Hacettepe niversitesi Atatrk lkeleri ve nklp Tarihi Enstits

CUMHURYET DNEM TRK ORDUSUNDA ATLI SPOR

Volkan UUR

Lisansst Eitim, retim ve Snav Ynetmeliinin Atatrk lkeleri ve nklp Tarihi Anabilim Dal in ngrd YKSEK LSANS TEZ Olarak Hazrlanmtr

ANKARA 2006

Hacettepe niversitesi Atatrk lkeleri ve nklp Tarihi Enstits

CUMHURYET DNEM TRK ORDUSUNDA ATLI SPOR

Volkan UUR

Lisansst Eitim, retim ve Snav Ynetmeliinin Atatrk lkeleri ve nklp Tarihi Anabilim Dal in ngrd YKSEK LSANS TEZ Olarak Hazrlanmtr

ANKARA 2006

H.. Atatrk lkeleri ve nklap Tarihi Enstits Mdrlne,

bu alma, jrimiz tarafndan Atatrk lkeleri ve nklap Tarihi Anabilim Dalnda YKSEK LSANS TEZ olarak kabul edilmitir.

Bakan ye ye ye ye

: Do. Dr. Adil DAISTAN : Yard. Do. Dr. Serdar SALAM : Yard. Do. Dr. Ayten SEZER ARI (DANIMAN) : Yard. Do. Dr. Saime Selanga GKGZ : Dr. Yunus KOBAL

Yukardaki imzalarn, ad geen retim yelerine ait olduunu onaylarm. ../.../.......

Prof.Dr.Mustafa YILMAZ Enstit Mdr

ZET

Trkler at ilk evcilletiren millet olarak tarihe gemilerdir. At ilk bata ulam vastas daha sonra yk tama arac olarak kullanmlardr. Zamanla bir sava arac haline gelen at, modernlemenin sava endstrisini etkilemesiyle sava meydanlarndan ayrlmak zorunda kalmtr. Trk Ordusu, at ile yzyllar boyu sren temasn yitirmek istememi, bu kltr varln yaatmak istemitir. Cumhuriyetin ilk yllarnda mevcut olan Binicilik ve Tatbikat Okulu, svari snf ihtisas eitiminin verildii bir eitim kurumu olma zelliiyle almtr. Okul, kinci Dnya Savana kadar olan dnemde, Atatrkn zel direktifleriyle, Trk Svarisini sava arenalarnda olduu gibi, msabaka sahalarnda da gstermek iin youn almalar yapmtr. kinci Dnya Sava dneminde ise okul, sava tehlikesine kar askeri eitimine hz vermi, yarmalar icra edilmemi, yarmac subaylar ise yurt savunmasnda aktif grev almalar iin okuldan tayin edilmitir. 1959 ylnda, okul Ankaraya tanm ve ayn yl lavedilmitir. Okulun Ankaraya tanmas esnasnda stanbul Ayazaada Uluslararas Yarmalar Grubu ad altnda bir birlik braklm, lavedilmesi sonras ise sadece bu grup hayatta kalan tek Svari Okulu olmutur. 1978 ylnda Svari Yarma Grubunun lavedilmesiyle yarmac subaylar, Ankara Kirazlderede bulunan Cumhurbakanl Atl Merasim Birliine tayin edilmi ve almalarna burada devam etmilerdir. 1984 ylna kadar Cumhurbakanl Muhafz Alayna bal olan birlik, 1984 ylnda Kara Kuvvetleri Atl Spor Eitim Merkezi Komutanl adn almtr. Birlik; halen Atl Tren Ktas oluturulmas, yurt ii ve yurt d msabakalarda Trk Ordusunun temsil edilmesi ve at kurslar ile binicilik sporunda nc olmak grevini en iyi ekilde yerine getirmeye almaktadr.

ii

ABSTRACT The Turks have taken place in the history as the first society who was successful in domesticated of horses. At first, the Turks used horses as a transportation vehicle and consequently they started using it for freight transportation. Horses that became an important part of wars. However, After being used by cavalrier for a long time, the horses were obliged to abandone the battle fields as the modernisation effected the war industry. The Turkish Army did not want to lose this close relationship between him and horses. In this respect, in the first years of Turkish Republic, The School of Horse-Riding and Practice aimed at the specialization of cavalries. With special orders of Atatrk, Turkish Cavalries worked and practiced intensively until the beginning of Second World War to display its talents not only in battlefields but also at competitions. After the Second World War broke out, the school stopped its activities for competitions and accelerated the training for the coming war. Officers who took place in competitions as competitors were assigned to different positions for the defense of the country. In 1959, the school was moved to Ankara and afterwards abrogated. While the movement of the school, only one unit of cavalries was left in Istanbul, which was called as Uluslararas Yarmalar Grubu (The Team of International Competitions). This unit was the only cavalry school, which survived after the abrogation of formal training school in Ankara. After The Team of International Competitors was abrogated in 1978, its personnel and officers were assigned to Cumhurbakanl Muhafz Alay Atl Merasim Birlii in Kirazldere. This unit was under command of Cumhurbakanl Muhafz Alay until it was renamed as Kara Kuvvetleri Atl Spor Eitim Merkezi Komutanl in 1984. The school has been representing the Turkish Army in a very best way both in the country and abroad at races, competitions, and other events with its cavalcade. It has also been leading horse-riding sport by presenting courses and training facilities.

iii

NDEKLER SAYFA ZET......i ABSTRACT...ii NDEKLER......iii NSZ.....vii KISALTMALAR......ix GR...1

I.BLM ORDUDA MODERNLEME, SVARLK VE ATLI SPORLAR

1.1. Yenieri Ocann Kaldrlndan Cumhuriyete Kadar Svari Tekilatlar (18261923)............................... 10 1.1.1. Hamidiye Svari Alaylar: ............................................................................11 1.1.2. 1911 Tekilatnda Svari Snf:....................................................................12 1.1.3. Svari Binicilik ve Tatbikat Okulu...............................13 1.1.4. Birinci Dnya Savanda Svari Snf:........................................................15 1.1.5. Kurtulu Savanda Svari Snf:.................................................................16 1.2. Atl Sporlar.........................................................................................................17 1.2.1. Atl Hner Gsterileri.....................18 1.2.2. At Yarlar..................19 1.2.3. Atl Oyunlar........21 1.2.3.1. Cirit...............................................................................................................21 1.2.3.2. Atl Top Oyunu (Polo) ........23

iv

II.BLM CUMHURYET ORDUSUNDA ATLI SPOR

2.1 Atl Sporlarn cras in Kurulan Birlikler.....24 2.1.1.Cumhuriyetin lanndan Svari Snfnn Kaldrlna Kadar Atl Spor (1923-1965)............................................................................................................24 2.1.1.1 Svari Binicilik ve Tatbikat Okulu............24 2.1.1.2. Uluslararas Yarmalar Grubu.................27 2.1.2. Svari Snfnn kaldrlndan Gnmze Atl Spor............28 2.1.2.1. Svari Yarma Grubu ...........28 2.1.2.2. Cumhurbakanl Muhafz Alay Svari Birlii.....29 2.1.2.3. K.K.Atl Spor Et. Mrk...............30 2.2. Atl Sporlar.....................32 2.2.1 Geleneksel Atl Sporlar.......................................32 2.2.2.Olimpik Branlar................................................34 2.2.2.1. At Terbiyesi ( Dresaj).................34 2.2.2.2. Engel Atlama (Show Jumhing, Konkur Hipik)................................35 2.2.2.3. Gnlk Yarma Gurubu (Konkur Komple, Ordu At, Ordu Hizmet At ) ...............................................................................................37

III.BLM ULUSLARARASI YARIMALAR 3.1. Olimpiyatlar ncesi Hazrlk Dnemi (1923-1936)............................40 3.2. 1936 Berlin Olimpiyat Oyunlar ve 1938 Mussolini Uluslar Altn Kupas........................................................................................................................45 3.3 II. Dnya Sava ncesi ve Sonras (1938-1948).................................48 3.4. 1948 Londra Olimpiyat Oyunlar.........51 3.5. 1956 Stokholm Atl Oimpiyat..............................55 3.6. 1960 Roma Olimpiyat Oyunlar...........61

3.7. Svari Yarma Dnemi (1965-1978 )..............................................................63 3.8. Cumhurbakanl Muhafz Alay Dnemi (1978-1984) ...............................69 3.9. K.K. Atl Spor Eitim Merkezi Dnemi (19842005)................................70

SONU......78

KAYNAKA.........81

EKLER.......92-121 Ek.A Tmarl Sipahi ve Svari Subay Fotoraf Ek.B Cirit Oyunu Grntleri Ek.C Polo Oyunu Grntleri Ek.D Sofya Balkan Ordu At Msabakas Fotoraf Ek.E Yb. Cevdet Bilgiin'in ktisat Bakan'na Yazs Ek.F ktisat Bakan'nn Yar ve Islah Encmeni'ne Yazs Ek.G Orgeneral Fahrettin Altay'n Babakan'a Mektubu Ek.H Yarma Sonucu Ek.I Mussolini Kupas dl Treni Fotoraf Ek.J Alb. Cevdet Bilgiin'in Babakan'a Telgraf Ek.K Babakan Celal Bayar'n Kutlama Telgraf Ek.L Rotterdam Uluslararas Engel Atlama Yarmalar'nda Byk dl Alan Trk Ekibinin Fotoraf Ek.M 43nc Svari Alay Sanca Ek.N Cumhurbakanl Muhafz Alay Atl Merasim Birliinin Tren Fotoraflar Ek.O Yurtd At Almlarnn Tablosu Ek. P (E) Bnb. Selim Bahadr akr ile Yaplan Grme Tutana Ek. R (E) Bnb. Kemal zelik ile Yaplan Grme Tutana

vi

Ek. S Spor Yazar Cem Atabeyolu ile Yaplan Grme Tutana Ek. T (E) Alb. Nebi Aksal ile Yaplan Grme Tutana Ek. U (E) Alb. nder nce ile Yaplan Grme Tutana Ek. V Atatrk Kupas'n Kazanan Biniciler Ek. Y Atl Spor Birlik Komutanlar Ek. Z altrclar Ek. AA Polo Oynayan Muhafz Alay ile 43. Sv. Alay Fotoraf Ek. AB l Polo Turnuvas Fotoraf Ek. AC Pakistan Polo Turnuvas Fotoraf

vii

NSZ

nsan, maarada yaad zamanlarda at avlayp nce etini yemi, sonra da dier av hayvanlarna sratle yaklama vastas olarak kullanmtr. At, tarmda kullanmnn ardndan sava meydanlarnn vazgeilemez arac olmutur. Motorlu aralarn kefi ve zrhn icadndan sonra da sava sahnesindeki yerini bu vastalara brakmtr. Atn zerinde insan kendini daima gl hissetmi ve bu hissi devam ettirmek iin tarih boyu eitli etkinliklerle atn zerinde vakit geirmek istemitir. Av partileri ve atl oyunlar bunlarn en gzel rnekleridir. Orduda svari snfnn sava vastas, dier snflar tarafndan ulam vastas olarak kullanlan at, yerini motorlu aralara braktktan sonra, bir spor arac olarak gnmz modern ordularnda grev almaktadr. Trk ordusunda ise 1911 ylnda kurulan Binicilik ve Tatbikat Okulu, daha sonra 1960da Svari Yarma Grubu, 1978 Cumhurbakanl Muhafz Alay Atl Merasim Birlii ve 1984 ylnda kurulan Kara Kuvvetler Atl Spor Eitim Merkezi ile bahsedilen sportif binicilii devam ettirmektedir. Ayrca bahsedilen svari birliinin ve snr birliklerin katr ihtiyacn karlamak iin Bursa-Gemlikte ise At retim ve Eitim Taburu Komutanl ile Turistik blgelerde motorlu aralarn hareket kabiliyetinin az olmas sebebiyle Jandarma Genel Komutanlnn Nevehirde bulunan Jandarma At ve Kpek Eitim Merkezi Komutanlnda At Eitim Blk Komutanlnda ata binilmektedir. Bu almann amac, sz konusu tarihsel sreci inceleyen akademik bir alma eksikliini doldurmaktr. Bu alanla ilgili elde mevcut basl esere rastlanamamtr. Bulunabilenler, Emekli Albay zkan Temurlenkin baslmam Trk Biniciliinin Dn ve Bugn isimli ve Cem Atabeyolunun Trk Binicilik Tarihi, Altn Nal Sesleri isimli baslmam eserleridir. Bu kaynaklarn

viii

yannda eitli ktphaneler ile Atl Spor Eitim Merkezi Arivi, ATASE Arivi ve Babakanlk Cumhuriyet Arivlerinden de yararlanlmtr. Kendi alannda bir ilk olan bu almann ortaya kmasnda trl glklerle karlalmtr. ncelikle bu alanda basl bir eserin olmay, orduda binicilik faaliyetlerinin kaleme alnmay yksek lisans seviyesinde yaplan bu almann en byk gldr. Burada daha ok sreli yaynlardan ve ariv belgelerinden yararlanlmaya allmtr. Konu ana blmde incelenmitir. Birinci blmde Osmanl Ordusunda Svarilik ve Modernleme bal altnda Yenieri Ocann kaldrlndan Cumhuriyetin ilanna kadar geen dnemde svari tekilatnda yaplan yenilikler ve atl sporlar iki ayr balk altnda sunulmutur. kinci blmn konusu Cumhuriyet Ordusunda atl spor faaliyetleridir. Bu dnem de iki alt balk altnda 1911 ylnda kurulan okulun devam olan askeri kurumlardan ve yaplan atl spor dallar hakknda bilgiler verilmitir. nc blmde uluslararas yarmalar konu edilmitir. Yarma tarihleri, kimlerin katld ve dereceler srasyla anlatlmtr. Konu sonunda asker binicilerin sivil binicileri nasl etkiledii, sonucunda da geliimin ne ekilde olduu anlatlmtr. Tezin hazrlanmasnda bana yardmc olan danmanm Yrd. Do. Dr. Ayten Sezer Ara, bu konunun stesinden gelebileceimi, gzel bir rn ortaya karabileceime inanan ve bu konuda bana ilk destei veren Enstit Mdrmz Prof. Dr. Mustafa Ylmaza, bata Eitim Merkezi Komutan Alb. Volkan Akben olmak zere btn ASEM alanlarna teekkr ediyorum. almamn btn aamalarnda destei, emei ve sabr bulunan eim Benlihana sevgilerimle teekkr ederim. Volkan UUR Ankara, 2006

ix

KISALTMALAR

A. AD a.g.e. a.g.m. Alb. ASEM Astsb. ATASE Bkz BCA BEK B.E.Rs.X.. Bnb. C ev. Dr. (E) gs.yer

: Alay : An Defteri : Ad geen eser :Ad geen makale : Albay : Atl Spor Eitim Merkezi : Astsubay : Askeri Tarih ve Stratejik Ett Bakanl : Baknz : Babakanlk Cumhuriyet Arivi : Binicilik Ekip Komutanl : Byk Erkan- Harbiye Riyaseti Onuncu ube : Binba : Cilt : eviren : Doktor : Emekli : Gsterilen yer

KHO K.K.K. Kur. M. M. S Prof. s. Sv Tm. TJK T.S.K. tm www Yay. Yb. Yzb.

: Kara Harp Okulu : Kara Kuvvetleri Komutanl : Kurmay : Milattan nce : Milattan Sonra : Profesr : Sayfa : Svari : Temen : Trkiye Jokey Kulb :Trk Silahl Kuvvetleri : stemen : World wide web : Yaynlar : Yarbay : Yzba

GR

Gc, hz, zarafeti ve asaleti ile dnyann en hisli hayvan olarak nitelenen at, binyllardr insanolunun en byk yolda olmutur. Trk Milleti iin atn ayr bir yeri ve nemi vardr. Kkeni amanizme dayanan dini inanlarna gre Trkler, yzyllar boyunca atlar Tanrlara kurban etmilerdir. Onun etinden yiyecek olarak, gcnden yk tamaclnda faydalanm, ticaretini yapm, stn kmz yaparak imi, savalara at stnde katlm, atl oyun ve yarmalar dzenleyerek onunla bir kltr oluturmulardr. At ilk olarak Trkler tarafndan M.. 4000 yllarnda Orta Asyada evcilletirilmi; Trklerin sosyal, siyasi, ekonomik ve askeri hayatnda nemli rol oynam ve btn kltrel elerine yn vermitir. 1 Atn evcilletirilmesi ve sonucunda ortaya kan atl oban kltrnn yaatlmasnn Asyada yaayan Trklere dayandrlmas gerekmektedir. 2 At figrlerine ilk kez M.. 2500 yl civarna ait maara resimlerinde rastlanmaktadr. 3 M.. 2000 yllarndan M.S. 9001000 yllarna kadar tarihte gebe-yerleik atmalar srmtr. 15. yzyla kadar ise gebelik uygarln daraltt snrlar sonucu klmtr. Binicilikte bir evrim olan zenginin4 icad bu seyri deitirmi, 9. yzyldan itibaren zenginin yaygnlamasyla, ata salam biimde oturulmu ve svari a balamtr.

Ali Abbas nar, Trklerde At ve Atlk, Kltr Bakanl Yay., stanbul 1993, s. 14.; brahim Kafesolu, Trk Milli Kltr, Boazii Yay., kinci Bask, stanbul 1983, s.201-214.; Nazmi aan, Trkler ve At-Trkler ve Svarilik, Svari Dergisi, Erkan-u Umumiye Basmevi, Ocak 1953, 152. Say, s.1; Ferruh Diner- Akn Yaar, Trklerde Atlk ve Binicilik Tarihi, I. Ulusal Atlk Sempozyumu 21-22 Ekim 1999, Seluk niversitesi Yay, s.1. 2 Laszlo Rasonyi, Tarihte Trklk, Trk Kltrn Aratrma Enstits Yay., kinci Bask, Ankara 1988, s.6.; Mahir Adbe, Trk Kltrnde At, Trk Veteriner Hekimler Birlii Dergisi, C. 3, Say 2, Ankara 2003, s.19. 3 Kudret Emirolu, Yoldamz At, Yap Kredi Yay.., , stanbul 2003, s.69. 4 Binicinin at zerindeyken ayaklarn iinden geirdii, dengesini salamaya yarayan, bir kay yardmyla eyere sabitlenmi, demirden bir ereve eklindeki malzemeye zengi denir. Ayrntl bilgi iin zkan Temurlenk, Binicilik I At Bakm ve Donatm, gn Kitabevi, Ankara 1998, s. 219222.

Eski Trklerde atn say bakmndan koyundan sonra, sr ve deveden nce olmak zere ikinci srada yer ald grlmtr. 5 At ve koyun kltr, herhalde daha ok Trk tesiri ile Eski Moollara girmitir. 6 Gktrk ana ait at eitimi ve atlk ile ilgili resimlerde Trklerin M.. VII. yzylda bile atlk yaptklar grlmektedir. 7 Bozkrdaki boylar iin ilk olarak bir av hayvan olarak etinden ve stnden yararlanlan at, giderek ulam arac, sava arkada ve her ey olur 8 . Hayvan yetitiricilii bozkr Trklerinin temel uradr. 9 Bozkr kltrne bu nedenle atl gebe kltr ad verilir. Trklerin, at sava alanlarna aktaran ve atl gebe kltrn balatan ulus olduu da bilinmektedir.10 Atn zerindeki binici daima kendisini gl ve gvende hisseder. Tarihte bunun rneklerinden birisi Bizans elileri ile Atilla arasnda gemitir. Bizans elileri, Atilla ile arasnda ilk diplomatik grmeyi ve anlamay 434 ylnda Margus Kenti surlarnn dnda yapmtr. 11 Atilla grmeleri at stnde srdrrken, Bizans elileri de yerde durmay kk drc bularak atlarna binmilerdir.

Faruk Smer, Trklerde Atlk ve Binicilik, Trk Dnyas Aratrmalar Vakf Yay, stanbul 1983, s.2. 6 Bahaeddin gel, Trk Kltr Tarihine Giri, Kltr Bakanl Yay., nc Bask, Ankara 1991, C. 1, s.172.; Reat Kstem, Tarihsel Srecinde Atlmzn Yaps ve Yarlmzn Oluumu, TJK Yay.., stanbul 2000, s.42. 7 gel, a.g.e., s.98. 8 Gktrk Yaztlarnda bu konudan bahsedilmektedir. Daha ok sava vastas olarak sz edilmektedir. Ayrntl bilgi iin bkz. Cengiz Alylmaz, Kktrk Yaztlar ve Kktrk Yaztlarnda Atlar, Trkiyat Aratrmalar Enstits Dergisi, 4nc Say, 1996, s.158-159. 9 Jean Paul Roux, Trklerin Tarihi, ev. Galip stn, Milliyet Yay., stanbul 1989, s.89-91. 10 Kafesolu, a.g.e., s.207.; Kstem, a.g.e., s. 23. 11 434 yl baharnda Hun snrlarna gelen Bizans elilerini Attila, Tuna ile Morava nehrinin birletii yerdeki Konstantia (tam karsnda Margus kalesi bulunuyordu) surlar nnde, at zerinde karlamtr. Bu antlama Konstantia bar (veya bazlarna gre Margus bar) diye anlmaktadr. Bkz. Ali Ahmetbeyolu, Grek Seyyah Priskosa Gre Avrupa Hunlar, Trk Dnyas Aratrmalar Vakf Yay., stanbul 1995, s.12; Reat Ekrem, Bizans Tarihi, Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi, stanbul 1934, s.23.; Kamuran Grn, Trkler ve Trk Devletleri Tarihi, Bilgi Yay., kinci Bask, Ankara 1984, s.150.; http://www.ozturkler.com/data/0001/0001_03_10.htm , http://www33.websamba.com/detaydizayn/turkdunyasi/turktar/avrupahun.htm 16 Kasm 2005

Ksakrek, at hakknda: asil atn asli prensibi, ekicilik deil, tayclktr. Tad ise yk deil, insan nsan da bir arlk deil, at idare etmenin ve ondaki hneri belirtmenin sanatkr Demek ki, at, ne ekmeye; ne de tamaya; sadece tamak iin yaratld insan vastasyla kendini ve insan gstermee memurdur. nl aire gre binicilik bir sanattr. Uygurlarda, Beylerin at eti ve fakirlerin de koyun, rdek ve kaz yemeleri ile ilgili kaytlara rastlanmtr. At eti, Trklerde ba sray tutan bir yiyecek, koyun ise, ancak halkn edinebildii bir besin kaynadr. Daha sonra Mslman Ouzlarn at etini terk edip koyun ve sr etine yneldikleri grlmektedir.13 Hunlar at stnde ikamet etmilerdir. 14 Hunlar ocuklarn daha bebekken deriden yaplm bir beikte yatrrlar. ocuun bacaklar arasna bir odun paras konur ve aynen bir binicinin at stnde duruu gibi ocuk da o odun paras stnde durur. Sekiz yana geldiinde her ocuk tam bir binici olmutur. 15 At ile uzak memleketleri yenme ve kle elde etmenin mmkndr. Hunlar, Avarlar, Gktrkler ve Moollar at stnde yaamlar ve sava alanlarnda atn yeteneklerini tam olarak kullanabildiklerinden dolay byk imparatorluklar kurmulardr. 16 Bozkr insan, atlarnn hzna gvenerek vur-ka sava yapmtr. Bozkr savas daha ocukken drtnala at stnde giderken ok atmay renmitir. Yerleik imparatorluklar ise, tarm ekonomilerini gzden karamadklar iin bu tr atl birlikler kurmay baaramamlardr. 17
12

fadesi ile atn ve binicinin ilikisini sanat ve sanat vastas eklinde anlatmtr.

Necip Fazl Ksakrek, Ata Senfoni, TJK Yay., stanbul 2003, s.13. gel, a.g.e., s.51. 14 Rene Grousset, Bozkr mparatorluu, ev. Dr. M. Reat Uzmen , tken Yay., stanbul 1980, s.89.; Kafesolu, a.g.e. s.209.; Mehmet Trkmen, Trk Kltr Tarihinde Atl Sporlar zerine Bir Aratrma, Baslmam Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi, Salk Bilimleri Enstits, Ankara 1993, s.116. 15 Gylula Nemeth, Hunlar ve Tanrnn Krbac Atilla, ev. Tark Demirkan, Yap Kredi Yay., stanbul 1996, s.62; zbay Gven, Trklerde Spor Kltr, Atatrk Kltr Merkezi Bakanl Yay, kinci Bask, 1999 Ankara, s.195-196; Kstem, a.g.e., s.24. 16 Gylula Nemeth, Atilla ve Hunlar, ev. erif Batav, Anl Mabaas, stanbul 1962, s.92. 17 gel, a.g.e., s.51.
13

12

Ammianus, 18 Biimsiz ve lsz yaplm ayakkablar yrmelerine olanak vermez. Bu nedenle yaya savamay beceremezler. Ama eyerin zerinde kk ve irkin atlarna yapm gibidirler. Yldrm gibi abuk ve yorulmazlard. demitir. Ayrca Trkler atl savalarda; zayf ve clz ama yorgunluk nedir bilmez imek gibi hzl atlar stnde mhl gibi dururlar. Yazarn zayf, clz, kk ve irkin bulduu bu atlar, yorgunluk nedir bilmez ve imek gibi hzl diye tanmlamas ironiktir. 19 Hz ve dayankllk, gnmzde de atlarda aranan iki temel zelliktir. Atla ilikin davranlaryla Trkler evrelerine mesaj verirlermi. rnek olarak uzaktan yaklaan atl eer lm haberi verecek ise atnn sol yanndan ineceine sa yanndan inermi. Konuk olarak arlanan atl, konuk kald evden honut kalmadysa atna biner arkasn ev sahibine evirir ve atn kamlayarak hzla uzaklarm. Memnun kaldysa yzn ev sahibine dnp, selamlar ve atn gidecei yne kibar bir biimde ynlendirirmi. 20 Divanu Lgatit Trkte At Trkn kanaddr sz ile Trklerin hedeflerine atlaryla ulatn belirtilmitir. 21 Ayrca eser, atla ilgili 115 kelimeyi iermektedir. 22 Eski Trklerde atl oyun ve yarlar yaplmtr. Bu yarlar yaz ortalarnda ya da sonbahar aylarnda yaplm, biti noktasna ip gerilmi bu noktaya ilk varan birinci saylm ve nceden belirlenen dl verilmitir. O dnemde en deerli dl attr. 23

Ammianus Marcellinus: Roma tarih yazarlnn son gerek tarihisidir. Helen asll olup M.S. 330 ylnda Suriyede domutur. Asker olarak savalarda grev alm, sonra Romaya ekilerek M.S. 96den 378 ylna kadar olan zaman dilimi, yani mparator Nervadan mparator Valensin lmne kadar olan zaman iine alan tarih eserini yazmtr. Ayrntl bilgi iin bk. http://www.tebe.org/tr/dosyalar/roma-tar-yaz/47.htm ile http://bilgi.be.itu.edu.tr/~eskicag/tr/dosyalar/roma-tar-yaz/47.htm 15 Kasm 2005 19 Grousset, a.g.e., s.89; Kstem, a.g.e., s.27. 20 Ali Rza Balaman, Halk Biliminde zgn Konu: At Kltr, Folklor ve Etnografya Aratrmalar Yay., stanbul 1985, s.59. 21 Kagarl Mahmut, Divanu Lgatit Trk, ev:Besim Atalay, Trk Dil Kurumu Yay., II.nci C., stanbul 1986, s.48. 22 Ali Abbas nar, Divanu Lgatit Trkte At Kltr, Trk Kltrnde At ve ada Atlk, Prof Dr. Emine Grsoy Naskali, TJK Yay., 1995 stanbul, s.147. 23 nar, a.g.m., s.151.; Kstem, a.g.e., s.30-31.

18

Eski Trklerin gelitirdii atl oyunlarn en nemlisi cirittir. Cirit, koan at zerinden zel olarak hazrlanm denei (cirit) atp, rakibi vurarak oynanr. 24 Trkiyenin baz blgelerinde bu geleneksel spor yaatlmaktadr. zellikle Dou Anadolu ve Ege Blgelerinde cirit oynanmaktadr. Osmanl Ordusunda atl spor faaliyetlerini incelerken svari snfnn tarihi geliimini incelemek gerekmektedir. Kurulutan itibaren orduda svari birlikleri zaman ierisinde aa ayak uydurmak maksadyla ekil ve dzen deitirmitir. Bunlar: 1. Atl Airet Kuvvetleri 25 : Osmanl Devletinin Kurucusu Osman Bey (1299 1324) zamannda askeri kuvvet olarak sadece Airet Kuvvetleri vardr. 2. Msellemler 26 : Orhan Bey (13241362) Airet Kuvvetleri kale savunmasnda etkin olmadndan, Msellem ve Yaya tekilatn kurmutur. Msellemler atl birliklerdir. 3. Kapkulu Svari Oca 27 : Rumeli Beyler Beyi Timurta Paann tavsiyeleriyle, I. Murat (13621389) tarafndan Sipah ve Silahtarlardan oluan Kapkulu Svari Oca kurulmutur.

Hasan Ali Trker, Trklerde Atlk Dn-Bugn, TJK Yay., Ankara1971, s.17-18.; Kstem, a.g.e., s.32. 25 Ayrntl bilgi iin bkz: Yusuf Halaolu, Osmanllarda Devlet Tekilat ve Sosyal Yap, Trk Tarih Kurumu Yay., kinci Bask, Ankara 1995, s.94-99.; Nejat Gyn, Kurulu Devrinde Asker, Tekilat ve Devirme Dzeni, Osmanl, C. 6, Yeni Trkiye Yay., Ankara 1999, s.558-560. 26 Ayrntl bilgi iin bkz: Halime Doru, Yaya-Msellem-Tayc Tekilat, Eren Yay., stanbul 1990, s.2-4.; http://www.theottomans.org/turkce/osmanli_ordu/index2.asp 18 Kasm 2005; Mahmut evket Paa, Osmanl Askeri Tekilat ve Kyafeti, K.K.K Basmevi, Ankara 1983, s.7; smail Hakk Uzunarl, Osmanl Tarihi, C. 2, Trk Tarih Kurumu Yay., nc Bask, Ankara 1975, 571.; Adlkadir zcan, Osmanl Devletinin Askeri Yaps, Trkler, C. 10, Yeni Trkiye Yay., Ankara 2002, s.107-128.; Bilge Keser, Geri Hizmet Ktalar, Osmanl, C. 6, Yeni Trkiye Yay., Ankara 1999, s.598-604. http://www.theottomans.org/turkce/osmanli_ordu/index15.asp 18 Kasm 2005 27 Ayrntl bilgi iin bkz: Uzunarl, Osmanl Tarihi, C. 1, Trk Tarih Kurumu Yay., nc Bask, Ankara 1972, s.575. ; Mehmet Sreyya, Sicill-i Osmani, Tarih Vakf Yurt Yay., stanbul 1996, s.1635.; smail Hakk Uzunarl, Osmanl Devleti Tekilatnda Kapkulu Ocaklar, C. II, Trk Tarih Kurumu Yay., nc Bask, 1988 Ankara,s.137.; Uzunarl, Osmanl Tarihi, C. 2, Trk Tarih Kurumu Yaynlar, nc Bask, Ankara 1975, s.564; ATASE, T.S.K. Tarihi, C. III, Ks 1, s:160-172.; Nurettin Bey, Eski Tekilatta Atl Snf, At Dergisi, Mays 1933, Trkiye Atl Spor Kulb Yayn, s. 9-10; http://www.theottomans.org/turkce/osmanli_ordu/index12.asp 18 Kasm 2005 ; Seyfettin Aslan, Osmanl Devletinde Siyasi ktidarn Blmne Bir Bak: Kapkulu Oca ve syanlar, Cumhuriyet niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Baslmam Doktora Tezi, Sivas

24

4. Tmarl-Toprakl Svariler 28 : Bunlar, vergileri karlnda kendileri veya adamlaryla askeri vazifenin grlmesi grevini icra etmilerdir. Devlet; reaya denen kyl halktan her yl alaca r ve resmleri almam ve onu askeri hizmete karlk tmarl sipahiye tahsis etmitir. 5. Aknclar 29 : Bunlar, Osmanl Ordusunun hafif svari kuvvetidir. lk olarak Osman Bey (12991326) zamannda Kse Mihal Bey 30 tarafndan oluturulmutur. 6. Tatarlar ve Kara Tatarlar 31 : Timurun zulmnden kaan, 100.000 kadar Kpakl Tatar, Eflak zerinden Bulgaristana gelerek Osmanl Devletine iltica etmiler ve Yldrm Beyazid (13891402) tarafndan Filibe blgesine yerletirilmilerdir. Ayrca Kara Tatarlar denilen Anadolu Tatarlar vardr.

2002.; Ylmaz ztuna, Osmanl Devleti Tarihi, C. 1, Faisal Finans Kurumu Yay., stanbul 1986, s.96. 28 Ayrntl bilgi iin bkz: Cokun Can Aktan, Bir Vergi Tahsil Usul Olarak kta Sistemi, Trk Dnyas Aratrmalar Dergisi, Say 44, Ekim- 1986., s. 165-173.; Halil nalck, Osmanl Tmar Rejimi ve Sipahi Ordusu, Trk Kltr Dergisi, C. 3, Say 34, 1965, s.759.; smail Hakk Uzunarl,, Osmanl Tarihi, C. 2, Trk Tarih Kurumu Yay., nc Bask, Ankara 1975, s.568569.; Gl Akylmaz, Osmanl Devletinde Reaya Kavram ve Devlet Reaya likileri, Osmanl, C. 4, Yeni Trkiye Yay., Ankara 1999, s.40-54.; ATASE Bk.l Arivinden 21 Austos 1970 tarihli Svari Snfnn Tarihesi isimli bir teksir bulunmutur. almada (E) Kur. Alb. Rza Bozkurt, (E) Kur. Alb. Hazm gven ve (E) Kur. Al b. Naci aknn imzalar vardr. ATASE Arivi : Kutu No:13130, Dosya No:96A, Belge No: 1-17.; Halil nalck, Osmanl mparatorluunun Kurulu ve nksaf DevrindeTrkiyenin ktisadi Vaziyeti zerinde Bir Tetkik Mnasebetiyle, Belleten, Say 60, Ekim 1951, s.651-684. 29 Ayrntl bilgi iin bkz: Joseph de Hammer-Punrgdtall, Osmanl mparatorluu Tarihi, ev. Zuhuri Danman, C. 1, Zuhuri Danman Yaynevi, stanbul 1972, s.63; Namk Kemal, Osmanl Tarihi, Hrriyet Yay., stanbul 1971, s.61.; Selahattin Batu, Trk Atlar ve At Yetitirme Bilgisi, Ankara niversitesi, Veterinerlik Fakltesi Yay., Ankara 1962, s.59.; Hseyin Namk Arkun, Trk Tarihinde At, Svari Dergisi, Say 157, Temmuz 1955, s.86.; Ylmaz ztuna, Trk Tarihinden Yapraklar, M.E.B. Devlet Kitaplar, stanbul 1969, s.151-154.; http://www.theottomans.org/turkce/osmanli_ordu/index16.asp 18 Kasm 2005 ; Kemal Beydilli, Bir Yenierinin Hatrat, Tarih ve Tabiat Vakf Yay., stanbul 2003, s.107-109.; 30 Erturul Gazinin hkm srd dnemde Osman ve kardei Gndzalpi Harmankaya Beyi Kse Mihali esir almtr. Kse Mihal bu esaretten sonra Osman Beyin iktidarna sayg gstermi dostuk balamtr. Ayrntl bilgi iin bkz Hammer, a.g.e.,1972, s.63; Arslan eserinde Osmanl Devletinin kurulu yllarnda aknc hizmetlerinde bulunan Mihaloullarnin, bilinen en eski atas, Harmankaya tekfuru olarak geen Kse Mihaldir. belirtir. Osman Gazinin yakn arkada olduunu yazmaktadr. 1299 ncesinde Mslmanl kabul etmemitir. 1299 ncesi dnemde Hristiyan olmas sebebiyle Rum Beyleri ile Osman Gazi arasnda arac grevini yrtmtr. H. etin Arslan, Trk Aknc Beyleri ve Balkanlarn marna Katklar 1300-1451, Kltr Bakanl Yay., Ankara 2001, s.4753.; Namk Kemal, a.g.e., s.61.; Kse Mihal Bey ve Ailesi ile ilgili ayrntl bilgi smail Hakk Uzunarl, Osmanl Tarihi, C. 1, Trk Tarih Kurumu Yay., nc Bask, Ankara 1972, s.570. 31 ATASE, T.S.K. Tarihi, C. III, Ks 1, s:167-170; Namk Kemal, a.g.e, s.221.

Bunlar Anadoluda harekt yapan Cengiz Hann ordusunun kalntlar olup, Kayseri, Malatya ve Sivas blgesinde 110.000 kiilik adrl gebe halktr. 7. Deliler 32 : On beinci yzyl sonlarnda Rumelide oluturulan, Aknclar ile ayn silah ve sava taktiine sahip hafif svari snftr. Kelimenin asl rehber anlamna gelen Delil iken; halk bunlara byk cesaret ve kahramanlklar yznden Deliler adn takmtr. 8. Gnlller 33 : Kanuni Sultan Sleyman tarafndan 1524 ylnda kartlan Msr Kanununa gre Msrda Cemaat- Gnllyan denilen 1.100 kiilik bir birlik vardr. Beylerbeyine bal olarak tahsildarlk yapmlar ve memleketin korunmas grevlerini yerine getirmilerdir. Devletten aldklar ulufe ile geinmilerdir. Geici olarak en fazla alt ay almlardr. 9. Leventler 34 : Kanuninin son zamanlarnda Anadoludaki Beylerbeyi, Sancakbeyi gibi komutanlarn maiyetlerinde bulunan leventler atl olarak muharebeye gitmilerdir. O zamanlar bu birliklere Kapulu Levent denmitir. Bahsedilen dnemde orduda yaplan deiiklerde yabanc ordular model alnmamtr. Devlet ynetimindeki deiiklikler ve bunun sonucunda vergi sisteminde getirilen yeni zmler sonucunda askerlik hizmeti deiikliklere uramtr. Osmanl Devletinin son yllarna yaklaldnda, binicilik sporunun okul ats altnda kurumlamas grlmtr. Dnemin Harbiye Nazr Mahmut evket Paa, Fransadaki askeri temaslar esnasnda Saumur Binicilik Okulunu 35 inceleme frsat bulmutur. lkeye geri dndnde bir binicilik okulu kurma almalarna
Ayrntl bilgi iin bkz: Uzunarl, Osmanl Tarihi, C. 2, s.573.; http://www.theottomans.org/turkce/osmanli_ordu/index18.asp 18 Kasm 2005 ; Mahmut evket Paa, Osmanl Askeri , s.53. 33 Ayrntl bilgi iin bkz: Uzunarl, Osmanl Tarihi, C. 2, s.575.; ATASE, T.S.K. Tarihi, C. III, Ks 4, s.7074. 34 Ayrntl bilgi iin bkz: Uzunarl, Osmanl Tarihi, C. 4, s.624. 35 Bu binicilik okulu hakknda geni bilgi iin bkz http://www.cadrenoir.fr , http://www.equineonline.net/france/equestrian_articles/the_cadre_noir_of_saumur.html 18 Kasm 2005
32

balanm, 1911 ylnda stanbul Bakrkyde Svari Binicilik ve Tatbikat Okulu kurulmutur. Bu yla kadar Osmanl Devletinde oynanan atl sporlar geleneksel boyuttadr. Bu oyunlar, cirit, polo ve av koular eklindedir. Svari Binicilik ve Tatbikat Okulu aldndan itibaren modern binicilie ynelinmi, olimpik branlar uygulanmaya balanmtr. Cumhuriyetin ilk yllarnda canlanan Trk binicilii, baarlarna ok daha byk yeni baarlar eklemitir. lk kez olimpiyatlara 1936 Berlin Olimpiyatlarna katlnm ve nemli baarlar elde edilmitir. 36 1958 ylna kadar yurt dnda yaplan yarmalara katlnm ve baarlar elde edilmitir. 1959de Svari Okulu Ankaraya tanarak kapatlmtr. Kapatlma gerekesi: Gelien harp aralar sebebiyle svari snfna ihtiyacn bitmesidir. Personel ihtiyacnn Uluslararas Yarma Grubu ad altnda kurulan birliin verecei kurslar ile salayacaktr. u anda binicilik faaliyetlerini srdren askeri kurum, Ankarada KHO Komutanlna bal olarak Atl Spor Eitim Merkezi Komutanldr. Ayrca bahsedilen svari birliinin ve snr birliklerin katr ihtiyacn karlamak iin BursaGemlikte ise At retim ve Eitim Taburu Komutanl vardr. Turistik blgelerde motorlu aralarn hareket kabiliyetinin az olmas sebebiyle Jandarma Genel Komutanlnn Nevehirde bulunan Jandarma At ve Kpek Eitim Merkezi Komutanlnda At Eitim Blk Komutanlnda ata binilmektedir. Bu aratrmada, Cumhuriyet dneminde, Trk Silahl Kuvvetleri atl spor faaliyetleri zerinde durulacaktr. Gnmzde sportif olarak at binen tek askeri birlik ASEM Komutanldr. Motorlu tatlarn bulunuu ile at stnde yaayan millet olarak anlan Trklerin ordusu, modernlik sonucu uzun yllardr attan uzak kalmtr. Gnmz muharebe meydanlarnda atn yerini tank almtr. Sportif maksatl olarak sembolik bir birlik ile halen svarilik gelenei yaatlmaktadr. Bu birlik yurt ii ve yurt dnda icra edilen yarmalarda lkeyi ve orduyu temsil ederek, st komutanlklarca emredilen trenlerde grev yapmaktadr.

36

Berlin Olimpiyat hakknda nc blmde ayrntl olarak deinilecektir.

Atl Sporun tarihsel geliimi konusunda bugne kadar iki ayr yazarn baslmam kitap almalar vardr. Bu almalar Cem Atabeyolunun Trk Binicilik Tarihi, Altn Nal zleri ve zkan Temurlenkin Trk Biniciliinin Dn ve Bugndr. At kltr ile ilgili brahim Kafesolu, Bahattin gel, Faruk Smer ve Ali Abbas narn eserlerinden, spor tarihi konusunda ise zbay Gvenin eserinden yararlanlmtr.

10

BRNC BLM

ORDUDA MODERNLEME, SVARLK VE ATLI SPORLAR

1.1. Yenieri Ocann Kaldrlndan Cumhuriyete Kadar Svari Tekilatlar(18261923)

Yenieri Oca, 15 Haziran 1826 gn be yenieri taburu geleneksel isyan hareketi olarak nitelenen orba kazanlarn devirmi, At Meydannda 37 toplanmtr. Yaynlanan bir Hatt- Hmayun ile Ocak 17 Haziran 1826da kapatlm, 38 yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye 39 Tekilat kurulmutur. Bu olaya Vaka-i Hayriye denilmitir. 40 Yeni ordunun bana Yenieri Ocann kapatlmasndaki baarsyla n plana kan Aa Hseyin Paa gemitir. 41 Svari tekilat Avrupa ordularndaki svari tekilatna benzer bir ekilde yeniden yaplandrlmtr. lk kurulan svari alay, gnmzde ismi Kuleli Askeri Lisesi olan, o gnlerde Mekteb-i dadiye-i ahaneye ayrlm binaya yerletirilmitir. 42 Ancak 1828 ylnda Ruslarla sava balamas sebebiyle tekilatn

gelitirilmesi gecikmi, bu harpte eyalet svarilerinden faydalanlmtr. 1843te

O zamanlar at meydan olarak isimlendirilen yer, gnmzn Sultanahmet Meydandr. Baknz Doan Yldz, alarboyu Trklerde Spor, Telebasm Yay., stanbul 2002, s.81. 38 Bernard Lewis, Modern Trkiyenin Douu, ev. Metin Kratl, Trk Tarih Kurumu Yay., nc Bask, Ankara 1988, s.80.; amil Mutlu, Mehmet Dani Bey ve Eserleri, Yenieri Ocann Kaldrlmas ve II.Mahmutun Edirne Seyehat, stanbul niversitesi Yay., stanbul 1994, s.22. 39 Yenieri Oca'nn kaldrlmas zerine, Sultan II. Mahmut' un emriyle kurulmutur. Yeni eitim kurallaryla yetitirilen, askerlik kurumuna verilen addr. Geni bilgi iin bkz Mahmut evket Paa, Osmanl Askeri , s.79-83; Dani Mehmet Bey, a.g.e., s.24.; http://www.osmanli700.gen.tr/olaylar/olaya2.html 15 Kasm 2005. 40 ztuna, Osmanl Devleti , s.487.; ztuna, Trk Tarihinden , s.238-241.; Alphonse de Lamanrtine, Osmanl Tarihi, ev. Serhat Bayram, Toker Yay., stanbul 1991, s.1015-1016. 41 Lewis, a.g.e., s.80.; Cemalettin Takran, Ykselme Dneminde Osmanl Ordusu, Osmanl, C. 6, Yeni Trkiye Yay., Ankara 1999, s.561-568. 42 Mahmut evket Paa, Osmanl Askeri , s.81.

37

11

karlan bir kanunla 43 , Osmanl Ordusu, Fransa ve Prusya ordularnn tekilat gz nne alnarak, yeniden ve bu sefer daha kkl bir ekilde dzenlenmeye balamtr. Bu dzenlemede, be ordu kurulmutur. Birincisi Hassa Ordusu, ikincisi Dersaadet Ordusu, ncs Rumeli Ordusu, drdnc Anadolu Ordusu ve beincisi Arabistan Ordusudur. Bunlarn kuruluuna, svari birlikleri, bamsz alaylar eklinde dahil edilmitir. Birinci ve nc orduda be svari alay, nc orduda ayrca bir eit svari olan dragon alay kurulmutur. Dier ordularn ise drder svari alaylar vardr. 44 Osmanl-Rus Harbinden (18771878) sonra yeni bir tekilatlandrma maksadyla zel bir komisyon kurulmu, orduda an gerektirdii dzenlemelere gidilmitir. 45

1.1.1. Hamidiye Svari Alaylar:

1891 ylnda yaplan askeri tekilat dzenlemesiyle, Dou ve gneydou halkndan Hamidiye Svari Alaylar kurulmaya balanmtr. 46 II. Abdlhamidin dou politikasnn bir rn olan bu alaylara Sultann ismi verilerek Hamidiye Alaylarnn kurulma sebepleri: Merkezi otoriteyi salamak, Dou Anadoluda devleti etkin klabilecek yeni bir sosyo-politik denge kurmak ve airetlerden askeri g olarak faydalanmaktr. Ayrca Ermenilerin faaliyetlerine engel olmak ve Mslman halkla Ermeniler arasnda g dengesi tesis etmek, Ruslarn saldrsndan ve ngiliz

Bu kanun yeni kurulan ordunun asker alma sistemiyle ilgilidir. Askerlik sresi be yl olarak saptanmtr. Her yl ordunun bete biri terhis edilmi, yerlerine yeni askerler alnmtr. Ocak usulnden vaz geilmi, kura yntemi benimsenmitir. Baknz Musa adrc, Osmanl Ordusunda Yeni Dzenlemeler (1792-1869), Birinci Askeri Tarih Semineri Bildirileri II, 24-27 Mays 1983, Genelkurmay Basmevi, Ankara 1983, s.97-98.; Musa adrc, Yenileme Srecinde Osmanl Ordusu, Trkler, C. 13, Yeni Trkiye Yay., Ankara 2002, s.804-812.; http://tr.wikipedia.org/wiki/Abd%C3%BClmecit 16 Kasm 2005 44 J. Stanford Shaw, Osmanl mparatorluu ve Modern Trkiye, ev. Mehmet Harmanc, E Yay., stanbul 1983, s. 119-120.; Mahmut evket Paa, Osmanl Askeri ., s.84.; Necdet klem, Trk Devrim Tarihi, Ege niversitesi Yay., kinci Bask, zmir 1977, s.67. 45 Ayrntl bilgi iin bkz: Mahmut evket Paa, Osmanl Askeri , s.90. 46 Bayram Kodaman, Sultan II. Abdlhamid Devri Dou Anadolu Politikas, Trk Kltrn Aratrma Enstits Yay., Ankara 1987, s.29. ; geni bilgi iin bkz.Atlgan Cokun, Emperyalist Devletlerin Dou Anadolu Politikas ve Airet Hafif Svari Alaylar, Yznc Yl niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Baslmam Yksek Lisans Tezi, Van 2003.

43

12

politikasndan Dou Anadoluyu korumak ve Pan-slamizm politikasn yrtmek de kurulma sebeplerinden saylabilir. 47 Hamidiye Alaylar ile asayi bozulmasna neden olan airetler denetim altna alnm, Ermenilere kar bu airetlerin kullanlmas, olas bir Rus-Osmanl savanda airetlerin Ruslara kar kullanlmas ve airetlerin yabanc devletler tarafndan kkrtlmasnn nlenmesi hedeflenmitir. 48 II. Merutiyetten sonra kurulan hkmetler Hamidiye Hafif Svari Alaylarn tamamen kaldrmaktansa, yeniden dzenlemeyi uygun grmlerdir. Alaylarn ad Mahmut evket Paa tarafndan Airet alaylar olarak deitirilmitir. 49 1912 ylnda bu alaylar yeniden dzenlenmi ve Airet Svari Frkalar 50 meydana gelmitir. 51 Hamidiye Alaylar, muntazam bir tekilat olmaktan ok uzaktr. Bunlar gerek bir askeri eitim grmemilerdir. Bildikleri ey yalnz ata binmek ve cirit oynamaktan ibarettir. Faydal olabilmeleri ve asayiin bozulmasn nlemek gayesiyle kurulmu olmalarna ramen ksa zamanda zararl hale gelmeye balamlardr. Bununla birlikte II. Abdlhamid kendi kurduu bu tekilat korumu, kapatmamtr. 52

1.1.2. 1911 Tekilatnda Svari Snf:

kinci Merutiyetin ilanndan (1908) sonra Birinci Ordu Svari Tmenine be blkl Erturul Svari Alay adnda bir alay dhil edilmitir. Bu alay II.

Kodaman a.g.e., s.30.; Ylmaz ztuna, Byk Trkiye Tarihi, C. 7, tken Yay., stanbul 1983, s.181. 48 Enver Ziya Karal, Osmanl Tarihi, C. 8, Trk Tarih Kurumu Yay., kinci Bask, Ankara 1988, s.364. 49 Ayn yer. 50 Frka gnmzde Tmen eiti birliktir. 51 Kodaman, a.g.e., s.64. 52 Kodaman, a.g.e., s.64-65.; Genelkurmay ATASE Bkl, T.S.K. Tarihi, C. III, Ks 1, s:167-170; ATASE Bkl, Svari Snf Tarihesi, Kutu No:1- 3130, Dosya No:96A, Belge No: 1-23.

47

13

Abdlhamidin saray muhafzln yapmtr. St blgesindeki Karakeili aireti genlerinden kurulmutur. 53 1911 ylnda yrrle giren yeni dzenleme ile yedi ordunun svari tmenleri kaldrlarak tugaylar halinde kolordulara balanmt. Her tugay er alayl olarak oluturulmutu. Bu durumda Osmanl Ordusu ordulara bal 13 kolordu ile bir bamsz kolordunun emrinde bulunan 14 svari Tugay (her birisi er alayl) ve bamsz Trablusgarp Tmeninin Svari Alayndan oluuyordu. 54

1.1.3. Svari Binicilik ve Tatbikat Okulu

Dnemin Harbiye Nazr Mahmut evket Paa 55 , 1908 ylnda Fransaya yapt bir ziyaret esnasnda Saumur Ulusal Binicilik Okulunu grm, okulda yetien svari subaylarnn at stndeki yeteneklerini beenmitir. Osmanl Devleti ordusunda svari snfn modernletirme abalarnn bir paras olarak, bu okulun benzerini kurmak iin stanbula dndnde almalara balamtr. Bu almalarn sonucunda 1911 ylnda Bakrkyde Makri Kynde kiralanan bir binada Svari Binicilik ve Tatbikat Okulu ad altnda bir okul almtr. lk dneminde okul mdrlne Almanyadan Yb. Bob isminde bir binicilik uzman getirilmitir. Osmanl Ordusunun subaylarnn at binme, tay eitimi ve at ile ilgili

Baknz Glin t Eker, Karakeili Airetinde eski Trk inanlarnn zleri, Trk Kltrnde Karakeiler Uluslararas Bilgi leni Bildirileri, anlurfa 3 Haziran 1999, Atatrk Kltr Merkezi Yay., s.108.; smail zelik, Karakeililer, Trk Kltrnde Karakeiler Uluslararas Bilgi leni Bildirileri, anlurfa 3 Haziran 1999, Atatrk Kltr Merkezi Yay., s.54. 54 ATASE Bk.l, Svari Snf Tarihesi, Kutu No:1- 3130, Dosya No:96A, Belge No: 1-24. 55 1856 ylnda Badatda dnyaya gelmitir. 1882de Kurmay yzba olarak orduya katlm, 1901 de paa olmutur. 1908 Merutiyet ilannda 3nc Ordu Komutanlna, devamnda Rumeli Vilayeti Genel Mfettiliine atanmtr. stanbuldaki 31 Mart Vakas zerine Rumelide toplad kuvvetleri hareket ordusu dad altnda stanbula gndermi ve kendisi de 22 Nisanda stanbula gelerek komutay ele almtr. Bylece tarihimize gen Kolaas Mustafa Kemalin Hareket ordusu diye ad verdii, stanbul asilerine bastran Ordunun komutan olarak gemitir. II. Abdlhamit tahttan indirildikten sonra kamuoyunda hrriyet kahramanlarndan biri olarak n yapm, sra ile 1.2.3, nc Ordu Mfettii olmutur. 1909 ylnda Hakk Paa kabinesinde Harbiye nazr olmu, fakat ttihat ve Terakki Partisinin basks ile istifa etmek zorunda kalmtr. ttihat ve Terakki Partisinin ve Enver Beyin ( Enver Paa ) padiaha telkini ile 23 Ocak 1912 de Sadrazam olmutur. Yapmak istedii reformlar, lkenin kark durumu ve parti kavgalar yznden gerekletirememi ve 11 Haziran 1913 gn bir suikast sonucu ldrlmtr. Kabri, Hrriyet-i Ebediye Tepesindedir. Geni bilgi iin bkz Mahmut evket Paa, Mahmut evket Paa'nn Gnl, Arba Yay., stanbul 1988, s.7.

53

14

ilmi bilgileri bilmeleri konusunda eksiklikleri olduunu denetlemelerinde gren Harbiye Nazr, Fransz Ordusundaki biniciliin bir eitim kurumunda retilmesini Osmanl Ordusuna ithal etmek istemitir. Sz konusu zamana kadar biniciliin retilmesi gr hibir Osmanl devlet adamnda olmamtr. At stnde yaayan bir millet olarak Trkler, ocuk yalardan balayarak atn zerinde hnerlerini gsterdiklerinden, bu tip bir ihtiya bulunduu hi dnlmemitir. 56 Bu tarihten itibaren Trk binicilii geleneksel boyuttan modern olimpik boyuta gemitir. Olimpik branlar ile uralm, svari subaylar okuldan bu alanda eitim almlardr. Haziran aynda kurulan okul, ilk eitim dnemine ekim aynda, her svari alayndan bir yzba rtbesinde subayn kendi atyla beraber ararak balamtr. lk eitim dneminde at sknts yaandndan atlar kursiyer subaylar kendi ktalarndan getirmilerdir. Daha sonra Suriyeden at alm yapldndan bahsedilmitir. Fakat hangi tarihte at alm yapld belirtilmemitir. 57 Malzeme skntlarndan dolay bu birinci devre eitimi arlkl olarak nazari olarak gemi, amalanan binicilik ayrntl olarak retilememitir. kinci devrenin hazrlklar esnasnda cereyan eden Balkan Sava, faaliyetlerin askya alnmasna sebep olmutur. Suriyeden alnan atlar kolordulara gnderilmi, eitime gelen subaylar sadece talimnameden eitimi yapm, uygulayamamlardr. 58 Balkan Savandan sonra Svari Okulu eitim-retim faaliyetlerine kald yerden devam etmek iin disiplinli bir ekilde almaya devam etmitir. Bu dnemde okul mdr yardmclna Bnb. Mahmut atanmtr. Okul nce Orhaniyede eitim vermi sonra da Haydarpaada bulunan imendifer Taburunun

zkan Temurlenk, Trk Biniciliinin Dn ve Bugn, Baslmam Kitap almas, Ankara 2000, s.17. 57 Bu konuyla ilgili ATASE Bakanl Arivinde yaplan almada 17 Mays 1337 tarihli bir belgeye rastlanmtr. Bu belge 12 Mays 1337 tarihinde dnemin Erkan- Harbiye-i Umumiye nc ube Mdrl ve Tarih-i Askeri Encmeni Reis-i (Gnmzn Genelkurmay Bakanl ATASE Bakandr.) Kaymakam Hseyin Hsn Beyefendiye yazlm bir yazdr. Bu yazda 1911 ylnda kurulan Svari Binicilik ve Tatbikat Okulunun 1921 ylna kadar tarihesidir. Ayrntl bilgi iin bkz: Genelkurmay Bakanl ATASE Bk.l Arivi ; Kutu No:2, Dosya No:17, Belge No: 11,1-4. 58 Gs. yer.

56

15

klasna tanmtr. 59 Sava sonras dnemde Almanyadan binicilik retmeni Lavfer iki yl sreyle Svari Okulunun altrclna getirilmitir. Svari alaylarndan ikier temen atlaryla beraber arlmtr. Kursiyerler 1914 Nisan aynda balayan eitim-retim dneminden olduka istifade etmilerdir. Bahsedilen baar dnemi de Birinci Dnya Sava nedeniyle ilan edilen seferberlik sebebiyle sona ermi, okul tekrar tatil edilmitir. 60 stanbuldaki okul kapatldktan sonra, Kurtulu Savana svari yetitirmek maksadyla 19191923 yllar arasnda Ankarada Abidinpaa srtlarnda svari talimgh kurulmu, ayn dnemde Bat Cephesi Komutan smet Paann emriyle Konya Ilgnda 5nci Svari Kolordusu Kurmay Bakan Bnb. Kurtcebe (Noyan) komutasnda bir svari talimgh kurulmu temel svari ve binicilik eitimi vermitir 61 . Cumhuriyetin ilanndan sonra okul almalarna devam etmi, ayrntl olarak kinci Blmde anlatlacaktr.

1.1.4. Birinci Dnya Savanda Svari Snf:

19121913 Balkan Savandan ar bir yenilgi ile klmas zerine, devletin yeni snrlarna gre ordunun yeniden tekilatlandrlmas, yeniden donatlmas ve eitimi iin Almanyadan bir uzman heyeti getirtilmitir. 1913 yl sonunda yaplan dzenlemeye gre Trk Ordusu, on kolordu ile iki bamsz tmenden oluan drt ordu olarak kurulmutur. Svari birlikleri kolordularn kuruluunda tugay seviyesindedir. Ayrca dou illerinde ordudan bamsz olarak drt airet svari tmeni ile Van Airet Svari Tugay ve bir Nizamiye Svari Alay mevcuttur. 62

erafettin albatur, Svari Binicilik ve Tatbikat Okulu Bror, XX. Yl Hatras 19231943, Karaman 1943, s.21 60 ATASE, Kutu No:2, Dosya No:17, Belge No: 11,14. 61 Fahrettin Altay, stiklal Harbinde Svari Kolordusu, nsel Kitabevi, stanbul, 1949 ?, s.38.; Ali Rza lgenalp, Byk Taarruzda 11. Svari Alay Bir Svarinin Hatralar, Altn Kitaplar Matbaas, stanbul 1980, s.13.; Orgeneral Kurtcebe Noyan (1888-1951) Trkiye Cumhuriyetinin 06.06.1950-0705.1951 tarihleri arasnda Kara Kuvvetleri Komutandr. Geni bilgi ve zgemii iin bkz http://www.kkk.tsk.mil.tr/internet/01Komutanlarimiz/ozgecmis/01icerik.asp?id=37&sf=37 11 Aralk 2005 62 ATASE, Kutu No:2, Dosya No:17, Belge No: 1-1,1-4.

59

16

Birinci Dnya Sava (19141918) sresince svari tekilatnda nemli bir deiiklik olmam, dokuz cephede savam olan Trk ordusunun Svari Birliklerinden yalnz Kafkas, Filistin ve ksmen Irak cephesinde taktik alanlarda olmak zere yararlanlmtr. 63

1.1.5. Kurtulu Savanda Svari Snf:

Birinci Dnya Savandan malup kan Trk Ordusu, Mondros

Mtarekesini (30 Ekim 1918) mteakip galip devletlerin basks ile kltlmek istenmitir. Ordunun mevcudu 50.000e indirilmi ve svari birlikleri tekilattan kaldrlmtr. 64 1919 Eyll ay balarnda Anadoludaki kolordunun emrinde birer svari alay kalmtr. Bunlar Konyada bulunan 12. Kolordunun emrinde 7. Svari Alay, Ankarada bulunan 20. Kolordunun emrinde 20. Svari Alay, Bandrmadan bulunan 14. Kolordunun emrinde de 14. Svari Alaydr 65 . Yunanllarn zmiri igali ve ardndan balatlan Milli Mcadele ile Trk Ordusunu iinde bulunduu bu gsz durumdan kurtarmak iin areler aranmtr. Milli Trk Ordusunun 1920deki durumu u ekildedir: cephedeki (bat, gney, dou) Ordu, sekiz kolordu halinde yirmi piyade tmeninden ibarettir. Ayrca 1920 ylnda aada belirtilen svari birlikleri takviye maksatl tekil edilip grevlendirilmitir. Bat cephesinde 3. Svari Tmeni ile Kocaelideki Edip Bey Svari Alay; Dou cephesinde 15. Svari Alay; Gney Cephesinde 1. ve 2. Svari Gruplardr. 66

Gs. Yer. Ayrntl bilgi iin bkz: Selahattin Tansel, Mondrostan Mudanyaya Kadar, C. I, MEB Yay., kinci Bask, Ankara 1977.; Ali Trkgeldi, Mondros ve Mudanya Mtarekelerinin Tarihi, Gney Yay., Ankara 1948.; A.M. amsutdinov, Mondrostan Lozana Trkiye Ulusal Kurtulu Sava Tarihi 1918-1923, ev. Ataol Behramolu, Doan Yay., stanbul 1999, s.28. 65 Genelkurmay Bakanl Harp Tarihi Dairesi, Trk stiklal Harbi, C. 2 Ksm 2, Genelkurmay Basmevi, Ankara 1965, s.13-15.; Altay, a.g.e., s.7. 66 Trk stiklal Harbi, C. 2, Ksm 2, s.16-17.; Nuri Kstkl, Milli Mcadelede Bat Cephesi Savalar ve Zaferler, Trkler, C. 16, Yeni Trkiye Yay., Ankara 2002, s.168-182.
64

63

17

1921 ylnda Bat Cephesinde Yunanllarla yaplan nn Muharebelerine 1,2,3nc Svari Tmenleriyle girilmi, Ktahya-Eskiehir Muharebelerinde ise 14. Svari Tmeni, iki Svari Tugay ve bir Svari Alay dahil edilerek kuvvetlendirilmitir. 67 Trk Ordusu, 26 Austos 1922de iki ordu ile baskn tarznda taarruza gemitir. Bu taarruz ve takip harektnda Trk svarileri ve zellikle 5. Svari Kolordusu dman zerinde byk etki yapmtr. Harekta katlm olan Bat Cephesindeki svari kuvvetleri 5 tmendir. Bunlar 1, 2, 3, 14 ve mrettep tmenlerdir. 1,2 ve 14nc Tmenlerden oluan 5. Svari Kolordusu Bat Cephesinin emrinde, dier iki tmen 1. ve 2. Ordunun emrindedir. Dier cephelerde svari bakmndan nemli bir deiiklik olmamtr. 68 isyanlara kar erkez Ethemin komutas altnda 2000 civarnda svari ve piyade kark birlik, Demirci Mehmet Efe komutasnda 600 civarnda svari zeybein arptn grmekteyiz. 69

1.2. Atl Sporlar

Osmanl ordusunda kurulu yllarndan itibaren yaplan atl sporlar grupta toplamamz mmkndr. Bunlar: 1. Atl Hner Gsterileri 2. At Yarlar 3. Atl Oyunlardr.

ATASE Arivi ; Kutu No:1- 3130, Dosya No:96A, Belge No: 1-24. smet Grgl, Byk Taarruz, Genelkurmay Basmevi, Ankara 1992, s.55; Gs.yer. 69 Ayrntl bilgi iin Cemal Kutay, erkez Ethem Dosyas, C. 1, Boazii Yay., Drdnc Bask, stanbul 1973.
68

67

18

1.2.1. Atl Hner Gsterileri:

Osmanllarda Cndi szc hnerli biniciler iin kullanlan bir sfattr. Gnmz Trkesiyle binici demektir. 70 Bursaya 1359 ylnda gelen Memlk elisi beraberinde cndiler getirmitir. Cndiler Osmanllar tarafndan beeni toplamtr. Elinin lkesine dnerken brakt Cndilik kitab Trkeye evrildikten sonra Osmanllarda cndilik grlmeye balanmtr. 71 Ankara Savanda (1402) alnan yenilgiden ve Yldrm Beyazidin lmnden sonra ehzadeler taht kavgasna girimilerdir. Amasya Sancakbeyi olan elebi Mehmet, Amasyallardan ve Merzifonlulardan iki svari bl kurmutur. Blklere Amasyann bamyas mehur olduu iin Bamyaclar, Merzifonun lahanas mehur olduu iin Lahanaclar adn vermitir. 72 Bu konu hakknda ehabettin Tekindaa gre Ankara Savandan sonra svarilerin sava alanndaki roln dikkate alan Padiah I. Mehmet olu Murat Amasya Kaymakamlna tayin etmi ve iki svari bl kurmasn emretmitir. Bu iki blk Amasya ile Merzifon arasndaki dzlkte eitim yaptklar, ehzade Muradn Bamyaclarn, Padiah I. Mehmetin ise Lahanaclarn taraftar olduklarn yazmtr. 73 ehzade Mehmet elebi, kardelerini yenip padiah olabilmek iin, seri at binen kuvvetlere ihtiyac olduunu dnerek binicilie nem vermitir. Blklerin bayrak tamas adet olduundan birine krmz dierine de yeil bayrak verilmitir. Bahsedildii ekilde Mehmet elebi zamannda oluturulan bu ilk cndilerin kyafeti hakknda bir bilgi elimizde mevcut deildir. Ancak, 18. yzylda cirit konusunda belirtildii gibi

Hayrettin ztrk, Geleneksel Trk Sporlar zerine Bir Aratrma Erzurum Yresi rnei, Baslmam Master Tezi, Gazi niversitesi Salk Bilimleri Enstits, Ankara 1993, s.34.; Atalay, a.g.e. s.98. 71 Atf Kahraman, Osmanl Devletinde Spor, Kltr Bakanl Yay., Ankara 1995, s.444.; Emirolu, a.g.e., s.221.; Ferruh Diner, Akn Yaar, Osmanl Dneminde Atl Sporlar, Trkler, C. 10, Yeni Trkiye Yay., Ankara 2002, s.616-624.; Atalay, a.g.e., s.98. 72 Kahraman, a.g.e., s.445.; Emirolu, a.g.e., s.220-221. 73 Baknz M. C. ehabettin Tekinda, Osmanllarda Spor Bamyac ve Lahanac Svari Blkleri, Tarihten Sesler Aylk Tarih Mecmuas, C. 2, Say 19, Birinciterin 1944, s.11-14.

70

19

padiah huzurunda cirit oynayan cndilerin, lahanac bln yeil ve bamyac bln de krmz kadifeden elbiseler giymilerdir. 74 Cndi olmak isteyen acemi olan cndibana bavurur, Enderunda bamyac ve lahanac olarak ayrlm olan cndi koularndan birine alnr, aramba ve cumartesi gnleri cndi eitimine tabi tutulmutur. Acemi, binicilik eitimine oturu ve dizgin tutuuyla balamtr. Bu i iin at biiminde babata ad verilen ta kullanlmtr. Ata binmeyi rendikten sonra cndi, at stnde mzrak, kl, ok ve tfek kullanmak retilmitir. Acemilikten ktnda kmil, ustalanca, keskin cndi denilmitir. 75 Osmanl padiahlar iinde cndilikte en baarl olan sultan IV. Muradtr. 76 II. Mahmutun baarl olduu spor dallar arasnda binicilik de bulunmaktadr. 77 II. Mahmutun 1826da Yenieri Ocan kaldrmasndan bir sene sonra (Temmuz 1827) da cndilik kurumu kaldrlm, cndileri deiik askeri kademelere yerletirmitir. yi bir binici olan bu personele daha ziyade svarilikte komuta kademelerinde grev verilmitir. 78

1.2.2. At Yarlar
Osmanl Devletinde atlk tevik edilmi, at yarlar dzenlenmi, bu alanda ilk olarak Bursada 1326 ylnda programl koulara balanmtr. Yer olarak Balkl Ky ile Atlar Meydan arasndaki alan seilmitir. 79 Osmanl Devletinde atlk tevik edilmi, at yarlar dzenlenmi, bu alanda ilk olarak Bursada 1326 ylnda programl koulara balanmtr. Yer olarak Balkl Ky ile Atlar Meydan arasndaki alan seilmitir. Programl at yarlar bu
Kahraman, a.g.e., s.445; geni bilgi iin bkz M.Mnir Aktepe, em'dani-zade Fndkl Sleyman Efendi Tarihi: Mr'it-Tevarih, stanbul niversitesi Yayn, stanbul 1976. 75 Kahraman, a.g.e., s.469-470; Emirolu, a.g.e., s.222.; Tekinda, a.g.m., s.12. 76 ztuna, Osmanl Devleti , s.349. 77 Atf Kahramanolu, Sultan II. Mahmutun Sporculuu, Trk Kltr Dergisi, C. X, Say 118, Austos 1972, c.1069. 78 Kahraman, a.g.e., s.477. 79 smail Hakk Uzunarl, Osmanl Devletinin Saray Tekilat, TTK Yay, Ankara 1945, s.488493.
74

20

tarihte balamasna ramen kulbn kuruluu 1864 ylnda gereklemitir. ngiltere Jokey Kulbnn benzeri bu kurulu 1864 ylnda Dersaadet Jokey KulbCemiyeti Sipahiye adyla kurulmutur. 80 Edirnede 1675 ylnda dzenlenen enliklerde padiah huzurunda 3,4 ve 6 saatlik mukavemet koular dzenlenmitir. Sultan Abdlaziz ise bu tr yarmalar dzenleyerek halka atl sporlar zendirmitir. 81 Abdlaziz ata binmeye ehzadelii yllarndan itibaren merakl bir padiahtr. O dnemde at yarlarnda atlar gnmzde olduu gibi rklarna gre ayrlmaz, yalnz taylar iin ksa mesafeli ayr kou dzenlenmitir. Biniciler arasnda ister padiah, ister kyl olsun hibir snf fark gzetmeksizin eit haklarda yarlmtr. 82 Osmanl-Rus Harbinin yenilgiyle sonulanmas nedeniyle halk byk yas tuttuundan at yar yapmak gibi spor gsterileri ve elenceleri unutulmutur. Devlet, halkn alanlarda toplanarak at yarlar yapmalarna frsat vermemitir. stanbul iin olan bu olumsuz durum Anadoluda zellikle zmir, Balkesir, Manisa, Konya, Bursa, Amasya, Sivas, Antep, Samsun, Adana, Erzurum, Urfa, Halep, am, Badat ve Musulda yaplmasna engel olamamtr. Benzer bir etki 1912de Balkan Harbi yllarnda da grlmektedir. Sava hem devleti hem de halk at yarl asndan olumsuz etkilemitir. Ayrca Osmanl Dneminde yaplan at yar faaliyetlerinin genelde askeri kanadn giriimleriyle yapldn vurgulamaktadr. zellikle Mehterin at yarlar yaplrken de alnmas bu grn desteklemektedir. Resmi makamlarn organize ettii yarlarda mehter veya bando alm, krsal kesimin organize edip katld yarmalarda davul zurna alnd grlmtr. 83

Enver Ziya Karal, Osmanl Tarihi, C. VII, TTK Basmevi, kinci Bask, Ankara 1977, s.113. Doan Yldz, Trk Spor Tarihi, Geliim Yay, stanbul 1979, s.13-15. 82 Kahraman, a.g.e., s.644. 83 Mehmet Trkmen, Trklerde Geleneksel Atl Sporlarn Yapl Kayna ve Bilinmeyen Yeni Boyutlar, Baslmam Doktora Tezi, Marmara niversitesi, Salk Bilimleri Enstits, stanbul 1996, s.239-240,242.
81

80

21

1.2.3 Atl Oyunlar 1.2.3.1. Cirit

Baz yerlerde clnt ve kadal ismi de verilen cirit oyununda oyuncularn ellerinde ok, cve ya da tahme denilen, 100120 cm uzunluunda mee bir sopa vardr. lk nceleri hzla koturulan at zerinde hasmnn frlatt ciritleri isabetinden kurtulmak, onlar havada yakalamak ve yine rakibe frlatmak eklinde oynanan oyun daha sonralar belirli kurallara balanarak zaman ierisinde gelitirilmitir. 84 30 ile 50 m aras eni, 90 m ile 160 m aras boyu olan bir sahada oynanr. 85 Cirit, sahil yrelerinde grlmez, dalk kesimin sporudur, oyunun biimi oynand yer ve atlara gre isimlenir, bunlar dn ciridi, deri ciridi, ilkbahar ciridi; sarayda oynanan cirite Harhari denmitir. 86 Dolmabahe Meydan 1614 ylnda cirit oynanmas iin doldurulmu ve bu alana Cirit Meydan denmitir. 87 Cirit oynayacak iki takm halinde karlkl dizilirler. 4 kiilik takma blk, 8 kiilik takma grup, 10 kiilik takma alay denir. Ciridin eski Trklerin askeri eitiminden kaynaklandn takmlara verilen askeri tabirlerden anlalmaktadr. 88 Kanuni Sultan Sleymann oullarndan II. Beyazid, babasnn salnda taht ele geirmek veya ona yegne vrisin kendisi olduunu gstermek iin Anadoluda isyan hareketlerine girimitir. Anadoluda Trkmen airetlerinin nemli bir ksmn emri altna almtr. Bu airetlerin Beyazid ordusuna katl bir harp oyunu eklinde trenle gereklemitir. Bu oyun cirittir. 89 Ciridin askeri bir eitim olarak oynanmtr. II. Mahmut modern orduyu oluturma giriimleri esnasnda
brahim Yldran, Tarihi Kaynaklar Asndan Trk Spor Kltr, Baslmam Master Tezi, Gazi niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, Ankara 1986, s.94.; oyun hakknda geni bilgi iin bkz Kemal Damar, Cirit, Ata Sporu Cirit Dergisi, Erzurum Atl Spor Kulb Yay., Erzurum 1974, s.79. 85 Korkmaz Atalay, Gemiten Gnmze Geleneksel Trk Sporlar, Genlik ve Spor Genel Mdrl Yay., Ankara 2005, s.48. 86 Yldz, alarboyu Trklerde, s.79.; Mustafa etin Baydar, Osmanlda Bir Niane: Atl Cirit, Osmanl, C. 5, Yeni Trkiye Yay., s.664-671. 87 Evliya elebi, Evliya elebi Seyahatnamesi, C. IV, Dersaadet kdam Matbaas, stanbul 1928, s.123. 88 Yldz, alarboyu Trklerde, s.79. 89 Faruk Smer, Osmanl Trklerinde Spor, Resimli Tarih Mecmuas, C. 4, Say 39, Mart 1953, s.21022107.
84

22

ngiliz Amiral Sir Adolphus Sladei Osmanl Ordusunda danman olarak altrmtr. Amiral, lkesine dndkten sonra hatralarn kaleme alm, eserinde ztunann aktardna gre Trk svarilerinin drtnal giderken ok ile dman vurabildiini, cirit atmada baarl olduunu, at canbaz olduklarn yazmtr. 90 Cirit, yabanc misafirlerin kabulnde, sarayda yaplan dn trenlerinde, padiahn veya devlet erknndan birinin ocuu olduunda, bazen de lm yldnmlerinde oynanmtr. 91 Cirit oynayan kiinin kin gtmemesi oyunun bata gelen kuraldr. Buna ramen zaman zaman isteyerek veya istemeyerek de olsa binicilerin ve atlarn yaraland hatta ld grlmtr. 92 Sultan II. Mahmud raan Yalsnda hicri 1231 yl Kurban Bayramnn ikinci gn miladi takvimde 2 Kasm 1816 bulunurken yaplan bayram ciridi esnasnda opur Hasan isminde bir oyuncu, Cndi ayip Aaya, gizlice kin besledii iin atndan drmtr. ayip Aa dizinden yaralanm, kurtulamayp alt ay sonra lmtr. Sultan II. Mahmut o gnden sonra ciriti yasaklamtr. 93 Svari eitimi olarak ifade ettiimiz bu geleneksel atl oyunun Kurtulu Savanda, Saruhan Cephesine katlmaya gidecek olan gnlller tarafndan da oynand Kunterin eserinde tespit edilmitir. Kunter, eserinde ayrca Bilecik, St ve Ktahya halkndan cepheye giden gnlllerin, kylerinden ayrlmadan nce cirit oynadklarna ahit olduunu yazm, eserine bununla ilgili bir tane de fotoraf koymutur. 94

Ylmaz ztuna, Trk Tarihinden , s.8485. Atalay, a.g.e., s.40-41. 92 Atf Kahraman, Osmanl Devletinde Spor, Osmanl, C. 5, Yeni Trkiye Yay., Ankara 1999, s.643-658. 93 Kahraman, a.g.e., s.505-507. 94 Halim Baki Kunter, Eski Trk Sporlar zerine Aratrmalar, Cumhuriyet Matbaas, stanbul 1938, s.50.
91

90

23

1.2.3.2. Atl Top Oyunu (Polo)

Bugn ok yaygn adyla bilinen polo, Trke adyla en ve edebi metinlerde daha ok kullanlan ismiyle evgan oyunu, Asyadan dnyann eitli yrelerine yaylm bir atl top oyunudur. 95 Bu oyun geni ve dz bir alanda, eit sayda iki takm halinde oynanan bir oyun olup amac ise iki veya tek kaleye, paslaarak topu sokmaktr. Trklerin yerletikleri tm yrelerde farkl isimlerle anlattklar bu spor, gnmzde maalesef yaplamamaktadr. Bu isimler en, an, evgan, bandal, ukanyon, tubuk ve tuydur. 96 Polo kelimesinin kkeni, Tibete top kelimesinin karl olan puludur. en, Ortaada slam dnyasnda yaylm ve ok rabet grmtr. Osmanl Devleti devrinde bu oyunun Edirne Saraynda ikar Kaps karsnda Tunca kysndaki meydanda oynantr. 97 en oyununu kendi milli sporlar olarak kabul eden ngilizler ise bu oyunu 1856 ylnda Hindistanda kurduklar smrge ynetimleri dneminde grmlerdir. 1871de lkelerine dnen askerler ok sevdikleri bu sporu lkelerinde uygulamaya balamlar, sonralar da bir takm kk kural deiiklikleri ile bu eski Trk milli sporunu, olimpik spor yapmay baarmlardr. 98

zbay Gven, Spor Tarihinde en, evgan, Polo, Toplumsal Tarih Dergisi, C. 6, Say 61, Ocak 1999, s.4.; Erturul Gle, Polo, Bilgi Mavirlik Yay., Ankara 1998, s.2. 96 Yldz, alarboyu Trklerde, s.54. 97 Mehmet Ali alkaner, Trklerde Polo, Atkolik Dergisi, Say 3, Ankara, Ekim 2005, s.14-15.; Gven, a.g.m., s.6.; M. atr lktar, evgan ve Gkbr, Trk Kltr Dergisi, C. 5, Say 57, 1967, s.663. 98 Yldran, a.g.e., s.65.

95

24

KNC BLM CUMHURYET ORDUSUNDA ATLI SPOR

1923 ylnda kurulan Trkiye Cumhuriyeti Ordusunda atl spor faaliyetlerini incelerken dnemi iki ana blme ayrmak uygun olacaktr. Birinci blm cumhuriyetin ilanndan 1965 ylnda svari snfnn kaldrlmasna kadar olan dnem, ikinci blm ise 1965 ylndan gnmze svari snfnn yrrlkte olmad dnemdir. Svari birliklerinin tekilat yaplarn incelerken muharip grevli svari alaylarn ordulara bal alaylar eklinde olduu bilinmektedir. Konumuz olan atl sporlarn icra edilmesi maksadyla her dnem kurulu birlikler mevcuttur. almann bu blmnde bu birlikler hakknda ayrntl bilgi verilecektir.

2.1 ATLI SPORLARIN CRASI N KURULAN BRLKLER

2.1.1. Cumhuriyetin lanndan Svari Snfnn Kaldrlna Kadar Atl Spor (19231965) Svari snf iin 1911 ylnda yaplan modernleme hamlelerinden en nemlisi Svari Okuludur. Bu okulun kuruluuna kadar, Trk svari subaylarna disiplinli bir binicilik eitiminin verildii sylenemez.

2.1.1.1. Svari Binicilik ve Tatbikat Okulu: 1911 ylnda kurulan okul 19121913 Balkan Savalar, 19141918 I. Dnya Sava ve 19191922 Milli Mcadele dnemi sebebiyle eitim ve retim faaliyetleri istenilen dzeye ulaamam, savan bitiminden sonra sportif olarak binicilie nem verilecei planlanmtr.

25

zmirin kurtuluundan sonra Manisa Akhisarda bir svari talimgh kurulmu, komutanlna Yzb. erafettin 99 getirilmitir. Okul 1925 ylnda stanbul Orhaniyeye tanm, mdrlne Kurtulu Savanda 1. Sv. Tm. K Alb Mehmet Ali Menk getirilmitir. 100 Okulun retmen ihtiyacn karlamak maksadyla 1925 ylnda Saumur Fransz Ulusal Binicilik Okuluna Yzb. Tahsin Yazc ve Yzb. Avni Bana gnderilmi, ayn dnemde talyan Binicilik Okuluna da Yzb. Vehbi Savaer ve tm. Avni gnderilmitir. 101 Okul 1927 ylnda Pangaltdaki Harbiyenin Hnkr Dairesine tanm, burada 1913 ylnda kurulan Sipahi Oca Kulbnden kalan tavla, kapal ve ak manejden istenen dzeyde faydalanmtr. Fransadan binicilik retmeni Bnb. Fauver getirilmitir. 102 Bnb. Fauverin, yal olmas, ayrca engel atlama ve arazi binii konularnda yetersiz olmas sebebiyle 1928 ylnda okuldan ayrlarak lkesine geri dnmtr. 103 Yksek seviye binicilik retmeni arayna giren okul, 1928 ylnda Samur Binicilik Okulu ile temasa girmi, sonu alamamtr. O dnemde Suriyede grev yapan tm. Albert Taton Trkiyede almaya gnll olmutur. 1928 ylnda greve balamtr. 104 Kendisi Saumur Ulusal Binicilik Okulunda gsterilerde grev alan bir binicidir. Sportif anlamda detayl bir bilgisi olmad ynnde eserlere rastlanmtr. Svari Okulunda alt dnemde hem kendisini, hem de Trk svari subaylarn yetitiren Taton, 1941 ylnda Albay olana dek Svari Okulunda alm, ayn zamanda Fransa Ataelii grevini de yrtmtr. 105 Bu dnemde kurs sebebiyle 19371939 yllar arasnda iki yl sre ile Fransada bulunan Saumur
Yzba erafettin zmirin kurtuluu esnasnda Hkmet Konana Trk Bayran ilk ekendir. Emirolu, a.g.e., s.235. 101 Svari Binicilik Tatbikat Okulu Bror, s:21; Emirolu, a.g.e., s:235; Yzb mer Vehbi Savaer kurs grd bu okul hakknda Ekim 1933 tarihinde Svari Mecmuasndaki makalesinde bahsetmitir. Ayrntl bilgi iin bkz Yzb. mer Vehbi, Spor Binicilii, Svari Mecmuas, Say 87, Ekim 1933, s.54-60. 102 Hiylmaz, a.g.e., s.149. 103 Svari Binicilik Okulu Bror, s:22; Emirolu, a.g.e., s.235; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.19 104 Hiylmaz, a.g.e., s.149. 105 Temurlenk, Trk Biniciliinin..., s.23, Svari Binicilik Okulu Bror, s.22; Emirolu, a.g.e., s.235.
100 99

26

Ulusal Binicilik Okuluna Yzb. Ahmet Nuri Bey, Almanyada bulunan Hannover Binicilik Okuluna Yzb. Ziya Bora gnderilmitir. 106 Okul II. Dnya Sava sebebiyle 10 Mays 1941de Karamana tanm, savan sona ermesiyle 1946da Ayazaadaki tesislerine geri dnmtr. 107 Bu konu hakknda Cem Atabeyolu ile yaptmz grmede u bilgilere ulatk: Paris, Roma ve stanbul gibi tarihi kentler ak ehir ilan edilmitir. Trkiyenin savaa aktif olarak girmesi durumunda stanbul teslim olacakt. Bu sebepten dolay stanbul boaltlmtr. stanbula g eden halk Devlet cretsiz olarak Anadoluya tamtr. 108 Sava sresince Askeri bir birlik olan Svari Binicilik Okulu Karamana tanm, bar antlamasnn imzalanmasna mteakip Ayazaadaki klasna geri dnmtr. Personel kayna olarak 1931 ylndan itibaren yaplan ordu at msabakalar gsterilebilir. (E) Bnb. Selim Bahadr akr, (E) Bnb. Kemal zelik ve (E) Alb. Nebi Alsal ile yaplan grmelerde milli takma girilerinin ordu at yarmalarda aldklar parlak derece ile olduunu anlatmlardr. zelik, 1947 ylnda yaplan yarmalarda birinci olduunu, milli takma girdiini ve sonucunda Londra Olimpiyat Oyunlarna katldn ifade etmitir. 109 At kayna olarak 1928 ylna kadar yerli atlarla allmtr. tm. Albert Tatonun altrcla balad 1928 ylndan itibaren Fransadan at almlar yaplmtr. Ek-Oda ayrntl olarak hangi yl nereden at alm yapld gsterilmektedir. (E) Bnb. Kemal zelik ile yaplan grmede eyer gibi at mutabiyet malzemelerinin yapm konusunda Mercan Yokuunda bulunan Muzaffer Usta isimli saracn baarl olduu ortaya kmtr. Usta, yurt d alma gerek

106 107

Temurlenk, Trk Biniciliinin..., s.18. Temurlenk Trk Biniciliinin..., s.25. 108 Bkz: Ek-S. 109 Bkz: Ek-P, Ek-R, Ek-U.

27

duyulmayacak ekilde kaliteli eyerler yapmtr. izmesini ise Tnelde Rum bir yapmtr. 110

2.1.1.2. Uluslararas Yarmalar Grubu: Svari Okulu, 1959 ylnda Tugeneral Cevat Kulann komutanlnda Ankaraya nakledilerek, ayn yl lav edilmitir. 111 stanbul Ayazaada Uluslararas Yarma Grubu ad altnda kurulan birlik, yurt d yarmalara gidememesi sebebiyle 1960 ylnda Atl Yarmalar Grubu adn almtr. 112 1960 Roma olimpiyatlarndan sonra binicilik sporu, uzun bir duraklama dnemine girmitir. Sebep olarak 27 Maystaki askeri mdahalenin sonrasnda baz subaylarn emekliye sevk edilmesi dnlebilir. Bu dnemde Atatrkn Svarileri namna sahip Cevat Grkan ve Cevat Kula tugenerallikten, Saim Polatkan ve Eyp nc albaylktan emekliye sevk edilmitir. Trkiyede at vebas hastalnn grlmesi, ardndan Avrupa basnnda konu ile ilgili haberlerin yaylmas, sonucunda da Trk binici ve atlarnn Avrupa lkelerine alnmamas ve yabanc binicilerin ve atlarn Trkiyeye gelememesi, Trk binicilii iin olduka kt bir dnemin balangc olmutur. 113 Uluslararas Binicilik Federasyonu tarafndan Trkiyeye at girii ve Trk ekiplerinin atlarnn yarmalara girmesi yasaklanmtr. Binicilik sporunda yaanan bu durgunluk dnemi 1964 ylna dek devam etmitir. (E) Alb. Nebi Aksal, (E) Alb. nder nce ve Cem Atabeyolu ile yaplan grmelerden elde edilen bilgilere gre 1960 yllarnda at vebasnn Suriye ve Byk Adada grld basna yansmtr. Hibir orduya ait atta veya yar atnda bu virse rastlanlmamtr. Yasak 1964 ylnda kaldrlmtr. 114 ncenin belirttii dier bir husus ise 1968 ylndan itibaren yasan tekrar gndeme gelmesidir. 1991 ylna kadar Avrupa lkelerinin Trk binicilerini
110 111

Bkz: Ek-R. Svari Yarma Grubu Bror, K.K. Zrhl Birlik Dairesi, s.8. 112 Atabeyolu, Trk Binicilik, s.196. 113 Temurlenk, Trk Biniciliinin..., s:31. 114 Bkz. Ek-S, Ek-T, Ek-U.

28

yarmalara kabul etmemesi ve Trkiyede dzenlenen yarmalara katlmamalar grlmektedir. Bu dnemde nc blmde grld gibi sadece Balkan ampiyonalar ve Akdeniz Oyunlar grlmektedir. 1991 ylnda bu yasak kalkm, 2000 ylnda tekrar gndeme gelmitir. 2002 ylnda ise kan muayenelerinin nceden gitmesi, eitli kontrollerin nceden yaplmas art ile izin verilmitir. 115

2.1.2. Svari Snfnn Kaldrlndan Gnmze Atl Spor Gnmzde svari snfnn kaldrld sylenemez. Ama svari snfna mensup personel yoktur. Resmi bir karar sonucu svari snf kapatlmamtr. Halen Klk Kyafet Ynetmeliinde svari snfnn yaka iareti belirtilmektedir. Bu yaka iaretini gnmzde sadece ASEM personeli kullanmaktadr. Son svari snf mensubu Kara Harp Okulu mezunu temenler 1962 mezunlardr. Daha sonraki yllarda btn svariler tank olmulardr. (E) Alb. Nebi Aksal ile yaplan grmeye gre 43. Svari Alay 27 Mays ihtilalindeki rol sebebiyle Siirte gnderilmitir. 1965 ylnda lavedilmitir. 116 Svari snfnn kaldrl olarak 1965 ylnda son svari birlii olan 43. Svari Alaynn lav dikkate alnmaktadr.

2.1.2.1.Svari Yarma Grubu Bu svari alay 1965 ylnda tekrar isim deiiklii ile Svari Yarma Grubu olmutur. Uluslararas Yarma Grubu yllarnda eitli nedenlerden dolay baarszlklarn, ismi deien yeni birlikte devam etmemesi mit edilmitir. lk i olarak yabanc altrc aranmtr. 1966 yl Temmuz aynda Alman altrc Von Zeigner ile anlalm ve Zeigner ayn yln eyll aynda greve balamtr. 117

115 116

Bkz: Ek-U. Bkz: Ek-T. 117 Temurlenk Trk Biniciliinin..., s.30-36;

29

almalar 1978 ylna kadar devam etmitir. (E) Alb. Nebi Aksal ile yaplan grmeye gre dnemin hassas siyasal olaylarndan dolay, komuta kademesi baz birlikleri lav etmeye karar vermilerdir. Bu gereke ile Svari Yarma Grubu kapatlm, Ankarada bulunan Cumhurbakanl Muhafz Alay Atl Merasim Birliine yarmac subaylardan baarl olanlar tayin edilmitir. 118 4 Temmuz 1978de Org. Kenan Evren tarafndan imzalanan bu kapanma emri ile asker binicilerimize veda edilmitir. 119 Bu yllarda yurtd temaslar ve elde edilen dereceler nc blmde ayrntl olarak verilecektir.

2.1.2.2. Cumhurbakanl Muhafz Alay Svari Birlii Cumhurbakanl Muhafz Alay, Atatrkn emriyle tm. smail Hakk Bey tarafndan 18 Temmuz 1920 tarihinde takm byklnde kurulmutur. Austos 1920de blk, 16 Ekim 1920de tabur seviyesine kmtr. 16 Ocak 1921 tarihinde kuruluuna bir svari bl ilave edilmitir. (E) Alb. nder nce ile yaplan grmeye gre ankayada konulu bulunan Muhafz Alay Svari Grubu 1961 ylnda gnmzde ASEMin bulunduu kla ve Bahelievler ynndeki dier askeri birliklerin klalarn birleiminden oluan byk bir klaya tanmtr. 1969 ylnda birlik blk seviyesine drlmtr. smi Atl Merasim Bl olmutur. 5 Svari Takml, bir takm Cumhurbakanl Kk blgesinde bulunan blk, 1971 ylnda konkur ksmnn da dhil olmasyla atl sporlarla ciddi bir ekilde ilgilenmeye balamtr. Ankaradaki trenlerde bu yllardan itibaren grlmeye balanmtr. 120 Birlik personel ihtiyacn 1978 ylna kadar Svari Yarma Grubunun at kurslar baar ile bitiren temenlerden karlamtr. Temenler Kara Harp Okulu rencilerinden seilip, Tank Okulundan sonra kurs iin Svari Yarma Grubuna
118 119

Bkz: Ek-T. Atabeyolu, Trk Binicilik, s.196. 120 Bkz: Ek-U.

30

arlmtr. Kursu derece ile bitirenler Svari Yarma Grubuna dier temenler ise ihtiya orannda Muhafz Alay Svari Grubuna tayin edilmitir. Svari Yarma Grubunun lavndan sonra kurs Muhafz Alay Svari Bl tarafndan Harbiyelilere verilmitir. Mezuniyetten sonra temenler ktalarndan Muhafz Alay Svari Blnn ihtiyac orannda tayin edilmitir. (E) Alb. nder ncenin dneminde (19811993) ylsonunda mezun olacak Kara Harp Okulu son snf rencilerine trenle kurs bitirme belgeleri verilmitir. Atlar, 1975 ylna kadar Trkiyeye uzun yllar devam eden Amerika Birleik Devletleri Askeri Yardm erevesinde gelenler ile Gemlikte konulu bulunan Askeri Veterinerlik Okulu Ar Hayvan Enstitsnden temin ediliyormu. 1975 ylnda yurt dndan Ek-Oda belirtilen 13 tayl gebe ksrak ile bir aygrn yavrular gelmitir. Ayrca birlik personeli ve atlar komutanln uygun grd filmlerde grev alm, film ekimleri esnasnda len atlarn yerine yurt iinden yarma maksadyla atlar alnmtr. 121 At malzemeleri yurt ii ve yurt dndan ihale usul ile alnmaktadr. Yarma maksad dnda kullanlan normal binek eyerler Bursa blgesindeki saralara yaptrlmtr. 122

2.1.2.3. K.K. Atl Spor Eitim Merkezi Muhafz Alay Svari Birlii, isim ve kurulu deitirerek 05 Ekim 1984te, Kara Kuvvetleri Atl Spor Eitim Merkezi adn almtr. 123 (E) Alb. nder nce 1981 ylnda birliin komutanlna atanmtr. 1984 ylndaki deiikliin sebebi yaplan grmede renilmek istenmi, cevap olarak Cumhurbakanl Muhafz Alay kuruluundan o yl Muhafzgc ile beraber Svari Birlii de lav edilmitir. Komutanlkn uygun grmesi sonucu komutanlk makam albayla karlmtr.

121 122

Bkz: Ek-O. Bkz: Ek-U. 123 Temurlenk, Trk Biniciliinin..., s.39.

31

alnmtr. 124 Ankarada Zafer Bayram ve Cumhuriyet Bayram ile zmirin dman igalinden kurtuluunun anma trenlerinde grev almak maksadyla blk byklnde Atl Merasim Ktas oluturulmutur. (E) Alb. nce ile yaptmz grmede ayrca personel ihtiyacnn nasl giderildii sorulmutur. 1984 ylndan 1992 ylna kadar Harbiyelilere kurs verildii, kursu baar ile bitirenlerin ktalarndan birlie tayin edildii renilmitir. 125 1992 ylndan itibaren gnmze kadar Binicilik Temel Kursu adnda subay/astsubay kursu verilmektedir. Harbiyelik yllarnda binicilik takmnda at binen temenler ile Zrhl Birlikler Okulunda kurs gren astsubay temel kursu rencilerinden seilenler ktalarndan kursa arlmaktadr. Kursu baar ile bitirenler ASEM ve Gemlikte bulunan At retim ve Eitim Taburuna atanmaktadr. At kayna olarak Gemlik At retim ve Eitim Taburu gsterilebilir. Her yl 3 yan dolduran ortalama 10 tay ASEMe tertip edilmektedir. Ekte belirtilen yllarda yurt dndan yksek seviye yarma at alm yaplmtr. Malzeme ihtiyalar yurt ii ve yurt dndan ihalelerle alm yaparak giderilmektedir. ASEM, 1996 ylnda yaplan kadro deiiklii ile okul statsne kavumutur. Bu deiiklik ile retim Bakanl oluturulmu, Binicilik Ekip Komutanl Engel Atlama, Gnlk Yarma ve At Terbiyesi ksmlarna ayrlmtr. 1984 ylndan gnmze komutanlk yapm subaylarn listesi Ek- Ydedir.

124 125

Bkz: Ek-U. Bkz: Ek-U.

32

2.2.

Atl Sporlar: Asker, muharebede zerine den grevi beden gcyle yerine getirmektedir.

Bu sebeple gnlk faaliyet programlarnda spor ana unsurdur. Ktalarda yaplan spor faaliyetleriyle konuya balamak gerekirse, Svari Mecmuasnn 90nc saysnda bir makale dikkat ekicidir. Yazar, svari alaylarnn spor konularndan bahsederken bunlar muharebe eitimine yardmc olanlar, yardmc olmayanlar olarak ikiye ayrmtr. Yardmc olanlar konusunda bildirdii, srat koular ve uzun mesafe intikallerdir. Yardmc olmayanlar ise arazide engel atlama, at terbiyesi yarmas, uzun pistlere konulan mankenlere mzrak ve kl ile vuru ve drt eitimi, atl cirit, atl top oyunu ve atl-atsz yzmedir. 126 Sportif biniciliin amac bar zamanndan itibaren atn zerinde cesur ve atlgan bir ekilde her trl arazi koullarnda sratle karar verme ve uygulama becerisi kazandrmaktr. 127 Orduda yaplan atl sporlar iki ana balk altnda toplamamz mmkndr. Ayrm net bir ekilde yapmamz, gelenekselden moderne geii ifade etmemize yardmc olacaktr. Bahsedildii gibi 1911 ylnda alan Svari Binicilik ve Tatbikat Okulu ile modern olimpik branlar Fransz disiplini ile renci subaylara aktarlmaya balanmtr. Bu tarihe kadar orduda yaplan sportif faaliyetler bir oyun havasnda ve yresel boyutta idi. Cumhuriyetin ilanndan itibaren geleneksel sporlardan sadece atl top oyununun rnei mevcuttur.

2.2.1. Geleneksel Atl Sporlar Polo oyunu ile ilgili ayrntl bilgileri ieren bir kitaba ulalmtr. Eser, Genelkurmay Bakanlnn bnyesinde bulunan Svari ubesi tarafndan 1931 ylnda yaymlanmtr. 128

Bnb. A. Suphi, Svari Alaylarnda Spor Ne Suretle Olmal ve Nasl almal, Svari Mecmuas, Say 90, Temmuz 1934, s.23-33. 127 Yzb. mer Vehbi, Spor Binicilii, Svari Mecmuas, Say 87, Kasm 1933, s.50-65. 128 Ayrntl bilgi iin bkz B.E.Rs.X.., Atl Top Oyunu, stanbul Askeri Matbaas, stanbul 1931.

126

33

Gnmzde bu oyun Avrupa lkelerindeki sporcularca 275 * 150 m boyutlarnda im alanda oynanmaktadr. Sahann iki ksa kenarna 7.3 m geniliinde kale direkleri dikilmektedir. Polo topunun arl 120130 gr ve ap 8.3 cm. dir. Polo sopasnn arl 198.5 gr, uzunluu 115135 cmdir. Kural gerei sopa daima sa elde tutulur. Oyun yedi dakika uzunluunda sekiz devreden oluur. Her devre aras dakika, drdnc devreden sonra ise be dakika ara verilmektedir. Oyun drder kiilik iki takm tarafndan oynanr. 129 (E) Alb. Nebi Aksal ile yaptmz grmede bu konu hakknda yeterli bilgi alnmtr. 1956 ylnda Muhafz Alay Svari Grubunda ata binen dnemin Pakistan Askeri Ataesi Alb. smail Han, polo takmnn kurulmas iin ilk adm atm, lkesinden gerekli malzemeleri getirtmi, takm kurup almalara balanmtr. Bahsedilen dnemlerde Ankarada konulu 43nc Svari Alaynda ata binen ngiliz Elilik Mstear Mr. Stuart alay personelinden bir polo takm kurmutur. Bir yl sonra Mr. Stuart ngiltere Kraliyet Polo Takmn Ankaraya davet etmitir. Muhafz Alay Svari Grubu, 43nc Svari Alay ve ngiltere Kraliyet Alay polo takmlar malar yapmlardr. 130 Ek-AB bu malar ile ilgili fotoraflara yer verilmitir. ki Trk takmndan oluturulan karma takm 1958 ylnda Pakistanda dzenlenen Celal Bayar Turnuvasna katlmtr. 131 (E) Alb. nder nce ile yaptmz grmede bir dnem daha cirit oynandn rendik. ankayada bulunan Muhafz Alay klasnda gnmzde tren alan olarak kullanlan im saha 1950li yllardan itibaren polo sahas olarak kullanlmtr. nce, 19691970 yllarnda Muhafz Alay Svari Grubunda bir polo takmnn tekrar kurulduunu, bu takmn 18 Temmuz tarihlerinde Muhafz Alaynn kurulu yldnm kutlamalarnda gsteri yaptn aktarmtr. 132

129

Atalay, a.g.e., s.100-104.; United States Polo Association, Rules of Outdoor Polo, Rules of d Polo, Lexington, 1990, s.1-56. 130 zbay Gven, Cumhuriyet Trkiyesinde Polo Sporunun Canlandrlmas, Toplumsal Tarih, ubat 2002, Say: 98, Cilt: 17, s.34-37.; Bkz: Ek-T. 131 Mehmet Ali alkaner, Trklerde Polo, Atkolik, Say: 3, Ekim 2005, s.15. 132 Bkz: Ek-U.

34

2.2.2. Olimpik Branlar 2.2.2.1. At Terbiyesi (Dresaj)

At terbiyesi, valyelerin, atlara savata gerekli manevralar tam olarak retebilme amalar sonucunda gelimitir. Fakat atlarn savataki yerini kaybetmesi ile gelitirilen teknikler, soylular tarafndan binicilik yeteneklerini sergilemek amacyla kullanlmtr. Kaytlara gre at terbiyesi hareketleri Antik Yunanlara kadar gitmektedir. Modern at terbiyesi, Frederico Grisonenin 1532 ylnda Napolide bir binicilik akademisi kurmas ile balamtr. 1572 ylnda kurulan spanyol Binicilik Okulu ve 1815 ylnda Fransada kurulan Saumur Binicilik Okulu tarafndan bu teknikler st seviyelere tanm ve bu okullar at terbiyesi eitim ve gsterilerinin merkezi olmulardr. Bu sayede gnmzde Franszlar hzl bir ekilde at terbiyesinde ilerleyerek bu alanda en baarl ulus olmulardr. At Terbiyesi biniciliin en temel gsteriliidir. Maksad, atn dengesi ve yumuaklnn, binicinin yardmlarna kar itaatinin sergilenmesidir. Atn yrylerindeki serbesti, hareketlerindeki ahenk, yumuaklk, sevk ve idaredeki kolaylk, atn doru vaziyetini korumasyla kendisini gsterir. Bunlar da ancak at terbiyesi hareketleriyle mmkndr. 133 At terbiyesi, binicinin ata isteini iletmek, bunu annda yapmann kendi hesabna faydal olacan ona anlatmak ve sonuta bunu ona kendi isteiyle kabul ettirmekten ibarettir. 134 Atn bahsedildii ekilde hareketleri kabul etmesi sonucunda grsel bir ziyafet ortaya kar. zleyenler dans eder gibi hareketleri ahenkle yapan at ve biniciyi izlemekten zevk alr. Ulusal federasyonlar tarafndan uluslararas kurallara uygun olarak tespit edilen esaslar dhilinde eitli at ve binici kategorilerinde icra edilen yarmalar 20 x 60 metre ebadnda, dikdrtgen eklinde ve tam anlamyla dz bir alanda yaplr.

Svari Dairesi, K.K.K. Talimat No 54-1 Svari Yarma Grubu Talimat, Genelkurmay Basm Evi, Ankara 1965, s.14-3.. 134 Svari ve Binicilik Mektebi, Binicilik Notlar, stanbul 1935, s.13.

133

35

Yarmalar en az ayr hakem tarafndan deerlendirilir. Tm yarmaclar yarmadan nce yaynlanan, kendilerine verilen izi takip ederler. zde yaplan her hata cezalandrlr. Her yarmadan sonra, her binici iin hakemler tarafndan tutulan puantaj listeleri ve genel puanlar puantrlere verilir. Puanlar gerekli katsay ile arplr(eer katsay verilmise) ve toplanr. Hatalar iin verilen ceza puanlar her hakemin listesindeki puanlardan kartlr. Toplam sonu puan, o binici iin tm hakemler tarafndan verilen puanlarn toplamdr. Bireyselde sralama toplam sonu puanlarna gre yaplr. Ekip yarmalarnda ise ekip eleman binicilerin sonu puanlarnn toplam sralamaya esas olur. Puan eitlii halinde, e puanl ekiplerden, en kt puan alm binicilerden hangisi en yksek ise o ekip o sray alr. 135 Trk Binicilik Takmnn uluslararas yarmalarn anlatld nc blmde bu dalda alnan dereceler verilecektir.

2.2.2.2. Engel Atlama (Show Jumping, Konkur Hipik) Engel atlamann kkeni, geleneksel tilki avlarna dayanr. Bu avlarda atlar itlerden, nehirlerden ve doal engellerden geerlerdi. Amerika ve ngilteredeki av merakllar, atlarnn kabiliyetlerini daha sistematik bir ekilde test etmenin yollarn aryorlard. Bu amala belli bir noktaya en ksa yoldan ulamak iin baz itlerin zerinden atlyorlar, dik yamalara trmanyorlar ve ekili tarlalardan geiyorlard. lk zamanlarda yarlar kyden kye, kuleden kuleye yaplrd, fakat daha sonra, belli bir noktadan balayp yine ayn veya yaknndaki bir noktada biten yarlar ak arazide dzenlendi. 136 Belirli bir sra dahilinde, tekli veya birka safhal, dz veya kavisli hatlara yerletirilen 1520 engelin aralarndaki mesafelerin farkl olmas, atn engeli hatasz amas iin gerekli olan hz, tempo ve adm uzunluunu salayp salayamadn belirler. Ama, parkuru hatasz ve zamannda bitirmektir. Hangi hallerde at ve
135

At Terbiyesi Yarma Ynetmelii, ev. Atila Akbyk, Uluslararas Binicilik Federasyonu, Ankara 1997, s.30. 136 Yavuz Trkgenci, Atlar, Temel Binicilik Eitimi, Trk Binicilik Spor Vakf Yay., Ankara 2000, s.36.

36

binicisinin elenecei veya diskalifiye edilecei ile yarma srasnda alaca ceza veya mkfatlar ulusal ve uluslararas engel atlama yarma ynetmeliklerinde aka belirtilmitir. Uluslararas Binicilik Federasyonu engellerin maksimum genilik ve yksekliklerini kurallarla belirler. Buna gre Kudret, G ve Maharet Yarmalar veya Yksek Atlama Yarmas dnda hibir engel 1.70 m. ykseklii ve 2.00 m. genilii amamaldr. Resmi olarak kabul grm 6 eit engel vardr. Bunlar; Dik Engel 137 , Geni Engel 138 , Sulu Hendek 139 , Kombine Engeller 140 , Banket 141 , Kapal Kombine engeller 142 , Yar Kapal Kombineler ve Yar Ak Kombineler 143 dir. 144 Yarma sonrasnda bireysel sralamada en dk ceza puanna sahip yarmac birinci olur. Cezalardaki eitlik durumunda en ksa zamanda parkuru bitiren yarmac birinci olur. Eer yarmann artlarnda var ise her yarmacnn kendi atna bindii bir baraj yaplr. Tekrar eitlik olursa herhangi bir madalya iin yarmaclarn sras eit olur. Ekip yarmalarnda ise her ekibin en az ceza puanna sahip yarmacsnn ceza puanlar toplam ekibin toplam netice puanlarn verir. Birincilik iin baraj koulmas art olursa ilgili ekiplerin tm yarmac ve atlar baraja katlabilirler. Ekiplerin eitlii halinde her ekibin en iyi yarmacsnn parkur zamanlar toplamna gre sralama yaplr. nc blmde Trk Milli Takmnn uluslar aras yarmalarda ald derece verilecektir. Bu dalda alnan derecelerden de bahsedilecektir.

Atn atlaya kalkt taraftaki tm elemanlarnn ayn dey dzlemde olduu, nnde yer sr, al, ynak ve apel gibi tanzim edici bir eyin bulunmad engellerdir. 138 Atn belirli bir ykseklii ve de genilii ayn anda atlamak iin aba harcayaca biimde dzenlenmi engellerdir. 139 Ne nnde, ne ortasnda ne de arkasnda herhangi baka bir engel bulunmayan ii su dolu engellerdir. 140 Birbiri ardna iki, veya daha fazla atlay gerektiren ve her biri arasnda en az 7 m. ve en fazla 12 m. mesafe bulunan ikili, l veya daha fazla gruplu engellerdir. 141 Tepecik veya rampa eklindedir. 142 Engeli snrlayan elemanlar ancak atlamak suretiyle geilebilen engellerdir. 143 Bir taraf ak dier taraf kapal olan kombine engeller. 144 Engel Atlama Yarma Ynetmelii, ev. A. Fuat nver, Uluslararas Binicilik Federasyonu Ankara 1996, s.2428.

137

37

2.2.2.3. Gnlk Yarma (Konkur Komple, Ordu At, Ordu Hizmet At) gnlk yarma, ilk olarak svari atlarn test etmek amacyla balamtr. O dnemlerde bu atlarn uzun mesafeler kat etmesi, arazideki doal engelleri atlamas ve eitimlerde manevralar tam anlamyla yapmasna ihtiya duyulmutur. Bu amala ilk yarmalar Avrupada 1902 ylnda yaplmtr. Bu yarma, gerekten iyi bir svari veya av atna ait antrenman gstergesidir. Ayn zamanda binicinin atn arazide kullanma ve yry bilgisini gsterir. 145 Dier branlarda olduu gibi ulusal ve uluslararas federasyonlarca zorluk derecelerine gre eitli kategorilerde gerekletirilen gnlk yarma, bir binicinin ayn atla gn st ste ve birbirinden tamamen ayr olarak yapaca toplu olarak deerlendirilecei yarma eklidir. lk gn at terbiyesi, ikinci gn arazideki doal engeller zerinde yaplacak kros ve son gn yaplacak engel atlama yarmalarndan olumaktadr. Her bir gnde yaplan yarmalar kendi branlar ile ilgili ulusal veya uluslararas yarma ynetmeliklerine gre icra edilirler. At Terbiyesinde yarmaclarn hakemler tarafndan aldklar puanlar ceza puanlarna dntrlr. Arazi yarmasnda her yarmacnn engellerden ald ceza puanlar, drt blmden oluan arazi parkurunda blmlerin herhangi birinde belirli zaman amak sebebiyle alabilecei ceza puanlarna eklenir. Engel atlama yarmalarnda, her yarmacnn engellerden aldklar ceza puanlar, belirli zaman amas durumunda alabilecei ceza puanlarna eklenir. Bunlar, sonulara her gnn bitiminde at ve binicilerin sralamasn iermek zere kaydedilirler ve yaynlanrlar. En az ceza puanyla yarmay bitiren binici, birincidir. Takm yarmalarnda ise, drt yarmacyla yaran takmlarn en iyi yarmacnn sonu puanlar toplandktan sonra en dk toplam ceza puann alan takm birinci olur. nc blmde Trk Milli Takmnn uluslararas gnlk yarmalarda alnan derecelerden bahsedilecektir. Bu blmde Cumhuriyet dneminde orduda atl spor birliklerinin tarihi servenini grdk. 1911 ylnda kurulan Svari Binicilik ve
F. Albert Taton, Olimpiyatlarda ampiyona Yarmas, At Dergisi, Say 17,(bask yeri yok), 1936, s.5.
145

38

Tatbikat Okulu, 1927 ylnda Pangaltna tanmtr. Trk svarilerini yetitirmek zere Fransadaki Saumur Binicilik Okulu ile balantya geilmi; balarda bu konuda bir sonu alnamam; yksek seviyeli binicilik retmeni sknts ekilmitir. 1928 ylnda bu okulda retmenlie balayan Albert Taton ise Svari Binicilik Okulunda uzun yllar bu grevi baaryla yrtmtr. Almanya ve Fransaya baz subaylar binicilik eitimine gnderilmitir. 1959 ylnda Ankaraya nakledilerek ayn yl lav edilen birlik, 1960 ylnda Uluslararas Yarmalar Grubu ad altnda kurulan birliin yurt dndaki yarmalara katlamamasndan dolay Atl Yarmalar Grubu adn almas zc bir durumdur. Bu ad deiikliinin nedenleri ile 19601964 yllar arasnda biniciliin bir durgunluk dnemine girmesinin nedenlerinin paralel olduu dnlebilir. nk bu dnemde 27 Mays askeri mdahalesi sonucu nemli binici general ve st rtbedeki subaylarn emekli edilmesi nedeniyle tecrbeli binicilerden altrc olarak yararlanlamamas, ayrca hibir bilimsel dayana olmayan at vebas sylentileri nedeniyle, Trk binicilerin yurt d yarmalara katlamamas zc bir durum olarak karmza kmaktadr. Ne yazk ki bu yasak 1968 ylnda tekrar gndeme gelmi ve 1991 ylna kadar devam etmitir. Svari snfnn kaldrlmas son svari birlii olan 43. Svari Alaynn lav ile gereklemitir. 1965 ylnda okul Svari Yarma Grubu adn almtr. almalar 1978 ylna kadar devam etmi, 4 Temmuz 1978de dnemin Genelkurmay Bakan Org. Kenan Evren tarafndan imzalanan emirle bu birlik de lavedilmi, baarl asker binicilerimiz Ankaraya tayin edilmi ve binicilik okulu rol stlenen son birlie veda edilmitir. Atatrkn emriyle 1920 ylnda kurulan ve ankayada konulu bulunan Cumhurbakanl Muhafz Alay Svari Birlii 1961 ylnda u anda Ankara Bahelievler semtinde gnmzde bulunan ASEMin bulunduu yere tanmtr. Muhafz Alay Svari Birliinin isim ve kurulu deitirerek 5 Ekim 1984te Kara Kuvvetleri Atl Spor Eitim Merkezi adn almtr.

39

Hedefleri Trk biniciliini yaatmak, ulusal ve uluslararas yarmalarda orduyu ve Trk ulusunu temsil etmek olan bu birliklerin, svariliin yaatlmas ve yeni nesillere intikal ettirilmesi grevini en iyi ekilde yapmaya altklar grlmektedir.

40

NC BLM

ULUSLARARASI YARIMALAR

3.1. Olimpiyatlar ncesi Hazrlk Dnemi (19231936) Bu blmde Ordu Binicilik Takmnn yurt d yarmalarda elde ettii sonulara yer verilmitir. Grld gibi cumhuriyetin ilanndan 1925 ylna kadar sportif anlamda bir faaliyet yaplamamtr. 1925 ylndan itibaren retmen ihtiyacnn karlanmas maksadyla yurt d kurslara personel gnderilmi ve altrc getirilmitir. Uluslararas Binicilik Federasyonu(FEI) 146 yesi olmayan Trkiye Binicilik Takmna, 1931 ylnda, Bulgaristandan bir yarma daveti gelmitir. Bu davet sonucu aada belirtilen kafile ile Sofyaya gidilmi, bylece ilk uluslararas temas gereklemitir. Kafile Bakan olarak Yb. Cevdet Bilgiin, Ekip efi: Yzb. Tevfik Kl, Biniciler: Yzb. mer Vehbi Savaer, Yzb. Cevat Kula, Yzb. Avni Bana, Tm. Cevat Grkan, Tm. Saim Polatkan, Tm. Cevat Resneli, Tm. Eyp nc, Tm. Selahattin Salih katlmlardr. 147 Cumhuriyet Gazetesi Olimpiyat Mecmuas, bu yarmay ilk askeri milli temas olarak duyurmutur. 148 Trk binicileri, 24 Ekim 1931 tarihlerinde gerekleen gnlk yarmalarda, ilk uluslararas temas olmasna ramen tahmin edilenden daha baarl olmulardr. Yzb. Cevat Kula ferdi sralamada Akn isimli
Uluslararas Binicilik Federasyonu, Belika, Danimarka, Amerika Birleik Devleti, Fransa, talya, Japonya, Norve ve svein Ulusal Binicilik Federasyonlarnn katlmyla 2425 Kasm 1921 tarihinde Fransann Paris kentinde kurulmutur. Trkiye Binicilik Federasyonu 1932 ylnda bu tekilata katlmtr. Baknz Uluslararas Binicilik Federasyonu Tz, Uluslararas Binicilik Federasyonu, Belika 1963, s.14,22. 147 Temurlenk Trk Biniciliinin., s.94. 148 Cumhuriyet Gazetesi Olimpiyat Mecmuas, 19.9.1931.
146

41

atyla ncl kazandndan uluslararas bir yarmada Trk bayran eref direine ektiren ilk Trk svarisi olmutur. 149 gnlk yarmada Tm. Saim Polatkann Ksmet isimli at stn baarlar gstermi, 30 Kasm 1931 tarihli resmi yaz ile Ksmet isimli Karacabey yetitirmesi tayn, Tm. Saim Polatkan ile baarl olduu, ktisat Bakanlna Alb. Cevdet Bilgiin tarafndan bildirilmitir. Bu yaz zerine Bakan, Yar ve slah Encmenine yazy ekte sunarak, memnuniyetini ifade etmitir. 150 Trk Binicilik Takm, Trkiye Binicilik Federasyonunun Uluslararas Binicilik Federasyonuna 1932 ylnda kabul edilmi, bu tarihten sonra uluslararas btn yarmalara katlabilecek bir duruma gelmitir. 151 1932 ylnda icra edilen Fransann Nis kentinde yaplan Uluslararas Engel Atlama yarmalarna aada belirtilen kadro ile katlnmtr; Kafile Bakan Yb. Cevdet Bilgiin, altrc Albert Taton, biniciler Yzb. Tevfik Kl, Yzb. Ziya Bora, Yzb. Cevat Kula, Tm. Saim Polatkan. 152 Bu yarmalara sekiz lke katlmtr. Bu lkeler; talya, ekoslovakya, spanya, Portekiz, Hollanda, Belika, Trkiye ve Fransadr. Tm. Saim Polatkan, 17 Nisanda balayan yarmalarn ilk gn Byk Oteller dl yarmasnda Ksmet isimli Karacabey Harasnn yetitirdii Trk at ile 36 yarmac arasndan ikincilii elde etmitir. Belika Svarisi Armaan yarmasnda ayn atla nc olmutur. 153 Milletler dl takm yarmasnda Yzb. Tevfik Kl Goliat ile Yzb. Ziya Bora Aina ile, Yzb. Cevat Kula Akn ile, Tm. Saim Polatkan Ceylan ile 8 takm ierisinden 7. olmutur. 154

K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s:4; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.94-96; Hakimiyet-i Milliye, 15.10.1931.; Hakimiyet-i Milliye, 18.10.1931. 150 BCA: Dosya No: 14836, Fon Kodu: 30..10.0.0., Yer No: 145.36, M.17, 5.07.1936. 151 Hiylmaz, a.g.e., s.149. 152 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s.3-4. 153 Emirolu, a.g.e., s.236; Cem Atabeyolu, Trk Binicilik Tarihi, Baslmam Kitap almas Notlar, s:61. 154 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s:4; Temurlenk, Biniciliin Dn., s.98-107

149

42

Mustafa Kemal Atatrk, Nisteki baarlarndan dolay Tm. Saim Polatkana kendisine ait ankaya isimli at ve bu atn iki yllk bakm masraf olan 500 liralk nakdi hediye etmitir. O dnemde subaylar kendilerine ait atlara birliklerinde bakabiliyorlard. Bu haktan yararlanmak iin en az stemen olmak gerekiyordu. Bu sebepten dolay Atatrk, Tm. Saim Polatkana at hediye ederken iki yllk bakm masrafn da hediye etmitir. 155 Sofyada 1931 ylnda yaplan ve sadece Trkiye ile ev sahibi Bulgaristann yart Balkan Olimpiyatnn Trkiye aya 1933 ylnda 7-9 Temmuz tarihlerinde yaplmtr. Bu yarmalarda Trk Milli Binicilik Takm u kadro ile yer almtr: Ekip efi Yb. Cevdet Bilgiin, altrc: Albert Taton, Biniciler: Bnb. Sami Yanarda, Yzb. Tevfik Kl, Yzb. Cevat Kula, tm. Cevat Grkan, tm. Sadettin Erokay, tm. Eyp nc, Tm. Saim Polatkandr. 156 ki takmn karlkl dostluunun hedeflendii bu yarmalarda misafir takm birinci, ev sahibi takm ikinci olmutur. Tm. Eyp ncnn ferdi ncl vardr. Bu yarmalardan sonra Tatonun at ihtiyacmz yetkililere kabul ettirmesi sonucunda binicilik ekibimizin ihtiyac olan yksek seviye atlar ithal edilmitir. 157 Bireysel dereceler: Yzb. Cevat Kula Akn ile ikinci, Tm. Saim Polatkan Ksmet ile drdnc, tm. Eyp nc Sakarya ile beinci, Bnb. Sami Yanarda Serke ile altnc olmulardr. Ekip halinde Milletler dln Trk ekibi almtr. 158 Trk Binicilik Ekibi nc yurt d snavn 1934 ylnda Viyanada vermitir. Eyll aynda yaplan yarmalara aada belirtilen kadro ile gidilmitir: Kafile Bakan: Tmgeneral Mrsel Bak, Ekip efi: Kur. Yb. Cevdet Bilgiin, altrc: Albert Taton, Yarmaclar: Yzb. Cevat Kula, Tm. Saim Polatkan, tm. Cevat Grkan, Tm. Sadettin Erokay, tm. Eyp ncdr.
155 156

Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.104. Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.108. 157 Atabeyolu, Trk Binicilik..., s.57; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.108-109.; Binicilikte baar atn kalitesine baldr. Yksek seviye at ile kalitesi yksek, uluslararas yarmalarda boy gsterebilecek eitim ve gen kalitesi bulunan atlar kast edilmitir. 158 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.111.

43

Viyana Engel Atlama Yarmalar 30 Eyll 1934 tarihinde icra edilmitir. Genel sralamada Trk Ekibi drdnc srada yer alm, tm. Cevat Grkan Gdk isimli atyla ferdi altnclk elde edilmitir. Milletler dl yarmasnda ayn binici ayn atla olduka baarl bir yarma kartm, takm beinciliinde byk pay olmutur. 159 Milli Binicilik Ekibi, srasyla Nis, Aachen, Budapete ve Viyana Engel Atlama yarmalarna 1935 ylnda katlmtr. Milli Binicilik Ekibinin bu turnedeki kadrosu aada belirtildii gibidir: Kafile Bakan: Kur. Alb. Cevdet Bilgiin, Ekip efi: Kur. Yb. Saim nhon, altrc: Albert Taton, Yarmaclar: Yzb. Cevat Kula, tm. Cevat Grkan, tm. Eyp nc, tm. Saim Polatkandr. lk yarmalar, Nis Uluslararas Engel Atlama yarmalar olmutur. Bu yarmalarda Pierre Gautier dl yarmasnda tm. Saim Polatkan Yaln ile ferdi ikincilik kazanmtr. spanya Svarisi dl takm yarmasnda takm halinde ncl Trk Ekibi kazanmtr. Milletler dl takm yarmasnda Trk takm 11 ekip arasnda drdnc olmutur. tm. Saim Polatkann ve mehur at Ksmetin nemli bir yarma olan Nis Byk Oteller dl yarmasnda 94 atn arasnda altnc srada yer almas Trk binicisi ve Trk at iin olduka iyi bir baardr. Portekiz Svarisi yarmasnda tm. Saim Polatkan Yaln ile tm. Cevat Grkan Ceylan ile beraber yedincilii paylamlardr. Belika Svarisi dl yarmasnda tm. Saim Polatkan Ksmet isimli atyla sekizinci olmutur. 160 kinci yarma Almanyada yaplan Aachen Uluslararas Engel Atlama Yarmalardr. Rhin dl yarmasnda tm. Saim Polatkann ve at Ksmetin altm alt atn katld yarmada birincilii almas byk bir baar olarak deerlendirilmitir. 161 Laurens Berg dl yarmasnda Yzb. Cevat Grkan apkn isimli atyla 42 yarmac arasnda ncl Akn ile

Temurlenk Trk Biniciliinin., s.114-122; Atabeyolu, Trk Binicilik..., s:72; Cumhuriyet, 2.10.1934. 160 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s.7 ; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.114-122; At Dergisi, say: 17, 1935, s.11. 161 Hiylmaz, a.g.e., s.149.

159

44

altncl kazanmtr. Milletler dl takm yarmasnda Trk Takm be millet arasndan drdnc olmutur. 162 nc yarmalar Budapete Uluslararas Konkurhipikleri olmutur. Yarma gnnden bir gn nce kafilenin Budapeteye ulamas, biniciler ve atlarn yol yorgunu olmasna neden olmutur. Buna ramen 51 atn katld 1.50 m yksekliinde engellerden oluan parkur ile koulan Tuna dl yarmasnda tm. Eyp nc Serke isimli at ile birincilii alrken, tm. Saim Polatkan akal isimli atyla nc olmutur. Atl Srk Yarmasnda Yzb. Cevat Kula apkn ile 25 binici arasndan altnc olmutur. Milletler dl yarmasnda Trk takm drt takm arasndan drdnc olabilmitir. 163 Budapeteden sonra Viyana Uluslararas Engel Atlama yarmalarna katlmak maksadyla binicilik ekibi Viyanaya gitmitir. Bu yarmalarda elde edilen en iyi derece Kudret Yarmasnda tm. Saim Polatkann Yaln isimli atyla 2.00m derecesi ile Yksek Atlama ampiyonluudur. Arkadalk dl yarmasnda Atnza Bir ans Verin isimli kitabn yazar Macar binici tm A.L.DENORYn Trk at Akn ile birinci olmas Trk Ekibi iin baka bir gurur kaynadr. Viyana Byk dl yarmasnda tm Eyp nc Serke ile nc, tm. Saim Polatkan Yaln ile dokuzuncu olmulardr. Milletler dl takm yarmasnda Trk Takm be millet ierisinden drdnc olabilmitir. 164 Berlin Olimpiyat ncesi hazrlklarn srdren Milli Binicilik Ekibinin almalarn kontrol maksatl Birinci Ordu Mfettii, Kurtulu Savanda Beinci Svari Kolordusu Komutan Orgeneral Fahrettin Altay, Harbiyedeki almalarn izlemi, grdklerini T.B.M.M. Bakanlna, Babakana, Ordu Mfettiliklerine ve Cumhurbakanl Ba Yaverliine bir mektupla anlatmtr. Mektubunda yarmaya

K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s:7; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.123-130. 163 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 19311970, s:7. 164 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s.10; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.136-141.; Ulus , 08.12.1934.; Bahsedilen bu kitap Yavuz Trkgenci tarafndan 1986 ylnda tercme edilmi, baskya verilmeyip Atl Spor Eitim Merkezi imknlaryla oaltlmtr.

162

45

gidecek binicilerin ve atlarn kendi aralarnda bir yarma yaptklarn belirtmi, bu yarmann sonu belgesini eklemitir. 165

3.2. 1936 Berlin Olimpiyat Oyunlar ve 1938 Mussolini Uluslar Altn Kupas Trk Milli Binicilik Takm, ilk olimpiyat snavn 1936 Berlin

Olimpiyatlarnda vermitir. altrc Bnb. Albert Tatonun hazrlad takm, aada belirtilen kadro ile yola kmtr: Kafile Bakan: Kur. Alb. Cevdet Bilgiin, Ekip efi: Kur. Yb. Saim nhon, Yarmaclar: Yzb. Cevat Kula, tm. Saim Polatkan, tm. Cevat Grkan, tm. Eyp nc, tm. Bedri lhan, tm. Sadettin Erokay, Tm. Behi Aslan, Tm. Avni Karacadr. 166 Milletler dl blmnde Yzb. Cevat Kula apkn isimli atyla altnc olmu, ilk alt
167

derecenin

kaydedildii

Olimpiyat

eref

Ktne

adn

yazdrmtr.

tm. Sadettin Erokay Akn isimli atyla son engele kadar ok iyi

bir parkur tamamlamas karn biti fanyonlarndan gemeyerek yarma alann terk etmesi sonucu elenmitir. 168 Cumhuriyet gazetesinin 21 Austos 1936 tarihli saysnda, olimpiyatlarda 6 atn sakatlandn ve bir atn da ldn duyurmutur. Baarszl bu ansszlklara balayan yazda Trk ekibinin dier milletlerin takdirlerini topladn yazmtr. 169 lk dereceyi 22 Austos tarihli saysnda ise vermitir. At Terbiyesinde birinci Almanya, ikinci Fransa ve nc sve, konkur komplede birinci Almanya, ikinci Polonya ve nc ngilteredir. Milletler dlnde ise birinci Almanya, ikinci Hollanda ve nc Portekizdir. 170

Ekte Babakanlk Cumhuriyet Arivi Koleksiyonundan alnan mektubun kopyas bulunmaktadr. BCA: Dosya No: 14875, Fon Kodu: 30..10.0.0., Yer No: 145.36, M.17, 5.07.1936. 166 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s.11; Cem Atabeyolu, Olimpiyat Oyunlarnn 100 Ylnda Trkiye, Trkiye Milli Olimpiyat Komitesi Belgesel Yay., stanbul 1997, s.59-68. 167 Necmettin zelik, Olimpiyatlarda Binicilik ve Trkler, At Dnyas Dergisi, Say 14, ubat 2004, s.32-33. 168 Temurlenk, Trk Biniciliinin..., s.42. 169 Cumhuriyet Gazetesi, 21.8.1936. 170 Cumhuriyet Gazetesi, 22.8.1936; At Dergisi, Say 1, 1937, s.15.

165

46

Berlin Olimpiyatndan sonra Binicilik Ekibi Aachen ve Viyanadaki Engel Atlama yarmalarna katlmak maksadyla yurtdna kmtr. Binicilik Ekibinin kadrosu u ekildedir: Ekip efi: Kur. Yb. Saim nhon, altrc: Albert Taton, Biniciler: Yzb. Cevat Kula, Yzb. Cevat Grkan, tm. Sadettin Erokay, tm. Bedri lhan, tm. Eyp nc. Berlinden sonra Almanya Aachen Uluslararas Engel Atlama Yarmalarna gidilmitir. Laurensberg dl yarmasnda tm. Saim Polatkan Yaln ile on birinci olmutur. Aachen ehri dl yarmasnda tm. Saim Polatkan apkn ile sekizinci, Yzb. Cevat Grkan Gdk ile on ikinci olmulardr. yarmac lke arasnda altnc olmutur. 171 Daha sonra Viyana Uluslararas Engel Atlama yarmalarna geilmitir. Viyana dl yarmasnda Yzb. Cevat Kula apkn ile ikinci olmutur. Stefanstrum dl yarmasnda da tm. Cevat Grkan Gdk ile nc, tm. Saim Polatkan da akal ile beinci olmutur. Belvereda dl yarmasnda Yzb. Cevat Grkan Gdk ile doksan yarmac arasndan beinci olmutur. Daieu dl yarmasnda tm. Eyp nc ahin ile sekizinci olabilmitir. Milletler dl yarmasnda Trk takm alt msabk lke arasndan drdnc olmutur. 172 Trk Milli Takm, aada belirtilen kadro ile 1937 ylnda Roma, Paris ve Londra Uluslararas Engel Atlama yarmalarna katlmak iin, geni apl bir yarma zincirine dahil olmutur. Ekip kadrosu: Kafile Bakan: Tmgeneral emsettin Taner, Ekip efi: Eyp nc. Yarmalarn ilk dura Romadr. Yzb. Cevat Grkan Yldz ile Esquilino dl yarmasnda 81 yarmac arasndan drdnc olmu, ayn
K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s.13; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.158; At Dergisi,Say 1, 1937, s.17. 172 At Dergisi, Say 1, 1937, s.18.
171

Bu

yarmalarda Trk binicileri takm olarak Milletler dl yarmasnda on

Kur. Yb. Saim nhon, altrc: Albert Taton,

Yarmaclar: Yzb. Cevat Kula, Yzb. Cevat Grkan, tm. Saim Polatkan, tm.

47

yarmada Yzb. Cevat Kula apkn ile sekizinci olmutur. Lido di Roma dl yarmasnda Yzb. Cevat Kula Gl ile 79 yarmac arasndan sekizinci olmutur. Milletler dl takm yarmasndan sekiz yarmac milli takm arasndan Trk Milli takm beinci olmutur. 173 Yarmalarn ikinci dura Paristir. General Blacque Belair dl yarmasnda Yzb. Cevat Kula apkn ile altm yarmac arasnda onuncu olmu, ayn binicinin yirmi yedi yarmacnn kotuu Cavalerie Francaise dl yarmasnda beinci olmutur, Milletler dl yarmasnda Trk ekibi dokuz ekip arasndan yedinci olmutur. 174 Son durak Londradr. Al Kupas yarmasnda Yzb. Cevat Grkan Ceylan ile beinci olmutur. Kral V.George dl yarmasnn 1. ayanda tm. Eyp nc nal ile birinci, Yksek Atlama dl yarmasnda ahin ile ikinci olmutur. 175 Trk Milli Binicilik Takm, Nis, Roma ve Varova Uluslararas Engel Atlama Yarmalarn katlmak maksadyla 2 Nisan 1938 gn Nise doru aada belirtilen kadro ile yolculua kmtr. Kafile Bakan: Alb. Cevdet Bilgiin, Ekip efi: Alb. Saim nhon, altrc: Albert Taton, Yarmaclar: Yzb. Cevat Kula, Yzb. Cevat Grkan, Yzb. Eyp nc, tm. Saim Polatkan, tm. Hamdi Baras, tm. Avni Karaca, tm. hsan Akal, tm. Kudret Kasardr. Niste yaplan yarmalarn ilk gn icra edilen Portekiz Svarisi dl yarmasnda Yzb. Cevat Kula Gl isimli atyla nc, Yzb. Cevat Grkan Yldz isimli atyla yedinci, Yzb. Eyp nc nal isimli atyla sekizinci ve tm. Saim Polatkan Ok isimli atyla onuncu sray doldurmutur. Belika

At Dergisi, Say 2, 1937, s.10-11. K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s.15; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.162-163.; At Dergisi, Say 2, 1937, s.10-11. 175 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 19311970, s.15; Temurlenk, Trk Biniciliinin..., s.164165.
174

173

48

Svarisi dl yarmasnda Trk takm ikinci olmutur. Polonya Ordusu dl yarmasnda takm halinde Trk ekibi birinci olmutur. 176 Daha sonra ekip Roma Uluslararas Engel Atlama Yarmalar iin talyann bakentine gemitir. Romadaki yarmalarn ilk gn Kral Byk dl yarmasnda tm. Saim Polatkan 76 binici arasndan altnc, ikinci yarmasnda Yzb. Cevat Kula Gl ile ikinci, Yzb. Cevat Grkan Yldz ile nc olmutur. nc yarmada tm. Saim Polatkan Ok ile drdnc olmutur. 177 2 Mays 1938 gn icra edilen Mussolini Uluslar Altn Kupas yarmasnda Trk ekibi adn tarihe yazdracak bir baarya imza atmtr. Trk Binicilik camiasnn gnmzde bahsettii en byk baardr. 178 Yzb. Cevat Kula Gl ile, Yzb. Cevat Grkan Yldz ile, Yzb. Eyp nc nal ile, tm. Saim Polatkan akal ile bu baary elde etmitir. 179 Bu baardan sonra Babakan Celal Bayarn telgraf ekibe ulamtr. 180

3.3. II. Dnya Sava ncesi ve Sonras (19381948) Binicilik Ekibi Mussolini Uluslar Altn Kupasn aldktan sonra Varovaya gemitir. Varova Uluslararas Engel Atlama yarmalarnn al yarmasna 85 at katlmtr. Bu atlardan on bei parkuru hatasz bitirmitir. Bu on be atn bei Trk Binicilik Ekibine aittir. Engellerin ykseltilmesiyle yaplan baraj parkurundan sonra tm. Saim Polatkan Ok isimli atyla birinci, tm. Avni Karaca Rzgr

176

Trk Spor Kurumu Dergisi, 2.5.1938; Cumhuriyet, 3.05.1938.; Atabeyolu, Trk Binicilik, s.92-94. 177 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.166-181; Atabeyolu, Trk Binicilik..., s:94. 178 Hiylmaz, a.g.e, s.149.; Cumhuriyet , 06.05.1938. 179 Ulus , 08.05.1938; Cumhuriyet , 09.05.1938.; Necmettin zelik, Milletler Kupas, Kheylan, Say 14, Kasm-Aralk 1998, s.46-47. 180 Ek-J ve Ek-Kde Ekip efi Alb. Cevdet Bilgiinin Babakanlka ektii telgraf ile Babakan Celal Bayarn ektii kutlama telgraf bulunmaktadr. BCA: Dosya No: 232A24, Fon Kodu: 31..10.0.0., Yer No: 197.350..24., 3.5.1938.

49

isimli atyla altnc olmutur. 181 Milletler Yarmasnda Trk Takm alt takm ierisinde drdnc olmutur. 182 Nis, Roma ve Varova Uluslararas Binicilik Yarmalarna katlan Trk Ekibi yurda dnnde Tophane Rhtmnda olduka byk bir halk kitlesi tarafndan karlanmtr. Yzb. Cevat Grkan burada bir konuma yapmtr. 183 Cem Atabeyolu ile yaplan grmede, karlama esnasnda rhtmda bulunan halkn ierisinde olduunu, Karaky ile Galata Rhtmnn arasnn hnca hn dolu olduunu, byk bir coku ile gemiyi beklediklerini, kpetede Cevat Grkann Mussolini Altn Kupasn havaya kaldrdnda kalabaln hep bir azdan tezahratlar yapt renilmitir. 1939 ylnda Trk Milli Takm, aada belirtilen kadro ile Nis ve Romadaki Engel Atlama yarmalarna gitmitir: Ekip efi: Kur. Alb. Saim nhon, altrc: Albert Taton, Yarmaclar: Yzb. Cevat Kula, Yzb. Cevat Grkan, Yzb. Eyp nc, Yzb. Saim Polatkan. Nis Uluslararas Engel Atlama Yarmalarna katlan ekipten Yzb. Saim Polatkan ilk gn Nis Byk Oteller dl yarmasnda Ok ile nclk, Kanat ile altnclk elde etmitir. Son gn yaplan Pierre Gottier dl yarmasnda Yzb. Saim Polatkan Ok ile birinci, Yzb. Cevat Grkan Aknc ile ikinci, Yzb. Cevat Kula Gl ile nc, Yzb. Eyp nc akal ile drdnc olmutur. 184 Bu yarmalardan sonra ayn yl Roma Engel Atlama yarmalarna gidilmitir. Yarmann tarihi konusunda bir kaynaa ulalmamtr. lk gnk Eskuvilino dl yarmasnda Yzb. Grkan Yldz ile beincilii elde etmitir. Yzb. Saim Polatkan ane ile on nc olmutur. Mussolini Kupasnda Trk ekibi sekiz millet arasndan altnc olmutur. Son gn en iyi dereceleri elde eden 25 atn katld Kral Kupas yarmasna Trk Ekibinden Yzb. Cevat Grkan Yldz ile

181 182

Top Dergisi, 30.05.1938, s.5. Ulus, 30.05.1938.; Cumhuriyet, 29.05.1938. 183 Top Dergisi, 11.06.1938, s. 2. 184 Svari Mecmuas, Say 110, Ekim 1939, s.90-98.

50

nc, Yzb. Cevat Kula Gl ile drdnc, Yzb. Saim Polatkan akal ile beinci olmulardr. 185 1939 ylnda yurt dnda alnan derecelerin 1938 ylna gre daha dk olduu grne sahip olunmutur. Bu sonucun nedenlerinden birisi Mussolini Kupas dhil btn yarmalarda byk bir baarya sahip olan Gl ve akaln sakatlanmalardr. 186 kinci Dnya Savann balamasyla binicilik sporunun uluslararas boyutu sonra ermitir. Avrupadaki sava, binicilik yarmalarnn yaplamamasna neden olmutur. Bu sebeple Milli Binicilik Takm, lke ierisinde organize ettii yarmalarla faaliyetlerine devam etmeye almtr. Binicilik Okulu 10 Mays 1941 tarihinde Konya Karamana nakledilmi, kadrosunu klterek, kta hizmeti gelmi subaylar okuldan tayin etmitir. Okulda kalan personel ile bu duraklama dneminde yurt d yarmalara katlamam, sadece almalarna devam edebilmitir. Okulun tekilat yaps yledir: Okul Komutan: Alb. Seyfettin albaturdur. retmenler: Yb. Nazm Aknc, Yb. Avni Bana, Bnb. Vehbi Savaer, Bnb. Sami Yanarda, Bnb. Cevat Kula, Yzb. Ziya Bora, Biniciler: Yzb. Eyp nc, Yzb. Tavap Tarz, Yzb. Sadettin Erokay, Yzb. Cevat Grkan, tm. Avni Karaca, tm. Hamdi Barlas, tm. hsan Akal, tm. Kudret Kasar, tm. Rfk Alkan, tm. Dndar Gnday, tm. Mazhar Vural, Tm. Necdet Aykuttur. 187 Yerli atln, uluslararas dzeye nasl kabileceinin ve yerli

kaynaklarmz ekonomik bir ekilde nasl kullanabileceimizin aratrlmas maksadyla 1947 ylnda Svari Okuluna Karacabey Haras ve Prens Sait Halimin iftliinden 18 gen at (10 yarm kan ngiliz, 8 yarm kan Arap) alnmtr. Bu gen atlarn altrlmas grevini Almanya Svari Okulunda 19371939 yllar arasnda iki yl sre ile kurs grm olan Yb. Ziya Bora stlenmitir. Yb. Ziya Bora iki yl sre ile gelinen noktay 1953 ylnda Memleket Atlarnn Konkur Hipiklere

185 186

Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.202-207; Atabeyolu, Trk Binicilik..., s:106 Svari Dergisi, Say 110, Ekim 1939, s.90-98. 187 Svari Binicilik Tatbikat Okulu Bror XX. Yl Hatras 1923-1943, s.18.

51

Hazrlanmas isimli kitabnda anlatmtr. 188 Bu kitapta yazar, bahsedilen yerli kan atlar ile yksek seviye yarmalar hedef alnarak yaplan alma programn ayrntl biimde anlatmtr. Ayrca izelgeler ile bu atlarn ilk yarmalarndaki derecelerini vermitir.

3.4. 1948 Londra Olimpiyat Oyunlar 1948 Londra Olimpiyatlarna, binicilik sporunun yeniden eski baarl gnlerine geri dnnn bir balangc olmas dileiyle gidilmitir. Yeni at alnmam, sava ncesi dnemden kalan yal atlar ekibin kullanmna verilmitir. Kara Kuvvetleri Komutanl Svari Dairesi Bakanln yrten Tmgeneral Cevdet Bilgiin, Londra Olimpiyatlarna katlmak konusunda olduka kararldr. almalar Cumhurbakanl Muhafz Alay manejinde yapmak maksadyla Cumhurbakan smet nnden izin almtr. altrc olarak Tmgeneral Cevdet Bilgiinin emrinde alan Bnb. Saim Polatkan grev almtr. (E) Bnb. Selim Bahadr akr Ankara gubunda milli takma girmitir. Yaplan grmeye gre Ankara grubunun altrcs Bnb. Saim Polatkan, stanbul grubunun altrcs Bnb. Ziya Boradr. Yzb. Salih Ko, Yzb. Selim Bahadr akr ve Yzb. Kudret Kasar Ankara ekibinden Milli Takma girmilerdir. Londra Olimpiyatlarna katlan Milli Binicilik Ekibinin kadrosu yledir: Kafile Bakan: Tmgeneral Cevdet Bilgiin, Ekip efi: Bnb. Eyp nc, Yarmaclar: Bnb. Saim Polatkan, Bnb. Eyp nc, Bnb. Cevat Grkan, Yzb. Kudret Kasar, Yzb. Selim Bahadr akr, Yzb. Tevfik Ycel, Yzb. Salih Ko, Yzb. Ziya Azak, Yzb. Eyp Yiittrk ve tm. Kemal zelik. 189 Londra Olimpiyatlarnda her iki yarmada da takm olarak elenilmitir. 190

Ziya Bora, Memleket Atlarnn Konkur Hipiklere Hazrlanmas, K.K.K. Basmevi, stanbul 1953, s.3-9. 189 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s:15; Atabeyolu, Olimpiyat Oyunlarnda, s.73-87. 190 Ulus, 28.8.1948.; Cumhuriyet, 29.08.1948.; zelik, Olimpiyatlarda Binicilik, s.33.

188

52

Londra Olimpiyatndan sonra Binicilik Ekibi Rotterdam Uluslararas Engel Atlama yarmalarna katlmtr. 3 Eyll 1948 ylnda icra edilen Binicilik Kulb dl yarmasnda Bnb. Saim Polatkan Yldz ile nc olmutur. 4 Eyll 1948de Rotterdam Byk dl yarmasnda Yzb. Ziya Azak Rzgr ile birinci, Yzb. Kemal zelik ahin ile ikinci, Bnb. Saim Polatkan Yldz ile nc, Yzb. Eyp Yiittrk Gl ile drdnc olmutur. 191 Kosolasyon dl yarmasnda Yzb. Ziya Azak Arda ile birinci, Yzb. Selim Bahadr akr Bebek ile altnc olmutur. Milletler dl yarmasnda Trk ekibi be takm ierisinde drdnc olmutur. 192 (E) Bnb. Selim Bahadr akr grmede bu yarmalarda kafilede bulunan btn yarmac subaylarn her yarma gn dereceye girdiini sylemitir. Rotterdamda ulalan baar izgisinden memnun olan Cumhurbakan smet nn, Ekip personelini Ankaraya artm, personeli tek tek kutlamtr. 193 1951 ylnda, Karacabey Harasnda yetitirilen yerli kan atlar denemek maksadyla ilk kez Afrika ktasnda yarmaya giden Trk ekibi u kadroya sahipti: Ekip efi: Alb. Cevat Kula, Biniciler: Bnb. Eyp nc, Yzb. Mennan Pasinli, Yzb. Bedri Bke, Yzb. Ziya Azak. Tamam yerli kan 8 atla itirak edilen Msr Kahire Uluslararas Engel Atlama yarmalarnda elde edilen en iyi derece Yzb. Mennan Pasinlinin Gzel isimli at ile katld Furusiye dl yarmasnda ald nclktr. 194 19511953 yllar aras binicilik sporu asndan bir duraklama dnemidir. Bu dnemde istenilen kalitede atlarn olmay, lkenin iinde bulunduu ekonomik darboaz, disiplinli bir almaya balamak iin iyi bir altrc ihtiyac gibi nedenlerle biniciliimiz sadece yurt iinde faaliyet gstermitir. 1953 ylnda

Hiylmaz, a.g.e., s.149.; Ergin Konuksever, Trk Binicilik Tarihinde Bir Marka: Kemal zelik, At Dnyas Dergisi, Say 12, Aralk-Ocak 2003, s.22-25. 192 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s:33; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s:210-214; Cumhuriyet, 6.9.1948; Tasvir, 23.9.1948.; Cumhuriyet, 23.9.1948. 193 Hrriyet, 1.10.1948; Ulus, 30.9.1948 194 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s.33; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.220.

191

53

Tatonun tekrar Trkiyeye gelmesi, yeni at almlarnn yaplmas yerli kana ynelik almalarn rafa kaldrlmasna neden olmutur. Trk Binicilik Ekibi, 1954 ylnda yeni atlar ile 20 Mart5 Haziran tarihleri arasnda srasyla icra edilen Marsilya, Nis, Roma ve Luzern Uluslararas binicilik yarmalarna katlmtr. Bu kafilenin kadrosu u ekildedir: Kafile Bakan: General Hakk Sokollu, Ekip efi: Alb. Necati Zileli, altrc: Albert Taton, Biniciler: Yzb. Salih Ko, Yzb. Bedri Bke, Yzb. Cevdet Smer, Yzb. Kemal zelik, tm. Alpaslan Gne. lk yarma Marsilyada icra edilen Marsilya Uluslararas Engel Atlama yarmalardr. Bu yarmalarda Trk binicileri birincilik, iki ikincilik ve alt nclk elde etmitir. Bunlar: Du Conseil General Yksek Atlama Yarmasnda Yzb. Kemal zelik Domino ile birinci, Fransz bir binici ikinci, Yzb. Kemal zelik Haydi ile nc ve Yzb. Bedri Bke Atl ile drdnc olmulardr. 195 Yzb. Bedri Bke Atl ile birinci, Galipler Kupas Yarmasnda tm. Alpaslan Gne Siyok ile birinci, Saint George dl yarmasnda Yzb. Kemal zelikin Domino ile birinci olmas ekibin bu yarmalarda elde ettii en nemli derecelerdir. 196 Marsilyadan sonra Trk Binicilik Ekibi Nis Uluslararas Engel Atlama yarmalarna katlmak maksadyla Fransann Nis kentine gitmitir. Orada Cote dAzure dl yarmasnda Yzb. Salih Ko Baak ile birincilik, Nis atosu yarmasnda tm. Alpaslan Gne Eskimo ile ikincilik, Monako dl kudret yarmasnda Yzb. Salih Ko Siyok ile nclk almlardr. Alnan en nemli dereceler bunlardr. Milletler Kupas yarmasnda Trk Ekibi yedi ekip arasndan altnc olabilmitir. 197 Nisden sonra Roma Uluslararas Engel Atlama yarmalarna katlan Trk ekibinden Prix Esquilino yarmasnda Yzb. Salih Ko Baak isimli atyla altnc olmutur. Prix Pincio yarmasnda Trk Ekibi yirmi be ekip ierisinden nc
stanbul Ekspres, 19.5.1954. Gazete bu bilgiyi 11 Nisan tarihli Le Meridional Gazetesinden tercme etmitir.; Necmettin zelik, Yksek Atlama Performans ve Dayankllk zerine At Dnyas Dergisi, Say 14, Ocak 2004, s.10.; Konuksever, a.g.m., s.22. 196 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s.35; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.223-228. 197 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s. 229-236.
195

54

olmutur. Alt Srk Yarmasnda Yzb. Bedri Bke Haydi ile beinci, Yzb, Kemal zelik Domino ile onuncu olmutur. 198 Takm halinde yartklar Milletler dl yarmasnda sekiz lke arasndan beinci sray, Trk Binicilik Ekibi almtr. 199 Yarma turnesinin son dura svirenin Luzern kenti olmutur. Yaplan Uluslararas Engel Atlama yarmalarnda Yzb. Cevdet Smerin Serez ile Bungerstock dl yarmasnda nclk, Yzb. Kemal zelikin Haydi ile Wom Lido dl yarmasnda ald nclk en nemli derecelerdir. Milletler Kupas takm yarmasnda Trk takm be millet arasnda drdnc olabilmitir. 200 1955 ylnda Belgrad, Pinerolo ve Torinoda icra edilen yarmalara katlmak iin Trk Binicilik Ekibi aada belirtilen kadro ile yola kmtr. Ekip efi: Kur. Alb. Orhan tlerdir. altrc: Albert Taton, Biniciler: Bnb. Salih Ko, Yzb. Bedri Bke, Yzb. Kemal zelik, Yzb. Cevdet Smer, Yzb. Alpaslan Gne, Yzb. Nail Gnenli, Yzb. Fethi Grcan. lk yarmalar Yugoslavyann bakenti Belgradda 10 18 Eyll 1955 tarihlerinde icra edilmitir. Plitvice dl yarmasnda Yzb. Alpaslan Gne Esmeraltn ile birinci, Yzb. Bedri Bke Atl ile ikinci, Yzb. Nail Gnenli Haydi ile drdnc, Bnb. Salih Ko Baak ile beinci olmulardr. Trepca dl yarmasnda Yzb. Nail Gnenli Domino ile birinci olmutur. Titograd dl yarmasnda Yzb. Alpaslan Gne Esmeraltn ile birinci, Yzb. Bedri Bke Atl ile ikinci, Bnb. Salih Ko Baak ile drdnc olmulardr. Skoplje dl yarmasnda Bnb. Salih Ko Bahadr ile birinci, Yzb. Nail Gnenli Temel ile ikinci, Yzb. Bedri Bke Atl ile ncl kazanmtr. 201 Takm halinde yarlan De-Bor dl yarmasnda Trk Binicilik Ekibi nc olmutur. Son gn icra edilen Belgrad dl yarmasnda Bnb. Salih Ko

Hrriyet, 4.5.1954. Her Gn, 8.5.1954 200 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s.38; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s:244; Trkiye Spor Gazetesi, 26.5.1954 201 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s.43; Svari Dergisi, Say 163, Ekim 1955, s.33-35; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.245-251.
199

198

55

Baak ile birinci, Yzb. Alpaslan Gne Esmeraltn ile ikinci olmutur. Milletler dl takm yarmasnda Trk Ekibi nc olmutur. 202 Daha sonra talyaya geen Trk Binicilik ekibi, Pinerola kentinde icra edilen Uluslararas Engel Atlama yarmalarnda Yzb. Frederico Caprilli dl yarmasnda tm. Alpaslan Gne Esmeraltn ile ikinci, Bnb. Salih Ko Baak ile altnc, Yzb. Nail Gnenli Domino ile yedinci olmutur. General Skarika dl yarmasnda Bnb. Salih Ko Bahadr ile nc, Yzb. Bedri Bke Kurt ile onuncu olmutur. General Luigi Berta dl yarmasnda Yzb. Cevdet Smer Serez ile nc, Yzb. Nail Gnenli Domino ile drdnc olmutur. Uluslar dl yarmasnda Trk Ekibi ikinci olmutur. 203 Torinoya Uluslararas Gnlk Yarmalarna geen Ekip, Yzb. Nail Gnenli Temel isimli atyla yarmada altnc, Yzb. Fethi Grcan Gke isimli atyla on dokuzuncu olabilmilerdir. Bu sonucun sebebi ise Trkiyenin bu dala ynelik atnn olmamas ve almalarn engel atlamaya ynelik oluudur. 204

3.5. 1956 Stokholm Atl Olimpiyat Avusturalyann Melburn Kentinde 1956 yaz olimpiyat oyunlar yaplmtr. lkenin at neslini islah iin yasalar gerei lkeye dardan at sokulmasnn yasaklandndan dolay binicilik yarmalar olimpiyat oyunlarnda yer almamtr. Uluslararas Olimpiyat Komitesinin ald karar sonucu binicilik yarmalar 10-17 Haziran tarihlerinde svein Stokholm Kentinde yaplmtr. 205 Trk Binicilik Ekibi, 1956 ylnda Stokholm Atl Olimpiyatlar ncesi srasyla Viyana, Londra ve Dublin Uluslararas Engel Atlama yarmalarna
Svari Dergisi, Say 163, Ekim 1955, s.35-36. K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s.45; Svari Dergisi, Say 163, Ekim 1955, s.36-39; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.252-257. 204 Svari Dergisi, Say 163, Ekim 1955, s.40. 205 Atabeyolu, Trk Binicilik, s.127.; Cem Atabeyolu, Olimpiyatlarda Trk Sporcular Anlar-Olaylar-Rakamlar, Trkiye Milli Olimpiyat Komitesi Yay., stanbul 2004, s.59. Mehmet Sabri Serdarolu, Olimpiyat Tarihi ve Trkiyenin Olimpiyatlardaki Durumu, Baslmam Yksek Lisans Tezi, Nide niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Nide 2004, s.107.
203 202

56

katlmtr. Ekip aada belirtilen kadro ile bu yarmalara katlmtr: Kafile Bakan: Kur. Alb. Hamdi Gnsay, Ekip efi: Bnb. Salih Ko, altrc: Albert Taton, Biniciler: Bnb. Mennan Pasinli, Yzb. Selim Bahadr akr, Yzb. Nail Gnenli, Yzb. Bedri Bke, Yzb. Kemal zelik, Yzb. Alpaslan Gne ve Yzb. Fethi Grcan. Trk Ekibi, ilk olarak Viyana Uluslararas Engel Atlama yarmalarna katlmtr. Kudret Yarmasnda Bnb. Salih Ko Siyok ile birinci, Yzb. Kemal zelik Haydi ile ikinci, Yzb. Nail Gnenli Atl ile nc olmutur. 206 Yksek At Terbiyesi yarmasnda Yzb. Fethi Grcan Rih isimli atyla birinci, Bnb. Mennan Pasinli asr isimli atyla nc olmutur. 207 Yksek Atlama yarmasnda Yzb. Kemal zelik Haydi ile kazand birincilii dier bir Trk yarmac Yzb. Nail Gnenlinin Siyok isimli atyla paylamtr. Milletler dl takm yarmasnda Trk Ekibi, 6 ekip arasndan birinci olmutur. 208 Viyanadan sonra Atl Olimpiyatlara katlmak maksadyla svein bakenti Stokholme gidilmitir. Ekip efi: Kur. Alb. Hamdi Gnsay, altrc: Alb. F. A. Taton, Biniciler: Bnb. Salih Ko, Bnb. Mennan Pasinli, Yzb. Selim Bahadr akr, Yzb. Bedri Bke, Yzb. Alparslan Gne, Yzb. Nail Gnenli, Yzb. Kemal zelik, Yzb. Fethi Grcan, Yzb. Cevdet Smer. 209 Engel atlama takm, takm halinde derece elde edememitir. Ferdi olarak Bnb. Salih Ko Baak ile otuzuncu, Yzb. Alpaslan Gne Esmeraltn ile otuz sekizinci olmutur. Konkur komple dalnda, arazi yarmasnda Yzb. Nail Gnenli bir engeli aarken attan dp, atn altnda kalmtr. Ata tekrar binerek parkuru tamamlam, helikopter ile hastaneye sevk edilmi, kalas krlm olduundan yarmaya veda etmitir. Yzb. Fethi Grcan Rih isimli atyla arazi yarmasnda bir engele taklp dm ve o da hastaneye sevk edilmitir. Yarmadan ekilmitir. 210
206 207

Hrriyet, 31.05.1956. Dnya Gazetesi, 26.5.1956. 208 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s:259 ; Cumhuriyet, 2.6.1956. 209 Cumhuriyet, 12.5.1956; Tercman, 11.5.1956.; Cumhuriyet, 15.5.1956. 210 Cumhuriyet, 13.6.1956.

57

Yzb. Kemal zelik yarmay bitirebilmi Eskimo isimli atyla ferdi olarak on sekizinci olmutur. 211 Trk Binicilik Ekibi, Stokholmden Almanyaya gemitir. Aachen Uluslararas Engel Atlama yarmalarna katlan Trk Binicilik Ekibi, Kudret Yarmasnda Yzb. Kemal zelik Haydi isimli atyla 2.13m lik derecesiyle nc olmu, Domino isimli at ve Bnb. Bedri Bke Atl beincilii beraber paylamlardr. Yzb. Kemal zelik Domino ile ikolata Fabrikas dl yarmasnda altnc, Sankt George dl yarmasnda sekizinci olmutur. 212 ileri Bakanl dl yarmasnda Trk ekibi birinci olmutur. 213 Milletler dl takm yarmasnda Trk ekibi on takmn yart yarmada nc olmutur. Yksek Atlama Yarmasnda Yzb. Kemal zelik Haydi ile nc olmutur. 214 Trk Binici Ekibi, Almanyadan sonra ngiltereye gemi, Yzb. Nail Gnenli iyilemitir. 215 Ekip, Londra Uluslararas Engel Atlama yarmalarna katlmtr. Metropolitan Stakes yarmasnda Yzb. Kemal zelik Eskimo isimli atyla birinci olmutur. 216 At ve Kpek Kulb dl yarmasnda Bnb. Salih Ko Bahadr ile drdnc olmutur. Milletler dl yarmasnda Trk Ekibi be millet arasndan nc olmutur. Londradan sonra Trk Binicilik Ekibi Dubline gemitir. Yzb. Kemal zelik Domino ile Verlang Sankt George dl yarmasnda ve Westfolen dl yarmasnda da beinci, Chocdet Trumph dl yarmasnda altnc olmutur. Haydi ile katld Philips dl yarmasnda nc olmutur. Yzb. Bedri Bke Atl ile Westfolen dl yarmasnda beincilii Yzb. Kemal zelik ile paylamtr. Kudret Yarmasnda Bnb. Bedri Bke Atl ile ikinci olmu, Bnb. Salih Ko Bahadr ile beincilii Yzb. Kemal zelikin Domino
Atabeyolu, Olimpiyat Oyunlarnda , s.101-105.; Ekspres Mecmuas, 15.6.1956.; zelik, Olimpiyatlarda Binicilik, s.23.; Konuksever, a.g.m., s.23. 212 Cumhuriyet , 8.7.1956.; Konuksever, a.g.m., s.23. 213 Cumhuriyet , 15.7.1956 214 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s.50; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.291-295. 215 Cumhuriyet, 18.7.1956. 216 Cumhuriyet, 24.7.1956.; Konuksever, a.g.m., s.23.
211

58

isimli atyla paylamtr. Yksek Atlama Yarmasnda Bnb. Bedri Bke Atl ile birinci olmu, Bnb. Salih Ko Siyok ise ncl Yzb. Kemal zelikin yart Haydi isimli atyla paylamtr. 217 Milletler dl ekip yarmasnda Trk Ekibi drt ekip arasnda ikinci olmutur. 218 Trk Milli Binicilik Takm, 15 Mays25 Temmuz 1957 tarihleri arasnda Viyana, Paris ve Aachende yaplan oluan yarmalar turnesine kmtr. Ekip aada bahsedilen kadroya sahiptir: Kafile Bakan: Tmgeneral Hayati Ataker, Ekip efi: Alb. Eyp nc, Biniciler: Bnb. Mennan Pasinli, Bnb. Selim Bahadr akr, Yzb. Ramiz Egeli, Yzb. Kemal zelik, Yzb. Fethi Grcan, Yzb. Nail Gnenli. 219 lk yarma Viyana Uluslararas Engel Atlama yarmalaryd. lk gnk 130 atn katld yarmada Bnb. Mennan Pasinli Baak ile birinci olmutur. Kudret Yarmasnda Yzb. Kemal zelik Domino ile ikinci, Yzb. Fethi Grcan Siyok ile beinci, Yzb. Ramiz Egeli Bahadr ile altnc, Bnb. Mennan Pasinli Polat islimli atyla yedinci olmutur. Milletler dl ekip yarmasnda Trk Ekibi birinci olmu, ferdi sralamada Yzb. Kemal zelik Domino ile birinci olmutur. Kapan dl yarmasnda Yzb. Fethi Grcan Serez ile birinci, Yzb. Ramiz Egeli Temel ile ikinci olmulardr. 220 Viyanadan sonra Parise hareket edilmitir. Pariste beklenen baar elde edilememi, Dauteuil Kudret dl yarmasnda Yzb. Kemal zelik ferdi olarak Haydi ile nc olmu, 221 Milletler dl yarmasnda Trk ekibi sonuncu olmutur. Son gn yaplan Alt Srk Yarmasnda Yzb. Nail Gnenli Siyok ile altnc olmutur. 222 Paristen Aachene geilmi, arzu edilen baar Almanyada da

gsterilememitir. Aachen ve Mnih dl yarmasnda Bnb. Mennan Pasinli

K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s.50; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.271.; Konuksever, a.g.m., s.24. 218 Cumhuriyet, 11.08.1956. 219 Cumhuriyet, 12.5.1957. 220 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s:285 ; Cumhuriyet, 27.5.1957. 221 Konuksever, a.g.m., s.23. 222 Cumhuriyet, 17.6.1957.
217

59

Baak isimli atyla drdnc olmutur. Almanya Binicilik Federasyonu dl yarmasnda Yzb. Nail Gnenli Esmeraltn ile altnc, Yzb. Ramiz Egeli Temel ile sekizinci olmutur. Almanya ileri Bakanl dl ekip yarmasnda Trk ekibi nc olmutur. Son ans dl yarmasnda Yzb. Nail Gnenli Esmeraltn ile ikinci olmutur. 223 Trk Milli Binicilik Ekibi 1958 ylnda sadece Nis Uluslararas Engel Atlama Yarmalarna katlmtr. Trk ekibi bu yarmaya aada belirtilen kadro ile gitmitir: Kafile Bakan: Tmgeneral Hakk Sokulu, Ekip efi/altrc: Alb. Eyp nc, Biniciler: Bnb. Mennan Pasinli, Bnb. Salih Ko, Yzb. Ramiz Egeli, Yzb. Kemal zelik, Yzb. Nail Gnenli. Yzb. Nail Gnenli Sanat ve Spor dl yarmasnda Domino ile beinci, Bucephale dl yarmasnda Esmeraltn ile altnc olmutur. lk kez yaplan C.S.I.M (Uluslararas Askeri Spor Birlii) dl takm yarmasnda Trk ekibi alt lke arasndan drdnc olmutur. Ferdi sralamada Yzb. Nail Gnenli Esmeraltn ile birinci, Domino ile altnc olmutur. 224 Milletler dl ekip yarmasnda Trk Ekibi alt takm arasndan drdnc olmutur. Yeni bir kurum ad altnda itirak edilinen uluslararas yarmalarda alnan dereceler srasyla aada aklanmtr. Trk Binicilik Ekibi, 1959 ylnda Nis ve Romadaki Uluslararas Binicilik Yarmalarna katlmtr. Ekibin bu yarmalara katld kadro aada belirtildii gibidir: Kafile Bakan: General Hakk Sokollu, Ekip efi: Gnday ve tm. Selahattin Telli. 225 lk yarmalar, Nis Uluslararas Engel Atlama Yarmalardr. Nis Kenti dl yarmasnda Bnb. Kemal zelik Haydi ile on ikinci, Zambak ile on nc olmutur. Yarmalarn ikinci gn, 1 Mays 1959 tarihinde yaplan Bnb. Salih Ko, Biniciler: Bnb. Salih Ko, Bnb. Kemal zelik, Yzb. Nail Gnenli, tm. Orhan

Cumhuriyet, 1.7.1957.; Konuksever, a.g.m., s.24. Bayram Gazetesi, 11.04.1959. 225 K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s:54; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s:293; Bayram Gazetesi, 11.04.1959.
224

223

60

yarmada bir atlay esnasnda Bnb. Kemal zelik attan derek, sol kprck kemiinden ve sol dizinden sakatlanmtr. Bucephale dl yarmasnda Yzb. Nail Gnenli Esmeraltn ile nc olmutur. Hotel Plaza dl yarmasnda Bnb. Kemal zelik Domino ile ikinci olmu, Milletler dl yarmasnda da Trk ekibi sonuncu olmutur. 226 Trk ekibi Nisden Romaya hareket etmitir. C.S.I.M. dl yarmasnda Bnb. Salih Ko Polat ile beinci, Yzb. Nail Gnenli Esmeraltn ile dokuzuncu olmutur. Squadra dl takm yarmasnda Trk ekibi drt takm arasndan drdnc olmutur. Milletler dl takm yarmasnda Trk ekibi on iki ekip arasndan on birinci olmutur. Ferdi sralamada tm. Selahattin Telli Domino ile drdnc olmutur. 227 Binicilik Federasyonu, 1820 Eyll 1959 tarihlerinde ilk sivil bakan olan Dr. Nejat Eczacbann stn gayretleriyle, stanbul Mithat Paa Stadnda (Gnmzde bu stadn ismi nn Staddr), stanbul Uluslararas Engel Atlama Yarmalar dzenlenmitir. Fransa, Hollanda ve Avusturya Milli Binicilik Takmlar bu yarmalara itirak etmek iin stanbula gelmitir. Trk Milli Binicilik Ekibi asker binicileri: Bnb. Salih Ko, Bnb. Kemal zelik, Bnb. Cevdet Smer, Bnb. Bedri Bke, Bnb. Ahmet ener, Bnb. Ramiz Egeli, Yzb. Nail Gnenli, Yzb. eref Soley, tm. Selahattin Telli, tm. Sabri Saryer, tm. Cemalettin Zorlu, tm. Nebi Aksal. Puro Sabunlar dl yarmasnda Bnb. Bedri Bke Yldz ile birinci Bnb. Kemal zelik Eskimo ile drdnc, Yzb. Nail Gnenli Esmeraltn ile beinci olmulardr. Cumhuriyet Gazetesi dl yarmasnda Bnb. Kemal zelik at Domino ve Yzb. Nail Gnenli at Esmeraltn ile, Fransz binici dOriolayla eit puan alarak beraber birinci olmulardr. Yarmann baraj yarmas havann kararmas sebebiyle yaplamamtr. Jri biniciyi de birinci ilan etmitir. 228 Arkada Yarmasnda Bnb. Salih Ko Zambak ve Fransz Boudil Silverette 15 takm arasndan ikinci, Yzb. Nail Gnenli Temel ve Bnb. Kemal zelik Eskimo ile nc, Yzb. eref
226 227

Hrriyet, 6.5.1959. talyan II Cavallo Italiano Dergisi, Mart 1959, Say 5, s.3132. 228 Cumhuriyet, 19.9.1959.; Konuksever, a.g.m., s.24.

61

Soley at asr ile tm. Sabri Saryer at Dedal ile drdnc, Asil Doktorolu at Ayfer ve Edward Saroban at Karakse ile beinci olmulardr. BP (British Petrolium) dl yarmasnda Trk Binicisi ncl aralarnda paylamtr. Bu binicilerin ve atlarn isimleri yledir: Bnb. Salih Ko ve at Haydi, Bnb. Kemal zelik at Domino ve Bnb. Cevdet Smer at Atldr. General Electrics dl yarmasnda tm. Sabri Saryer Dadal ile ikinci, Bnb. Ahmet ener Hasret ile nc, Bnb. Cevdet Smer Atl ile drdnc, Bnb. Salih Ko Haydi ile beinci olmulardr. Milletler dl ekip yarmasnda Trk ekibi drt ekip arasndan ikinci olmutur. Bu yarmann ferdi sralamasnda Bnb. Kemal zelik Domino ile ikinci, Yzb. Nail Gnenli Esmeraltn ile drdnc olmulardr. Yarmadan sonra dlleri Uluslararas Binicilik Federasyonu Bakan olan Hollanda Prensi Bernard vermitir. 229

3.6. 1960 Roma Olimpiyat Oyunlar Trk Milli Binicilik Ekibi, 1960 ylnda Ostende, Rotterdam Engel Atlama yarmalar ve ardndan Roma Olimpiyatlarna katlmak maksadyla yurt dna kmtr. Ekip kadrosu u ekildedir: Kafile Bakan: Alb. Kemal Avman, Ekip efi/altrc: Alb. Eyp nc, Biniciler: Yb. Salih Ko, Bnb. Cevdet Smer, Bnb. Ramiz Egeli, Yzb. Nail Gnenli, Yzb. Muhiddin rndl. Belika Oostende Uluslararas Engel Atlama yarmalarnda Trk ekibinin ald dereceler yledir: Henri Serruys dl yarmasnda Yzb. Nail Gnenli Domino ile ikinci, Bnb. Cevdet Smer Serez ile altnc olmulardr. M.Janssens dl yarmasnda Yb. Salih Ko Polat ile altncl kazanmtr. Wellington dl yarmasnda Yzb. Nail Gnenli Domino ile drdnc, Bnb. Cevdet Smer Serez ile beinci, Yzb. Nail Gnenli Esmeraltn ile altnc olmulardr. Milletler dl yarmasnda Trk ekibi be takm ierisinden drdnc olmutur. 230

Hrriyet, 21.9.1959; Gnlk Spor Gazetesi, 21.9.1959; Cumhuriyet, 21.9.1959. K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s:63; Atabeyolu, Olimpiyat Oyunlarnda , s.115-127.; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.332-325.
230

229

62

Rotterdam Uluslararas Engel Atlama yarmalarnda alnan dereceler yledir: Binicilik Klb dl yarmasnda Yzb. Nail Gnenli Domino ile ikinci olmutur. Meusu dl yarmasnda Yb. Salih Ko at Eskimo ile birincilii almtr. Marais De Kralingen dl yarmasnda Yb. Salih Ko Dedal ile nc, Yzb. Muhiddin rndl Zambak ile beinci olmulardr. Kudret Yarmasnda Yzb. Nail Gnenli Domino ile birinci, nka ile yedinci olmutur. Bu yarmada yedincilii iki Trk binicisi de paylamtr. Bunlar: Bnb. Cevdet Smer ve at zma ve Yb. Salih Ko ve at Polattr. Rotterdam Byk dl yarmasnda Bnb. Cevdet Smer zma ile ikinci, Yzb. Nail Gnenli nka ile onuncu olmulardr. Milletler dl ekip yarmasnda Trk Binicilik Ekibi alt ekip ierisinden en iyi dereceyi alm ve birinci olmutur. 231 Binicilik Ekibi, 25 Austos 11 Eyll 1960 tarihleri arasnda talyann bakenti Romada dzenlenen olimpiyat oyunlarna katlan Trk binicileri ve elde ettikleri neticeler aada belirtilmitir. Kafile kadrosu u ekildedir: altrc: Alb. Eyp nc, Biniciler : Bnb. Salih Ko, Bnb. Nail Gnenli, Bnb. Cevdet Smer, Bnb. Ramiz Egeli, Yzb. Muhittin rndl. Olimpiyat oyunlarna Trkiye Milli Engel Atlama Takm olarak Bnb. Salih Ko Eskimo, Bnb. Cevdet Smer mza ile katlm ve elenmilerdir. Bnb. Nail Gnenli ise yarmaya girmemitir. Bireysel olarak ise Bnb. Cevdet Smer Zambak ile on beinci, Yzb. Nail Gnenli nka ile otuz birinci olmulardr. 232 Milli Binicilik Ekibi, 1964 ylnda talyaya giderek Napoli ve Roma Uluslararas Engel Atlama Yarmalarna itirak etmitir. Ekip kadrosu u ekildedir: Kafile Bakan: Alb. Emin Grg, Ekip efi/altrc: Alb. Salih Ko, Biniciler: Alb. Salih Ko, Bnb. Nail Gnenli, Yzb. Selahattin Telli, Yzb. Cemalettin Zorlu. Romadaki yarmalarda beklenen baar gsterilememitir. Son gn yaplan Milletler dl takm yarmasnda dokuz ekip arasndan Trk Ekibi yedinci

K.K. Atl Spor Et. Mrk, Binicilik Kaytlar 1931-1970, s:58; Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.326-330.; zelik, Milletler Kupas, s.46. 232 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s:331-332; Atabeyolu, Trk Binicilik..., s:168.; zelik, Olimpiyatlarda Binicilik, s.23.

231

63

olmutur. Napolide yaplan zel mahiyetteki yarmalar ise bir gsteri havas ierisinde gemitir. 233

3.7. Svari Yarma Grubu Dnemi (19651978) stanbulda, 2226 Eyll 1965 tarihlerinde yaplan Uluslararas Engel Atlama yarmalarna Trk Ekibinden asker binici katlmamtr. Bu tarihten itibaren sivil biniciliin baarlarnn artt grlr. Cumhuriyet Gazetesinde 18 Eyll 1965 tarihinde yaynlanan bir yazda Binicilik Federasyonu Bakan (E) Alb. Saim Polatkann Bu i artk sivillerin eline geiyor cmlesi balk olarak verilmi, yazda uluslararas yarmalar hakknda bilgi verilmitir. 234 Bu dnemden itibaren sivil binicilerin baarl olmalar konusunda (E) Alb. nder nce ile yaplan grmede asker binicilerin emekli olduktan sonra sivil binicilere retmenlik yapmalar, tayin politikamz sebebiyle baarl, tecrbeli yaa gelen binicilerimizin ark hizmetine gitmeleri, ata binememeleri sivil binicilerin asker binicilere gre baarl olmalarnn sebebi olarak grlebilir. 235 Svari Yarma Grubu, 1967 ylnda yaplan Drdnc stanbul Engel Atlama Yarmalarna yllk bir aradan sonra katlmtr. Takmda Yzb. Cemalettin Zorlu, tm. brahim Murat ve tm. Ate Dal yer almtr. Mithat Paa dl yarmasnda tm. Ate Dal Yen isimli atyla nc olmu, Fatih dl, Pireli Kupas yarmasnda ise tm. Ate Dal Yen isimli atyla drdnc olmutur. 236 Bankas Kupas yarmasnda tm. Ate Dal Sim ile ikinci, tm. brahim Murat nka ile nc, Siyok ile yedinci olmutur. Uluslararas Ekip Yarmasna Trkiye , Bulgaristan iki, Romanya ve Yugoslavya birer ekiple katlmlardr. Sivil binicilerden oluan Trk ekibi birinci, Svari Yarma Grubu personeli, yarmada yedi ekip ierisinden altnc olmutur. 237

233 234

Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.338-339. Cumhuriyet, 18.09.1965. 235 Bkz: Ek-U. 236 Cumhuriyet, 29.09.1967. 237 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.380-389.

64

Yarmalara, 1967 ylnda ayrca Ankarada da devam edilmitir. Jokey Kulbnn 2 Numaral yarmasnda tm. Ate Dal Yen ile altnc, tm. brahim Murat Yksel ile sekizinci 3 Numaral yarmasnda tm. Ate Dal Sim ile beinci, 5 Numaral yarmasnda tm. brahim Murat Yksel ile nc olmulardr. Uluslar Yarmasnda ise tm. Ate Dal Sim ile, tm. brahim Muratn Yksel ve Astsb. Alaattin Aydnn Yen isimli atlarndan oluan takm alt takm ierisinden drdnc olmutur. 238 stanbulda 1968 ylnda dzenlenen Birinci Balkan Binicilik ampiyonasna katlan Trk takmnda yer alan asker biniciler yledir: Atlama Takm: Yb. Nail Gnenli, tm. brahim Murat, Gnlk Yarma: tm. Atilla nolu, Astsb. smail Samsa, Astsb. Alaattin Aydn, Astsb. Rafet Can, At Terbiyesi: Yzb. lhan nen, Tm Ayhan kmendir. Bireysel olarak yarmalara giren biniciler: Yzb. Cemalettin Zorlu, tm. Ate Dal, Tm Kerim Topuolu, Astsb. Nurettin Yaran, Astsb. Nihat Bingl, Astsb. Erdal Alkandr. Asker binicilerin 2129 Eyll 1968 tarihleri arasnda icra edilen yarmalarda aldklar dereceler yledir: Engel Atlama Bireysel ampiyonluk genel sralamasnda tm. brahim Murat Yksel isimli atyla ikinci, Yb. Nail Gnenli Sim isimli atyla beinci olmulardr. Trk Pireli Yarmasnda ise Yb. Nail Gnenli Banta ile drdnc, Yzb. Cemalettin Zorlu Sembol ile altnc olmulardr. Yb. Nail Gnenli, tm. brahim Murat ile sivil binicilerden oluan Trk Takm Uluslar dl yarmasnda lke ierisinde binici olmutur. Gnlk Yarmada Trk Ekibi lke ierisinde ikinci, Astsb. Alaattin Aydn bireysel ikinci olmutur. At Terbiyesi yarmasnda ise Trk ekibi sonuncu, ferdi olarak yaran Yzb. lhan nen Viyole isimli atyla drdnc olmutur. 239 Trk Binicilik Ekibinde 1968 ylnda Ordu mensubu olarak sadece tm. brahim Murat bulunmu, Viyana Uluslararas Engel Atlama Yarmalar iin Avusturyaya gitmilerdir. tm. brahim Murat olduka parlak bir baar ile yurda

238 239

Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.378-389 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.395-397.

65

dnmtr. 240 1Aralk 1968 tarihli Cumhuriyet gazetesi, yarmalar hakknda verdii bilgide tm. brahim Muratn final yarmasnda 1967 yl dnya ampiyonu Winkleri birinci ayakta getiinden bahsetmitir. 241 Avusturya gazeteleri, Trk binicileri eytan Biniciler olarak isimlendirmi, Trkler Viyana Kaplarnda diye balk atm ve Trk binicilerin baarsn 12 bin kii ayakta alklad eklinde ifadelerle duyurmutur. 242 Ata sporumuz olan biniciliin yeniden byle sevindirici baarlar elde etmesi Viyanada yaayan Trklerin yzn gldrmtr. 243 Ayrca, Avusturya basnnda tm. brahim Muratn yaratt yankdan bahsetmitir. Kurier gazetesi tm. brahim Muratn cesareti ve yeteneiyle tekniini birletirip dnya ampiyonu yarmaclarn nnde derece aln hak ettiini sylemitir. Express Gazetesi, Gzlerimize inanamyoruz. Winkler, DInzeo, Pessoa size sesleniyoruz, ne oldunuz? eklinde duyurmutur. Neue Zeitung Gazetesi, tm brahim Muratn baarsnda ya hep ya hi sloganyla yarmasnn pay olduunu, Kleine Zeitung Gazetesi ise tm. brahim Muratn tekniini beendiklerini ve onu ge tanmalarna ramen hi unutmayacaklarn yazmtr. 244 Trk Binicilik Ekibi, 1969 ylnda uluslararas yarmalar iin

Yugoslavyann Belgrad kentine gitmitir. Kafile u ekildedir: Kafile Bakan: General Rfk Aklan, altrc: Bnb. Kudret Kasar, Biniciler: tm. Ate Dal, tm. brahim Murat, tm. Atilla noludur. 1969 ylnda Viyana (Avusturya)da icra edilen Askeri Takmlar Uluslararas Binicilik Yarmalarna (CISM) Alb Nail Gnenlinin altrd binicilik takm u kadro ile yola kmtr: Kafile Bakan: Kur. Alb. Habip Alpay, altrc: Alb. Nail Gnenli, Biniciler: tm. Ate Dal, tm. brahim Murat, tm. Atilla

240 241

Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.400-406. Cumhuriyet, 1.12.1968. 242 Gnaydn, 2.12.1968. 243 Cumhuriyet 4.12.1968. 244 Cumhuriyet, 5.12.1968.

66

noludur. Ayrca ferdi yarmalara girmesi sebebiyle Yzb. Sait Beykoz ve tm. Minal Dizdarolu da kafileye dahil olmutur. 245 Yarma balangcnda 16 Mays tarihli Cumhuriyet gazetesi binicilerin yarmalardan mitli olduklarn ve kupa ile dnmek iin ant itiklerini duyurmutur. Ayrca gazete ekibin, Alb. Nail Gnenli gzetiminde olduka ciddi bir ekilde altn yazmtr. 246 Al yarmasnda, tm brahim Murat Yksel ile birinci, Bireysel Sralamal Byk dl yarmasnda tm. Atilla nolu Yen ile nc olmutur. 247 Uluslar dl Takm yarmasnda ise Trk ekibi on lke ierisinde beinci olmutur. Ayn yl Bulgaristanda dzenlenen kinci Balkan Binicilik ampiyonasna katlan Trk ekibinin kadrosu u ekildedir: Kafile Bakan: General Rfk Alkan, Ekip efi: Kur. Alb. Habip Alpay, altrc: Alb. Nail Gnenli, Biniciler: Yzb. Cemalettin Zorlu, tm. Ate Dal, tm. brahim Murat, tm. Atilla nolu, tm. Ayhan kmen, Astsb. Alaattin Aydn, Astsb. smail Samsa, Astsb. Erdal Alkan, Astsb. Rafet Can ve sivil binici Bay Engin Mireldir. 248 Romanya, Trkiye ve ev sahibi Bulgaristann katld ampiyonada Trk ekibi engel atlama, gnlk yarma ve at terbiyesi dalnda sonuncu olarak yurda dnmtr. Trk Binicilik Ekibi, 1970 ylnda dzenlenen nc Balkan Binicilik ampiyonasna katlmak maksadyla Romanyann Caraivo kentine gitmitir. Trk ekibinin kadrosu u ekildedir: Kafile Bakan: General Rfk Alkan, Ekip efi: Kur. Alb. Habip Alpay, altrc: Alb. Mennan Pasinli ( Gnlk Yarma), Bnb. Tevfik Yce (Engel Atlama), Bnb. Sait Beykoz (At Terbiyesi). Biniciler: Bnb. lhan nen, tm. Ate Dal, tm. Ayhan kmen, Astsb. Alaattin Aydn, Astsb. smail

245 246

Temurlenk, Trk Biniciliinin., s:412. Cumhuriyet, 26.04.1969. Cumhuriyet, 16.05.1969. 247 Cumhuriyet, 11.06.1969. 248 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.419.

67

Samsa, Astsb. Erdal Alkan, Astsb. Nurettin Yaran, Onb. Kerami imek ve sivil binicilerdir. Bireysel ampiyonluk Genel sralamasnda Astsb. Nurettin Yaran Tunca ile nc, Ulusal Engel Atlama Yarmasnda Trk ekibi birinci olmutur. Bu ekipte tm Ate Dal at Ula ile ve Astsb. Nurettin Yaran Tunca isimli atyla asker biniciler olarak yer almlardr. Bireysel At Terbiyesi yarmasnda tm. Ayhan kmen Gzelkz ile drdnc, Uluslar At Terbiyesi dl Yarmasnda Trk ekibi nc, Gnlk Yarmada Trk ekibi sonuncu olmulardr. 249 Yugoslavya, Belgradda 1971 ylnda 4. Balkan Binicilik ampiyonas dzenlenmitir. Trk takmnda bulunan asker biniciler unlardr: Atlama Ekibi: tm. Ate Dal, tm. brahim Murat, Astsb. Nurettin Yaran, Onb. Tun apa, Gnlk Yarma: tm. Minal Dizdarolu, Astsb. Alaattin Aydn, Astsb. smail Samsa, Astsb. Erdal Aklan, At Terbiyesi: Bnb. lhan nen, tm. Ayhan kmen.dir. Atlama Ekibi Balkan ampiyonu olmutur. Ferdi sralamada tm. Ate Dal Balkan ampiyonu olmutur. At terbiyesi yarmasnda ve gnlk yarmada Trk ekibi sonuncu olmutur. 250 Cumhuriyet Gazetesinin 1971 ylnda Yurtta ve Dnyada Yln Sporcusu anketinde binicilik brannda en iyi sporcu olarak tm. Ate Dal seilmitir. 251 Yunanistan Atinada 1973 ylnda dzenlenen 5. Balkan Binicilik ampiyonasna katlan Trk takmnda yer alan asker biniciler unlardr: Kafile Bakan: Tmg. Rfk Alkan, altrc: Bnb. Cemalettin Zorlu (Engel Atlama), Alb. Mennan Pasinli ( Gnlk Yarma), Alb. Ziya Akit (At Terbiyesi), Biniciler: Engel Atlama: tm. Selami ekerkran, Onb. Tun apa, Gnlk Yarma: tm. Selahattin Ylmaz, Tm. Rahmi Sbar, Astsb. Rafet Can, Astsb. Nihat Bingl, Onb. Ouz stn. At Terbiyesi: tm. Cenap Duru, Astsb. Nihat Bingldr. Bu yarmada Onb. Tun apann Yldz isimli atyla katld

249 250

Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.422. Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.426. 251 Cumhuriyet, 01.01.1972.

68

gnlk yarmada ald ferdi beinciliin dnda kayda geebilecek bir baar salanamamtr. 252 6. Balkan ampiyonas 1976 ylnda stanbulda dzenlenmitir. Bu ampiyonaya katlan asker biniciler unlardr: Atlama Takm: Yzb. Atilla nolu, Astsb. Nurettin Yaran. Ferdi olarak tm. zkan Temurlenk, tm. Zamir Ahska, Astsb. Erdal Alkan, At Terbiyesi: Bnb. Sermet Coan, Yzb. Cenap Durudur. Dostluk Kupas yarmasnda tm. Atilla nolu ile Bulgar binici Yzb. Dimo Hristov birinci olmutur. Atlama ve At Terbiyesi Takmlar Takm yarmalarnda lke ierisinde sonuncu olmutur. 253 Ayn yl 7. Balkan Binicilik ampiyonas Bulgaristann Sumen ilinde dzenlenmitir. 2329 Austos tarihleri arasndaki yarmalara katlan Trk takmnda bulunan asker biniciler unlardr: Engel Atlama: Yzb. Atilla nolu, Yzb. Minal Dizdarolu, tm. Bnyamin Erdem, Astsb. Nurettin Yaran, At Terbiyesi: Bnb. lhan nen, Bnb. Sermet Coandr. Bu yarmalarda asker biniciler ile bir sivil binicinin oluturduu engel atlama takm sonuncu olmutur. At terbiyesi takm da ayn sonula Trkiyeye geri dnmtr. Arkada Yarmasnda Yzb. Atilla nolu Hakan isimli atyla beraber yart Bulgar binici ekibi ikinci, Ejder isimli atyla beraber yart Rumen binici ekibi de nc olmulardr. 254 Romanyann Sibiu kentinde 1977 ylnda 8. Balkan Binicilik ampiyonas dzenlenmitir. Trk Milli Binicilik takmnda bulunan asker biniciler unlardr: Atlama Ekibi: Yzb. mer Ylmaz, Astsb. Nurettin Yaran ve Astsb. Rafet Can, At Terbiyesi: Yb. Sermet Coan, tm. Cneyt Eryldzdr. ampiyona sonucunda engel atlama ekibi yarmadan elenmitir. At terbiyesi ekibinin ise kayda geen bir derecesi yoktur. 255

252 253

Temurlenk, Trk Biniciliinin...., s.430.. Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.444. 254 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.445-446. 255 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.448; Atabeyolu, Trk Binicilik..., s:195.

69

3.8. Cumhurbakanl Muhafz Alay Dnemi (19781984) Yugoslavyann Zagrep kentinde 1978 ylnda yaplan Dokuzuncu Balkan Binicilik ampiyonasna Muhafz Alay Svari Birliinden u biniciler gitmitir: Atlama Ekibi: Yzb. Cneyt Eryldz, Yzb. Bnyamin Erdem, At Terbiyesi: Yb. Sermet Coan, Yzb. Engin Enetir. Yarmalarda arzulanan sonulara ulalamamtr. Btn branlarda sonuncu olunmutur. 256 10. Balkan Binicilik ampiyonas 1979 ylnda Yunanistann Atina kentinde organize edildi. Binicilik Ekibinde asker binici olarak sadece Bnb. Minal Dizdarolu vard. Bnb. Minal Dizdarolunun da iinde bulunduu atlama takm drt takm ierisinde drdnc olmutur. 257 11. Balkan Binicilik ampiyonas 814 Eyll 1980 tarihleri arasnda Ankarada dzenlendi. Yarmalara katlan asker biniciler: Engel Atlama A ekibinde Astsb. Rafet Can, B ekibinde ise Bnb. Minal Dizdarolu, Yzb. Cneyt Eryldz ve Astsb. Adnan Bael vard. 258 3 Numaral Al yarmasnda Bnb. Minal Dizdarolu Aymer isimli atyla ikinci olmutur. 12 Numaral Yarmada Astsb Adnan Bael Hakan isimli atyla altnc olmutur. nc olmutur. 259 12. dzenlenen Balkan Binicilik ampiyonas 1981 ylnda Bulgaristann Filibe kentinde yaplmtr. Kafilede bulunan asker biniciler unlardr: Engel atlama: Bnb. brahim Murat, Yzb. Cneyt Eryldzdr. Asker binicilerin dahil olduu engel atlama takm be ekip ierisinde drdnc olmutu. Yzb. Cneyt Eryldzn Gl isimli atyla ve Fevzi Atabekin Ares isimli atyla oluturduklar ekip, arkada kupasnda ikinci olmutur. 260 Son gn icra edilen Balkan Ekipler ampiyonluu yarmasna Astsb Rafet Cann da iinde bulunduu Trk takm

256 257

Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.450; Atabeyolu, Trk Binicilik..., s:197. Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.451; Atabeyolu, Trk Binicilik..., s.199. 258 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.453. 259 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.466. 260 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.467.

70

Asker binicilerin katlamad 13. Balkan Binicilik ampiyonasndan sonra 1983 ylnda dzenlenen 14. Balkan Binicilik ampiyonas Yugoslavyann Sabac kentine giden milli takmda sadece Yzb. Cneyt Eryldz vardr. Yzb. Cneyt Eryldzn Gl isimli atyla yart Uluslar ampiyonluk Yarmasnda Trk takm ikinci olmutur. 261

3.9. K.K. Atl Spor Eitim Merkezi Dnemi (19842006) Yugoslavyann Zagrep kentinde 1984 ylnda Uluslararas Engel Atlama Yarmalar dzenlenmi, bu yarmalara Trkiyeden drt kiilik bir ekip gnderilmitir. Bu ylda Trkiye ierisinde yaplan msabakalarda asker binicilerin baarl olamamas sebebiyle bu ekipte asker binici yoktur. Yunanistann Atina kentinde 1984 ylnda 15. Balkan Binicilik ampiyonas organize edilmi, bu yarmalara giden Trk Takmnda asker binici bulunamamtr. 16. Balkan Binicilik ampiyonas 1015 Eyll 1985 tarihleri aras stanbulda dzenlenmitir. Bu yarmalara Yzb. Cneyt Eryldz, Astsb. Adnan Bael katlmtr. Bu yarmalarda asker binicilerin kaytlara geen bir baars yoktur. zmirde Uluslararas Engel Atlama Yarmalar 1985 ylnda

dzenlenmitir. 13 Kasm 1985 tarihleri arasnda dzenlenen yarmalara katlan asker biniciler Bnb. zkan Temurlenk, Yzb. Cneyt Eryldz, Astsb. Adnan Baeldir. Yarmalara drt lke davet edilmi, sadece Suriye gelmitir. 1.11.1985 tarihli ikinci yarmada Yzb. Cneyt Eryldz Frtna ile drdnc, Bnb. zkan Temurlenk Meltem ile altnc olmutur. 2.11.1985 tarihli drdnc yarmada Astsb. Adnan Bael imek isimli atyla sekizinci olmutur. 262 stanbulda 5. Uluslararas Engel Atlama Yarmalar 1986 ylnda dzenlenmitir. Bu yarmalara Yzb. Cneyt Eryldz ve Astsb Adnan Bael katlmtr. 2. yarmada Astsb. Adnan Bael Kartal isimli atyla birinci, Yzb.
261 262

Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.469-475. Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.510; Atabeyolu, Trk Binicilik..., s:207

71

Cneyt Eryldz Frtna isimli atyla beinci olmutur. 3. yarmada Yzb. Cneyt Eryldz Frtna ile drdnc olmutur. 5. yarmada Astsb Adnan Bael Kartal ile birinci olmutur. 263 Bulgaristann Sofya kentinde 1987 ylnda I. Balkan Oyunlar ad altnda binicilik yarmalar dzenlenmi, bu yarmalara Bnb. Cneyt Eryldz katlmtr. Frtna isimli atyla dahil olduu milli takm be ekip ierisinden ikinci olmutur. Ayn yl Suriyenin am kentinde dzenlenen Akdeniz oyunlarna dahil olan binicilik takmnda bulunan asker biniciler: Bnb. Cneyt Eryldz ve Astsb Adnan Baeldir. Al yarmasnda Bnb. Cneyt Eryldz Frtna ile yedinci olmutur. Astsb Adnan Baelin Yldrm ile dahil olduu milli takm drt ekip ierisinden nc olmutur. 264 Ankarada 1988 ylnda dzenlenen Beinci Uluslararas Engel Atlama Yarmalarna katlan takmda bulunan asker biniciler Bnb. zkan Temurlenk, tm. Mustafa Yollu ve Astsb Adnan Baeldir. Bnb. zkan Temurlenk Bora isimli atyla Beden Terbiyesi Genel Mdrl Kupas Birinci Yarmasnda 39 yarmac ierisinde 6nc olmutur. kinci Yarmasnda tm. Mustafa Yollu Murat isimli atyla nc olmutur. 265 stanbulda 2123 Temmuz 1989 tarihleri arasnda Uluslararas Engel Atlama Yarmalar dzenlenmitir. Yarmalara tm Mustafa Yollu ve Astsb Adnan Bael katlmtr. 1nci yarmada tm. Mustafa Yollu Demirhan isimli atyla altnc olmutur. Arkada yarmasna tm. Mustafa Yollu Demirhan isimli at ile ve Astsb. Adnan Bael Frtna isimli atyla katlmlar ve beinci olmulardr. Yugoslavyann Novi-sad kentinde 1990 ylnda yaplan Uluslararas Engel Atlama Yarmalarna katlan Trk takm tamamen asker binicilerden olumutur. Bu biniciler Yzb. Mustafa Yollu, Tm. Sinan zbek, Tm. Avni Atabek ve Astsb. Adnan Baeldir. 19 Mays 1990 gn yaplan birinci yarmada, Astsb. Adnan Bael Baer isimli atyla birinci olmutur. kinci yarmada Tm. Avni Atabek Bosfor
263 264

Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.576; Atabeyolu, Trk Binicilik..., s:208 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.524, 529; Atabeyolu, Trk Binicilik..., s.209-210. 265 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.537; Atabeyolu, Trk Binicilik..., s:211

72

Benji isimli atyla ikinci, Yzb. Mustafa Yollu Demirhan ile nc olmutur. 20 Mays gn yaplan nc yarmada Yzb. Mustafa Yollu Alceylan ile nc, Tm Sinan zbek Ebru isimli atyla altnc olmutur. Ekipler Yarmasnda Trk ekibi yedi ekip ierisinde birinci olmutur. 266 Ayn yl stanbulda 2729 Temmuz tarihlerinde Uluslararas Engel Atlama Yarmalar dzenlenmitir. Bu yarmalara katlan ekipteki asker biniciler: Yzb. Mustafa Yollu, Tm. Sinan zbek, Astsb. Adnan Baeldir. 1. yarmada Astsb Adnan Bael Baer isimli atyla beinci olmutur. 3. yarmada Yzb. Mustafa Yollu Demirhan ile nc olmutur. 4. yarma arkada parkuru yarmasnda Astsb. Adnan Bael ile Hulki Karaglle ikilisi ikinci olmulardr. 6. yarmada Yzb. Mustafa Yollu Demirhan ile nc olmutur. Son gn yaplan Byk dl Yarmasnda Yzb. Mustafa Yollu Demirhan ile ikinci olmutur. 267 Akdeniz Oyunlar Uluslararas Engel Atlama Yarmalar 1991 ylnda Yunanistann bakenti Atinada icra edilmitir. Yzb. Mustafa Yollu bu yarmalara katlm ancak derece elde edememitir. 268 Bulgaristann bakenti Sofyada 1995 ylnda yaplan Volvo Dnya Kupas Engel Atlama Yarmalarna katlan Trk takmnda tm. A. Fuat nver vard. 3. yarmada tm. A. Fuat nver at Bar ile dokuzuncu olmu, 5. yarmada yedinci olmutu. 269 Ayn yl, 28 Austos3 Eyll tarihleri arasnda stanbulda Balkan Binicilik ampiyonas dzenlenmitir. At terbiyesi dalnda Frtna isimli atyla tm. A. Fuat nver Milli Takma girmitir. Kaytlara girecek bit sonu elde edilmemitir. Romanyann Slobozia kentinde 1996 ylnda icra edilen Balkan Binicilik ampiyonasnda yer alan Trk Milli Takmnda bulunan asker biniciler: At terbiyesi dalnda Yzb. A. Fuat nver ve tm. Atila Akbyk, konkur komple dalnda Yzb. A.

266 267

Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.558. Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.572. 268 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.573. 269 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.610.

73

Fuat nver, tm. Sinan zbek, tm. Atila Akbyk ve Astsb. Kadir Kartaldr. At terbiyesi ve konkur komple yarmalarnda takm olarak sonuncu olunmutur. 270 Ayn yl Silivride Samsung Uluslararas Engel Atlama Yarmas dzenlenmitir. Katlan ekipte bulunan asker biniciler: tm. Sinan zbek, tm. Atila Akbyk ve Astsb. Kadir Kartaldr. 521 yarmacnn katld ampiyonada tm. Sinan zbek Bar ile 187nci, Astsb. Kadir Kartal Uur ile 404nc ve tm. Atila Akbyk Demirhan ile 451nci olmulardr. 271 Silivride 8-19 Austos 1997 tarihlerinde yaplan Hyundai Uluslararas Engel Atlama Yarmalarna katlan Trk Milli Takmnda Yzb. Sinan zbek bulunmaktadr. zbek, Bireysel Byk dl yarmasnda Demirhan isimli atyla birinci olmutur. 272 Yunanistann Atina kentinde 25-31 Austos 1997 tarihlerinde yaplan Balkan Binicilik ampiyonasna At Terbiyesi dalnda Yzb. A.Fuat nver Tokat isimli atyla katlmtr. 273 stanbulda, 1998 ylnda Horse Show Uluslararas Engel Atlama Yarmalarnda alnan dereceler: Kemer Golf & Country Club Kupasnda tm. Atila Akbyk Bar ile dokuzuncu, NTV Kupasnda Bnb. Mustafa Yollu Fatih ile sekizinci olmulardr. Ziraat Leasing Kupasnda Bnb. Mustafa Yollu Fatih ile drdnc, Yzb. A. Fuat nver Favori ile dokuzuncu olmulardr. Hilton stanbul Kupasnda tm. Atila Akbyk Bar ile onuncu, Volvo Grand Prixde Yzb. A. Fuat nver Favori ile drdnc, tm. Atila Akbyk Domino ile on ikinci olmulardr. 274 Bursa Gemlikde 1998 yl icra edilen Konkur Komple Balkan

ampiyonasnda tm. Bilal Bebi Ikhan ile beinci, Alb. Bekir Arslan Hakan ile altnc, Astsb. Kadir Kartal Erdem ile sekizinci, tm. Mustafa zer
270 271

Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.633. Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.636. 272 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.640. 273 Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.646. 274 Temurlenk, Trk Biniciliinin..., s.656-659.

74

Dumlupnar ile dokuzuncu, tm. Kvan Kerpici Akn ile onuncu olmulardr. 275 Romanyada 1999 ylnda yaplan Samsung Milletler Kupas yarmalarna katlan Trk Milli Takmnda Yzb. A. Fuat nver ve Yzb. Atila Akbyk bulunmutur. Takm halinde birincilik elde edilmitir. 150cm yksekliinde yaplan yarmada Efsane isimli atyla Yzb. Atila Akbyk ikinci, Gelibolu isimli atyla Yzb. A. Fuat nver nc olmulardr. 276 Ayn yl 9-12 Eyll tarihleri arasnda Bulgaristanda da Samsung Milletler Kupas Engel Atlama Yarmalar yaplmtr. Yzb. Atila Akbyk Efsane isimli atyla ferdi olarak altnc, Trk Milli Takm ikinci olmutur. Milli takmda Yzb. A. Fuat nver ve Yzb. Atila Akbyk bulunmutur. 277 stanbulda 02-03 Eyll 2000 tarihlerinde yaplan 26. Balkan Engel Atlama ampiyonasna Trkiye, Romanya ve Bulgaristan katlmtr. Yarmada Trk takm birinci olmutur. Takmda Yzb. Atila Akbyk ve Astsb. Kadir Kartal bulunmutur. Bireysel kategoride Yzb. Atila Akbyk Efsane isimli atyla Balkan ampiyonu olmutur. 278 At terbiyesi dalnda 07-10 Eyll 2000 tarihleri arasnda stanbulda yaplan Balkan ampiyonasnda Yzb. Ayhan Demirhan ve tm Mustafa Sarnn dahil olduklar Trk Milli Takm nc olmutur. Ferdi sralamada tm. Mustafa Sar Ferman isimli at ile beinci, Yzb. Ayhan Demirhan Eryldz isimli at ile altnc olmulardr. 279

275 276

Temurlenk, Trk Biniciliinin., s.659. Binicilik Ekip Komutanl, An Defteri, C. 7, s.43. 277 Kheylan Dergisi, Say 26, Ekim 2000, s.14 278 Kheylan Dergisi, Say 26, Ekim 2000.s.14.; Hrriyet, 03.09.2000.; Sabah, 03.09.2000.; Milliyet, 03.09.2000. 279 Kheylan Dergisi, Say 26, Ekim 2000, s.18.

75

Uluslararas olmutur. 280

Askeri

Binicilik

ampiyonas

2001

ylnda

Ankarada

yaplmtr. 19-22 Temmuz tarihleri arasnda yaplan yarmalarda ekibimiz nc

Ankarada ayn tarihlerde bir baka ampiyona daha yaplmtr. Balkan Gnlk Yarma ampiyonasnda Trk Milli Takm nc olmu, ferdi tasnifte tm alar irnaz Herkl isimli atyla nc olmutur. 281 Suriyenin Lazkiye kentinde yaplan Uluslararas Bassel Assad Engel Atlama Yarmalarnda Onb. Mert Alcolu Fatih isimli atyla byk dl almtr. Ayn yarmada Astsb. Kadir Kartal Frtna isimli atyla nc olmutur. 282 FEInin ve Romanya Binicilik Federasyonunun 28-30 Haziran 2002 tarihleri arasnda Romanyann Tirgu Mure Kentinde beraber Gnlk Yarma Balkan ampiyonas organize etmilerdir. ASEMden bu yarmaya Yzb. Kamer Adalal Hazal, tm Erdoan Altan Lord, tm alar irnaz Levent ve Astsb. zhan Sezer Maallah isimli atlaryla katlmlardr. Yarmalarda takm olarak nclk elde edilmitir. Ferdi olarak ise derece yoktur. 283 Suriyenin Laziye Kentinde 03-06 Eyll 2002 tarihlerinde Uluslararas Bassel Assad Engel Atlama Yarmalarna gidilmitir. Biniciler: tm. Kadir elik at Efsane ile tm. zgr Erhan at Bar ile Amerikan Ekip Parkurunda ikinci olmulardr. Onb. Mert Alcolu Fatih isimli atyla yksek snf Bassel Assad. dl yarmasnda birinci olarak byk dl Trkiyeye kazandrmtr. 284 Her yl yaplan Uluslararas Bassel Assad Engel Atlama Yarmalar sebebiyle 05-08 Austos 2003 tarihlerinde Suriyenin Lazkiye kentine gidilmitir. Yksek Snf Byk dlnde bu sene Astsb. Kadir Kartal Domino IV ile nc, Yzb. Atila Akbyk Efsane ile beinci olmutur. Amerikan Ekip Parkurunda bu
280 281

BEK, AD, C. 7, s.65. Gs.yer. 282 Gs.yer. 283 BEK, AD, C. 7, s.69. 284 Gs.yer.

76

sene tm. Kadir elik Fecir Astsb. Metin akr Kanat ikilisi ikinci olmutur. 285 Trkiye Binicilik Federasyonu tarafndan 23-25 Nisan 2004 tarihleri arasnda Adanada Uluslararas Adana Horse Show Engel Atlama Yarmalar dzenlenmitir. Bu yarmalarda Astsb. Metin akr Kanat isimli atyla birincilik alarak byk baar kazanmtr. 286 Suriye Lazkiyede 17-20 Autos 2004 tarihleri arasnda dzenlenen Engel Atlama yarmalarnda Grand Prix Byk dl yarmasnda Onb. Sencer Horasan Indiro isimli atyla ikinci, Yzb. Atila Akbyk Efsane isimli atyla altnc, Astsb. Metin akr Kanat isimli atyla yedinci, tm. Kadir elik Domino IV isimli atyla sekizinci olmulardr. kinci gn yaplan yksek snf takm yarmalarnda Trkiye Milli Binicilik Takm ikinci olmutur. 287 20-22 Mays 2005 tarihleri arasnda Adanada Uluslararas Engel Atlama Yarmalar dzenlenmitir. lk gn Astsb. Metin akrn Kanat isimli at ile bir birincilik kazanmtr. Son gn tm. Kadir elik Domino IV ile orta snf bir yarmada drdnc olmutur. Suriyenin Halep ilinde 26-28 Mays 2005 tarihleri arasnda Uluslararas Engel Atlama Yarmas dzenlenmitir. Trk Milli Takmna ASEMden tm. Kadir elik Domino IV ve Favori isimli atlaryla, Onb. Sencer Horasan Concerto isimli atyla katlmtr. lk gn yaplan msabakalarda tm. Kadir elik Domino IV ile ampiyon olmu, ayn msabakada Favori ile beinci olmutur. kinci gn Onb. Sencer Horasann Concerto ile ikincilii, tm. Kadir elikin Domino IV ile ncl vardr. Son gnk yarmalarda Onb. Sencer Horasan Concerto ile nc olmutur. 288

285 286

Gs.yer. Milliyet, 24 Nisan 2004, s.26; Toros Gazetesi, Adana Mahalli, 24 Nisan 2004, s.7.; Sabah, Gney Eki, 24 Nisan 2004, 25 Nisan 2005, s.3. 287 BEK, AD, C. 7, s.72. 288 Gs.yer.

77

Eskiehirde 1719 Haziran 2005 tarihlerinde Gnlk Yarma Balkan ampiyonas dzenlenmitir. Trk takm takm halinde ikinci olmutur. Bu yarmada Astsb. Onur Tapnarn Herkl isimli atyla ferdi ncl vardr. 289 Bulgaristann Plovdiv kentinde 14-26 Ekim 2005 tarihlerinde icra edilen At Terbiyesi Balkan ampiyonasna Yzb. Harun Kartal Eryldz isimli atyla katlm ve beinci olmutur. 290 Bu blmde uluslararas yarmalarda elde edilen sonular ortaya konmutur. Bu amala Binicilik Ekip Komutanlnn an defteri ve yarma kaytlar taranmtr. Gnlk gazeteler ve eitli dergilerden konu ile ilgili blmler not edilmitir. Son yirmi yla kadar Trkiyede binicilik sporunda svari camias olduka baarldr. Neden son yllarda deildir? Bu soruyu asker binicilerin baarszl deil, sivil binicilerin eskiye oranla daha rahat alma olana ve at ithal etme frsat bulmalar olarak cevaplandrabiliriz. (E) Alb. nder nce ile yaplan grmeye gre emekli olan asker binicilerin sivillere ders vermesi, tecrbelerini aktarmalar en byk etkendir. Ayrca asker binicilerin ark hizmetleri sebebiyle attan uzun sre uzak kalmalar, 1974 ylndan itibaren Kara Harp Okulu eitiminin 4 yla kmas ve sonucunda binicilie balama yann ge olmas da asker binicilerin sivillere gre baarlarnn dmesinin etkenlerindendir. 291

289

Milliyet, 19 Haziran 2005.; Eskiehir Sakarya Gazetesi, 19 Haziran 2005.; Eskiehir Sakarya Gazetesi, 20 Haziran 2005.; At Dnyas Dergisi, Say 20, EYLL-EKM 2005, s.66. 290 At Dnyas Dergisi, Say 20, EYLL-EKM 2005, s.32. 291 Bkz: Ek-U.

78

SONU

Bu aratrmada Trk ordusunda atn sportif amal kullanm incelenmitir. ncelikle atn tanm yaplm, ardndan eski Trklerde atn kullanmndan bahsedilmitir. Atn eski Trklerde ok nemli bir yere sahip olduu, attan ulamda, yiyecek iecek elde etmede yararlanld vurgulanmtr. Trkler, at stnde katldklar savalarda byk zaferler kazanmlar; liderler anlamalara dahi at stnde katlarak imza atmlardr. Osmanl dneminde atl birliklerin ordunun temelini tekil ettii ortaya km; eitimleri etkin, faydal ve zevkli klmak iin atl oyunlarla ssledikleri anlalmtr. Osmanl dneminde Yenieri Ocann kaldrlna kadar orduda grev yapan svari gruplar: Atl Airet Kuvvetleri, Msellemler, Aknclar, Kapkulu Svarileri, Tmarl Sipahiler, Deliler, Gnlller, Leventler, Tatarlar ve Kara Tatarlardr. Yenieri Ocann kaldrlndan Cumhuriyetin ilanna kadar geen srede ise Hamidiye Alaylar ve modern anlamdaki svari birlikleri gze arpmaktadr. Svari eitimi, 1911 ylnda kurulan Svari Binicilik ve Tatbikat Okulu ile ilk kez bilimsel bir temele dayandrlmtr. Cumhuriyet dnemine geldiimizde, bahsedilen svari okulunun uluslararas yarmalara hazrlklar ve katlmalar konu edilmitir. Motorlu aralarn geliimiyle, eski Trklerden beri sregelen at stnde savalara katlma gelenei yerini uluslararas yarmalarda lkemizi temsil etmeye brakmtr. Aratrmann balangcnda kltrel olarak Trk halknn gemite bu derece at ile btnleik bir hayat srdrm olduu tahmin edilmemitir. Gnmzde ise kltrel mirasmz korumak adna olumsuz davranlara ahit olunmaktadr. Atl spor ve at kltr alannda da bu olumsuzlua rastlanlmaktadr.

79

Binicilik eitiminin yabanc lkelerde verildii, atn yabanc lkelerden alnd ve yazl eser bakmndan Trke eserlerin snrl sayda olduu tespit edilmitir. Cumhuriyetin ilk yllarndan itibaren atl sporlarn olimpik dallarna nem verilmitir. Geleneksel olarak Anadolunun eitli blgelerinde yaatlan dier dallar krsal kesimde poplerliini korumu, gn getike unutulmaya balanmtr. Binicilik sporunun nemli bir unsuru da attr. Yksek seviyede yarmalara katlabilecek at Trkiyede yetimemektedir. Trk atlar boyu arzu edilenden ksadr. Bundan dolay gemi yllarda yerli kan atlarn slah iin gerekli nlemler ksa sreler zarfnda alnm, sabit bir strateji ve program uygulanamamtr. Zahmetli bir sre olan at yetitiricilii yerine, hazr eitimli at alm yoluna gidilmitir. Trkiyede atl spor kltrnn geliiminde ordunun etkisi byktr. Son 20 yla kadar yurtd yarmalarda lkeyi ordu mensuplarndan kurulmu milli takmlar temsil etmitir. Baar eitim ile kalclar. thal edilen atlar ile beraber elde edilen ilk yllardaki baary devam ettirmek iin eitime nem verilmesinde yarar vardr. 19251940 dneminde yurtdna kurs maksadyla personel gnderilmi, yabanc altrclar ile takviye edilmitir. Baar bu sayede on yllar boyu devam etmitir. Gnmzde ise sivil evreler milli takmda Trkiyeyi temsil etme imkn bulmaktadrlar. Ordu mensubu biniciler ise milli takma girememektedir. O dnemde yetien asker binicilerin emekli olmalar sebebiyle sivil biniciler altrc imkn bulmulardr. Sivil camiada biniciliin 1965 ylndan itibaren poplerliinin artmas bu sayede olmutur. 1970li yllarda asker biniciler ile yaracak seviyede sivil binici yetitii almamzda ortaya kmtr. Atl sporun bir dier esi de binicidir. Binici eitimine nem verilmesi gerekmektedir. Trkiyede 1500 civarnda lisansl olarak bu sporu yapan fert vardr. Bu say, eitli Avrupa lkelerinde 5000 nfuslu bir yerleim yerindeki binici rakamna yakndr. Trkiyede ise sosyetenin bir ura durumunda olan bu sporun, geni kitlelere yaygnlatrlmas doru olur. Binicilik sporunun Trkler asndan nemi yadsnamaz bir gerektir. Yabanc bilim adamlarnn da belirttii gibi Trkler atlaryla yaayan bir millettir.

80

Atn btn meziyetlerinden yararlanm, onunla bir kltr oluturmulardr. Gerek Osmanl dneminde, Birinci Dnya Sava srasnda, gerekse Milli Mcadele dneminde ok nemli ilevleri bulunan svarilik snf, Atatrk dneminde de yerini korumutur. Atatrk dneminde Svari Binicilik ve Tatbikat Okuluna yabanc altrclarla takviye edilmesi ve uluslar aras yarmalara katlmn desteklenmesi, subaylarn binicilik sporunu renmeleri iin yurt dna yollanmas bu spora verilen neme en gzel kanttr. 1960 ylna kadar baarl bir dnemi grmekteyiz. Bu tarihten itibaren Trklerin uluslararas yarmalara katlabilmesini engellemek iin karlan eitli aslsz hastalk sylentileri Trk binicilerinin bu spordaki baarlarn baltalamtr. Trkiyede iyi cins at yetitiriciliinin yetersizlii ve yurt dndan at almnn son derece pahalya mal olmas sonucu, biniciliin ancak ok kk bir kesimin icra edebildii bir spor tr haline gelmesi de bu baarszln nemli birer nedenidir. Gnmzde Trk ordusunda atl spor, Kara Kuvvetleri ASEM Komutanl bnyesinde varln srdrmektedir. Yarmac subaylar yurt ii ve yurt d yarmalara katlmakta; Atl Merasim Bl Zafer Bayram, Cumhuriyet Bayram ve zmirin dman igalinden kurtuluu trenlerinde grev almakta, eitli gsteriler icra etmektedirler.

81

KAYNAKA

1. Yaynlanmam Ariv Belgeleri

Atl Spor Eitim Merkezi Yarma Kaytlar Binicilik Ekip Komutanl An Defterleri Genelkurmay ATASE Bk. Svari, Binicilik ve Tatbikat Okulu Tarihesi (1911-1921 dnemi) Babakanlk Cumhuriyet Arivi

2. Kitaplar
AHMETBEYOLU, Ali ; Grek Seyyah Priskosa Gre Avrupa Hunlar, Trk Dnyas Aratrmalar Vakf Yay., stanbul, 1995. AKTEPE, M.Mnir ; em'dani-zade Fndkl Sleyman Efendi Tarihi: Mr'itTevarih, stanbul niversitesi Yayn, stanbul, 1976. ALTAY, Fahrettin ; stiklal Harbinde Svari Kolordusu, nsel Kitabevi, stanbul, 1949. ARSLAN, H. etin ; Trk Aknc Beyleri ve Balkanlarn marna Katklar 1300-1451, Kltr Bakanl Yay., Ankara, 2001. ATABEYOLU, Cem ; Trk Binicilik Tarihi, Baslmam Kitap almas Notlar. ------------------------------ ; Olimpiyat Oyunlarnn 100 Ylnda Trkiye, Trkiye Milli Olimpiyat Komitesi Belgesel Yay., stanbul, 1997. ------------------------------ ; Olimpiyatlarda Trk Sporcular Anlar-OlaylarRakamlar, Trkiye Milli Olimpiyat Komitesi Yay., stanbul, 2004. ATALAY, Korkmaz ; Gemiten Gnmze Geleneksel Trk Sporlar, Genlik ve Spor Genel Mdrl Yay., Ankara, 2005 BALAMAN, Ali Rza ; Halk Biliminde zgn Konu: At Kltr, Folklor ve Etnografya Aratrmalar Yay., stanbul, 1985.

82

BATU, Selahattin ; Trk Atlar ve At Yetitirme Bilgisi, Ankara niversitesi, Veterinerlik Fakltesi Yay., Ankara, 1962. B.E.Rs.X.. ; Atl Top Oyunu, stanbul Askeri Matbaas, stanbul, 1931. BEYDLL, Kemal ; Bir Yenierinin Hatrat, Tarih ve Tabiat Vakf Yay., stanbul, 2003. BORA, Ziya ; Memleket Atlarnn Konkur Hipiklere Hazrlanmas, K.K.K. Basmevi, stanbul, 1953, ALBATUR, erafettin ; Svari Binicilik ve Tatbikat Okulu Bror, XX. Yl Hatras 19231943, Karaman, 1943. INAR, Ali Abbas ; Trklerde At ve Atlk, Kltr Bakanl Yay., stanbul, 1993. MUTLU, amil, Mehmet Dani Bey ve Eserleri, Yenieri Ocann Kaldrlmas ve II.Mahmutun Edirne Seyahat, stanbul niversitesi Yay., stanbul, 1994. DORU, Halime ; Osmanl mparatorluunda Yaya-Msellem-Tayc Tekilat, Eren Yay., stanbul, 1990. EMROLU, Kudret, YKSEL, Ahmet ; Yoldamz At, Yapkredi Yay., stanbul, 2003. EKREM, Reat ; Bizans Tarihi, Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi, stanbul, 1934. ATASE, Trk Silahl Kuvvetleri Tarihi, C. III, Ks 1. ------------------------------------------------------------------ ; Trk Silahl Kuvvetleri Tarihi, C. III, Ks 2. ------------------------------------------------------------------ ; Trk Silahl Kuvvetleri Tarihi, C. III, Ks 4. ------------------------------------------------------------------ ; Trk Silahl Kuvvetleri Tarihi, C. III, Ks 5. ------------------------------------------------------------------- ; Trk stiklal Haribi, C. 2 Ksm 2, Genelkurmay Basmevi, Ankara 1965. EVLYA ELEB ; Evliya elebi Seyahatnamesi, C. IV, Dersaadet kdam Matbaas, stanbul, 1928.

83

GROUSSET, Rene ; Bozkr mparatorluu, ev. Dr. M. Reat Uzmen , tken Yay., stanbul, 1980. GRGL, smet ; Byk Taarruz, Genelkurmay Basmevi, Ankara, 1992. GLE, Erturul ; Polo, Bilgi Mavirlik Yay., Ankara, 1998 GRN, Kamuran ; Trkler ve Trk Devletleri Tarihi, Bilgi Yay., kinci Bask, Ankara, 1984. GVEN, zbay ; Trklerde Spor Kltr, Atatrk Kltr Merkezi Bakanl Yay, kinci Bask, Ankara, 1999. HALAOLU, Yusuf ; Osmanllarda Devlet Tekilat ve Sosyal Yap, Trk Tarih Kurumu Yay., kinci Bask, Ankara, 1995. HAMMER, Joseph von ; Osmanl Tarihi, ev Aldlkadir Karahan,C. 1, M.E.B. retmen Kitaplar Dizisi, stanbul, 1990. ---------------------------- ; Osmanl mparatorluu Tarihi, ev. Zuhuri Danman, C. 1, Zuhuri Danman Yaynevi, stanbul, 1972. HYILMAZ, Ergun ; Trk Spor Tarihi, Demet Yay., stanbul, 1974. KAHRAMAN, Atf ; Osmanl Devletinde Spor, Kltr Bakanl Yay., Ankara, 1995. KAFESOLU, brahim ; Trk Milli Kltr, Boazii Yay., kinci Bask, stanbul, 1983. KARAL, E. Ziya ; Osmanl Tarihi, C. 8, Trk Tarih Kurumu Yay., kinci Bask, Ankara, 1988. --------------------- ; Osmanl Tarihi, C. 7, Trk Tarih Kurumu Yay., kinci Bask, Ankara, 1977. KAGARLI MAHMUT ; Divanu Lgatit Trk, ev: Besim Atalay, Trk Dil Kurumu Yay., II.nci C., stanbul, 1985. ------------------------------- ; Divanu Lgatit Trk, ev:Besim Atalay, Trk Dil Kurumu Yay., Inci C., stanbul, 1985. KEMAL, Namk ; Osmanl Tarihi, Hrriyet Yay., stanbul, 1971. KISAKREK, Necip Fazl ; Ata Senfoni, TJK Yay., stanbul, 2003.

84

KODAMAN, Bayram ; Sultan II. Abdlhamid Devri Dou Anadolu Politikas, Trk Kltrn Aratrma Enstits Yay., Ankara, 1987. KSTEM, Reat ; Tarihsel Srecinde Atlmzn Yaps ve Yarlmzn Oluumu, TJK Yay., stanbul, 2000. KUNTER, Halim Baki ; Eski Trk Sporlar zerine Aratrmalar, Cumhuriyet Matbaas, stanbul, 1938. KUTAY, Cemal ; erkez Ethem Dosyas, C. 1, Boazii Yay., Drdnc Bask, stanbul, 1973. LAMANRTNE, Alphonse ; Osmanl Tarihi, ev. Serhat Bayram, Toker Yay., stanbul, 1991. LEWS, Bernard ; Modern Trkiyenin Douu, ev. Metin Kratl, Trk Tarih Kurumu Yay., nc Bask, Ankara, 1988. NEMETH, Gylula ; Atilla ve Hunlar, ev. erif Batav, Anl Mabaas, stanbul, 1962. ----------------------- ; Hunlar ve Tanrnn Krbac Atilla, ev. Tark Demirkan, Yap Kredi Yay., stanbul, 1996. GEL, Bahaeddin ; Trk Kltr Tarihine Giri, C.1, Kltr Bakanl Yay., nc Bask, Ankara, 1991. KLEM, Necdet ; Trk Devrim Tarihi, Ege niversitesi Yay., kinci Bask, zmir, 1977. ZTUNA, Ylmaz ; Osmanl Devleti Tarihi, C. 1, Faysal Finans Kurumu Yay., stanbul, 1986. ------------------- ; Byk Trkiye Tarihi, C. 7, tken Yay., stanbul, 1983. -------------------; Trk Tarihinden Yapraklar, M.E.B. Devlet Kitaplar, stanbul, 1969. Paa, Mahmut evket ; Osmanl Askeri Tekilat ve Kyafeti, K.K.K Basmevi, Ankara, 1983. -------------------------- ; Mahmut evket Paa'nn Gnl, Arba Yay., stanbul, 1988. RASONY, Laszlo ; Tarihte Trklk, Trk Kltrn Aratrma Enstits Yay., kinci Bask, Ankara, 1988.

85

ROUX, Jean Paul ; Trklerin Tarihi, ev. Galip stn, Milliyet Yay., stanbul, 1989. SHAW, J. Stanford ; Osmanl mparatorluu ve Modern Trkiye, ev. Mehmet Harmanc, E Yay., stanbul, 1983. SMER, Faruk ; Trklerde Atlk ve Binicilik, Trk Dnyas Aratrmalar Vakf Yay, stanbul, 1983. SREYYA, Mehmet ; Sicill-i Osmani, C.5, Kltr Bakanl ve Tarih Vakf Yay., stanbul, 1996 Svari ve Binicilik Mektebi ; Binicilik Notlar, stanbul, 1935. Svari Dairesi ; K.K.K. Talimat No 541 Svari Yarma Grubu Talimat, Genelkurmay Basm Evi, Ankara, AMSUTDNOV, A.M. ; Mondrostan Lozana Trkiye Ulusal Kurtulu Sava Tarihi 1918-1923, ev. Ataol Behramolu, Doan Yay., stanbul, 1999. TANSEL, Selahattin ; Mondrostan Mudanyaya Kadar, C. I, MEB Yay., kinci Bask, Ankara, 1977. TEMURLENK, zkan ; Binicilik I At Bakm ve Donatm, gn Kitabevi, Ankara, 1998. --------------------------- ; Trk Biniciliinin Dn ve Bugn, Baslmam Kitap almas. TRKER, Hasan Ali ; Trklerde Atlk Dn-Bugn, TJK Yay., Ankara, 1971. TRKGELD, Ali ; Mondros ve Mudanya Mtarekelerinin Tarihi, Gney Yay., Ankara, 1948. Uluslararas Binicilik Federasyonu ; At Terbiyesi Yarma Ynetmelii, ev. Atila Akbyk, Ankara, 1997. ----------------------------------------- ; Engel Atlama Yarma Ynetmelii, ev. A. Fuat nver, Ankara, 1996. ----------------------------------------- ; Uluslararas Binicilik Federasyonu Tz, Belika, 1963. United States Polo Association ; Rules of Outdoor Polo, Rules of Arena Polo, Lexington, 1990.

86

UZUNARILI, smail Hakk ; Osmanl Tarihi, C. 1, Trk Tarih Kurumu Yay., nc Bask, Ankara, 1972. ------------------------------- ; Osmanl Tarihi, C. 2, Trk Tarih Kurumu Yay., nc Bask, Ankara, 1975. ------------------------------- ; Osmanl Tarihi, C. 4, Birinci Blm, Trk Tarih Kurumu Yay., kinci Bask, Ankara, 1978. ------------------------------- ; Osmanl Devleti Tekilatnda Kapkulu Ocaklar, C. II, Trk Tarih Kurumu Yay., nc Bask, Ankara, 1988. ------------------------------- ; Osmanl Devletinin Saray Tekilat, TTK Yay, Ankara, 1945. LGENALP, Ali Rza ; Byk Taarruzda 11. Svari Alay Bir Svarinin Hatralar, Altn Kitaplar Matbaas, stanbul, 1980 YILDIZ, Doan ; alarbuyu Trklerde Spor, Telebasm Yay., stanbul, 2002. ----------------------; Trk Spor Tarihi, Geliim Yay., stanbul, 1979.

3. Makaleler
ADIBE, Mahir ; Trk Kltrnde At, Trk Veteriner Hekimler Birlii Dergisi, C. 3, Say 2, Ankara, 2003, s.18-22. AKTAN, Cokun Can ; Bir Vergi Tahsil Usul Olarak kta Sistemi, Trk Dnyas Aratrmalar Dergisi, Say 44, Ekim1986, s.165-173. AKYILMAZ, Gl ; Osmanl Devletinde Reaya Kavram ve Devlet Reaya likileri, Osmanl, C. 4, Yeni Trkiye Yay., Ankara, 1999, s.40-54. ALYILMAZ, Cengiz ; Kktrk Yaztlar ve Kktrk Yaztlarnda Atlar, Trkiyat Aratrmalar Enstits Dergisi, 4nc Say, 1996, s.155-163. ARKUN, Hseyin Namk ; Trk Tarihinde At, Svari Dergisi, Say 157, Temmuz 1955, s.68-88. BAYDAR, Mustafa etin ; Osmanlda Bir Niane: Atl Cirit, Osmanl, C. 5, Yeni Trkiye Yay., Ankara, 1999, s.664-671.

87

Bnb. A. Suphi ; Svari Alaylarnda Spor Ne Suretle Olmal ve Nasl almal, Svari Mecmuas, Say 90, Temmuz 1934, s.23-33. ADIRCI, Musa ; Osmanl Ordusunda Yeni Dzenlemeler (1792-1869), Birinci Askeri Tarih Semineri Bildirileri II, 24-27 Mays 1983, Genelkurmay Basmevi, Ankara, 1983, s.85-98. ---------------------- ; Yenileme Srecinde Osmanl Ordusu, Trkler, C. 13, Yeni Trkiye Yay., Ankara, 2002, s.804-812 AAN, Nazmi ; Trkler ve At-Trkler ve Svarilik, Svari Dergisi, Erkan-u Umumiye Basmevi, Say 152,Ocak 1953, s1-4. ALIKANER, Mehmet Ali ; Trklerde Polo, Atkolik Dergisi, Say 3, Ankara, Ekim 2005, s.15. INAR, Ali Abbas ; Divanu Lgatit Trkte At Kltr, Trk Kltrnde At ve ada Atlk, ed. Prof Dr. Emine Grsoy Naskali, TJK Yay., stanbul, 1995, s.147-155. DAMAR, Kemal ; Cirit, Ata Sporu Cirit Dergisi, Erzurum Atl Spor Kulb Yay., Erzurum, 1974, s.7-9. DNER, Ferruh Yaar, Akn ; Trklerde Atlk ve Binicilik Tarihi, I. Ulusal Atlk Sempozyumu 21-22 Ekim 1999, Seluk niversitesi Yay., s.1-21. ---------------------------------------- ; Osmanl Dneminde Atl Sporlar, Trkler, C. 10, Yeni Trkiye Yay., Ankara, 2002, s.616-624. EKER, Glin t ; Karakeili Airetinde eski Trk inanlarnn zleri, Trk Kltrnde Karakeiler Uluslararas Bilgi leni Bildirileri, anlurfa, 3 Haziran 1999, Atatrk Kltr Merkezi Yay..s.105-109. GVEN, zbay ; Spor Tarihinde en, evgan, Polo, Toplumsal Tarih Dergisi, C. 6, Say 61, Ocak 1999, s.47. --------------------- ; Cumhuriyet Trkiyesinde Polo Sporunun Canlandrlmas, Toplumsal Tarih, C.17, Say 98, ubat 2002, s.3437. GYN, Nejat ; Kurulu Devrinde Asker, Tekilat ve Devirme Dzeni, Osmanl, C. 6, Yeni Trkiye Yay., Ankara, 1999, s.558-560. NALCIK, Halil ; Osmanl Tmar Rejimi ve Sipahi Ordusu, Trk Kltr Dergisi, C. 3, Say 34, s.758765.

88

KAHRAMAN, Atf ; Osmanl Devletinde Spor, Osmanl, C. 5, Yeni Trkiye Yay., Ankara, 1999, s.643658. KAHRAMANOLU, Atf ; Sultan II. Mahmutun Sporculuu, Trk Kltr Dergisi, C. X, Say 118, Austos 1972, s.10681072. KESER, Bilge ; Geri Hizmet Ktalar, Osmanl, C. 6, Yeni Trkiye Yay., Ankara, 1999, s.598604 KONUKSEVER, Ergin ; Trk Binicilik Tarihinde Bir Marka: Kemal zelik, At Dnyas Dergisi, Say 12, Aralk-Ocak 2003, s.22-25. KSTKL, Nuri ; Milli Mcadelede Bat Cephesi Savalar ve Zaferler, Trkler, C. 16, Yeni Trkiye Yay., Ankara, 2002, s.168182. Nurettin Bey ; Eski Tekilatta Atl Snf, At Dergisi, Say 4, Mays 1933, Trkiye Atl Spor Kulb Yayn, s.9-11. ZCAN, Abdlkadir ; Osmanl Devletinin Askeri Yaps, Trkler, C. 10, Yeni Trkiye Yay., Ankara, 2002, s.107-128 ZELK, smail ; Karakeililer, Trk Kltrnde Karakeiler Uluslararas Bilgi leni Bildirileri, anlurfa 3 Haziran 1999, Atatrk Kltr Merkezi Yay..s. 50-62. ZELK, Necmettin ; Olimpiyatlarda Binicilik ve Trkler, At Dnyas Dergisi, Say 14, ubat 2004, s.32-33. --------------------------- ; Milletler Kupas, Kheylan, Say 14, Kasm-Aralk 1998, s.4647. --------------------------- ; Yksek Atlama Performans ve Dayankllk zerine At Dnyas Dergisi, Say 14, Ocak 2004, s.10. SMER, Faruk ; Osmanl Trklerinde Spor, Resimli Tarih Mecmuas, C. 4, Say 39, Mart 1953, s.21022109. TAKIRAN, Cemalettin ; Ykselme Dneminde Osmanl Ordusu, Osmanl, C. 6, Yeni Trkiye Yay., Ankara, 1999, s.561-568. TATON, F. Albert ; Olimpiyatlarda ampiyona Yarmas, At Dergisi, Say 17, ? 1936, s.48. TEKNDA, M. C. ehabettin ; Osmanllarda Spor Bamyac ve Lahanac Svari Blkleri, Tarihten Sesler Aylk Tarih Mecmuas, C. 2, Say 19, Birinciterin 1944, s.1114.

89

TRKGENC, Yavuz ; Atlar, Temel Binicilik Eitimi, Trk Binicilik Spor Vakf Yay., Ankara, 2000 s.23-58. LKTAIR, M. atr ; evgan ve Gkbr, Trk Kltr Dergisi, C. 5, Say 57, 1967, s.2527. Yzb. mer Vehbi ; Spor Binicilii, Svari Mecmuas, Say 87, Kasm 1933, s.5065.

4. Tezler
ASLAN, Seyfettin ; Osmanl Devletinde Siyasi ktidarn Blmne Bir Bak: Kapkulu Oca ve syanlar, Cumhuriyet niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Baslmam Doktora Tezi, Sivas, 2002. ATILGAN, okun, Emperyalist Devletlerin Dou Anadolu Politikas ve Airet Hafif Svari Alaylar, Yznc Yl niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Baslmam Yksek Lisans Tezi, Van, 2003. ZTRK, Hayrettin ; Geleneksel Trk Sporlar zerine Bir Aratrma Erzurum Yresi rnei, Baslmam Master Tezi, Gazi niversitesi Salk Bilimleri Enstits, Ankara, 1993. TRKMEN, Mehmet ; Trk Kltr Tarihinde Atl Sporlar zerine Bir Aratrma, Baslmam Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi, Salk Bilimleri Enstits, Ankara, 1993. TRKMEN, Mehmet ; Trklerde Geleneksel Atl Sporlarn Yapl Kayna ve Bilinmeyen Yeni Boyutlar, Baslmam Doktora Tezi, Marmara niversitesi, Salk Bilimleri Enstits, Ankara, 1996. SERDAROLU, Mehmet Sabri ; Olimpiyat Tarihi ve Trkiyenin Olimpiyatlardaki Durumu, Baslmam Yksek Lisans Tezi, Nide niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Nide, 2004. YILDIRAN, brahim ; Tarihi Kaynaklar Asndan Trk Spor Kltr, Baslmam Master Tezi, Gazi niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, Ankara, 1986.

90

5. Sreli Yaynlar
5.1. Dergiler At Dergisi, At Dnyas Atkolik Dergisi Cumhuriyet Gazetesi Olimpiyat Mecmuas Ekspres Mecmuas talyan II Cavallo Italiano Dergisi Kheylan Dergisi Svari Mecmuas Svari Dergisi Top Dergisi Trk Spor Kurumu Dergisi 5.2. Gazeteler Bayram Gazetesi Cumhuriyet Gazetesi Dnya Gazetesi Eskiehir Sakarya Gazetesi Gnaydn Gazetesi Gnlk Spor Gazetesi Hakimiyet-i Milliye Gazetesi Her Gn Gazetesi Hrriyet Gazetesi

91

stanbul Ekspres Gazetesi Milliyet Gazetesi Sabah Gazetesi Sabah Gazetesi, Gney Eki Tasvir Gazetesi Tercman Gazetesi Toros Gazetesi Trkiye Spor Gazetesi Ulus Gazetesi

6. nternet Kaynaklar
http://www.ozturkler.com/data/0001/0001_03_10.htm 15 Kasm 2005 http://www33.websamba.com/detaydizayn/turkdunyasi/turktar/avrupahun.htm 16 Kasm 2005 http://www.tebe.org/tr/dosyalar/roma-tar-yaz/47.htm 15 Kasm 2005 http://bilgi.be.itu.edu.tr/~eskicag/tr/dosyalar/roma-tar-yaz/47.htm 15 Kasm 2005 http://www.cadrenoir.fr 18 Kasm 2005 http://www.equineonline.net/france/equestrian_articles/the_cadre_noir_of_saumur.ht ml 18 Kasm 2005 http://www.theottomans.org/turkce/osmanli_ordu/index2.asp 18 Kasm 2005 http://www.theottomans.org/turkce/osmanli_ordu/index15.asp 18 Kasm 2005 http://www.theottomans.org/turkce/osmanli_ordu/index16.asp 18 Kasm 2005 http://www.theottomans.org/turkce/osmanli_ordu/index18.asp 18 Kasm 2005 http://www.osmanli700.gen.tr/olaylar/olaya2.html 18 Kasm 2005 http://tr.wikipedia.org/wiki/Abd%C3%BClmecit 18 Kasm 2005 http://www.kkk.tsk.mil.tr/internet/01Komutanlarimiz/ozgecmis/01icerik.asp?id=37& sf=37 11 Aralk 2005

92 EK-A TIMARLI SPAH VE SVAR SUBAYI FOTORAFI 1

Osmanl Atlar Tarih ve Toplum Dergisi,Say 6, Haziran 1984, s.46.

93 EK-B CRT OYUNU GRNTLER 2

Halim Baki Kunter, Eski Trk Sporlar zerine Aratrmalar, Cumhuriyet Matbaas, Birinci Bask, stanbul, 1938.; http://image.google.com.

94 EK-C POLO OYUNU GRNTLER 3

Halim Baki Kunter, Eski Trk Sporlar zerine Aratrmalar, Cumhuriyet Matbaas, Birinci Bask, stanbul, 1938.; http://image.google.com

95 EK-D Sofya Balkan Ordu At Msabakas Fotoraf 4

K.K Atl Spor Eitim Merkezi Komutanl General Cevat Kula Mzesinden.

96 EK-E YB. CEVDET BLGNN KTSAT BAKANINA YAZISI 5

BCA, Dosya No: 14836, Fon Kodu: 30..10.0.0., Yer no: 145.36.m4., 30.11.1931.

97 EK-F KTSAT BAKANININ YARI VE SLAH ENCMENNE YAZISI 6

BCA, Dosya No: 14836, Fon Kodu: 30..10.0.0., Yer no: 145.36.m4., 3.12.1931.

98 EK-G ORG. FAHRETTN ALTAYIN BABAKANLIKA MEKTUBU 7

BCA, Dosya No: 14875, Fon Kodu: 30..10.0.0., Yer no: 145.36.m4.17, 5.7.1936.

99 EK-H YARIMA SONUCU 8

BCA, Dosya No: 14875, Fon Kodu: 30..10.0.0., Yer no: 145.36.m4.17, 5.7.1936.

100 EK-I Mussolini Uluslar Altn Kupas dl Treni Fotoraf 9

K.K. Atl Spor Eitim Merkezi Komutanl General Cevat Kula Mzesinden.

101 EK-J ALB. CEVDET BLGNN MUSSOLN ULUSLAR ALTIN KUPASININ KAZANILMASINI BABAKANLIKA BLDREN TELGRAFI 10

10

BCA, Dosya No: 232A24, Fon Kodu: 30..10.0.0., Yer no: 197.350.24, 2.5.1938.

102 EK-K BABAKAN CELAL BAYARIN KUTLAMA TELGRAFI 11

11

BCA, Dosya No: 232A24, Fon Kodu: 30..10.0.0., Yer no: 197.350.24, 3.5.1938.

103 EK-L ROTTERDAM ULUSLARARASI ENGEL ATLAMA YARIMALARI'NDA BYK DL ALAN TRK EKBNN FOTORAFI 12

12

K.K Atl Spor Eitim Merkezi Komutanl General Cevat Kula Mzesinden.

104

EK-M 43NC SVAR ALAYI SANCAI 13

13

K.K. Atl Spor Eitim Merkezi Komutanl General Cevat Kula Mzesinden.

105

EK-N CUMHURBAKANLII MUHAFIZ ALAYI ATLI MERASM BRLNN TREN FOTORAFLARI 14

14

K.K. Atl Spor Eitim Merkezi Komutanl General Cevat Kula Mzesinden.

106

EK-O YURTDII AT ALIMLARININ TABLOSU 15 1930-1999 YILLARI ARASINDA YURT DIINDAN YAPILAN AT ALIMLARI
ALIM YILLARI 1930-1937 1947 1951 1953 1960 1965 1966 1967 1975 ALIM YAPAN Fransz altrc tm. F.Albert TATON SATIN ALINAN ALINDII LKE AT SAYISI 100 FRANSA RLANDA FRANSA FRANSA FRANSA RLANDA RLANDA ALMANYA FRANSA

13 10 Fransz altrc Alb.F.Albert TATON 20 Bnb. Kemal ZELK 2 Alb. Menan PASNL 7 Yb.Nail GNENL 4 Alman altrc Von ZEGNER 5 Yzb. Cemalettin ZORLU Yb. Cemalettin ZORLU 6 Vet.Bnb. Necati YILMAZ Lv.Alb. Recep SEVER Yb.Cemalettin ZORLU Vet.Bnb. Necati YILMAZ

1975

6 Damzlk, Ksrak FRANSA Tayl ve gebe olarak 7 6 Damzlk Ksrak 1 IRLANDEZ Aygr 8 4 4 3 2 2

Lv.Alb. Recep SEVER Yb.Cemalettin ZORLU Vet.Bnb. Necati YILMAZ Yb. brahim MURAT Vet.Bnb. Akif NAN Bay Ata ZORLU Bay Avni ATABEK Bay Aldo BALDN Bay Mete BKE Bay Hasan CANSEVER

RLANDA

1984 1988 1990 1991 1993 1994 1996

ALMANYA NGLTERE BELKA BELKA HOLLANDA BELKA FRANSA FRANSA BELKA HOLLANDA FRANSA BELKA HOLLANDA FRANSA BELKA, HOLLANDA ALMANYA

Alb. zkan TEMURLENK, Alb. Atilla NANOLU, Vet.Yb. ZDEMR, Yzb. 3 Fuat NVER Alb. zkan TEMURLENK, Alb. Atilla NANOLU, Bnb. Mustafa YOLLU, 3 tm. Atilla AKBIYIK Alb. Atilla NANOLU, Vet.Yb. Takn ZDEMR, Yzb. Fuat NVER,tm. 5 Bilal BEB Vet.Yb. Takn ZDEMR, Yzb. Fuat NVER, tm. Atilla AKBIYIK, 12 Astsb.Kadir KARTAL

1997

1998

1999

15

K.K. Atl Spor Eitim Merkezi Kaytlar.

107

EK-P

Emekli Binba Selim Bahadr akrn stanbul Leventte bulunan konutunda 10 Mart 2006 Cuma gn saat 14:00 ile 16:00 aras yaplan grme tutanadr.
Volkan Uur: kinci Dnya Sava yllarnda Svari Okulu Karamanda bulunmutur. Bu konuda hatrladklarnz anlatr msnz? Selim Bahadr akr: Ben 4 yl boyunca Trakyada grev yaptm. Cephede Almanlar bekledik. Volkan Uur: Babanz (Emekli Svari Tmgeneral Nidayi akr) zamannda ve daha sonra svari birliklerinde geleneksel atl sporlarla urald m? Polo, cirit ve Gkbr oynand m? Selim Bahadr akr: O oyunlar deil daha deiik bir oyun vard. ki er plak ata binerler, birbirlerini drmeye alrlard. Hangisi dierini drrse o kazanm olurdu. Byle bir oyun hatrlyorum. Benim zamanmda Alaylarda engelli koular yaptrld. Volkan Uur: Milli takma nasl girdiniz? Selim Bahadr akr: Her sene ordu at msabakalar yaplyor. Dou hizmeti iin Arda 41nci Svari Alaynda alyordum. Topu Alaynn er atlarndan bir at seip ordu at yarmalarna hazrlanmaya baladm. Ekip kurduk, 1949 ylnda yaplan msabakalarda ekipe birinci olduk. kinci sene (1950) gene birinci olduk. nc yl (1951) bizim ekip gene birinci, Bozkurt isimli atmla ferdi birincilik kazandm. nc senenin sonunda tayinim binicilik ekip subaylna kt. Volkan Uur: Taton hakknda hatrladklarnz anlatr msnz? Selim Bahadr akr: 1928 ylnda Fransz Svari stemeni olarak, Svari Okuluna antrenr olarak gelmi, 2nci Dnya Savana kadar kalmtr. retmenlikten ayrldktan sonra Fransz Ataesi olarak kalmtr. 1938 senesinde kazanlan Mussolini Kupasn kazandrmtr. 1952-1956 yllar aras beraber altk. Engel atlama ve Dresaj konularnda bana ok faydal olmutur. lene dek mektuplatk. Ben gidiyorum, benim yerimi Selim Bey tutar. O ekibi altrsn. derdi. Bu derece samimiydik. Volkan Uur: 1948 Londra Olimpiyat Oyunlarna katlan ekipte yer aldnz. Hatrladklarnz anlatr msnz? Selim Bahadr akr: iki grup halinde alld. Birinci grup Ankarada antrenr Saim Polatkan, ikinci grup Ayazaada antrenr Bnb. Ziya Bora altrmt. Ben Ankaradaydm. Bizim grup kazanmtr. Ben, Salih Ko ve Kudret Kasar Ankara grubundan milli takma girdik. Olimpiyatta Gl isimli at ile parkuru bitirdim. Dereceye giremedik. Daha sonra gidilen Hollanda Msabakalarnda yedek gelen arkadalar dahil her gn derecede idik. ok baarlydk. Trkiyeye dndmzde yer yerinden oynad. Volkan Uur: 1956 ylnda yaplan Stokholm Atl Olimpiyatlarnda hatrladklarnz anlatr msnz? Selim Bahadr akr: ok disiplinli, tertipli bir milletmi. Vapurdan indik, bir baktk bayan seyisler hemen atlar aldlar, ilal sudan geirdiler. Ahrlara ve odalara Trk bayraklarn koymular. Her eyin yazl bulunduu kk bir anta verdiler. Olimpiyatlar oyunlarnda ben yarmadm. Fethi Grcan 16nc maniye Rih isimli bir atla takld. Helikopterle hastaneye sevk edildi. Nail Gnenli son manide dt, kalas incindi. Elendiler, bundan dolay dereceye giremedik.

108

EK-PNN DEVAMI

109 EK-R

Emekli Binba Kemal zelikin stanbul Bostancda bulunan konutunda 11 Mart 2006 Cumartesi gn saat 20:00 ile 22:00 aras yaplan grme tutanadr.
Volkan Uur: Svari Okulunun Karamana sava sebebiyle tanmtr. Siz Karamanda eitim grdnz. Bu konuda hatrladklarnz anlatr msnz? Kemal zelik: Svari Okulu o yllarda Karamandayd. Ben eitim grdkten sonra kura ile Urfaya tayin oldum. Bar imzalandktan sonra Okul, Ayazaadaki eski klasna nakledildi. Volkan Uur: Milli takma seiliinizi anlatr msnz? Kemal zelik: 1946 ylyd sanrm bir yaz geldi. Tmenlerin alaylarnda msabaka yaplacak, Alaylarn ilk derecesi, tmenlere gidicek, tmenlerin ilk derecesi Ankarada yaplacak Trkiye Ordu At Msabakasna katlacakt. Bu 1948 Olimpiyat Oyunlar ncesi oluturulan milli takm semesiydi. Yarbay Abdurrahman Karaba isimli bir subayn seyisinin atn beenmitim. Konutum istedim. smi Ko olan bu at bana btn msabakalarda birincilik kazandrd. Milli takma girdim. Volkan Uur: 1948 Londra Olimpiyat Oyunlarnda yarmadnz. Daha sonra gidilen Vicecity Msabakalar hakknda hatrladklarnz anlatr msnz? Kemal zelik: 1948 ylnda Londra Olimpiyat Oyunlarndan sonra Vicecityye getik. Dnya Ekiplerinin tamam da gemiti. En byk msabaka olan Milletler Kupasnda Eyp nc, Saim Polatkan, Kudret Kasar ve ben yartk. elendi, bir tek ben Domino ile bitirdim. ki hata yaptm. 60.000 kii beni ayakta alklad. Byk bir cokuydu. Londra Olimpiyat Oyunlarna mtakiben katldmz iin btn lkelerin ekipler de bu yarmalara katlmtr. Volkan Uur: Geleneksel atl sporlarla hi uramadnz m? Ayazaada hi oynanmad m? Kemal zelik: Hayr. Volkan Uur: 1954 ylnda Marsilyada yaplan msabakada ayn yarmada Domino ile birinci, Haydi ile nc oldunuz. Bu msabakay hatrladnz kadaryla anlatr msnz? Kemal zelik: 10-12 manilik bir parkurdu. Birer mani azaltarak 8 turluk bir baraj yaptk. 1952 ylnn Dnya ampiyonu Lefrren ve Ben Domino ile son tura kaldk. Atn ismi de Ali Babayd. O benden nce girdi. 2 metreyi geti, 2.10 m de maninin altna girdi. Ret yapt. Ben Domino ile 2 metreyi ve 2.10 m yi getim birinci oldum. O son tura kald iin ikinci oldu. Haydi ile son tura katlamadm iin nc oldum. Volkan Uur: 1959 ylnda Svari Okulunun kapatlmas ile ilgili hatrladklarnz anlatr msnz? Kemal zelik: Tankn orduya girmesiyle, svari birlikleri kapatld. Bundan dolay Svari Okuluna gerek kalmad. Bu sebeple okul kapatlmtr. Volkan Uur: Baka bahsetmemi istediiniz bir annz var m? Kemal zelik: 1959 ylnda stanbulda yaplan Uluslararas Yarmalarda Cumhuriyet Gazetesi Kupas Msabakasnda Ben, Nail Gnenli ve Dnya ampiyonu baraja kaldk. Hava karad iin msabaka devam edilmedi. mz birinci ilan edildik.

110 EK-RNN DEVAMI

111 EK-S

112 EK-T

113 EK-U

114 EK-UNUN DEVAMI

115 EK-V ATATRK KUPASINI KAZANAN BNCLER 16

"ATATRK KUPASI"NI KAZANANLAR Yl 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Binici Celal Barlas tm. brahim Murat tm. brahim Murat Engin Mirel Engin Mirel Astsb. Nurettin Yaran Yzb. Ate Dal Fevzi Atabak Fevzi Atabak Fevzi Atabak Astsb. Nurettin Yaran Yzb. mer Ylmaz Blent Bora Kaya Oktayren Ata Zorlu Ata Zorlu Reit zlen Yzb. Cneyt Eryldz Ali Ersin Ali Ersin Fevzi Atabak Levin Okuolu Ata Zorlu Ata Zorlu Ata Zorlu skender Pisak Asil Doktorolu Ata Zorlu Avni Atabek Tun apa Sencer Can Sencer Can Sencer Can Tuncer Can Asb.Kadir KARTAL Hulki Karaglle Sencer Horasan Tuncer Can Mert Alcolu Mert Alcolu At Roma Yksel Yksel Uwana Uwana Tunca Ula Peterpan Peterpan Peterpan Tunca Yksel Chopin Ronsard Spark Alberto Kimo Gl Cornet Cornet Bakara Urans On Top On Top Thanks Daddy Radieux de Mai Martel El Paso Anadolu Benji Benek Topaz Topaz Topaz Hento Domino IV Ford llinois Dundee 32 Reeebok A.D. Mare Menuet-S Menuet-S

16

Renkli dolgu alan olan biniciler, Ordu mensubu sporculardr. At Dnyas Dergisi, Say 20, Eyll 2005, s.21.

116

EK-Y ATLI SPOR YAPAN BRLKLERN KOMUTANLARI 17 SVAR BNCLK VE TATBKAT OKULU KOMUTANLARI 1911-1913 Yllar Bnb. Mahmut Bey 1913-1914 Yllar Bnb. Esat Bey 1922 Yll Bnb. Kutcebe Bey 1925-1928 Yllar Alb. M. Ali MENK 1928-1929 Yllar Alb. Ferhat AKAT 1929-1932 Yllar Alb. Cevdet BLGN 1932-1933 Yllar Alb. Saim NHON 1933-1935 Yllar Alb. Cevdet BLGN 1935-1939 Yllar Alb. Saim NHON 1939-1941 Yllar Tug. Fevzi AKINCILAR 1942-1944 Yllar Alb. Seyfettin ALBATUR 1944-1945 Yllar Alb. Fevzi SRAL 1945-1947 Yllar Alb. Fahri ZDLEK 1947-1949 Yllar Alb. evket ENDL 1949-1954 Yllar Alb. . Hakk SOKULLU 1954-1955 Yllar Alb. Hamdi GNSAY 1955-1956 Yllar Alb. Nihat GDEN 1956-1959 Yllar Tug. Cevat KULA

ATLI YARIMALAR GRUBU KOMUTANLARI 1960-1962 Yllar Alb. Kemal AVMAN 1962-1966 Yllar Abdurrahman ZAKIN 1966-1968 Yllar Alb. Eyp YTTRK 1968-1970 Yllar Alb. Habip ALPAY 1970-1972 Yllar Alb. Ramiz EGEL 1972-1973 Yllar Alb. Ziya AKT 1973-1977 Yllar Alb. Ltf AKAT 1977-1978 Yllar Alb. Nebi AKSAL

17

Temurlenk, Trk Biniciliinin..., s.39.

117

CUMHURBAKANLII MUHAFIZ ALAYI SVAR GRUBU BRLK KOMUTANLARI 1920-1921 Yllar tm. Mustafa IKODRA 1921-1921 Yllar Yzb. Zeki DOAN 1921-1925 Yllar Yzb. zzettin BEY 1925-1926 Yllar Yzb. Fahri SULTANAHMET 1926-1927 Yllar Yzb. H.Nazmi AKINCI 1927-1932 Yllar Bnb. Avni FLKE 1932-1937 Yllar Bnb. Kazm AKINCI 1937-1940 Yllar Bnb. Yaar GL 1947-1949 Yllar Yzb. Cahit APAYIK 1949-1950 Yllar Yzb. Kudret KASAR 1950-1953 Yllar Yzb. Muzaffer BATUR 1955-1957 Yllar Yzb. Sabahattin KARABAY 1957-1960 Yllar Yzb. Mustafa YNC 1961-1961 Yllar Bnb. smet YELSOY 1961-1962 Yllar Yb. kr NAN 1962-1962 Yllar Yb. Fazl RGT 1962-1964 Yllar Yb. Sacaettin ALTINOK 1964-1965 Yllar Yb. Abbas PEHLVANOLU 1965-1968 Yllar Yb. Alpaslan GNE 1968-1969 Yllar Yb. Sabahattin BAYHAN 1969-1971 Yllar Bnb. Turgut KRM 1971-1975 Yllar Bnb. Necdet ZTRK 1975-1978 Yllar Yzb. nder NCE 1978-1981 Yllar Bnb. A. Rza ATAY 1981-1984 Yllar Bnb. nder NCE K.K. ATLI SPOR ETM MERKEZ KOMUTANLII BRLK KOMUTANLARI 1984-1993 Yllar Alb. nder NCE 1993-1995 Yllar Yb. Cneyt ERYILDIZ 1995-1999 Yllar Alb. zkan TEMURLENK 1999-2003 Yllar Alb. Zafer ERGDEN 2003-Devam Alb. Volkan AKBEN

118

EK-Z 1927DEN TBAREN ORDU MLL TAKIMININ ALITIRICILARI 18 1927-1928 Yllar Bnb. FAUVER ( Fransz) 1928-1940 Ylar tm. F. Albert TATON (Fransz) 1940-1948 Yllar stanbul : Alb. F.Albert TATON gzetiminde Alb. Ziya BORA Ankara : Bnb. Saim POLATKAN 1948-1951 Yllar Bnb. Saim POLATKAN 1951-1952 Yllar Yb. Eyp NC 1952-1956 Yllar Alb. F. Albert TATON (Fransz) 1956-1960 Yllar Alb. Eyp NC 1960-1965 Yllar Alb. Salih KO 1966-1969 Yllar Yb. Von ZGNER (Alman) 1969-1969 Yllar Alb. Nail GNENL-Hikmet HARLIOLU-Memnan PASNL 1969-1972 Yllar Alb. Alpaslan GNE-Ziya AKT-Ramiz EGEL 1972-1973 Yllar Bnb. Cemalettin ZORLU 1973-1975 Yllar Bnb. Kudret KASAR 1975-1976 Yllar Alb. Sait BEYKOZ 1977-1987 Yllar Yb. brahim MURAT- Yb. Minal DZDAROLU 1987-1989 Yllar Yb. Selahattin YILMAZ 1989-1991 Yllar Alb. Hasan Minal DZDAROLU-Yb. Bekir ARSLAN 1991-1992 Yllar Bv. Adnan BAEL 1992-1993 Yllar Bnb. Cneyt ERYILDIZ 1993-1994 Yllar Yzb. Mustafa YOLLU 1994-1999 Yllar Alb. Atilla NOLU 1999- 2001Yllar Yzb. Fuat NVER- Yzb. Atilla DEMREL-Yzb. Ayhan DEMRHAN 2001-2004 Yllar Yzb. Bilal BEB Yzb. Atila AKBIYIK tm. Harun KARTAL 2004-Devam Yb. A. Fuat NVER

18

Temurlenk, Trk Biniciliinin..., s.41.

119

EK-AA 1956 YILINDA ANKARADA POLO OYNAYAN MUHAFIZ ALAYI VE 43. SV ALAYI POLO TAKIMLARI 19

19

(E) Alb. Nebi AKSALn kiisel arivinden edinilmitir.

120

EK-AB 1957 YILINDA YAPILAN L POLO TURNUVASI FOTORAFI 20

Beyaz formal ve amblemli takm Muhafz Alay Svari Grubu, dz beyaz formal takm ngiliz Kraliyet Alay, koyu renkli formal takm da 43. Sv. Alaynn takmdr. (E) Alb. Nebi AKSALn kiisel arivinden edinilmitir.

20

121

EK-AC 1958 YILINDA PAKSTANA POLO TURNUVASI MAKSADIYLA GDEN TRK TAKIMI 21

Msabakalar ile ilgili bir fotografa rastlanmamtr. Sadan beinci subay (E) Alb. Nebi AKSALdr. (E) Alb. Nebi AKSALn kiisel arivinden edinilmitir.

21