I HC KINH T THNH PH H CH MINH B MN: TI CHNH TIN T Lp KI 03, 04 K35

Tiu lun:

THU THU NHP C NHN TI VIT NAM: THC TRNG V GII PHP

DANH SCH CC THNH VIN CA NHM:

1. Nguyn Th Hiu KI04

Thc hin: Phn m u v chng 1 2. Phm Th Minh Trang KI04 Thc hin: chng 2 3. Ni Th Ngc Dim KI04 Thc hin: chng 3 4. Nguyn Ngc Tng Vi KI03 Thc hin: chng 4 5. Nguyn Quang Minh Trn KI04 Thc hin: chng 5 v phn kt lun

MC LC
PHN M U...................................................................................4 CHNG I: MT S KHI NIM V THU...............................6 CHNG II: KHI NIM THU THU NHP C NHN............10 CHNG III: H THNG QUN L THU TNCN VIT NAM 18 CHNG IV: THC TRNG THU TNCN VIT NAM..........27 CHNG V: KT QU V MT S BIN PHP RA............45 KT LUN.........................................................................................57

PHN M U
Vit Nam ang i trn con ng i mi v hi nhp vi nn kinh t th gii. Nhng quy lut kinh t khch quan v tt yu ang tng gi, tng pht iu chnh nn kinh t ton cu, nn kinh t ca tng khu vc, tng quc gia v bn thn mi chng ta. Qu trnh m ca, hi nhp kinh t trong khu vc tin n ton cu ho nn kinh t ang dn chng t l mt quy lut ca loi ngi tin b. bt kp vi qu trnh ny th mi quc gia phi lin tc c nhng ci cch nhm lm ph hp v thch nghi vi mi trng bn ngoi. Trong cng cuc ci cch , ci cch v thu lun c cc quc gia ch trng. i vi Vit Nam trong thi gian ti sau khi Vit Nam c gia nhp WTO th nhng bin i v c cu thu v ngun thu ngn sch s l mt iu khng th trnh khi. Thu l mt vn nhy cm khp mi ni trn th gii khng ring g Vit Nam, th nhng tnh trn dn s 82 triu a s ngi dn ch quen tr thu gin thu qua tiu si mua hng ho, t ngi phi ng thu li tc. Thu l mt trong nhng khon thu ngn sch quan trng nht ca nh nc. Np thu l trch nhim v ngha v ca mi ngi dn v cc t chc x hi khc. Hin nam, cc Nh nc thong qua vic thu iu tit mt phn thu nhp ca ngi giu, nhm gp phn gim khong cch giu ngho ang ngy mt ni rng. Thu l khon thu khng hon tr trc tip ca Ngn sch nh nc. H thng thu hin nay bao gm nhiu sc thu khc nhau, lp nn ngun thu cho Ngn sch nh nc. Vit nam l mt t nc ang trn pht trin, trc bi cnh m ca nn kinh t hin nay khong cch v thu nhp ca ngi dn ngy cng rng ra, V th, thu thu nhp c nhn l iu ng quan tm khng ch i vi Nh nc m cn i vi mi ngi dn. Vit nam mi ban hnh Lut thu thu nhp c nhn nm 2007, v n vn ang l mt vn nng c ton x hi quan tm.

Thu thu nhp c nhn l mt sc thu trc thu c vai tr ht sc quan trng. N ra i tng i sm cc nc pht trin v ngy nay th pht trin rng ri hu ht cc quc gia trn th gii. S pht trin ca n ng hnh vi s pht trin ca nn kinh t v ngy cng khng nh c vai tr, chc nng l mt ngun thu quan trong trong ngn sch nh nc v l cng c gp phn m bo cng bng x hi mt cch c lc. Chnh v vy, vic nghin cu v hon chnh php lnh thu thu nhp c nhn, ng thi sm xy dng thnh Lut thu thu nhp c nhn l mt vic lm cn thit t by gi. Bi vy, mong mun c tm hiu v nghin cu su hn v thu, c bit l v thu thu nhp cc nhn, nhm em chn ti: Thu thu nhp c nhn v thc trng Vit Nam .

CHNG I: TM HIU CHUNG V H THNG THU CA VIT NAM

1. Khi nim chung v thu: Hin nay, c nhiu cch hiu khc nhau v thu, v th chng ta vn cha c mt khi nim thng nht v thu. Mt khi nim v thu c coi l hon ho nht c nu trong cun economics ca hai nh kinh t hc ca M ( Makkollhell v Brury) nh sau: thu l mt khon chuyn giao bt buc bng tin hoc chuyn bng hng ha, dch v ca cng ty v cc h gia nh cho chnh ph, m trong s trao i h khng c nhn trc tip hng ha, dch v no c, khon np khng phi l khon tin pht m ta n pht do hnh vi vi phm php lut. Cc nh ngha v thu c th khc nhau v cch hiu nhng nhn chung trong cc cch hiu y thu l ngun thu v ngn sch nh nc mang tnh bt buc, gn vi quyn lc ca nh nc v ngi np thu ng gp bt buc theo lut thu m khng c hon tr trc tip nhm p ng nhu chi tiu ca nh nc. 2. H thng thu ca nc ta: H thng thu ca nc ta bao gm nhiu sc thu m nh nc swe dng to lp ngun thu ngn sch nh nc v thc hin cc mc tiu nht nh trong qun l n kinh t. H thng thu nc ta qua nhiu ln ci cch bng nhiu vn bn lut thu, php lnh v p dng chung cho mi thnh vin trong c nc. h thng ca Vit Nam bao gm: Thu gi tr gia tng Thu thu nhp doanh nghip Thu tiu th c bit
6

 Thu xut khu, nhp khu Thu nh t Thu ti nguyn Thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao Thu mn bi Ngoi ra, cn c mt s loi thu khc c tnh cht nh thu: l ph trc b, l ph chng th, l ph hi quan, ph giao thong, ph cu ph, ph ng, ph bay qua bu tri 3. Phn loi thu: C hai cch phn bit phn loi thu nh sau a. Phn loi theo tnh cht chuyn giao ca thu: - Thu trc thu: l loi thu huy ng trc tip mt phn thu nhp ca ngi lm ngha v, ngi np thu l ngi chu thu, khng c s chuyn giao gnh nng cho ngi khc chu. nc ta, thu trc thu l cc loi thu nh: thu thu nhp doanh nghip, thu thu nhp c nhn, thu s dng t nng nghip. - Thu gin thu: l loi thu m ngi np thu gin tip np cho ngi tiu dung, h khng phi l ngi chu thu. y c s chuyn giao gnh nng thu t ngi np thu sang ngi tiu dung thng qua c ch gi c. nc ta, l cc loi thu gi tr gia tng, thu tiu th c bit, thu nhp khu, thu xut khu b. Phn loi theo i tng nh thu: Thu thu nhp nh: thu thu nhp c nhn, thu thu nhp doanh nghip Thu ti sn nh: thu s dng ti sn nh nc( thu s dng t nng nghip, thu ti nguyn...) thu chuyn nhng ti sn( thu chuyn giao quyn s dng t, thu mua, bn cc ti sn nh nh, xe c)

Thu tiu dung nh vo hng ha, dch v lu thng trn th trng trong nc v xut khu nh thu gi tr gia tng, thu tiu th c bit, thu nhp khu, thu xut khu 4. Cc yu t cu thnh mt sc thu bao gm: Tn gi ca thu: bt k mt loi thu no cng c tn gi; tn gi ca thu xc nh ni dung kinh t ca thu. Thng thng ngi ta da vo i tng nh thu t tn cho mt sc thu. V d: thu thu nhp doanh nghip, thu gi tr gia tng Tn gi ca thu cn ngn gonk d hiu, phn nh c mc tiu ca thu, t dung mang tnh ph thng. i tng np thu: ngi np thu c qui nh r rang trong lut thu. i tng chu thu: l ngi phi gnh chu khon thu, l ngi gnh chu sau cng khon thu phi np cho ngn sch nh nc. i tng nh thu: l cc khch th ca lut thu, l nhng thu nhp, ti sn, hng ha m mt lut thu nht nh tc ng vo. i tng nh thu l mc tiu tc ng ca thu. Cn c tnh thu: l nhng yu t m ngi thu thu da tnh s tin thu phi np. cc loi thu khc nhau th c cch tnh khc nhau. Khi cn xem xt cn c tnh thu th cn xem xt cc yu t sau y: + Thu sut: l phn thu phi np trn mi n v ca i tng nh thu. + n v tnh thu: l n v c s dng lm phng tin tnh ton ca i tng nh thu. + Gi tnh thu: l gi tr ca i tng nh thu. + Min gim thu: qui nh cho php ngi np thu khng phi thc hin ngha v np ton b s tin thu m ngi phi np cho nh nc( min thu) hoc ch np mt phn s tin thu ( gim thu). Min gim thu ch l yu t ngoi l c qui nh trong mt s sc thu.

+ Thng pht: thn l hnh thc nh nc khuyn khch ngi c thnh tch trong thc hin cc lut thu. Pht l hnh thc k lut i vi ngi vi phm lut thu. + Th tc thu: l nhng qui nh v giy t v trnh t thu np mang tnh cht hnh chnh thi hnh lut thu( nh th tc k khai, tnh thu v np thu). + Ngoi nhng yu t trn, trong lut thu cng bao gi qui nh r quyn hn trch nhim ca chnh ph, UBND cc cp, ca b ti chnh, c quan thu tung ng v cc a phng, ngha v ca ngi np thu. 5. Cc tiu thc xy dng h thng thu hin i: Tnh cng bng( theo chiu dc v chiu ngang) Tnh hiu qu( i vi cng tc thu v vi nn kinh t) Tnh trung lp Tnh r rang, minh bch. Tnh thn thin. Tnh n nh.

CHNG II: NH NGHA V THU THU NHP C NHN 1. nh ngha: Thu thu nhp c nhn c p dng t lu cc nc pht trin, i tng np thu ny l mi dn c trong nc v ngi nc ngoi c thu nhp pht sinh nc s ti khng phn bit ngh nghip v a v x hi. ng thi, ty theo tnh cht ca cc khon thu nhp c nhn, ngi ta chia thu nhp lm hai loi: thu nhp thng xuyn v thu nhp khng thng xuyn tnh thu cho ph hp. Ln u tin Anh vo nm 1799 thu thu nhp c nhn c a vo thc hin nh mt hnh thc thu tm thi nhm mc ch trang tri cho cuc chin tranh chng Php v c chnh thc p dng vo nm 1942. Sau nhiu nc t bn pht trin khc cng p dng thu ny nh: Nht nm 1887, c 1899, M 1903, php 1916 v Lin X nm 1922. 2. c im: Thu thu nhp c nhn l li thu trc thu nh vo thu nhp chnh ng ca tng c nhn. Do l thu trc thu nn n phn nh s ng nht gia i tng np thu theo lut v i tng chu thu theo ngha kinh t. Ngi chu thu thu nhp c nhn khng c kh nng chuyn giao gnh nng thu kho sang cho cc i tng khc ti thi im nh thu. Thu TNCN c din nh thu rt rng, th hin trn hai kha cnh: mt l i tng nh thu TNCN l ton b cc khon thu nhp ca c nhn thuc din nh thu khng phn bit thu nhp c ngun gc pht sinh trong nc hay nc ngoi; hai l i tng phi k khai np thu TNCN l ton b nhng ngi c thu nhp, bao gm tt c cng dn ca nc s ti v nhng ngi nc ngoi c tr thng xuyn hay khng thng xuyn nhng c s ngy c mt, lm vic, c thu nhp theo mc quy nh ca php lut thu TNCN.
10

Thu TNCN l mt loi thu thu nhp nhng khc vi thu Thu nhp doanh nghip ch n c tnh tt yu gn vi chnh sch x hi ca mi quc gia cho d quc gia c mc tiu hon thin chnh sch thu, xy dng mt chnh sch thu c tnh trung lp khng nhm nhiu mc tiu khc nhau. Th hin, n lun quy nh loi tr mt s khon thu nhp trc khi tnh thu TNCN nh thu nhp mang tnh tr cp x hi, khon chi cn thit cho cuc sng c nhn, gia nh ngi np thu, khon chi mang tnh nhn o x hi Thu TNCN c gc k thut tnh thu kh phc tp bi din nh thu rng, lin quan cht ch vi honh cnh c nhn, chnh sch x hi c th, c p dng phng php lu tin. C nh vy mi m bo cng bng x hi, ngi c thu nhp cao hn th trc v sau khi np thu h vn cn mt khon thu nhp cao hn so vi ngi c thu nhp thp khi cha np thu 3. Vai tr i vi th trng Vit Nam: a. Lch s hnh thnh thu thu nhp c nhn Vit Nam: min Nam Vit Nam trc 1975, chnh quyn Si Gn p dng thu thu nhp c nhn nhng vi tn gi l thu li tc lng bng nm 1962 v sau c ci cch vo nm 1972. Ngy 27/12/1990, Ch tch nc k lnh cng b Php lnh Thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao (Income Tax on high - Income earner) v c y ban Thng v Quc hi thng qua. cho ph hp vi tnh hnh thc t ca tng giai on pht trin kinh t- x hi ca t nc, t n nay c 06 ln sa i, b sung Php lnh thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao: ln th nht vo ngy 10/3/1992, ln th hai vo ngy 1/6/1994, ln th ba vo ngy 6/2/1997, ln th 4 vo ngy 30/6/1999 v ln th nm vo ngy 13/6/2001( c hiu lc thi hnh t ngy 1/7/2001) v ln th 6 l php lnh sa i, b sung s 14/2004/PL11

UBTVQH11 ban hng nm 2004 (c hiu lc t ngy 01/07/2004 n nay). Hin nay vic thc hin cc quy nh ca php lnh s 14 ny c hng dn bi thng t 81/2004/TT-BTC v thng t s 12/2005/TT-BTC. nng cao hn na tnh cht quan trng v phi c cc bin php ch ti mnh vic thc hin thu thu TNCN c i vo n nh, c hiu qu, cng bng, ti k hp Quc hi kho XII thng qua Lut s 04/2007/QH12 - Lut thu thu nhp c nhn. Lut ny s c hiu lc thi hnh chnh thc t ngy 01/01/2009. Ti thi im ngi vit bi ny th chnh ph ang trnh d tho ngh nh quy nh chi tit thi hnh Lut thu thu nhp c nhn. Sau khi c Ngh nh ca Chnh ph hng dn thi hnh th s c th c cc Thng t ca B ti chnh hng dn chi tit hn. Cc thng t s 81 v 12 s ng thi ht hiu lc thi hnh k t ngy 01/01/2009. Do ti thi im vit bi ny Lut thu TNCN cha c hiu lc thi hnh nn ngi vit ch yu dn chng cc quy nh ti Php lnh s 14, thng t 81 v thng t 12, cc thay i c iu chnh t ngy 01/01/2009. b. Vai tr ca thu thu nhp c nhn trong x hi: - Gp phn tng ngun thu cho ngn sch Nh nc: S gim dn cc loi thu xut nhp khu do yu cu t do ha thng mi nn thu thu nhp c nhn ngy cng tr thnh ngun thu quan trng cho ngn sch Nh nc. Nn kinh t nc ta ngy cng pht trin, thu nhp bnh qun u ngi ca c nhn ngy cng tng t thu thu nhp c nhn s gp phn quan trng vo vic tng thu cho ngn sch Nh nc. Thc t t trng thu thu TNCN trong tng thu ngn sch ca nhiu quc gia phn n,h tin trnh , ti cc nc khi ASEAN: 5-10%, cc nc pht trin c t trng 15-16% c nc t ti t trng 30- 40% nh Anh, M. Ti Vit Nam, mi tip cn chnh sch thu v cn phn tn nhiu sc thu nhng cng c kt qu tng trng thu kh ln trong nhng nm gn y: nm 1991 thu theo chnh sch thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao l 62 t, th n nm 2000 thu c 1.832 t v n
12

nm 2005 s thu t 8.300 t. Tuy vy t trng thu cng mi ch t khong 5% tng thu ngn sch. - Gp phn thc hin cng bng x hi: Thng thng, thu thu nhp c nhn ch nh vo thu nhp cao hn mc khi im thu nhp chu thu, khng nh thu vo nhng c nhn c thu nhp va nui sng bn thn v gia nh mc cn thit. Thm vo khi thu nhp c nhn tng ln th t l thu thu cng tng thm. nhiu nc cn c quy nh min, gim thu cho nhng c nhn mang gnh nng x hi. nc ta hin nay, thu nhp ca cc tng lp nhn dn c s chnh lch nhau, s ng dn c c thu nhp cn thp, nhng cng c mt s c nhn c thu nhp kh cao, nht l nhng c nhn lm vic trong cc doanh nghip c vn u t nc ngoi, trong khu ch xut hoc c mt s c nhn ngi nc ngoi lm vic ti Vit Nam. Mc d thu thu nhp c nhn cha mang li s thu ln cho ngn sch Nh nc, song xt trn phng din cng bng x hi v phng din cng c qun l v m ca Nh nc th thu thu nhp c nhn c v tr cc k quan trng, do vic iu tit thu thu nhp i vi nhng ngi c thu nhp cao l cn thit, m bo thc hin chnh sch cng bng x hi. 4. Cch tnh thu: Theo lut thu thu nhp c nhn ban hnh ngy 21 thng 11 nm 2007. Cn c chng 2, chng 3 ca lut ny. a. Cn c tnh thu thu nhp c nhn: Cn c tnh thu thu nhp c nhn l thu nhp chu thu v thu sut c quy nh tu thuc vo iu kin kinh t - x hi ca t nc v kh nng thu nhp, yu cu iu tit trong tng iu kin c th. Thu nhp chu thu. + Thu nhp thng xuyn. Thu nhp thng xuyn chu thu l tng thu nhp ca tng c nhn bnh qun thng trong nm nm trong gii hn phi np thu do biu thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao quy nh (i vi cng dn Vit
13

Nam v c nhn khc nh c ti Vit Nam thu nhp bnh qun thng trong nm l trn 5.000.000 ng; trn 8.000.000 i vi ngi nc ngoi c tr ti Vit Nam v cng dn Vit Nam lao ng, cng tc nc ngoi). Ring i vi ca s nh din vin thanh nhc biu din cc loi hnh ngh thut ca-nhc kch, ci lng, tung, cho, dn ca; ngh s xic, ma; cu th bng ; vn ng vin chuyn nghip c xc nhn ca c quan qun l Nh nc chuyn ngnh, c tr 25% thu nhp khi xc nh thu nhp chu thu Thu nhp thng xuyn chu thu c tnh nh sau: Cng dn Vit Nam trong nc hoc i cng tc, lao ng nc ngoi, c nhn khc nh c ti Vit Nam: ly tng thu nhp nhn c trong nm k c thu nhp pht sinh nc ngoi chia 12 thng (theo nm dng lch). Ngi nc ngoi c coi l c tr ti Vit Nam nu ti Vit Nam t 183 ngy tr ln: ly tng thu nhp nhn c trong nm bao gm thu nhp pht sinh ti Vit Nam v thu nhp pht sinh ngoi Vit Nam chia cho 12 thng. Ngi nc ngoi ti Vit Nam di 183 ngy th c coi l khng c tr Vit Nam, trong trng hp ny thu nhp thng xuyn chu thu l tng thu nhp pht sinh ti Vit Nam trong thi gian . Thu nhp khng thng xuyn. Thu nhp khng thng chu thu l s thu nhp ca tng c nhn trong tng ln pht sinh thu nhp nm trong mc gii hn phi np thu thu nhp do biu thu quy nh. b. Thu sut. i vi thu nhp thng xuyn. Thu thu nhp i vi thu nhp thng xuyn c p dng biu thu sut ly tin tng phn c phn bit gia ngi Vit Nam v ngi nc ngoi. Biu thu chia thnh cc nhm sau: i vi cng dn Vit Nam v c nhn khc nh c ti Vit Nam, thu thu nhp theo biu thu ly tin tng phn nh sau:
14

 i vi cng dn Vit Nam v c nhn khc nh c ti Vit Nam, thu thu nhp theo biu thu ly tin tng phn nh sau: B Phn thu nhp tnh Phn thu nhp Thu c thu thu/nm tnh thu/thng sut (%) (triu ng) (triu ng) 1 n 60 n 5 5 2 Trn 60 n 120 Trn 5 n 10 10 3 Trn 120 n 216 Trn 10 n 18 15 4 Trn 216 n 384 Trn 18 n 32 20 5 Trn 384 n 624 Trn 32 n 52 25 6 Trn 624 n 960 Trn 52 n 80 30 7 Trn 960 Trn 80 35 i vi ngi nc ngoi c tr ti Vit Nam v cng dn Vit Nam lao ng, cng tc nc ngoi, thu thu nhp theo biu thu ly tin tng phn nh sau: Thu nhp tnh thu (%) a) Thu nhp t u t vn b) Thu nhp t bn quyn, nhng quyn thng mi c) Thu nhp t trng thng d) Thu nhp t tha k, qu tng ) Thu nhp t chuyn nhng vn quy nh ti khon 1 iu 13 ca Lut ny Thu nhp t chuyn nhng chng khon quy nh ti khon 2 iu 13 ca Lut ny e) Thu nhp t chuyn nhng bt ng sn quy nh ti khon 1 iu 14 ca Lut ny Thu nhp t chuyn nhng bt ng sn quy nh ti khon 2 iu 14 ca Lut ny 5 5 10 10 20 0,1 25 2 Thu sut

15

Ring i vi ngi nc ngoi c tr ti Vit Nam di 183 ngy trong nm tnh thu th p dng thu sut thng nht l 25 % trn tng s thu nhp. Trng hp cng dn Vit Nam trong nm va c thi gian lm vic trong nc, va c thi gian lm vic nc ngoi th thu nhp chu thu bnh qun thng c xc nh bng tng thu nhp pht sinh trong nc v nc ngoi chia cho 12 thng, hoc xc nh theo thu nhp chu thu bnh qun thng tnh cho thi gian trong nc, thi gian nc ngoi i vi thu nhp khng thng xuyn. i.) i vi thu nhp v chuyn giao cng ngh l khon thu nhp c gi tr trn 15 triu ng tnh cho tng hp ng, khng phn bit s ln chi tr; ii.) i vi thu nhp v trng thng x s di cc hnh thc, k c trng thng khuyn mi l khon thu nhp c gi tr trn 15 triu ng tnh cho tng ln trng thng v nhn gii thng. c. Thu thu nhp c nhn v Hip nh trnh nh thu hai ln. Hip nh trnh nh thu trng m Chnh ph Vit Nam k vi Chnh ph mt s nc c tc dng i vi vic np thu thu nhp c nhn ti Vit Nam ca ngi nc ngoi nh sau: Hip nh trnh nh thu trng m Vit Nam k vi cc nc c tc dng trnh nh thu trng thu thu nhp c nhn ca ngi nc ngoi c thu nhp ti Vit Nam. Trng hp ngi nc ngoi np thu thu nhp ti Vit Nam th h s c cp chng t lm cn c min thu hoc gim thu nc h. Trng hp c nhn Vit Nam trong nm va lm vic trong nc va lm vic nc ngoi th thu nhp chu thu v thu thu nhp c tnh nh sau: Trong trng hp ny, c nhn phi thc hin quyt ton thu ti Vit Nam. C nhn phi tng hp thu nhp pht sinh ti Vit Nam v ngoi Vit Nam tnh thu nhp bnh qun thng, trn c s tng thu nhp c nm chia cho 12 thng v xc nh s thu phi np theo biu thc tng ng, c th l: thi gian Vit Nam tnh theo biu thu quy nh i vi cng dn Vit
16

Nam v c nhn khc nh c ti Vit Nam; thi gian nc ngoi th tnh theo biu thu quy nh i vi ngi nc ngoi c tr ti Vit Nam v cng dn Vit Nam lao ng cng tc nc ngoi. Trng hp c nhn np thu c nhn nc ngoi v c chng t np thu thu nhp c nhn ti nc th c tr s thu np nc ngoi, nhng khng vt qa s thu phi np tnh trn s thu nhp chu thu t nc ngoi theo biu thu ca Vit Nam. Nu c nhn c thu nhp cc nc k Hip nh trnh nh thu trng vi Chnh ph Vit Nam th thc hin theo ni dung ca Hip nh. d. Cc trng hp min thu, gim thu. C nhn np thu gp kh khn do thin tai, ch ha, tai nn ...lm thit hi v ti sn, thu nhp, nh hng n i sng bn thn th c nhn np thu c xt min, gim thu trong nm ty theo mc thit hi. S thu c xt min, gim bng t l gia s thit hi so vi thu nhp chu thu trong nm, nhng khng vt qa s tin thu phi np c nm. Vi mt s trng hp c bit, lin quan n li ch kinh t, chnh tr, x hi quc gia th c xem xt min, gim thu. Trong trng hp ch quyt nh min, gim thu, c nhn np thu vn phi np s thu theo quy nh. Khi c quyt nh min, gim thu s c thoi tr s thu c min, gim bng cch tr vo s thu phi np k sau hoc c c quan y nhim thu tr li tin thu khu tr theo quyt nh ca c quan thu.

17

CHNG III: H THNG QUN L THU THU NHP C NHN VIT NAM 1. Khi nim cng tc qun l thu TNCN: Qun l thu TNCN l s tc ng c ch ch ca c quan chc nng trong b my nh nc i vi qu trnh tnh v thu thu TNCN thay i qu trnh ny nhm to ngun thu cho ngn sch v t c cc mc tiu nh nc t ra. Cng tc qun l thu TNCN nhm t c cc mc tiu sau: Tng cng tp trung, huy ng y v kp thi s thu cho ngn sch nh nc trn c s khng ngng nui dng v pht trin ngun thu.Thu TNCN chim t trng ch yu trong s thu ngn sch nh nc hu ht cc quc gia trn th gii.V vy, lm tt cng tc qun l thu thu nhp ni chung v TNCN ni ring s c tc dng ln trong vic tp trung, huy ng y v kp thi s thu cho ngn sch nh nc. Gp phn tng cng thc chp hnh php lut cho cc t chc kinh t v dn c. Pht huy tt nht vai tr ca thu TNCN trong n kinh t 2. Ni dung cng tc qun l thu TNCN Cng tc qun l l 1 phn quan trng ca qun l ti chnh nh nc, cng tc ny cn c nhn nhn tm v m v phi bao gm ton b cc cng vic thuc cc lnh vc lp php , hnh php , t php v thu. a. Ban hnh chnh sch thu TNCN y l cng vic thuc lnh vc lp php.Vic ban hnh chnh sch thu TNCN s to ra nhng quy nh php lut lm c s tnh v thu thu.ng thi, ban hnh chnh sch cng a ra nhng cn c kim tra, thanh tra, v p dng cc ch ti i vi qu trnh tnh v thu ny mi cng dn u sng v lm vic theo php lut th chnh sch thu TNCN cn c xy dng da trn cc nguyn tc c bn sau:

18

Vic xy dng cc vn bn php lut v chnh sch thu cn m bo tnh n gin, r rang, cht ch.V loi thu ny kh phc tp nn nguyn tc ny cn c m bo hn ch hnh vi trn thu ca cc i tng np thu. Quy nh trong chnh sch thu ny cn m bo c yu cu t ra trong vic huy ng ngun thu cho ngn sch , ng thi ph hp vi iu kin kinh t-x hi v m bo tnh cng bng i vi c ngi np thu v x hi. Thu TNCN ng vai tr phn phi li thu nhp trong x hi , gim bt s cch bit qu ln v mc sng gia cc c nhn trong x hi nhng cng cn ng vin s phn u lm vic ca ngi lao ng. Cc quy nh phi m bo cho thu nhp thc t sau khi np thu ca cc i tng np thu tng xng vi cng sc lao ng v s ng gp ca h. m bo chnh sch thu TNCN pht huy hiu qu cn chun b cc iu kin cn thit cho qu trnh trin khai thc hin , bao gm: Pht trin mnh h thng thanh ton qua ngn hng, khng dng tin mt bng cc phng php bt buc v khuyn khch t nguyn, ci tin v hon thin ch k ton, thng k, thng tin,bo co to iu kin thun li cho cng tc qun l thu TNCN, c bit i vi c nhn , h gia nh t doanh; pht trin h thng dch v k ton, t vn , k khai thu chuyn nghip; Tng cng phi hp gia c quan thu vi cc c quan qun l nh nc, cc t chc c nhn c lin quan.Nng cao vai tr v thm quyn ca c quan thu trong vic kim tra, kim sot, thanh tra thu, cng ch thu; Tng cng tuyn truyn, vn ng su rng v chnh sch thu TNCN, xy dng c ch tip thu kin thng tin phn hi t ngi np thu . b. Nhng ni dung c bn ca chnh sch thu TNCN: i tng np thu: Thu TNCN thuc loi thu trc thu nn i tng chu thu cng ng thi l i tng np thu.Xc nh i tng np thu l mt trong nhng ni dung quan trng ca thu TNCN, t mi c th vn dng cch tnh

19

thu cho ph hp. Khi tin hnh xc nh i tng np thu , ngi ta thng da vo hai tiu thc l ni c tr v ngun pht sinh thu nhp. i tng tnh thu: Vic xc nh i tng tnh thu l 1trong nhng vn quan trng hng u c cp n trong chnh sch thu TNCN ca cc nc. Cn c vo , ngi ta c th thy rng loi thu TNCN m tng nc c th p dng c cng bng khng, thu ny to c ngun thu nh th no cho ngn sch nc . i tng tnh thu y l mt s khon thu nhp nm trong trong din tch thu TNCN theo quy nh trong chnh sch thu TNCN ca tng quc gia. tnh c thu TNCN c nhn phi np trc tin phi xc nh nhng khon thu nhp no l i tng tnh thu v tnh ton thu nhp nh th no. Sau , cn c vo 1 s quy nh khc trong chnh sch thu nh cc khon min gim, khu trc quan thu xc nh c thu nhp tnh thu, t thu nhp tnh thu v thu sut s xc nh thu phi np. Cc phng php tnh thu TNCN: Thng thng, thu TNCN c chia lm 2 loi ring bit : thu TNCN theo khon v thu TNCN tng hp. + Thu thu nhp c nhn theo khon: l thu c xc nh theo tng ngun thu nhp. ng vi mi ngun thu nhp khc nhau. Do , tng s thu phi np chnh l tng s thu thu nhp m h phi np theo tng ngun. Thu TNCN theo khon ny tn ti vi 2 nguyn tc: tnh thu c lp v c phn bit thu sut vi cc loi thu nhp khc nhau. T , n cho php iu chnh tng gim mc ng gp v thu ty theo ngun gc thu nhp , c s ph hp gia k thut tnh thu vi c im ca mi loi thu nhp. + Thu thu nhp c nhn tng hp: l loi thu c tnh trn tng thu nhp tng ng vi tng s cc khon thu nhp cng li. Thng thng, theo cch tnh ny, ngi c thu nhp cao phi np thu nhiu hn ngi c thu nhp thp. n v tnh thu:
20

C nhn c thu nhp hoc l h gia nh thng l n v tnh thu.V thu TNCN nh hng n hon cnh gia nh ca ngi np thu nn cn phn bit c nhn c gia nh vi c nhn c thn khi tnh thu. Vi c nhn c thn, nhiu ngi cho rng cn phi tnh thu cao hn c nhn c gia nh v h ch phi chi ph cho bn thn h.Nhng c ngi li cho rng nn tnh thu thp hn i vi nhng ngi ny v h chu thit thi do khng c hng hnh phc gia nh. Ni tm li, mi n v tnh thu u c nhng u nhc im khc nhau. Tnh thu TNCN trn thu nhp thc t ca tng c nhn c u im l n gin, d lm, thu kp thi cho ngn sch nhng li c nhc im l cha m bo c yu cu phn phi li thu nhp quc dn qua thu, cha p ng c tnh cng bng x hi. Thi gian tnh thu: Thi im tnh thu phi l thi im thun li cho cng tc qun l thu cng nh vic k khai v np thu ca ngi dn v phi chu m bo gi tr ca ng tin np thu trc tnh trng lm pht, m bo vic chi tiu theo k hoch ca nh nc, trnh c vic chim ot tin thu. Thng thng, cc nc xc nh mc thu phi np tng nm. u im ca vic s dng khong thi gian nm l m bo ngun thu nhp thng xuyn ca chnh ph trang tri cc chi ph v cc k hoch kinh tx hi ca chnh ph c t ra hng nm. y l khong thi gian hp l cho cc c quan, t chc v c nhn trn c s h thng k ton cc doanh nghip n v kinh t hch ton, quyt ton. V min, gim thu TNCN Cc nc cng c quuy nh v vn ny ty theo trnh pht trin kinh t-x hi ca tng quc gia. V d nh M quy nh sut min gim thu nhp cho ngi np thu trong trng hp ny phi chng minh c rng mnh phi cung cp qu na s h tr cho c nhn n theo th s c min thu 3250 USD/nm. Mc ny c xc nh theo t l lm pht tng nm c d iu chnh. c. Cng tc t chc thc hin chnh sch thu TNCN
21

Sau khi c ph chun v ban hnh, chnh sch thu TNCN c t chc thc hin. y l khu ng vai tr quan trng nht quyt nh ca vic s dng cng c thu. Nh vic t chc thc hin chnh sch thu v qu trnh tnh, thu thu mi din ra trong thc t, ng thi cc quy nh v qu trnh ny mi n c vi mi ngi dn thng qua tuyn truyn, ph bin chnh sch thu. Ni dung t chc thc hin chnh sch thu nhp c nhn bao gm: Tuyn truyn, ph bin chnh sch thu Ngoi nhng quy nh trong vn bn php quy c c hon ho hay khng th s thnh cng vic thc hin cc chnh sch thu cn ph thuc rt ln vo s hiu bit su sc v thc chp hnh nghim tc ca cn b thu cng nh ngi np thu. ni dung ca chnh sch thu n vi mi ngi dn trong x hi,c quan thu cn phi tin hnh cng tc tuyn truyn, ph bin v chnh sch thu. Cng tc ny cn phi c thc hin trc ht t cn b thu, sau ti mi ngi dn. Tin hnh t chc qun l thu thu Mun thc hin tt cng tc qun l thu TNCN , cn phi xy dng mt i ng cn b thu chuyn trch c o to chuyn su trong cng tc qun l thu thu TNCN. i ng ny cn phi c t chc 1 cch thng nht, ng b v c khoa hc. Nu lm c iu ny, chng ta s va tit kim c ch ph cho cng tc qun l thu thu ng thi vn m bo thc hin tt cng tc ny. Nhng ni dung ca cng tc qun l thu thu TNCN bao gm: Qun l i tng np thu d. Thanh tra thu TNCN Thanh tra thu c thc hin bi c quan thanh tra chuyn ngnh thu. i tng thanh tra thu l cc t chc kinh t v c nhn c ngha v np thu cho Nh nc v bao gm c cc n v thuc ngnh thu. Mc tiu ca thanh tra thu l pht hin v x l cc trng hp sai tri nhm gim bt nhng tn tht cho Nh nc v m bo tnh nghim minh

22

ca php lut.ng thi cng qua qu trnh thanh tra, c quan thu c th pht hin nhng thiu st, bt cp trong vn bn php lut thu v qu trnh t chc thc hin, t tm ra nhng gii quyt nhm hon thin cng tc qun l thu TNCN. e. T chc b my qun l thu TNCN Nh nc xy dng b my qun l thu qun l thu TNCN cng nh cc sc thu khc. Nhn tng th trong phm vi nn kinh t quc dn , c quan thu cc nc trn th gii u c t chc thnh mt h thng bao gm nhiu cp. Ti nhiu nc, h thng khng hon ton ph hp vi h thng chnh quyn Nh nc v bao gm : c quan thu trung ng, c quan cp tnh , thnh ph v c quan thu cp qun , huyn nh Vit Nam, Trung Quc 3. Cc nhn t nh hng n vic qun l thu TNCN C nhiu nhn t nh hng n cng tc qun l thu TNCN. Mi nhn t u c th nh hng tch cc hay tiu cc ti cng tc ny ty theo tnh cht v trng thi ca nhn t . Nhim v ca cc c quan chc nng trong b my nh nc l phi tm cch hn ch nhng nh hng tiu cc cng nh pht huy nhng nh hng tch cc nhm hon thin cng tc qun l thu TNCN. Cc nhn t ch yu l: a. Quan im ca tng lp lnh o nh nc. Quan im ca tng lp lnh o c nh hng trc ht ti cc chnh sch thu TNCN, sau l ti qu trnh thc hin v cc cng vic khc thuc phm vi qun l sc thu ny. Php lut th hin quan im ca giai cp thng tr.Lut thu ni chung v thu thu nhp ni ring cng khng ngoi l.Mt v d cho iu ny l s nh i gia cng bng v hiu qu kinh t. Nhn chung, trong qu trnh thc hin cng bng, x hi phi chu s gim st ca nhng hot ng ang t hiu qu kinh t. Trong khi c gng chuyn mt phn thu thu thp ca c nhn X c thu nhp cao sang cho c nhn Y c thu nhp thp hn, hiu qu kinh t s gim st do nhng l do sau:
23

C nhn X ang tin hnh nhng hot ng mang li hiu qu kinh t cn c nhn Y th khng. Khi c nhn X phi np thu thu nhp vi thu sut ly tin, anh ta s la chn gia i lm v ngh ngi ti a ha li ch ca mnh. Thu sut ly tin i vi thu thu nhp lm cho li ch do mt gi i lm mang li ngy cng nh hn i cn li ch ca mt gi ng ngi vn khng i. V hnh chung, anh ta s c gim gi lm, tng ngh ngi ti a ha li ch ca mnh. Bn cnh , vi thu nhp nhn c tng thm t c nhn X, c nhn Y s khng thc hin c nhng hot ng mang li hiu qu cao nh vy. Mt nh nc ch trng cng bng hn hiu qu kinh t s c chnh sch iu tit mnh vo ngi c thu nhp cao, mc thu sut s tng rt nhanh theo lng thu nhp tng thm. iu ny thng thng s lm gim n lc lm vic ca c nhn c thu nhp cao. Nhn chung , hiu qu kinh t s gim. b. C s vt cht ca ngnh thu. Nhn t ny c nh hng mnh m ti cng tc qun l thu THCN. Nhng quy nh trong chnh sch v din thu thu (rng hay hp) , phng thc k khai, np thu, quyt ton thuph thuc rt nhiu vo kh nng p ng ca ngnh thu. Kh nng ny li ph thuc rt ln vo c s vt cht ca ngnh thu. Cng nh vy, mt h thng thu thu c kt ni bng mng ni b s l mt nhn t rt hu ch cho c quan thu trong vic qun l thu thu hiu qu, chnh xc, kp thi v tit kim chi ph. Vic xy dng mng thng tin ni b qun l c s d liu s i hi nhng chi ph bc u tng i ln, nhng xt v di hn th iu ny s tit kim chi ph hn rt nhiu so vi vic qun l d liu theo kiu th cng. c. Trnh v phm cht o c cu i ng lnh o cn b thu. Trnh i ng cn b thu vai tr rt quan trng trong cng tc qun l thu, c bit l thu TNCN. Nhn t ny tc ng vo tt c cc ni dung ca cng tc qun l thu TNCN, t ban hnh chnh sch, t chc thc hin chnh sch ti thanh tra thu, t chc b my qun l thu.
24

d. Phng thc thanh ton ch yu trong dn c. Phng thc thanh ton ch yu trong dn c nh hng ln ti khu qun l thu thu v thanh tra thu. Qun l thu THCN kh khn v phc tp ch yu khu qun l thu nhp ca cc i tng. Nu nh cc khon thu nhp c thanh ton qua h thng ngn hng di hnh thc ti khon sc c nhn th s rt thun tin cho c quan thu trong vic gim st. Bn cnh , nu phng thc thanh ton trong dn c ch yu thng qua ngn hng th nh nc c th p dng phng php thu thu TNCN thng qua ngn hng. iu ny va gip gim bt cng vic v chi ph cho c quan thu, va kim sot cht ch hn thu nhp ca i tng np thu. Chnh v vy, s pht trin ca h thng ngn hng i km vi vic pht trin hnh thc thanh ton qua ti khon s l mt iu kin tt yu c th thc hin tt cng tc qun l thu TNCN. e. Tnh nghim minh ca lut php. C quan lut php lm vic c hiu qu, thc hin nghim minh s m bo vic vi phm lut gim i. Cc i tng np thu cng nh c quan thu thu cng s thc hin nghim tc hn cc quy nh trong lut thu bi h bit rng khi vi phm h s khng trnh khi nhng hnh pht nu b pht hin. Nh vy, cng tc qun l thu TNCN s t hiu qu hn. f. Tnh hnh kinh t v mc sng ca ngi dn. Hiu qu ca cng tc qun l thu TNCN ph thuc khng nh vo mc pht trin kinh t v i sng ca dn c. Cng mt n v thu thu trn mt khu vc, s i tng np thu TNCN s gim bt chi ph trn 1 ng thu thu c, v ngc li. S pht trin kinh t s ng hnh vi s pht trin ca c s h tng phc v cho qun l ni chung v cng tc qun l thu TNCN ni ring. Khi c s h tng tt th kh nng qun l thu cng s c n gin v hiu qu. g. thc chp hnh lut thu ca i tng np thu. thc chp hnh php lut ni chung v php lut thu ni ring t l thun vi thc v trch nhim np thu. Khi ngi dn c thc chp hnh lut thu tt, h s t gic trong k khai, np thu. Hanh vi trn thu s
25

t xy ra. Chnh v vy, cng tc qun l thu thu v thanh tra thu s gp nhiu thun li v t kt qu tt hn. Tm li thc chp hnh lut thu ca i tng np thu cng nh hng mt phn ti cng tc qun l thu TNCN.

26

PHN IV: THC TRNG THU THU NHP C NHN VIT NAM Trong thi gian qua cc chnh sch thu i vi thu nhp c nhn nc ta nhn chung ph hp vi iu kin kinh t, x hi t nc, gp phn quan trng trong vic m bo ngun thu cho ngn sch, kim sot thu nhp ca c nhn, phn phi li thu nhp, thc hin cng bng x hi cng nh bc u to thi quen v gp phn nng cao nhn thc ca cc i tng np thu v trch nhim thc hin ngha v np thu cho NSNN. Ngh quyt i hi ng IX v X xc nh p dng thu TNCN thng nht v thun tin cho mi i tng chu thu, m bo cng bng v to ng lc pht trin. C th ho ngh quyt ca i hi ng, B Chnh tr thng qua Chin lc ci cch thu n nm 2010 v ban hnh cc quyt nh trin khai thc hin ci cch, trong thu TNCN c xc nh ban hnh vo nm 2007. Bn d tho mi nht v Lut thu TNCN c trnh quc hi cho kin trong k hp vo trung tun thng 10. So vi bn d tho trc y, bn d tho ny c nhiu im mi da trn c s tip thu nhng kin ng gp ca nhn dn v cc c quan lin quan. Ngy 06/12 Th tng Chnh ph k ban hnh quyt nh v vic ph duyt chng trnh ci cch h thng thu n nm 2010. Mc tiu tng qut ca chng trnh l xy dngj h thng chnh sch thu ng b , c c cu hp l, ph hp vi nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. 1. Nhng ni dung c bn trong php lnh thu TNCN ca Vit Nam:
I. Vai tr, mc tiu ca Lut thu thu nhp c nhn Lut Thu thu nhp c nhn l mt trong nhng sc thu quan trng nhm tin ti cng bng x hi khi n m bo cho mi ngi bnh ng v ngha v i vi t nc v to iu kin cho mi ngi t gic ng thu tng ngn sch nh nc, cng c an ninh - qucphng, tng cng an sinh x hi, xy dng kt cu h tng, pht trin kinh t...Lut thu thu nhp c nhn c nhng vai tr v mc tiu sau

27

- Th nht, m bo ng vin mt cch hp l thu nhp dn c khuyn khch mi c nhn ra sc lao ng, sn xut kinh doanh, gia tng thu nhp lm giu chnh ng. Thu thu nhp c nhn ng vin ph hp vi kh nng thu nhp ca mi ngi: Khng thu thu i vi nhng ngi c thu nhp thp; ch iu tit mt phn thu nhp ca c nhn c thu nhp trn mc trung bnh ca x hi, phn thu nhp cn li m bo nng cao i sng, khuyn khch lm giu chnh ng, tng tch ly, u t pht trin sn xut kinh doanh gii phng mi ngun lc ca t nc. - Th hai, m bo cng bng trong iu tit thu nhp ca cc tng lp dn c, to iu kin cho ngi np thu trong vic thc hin ngha v i vi t nc, gp phn hn ch khong cch v thu nhp gia cc tng lp dn c trong x hi. Quan im ny th hin Thu thu nhp c nhn phi m bo cng bng, v ngha v thu gia cc c nhn c thu nhp; ngi c thu nhp cao hn th np thu nhiu hn; ngi c thu nhp nh nhau nhng c hon cnh khc nhau th np thu khc nhau, to iu kin thun li cho mi c nhn thc hin tt ngha v thu. - Th ba, vic ban hnh v p dng thu thu nhp c nhn c tnh n nhng bc i ph hp vi tnh hnh nc ta v thng l quc t; k tha c chn lc nhng quy nh trong chnh sch thu hin hnh. ph hp vi qu trnh pht trin kinh t x hi v hi nhp kinh t quc t trong nhng nm ti, vic xy dng, ban hnh v p dng thu thu nhp c nhn cn phi c l trnh, bc i thch hp ph hp vi thc tin ca Vit Nam, thng l quc t v k tha c chn lc nhng quy nh trong chnh sch thu hin hnh. - Th t, m bo huy ng ngun lc Nh nc gii quyt tt hn cc vn x hi. Cng vi vic y mnh sn xut kinh doanh, s dng tit kim, hiu qu ngn sch, nng cao vai tr, hiu lc qun l ca Nh nc, tng cng chng tht thu thu, vic p dng thu thu nhp c nhn gp phn huy ng
28

thm ngun lc, m bo n nh, tng trng ngun thu ngn sch gii quyt tt hn cc mc tiu kinh t - x hi ca t nc.
LUT THU THU NHP C NHN VIT NAM 1.V i tng np thu: i tng np thu thu nhp c nhn l c nhn c tr c thu nhp chu thu quy nh ti iu 3 ca Lut thu thu nhp c nhn pht sinh trong v ngoi lnh th Vit Nam v c nhn khng c tr c thu nhp chu thu quy nh ti iu 3 ca Lut thu thu nhp c nhn phtsinh trong lnh th Vit Nam. - C nhn c tr l ngi p ng mt trong cc iu kin sau y: + C mt ti Vit Nam t 183 ngy tr ln tnh trong mt nm dng lch hoc tnh theo 12 thng lin tc k t ngy u tin c mt ti Vit Nam; + C ni thng xuyn ti Vit Nam, bao gm c ni ng k thng tr hoc c nh thu ti Vit Nam theo hp ng thu c thi hn. - C nhn khng c tr l ngi khng p ng iu kin c tr quy nh trn. 2. V thu nhp thuc din chu thu:

V c bn Lut quy nh thu nhp chu thu c phn thnh 6 loi gm: - Thu nhp chu thu t kinh doanh. - Thu nhp chu thu t tin lng, tin cng, tin th lao, bao gm c cc khon thu nhp t ging dy, t vn, nghin cu khoa hc, tin nhun bt... (i vi hai khon thu nhp trn c tr cc khon ng gp BHXH, BHYT v
gim tr gia cnh trc khi tnh thu).

- Thu nhp chu thu t u t vn gm: li cho vay, li tin gi tit kim, li t hp ng bo him nhn th, li tri phiu, tn phiu, li tc c phn, li tc t cc hnh thc gp vn kinh doanh.
33.Cc khon thu nhp c min thu, gim thu:

- Thu nhp c min thu: - Thu nhp chu thu t chuyn nhng vn. - Thu nhp chu thu t chuyn nhng bt ng sn.

29

- Thu nhp chu thu khc: phn thu nhp vt trn 10 triu ng/ln pht sinh t trng thng x s, trng thng trong cc hnh thc khuyn mi, tr chi c thng, thu nhp t tin bn quyn, t tha k, qu tng. - Thu nhp t chuyn nhng bt ng sn gia v vi chng; cha , m vi con ; cha nui, m nui vi con nui; cha chng, m chng vi con du; cha v, m v vi con r; ng ni, b ni vi chu ni; ng ngoi, b ngoi vi chu ngoi; anh, ch, em rut vi nhau. - Thu nhp t chuyn nhng nh , quyn s dng t v ti sn gn lin vi t ca c nhn trong trng hp c nhn ch c mt nh , t duy nht. - Thu nhp t gi tr quyn s dng t ca c nhn c Nh nc giao t. - Thu nhp t nhn tha k, qu tng l bt ng sn. - Thu nhp ca h gia nh, c nhn trc tip sn xut nng nghip, lm nghip, lm mui, nui trng, nh bt thy sn cha qua ch bin thnh cc sn phm khc hoc ch qua s ch thng thng. - Thu nhp t chuyn i t nng nghip ca h gia nh, c nhn c Nh nc giao sn xut. - Thu nhp t li tin gi ti t chc tn dng, li t hp ng bo him nhn th. Thu nhp t kiu hi. - Tin lng lm vic ban m, lm thm gi c tr cao hn so vi tin lng lm vic ban ngy, lm trong gi theo quy nh ca php lut. -Tin lng hu do Bo him x hi chi tr. Thu nhp t hc bng, bao gm: + Hc bng nhn c t ngn sch Nh nc; + Hc bng nhn c t t chc trong nc v ngoi nc theo chng trnh h tr khuyn hc ca t chc . - Thu nhp nhn c t qu t thin c c quan nh nc c thm quyn cho php thnh lp hoc cng nhn, hot ng v mc ch t thin, nhn o, khng nhm mc ch li nhun.
30

- Thu nhp nhn c t ngun vin tr nc ngoi v mc ch t thin, nhn o di hnh thc chnh ph v phi chnh ph c c quan nh nc c thm quyn ph duyt. - i tng np thu gp kh khn do thin tai, ha hon, tai nn, bnh him ngho nh hng n kh nng np thu th c xt gim thu tng ng vi mc thit hi nhng khng vt qu s thu phi np. Gim thu : i tng np thu gp kh khn do thin tai, ho hon, tai nn, bnh him ngho nhhng n kh nng np thu th c xt gim thu tng ng vi mc thit hi nhngkhng vt qu s thu phi np
4. V gim tr gia cnh:

Khon gim tr gia cnh l mt trong nhng ni dung quan trng ca Lut Thu thu nhp c nhn, quy nh c nhn c thu nhp t tin lng, tin cng v thu nhp t kinh doanh s c tr vo thu nhp trc khi tnh thu khon gim tr gia cnh cho bn thn v cho nhng ngi ph thuc phi nui dng. C th nh sau: Mc gim tr cho i tng np thu l bn triu ng/thng; Mc gim tr cho mi ngi ph thuc l 1,6 triu ng/thng. Cng theo quy nh v gim tr gia cnh, ngi c xc nh l ngi ph thuc ca i tng np thu l: Con cha thnh nin, con b tn tt hoc khng c kh nng lao ng. Cc c nhn khc khng c thu nhp hoc c thu nhp khng vt qu mc quy nh, bao gm con thnh nin ang hc i hc, cao ng, trung hc chuyn nghip hoc hc ngh; v hoc chng khng c kh nng lao ng; b m ht tui lao ng hoc khng c kh nng lao ng; nhng ngi khc khng ni nng ta m ngi np thu phi trc tip nui dng. Vic k khai mc gim tr gia cnh cho nhng ngi ph thuc (con, b, m...), ngi np thu cn c vo thu nhp ca bn thn v nhng ngi np thu khc trong gia nh la chn hnh thc k khai mc gim tr cho ngi ph thuc nhng m bo nguyn tc nhng ngi np thu trong
31

mt gia nh khng k khai trng ngi ph thuc ca gia nh . kim sot c vn ny th khng ch ngi np thu m c nhng ngi ph thuc cng cn c m s thu ring.
5. Biu thu

Lut thu thu nhp c nhn quy nh hai biu thu: Biu thu ly tin tng phn v Biu thu sut ton phn. Biu thu ly tin tng phn:
n v tnh: Triu ng Bc thu 1 2 3 4 5 6 7 Phn thu nhp tnh Phn thu nhp tnh Thu thu/nm thu/thng (%) (triu ng) (triu ng) n 60 n 5 5 Trn 60 n 120 Trn 5 n 10 10 Trn 120 n 216 Trn 10 n 18 15 Trn 216 n 384 Trn 18 n 32 20 Trn 384 n 624 Trn 32 n 52 25 Trn 624 n 960 Trn 52 n 80 30 Trn 960 Trn 80 35 sut

b. Biu thu sut ton phn:

2. Biu thu ton phn c quy nh nh sau: Thu nhp tnh thu a) Thu nhp t u t vn b) Thu nhp t bn quyn, nhng quyn thng mi c) Thu nhp t trng thng d) Thu nhp t tha k, qu tng ) Thu nhp t chuyn nhng vn Thu nhp t chuyn nhng chng khon Thu (%) 5 5 10 10 20 0,1 sut

6. V k khai, thu np:

32

Trong 6 khon thu nhp thuc din chu thu th ch c 2 khon thu nhp t kinh doanh v thu nhp t chuyn quyn s dng t l c nhn t k khai, t tnh thu v t np thu, c quan thu thc hin kim tra, kim sot. i vi tt c cc khon thu nhp cn li p dng phng php thu thu khu tr ti ngun. Theo phng php ny, khi chi tr thu nhp cho ngi np thu, c quan chi tr thu nhp thc hin khu tr v np tin thu vo ngn sch; cui nm c nhn tng hp cc khon thu nhp thc hin quyt ton nu c s thu np tha th c thoi tr tin thu Ngun:Tng cc thu NHNG MT TCH CC CA LUT
Mc d cn nhng kin khc nhau v Lut thu TNCN, song c th ni, y l mt vn bn lut c son tho cng phu nht t trc n nay, phn nh kh y ch, nguynvng ca nhn dn vi nhiu im mi so vi Php lnh thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao v ph hp hn vi iu kin kinh t-

x hi nc ta hin nay. 1.B sung v quy nh r hn v i tng np thu. im mi l vic a c nhn kinh doanh vo din np thu TNCN. Vic iu tit thu nhp ca c nhn kinh doanh theo Lut thu TNCN thc hin theo phng php lu tin s mbo iu tit hp l thu nhp dn c, quy nh ny m bo tnh thng l quc t, v hu ht ccnc u a c nhn kinh doanh vo din np thu TNCN.- nh ngha r hn i tng c tr, l "c nhn c ni thng xuyn ti Vit Nam, bao gm c ni ng k thng tr hoc c nh thu li Vit Nam theo hp ng thu c thi hn". 2.i mi cch phn loi thu nhp chu thu xc nh ngha v thu. Lut thu TNCN phn loi thu nhp chu thu theo ngun pht sinh thu nhp. Theo , thu nhp chu thu bao gm thu nhp t kinh doanh; thu nhp t tin lng, tin cng; thu nhp tu t vn; thu nhp t chuyn
33

nhng vn, chuyn nhng bt ng sn; thu nhp khc (bao gm: thu nhp t trng thng, thu nhp t bn quyn, thu nhp t tha k, qu tng, thu nhpt chuyn nhng quyn thng mi). y l c s tnh thu ph hp vi tng loi thu nhp. T cch phn loi ny, vic p dng thu sut c quy nh theo hai hng: i vi thunhp t kinh doanh v tin lng, tin cng th p dng biu thu sut lu tin tng phn; i vi cc khon thu nhp cn li th p dng biu thu lu tin ton phn. 3.M rng din iu tit mt cch hp l trn c s b sung mt s khon thu nhp chu thu. Mt s khon thu nhp c quy nh trong Lut thu TNCN gm: thu nhp t chuyn nhng quyn thng mi, thu nhp t qu tng l chng khon, phn vn trong cc c s kinh doanh, bt ng sn hoc ti sn khc phi ng k s hu hoc s dng, thu nhp t casino, thu nhp t trng thng cc cuc thi c thng v cc hnh thc trng thng khc.Lut thu TNCN quy nh min thu i vi thu nhp t chuyn nhng, tha k, qutng gia v vi chng; cha m ; cha m nui; m nui vi con , con nui; cha chng m chng vi con du; cha v m v vi con r; ng ni, b ni, ng ngoi, b ngoi vi chu ni,chu ngoi; anh ch em rut vi nhau. - Tnh thu i vi thu nhp t u t vn, thu nhp t chuyn nhng vn bao gm cchuyn nhng chng khon. Tuy nhin, phn thu nhp t li tin gi ti cc t chc tn dng v li t hp ng bo him nhn th c min thu TNCN. M rng din iu tit nh trn s gp phn iu tit cng bng thu nhp ca cc tng lpdn c theo hng mi c nhn c thu nhp (tr trng hp thu nhp rt thp v mt s trnghp c bit) u phi c ngha v np thu cho Nh nc. ng thi, bng quy nh mi ny,Lut thu TNCN s gp phn tng thu cho ngn sch Nh nc mt cch hp l trn c s khng b st ngun thu ca nn kinh t. 4. p dng gim tr gia cnh khi xc nh ngha v thu. y chnh l vn c ng h ca ng o nhn dn nht song cng l vn gy nhiu tranh ci nht khi d tho Lut c a ra ly
34

kin nhn dn. S ng h xut pht t c s l, thay v p dng mc khi im chu thu chung cho mi i tng np thu th chuyn sang p dng gim tr gia cnh, tc l c tnh n hon cnh c nhn ca i tng np thu. iu ny lm cho vic xc nh ngha v thu ca mi i tng np thu c cng bng hn. Mc gim tr cho bn thn i tng np thu l 4 triu ng/thng, cho mi ngi ph thuc m i tng np thu c ngha v nui dng l 1,6 triu ng/thng. Mc gim tr gia cnh nh trn l ph hp vi iu kin kinh t-x hi ca Vit Nam trong nhng nm ti v ph hp vi qun im ci cch h thng thu ca Vit Nam. Ch nhng ngi c thu nhp t trung bnh kh tr ln mi phi np thu, khi thu nhp tng ln, mc gim tr ny s tin gn n vi mc thu nhp trung bnh trong x hi v khi nhng ngi c thu nhp mc trung bnh tr ln u c ngha v np thu cho Nh nc, t m bo cng bng trong iu tit thu nhp ca tng lp dn c 5.p dng gim tr i vi cc khon ng gp t thin, nhn o. Khon ng gp t thin nhn o c tr vo thu nhp trc khi tnh thu nhng ch p dng i vi thu nhp t tin lng, tin cng v thu nhp t kinh doanh; khng p dng ivi c khon thu nhp khc. Vi quy nh ny, Lut khuyn khch mi cng dn trong x hi tham gia cc hot ng t thin, nhn o. 6. iu chnh thu sut theo hng gim thu sut cao nht, thp nht, v tng bcthu sut; thng nht biu thu i vi ngi Vit Nam v ngi nc ngoi. Tm li, Lut thu TNCN va c Quc hi thng qua c nhiu im mi, ph hp vi tin trnh i mi qun l kinh t ca nh nc, vi qu trnh hi nhp kinh t ca t nc vph hp vi trnh pht trin kinh t - x hi ca nc ta hin nay. Vi vic ban hnh Lut thu quan trng ny, h thng thu ca chng ta ang hng n ph hp hn vi h thng thu cc nc, hng ti mt h thng thu cng bng v hin i hn.

35

NGHCH L V NHNG IM BT HP L V THU THU NHP C NHN Tuy nhin, Lut thu thu nhp c nhn cng cn tn ti mt s hn ch, bt cp m thi gian qua, d lun tranh lun rt nhiu, cc tranh lun xoay quanh cc vn sau: 1.Lut ch nh thu i vi nhng ngi lm cng n lng Trong iu kin c s h tng v kinh t, x hi ca nc ta cn thp, cc chnh sch an sinh x hi, quy nh php l v thanh ton, kim sot ngun thu cha ng b, ngi dn c thi quen s dng tin mt trong sinh hot th tnh kh thi ca Lut thu TNCN n u? Hin c mt b phn rt ln ngi dn hot ng sn xut kinh doanh t do, khng thc hin lun chuyn tin qua h thng ngn hng, c quan thu khng th kim sot c thu nhp ca h l bao nhiu nh thu. Lut thu TNCN do ch nh thu i vi nhng ngi lm cng n lng, cn b cng chc. iu dn n nhng bt bnh ng trong vic ng thu, i ngc li mc ch ca lut l phn phi thu nhp, gim khong cch giu ngho. 2.Bt cp v mc khi im v mc gim tr gia cnh T l thng nht mc khi im bt u phi chu thu thu nhp c nhn l 4 triung/thng cho ngi np thu, gim tr thm cho mi ngi ph thuc 1,6 triu ng/. Ngay ti thi im xy dng Lut Thu TNCN, c qu nhiu kin chuyn gia phn bin rng mc khi im chu thu qu thp. c bit, cc mc thu sut, gim tr gia cnh...khng tnh n yu t trt gi. Tt c cc mc gim tr gia cnh, khi im chu thu... u cho thy s bt cp gia thu nhp chu thu v chi tiu thc t trong cn bo gi. Lut ch kh thi v huy ng c kh nng ng gp ca nhn dn khi mc thu nhp phi m bo nhu cu tiu dng, sinh hot ph v tch lu ti thiu. .
3.Bt cp v mc thu ly tin So snh vi mc thu sut, s bt hp l cn r hn khi mc thu u rt cao. Cch nh thu lu tin cao (bc 7 ln n 35%) thc cht s phn tc dng khi lm xi mn s hng say lm giu chnh ng; gim nng sut lao ng. S tht bt

36

cng nu nh ngi ta cng vt c,vt sc ra kim c nhiu tin li cng b nh thu cao.- Cc mc thu lu tin 5,6,7 trong bc lu tin (tng ng vi mc 25%, 30% v 35%) nh vo i tng l ngi c ti, ngi c kh nng lm giu. iu s phn tc dng v s co bng, bnh qun ch ngha v thc cht l s tc ot ca ngi ny chia cho ngi khc. Mc sng ca dn ta hin rt thp so vi cc nc trong khu vc v trn th gii, khng nn p dng ngay mt lc mc mc ly tin ln n 35% c.

Vi nhng ni dung nh trnh by trn th lut thu thu nhp c nhn vn cn nhng ro cn phc tp 4.Cha bnh ng, cng bng v ngha v thu: Cng l thu nhp ca c nhn, nhng thu nhp t kinh doanh khng c tr khi im m np thu theo mc 28%; thu nhp t tin cng, tin lng trn mc khi im 5 triu ng mi thng mi np thu v p dng thu sut ly tin tng phn t 10% n 40%; - p dng khi im chu thu, biu thu khc nhau gia ngi Vit Nam v ngi nc ngoi. - Cha ph hp vi thng l quc t. *Bn cnh nhng ro cn phc tp nh trn trnh by th thu thu nhp c nhn vn tn ti nhng nghch l c th nh sau: + Vn th nht ng quan tm y l thu nhp hn 1 triu ng/thng vn phi tnh thu thu nhp nh ngi thu nhp cao, b khu tr 10%, quy nh tm np 10% thu vi cc khon thu nhp trn 500.000 ng v tnh to ra nghch l ny. i vi c quan thu th d cha r ngi dn c thu nhp n mc chu thu hay khng, nhng trnh tht thu thu, B Ti chnh quy nh vic khu tr tm ny. n ht nm, nu thy cha n ngng phi np thu, tc l c thu nhp di 48 triu ng/nm vi ngi c thn, h s phi n c quan thu ngh xin hon thu np v ly li s tin thu tm np. Nhng m cng vi , nhng rc ri trong vic hon thu khin khng t ngi nn lng vi nh ly li tin thu tm np. V sao li c chuyn ny. Tht vy, n cui nm quyt ton, khng t

37

ngi thuc din c hon li ton b tin thu np. nh rng, s thu ny theo quy nh ch l tm thu v n s c hon li nu ngi np thu chng minh c mnh thu nhp di mc chu thu. Nhng liu h c "kin nhn" ly li s tin thu tm np hay khng th li l chuyn khc.Mun ly li tin bn phi kin nhn v con ng ly li tin t kho bc Nh nc khng h n gin. ly c tin hon thu, ngi np thu s phi tri qua mt ma trn th tc, giy t m nu k khai ra y s c th khin khng t ngi "chng mt" m b cuc. Mi khi pht sinh khon khu tr thu, th ngi b khu tr cn ngh c quan chi tr thu nhp, xut h s chng t khu tr thu. Nh vy l c th ly li s tin vn l ca mnh (do khng thuc i tng np thu thu nhp nhng vn b khu tr), ngi dn phi hon tt hng chc loi giy t rc ri phc tp Ri sau h li phi gi h s n c quan thu, nu sai st cn phi b sung, sau ch quyt nh hon thu ri mi i kho bc rt tin. Ngi khng rnh th tc c th phi thu ngi t vn, ngoi ra cn chi ph i li, cc bu in... Qu l qu nhiu kh, rc ri v tn km, n mc hu nh khng ai lm, ch tr trng hp s tin hon thu tng i ln Thc ra n gin ho th tc, trnh phin h cho vic khu tr ri li hon thu, B Ti chnh c quy nh, nu c nhn c lng thu nhp trong nm cha n mc phi np thu th ch cn lm giy cam kt, hng thng khi tr thu nhp, c quan chi tr khng khu tr thu. Tuy nhin, thc t cc n v chi tr thng s ngi lao ng khai man thu nhp, khi c quan thu pht hin truy thu, nn cc n v thng lm cch "chc n" l tm khu tr thu cho tt c khon thu nhp trn 500.000 ng ca ngi lao ng. Nh vy, thc t c quan thu khng bao gi chu thit, v h sm nm "ng chui". Cn ngi np thu, nu khng bit hoc khng "chu kh" i lm th tc hon thu th h s phi vui v chp nhn khon tin tm khu tr nhng b mt tht.

38

+ Vn th hai cn ni ti y l theo Thng t s 84/2008/TTBTC nu r: Vic hon thu thu nhp c nhn ch p dng i vi nhng c nhn ng k thu v c m s thu. Ngha l nhng ngi cha ng k thu v cha c m s thu khng c nhn li s tin thu b khu tr, mc d ng ra h khng thuc din phi np thu thu nhp. y l mt quy nh v l, gy thit thi cho ngi dn. + Vn th ba l liu chng ta c nn khu tr thu 10% t mt khon thu nhp ph ch c 500 nghn ng ly v d l s tin nhun bt kh l t i ca nhiu bi bo hay khng. iu cho thy gi cht xm nc ta vn r mt. Vy m, ch thu hin hnh cn nh thu vo s tin tr nhun bt vn rt r mt y th ng l mt chuyn ng bun v khng nn. Th tc khu tr th rt n gin: ch cn xem h s thy s tin th lao, nhun bt...t 500.000 ng tr ln l c quan thu khu tr ngay t 1020%, th nhng th tc nhn li tin hon thu th qu l thin nan vn nan. Mt khc, ch vi s tin nhun bt t i hn 500.000 ng/thng cng b khu tr thu, liu c cng bng hay khng? Hin nay, c quan thu ch thu c tin t cc c quan, cng s, doanh nghip c h s, giy t y (i tng c tc), cn nhng giao dch dn s thin hnh vn trng, khng c h s, giy t (i tng trc u) th hon ton ngoi vng ph sng ca c quan thu. Ngha l thu thu nhp c nhn ch mi thu ch yu vo i tng l i b phn ngi lm cng n lng v chi tr qua ngn hng. Rt nhiu ngi ng thu chn chnh, tun th cc quy nh ca php lut song cng khng t i tng c thu nhp bn ngoi kh cao nhng khng qun l c nhng khon tin ny tnh thu. y l mt trong nhng vn tn ti, cch thc qun l ca chng ta cha tt v cn phi hon thin trong thi gian ti. Mt nghch l na l nhng ngi lao ng c thu nhp t 500.000 tr ln b khu tr thu, trong khi i tng c nhn kiu hi th c min thu thu nhp, d s tin c ln n mc no. T , thit ngh Nh nc cn xem xt li nhng quy nh v khu tr
39

thu, xem xt nng mc trn thu nhp phi khu tr, n gin ho th tc hon thu to s cng bng, thun li cho ngi dn. Khng nn thc hin chnh sch kiu nm thng c tc, th khu tr nhm cn hn b st, y ci kh v s thit thi v pha ngi dn. V by gi l lc chng ta hy cng nhau nhn v im li mt trong s nhng s kin ln lin quan n thu thu nhp c nhn. tm ra cu tr li rng liu chnh sch thu thu nhp c nhn hin nay cng bng cho tt c mi ngi hay cha.? Nm 2006, Cc Thu TPHCM cht danh sch 10 ngi ng thu thu nhp cao nht trong nm 2006 vi tng mc thu ng ca top ten ny l 5,2 t ng. y c cho l s kin bng n trong ngnh thu, bi so vi hng trm ngn i tng np thu TNCN l ngi VN, mc ny... cao cht vt.
Thiu cng bng...!

Gii thch s t bin ni trn l nh tinh thn t gic thc hin ngha v thu ca nhng ngi c thu nhp cao ang lm vic cho cc n v nc ngoi. ng thi, vi s kin Vit Nam gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO) trong nm qua cng c tc ng gin tip. C th, cc hng, cng ty m thng lun yu cu cc cng ty con hoc Vn Phng i Din thc hin cht ch vic k khai thu nhp v np thu ca nhn vin theo quy nh ca nc s ti. Nay Vit Nam l thnh vin chnh thc ca WTO, thng l quc t i hi cc thnh vin chung sn phi thc hin chnh sch thu cht ch hn. Ngnh thu cng nhn nhn mt thc trng rng vic kim sot v hnh thu thu Thu nhp c nhn i vi cc lao ng ang lm vic cho cc Vn Phng i Din nc ngoi trong vi nm gn y cha ng mc. Trong s cc Vn Phng i Din c ngi ng thu thu nhp cao, cn rt nhiu i gia trong cc ngnh nh nh dc, bo him, thc phm... vng bng! Hin c khong 2.500 Vn Phng i Din ang hot ng ti TPHCM. Trong s ny, do quy nh (ti Ngh nh 45/2000/N-CP) v trch nhim np thu Thu nhp c nhn ca lao ng ti Vn Phng i
40

Din cn lng lo nn dn ti tnh trng Vn Phng i Din mun khai bao nhiu th khai. S kin trn lm l din mt thc t tri khoy khc, l nhng ngi c thu nhp cao, chnh ng, thc chp hnh quy nh thu tt, phi ng thu cao. Trong khi , nhng ngi c thu nhp cao khc, nh cc nh u t chng khon chng hn, li c min tr theo quy nh ti Php lnh Thu Thu nhp hin hnh. D Lut Thu TNCN tng lai nhm n nhng ngi chi chng khon (v d, mc thu nh vo li nhun chuyn nhng chng khon l 25%) nhng n nm 2009 mi c hiu lc. Nh vy, phi mt t nht 2 nm na mi tm c s cng bng gia cc i tng np thu.
Tham kho thu thu nhp c nhn ca mt s nc: Cc nc u p dng t l thu thu cao i vi ngi c thu nhp cao nhm rt bt khong cch giu ngho. Ngc li, cc nc cng ch trng n tnh trng kinh t v gia nh cangi np c min gim. - M: Ch yu t ngi giu Thu thu nhp c nhn l ngun thu ch yu v quan trng bo m ngun ti chnh canc M. T tng thng cho n ngi bnh thng u phi ng thu. iu chnh mcthu nhp tng trng qu nhanh ca tng lp giu c, M tng t l thu thu ngi giu v gimthu thu ngi ngho. Nguyn tc c bn thu thu l thu nhp cng cao ng thu cngnhiu - Php: Thu nhp cao, ng thu nhiu Lut quy nh cng dn Php v nhng ngi tm tr t su thng tr ln ti nc ny (bt lun quc tch no) c chc nghip v li ch kinh t ti Php u phi k khai v ng thu.Thu nhp cng cao, t l np thu s cng nhiu. - Singapore: nc c t l np thu thp nht Singapore c h thng thu thu nhp c nhn tng i hon thin. Mi cng dn trong dinnp thu u phi k khai thu nhp vi c quan thu trc ngy 15-4 hng nm nh M.T l thu thu nhp c nhn ca Singapore t 0% n 22%, - Trung Quc: Sa lut thu cn bng giu ngho Ngy 01/9/2005, lut thu sa i s chnh thc c hiu lc. T nay v sau, ngi c thu nhp trn 1.500 nhn dn t (ba triu ng Vit Nam) mi phi ng

41

thu thu nhp c nhn, tng ln so vi mc thu nhp phi ng thu trc kia l 800 nhn dn t (1,6 triu ng VitNam). T l ng thu cng s c nng ln i vi ngi c mc thu nhp cao, nhng ngi giu Trung Quc ng thu thu nhp c nhn nh nht th gii. Vic sa i lut thu c tc dng cn bng khong cch giu ngho ca cng dn nc ny (Theo Php lut TP.HCM) http://www.vietnamnet.vn/kinhte/thegioi/2005/09/495271 MT S NHN INH V NH GI CHUNG THU THU NHP C NHN 1. nh gi chung: Lut thu TNCN ra i nh du mt n lc rt ln ca Nh nc ta, lut ha c php lnh thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao c p hn 17 nm qua. Lut thu TNCN c chun b, xy dng rt k lng, ly kin ca nhn dn t hn 3 nm qua. Tuy nhin, y cng l sc lut gy nhiu tranh ci nht t trc n nay. Lut thu TNCN l mt sc thu quan trng nhm tin ti cng bng x hi khi n m bo cho mi ngi bnh ng v ngha v i vi t nc v to iu kin cho mi ngi t gic ng thu tng ngn sch nh nc, cng c an ninh - quc phng, tng cng an sinh x hi, xy dng kt cu h tng, pht trin kinh t. Tuy nhin, Lut thu TNCN cng cn c nhng ro cn v s phc tp, cha ph hp vi iu kin kinh t - x hi ca t nc. Cc nh son lut cn tnh ton v iu chnh li cho ph hp, nhm tng tnh kh thi ca lut, thu ht s ng tnh ng h ca mi thnh phn trongx hi h t nguyn k khai v np thu, m bo s cng bng x hi, an sinh x hi.

V nu bn l mt ngi lm cng n lng v cng l ngi ph n m nhn cng vic gia nh, ti hiu v chia s nhng kh khn chung ca bn khi m mi ln i ch thy gi c nhiu mt hng tng cao. Gia nh no cng b nh hng, gi in tng, tin chi hng thng phi tr cao hn, gi xng tng, i li cng b t hn. Mc d, chnh sch thu thu nhp c nhn vn cn nhiu im bt hp l nhng d th no i na nu ng trn bnh din khch quan m ni th chng ta cn phi xt di nhiu gc

42

ngn sch Nh nc cn phi chi nhiu cho phc li x hi, h tr ngi ngho, mi ngi cn chung tay gp sc. Nhng i tng gp kh khn c chng ta min thu ri. Cc i tng cn li l nhng ngi c thu nhp cao nn chng ta cn ku gi h ng thu chung tay cng vi Chnh ph tng thu ngn sch. Thu l ngha v ca mi cng dn, mi ngi ng gp mt t s gp phn no chung tay xy dng t nc. Cn phi t ngn sch Nh nc vi ngi dn, tt c cc khon chi tiu hin nay u t gnh nng ln ngn sch Nh nc. Cng lm pht th cng cn phi x l cc vn i vi b con vng su, vng xa, nhng vng gp kh khn... Nhng khon chi ly t u, ly t ngn sch m Thu l mt trong s ngun . Ni chung l ngi dn ai cng mun c min gim gia cnh, bt phi ng thu tuy nhin, trong bi cnh kh khn chung th ngn sch Nh nc cng rt cn c chia s.
Bn cnh Lut Thu TNCN nhanh chng i vo cuc sng mt cch thun li v t hiu qu cao th cng tc tuyn truyn ph bin gio dc php

lut v thu TNCN phi t ln hng u. lut thu i vo cuc sng mt cch nhanh chng, to s ng thun ca nhn dn v pht huy hiu qu cao. y l cng vic m ngnh thu khng th t thn vn ng, cn phi c s tham gia ca c h thng chnh tr, to ting ni chung, c bit l vai tr tin phong ca cc c quan thng tin i chng l rt quan trng; cc cp chnh quyn v cc t chc on th phi hng ng tch cc trong vic vn ng nhn dn v thnh vin ca t chc mnh. Vi ngnh thu, ngoi vic t chc cc lp tp hun cho cc c quan chi tr thu nhp, ngi kinh doanh, Cc Thu in 4.500 tp ti liu hng dn v lut thu ny cung cp cho cc c quan, n v trn ton tnh v s cung cp cc t ri tuyn truyn vn ng thc hin lut thu ny. Ngnh thu cng , ang v s tip tc phi hp tt vi Ban Tuyn gio Tnh y a ni dung ca lut n tn cp y c s ng. Cc chuyn mc Tm hiu v thu TNCN phi nng cao hn hnh thc v cht lng tuyn truyn; cp nht cc vn bn, ti liu c lin quan n lnh vc thu TNCN ng ti kp thi trn website ca UBND tnh; ch o cc chi
43

cc thu phi hp cc i truyn thanh pht li truyn hnh cc huyn, thnh ph tuyn truyn su rng v lut thu ny. ng thi, pht huy vai tr trch nhim ca Hi ng T vn thu x, phng, th trn trong cng tc tuyn truyn vn ng nhn dn. Tip tc phi hp vi cc s, ban ngnh cc n v lin quan t chc cc cuc thi tm hiu v thu TNCN trong cn b cng nhn vin chc ngi lao ng v hc sinh, sinh vin trn a bn tnh.
Cn xy dng c s h tng v kinh t, x hi ca nc ta tin tin, ph hp vi chunquc t. Xy dng c s php l v thanh ton, kim sot ngun thu ng b, hin i ha hthng ngn hng, rng buc mi ngi, mi t chc thanh ton, chuyn tin qua h thng ngnhng nhm kim sot c thu nhp ca c nhn, t chc, t mi c c s nh thuTNCN, m bo tnh cng bng trong vic thu np thu.- Nng mc khi im bt u phi chu thu thu nhp c nhn ln 7 triu ng/thng chongi np thu, gim tr thm cho mi ngi ph thuc 2,8 triu ng/thng nhm m bocho ngi dn c c hi tch ly, c thm thu nhp chi ph hc tp thm, tham gia cc nhucu gii tr, du lch v c bit l trang tri cc khon chi ph ln hng chc triu ng cng nhc hi tch lu mua nh. Cn xy dng c s h tng kinh t, x hi tin tin, xy dng c s php l ph hp, xydng n hn ch dng tin mt ca ngi dn.... Tuyn truyn ngi dn hn ch s dngtin mt trong sinh hot.- Khi nn kinh t n nh, mc sng ca ngi dn cao, trnh dn tr, thc trch nhim,ngha v ca ngi dn v thu c nng cao, khi s p dng cc mc thu thu ly tin cao.

44

PHN V: KT QU V MT S BIN PHP RA CHO H THNG THU THU NHP C NHN CA VIT NAM 1. Kt qu v kinh t: Hin nay hn 180 nc p dng thu TNCN. Theo xu hng pht trin ca th gii th thu thu nhp chim t trng ngy cng cao trong tng s thu ngn sch. c bit l cc nc pht trin nh M, Nht, Anh, Phpc t trng thu thu nhp chim khong 30-40% tng thu ngn sch, s cn li t thu gi tr gia tng. Mt s nc trong khi ASEAN nh Thi lan, Malaysia, Philippin thu TNCN chim khong 13-14% tng thu ngn sch Nh nc. H khng trng ch vo thu nhp khu v thu thu nhp doanh nghip nh nc ta. Nh h d p dng nhng chnh sch u i khc nhau cho cc doanh nghip, to iu kin cho h n nn lm ra. Khi y h s tng lng cho ngi lao ng, ngi sau s ng thu nhiu hn. Cc chnh ph y c phng tin tc ng lm cho nn kinh t quc dn pht trin. Trong khi VN s thu t thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao ch chim khong 4% tng thu ngn sch. Mc d t l thu thu nhp c nhn trn ngn sch nh nc qua cc nm c tng, nhng nhn chung, tc tng cn chm v vn ch chim mt t l rt nh trong tng thu ngn sch nh nc ( t nm 2005 n 2010, t l thu TNCN trn tng thu ngn sch ch tng 2.5% ) Ta c th thy c iu khi nhn vo bng s liu sau: Bng : Thu thu TNCN VN t 2005-2010 n v:T VN 2005 Tng thu ngn sch Thu TNCN % thu TNCN tn tng thu ngn sch
228287

2006
279472

2007
315915

2008
416783

4234 1.85

5179 1.85

7422 2.35

12940 3.1

2009 2010 442340 528100 14392 23361 3.25 4.42

2. Kt qu v x hi:
45

Sc thu gp phn phn phi li thu nhp t nhng ngi c thu nhp qu cao trong x hi, chuyn vo ngn sch nh nc ri thng qua s dng vo cc chng trnh kinh t nhm mc tiu pht trin chung, ng thi cng nhm thc hin cc chng trnh h tr ngi ngho. Tin thu ca dn np vo ngn sch nh nc, s c Nh nc dng vo nhng vic nh u t xy dng c s h tng, an sinh x hi, gio dc, y t, an ninh trt t, quc phng v l nhng li ch m ngi dn c hng ni chung.y l mt mc ng gp khng nh, r rng nh sc thu ny m s phn phi ca ci trong x hi s c thc hin mt cch hiu qu v chnh xc hn, em li tng li ch ln nht cho x hi. Nu nh khng c sc thu ny th chc chn 1 khon tin ln s khng c dng hon ton cho mc tiu pht trin chung ca x hi, m thay vo c th l cc hot ng tiu dng cho mt nhm c nhn trong x hi.. Bn cnh ta c th thy rng vic ra i sc thu ny cng gip cho ngi dn phn no hiu hn v lm quen dn vi thu TNCN. iu c th minh chng cho s n v chi tr thu nhp tng ln khng ngng, ng thi s i tng np thu cng tng ln ng k. Bng chng l hin nay, trn 7 triu ngi thuc din phi np thu TNCN. Vi vic sc thu ny cng ngy cng mang tnh x hi hn, ta c th khng nh mt iu d t hay nhiu th sc thu ny cng gp phn vo vic phn phi li ca ci v cng bng trong x hi, gip gim bt phn no s phn ho giu ngho trong x hi. Kt qu t c trong 20 nm thc hin thu TNCN i vi ngi c thu nhp cao thc s t c nhng kt qu kh quan. 3. Nhng bt cp, thiu st trong Lut thu thu nhp c nhn ca Vit Nam: Tuy c c rt nhiu nhng bc tin b trong thi gian qua nhng thu TNCN VN ta vn cn bc l nhng thiu st ng bn khon v lo ngi. a. V biu thu v cch tnh thu: Vi ni dung quy nh trong Php lnh v Thng t nh trn ta c th thy mt s im nh sau:
46

- Th nht, vic ng vin thu thu nhp c nhn c thc hin thng qua 3 sc thu: Thu thu nhp doanh nghip p dng i vi c nhn kinh doanh, thu thu nhp i vi ngi co thu nhp cao t tin lng, tin cng; thu chuyn qun s dng t i vi ngi c thu nhp t chuyn qun s dng t. Vic p dng ny em n bt cp l cha bnh ng v ngha v np thu. V cng l thu nhp ca c nhn nhng thu nhp t kinh doanh khng c tr khi im m np theo mc 28% trong khi thu nhp t tin lng trn mc khi im 5 triu ng mi thng mi phi np tu v chu thu sut lu tin tng phn t 10% n 40%. - Th hai, vic phn chia thu nhp chu thu thnh 2 loi thu nhp thng xuyn v thu nhp khng thng xuyn khng ch dn n s mt cng bng m cn to iu kin cho cc i tng da vo m trn thu hay bin tu hnh thc thu nhp. Xt trn quan im nh thu thu nhp th chng ta nn xem xt mi ng tin chu thu u l nh nhau, nhng u i i vi tng hot ng to thu nhp nn c thc hin tch ri vi hot ng tnh thu thu nhp. - Th ba, i vi thu thu nhp thng xuyn ch c mt biu sut thu chung cho tt c cc i tng. Khng phn bit hon cnh gia nh v bn thn c nhn . Khi xy dng biu thu ngi ta phi quan tm n tnh cng bng ca biu thu, n ngoi vic huy ng ngun thu cho NSNN th cn phi quan tm n sau khi thu thu th ngi v gia nh sng ra sao. - Th t, vic phn chia ra lm biu thu p dng i vi ngi nc ngoi v vi ngi Vit Nam cn nhiu kin khc nhau. Nhiu bi bo vit v vn ny, a s l mun duy tr mt biu thu. Tuy nhin, do thu nhp nc ta cn thp hn so vi thu nhp nc ngoi nn khng th ly thu nhp ca ngi Vit Nam hay thu nhp ca ngi nc ngoi lm chun mc xy dng mt biu thu. Do vic xy dng mt biu thu thng nht ti thi im hin ti l cha c tnh kh thi. - Th nm, l v mc thu sut ca nc ta hin nay. Khong cch gia cc bc thu sut u bng 10% do mc iu tit i vi nhng ngi c thu nhp cng cao th cng ln. Vic ny ch lm cho ngi np thu tm
47

cch trn thu. ng thi nu chng ta mc thu nhp khi im tnh thu v mc thu nhp chu thu cao nht cao nh hin nay th thu sut thc s khc xa rt nhiu so vi thu sut cao nn phm vi nh thu s b thu hp li. Nh vy chnh sch thu thu nhp nc ta vn cha mang tnh cht chung ca x hi m mi ch l gi gn trong mt nhm ngi c bit khng m bo c tnh cng bng x hi. - Th su, vic nh thu thu nhp b sung i vi ngi c thu nhp trn 15triu ng sau khi np thu l qu g p i vi nhng ngi c thu nhp cao. N gy cho h tm l l Nh nc khng mun cho h giu v tm cch gii hn mt mc thu nhp m h c th nhn c. y cng l mt vn m cc nh lm lut cn xem xt t m lut thu thu nhp c nhn trong thi gian ti. - Th by, vi mt mc nh thu khi im c nh khng h c thay i qua nhiu nm d cho nn kinh t c nhiu bin ng, lm pht tng cao lm cho gi c leo thang. Ngoi ra, trong tnh trng gi c leo thang v lm pht nh hin nay, th dng nh mc p dng thu thu nhp c nhn vn cn nhiu ch cha hp l. Mc thu nhp khi im chu thu c nh khin cho n khng cn ph hp vi tnh hnh bin ng nhanh chng ca th trng, cng nh mc gim tr cho ngi ph thuc cng nhc v thiu thc t tr nn qu t so vi mc tiu dng thc s. Chnh v th, mc d thu thu nhp c nhn khng tng nhng li khin cho i sng ngi dn ngy cng kh khn trong tnh hnh mi th u tng gi nh hin nay. Cng thm vic cha nm c tm quan trng ca sc thu v thiu thc quc gia cng ng khin cho nhiu ngi vn cn suy ngh mun trn thu. - Cui cng l vn v din bao qut ca c s thu. Cc khon thu nhp t kinh doanh c th hay ca doanh nghip t nhn, cc khon thu nhp t li cho vay, li u t v mt lot cc khon thu nhp khc hin nay cha c a vo thu nhp chu thu. Ngoi ra cc khon thu nhp t li vay, u t chng khon, tri phiu cha c a vo thu nhp chu thu. y l mt vn cn cha c hp l trong lut.

48

b. V b my t chc qun l thu thu: Mc d s thu thu nhp c nhn c tng ng k trong thi gian qua nhng n cha thc s phn nh c kh nng ng gp ca ton b x hi. Nguyn nhn dn n iu ny l: Nu xt v vai tr ca thu thu nhp c nhn. Ngoi chc nng l huy ng ngun thu cho NSNN th n cha th hin r nt cc chc nng khc. Mc d tng trng kinh t trong my nm qua lun mc cao, nhng do xut pht im ca nn kinh t nc ta cn thp, GDP/ngi ca nc ta cn thp hn nhiu so vi cc nc trong khu vc v trn th gii v vy mc ng gp vo NSNN vn cn rt thp. Chng ta mi ch tng v gi tr tuyt i, cn khi em so snh tng i th s gia tng vn l khng ng k. Vai tr lm cng c trong chnh sch ti kho ca chnh ph, lm tng t l tit kim quc gia v to cng bng x hi ca thu thu nhp c nhn cha t c hiu qu cao. Nu xt v vic thc hin thu thu nhp c nhn. Do ngi c thu nhp cao cha thc hin nghim chnh, nn mt qun l thu nhp ca cc i tng np thu thu nhp c nhn vp phi nhiu kh khn. Rt nhiu khon thu nhp ca dn c m Nh nc cha xc nh c v cng cha ra c bin php qun l thch hp. Xut pht t nhng nguyn nhn ch quan v khch quan trn m cng tc qun l thu thu hin nay ang ny sinh nhiu bt cp nh sau: Thu nhp ca rt nhiu ngnh ngh nh ging dy, ca ht, lut s, mi gii cha c c quan thu qun l. Hin nay Nh nc v cc c quan thu cha thc hin gim st cc hot ng mt cch cht ch do cc i tng u hu ht khng k khai cc khon thu nhp ny khi tnh thu. C quan thu thng u nhim cho cc S Thng mi, Vn ho thng tin, Lao ng v ban ngnh c trch nhim qun l cc i tng ny lm nhim v khu tr thu. Nhng do khng chuyn su trong lnh vc qun l thu ng thi cc hnh thc chi tr cho hot ng u nhim ny cng khng c sc hp dn cc c quan lm nhim v u nhim thu nhit tnh trong cng tc qun l thu nhp ca ngi lao ng do ngnh mnh
49

qun l. V pha cc c nhn c ngha v np thu cng cha nhn thc y ngha v k khai v np thu thu nhp. Cc khon thu nhp ng gp phn ch yu vo thu nhp khng phi l t tin lng m li l t tin thng v bng lc khc khng mang tnh u n cng gy kh khn cho c quan thu trong vic gim st kim tra. T c th thy rng con s thu thu nhp c nhn theo tnh ton vn cha phn nh ng kh nng ng gp ca thu thu nhp c nhn i vi NSNN. Cc i tng l ngi nc ngoi v ngi lao ng Vit Nam lm trong cc doanh nghip nc ngoi hay cc vn phng i din cng cha c qun l mt cch y . Nguyn nhn ca vn ny l hin nay cc vn bn php lut qun l v c tr v nhng khai bo v thu nhp cng nh ngi lao ng cc vn phng i din, cc chi nhnh nc ngoi cn ht sc s si v thiu cht ch. V vy, c quan thu rt kh khn trong vic qun l s i tng ny, v tt yu l mt s lng ng k cc c nhn trn khng phi np thu. i vi cc c nhn lm vic trong c quan sn xut kinh doanh c ng k k khai np thu thu nhp c nhn cho lao ng ca c s mnh th c quan thu cng cha kim tra c m ch yu vn da vo t khai bo ca cc n v u nhim thu. i vi cc n v chi tr thu nhp m khng phi np thu thu nhp doanh nghip hay VAT th vic u nhim thu gn nh khng c thc hin, cc i tung th khng t gic trc tip n c quan thu k khai np thu. Qu nhiu giy t, th tc B my thu thu TNCN c t chc cn thiu cht ch m li qu rm ra, th tc giy t qu nhiu, li c qu nhiu cng on khin cho b my thu thu tr nn nng n m li hot ng km hiu qu, gy tht thot v hao ph NSNN. Ch ring gim tr gia cnh, nhng quy nh cng lm " tai, hoa mt" bi c qu nhiu loi giy t, th tc, h s m ngi np thu cn phi thc hin v p ng yu cu ca c quan qun l thu. V d trng hp ngi np thu c con theo hc v l ngi ph thuc th cn: Giy khai sinh, giy xc nhn ca trng hoc bn chng thc th sinh vin, bin lai thu hc ph hoc chng t np khon chi ph tin hc, tin sinh hot
50

ph c nin ph hp vi nm tnh thu. V d, ngi np thu c con tn tt th ngoi giy khai sinh, ngi np thu cn phi "a con ln trung tm gim nh y khoa tn tnh, thnh ph" khm, xc nhn v mc tn tt khng c kh nng lao ng. Nu theo hng dn, mt ngi np thu c 2 con ang hc, chu tn tt khng ni nng ta, b m gi, v thu nhp thp th cn 30 loi giy t... Song c l s l "ri ro" nu nh ngi np thu c hon thu. n y, li mt ni cng vic, giy t gm: n xin hon thu, bn photocopy giy chng minh nhn dn, t khai quyt ton thu, cc chng t khu tr thu, bin lai thu thu, chng t xc nh tnh trng kt thc thi gian lm vic, quyt nh thi vic, bn thanh l hp ng lao ng... Lut gia Hu Dung nhn xt: Nu mt ngi np thu phi tham gia tt c quy trnh trn th c l "c nm ch i lo th tc thu". Cha c mt b phn thu chuyn trch trong lnh vc thu thu thu nhp c nhn. i vi cc c s sn xut kinh doanh th h k khai ng thi vi cc loi thu khc. Vic thu thu thng qua c quan u nhim thu th cha c thc hin nghim tc do bn thn c quan u nhim thu cha nhn thc c ht trch nhim ca mnh, ng thi c quan thu cng cha c nhng bin php khuyn khch hu hiu c quan u nhim thu nhit tnh trong cng tc ny. Qu trnh thanh ton Vit Nam vn ch yu l thanh ton trc tip bng tin mt. Chnh v c im ny m vic kim sot thu nhp cng tr nn kh khn ng thi n cng to iu kin cho vic trn thu d dng hn. thc ca ngi dn v ngha v np thu km. iu ny xut pht t hai pha, pha c quan Nh nc v pha c nhn np thu. C quan Nh nc cha c nhng bin php tuyn truyn gio dc i vi ngi dn v thc trch nhim np thu. C nhng c quan chi tr nhiu khi cng c tnh lm l i v khng thc hin ngha v khu tr thu ti ngun. Cn v pha ngi c ngha v np thu, do lut php cha c nhng ch ti nghim
51

khc, ng thi do trnh dn tr cn thp nn h khng h c thc trong vic k khai v np thu. Do tt c nhng yu t ny nn s thu t thu thu nhp c nhn c bo co hng nm vn cha phn nh ng thc cht v kh nng np thu thu nhp ca nc ta. Con s c th ln hn nhiu nu nh cng tc k khai v thu np thu c thc hin mt cch nghim tc v y . 4. Mt s bin php khc phc: a. Khc phc v phn chia cc loi thu nhp phi chu thu Tt c thu nhp t cc hot ng u t vn, gi li tit kim, cc hot ng kinh doanh c th v mt s hot ng khc u phi c b sung vo phm vi iu tit ca thu thu nhp c nhn. Vic b sung ny gp phn m bo tnh cng bng cng nh tng thu cho NSNN. Chng ta nn chia thu nhp theo tnh cht ngun hnh thnh thu nhp. - Tin lng, tin cng lao ng, tin thng, tin tr cp. - Thu nhp t sn xut kinh doanh cng thng nghip. - Thu nhp t cc hot ng sn xut kinh doanh trong nng nghip. - Thu nhp t cc hot ng cho thu nh t. - Thu nhp t cc hot ng phi thng mi, hnh ngh t do. - Thu nhp t chuyn dch bt ng sn, c phn, c phiu. - Thu nhp khc t li tit kim, li c phn, c phiu, trng s Bn cnh , chng ta nn tnh gp thnh ton b tng thu nhp thay v phn bit v tch ring ra thnh thu nhp thng xuyn v thu nhp khng thng xuyn. iu ny s lm n gin vic tnh thu hn, ngi np thu s ch phi k khai cc khon thu nhp mnh nhn c trong nm ri tnh thu theo mt biu thu chung duy nht, i vi c quan thu cng s bt mt cng on phn loi v kim tra vic k khai thu thu nhp l thu nhp thng xuyn hay khng thng xuyn. b. Khc phc v biu thu v cch tnh thu Trc tin, chng ta nn xem xt vic xy dng biu thu thu nhp c nhn vi mt mc thu sut, mc thu nhp chu thu thu nhp khi im l
52

khng. iu c ngha l bt c ai c thu nhp u phi c ngha v np thu theo mt t l c nh trn tng thu nhp. N da vo quan im xy dng mt biu thu cng bng theo chiu ngang ch khng phi cng bng theo chiu dc nh biu thu lu tin. N khng ch to tnh n gin trong chnh sch thu thu nhp c nhn, khng phi theo biu thu lu tin phc tp m cn gip chng ta s dng hiu qu phng php khu tr thu ti ngun. S n gin trong xy dng lut thu cng l xu hng chung ca th gii. Th hai, nu chng ta vn p dng theo biu thu lu tin nh hin ti th nn h thp mc khi im chu thu xung ng thi h thp mc thu sut khi im xung. C s cho kin ny l vic h thp mc khi im chu thu xung s tng kh nng bao qut thu nhp ca ton b dn c ng thi vi mc khi im mi s c nh hng khng ng k n thu nhp sau thu ca ngi lao ng. Tuy nhin, cc khon gim tr gia cnh cn i st vi thc t v cn c thay i theo tnh hnh lm pht ca x hi, gip cho cuc sng ca ngi dn khng my nh hng sau khi np thu TNCN trong tnh trng hin nay. Vic ny s gip gim bt nhng tri ngang nh thu nhp c tnh l cao nhng li khng nui gia nh. Th ba, chng ta nn xc nh khong cch thu sut bin gia cc bc thu cho hp l, chng ta nn m rng khong cch thu cc bc u v thu hp cc bc cao. Gii thch cho quan im ny l nhng ngi c mc thu nhp tht cao thi fmt s gia tng nh ca thu sut bin cungx to ra mt s gia tng ln v tin thu phi np. Nu lu tin qu cao ngi lao dng s so snh gia s thu h phi ng bc trc vi s thu h phi ng bc sau, khong cch ny cng xa th s khin h thy lao ng to thu nhp them ca h em li hiu qu khng cao, v vy ng lc lao ng s gim st. l iu m cc nh xy dng thu TNCN khng mun. C th cc bc thu sut bin l bao nhiu th cn c s nghin cu mt cch khoa hc. Th t, vic phn bit biu thu sut gia ngi Vit Nam v ngi nc ngoi ti thi im hin ti chng ta vn nn duy tr. Tuy nhin, chng
53

ta s c gng thu hp dn khong cch gia mc khi im chu thu v thng nht mt biu thu sut chung, nhng iu cn ph thuc vo mc pht trin ca nc ta, ph thuc vo thu nhp trung bnh ca ngi lao ng. c. Khc phc v b my t chc qun l thu thu v thc hin lut thu TNCN: Cng tc k khai, thu np thu: L mt phn v cng quan trng quyt nh n hiu qu thc hin ca php lnh thu thu nhp hin nay nhng li tn ti rt nhiu cc bt cp do cha c bin php t chc k khai thc s khoa hc v c hiu qu. Ngoi phng php khu tr ti ngun l cn thit v quan trng th khi tnh thu chng ta nn a v cho cc i thu a phng cng m nhim. Vic kim tra ti a phng s d dng c thc hin thng qua vic cn c vo mc sng v mc chi tiu ca cc h gia nh. ng thi, vi cch qun l ny c quan thu s xc nh chnh xc hn v kh nng thu nhp ca cc c nhn thng qua mc sng ca gia nh h. Tnh kh thi v hiu qu ca phng php ny c th kim tra thng qua vic thc hin th im mt s khu vc dn c. Nu nh t ra hiu qu chng ta nn p dng sm v rng ri. Qun l cht ch thu nhp c nhn ca ngi dn, lm tt khu ch o cng tc kim tra, gim st vic thc hin cc quy nh ca php lut v lao ng v tin lng, tin cng thc t Chng ta cn phi hon thin li h thng thu thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao. Chng ta cn phi xy dng phng chuyn trch trong nhim v qun l k khai cc doanh nghip v cc c nhn thuc din np thu thu nhp. Vi i ng cn b c o to chuyn su v ch c nhim v qun l trong lnh vc ny s gip cho vic qun l c cht ch, ng b v c hiu qu hn. Chng ta phi c s phn cng trch nhim v quyn hn r rng. Mi c nhn phi c phn cng nhng cng vic c th, chi tit v sau mi vn lin quan h s phi chu trch nhim trc c quan thu. Mun lm

54

c iu ny chng ta cn phi ci cch hnh chnh b my thu ca nc ta ni ring v ton b b my hnh chnh ca nc ta hin nay ni chung. Chng ta cn phi thc hin cng tc ng k thu v cp m s thu cho cc i tng thun tin cho cng tc qun l thu. S bin ng thu nhp l mt iu tng i ph bin trong nn kinh t th trng, v vy nn p dng ng k cp m s thu cn c vo ngnh ngh. Trong cc cn b c quan nh nc u phi c ngha v k khai thu nhp hng nm, cc c quan nh nc phi c trch nhim gip c quan thu trong vic khu tr phn thu thu nhp ca cn b c quan mnh. Qun l thu thu nhp c nhn mun c hiu qu th cn phi thc hin ng thi vi s gim st ca cp c s, cc t chc qun l x hi a phng. Qun l theo cch ny c bit hu ch trong vic qun l cc c nhn hnh ngh t do, khng c ni lm n nh. S kt hp cht ch gia cc c thu vi cc c quan chc nng khc, vi cc s, ban ngnh cng khng th c xem nh. Cc c quan, s, ban ngnh cn xc nh r trch nhim ca mnh trong vic phi kt hp vi c quan thu thc hin vic qun l cc i tng np thu thu nhp. Chng ta cn thng xuyn ph bin, tuyn truyn, vn ng v gio dc v thu thu nhp c nhn mi i tng np thu am hiu v php lut v t gic thc hin lut thu. Chng ta cn ban hnh nhng ch ti v quy nh v vic x pht i vi cc trng hp vi phm lut thu. Hin nay nc ta cha c Lut t tng thu v khin cho nhiu t chc c nhn coi thng v khng thc hin cc quy nh trong lut thu. S pht trin ca h thng ngn hng cng nh cc bin php ca Ngn hng v Kho bc Nh nc nhm gim chi tiu tin mt cng l nhn t ht sc quan trng i vi hiu qu ca vic qun l thu thu thu nhp ca c quan thu. Gim thanh ton bng tin mt, s dng rng ri thanh ton qua ti khon khng ch phc v cho hot ng qun l thu nhp ca dn c trong vic k khai v np thu thu nhp v cn tit kim rt nhiu chi ph cho x hi.
55

Vic vn dng cc thnh tu khoa hc cng ngh nh tin hc, cng ngh mng vo cng tc qun l thu thu s to s chnh xc, nhanh gn, n gin trong vic thu np thu t to iu kin tt lut thu thu nhp c nhn c thc hin c hiu qu. Chnh ph cn c nhng chnh sch pht trin mnh m kinh t v i sng ca ngi dn, thu thu nhp c nhn sm tr thnh mt ngun thu quan trng ca Nh nc.

KT LUN

56

Nh vy, qua bi tiu lun, chng ta cp n mt s vn c bn v thu thu nhp c nhn ni chung v thu thu nhp c nhn Vit Nam ni ring. Trc ht, chng ta c th chc chn rng thu thu nhp c nhn l mt sc thu ht sc cn thit i vi mi quc gia. Hu ht cc nc u phi da vo thu thu nhp, c bit l thu thu nhp c nhn, y l ngun thu ln nht. Hin nay c 180 nc thc hin thu thu nhp c nhn, c nc ngun thu t thu ny chim ti 45% NSNN. nc ta, ngun thu ny cn thp nhng dn dn cng phi hng ti nhng mc tiu ln hn. Cc vn bn quy nh v thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao c sa i, b sung v ngy cng hon thin cho ph hp vi hon cnh thc t ca kinh t, x hi. Tuy nhin Lut thu thu nhp c nhn nc ta vn cha pht huy ht vai tr v chc nng ca n. Nguyn nhn l do i sng dn c cn thp, kh nng huy ng ngun thu t thu nhp ca dn c khng cao, thm vo Php lnh thu thu nhp c nhn cn kh mi nn vic p dng trong dn c cha c rng ri. Bn cnh , cc vn bn php lut hin nay v thu thu nhp c nhn cn mt s vn cha thc s hp l v gy nhiu tranh ci. thc k khai, np thu v qu trnh thu thu cha thc s hiu qu, nguyn nhn ch yu do cc c quan chi tr thu nhp cha thc hin nghim tc nhim v khu tr phn thu thu nhp t thu nhp ca ngi lao ng trong n v h qun l. Mt s ngnh ngh nh ca s, gio vin, thit k thu nhp ca h cha c c quan thu gim st qun l. S ngi t gic k khai v np thu thu nhp c nhn khng nhiu. khc phc nhng bt cp v thiu st trong php lnh thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao chng ta cn c nhng sa i mt cch ng b trn c phng din vn bn php lut c bit l trong cng tc t chc thu np thu thu nhp c nhn. Mt trong nhng bin php hu hiu nht l tng cng hot ng thanh ton bng sc v thanh ton thng qua chuyn khon, hn ch vic s dng tin mt trong dn c.

57

Trong nhng nm ti, trc yu cu pht trin mnh m ca cc th trng v cc thnh phn kinh t, yu cu hi nhp kinh t quc t ngy cng su rng, thu nhp ca c nhn s ngy cng a dng, vic ban hnh Lut thu thu nhp c nhn trn c s thng nht ba sc thu: thu thu nhp doanh nghip p dng i vi c nhn kinh doanh;thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao p dng cho ngi c thu nhp t tin lng, tin cng; thu chuyn quyn s dng t p dng i vi ngi c thu nhp t chuyn quyn s dng t s gp phn tng cng cng tc kim sot, phn phi thu nhp v iu tit v m nn kinh t x hi hon thin h thng chnh sch thu p ng yu cu pht trin kinh t x hi v hi nhp kinh t quc t trong thi gian ti, gp phn m bo tnh n nh v ngun lc cho NSNN. Vi ti Thu thu nhp c nhn v thc trng Vit Nam em mong mun thu thu nhp c nhn s sm tr thnh mt sc thu quan trng trong h thng thu Vit Nam v pht huy ht vai tr v chc nng ca n i vi nn kinh t v s cng bng x hi.

58