor Vlissingen is deze dag een gewichtige herdenkingsdag: Den Briel en Vlissingen zijn de eerstelingen der vrijheid, der onafhankelijkheid geweest en gebleven. Vlissingen in April 1572 In: Vlissingse Courant, 01-04-1922 Het gistte heftig onder de burgerij der goede stad Vlissingen begin April 1572. De beruchte Duc dAlbe had besloten haar met een geweldig fort te betoomen en voor Filips II te verzekeren. Herinneringsdagen voor Walcheren In: Middelburgsche Courant, 27-01-1922 Den eersten April verloor Alva zijn Bril, maar den 6 den April van datzelfde jaar 1572 verloor hij Vlissingen; en vier weken later ook Veere. 9 April 1572. De Spanjaard Don Pedro Pacheco te Vlissingen gevangen genomen. In: Goessche Courant, 09-04-1872 Bij den dageraad van Nerlands verlossing uit de magt van Spanje, leest men in de geschiedenis van twee Spanjaarden, Pacheco genaamd. Volledige tekst Volledige tekst Volledige tekst Volledige tekst Volledige tekst

Volledige tekst

Volledige tekst

Boeken
De watergeus / Jaap ter Haar In dit boeiende en vlot geschreven boek over de activiteiten van de Watergeuzen in de eenheidstrijd tegen de Spanjaarden worden we geconfronteerd met de Amsterdamse korenkoopman Jacob Simonsz de Rijk. Zwervend over de wateren laat hij van zich spreken als een behendig koopman die zelfs het verbod van koningin Elisabeth tart om nog vaker zijn schepen in Dover te laten komen. Hij is getuige van de inname van Den Briel en wordt vervolgens admiraal van de vloot van Veere. De Spanjaarden hebben ontzag voor zijn kunde, maar hij weigert in dienst van de Spaanse vloot te komen met alle gevolgen van dien. Een historisch verhaal dat berust op echte feiten. De auteur is bekend als geschiedschrijver en als jeugdboekenauteur. In deze spannende roman weet hij te boeien tot de laatste bladzijde. Don Pacheco of De bevrijding van Vlissingen / W. van den Heuvell Geschiedenis van de rol van Alvas architect Don Pedro Pacheco en diens rol bij de bevrijding van Vlissingen.

Spanje en Oranje of:Nerlands worsteling en bevrijding / J. Kassies De geschiedenis van Nederland onder de Spaanse overheersing. Pagina 172-180: Vlissingen wordt Geusch Het boek is ook full-text als pdf te downloaden. Onder de Geuzen. Vlissingen in 1572 / Pieter Louwerse Geschiedkundig verhaal over de Opstand van Vlissingen in 1572. Het boek is ook full text als pdf te downloaden.

Harm Watergeus / K. Norel Een ouderwets aandoend verhaal over de Tachtigjarige Oorlog. De familie van Harm is om hun protestants-christelijk geloof uit Enkhuizen naar Emden gevlucht. Harm's vader wordt kapitein op een geuzenschip, Harm wordt scheepsjongen en later adelborst. Na veel omzwervingen nemen de geuzen Den Briel in. Ook Vlissingen valt, en Enkhuizen bevrijdt zichzelf, mede dankzij Harm's speurwerk. Schrijver is ter zake kundig, maar gebruikt naast veel scheepstermen ook een gedateerde verteltrant (achterin staat een woordenlijst). Voor kinderen vanaf ca. 9 jaar uit een protestants milieu.

Vlissingen in opstand tegen de Spanjaarden 1572 / Doeke Roos en Cees van der Burght Dit boek vertelt het verhaal over de Vlissingers die zich in 1572 zelfstandig bevrijdden van de Spanjaarden.

De opmaat tot de Opstand. Zeeland en het centraal gezag (1566-1572) / C. Rooze-Stouthamer Na het mislukken van de geuzenaanval, uitgevoerd met medewerking van de Zeeuwse kerkenraden, op Walcheren in maart 1567, volgde harde repressie en troepenlegering in de steden. De weerstand die dit bij de bevolking opriep, werd nog vergroot door verdere (belasting)maatregelen van Alva. Vlissingen kwam in opstand en weigerde op Pasen 1572 Spaans garnizoen. Met hulp van de Watergeuzen en van Engelse en Franse troepen werd weldra een groot deel van Walcheren onder het gezag van Oranje gebracht. In dit boeiende verhaal gaat de aandacht vooral uit naar de steden, die een keuze moesten maken tussen trouw aan het centraal gezag en aansluiting bij de opstandelingen. De eerstelingen der vrijheid, of Brielle en Vlissingen verlost / H.F. van Rosmalen Geschiedenis van de bevrijding van Brielle en Vlissingen van de Spaanse overheersing.

Na lijden verblijden: de verlossing van Den Briel en Vlissingen,1572-1872 / G.F. Wamelink

De schildknaap van de Watergeus / J. van Westhove Verhaal over de inname van Vlissingen door de Watergeuzen op 6 april 1572. De jeugdige Jan de Vlaming mag daarbij een rol vervullen. Hij is samen met zijn moeder en zusje gevlucht uit de Zuidelijke Nederlanden nadat zijn vader door de Inquisitie is omgebracht. Het verzet tegen de Spaanse overheersing bezat behalve vrijheids- ook godsdienstige motieven. In dat licht bezien past de geloofsbeleving en is niet hinderlijk. Voor alle boeken, geschreven over deze bekende periode uit de vaderlandse geschiedenis, geldt dat de inhoud ongeveer op het zelfde neerkomt. Dit werkje maakt hierop geen uitzondering; wel is getracht er een persoonlijk tintje aan te geven door historische feiten over Vlissingen te verweven in het verhaal. Uit den geuzentijd: verhalen uit den vrijheids-oorlog tegen Spanje / W.N. Wolterink

Meer boeken

Websites
Tachtigjarige Oorlog in Vlissingen Afbeeldingen over de tijd van de Tachtigjarige Oorlog in Vlissingen, afkomstig uit de Historisch topografische atlas.

Watergeus wil godsdienstvrijheid

Website over het leven van Willem Blois van Treslong (~1530 - 1594), aanvoerder van de Watergeuzen die in 1572 Den Briel en (geweldloos) Vlissingen veroverden.

Don Pacheo in Vlissingen opgehangen

De geschiedenis van Don Pacheo: hoe Alvas architect werd opgehangen in Vlissingen in 1572.

De stormhoed van Pacheco

Geschiedenis van de helm van Don Pedro Pacheco. In het Zeeuws Maritiem muZEEum staat in een mooi uitgelichte vitrine de 'stormhoed' van de Spaanse edelman Pacheco. Op zichzelf geen bijzonder voorwerp, maar de geschiedenis die aan deze helm hangt is dat zeker wel.

April zes verloor Alva zijn fles

In de Tachtigjarige Oorlog joegen de Geuzen

vijf dagen na de herovering van Den Briel, de Spanjaarden weg uit Vlissingen. "En april verloor Alva zijn bril (Den Briel), aprilletje zes verloor hij zijn fles (Vlissingen)". Dit verwijst naar een belangrijke historische datum: 6 april 1572.

Vlissingen. Den 6den April 1572

Feestlied uit 1872 op de melodie van: Triumf, de vreugde stijgt ten top! Geschreven ter ere van 300 jaar bevrijding van de Spanjaarden.

Bibliotheek Vlissingen, samengesteld op 29 maart 2012

Disclaimer
Dit themadossier (samengesteld door Bibliotheek Vlissingen) heeft niet tot doel diepgaande wetenschappelijke informatie te verstreken. Na totstandkoming van het dossier zijn de opgenomen informatie en verwijzingen aan veroudering onderhevig. Het kan voorkomen dat links naar websites niet meer werken. De samenstellers van dit dossier hebben getracht naar zo betrouwbaar mogelijke informatie te verwijzen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor onjuistheden die mogelijk in de informatie en/of publicaties voorkomen. Informatie die van essentieel belang is voor de gebruiker dient door de gebruiker altijd op juistheid te worden geverifieerd. Beslissingen van de gebruiker op basis van informatie in dit dossier zijn voor zijn eigen rekening en risico. Meer themadossiers: www.vlissingen.nl/themadossiers of op Scribd. Heeft u vragen, opmerkingen of themasuggesties dan horen wij dat graag van u! E-mail: advies@spui.nl