Manuali Teknik

IV
Manuali Teknik i Planifikimit dhe Kontrollit t Zhvillimit pr vendimmarrsit, profesionistt dhe zhvilluesit
Planifikimi dhe Zhvillimi i Territorit n Shqipri Manuali Teknik i Planifikimit dhe Kontrollit t Zhvillimit pr vendimmarrsit, profesionistt dhe zhvilluesit
E rndsishme: Materialet grafike dhe statistikore t prdorura n kt botim jan marr nga burime t ndryshme zyrtare dhe publike, si: disa nga bashkit e Shqipris dhe Planet e Prgjithshme Vendore t tyre t prgatitura prpara hyrjes s Ligjit nr. 10119, dat 23.04.2009, Pr Planifikimin e Territorit, i ndryshuar; disa nga ministrit e linjs dhe AKPT; faqe zyrtare elektronike e Organizats s Kombeve t Bashkuara; legjislacioni shqiptar; faqe elektronike t disa bashkive dhe institucioneve europiane t planifikimit t cituara n tekst; projekte t Co-PLAN, U_POLIS, dhe projekte nga individ apo studio t cituara n tekst; autor tekstesh; faqja elektronike e imazhit satelitor t Google; ortofoto e prpunuar nga www. albinfo.al dhe raste t tjera t cituara n tekst dhe t paraqitura n bibiliografin e botimit. do prpunim i kryer mbi materialet origjinale grafike dhe statistikore t marra nga burimet e msiprme, sht realizuar nga autort e ktij botimi, vetm pr prmbushjen e qllimeve t tij, dhe nuk paraqet faktet, kndvshtrimet, apo opinionet e burimit zyrtar t informacionit. Rastet hipotetike t hartuara dhe trajtuara n kt botim, jan realizuar nga autort vetm pr prmbushjen e qllimeve t botimit. Kto raste nuk jan bazuar n dokumente zyrtare dhe nuk paraqesin fakte zyrtare t autoriteteve publike prkatse t planifikimit dhe t kontrollit t zhvillimit. Planet e Prgjithshme Vendore t cituara n tekst dhe t prgatitura prpara hyrjes s Ligjit nr. 10119, dat 23.04.2009, Pr Planifikimin e Territorit, i ndryshuar, referohen me emrin Plane Rregulluese, pr shkak t kohs s prgatitjes s tyre. Tabelat e ligjeve t paraqitura n shtojcat e ktij manuali shrbejn pr t udhzuar prdoruesit mbi gjersin e legjislacionit t posam q nevojitet n proceset e planifikimit dhe t kontrollit t zhvillimit t territorit. Kto tabela nuk jan fundore dhe paraqesin situatn deri n nntor 2011. Legjislacioni i posam sht vazhdimisht n ndryshim dhe prmirsim. Prdoruesit e manualit duhet t jen t vmendshm ndaj ktyre ndryshimeve n momentin e prdorimit t tij pr qllime institucionale, ose personale. Prdoruesit duhet tù referohen gjithmon burimeve zyrtare mbi aktet ligjore.
Autor: Kreuza Leka, Rikard Luka, Rudina Toto, Aida Gjymishka, Dritan Shutina, Aida Ciro, Anisa Qorri, Isida Duka, Rezarta Lai, Eriselda obo, Fatlinda Struga, Enerjeta Murataj dhe Zenel Bajrami. T gjitha t drejtat i jan rezervuar Agjencis Kombtare pr Planifikimin e Territorit (AKPT) dhe Co-PLAN, Instituti pr Zhvillimin e Habitatit. Adresa: AKTP, Rruga Muhamet Gjollesha, Tiran www.akpt.gov.al Co-PLAN, Rruga Bylis 12, Kashar, Tiran www.co-plan.org Redaktimi letrar: Naim Balla. Realizimi grafik: Stefano Romano, Isida Duka, Zenel Bajrami dhe Rudina Toto. Shtypur nga: Pegi. Viti i botimit: 2012. Mbshtetur dhe financuar nga: Banka Botrore dhe Programi MATRA pr Shqiprin. Bazuar n prvojn e Programit t USAID pr Qeverisjen Vendore. ISBN: 978-9928-124-42-5
VI
VII
Tabela e prmbajtjes
Parathnie ......................................................................................................................... VIII Procesi i hartimit .................................................................................................................. X Hyrje Prse hartohet ky manual? ................................................................................................. XII shtje parimore t planifikimit dhe zhvillimit t territorit .............................................. .XIIII Cila sht baza ligjore pr planifikimin dhe zhvillimin e territorit? ................................... XVII Si po ndryshon sistemi i planifikimit n Shqipri? ............................................................ XVIII Si prdoret ky manual? .................................................................................................... XXIV I. PLANIFIKIMI KOMBTAR : VENDIME STRATEGJIKE PR SHQIPRIN 1.1 Institucionet prgjegjse t planifikimit ....................................................................... 26 1.2 Objektivat e planifikimit kombtar dhe t integruar ..................................................... 27 1.3 Procesi dhe instrumentet e planifikimit ........................................................................ 28 1.4 Shembuj krahasues nga vendet europiane ................................................................... 44 II - PLANIFIKIMI VENDOR: ZHVILLIMI I TERRITORIT N UDHKRYQIN URBAN-RURAL 2.1 Institucionet prgjegjse t planifikimit ....................................................................... 47 2.2 Objektivat e planifikimit vendor dhe ndrvendor ......................................................... 53 2.3 Procesi dhe instrumentet e planifikimit ........................................................................ 53 2.3.1 Si t hartojm dhe miratojm nj politik vendore t territorit (PZhTNjV)? .............. 60 2.3.2 Si t hartojm dhe miratojm nj plan vendor (PPV)? ............................................... 65 2.3.3 Si t hartojm dhe miratojm nj rregullore vendore t PPV? ................................. 137 2.4 Shembuj krahasues nga vendet europiane ................................................................. 160 III. PLANI I DETAJUAR VENDOR: NGA PLANIFIKIMI DREJT ZHVILLIMIT DHE KONTROLLIT T TIJ 3.1 Objektivat dhe roli i planit t detajuar vendor ............................................................ 164 3.2 Institucionet prgjegjse pr hartimin, miratimin dhe zbatimin e PDV ....................... 164 3.3 Procesi i hartimit dhe i miratimit t PDV ..................................................................... 165 3.4 Shembuj krahasues nga vendet europiane ................................................................. 178 4. PRMIRSIMI I INFRASTRUKTURS DHE AKSESI N SHRBIME 4.1 Institucionet prgjegjse pr sigurimin e infrastrukturave dhe shrbimeve .............. 182
4.2 Qllimi i sigurimit t infrastrukturave dhe shrbimeve kundrejt zhvillimit pr qllime private .............................................................................................................................. 184 4.3 Si t mbulojm kostot e infrastrukturave prmes manaxhimit t zhvillimit t toks ........ .......................................................................................................................................... 188 4.4 Roli i konsultimit publik dhe negociatat me zhvilluesit ............................................... 215 4.5 Shembuj krahasues nga vendet europiane ................................................................ 216 V. KONTROLLI I ZHVILLIMIT T TERRITORIT: SI T ZBATOJM PLANET DHE T MANAXHOJM N NIVEL PARCELE 5.1 Institucionet prgjegjse pr kontrollin e zhvillimit .................................................... 219 5.2 Objektivat e kontrollit t zhvillimit ............................................................................. 221 5.3 far jan rregulloret e kontrollit t zhvillimit ............................................................ 221 5.4 Si mund tì zbrthejm instrumentet e planifikimit nga zona n nivel parcele ............ 223 5.5 Lejet pr punime ......................................................................................................... 231 5.6 Inspektimi dhe leja e prdorimit ................................................................................. 256 6. PERIUDHA KALIMTARE E ZHVILLIMIT: FAR NDODH DERI N MIRATIMIN E PLANEVE T PARA VENDORE PAS HYRJES S LIGJIT N FUQI 6.1 Institucionet prgjegjse t planifikimit pr zbatimin e VKM 480 ............................... 259 6.2 Kushte pr t zhvilluar prmes VKM 480 ................................................................... 259 6.3 Procesi i zhvillimit dhe vendimmarrja n kushtet e VKM 480 ..................................... 264 6.4 Negociatat dhe konsultimi publik n kushtet e VKM 480 ............................................ 265 7. SHTOJCA 7.1 Lidhja 1: Baza ligjore pr planifikimin e territorit ........................................................ 266 7.2 Lidhja 2: Indeksi i pyetjeve .......................................................................................... 322 7.3 Lidhja 3: Indeksi i tabelave dhe figurave ..................................................................... 324 7.4 Lidhja 4:Tabelat e mimeve dhe kostot ....................................................................... 328 7.5 Lidhja 5: Bibliografia ................................................................................................... 336
VIII
IX
Parathnie
T dashur miq dhe koleg, Q prej vitit 2010, kur Agjencia Kombtare pr Planifikimin e Territorit sht krijuar, jemi prballur me sfidat e nj institucioni t ri n kushtet e nj sistemi t ri planifikimi hapsinor. N fakt, duke qen se korniza e re ligjore e planifikimit pr territorin, na prek t gjithve, q prej momentit t krijimit kemi ndar vazhdimisht me ju shqetsimet mbi adoptimin e praktikave t reja profesionale dhe ligjore. Me krenari, mund t pohoj se kemi msuar shum nga procesi intensiv i shkmbimit t njohurive me ju, por edhe kemi prgatitur instrumente shum t rndsishme pr punn tuaj. Rregulloret uniforme t planifikimit dhe kontrollit t zhvillimit t territorit, baza ligjore pr Regjistrin e territorit, proceset e trajnimit dhe t informimit, kan qen nj pjes shum e rndsishme e puns son, por n t njjtn koh edhe platforma e komunikimit me ju. Veanrisht prfshirja n proceset e hartimit, e specialistve nga institucionet publike n nivel qendror, nga t gjitha qarqet, bashkit dhe komunat e Shqipris dhe nga organizatat e qeverisjes, kompanit dhe agjencit zhvilluese, ka qen elsi pr t garantuar legjitimitetin e produktit prfundimtar. N vazhdimsi t realizimit t sfidave tona institucionale dhe profesionale, AKPT ka punuar me t gjith aktort n nivel qendror dhe vendor, pr t hartuar dy manuale t rndsishme, ndoshta t part t ktij lloji n Shqipri. Kto jan manualet e planifikimit dhe t zhvillimit t territorit dhe hartohen pr vendimmarrsit, profesionistt, zhvilluesit dhe qytetart. Prmes ktyre dy manualeve duam jo vetm t prmbushim nj detyrim ligjor, por mbi t gjitha t ofrojm mundsi q t gjitha grupet e interesuara t ken akses n njohurit baz, q ligji i ri i planifikimit t territorit krkon prej nesh. S pari, kjo garanton zbatueshmrin e ligjit dhe sjelljen ton ligjore ndaj territorit dhe mnyrs se si e prdorim at. S dyti, krkon t garantoj nj mendsi t re planifikimi dhe zhvillimi, si parakusht pr zhvillimin e qndrueshm n Shqipri. S treti, kemi dashur t zbehim trsisht klishen e krijuar se planifikimi dhe zhvillimi i territorit jan shtje teknike dhe jasht sfers s diskutimit qytetar. Absolutisht, kjo e fundit nuk mund t jet e vrtet, pr sa koh t gjith e krijojm jetn ton n territor, marrim vendime pr t dhe burimet e tij, pr sa koh t gjith kemi nevoj pr banesa, rrug, hapsira t gjelbra, dhe lagje t jetueshme. Shpresojm q me kto manuale t kemi prmbushur sado pak pritshmrit tuaja, por edhe tì jemi prgjigjur nevojs pr instrumente q ndihmojn grupet e interesuara. Sigurisht, jemi ende n fillim t puns son, por rezultatet e ka sht br deri tani, do t reflektohen n sjelljen ton t prbashkt ndaj territorit. Dhe pr sa koh q t gjith besojm se duam ta ndryshojm status quo-n, kam besim se rezultati do t jet pozitiv. N prfundim, dua t falenderoj dhe t njoh meritat e t gjith atyre q, kan punuar ose dhn nj kontribut t rndsishm pr realizimin e Manualit Teknik dhe t Udhzuesit pr Qytetart. Prgatitja e dy manualeve u b e mundur nga mbshtetja e Banks Botrore, veanrisht Governance Partnership Facility. Procesi pr hartimin e tyre u mundsua nga Programi Matra pr Shqiprin, zbatuar nga organizata shqiptare Co-PLAN dhe instituti IHS n Rotterdam, Holland. Prgjat procesit, nj kontribut shum t rndsishm dhan t gjitha ministrit dhe agjencit publike, prmes jo vetm komunikimit t drejtprdrejt, por edhe komenteve dhe sugjerimeve t drguara mbi draftet e prgatitura. Katr takime u organizuan n nivel kombtar, me pjesmarrjen e aktorve t nivelit qendror, por edhe t t gjitha qarqeve bashkive dhe komunave t Shqipris. Kto takime synuan jo vetm t informonin, por mbi t gjitha t siguronin shkmbim idesh. N kt mnyr forcohej kuptimi vendor mbi instrumentet e reja ligjore, por edhe ushqehej prmbajta teknike e dy dokumenteve. Gjithsesi, e gjith kjo pun nuk do t ishte materializuar pa prfshirjen e t gjith stafit t Agjencis, dhe veanrisht t Rikard Luka, Aida Gjymishka, Anisa Qorri, Fatlinda Struga, Rezarta Lai, Enerjeta Murataj, Kujtime Haxhihalili dhe Florian Buzali. Gjithashtu, gjej rastin pr t vlersuar mbshtetjen teknike t Co-PLAN, dhe konkretisht t Rudina Toto, Dritan Shutina, Eriselda obo, Isida Duka, Aida Ciro, Zenel Bajrami dhe Stefano Romano.
Kreuza Leka Drejtore
XII
XIII
Hyrje
e mparshme ligjore pr urbanistikn3, por edhe prmban nj terminologji t re pr kontekstin shqiptar.
Prse hartohet ky manual?

N vitin 1990, Shqipria u prball me nj ndryshim rrnjsor t sistemit t saj politik, ekonomik dhe social. Midis t tjerave, ky ndryshim u shoqrua dhe me nj sjellje t re n mnyrn e prdorimit t territorit. Si rrjedhoj, n vazhdn e reformave institucionale t 20 viteve t fundit, parlamenti shqiptar miratoi ligjin nr.10119, dat 23.04.2009, Pr Planifikimin e Territorit (i ndryshuar). Zbatimi i ktij ligji dhe i akteve nnligjore q rrjedhin prej tij, prbn nj sfid pr institucionet, profesionistt dhe qytetart. Pikrisht pr t lehtsuar sfidn dhe pr tì dhn zgjidhje kompleksitetit q mbartin kto instrumente ligjore, n dor t profesionistve dhe vendimmarrsve vjen nj manual teknik pr proceset e planifikimit dhe t kontrollit t zhvillimit n Shqipri. Qllimi i manualit teknik sht padyshim, q t ndihmoj prdoruesit e tij, - profesionistt, vendimmarrsit dhe zhvilluesit, pr t kuptuar dhe prdorur n mnyr efiiente tri rregullore shum t rndsishme t ligjit nr.10119, dat 23.04.2009, Pr Planifikimin e Territorit1. Kto rregullore jan miratuar me Vendim t Kshillit t Ministrave dhe jan prkatsisht: VKM nr. 481, dat 22.6.2011, Pr miratimin e rregullores uniforme t instrumenteve t planifikimit; VKM nr. 502, dat 13.7.2011, Pr miratimin e rregullores uniforme t kontrollit t Zhvillimit t Territorit; VKM nr. 480, dat 22.6.2011, Pr miratimin e rregullores model t planifikimit2. N thelb, tri vendimet e msiprme prbjn edhe objektin kryesor t manualit, i cili, ligjrisht, bazohet n nenin 10 t ligjit nr. 10119, dat 23.4.2009, dhe veanrisht n grmn t tij. Ve detajeve mbi ligjin e planifikimit dhe tri rregulloret e prmendura m lart, ky manual synon tù jap prdoruesve nj pamje t qart t gjith legjislacionit, n t cilin duhet t mbshteten gjat procesit t planifikimit ose t (kontrollit) t zhvillimit t territorit. Por sigurisht, ligjet nuk jan statike, ndaj prmes referimit t legjislacionit n trsi manuali synon t orientoj prdoruesit n procesin e informimit ligjor. Manuali synon gjithashtu q t shpjegoj proceset q qndrojn pas rregullave t shkruara n aktet e msiprme nnligjore. Ky do t jet nj shpjegim teknik, pasi edhe prdoruesit jan t till, por n t njjtn koh, i thjesht dhe praktik. Hartimi i ktij manuali nuk sht vetm nj detyrim ligjor. Mbi t gjitha, sht adresimi i nj nevoje t artikuluar nga prdoruesit gjat periudhs n t ciln hartohej ligji i planifikimit, si dhe gjat procesit konsultativ t hartimit t tria rregulloreve t siprprmendura. Kjo baz e re ligjore sht konsideruar vazhdimisht si komplekse dhe e vshtir pr tù prvetsuar lehtsisht nga prdoruesit, pasi jo vetm ndryshon konceptualisht nga instrumentet
1. Pr lehtsi, do t referohet n tekst si ligji i planifikimit. 2. Pr lehtsi, do t referohen n tekst me shkurtimin VKM dhe numrin prkats, ose si rregulloret baz.
shtje parimore t planifikimit dhe zhvillimit t territorit

Ligji i planifikimit sht hartuar mbi bazn e disa parimeve shum t rndsishme t planifikimit t territorit, t cilat renditen n nenin 4 t tij, dhe konsistojn n: 1. Zhvillimin e qndrueshm. 2. Bashkrendimi mes autoriteteve t do niveli. 3. Shumllojshmrin e instrumenteve. 4. Planifikimi i detyrueshm. 5. Vazhdimsin e instrumenteve. 6. Transparenca, pjesmarrjen dhe aksesin n informacion. 7. Shrbimi me nj ndales dhe pranimi n heshtje. 8. Prshtatshmrin e instrumentit ndaj specifikave t vendit. 9. Delegimin dhe kontraktimin. 10. Subsidiaritetin. 11. Harmonizimi dhe prshtatja ndaj sistemeve apo standardeve europiane; 12. Zhvillimi gjithprfshirs dhe me shanse t barabarta i territorit. Sa m lart, si edhe parime t tjera t prcaktuara n bazn ligjore n fuqi n Shqipri, prbjn thelbin mbi t cilin jan zbrthyer edhe tre rregulloret baz. Kto jan parime t rndsishme, por edhe sfiduese pr autoritetet prgjegjse t planifikimit, si edhe pr do qytetar q merr pjes n procesin e zhvillimit t territorit. Nga pikpamja e zhvillimit t territorit, Shqipria prballet sot me sfida t shumfishta. Shqipria ka hyr n procesin e pakthyeshm t urbanizimit. Mirpo, kjo rritje duhet t jet e studiuar dhe e qndrueshme: pra, tù shrbej nevojave t sotme dhe t mos komprometoj nevojat e brezave t ardhshme. Pr kt qllim, nevojiten parime t reja t zhvillimit (sikurse i prcakton ligji i planifikimit); njohja dhe zbatimi i koncepteve t reja (pr kontekstin shqiptar) n planifikim dhe zhvillim (tashm t prezantuara ligjrisht nga ligji i planifikimit dhe aktet e tij nnligjore); kapacitete institucionale dhe profesionale pr tì zbatuar kto koncepte dhe pr t prvetsuar nj mendsi t re n zhvillimin e territorit; dhe nj sjellje e re qytetare q vendos n fokus jo vetm pronn individuale, por edhe at publike, nga e cila n fakt prfitojm t gjith si shoqri. Ndrkoh q ligji i planifikimit dhe aktet e tij nnligjore krkojn detyrimisht zbatimin e ktyre koncepteve t reja, krijimi i nj mendsie t re profesionale dhe sjellje t re qytetare sht nj proces afatgjat. Manuali teknik sht vetm nj hap i par pr t kontribuar n realizimin e ktij procesi.
3. ligji nr. 8405, dat 17.9.1998 Pr Urbanistikn (i ndryshuar) dhe aktet nnligjore n zbatim t tij.
XIV
XV
Figura 2. Zhvillimi urban n Shqipri 1990 - 2011
Burimi: Arkiva e Co-PLAN
XVI
XVII
Manuali teknik synon gjithashtu tù prgjigjet sado pak dy pyetjeve t tjera shum t rndsishme (t t njjtit nivel me parimet) dhe bashkkohore pr Shqiprin: Si mund t sigurohet zhvillimi territorial gjithprfshirs dhe me shance t barabarta? Si mund t prafroj sistemi shqiptar i planifikimit me sistemet europiane? Pr tìu prgjigjur edhe ktyre pyetjeve, manuali teknik do t zbrthej konceptet gjithprfshirse dhe shanset e barabarta n zhvillimin e territorit; do t shpjegoj instrumente t ndryshme q prdoren pr t materializuar kto koncepte; dhe shpesh her do t hyj n praktikn e zbatimit t tyre. Zhvillimi gjithprfshirs (inclusive) i qyteteve sht nj nga shtjet m t diskutueshme n praktikn e sotme botrore t planifikimit hapsinor dhe t zhvillimit t territorit. Ndrsa Shqipria ka eksperienca shum t mira n kt drejtim n lidhje me zonat informale, i mungon praktika e zbatimit t instrumenteve inovative n manaxhimin e toks. Kto instrumente, t prdorura sipas metodologjive t praktikuara n projektet e prmirsimit t zonave informale, do t ishin nj risi jo vetm pr Shqiprin, por edhe pr prpjekjet ndrkombtare pr krijimin e impulseve t reja pr zhvillimin e qndrueshm n ern e urbanizimit global. N manual nuk do t mungojn edhe shembujt krahasimor nga praktika europiane n fushn e planifikim dhe zhvillimit t toks. Kjo do t na ndihmoj jo vetm t njohim praktika t mira q mund tì prvetsojm dhe replikojm, por edhe t kuptojm pozicionin institucional q ka Shqipria krahasuar me sistemet europiane t planifikimit. Aktualisht, Shqipria sht duke konsoliduar praktikn e planifikimit, prfshir ktu edhe sjelljen institucionale ndaj prons. Privatizimi i toks dhe i banesave mundsoi krijimin e tregut t prons, q u prball me konfliktin e pronsis s shumfisht, si dhe me kritere dhe mime t caktuara zyrtarisht n legjislacion. Ndrkoh nuk u krijuan mundsi pr funksionimin efiient t mekanizmave t tregut t toks (prfshir ndikimin prmes taksave dhe mekanizmave rregullatore). Nj situat e till, rezultoi n deformim t tregut t toks dhe t pasurive t paluajtshme n prgjithsi (situata sht ende e till), ka ndikoi drejtprdrejt n pamundsin pr tìu prgjigjur sistemit t planifikimit. N funksion edhe t integrimit europian, Shqipria ka tani mundsin t prmirsoj parametrat e tregut t toks dhe rrjedhimisht t prmirsoj gjith situatn e zhvillimit urban/t territorit. Kjo realizohet prmes nj baze t re ligjore dhe studimit t sistemeve t planifikimit n europ, me qllim prafrimin praktik. Duke qen se planifikimi sht nj fush e decentralizuar deri sa i prket politikave europiane (nuk ka nj direktiv t detyrueshme, por vetm udhzuese si edhe politika t tjera q n mnyr t trthort ndikojn tek planifikimi4), Shqipria mund vetm t studioj rastet e vendeve t ndryshme. Pra, ne nuk mund t adoptojm nj sistem unik europian (ose t nj shteti t vetm), por mund t msojm nga elementet m t mira t sistemeve dhe praktikave t ndryshme europiane.
4. Prve Perspektivs europiane pr Zhvillim Hapsinor q sht nj dokument politik udhzues dhe i lidhur drejtprdrejt me planifikimin e territorit, politika t tjera t rndsishme jan ajo e kohezionit/zhvillimit rajonal, dhe sektorve, si mjedisi, bujqsia, turizmi etj.
Cila sht baza ligjore pr planifikimin dhe zhvillimin e territorit?

Pr tìu prgjigjur ksaj pyetjeje, n fund t manualit do t gjeni lidhjen 1, e cila liston n mnyr t detajuar legjislacionin kryesor, t cilit duhet tì referohet nj profesionist, zyrtar apo vendimmarrs i prfshir n procesin e planifikimit apo t zhvillimit t territorit.
Duke qen se baza ligjore sht vazhdimisht n ndryshim (dhe n Shqipri kjo ndodh n mnyr mjaft intensive), aktet e prmendura n lidhjen 1 paraqesin situatn prkatse ligjore deri n nntor 2011. Qllimi i lidhjes 1 sht t jap nj ide mbi trsin e akteve, me t cilat duhet t prballeni pr t zgjidhur nj problem zhvillimi n territor. Por, kujdes, ligjet jan t ndryshueshme. Ju gjithmon duhet t jeni t vmendshm dhe t mir informuar pr statusin e ndryshimeve ligjore para se t realizoni punn apo t merrni vendimin prfundimtar mbi nj shtje t caktuar.
Duke qen se planifikimi sht shumdimensional dhe ndrdisiplinor dhe zhvillimi i territorit ndrthur interesa ekonomike me aspekte mjedisore dhe sociale, trsia e legjislacionit q duhet tì referoheni sht tejet e gjer. Shkurtimisht, baza ligjore e nevojshme pr planifikimin dhe zhvillimin e territorit prmban: Kushtetutn dhe Kodin Civil, si dhe kode t tjera t rndsishme. Ligjin baz q orienton dhe rregullon nj proces planifikimi dhe/ose zhvillimi territori sht ligji nr. 10119, dat 23.4.2009, Pr planifikimin e territorit, i ndryshuar. Ky ligji ka hyr n fuqi me efekte t plota n datn 30 shtator 2011. Aktet kryesore nnligjore pr planifikimin e territorit jan t gjitha ato q jan hartuar apo hartohen si rezultat i zbatimit t ligjit. Ktu prmendim: o VKM nr. 1190, dat 13.11.2009, Pr mnyrn e organizimit dhe t funksionimit t Agjencis Kombtare t Planifikimit t Territorit. o VKM nr. 459, dat 16.6.2010, Pr miratimin e standardeve t prbashkta gjeodezike dhe GIS. o VKM nr. 460, dat 16.6.2010, Pr organizimin dhe funksionimin e regjistrit t planifikimit t territorit. o VKM nr. 481, dat 22.6.2011, Pr miratimin e rregullores uniforme t instrumenteve t planifikimit; VKM nr. 502, dat 13.7.2011, Pr miratimin e rregullores uniforme t kontrollit t zhvillimit t territorit; VKM nr. 480, dat 22.6.2011, Pr miratimin e rregullores model t planifikimit. o VKM nr. 87, dat 7.2.2012, Pr prbrjen e Kshillit Kombtar t Territorit. o Akte t tjera nnligjore q pritet t hartohen/miratohen n lidhje me: rregulloren e ndrtimit (grma a, neni 7 dhe neni 25); instrumentet e veanta t kontrollit t zhvillimit (pika 39, neni 3 dhe pika 4, neni 70); strukturn e unifikuar t raportit vjetor t zhvillimeve n territor (pika 5, neni 80).
XVIII
XIX
Ligjet dhe aktet nnligjore q mbulojn: o shtje themelore, kushtetuese dhe administrative, si: t drejtat mbi pronn; organizimi dhe funksionimi i organeve t qeverisjes vendore; taksat vendore; procedurat administrative etj. o shtje q lidhen drejtprdrejt me pronsin dhe tokn, si: administrimi dhe mbrojtja e toks; privatizimi dhe tregu i toks; toka bujqsore, pyjore dhe kullosore; inventarizimi, regjistrimi dhe transferimi i pronave t paluajtshme t shtetit; procedurat dhe funksionimi i zyrs dhe procesit t regjistrimit t pasurive t paluajtshme; kthimi dhe kompensimi i pronave; vendbanimet informale, urbanizimi dhe integrimi i tyre. o shtje t ndryshme sektoriale, si: arsimi, shndetsia, bujqsia, pyjet dhe kullotat, ujrat, energjia, fauna dhe flora, hidrokarburet dhe minierat, licensat dhe lejet, mjedisi, ndrtimi, siguria dhe shndeti, mbrojtja kundr zjarrit dhe emergjencat civile, partneriteti publik-privat dhe ndrmarrjet, strehimi, transporti, insfrastrukturat, komunikimi elektronik, trashgimia kulturore, turizmi etj. Sa her q n rutinn e puns suaj ju duhet t zgjidhni nj shtje q lidhet me planifikimin dhe zhvillimin e territorit, n nivel rajoni, qyteti, komuniteti/lagjeje apo ndrtese, sht mir q ve ligjit dhe akteve nnligjore pr planifikimin e territorit t konsultoheni edhe me legjislacionin prkats sektorial apo administrativ, si edhe me Kushtetutn dhe Kodin Civil. Juristt e institucionit tuaj mund t`ju mbshtetin duke ju dhn konsulencn e nevojshme ligjore apo duke ju orientuar se ku duhet t fokusoheni n morin e ligjeve dhe arkivave ligjore. Duke qen se planifikimi i territorit sht natyrshm ndrdimensional, sht e pamundur q ligji prkats dhe aktet nnligjore t tij t mbulojn t gjitha aspektet e veanta t puns suaj. Si rezultat, shum prgjigje pr pyetjet tuaja mbi territorin do tì gjeni n akte t tjera ligjore dhe nnligjore. Mos harroni se, shum rregulla dhe procedura t bazs ligjore n fuqi pr zhvillimin e territorit ju, si specialist n komuna, bashki dhe qarqe, i detajoni vet m tej n instrumentet tuaja t planifikimit plane dhe rregullore. Kto instrumente jan ligjet tuaja lokale, por gjithmon n prputhje me bazn ligjore n fuqi. Prmes tyre, ju shprehni autonomin tuaj vendore n fushn e planifikimit t territorit.
u hartua dhe miratua edhe rregullorja e urbanistiks, prkatsisht Vendimi i KM nr. 722, dat 19.11.1998, Pr miratimin e rregullores s urbanistiks. Si ligji i urbanistiks, edhe rregullorja prkatse prmbanin nj seri elementesh pozitive q formuan kornizn institucionale pr planifikim dhe zhvillim hapsinor n m shum se 10 vite n vazhdim. Megjithat, ligji i urbanistiks nuk ishte n gjendje ta adresonte n mnyr t plot planifikimin dhe zhvillimin urban, pasi nuk ishte pjes e nj reforme t sistemit urban, dhe mbi t gjitha sepse nuk arriti t ishte n prputhje t plot me ndryshimin politik, ekonomik dhe shoqror q psoi Shqipria. Veanrisht, ky ligj nuk arriti t adresonte n mnyr t plot shtjen e zhvillimit dhe manaxhimit t toks, dhe kjo u reflektua edhe n proceset planifikuese t ndrmarra n kuadr t ktij ligji. Megjithat, nuk duhet t harrojm se ligji nuk ishte e vetmja arsye q n Shqipri prballemi rndom me zhvillim jo t qndrueshm t territorit. N fakt, ajo q ka aluar m tepr ka qen zbatimi jo i drejt ose i munguar i ligjit, dhe fakti q ky i fundit nuk ishte i mirkoordinuar me pjesn tjetr t legjislacionit sektorial. Kjo e fundit madje ka minuar n disa raste fuqin e ligjit t urbanistiks. Zhvillimi urban/hapsinor/territorial sht ndrdimensional dhe si i till baza ligjore prkatse nuk mund t funksinoj e vetme.
Figura 3. Sistemi i planifikimit para vitit 1990 marrdhniet midis aktorve dhe komponentve.
TOKA
Vendndodhja Lloji i prdorimit
Konsumon tok pr qllime publike. Rregullon prdorimin.
SHOQRIA
Institucionet & Instrumentet
Toka si faktor n prodhim
Barazi sociale dhe ekonomike
Si po ndryshon sistemi i planifikimit n Shqipri?

Ndryshimi i sistemit t planifikimit n Shqipri ka nisur q n vitin 1998, me miratimin e ligjit nr. 8405, dat 17.9.1998 Pr urbanistikn, i ndryshuar. Q nga kjo dat dhe deri n vitin 2010, ky ligj i sht nnshtruar nj serie amendimesh (mbi 10 t tilla), pr prshtatjen e tij gjithnj e m shum ndaj realitetit urban n ndryshim. Pr zbatimin e ligjit t urbanistiks,
Kostot & Prfitimet Prdoruesit e Toks
ZHVILLIMI
Prshtatje
INDIVIDET
XX
XXI
Nisur nga sa u prmnd m lart, rreziku i zbatueshmris ekziston edhe pr ligjin e planifikimit (nr. 10119). Megjithat, para se t thellohemi n kuptimin e bazs s re ligjore pr planifikimin, le t shohim se far ndryshimi konceptual synon t sjell ajo. S pari, baza e re ligjore pr planifikimin e territorit krkon t reflektoj maksimalisht transformimin shoqror dhe ekonomik n Shqipri. Duke qen se nj sistem planifikimi prkthehet n zhvillim t toks, pra n interesa dhe treg, sht i detyruar t reflektoj elementet e sistemit shoqror, dhe si rrjedhoj edhe ndryshimin q ka ndodhur n Shqipri. Figura e mposhtme tregon se si ka ndryshuar sistemi i planifikimit n Shqipri si rezultat i ndryshimeve t sistemit q prshkruhen n tabeln 1 n vijim.
Figura 4. Sistemi i planifikimit pas vitit 1990 - marrdhniet midis aktorve dhe komponentve
Konsumon tok pr qllime publike. Rregullon prdorimin. Balancon prdorimet.
Ndryshimet midis figurs 3 dhe 4 tregojn pr nj rritje t kompleksitetit t problematiks q adreson sistemi i planifikimit. N nj situat t till, sht shum normale q edhe baza ligjore pr planifikimin t jet m komplekse dhe t krkoj q profesionistt dhe zhvilluesit dhe vendimmarrsit t prdorin m shum instrumente pr planifikm dhe zhvillim t territorit dhe sigurisht edhe m bashkkohore. Tabela 1 jep nj paraqitje shum t prmbledhur t ndryshimeve kryesor midis ligjit dhe akteve nnligjore t urbanistiks (me filles n vitin 1998,) ligjit dhe akteve nnligjore pr planifikimin (me filles n vitin 2009). M shum pr kto ndryshime do t kuptoni ndrkoh q do t shfletoni manualin npr kapitujt e tij.
Tabela 1. far ndryshimesh madhore ka sjell ligji nr. 10119, dat 23.4.2009 Pr Planifikimin e Territorit?
TOKA
Krkesa & oferta Vendndodhja Lloji i prdorimit
SHOQRIA
Institucionet & Instrumentet
Sipas ligjit 8405 Rregullorja e urbanistiks VKM per organizimin dhe funksionimin e KRrTRSH5
Konkurrenc pr tok dhe t drejta Hendeku: pritshmri - reagim - kontribute prshtatje Konflikt kohor pr brezat
Sipas ligjit 10119 Rregullorja uniforme e instrumenteve t planifikimit; Rregullorja uniforme e kontrollit t zhvillimit; Rregullorja model e planifikimit. VKM pr prbrjen e KKT6. Rregullorja e ndrtimit. VKM pr organizimin dhe funksionimin e AKPT. VKM pr instrumentet e veanta t kontrollit t zhvillimit. VKM per formatin e Raportit t Territorit. VKM per Regjistrin e Territorit. Zhvillimi i qndrueshm i territorit prmes planifikimit dhe kontrollit t zhvillimit (sipas nenit 4 t ligjit). Quhen Autoritete dhe jan:
1. Ka sjell akte t reja nnligjore
Konflikt pr hapsir dhe burime Skarcitet & inealsticitet vs. Bollk & ndryshim Toka si faktor n prodhim Krkesa & oferta Kostot & Prfitimet Teknologjia & koha Kultura & informacioni
Konkurenc apo Barazi sociale
Konsumojn tok individualisht pr qllime private.
Pronart Zhvilluesit Prdoruesit e Toks Spekulatort
2. Krkon ndryshim t konceptit themelor t praktiks s planifikimit Urbanistika prcakton rregullat e vendosjes dhe t arkitekturs s ndrtimeve n territor (sipas nenit 2 t ligjit) Quhen Organe dhe jan:
ZHVILLIMI
Legjenda:
Prshtatje dhe prfitim nga progresi
INDIVIDT
3. Ka sjell ndryshime n institucione dhe rishikime t rolit t tyre
Faktort e sistemit t planifikimit far qndron pas faktorve Marrdhniet midis faktorve
5. Kshilli i Rregullimit t Territorit t Republiks s Shqipris. 6. Kshilli Kombtar i Territorit.
XXII
XXIII
Plani i Prgjithshem Kombtar

Kshilli i Rregullimit t Territorit t Repub- Kshilli Kombtar i Territorit (KKT). liks s Shqipris (KRrTRSH). Ministrit. Ministria prkatse (aktualisht e emrtuar si Agjencia Kombtare e Planifikimit t Tere Punve Publike dhe Transportit). ritorit (AKTP). Drejtoria e planifikim- Kshilli i bashkis, komuns ose qarkut. it n ministrin prkatse Drejtoria e Planifikimit dhe Kontrollit t Instituti i Studimeve dhe Projektimeve Ur- Zhvillimit (n bashki, komun, qark). banistike (ISPU). Kshilli i Rregullimit t Territorit t Bashkis ose Komuns ose Qarkut (KRrT). Drejtoria e Urbanistiks (n bashki, komun, qark). 4. Ndryshon procesi, praktika dhe si rezultat edhe instrumentet Administrimi i toks pr ndrtime Planifikimi i territorit dhe kontrolli i zhvilmbshtetet n kto instrumente: limit n territor mbshtetet n kto instrumente: Masterplani . Lloji: Politika, Plane dhe Rregullore. Plani strategjik. Niveli: Kombtar, i Integruar, Vendor, Ndrvendor. Studimi rajonal dhe mjedisor. Klasifikimi: i Prgjithshm, Sektorial, Plani Rregullues i Prgjithshm. Ndrsektorial. Studimi Urbanistik Pjesor (SUP). Plan i Detajuar Vendor (PDV) q hartohet pr nnnjsit strukturore t przgjedhura nga bashkia/komuna dhe zonat me prioritet zhvillimi7. 5. Ndryshon mnyra e planifikimit t prgjithshm n nivel vendor Quhej Plan i Prgjithshm Rregullues, Quhet Plan i Prgjithshm Vendor pr kishte vlefshmri kohore 15-20 vjet, harto- planifikimin e territorit (i paraprir nga hej vetm pr zonn brenda vijs kufizuese politika) (PPV), ka vlefshmri kohore t t ndrtimit dhe jepte konsiderata pr zo- detyrueshme 10 vjet dhe rishikohet 2 nn suburbane, miratohej nga KRrT, Kshil vjet para mbylljes s afatit, hartohet pr Vendor, Qarku dhe KRrTRSh. gjith ose nj pjes t territorit administrativ t bashkis/komuns, miratohet nga nga Kshilli i bashkis/komuns/qarkut dhe sipas rastit KKT, ka zbatim t fazuar t detyrueshm.
shtje dhe zonat e rndsis kombtare Plane Sektoriale Kombtare
Plane Ndrsektoriale Kombtare
Plani i Integruar
Figura 5. Hierarkia n planifikim dhe zhvillim sipas ligjit 10119
Plani i prgjithshm vendor ose ndrvendor
PDV
leje zhvillimi
leje ndrtimi
leje zhvillimi dhe ndrtimi
leje infrastrukture
deklarim paraprak
7. Shiko shpjegimet m posht n manual.
XXIV
XXV
6. Krijon konceptin e zhvillimit q sht m i gjer se sa ai i ndrtimit dhe si rezultat, ndryshon instrumentet
Leja e sheshit t ndrtimit. Leja e ndrtimit. Leja e shfrytzimit. Leja e zhvillimit. Leja e ndrtimit. Leja e zhvillimit dhe e ndrtimit. Leja e infrastrukturs. Deklarimi paraprak. Leja e prdorimit. Rregulloret e kontrollit t zhvillimit. Instrumentet e veanta t kontrollit t zhvillimit:
instrumente t ndryshme (politik, plan, rregullore) planifikimi, si edhe PDV plani i detajuar vendor. N t tre kapitujt e par sht synuar q proceset t sqarohen n trsin e tyr sa u prket: objektivave, procedurave, institucioneve prgjegjse, hapave, instrumenteve q krijohen apo rishikohen, vendimmarrjes dhe aspekteve metodologjike. Kapitulli i katrt trajton shtje t infrastrukturave dhe shrbimeve. Ky nuk sht nj kapitull shterues, meqense vet ministrit do t hartojn instrumentet e tyre t planifikimit dhe kontrollit t zhvillimit. Kapitulli merret me disa shtje themelore financiare dhe t ekuilibrit publik-privat pr infrastrukturat dhe shrbimet. Kapitulli i pest trajton rregulloret e kontrollit t zhvillimit dhe procesin e zhvillimit n trsi. Koncepti i zhvillimit (si dukuri e njohur tek ne) sht nj risi pr legjislacionin e planifikimit n Shqipri. Kapitulli i gjasht sqaron punn e bashkive dhe komunave pr zhvillimin e territorit, n munges t planeve t prgjithshme vendore dhe gjat hartimit t tyre, duke prdorur rregulloren model t planifikimit. Po n kt kapitull trajtohen edhe dispozitat tranzitore t ligjit t planifikimit. Kapitulli i shtat Shtojca prmban dokumente ose tekste q detajojn m tej se far sht sqaruar n manual, pr kdo q krkon t hulumtoj n thellsi.
Procese t ankimimit, vzhgimit, inspektimit.
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Pezullimi i zhvillimit. Servituti publik. Rezervimi publik. E drejta e transferimit. E drejta e preferimit. E drejta e lnies.
Si prdoret ky manual?
Ky manual sht organizuar n 7 kapituj, q vijojn si m posht: 1. Planifikimi kombtar: vendime strategjike pr Shqiprin. 2. Planifikimi vendor: zhvillimi i territorit n udhkryqin urban-rural. 3. Plani i detajuar vendor nga planifikimi drejt zhvillimit dhe kontrollit t tij. 4. Prmirsimi i infrastrukturs dhe aksesi n shrbime. 5. Kontrolli i zhvillimit: si t zbatojm planet dhe t manaxhojm n nivel parcele. 6. Periudha tranzitore e zhvillimit: far ndodh deri ne miratimin e planeve t para vendore pas hyrjes s ligjit n fuqi. 7. Shtojca. Tre kapitujt e par kan nj struktur t ngjashme: Institucionet prgjegjse; Objektivat; Procesi dhe instrumentet; Shembuj krahasues nga vendet Europiane Kta kapituj trajtojn nivele t ndryshme (kombtar, i integruar, vendor, ndrvendor) dhe
far thot ligji? Kujdes, kushtojini vmendje shtjes n fjal pasi mund t prsritet shum her, ose mund t jet elsi q zgjidh problemet tuaja. Ky sht nj shnim i rndsishm. Kjo sht nj krkes shum e fort dhe ju nuk duhet ta anashkaloni. Pyetje.
Kapitulli
Plani i Integruar
I. PLANIFIKIMI KOMBTAR: VENDIME STRATEGJIKE PR SHQIPRIN
27
PDV
leje zhvillimi
leje ndrtimi
leje infrastrukture
deklarim paraprak
Kujdes! Ju mund ta lexoni/prdorni kt manual n dy mnyra: Duke iu referuar kapitujve dhe/ose seksioneve prbrse t tyre. Duke iu referuar pyetjeve (simboli P) q jan ngritur dhe gjejn prgjigje npr tekst. N lidhjen 2 t ktij manuali do t gjeni indeksin e pyetjeve. Ky manual hartohet pr profesionist, vendimmarrs dhe zhvillues. Si i till, edhe pse synon t jet i thjesht, sht mjaftueshm teknik dhe respekton terminologjin e ligjit, t akteve nnligjore dhe t bazs ligjore n prgjithsi. sht nj instrument informues, por edhe pr ngritje kapacitetesh si t prshtatim njohurit tona pr planifikimin n zbatim t ligjit 10119. Ve shpjegimit t proceseve, do kapitull prmban shembuj dhe raste konkrete, t prshkruara me fjal, grafikisht ose prmes fotografive. Sa her q nj shtje bhet tejet e rndsishme, vmendja juaj do t trhiqet prmes disa simboleve t prshkruara si m posht:
miraton akte nnligjore (rregulloret e: ndrtimit, uniforme t planifikimit dhe kontrollit t zhvillimit, modele t planifikimit, regjistrit, raportit t territorit, instrumenteve t veanta t kontrollit t zhvillimit); miraton Planin e Prgjithshm Kombtar. KKT funksionon pran Kshillit t Ministrave dhe shtrin prgjegjsin e vet n miratimin e: instrumenteve kombtare t planifikimit (plane, politika, rregullore); shtjeve dhe zonave t rndsis kombtare (nenet 6 dhe 32 t ligjit t planifikimit); disa instrumenteve vendore dhe ndrvendore t planifikimit (nenet 8/1, 45 dhe 89 t ligjit t planifikimit); instrumenteve t integruara t planifikimit (neni 46 i ligjit t planifikimit); disa instrumenteve t kontrollit t zhvillimit (nenet 8, 8/1, 75, 77 dhe 78 t ligjit t planifikimit dhe nenet 12 dhe 14 t VKM 502). AKPT funksion si sekretariat i KKT; ka funksione mbshtetse dhe koordinuese pr autoritetet e planifikimit t do niveli, sipas prcaktimeve t nenit 10 t ligjit t planifikimit, si edhe t VKM nr. 1190, dat 13.11.2009 Pr mnyrn e organizimit dhe t funksionimit t Agjencis Kombtare t Planifikimit t Territorit. AKPT informohet periodikisht pr ecurin e procesit t hartimit t instrumenteve t planifikimit t territorit. AKPT udhzon dhe propozon prmirsimet e nevojshme. N nenet 5 deri n 11 t ligjit t planifikimit prcaktohen rolet e autoriteteve kombtare t planifikimit. Pikrisht n nenin 11, grma h, prcaktohet se ministrit dhe organet e tjera publike qendrore sigurojn dhe zhvillojn burimet e nevojshme njerzore e profesionale pr planifikimin dhe zhvillimin e territorit. Kjo nnkupton se do ministri apo organ tjetr publik qendror duhet t krijoj nj struktur t brendshme pr planifikimin dhe kontrollin e zhvillimit t territorit. Kjo struktur mund t jet nj drejtori, sektor, ose edhe disa specialist, t cilt trajtojn shtje t planifikimit dhe t kontrollit t zhvillimit t territorit n lidhje me sektorin q kjo ministri ose ky organ mbulon. Prcaktimi i strukturs bhet n prputhje me peshn q detyrat dhe prgjegjsit e planifikimit dhe kontrollit t zhvillimit zn n do ministri, apo organ tjetr publik qendror.
1.1 Institucionet prgjegjse t planifikimit

Sipas nenit 5 t Ligjit nr.10119, dat 23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit , autoritetet kombtare t planifikimit t territorit jan: 1. 2. 3. 4. Kshilli i ministrave. Kshilli Kombtar i Territorit (KKT). Agjencia Kombtare e Planifikimit t Territorit (AKPT). do ministri, organet n varsi t tyre apo t Kshillit t Ministrave dhe organe t tjera publike qendrore q kan prgjegjsi dhe detyra n fushn e planifikimit. Po sipas nenit t msiprm, autoritetet kombtare t planifikimit e ushtrojn rolin e tyre n planifikimin e territorit n prputhje me ligjin e planifikimit, me aktet nnligjore n zbatim t tij, si edhe me bazn ligjore prkatse t sektorit q do autoritet mbulon. Kshilli i Ministrave vepron n nivel politik dhe ligjvns: nxit politika; mbshtet plane;
1.2 Objektivat e planifikimit kombtar dhe t integruar

Objektivat e planifikimit kombtar jan prcaktuar n pikn 4 t nenit 26 t ligjit t planifikimit. Qllimi i planifikimit t integruar dhe fusha e tij e veprimit n territor sht prcaktuar n nenin 29 t ligjit t planifikimit. Ndrsa planifikimi kombtar, nga vet emri dhe qllimi i tij, ndrmerret n nivelin kombtar, planifikimi i integruar ndrmerret sipas rasteve t mposhtme: nga autoritete kombtare; nga nj grup autoritetesh vendore; nga nj grup autoritetesh kombtare dhe vendore s bashku.
28
29
Pr nga natyra e procesit dhe qllimit t tij, planifikimi i integruar sht nj lloj planifikimi rajonal. Duke qen se trajton shum shtje t rndsis kombtare (edhe pse n mjaft raste kto mund t prshkruhen si t interesit t prbashkt), dhe prfshin nj trsi aktorsh (pra krkon burime njerzore dhe financiare t konsiderueshme), shpesh do ta gjejm t realizuar ose koordinuar nga niveli qendror. Sigurisht, kjo nuk e prjashton aspak rastin q planifikimi i integruar t jet nj proces i nisur nga autoritetet vendore.
Kujdes! Nse i referohemi nenit 24 t ligjit t planifikimit, instrumentet e planifikimit n nivelin e integruar (seksioni III i ligjit t planifikimit), t ndara sipas llojit dhe klasifikimit do t jen si m posht: Lloji i instrumentit Klasifikimi I prgjithshm Politik Politik e prgjithshme e integruar territoriale. Politik e integruar sektoriale pr zhvillimin e territorit. Politik e integruar ndrsektoriale pr zhvillimin e territorit. Plan Plan i integruar i prgjithshm (PIP). Plan i integruar sektorial. Plan i integruar ndrsektorial. Rregullore Rregullore planifikimi pr planin e integruar t prgjithshm. Rregullore planifikimi pr planin e integruar sektorial. Rregullore planifikimi pr planin e integruar ndrsektorial.
1.3 Procesi dhe instrumentet e planifikimit

Bazuar n uniformitetin mes instrumenteve t planifikimit, si diktohet nga neni 24 i ligjit t planifikimit, nse ne kombinojm tre faktort: niveli i planifikimit (seksioni III kreu III i ligjit t planifikimit), klasifikimi i instrumenteve (neni 23 i ligjit t planifikimit) dhe lloji i instrumenteve (seksioni I kreu III i ligjit t planifikimit), do t prftohet nj list instrumentesh. Kto instrumente jan paraqitur n tabeln 2. VKM 481 trajton vetm instrumentet e prgjithshme pr sa i prket strukturs, pasi pritet q do ministri t prcaktoj prmes nj udhzimi apo vendimi strukturn e instrumentit sektorial ose ndrsektorial pr planifikimin e territorit. Sikurse prcaktohet n ligjin e planifikimit, do ministri q ka kompetenca apo ndikim n territor duhet t prgatit planin sektorial prkats t planifikimit t territorit. P.sh., Ministria e Arsimit dhe e Shkencs mund t hartoj nj plan sektorial t territorit pr mbulimin me univeristete dhe shkolla profesionale t gjith vendit. N t njjtn mnyr mund t planifikoj pr spitalet dhe poliklinikat apo institucionet e veta shkencore, Ministria e Shndetsis. Ministria e Punve Publike dhe Transportit mund t hartoj nj plan ndrsektorial kombtar ku t ndrthur investimet kryesore pr rrugt, furnizimin me uj, largimin dhe trajtimin e ujrave t zeza, ndrtimin e landfilleve dhe riorganizimin e transportit publik n nivel qarku (duke ruajtur autonomin vendore sipas ligjit). N t njjtn mnyr mund t planifikoj pr turizmin Ministria e Kulturs etj.
Tabela 2. Instrumente t ndryshme planifikimi n nivel kombtar dhe t integruar Kujdes! Nse i referohemi nenit 24 t ligjit t planifikimit, instrumentet e planifikimit n nivel kombtar (seksioni III, Kreu III i ligjit t planifikimit), t ndara sipas llojit dhe klasifikimit do t jen si m posht: Lloji i instrumentit Klasifikimi I prgjithshm Sektorial Ndrsektorial Politik Politik e prgjithshme kombtare pr zhvillimin e territorit. Politik kombtare sektoriale pr zhvillimin e territorit. Politik kombtare ndrsektoriale pr zhvillimin e territorit. Plan Plan i prgjithshm kombtar (PPK). Plan kombtar sektorial (PKS). Plan kombtar ndrsektorial (PKN) Rregullore Rregullore e prgjithshme kombtare planifikimi. Rregullore sektoriale kombtare planifikimi. Rregullore ndrsektoriale kombtare planifikimi. Sektorial
Ndrsektorial
Ekziston nj hierarki midis planit t prgjithshm kombtar dhe planeve sektoriale dhe ndrsektoriale. Gjithashtu, planet kombtare n prgjithsi i prkasin nj niveli m t lart hierarkik, se sa planet e integruara. Autoriteteve kombtare do duhej t hartonin s pari planin e prgjithshm kombtar dhe m pas t hartonin planet sektoriale/ndrsektoriale. Gjithsesi, n kushtet kur autoritetet kombtare prej disa vitesh punojn pr t hartuar strategji sektoriale dhe ndrsektoriale, strategjia kombtare pr zhvillim dhe integrim ka kaluar dy her npr ciklin e rishikimit t saj, dhe do t rishikohet srish, si dhe nj seri detyrimesh na vijn nga institucionet europiane pr t hartuar dokumente strategjike q lehtsojn procesin ton t integrimit, sht e kuptueshme q nga pikpamja kohore kjo hierarki n planifikim t mos ndiqet. Nga ana tjetr, pr t shmangur konflikte n politikat dhe planet territoriale dhe pr t zbatuar parimin e zhvillimit t qndrueshm, autoritetet kombtare edhe pse do tì hartojn njkohsisht instrumentet e tyre t planifikimit, duhet t bashkpunojn ngushtsisht me njri-tjetrin. Pr kt qllim, ligji i planifikimit parashikon procese t kshillimit dhe bashkrendimit, kontrollit t prputhshmris etj. Struktura dhe formatet e planeve kombtare dhe t integruara prcaktohen n nenet 6 dhe 35 t VKM 481. Pr sa i prket procesit t hartimit dhe miratimit t instrumenteve (kombtare dhe t integruara), ai vjen drejtprdrejt nga ligji i planifikimit: seksionet I, III dhe IV t kreut IV, nenet 15, 17, 53, dhe 89 pika 1. Kto procese/procedura shpjegohen n vazhdim si m posht: 1. Procesi pr hartimin e politiks kombtare t territorit. 2. Procesi pr nismn dhe hartimin e planit t prgjithshm kombtar. 3. Procesi pr nismn dhe hartimin e planit kombtar sektorial dhe ndrsektorial. 4. Procesi pr nismn dhe hartimin e planit t integruar.
30
31
Politikat Kombtare t zhvillimit t territorit mund t hartohen njkohsisht me Planin Kombtar prkats. N do rast, politika kombtare e zhvillimit t territorit hartohet dhe/ose rishikohet sipas procedurs s m poshtme pr nismn dhe hartimin e PPK, dhe rishikohet duke zbatuar procedurn e thjeshtuar vetm kur plotsohen kushtet, dhe n prputhje me prcaktimin e nenit 50 t Ligjit 10119 dat 23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit.
Proceset dhe autoritetet pr hartimin dhe miratimin e Planit t Prgjithshm Kombtar (PPK)prshkruhen me hapat e procedurs s mposhtme: 1. PPK-ja hartohet nga grupet e puns me ekspert, sipas prcaktimit t nenit 35 t Ligjit nr.10119 dt.23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit. 2. Bashkrendimi e kshillimi i projektit t PPK-s, sipas situatave specifike dhe kompleksitetit t tij, zhvillohen sipas fazave t mposhtme: a. Kshillimi i ides ose i pjesve t veanta t planit. b. Kshillimi n trsi i planit. 3. Autoriteti prgjegjs pr hartimin e instrumentit zgjedh, sipas rastit, nse do t kryej bashkrendim dhe kshillim me nj apo dy faza. 4. Afatet e shprehjes s qndrimit nga autoritetet e tjera t planifikimit dhe palt e interesuara fillojn t nesrmen e dats s botimit n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit t projektit prfundimtar t instrumentit kombtar t planifikimit nga autoriteti prgjegjs pr hartimin e tij dhe jan, si rregull, si m posht: a. 30 dit, n rastin e bashkrendimit e kshillimit t ides ose t do pjese t veant t planit. b. 60 dit, pr bashkrendimin e kshillimin trsor t planit. 5. do autoritet i planifikimit, sipas sfers s juridiksionit dhe prgjegjsis s prcaktuar nga legjislacioni n fuqi, ose pal e interesuar ka t drejt t paraqes vrejtje apo propozime pr projektin e PPK-s gjat periudhs s bashkrendimit e kshillimit t tij. Vrejtjet apo propozimet botohen n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit. 6. do vrejtje e br duhet t jet e argumentuar dhe t shoqrohet me sugjerime t qarta, n mnyr q ti jap mundsi autoritetit prgjegjs pr hartimin e PPK-s t kuptoj prmbajtjen e saj e t mund t bj ndryshimet prkatse pr trajtimin n mnyr t arsyeshme t vrejtjes. 7. Mosparaqitja e vrejtjeve apo propozimeve brenda afateve t prcaktuara n kt nen, vlersohet pranimi i heshtur i projektit t PPK-s, prve rasteve t pamundsis pr shkaqe t prligjura e t pavarura nga subjekti n fjal, e cila duhet t njoftohet n mnyr t argumentuar, sipas prcaktimeve t Kodit t Procedurave Administrative, pr rivendosjen n afat. 8. Pr qllimet e bashkrendimit e t kshillimit, autoriteti prgjegjs pr hartimin e PPKs shqyrton vrejtjet apo propozimet e autoriteteve t tjera t planifikimit, palve t interesuara ose publikut, brenda 30 ditve nga mbarimi i afateve t prcaktuara n kt procedur. 9. N rastet kur, si pasoj e procesit t bashkrendimit e t kshillimit, vrejtjet apo propozimet e bra prekin ndjeshm elemente thelbsore dhe prmbajtjen baz t projektit t PPK-s, autoriteti prgjegjs pr hartimin, kryesisht ose me krkes t autoriteteve
Nisma pr hartimin e PPK merret nga Ministri prgjegjs pr shtjet e planifikimit t territorit (neni 11 dhe 33 i ligjit 10119). do autoritet tjetr i planifikimit ose pal e interesuar mund ti krkoj, vemas ose s bashku, Ministrit prgjegjs pr shtjet e planifikimit t territorit marrjen e nisms pr hartimin e PPK. Ministri prgjegjs pr shtjet e planifikimit t territorit ose palt e interesuara hartojn nj studim, q prcakton faktet dhe analizon problemet pr PPK pr tu hartuar. Struktura dhe formati i studimit, si pjes e krkess pr hartimin e PPK, prcaktohet n nenin 6 t VKM 481, n prputhje me nenin 33 t Ligjit nr. 10119, dat 23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit. Ndrmarrja e do nisme si m lart, shoqrohet me njoftimin e palve t interesuara dhe t dhnat pr nismn, studimin e planin e veprimeve dhe botimin n Regjistr dhe mjetet tradicionale t informimit. Nisma pr hartimin e PPK-s s bashku me studimin i paraqitet pr miratim KKT-s. KKT-ja pasi shqyrton krkesn vendos: a. Miratimin e nisms. b. Miratimin me ndryshime. c. Shtyrjen pr shqyrtim t mvonshm. . Mosmiratimin. Vendimi i KKT-s botohet n Regjistr.
KONCEPTI UNAZAVE DHE DIAGONALEVE- BALKAN ROAD TRIPS: RING AND DIAGONAL ROUTES KONCEPTI UNAZAVE DHE DIAGONALEVE- BALKAN ROAD TRIPS: RING AND DIAGONAL ROUTES
PODGORICA
NISH
Sarajevo
Sarajevo
Nish
Bar
Nish
Dubrovnik/ Zagreb/ Sarajevo Beograd/ Budapest/ Vienna
33
Dubrovnik/ Zagreb/ Sarajevo

SH-LE
KU-DI
Beograd/ Budapest/ Vienna
Bar
PR
PR
DR-TR-EL
Shengjin
SHKUP
Milan/ Trieste/ EU
e AL ut N o O nr G a IA alk - Dal b C tr n ce Bar/ Podgorice/ Kotor

ad A1 ria - D tic IA L e se GA ut A2 a N O ro Oo N G kran AL IA al ute -Dnb W er t es w Durres/ Tirane/ Elbasan
AL ut N o O nr G a IA alk - Dal b C tr n ce
Nish/ Sofje/ Pristina
Nish/ Sofje/ Pristina
Bucharest/ Constanca
Shengjin
DR-TR
Milan/ Trieste/ EU
Bar/ Podgorice/ Kotor
SK
LU-BR
DR-TR
KO-PG
SK
VL-FR
Vlore
SELANIK
Instambul
ad A1 Ancona/ Rome ria - D tic IA se GO Ancona/ Rome A2 a N ro A Instambul ut L e

Durres/ Tirane/ Elbasan
Bari/ Sicily/ Napoli
AL te N ou O nr ea E- D IAG lka st DA ba I b- G Walern O tka N es n A w ro L ut e

Skopje/ Tetovo/ Selanik AL
Bucharest/ Constanca
ea E- D st IA ba G lk ON an A ro L ut e
Istambul
Skopje/ Tetovo/ Selanik
Vlore
Sarande
Bari/ Sicily/ Napoli
Sarande
SR-GJ
SEL
JANINE
SEL Igumenice Igumenice

Sarande/ Corfuz/ Igumenice
te AL u N n ro O G lka IA a D nb S- her Sarande/ Corfuz/ Igumenice ut so
N ro O n G lka IA a D nb S- her ut so
ut
Istambul
Figura 6. Skema konceptuale, pjes e analizs pr PPK (fq.32-33) Burimi: Eranda Janku, U_POLIS, 2011.
Athine/ Greek Archipelagos
Athine/ Greek Archipelagos
IGUMENICE
Ndermarrja e do nisme shoqrohet me njoftimin e palve t interesuara n proces.
Botohet n Regjistr.
Vendimi i KKT botohet n Regjistr.
Proces DIALOGU + Bashkrendimi.
30 dit - kshillimi i ides ose t do pjese t veante t projektit.
KKT nuk e miraton projektin.
Publikohet n Regjistr brenda 15 ditve nga data e miratimit.
Ministri ndrmerr nismn pr hartimin e IKP (PPK)
Hartohet Studimi: 1. Prcakton faktet. 2. Analizon problemet. 3. Plani i veprimit.
KKT miraton nismn dhe Studimin.
Nis procesi i hartimit t IKP (PPK) nga Autoriteti Prgjegjs.
60 dit - kshillimi trsor i projektit.
Projekti Prfundimtar i paraqitet pr miratim KKT (n rastin e PPK).
KKT miraton Projektin.
do Autoritet tjetr mund t propozoj ndrmarrjen e nisms.
Ngrihet nj komitet ndrministror me prfaqsues t autoriteteve t planifikimit dhe AKPT.
Kshillohet me AKPT dhe palt e interesuara.
30 dit pas prfundimit t procesit t Bashkrendimit organizohet seanca e dgjimit publik.
30 dit pas perfundimit t dgjesave publike, AKPT shqyrton prputhshmrin me dispozitat ligjore dhe instumentet n fuqi.
Figura 7. Procesi i hartimit dhe miratimit t PPK
34
35
t planifikimit dhe/ose propozim t palve t interesuara, kryen nj proces t dyt bashkrendimi ose kshillimi, sipas prcaktimeve t ksaj procedure. Ai shqyrton vrejtjet apo propozimet dhe ndryshon projektin, ose shpreh qndrimin e tij t argumentuar t mosprfshirjes n projekt t vrejtjeve apo propozimeve para paraqitjes s tij pr miratim. 10. Prmbledhja e vrejtjeve apo propozimeve, gjat procesit t bashkrendimit dhe kshillimit, i bashklidhen projektit t PPK-s, t paraqitur pr miratim dhe botohet s bashku me t n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit. 11. Autoriteti prgjegjs pr hartimin e PPK-s brenda 30 ditve nga prfundimi i afatit t parashikuar n pikn 4 m sipr, organizon nj ose m shum seanca dgjimi publik pr seciln nga fazat e bashkrendimit e kshillimit, pas kryerjes s tyre. Dgjimi publik kryhet para do vendimmarrjeje planifikuese dhe prsritet sipas nevojs pr informimin e plot t palve t interesuara dhe zgjidhjen e konflikteve. N ditn e botimit n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit t projektit t PPK-s, autoriteti prgjegjs njofton vendin, datn dhe orn e do seance t dgjimit publik. Njoftimi publik kryhet t paktn 30 dit para nj vendimmarrjeje publike e botohet n Regjistr dhe n dy gazeta me qarkullim m t madh ose n organe t tjera t medias. 12. Palt e interesuara e publiku kan t drejt, gjat periudhs nga data e njoftimit, deri n datn e prcaktuar t dgjimit publik, t ken akses n materialet e informacionet q lidhen me PPK-n, prfshir prmbledhjen e procesit t bashkrendimit e kshillimit, t kryer sipas ksaj procedure dhe n vrejtjet, propozimet e prfundimet e arritura gjat ktij procesi. Aksesi i tyre sigurohet, paraprakisht, n koh t mjaftueshme e n mnyr efektive nprmjet Regjistrit, sipas mjeteve tradicionale t informimit dhe n mjediset e autoritetit prgjegjs, gjat orarit t tij zyrtar. 13. N rastet kur projekti i PPK-s rishikohet nga autoriteti prgjegjs, n baz t vrejtjeve e propozimeve t bra gjat dgjimit publik, pr shtje thelbsore t prmbajtjes s tij, autoriteti prgjegjs i planifikimit organizon nj dgjim publik shtes, sipas prcaktimeve t msiprme t prshkruara n kt procedur. 14. Prmbledhja e vrejtjeve apo propozimeve gjat procesit t dgjimit publik i bashklidhen projektit t PPK-s, t paraqitur pr miratim dhe botohet s bashku me t n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit. 15. Personat fizik apo juridik, q ndodhen n zonn e planifikimit ose q kan informacion apo t dhna pr t duhet, kur u krkohet dhe pr aq sa kan mundsi t bjn nj gj t till, ti japin autoritetit prkats t planifikimit ose do personi t autorizuar, pa kundrshprblim, informacionin q disponojn, i cili mund t nevojitet gjat procesit t hartimit t PPK-s. Autoriteti i planifikimit ose personi i autorizuar sigurojn ruajtjen e administrimin e informacionit t marr gjat procesit t hartimit t PPK-s dhe e bjn kt informacion t disponueshm pr publikun. 16. Projekt akti s bashku me prmbledhjen e vrejtjeve apo propozimeve, i paraqiten
AKPT-s, sipas procedurs s prcaktuar n Rregulloren e Funksionimit dhe t Organizimit t AKPT-s, nga Autoriteti Prgjegjs pr prgatitje, pr shqyrtim prfundimtar nga KKT-ja. 17. AKPT-ja, kur ka arsye pr t besuar se dispozitat e ligjit t planifikimit nuk jan zbatuar gjat hartimit t nj plani, mund t shqyrtoj, brenda 30 ditve nga prfundimi i afateve t prcaktuara m sipr pr bashkerendimin dhe dgjimin publik, prputhshmrin e projektit prfundimtar t PPK-s, t paraqitur pr miratim, me dispozitat ligjore e nnligjore n fuqi n fushn e planifikimit t territorit dhe, s bashku me ministrit prkatse pr instrumentet e planifikimit n fuqi, ia prcjell KKT-s prfundimet dhe propozimet prkatse, pr trajtimin e mangsive. 18. Pasi shqyrton projektin e paraqitur KKT-ja vendos: a. Miratimin e PPK-s dhe prcjelljen pr miratim prfundimtar nga Kshilli i Ministrave. b. Mosmiratimin dhe kthimin e aktit pr rishqyrtim. 19. N rastin e kthimit t aktit pr rishqyrtim, Autoriteti propozues n bashkpunim me AKPT-n, kyen procesin e duhur t rishqyrtimit. 20. Brenda 15 ditve nga data e miratimit, PPK, s bashku me materialet shoqruese, botohen n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit. 21. Prcaktimet e pikave t msiprme t ksaj procedure zbatohen edhe pr krkesa, q lidhen me ndryshimin ose shfuqizimin e PPK-s, n pjes t caktuara ose n trsi. 22. PPK i vihet n dispozicion publikut, n do koh dhe gjat t gjith periudhs q qndron n fuqi. Kushdo ka t drejt t konsultoj PPK-n e miratuar dhe shtojcat e tij. Aksesi i publikut sigurohet pran do autoriteti prgjegjs t planifikimit, t AKPT-s dhe n institucionin e prefektit t qarqeve prkatse. Proceset dhe autoritetet pr hartimin dhe miratimin e Planit Kombtar Ndrsektorial (PKN) prshkruhen sipas hapave t procedurs s mposhtme: 1. Hartimi dhe miratimi i PKN-s mbshtetet n planet kombtare, ndrsektoriale dhe sektoriale, n rastet kur kto jan miratuar m par. Planet kombtare t llojeve t tjera, sipas prcaktimeve t ligjit nr.10119, dat 23.4.2009, Pr planifikimin e territorit, hartohen e miratohen n prputhje me PKN-n. 2. Nisma pr hartimin e PKN-s merret nga Ministri/Ministrat prgjegjs pr sektort (neni 11, 33 dhe 35 i ligjit 10119). do autoritet tjetr i planifikimit ose pal e interesuar mund ti krkoj, vemas ose s bashku, Ministrit/Ministrave prgjegjs pr sektort, marrjen e nisms pr hartimin e PKN-s. 3. Ndrmarrja e do nisme sipas prcaktimit t piks 2 t ksaj procedure, shoqrohet me njoftimin e palve t interesuara dhe t dhnat pr nismn, studimin e planin e veprimeve dhe botimin n Regjistr dhe mjetet tradicionale t informimit.
36
37
4. Nisma pr hartimin e PKN-s s bashku me studimin i paraqitet pr miratim KKT-s. 5. KKT-ja pasi shqyrton krkesn vendos: a. Miratimin e nisms. b. Miratimin me ndryshime. c. Shtyrjen pr shqyrtim t mvonshm. . Mosmiratimin. 6. Vendimi i KKT-s botohet n regjistr. 7. Procesi i hartimit dhe miratimit t PKN kryhet sipas hapave n vazhdim t prshkruara m lart pr procedurn e hartimit t PPK, dhe hartimi i PKN realizohet nga grupet e puns me ekspert, sipas prcaktimit t nenit 35 t Ligjit nr.10119 dt.23.04.2009 Pr planifikimin e territorit. 8. KKT kryen miratimin prfundimtar t PKN. Proceset dhe autoritetet pr hartimin dhe miratimin e Planit Kombtar Sektorial (PKS) prshkruhen sipas hapave t procedurs s mposhtme: 1. Hartimi dhe miratimi i PKS-s mbshtetet n planet kombtare, ndrsektoriale dhe sektoriale, n rastet kur kto jan miratuar m par. Planet kombtare t llojeve t tjera, sipas prcaktimeve t Ligjit nr.10119, dat 23.4.2009, Pr Planifikimin e Territorit, hartohen e miratohen n prputhje me PKS-n. 2. Nisma pr hartimin e PKS-s, n rastet kur nuk sht prcaktuar me vendim t KKT-s, sipas prcaktimit t nenit 32 t Ligjit nr.10119 dt.23.04.2009 Pr planifikimin e territorit, merret dhe miratohet me urdhr t Ministrit prgjegjs, i cili miraton planin prkats t veprimeve hartimin e projektit t PKS-s . 3. Ndrmarrja e do nisme sipas prcaktimit t piks 2 t ksaj procedure, shoqrohet me njoftimin e palve t interesuara dhe t dhnat pr nismn, studimin e planin e veprimeve dhe botimin n Regjistr dhe mjetet tradicionale t informimit. 4. Procesi i hartimit dhe miratimit t PKS kryhet sipas hapave n vazhdim t prshkruar m lart pr procedurn e hartimit t PPK-s, dhe Ministri prgjegjs ngre grupin ministror pr hartimin e PKS, i cili realizon procesin e bashkrendimit n prputhje me sa prcaktohet n nenin 36, dhe pikn 3 t nenit 34 t Ligjit nr.10119 dt.23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit. 5. KKT miraton prfundimisht PKS-n.
Procedurat dhe autoritetet pr hartimin e Planeve t Integruara, jan si m posht: 1. Planet e Integruara hartohen sipas ksaj procedure: a. do Autoritet Planifikimi i interesuar n hartimin e Planit t Integruar (PI), i paraqet, Autoritevet t tjera t Planifikimit t prfshira ose q mund t prfshihen n procesin e hartimit te PI-s, krkesn pr marrjen e nisms pr hartimin e PI-s dhe hartimin e Marrveshjes pr krijimin e Subjektit t Kompetencave t Prbashkta sipas prcaktimeve t neneve 15 dhe 16 t Ligjit 10119 dat 23.04.2009 Pr planifikimin e territorit. b. Autoritetet e Planifikimit, shqyrtojn krkesn dhe n rast pranimi, nnshkruajn Marrveshjen Specifike pr Krijimin e Subjektit t Kompetencava t Prbashkta. c. Kshillat e bashkive / komunave / qarqeve, q jan subjekt i grms (b) t piks 1 t ksaj procedure, ratifikojn Marrveshjen pr krijimin e Subjektit t Kompetencave t Prbashkta, ndrsa pr Autoritetet Kombtare, ratifikimi bhet nga Kshilli i Ministrave. . Procesi i hartimit dhe miratimit t PI-s, sht i njjt me at t prcaktuar n procedurat pr nismn dhe hartimin/procesin e PPV, t paraqitur m posht n manual, pr sa koh nuk prcaktohet ndryshe n kt procedur. d. Organet miratuese t Kerkess pr ndrmarrjen e iniciativs dhe Projekt Planit, jan t gjith Kshillat e bashkive, komunave dhe/ose qarqeve t prfaqsuara n Marrveshjen Specifike dhe Kshilli i Ministrave. dh. Subjekti i kompetencave t prbashkta i drgon ministris/ministrive prgjegjse, PI-n e miratuar dhe projektin prfundimtar t propozimeve prkatse pr ndryshimin e instrumentit kombtar t planifikimit, n rastet kur PI-ja duhet t harmonizohet me instrumente kombtare n fuqi t planifikimit dhe mund t krkoj ndryshime, pr t siguruar prputhshmri me sa prcaktohet n to, brenda 15 ditve nga data e miratimit t PI-s nga kshillat t qeverisjes vendore q preken nga zbatimi i PI-s. e. PI-ja e miratuar jepet pr shqyrtim e miratim prfundimtar KKT-s, sipas procedurs s prcaktuar n rregulloren pr funksionimin dhe organizimin e AKPT-s. . Aktet e miratimit dhe planet prkatse sipas prcaktimeve t ktij neni, botohen n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit brenda 15 ditve nga data e miratimit. N mnyr t prmbledhur, proceset pr hartimin e planeve, sikurse u paraqitn m lart, ndryshojn n aspektet e mposhtme: Nisma pr PPK-n merret nga Ministri pr planifikimin. PPK-ja realizohet nga nj grup ndrministror dhe miratimi prfundimtar bhet nga KKT-ja dhe m pas nga Kshilli i Ministrave. Nisma pr PKS-n merret nga Ministri q mbulon sektorin prkats. PKS-ja realizohet nga nj grup ministror dhe miratimi prfundimtar bhet nga KKT-ja.
38
39
Nisma pr PKN merret nga Minsitri/ministrat q mbulojn sektort prkats. PKS realizohet nga nj grup ministror (2-3 sektort subjekt i PKN-s mund t mbulohen nga nj minsitri) ose ndrministror dhe miratimi prfundimtar bhet nga KKT-ja. Nisma pr PIP-in (ose PI-n sektoriale/ndrsektoriale) merret nga nj prej autoriteteve t interesuara por i paraqitet pr miratim t gjitha autoriteteve q preken nga PIP (n nivel qendror dhe vendor). Ve nisms, miratohet dhe ratifikohet nga palt edhe marrveshja pr krijimin e subjektit t kompetencave t prbashkta, i cili do t hartoj PIP-in. PIP miratohet nga t gjitha autoritetet e planifikimit t prfshira n hartim (nivel vendor dhe qendror) dhe miratimi prfundimtar bhet nga KKT-ja. Ve planeve, instrumente t tjera kombtare t rndsishme jan politikat dhe rregulloret e planifikimit. VKM-ja 481 trajton pr nga struktura dhe formati dhe procesi edhe politikat dhe rregulloret kombtare t planifikimit, bazuar n nenet 20, 22, 24 dhe 26 t Ligjit nr.10119, dt. 23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit. Pavarsisht hierarkis detyruese mes instrumenteve: politika si niveli m i lart, plani si zbrthim i politiks dhe rregullorja e planifikimit si instrument pr zbatimin e planit, kur planifikojm n nivel kombtar kto tri instrumente realizohen brenda nj procesi. Kjo ndodh pikrisht pr shkak t lidhjes s ngusht q ekziston mes tyre. Gjithashtu, kur disa instrumente kombtare jan prgatitur m par, PPK bazohet n to (pika 2, neni 26 i ligjit t planifikimit), ose mund t koordinoj pr t reflektuar propozimet e veta si ndryshime n instrumentet ekzistuese. Gjithashtu, nj hap shum i rndsishm n procesin e planifikimit kombtar (neni 32 i ligjit t planifikimit) sht prcaktimi i shtjeve (dhe zonave) t rndsis kombtare. Pr sa i prket ksaj t fundit, prcaktimi ligjor bhet n nenin 6 t ligjit t planifikimit, ndrsa procesi jepet n nenin 32 t po ktij ligji. N figurn 8 prmblidhet ky proces. Rndsia kombtare prcaktohet n mnyr t pavarur nga instrumentet e tjera kombtare. Megjithat, sugjerohet q kur hartohet nj plan kombtar, n procesin e tij t rishikohen plotsisht ose pjesrisht edhe shtjet e rndsis kombtare.
Figura 8. Procesi pr prcaktimin e shtjeve t rndsis kombtare
Ministrit ose organe t tjera qendrore apo vendore i propozojn AKPT-s ndrmarrjen e nisms
1 Seanc dgjese publike.
Vrejtje dhe propozime nga palt e interesuara.
Brenda 10 ditve Vendimi i KKT botohet n Regjistr.
AKPT propozon prcaktimin e nj shtje t rndsis kombtare n planifikim.
Prgatit PROJEKT AKTIN: 1. Karakterin e RK, kufijt, vendndodhjen. 2. Bazn ligjore. 3. Synimet dhe objektivat. 4. Pezullimin e zhvillimit. 5. Autoritetin e planifikimit q ngarkohet pr hartim. 6. Procesin e marrjes s sygjerimeve.
AKPT dhe Ministria perkatse reflektojn vrejtjet, ose japin arsyet e argumentimit t mosreflektimit t vrejtjeve.
KKT e miraton PROJEKT AKTIN.
Vendos pezullimin e zhvillimit.
Botohet n Regjistr.
Brenda 30-ditve nga data e organizimit t dgjimit publik, AKPT i drgon pr miratim KKT-s PROJEKTAKTIN.
KKT nuk e miraton PROJEKT AKTIN.
Dgjes publike X muaj - n varsi t metodologjis dhe burimeve q do t prdoren.
40
41
Interpretimi i korridorit
Figura 10. Skema konceptuale, pjes e analizs s PI
KORRIDOR I NDRPRER NGA SKARPATET
LUGINA E KIRIT
NDRPRERJE PR SHKAK T RRSHQITJEVE
NDARJE NGA RRUGA KRYESORE KORRIDOR I NDAR NGA DELUVIONET
Prerje trthore e korridorit
TOKAT
zon bujqsore shtrati i lumit zon bujqsore zon natyrore TOK E TOK HIRT KAFE ALUVIONALE zon natyrore
Tropoj B.Curri Fierz Krum Kuks Puk Vau i Dejs Fush Arrz Peshkopi Librazhd Prrenjas
zon urbane
TARRACA 2
TARRACA 1
TARRACA 1
KORRIDOR I NDRPRER TERREN I PAQNDRUESHM/ZHUR
skarpat
skarpat
KUOTAT E RELIEVIT
25 525
Pozicionimi Pozicionimi
LUGINA E DRINIT Shtresa Tokesore ujore Shtresatoksore dhe dhe Ujore re

Shkodr
SEKSIONI D-D
skarpat
Erozion Erozion
SEKSIONI C-C
RREZIQET
Rrshqitje Rreshqitje
Maja m Maja me e e lart larte/ulet

541,7m 35,0m
Miniera bakri Miniera Bakri
Ku ri i basenit Rruget
Drini i Bashkuar Ujndarsja Hidrogra a
Qytetet
Sizmiciteti Sizmiciteti
8 balle 9 balle
Zona
Kodr Sh mi Kodra e Shllimit d dra hll h
Jubani (Ferracuk) acuk) )
karstike Zona karstike

MORFOLOGJIA MORFOLOGJIA
Depozitime Zona Depozitime tektonike flishtore Zona tektonike Flishore
MBULESA E TOKS
PYLL AHU TOK KULLOTA SHKURRE DRUR PYJE LISI BUJQSORE FRUTOR
Toka aluvionale Toka Aluvionale

TOKAT TOKAT
Toka t kafenjta Toka te Kafenjta
Toka t kafenjta Toka te Kafenjta Magnezite magnezite
Burimi: E. Janku, F. Imami, F. Meaj, K. Dhrami, M. Disha, U_POLIS, 2011.
42
43
Plani i Integruar (i Prgjithshm), sikurse prcaktohet n ligjin e planifikimit, pmban nj dimension t thell mjedisor, q i vishet analizave dhe zgjidhjeve ekonomike. Pr shkak t ktij dimensioni, PI shpesh mund t przgjidhet t hartohet pr zona q prputhen me nj ANALIZA E KORIDORIT- EVIDENTIMI I POTENCIALEVE DHE POLEVE T ZHVILLIMIT ekosistem t rndsishm q duhet t ruhet, ose me nj pellg ujmbldhs (ose nj pjes strategjike t tij). Struktura e PIP sht prcaktuar n nenin 35 t VKM-s 481, bazuar n nenet 24, 29 dhe 46 t ligjit t planifikimit. Gjithsesi, skemat e ksaj figure synojn t tregojn se si mund t realizohen disa nga analizat e rndsishme n kuadr t PIP.
KUKS
KUKS
1 Bashki 9 Komuna
1 Bashki 14 Komuna
ANALIZA E KORIDORIT- EVIDENTIMI I POTENCIALEVE DHE POLEVE T ZHVILLIMIT ANALIZA E KORRIDORIT - EVIDENTIMI I POTENCIALEVE DHE POLEVE T ZHVILLIMIT
4 Bashki 6 Komuna
LEZHA DURRS
MIRDIT
MILOT
FUSH-KRUJ
MIRDITA
2 Bashki 5 Komuna
KURBIN KRUJ
2 Bashki 2 Komuna 2 Bashki 2 Komuna
Nish
DURRS
KAMZ VOR
3 Bashki 16 Komuna
TIRAN
NISH
Nish
HUB EUROPEAN
NISH
TIRAN
Mitrovic
Pej
PRISHTIN
Potencial pr zhvillimin ekonomik. Motorri i zhvillimit ekonomik t Kosovs. Porta hyrse e Kosovs. Metropoli kryesor i Kosovs. Mitrovic Potencial kulturor-historik. Vlera arkitekturore. Zhvillim i turizmit malor. Pej Tradit n vreshtari.
Potencial pr zhvillimin ekonomik. Motorri i zhvillimit ekonomik t Kosovs. Porta hyrse e Kosovs. Metropoli kryesor i Kosovs. Potencial kulturor-historik. Vlera arkitekturore. Zhvillim i turizmit malor. Tradit n vreshtari. Nyje lidhese ndrmjet dy vendeve. Pasuri minerare t mdha. Potencial per zhvillimin e industris. Potencial turistik. Vlera monumentale.
UR
HUB EUROPEAN
UR
PODGORICA
Bajramcurr
an Gjakov Lipjan Rahovec ovec c Ferizaj Prizren
Gjilan
PRISHTIN
PODGORICA
Bajramcurr
Shkodr Puk Ulqin
Fusharrs
Kuks
Nyje lidhese ndrmjet dy vendeve. Pasuri minerareLipjan mdha. Gjakov tan Potencial per zhvillimin e industris. Rahovec ovec Potencial turistik. c Ferizaj Vlera monumentale. Zon infrastrukturore. Potencial natyror. Kuks Morin Vlera peisazhistike. Zone ish-industriale. Tetov Tradita dhe kultura.
Fan Fa Prizren strategjike
Gjilan
PRISHTIN
METROPOL BALLKANIK
PRISHTIN
Morin Tetov
Shkodr
SHKUP
Puk
Fusharrs
Fan Fa Shngjin Lezh Milot La Mamurras Fush Kruj Vore Durrs s Kavaj Rrogozhin Lushnje
Fier Berat Durrs s Ulqin
SHKUP
Rrshen Rrsh Rubik Burrel Peshkopi Dibr e Madhe Kruj K

Shngjin Lezh Milot La Mamurras Fush Kruj Vore Kruj K Rubik Rrshen Rrsh
Burrel
Peshkopi
Zon ish-industriale. Zon bregdetare. Qendra kurative me ujra termale. Zon bujqsore. Potencial kulturor-historik Vlera peisazhistike. e Madhe Dibr Rajon METROPOLITAN. Motorri shqiptar ekonomik. Porta hyrse e vendit.
Strug
Zon strategjike infrastrukturore. Potencial natyror. Vlera peisazhistike. Rahovec Zone ish-industriale. Tradita dhe kultura. Zon ish-industriale. Zon bregdetare. Prizren Qendra kurative me ujra termale. Zon bujqsore. Potencial kulturor-historik Morin Vlera peisazhistike. Rajon METROPOLITAN. Motorri shqiptar ekonomik. Porta hyrse e vendit.
Lipjan an
METROPOL BALLKANIK
an Lipjan Rahovec Prizren Kuks
VRESHTA
VRESHTA
Kuks
QYTETE BINJAK/ UR
Fan
Morin
QYTETE BINJAK/ UR
TIRA TIRAN
Strug
TIRA TIRAN
Kavaj Rrogozhin Elbasan
Fan Rrshen Milot La Rubik
Elbasan
Milot La Mamurras Fush Kruj
TRASHGIMI KULTURORE TRASHGIMI KULTURORE

Rrshen Rubik Kruj
Lushnje
Mamurras Fush Kruj Kruj
AGRO INDUSTRI
Fier
Berat
Vlor
Vore Durrs
AGRO INDUSTRI
TIRAN
Vore
HUB MESDHETAR
Vlor
Burimi: E. Janku, U_POLIS, 2011.
Durrs
TIRAN
HUB MESDHETAR
Burimi: E. Janku, U_POLIS, 2011.
Figura 11. Struktura hapsinore kombtare: ekonomi, infrastruktur, urbanizim 44

Harta B: Struktura Hapsinore Kombtare: ekonomi, infrastruktur, urbanizim
ekonomi
zona kryesore ekonomike zona kryesore ekonomike n shtetet fqinje (udhzuese) port kryesor port inteligjent port-jeshil
infrastruktur
akset kryesore t transpor t: uji transpor kryesor: hekurudha lidhja me Zuirderzee / lidhja q mungon me IJzeren Rijn akset kryesore t transpor t: autostrada lidhja me autostrad, q mungon kurs detar / lundrimi
urbanizimi
rrje urban kombtar rrje urban n shtetet fqinj (udhzues) projektet kryesore n nivel kombtar
1.4 Shembuj krahasues nga vendet europiane
shtresa siprfaqsore
topograa e thjeshtuar kuri i Zons Ekonomike Ekskluzive (ZEE) dhe Zons 12-milje n De n e Veriut
Struktura Hapsinore Kombtare prfshin zona dhe rrjete q jan vendimtare n funksionimin e strukturs hapsinore t Holands. Pr kto elemente, qeveria qndrore mbart nj prgjegjsi m t madhe. Kto elemente prfaqsojn projekte komplekse dhe/ose t shtrenjta, t cilat krkojn prfshirjen e qeveris qendrore. N konteks n urban, kto jan elemente dhe projekte q lindin nga zhvillimet n ekonomi, infrastruktur dhe urbanizim; ve e ve dhe bashkarisht.
Burimi: Planifikimi Hapsinor Kombtar - Krijimi i hapsirave pr zhvillim, 2006 Holland National Guidelines (2006 National Spatial Strategy - Creating Space for Development), Netherland
45
Kapitulli
Plani i Integruar
II. PLANIFIKIMI VENDOR: ZHVILLIMI I TERRITORIT N UDHKRYQIN URBAN-RURAL
47

PDV
leje zhvillimi
leje ndrtimi
leje infrastrukture
deklarim paraprak
do person fizik gzon zotsi t plot dhe t barabart pr t pasur t drejta dhe detyrime civile, brenda kufijve t caktuar me ligj. (neni 1, Ligji nr. 7850, dat 29.7.1994 Kodi Civil i Republiks s Shqipris). Pronart duhet tù prmbahen rregullave t caktuara n planet rregulluese ose n dispozita t veanta, pr ngritjen e ndrtesave t reja, pr rindrtimin ose ndryshimin e tyre, pr largsit ndrmjet ndrtesave, pr eljen e dritareve, puseve, gropave e t punimeve t tjera t ksaj natyre. (neni 160, Ligji nr. 7850, dat 29.7.1994 Kodi Civil i Republiks s Shqipris) Ndrkoh q popullsia urbane dhe qytetet n Shqipri sa vijn dhe rriten, toka bujqsore sht n krizn e humbjes dhe fragmentimit t saj. Pronart e tokave, ve zgjidhjes s konflikteve t herpashershme mbi pronsin, jan vazhdimisht duke menduar se si t zhvillojn tokn pr t marr fitimin maksimal, pavarsisht nse prona e tyre ndodhet n nj zon urbane, bujqsore, pyll, kullot, zon e mbrojtur, breg ujor etj. N kt ekonomi tregu n ndrtim, konflikte t tilla sa vijn dhe shtohen dhe t gjitha jan pjes e nj sfide madhore pr pushtetin vendor: Si t tranzitojm n mnyr t qndrueshme nga prdorimet rurale n ato urbane? A duhet t knaqim vetm nevojat e pronarve individ apo edhe t shoqris? A mundemi t lejojm nj transformim t vazhdueshm t toks bujqsore n urbane? Kto pyetje t rndsishme, dhe shum t tjera, gjejn prgjigje n kapitullin e dyt t ktij manuali, si m posht vijon. 1. N tokat bujqsore t kategoris s par, t dyt, t tret dhe t katrt t bonitetit, miratimi i kalimit t siprfaqeve pr ndrtime bhet me vendim t Kshillit t Ministrave, vetm pr rastet e domosdoshme ... 2. Studimet dhe propozimet pr ndrtime, sipas piks 1 t ktij neni, prfshir edhe zgjerimin e vijave kufizuese t qendrave t banuara, prgatiten dhe paraqiten pr miratim nga institucioni shtetror, q mbulon veprimtarit ndrtimore dhe, n do rast, kan pr baz zbatimin e detyrimeve, q rrjedhin nga pika 2 e nenit 14 t Ligjit nr. 9244, dat 17.6.2004 Pr mbrojtjen e toks bujqsore.
3. Ndryshimi i tokave bujqsore t kategorive nga V deri n X t bonitetit n kategori t resurseve t tjera, si tok urbane (truall), si dhe pr veprimtari minerare e gjeologjike, pr gurore e kariera, bhet si m posht: a) pr siprfaqe deri n 30 ha, me vendim t Kshillit t Ministrave. b) pr siprfaqe mbi 30 ha, me ligj t veant. 5. Kalimi i toks bujqsore n kategori t toks s pafrytshme dhe anasjelltas bhet si m posht: a) pr siprfaqe deri n 30 ha, me vendim t Kshillit t Ministrave. b) pr siprfaqe mbi 30 ha, me ligj t veant. (Neni 11/1, Ligji nr. 10257, dat 25.3.2010, Pr disa ndryshime dhe shtesa n Ligjin nr. 8752, dat 26.3.2001 Pr krijimin dhe funksonimin e strukturave pr administrimin dhe mbrojtjen e toks). 1. Ndalohet veprimtaria ndrtimore n tokat bujqsore, me prjashtim t rasteve t parashikuara n pikn 2 t ktij neni. 2. Propozimi pr zgjerimin e vijs kufizuese8 t ndrtimit n hapsirat e toks bujqsore bhet n baz t studimeve rajonale dhe masterplaneve, vetm kur sht vrtetuar dhe argumentuar: a) mungesa e plot e siprfaqeve t tjera fizike me tok urbane t lir, brenda vijave kufizuese t ndrtimit; b) mungesa e siprfaqeve me tok urbane, q mund t riprdoret nprmjet prishjes s ndrtimeve t vjetra dhe kryerjes s ndrtimeve te reja, n prputhje me rregullat dhe normat urbanistike; c) mungesa e tokave t tjera t pafrytshme ose me vlera m t ulta pjellorie natyrore, sipas bonitetit. (Neni 14 Mbrojtja e toks bujqsore nga ndrtimet, Ligji nr.9244, dat 17.6.2004 Pr mbrojtjen e toks bujqsore).
2.1 Institucionet prgjegjse t planifikimit

P.1 Cilat jan institucionet prgjegjse t planifikimit n nivel vendor?
Institucionet prgjegjse t planifikimit n nivel vendor dhe ndrvendor prcaktohen nga ligji i planifikimit n nenin 12 t tij. Sipas ligjit kto institucione quhen autoritete vendore t planifikimit. Edhe pse quhen autoritete t planifikimit, kto institucione realizojn edhe proceset dhe rregullat pr kontrollin e zhvillimit (p.sh., nenet 13, 61, 74, 75, 78 etj. t Ligjit 10119, ose neni 12 n Vendimin 502 Pr miratimin e rregullores uniforme t kontrollit t zhvillimit etj.). N prputhje me ligjin e planifikimit, autoritetet vendore t planifikimit jan:
48
49
Bashkia/komuna. Qarku. Organet n varsi t bashkis/komuns/qarkut kur ktyre u delegohet ose nndelegohet detyra.
P.2 A duhet nj bashki/komun/qark t krijoj struktura prgjegjse t planifikimit dhe kontrollit t zhvillimit? Figura 12. Kthimi i toks bujqsore n urbane
PO. do bashki/komun/qark duhet t rishikoj strukturat prkatse ekzistuese t urbanistiks dhe t krijoj strukturn prgjegjse t Planifikimit dhe Kontrollit t Zhvillimit t Territorit. Kjo struktur e re e merr kt emrtim si rezultat i funksioneve q kryen n zbatim t ligjit t planifikimit dhe akteve nnligjore prkatse. Pr tì kryer kto funksione, bashkia/komuna/qarku duhet t siguroj burime njerzore profesionale, fushat akademike ose ekspertizat e t cilave jan t prshtatshme pr t hartuar dhe zbatuar instrumente pr: Planifikimin e terrritorit. Zhvillimin e toks. Mbrojtjen e mjedisit. Administrimin e Regjistrit t territorit. sht mir q bashkia/komuna/qarku t krkoj ekspert q kan prgatitje akademike dhe/ose eksperienc praktike n fushat e msiprme. Ligjrisht, ato jan t prcaktuara n nenin 13, pika 2, grma g, e Ligjit nr. 10119, dat 23.4.2009, Pr planifikimin e territorit. Vetm n kt mnyr atuoriteti i planifikimit do t jet n gjendje t kryej t gjitha funksionet e prcaktuara n nenet 13 dhe 14 t ligjit t planifikimit.
Nn 30 ha
Kujdes! Mos harroni se Ju (bashki, komun, qark) i ushtroni funksionet, kompetencat dhe prgjegjsit prkatse n prputhje me Ligjin nr. 8652, dat 31.7.2000, Pr organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore, i ndryshuar9. Pra, shkalla e autonomis tuaj vendore n lidhje me planifikimin e territorit buron nga ky ligj dhe detajohet m tej nga prcaktimet e ligjit t planifikimit. Pr t kuptuar kt, mjafton tì referoheni nenit 10, pika 3/I grma g, t ligjit nr. 8652. Sipas ktij neni, planifikimi urban, menaxhimi i toks dhe strehimi jan funksione t veta sipas mnyrs s prcaktuar me ligj pra sipas mnyrs s prcaktuar nga ligji i planifikimit.
Mbi 30 ha
Burimi: Arkiva C0-PLAN.
9. Pr lehtsi, n tekst, ktij ligji do tì referohemi gjithmon si ligji organik
50
51
Kujdes, q Ju (bashki, komun, qark) t siguroni zbatimin e autonomis vendore n fushn e planifikimit t territorit (nj shrbim ose funksion i vet) sht shum e rndsishme q t kryeni nj nga funksionet tuaja, - pra t hartoni PPV (plani i prgjithshm vendor). Hartimi dhe miratimi i PPV-s sht nj detyr urgjente n momentin q ligji i planifikimit hyn n fuqi me efekte t plota sepse: sht detyrim ligjor (nenet 13 dhe 89 t ligjit t planifikimit). I hap rrugn zhvillimit t territorit n mnyr t qndrueshme dhe mbi t gjitha t udhhequr nga ju si pushtet vendor. Mundsia e dhnies s lejeve t zhvillimit, ndrtimit dhe infrastrukturs n munges t PPV-s sht tejet e kufizuar (neni 88 i ligjit t planifikimit dhe VKM 480 Pr miratimin e rregullores model t planifikimit). sht elsi i autonomis suaj vendore n planifikim, sepse o Duhet t kini parasysh q autoritetet kombtare (n nivelin qendror t qeverisjes):
P.3 Cila sht prgatitja akademike m e prshtatshme pr specialistt e punsuar n strukturat prgjegjse t planifikimit n nivel vendor?
Bazuar n prgjigjen e pyetjes 2 dhe pr t qen m konkret, kur punsoni specialist n strukturat e planifikimit dhe t kontrollit t zhvillimit, ju mund t synoni pr kto sfonde akademike ose praktike (nse sfondi sht vetm praktik, sht mir t synoni pr nj eksperienc pune mbi 4-vjeare): a. Pr planifikimin e territorit: planifikim urban, hapsinor ose territori, urbanistik ose projektim urban, gjeografi urbane, ekonomi urbane, manaxhim mjedisi urban, manaxhim i toks urbane, manaxhim i toks bujqsore. b. Pr (kontrollin e) zhvillimin e toks: fushat sipas grms (a) t ksaj pike, arkitektur, inxhinierit e ndrtimit, juridik, topogjeodezi. c. Pr mbrojtjen dhe prmirsimin e mjedisit: inxhinieri mjedisi, manaxhim mjedisi urban, arkitektur dhe projektim peisazhi, shkenca t mjedisit, gjeologji, inxhinieri pyjesh. d. Pr administrimin e regjistrit t territorit: GIS dhe remote sensing, topogjeodezi, inxhinierit e ndrtimit, arkitektur, planifikim urban ose territori, urbanistik ose projektim urban. Numri i specialistve sht gjithashtu shum i rndsishm dhe varet nga sasia e puns q ju duhet t prballoni. N prgjithsi, nj bashki/komun me numr t madh t popullsis dhe n presion t lart zhvillimi ka shum m tepr procese pune se nj bashki/komun me pak banor dhe munges t zhvillimit t territorit. Pr orientim: a. Bashkit dhe komunat deri n 10,000 banor, kan nevoj pr t paktn 4 (katr) profesionist. b. Bashkit dhe komunat me m tepr se 10,000 banor dhe deri n 50,000 banor, kan nevoj pr t paktn 6 (gjasht) profesionist. c. Bashkit dhe komunat me m tepr se 50,000 banor dhe deri n 100,000 banor, kan nevoj pr t paktn 8 (tet) profesionist. . Bashkit dhe komunat, me m tepr se 100,000 banor, kan nevoj pr t paktn 10 (dhjet) profesionist. Kur ju nuk arrini t realizoni kto standarde, keni t drejt ta delegoni prgjegjsin n kshillin e qarkut apo n nj subjekt t kompetencave t prbashkta. Por, Kujdes, jo do proces pune dhe prgjegjsi mund t delegohet. Pr m tepr mbi delegimin, shikoni prgjigjen e pyetjes 4.
P.4 A mundet bashkia/komuna jon t kryej t gjitha funksionet e prcaktuara nga ligji i planifikimit?
Miratojn PPV-n tuaj n mjaft raste, sipas prcaktimeve t neneve 45 dhe 89 t ligjit t planifikimit (prputhshmria me instrumente kombtare, hartimi i PPV-s pr her t par pas hyrjes s ligjit t planifikimit n fuqi, bashkit e kategoris s par). Ushtrojn t gjitha kompetencat dhe funksionet pr shtje dhe zona t rndsis kombtare (neni 5 pika 2, neni 6, 8/1 dhe 32 i ligjit t planifikimit), edhe pse kto zona/shtje ndodhen n territoret tuaja administrative. Japin leje zhvillimi, ndrtimi dhe infrastrukture n mjaft raste, n parcela brenda territoreve tuaja administrative sipas neneve 8, grma d, 74 pika 8, 77 pika 2, dhe 78, t ligjit t planifikimit. Pasja e nj PPV-je do t ndaj qartsisht kompetencn vendore nga ajo qendrore n territor. Ju do t jeni n gjendje t negocioni jo vetm me banort dhe zhvilluesit, por edhe me autoritetet kombtare pr mnyrn e zhvillimit brenda territorit tuaj administrativ, dhe kt negociat do ta bni mbi baza t shndosha dhe t analizave t thelluara t PPV-s. N kt mnyr, do vendim q do t merret pr territorin tuaj (nga ju apo autoritetet kombtare) do t jet i parashikuar dhe n prputhje me politikat dhe interest tuaja t zhvillimit.
Po, por realizimi i kushteve t mposhtme sht tepr i rndsishm pr t realizuar kt qllim:
52
53
Duhet t keni specialist me prgatitjen e duhur teknike, sikurse prshkruhet m lart. Pr kt qllim, paraprakisht duhet t vlersoni mundsit tuaja pr t punsuar specialistt e duhur dhe nivelin ose presionin e zhvillimit n territorin tuaj. Duhet t qartsoni kshillin e bashkis apo t komuns pr rolin shum thelbsor q do t ket n proceset e planifikimit dhe t zhvillimit. Kshilli vendor (nj institucion politik dhe jo teknik) miraton instrumentet e planifikimit dhe mban prgjegjsi para do qytetari pr transformimet n territorin e bashkis/komuns, duke luajtur n mnyr t plot rolin e tij si prfaqsues i qytetarve n nj sistem demokratik. Duhet t siguroni nj bashkpunim frytdhns midis strukturs s planifikimit (drejtoris prkatse) dhe kryetarit t bashkis/komuns. Tani, do leje zhvillimi, ndrtimi apo infrastrukture n nivel vendor sht nj akt administrativ dhe jepet nga kryetari i bashkis/komuns. Ky fakt ul ndjeshm burokracit n proces, por rrit prgjegjsin e kryetarit dhe t funksionit t tij ekzekutiv. Kujdes! Pr nj sr arsyesh objektive, pr bashkin apo komunn tuaj mund t jet tepr e vshtir t punsoj t gjith specialistt e nevojshm pr t kryer funksionet n planifikim dhe zhvillim territori. Pavarsisht ksaj, ligji i planifikimit, bazuar n hapsirn q lejon ligji organik, ka krijuar disa opsione q ju mund tì shfrytzoni dhe q n shum raste do t rezultojn efiiente: T gjitha ose nj pjes t prgjegjsive t planifikimit dhe zhvillimit n territorin e bashkis suaj, ju mund tìa delegoni Kshillit t Qarkut, n qarkun n t cilin bni pjes (pika 3, neni 14 i ligjit t planifikimit). Ju mund t kontraktoni kryerjen e shrbimeve t ndryshme vetm pr planifikimin e territorit tuaj (pika 3, neni 15 i ligjit t planifikimit) dhe hartimin e PDV-s. Ju mund t krijoni s bashku me nj apo m shum njsi vendore (fqinje) nj subjekt t kompetencave t prbashkta (i prhershm, ose i prkohshm), i cili mund t kryej pr ju t gjitha ose nj pjes t detyrave dhe prgjegjsive n funksion t planifikimit dhe zhvillimit t territorit (neni 16 i ligjit t planifikimit). Mnyra se si krijohet dhe funksionon ky subjekt referohet dhe prshkruhet n ligjin e planifikimit. T tria opsionet e msiprme jan t prshtatshme dhe ju mund t zgjidhni duke vlersuar paraprakisht ekzistencn ose jo t faktorve t mposhtm: Popullsi e vogl dhe si rezultat burime njerzore shum t kufizuara. Presion i ult zhvillimi n territorin tuaj dhe nuk sht ekonomike t ngresh nj struktur t kompletuar planifikimi dhe kontrolli zhvillimi. Marrdhnie fqinjsie institucionale t mira ose jo me bashkit dhe komunat fqinje. Marrdhnie t mira institucionale m (administratn e) Kshillin e Qarkut.
Pamundsia pr t kryer funksionin e planifikimit, por mundsia pr t kryer funksionin e kontrollit t zhvillimit, ose anasjellas. Pamundsia pr t kryer nj apo disa nga funksionet e parashikuara n nenin 13 t ligjit t planifikimit. Mundsia ekonomike pr realizimin (feasibility) e njrit prej 3 opsioneve krahasuar me dy t tjert (delegim, kontraktim, subjekt i kompetencave t prbashkta). N do rast, pavarsisht nga parashikimet e msiprme, mos harroni se jeni Ju, si njsi e qeverisjes vendore q: Bashkrendoni dhe bashkpunoni me autoritetet kombtare dhe/ose njsit vendore fqinje, kur hartoni, miratoni dhe prditsoni instrumentet tuaja t planifikimit dhe kto kan lidhje, ndikim apo mbivendosje me instrumentet kombtare apo t njsive vendore fqinje (nenet 17 dhe 18 t ligjit t planifikimit). Bashkpunoni me autoritetet ndrkombtare fqinje t t njjtit nivel, kur masat q merren n fushn e planifikimit t territorit mund t ken efekte t njanshme ose t dyanshme, brenda ose prtej kufirit shtetror (pika 3, neni 18 i ligjit t planifikimit). Hyni n nj procedur ndrmjetsimi, kur n zbatim t ligjit t planifikimit jeni n nj mosmarrveshje me autoritete t tjera vendore apo kombtare (neni 19 i ligjit t planifikimit shpjegon procedurn prkatse).
2.2 Objektivat e planifikimit vendor dhe ndrvendor

Objektivat e planifikimit vendor dhe ndrvendor jan prcaktuar n ligjin e planifikimit, pikrisht n pikn 4 t nenint 27. Duke pasur parasysh prkufizimin e planifikimit ndrvendor sipas nenit 28 t ligjit t planifikimit, nenin 46 t po ktij si edhe nenet 28 deri n 31 t VKM 481 (nenet pr instrumentet ndrvendore), objektivat e planifikimit ndrvendor jan t njjta me ato t planifikimit vendor.
2.3 Procesi dhe instrumentet e planifikimit

P.5 Cilat jan instrumentet e planifikimit n nivel vendor dhe ndrvendor?
Ju, si njsi e qeverisjes vendore duhet t hartoni, miratoni dhe zbatoni instrumente t planifikimit (pika 2, grmat a, , d, dhe f t nenit 13 t ligjit t planifikimit). Por, far lloj instrumentesh jan kto? Instrumentet jan prshkruar n VKM-n 481, bazuar n nenet 20 deri 24 t ligjit t planifikimit dhe kto jan: Politika e Zhvillimit t Territorit t Bashkis/komuns (PZhTNjV). Plani i Prgjithshm Vendor pr Planifikimin e Territorit (PPV). Rregullorja e planifikimit pr PPV.
54
55
Instrumentet e msiprme jan detyrim ligjor pr t gjitha bashkit dhe komunat dhe: a. Bashkit dhe komunat, t cilat kan popullsi m t madhe se 10,000 banor, hartojn PZhTNjV-n, PPV dhe Rregulloren e planifikimit t PPV-s, sipas neneve 12, 13, 16, 17, 18, 19 dhe 20 t VKM-s 481. b. Bashkit dhe komunat t cilat kan popullsi t barabart ose m t vogl se 10,000 banor, hartojn PPV, ose PPT sipas nenit 21 t VKM-s 481 dhe nenit 89 t ligjit t planifikimit. Kujdes! Nj PPV ose nj PPT hartohet pr t gjith, ose nj pjes t territorit administrativ t bashkis/komuns (neni 27 i ligjit t planifikimit). Duke qen se koncepti i vijs s verdh nuk ekziston m, edhe nse hartoni PPV vetm pr nje pjes t territorit, nuk do t thot q kjo sht pjes urbane. Pra, n kt rast, ligji nuk prcakton se cilit lloj sistemi (urban, bujqsor, natyror) duhet tì prkas territori q ju trajtoni me PPV. Vendimmarrja pr territorin (i gjith, apo nj pjes), i prket Kshillit t Bashkis/ Komuns, n momentin q miraton nismn pr PPV/PPT. Prpara se Ju, si bashki/ komun t vendosni t propozoni nse do t studioni t gjith territorin, apo nj pjes t tij, duhet t merrni n konsiderat shtjet e renditura m posht: 1. Ju mund t vendosni t hartoni PPV vetm pr nj pjes t territorit, por kjo nnkupton q siprfaqen, t ciln nuk e prfshini n PPV, nuk mund ta trajtoni me leje zhvillimi, ndrtimi apo infrastrukture. Kjo ndodh sepse n prputhje me nenet 71, 77 dhe 78 t ligjit t planifikimit, lejet jepen vetm n prputhje me instrumentet e planifikimit, t kontrollit t zhvillimit t territorit dhe/ose rregulloret e ndrtimit. Pra, zhvillimi mund t bhet vetm po t zbatohet hierarkia mes instrumenteve t parashikuara n ligjin e planifikimit dhe n rregulloret uniforme t planifikimit dhe kontrollit t zhvillimit t territorit. 2. Kur ju vendosni t prfshini t gjith territorin tuaj administrativ n PPV ose PPT, kjo nuk do t thot q automatikisht do siprfaqe e territorit mund t zhvillohet me ndrtime. Prkundrazi, prmes PPV-s ose PPT-s ju prcaktoni se cilat siprfaqe zhvillohen dhe cilat jo, far lloj zhvillimi dhe n `sasi do t lejoni n pjes t ndryshme t territorit tuaj, dhe me `lloj instrumentesh zhvillimi dhe kontrolli zhvillimi mund ta kryeni, lehtsoni apo monitoroni dhe kontrolloni zhvillimin. Sigurisht, kur ju vendosni t hartoni nj PPV ose PPT pr t gjith territorin tuaj, n prputhje me nenin 30 t ligjit t planifikimit, ju mund ta rishikoni PPV-n/PPT-n edhe vetm pr nj pjes t tij. Sugjerohet, q kur ju t hartoni PPV-n tuaj t par sipas ligjit t planifikimit, t studioni dhe t prfshini n t, t gjith territorin administrativ. Kjo do t`ju jap mundsin t merrni vendime strategjike pr t gjith territorin bazuar n Politikn (PZhTNjV) q Ju e hartoni pr t gjith territorin. Mbi t gjitha, do t`ju jap mundsin q t vendosni drejt se ku do t jepni ose jo lejet e zhvillimit, ndrtimit dhe infrastrukturs, dhe se me far programesh apo instrumentesh ligjore do t trajtoni pronat n t cilat nuk lejohet zhvillimi.
Tabela 3. Instrumente t ndryshme planifikimi n nivel vendor dhe ndrvendor
Kujdes! Nse i referohemi nenit 24 t ligjit t planifikimit, instrumentet e planifikimit n nivel vendor (seksioni III, kreu III i ligjit t planifikimit), t ndara sipas llojit dhe klasifikimit do t jen si m posht:
Klasifikimi I prgjithshm Sektorial Ndrsektorial Lloji i instrumentit Politik Plan Politik e prgjithshme pr Plan i prgjithshm zhvillimin e territorit t njsis vendor (PPV-s). vendore (PZhTNjV-s). Politik sektoriale pr zhvilPlan sektorial limin e territorit t njsis vendor. vendore. Politik ndrsektoriale pr Plan ndrsektorial zhvillimin e territorit t njsis vendor. vendore. Rregullore Rregullore planifikimi pr planin e prgjithshm vendor. Rregullore planifikimi pr planin sektorial vendor. Rregullore planifikimi pr planin ndrsektorial vendor.
Kujdes! Nse i referohemi nenit 24 t ligjit t planifikimit, instrumentet e planifikimit n nivel ndrvendor (seksioni III, kreu III i ligjit t planifikimit), t ndara sipas llojit dhe klasifikimit do t jen si m posht:
Lloji i instrumentit Klasifikimi I prgjithshm Politik Politik e prgjithshme pr zhvillimin e territorit t 2 ose m shum njsive vendore (PZhTNjV-s). Politik sektoriale pr zhvillimin e territorit t 2 ose m shum njsive vendore. Politik ndrsektoriale pr zhvillimin e territorit t 2 ose m shum njsive vendore. Plan Plan i prgjithshm ndrvendor (PPV). Plan sektorial ndrvendor. Plan ndrsektorial ndrvendor. Rregullore Rregullore planifikimi pr planin e prgjithshm ndrvendor. Rregullore planifikimi pr planin sektorial ndrvendor. Rregullore planifikimi pr planin ndrsektorial ndrvendor.
Sektorial
Ndrsektorial
Edhe pse tabela 3 liston nj seri instrumentesh planifikimi n nivelin vendor dhe ndrvendor, VKM 481 n fakt trajton me hollsi vetm 4 instrumente (ato q jane listuar n krye t seksionit 2.3). Arsyet jan si mposht: Rregullorja uniforme e instrumenteve t planifikimit (VKM 481) prmend t gjitha instrumentet sipas ligjit t planifikimit, por trajton me hollsi vetm instrumentet e prgjithshme (klasifikimi). Kjo ndodh pasi instrumentet sektoriale dhe ndrsektoriale lidhen me funksione dhe shrbime q mbulohen nga ministri t ndryshme dhe jo nga ministria prgjegjse pr planifikimin. Bazuar n ligjin e planifikimit (nenet 5 dhe 11 t ligjit t planifikimit), ministrit e linjs duhet t prgatitin standarde, norma apo
56
57
rregullore q rregullojn ligjrisht mnyrn dhe strukturn e hartimit t instrumenteve sektoriale dhe ndrsektoriale t planifikimit. Si n nivelin vendor, ashtu edhe n at ndrvendor, formati dhe struktura e instrumenteve t prgjithshme t planifikimit sht e njjt. Kujdes! Edhe pse instrumentet sektoriale dhe ndrsektoriale duhet t hartohen n prputhje me prcaktimet ligjore dhe teknike q vijn nga ministrit prkatse, nse nj bashki apo komun sht e interesuar t hartoj nj instrument q i prket njrit prej ktyre 2 klasifikimeve, mjafton t bashkpunoj me ministrin prkatse. N parim, nj instrument sektorial apo ndrsektorial i planifikimit n nivel vendor/ ndrvendor ndjek t njjtn procedur dhe format si ato t prgjithshme, por me ndryshimet e nevojshme q vijn nga specifikimet teknike t sektorit.
Tabela 4. Si t vendos midis planifikimit vendor dhe ndrvendor A duhet ta realizoj procesin e planifikimit vet apo duhet t bashkpunoj me nj apo m shum njsi t tjera vendore dhe n kt mnyr t prfshihem n planifikim ndrvendor? PO. Prfshihuni n planifikim ndrvendor nse prballeni m nj, apo m shum nga faktort e mposhtm: 1. Keni vendosur t krijoni nj subjekt t kompetencave t prbashkta pr planifikimin e territorit pas vlersimit t faktorve t prshkruar n pyetjen P.4. E vlersoni si ekonomikisht m efiiente dhe institucionalisht m t prshtatshme q planin e prgjithshm vendor pr territorin tuaj ta hartoni n bashkpunim me bashki/komuna t tjera. Faktor fizik t till, si: pozicioni gjeografik, vshtirsia ose jo e terrenit, mundsit e lvizjes nga territori juaj n ato fqinje, marrdhniet ekonomike me bashkit/komunat fqinje, madhsit e siprfaqeve t territoreve tuaja, tipologjit dhe presionet/depresionet e zhvillimit etj. jan t tilla q ju sugjerojn t bashkpunoni me fqinjt pr t hartuar planin e prbashkt vendor pr territorin (ndrvendor); Nuk keni zgjidhur shtjen e kufijve administrativ me fqinjt (ka konflikt dhe mbivendosje) dhe kto territore t paqarta jan t mdha dhe t rndsishme pr zhvillim e ardhshm t territorit tuaj. Jeni pjes ose qendra e nj aglomerimi urban apo zone metropolitane, t prbr nga disa territore administrative vendore. T gjitha ju, njsit vendore q dshironi t bashkpunoni, keni pothuajse interesa t njjta n lidhje me planifikimin e territorit. Arsye t tjera t vlefshme pr ju. 7. JO. Mos u prfshini n planifikim ndrvendor nse prballeni m nj, apo m shum nga faktort e mposhtm: 1. Nuk jeni t interesuar, ose nuk jeni pjes n nj subjekt t kompetencave t prbashkta. Keni burime t mjaftueshme dhe t mira pr ta realizuar vet planifikimin vendor dhe ekonomikisht kjo sht me efiiente pr ju. Keni presion shum t lart zhvillimi, por q nuk ndikon detyrimisht n zhvillimin e territoreve t njsive vendore fqinje. Pothuajse nuk vareni aspak ekonomikisht nga aktivitetet n njsit vendore fqinje. Keni barriera t forta fizike/natyrore me njsit vendore fqinje si: nj mal, apo masiv malor. Njsit vendore me t cilat kufizoheni kan interesa shum t ndryshme pr zhvillimin e territorit dhe kjo nuk ndikon negativisht n politikat prkatse t secils njsi. Arsye t tjera t vlefshme pr ju.
2.
2.
3.
P.6 far sht nj instrument sektorial ose ndrsektorial planifikimi?
3.
Prgjigjja e ksaj pyetjeje vjen drejtprdrejt nga neni 23 i ligjit t planifikimit. Le t japim nj shembull konkret: nj plan vendor pr transportin, ose pr rrjetin e ujsjellsit dhe kanalizimeve t ujrave t zeza etj. do t ishin plane sektoriale vendore. Nj plan i cili studion dhe propozon shtim dhe rindrtim t strukturave (t reja dhe t vjetra) shndetsore dhe arsimore n nj bashki/komun, duke e shoqruar kt jo vetm me analizat ekonomike dhe t tregut, por edhe me vendndodhjen dhe sugjerime mbi zbatimin, do t ishte nj plan ndrsektorial vendor.
4.
5.
4.
6.
P.7 A duhet t nis un (bashki/komun) nj proces planifikimi dhe nse po, me far instrumenti apo hapi duhet t nis?
Pr tì dhn prgjigje ksaj pyetjeje, Ju (bashki/komun) duhet t kryeni nj proces vetreflektimi n lidhje me instrumentet tuaja t planifikimit n nivel vendor ose ndrvendor. Si fillim, pasi t keni marr vendimin nse funksionin e planifikimit t territorit dhe/ose kontrollin e zhvillimit do ta delegoni ose jo, duhet t pyesni veten pr sa m posht:
5.
6.
7.
Pasi t vendosni nse do t hyni n nj proces planifikimi vendor ose ndrvendor, ju mund tì drejtoni vetes pyetjet n skemn e mposhtme:
58
59
Figura 13. Skem orientuese pr t vendosur se ku dhe si duhet ta nis procesin e planifikimit vendor/ndrvendor
1
I kam t gjitha instrumentet e prgjithshme t planifikimit n prputhje me Ligjin 10119. Nse jo, vazhdo me procesin e (kontrollit) t zhvillimit. Vlerso nse t duhet ndonj instrument (ndr) sektorial.
2
M mungon nj apo m shum nga instrumentet e planifikimit. Kam vetm strategji zhvillimi ose Plan Zhvillimi Ekonomik. Kam vetm Plan t Prgjithshm Rregullues dhe rregulloren prkatse.
3
I kam t gjitha instrumentet e planifikimit, por jo n prputhje me 10119. Fillo procedurn e rishikimit n prputhje me 10119.
Kujdes! Ndrsa zgjidhni se n cilin nga rastet e figurs 13 e gjeni veten, duhet t merrni edhe nj vendim tjetr t rndsishm: Nse e keni nj plan (rregullues), por jo n prputhje me 10119, a duhet t hartoni nj plan t ri krejt nga fillimi, apo t rishikoni planin ekzistues pr ta kthyer n PPV? Gjithashtu, nse do t bni rishikim, a do t jet ky nj rishikim i thell dhe me procedur t plot, apo nj rishikim q do t realizohet me procedur t thjeshtuar. Pr tì dhn prgjigje ksaj pyetjeje, duhet t merrni n konsiderat faktort e mposhtm (sipas rastit nj ose disa): A sht nj plan i hartuar shum koh m par, apo i hartuar n 3-5 vitet e fundit? A mendoni se propozimet e planit tuaj jan ende t vlefshme dhe t prshtatshme pr t udhhequr zhvillimin n territorin tuaj administrativ? A mendoni se duhet t bni ndryshime prmbajtsore t thella n planin ekzistues, apo vetm ndrhyrje t lehta dhe nj rishikim pr sa i prket strukturs dhe formatit pr t qen n prputhje me ligjin e planifikimit? A mendoni se jeni plotsisht n prputhje me prcaktimet e piks 1 t nenit 50 t ligjit t planifikimit? Prgjigjet tuaja ndaj dy faktorve t par (renditur m lart) ju tregojn nse do t hartoni nj plan t ri krejt nga fillimi apo do t rishikoni planin ekzistues. Prgjigjet tuaja ndaj dy faktorve t dyt (renditur m lart) ju tregojn nse rishikimi mund t kryhet me procedur t thjeshtuar apo nevojitet procedura e plot. Efektet e procedurs s thjeshtuar sqarohen n pikn 2 t nenit 50 t ligjit t planifikimit.
Nse po, nis bisedimet me ministrin prkatse.
Fillo hartimin e politiks vendore t planifikimit (PZhTNjV), duke prdorur strategjin/ planin e zhvillimit si baze.
Vlerso aktualitetin e planit n varsi t kohs kur sht miratuar dhe zhvillimeve q kan ndodhur n territor.
P.8 Nse un (bashki/komun) do ta hartoj planin e prgjithshm vendor me ekspert jasht bashkis/ komuns, si duhet t veproj pr t ndar detyrat dhe prgjegjsit?
Pr tìu prgjigjur ksaj pyetjeje, le t shohim shembullin n vijim:
Ose, rishiko instrumentet e prgjithshme t planifikimit pr t rishikuar sektorin n fjal.
Fillo hartimin e planit (PPV) sipas Ligjit nr. 10119 Pr Planifikim e Territorit dhe VKM-s 481.
Fillo hartimin e nj plani t ri ose rishikimin e atij ekzistues, n prputhje me 10119. Fillo hartimin e PZhTNjV-s sipas VKM-s 481.
60
61
Bashkia X ka vendosur t nis procesin e hartimit t Planit t Prgjithshm Vendor t Territorit. Pr kt qllim do t mbshtetet edhe nga nj grup ekspertsh t pavarur, t cilt kan eksperienc t thell n planifikim hapsinor. Bashkia nuk ka eksperienc n hartimin e nj plani t till, por sigurisht njeh mir bazn ligjore. Ekspertt e pavarur jan t huaj. Ata zotrojn njohuri t mira n planifikim, kan krijuar disa modele pune m bashkit n vendin e tyr dhe kan nj metodologji sipas s cils punojn, por sigurisht nuk njohin detyrimet e bazs ligjore shqiptare. Specialistt e bashkis dhe ekspertt e pavarur duhet t konsolidojn ekipin e tyre pr realizimin n koh dhe me efiienc ekonomike t planit t prgjithshm vendor, duke bashkuar pikat e tyre t forta n nj platform praktik t vetme. Kjo platform nnkupton hartimin e nj plani pune, i cili prmban t gjitha hapat: q nga momenti i grumbullimit t t dhnave baz e deri n miratimin prfundimtar t planit vendor. Kjo do t thot q ky plan pune prmban edhe elemente metodologjike (njohurit e ekspertve) edhe elemente t detyruara nga ligji i planifikimit (njohurit e bashkis). N kt plan pune prcaktohet se far aktivitetesh do t kryhen, kush do tì realizoj ato, kush ka prgjegjsin prfundimtare t produktit (cilsis s planit t prgjithshm vendor) dhe t pjesve t tij (p.sh., analiza e thelluar, vlersimi strategjik mjedisor etj.), n cilat data dorzohen pjest e produktit dhe kush i vlerson ato, kur duhet t mblidhen qytetart n proces dhe kush sht prgjegjs pr organizimin e procesit (mundsisht pr do lloj takimi) etj. Pr t krijuar paraprapkisht kt hart t procesit t prgatitjes s Planit t Prgjithshm Vendor, specialistt e bashkis duhet t prshtatin hapat metodologjike t ekspertve t huaj me detyrimet ligjore q prcakton ligji i planifikimit. Pra rregullat q ligji i prmban npr kapituj t ndryshm t tij duhet t mblidhen dhe t vendosen brenda nj procesi t vetm dhe sa m linear t jet e mundur. Sa m linear, aq m i thjesht do t jet procesi i hartimit t Planit t Prgjithshm Vendor dhe aq m lehtsisht do t monitorohet prputhshmria ligjore e tij.
Tabela 5. Hapat pr hartimin dhe miratimin e PZhTNjV-s Hapi 1: Njihem me qllimin e PZhTNjV-s Hapi 2: Vlersoj dokumentet ekzistuese strategjike n bashkin/komunn time. Qllimi i PZhTNjV-s buron nga neni 20 i ligjit t planifikimit dhe prcaktohet n nenin 12 t VKM-s 481. (sugjerim praktik)10 Ashtu sikurse sugjerohet nga figura 13, n seksionin 2.3 t ktij manuali, Ju duhet t shfletoni dokumentet strategjike ekzistuese n bashki/komun dhe t vendosni nse ato jan ende t vlefshme dhe t prshtatshme pr t orientuar zhvillimin n njsin tuaj vendore. Edhe pse kto dokumente mund t mos trajtojn drejtprdrejt territorin, por zhvillimin ekonomik etj., ato kan ndikim t rndsishm n territor. Nse kto dokumente nuk e kan humbur vlern e tyre, ato duhet t merren parasysh n hartimin e PZhTNjV-s. N praktik, dokumenti i politiks (PZhTNjV), mund t rezultoj n nj rishikim t strategjis suaj t zhvillimit, ose planit strategjik, por gjithmon n prputhje me ligjin e planifikimit dhe VKM-n 481. (sugjerim praktik) Edhe pse, sipas rastit, ky grup n fillim mund t jet vetm nj individ (drejtori i planifikimit) sht e rndsishme q n momentin q kryetari i bashkis/komuns mendon t hartoj PZhTNjV, ta konsultoj seriozisht iden me bashkpuntort e tij t ngusht dhe strukturat q e kan detyrim ligjor. Ky sht grupi fillestar i puns, q n fakt do t zbatoj hapat 4 deri n 8. (sugjerim praktik) Veanrisht n kushtet e nj baze t re ligjore pr planifikimin e territorit, leximi i vmendshm i ligjit t planifikimit dhe akteve nnligjore n zbatim t tij, sht tejet i rndsishm. Struktura dhe formati pr hartimin e PZhTNjV-s prcaktohen n nenin 13 t VKM-s 481, bazuar n Ligjin nr. 10119. Ky manual, eksperienca juaj, apo botime t tjera metodologjike jan nj ndihm e vyer, por funksioni juaj zyrtar konsiderohet i till s pari kur sht n prputhje me bazn ligjore. (detyrim ligjor)11 Ky hap ligjor sht prcaktuar n nenin 40 t ligjit t planifikimit. N vetvete, nisma sht sa nj veprim, aq edhe nj dosje dokumentesh, q sipas nenit 40, jan: nj studim, kufijt e territorit, plani i veprimeve pr procesin e konsultimit (bashkrendim neni 17 dhe 36, kshillim neni 36, dgjim publik neni 37, bashkpunim neni 18, ndrmjetsim neni 19 i ligjit t planifikimit). Q n kt faz ju mund t mendoni dhe prfshini n dokumentet e nisms edhe planin e veprimeve pr grupin e puns s ekspertve. Kt hap e gjeni t prshkruar n procedurat e mposhtme pr nismn, hartimin dhe miratimin e PPV, pasi procesi i politiks sht i njjt me at t PPV-s.
Hapi 3: Krijoj grupin e puns n bashki/ komun.
Hapi 4: Njihem me procesin dhe strukturn pr hartimin e PZhTNjV-s sipas ligjit t planifikimit dhe akteve nnligjore n zbatim t tij. Hapi 5: Prgatit dokumentet e nisms pr hartimin e PZhTNjV-s dhe i paraqes n kshillin e bashkis/komuns pr miratim.
2.3.1 Si t hartojm dhe miratojm nj politik vendore t territorit (PZhTNjV)?

P.9 N far hapash duhet t kaloj nse duhet t hartoj dhe miratoj nj politik vendore t territorit (PZhTNjV-s)?
Prgjigjja e ksaj pyetjeje prmban brenda disa elemente: Qllimin e PZhTNjV-s. Procesin e PZhTNjV-s dhe aktort e prfshir. Strukturn dhe formatin e PZhTNjV-s. Disa shtje baz t metodologjis s prdorur. Elementet e msiprme trajtohen n hapat (ligjor dhe/ose praktik) q vijojn n tabeln 5.
10. Sa her q prdoret ky term, nnkuptohet se hapi n fjal sugjerohet nga praktika e hartimit t instrumenteve t tilla dhe nuk sht nj detyrim ligjor. Nj hap i till sht metodologjik dhe sipas rastit mund t shkrihet me hapa t tjer t ktij lloji, ose t jet pjes e nj hapi q sht detyrim ligjor. 11. Prdorimi i ktij termi nnkupton se hapi n fjal sht detyrim ligjor, pra sht i prcaktuar n nenet e ligjit prkats ose akteve nnligjore n zbatim t tij.
62
63
Hapi 6: Kryej nj vlersim t shpejt t aktorve/ institucioneve, burimeve t informacionit dhe burimeve njerzore dhe ekonomike pr t prballuar procesin e hartimit t PZhTNjV-s.
(sugjerim praktik) Ky hap sht mir t kryhet paralelisht me hapin 5, pasi konkluzionet q do t nxirrni prej tij jan nj burim i rndsishm informacioni pr nismn dhe prezantimin q do t bni n kshillin e bashkis/komuns. Nj analiz e shpejt institucionale dhe e aktorve do t`ju ndihmoj t kuptoni se cilt aktor dhe institucione kan ndikim t ndrsjell n procesin tuaj, far ndikimi kan dhe far prisni ju prej tyre. Kjo analiz do t`ju ndihmoj edhe pr hapin 7, dhe n prgjithsi pr t gjith procesin e pjesmarrjes (ju mund t dshironi ose t keni nevoj pr m tepr takime dhe dgjesa publike se sa minimumi ligjor i prcaktuar n ligjin e planifikimit). Gjithashtu, hartimi i PZhTNjV prfshin edhe analiza t situats ekzistuese t territorit dhe zhvillimit n bashkin/komunn tuaj. Cilsia ose thellsia e analizave t tilla varet nga informacioni q keni ose mund t siguroni. N prfundim, i gjithe procesi do t shoqrohet me nj fatur financiare q duhet t miratohet paraprakisht n kshillin e bashkis/komuns. (sugjerim praktik) Ky sht nj rishikim q mund t bni pas miratimit t nisms n kshill dhe bazuar n sugjerimet/komentet/krkesat q burojn nga paraqitja n kshill dhe dgjesat publike.
Kujdes! Sipas pikave 1 t neneve 20 dhe 21 t ligjit t planifikimit, politika (si instrument planifikimi) sht shprehja m e lart e planifikimit t territorit dhe plani (si instrument planifikimi) mbshtetet n nj politik t miratuar dhe e v at n zbatim n nj territor t caktuar, gjat nj periudhe t caktuar kohore. Ajo q u tha m lart tregon se pr t hartuar nj PPV, Ju duhet t miratoni m par nj PZhTNjV pr territorin tuaj. Nga ana tjetr, po sipas ligjit t planifikimit dhe akteve nnligjore n zbatim t tij, PPV-ja dhe PZhTNjV-ja kalojn npr t njjtin proces hartimi dhe miratimi, ve faktit q PZhTNjV-ja miratohet vetm nga Kshilli i Bashkis/Komuns, ndrsa PPV-ja miratohet edhe n KKT (sipas rasteve t parashikuara n ligjin e planifikimit). Pra teorikisht, Ju duhet t kryeni nj proces hartimi deri n miratim pr PZhTNjV-s dhe vetm pas miratimit t nisni po t njjtin lloj procesi, por ksaj her pr hartimin dhe miratimin e PPV-s. Megjithat, pothuajse t gjitha bashkit dhe komunat do t ndodhen n nj situat si shpjegohet m posht, n momentin q ligji i planifikimit hyn n fuqi me efekte t plota: Duhet patjetr t hartojn PPV-n, pra detyrimisht t ken hartuar dhe miratuar paraprakisht edhe PZhTNjV-n m par. Kan shum pak koh n dispozicion pr t hartuar kto dy instrumente (plus rregulloren e planifikimit q shpjegohet n seksionin 2.3.3). Sikurse do t vini re nga VKM-ja 481 dhe ky manual, disa analiza t gjendjes ekzistuese dhe procese grumbullimi informacioni jan t njjta pr t dyja instrumentet. Numri i dgjesave publike t detyrueshme ligjrisht nuk sht i vogl, dhe nse kemi dy procese t thelluara, t gjata dhe q vijn njri pas tjetrit, rrezikohet q aktort/qytetart t lodhen dhe t mos e ndjekin procesin deri n fund.
Hapi 7: Rishikoj planin e veprimeve dhe finalizoj hartn e procesit t konsultimit dhe prfshirjes s aktorve. Hapi 8: Finalizoj krijimin e grupit t ekspertve q do t punojn pr hartimin e PZhTNjV-s.
(sugjerim praktik) Realisht, ky hap ka nisur paralelisht me hapin 5 dhe 6. Ju mund t vendosni ta hartoni PZhTNjV vetm prmes specialistve t bashkis/komuns ose mund t ftoni/kontraktoni edhe ekspert t jashtm. Nj vendim i till sht i rndsishm sepse ndikon ndjeshm n faturn financiare t hartimit t PZhTNjV-s. Nga ana tjetr mund t jet nj garanci pr cilsin e politiks dhe procesit t hartimit, pa prekur shrbimet e prditshme q zn pjesn m t madhe t kohs pr specialistt n bashki/komun. Grupi i ekspertve q mund t ftoni, n do rast duhet t udhhiqet nga nje planifikues urban, dhe duhet t ket n prbrje (sipas mundsis) eskpert t fushave: planifikim urban, ekonomi, mjedis urban dhe natyror, arkitekture, inxhinieri ndertimi dhe hidroteknike, gjeologji, topogjeodezi dhe GIS, legjislacion urban, shkenca sociale dhe statistik, dhe profesionist t tjer sipas nevojs
Hapi 9: Hartoj PZhTNjV- (detyrim ligjor) Ky proces sht prcaktuar n ligjin e planifikimit dhe n n prputhje me pr lehtsin tuaj, mund ta gjeni n procedurn e nisms, hartimit dhe ligjin e planifikimit. miratimit t PPV, pasi procesi i politiks sht i njjt me at t PPV. Hapi 10: Miratoj PZhTNjV-n n prputhje me ligjin e planifikimit. (detyrim ligjor) Ky proces sht prcaktuar n ligjin e planifikimit dhe pr lehtsin tuaj, mund ta gjeni n procedurn e nisms, hartimit dhe miratimit t PPV, pasi procesi i politiks sht i njjt me at t PPV-s.
N nj situat t till, sht e sugjerueshme q bashkit dhe komunat tà bjn efiient procesin dhe tì hartojn sbashku dy instrumentet n nj proces t vetm. Kt e mbshtet edhe neni 47 i ligjit t planifikimit. Por, Kujdes! Ky bashkim nuk do t thot aspak q ju t mos kryeni ose t bashkoni hapat e detyrueshm ligjor t procesit pr secilin instrument, si psh. bashkrendimi, ndrmjetsimi, kshillimi publik, etj. Sa u prket ktyre hapave, afatet prcaktohen n planin e veprimeve q harton autoriteti i planifikimit, por brenda kornizave ligjore pr kt qllim. Ju mund t jeni m efiient n proces duke shkurtuar kohn pr hapa t till si: krijimi i grupit t puns dhe/ose grupit t ekspertve (i njjt n t dyja rastet); prpilimi i planit t veprimeve (mund t bhet njhersh pr t dyja instrumentet edhe pse miratohet me pjes n kshillin vendor); kryerja e analizave t gjendjes ekzistuese dhe prodhimi i dokumentit t Analizs dhe Vlersimit t Thelluar sipas nenit 18 t VKM-s 481, dokument i cili do tù shrbej t dyja instrumenteve etj. Pra n prgjithsi, ju mund t siguroni efiienc n burimet njerzore dhe ekonomike, si edhe n proces nga pikpamja e metodologjis dhe prodhimit t dokumenteve prmbajtsore. Kujdes! Ligjrisht sht e lejueshme q ju t hartoni PZhTNjV-n dhe t vendosni t hartoni PPV pas nj periudhe kohore t konsiderueshme (p.sh., 1 vit ose m shum). Megjithat, edhe pse nj vendim t till ju mund ta merrni pr arsye financiare, sht shum e kshillueshme q t dyja instrumentet t hartohen si nj proces i vetm ose s paku, pa diferenc kohore mes tyre. N rast t diferencs kohore mes hartimit t dy instrumenteve, ju do tù duhej gjithsesi t rishikonit PZHTNjV-n si rezultat i ndryshimit t kontekstit urban/territorial/ekonomik dhe i nevojs pr t prditsuar informacionin. Pra realisht do t prfundonit n nj zgjidhje m t shtrenjt nga pikpamja financiare.
64
65
P.10 Deri n `thellsi duhet t futemi me prmbajtjen e PZhTNjV-s?
Prgjigjja e ksaj pyetjeje lidhet me aspekte metodologjike prmbajtsore t politiks dhe, si e till nuk sht normuar nga rregulloret e ligjit t planifikimit. Pra, grupi i puns dhe/ ose i ekspertve ka shkall t theksuara lirie pr t vendosur mbi thellsin e dokumentit. Megjithat, pr t`ju ndihmuar m konkretisht do t shtonim edhe: Politika duhet t jet e qart, realiste dhe me rekomandime q orientojn m s miri vendimet q do t marr PPV, por edhe dokumente t tjera t rndsishme, si plani i investimet kapitale, ose buxheti afatmesm q nj bashki/komun duhet t prgatit. Politika nuk duhet t hyj n detaje q i prkasin planit (pra t mos bjer n kundrshti me krkesat mbi strukturn dhe formatin e PPV-s). Politika duhet t jet n gjendje t adresoj platformn politike dhe elektorale t kryetarit t bashkis dhe ekipit t tij. Politika duhet t ndjek strukturn e paraqitur pr dokumentin e politiks (t PZhTNjV-s) q sqarohet n nenin 13 t VKM-s 481. Fragmente ilustruese t tabels 6 nga dokumentet strategjike t zhvillimit t bashkive Fier dhe Elbasan: Qllimi strategjik 1: Fuqizimi i Sektorit Privat ne Fier me fokus kryesor agrobiznesin dhe turizmin Objektivat strategjike t qllimit strategjik 1: 1. T mbshtetet zhvillimi i prodhimeve bujqsore dhe t mbshtetet zhvillimi i agro biznesit 2. T promovohen mundsit pr agroturizm, turizm historik dhe bregdetar, pr ta prfshir Fierin n itineraret e turizmit kombtar dhe rajonal 3. T forcohet bashkpunimi midis institucioneve publike dhe sektorit privat n Fier 4. T forcohet zbatimi i ligjit nga institucionet prgjegjse publike n qytetin e Fierit dhe t promovohet thithja e investimeve t huaja dhe vendase 5. T promovohet rritja e numrit t NVM-ve n Fier (fragment nga qllimet dhe objektivat strategjike t Fierit, prgatitur n vitin 2005) Elbasani sht pergamen e historis, djep i arsimit, sht nj qendr e madhe tregtare dhe transporti, n rrugn Egnatia t rilindur me Korridorin e 8-t, n zemrn e nj natyre t pasur dhe mjedisi t pastr, dhe q e ndrton ekonomin e tij nprmjet agrobiznesit, industris s lehte dhe turizmit kulturor e malor...... (fragment nga Vizioni i Elbasanit, prgatitur n vitin 2005).
Tabela 6. Shpjegime ilustruese mbi strukturn e PZhTNjV-s, sipas pikave 3 dhe 4 t nenit 13 t VKM-s 481. a. Analiza e prgjithshme. b. Premisa baz t zhvillimit, hendeku institucional dhe programatik. Me shum m pak detaje dhe vllim se Analiza dhe Vlersimi i Thelluar i PPV-s, por jo n kundrshti me t. P.sh., drejtime kryesore zhvillimi t 10 viteve t fundit sektori i shrbimeve dhe strukturat e arsimit t lart; ose industria e leht ushqimore dhe prpunuese etj. Hendeku institucional mungesa n struktura institucionale dhe instrumente ligjore, prania e t cilave do t kishte zgjidhur shum nga problemet e zhvillimit n territor. Njlloj si vizionet e zhvillimit n plane strategjike, plane zhvillimi ekonomik, apo strategji zhvillimi. Njlloj si objektivat e zhvillimit n plane strategjike, plane zhvillimi ekonomik, apo strategji zhvillimi, por duke theksuar objektiva q kan t bjn me zhvillimin e territorit P.sh., fuqizimi si qendr portuale dhe zhvillimi i shrbimeve portuale n t gjith pjesn jugperndimore t qytetit. Njlloj si programet e zhvillimit n plane strategjike, plane zhvillimi ekonomik, apo strategji zhvillimi. Ky duhet t adresoje programet. Programet nuk do t pajisen me projekte si n nj strategji, por me nj plan veprimi me afate dhe burime pr realizimin e tyre. Projektet e programeve mund t rimerren n PPV, ose n dokumente t tjera strategjike, q bashkia/komuna dshiron t ndrmarr. Bhet fjal pr 1-3 harta q prkthejn vizionin dhe objektivat (ose nj apo m shum programe) n nj paraqitje grafike n territor. Nuk prmbajn detaje, por vetm lidhin vizionin me territorin. Preferohet q harta t tilla t mbulojn m tepr se territorin administrativ t njsis, sepse kshtu shpjegojn ndikimin tek fqinjt dhe jan subjekt i bashkpunimit me ta.
c. Vizioni strategjik i zhvillimit. . Objektivat strategjik t planifikimit dhe zhvillimit. d. Programe zhvillimi. dh. Plan veprimi.
4. Shtojca e hartave me skenar strategjik.
2.3.2 Si t hartojm dhe miratojm nj plan vendor (PPV)?

P.11 N far hapash duhet t kaloj nse duhet t hartoj dhe miratoj nj plan t prgjithshm vendor pr territorin (PPV)?
PPV sht nj instrument planifikimi sikurse politika dhe n parim dhe ligjrisht kalon npr t njjtin proces hartimi dhe miratimi si politika. Prve hapave ligjor, q sigurisht jan t detyrueshm, ju keni nevoj edhe pr disa hapa prgatitor dhe/ose metodologjik, pr t hartuar dhe miratuar nj PPV. Tabela e mposhtme prmbledh t gjitha hapat pr t hartuar dhe miratuar PPV-n.
66
67
Tabela 7. Hapat pr hartimin dhe miratimin e nj PPV-j Hapi 1: Njihem me qllimin Qllimi i PPV-s buron nga neni 21 i ligjit t planifikimit dhe objekti i e PPV-s. tij prcaktohet n nenin 14 t VKM-s 481. Hapi 2: Sigurohem q kam (sugjerim praktik) Sikurse tham, politika dhe plani mund t hartohen nj PZhTNjV t miratuar ose s bashku, megjithat hapat ligjor prkats nuk duhen anashkaluar. nse kam vendosur ta hartoj bashk me planin, sigurohem q jam afr miratimit t politiks. Hapi 3: Krijoj grupin e puns (sugjerim praktik) Mundsisht i njjti grup pune si pr hartimin e n bashki/komun. PZhTNjV-s. Ky sht grupi fillestar i puns, q n fakt do t zbatoj hapat 4 deri n 8. Hapi 4: Njihem me procesin (sugjerim praktik) Veanrisht n kushtet e nj baze t re ligjore pr dhe strukturn pr hartimin planifikimin e territorit, leximi i vmendshm i ligjit t planifikimit e PPV-s sipas ligjit t dhe akteve nnligjore n zbatim t tij, sht tejet i rndsishm. planifikimit dhe akteve Struktura dhe formati pr hartimin e PPV-s prcaktohen n nenet nnligjore n zbatim t tij. 16 deri n 20 (dhe 21 pr PPT) t VKM-s 481. Hapi 5: Prgatit dokumentet (detyrim ligjor)12 Ky hap ligjor sht prcaktuar n nenin 40 t ligjit e nisms pr hartimin e PPV- t planifikimit. N vetvete, nisma sht sa nj veprim, aq edhe nj s dhe i paraqes n kshillin dosje dokumentesh, q jan t njjta me ato t politiks. Megjithat, e bashkis/komuns pr n nenin 17 t VKM-s 481 ka nj prshkrim m t detajuar t miratim. dokumenteve ose Krkess pr nismn. Gjithashtu, ndryshe nga PZhTNjV-ja, n nismn e planit mund t prfshihet sipas rastit edhe nj Vendim i kryetarit t bashkis/ komuns pr pezullimin e zhvillimit n nj apo disa zona (pika 3 neni 64 i ligjit dhe neni 17, grma i VKM-s 481). Vendimi shoqrohet me hartn q i tregon kto zona s bashku me ndarjen e pronsis. Hapin 5 e gjeni t prshkruar n mnyr t detajuar n procedurat e mposhtme. (sugjerim praktik) Ky hap sht mir t kryhet paralelisht me hapin 5, dhe sht i njjt si pr PZhTNjV (shiko tabeln 5).
Hapi 8: Finalizoj krijimin e grupit t ekspertve q do t punojn pr hartimin e PPV-s
Hapi 9: Hartoj PPV n prputhje me ligjin e planifikimit. Hapi 10: Miratoj PPV n prputhje me ligjin e planifikimit.
(sugjerim praktik) Realisht, ky hap ka nisur paralelisht me hapin 5 dhe 6. Nse ju vendosni ta hartoni PPV-n me ekspert t jashtm (kjo ndikon ndjeshm n faturn financiare t hartimit t PPV-s), grupi i tyre duhet t udhhiqet nga nj planifikues urban, dhe duhet t ket n prbrje (sipas mundsis) eskpert t fushave: planifikim urban, ekonomi, mjedis urban dhe natyror, arkitektur, inxhinieri ndertimi dhe hidroteknike, gjeologji, topogjeodezi dhe GIS, legjislacion urban, shkenca sociale dhe statistik, dhe profesionist t tjer sipas nevojs. (detyrim ligjor) Ky proces sht prcaktuar n ligjin e planifikimit dhe pr lehtsin tuaj, e gjeni t prshkruar n procedurat e mposhtme. (detyrim ligjor) Ky proces sht prcaktuar n ligjin e planifikimit dhe pr lehtsin tuaj, e gjeni t prshkruar n procedurat e mposhtme.
Procedura pr Nismn pr hartimin e Planit t Prgjithshm Vendor t Planifikimit t Territorit (PPV) prshkruhet n hapat e mposhtm: 1. Pr hartimin dhe miratimin e Planeve Vendore t Planifikimit t Territorit, pavarsisht klasifikimit sipas ligjit t planifikimit, ndiqet e njjta procedur e prcaktuar n vazhdim. 2. Nisma pr hartimin e Planit Vendor (PPV) merret nga kryetari i bashkis/komuns dhe paraqitet pr miratim n kshillin e bashkis/komuns. Organet dhe institucionet q ndodhen nn juridiksionin e bashkis/komuns dhe palt e interesuara, kur e gjykojn t nevojshme, i krkojn kryetarit t bashkis/komuns ndrmarrjen e nisms. Krkesa shqyrtohet prej tij dhe, kur gjykohet e arsyeshme, paraqitet pr miratim n kshillin e bashkis/komuns. do krkes apo nism shpjegohet, dokumentohet apo rishikohet gjat nj procesi kshillimi publik, sipas prcaktimeve t Ligjit nr.10119, dat 23.4.2009, Pr Planifikimin e Territorit. 3. Kryetari i bashkis/komuns, gjat marrjes s iniciativs pr hartimin e PPV-s, njofton n do rast me shkrim pr ndrmarrjen e iniciativs, njsit vendore kufitare, Kshillin e Qarkut prkats dhe AKPT-n. 4. Autoritetet e prmendura n pikn 3 t ksaj procedure, jan t detyruara ti japin bashkis/komuns informacionin q disponojn, propozimet dhe t dhna t tjera t domosdoshme pr hartimin e PPV-s.
Hapi 6: Kryej nj vlersim t shpejt t aktorve/ institucioneve, burimeve t informacionit dhe burimeve njerzore dhe ekonomike pr t prballuar procesin e hartimit t PPV-s. Hapi 7: Rishikoj planin e veprimeve dhe finalizoj hartn e procesit t konsultimit dhe prfshirjes s aktorve.
(sugjerim praktik) Ky sht nj rishikim q mund t bni pas miratimit t nisms n kshill dhe bazuar n sugjerimet/komentet/krkesat q burojn nga paraqitja n kshill dhe dgjesa publike.
5. Kryetari i bashkis/komuns ose palt e interesuara hartojn nj studim, q prcakton faktet dhe analizon problemet q mund t ndikojn n hartimin e PPV-s. Studimi botohet n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit nga njsia e qeverisjes vendore dhe i vihet n dispozicion publikut. 6. Kryetari i bashkis/komuns i paraqet kshillit t bashkis/komuns krkesn pr nisjen e proesit, pr hartimin e PPV-s, sipas prcaktimit t nenit 17 t VKM 481, bazuar n nenin 40 t Ligjit nr.10119 .
12. Prdorimi i ktij termi nnkupton se hapi n fjal sht detyrim ligjor, pra sht i prcaktuar n nenet e ligjit prkats ose akteve nnligjore n zbatim t tij.
68
69
7. Kryetari i bashkis/komuns, n rastet kur ka nj rrezik t qart e emergjent ndaj vlerave e karakteristikave t caktuara apo funksioneve vendore t objektit ose t zons n zhvillim, vendos pezullimin e zhvillimit, sipas neneve 64 e 70 t Ligjit nr. 10119, dat 23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit, deri n shqyrtimin e miratimin e nisms nga kshilli i bashkis/ komuns. Vendimi pr pezullimin e zhvillimit botohet n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit. Afati i pezullimit, sipas prcaktimit t ksaj pike, nuk mund t jet m i gjat se 60 dit. 8. Kshilli i bashkis/komuns merr n shqyrtim nismn e propozuar dhe vendos pr: a. Fillimin e procesit t hartimit t instrumentit vendor t planifikimit. b. Shtyrjen e shqyrtimit, n rastet kur vlerson se faktet jan t pamjaftueshme, t pasakta ose t paprshtatshme, pr nisjen e procesit pr hartimin e instrumentit vendor t planifikimit. N kto raste, kshilli organizon, t paktn, nj seanc dgjimi publik, pr t marr vrejtjet e propozimet e palve t interesuara. 9. Kshilli i bashkis/komuns mund t vendos, sipas rastit, vazhdimin e pezullimit t zhvillimit t vendosur sipas piks 7 t ksaj procedure ose, pezullimin e zhvillimit, n prputhje me prcaktimet e neneve 64 e 70 t Ligjit 10119 dat 23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit. 10. Vendimi i kshillit vendor pr hartimin e PPV-s, botohet n Regjistr. 11. Vendimi i kshillit vendor pr hartimin e PPV-s, s bashku me planin e veprimeve, i drgohet AKPT-s brenda 15 ditve nga miratimi i tij. 12. AKPT-ja i drgon autoritetit vendor t planifikimit rekomandimet pr prmirsimin e planit t veprimeve brenda 30 ditve nga data e marrjes s njoftimit. Autoriteti vendor i planifikimit boton n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit planin prfundimtar t veprimeve brenda 15 ditve nga data e marrjes s rekomandimeve nga AKPT-ja. Procedura pr Procesin dhe autoritetet q hartojn dhe miratojn Planet e Prgjithshme Vendore t Planifikimit t Territorit (PPV) prshkruhet prmes hapave t mposhtm: 1. PPV-ja hartohet nga Autoriteti Vendor i Planifikimit t Territorit, dhe/ ose nga subjekte t tjera, t kontraktuara pr kt qllim nga Autoriteti Vendor i Planifikimit t Territorit. Procedura e hartimit n t dyja rastet sht e njjt dhe autoriteti i planifikimit parashikon mnyrn e kontraktimit dhe t bashkpunimit me subjektin planifikues q n fazn e krkess. 2. N do rast hartimi i PPV-s duhet t kryhet nga nj grup apo grupe ekspertsh, q n do rast udhehiqen nga nje planifikues urban, dhe kan n prbrje t tyre eskpert t fushave: planifikim urban, ekonomi, mjedis urban dhe natyror, arkitektur, inxhinieri ndrtimi dhe hidroteknike, gjeologji, topogjeodezi dhe GIS, legjislacion urban, shkenca sociale dhe statistik, dhe profesionist t tjer sipas nevojs.
3. Autoriteti vendor i planifikimit e v n dijeni do muaj AKPT-n pr ecurin e procesit t planifikimit, prmes mjeteve tradicionale t informimit dhe t komunikimit, dhe n do rast informon AKPT-n sipas prcaktimit t nenit 80 t Ligjit nr.10119 dt.23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit. 4. Autoriteti prgjegjs pr hartimin e PPV-s siguron nj proces dialogu, bashkpunimi dhe bashkrendimi, horizontal e vertikal, me do autoritet t planifikimit e pal t interesuar, prpara fillimit dhe gjat hartimit t instrumentit vendor t planifikimit. 5. Autoriteti vendor i planifikimit, me qllim trajtimin e bashkrenduar t shtjeve t rndsis kombtare e me interes t prbashkt, bashkpunon e bashkrendon veprimet me autoritetet prgjegjse kombtare t planifikimit dhe bashkit/komunat kufizuese apo t prfshira, prpara marrjes s nisms pr hartimin e PPV-s, sipas rastit (pika 1, neni 42 i ligjit t planifikimit). 6. Autoritetet kombtare t planifikimit ose ato t bashkive/komunave kufizuese jan t detyruara ti japin, sipas krkess, bashkis/komuns informacionin q disponojn, propozimet dhe t dhna t tjera, q jan t domosdoshme pr hartimin e PPV-s. 7. AKPT-ja mund t jap mbshtetje dhe orientime pr hartimin e PPV-s. 8. Bashkrendimi e kshillimi i projektit t PPV-s, sipas situatave specifike dhe kompleksitetit t tij, zhvillohen sipas fazave t mposhtme: a. Kshillimi i ides ose i pjesve t veanta t projektit. b. Kshillimi n trsi i projektit. 9. Autoriteti prgjegjs pr hartimin e instrumentit zgjedh, sipas rastit, nse do t kryej bashkrendim dhe kshillim me nj apo dy faza. 10. Afatet e shprehjes s qndrimit nga autoritetet e tjera t planifikimit dhe palt e interesuara fillojn t nesrmen e dats s botimit n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit t projektit prfundimtar t PPV-s nga autoriteti prgjegjs pr hartimin e tij, dhe jan: a. 30 dit, n rastin e bashkrendimit e kshillimit t ides ose t do pjese t veant t projektit. b. 60 dit, pr bashkrendimin e kshillimin trsor t projektit. 11. do autoritet i planifikimit, sipas sfers s juridiksionit dhe prgjegjsis s prcaktuar nga legjislacioni n fuqi, ose pal e interesuar ka t drejt t paraqes vrejtje apo propozime pr projektin e PPV-s, gjat periudhs s bashkrendimit e kshillimit t tij. Vrejtjet apo propozimet botohen n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit. 12. do vrejtje e br sipas prcaktimit t piks 11 t ksaj procedure, duhet t jet e argumentuar dhe t shoqrohet me sugjerime t qarta, n mnyr q ti jap mundsi autoritetit prgjegjs pr hartimin e PPV-s t kuptoj prmbajtjen e saj e t mund t bj ndryshimet prkatse, pr trajtimin n mnyr t arsyeshme t vrejtjes.
70
71
13. Mosparaqitja e vrejtjeve apo propozimeve, brenda afateve t prcaktuara n kt procedur, vlersohet si pranim i heshtur i projektit t PPV-s, prve rasteve t pamundsis pr shkaqe objektive, e cila duhet t njoftohet sipas prcaktimeve t Kodit t Procedurave Administrative. 14. Autoriteti prgjegjs pr hartimin e instrumentit, pr qllimet e bashkrendimit e t kshillimit, shqyrton vrejtjet apo propozimet e autoriteteve t tjera t planifikimit, palve t interesuara ose publikut, brenda 30 ditve nga prfundimi i afateve t prcaktuara n kt procedur. 15. Autoriteti prgjegjs pr hartimin e PPV-s, kryesisht ose me krkes t autoriteteve t planifikimit dhe/ose propozim t palve t interesuara, kryen nj proces t dyt bashkrendimi ose kshillimi, sipas prcaktimeve t ksaj procedure, n rastet kur, si pasoj e procesit t bashkrendimit e t kshillimit, vrejtjet apo propozimet e bra prekin ndjeshm elemente thelbsore dhe prmbajtjen baz t projektit t PPV-s. Ky autoritet, shqyrton vrejtjet apo propozimet dhe ndryshon projektin, ose shpreh qndrimin e tij t argumentuar t mosprfshirjes n projekt t vrejtjeve apo propozimeve para paraqitjes s tij pr miratim. 16. Prmbledhja e vrejtjeve apo propozimeve, gjat procesit t bashkrendimit dhe kshillimit, i bashklidhen projektit t PPV-s, t paraqitur pr miratim dhe botohet s bashku me t n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit. 17. Autoriteti prgjegjs pr hartimin e PPV-s organizon, brenda 30 ditve nga prfundimi i afatit pr procesin e bashkrendimit dhe t kshillimit, nj ose m shum seanca dgjimi publik pr seciln nga fazat e bashkrendimit e kshillimit, pas kryerjes s tyre, si m sipr. Dgjimi publik kryhet para do vendimmarrjeje planifikuese dhe prsritet sipas nevojs pr informimin e plot t palve t interesuara dhe zgjidhjen e konflikteve. N ditn e botimit n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit t projektit t PPV-s autoriteti prgjegjs njofton vendin, datn dhe orn e do seance t dgjimit publik. Njoftimi publik kryhet t paktn 30 dit para nj vendimmarrjeje publike e botohet n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit. 18. Palt e interesuara dhe publiku kan t drejt, gjat periudhs nga data e njoftimit, deri n datn e prcaktuar t dgjimit publik, t ken akses mbi materialet e informacionet q lidhen me instrumentin kombtar t planifikimit, prfshir prmbledhjen e procesit t bashkrendimit e kshillimit, dhe vrejtjet, propozimet e prfundimet e arritura gjat ktij procesi. Kjo e drejt sigurohet, paraprakisht, n koh t mjaftueshme e n mnyr efektive nprmjet Regjistrit, sipas mjeteve tradicionale t informimit dhe n mjediset e autoritetit prgjegjs, gjat orarit t tij zyrtar. 19. N rastet kur projekti i PPV-s rishikohet nga autoriteti prgjegjs, n baz t vrejtjeve e propozimeve t bra gjat dgjimit publik, pr shtje thelbsore t prmbajtjes s tij, autoriteti prgjegjs i planifikimit organizon nj dgjim publik shtes, sipas procedurs s prcaktuar n kt procedur. 20. Prmbledhja e vrejtjeve apo propozimeve gjat procesit t dgjimit publik i bashklidhen projektit t PPV-s, t paraqitur pr miratim dhe botohet s bashku me t n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit.
21. Personat fizik apo juridik, q ndodhen n zonn e planifikimit ose q kan informacion apo t dhna pr t duhet, kur u krkohet dhe pr aq sa kan t mundur, ti japin autoritetit prkats t planifikimit ose do personi t autorizuar, pa kundrshprblim, informacionin q disponojn, i cili mund t nevojitet gjat procesit t hartimit t PPV-s. Autoriteti i planifikimit, ose personi i autorizuar sigurojn ruajtjen e administrimin e informacionit t marr gjat procesit t hartimit t PPV-s dhe e bjn kt informacion t disponueshm pr publikun, n prputhje me Ligjin nr. 8517, dat 22.7.1999, Pr mbrojtjen e t dhnave personale. 22. Projektit prfundimtar t PPV-s i bashklidhet, sipas rastit, propozimi pr ndryshim t instrumenteve kombtare dhe/ose vendore t planifikimit n fuqi, kur kjo sht e nevojshme pr zbatimin e PPV-s t paraqitur pr shqyrtim e miratim. 23. Autoriteti vendor i planifikimit e afishon projektin prfundimtar n mjediset e institucionit dhe e boton at n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit. 24. N rastet kur, megjith realizimin e bashkrendimeve t veprimeve ndrmjet autoriteteve t planifikimit q preken nga PPV-ja, ekzistojn ende mosmarrveshje, autoriteti i planifikimit ka t drejt t nis nj procedur ndrmjetsimi sipas prcaktimit t nenit 19 t Ligjit nr.10119, dat 23.04.2009, Pr Planifikimin e Territorit. Vendimmarrja, q lidhet me shtjet objekt mosmarrveshjeje, pezullohet gjat afatit 2- mujor, brenda t cilit mosmarrveshja shqyrtohet nga komisioni i ndrmjetsimit. Gjat ksaj periudhe, jan t zbatueshme procedurat dhe rregullat pr miratimin e pezullimit t zhvillimit, sipas prcaktimit t neneve 64 e 70 t Ligjit nr.10119, dat 23.04.2010 Pr Planifikimin e Territorit. 25. Projektplani i PPV-s i paraqitet pr miratim kshillit t bashkis/komuns. 26. Kshilli i bashkis/komuns: a. Miraton projektin e PPV-s. b. Rikthen pr ripunim at me vrejtjet prkatse, n rastet kur vlerson se: i. Nuk jan kryer bashkrendimi, kshillimi dhe dgjimi publik ose nuk jan respektuar procedurat e tjera t detyrueshme t planifikimit, sipas prcaktimeve t ktij ligji. ii. Projekti ka mosprputhje me instrumentet e planifikimit ose me legjislacionin n fuqi. c. Organizon, t paktn, nj seanc dgjimi publik pr t marr vrejtjet e propozimet e palve t interesuara, n nj nga rastet e grms (b) t ksaj pike. 27. Pavarsisht nga sa prcaktohet n legjislacionin n fuqi, dhe pa rn ndesh me t, bashkia/komuna u drgon, jo m von se 15 dit pas miratimit t tij, AKPT-s dhe Arkivit Qendror Teknik t Ndrtimit, nj kopje t PPV-s t miratuar, s bashku me vendimin e miratimit, si dhe do ndryshim t mtejshm t tij. 28. Bashkia/komuna, n rastet kur PPV-ja duhet t harmonizohet me instrumente kombtare n fuqi t planifikimit dhe mund t krkoj ndryshime, pr t siguruar prputhshmri me to, u drgon ministris/ministrive prgjegjse, PPV-n e miratuar dhe projektin prfundimtar t propozimeve prkatse pr ndryshimin e instrumentit kombtar t planifikimit brenda 15 ditve nga data e miratimit t PPV-s. Ministria/Ministrit prgjegjse sigurojn prputhshmrin e PPV-s sipas procedurs s prcaktuar n Nenin 45 t Ligjit nr.10119, dat 23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit.
72
73
29. PPV-ja e hartuar nga njsia e qeverisjes vendore me mbi 10,000 banor dhe e miratuar nga Kshilli i njsis s qeverisjes vendore, deri n dy vjet nga data e fillimit t efekteve t plota t Ligjit nr.10119, dat 23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit, i paraqitet pr shqyrtim e miratim prfundimtar, KKT-s, sipas procedurs s prcaktuar n aktet nnligjore t miratuara me Vendim t Kshillit t Ministrave pr AKPT-n dhe KKT-n. 30. PPV-ja e miratuar nga Kshilli Bashkiak i Bashkis s Kategoris s Par sipas prcaktimit t ligjit nr.10119, dat 23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit, i kalon pr shqyrtim e miratim prfundimtar KKT-s, sipas procedurs s prcaktuar n rregulloren e funksionimit dhe t organizimit t AKPT-s. 31. Aktet e miratimit dhe planet prkatse sipas prcaktimit t ktij neni, botohen n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit brenda 15 ditve nga data e miratimit. N figurn 14 paraqiten t gjitha hapat ligjore t procesit t hartimit dhe t miratimit t PPV-s. Ky proces sht i njjt edhe pr PZhTNjV-s kur politika hartohet n mnyr krejt t pavarur nga plani. Numrat q jan vendosur pran do kutie n diagram jan kodi pr aktort q marrin pjes n at hap t procesit. Aktort dhe kodet prkatse jan paraqitur n tabeln e mposhtme:
Tabela 8. Aktort dhe kodet prkatse n procesin e hartimit dhe miratimit t PPV-s Kodi 1 2 3 4 4.0 4.1 5 6 7 8 9 10 11 Emrtimi pr aktorin/institucionin Kryetari bashkis / komuns (NjQV Njsia e Qeverisjes Vendore) Pal t interesuara pr PPV-n q i krkojn kryetarit ta nis at Kshilli i bashkis / komuns (KV Kshilli Vendor) Autoritetet kombtare (AK) dhe veanrisht AKPT Ministrit Kshili Kombtar i Territorit KKT Bashkit/komunat fqinje Strukturat Vendore t Planifikimit t Territorit specialistt n bashki/komun (SVPT) Qytetart, publiku Prefekti Komisioni i ndrmjetsimit Grupi i ekspertve pr hartimin e planit AQTN Arkivi Qendror Teknik i Ndrtimit
nenit 17 t VKM-s 481 dhe neneve 40 e 46 t ligjit t planifikimit, kryetart e hartojn s bashku). Hartimin e marrveshjes dhe krijimin e subjektit t kompetencave t prbashkta, q do t realizoj planin. Miratimin prfundimtar t planit n t gjitha kshillat e bashkive dhe komunave q marrin pjes n proces. Procedura q shpjegon Proceset dhe Autoritetet pr hartimin dhe miratimin e Planeve Ndrvendore t Planifikimit t Territorit (PNV) kalon npr hapat e mposhtme: 1. Planet ndrvendore hartohen sipas ksaj procedure: a. do kryetar i bashkis/komuns13 s interesuar n hartimin e Planit Ndrvendor (PNV), i paraqet njsive t qeverisjes vendore prkatse krkesn pr marrjen e nisms pr hartimin e PNV-s dhe hartimin e Marrveshjes pr Krijimin e Subjektit t Kompetencave t Prbashkta sipas prcaktimeve t neneve 15 dhe 16 t Ligjit nr.10119 dat 23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit. b. Kryetart prkats t bashkive/komunave, shqyrtojn krkesn dhe n rast pranimi, nshkruajn marrveshjen specifike pr Krijimin e Subjektit t Kompetencave t Prbashkta. c. Kshillat e bashkive/komunave prkatse miratojn Krkesn pr marrjen e nisms pr hartimin e PNV-s, si dhe Marrveshjen pr Krijimin e Subjektit t Kompetencave t prbashkta. . Procesi i hartimit dhe miratimit t PNV-s, vijon sipas procedurs s prshkruar pr hartimin e PPV-s dhe miratohet nga t gjith kshillat e njsive t qeverisjes vendore t prfshira. 2. Subjekti i kompetencave t prbashkta i drgon, PNV-n e miratuar dhe projektin prfundimtar t propozimeve prkatse pr ndryshimin e instrumentit kombtar t planifikimit, ministris/ministrive prgjegjse, n rastet kur PNV-ja duhet t harmonizohet me instrumente kombtare n fuqi t planifikimit dhe mund t krkoj ndryshime, pr t siguruar prputhshmri me sa prcaktohet n to, brenda 15 ditve nga data e miratimit t PNV nga Kshillat e Bashkive dhe/ose Komunave t prfaqsuara n Marrveshjen Specifike sipas prcaktimit t grms (c), pika 1 e ksaj procedure. 3. Nse n procesin e hartimit t PNV-s, sht e prfshir qoft edhe nj nga Bashkit e prcaktuara nga ligji si Bashki t Kategoris s Par, PNV-ja e miratuar i kalon pr shqyrtim e miratim prfundimtar KKT-s, sipas procedurs s prcaktuar n rregulloren pr funksionimin dhe organizimin e AKPT-s. 4. Aktet e miratimit dhe planet prkatse sipas prcaktimeve t ktij neni, botohen n Regjistr dhe sipas mjeteve tradicionale t informimit brenda 15 ditve nga data e miratimit.
13. Sipas rastit, nj aktor mund t jet edhe Kshilli i Qarkut.
P.12 Ku ndryshon procesi i planit t prgjithshm ndrvendor (PNVP-s) nga ai i PPV-s?
Kto dy plane kan t njjtn struktur dhe pothuajse t njjtin proces. Ndryshimi thelbsor n proces lidhet me: Marrjen e nisms, t ciln e shqyrtojn dhe miratojn t gjith Kshillat e Bashkive/ Komunave pjes e procesit (do kryetar i bashkive/komunave q s bashku hartojn PNVP-n do t paraqitet n kshillin prkats vendor, por materialin e krkess sipas
74
75
P.13 far duhet t prmbaj PPV nga pikpamja prmbajtsore?
Figura 16. Harta e Bonitetit t tokave Bujqsore (Plani i Prgjithshm Vendor i Fush Krujs) DETYRA E PROJEKTIMIT T PLANIT T PRGJITHSHM RREGULLUES T QYTETIT FUSH KRUJ
BONITETI I TOKAVE BUJQSORE 1:30.000
Prgjigjja e ksaj pyetjeje adreson aspekte prmbajtsore dhe metodologjike t PPV-s, dhe si rezultat nuk normohet nga baza ligjore. Megjithat, bazuar n nenin 24 t ligjit t planifikimit, VKM-ja 481 prcakton strukturn dhe formatin e PPV-s n nenet 16 deri n 20 t tij dhe n nenin 21 pr Planin e Prdorimit t Toks. Kini parasysh se thellsia e trajtimit t secilit element t strukturs s PPV-s sipas VKM-s 481, prcaktohet nga vet strukturat vendore t planifikimit n bashkin/komunn n fjal, n bashkpunim me grupin e ekspertve q punon pr PPV-n dhe bazohet t paktn n: Madhsin e territorit dhe/ose t popullsis. Nivelin, llojin dhe sasin e aktiviteteve ekonomike. Presionin ose depresionin e zhvillimit n territorin e bashkis/komuns. Veorit fizike, natyrore dhe gjeografike t territorit. Nivelin, llojin dhe cilsin e infrastrukturave ekzistuese. Sasin e informacionit t gjendjes ekzistuese q keni n dispozicion. Orientimet dhe krkesat q parshtron PZhTNjV-ja pr at zon. Metodologjin e prdorur n hartimin e planit. Burimet financiare dhe njerzore q jan siguruar nga bashkia/komuna.
Kujdes! Sipas neneve 16 deri n 20 t VKM-s 481, q prcaktojn strukturn dhe formatin e PPV, do element strukturor dhe prmbajtsor i planit duhet t paraqitet patjetr edhe me tekst dhe grafikisht (n hart). Megjithat, Ju nuk jeni t detyruar t bni nj hart t veant pr do element strukturor. N varsi t faktorve t listuar m lart, Ju mund t zgjidhni q t vendosni disa elemente n nj hart t prbashkt. Shembull 1: Nse n territorin tuaj ka burime t rndsishme natyrore, pyje, kullota, zona t mbrojtura, dhe zona t trashgimis kulturore, por n nj numr shum t kufizuar, ju mund tì paraqisni t gjitha kto informacione dhe analizime t territorit n nj hart t vetme. Ndrkoh, n rastin e nj qyteti me fizionomin e Beratit apo Gjirokastrs, vetm analiza e tarshgimis kulturore mund t krkonte (sipas metodologjis s prdorur) nj ose m shum harta. Shembull 2: N nj territor administrativ me fizionomin e komuns s Kelmendit, n nj hart t vetme sht e mundur t paraqiten katr tematika, si: kategorit baz t prdorimit t toks dhe sistemet; njsit dhe nnnjsit strukturore. N nj territor administrativ me karakteristikat e Tirans, jo vetm q do t duheshin katr harta t veanta, por do t prgatiteshin edhe harta me zbrthime t mtejshme t kategorive baz t prdorimit t toks.
Burim: Bashkia Fush Kruj dhe Co-PLAN 2010
76
77
Figura 17. Harta e Vlerave t Territorit dhe Qytetit (Plani i Prgjithshm Vendor i Fush Krujs) P.14 Si mund tì marr n konsiderat shtjet/zonat e rndsis kombtare n prgatitjen e PPV-s? DETYRA E PROJEKTIMIT T PLANIT T PRGJITHSHM RREGULLUES T QYTETIT FUSH KRUJ
VLERA T TERRITORIT DHE QYTETIT 1:75.000
Hapi i par sht t konsultoheni me ligjin e planifikimit, minimalisht me nenet 6, 8, 8/1, 10, 17, 32, 38 dhe 45. Kto nene realizojn sa m posht: Japin kuptimin e zonave/shtjeve t rndsis kombtare. Prcaktojn autoritetet prgjegjse pr prcaktimin e tyre dhe shpjegojn procedurn. Tregojn implikimet e nj zone/shtjeje t till n dhnien e lejeve pr punime dhe n procesin e zhvillimit n prgjithsi. Tregojn mnyrn se si realizohet prputhshmria midis instrumenteve t planifikimit t niveleve t ndryshme, ku n fakt zonat/shtjet e rndsis kombtare jan nj nga aspektet e shqyrtimit t prputhshmris. Hapi i dyt sht q t jeni sa m par t informuar pr: Ekzistencn dhe prcaktimet e instrumenteve kombtare t planifikimit, t cilat sigurisht do t ndikojn edhe n territorin tuaj administrativ. Ekzistencn e lists m t fundit t shtjeve/zonave t rndsis kombtare t miratuar me vendim t KKT-s. far prmban Regjistri i territorit n lidhje me kt shtje. Hapi i tret sht t komunikoni me AKPT-n pr tù informuar pr lajme apo zhvillimet m t fundit n lidhje me zonat/shtjet e rndsis kombtare. Pr m tepr, n rast se n bashkin/komunn tuaj ka pasur (para hyrjes s ligjit t planifikimit n fuqi) zona t mbrojtura natyrore apo t trashgimis kulturore, hidrocentrale, termocentrale, miniera, port, aeroport, impiante t trajtimit t ujrave t ndotura, ish-zona industriale etj., ather me siguri q ju jeni subjekt i lists s prfshir n vendimin pr zonat/shtjet e rndsis kombtare. Kujdes! Hapat e msiprm nuk kan nj prcaktim kohor; mund t ndodhin njkohsisht dhe sipas mundsive tuaja t komunikimit me institucionet. Sugjerimi sht q informacionin pr zonat/shtjet e rndsis kombtare ta merrni sa m hert n procesin e planifikimit, dhe vazhdimisht t informoheni pr ecurin e ktyre zonave/shtjeve. Gjithashtu, n momentin q ju njoftoni AKPT pr nisjen e puns pr hartimin e PPV, dhe informacioni botohet edhe n Regjistr, ju mund t njoftoheni zyrtarisht nga ministrit e linjs pr shtje apo zona t rndsis kombtare q ato mublojn prkatsisht. Hapi i katrt ka t bj me procesin tuaj t planifikimit. Pra, pasi keni prcaktuar n hartn e territorit tuaj administrativ t gjitha zonat/shtjet e rndsis kombtare (me siprfaqe t sakta), ju planifikoni pr pjesn tjetr t territorit duke mos prekur funksionin e zonave/ shtjeve t rndsis kombtare dhe duke zbatuar normat dhe standardet e planifikimit pr kto zona dhe ato rreth tyre. Nse mendoni se doni t ndryshoni funksionin e qoft edhe njrs prej ktyre zonave t rndsis kombtare, ather duhet t ndiqni procedurn e prshkruar n nenin 45 t ligjit t planifikimit.
Burim: Bashkja Fush Kruj dhe Co-PLAN 2010
78
79
Figura 18. Zon e rndsis kombtare n territorin e Komuns
ndarjes s pronsive n AutoCAD dhe nje fil Excel q e shoqron at, me informacionin e msiprm, do t ishte e knaqshme. N kushtet e mungess s informacionit t msiprm pr gjith territorin, ju duhet t prpiqeni ta siguroni n mnyr t pjesshme (pra, jo t gjitha aspektet e siprprmendura pr pron) dhe pr ato pjes t territorit ku sht kryer regjistrimi fillestar. Pasi sigurohet informacioni (i cili i bashkangjitet PPV-s), ather ai duhet t analizohet pr t kuptuar: 1. Cilat jan prona publike dhe cilat private. Kjo paraqitet n nj hart, ku legjenda prmban ndarjen publike-private, si edhe siprfaqet e dy kategorive dhe mundsisht vlern e tregut dhe t mimin zyrtar t toks. 2. Cilat jan zonat n territorin tuaj administrativ sipas konflikteve t mundshme t pronsis. Nj hart e till do t ket n legjend llojet e konflikteve (P.sh.: kthyer me Ligjin 7501 tek prdoruesit dhe ka konflikt me ish-pronarin; zon informale ka konflikt me ish-pronart; zon informale n proces legalizimi etj.).
Legjenda
Park kombtar Ku komune
Komuna e zgjedhur ndodhet n jug t Bashkis s Kors. Kufiri i zons s mbrojtur sht marr nga Rrjeti i zonave t mbrojtura t Shqipris, prcaktuar nga Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave. Referenca: Ortofoto sht marr nga Google, 2011 (Spot Image), 3 dhjetor 2011.
Figura 19. Problematika e pronsis n qytetin e Elbasanit

Legjenda
Konflikte pronarve, ndrtime informale Kthyer pronarve, ndrtime informale Ndrtime informale n toka t pushtuara N prgjithsi pa probleme pronsie Objekte publike me konflikte t pjesshme Pron shtetrore, ndrtime informale Pronsi mbi banesat. Konflikt ligjor mbi truall Tok private me ndrtime informale/ilegale Tok private dhe objekte t dhna nga shteti me konesion Ullishta kthyer pronarve
Kujdes! T gjitha pyetjet n vazhdim (P.15 deri P.26) synojn t shpjegojn dhe t`ju ndihmojn t kuptoni drejt disa nga pikat q listohen n nenet 18 dhe 27 t VKM-s 481. P.15 Si mund ta kryej analizn e problematiks s pronsis mbi tokn? Mnyra se si kryhet nj analiz e till sht shtje metodologjie t prdorur n planifikim. Rndsi ka q nj analiz e till t bhet patjetr, pasi Ju nuk mund t propozoni zhvillim n territor pa qen t qart mbi pronsin e territorit. Gjithsesi, n kushtet kur informacioni pr pronat nuk sht n nivelet e duhura dhe Ju shpesh keni vshtirsi pr t siguruar harta pronsie t plota pr t gjith territorin administrativ, kjo pyetje merr mjaft vler. N prgjithsi, sht e preferueshme dhe ligjrisht e detyrueshme q ju t keni nj hart t pronave n territorin tuaj administrativ (hart kadastrale nga ZRPP13). Kjo hart duhet t shoqrohet me nj tabel (baz t dhnash) q tregon siprfaqet e do prone (parcel dhe ndrtes), numrin e pronarve n do pron, ndarjen pron publike nga private dhe pr ato publike edhe statusin e transferimit apo formn e manaxhimit, konflikte t mundshme pr prona q i kan ato. Normalisht i gjith ky informacion (hartat dhe karakteristikat e pronave) do t ishte i hedhur n nj databaz GIS. Megjithat, edhe pasja e nj harte zyrtare t
13. Zyra e Regjistrimit t Pasurive t Paluajtshme.
Burimi: Detyra e Projektimit pr Planin Rregullues t Elbasanit, 2005
80
81
P.16 far jan planet dhe programet pr riparim, rinovim, rigjenerim, rizhvillim dhe konservim urban dhe/ose mjedisor; pr far mund tì prdor dhe si mund tì hartoj ato?
Pas 20 viteve t tranzicionit ekonomik dhe politik, Shqipria gjendet prball nj siprfaqeje t madhe t mbushur me ndrtime dhe m nj fond t zvogluar dhe shum t fragmentuar t toks bujqsore. Ndrkoh, edhe pse nuk ka studime t mirfillta q ta vrtetojn, mendohet se krkesa pr ndrtime t reja sht n rnie (ngopje e tregut). Nga ana tjetr, cilsia e ndrtesave (t para dhe pas `90) sht e ult si rezultat i mungess s mirmbajtjes s vazhdueshme (pr shum arsye objektive dhe subjektive). S fundi, infrastrukturat, shrbimet dhe hapsirat publike ose mungojn, ose jan t nj cilsie t paprshtatshme pr fluksin e banimit, ose t prdoruesve q duhet t prballojn. Edhe pse realitetin tuaj mund ta tregoj vetm nj studim i hollsishm (analiza dhe vlersimi i thelluar) me shum mundsi, nj nga problemet q ju do t prballeni n 1020 vitet e ardhshme, nuk sht zgjerimi i qytetit, por prmirsimi i qytetit ekzistues dhe periferive t tij. N shum raste kjo mund t shoqrohet edhe me rritje t dendsis, pr t prdorur tokn n mnyr m efiiente, pr t liruar/mbrojtur zona natyrore/bujqsore dhe sepse mund t keni krkes pr t ndrtuar n zonat qendrore urbane. Q t mund t prmirsoni (fizikisht dhe n cilsi shrbimesh) qytetin ekzistues (qendrat, lagjet e banimit, etj.) do tù duhet t ndrmerrni veprime me karakter riparues, rinovues, rigjenerues, ose rizhvillues dhe n disa raste do tù duhet t prmirsoni duke konservuar. Kjo e fundit do t ndodh veanrisht n zonat me vlera historike dhe t trashgimis kulturore, ose n zona natyrore t mbrojtura. Nj nga problemet m t rndsishme t lagjeve historike t Durrsit, Beratit, Gjirokastrs, Elbasanit etj. sht se jan lagje banimi dhe ndrkoh jan klasifikuar si zona t kategoris A n Ligjin nr. 9048, dat 7.4.2003 Pr Trashgimin Kulturore, i ndryshuar. Nj zon tipike banimi sht vazhdimsht n transformim prmirsues apo zhvillim. S paku, ajo ka nevoj pr ndrhyrje t herpashershme pr mirmbajtjen, apo ndrtimin e infrastrukturave t reja dhe pr prmirsimin e banesave pr t qen t jetueshme. Duke qen zona A, kto ndrhyrje bhen tejet t vshtira pr t mos thn t pamundura. Rezultati sht: cilsia fizike e ktyre lagjeve bie vazhdimisht; banort jetojn n kushte t paprshtatshme dhe ndonjher t pasigurta; vlera e ktyre zonave muzeale si atraksion turistik vjen n zhdukje. Kto zona kan nevoj pr ndrhyrje urgjente dhe t mirmenduara q jo vetm t prmirsojn cilsin e tyre, por t konservojn t gjitha vlerat historike dhe kulturore. Si mund t realizohet kjo? Prgjigjja nuk sht thjesht shtje e nj projekti apo studimi urbanistik, por krkon nj program ku vendin kryesor e z procesi. N proces, bashkia e cila ka rolin udhheqs, bashkpunon ngushtsisht me Institutin e Monumenteve dhe Ministrin e Kulturs, me banort, me biznese q mund t vendosen n zon (zejtari t vogla apo dyqane etj.) dhe me zhvillues t mundshm me ide inovative. Planifikuesit
dhe arkitektt ndjekin procesin dhe e materializojn n projektin e zbatimit. Nj proces i till krkon sa prputhshmri me ligjin, aq edhe fleksibilitet nga palt pr t arritur zgjidhjen e duhur pra nj seri negociatash. Mund t konkludoj edhe n nevojn pr rishikime t bazs ligjore. Gjithmon duhet t shoqrohet me nj fazim t zbatimit n koh dhe me instrumentet financiare si do t gjenerohen fondet pr zbatim? (mos mendoni q duhet t jen vetm publike ose vetm private kto jan raste tipike t krijimit t Partneriteteve Publike Private). N parim, Ju (bashki/komun) mund t adresoni rastet e ndryshme t prmirsimit t lagjeve urbane prmes dy llojeve t programeve: 1. Rigjenerim urban. 2. Konservim urban dhe mjedisor. Kto programe mund t hartohen nga bashkia/komuna n do moment kohor q mendohet i prshtatshm. Megjithat, sht e sugjerueshme q n momentin e caktimit t nnnjsive strukturore n PPV, t mendohet nse ndrhyrjet urbane npr nnnjsi strukturore do t prfshijn rigjenerim ose konservim. Nse kjo mendohet q n kt faz, ather juve do tù lehtsohet puna edhe pr caktimin e zonave t prshtatshme pr PDV-n.
Figura 20. Analiza dhe propozime n nj PDV pr rigjenerimin dhe konservimin urban
Rrug kryesore Rrug e motorizuar brenda zons Rrug brenda zons
82
83
A B
E C H I D F
7
G
J K
Hapsira me pronsi publike Afrsi me objekte me vlera ark. Afrsi me mas kritike banorsh Shprndarje e ekuilibruar Afrsi me akse t rndsishme A B C D E F G H J K
Zona e paraqitur n kt shembull ka qen subjekt trajtimi dhe diskutimi n kuadr t programit MATRA pr Shqiprin, t zbatuar nga Co-PLAN, IHS Roterdam, Holland, dhe Elvan Dajko (U_POLIS). Rasti n fjal sht realizuar n bashkpunim me Bashkin e Durrsit. Zona sht przgjedhur nga vet Bashkia, si nj rast n t cilin ndrthuren interesa private t zhvillimit me interesa t bashkis pr konservim, por edhe pr rigjenerim urban. N pjesn m t madhe t saj, kjo sht nj zon e kategoris s par sipas Institutit t Monumenteve t Kulturs dhe vetm nj pjes shum e vogl e saj kategorizohet si zon e kategoris s dyt (B n hartn 1). Ky kategorizim e veshtirson tej mase mundsin e ndrhyrjes rigjeneruese n zon. Co-PLAN ka bashkpunuar me Bashkin pr t ofruar nj zgjidhje t nj rasti t till. Zgjidhja prmban dy aspekte shum t rndsishme: 1) krkon nj marrdhnie institucionale bashkpunimi mes palve shum t pjekur dhe intensive; 2) fizikisht sht nj ndrhyrje injektuese katalizatore, shum e kursyer, por q ofron nj prmirsim t konsiderueshm t cilsis s jets n zon. (Dajko, 2011) 1. Kategorit sipas IMK (Institutit t Monumenteve t Kulturs). 2. Gjendja ekzistuese dhe lvizshmria n zon. 3. Injektimet e katalizatorve n zon strategjia e ndrhyrjes. 4. Matrica e ndrhyrjeve dhe dimensioneve. 5. Mosha e strukturave. 6. Lartsia e kateve; 7. Ilustrim i injektimit t hapsirs publike. 8. Parcelat e harts 7 n gjendjen ekzistuese. 9. Riorganizimi i parcelave dhe interesave. 10. Strategjia e ndrhyrjes prgjat aksit hapsinor kryesor n zon.
Godina pas 90 Godina 45-90 Godina para 45 Godina me vlera arkitektonike Godina t rrnuara
14k 12k 11k 10k 9k 8k 7k 6k 5k 4k 3k 2k 1k
10
84
85
Tabela 9. Rigjenerimi urban 1. Objekti i rigjenerimit urban. 2. Si realizohet rigjenerimi urban. 3. Qllimi i programeve t rigjenerimit urban. Rigjenerimi urban sht nj politik dhe praktik e rndsishme n procesin e planifikimit ose t zhvillimit, dhe si i till mund t prfshihet n hapat e hartimit dhe n produktet e do instrumenti planifikimi, si tematik prbrse e instrumentit. Autoriteti vendor i planifikimit mund t realizoj rigjenerimin urban prmes programeve specifike pr zona urbane t prcaktuara paraprakisht n instrumentet vendore t planifikimit, zona q prcaktohen prmes rishikimit t instrumenteve vendore t planifikimit, ose pr zona q i nnshtrohen hartimit t Planit t Detajuar Vendor (PDV). Programet e Rigjenerimit Urban, n prputhje me strategjit dhe instrumentet e planifikimit, kan si qllim prmirsimin e kushteve urbane, jetsore, socialekonomike, mjedisore dhe kulturore t vendbanimeve njerzore. Kto programe realizohen n bashkpunim me banort, si dhe subjektet publike e private t interesuara. Zbatimi i ktyre programeve ka pr qllim: a. T prmirsoj mjedisin e ndrtuar prmes rinovimit/riparimit t strukturave, hapsirave, mjedisit natyror dhe peisazhit. b. T riorganizoj hapsirn urbane prmes riorganizimit dhe prmirsimit t infrastrukturave dhe shrbimeve. c. T jap zgjidhje pr fenomenin e prjashtimit social, nprmpjet riorganizimit t funksioneve dhe t prdorimit t toks, ndrhyrjeve fizike n struktura t dedikuara pr banim, shrbime sociale dhe punsim. . T propozoj dhe realizoj infrastruktura ekologjike, struktura q funksionojn me parimin e efiiencs s energjis dhe inkurajojn prdorimin e energjive t rinovueshme, ruajn biodiversitetin dhe nuk shkatojn ndotje n mjedis. d. T propozoj zgjidhje urbane efiiente, q riprdorin strukturat ekzistuese, dhe q favorizojn vendosjen e aktiviteteve turistike, kulturore, tregtare dhe artizanale n zona urbane t karakterizuara nga degradim urban dhe social. Figura 21. Hapsira q i nnshtrohen rigjenerimit urban
4. Hapsirat q i nnshtrohen rigjenerimit urban.
Prcaktimi i zonave ku do t zbatohen kto programe bazohet n analiza t problemeve t degradimit social, ekonomik, mjedisor, t prjashtimit dhe shtreszimit social dhe t vlersimit t cilsis s shrbimeve dhe infrastrukturave n nj zon. Hapsirat q kryesisht u nnshtrohen ktyre programeve jan: a. Zonat urbane periferike e jo t integruara, ku hasen mungesa t theksuara n shrbime, degradim i ndrtesave dhe i hapsirave publike, dhe prjashtim social. b. Zonat urbane historike q paraqesin degradim t ndrtesave e t hapsirave publike si dhe probleme sociale, prfshir zhvillimin e proceseve t shtreszimit dhe prjashtimit social. c. Ish zonat industriale dhe t prodhimit, tresisht ose pjesrisht t braktisura dhe t degraduara, dhe q mbartin ndotje t trashguar mjedisore. . Zona dhe struktura urbane t braktisura dhe jasht funksionit, t cilat jan pjesrisht t pajisura me infrastruktur, nuk shkaktojn ndotje n mjedis, dhe mund t riintegrohen n hapsirn urbane. d. Zona urbane t konsoliduara, por q kan humbur cilsin e funksioneve dhe t strukturave t tyre, dhe konsiderohen zona n degradim urban, ekonomik, social dhe mjedisor.
5. Dokumenti i programit t rigjenerimit urban.
Rigjenerimi urban n nj zon t caktuar mund t trajtohet n nj dokument t veant, ose si pjes e dokumenteve t PDV-s. Cilido qoft projekti, instrumenti apo dokumenti i veant, materialet prmbajtsore pr rigjenerim urban duhet t prmbajn (tekst i reflektuar edhe n harta): a. Objektivat e rigjenerimit urban, prfshirjes sociale e qndrueshmris mjedisore q synohen t arrihen n nivel vendor apo ndrvendor. b. Prcaktimin e hapsirave q i nnshtrohen ndrhyrjeve t integruara t rigjenerimit urban. c. Zgjidhjet teknike, urbane, arkitektonike sipas rastit, instrumentet e zbatimit dhe kontrollit t zhvillimit, dhe instrumentet financiare q duhet t prdorn pr t realizuar objektivat e prcaktuar n grmn (a), n prputhje me sa prcaktohet n materialet e prgatitura pr nj plan t detajuar vendor n VKM-n 502. . Mnyrn e sigurimit t pjesmarrjes qytetare e t prfshirjes s enteve t tjera publike e private, pr zbatimin e programit, n prputhje me sa prcaktohet n ligj mbi proceset e pjesmarrjes pr hartimin dhe miratimin e instrumenteve vendore t planifikimit dhe Planit t Detajuar Vendor.
Burimi: Arkiva Co-PLAN.
d. Kriteret pr vlersimin e zbatueshmris s programit.
86
87
Tabela 10. Konservimi urban mjedisor 1. Objekti i Konservimi urban mjedisor sht nj politik dhe praktik e rndsishme n procesin konservimit e planifikimit ose t zhvillimit, dhe si i till mund t prfshihet n hapat e hartimit urban dhe n produktet e do instrumenti planifikimi, si tematik prbrse e instrumentit. mjedisor. 2. Si realizohet konservimi urban mjedisor. Autoriteti vendor i planifikimit mund t ndrmarr hartimin dhe zbatimin e nj plani, programi apo projekti t konservimit urban dhe mjedisor, bazuar n politikat dhe interesat e zhvillimit dhe t ruajtjes n nj territor t caktuar. Plani, programi apo projekti i konservimit urban dhe mjedisor ndjekin t njjtin proces dhe hartohen sipas t njjts struktur sikurse instrumentet e planifikimit t t njjtit nivel, lloj apo klase, sikurse i prcakton VKM-ja 481 dhe seksionet I dhe III t kreut III t Ligjit nr.10119, dt.23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit .
Burimi: Arkiva Co-PLAN. 1. 2. Zon e degraduar urbane. Zon urbane e konsoliduar dhe me degradim t hapsirs urbane. Periferi e degraduar urbane. Periferi me degradim urban dhe mjedisor. Zon historike n kushtet e degradimit urban. Ish zon industriale e degraduar. Struktura urbane t degraduara dhe t braktisura. 3. Parimet dhe qllimi i konservimit urban mjedisor.
3. 4. 5.
Parimet dhe qllimi i konservimit urban mjedisor, t cilat vlersohen gjat prdorimit t instrumenteve t planifikimit dhe n do rast kur konservimi urban dhe mjedisor sht nj nga objektet e procesit t planifikimit ose t zhvillimit, prfshijn: a. Ruajtjen e mjedisit natyror dhe/ose t ndrtuar, i cili, sipas rastit sht klasifikuar si trashgimi kulturore dhe historike, zon e mbrojtur ose monument natyre, shpreh vlerat e veanta t qytetrimit urban tradicional, vlerat e karakterit historik t qytetit, vlerat ekonomike dhe sociale t hapsirs s ndrtuar, si dhe mbart trsin e elementeve materiale e shpirtrore, q krijojn imazhin e tij. b. Prfshirjen, ndrgjegjsimin dhe informimin e t gjith banorve dhe palve t interesuara pr konservimin e pasuris urbane dhe natyrore t qytetit, prgjat proceseve t pjesmarrjes dhe dgjimit publik, sikurse parashikohen n proceset e hartimit t instrumenteve t planifikimit. c. Kryerjen dhe thellimin n studime shum disiplinore n funksion t arritjes s qllimit kryesor ruajtes dhe konservimit. Figura 22. Konservim dhe rigjenerim urban n nj zon historike Ndrhyrje n nj ndrtes n zonn historike t Durrsit n kuadr t projektit Matra
6. 7.
5
Burimi: Sotir Dhamo.
Rivitalizimi i hapsirave publike dhe ndrhyrje n ndrtesa n zonn historike t Durrsit n kuadr t projektit Matra
6 7
Burimi: Imazhe t rendizuara, t projektuara nga ark. Michele Cr pr sheshin: Liria n kuadr t konkursit Rivitalizimi i sheshit Iliria n Durrs dhe Demokracia dhe nj struktur e prkohshme marr nga konkursi Living Box.
88
89
4. Aspekte metodologjike t rndsishme pr konservimin urban mjedisor.
Nga pikpamja metodologjike, dokumentet prmbajtsore trajtojn aspekte si m posht: 1. Analiza e forms urbane t prcaktuar nga rrjeti rrugor e nga njsit urbane. 2. Lidhja q ekziston mes hapsirave t ndryshme urbane: hapsirat e ndrtuara, hapsirat e pandrtuara t lira ose t gjelbra. 3. Forma dhe pamja e brendshme dhe e jashtme e ndrtesave, t prcaktuara nga stuktura e tyre, vllimi, stili, shkalla urbane, materialet, ngjyrat dhe shndrrimi q ato kan psuar prgjat kohs. 4. Lidhja e qytetit me mjedisin natyror apo t krijuar nga njeriu, deprtimi i hapsirave t hapura natyrore n mjedisin urban dhe ruajtja e biodiversitetit autokton. 5. Analiza e rolit territorial dhe funksional t qytetit n t kaluarn dhe n situatn ekzistuese. 6. Analiza e t dhnave arkeologjike, historike, arkitektonike, teknike, sociologjike, antropologjike dhe ekonomike pr t prcaktuar m pas zhvillimin dhe masat manaxhuese, ligjore e financiare q rrjedhin prej tij. 7. Prcakimi i ndrtesave q duhen ruajtur n mnyr t veant, ato q duhen ruajtur n kushte t caktuara si dhe ato q duhen shembur, n kushte t jashtzakonshme, n prputhje me legjislacionin e posam pr trashgimin kulturore dhe historike. Dokumentimi i gjendjes fizike dhe funksionale t ktyre strukturave dhe i hapsirave, n t cilat parashikohet t kryhen ndrhyrje. 8. Prcaktimi i ndrhyrjeve t ndryshme q do t kryhen mbi strukturat dhe hapsirat urbane, si nga pikpamja e tjetrsimit t tipologjis hapsinore, ashtu edhe ajo e ndryshimit t mundshm t funksioneve. 9. Prshtatja e rrjeteve t reja infrastrukturore dhe e funksioneve t qytetit modern me specifikat dhe veorit urbane t qytetit historik. 10. Ruajtja e qyteteve historike apo pjesve historike t qyteteve, t cilat paraqesin interes historiko-kulturor, duke nisur me analizimin e kuadrit m t gjer territorial e t lidhjeve me territorin prreth. 11. Identifikimi i proceseve t mirmbajtjes dhe restaurimit pr qytetet historike apo pjest historike t qyteteve, n prputhje me legjislacionin e posam pr trashgimin kulturore dhe historike. 12. Ruajtja e zonave urbane, t cilat paraqesin cilsi t lart urbane, kan vlera ekonomike dhe sociale, dhe ku nuk paraqitet nevoja pr ndryshim ose rizhvillim.
Figura 23. Gjendja ekzistuese e ndrtesave t banimit n projektin Projektimi i banesave sociale me zero emission
Rasti i paraqitur n figurat 23 dhe 24 i prket projektit: Banesa Sociale me zero emissions. Projekti sht paraqitur n konkursin kombtar n Itali me tem: Kursimi i energjis dhe prdorimi i burimeve t rinovueshme, t kulturs dhe shkencs dhe cilsis akustike t ndrtesave t ATER seksioni II. Ky projekt tregon se si mund t realizohet rigjenerimi urban dhe arkitektonik n zonat e banimit, duke synuar efiienc t lart t energjis. Pr kt qllim jan prdorur dy ndrtesa ekzistuese. Projekti ndrhyn n fasadat ekzistuese, duke vendosur nj shtres, e cila gjat vers shrben si nj barrier pr thithjen e nxehtsis dhe ndalon mbinxehjen e ndrtess, ndrsa n dimr pr t ngrohur ndrtesn. Efienca energjis akustike arrihet prmes vendosjes s paneleve diellore dhe tarracave t gjelbrta. Tarracat filtrojn smogun dhe thithin rreth 70% t ujit t reshjeve, i cili riciklohet dhe prdoret pr ujitje. Projekti, gjithashtu, parashikon nj impiant gjeotermik me kulla ventilimi, t cilat do t prdoren pr ngrohje dhe ftohje natyrale. Grupi Projektit: Inxh. Massimo Panini, Inxh. Fausto Panini, Loris Rossi, Laura Pedata, Gabriele Misso, Lamberto Nicoletti. Bashkpunues: Maria Luigia Micalella, Valeria Giamp, Pasquale Vazzano Programi: Ndrtesa banimi n Latina, Rom; Data: Qershor 2009; Klienti: A.T.E.R dhe Urdhri i Arkitektve t Qarkut t Latin-s.
90
91
Figura 24. Analiza dhe propozimi i Projektimi i banesave sociale me zero emission
Diellzimi dhe hijezimi, fasada jugore - 21 qershor (9.00 - 15.00)
Aksonometria ekzistuese Planimetria
Sera Diellzimi dhe hijezimi, fasada jugore - 21 dhjetor (9.00 - 15.00)
Burimi: Projekti Banesa Sociale me zero emissions, Rom 2009.
Panele fotovoltaike
Puhiza verore Era e lindjes dhe Shiroku
Struktura rrjet
Brise soleil
92
93
P.17 far sht analiza/plani i propozuar e/i tipologjis hapsinore dhe si mund ta realizoj at?
Mnyra se si kryhet nj analiz e till varet shum nga metodologjit e prdorura prej profesionistve n analizat e territorit. Megjithat ka disa elemente baz q duhen marr n konsiderat sepse bazuar n analizn e tipologjive ekzistuese hapsinore dhe n propozimet e mundshme pr ndryshime, Ju do t mund t prcaktoni: kategorit baz t cilave u prket, ose duhet tù prkas nj zon; treguesit e zhvillimit dhe planifikimit n t dhe nse zona do t jet apo jo subjekt i hartimit t PDV-s. Elementet baz q ju duhet t merrni n konsiderat pr t prcaktuar tipologjit hapsinore ekzistuese, ose t propozuara jan renditur m posht. Kujdes! Lista e mposhtme nuk sht kufizuese; Ju mund t konsideroni edhe shum faktor t tjer, sipas nevojs apo metodologjis s prdorur. N nj tipologji t caktuar hapsinore, zakonisht ka njtrajtshmri t: Prdorimit i njjti prdorim ose (nn)kategori baz. P.sh., nj park natyror sht nj tipologji m vete, nj zon banimi me vila dhe parcela kuadratike rreth 500 m2 sht nj tipologji tjetr etj. Ndrtesave (strukturave) forma thuajse t njjta, lartsi thuajse t njjta, vllime thuajse t njjta, siprfaqe t gjurms s ndrtimit thuajse t njjta, e njjta mnyr e vendosjes n territor (p.sh., pallate tip kull t vendosura n nj rrjet kuadratik parcelash, ose banesa 3-kate t bashkangjitura dhe n rresht, ku n zon ndodhen disa rreshta paralele), i njjti prdorim. Sistemit/skems rrugore dhe hapsirave publike nj skem rrugore e lexueshme, p.sh., rrjet kuadratik ose radial etj.; hapsira publike (shesh, park etj.) t prqendruara (nyjore dhe me siprfaqe t madhe) apo t shprndara (t fragmentuara dhe me siprfaqe t vogl) etj. Intensitetit t ndrtimit dhe densitetit ndikohet nga lartsia e ndrtesave dhe koeficienti i shfrytzimit t toks pr ndrtime (VKM 502 dhe nenet 3 e 22 t Ligjit nr.10119). P.sh., t gjitha ndrtesat kan lartsi thuajse t njjt dhe siprfaqe t gjurms s ndrtimit thuajse t njjt; gjithashtu koeficienti i shfrytzimit t toks pr ndrtim sht thuajse i njjt n t gjitha parcelat dhe parcelat kan siprfaqe dhe konfigurime thuajse t njjta. Kujdes, pr Ju nuk sht e detyrueshme q t merrni n konsiderat t gjith faktort e msiprm ndrsa krijoni tipologjit hapsinore n territorin tuaj. Shpjegimet e msiprme kan pr qllim t`ju ndihmojn metodologjikisht, por rastet tuaja mund t paraqiten shum m t thjeshta. Gjithashtu, n raste t ndryshme, nuk do t keni nevoj tì konsideroni t gjith faktort. P.sh., n rastin e nj parku natyror, mjafton prdorimi si faktor pr t prcaktuar tipologjin, pasi nuk ka struktura t tjera t ndrtuara n park dhe rrugt mund t jen aq t pakta dhe t vogla, sa nuk ndikojn aspak n artikulimin e territorit.
Kur prgatisni nj hart tipologjish, emrtimet n legjend varen plotsisht nga koteksti dhe qllimi juaj. Megjithat, prpiquni t prdorni emrtime q me shum pak fjal kye e shpjegojn gjith situatn e tipologjis hapsinore t zons prkatse, pra harta flet vet.
Figura 25. Analiza e tipologjis hapsinore
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Foto ajrore, gjendja ekzistuese. Skema rrugore Parcelat ekzistuese. Leximi i ndrtesave. Prdorimi i toks dhe strukturave. Intensiteti i ndrtimit.
94
95
P.18 far sht analiza e elementeve t forta territoriale dhe si mund ta realizoj at?
Pr kt, mjafton q ju t identifikoni elementet e forta territoriale dhe t kuptoni se far ndikimi kan ato n zhvillimin aktual ose t ardhshm t territorit tuaj. Shembuj t elementeve t forta territoriale, n varsi t faktit nse jeni bashki apo komun, mund t jen: Nj lum ose prrua q ndan ose kufizon nj zon t ndrtuar urbane p.sh., lumi Shkumbin n Elbasan ose Gjanica n Fier, liqeni n Kuks, Lana dhe lumi i Tirans n Tiran, derdhja e Bistrics pran kodrs s Berdeneshit n Sarand etj. Nj kodr, nj mal, nj fush bujqsore q kufizon nj zon t ndrtuar, nj plantacion i madh me pem frutore etj. p.sh., kodra e Krasts n Elbasan q ka ndikim t madh n klimn lokale dhe peisazhin e qytetit; mali i Dajtit n komunn Dajt, Mali i Gjer n Gjirokastr etj. Nj aks rrugor q ka rndsi n historin qytetformuese t zons suaj p.sh., qyteza sht ndrtuar prgjat ktij aksi rrugor, i cili edhe pse sht aks kombtar dhe tranziti, pr qytezn tuaj sht rruga kryesore e qytetit (ky sht rasti i shum qytezave t vogla n Shqipri). Nj objekt historik spikats ose nj monument kulture me prmasa t mdha p.sh., kalaja n Gjirokastr, kulla e sahatit dhe xhamia Ethem Beut n Tiran, kulla e sahatit n Elbasan, kodra e Vils s Mbretit Zog n Durrs etj. Nj lagje historike dhe me vlera t trashgimis kulturore p.sh., lagjia Kala n Berat ose n Elbasan. Nj zon e madhe me funksion ekonomik me vlera jo vetm pr qytetin, ose me ndikim (pozitiv ose negativ) q shkon prtej bashkis/komuns n t ciln ndodhet p.sh., porti n Durrs, ish-kombinati metalurgjik n Bradashesh (Elbasan) etj. Shembujt q prmndm m sipr jan thjesht raste pr tù ndihmuar t kuptoni se kush mund t jet nj element i fort territorial. N territorin tuaj mund t ket t tjera, shum m t thjeshta n dukje, por me vlera pr zonn tuaj. Vlerat mund t jen nga pikpamja historike (p.sh., sht gjeneza ose pika fillestare e krijimit t qytetit tuaj), ose natyrore, apo ekonomike. Disa nga arsyet pse i identifikojm kto zona jan: Mund t jen struktura / zona q kan shum vlera dhe nuk duhet t preken absolutisht nga zhvillimi, por vetm t mbrohen dhe konservohen (zonat historike, ose natyrore). Mund t jen struktura q ju frymzojn pr t kuptuar se cili do t jet vizioni i ardhshm i zhvillimit n zonn tuaj (p.sh., zonat historike, kullat e sahatit, lagjet Kala etj.).
Mund t jen elemente (p.sh., nj mal) q prbn nj barrier natyrore zhvillimi dhe ju duhet t mendoni strategjikisht se si ta kaprceni kt barrier (p.sh., ndrtimi i nj rruge e cila nuk do t jet me thjesht nj investim lokal, por rajonal ose kombtar). Rastet mund t jen edhe m t thjeshta si p.sh., Gjanica n Fier, e cila ndan aktualisht qytetin n dy pjes, por mund t kthehet n nj element integrues prmes investimeve pr rigjenerimin mjedisor t saj. Mund t jen struktura / elemente q kan pasur nj ndikim t fort n mnyrn e zhvillimit n zonn tuaj, por q e kan humbur kt vler dhe duhet t riintegrohen n n form t re (Metalurgjiku n Elbasan); sikurse edhe zona q ju identifikojn dhe q prbjn elementin kryesor t zhvillimit ekonomik pr ju (porti n Durrs, ose aeroporti Nn Tereza (n komunn Nikl). Zona t tilla jan shpesh t rndsis kombtare dhe zhvillimi i tyre prcaktohet nga autoritetet kombtare, por ju duhet t informoheni dhe bashkpunoni pr t marr m t mirn nga (ri)zhvillimi i ktyre zonave, ose t orientoni vizionin dhe objektivat tuaj t zhvillimit drejt ktyre pikave fokale edhe n nivel vendi.
Figura 26. Elemente t forta territori n qytetin e Durrsit
Kufi bashkie
Kufi bashkie Elemente siprfaqsore Elemente siprfaqsore I. INDUSTRI Elemente lineare I. INDUSTRI Elemente lineare
Fabrika kimike
Elemente piksore
Fabrika kimike
Elemente piksore
97
I. INDUSTRI
I. INDUSTRI Zona t Zona t prziera industriale dhe tregtare prziera industriale dhe tregtare B. BUJQSI t kultivuara me ullishte Terraca pjesrisht t kultivuara me ullishte Terraca pjesrisht
Rezervuare Rezervuare
Zona pr nxjerrje dhe Zona pr nxjerrje dhe prpunim materialesh ndrtimi prpunim materialesh ndrtimi
B. BUJQSI
B. BUJQSI
B. BUJQSI Kanale vaditse
Kanale vaditse
S. SHRBIME V. PRDORIME T VEANTA
Zona hotelerie dhe me ndrtesa pushimi Zona hotelerie dhe me ndrtesa pushimi S. SHRBIME
S. SHRBIME
a. Infrastruktura S. SHRBIME rruga pr Shijak
a. Infrastrukturaa. Infrastruktura autostrada Durrs - Tiran rruga pr Shijakstacioni trenit rruga pr Porto - Romano rruga e plazhit stacioni autobuzave bulevardi hekurudha
a. Infrastruktura
dh. Struktura dh. Struktura dhe territore t prshtatura pr dhe territore t prshtatura pr
autostrada Durrs - Tiran
V. PRDORIME varreza e re T VEANTA varreza e vjetr

porti i Durrsit landfill
varreza e re varreza e vjetr porti i Durrsit landfill bimsi e shprndar zon me pisha zon ranore
rruga pr Porto - Romano rruga e plazhit bulevardi hekurudha
qendra tregtare, qendra tregtare, prfshir bare dhe restorante prfshir bare dhe restorante stacioni trenit qendra tregtare qendra tregtare tregu i madh i rrobave stacioni autobuzave tregu i madh i rrobave tregu i vogl i rrobave tregu ushqimor frigoriferat pista e madhe pista e vogl d. Hapsira publike sheshe publike
tregu i vogl i rrobave stacioni i autobuzave t plazhit stacioni i autobuzave t plazhit tregu ushqimor stacioni i furgonave ura e Dajlanit stacioni i furgonavefrigoriferat pista e madhe ura e Dajlanit pista e vogl b. Struktura dhe territore pr publike d. Hapsira arsimin dhe shndetsin sheshe publike spitali
N. NATYRORE
N. NATYRORE bimsi e shprndar

zon me pisha zon ranore
zon zon me rndsi t madhe natyrore me rndsi t madhe natyrore
b. Struktura dhe territore pr arsimin dhe shndetsin spitali
M. MONUMENTE KULTURE
M. MONUMENTE Zona A - Zon arkeologjike KULTURE

Zona B - Zon e mbrojtur gjurm aerofotografike mundsi mbetje arkeologjike zon me rndsi arkeologjike mundsi nekropoli torra Veneciane Zona C - Zon n vzhgim
qendr historike
qendr historike Zona A - Zon arkeologjike Zona B - Zon e mbrojtur Zona C - Zon n vzhgim gjurm aerofotografike mundsi mbetje arkeologjike zon me rndsi arkeologjike mundsi nekropoli torra Veneciane
. Struktura . Struktura dhe territore t prshtatura pr dhe territore t prshtatura pr pallati i sportit stadiumi Niko Duvani
aktivitete Aleksandr Moisiu universiteti Aleksandr Moisiu universiteti aktivitete argtimi dhe aktivitete sportive argtimi dhe aktivitete sportive pallati i sportit d. Struktura dhe territore t stadiumi Niko Duvani prshtatura d. Struktura dhe territore t prshtatura pr institucione publike bashkia prefektura posta dega e brendshme (policia) pr institucione publike bashkia prefektura posta dega e brendshme (policia)
pallati i kulturs (teatri Aleksandr Moisiu) pallati i kulturs (teatri Aleksandr Moisiu)
ndrtesa me ndrtesa me rndsi historike - arkitektonike rndsi historike - arkitektonike
U. ZON USHTARAKE
U. ZON zona ushtarake USHTARAKE
zona ushtarake
V. PRDORIME T VEANTA
V. PRDORIME T VEANTA
c. Struktura dhe territore c. Struktura dhe territore t prshtatura pr qllime fetare t prshtatura pr qllime fetare kisha katolike kisha ortodokse xhamia kisha katolike kisha ortodokse xhamia
t qytetit prcaktuar nga Ministria e Kulturs qytetit prcaktuar nga t dhnat jan marr nga Harta e zonifikimitt dhnat jan marr nga Harta e zonifikimit tRinis dhe Sporteve, Ministria e Kulturs Rinis dhe Sporteve, Instituti i Monumenteve t Kulturs, Akademia e Shkencave. Instituti i Monumenteve t Kulturs, Akademia e Shkencave.
M. MONUMENTE KULTURE
mundsia e kalimit t murit bizantin mundsia e kalimit t murit bizantin M. MONUMENTE
KULTURE muri Bizantin ekzistues
muri Bizantin ekzistues
Burimi: Harta vektoriale - Bashkia Durrs ndrsa identifikimi i elementeve historike e arkeologjike sht br duke u bazuar n Planin pr qytetin e vjetr t Durrsit, Bashkia Durrs dhe Universiteti i Pescars (Itali).
Figura 27. Harta e elementeve t forta t territorit n Durrs Elementet e forta t territorit mund t jen piksore, lineare ose siprfaqsor. N do rast ato tregojn hapsira apo struktura, t cilat kan rndsi pr territorin, ose ndikojn n mnyrn se si ai funksionon. Kujdes! elementet e forta mund t jen pozitiv ose negativ. P.sh., hapsira e ish Kombinatit Metalurgjik n Elbasan, pavarsisht ndikimeve negative mjedisore, prbn nj element t fort pr territorin e Elbasanit. Identifikimi i ktyre elementeve na ndihmon t lexojm hapsirn n nj territor (urban ose jo) dhe mnyrn si e prdorin, ose duan ta prdorin njerzit at. Rasti konkret sht nj prpjekje pr t identifikuar elementet e forta t territorit n Durrs. sht realizuar n dy harta (dhe shkall t ndryshme), sepse numri i ktyre elementeve n zonn e konsoliduar urbane sht i lart.
98
99
P.19 Cilat jan instrumentet dhe/ose programet e (kontrollit) t zhvillimit, q duhet tì parashikoj n hartimin e PPV-s?
e Shqipris dhe n Kodin Civil, si edhe n gjith legjislacionin ton, t respektohen n mnyr t drejt. Nnnjsia strukturore sht zona m e vogl e mundshme n t ciln Ju si bashki/ komun lejoni q t ndodh zhvillimi, sipas disa parametrave (treguesit e zhvillimit) t caktuar nga ju m par. Pr t garantuar zhvillim n nivel zone, mos tentoni t keni nnnjsi strukturore t vogla sa nj parcel kur: kjo e fundit sht nj parcel me nj ose dy pronar, ndodhet n zon urbane dhe e rrethuar me zhvillim t dendur q ka nevoj t transformohet, dhe ku mbi t gjitha zhvillimi i saj i pakoordinuar me zhvillimin prreth, ndikon n cilsin dhe mundsit e zhvillimit t parcelave fqinje.
1. S pari, duhet t parashikoni se n cilat nnnjsi strukturore do t hartohen PDV-t, pasi shum nga instrumentet pr zhvillim territori ose kontroll zhvillimi ndrmerren/ zbatohen brenda nj PDV-je (nenet 25 deri n 33 t VKM-s 502). Gjithashtu, n nj PDV thuajse gjithmon do t ket negociata mes pronarve, zhvilluesve dhe bashkis/ komuns pr zgjidhjen fizike t zhvillimit dhe ndarjen e kostove dhe prfitimeve. Negociata t tilla diskutojn riorganizim parcelash15, nndarje dhe/ose bashkim parcelash (nenet 22 deri n 24 t VKM-s 502 dhe neni 22 i ligjit t planifikimit), prcaktim t vlers s kontributit n zhvillim ose ndonj taks/tarif t re (pr infrastrukturat), rishprndarje intensitetesh midis parcelave etj. 2. Parashikoni se cilat nnnjsi strukturore do t prfshihen n nj program t transferimit t s drejts pr zhvillim (nenet 8 deri n 10 t VKM-s 502, bazuar n nenin 3 t ligjit t planifikimit) dhe/ose n programin e intensitetit t zhvillimit me kushte (neni 36 i VKM-s 502). 3. Prcaktoni se n cilat nnnjsi strukturore dhe n cilat prona/struktura do t zbatoni nj apo disa nga instrumentet e veanta t kontrollit t zhvillimi (pezullimi neni 64, servituti neni 65, rezervimi neni 66 dhe preferimi neni 68 i ligjit t planifikimit). Kto instrumente/programe duhet t hartohen/parashikohen ndrsa hartoni PPV pasi ky sht nj detyrim ligjor (referojuni neneve t cituara m lart). Nga ana praktike, ia vlen t veproni kshtu pasi kto instrumente dhe programe miratohen bazuar n studime teknike t detajuara, q gjithsesi do tù duhet tì ndrmerrni kur hartoni nj PPV. Pra, n kt mnyr ju kurseni koh dhe burime, ndrkoh q keni shum m tpr shanse pr t br zgjedhjet dhe zgjidhjet e duhura.
P.20 Si mund ta prgatit hartn e nnnjsive strukturore?
Pronsia sht e drejta pr t gzuar dhe disponuar lirisht sendet, brenda kufijve t prcaktuar me ligj (neni 149, Ligji nr. 7850, dat 29.7.1994 Kodi Civil i Republiks s Shqipris). E drejta e pronsis mbi tokn shtrihet gjer n lartsin dhe thellsin q sht e dobishme pr ushtrimin e saj, n kushtet e parashikuara n ligj (neni 154, Ligji nr. 7850, dat 29.7.1994 Kodi Civil i Republiks s Shqipris). Prona private dhe publike mbrohen njlloj me ligj (neni 11, Ligji nr. 8417, dat 21.10.1998, Kushtetuta e Republiks s Shqipris). 1) Kufizime t t drejtave dhe lirive t parashikuara n kt Kushtetut mund t vendosen vetm me ligj pr nj interes publik ose pr mbrojtjen e t drejtave t t tjerve. Kufizimi duhet t jet n prpjestim me gjendjen q e ka diktuar at. 2) Kto kufizime nuk mund t cnojn thelbin e lirive dhe t t drejtave dhe n asnj rast nuk mund t tejkalojn kufizimet e parashikuara n Konventn Europiane pr t Drejtat e Njeriut (neni 17, Ligji nr. 8417, dat 21.10.1998, Kushtetuta e Republiks s Shqipris). E drejta e pronsis sht e garantuar (neni 41, Ligji nr. 8417, dat 21.10.1998, Kushtetuta e Republiks s Shqipris). Pr sa koh q siguroheni se do nnnjsi strukturore ka karakteristika t njjtrajtshme brenda saj dhe do tregues zhvillimi sipas nenit 39 t VKM-s 502 t aplikohet n mnyr t njjt n do parcel t nnnjsis, ju mund t ndiqni do lloj metodologjie. N fund t fundit, nnnjsia strukturore sht thjesht nj zon q prmbush kushtet e prkufizimit t dhn n pikn 1 grma (a) e nenit 3 t VKM-s 481.
E rndsishme: Nj nga arsyet themelore pse krijohen nnnjsit strukturore, sht q ne t shkputemi nga zhvillimi n nivel parcele (si sht vepruar deri m sot) dhe t kalojm n zhvillimin n nivel zone. Zhvillimi i toks n nivel zone garanton ekuilibrin e dshiruar midis interesave publike (t t gjith shoqris) dhe atyre private (t individit); garanton parimin e prgjegjsis sociale mbi pronn (zhvillimi im nuk prek interesat e fqinjve); garanton zhvillim t qndrueshm t qytetit (merren n konsiderat nj trsi faktorsh pr brezat aktual dhe t ardhshm); garanton q Ju si bashki/komun t keni rolin udhheqs n zhvillimin e territorit; garanton q t drejtat themelore t prcaktuara n Kushtetutn
15. N literatur, rastet dhe legjislacionet e huaja, kt proces do ta gjeni me emrtime si land readjustment, land consolidation, instigated property exchange, land assembly, vertical and horizontal reallocation etj.
100
101
Megjithat, pr t`ju ndihmuar n prcaktimin e tyre, ju mund t ndiqni hapat si mposht:

Tabela 11. Kritere t sugjeruara pr t prcaktuar nnnjsit strukturore prmes dy hapave
Kujdes! 1. Ju mund t prdorni edhe kritere t tjera ve sa jan prmendur m lart, n varsi t kontekstit tuaj lokal. 2. Nj nnnjsi strukturore mund t prputhet me nj njsi strukturore, kur: a. Njsia strukturore, edhe pse me siprfaqe t madhe, ka prdorim homogjen dhe tregues t njtrajtshm t planifikimit dhe t zhvillimit, e till si nj siprfaqe bujqsore, pyll, park, kullot. b. Qendra e banuar q trajtohet nga instrumenti i prgjithshm vendor i planifikimit sht aq e vogl ne siprfaqe dhe popullsi, sa numri i njsive strukturore sht tepr i kufizuar dhe kto t fundit kan siprfaqe t vogl. 3. Ve kritereve m lart, pr t krijuar nnnjsi strukturore ju mund t mbivendosni hartat e kategorive t perdorimeve t toks dhe t strukturave n t me hartat e tjera t planit t propozuara t prdorimit t toks dhe planit t infrastrukturave dhe shrbimeve. Nga mbivendosja do t krijohen zona t vogla me karakteristika unike dhe t njtrajtshme q jan nnnjsit strutkurore. 4. Siprfaqja nuk sht nj kriter i detyrueshm pr nnnjsin strukturore. Megjithat kini parasysh q nj nnnjsi mund t jet dhjetra hektar ose 3, 4, 5 apo 7 ha. Kjo varet nga kategoria e prdorimit t toks dhe nga densiteti i zhvillimit n t. P.sh., nj park natyror me siprfaqe 50 ha (nj numr i kufizuar pronarsh privat ose me pronsi shtetrore) mund fare mir t jet nj nnnjsi strukturore. Ndrkoh, n zonat e dendura urbane t qytetit, nj nnnjsi strukturore me siprfaqe 20 ha, me przierje strukturash (p.sh., vila dhe pallate banimi, si edhe tregti me pakic), ku banojn mbi 2000 ose 3000 banor dhe numri i pronarve, t toks sht disa qindra, sht nj nnnjsi strukturore shum e madhe. Nuk sht e madhe n siprfaqe, por n numrin e pronarve me t cilt duhet t negocioni dhe problematikn q ajo mbart dhe duhet zgjidhur. N nj rast t till mendoni pr nj ndarje t nnnjsis strukturore dhe krijimin e dy nnnjsive m t vogla. Pra, parimi sht: Mos e fragmentoni territorin tuaj n nj numr t pafund nnnjsish strukturore sepse do t jen shum pr t prcaktuar treguesit e zhvillimit; por mos krijoni nnnjsi shum t mdha pr realizim PDV-je apo instrumentesh zhvillimi ku ka nevoj t negociohet me shum pronar dhe zhvillues. Sigurisht, nnnjsia mund t jet e madhe n siprfaqe edhe kur ka shum pronar dhe banor, n rast se pr t nuk parashikohet PDV dhe nuk parashikohet t ket zhvillim transformues n t ardhmen.
Hapi 1: Ndani territorin administrative n njsi strukturore sipas ktyre kritereve: a. Kufizimi nga rrjeti rrugor kryesor ekzistues dhe/ose i propozuar, dhe sipas rastit edhe nga kufizues t tjer natyral e artificial, t cilt krijojn elemente me karakter qartsisht t matshm n territor, dhe sipas rastit mund t prfshijn linja hekurudhore, vija ujore, lumenj ose prrenj, kanale t hapura, breza sanitar, dhe t tjera t ksaj natyre. b. Ekzistenca e nj ekuilibri midis prdorimeve dhe funksioneve brenda do njsie strukturore, q prcaktohet prmes treguesve t planifikimit dhe t zhvillimit, t cilt garantohen n do nnnjsi prbrse t njsis strukturore. c. Ekzistenca e funksioneve urbane q plotsojn njri-tjetrin dhe nevojat e popullats urbane. . Bashkekzistenca e prdorimeve t toks dhe t strukturave n nj njsi strukturore q jan t prputhshme dhe nuk paraqesin raste t prdorimeve t ndaluara, ose sipas rastit ekzistenca e prdorimit homogjen t toks dhe strukturave n t, n t gjith njsin. d. Rndsia q ka njesia strukturore n historin territoriale qytetformuese t territorit prkats. dh. Ekzistenca e identiteteve dhe karakteristikave t veanta q njsia strukturore mund t ket, duke prfshir vlerat e trashgimis kulturore dhe vlera t rndsishme mjedisore. Hapi 2: Ndani do njsi strukturore n disa nnnjsi sipas ktyre kritereve: a. Sigurimi q ajo do t jet qeliza m e vogel e planifikimit dhe qeliza m e madhe e zhvillimit n territor. do krkes pr zhvillim bazohet n treguesit e planifikimit dhe kushtet e zhvillimit q vendosen n nnnjsin strukturore prkatse. b. Garantimi i njtrajtshmris s tipologjis hapsinore t propozuar. c. Ekzistenca e treguesve t njtrajtshm t planifikimit dhe t zhvillimit. . Ekzistenca e prdorimit homogjen t tokes dhe t strukturave n t, sipas kategorive baz t prdorimit dhe nnkategorive t prdorimit t parashikura nga autoriteti i planifikimit, prfshir edhe funksione ose aktivitete homogjene. N rastet kur pr arsye t prligjura, nnnjsia ka ose parashikohet t ket prdorim t przier, ather treguesit e zhvillimit dhe t planifikimit paraqiten pr do kategori ose nnkategori prdorimi. d. Ekzistenca e vlerave t rndsishme t trashgimis kulturore dhe aspekte t rndsishme t mjedisit dhe shndetit, sipas rastit. dh. Kufizimi nga rrjeti rrugor, pavarsisht nga kategorit e rrugve, dhe nse sht rasti nga linja hekurudhore, kanale t hapura, breza sanitar, vija ujore, prrenj, lumenj, dhe t tjera t ksaj natyre. e. Paracaktimi i nj zone me prioritet zhvillimi ose pr realizimin e nj projekti me rendesi n nivel qyteti nga nj instrument vendor planifikimi n fuqi, sipas rastit.
102
103
Figura 28. Raste t njsive dhe nnnjesive strukturore n katr bashki
Burimi: Plani Rregullues (PPV) i bashkis Elbasan 2005
Burimi: Plani Rregullues (PPV) i bashkis Fush Kruj 2010
Burimi: Plani Rregullues (PPV) i bashkis Vlor 2010
Burimi: Plani Rregullues (PPV) i bashkis Koplik 2009
104
105
P.21 Ku ndryshojn zonat me prioritet zhvillimi nga nj nnnjsi strukturore?
Nj kriter i rndsishm pr t krijuar nnnjsit strukturore sht sistemi rrugor. Rrugt jan ndarse shum t mira t zonave me karakteristika t ndryshme zhvillimi n territor. Mirpo shpesh, rruga sht element bashkues dhe jo ndars. Prfytyroni nj rrug t rndsishme tregtare, bulevardin e Tirans, nj qendr qyteti, nj zon t przier administrative dhe me aktivitete rekreative, etj. N zona t tilla, rrugt dhe sheshet nuk jan ndarse, por shpesh kthehen n elementin qendror t zons, hapsirn ku konvergjon i gjith aktiviteti i saj. Pr m tepr, n zona t tilla, funksionet dhe prdorimet jo gjithmon jan unike dhe t njtrajtshme ka shum przierje; gjithashtu, treguesit e zhvillimit jan t ndryshm mendoni zonn q ka mbuluar plani i qendrs s Tirans i hartuar nga studio franceze Architecture Studio kjo zon ka ndrtesa t kohve t ndryshme, me funksione t ndryshme dhe me vllime dhe madhsi parcelash shum t ndryshme, - kjo zon nuk mund t ket tregues zhvillimi t njjtrajtshm pr do parcel, dhe sht tipikisht nj zon me prioritet zhvillimi. N zona si ajo e prshkruar m lart, kriteret e prcaktimit t nnnjsis strukturore jan pjesrisht ose aspak t aplikueshme. Zona t tilla jan t veanta, dhe zakonisht jan zona prioritare zhvillimi n qytet pole gjeneratore t jets dhe aktivitetit social-ekonomik. Pr m tepr, kur ne synojm q qytetet e sotme t adoptojn modele policentrike zhvillimi, zona t tilla t rndsishm ka jo pak n territor. Sa her q nj zon ka nj rndsi prioritare n zhvillimin e t gjith qytetit dhe ndrkoh nuk prputhet me kriteret e formimit t nnnjsis strukturore, por ka nevoj pr nj PDV pr ta transformuar, ajo konsiderohet si nj zon me prioritet zhvillimi. Zonat me prioritet zhvillimi duhet t parashikohen n PPV. Shpesh mund t ndodh q nj zon e till t prbhet nga pjes t disa nnnjsive strukturore fqinje. N kt rast do pjes e zons me prioritet zhvillimi merr treguesit e zhvillimit t nnjsis strukturore prkatse. N rast se nuk kemi mbivendosje (p.sh., qendra e qytetit) me disa nnnjsi strukturore prkatse, ather treguesit e zhvillimit prcaktohen pr zonn me prioritet zhvillimi n dy mnyra: Pr do parcel apo grup parcelash. Si vlera maksimale dhe minimale pr zonn, ka do t thot se sht e lejueshme rishprndarja e intensiteteve midis parcelave, pr sa koh q vlerat kufi t zons nuk tejkalohen.
106
107
P.22 Si mund tì prcaktoj n plan zonat e prshtatshme dhe t detyrueshme pr PDV?
P.23 Si mund ta hartoj nj program pr Transferimin e s Drejts s Zhvillimit (TDZh)?
N parim dhe n mnyr t prmbledhur, pr sa koh q n nj nnnjsi strukturore ju garantoni se zhvillimi n nivel parcele nuk e komprometon at n nivel zone dhe interesat e pronarve dhe t shoqris mbeten n ekuilibr, nuk ka nevoj t hartoni PDV pr at nnnjsi. Kujdes! N nenet 32 dhe 33 t VKM 502, jan prcaktuar kriteret ligjore, mbi bazn e t cilave ju gjykoni dhe vendosni nse nj nnjsi strukturore ka nevoj pr PDV. sht e thjesht tì caktosh zonat pr PDV n momentin e hartimit t PPV-s, pasi n kt moment ju jeni duke br shum studime dhe analiza q ju thellojn njohjen e territorit tuaj. Kjo njohje bn q ju t merrni vendime t drejta. Pasi t keni ndar territorin n nnjsi strukturore, mbi hart pr do nnnjsi vendosni shnimin nse ajo do tì nnshtrohet brjes s PDV-s apo jo. N kt moment ju jeni duke kontrolluar veten nse i keni ndar si duhet nnnjsit strukturore apo jo. Energjia, koha dhe burimet q duhen pr t br nj PDV, ndonjher mund t`ju shtyjn t zvogloni nnnjsit strukturore pr t qen m realist. Por Kujdes! Mos i bni shum t vogla.
Figura 30. Zonat q do t jen subjekt i PDV (rast hipotetik)
Pr kt qllim, fillimisht ju duhet t njiheni me nenet 8, 9 dhe 10 t VKM-s 502, t cilat trajtojn transferimin e s drejts pr zhvillim, kushtet n t cilat kryhet, si dhe q duhet t zbatoj programi i TDZh. E drejta e pronsis dhe t drejta t tjera mbi sendet jan t transferueshme, prve kur ndalohet nga ligji, ose nga vet natyra e s drejts (neni 162, Ligji nr. 7850, dat 29.7.1994 Kodi Civil i Republiks s Shqipris). Kujdes! Koncepti E drejta pr zhvillim prkufizohet n pikn 29 t nenit 3, t ligjit t planifikimit. ... E drejta pr zhvillim jan prdorimet dhe/ose intensiteti i ndrtimit t lejuar, pr nj parcel, sipas instrumenteve t planifikimit. (pika 29, neni 3, Ligji nr. 10119, dat 23.4.2009, Pr Planifikimin e Territorit). Nisur nga prkufizimi i msiprm, kemi disa karakteristika t rndsishme s drejts pr zhvillim: E drejta pr zhvillim prcaktohet nga nj instrument planifikimi n fuqi pra, sipas ligjit t planifikimit, kjo e drejt nuk ekziston me parceln, por i jepet asaj nga instrumenti i planifikimit. Duke qen se instrumentin e planifikimit e harton dhe miraton autoriteti publik (vendor pr rastin e PPV-s), ather edhe t drejtn pr zhvillim e jep autoriteti prgjegjs pr planifikimin. E drejta pr zhvillim lidhet drejtprdrejt me procesin e zhvillimit t toks, pra me ndrtimin (pikat 23, 24 dhe 25 t nenit 3, t ligjit t planifikimit) dhe m konkretisht me llojin e ndrtimit (n funksion t prdorimit t toks) dhe me intensitetin e ndrtimit (neni 43 i VKM-s 502). Por e drejta pr zhvillim mund t jet prdorim ose intensitet, ose t dyja bashk, dhe kt e prcakton do bashki dhe komun sipas rastit, n PPV. E drejta pr zhvillim jepet nga PPV-ja n nivel parcele. Sigurisht q PPV-ja i prcakton treguesit (prdorim dhe Intensitet) n nivel zone, por PDV-ja dhe projektet e zhvillimit, duhet tì prkthejn kta tregues n nivel parcele. N kt kuptim, e drejta pr zhvillim i jepet do parcele. Le t ndalemi tek e drejta pr zhvillim si Intensitet i lejuar ndrtimi (I) pr nj parcel. Sipas nenit 8 t VKM-s 502, kjo e drejt (pra I) mund t transferohet, n rast se kushtet e zhvillimit e sugjerojn nj gj t till dhe plotsohen disa kushte teknike pr t realizuar kt transferim. Nse kjo ndodh, ather kemi t bjm me transferim t s drejts pr zhvillim, dhe meq kjo realizohet prmes nj programi, ather e kemi quajtur Programi pr TDZh-n.
Burimi i ortofotos: http://map.albinfo.al/al/appa.php?app=bizneset, aksesi 14 janar 2012.
108
109
Por si hartohet ky Program, n kushtet kur nj eksperienc e till ka munguar m par n Shqipri? Figura 32 tregon n mnyr t prmbledhur hapat e hartimit t Programit pr TDZh-n.
Figura 32. Procesi pr hartimin e programit pr Transferimin e t Drejtave t Zhvillimit
Numrat afr do kutie n figurn 32, tregojn hapin prkats. Do tù referohemi ktyre numrave pr t shpjeguar m posht procesin.
6
Figura 31. Transferimi, ose riorganizimi i intensiteti t ndrtimit Vlerson tregun e toks dhe t ndrtimeve.
Procesi pr hartimin dhe realizimin e Programit t TDZh-s prcaktohet n nenin 9 t VKM-s 502, ndrsa kushtet baz pr transferimin prcaktohen n nenin 10 t TDZh-s. Nga natyra, Programi i TDZh-s sht nj lloj instrumenti n dor t autoriteteve t planifikimit, q ka pr qllim t ruaj zona t ndryshme nga zhvillimi. Bhet fjal pr t ruajtur zona bujqsore, natyrore dhe sipas rastit edhe zona t trashgimis kulturore. N zona t tilla, PPV-ja ndalon rreptsisht ose kufizon ndjeshm treguesit e zhvillimit. Pr tù siguruar q zhvillimi do t respektoj treguesit q PPV-ja vendos pr kto zona, shpesh her bashkit dhe komunat vendosin t zbatojn nj Program pr TDZh-n.
7
Vlerson nevojn pr siprfaqe banimi n 10 vitet e ardhshme.
10
Kryen draft llogaritje pr do zon dhe rishikon studimin.
11
Harton rregulloren e programit t TDZh.
12
Miraton programin e TDZh
1
Kryetari diskuton nse do t ndrmarr programin TDZh. Vlerson analizat e PPV pr t par nse TDZh nevojitet.
2
TDZh nevojitet.
5
Harton studimin pr TDZh si pjes integrale e puns pr PPV.
8
Llogarit TDZh njsi si Intensitet ndrtimi.
14
Njofton qytetart prmes komunikimit elektronik pr TDZh.
13
Publikon programin e TDZh n Regjistr
4
TDZh nuk nevojitet. Cakton zonat dhnse dhe marrse.
110
111
1. Hapi 1 dhe 2: Kryetari i bashkis ose komuns dhe struktura prgjegjse pr planifikimin diskutojn nse sht e nevojshme q t ndrmerret nj Program TDZh-je. Nisur nga kufizimet e nenit 9 t VKM-s 502 (pika 3), ky diskutim bhet n kuadr t hartimit t PPV-s ose rishikimit t tij. Hartimi i nj Programi pr TDZh-n krkon studime t hollsishme dhe proces konsultimi. N kt kndvshtrim sht shum m efiiente dhe e sakt q TDZh-ja si program t hartohet si pjes integrale e PPV-s, q gjithashtu kalon n nj proces t gjer konsultimi dhe prmban nj seri analizash t hollsishme. N kt hap, vendimmarrja pr TDZh-n sht deri diku intuitive, dhe e bazuar n disa studime q jan duke u kryer n kuadr t PPV-s. Faktor q mund t ndihmojn n vendimmarrje jan: a. Njsia vendore ka edhe zona q duhen mbrojtur, edhe zona urbane ku ka presion zhvillimi, por densiteti i zhvillimit nuk sht shum i lart pra ka ende hapsir pr zhvillim ose rizhvillim. b. Ka nj treg t fort pasurisht t paluajtshme q krkon t zgjeroj hapsirat territoriale pr zhvillim dhe krijon presion t krkess. c. Ka nevoj pr t siguruar strehim shtes pr banor q jetojn n ferma bujqsore. d. Mendohet se n 10 vitet e ardhshme do t ket nj rritje t madhe natyrore dhe/ose mekanike t popullsis. e. Etj. 2. Hapi 3, 4 dhe 5: Nse mendohet se ka kuptim t nis hartimi i nj Programi TDZh-je, ather Kryetari dhe struktura e planifikimit angazhohen n nj seri hapash t tjer (hapat vijues) q ndodhin paralelisht dhe si pjes e studimit pr ndrmarrjen e Programit t TDZhs. Ky studim nuk qndron vemas PPV-s; prkundrazi sht pjes integrale e tij dhe n fakt prbhet nga shum komponent q i vlejn PPV-s n prgjithsi. 3. Hapat 6, 7, 8 dhe 9: Kur bni studimin pr TDZh-n, mund t ndrmerrni analiza t ndryshme q jan relevante pr kontekstin tuaj dhe n kuadr t PPV-s. Gjithsesi, jan t paktn 4 aspekte q ju duhet tì studioni n do rast dhe q kan ndikim n rezultatin e Programit t TDZh-s. Aspektet renditen m posht (secili nga hapat), por kini parasysh se ato realizohen thuajse paralelisht. N fillim realizohen n mnyr t pavarur dhe m pas rishikohen mbi bazn e gjetjeve t secilit hap: f. Vlersoni tregun e toks dhe t ndrtimeve (hapi 6): Kjo analiz bhet n bashkpunim me ZRPP16 dhe me agjencit e pasurive t paluajtshme. Ju duhet t kuptoni tendencat e tregut dhe t kuptoni se ku ka presion pr zhvillim, dhe n veanti pr banesa (sipas nenit 10 t VKM-s 502). N prgjithsi, nga praktika vihet re se nj TDZh sht e suksesshme kur zonat marrse (t prdorimit banim) nuk jan t ngopura me ndrtime (pra treguesit e zhvillimit, p.sh., I, jan ende t ult) dhe ka presion / krkes n treg pr t ndrtuar n to. Kjo ndodh sepse meq n nj Program TDZh-je shiten dhe blihen t drejta zhvillimi (pr t ndrtuar banesa), Programi funksionon vetm nse ka treg pr
16. Zyra e Regjistrimit t Pasurive t Paluajtshme
TDZh-n, pra nse ka krkes dhe ofert pr t drejta zhvillimi. Ofertn mund ta caktoni Ju si bashki/komun duke vendosur se p.sh., n zonat bujqsore nuk lejohet ndrtimi, por kto zona kan t drejt t shesin t drejtn e tyre pr t ndrtuar. Mirpo, ju nuk mund t vendosni sa sht krkesa. Krkesa vjen nga nevoja e zhvilluesve (sigurisht edhe blersve banorve) pr t ndrtuar. Nse n qytetin tuaj nuk ka aktivitet ndrtimi, ju mund t prcaktoni nivele oferte sa t doni, por askush nuk do tì blej t drejtat pr zhvillim. Pra, sht pikrisht analiza e tregut t pasurive t paluajtshme q ju ndihmon t kuptoni nse ka potencial pr t zbatuar nj Program t suksesshm t TDZh-s. g. Vlersoni nevojn pr siprfaqe banimi n 10 vitet e ardhshme (hapi 7): Kjo nnkupton q Ju t vlersoni paraprakisht se pr sa banesa ka nevoj bashkia/komuna n 10 vitet e ardhshme. Themi 10 vjet, pasi kjo sht periudha e vlefshmris s PPV-s. Sigurisht ju mund t bni llogaritje pr periudha m t gjata, dhe t hartoni nj Program TDZh q do t zbatohet n m shum se 10 vjet. Por, mos harroni se n momentin q PPV-ja juaj mbaron 10 vitet e veta, ather do t rishikohet ose ribhet dhe n rast se rishikimi ndodh dhe sht thelbsor, me siguri q do t ndikoj n ndryshimin e Programit t TDZh-s q keni n fuqi. Vlersimi i nevojs pr ndrtim/banim sht nj analiz tipike e planeve t prgjithshme vendore. Zakonisht bazohet n analiza demografike (kuptohen ritmet dhe tendencat e ndryshimit t popullsis nga pikpamja natyrore dhe mekanike) dhe social-ekonomike (si do t jet gjendja ekonomike e popullsis, sa do t jet fuqia blerse apo investuese e tyre pr banim, tregu i ndrtimit do t fokusohet m shum n banesa apo ndrtime pr prdorime t tjera t toks, nse ndrtohet pr banim ather pr far cilsie banimi bhet fjal banesa individuale, apartamente, far siprfaqeje etj.). Mbi bazn e ksaj analize ju kuptoni se sa njsi banimi ju duhen pr t ardhmen, n ciln periudh pritet t ndrtohen, n ciln pjes t qytetit, me far siprfaqeje mesatare etj. si rezultat vlersoni edhe siprfaqen e prgjithshme t ndrtimit/banimit. h. Llogaritni t drejtn e zhvillimit njsi q transferohet (hapi 8): Pyetja sht, sa t drejta zhvillimi transferohen nga nj zon n tjetrn dhe si prcaktohet kjo vler. Bazuar n pikn 2 t nenit 10, ju e dini se mund t transferoni vetm Intensitet ndrtimi (pra vetm siprfaqe t ndrtuar dhe jo prdorim toke) dhe kt mund ta bni vetm pr banim. Fillimisht, juve ju duhet njsia matse e t drejts pr zhvillim dhe pastaj sasia e s drejtave pr zhvillim q shet nj zon dhnse. Sipas VKM-s 502 dhe nenit 3, pika 29 e Ligjit nr.10119, njsia matse sht Intensiteti i ndrtimit I. Sigurisht, n varsi t metodologjis s zgjedhur pr t llogaritur t drejtat e zhvillimit q transferoni, ju mund t nisni llogaritjen me siprfaqe ndrtimi ose me njsi banimi. N fund, e konvertoni siprfaqen ose njsit e banimit n I. Rastet e mundshme paraqiten m posht. i. Pasi keni prcaktuar pr t gjith qytetin se sa sht krkesa pr banim n 10 vitet e ardhshme dhe kt krkes e keni shprehur n siprfaqe ndrtimi n m2, filloni ta ndani at npr nnnjsit strukturore duke marr parasysh disa faktor, si: distanca nga qendra, afrsia me mjetet e transportit dhe infrastrukturat rrugore, presioni pr
112
113
zhvillim, kapaciteti mbajts i do nnnnjsie (Kujdes! Mos i jepni m shum I ndrtimi nj nnnjsie nse ajo nuk sht n gjendje ta mbaj, sepse infrastrukturat ekzistuese ose t ardhshme nuk e prballojn at), etj. N rast se pas ksaj shprndarjeje, juve ju mbetet nj vler I ose siprfaqe ndrtimi e pashprndar, ather shprndajeni at npr zonat bujqsore dhe natyrore. Sigurisht, kjo sht nj shprndarje virtuale, pasi n fakt kjo sht nj pjes e vlers s t drejts s zhvillimit q kto zona do t ken t drejt t shesin. Gjithashtu, ndrkoh ju keni menduar se cilat do t jen zonat marrse. Ather, ktyre zonave zbrituni nj vler t I < ose = 25% t I maksimale t lejuar n t ardhmen dhe edhe kt sasi rishprndajeni tek zonat bujqsore dhe natyrore q do t jen dhnse n programin TDZh. Pajisja e zonave dhnse me Intensitetin e mundshm t ndrtimit duhet br n mnyr t balancuar. P.sh., m tepr I t mundshm marrin zonat q ndodhen m afr zons urbane dhe kan m shum akses n infrastrutkura; ose, m shum I t mundshm marrin zonat, pr t cilat ju keni interes tì ruani m shum sepse mbartin m tepr vlera bujqsore dhe natyrore ose t trashgimis kulturore. Kujdes! Shembulli m sipr synon t tregoj se, kur ju duhet t vlersoni disa faktor, mund ta bni kt duke u dhn faktorve nj pesh specifike. Pra: Supozojm se n shprndarjen e I t mundshm t ndrtimit n zonat bujqsore dhe natyrore do t marrim n konsiderat dy faktor, prkatsisht: 1) distanca nga qendra urbane dhe 2) zonat q keni interes tì ruani m shum. Jepuni nj pesh specifike dy faktorve sipas interesit tuaj. P.sh., Distanca = 30% dhe Interesi pr ruajtje = 70%. Kjo do t thot q n vlersimin prfundimtar, distanca z vetm 30% t peshs s vlersimit dhe interesi pr ruajtje z 70%. Tani vlersoni do zon marrse dhe renditeni sipas ksaj radhe: n krye vendoset zona q merr m shum I t mundshm dhe n fund zona q merr me pak I t mundshm. Pr t br kt renditje, shikoni vlersimin e do zon prmes dy faktorve. P.sh., n nj sistem vlersimi me 100 pik, Zona A ka vler t distancs 15 pik dhe interes pr ruajtje 62 pik; zona B ka vler t distancs 25 pik dhe interes pr ruajtje 20 pik. Ather vlersimi maksimal pr kto dy zona sht: A = 15+62 = 77 pik dhe B = 25+20 = 45 pik. Pra, zona A do t marr m shum I t mundshm ndrtimi se sa zona B. Kuptohet q vlersimin n pik pr do faktor e bni ju sipas interesave t zhvillimit t bashkis / komuns suaj dhe n prputhje edhe me interesa t tjera kombtare. N do rast, ky vlersim duhet t jet i argumentuar mir. Q vlersimin pr do faktor ta peshoni sipas peshave 30% dhe 70%, duhet q ta shumzoni at me kto pesha. Vetm pastaj mund tì mblidhni pr t dal n vlersimin prfundimtar. Ju mund t shtoni
faktor vlersimi sa t doni sipas kontekstit tuaj lokal. N fund, shprndani I e mundshm t ndrtimit n do zon bazuar n raportet midis vlersimeve me pik q keni br. P.sh., supozojm q siprfaqja e mundshme e ndrtimit q do t shprndahet npr 4 nnnjsi strukturore dhnse, pasi ato jan vlersuar sipas dy faktorve m lart, sht 1000 m2. Shprndarja do t bhet si m posht: o Zona A = 100 pik; Zona B = 100 pik; Zona C = 80 pik dhe Zona D = 50 pik. Kjo sht nj renditje q tregon se zona C ka marr 20 pik m pak se zona A ose B dhe zona D ka marr 50 pik m pak se zona A ose B. Ksaj logjike do tì referoheni pr t shprndar siprfaqen e mundshme t ndrtimit. o Nisur nga vlersimi m lart, Zonat A dhe B do t marrin siprfaqe t mundshme ndrtimit t barabart me x, ndrsa zona C do t marr 0.8x dhe zona D do t marr 0.5x. Pra n total: x+x+0.8x+0.5x = 3.3x = 1000 m2; X=303 m2 = siprfaqen e mundshme t ndrtimit q i takon zons A dhe zons B. Zona C do t marr 243 m2 dhe zona 2 do t marr 151m2 siprfaqe t mundshme ndrtimi. Kto siprfaqe kthehen n intensitete t mundshme ndrtimi dhe jan vlerat q mund t shes secila zon n programin TDZh-s. ii. Nj mnyr tjetr sht q n vend t I dhe siprfaqes s mundshme t ndrtimit t prdorni si njsi pr t drejtn e zhvillimit nj njsi banimi. N kt rast, duhet t prcaktoni siprfaqen e ndrtimit t njsis s banimit, p.sh., 200 m2. M pas, duhet t prcaktoni sa njsi banimi pr hektar sht dendsia maksimale e njsive t banimit (grma h, pika 3, neni 39 i VKM-s 502) q prkthehet n t drejt zhvillimi pr tù shitur (transferuar) nga zona dhnse n at marrse. Edhe n kt rast, juve ju duhet t prcaktoni nj seri faktorsh pr t vendosur se si do ta vendosni dendsin pra nse dendsia do t jet 1 njsi banimi pr 5 ha, apo 1 njsi banimi pr 7 ha etj. Kujdes! Duke qen se bhet fjal pr zona dhnse dhe kto zakonisht jan me prdorim B. Bujqsi ose natyrore, dendsin maksimale t njsive t banimit si m sipr e prcaktoni duke vlersuar nevojat q banort e ktyre zonave do t ken pr banim n t ardhmen. P.sh., nga analiza e nevojave, mund t dilni n prfundimin se do familje bujqsore nuk ka nevoj pr m tepr se nj banes t re n 10 vitet n vazhdim. Duke ditur tipologjin e ndrtimit, mnyrn e jetss dhe numrin e pritshm t banorve n kt ndrtes, mund t arrini n prfundimin se njsia e banimit do t jet p.sh., 350 m2. Pastaj, vlersoni se cila sht siprfaqja m e vogl e ferms apo e toks s familjes bujqsore p.sh., kjo vler sht 6 ha. Ather ju merrni vendimin q nj e drejt zhvillimi sht nj njsi banimi pr 6 ha (pra, 350 m2 banim n 6 ha). Ata q kan 12 ha pronsi toke bujqsore, kan t drejt zhvillimi t barabart me 700 m2 ose 2 njsi banimi n total. Pikrisht kto jan vlerat q mund t kthehen edhe n intensitete ndrtimi t mundshme, dhe t shiten n Programin e TDZh-s.
114
115
j. Caktoni zonat dhnse dhe marrse (hapi 9): Ky hap ndodh njkohsisht me hapin 8. Nga vet teksti ju e kuptoni sa t ndrlidhur jan kta dy hapa. Bazuar n pikn 1 t nenit 10 t VKM-s 502, ju mund t lejoni TDZh-n vetm midis: 1. Nnnjsive struktore. 2. Zonave me prioritet zhvillimi dhe nnnjsive strukturore. Kujdes! Nga sa u tha m lart, do t thot se n PPV duhet t keni nj hart t nnnjsive strukturore dhe zonave me prioritet zhvillimi, kur tregoni se cilat prej tyre jan subjekt i TDZh-s. Pr m tepr, zonat subjekt i TDZh-s do t ndahen n kt hart (me ngjyra t ndryshme figura 33.2) sipas 2 kategorive dhnse dhe marrse. Zona dhnse jan ato nnnjsi strukturore, t cilat duhet t ruhen (bujqsore, natyrore, trashgimi kulturore) dhe ku, ose nuk do t ndrtohet fare, ose ndrtimi sht shum i kufizuar pra I i ardhshm = 0, ose me vlera shum t vogla (p.sh., 0.02). Kto zona e kan intensitetin e ndrtimit 0 ose shum t vogl, por nse ju jeni duke hartuar nj program TDZh, pr kto zona ju do t`ju duhet t prcaktoni nj intensitet t mundshm ndrtimit. Prkufizimi i intensitetit t mundshm t ndrtimit jepet n pikn 1 t nenit 3 t VKM-s 502. Ky intensitet i mundshm sht nj I i ardhshm q nuk do t zbatohet asnjher n zonat dhnse, por q zonat dhnse kan t drejt ta shesin tek zonat marrse, n rast se Ju (bashki/ komun) keni vendosur t hartoni dhe zbatoni programin pr TDZh-n. Ky intensitet i mundshm i ndrtimit prcaktohet sipas metodologjive t ndryshme q jan renditur n hapin 8 me lart, dhe n thelb sht siprfaqe e mundshme ndrtimi pr tù shitur nga zonat dhnse n nj proces zbatimit t TDZh-s. Zonat marrse jan ato nnnjsi strukturore ose zona me prioritet zhvillimi, t cilat kan t drejt q t blejn t drejta zhvillimi nga zonat dhnse. Pra n praktik, zonat marrse blejn t drejtn pr t ndrtuar m shum siprfaqe ndrtimi (m shum kate apo apartamente apo njsi banimi) se sa PPV-ja prcakton pr to nse nuk blejn t drejt zhvillimi nga zonat dhnse. sht mir q zonat marrse t jen zona ku zhvillimi sht n nivele t vogla aktualisht, por PPV-ja cakton q aty t lejohet t ndrtohet me intensitet t lart, ose zona ku do t ket rizhvillim me rritje intensiteti. N do rast, referojuni hapit 6 pr t kuptuar nse ka interes nga tregu i ndrtimit pr t ndrtuar n kto zona, para se tì kategorizoni si marrse. Kujdes! Kini parasysh se: Nnnjsit strukturore apo zonat me prioritet zhvillimi kategorizohen si dhnse dhe marrse vetm nse keni vendosur t hartoni Program pr TDZh-n. Nse nuk do t hartoni nj Program t till, nuk ka pse t bni kategorizime t tilla n PPV. Jo t gjitha nnnjsit strukturore dhe zonat me prioritet zhvillimi duhet t jen pjes e TDZh-s, nse ju vendosni t hartoni nj program t till. Kujdesuni q t
kategorizoni si zona dhnse dhe marrse ato ku vrtet mendoni se do t ket potencial shkmbimi dhe krijim tregu. Kur hartoni nj program TDZh, kini parasysh q n fillim t prcaktoni Intensitetin e ardhshm t ndrtimit n do nnnjsi strutkurore dhe zon me prioritet zhvillimi, sikur Programi TDZh t mos ekzistonte. Ky sht intensiteti maksimal i lejuar n t ardhmen pr at nnnjsi strukturore apo zon me prioritet zhvillimi. M pas, vendosni zonat dhnse dhe marrse. Pas ktij kategorizimi vendosni pr do zon marrse, se sa pjes t Intensitetit t ardhshm t ndrtimit do ta lejoni t ndrtohet jasht zbatimit t programit t TDZh-s dhe sa pjes t tij do ta bni pjes t TDZh-s. Maksimumi sht 25% sipas piks 5 t nenit 10 t VKM-s 502. N hartn dhe tekstin e PPV-s, ju do t publikoni 3 vlera pr zonat marrse: o Intensitetin maksimal t lejuar n t ardhmen p.sh., I = 3. o Intensitetin maksimal pr t cilin zhvilluesi e merr nga PPV-ja, pa pasur nevoj ta blej nga zonat dhnse n kuadr t TDZh-s p.sh., maksimumi i mundshm n kt rast sht 75% e I = 3, d,m.th = 2.25.
o Intensitetin maksimal q zhvilluesi ka t drejt t blej nga zonat dhnse, p.sh., n rastin konkret sht 25% e I = 3, d.m.th = 0.75. sht shum e rndsishme q ju tì publikoni t tria vlerat. N asnj rast zhvilluesi nuk duhet t mendoj q maksimumi sht 2.25, por ju po e lejoni q t marr edhe 0.75 m tepr. Prkundrazi, maksimumi sht I = 3, por I = 0.75 zhvilluesi mund tà fitoj vetm nse e blen nga zonat dhnse. Kjo t bn t kuptosh edhe nj hr se sa e rndsishme sht q zona marrse t zgjidhet n mnyr t till, q n t t ket interes pr ndrtim. Vetm n kt mnyr zhvilluesi do t bj fitim pasi t harxhoj para pr t bler I=0.75. Pra, zhvilluesi do t blej vetm nse fitimi q ai bn pasi shpenzon pr t bler I=0.75 dhe pr ta ndrtuar siprfaqen e fituar nga kjo blerje, sht m i madh se 0. k. Hapi 10: Ky sht nj hap kontrollues dhe korrigjues. Pra, ju mund t rivlersoni tr punn e br deri m tani pr t par gabime t mundshme dhe pr t par nse ka nevoj pr nj rishprndarje m t mir t t drejtave t zhvillimit. l. Hapi 11: Ky sht nj hap tejet i rndsishm, pasi formalizon punn e br deri m tani n nj rregullore. Kjo rregullore mund t jet pjes e rregullores s PPV-s ose e rregullores vendore t kontrollit t zhvillimit. N do rast, rregullorja e Programit t TDZh-s, duhet t kosnideroj faktort e mposhtm: T jap qllimin e hartimit t programit dhe lidhjen e tij ligjore me PPV: t ruaj zonat bujqsore, natyrore, t trashgimis kulturore; t promovoj zhvillim t qndrueshm; t siguroj barazin e t drejts s prons etj. T prcaktoj prkufizimet e termave: zonat marrse jan. zonat dhnse jan etj.
116
117
T vendos zonat dhnse dhe marrse: tregohen n hart prmes kodesh shpjegohen edhe n tekst prcakton kufizimet dhe t drejtat e do zone etj. T prcaktoj mnyrn e llogaritjes s t drejts njsi t zhvillimit: shkurtimisht n rregullore prmes kushteve . metodologjia e vendosur si shtojc e rregullores. T prcaktoj kushtet e transferimit t t drejtave t zhvillimit: bazuar n VKM-n 502; a duhen shitur/bler t gjitha t drejtat e nj zone njhersh apo n afate kohore t ndryshme? Si veprohet nse procesin e shitblerjes e drejton bashkia/komuna, apo nse pas vendosjes s kushteve u lihet n dor pronarve? Si monitorohet procesi nga bashkia/komuna? Si prcaktohet vlera e shitjes/blerjes s nj t drejte zhvillimi? far ndodh me pronn dhe pronarin pasi ai e shet t drejtn e zhvillimit; si regjistrohet ky proces n ZRPP? Si veprohet pr t shkmbyer t drejta zhvillimi n rastin kur PPV-ja hartohet si instrument ndrvendor (pra PPNV)? Etj. T prcaktoj procedura apo rregulla pr ankimim, gjobitje, masa t ndryshme parandaluese apo ndshkimore, proces konsultimi etj. ll. Hapat 12, 13 dhe 14: Jan prmbyllja e procesit. Programi konsiderohet i hartuar dhe si pjes e PPV-s ai miratohet n kshillin e bashkis/komuns. M pas publikohet n Regjistr dhe n mjetet e tjera zyrtare t komunikimit elektronik. N prfundim t shpjegimit t procesit dhe programit pr TDZh-n, jan edhe disa aspekte t rndsishme q duhet t trajtohen: 1. Si prcaktohet vlera e shitjes/blerjes s t drejts s zhvillimit? Fillimisht referojuni piks 7 t nenit 10 n VKM 502, q ju vendos disa kushte pr tù marr n konsiderat n kt prcaktim/llogaritje. Gjithsesi, formuln e prcaktoni Ju dhe formula mund t ket edhe shum faktor t tjer q merren n konsiderat. Prve ksaj, ju mund t vendosni t prgatitni nj formul t pjesshme ose udhzuese dhe pjesn tjetr apo detajimin e saj tìa lini tregut rast pas rasti. Sipas kufizimit q ju vjen nga rregullorja, kur n formul vendosni vlern e toks, ather do t vendosni vlern e toks n nnnjsin marrse sipas harts s mimeve t referencs t caktuara me vendim t Kshillit t Ministrave. Gjithashtu, kur llogarisni formuln, kini parasysh t zbritni fitimet q nj pronar ka nga t drejta t tjera n nj zon dhnse. Ka dy mnyra se si mund t merren parasysh prfitimet nga t drejta t tjera: 1) duke vendosur vlera monetare n nj formul t komplikuar; 2) duke shtuar faktor n vlersimin e zonave dhnse pr shprndarjen e intensitetit p.sh., nj zon bujqsore me bonitet 4 merr m pak pik se nj zon bujqsore me bonitet 10 kur faktori i vlersimit sht prfitimet nga t drejtat e tjera, sepse prodhimi bujqsor i zons s dyt sht shum m i lart se i zons s par. Formula (e thjesht apo e komplikuar) ka pr qllim t vendos ose udhzoj vlera t drejta pr shitjen e nj siprfaqeje ndrtimore q n fakt nuk ekziston. Gjithsesi kini parasysh se vlera nuk mund t jet ajo e siprfaqes s ndrtuar, por e prfitimeve q do t bheshin nga nj siprfaqe e till po t ndrtohej.
2. Si regjistrohet procesi n ZRPP dhe far ndodh m pas me pronarin/pronn? Regjistrimi n ZRPP sht pr tù vendosur dhe diskutuar me ZRPP-n n momentin q ju vendosni t ndrmerrni nj Program TDZh. Gjithsesi, kini parasysh q, kur nj pronar shet t drejtn e tij t zhvillimit, ai shet vetm kt t drejt, por nuk shet pronn e tij dhe as t drejtat e tjera. Pra ky pronar, nuk lejohet t ndrtoj n pronn e tij, por ama mund ta kultivoj at (p.sh., sht tok bujqsore). Pr Ju si bashki/komun ka shum rndsi q n ZRPP t regjistrohet q kjo pron nuk e ka t drejtn pr zhvillim. Pasurit e paluajtshme dhe t drejtat reale mbi ato q jan fituar ose njohur sipas dispozitave t ktij Kodi, nuk mund t tjetrsohen dhe kur sht rasti, t ngarkohen me barr, n rast se nuk sht br regjistrimi i tyre n regjistrat e pasurive t paluajtshme (neni 185, Ligji nr. nr. 7850, dat 29.7.1994 Kodi Civil i Republiks s Shqipris). 3. Pavarsisht se shkmbej t drejta vetm pr t ndrtuar banim, a mund ta prkthej kt t drejt n do lloj banimi? Kjo varet krejtsisht prej jush si bashki/komun. Kt e prcaktoni n PPV dhe n rregulloren e programit TDZh-s dhe specifikoni nse nj zon marrse q blen 10 t drejta zhvillimi, i ndrton ato vetm n nj nga tipologjit vil, apartamente n nj banes shumfamiljare t lart, apartament n nj banes shumfamiljare dy kate t bashkangjitur ose n rresht etj., apo i ndrton n fardo lloj tipologjie. Kjo zgjedhje ka t bj me tipologjin e baness q keni vendosur t lejoni n nnjsin strukturore marrse prkatse. 4. A mund t zbatoj Program TDZh nse jam n kushtet e hartimit t Planit t Prgjithshm Ndrvendor? PO. Por sigurisht q nse zonat dhnse dhe marrse jan npr njsi vendore t ndryshme, ather edhe Programi TDZh sht i t gjitha njsive vendore dhe ju e zbatoni bashkrisht at. Preferohet n fakt q programet TDZh t jen ndrvendore sepse kjo mund t jet nj mnyr pr t kursyer burime dhe pr t thjeshtuar procedura. 5. Si mund ta thjeshtoj procesin? Pyetje e drejt, sepse nj Program TDZh mund t jet shum i komplikuar n realitet, sidomos nga pikpamja administrative. Pr t pasur proces t thjesht, s pari, duhet t keni argumentuar drejt nevojn pr TDZh. Pra mos e nisni Programin nse realisht nuk ka nevoj pr t. S dyti, prpiquni q t zgjidhni metoda vlersimi dhe llogaritjeje (e drejta e zhvillimit njsi, apo formula e shprndarjes etj.) q t jen sa m t thjeshta. Gjithashtu sht mir q kur zbatoni nj Program t till, llogaritjet dhe vlersimi i ndikimit fizik t rezultatit t programit t bhen n GIS sht baz t dhnash, ju bn llogaritjet e nevojshme, arrini t kuptoni se cfar ndodh me I e ndrtimit n territor. Gjithashtu, meq n Shqipri ky lloj Programi nuk sht zbatuar m par dhe ekspertiza mund t mungoj, prpiquni t gjeni ekspert (edhe t huaj) q e njohin procesin dhe/ose e kan kaluar m par.
118
119
6. A mund t zbatoj Program TDZh dhe njkohsisht t zbatoj programe t tjera zhvillimi? Ndoshta po dhe ndoshta jo! Bni shum kujdes sepse mund t jeni duke zbatuar nj program tjetr (p.sh., intensiteti me kushte) q ju dmton rezultatin e TDZh-s, sepse zhvilluesit mund t ken m shum interes t prfshihen n njrin program se sa n tjetrin. Pr m tepr, nse potenciali pr t shitur dhe bler t drejta zhvillimi sht x, Ju nuk mund t synoni t zbatoni dy programe q t dyja s bashku synojn t shesin t drejta zhvillimi y>x. Nj shembull konkret pr zbatimin e Programit TDZh si do t mund t zbatohej n Shkodr?
Programi pr Transferimin e t Drejtave t Zhvillimit (TDZh)

Si do t mund t zbatohej n Shkodr? 1. Prshkrimi i kontekstit Qyteti i Shkodrs shtrihet n Veri t Shqipris. Ai kufizohet: n verilindje me Alpet e Shqipris dhe n Perndim me Malin e Zi. Qyteti rrethohet nga kodrat e Rrencit n lindje dhe Tepes n jug. N Perndim ai kufizohet me liqenin e Shkodrs, liqeni m i madh n Ballkan me nj siprfaqe prej 369 km2. Gjithashtu ky territor prshkohet nga lumenjt: Drini dhe Buna, t cilt bashkohen n jug perndim t qytetit. Qyteti sht i pasur me monumente historike, kulturore dhe arkeologjike (kalaja e Rozafs, e cila sht e pozicionuar n kodrn e Tepes reth 130 m mbi nivelin e detit). N t njjtn koh ai paraqet dhe vlera unike natyrore, jo vetm pr pranin e liqenit, por edhe pr deltat e lumenjve t Drinit dhe Buns. Kto konsiderohen vende unike pr vzhgimin dhe studimin e zogjve, meqnse ndodhen prgjat udhs migratore t shum specieve t zogjve nga Afrika n Europ. Fatkeqsisht, t gjith kta lumenj prdoren edhe si vende pr hedhjen e mbeturinave urbane dhe jan t ekspozuar ndaj grmimeve t pakontrolluara pr lnd t par ndrtimi. Qyteti dhe rajoni i Shkodrs paraqet vlera t mdha ekonomike. Si rajon, sht furnizuesi i par me energji n gjith vendin, prmes dy hidrocentraleve t ndrtuar n liqenet e lumit Drin: hidrocentrali i Vaut t Dejs, 20 km n lindje t Shkodrs (kapaciteti 250 MW) dhe n Koman, 40 km n lindje t Shkodrs (600 MW). S fundmi, rreth 20 kilometra n afrsi t qytetit t Shkodrs kan nisur punimet pr ndrtimin e hidrocentralit t Ashts (kapaciteti 48.2 MW). Gjithashtu, pozicioni i favorshm gjeografik, vendodhja n kufi me Malin e Zi dhe dalja n detin Adriatik e bejn at nj vend t rndsishm pr zhvillimin e turizmit. N 10 vitet e fundit ekonomia e qytetit nuk sht fokusuar n vlerat q ojn n zhvillimin e turizmit, por sht karakterizuar nga nj bum ndrtimesh t reja pr popullsin n rritje, fenomen q ka shoqruar t gjitha qytet kryesore t Shqipris. Sidoqoft, krahasuar me qytetet e tjera t mdha t Shqipris, Shkodra paraqet nj densitet urban t mesm. N vitin 2008 n kuadr t projektit Lamp (Programi pr Manaxhimin dhe Administrimin e Toks) financuar nga qeveria shqiptare prmes nj huaje t Banks Botrore, nisi hartimi i planeve t prgjithshme vendore t territorit (planet rregulluese) pr qytetin e Durrsit, Vlors, Shkodrs dhe Kamzs. Ky proces u mbyll n dhjetor t vitit 2009 me paraqitjen e
planeve dhe dokumenteve shoqruese t planit pr secilin qytet. Procesi i hartimit t planeve u parapri nga hartimi dhe miratimi i Ligjit, nr. 10119 dat 23.4.2009 Pr Planifikimin e Territorit. Sipas planit, qyteti strukturohet nga tri gjysmunaza dhe dy arterie kryesore ne forme V q prshkojn qytetin. Brenda gjysm unazs s par prqendrohen zonat me densitet t lart banimi dhe lokalizohen shrbimet kryesore t qytetit. N gjysmunazn e dyt dhe t tret plani parashikon zona me densitet t ult banimi, t cilat ndrthuren me zona t gjelbra dhe zona bujqsore. Jasht gjysmunazs s tret, qyteti rrethohet me nj greenbelt (brez i gjelbr), n t cilin prqendrohen funksione t ndryshme: bujqsi, sport, pushim aktiv, zona t gjelbra etj. Bashkia e Shkodrs ka vendosur tì mbroj tokat bujqsore dhe natyrore nga presioni i zhvillimit. Pr kt qllim, Bashkia propozon n plan intensitete shum t ulta ndrtimi, pothuajse zero, dhe nuk lejon prdorime t tjera ve atyre bujqsore dhe natyrore n kto zona. Megjithat, pr t siguruar zbatueshmrin e ktyr vendimeve si edhe pr t trajtuar n mnyr t drejt dhe t barabart pronart e tokave n zonat ku nuk lejohet zhvillimi, Bashkia vendos t zbatoj nj Program pr trasferimin e t drejts pr zhvillim (TDZh). Ky program hartohet si pjes e Planit t Prgjithshm Vendor (PPV) t territorit. 2. Qllimi Qllimi i Programit pr TDZh-n sht mbrojtja e tokave bujqsore dhe natyrore nga zhvillimi dhe lejimi n to prkatsisht i aktiviteteve bujqsore (kultivimi) dhe natyrore. Pronart e ktyre tokave kan t drejt, n prputhje me ligjin e planifikimit t territorit dhe akteve nnligjore n zbatim t tij, t trasferojn t drejtat e tyre pr zhvillim, drejt zonave t prcaktuara pr kt qllim n plan dhe ku parashikohet zhvillim banimi me intensitet t lart ndrtimi. 3. Procedurat e Programit t TDZh-s n Shkodr 3a. Vlersimi i tregut t toks dhe t ndrtimeve n Shkodr (shiko figurn 33.1) Pas vitit 1991 n vendin ton filluan reformat pr privatizimin e ekonomis. Ky proces solli hartimin dhe miratimin e kuadrit ligjor prkats, i cili nxiti zhvillimin e tregut t toks, si dhe mundsoi krijimin e institucioneve prgjegjse dhe privatizimin e shum objekteve shtetrore. Si rezultat, u miratuan paketat ligjore pr privatizimet e ndrmarrjeve, pr shitblerjen e toks bujqsore dhe t trojeve, pr dhnien me qera t tyre, pr kthimin dhe kompensimin e pronave, pr legalizimin e ndrtimeve pa leje etj. Gjithashtu, u privatizuan rreth 565 mij ha tok bujqsore, rreth 300 mij apartamente, ndrmarrjet shtetrore t vogla dhe t mesme (privatizimi i ndrmarrjeve t mdha sht n proces), si dhe rreth 20 mij ha pyje dhe 38 mij ha kullota (Qilimi 2008). Gjat 10 viteve t fundit vlera e tregut t pasurive t paluajtshme ka pasur nj rritje t konsiderueshme. M i zhvilluar sht tregu i apartamenteve t banimit, i cili sht rritur mesatarisht 35-40% dhe n zona t veanta deri n dyfish. Rritja e vlers s apartamenteve ka ecur paralelisht me rritjen e vlers s trualit dhe sht m e theksuar n qendr t qyteteve. Sipas zyrave lokale t regjistrimit, tregu i tokave bujqsore pr qllime bujqsore aktualisht nuk sht i zhvilluar. N zona t thella, larg rrugve kryesore, larg qendrave t
120
121
saj. N zonat afr qendrave t banuara, me perspektiv urbanizimi, zhvillim turizmi, ose kthimi n zon industriale, mimet e tokave deri tani jan deri dhjetfishuar nga vlera reale si tok bujqsore. Arsyeja kryesore sht rritja e krkess s tregut dhe dhnia toks bujqsore/natyrore e atributeve t toks truall (Qilimi 2008). Aktualisht n Shkodr rreth 41% e banorve kan akses n tregun e pasurive t paluajtshme. Familjet n gjendje t mir mund t blejn nj apartament t standardit t mir n qendr t qytetit deri n 240 m2. Klasa e mesme e Shkodrs (rreth 27,8%) mund t blej nj shtpi deri n 10 m2, ndsa shtresa e varfr apo shum e varfr e popullsis (rreth 58%) jan tresisht t prjashtuar nga tregu i pasurive t paluajtshme nse nuk aplikohen politikat siociale apo kredit bankare (MPPTT 2010). Kostoja mesatare e nj njsie banimi varion sipas vendit ku sht ndrtuar dhe materialeve t ndrtimit. Nj apartament i ri, n Shkodr, kushton mesatarisht 520 /m2 (MPPTT 2010). Vlerat e tregut tregojn se nj shtpi n qendr t Shkodrs bashk me tokn shkon deri n 350,000 , ndrsa mjediset tregtare n katin e par t apartamenteve, n qendr, shiten rreth 55,000 . Vlera e tregut t apartamente pson nj ulje kur zhvendosemi nga qendra e qytetit drejt periferis. Shkaqet e rritjes s vlers s pasurive t paluajtshme jan nga m t ndryshme dhe lidhen me: a. Krkesat e larta pr strehim. Gjat 10 viteve t ardhshme pritet q n qytetin e Shkodrs t ndrtohen rreth 3,000 njsi banimi, ku rreth 1,500 njsi jan pr banesa sociale dhe 220 njsi do t ndrtohen pr zhvillim ekonomik (MPPTT 2010).
Figura 33.1. Harta e mimeve t shitjes s apartamenteve
b. Ndrtimet n qendr t qytetit t Shkodrs, e cila ofron afrsi me infrastrukturat dhe shrbimet publike dhe private. c. Surplus i siprfaqes s ndrtimit q marrin pronart e truallit. d. Destinacioni i ndrtesave t reja (pallatet e sotme, prve siprfaqes s banimit kan mesatarisht 2 kate parkim, 2-3 kate shrbime tregtare dhe shrbime private zyra, studio etj., t cilat rrisin vlern e aparatmenteve). e. Prmirsimi i infrastruktures (plani i ri i qytetit parashikon prmirsimin e infrastrukturs ekzistuese dhe realizimin e nj trsie infrastrukturash t reja. f. Legalizimet dhe proceset e kthimit dhe kompesimit t pronave. g. Indeksi i shitmris (paraqet ecurin ekonomike t vendit). Duke marr n konsiderat far u tha pak m sipr, vlera e apartamenteve do t ket rritje. Gjithashtu, parashikohet nj rritje e mimeve t apartamenteve, si rrjedhoj e rritjes s mimeve t mjediseve pr zyra, dyqane, studio etj. Prsa i prket objekteve industrial, parashikohet q n vitet e ardhshme t ket nj rritje t vlers si pasoj e rritjes s vlers s truallit (Qilimi 2008).
Burimi i ortofotos: Google, http://maps.google.it/maps?hl=it&tab=l, aksesi: 2 dhjetor 2011
122
123
3b. Vlersimi i nevojs pr siprfaqe banimi n 10 vitet e ardhshme N paragrafin 3a u analizua tendenca e tregut t toks dhe t ndrtimeve dhe u vu re tendenca n rritje e ktij tregu. Rritja vjen si pasoj e disa faktorve, t cilt u listuan n paragrafin e lartprmndur. Nj nga kta faktor sht rritja e popullsis dhe krkesa pr strehim. N qytetit e Shkodrs banon 45% e popullsis s t gjith qarkut me t njjtin emr. Rritja e popullsis ka ardhur si pasoj e migrimit nga zonat rurale drejt zonave urbane (ky faktor ka ndikuar n rritjen e popullsis s qyteteve m t rndsishme: Durrsi, Tirana, Vlora etj). E megjithat, rritja e popullsis n qytetin e Shkodrs, n krahasim me qytetet e tjera, ka pasur ritme modeste, 2.02% e llogaritur nga viti 1991 2009.
Tabela 12. Numri i popullsis nga viti 1991 2009 Burimi: Plani i Prgjitshm Vendor i Territorit pr Bashkin Shkodr, 2010
Viti 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Nr. popullsis 83,086 85,436 87,941 89,587 92,181 93,674 98,979 101,257 102,937 104,667 106,415 107,924 108,995 109,632 110,951 111,617 112,286 112,996 113,781
A B SA SB IA IB IAB SnA SnB SnAB SpA SpB
Pr 10 vitet e ardhshme pritet q rritja e numrit t popullsis n qytetin e Shkodrs t jet modeste. Sipas PPV-s t qytetit t Shkodrs, prgatitur n dhjetor t vitit 2009, popullsia e planifikuar pr 10 vitet e ardhshme sht 141.008 banor, kundrejt 113.781 banorve n vitin 2009. Siprfaqja e ndrtimit e planifikuar pr banort e rinj sht 3.755.766 m2, rreth 863.510 m2 m shum se ajo ekzistuese. Plani parashikon q pr 10 vitet e ardhshme zhvillimi t fokusohet n qendr t qytetit n brendsi t unazs s par, ndrsa jasht saj do t zhvillohen banime me dendsi t ult. 3c. E drejta e zhvillimit e cila transferohet (shitet dhe blihet) Bazuar n pikn 2 t nenit 10 t VKM-s 502, transferimi i t drejts pr zhvillim zbatohet vetm pr intensitetin e ndrtimit dhe vetm pr prdorimin baz banim. Intensiteti q transferohet sht nj intensitet i mundshm ndrtimi, i cili do t mund t realizohej nse do t lejohej ndrtimi n tok bujqsore ose natyrore. Ky intensitet i mundshm i ndrtimit (IB), n thelb prfaqson nj siprfaqe t mundshme ndrtimi.
Zonat marrse Zonat dhnse Siprfaqja e zonave marrse Siprfaqja e zonave dhnse Intensiteti i lejuar maksimal i ndrtimit n zonat marrse Intensiteti i mundshm i ndrtimit n zonat dhnse Vlera prej 25% ose m pak e IA, e cila bhet subjekt i TDZh-s. Gjat TDZh-s, IB konvertohet n IAB Siprfaqe ndrtimi maksimale e lejuar n zonat marrse Siprfaqe e mundshme ndrtimi n zonat dhnse Vlera prej 25% ose me pak e SnA, e cila bhet subjekt i TDZh-s dhe sht e barabart me SnB Siprfaqja e parcelave q do t ndrtohen n zonat marrse. Kjo siprfaqe nuk sht e barabart me siprfaqen e gjith zons, pasi llogaritet duke zbritur nga siprfaqja e zons (SA) infrastrukturat dhe hapsirat publike. SnA = IA x SpA Siprfaqja e parcelave q do t mund t ndrtoheshin n zonat dhnse, nse ato nuk do t ishin subjekt mbrojtjeje. Kjo siprfaqe llogaritet duke zbritur nga siprfaqja e zons (SB) infrastrukturat dhe hapsirat publike. SnB = IB x SpB = SnAB = IAB x SpA
Pavarsisht metodologjive q mund t prdoren, jan tre hapa baz q duhet t kryhen gjithmon: 1. Llogaritja e IAB. N prputhje me nenin 10 t VKM-s 502, ky intensitet mund t jet 25% ose m pak e intensitetit maksimal t lejuar nga plani pr zonn/zonat marrse. IAB e llogaritim pr do zon marrse, pasi kur t bhet blerja, secila zon do t blej aq Sn sa i lejon IAB prkatse. 2. IAB konvertohet n SnAB, sipas formulave m lart. Kjo sht siprfaqja e ndrtimit q zona/t marrse kan t drejt t blejn. Mund t ndodh q bashkia llogarit fillimisht SnA, pastaj llogarit SnAB si 25% ose me pak e SnA, dhe pastaj e konverton n IAB, sipas formulave m lart. Nse llogaritja bhet n kt mnyr, kini parasysh se SnA = Sn e planifikuar n total pr t ardhmen. 3. N momentin q ne dim vlern e SnAB, do t thot se dim vlern totale t SnB, pra siprfaqes s mundshme t ndrtimit t zonave dhnse, q sht edhe Sn q do t shesin zonat dhnse, t gjitha s bashku. Llogaritja q vijon n kt hap t tret sht shprndarja e SnAB=SnB npr zonat dhnse: Pra, sa Sn ka t drejt t shes do zon dhnse. Pr kt hap t tret mund t prdoren disa metoda q do t shpjegohen m von pr Shkodrn. Le tì kthehemi Shkodrs. Fillimisht prcaktojm nga plani se sa sht Sn (siprfaqja e ndrtimit) totale e ardhshme (e planifikuar) pr qytetin e Shkodrs. Nga plani, Sn e planifikuar = 3,755,766 m2. Paralelisht me kt faz prcaktojm n hart zonat dhnse dhe zonat marrse (figura 33.2).
Pr lehtsi llogaritjeje, do t prdorim inicialet dhe formulat e mposhtme:
124
125
Zonat dhnse jan ato njsi strukturore, t cilat duhet t ruhen (bujqsore, natyrore, trashgimi kulturore) dhe ku, ose nuk do t ndrtohet fare, ose ndrtimi sht shum i kufizuar pra I (intensiteti i ndrtimit i ardhshm) sht zero ose n vlera shum t vogla. Zonat marrse jan ato njsi strukturore me prioritet zhvillimi, t cilat kan t drejt q t blejn t drejta zhvillimi nga zonat dhnse. Pr lehtsi veprimi n kt shembull bjm disa supozime: T gjitha zonat e banimit jan zona marrse, pra kan hyr t gjitha n programin TDZh. T gjitha zonat natyrore dhe bujqsore brenda kufirit administrativ t bashkis jan zona dhnse, pra kan hyr t gjitha n programin TDZh. Pr zonat marrse, vet plani ka prcaktuar vlern e SpA, ndrsa pr zonat dhnse SpB = SB. Do t futim n programin TDZh maksimumin e mundshm q lejon rregullorja, pra 25% t I maksimal t lejuar n zonat marrse. Tani mund t kryejm llogaritjet sipas tre hapave t msiprme: Hapi i par: Llogaritja e IAB pr do zon marrse Pr t llogaritur IAB prdorim disa t dhna, t cilat jan marr nga PPV-ja dhe i takojn vetm zonave marrse.
Tabela 13. Llogaritja e intensitetit q mund t blihet nga zonat marrse
Zona A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 Ax A104 Destinacioni nga plani Rezidenc me dendsi t ult (zgjerim) Rezidenc me dendsi t ult (zgjerim) Rezidenc me dendsi t ult (zgjerim) Vila luksoze Rezidenc me dendsi t ult (rinovim) Rezidenc me dendsi t ult (rinovim) Rezidenc me dendsi t ult (rinovim) Rezidenc me dendsi t ult (zgjerim) Rezidenc me dendsi t mesme (rinovim) SpA (m2) 3,950 2,342 20,239 1,385,460 41,926 13,781 5,659 34,601 SnA (m2) 760 450 3,892 282,421 20,575 8,122 18,545 17,518 IA (m2/ m2) 0.19 0.19 0.19 0.2 0.49 0.59 0.4 0.51 IAB (m2/ m2) 0.05 0.05 0.05 0.05 0.12 0.15 0.10 0.13 Sn_q duhet 75% i IA bler = IAB*SpA (m2/m2) (m2/m2) 0.14 0.14 0.14 0.15 0.37 0.44 0.30 0.38 188 111 961 69,273
2,033 566 4,412
8,366 3,398 5,700,550
7,923 1,254 3,755,766
0.95 0.37
0.24 0.09
0.71 0.28
1,987 314 939,363
Rezidenc me dendsi A105 t lart (rinovim) TOTAL
Figura 33.2. Zonat dhnse dhe marrse
5,136
Burimi i ortofotos: Google, http://maps.google.it/maps?hl=it&tab=l, aksesi: 2 dhjetor 2011
126
127
Hapi i dyt: Llogaritja e SnAB = SnB Mnyra e par: Pr kt qllim prdorim t dhnat e tabels s gjeneruar n hapin e par. Pra, llogaritim pr t gjitha zonat marrse:
N seciln nga metodat, ne shprndajm SnB, e cila konvertohet n Intensitet ndrtimi (I). faqen SB t do zone dhnse. N kt rast, me kt metod, IB sht e barabart pr do zon dhnse. Metoda e par sht metoda m e thjesht n llogaritje, por i vlerson njlloj t gjitha zonat dhnse, pavarsisht se ku ndodhen ato dhe se far interesi ka Bashkia pr zhvillimin ose mbrojtjen e tyre. I vetmi faktor sht madhsia e zons, pra zona q ka siprfaqe m t madhe mund t shes m tepr siprfaqe ndrtimi n programin TDZh. Me metodn e dyt, Bashkia vendos t mos konsideroj siprfaqen si faktor vlersimi midis zonave dhnse n shprndarjen e SnB totale, por t konsideroj faktor t tjer, dhe m shum se nj. N rastin konkret, jan marr tre faktor: distanca e do zone dhnse nga qendra; gatishmria e Bashkis pr t mbrojtur do zon nga ndrtimi; nevoja pr infrastruktura t ardhshme n do zon dhnse. Hapat q ndiqen jan si m posht: a. Prcaktojm faktort, t cilt do t marrim n konsiderat pr shprndarjen e SnB npr zonat dhnse, dhe i vlersojm ata me nj sistem nga 1 deri n 5 pik, ku 5 sht vlersimi m i lart. b. I japim secilit faktor nj pesh n % sipas rndsis q ka pr qytetin (do qytet vepron sipas kontekstit t vet).
Tabela 15. Faktort dhe vlersimi prkats sipas peshave specifike
Zona Distanca nga qendra urbane (pik) Pesha 20% Pikt Ruajtja e zons Pesha 70% Pikt Infrastruktura e ardhshme (pik) Pesha Vlersimi Pikt 10% (pik)
Mnyra e dyt: SnA = Sn = 3,755,766 m2 SnB = SnAB = SnA = 25% SnA = 0.25 x 3,755,766 = 938,942 m2 (siprfaqja e ndrtimit q japin17 zonat dhnse t gjitha s bashku dhe q blejn zonat marrse t gjitha s bashku). Kjo vler ka nj ndryshim t vogl nga ajo e llogaritur me mnyrn e par, si rezultat i llogaritjeve t detajuara, mnyrs si mund t jen prcaktuar I e ardhshme pr do zon, presjeve dhjetore etj. N thelb, n t dyja mnyrat vlerat Sn dalin t barabarta. Hapi i tret: Llogaritja e SnB dhe IB = IAB pr do zon dhnse Pr t prcaktuar se sa sht Sn q secila nga zonat dhnse mund tù shes zonave marrse, mund t prdorim metoda t ndryshme. N kt shembull jan treguar tri metoda: 1. Shprndarje e Sn duke prdorur si faktor vetm siprfaqen e do zone dhnse. 2. Shprndarje e Sn duke prdorur 3 faktor vlersimi. 3. Shprndarje e Sn prmes treguesit banesa/ha. Pr metodn e par veprojm n kt mnyr: Prcaktojm siprfaqen e prgjithshm t do zone dhnse n hektar dhe shumatoren e tyre. N rastin konkret ne kemi supozuar q pr t gjitha zonat dhnse SB = SpB = 1280 ha. IB njsi = SnB / 1280 ha = 939,361 m2 / 1280 ha = 734m2/ha. Pr t gjetur SnB pr do zon dhnse, mjafton t shumzojm IB njsi me sipr
Tabela 14. SnB sipas metods s par Zona B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B45 B46 TOTAL Destinacioni nga plani Zon pyjore ose park Lulishte (gjelbrim) zon tampon Lulishte (gjelbrim) zon tampon Lulishte (gjelbrim) zon tampon Lulishte (gjelbrim) Lulishte (gjelbrim) Lulishte (gjelbrim) Lulishte (gjelbrim) Lulishte (gjelbrim) ... Lulishte (gjelbrim) zon tampon Lulishte (gjelbrim) zon tampon Siprfaqe SpB (ha) 682.5 26 91 0.47 3.5 0.49 22 0.62 1.1 2.3 1.8 1280 SnB (m2) 500,955 10,084 66,794 345 2,569 360 16,148 455 807 1,688 1,321 939,361
B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 Bx B46 B47
5 5 4 4 4 4 4 4 3 3 4 2 2
20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20% 20%
1.0 1.0 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 0.6 0.6 0.8 0.4 0.4
5 5 1 1 1 5 5 5 5 5 5 4 4
70% 70% 70% 70% 70% 70% 70% 70% 70% 70% 70% 70% 70%
3.5 3.5 0.7 0.7 0.7 3.5 3.5 3.5 3.5 3.5 3.5 2.8 2.8
1 1 4 3 4 3 3 4 5 5 1 2 2
10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10%
0.1 0.1 0.4 0.3 0.4 0.3 0.3 0.4 0.5 0.5 0.1 0.2 0.2
4.6 4.6 1.9 1.8 1.9 4.6 4.6 4.7 4.6 4.6 4.4 3.4 3.4
17. Kujdes! Zonat dhnse japin siprfaqen e ndrtimit q do t mund t merrnin nse n to do t lejohej ndrtimi.
128
129
c. Ne tabel pasqyrohen vlersimet e secils zon dhnse. Siprfaqja e ndrtimit (SnB) totale do t shprndahet npr t gjitha zonat sipas pikve q ato kan marr. Nse zonat do t merrnin pik t barabarta, ather SnB = 939,361 do t pjestohej me numrin e zonave dhe kshtu do t merrnim vlern SnB pr do zon dhnse. Meqense pikt jan t ndryshme dhe tregojn diferencat ndrmjet zonave, ather mbledhim pikt (n rastin konkret 168.3 pik n total) dhe vlern SnB = 939,361 e pjestojm me numrin e pikve. N kt mnyr gjejm sa m2 ndrtim i takon do pike. Konkretisht, nj pik ka t drejtn e 939,361 m2 / 168.3 pik = 5,581 m2. Pr t gjetur SnB pr do zon, shumzojm siprfaqen e nj pike me numrin e pikve q ka marr zona n vlersim. P.sh., pr zonn B2, SnB2 = 5,581 m2 x 4.6 pik = 25,675 m2. Kjo do t ishte siprfaqja q zona B2 ka t drejt t shes gjat zbatimit t programit TDZh. Tabela e mposhtme tregon SnB q ka t drejt t shes do zon dhnse, e konvertuar gjithashtu n IB. N kt rast, IB nuk sht i njjt pr do zon dhnse.
Tabela 16. Siprfaqe dhe intensitet ndrtimi q shesin zonat dhnse
Zona B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 Bx B46 B47 TOTAL Vlersimi (pik) 4.6 4.6 1.9 1.8 1.9 4.6 4.6 4.7 4.6 4.6 3.4 3.4 168.3 18,977 18,977 939,361 1.9 1.9 94 939,361 939,361 168.3 168.3 2.3 1.8 1280 0.825 1.054 Sn q ka te drejt t shes do zon (m2) 25,675 25,675 10,605 10,047 10,605 25,675 25,675 26,233 25,675 25,675 Sn q ka te drejt t shes do zon (ha) 2.6 2.6 1.1 1.0 1.1 2.6 2.6 2.6 2.6 2.6 SnB (m2) 939,361 939,361 939,361 939,361 939,361 939,361 939,361 939,361 939,361 939,361 Pikt total 168.3 168.3 168.3 168.3 168.3 168.3 168.3 168.3 168.3 168.3 SpB 682.5 26 91 0.47 3.5 0.49 22 0.62 1.1 0.95 IB q ka t drejt (m2/ha) 0.004 0.099 0.012 2.138 0.303 5.240 0.117 4.231 2.334 2.703
Bashkia e Shkodrs ka prcaktuar q njsia e banimit e cila sht 150 m2 pr 4 ha. Katr hektar sht marr si siprfaqja m e vogl e toks pr nj familje bujqsore. Ather, kjo do t thot se zonat dhnse mund t shesin 1 njsi banimi pr 4 ha. N baz t saj prcaktojm dendsin e njsive t banimit (grma h, pika 3, neni 39 i VKM-s 502) q i takon secils zon dhnse. Pasi kemi gjetur njsit e mundshme t banimit pr do zon, mund tÌ konvertojm ato n siprfaqe t mundshme ndrtimi SnB. N kt mnyr kemi gjetur se sa sht e drejta pr zhvillim q zonat dhnse i shesin zonave marrse. Metoda e tret sht e thjesht n llogaritjet e sasis s njsive t banimit apo Sn q mund t shes do zon dhnse, por krkon paraprakisht:
Tabela 17. Njsi banimi q shesin zonat dhnse
Zona B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 Bx B43 B44 B45 B46 TOTAL Destinacioni nga plani Zon pyjore ose park Lulishte (gjelbrim) zon tampon Lulishte (gjelbrim) zon tampon Lulishte (gjelbrim) zon tampon Lulishte (gjelbrim) Lulishte (gjelbrim) Lulishte (gjelbrim) Lulishte (gjelbrim) Lulishte (gjelbrim) Lulishte (gjelbrim) Lulishte (gjelbrim) Lulishte (gjelbrim) zon tampon Lulishte (gjelbrim) zon tampon Lulishte (gjelbrim) zon tampon Lulishte (gjelbrim) zon tampon Siprfaqe (ha) 682.5 26 91 0.47 3.5 0.49 22 0.62 1.1 0.95 3.9 7 13.3 2.3 1.8 1280 Dendsia e njsive t banimit (njsi) 170.625 6.5 22.75 0.1175 0.875 0.1225 5.5 0.155 0.275 0.2375 0.975 1.75 3.325 0.575 0.45 319.925 Siprfaqe ndrtimi (m2) 25,593.75 975 3,412.5 17.625 131.25 18.375 825 23.25 41.25 35.625 146.25 262.5 498.75 86.25 67.5 47,988.75 Njsia (m2) 150 150 150 150 150 150 150 150 150 150 150 150 150 150 150
Metoda e tret sht m e komplikuar n llogaritje, por siguron nj vlersim m t drejt t zonave dhnse, dhe mbi t gjitha i siguron Bashkis nj mnyr t drejt pr t zbatuar strategjit e saj t zhvillimit (p.sh., zonat pr t cilat ka m shum interes tì ruaj, zonat ku do t investoj infrastruktur n t ardhmen etj.) Metoda e tret pr t prcaktuar se sa SnB mund t shes nj zon dhnse, sht duke prdorur siprfaqen e njsis s banimit. P.sh., n rregulloren e vet t kontrollit t zhvillimit,
Nj llogaritje paraprake t siprfaqes s ndrtimit pr banim n nivel qyteti. Nj vlersim t nevojave pr banim n zonat dhnse n 10 vitet e ardhshme. Nj vlersim t nevojave pr banim n zonat marrse n 10 vitet e ardhshme. Vlersim t pasurive t familjeve bujqsore. Mbi bazn e sa u tha m lart, llogaritje t siprfaqes m t vogl t toks pr nj familje bujqsore dhe t siprfaqes s ndrtimit t nj njesie banimi.
T gjitha krkesat e msiprme duhet t zbatohen q t mos kemi nj prcaktim apriori t njsis s banimit dhe t siprfaqes minimale t toks pr nj familje bujqsore, si edhe pr t qen n prputhje me nenin 10 t VKM 502.
Bashkia, mund t vendos t parashikoj nj program TDZh-je duke mos konsideruar, ndryshe nga sa sht vepruar m sipr, q t gjitha zonat e banimit jan zona marrse dhe t gjitha zonat natyrore dhe bujqsore jan dhnse. Pra, Bashkia mund t przgjedh disa zona pr tì prfshir n programin e TDZh-s. Prcaktimi i zonave marrse dhe dhnse q do t prfshihen n program n kt rast, bhet n baz t disa kritereve, t cilat prcaktohen nga Bashkia, bazuar n qllimet q ajo do t prmbush. P.sh., Bashkia e Shkodrs ka vendosur t ruaj nga zhvillimi, vetm disa zona q paraqesin nj interes natyror dhe bujqsor t veant, duke lejuar n to vetm aktivitete t prputhshme me funksionin baz dhe cilsit e tyre (sipas prcaktimit n PPV). T drejtat e mundshme t zhvillimit n kto zona t przgjedhura do t trasferohen vetm n disa nga zonat e banimit (zona marrse), pr t cilat Bashkia ka vendosur tì kthej n zona me intensitet t lart banimi. Mnyra se si do bashki i przgjedh zonat q do tì prfshij n programin e TDZh-s sht e ndryshueshme, pasi qllimet e bashkive jan t larmishme. Metoda e zhvillimit t programit t TDZh-s, pasi sht br przgjedhja e zonave, sht e njjt me at t prshkruar m lart.
131
Programi i Trasferimit t Drejts pr Zhvillim (TDZh) sht nj program shitjeje dhe blerjeje t drejtash zhvillimi dhe jo toke apo siprfaqe reale ndrtimi. D.m.th. pronart t cilt kan nj parcel t ndrtuar apo t ndrtueshme n zonat dhnse, shesin t drejtn pr zhvillim n at parcel n nj zon marrse, e matur kjo n intnsitet t mundshm ndrtimi (q ndryshe konvertohet n siprfaqe ndrtimi). Kjo procedur bhet meqense Bashkia parashikon nj program TDZh pr kto zona, pr mbrojtjen e tyre dhe lejimin n to vetm t aktiviteteve n shrbim t tyre, aktivitete bujqsore dhe natyrore. Pr sa i prket vlers/mimit t shitjes s t drejts s zhvillimit, pr kt Bashkia prcakton detajet e formuls, dhe pastaj i lihet n dor tregut (pika 7, neni 10, i VKM 502). N parim, mimi pr metr katror i siprfaqes s mundshme t ndrtimit q shitet n TDZh nuk sht i barabart me mimin e siprfaqes reale t ndrtimit, por me vlern e fitimit t mundshm, q shitsi do t kishte nse e ndrtonte vet t drejtn e zhvillimit t ciln ai shet.
Burimi i ortofotos Google, http://maps.google.it/maps?hl=it&tab=l, aksesi: 2 dhjetor 2011 P.24 Prse dhe si duhet tì prcaktoj fazat e zbatimit t PPV-s?
Fazimi i zbatimit t PPV-s sht tej mase i rndsishm sepse sht nj nga faktort q siguron se plani juaj nuk do t mbetet n letr, por t prkthehet n investime n territor. Ju do t fazoni aq ndrhyrje sa jeni realisht n gjendje t realizoni brenda vlefshmris kohore t planit. Edhe pse fazimin e bni n fund, pr t pasur nj plan realist dhe t zbatueshm, ju mendoni pr mundshmrin e zbatimit t tij q n hapat e par t zbatimit t planit. P.sh., Po propozoj nj stacion t ri hekurudhor dhe nj linj t re hekurudhore, por a sht realisht kjo e zbatueshme n 10-vjearin e ardhshm? Nse prgjigjja juaj sht JO, ather ju nuk do t propozoni ndrtimin e ktyre strukturave, por sigurisht do t parashikoni hapsirn e nevojshme pr to, nse ato ndrtohen pas 10 viteve t ardhshme, dhe do t garantoni q kjo hapsir t mos jet subjekt zhvillimesh t tjera pr 10 vitet n vazhdim. Ju e realizoni fazimin n tri mnyra: 1. Pr do nnnjsi strukturore vendosni nj afat kohor, brenda t cilit ajo duhet t psoj zhvillimin e propozuar. Zakonisht, ju keni interes t caktoni afate kohore pr nnnjsi strukturore q do t transformohen ndjeshm dhe q do t ken nevoj pr PDV. 2. Pr do zon me prioritet zhvillimi. Zakonisht kto zona jan t parat pr t cilat keni interes dhe prdorni do mjet pr tì transformuar. 3. Pr investime t rndsishme n rrjet infrastrukturash.
Figura 33.3. Zonat dhnse dhe marrse
132
133
Figura 34. Fazimi i zbatimit PPV sipas ndrhyrjeve n sistemin rrugor
5 5
KUFI DHE NUMR NJESIE KUFI DHE NUMR NNNJESIE
FAZAT E NDRHYRJES SIP (m2) 1 (2007 2009) 2 92010-2015) 3 (2016-2020) 724,724 688,804 151,652
TIPI I PROFILEVE 10 13 14 15 16 17 18
GJATSIA (km) SIPRFAQJA (m2) 24.8 5.7 2.0 21.5 2.0 8.3 10.3 5.1 247,570 74,659 28,266 321,810 32,656 142,749 185,778 98,306
TIPI I PROFILEVE 21 22 23 24 25 26 AKSET N PRESPEKTIV
GJATSIA (km) 0.6 5.7 9.1 1.0 0.8 1.8 20.8
SIPRFAQJA (m2) 14,112 122,474 207,966 23,016 19,850 45,968 311,070
AKSET N PRESPEKTIV 311,070
Burimi: Plani rregullues (PPV) i bashkis Fier 2006
19
134
135
Figura 35. Fazimi i zbatimit PPV sipas nnnjsive strukturore
Legjend Faza e par (0-5 vjet) Faza e dyt (5-10 vjet) Faza e tret (10-15 vjet)
Legjend Njesi FAZIMI Faza e par Faza e dyt Faza e tret Pa ndrhyrje
Legjend Faza e par 2010 - 2015 Faza e dyt 2015 - 2020 Faza e tret 2020 - 2025
Burimi: Plani Rregullues (PPV) i bashkisk Fush Kruj
Burimi: Plani Rregullues (PPV) i bashkive Fush Kruj dhe Kuks
136
137
Zakonisht, pr Ju sht relativisht e leht t fazoni ndrhyrjet q do t mbulohen nga investime publike (varen nga Ju dhe parashikueshmria e burimeve sht relativisht e lart). Ndrkoh sht e vshtir t merrni vendime pr nnnjsi ku do t ket vetm investime private. Pr kto t fundit, Ju mund t parashikoni instrumente incentivuese dhe partneritete publike private, prmes t cilave Ju ofroni nj element zhvillues n zon (p.sh., nj park, nj rrug etj.) dhe kjo trheq pjesn tjetr t zhvillimit. Sigurisht, do t kishte qen m e leht nse do t kishit n dor instrumente sanksionuese, si nj taks pr tokn urbane, nj taks moszhvillimi etj. Instrumente t tilla ekzistojn n bot, por ndrkoh n Shqipri ka nevoj pr ndryshime n bazn ligjore, pr tì pasur ato. Gjthsesi, q fazimi juaj t ket vler dhe t jet realist dhe i realizueshm, duhet t shoqrohet me nj plan t investimeve kapitale, dhe mundsisht t jet pjes e buxhetit afatmesm q Ju si bashki/komun duhet t prgatitni.
2.3.3 Si t hartojm dhe miratojm nj rregullore vendore t PPV-s?

Qllimi dhe Objekti i rregullores vendore t planifikimit pr PPV prcaktohet n nenet 22 dhe 23 t VKM-s 481, bazuar n nenin 22 t Ligjit nr.10119, dt.23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit. Pr sa i prket procesit t rregullores s PPV-s, ajo kalon ligjrisht npr t njjtat faza sikurse instrumentet e tjera t planifikimit n nivel vendor. Mirpo, praktikisht meqense sht rregullore e PPV, pra sht nj pjes e pandar e instrumentit t prgjithshm vendor t planifikimit, rregullorja hartohet njkohsisht me planin dhe miratohet s bashku me t.
P.25 far strukture duhet t ket rregullorja vendore e PPV-s?
Struktura e rregullores s PPV-s buron nga prcaktimet e nenit 22 t ligjit t planifikimit dhe prcaktohet n nenet 25, 26 dhe 27 t VKM-s 481.
P.26 Si mund ta zonoj territorin sipas sistemeve dhe kategorive baz t prdorimit t toks pr rregulloren e PPV-s?
Figura 36. Zbatimi i PPV prmes PIK
KRITERET E PLOTSUARA Nr.

1 2 ...
Prshkrimi Kosto/nr. Rritja Lidhja me i Investimit Prfituesve Ekonomike
Natyra prioritetet urgjente
Ndikon ne Shuma Projekt n Shprndarja Kohzgjatja parandalimin e vazhdim gjeografike e shlyerjes emergjencave pikve s kostos
Kur hartoni PPV-n dhe rregulloren prkatse (e njjta gj vlen edhe per instrumentet kombtare t planifikimit sipas nenit 11 t VKM 481), bazuar n nenet 18, 20, 27, 35, si dhe n Shtojcn 2 t VKM-s 481, duhet t zononi territorin sipas kategorive (baz) t prdorimit t toks. Kategorit dhe nnkategorit tuaja t prdorimit t toks, Ju i identifikoni sipas kategorive baz t prdorimit t toks, dhe duhet t bni kujdes q t tregoni edhe se cilat jan prdorimet e lejuara, t kushtzuara dhe t ndaluara (neni 22 i ligjit t planifikimit). Kategorit baz (trajtohen n vijim), mbshteten tek sistemet territoriale (shikoni gjithashtu nenet 23, 32, 40 dhe 41 t VKM 502, ose nenin 4 t VKM 480). Jan katr sisteme t territorit, q Ju mund tì identifikoni n hart: Sistemi urban. Sistemi natyror. Sistemi bujqsor. Sistemi i urbanizueshm. Sistemi i urbanizueshm prfshin territore q n t vrtet i prkasin sistemit natyror ose bujqsor, por pr t cilat Ju si bashki/komun, parashikoni q t kthehen n zona t sistemit urban n 10 vitet e ardhshme, sipas PPV-s tuaj. Pasi keni prcaktuar sistemet n territor, Ju mund t identifikoni tet kategorit baz t prdorimit t toks dhe tì prcaktoni n hart. Kategorit baz zbrthejn sistemet sipas aktivitetit dhe funksionit t toks dhe t strukturave n t. Tet kategorit do t ilustrohen m posht. Gjithsesi, Ju si bashki/komun, mund ta zbrtheni territorin tuaj edhe n shum nnkategori t tjera t prdorimit t toks, sipas kontekstit lokal dhe metodologjis s prdorur n planifikim. Por, sht shum e rndsishm q ju t krijoni hartn e katr sistemeve dhe t tet kategorive baz, si harta q synojn uniformizimin e gjuhs planifikuese midis t gjitha autoriteteve t planifikimit n prgjithsi.
Preventivi Nr. Projektet/Prshkrimi n 000/lek
Burimi i Financimit
Planifikimi
Fazat Studim Projektim Tenderim Ndertim Studim Projektim Tenderim Ndertim Viti pr do faz
Objektivi / Rezultatet e pritshme
Burimi: Co-PLAN, Instituti pr Zhvillimin e Habitatit (ribotim) 2010, Manual pr hartimin e planit t investimeve kapitale (PIK), botime afrojdi, Tiran.
138
139
Tet (8) kategorit baz t prdorimit t toks dhe t strukturave n t, jan: 1. Prdorimi Banim: A. Banim Prcaktimi i kategorive baz t prdorimit t toks apo strukturave n t, ka pr qllim: a. T lehtsoj procesin e zonimit sipas mnyrs s prdorimit t toks. b. T unifikoj metodologjin baz, terminologjin dhe kodet e prdorura gjat nj procesi zonimi sipas prdorimit t toks n nj instrument planifikimi, por pa kufizuar prdorimin e metodologjive, mnyrave dhe tipave t tjer t zonimit n prgjithsi. c. T krijoj nj baz krahasuese n lidhje me kategorit e prdorimit t toks dhe t strukturave n t, t cilat prcaktohen n instrumentet e planifikimit nga autoritetet e planifikimit n territore t ndryshme. . T rendis kategorit e prdorimit t toks dhe t strukturave n t, t cilave duhet tù referohet nj autoritet planifikimi, ose nj zhvillues, n momentin e hartimit t nj instrumenti t prgjithshm t planifikimit, t planit t detajuar vendor ose t prgatitjes s projektit q prfshihet n krkesn pr zhvillim. Prgatitja e ktyre hartave dhe e nnkategorive t tjera t prdorimit t toks, quhet proces i zonimit t territorit sipas prdorimit t toks dhe t strukturave n t. Zonimi i territorit ka pr qllim: a. Promovimin e zhvillimit t qndrueshm t territorit prmes garantimit t mjedisit t pastr, shndetit publik, siguris publike, mundsive pr zhvillim ekonomik, mirqenies ekonomike, sociale dhe morale. b. Harmonizimin e prdorimeve t toks dhe strukturave, brenda nj zone dhe midis zonave, me qllim sigurimin e aksesit n shrbime dhe strehim t popullsis. c. Ruajtjen e vlers s prons n nj zon ose inkurajimin e rritjes s vlers s saj, dhe ruajtjen e balancs n vlern e prons n nivel qyteti. . Lehtsimin e procesit t ndryshimit dhe/ose t llogaritjes s vlers baz pr prcaktimin e takss mbi pasurin. d. Ruajtjen ose prmiresimin e vlerave dhe karakterit t nj zone n prputhje me harmonizimin e interesave publike dhe private n zhvillimin e zons. dh. Prmirsimin e sistemit t lvizjes brenda nj zone, rregullimin e trafikut, sigurimin e aksesit pr do zon dhe sigurimin e hapsirs publike pr parkim brenda nj zone. 2. Prdorimi Industri: I. Industri 3. Prdorimi Bujqsi: B. Bujqsi 4. Prdorimi Shrbime: S. Shrbime 5. Prdorimi i Veant: V. Prdorime t Veanta 6. Prdorimi zona Natyrore: N. Natyrore 7. Prdorimi Monumente Kulture dhe Historike: M. Monumente kulture dhe historike 8. Prdorimi zona Ushtarake: U. Ushtarake Tabelat e mposhtme shpjegon n mnyr t detajuar se far aktivitetesh dhe funksionesh prmban secila kategori baz e prdorimit t toks dhe t strukturave n t:
Kategoria Baz A.Banim e Prdorimit t Toks dhe t Strukturave n t 1. Prdorimi i toks sipas kategoris baz A, pr banim, prfshin t gjitha ato zhvillime t lejuara q bhen pr qllime banimi, t prhershm ose t prkohshm. Kto zhvillime prfshijn ndrtesa banimi individuale, ose shumfamiljare, t shkputura, t bashkngjitura, ose n radh, me lartsi dhe numr t ndryshm katesh. 2. Zonat e banimit konsiderohen t tilla nse prdorimi i toks dhe i strukturave n t sht banim pr jo me pak se 90%, e siprfaqes s ndrtuar, dhe prdorimet e tjera t lejuara n kto zona jan n prputhje me kuptimin e prdorimit t lejuar dhe prcaktimet e instrumentit t prgjithshm vendor t planifikimit. 3. Autoriteti i planifikimit prcakton pr do prdorim t lejuar sipas instrumentit t prgjithshm t planifikimit pr zona, t cilat nuk jan n prputhje me sa prcaktohet n pikn 2 m lart, si edhe pr zonat me prdorime t prziera, prqindjen (%) prkatse t do prdorimi sipas siprfaqes prkatse t lejuar pr ndrtim dhe sipas gjurms q zn n territor kto prdorime. 4. Prdorime t tjera t lejuara n nj zon banimi, konsiderohen t tilla si shrbime publike n funksion t zons, shrbime tregtare dhe zyra, shrbime rekreative, shkolla, kopshte dhe erdhe, qendra shndetsore, t cilat konsiderohen t lejuara dhe q i prcaktojn rregulloret vendore t planifkimit dhe t kontrollit t zhvillimit.
140
141
Figura 37. Tipologjit tipike t strukturave t banimit
1
Burimi: Zon n Rom, Google earth 2011, 17 dhjetor 2011
Burimi: Zon n Rom, Google earth 2011, 17 dhjetor 2011
2
Burimi: Zon n Angli, Google earth 2012, 16 janar 2012 Burimi: Zon n Barcelon, Google earth 2011, 17 dhjetor 2011
3
Burimi: Zon n Amsterdam, Google earth 2011, 17 dhjetor 2011 Burimi: Zon n Rom Garbatella, Google earth 2011, 17 dhjetor 2011
142
143
Kategoria Baz I.Industri e Prdorimit t Toks dhe t Strukturave n t 1. Prdorimi i toks dhe i strukturave n t, pr industri, prfshin zhvillimet e lejuara sipas kuptimit t kategorive t lejuara (lexo disa faqe n vijim) dhe nuk prfshin zhvillime pr qllime banimi, t sistemit natyror dhe t sistemit bujqsor. 2. Prdorimi i toks dhe strukturave n t pr industri, prfshin por nuk kufizohet vetm n: a. Parqe industriale, struktura dhe territore t madhsive t ndryshme t prshtatura n mnyr t posame pr procese industriale t industris s rnd, prpunuese dhe kimike, prfshir edhe ato pr depozitim karburantesh. b. Parqe industriale, struktura dhe territore t madhsive t ndryshme, t prshtatura n mnyr t posame pr procese industriale t industris s leht, prpunuese dhe ushqimore, dhe parqe logjistike. c. Zona t prziera industriale dhe tregtare. . Zona pr nxjerrje dhe prpunim materialesh ndrtimi. d. Zona pr nxjerrje dhe prpunim mineralesh.
7
Burimi: Zon n Chicago, Google earth, 16 dhjetor 2011
1. Banes tip vil individuale. Prbhet nga nj ndrtes nj deri n tre kate, me oborr privat. 2. Banes e bashkangjitur dyfamiljare (rasti n ortofoto ka vendosje lineare). Prbhet nga dy ndrtesa (jo m shum), nj deri dy kate, t bashkngjitura me njra tjetrn, pra kan nj mur t prbashkt. Ato rrethohen nga oborri privat prkats. 3. Ndrtesa t bashkangjitura n rresht Jan t vendosura n rresht, njra pas tjetrs, kan nj mur t prbashkt dhe secila ka nj hyrje (banesa njfamiliare me nj deri n dy ose tre kate q rrethohen nga oborri prkats privat). Mund t vendosen n nj vij t drejt, ose me nj zhvendosje t kufizuar. 4. Ndrtesa t gjata (n linj t drejt) Ndryshe nga ndrtesat e bashkngjitura n rresht, nuk kan nj mur t prbashkt. Jan ndrtesa shumfamiljare me shum njsi banimi. Arrijn zakonisht tre deri n tet, ose nnt kate dhe kan nj, ose m shum hyrje. Zakonisht organizohen rreth oborreve t prbashkta. Kan shum mundsi organizimi n nj hapsir urbane. 5. Ndrtesa n bllok Kjo struktur prbhet nga ndrtesa banimi shumfamiljare, t lidhura me njra-tjetrn, zakonisht pes deri n gjasht kate, t vendosura rreth nj oborri t brendshm. Kto ndrtesa mbyllin parceln n t ciln jan vendosur nga t katrta ant dhe kan disa hyrje. 6. Ndrtesa tip kull (pallati) sht ndrtesa shumfamiljare e vendosur n parceln prkatse, e rrethuar nga hapsir e gjelbr/e hapur, zakonisht me nj hyrje (ose dy, tre sipas madhsis), zakonisht katr deri n tet kate. 7. Qiellgrvishtset (Skyscraper).
Kategoria Baz B.Bujqsi e Prdorimit t Toks dhe t Strukturave n t 1. Prdorimi i toks dhe i strukturave n t pr bujqsi prfshin zhvillimet e lejuara prkatse dhe sipas rastit, mund t prfshij zhvillime ekzistuese n momentin e hartimit t instrumentit t prgjithshm t planifikimit, me intensitet shum t ult pr qllime banimi, pr sa koh q banimi sht funksion mbshtetes i kategoris s prdorimit B.Bujqsi. 2. Kategoria B e prdorimit t toks dhe t strukturave n t, prfshin por nuk kufizohet vetm n: a. Zona bujqsore t kultivuara. b. Zona bujqsore jo t kultivuara ose t lna djerr, pavarsisht nga boniteti i toks; c. Zona bujqsore q pavarsisht nga boniteti i toks dhe statusi i kultivimit dhe/ose kultura prkatse, jan zona nn prmbytje. . Zona t dedikuara pr aktivitete mbshtetse pr bujqsin dhe blegtorin si struktura t prkohshme dhe t prhershme dhe/ose t lehta magazinimi, prpunim produktesh bujqsore, strehim pr kafsht, dhe t tjera t ksaj natyre, pr sa koh q kto jan t lejuara n prputhje me legjislacionin e posam n fuqi. d. Infrastruktura e kullimit dhe e vaditjes s tokave bujqsore, prfshir rezervuaret artificiale dhe rezervatet artificiale t produkteve t akuakulturs.
144
145
Kategoria Baz S.Shrbime e Prdorimit t Toks dhe t Strukturave n t 1. Prdorimi i toks dhe i strukturave n t pr shrbime, prfshin zhvillimet e lejuara prkatse, q bhen pr ofrimin e shrbimeve dhe infrastrukturave, dhe ku jo m shum se 10% e zons dhe strukturave t saj shfrytzohet pr qllime banimi, e prcaktuar sipas siprfaqes s ndrtimit n zon. 2. Autoriteti i planifikimit prcakton pr do prdorim t lejuar sipas instrumentit t prgjithshm t planifikimit pr zona, t cilat nuk jan n prputhje me pikn e msiprme, si edhe pr t gjitha zonat me prdorime t prziera, prqindjen (%) prkatse t do prdorimi sipas siprfaqes prkatse t lejuar pr ndrtim. 3. Zonat me kategori baz S t prdorimit t toks dhe t strukturave n t, prfshijn por nuk kufizohen vetm n: a. Struktura dhe rrjet t sistemit t: 1. Shprndarjes pr transportin rrugor dhe hekurudhor, prfshire terminalet dhe stacionet prkatse. 2. Administrimit t ujit t pijshm. 3. Manaxhimit t ujrave t zeza dhe ujrave siprfaqsore n zonat e ndrtuara. 4. Manaxhimit t mbetjeve t ngurta duke prjashtuar ato q shrbejn pr trajtimin e tyre. 5. Furnizimit me energji. 6. Rrugve. 7. Mbrojtjes kombtare. 8. Mbrojtjes civile e kundr zjarrit. 9. Veterinaris dhe siguris ushqimore. 10. Komunikimit elektronik. b. Strukturat dhe territoret pr arsimin dhe shndetsin. c. Strukturat dhe territoret e prshtatura pr shrbime sociale, jetimore, institute rehabilitimi, institute pr moshn e tret, qendra sociale, e t tjera objekte t ksaj natyre. . Struktura dhe territore t prshtatura pr institucione publike. d. Struktura dhe territore t prshtatura pr zyra, qendr biznesi dhe shrbime tregtare plotsuese dhe mbshtse. dh. Struktura dhe territore t prshtatura pr qendr tregtare dhe zon pr tregti me pakic ose shumic, prfshir bare dhe restorante. e. Hapsirat publike t hapura ose gjysm t hapura, artificiale ose natyrore, parqe urbane dhe natyrore, qendrore ose periferike, botanike ose zoologjike, sheshe publike jo pr qllime trafiku, elemente ujore dhe hapsirat mbshtetse brenda zonave urbane, dhe n do rast jo ato prdorime t ksaj natyre q prmenden n kategorin baz N t sistemit natyror. . Struktura dhe territore t prshtatura pr aktivitete argtimi dhe aktivitete sportive. f. Zon hoteliere dhe me ndrtesa pushimi.
Kategoria Baz V.Prdorime t Veanta e Prdorimit t Toks dhe t Strukturave n t 1. Perdorimi i veant i toks dhe i strukturave n t prfshin zhvillimet prkatse t lejuara t tilla, si: a. Struktura, instalime dhe territore t prshtatura pr infrastrukturat publike, t caktuara pr prodhim, mbrojtje dhe trajtim t tilla, si: 1. Hidrocentrale. 2. Termocentrale. 3. Nnstacione elektrike. 4. Impiante t trajtimit t ujrave t ndotura. 5. Impiante t trajtimit t ujit t pijshm. 6. Diga dhe damba. 7. Landfille dhe incinerator. 8. Porte, aerodrome, aeroporte, helioporte, e struktura t tjera t ksaj natyre. b. Varrezat. c. Struktura dhe territore t prshtatura pr qllime fetare.
Kategoria Baz N.Natyrore e Prdorimit t Toks dhe t Strukturave n t 1. Kategoria baz Natyrore e prdorimit t toks dhe t strukturave n t, prfshin zhvillimet prkatse t lejuara, t tilla si: a. Rezervat ujore prfshir shtratin dhe brigjet, sipas prcaktimit t legjislacionit t posam pr rezervat ujore, duke prjashtuar rezervuaret artificiale t krijuara pr qllime bujqsore. b. Pyjet dhe burimet pyjore, ekonomia dhe infrastruktura pyjore, fidanishtet pyjore, sipas prcaktimeve t legjislacionit t posam pr pyjet dhe shrbimin pyjor. c. Kullotat dhe livadhet, sipas prcaktimeve t legjislacionit t posam n fuqi. . Zonat natyrore t mbrojtura dhe monumentet e natyrs sipas prcaktimeve t legjislacionit t posam n fuqi. d. Tokat e pafrytshme sipas prcaktimeve t legjislacionit t posam n fuqi.
146
147
Kategoria Baz M.Monumente Kulture dhe Historike e Prdorimit t Toks dhe t Strukturave n t 1. Kategoria baz Monumente Kulture dhe Historike e prdorimit t toks dhe t strukturave n t, prfshin zhvillimet prkatse t lejuara, t tilla si zonat historike, arkeologjike dhe monumentet e kulturs, sipas kategorive t ndryshme t mbrojtjes, sipas prcaktimeve t legjislacionit t posam n fuqi. 2. T gjitha zonat, qendrat dhe ansamblet muze, dhe qendra apo grup objektesh historike, n prputhje me prcaktimet e Ligjit nr. 9048, dat 7.4.2003 Pr Trashgimin Kulturore, t cilat kryejn edhe funksione aktuale t tilla si banimi, kategorizohen pr qllime planifikimi territorial njkohsisht edhe n kategorin baz A dhe n kategorin baz M, n prputhje me nnkategorit specifike t prcaktuara n instrumentet e prgjithshme vendore t planifikimit. Kategoria Baz U.Zona Ushtarake e Prdorimit t Tokes dhe t Strukturave n t 1. Kategoria baz Zona Ushtarake e prdorimit t toks dhe t strukturave n t, prfshin zhvillimet prkatse t lejuara, t tilla si strukturat dhe territoret e prshtatura nga autoriteti prgjegjs pr qllime ushtarake.
P.27 far jan kategorit e lejuara, t ndaluara dhe t kushtzura t prdorimit t toks, q un duhet t prcaktoj n PPV dhe n rregulloren e tij?
kategorive dhe nnkategorive t lejuara t prdorimit n nj zon, ku prcaktohen kriteret, rregullat, kushtet dhe standardet specifike q duhet t ndiqen pr realizimin e zvillimit t lejuar. Kjo list mund t prfshij edhe raste t lejuara t kombinimeve t kategorive ose nnkategorive t ndryshme t prdorimit t toks n nj zon. 4. N rastet kur nj zhvillues, pronar, apo subjekt publik prgatit nj krkes pr nj zhvillim t lejuar sipas rregullores vendore t planifikimit, shqyrtimi i krkess bhet n prputhje me rregulloren vendore t planifikimit, pr sa koh q ajo i prfshin t gjitha kriteret dhe rregullat e nevojshme pr realizimin e zhvillimit. Kategorit e ndaluara t prdorimit t toks dhe strukturave n t 1. Kategorit e ndaluara t prdorimit t toks dhe t strukturave n t pr nj zon t caktuar: vlersohen zhvillimet e ndaluara n at zon, t cilat bien ndesh me sa u tha m lart pr kategorit baz. Ato prcaktohen dhe detajohen nga instrumentet e prgjitshme t planifikimit n fuqi. 2. Kriteret q ndjek nj autoritet planifikimi pr t prcaktuar zhvillimet e ndaluara n nj zon, por pa u kufizuar vetm n to, jan: a. Kategorit e prdorimit t toks q bien n kundrshtim me qllimet e zonimit sipas instrumenteve t planifikimit n fuqi. b. Kur nj zhvillim krkohet t realizohet n nj zon q i prket nj kategorie baz t ndryshme nga ajo e zhvillimit t krkuar, pr sa koh q nuk parashikohet ndryshe dhe n mnyr t argumentuar n instrumentin e planifikimit n fuqi. c. do prdorim, q pavarsisht nga kategoria baz t cils i prket, krijon ndotje n mjedis prtej parametrave dhe standardeve t parashikuara n legjislacionin e posam mjedisor, dmton shndetin, dmton strukturat dhe monumentet e trashgimis kulturore. . do zhvillim n tok bujqsore, q edhe pse mund t jet brenda kategoris baz t prdorimit t toks dhe strukturs n t, nuk respekton rregullat, standardet dhe treguesit e planifikimit dhe t zhvillimit sipas prcaktimeve t msiprme dhe instrumenteve t planifikimit n fuqi. Kategorit e kushtzuara t prdorimit t toks dhe t strukturave n t 1. Kategorit e kushtzuara t prdorimit t toks dhe t strukturave n t pr nj zon t caktuar: vlersohen zhvillimet jo t ndaluara, realizimi i t cilave lejohet prmes plotsimit t kushteve shtes n krkesn prkatse pr zhvillim dhe n prputhje me prcaktimet rregulloret e planifikimit dhe t kontrollit t zhvillimit n fuqi. 2. Autoriteti i planifikimit harton nj list t zhvillimeve t kushtzuara, si pjes e rregullores s planifikimit, dhe mund t parashikoj kushte shtes n rregulloren e planifikimit ose vlerson prfshirjen e kushteve t posame pr do rast, n formularin e krkess pr zhvillim. 3. N do rast, nse nj autoritet planifikimi nuk ka prcaktuar paraprakisht nse nj zhvillim sht i lejuar, i ndaluar ose i kushtzuar, ose nuk ka parashikuar kushte shtes pr zhvillimin e kushtzuar, ai mund tì krkoj zhvilluesit t prgatit nj studim t ndikimit nga zhvillimi para se t vendos pr lejimin ose jo t zhvillimit.
Kur hartoni PPV, n rregulloren e tij, pr do nnnjsi strukturore, duhet t prcaktoni edhe kategorit e lejuara, t ndaluara dhe t kushtzuara t prdorimit t toks. Kuptimi pr secilin rast, detajohet sa m posht: Kategorit e lejuara t prdorimit t toks dhe strukturave n t 1. Kategorit e lejuara t prdorimit t toks dhe strukturave n t pr nj zon t caktuar: vlersohen kategorit e zhvillimeve t lejuara n at zon sipas shpjegimit t msiprm pr kategorit baz dhe n prputhje me instrumentet e planifikimit dhe t kontrollit t zhvillimit n fuqi. 2. Kategorit e lejuara t prdorimit t toks dhe strukturave n t: a. Ndajn prkatsisht prfitimet e ndrsjella. b. Nuk bien n kundrshtim me qllimin e zonimit, me funksionet dhe me natyrn e kategorive baz t prdorimit t toks dhe t strukturave n t n nj zon. c. Prputhen me kushtet e vendosura nga dispozitat ligjore n fuqi dhe nga instrumentet e planifikimit ne fuqi, pr sigurin e mjedisit, t shndetit, t toks bujqsore dhe te vlerave historike dhe kulturore pr prdorimet dhe funksionet ekzistuese dhe t autorizuara n zonn prkatse dhe n zonat fqinje n kufi. 3. do autoritet planifikimi harton si pjes t rregulloreve t planifikimit, nj list t
148
149
Figura 38. Prdorimet e paprputhshme P.28 Ku qndron ndryshimi midis rregullave n rregullore dhe prcaktimeve t planit? Zon banimi
Plani sht instrument vizionar, zbrthen politikn n skenarin e preferuar t zhvillimit t territorit, prmban harta analitike dhe tematike, jep shum shpjegime dhe argumentime pr vendimet e marra mbi zhvillimin n territor dhe shpjegon proceset e zbatimit t ktyre vendimeve, si parakushte q zhvillimi t ndodh. Plani sht sa nj dokument ligjor normativ, aq edhe nj udhzues pr mnyrn se si duhet t ndodh zhvillimi.
Zon industriale
Prdorim i paprputhshm
Prdorim i paprputhshm
N kt figur paraqiten dy kategorit e territorit: industrial dhe banim n t ciln vihen n dukje paprputhshmria e tyre. Burimi: Ortofoto 2007, Durrs (Bashkia Durrs).
Rregullorja plotson planin, dhe mbi t gjitha plotson natyrn ligjore dhe normative t tij, sepse rregullorja sht nj dokument normativ. Si plani dhe rregullorja jan nj ligj lokal pr planifikimin e territorit, por rregullorja sht n t vrtet dokumenti q prcakton n mnyr t ftoht dhe t painterpretueshme rregullat, normat, standardet dhe treguesit e zhvillimit. Rregullorja vendore e planifikimit i merr kto rregulla nga vet PPV, por i zhvesh nga teksti shpjegues dhe udhzues dhe i vendos n nj kontekst detyrues ligjor. Rregullorja vendore mund t adoptoj rregulla, norma, standarde dhe vlera treguesish zhvillimi t vendosura n nivel kombtar, ose mund tì zbrthej ato dhe tì prmirsoj, por asnjher tì prkeqsoj.
2.4 Rishikimi i instrumenteve vendore/ndrvendore t planifikimit

N P.7 n seksionin 2.3 t ktij manuali, ju do t gjeni sqarime pr rishikimin e PPV-s n rast se Ligji nr. 10119, dat 23.4.2009 Pr Planifikimin e Territorit sapo ka hyr n fuqi me efekte t plota dhe n zbatim t nenit 89 t tij, Ju duhet t merrni nj vendim pr faktin nse: do t bni nj plan t ri apo do t rishikoni planin tuaj ekzistues pr ta sjell n prputhje me prcaktimet e ligjit dhe akteve t tij nnligjore. Gjithashtu, Ju do t rishikoni instrumentet tuaja t planifikimit edhe pas hartimit t tyre pr her t par pas hyrjes s ligjit n fuqi me efekte t plota. Kto raste jan: a. Ju keni hartuar instrumentet e planifikimit n prputhje me nenet 89 dhe 92 t ligjit t planifikimit, por ndodheni n kushtet e parashikuara nga pika 4 e nenit 30 t ligjit t planifikimit (nevojitet rishikim para mbylljes s afatit 10-vjear t jetgjatsis s instrumentit). b. Ju keni hartuar instrumentet e planifikimit n prputhje me nenet 89 dhe 92 t ligjit t planifikimit, por ndodheni n kushtet e parashikuara nga pika 1 e nenit 30 t ligjit t planifikimit (jemi n mbyllje t afatit 10-vjear t jetgjatsis s instrumentit). N t dyja rastet e msiprme, fillimisht Ju duhet t vlersoni nse do t zbatoni procedur t plot apo t thjeshtuar. M pas, procedura q vendosni t ndiqni do t jet e njjt sikurse n miratimin e par t instrumentit, ose sipas nenit 50 t ligjit t planifikimit, dhe Kujdes! Mos harroni t konsultoheni me pikn 5 t nenit 89 t ligjit t planifikimit.
Figura 39. Sistemet e territorit

N kt figur paraqitet ndarja e Komuns s Rrushbullit (qarku Durrs) n sistemet territoriale.
Burimi: Ortofoto 2007, Durrs (Bashkia Durrs).
Sistemi urban Sistemi natyror Sistemi bujqsor
Kufi komune
150
151
Figura 40. Zonimi sipas kategorive t toks n Elbasan

ZONIMI FUNKSIONAL - PERSPEKTIVA 2020 PLANI I PRGJITHSHM I QYTETIT ELBASAN
P.29 Nse kam hartuar PPV para hyrjes s ligjit t planifikimit n fuqi dhe dua t ndryshoj formatin dhe strukturn n prputhje me ligjin dhe aktet nligjore t tij, far do t thot kjo?
Prgjigjja e ksaj pyetjeje varion rast pas rasti. Pra, varet nga struktura, formati dhe prmbajtja e PPV-s tuaj. Megjithat, pr t`ju ardhur n ndihm q t vlersoni situatn tuaj, m posht jan paraqitur disa raste ilustruese nga planet rregulluese t Fierit dhe Shkodrs. Kto plane jan hartuar para hyrjes n fuqi me efekte t plota t ligjit t planifikimit dhe strukturat e planifikimit n kto bashki do t vlersojn formn dhe vllimin e rishikimit t ktyre planeve. Gjithashtu sht paraqitur edhe nj shmbull i rishikimit t zonimit sipas kategorive t prdorimi t toks n rastin e draft Planit Rregullues (PPV) t Bashkis Elbasan 2005. Ilustrimet m posht paraqesin: a. Si ndryshon nj hart e prdorimit t toks n format (kur nuk ndryshon n prmbajtje). b. Si ndryshon tabela e treguesve t zhvillimit n do rast.
Plani rregullues (PPV) i Elbasanit sht prgatitur n versionin draft n vitin 2005. Edhe pse nuk sht i miratuar, sht nj dokument, t cilit Bashkia mund tì referohet n momentin e hartimit t PPV sipas kushteve t ligjit t planifikimit. Hartat e figurs 40 tregojn se si harta e zonimit funksional mund t kthehet n nj hart t kategorive baz t prdorimit t toks, n rast se ajo riprdoret dhe prmbajtja e saj nuk ndryshon.
ZONIMI FUNKSIONAL - PERSPEKTIVA 2020
PLANI I PRGJITHSHM I QYTETIT ELBASAN
Burimi: Draft Plani Rregullues (PPV) i Bashkis Elbasan, 2005
152
153
Figura 41. Si do t ndyshojn treguesit e zhvillimit n Planet (PPV) e Fierit dhe Shkodrs
Burimi: Plani Rregullues (PPV) i Bashkis Shkodr, 2010 Burimi: Plani Rregullues (PPV) i Bashkis Fier, 2006 Nga harta e nnnjesive strukturore t Planit Rregullues t Bashkis Fier sht shkputur nj nnnjsi, e cila analizohet n tabeln 17 pr mnyrn se si treguesit e zhvillimit mund t rishikohen, n prputhje me prcaktimet e VKM-s 502 dhe nenit 22 t ligjit t planifikimit. Sigurisht, ky rishikim vlen nse Bashkia nuk i ndryshon kufijt e ksaj nnnjsie strukturore, n momentin q harton PPV-n n prputhje me ligjin e planifikimit. Nga harta e nnnjesive strukturore t Planit Rregullues t Bashkis Shkodr sht shkputur nj nnnjsi, e cila analizohet n tabeln 18 pr mnyrn se si treguesit e zhvillimit mund t rishikohen, n prputhje me prcaktimet e VKM-s 502 dhe ligjit t planifikimit. Sigurisht, ky rishikim vlen nse Bashkia nuk i ndryshon kufijt e ksaj nnnjsie strukturore, n momentin q harton PPV-n n prputhje me ligjin e planifikimit.
TREGUESIT DHE TERMINOLOGJIA EKZISTUESE - sipas planit rregullues t Bashkis Fier, miratuar para hyrjes s ligjit nr. 10119 n fuqi TREGUESIT DHE TERMINOLOGJIA nw pwrputhje me kwrkesat e ligjit nr. 10119 dhe VKM 502
46
EMRI
Treguesit e Bilancit t Territorit NJESIA KODI MATESE VLERA KOMENTE* EMRI KODI KOMENTE*
Treguesit e Planifikimit dhe t Zhvillimit NJESIA MATESE VLERA
KODI I NN-NJSIS NJSIA-6_Nn-njsia-5
06 05 BBD B B
Funksioni ekzistues Funksioni propozuar
(Opsionale) Prcaktohen nga autoriteti prkats i planifikimit, sipas kontekstit dhe metodologjis s prdorur. Nuk parashikohet t ket popullsi prdoruese sepse sht zon vetm pr Banim
Popullsia
Dendsi bruto Dendsi neto Territori i Banimit (Ha)
Banim NJSIA-6_Nn-nj- KODI I NN-NJSIS STRUK- 06 05 Banim ekzistues, ekzistues, Ban- sia-5 TURORE BBD Banim i propoim i propozuar, zuar, Dendsim Dendsim Banim Kategoria Baz e PrdorA. Banim imit Ekzistues Banim Kategoria Baz e PrdorA. Banim imit e Propozuar Nnkategori e Prdorimit t Propozuar banor 663 Kjo sht popullsia Numri i prgjithshm i banor 663 e nnnjsis n t popullsis s pritshme ardhmen, pra sipas banuese propozimit t planit banor/Ha 100 (Sipas rastit) Dendsia banor/Ha 100 maksimale e banimit banor/Ha 140 Ha 4.74 Siprfaqe parcele e ndrSp Ha 4.74 tueshme
Tregues opsional, nuk krkohet nga VKM 502 Tregues opsional, nuk krkohet nga VKM 502. Mund t llogaritet sepse nevojitet pr t llogaritur treguesit e tjer t detyrueshm dhe n kt rast referenc sht Neni 3 Pika 1, Grma e, VKM 502. Megjithat nuk ka nevojw t vendoset n tabeln e treguesve. Ha % 1.66 0.35 Llogarit bazuar n Nenin 3 Pika 1, Grma g, VKM 502
Ha P Ha 2.37 0.35 Koefiienti i shfrytzimit t toks Siprfaqe ndrtimi Ksht Sn
1.66
Siprfaqe e gjurmve
Sgj
Siprfaqja e Ndrtimit pr objekte banimi (Ha) Dendsia e Ndrtimit pr objekte banimi P Siprfaqe banim kati (Ha)
Ha
2.37
Llogarit sipas Nenit 42, VKM 502. Konkretisht vetm pr strukturat e banimit. Vetm pr banim sepse sht zon e parashikuar vetm pr banim. Nse zona do t ishte e przier, ather Sn do t ishte totale/bruto pr t gjitha prdorimet e parashikuara I Kshr m2/m2 % 0.5 3 ose X Tregues opsional, nuk krkohet nga VKM 502 Llogarit sipas Nenit 43, VKM 502
I RR % 3
Lartsia mesatare e kateve Intensiteti i Ndrtimit (I) Koeficienti i rrjetit Rrugor (RR) ne % Koeficienti i gjelbrimit (GJ) ne % GJ % 2
2 0.5
Vlera X llogaritet mbi bazn e prcaktimeve te Nenit 44, VKM 502 Kshp % 2 ose X Vlera X llogaritet mbi bazn e prcaktimeve t nenit 44, VKM 502. Nse n zon do t parashikoheshin edhe hapsira t tjera publike ve gjelbrimit, ato do t llogariteshin n kt tregues. VI Vila Individuale E propozuar nga autoriteti vendor n PPV
Intesiteti maksimal i lejuar i ndrtimit pr zonn Koefiienti minimal i shfrytzimit t toks pr rrug Koefiienti minimal i shfrytzimit t toks pr hapsira publike
Tipologjia
VI
Vila individuale E propozuar nga plani Tipologjia hapsinore
Lartsia maksimale e kateve Treguesi m/ b m/ b 100
Kate
3 Siprfaqja e nnnjsis e ndar sipas numrit t banorve
Lartsia maksimale e lejuar e ndrtesave
Kat(e) dhem
3 dhe X
Vlera X llogaritet mbi bazen e percaktimeve te Nenit 41 dhe Shtojca 3, VKM 502 Tregues opsional, nuk krkohet nga VKM 502 Ha vendparkime D 6.63 X Dendsim Llogarit bazuar n Nenin 39, Pika 1, grma m, VKM 502 Mund t plotsohet kuptimi bazuar n Nenin 39 Pika 1, grma , VKM 502 Neni 39, Pika 1, Grma o, VKM 502. Kto prcaktime jan br n tekstin e planit/rregullores pr nn-njsin prkatse. Banesa/Ha m2/m2 m X Aplikohet sipas rastit bazuar n Nenin 39 grma h, VKM 502. Nuk sht aplikuar n rastin konkret. Distancat sipas Nenit 39, Pika 1, grmat l dhe ll, nuk jan aplikuar n rastin konkret, dhe nse bashkia nuk prgatit nj rregullore vendore t kontrollit t zhvillimit, ather prdoren ato t VKM 502. N do rast, distancat q prcakton bashkia n rregulloren e vet, nuk duhet t jene m t vogla se ato t prcaktuara n VKM 502. Nivelet kufi Neni 39, pika 1, grma m, VKM 502. Nuk jan aplikuar n rastin konkret sepse prdoren ato t prcaktuara nga legjislacioni i posam n fuqi pr mjedisin. Prqindja e siprfaqes s ndrtimit pr banim ndaj totalit t Sn n zon Prqindja e siprfaqes bruto s ndrtimit pr do prdorim te kushtzuar (Sipas rastit) Dendsia maksimale humane % 100 Llogarit sipas Nenit 39 grma d, VKM 502. Ky tregues normalisht llogaritet vetm pr zona t prziera. Megjithate e kemi sjell n kt rast thjesht pr ilustrim. Nuk aplikohet sepse nuk jan prcaktuar prdorime t kushtzuara n kt zon.
Legjenda
Siprfaqja e Prgjithshme Bruto Nr. minimal i vendparkimeve Lloji i pritshm i ndrhyrjes n zon dhe n struktura Prdorimet e lejuara, t ndaluara t kushtzuara
Kta jan treguesit q i ka plani ekzistues dhe jan t detyrueshm edhe nga VKM 502. Mjafton nj rregullim termash dhe n disa raste edhe pak ndryshim n llogaritje pr t br prshtatjen finale sipas VKM 502. Kta tregues jan t krkuar nga VKM 502, por n mnyr opsionale, pra autoriteti i planifikimit vendos nse do tì aplikoj. N disa raste i ka edhe plani ekzistues. Kta tregues jan t detyrueshm sipas VKM 502 dhe mungojn plotsisht n planin ekzistues, ndaj duhet t llogariten gjat rishikimit t planit ekzistues pr ta kthyer n nj PPV. Kta jan tregues t detyrueshm sipas VKM 502. Plani ekzistues shprehet pr kta tregues, por jo duke i nxjerr si tregues n tabel. Bashkia duhet tì nxjerr n tabeln e treguesve t do nnnjsie gjat rishikimit t planit pr ta kthyer n PPV. Kta jan tregues q i prmban plani ekzistues dhe nuk krkohen nga VKM 502. Autoriteti i planifikimit vendos nse do tì mbaj apo jo. Kta tregues krkohen nga VKM 502, por vetm kur jan t aplikueshm. N rastin konkret, kta tregues nuk jan t aplikueshm dhe nuk ka pse t llogariten. Tabela 18. Si ndryshojn treguesit e zhvillimit n planet ekzistuese. Rasti Fier.
(Sipas rastit) Dendsia maksimale e njsive te banimit (Sipas rastit) Intensiteti maksimal i lejuar i ndrtimit pr parcela t veanta (Sipas rastit) Distancat
Prdorues/ Ha Tregues t rndsishm pr prdorime jo banim (Sipas rastit) Programi i Intensitetit me kushte ose i transferimit t s drejts s zhvillimit PO/JO dhe kushtet
Nuk aplikohet n rastin konkret, sepse prdorimi i parashikuar sht vetm banim. Neni 39, pika 1, grma j, VKM 502 Neni 39, Pika 1, Grma n, VKM 502. Nuk jan aplikuar n rastin konkret sepse mjaftojn treguesit e tjer Nuk sht aplikuar n kt rast nga bashkia.
47
46
TREGUESIT DHE TERMINOLOGJIA EKZISTUESE - sipas planit rregullues t Bashkis Shkodr, hartuar para hyrjes s ligjit nr. 10119 n fuqi Karakteristikat e Nn-njsis NJESIA EMRI KODI MATESE VLERA KOMENTE* NN-NJSIA URBANE 122/16.2 Prdorimi Ekzistues i Toks Prdorimi i Toks A1
TREGUESIT DHE TERMINOLOGJIA n prputhje me krkesat e ligjit nr. 10119 dhe VKM 502 Treguesit e Planifikimit dhe Zhvillimit NJESIA EMRI KODI MATESE VLERA KOMENTE* NN-NJSI STRUK122/16.2 TURORE Kategoria Baz e PrdorA. & I. Banim dhe Kodi dhe emrtimi vijn nga Rregullorja uniforme imit Ekzistues Industri Resi- Sipas planit, dendsia e Ult Re- Kategoria Baz e PrdorA. Banim Kodi dhe emrtimi vijn nga Rregullorja uniform (VKM 481) denciale zidencale do t thot: Densiteti imit e Propozuar dhe neni 22 i Ligjit nr. 10119. Densitet i popullsis_40-250 banor/Ha, Ult Lloji baness_Shtpi familjare/ n rresht 2 kate, Siprfaqja minimale e parcels_250 m Nn-kategoria e PrdorA1 Banim me Zbrthimi i kategoris baz n nn-kategori bhet nga autoimit e Propozuar dendsi t rieti i planifikimit prkats ult Tipologjia hapsinore Residen- Densiteti popullsis_40-250 banor/Ha, Lloji baness_Shtciale Dens- pi familjare/ n rresht 2 kate, Siprfaqja minimale e paritet I Ult cels_250 m Zgjerim
Mnyra e ndrhyrjes Ha banor/ Ha banor 164 80 Ha ose m banor/ Ha banor 2.05
DEVELOP
Zgjerim
Mund t plotsohet kuptimi bazuar n Nenin 39 Grma , VKM 502 2.05 ose Siperfaqja e gjith nn-njsis n Ha ose m 20527.7 80 164
Siprfaqja e Nn- Area_ha njsis Dendsia e popullplan_dens sis e planifikuar Ekuivalenti i planfi- plan_po kuar i popullsis 0.6 m 7977 sht llogaritur duke shumzuar ekuivalentin e planifikuar t popullsis me 25 m/banor Intesiteti maksimal i lejuar i ndrtimit pr zonn Siprfaqe ndrtimi I Sn Norma e planifikuar e PLAN_FAR siprfaqes s ndrtuar Siprfaqja e planifi- PLAN_FA kuar e ndrtimit m/m Ha ose m
Lloji i pritshm i ndrhyrjes Siprfaqja e Prgjithshme Bruto e Nn-njsis (Sipas rastit) Dendsia maksimale e banimit Numri i prgjithshm i popullsis s pritshme banuese X
Plani ekzistues e jep vetm pr banim , por meq zona sht parashikuar t jet e przier, kjo vler mund t llogaritet edhe n total, n mnyr q t mund t llogaritet treguesi i % q z Sn e do prdorimi t lejuar n Sn totale - t respektohet Neni 39, Pika 1, grma d e VKM 502.
Neni 39, Pika 1, grma k, VKM 502. N kt rast bashkia ka parashikaur vetm popullsin banuese dhe jo at prdoruese. Meqnse jemi n zon t przier, duhet llogaritur edhe popullsia prdoruese. Vlera X llogaritet sipas Nenit 43, VKM 502
RA_65 m % 3 13343
Pjesa e siprfaqes s nn-njsis pr zona rezidenciale % 65 Pjesa e siprfaqes s nn-njsis pr banesa sociale Pjesa e siprfaqes s nn-njsis pr biznes do lloj % 12
Ky sht nj tregues opsional dhe q nuk krkohet nga VKM 502. Autoriteti vendor e prcakton n varsi t politikave t veta vendore. Ky sht nj tregues opsional dhe q nuk krkohet nga VKM 502. Autoriteti vendor e prcakton n varsi t politikave t veta vendore. Ky sht nj tregues opsional dhe q nuk krkohet nga VKM 502. Autoriteti vendor e prcakton n varsi t politikave t veta vendore.
% % 10
10
Kshp Kshp
% %
Pjesa e siprfaqes s nn-njsis pr rrug Pjesa e siprfaqes s nn-njsis pr infrastrukture sekondare
Koefiienti shfrytzimit t toks pr rrug Koefiienti shfrytzimit t toks pr hapsira publike
10 ose X Vlera X llogaritet mbi bazn e prcaktimeve te Nenit 44, VKM 502 X Vlera X llogaritet mbi bazn e prcaktimeve t nenit 44, VKM 502. Nse n zon do t parashikoheshin edhe hapsira t tjera publike ve gjelbrimit, ato do t llogariteshin n kt tregues. % Kat(e) dhem % X 3 dhe X X Nuk aplikohet sepse nuk jan percaktuar prdorime te kushtzuara n kte zon.
Legjenda
Kta jan treguesit q i ka plani ekzistues dhe jan t detyrueshm edhe nga VKM 502. Mjafton nj rregullim termash dhe n disa raste edhe pak ndryshim n llogaritje pr t br prshtatjen finale sipas VKM 502.
Prqindja e siprfaqes s ndrtimit bruto pr do prdorim t kushtzuar Lartsia maksimale e lejuar e ndrtesave Prqindja e siprfaqes s ndrtimit pr banim ndaj totalit t Sn n zon
Vlera X llogaritet mbi bazn e prcaktimeve t Nenit 41 dhe Shtojca 3, VKM 502 Neni 39, Pika 1, grma d, VKM 502. Nse vetm banim, ky tregues nuk do t ishte i nevojshm. Duke qen se kjo nnnjsi parashikon edhe hapsir pr biznes, ather duhet t parashikoj Sn pr t gjitha prdorimet dhe pastaj tì ndaj n % sipas vlers. Totali i t gjitha Sn-ve do t jet 100%. % X
Kta tregues jan t krkuar nga VKM 502, por n mnyr opsionale, pra autoriteti i planifikimit vendos nse do tì aplikoj. N disa raste i ka edhe plani ekzistues.
X X
Prqindja e siprfaqes s ndrtimit pr biznes do lloj ndaj totalit te Sn n zon Nr. minimal i vendparkimeve Numri i prgjithshm i popullsis prdoruese n zon Prdorimet e lejuara, t ndaluara t kushtzuara
vendparkime prdorues
Neni 39, Pika 1, grma d, VKM 502. Q t llogaritet, m par duhet prcaktuar se n ciln kategori baz hyn biznes do lloj. Llogarit bazuar n Nenin 39, Pika 1, grma m, VKM 502 Vlera X prfaqson ata q do t vijn n zon n kuadr t shfrytzimit t saj pr biznes. Sipas planit ekzistues kjo sht nj zon e przier. Neni 39, Pika 1, grma k, VKM 502.
Kta tregues jan t detyrueshm sipas VKM 502 dhe mungojn plotsisht n planin ekzistues, ndaj duhet t llogariten gjat rishikimit t planit ekzistues pr ta kthyer n nj PPV.
Banesa/ Ha m/m m
Neni 39, Pika 1, grma o, VKM 502 dhe neni 22 i Ligjit nr. 10119. Kto prcaktime jan br n tekstin e planit/rregullores pr nn-njsin prkatse. Aplikohet sipas rastit bazuar n Nenin 39 Grma h, VKM 502
Kta jan tregues t detyrueshm sipas VKM 502. Plani ekzistues shprehet pr kta tregues, por jo duke i nxjerr si tregues n tabel. Bashkia duhet tì nxjerr n tabeln e treguesve t do nnnjsie gjat rishikimit t planit pr ta kthyer n PPV. Kta jan tregues q i prmban plani ekzistues dhe nuk krkohen nga VKM 502. Autoriteti i planifikimit vendos nse do tì mbaj apo jo.
(Sipas rastit) Dendsia maksimale e njsive te banimit (Sipas rastit) I maksimal i lejuar i ndrtimit pr parcela t veanta (Sipas rastit) Distancat
Nuk sht aplikuar n rastin konkret
Nivelet kufi
Distancat sipas Nenit 39, Pika 1, grmat l dhe ll i VKM 502, nuk jan aplikuar n rastin konkret, dhe nse bashkia nuk prgatit nj rregullore vendore t kontrollit t zhvillimit, ather prdoren ato t VKM 502. N do rast, distancat n rregulloren e Bashkis, nuk duhet t jene m t vogla se ato t VKM 502. Neni 39, Pika 1, grma m, VKM 502. Nuk jan aplikuar n rastin konkret sepse prdoren ato t prcaktuara nga legjislacioni i posam n fuqi pr mjedisin. (Sipas rastit) Dendsia maksimale humane Tregues t rndsishm pr prdorime jo banim prdorues/ Ha X Vlera X llogaritet sipas Nenit 39, Pika 1, Grma j, VKM 502.
Tabela 19. Si ndryshojn treguesit e zhvillimit n planet ekzistuese. Rasti i Shkodrs.
Neni 39, Pika 1, grma n, VKM 502. Nuk sht aplikuar n kt rast nga bashkia. N varsi t prkufizimit t biznes do lloj, mund t jet i nevojshm t plotsohet
47
(Sipas rastit) Programi i Intensitetit me kushte ose TDZH
PO/JO dhe Nuk sht aplikuar n kt rast nga bashkia. kushtet
158
159
P.30 Nse kam hartuar dhe miratuar nj plan t qendrs s qytetit, far ndodh me t dhe si mund ta rimarr n konsiderat pas hyrjes n fuqi t ligjit t planifikimit me efekte t plota?
N kuptim t studimeve pr zonat e qendrave kjo do t thot: 1. Hartohet PPV-ja e bashkis dhe n t prfshihet prmbajtja e studimit t qendrs, e hartur para hyrjes s ligjit t planifikimit n fuqi me efekte t plota. 2. Sipas nevojs dhe kontekstit lokal, rishikohet studimi i qendrs dhe miratohet n kshill vendor, n prputhje me PPV-n. N kt faz, bashkia/komuna mund t realizoj edhe konkurse pr mbledhje idesh apo pr studime konkurruese. 3. PPV-ja dhe studimet konkurruese, duhet q n do rast t caktojn n territorin e qendrs n nnnjsit strukturore dhe/ose zonat me prioritet zhvillimi. 4. Pr seciln nnnjsi strukturore, apo zon me prioritet zhvillimi t qendrs, hartohet nj PDV, e cila duhet t miratohet nga Kshilli i Bashkis/Komuns. 5. Zbatohet studimi i qendrs, duke zbatuar seciln PDV m vet ose njkohsisht, sipas mundsive financiare dhe parashikimeve kohore t vet PDV-ve.
Shum bashki/komuna, kjo nuk prbn problem, sepse gjithsesi ato duan t hartojn studime dhe plane t reja pr qendrat e qyteteve, pasi planet e vjetra nuk reflektojn realitetin. Ndrkoh, ka disa bashki t cilat i kan hartuar s fundmi planet e qendrave. Kto plane, pavarsisht nevojs pr rishikime t vogla dhe prshtatje, jan realiste dhe bashkit jan t vendosura n zbatimin e tyre. Mirpo ato shfuqizohen dhe mund t rimiratohen vetm mbi bazn e prcaktimeve t nj PPV-je. Sigurisht, kjo do t krkoj edhe nj proces sipas parashikimeve t ligjit dhe rregulloreve pr PPV-n dhe PDV-n, sipas rastit. shtja e planeve t qendrave bhet edhe m e rndsishme duke pasur parasysh se shum bashki q kan miratuar plane rregulluese, nuk jan shprehur pr qendrat e tyre pasi kan ln n fuqi planin e qendrs. N momentin q plani i qendrs shfuqizohet (sipas VKMs 502) dhe plani rregullues rishikohet pr tù kthyer n PPV, ather e vetmja mundsi pr t pajisur qendrn sa m shpejt me nj plan t zbatueshm sht t rishikosh planin rregullues dhe t miratosh nj PPV ku sht prfshir edhe qendra. Sigurisht, bashkia mund t prfshij pr zonn e qendrs t njjtat parashikime (nga ana prmbajtsore) sikurse plani i qendrs, por do t duhet tì riformatoj kto parashikime sipas krkesave t VKM-s 481 pr PPV-n. Kini parasysh gjithashtu se planet e qendrave mbulojn zona shum t mdha dhe me nj przierje t kategorive baz t prdorimit t toks dhe tipologjive hapsinore, ndaj nuk mund t trajtohen vetm me nj PDV. Qendrat (pr siprfaqet aktuale) mund t trajtohen ose brenda procesit t PPV-s pr gjith territorin (sikurse do t jet rasti n shumicn e qyteteve), ose si rishikim i pjesshm i PPV-s vetm pr zonn e qendrs. Pastaj, pr ta zbatuar planin e qendrs, do t duhet ta zbrtheni at n disa PDV pr zonat m t vogla (nnnjsi sturkturore ose zona me prioritet zhvillimi) q e prbjn qendrn.
Kujdes! N prgjithsi, askush nuk ju ndalon Ju si bashki/komun t hartoni projekte, programe dhe studime urbane pr zona t caktuara n qytet (pavarsisht nga madhsia apo nga nnnjsit strukturore q kto zona prfshijn), pr sa koh q kto studime nuk shkelin prcaktimet e PPV-s, dhe bazohen mbi PPV (marrdhnie hierarkike shum e qart). Ju mund tì miratoni studimet n Kshillin tuaj t Bashkis/ Komuns. Rregullat mbi strukturn e ktyre studimeve mund tì prcaktoni n rregulloret tuaja vendore t planifikimit dhe t kontrollit t zhvillimit. Por, q kto studime t konsiderohen dokumente/instrumente pr zbatim, n fund fare, ose i tr studimi, ose pjest e tij q do t zbatoni, duhet t ken n struktur patjetr at q krkon VKM-ja 502 pr strukturn dhe formatin e PDV-s. Pra, asnjher nuk mund t jepni leje zhvillimi bazuar n nj studim urban pr nj zon, pr t ciln n PPV prcaktohet se ka nevoj pr PDV.
Harta 1.2 Diagrami ky i Londrs qendrore

160
Kufiri i Londrs qendrore Kufiri i qytetit t Londrs Vendndodhje kryesore e dyqaneve Zona e aktiviteteve qendrore Zona qendrore e zgjeruar Zona me prdorim t przier me mundsi strategjike Parqe dhe pallate mbretrore Prdorim i przier kryesisht pr funksione administrative /shtetrore Prdorim i przier kryesisht pr funksione akademike Prdorim i przier kryesisht pr funksione t natyrs art, kultur ose zbavitje Prdorim i przier kryesisht me shrbime shndetsore Prdorim i przier kryesisht pr funksione t industrive t veanta Prdorim i przier kryesisht pr funksione t natyrs juridike Qendra t qytetit t rrjetit strategjik
Qendra tregtare ndrkombtare

Zona zyrash pr rigjenerim
Figura 42. Shembuj t planifikimit vendor n Europ

Burimi: Department of Planning & Transportation Corporation of London, City of London, Unitary Development Plan 2002, Drejtoria e Planifikimit dhe Transportit n Londr.
Harta 9.1 Diagrami i Transportit Publik Strategjik

Luton Stansted
Heathrow
City Airport
Zona e aktiviteteve qendrore Kufiri i Qytetit t Londrs Thameslink 2000 Linja hekurudhore e propozuar CrossRail East London Line Zgjatimi i linjs East London Line Linja e propozuar e Channel Tunnel Rail Link Linjat kryesore hekurudhore Stacionet kye t hekurudhave Aeroport
Gatwick
161
Burimi: Department of Planning & Transportation Corporation of London, City of London, Unitary Development Plan 2002, Drejtoria e Planifikimit dhe Transportit n Londr.
162
163
Klasifikimi i prdorimit t toks - i propozuar
Zyra premium Zona pr zyra me densitet t lart / Zhvillim dhe hulumtim Zona pr zyra me densitet t ult / Zhvillim dhe hulumtim Tregti /Shrbime Qendr lagjeje me prdorim t przier
1. Diagrami ky i Londrs Qendrore

VIZIONI Nj ekonomi e fort Qyteti i Londrs do t prforcoj rolin e tij si qendra lider ndrkombtare financiare dhe biznesi n arenn botrore, duke kontribuar n mnyr t konsiderueshme n ekonomin europiane dhe at t britanike. Cilsi m t mir jetese Qyteti do t ket nj mjedisi me cilsi t lart duke prmbajtur arkitektur me fam botrore dhe townscape t veant. ... Nj e ardhme e qndrueshme Pozicioni qendror i favorshm dhe transporti publik i efektshm i qytetit do t bj t mundur q Ai t vazhdoj t siguroj zhvillimin e dendsive t larta, zhvillime ekonomike q gjenerojn mundsi punsimi etj. ... Mundsi pr t gjith Suksesi ekonomik q do t ket Qyteti do t krijoj nj gam t madhe me mundsi punsimi dhe gjithashtu do t kontribuoj n rigjenerimin e zonave n periferi t tij. ...
Banim me densitet mesatar Banim me densitet t lart
Qendr fshati me prdorim t przier
Banim i przier me densitet mesatar
Banim i przier me densitet t lart Zyra e lagjes/komunitetit
Banim i przier me densitet rural Banim i przier me densitet t ult
Qendr qyteti me prdorim t przier
Banim me densitet t ult
Parqe / Hapsira t hapura Lumi
Institucione publike
Institucione private
2. Diagrami i Transportit Publik Strategjik

Shrbimet e Transportit Publik Politika TRANS 1 Pr t prkrahur transportin publik q ofron Qyteti dhe pr t inkurajuar prmirsime n shrbimet e trasportit publik n Qytetin e Londrs. ...
Rrug e propozuar Hekurudh
Zyra standarde
Kufiri
Prparsia e Autobusave Politika TRANS 3 Pr t ndihmuar transportin publik duke promovuar prparsin e autobusve dhe gjithashtu disa masave t tjera pr manaxhimin e trafikut. ... Kmbsort Politika TRANS 6 Pr t prmirsuar mjedisin pr kmbsort, veanrisht n nivelin e rrugs: 1. siguron shrbime pr t rritur sigurin dhe komoditetin. 2. garanton infrastruktura t mjaftueshme kur propozohet nj zhvillim t ri. 3. siguron sinjalistikn e prshtatshme pr personat me aftsi t kufizuara. ....
Harta 3.3 Prdorimi i toks i propozuar
Shkmbimi i Transportit Politika TRANS 2 Pr t mbshtetur iniciativa t cilat jan pr prmirsimin e shrbimeve ku ndodh shkmbimi i pasagjerve. ...
Burimi: Plani i Dublinit 2007, Dublin Plan 2007
Kapitulli
Plani i Integruar

PDV
III. PLANI I DETAJUAR VENDOR: NGA PLANIFIKIMI DREJT ZHVILLIMIT DHE KONTROLLIT TE TIJ
deklarim paraprak
165
leje zhvillimi
leje ndrtimi
leje infrastrukture
Struktura e planifikimit dhe kontrollit t zhvillimit n bashki/komun (vet ose prmes kontraktimit) harton PDV pr zona ku akomodohen shtje t interesit publik. Nj agjenci publike harton PDV pr zona ku akomodohen shtje t interesit publik. Nj apo disa zhvillues s bashku hartojn PDV pr zona ku ata kan interes zhvillimi. Sigurisht, n do rast, PDV-ja hartohet nga nj grup ekspertsh n planifikim, arkitektur, inxhinieri ndrtimi dhe fusha t tjera q lidhen me llojin e zhvillimit q projektohet n zon. N do rast: Kryetari i bashkis/komuns sht miratuesi i krkess pr PDV-n. Kshilli i bashkis/komuns sht miratuesi i PDV-s. Kshilli Kombtar i Territorit ose nj Ministri e linjs sht gjithashtu miratuese e PDV-s nse bhet fjal pr nj zon/shtje t rndsis kombtare apo ku ministria e linjs zotron kompetenca. Nj PDV, ku pronsia nuk sht e gjitha publike, ose shtjet e pronsis nuk jan zgjidhur prmes shpronsimit pr interes publik, por prmes instruemnteve t tjera rregullatore dhe financiare, krkon edhe miratimin e pronarve t parcelave dhe strukturave ekzistuese. Ky miratim vjen n formn e nj deklarate t vrtetuar para noterit dhe t firmosur nga pronart e t paktn 2/3 t siprfaqes s zons q mbulohet nga PDV-ja, dhe sht pjes e materialit q i drgohet pr miratim kryetarit t bashkis dhe m pas kshillit vendor dhe instancave t tjera sipas rastit.
Plani i Detajuar Vendor (PDV) sht nj instrument i rndsishm q siguron q tranzicioni nga planifikimi n zhvillimin e toks t kryhet i sigurt dhe me efiienc. sht nj instrument i detyrueshm vetm pr rastet e paracaktuara nga VKM-ja 502 n nenet 32 dhe 33 t rregullores uniforme t kontrollit t zhvillimit. PDV-ja sht instrumenti i kontrollit t zhvillimit t territorit, q i jep kuptimin praktik konceptit zhvillim n nivel zone dhe jo n nivel parcele.
3.1 Objektivat dhe roli i Planit t Detajuar Vendor

Objektivat dhe roli i PDV-s prcaktohen n nenit 25 t VKM-s 502. Roli kryesor i PDVs sht t zbrthej treguesit e zhvillimit q nj plan vendos pr nj zon t caktuar, n rregulla zhvillimi pr do parcel dhe pronar t zons. Sipas nenit 26 t VKM-s 502, ku prcaktohet objekti i PDV, PDV hartohet pr: 1. Nj nnnjsi strukturore. 2. Nj shumatore t disa nnnjsive strukturore. 3. Nj zon me prioritet zhvillimi. Kujdes! Jeni Ju si autoritet vendor i planifikimit q vendosni pr do nnnjsi strukturore nse ajo sht subjekt i nj PDV-je. Nj zon me prioritet zhvillimi, pr nga vet prkufizimi i saj, sht gjithmon subjekt i nj PDV-je. Nj PDV hartohet pr nj shumatore nnnjsish strukturore, kur ka dy apo m shum nnnjsi fqinje q PPV i prcakton si t detyrueshme pr PDV-n, dhe ekziston interesi pr t ndrmarr nj PDV q mbulon disa nnnjsi n vend t nj t tille. Kujdes! Nse nj zon sht subjekt i hartimit t PDV-s, ather asnj leje zhvillimi, ndrtimi, dhe infrastrukture nuk mund t jepet nse nuk sht miratuar nj PDV pr kt zon. Lejet e zhvillimit, ndrtimit dhe infrastrukturs zbatojn kushtet e PDV-s.
3.3 Procesi i hartimit dhe i miratimit t PDV-s

Procesi i hartimit dhe miratimit t PDV-s, s bashku me shtje t strukturs s dokumentit t PDV-s dhe zbatueshmris s tij, trajtohet n nenet 27 deri n 31 t VKM-s 502. Praktikisht, hartimi dhe miratimi i PDV-s kalon npr 4 hapa: 1. 2. 3. 4. Ndrmarrja dhe miratimi i nisms pr hartimin e PDV-s. Procesi dhe prpunimi teknik dhe prmbajtsor i PDV-s. Miratimi i PDV-s nga kryetari i bashkis/komuns. Miratimi i PDV-s nga kshilli i bashkis/komuns dhe sipas rastit nga KKT-ja dhe/ ose nj ministri e linjs.
3.2 Institucionet prgjegjse pr hartimin, miratimin dhe zbatimin e PDV

Bashkia ose komuna vendos n PPV nse nj zon (si prshkruhen n seksionin 3.1) sht subjekt pr hartimin e PDV-s. Kt vendim e merr duke u bazuar n kriteret e prcaktuara n nenet 32 dhe 33 t VKM-s 502.
T katr hapat jan shtjelluar n figurn 43.1, ku pr do hap zbrthehen prcaktimet q vijn nga nenet 27, 28 dhe 29 t VKM-s 502.
166
167
Kujdes! Ndryshe nga instrumentet e planifikimit (PPV), nj PDV nuk ka afat t jetgjatsis s saj t prcaktuar nga bashkia/komuna. Megjithat: 1. Nj PDV duhet t prmbaj kohn e zbatueshmris s saj, t parashikuar nga hartuesit dhe zbatuesit e PDV-s. 2. Nj PDV mund t bht subjekt ndryshimi pjesor ose trsor, sa her q nj zhvillues apo pronart mendojn se duhet t ket rishikim, dhe ky sht n prputhje me prcaktimet e PPV-s. 3. Nj zon e cila sht subjekt i zbatimit t nj PDV-je, mund tì nnshtrohet hartimit t nj PDV-je t re, nse hartohet nj PPV e re, e cila e cakton zonn si subjekt t nj plani t detajuar vendor t ri. Gjithashtu, koha q duhet pr ta hartuar dhe miratuar nj PDV ndryshon rast pas rasti dhe sht funksion i disa faktorve: Karakteristikat e zons vendndodhja, siprfaqja, numri i popullsis, numri i pronave dhe pronarve, kategoria e prdorimit t toks, treguesit e zhvillimit q detyron PPV-ja, kushte t tjera ligjore etj. Metodologjia e prdorur pr hartimin e planit dhe koha q duhet pr t mbledhur informacionin, pr t br analizat e ndryshme, pr t llogaritur kostot dhe prfitimet etj. Numri i negociatave q nevojiten midis pronarve dhe zhvilluesve, koha pr t bindur palt dhe pr t arritur n nj deklarat pronarsh, lloji i procesit t konsultimit dhe numri i dgjesave publike etj. Sipas prcaktimeve t bra n VKM 502, jan n maksimum 80 dit t detyrueshme ligjrisht pr t realizuar dgjesa publike t detyrueshme, depozitim t vrejtjeve dhe sugjerimeve nga palt, rishikime t PDV-s dhe miratim nga kryetari i bashkis/ komuns dhe kshilli i bashkis/komuns. N varsi t ecuris s procesit kto dit mund t reduktohen. Gjithsesi, Kujdes! Kto dit nuk prfshijn kohn q duhet pr t prgatitur materialin teknik dhe pr t realizuar t gjitha negociatat dhe konsultimet e nevojshme mes palve. N vijim, paraqiten shembuj t materialit q prgatitet pr nj PDV, nisur nga nj rast konkret i Bashkis Fier pr Nyjen e Sheqit. Rasti sht zhvilluar nga Bashkia n bashkpunim me Co-PLAN dhe student t Universitetit POLIS, dhe financuar nga programi MATRA pr Shqiprin. Rasti i paraqitur tregon se si PDV-ja sht hartuar pr nj zon me prioritet zhvillimi, e cila merr pjes nga disa nnnjsi strukturore t caktuara n PPV-n e Bashkis se Fierit. Si rezultat, Intensitetet e ndrtimit n pjes t ndryshme t zons, q sht studiuar, nuk jan t njjta. Kjo na jep mundsin q t zhvillojm, duke rishprndar intensitetet e ndrtimit pr sa koh q: Nuk tejkalojm intensitetin mesatar t gjith zons. Kuptojm nga pronart interesat e tyre t ardhshme n zhvillim.
Konkretisht, banort u intervistuan n zon, pr t kuptuar nse kishin interes pr t zhvilluar n t ardhmen sipas intensiteteve m t larta q ka prcaktuar PPV. Duke qen se nj pjes e banorve nuk kishin interes, ather u krijuan dy mundsi: 1) banort shesin nj pjes t s drejts s tyre pr zhvillim tek zhvilluesi, por paguajn taksa t prkohshme n funksion t hapsirs publike q krijohet n zon nga Bashkia, n tok private; 2) banorve u merret nj pjes e t drejts pr zhvillim, por ata nuk paguajn taks. Rasti sht zhvilluar n formn e nj studimi paraprak t mundsis s realizimit (prefeasibility), dhe ka krijuar skenar (t zgjidhur n kosto dhe dizajn), t cilt jan diskutuar dhe do t diskutohen prsri me banort dhe zhvilluesit, pr tù dhn mundsin pr t negociuar serish. Nuk sht ende nj PDV, sepse pr t qen e till duhet t ket nj zgjidhje prfundimtare t firmosur nga pronart dhe duhet t kaloj npr hapat e miratimit dhe diskutimit publik q VKM 502 krkon pr PDV-n. Nj version i zgjeruar i rastit gjendet n Bashki, ndrsa n manual jan sjell disa shembuj t hartave dhe analizave t nevojshme pr PDV.
Figura 43.2 Shembuj grafik pr hartimin e PDV-s
Burimi: Co-PLAN dhe Bashkia Fier
168
169
5 2 3
2KT 2KT 2KT 1KB 1KT 1KT 1KB 3KT 1KT 1KT 2KT 1KB 1KB 1KB + 1KT 1KB 2KT 2KT NE PROCES
2KT
1KB 1KT
1KT NJESI
Zona e paraqitur n kt shembull ka qen subjekt trajtimi dhe diskutimi n kuadr t programit MATRA pr Shqiprin, t zbatuar nga Co-PLAN, IHS Roterdam, Holland, dhe U_POLIS. Rasti n fjal sht realizuar n bashkpunim me bashkin e Fierit. Zona sht przgjedhur nga vet Bashkia, si nj rast n t cilin ndrthuren interesa private dhe publike t zhvillimit. Disa nga materialet grafike dhe analitike jan prdorur n manual pr t ilustruar nj pjes t puns pr hartimin e nj PDV-je. Kjo zon, e njohur si Nyja e Sheqit, sht caktuar n Planin Rregullues t bashkis Fier si zon me prioritet zhvillimi, dhe sht pik ndrprerjeje e 9 nnnjsive strukturore. Si rezultat, n pjes t ndryshme t saj, zona mund t marr tregues t ndryshm zhvillimi. Konkretisht, grupi i puns propozon nj strategji t rishprndarjes s treguesve brenda zons, bazuar n interesat e palve, dhe pa prekur vlerat maksimale t caktuara nga plani. Zgjidhja vjen prmes propozimit t nj partneriteti publik-privat.
2KT
1KB 1KB 1KB 1KB 1KB 2KT 1KT
2KT 1KT 2KT 1KB
1KB
1KB
1KT
2KT + 1KT + 1KT 4KT 1KB

2/33
1KB 1KB
1KB 1KB 1KB TRUALL BOSH
1KB
1KB
1KB
3KT
3KT
1KB 1KT 1KT 1KB
1KT 1KT
1. Pozicionimi i zons n qytet dhe Plan.

3KT 1KT
1KT 1KB 2KT 1KT 1KT NJESI 3KT 1KB
2KT 1KT 1KB + + 1KB
1KB 1KB
2/31
1KT 1KB 1KB 2KT 1KB 1KB 1KT 1KB 1KT 1KB 1KT 1KB 2KT + + 2KT
2/29 2/30
1KT
1KT
2KT
1KB
1KT
1KB
2KT
1KB
2KT 1KB 1KB
1KT
~
2/26
2/109
2KT
2. Nnnjsit strukturore n t cilat zona bn pjes.

+
2/415
2KT 1KB
2/316
2KT
2/128 2/27
1KB TRUALL 1KB 1KB 1KB 1KT
2/25 2/151 2/23
+
2/176
1KT
1KT 1KT 1KB
1KT
~
2/405
2/22
PALLAT 2KT
2KT 1KT 1KB
1KT
3. Kufijt e zons n ortofoto. 4. Pesha specifike e do njsie strukturore n zon.
1KT
1KB 1KT 2KT 1KB 1KB 1KT
1KB 1KB 1KB 1KB
1KB
1KB
1KT
2/20
~
2/156
2/158
1KB
~
2/169
1KB PALLAT 2KT

2/21
1KT 1KT 1KB 1KT 1KT 2KT
1KB 1KT 1KB 1KB 1KB 1KB
1KB
1KB
1KT
1KB 1KB 3KT TRUALL SHTET 1KB 1KB 2KT 1KB 1KT 1KT 1KB 1KT 1KB NDERMARRJE 1KB
2/123
1KB
2/19
2/310
PALLAT 2KT
1KT 1KT 1KT 1KT 2KT 2KT 1KT
1KT 1KB
1KB
3KT
3KT 1KB 1KT
2KT
2/18
1KT 1KT
1KB
1KB
1KB
1KB
1KT 1KT
1KT 1KT 1KT 1KB + 1KB 1KB 1KB
1KT
1KT 1KB
4KT
1KT 1KB
B
2/16
1KT
1KB 1KB
strehim 1KB 1KT 1KB 1KB 2KT NE PROCES 1KB 1KB 1KB
2/140 2/125
1KB
1KB
3KT 1KB
~
1KB
2/14
1KT
1KB
1KB 1KB
1KT
1KB
~ ~
2/9
2/11
1KB 2KT
1KT
1KB
1KB 1KB 1KT 1KB 1KB 1KT 1KB 1KB + 1KB + + 1KT 1KT 1KT 1KB 1KB 1KB 1KT 1KT 1KB 1KB 1KT 1KT 1KB
2KB
5KT TV KOMBI
1/643
1/650
~
2/7
1KB
2/178
1KB
5KT PALLAT
4KT
1KB SHTESE
8/10
2KT 5KT
13/4 8/4
5KT
1KT 1KT 1KT
5KT PALLAT 1KB 1KT

8/6
1KB
1KB 1KT 5KT PALLAT 4KT 1KT 1KT + 1KT
1KB 1KT 1KB 1KT
2KT 1KB
1KT 1KT 1KT 2KT 1KT 5KT 1KT
1KT
1KB 1KT PALLATI 3KT 3KT NE PROCES 2KT 1KT 1KT 1KT
1KT
AZILE
1KT
~
2/17 2/173 2/120
2KT 1KT 1KB 1KT 1KT 1KT 1KT 1KT 1KT 1KB 2KT 1KT 1KT 1KT
1KT
1KB
1KT 1KT
1KB
1KB
2KT 1KT
2KT 2KT RRUGE 2KT 1KT 1KT 3KT 1KT 1KT 1KB 1KT 1KT 4KT 1KT 1KB 1KB 1KT 1KT 1KT
5. Pesha specifike e do nnnjsie strukturore n zon.

1KT
1KT
1KB
2KT
1KT 1KT 1KB 1KB 1KT 1KT
B
1KT 1KT 1KB
1KT 1KT 1KT + +
1KB 2KT
1KT 2KT 1KT 1KB 1KT
2/141
(FR) H,I - 8,9

+ 1KT 1KB 1KT 1KT 2KT 2KT 1KT 3KT 1KT 1KT 1KT 1KT 1KT 1KT 1KT 1KT
1KT
6. Intensiteti i ndrtimit i propozuar nga lani n pjes t ndryshme t zons. 7.Riorganizimi i pronave q prfshihen n zhvillim.
1KT
1KB
1KT
1KT
1KT 2KT
1KT +
1KT
1KT 1KT
1KT
1KT
1KT
1KT
~
1KT 1KT 2KT 1KT 1KB 1KT 2KT 2KT 1KB
4KT NE PROCES 1KT
1KT KOPESHTI SHTET 1KT
SHKOLLA 8 VJECARE
1KT 1KT SHKOLLA 8 VJECARE 1KT 1KT 1KT
2KT
1KT 4KT NE PROCES
1KT
1KT
2KB
1KT 1KB 1KT 1KT 1KT 1KB 1KT 1KT 1KT
1KT
Burimi: Co-PLAN dhe Bashkia Fier
1KB
+ 2KT
Legjenda 170 Legjenda

Kufiri i zons Shrbime (S) Banim (A) Banim + Shrbime (A+S) Natyrore (N)
Kufiri i zons Rrug kryesore (S.k) Rrug dytsore (S.d) Rrug kmbsorsh
(S.km)
8. Kategorit baz t prdorimit t toks dhe funksionet e parcelave. 9. Kategorit baz t prdorimit t toks.
Banim ekzistues (A.a) Banim i propozuar

(A.p)
Banim + Shrbime
(A+S)
Natyrore (N) Park publik (S.pp) Lulishte/ shesh

(S.lsh)
Tabela 20. Llogaritjet e PDV
Nr. Rendor 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 x 259 261
Nnnjsia 9/6 9/6 9/6 9/6 9/6 9/6 9/6 9/6 9/6 9/6 9/8-1 9/8-1
Statusi i Prons Privat Privat Privat Privat Privat Privat Privat Privat Privat Privat
Sip. e Pasuria Sip. e Nr. Ndrtuar Nr. Parcels Katesh (Gjurma) 3/389 3/288 3/287 3/286 3/285 3/273 3/223 3/281 3/280 3/401 84 84 83 109 144 75 100 71 140 134 16 37 60 35 1 1 2 1
Sip. Total 16 37 120 35
Koef. i Intensitet shfrytzimit aktual aktual (%) 0.2 0.5 1.2 0.3 19 49 60 26
Dif. Dif. Intensitet i pr tu pr tu propozuar ndrtuar ndrtuar (i) (m) 1.3 1.3 1.3 1.3 1.3 1.3 1.3 1.3 1.3 1.3 1.1 1.3 1.3 1.3 1.3 0.8 0.1 1.3 1.3 1.0 93 109 108 142 187 61 10 92 182 139
Privat Shtet
1/449 no_ number
413 939
0.8 0.8
0.8 0.8
330 752 171
Tabela 21. Llogaritjet e PDV
172
Nr. Rendor Nn-njsia 9/6 9/6 9/6 9/6 9/6 9/6 9/6 9/6 9/6 9/6 9/8-1 9/8-1 no_ number 0.8 1/449 0.8 9,348,196 18,484,480 9,136,284 1,431,887 7,704,397 3/401 1.3 3,940,301 7,791,280 3/280 1.3 5,154,422 10,192,000 3/281 1.3 2,602,983 5,146,960 2,543,977 5,037,578 3,850,979 3/223 1.3 283,210 560,000 276,790 3/273 1.3 1,721,917 3,404,800 1,682,883 3/285 1.3 5,283,283 10,446,800 5,163,517 3/286 1.3 4,020,449 7,949,760 3,929,311 3/287 1.3 3,048,472 6,027,840 2,979,368 3/288 1.3 3,092,653 6,115,200 3,022,547 3/389 1.3 2,645,181 5,230,400 2,585,219 Kosto Ndrtimi Vler shitje 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 x 259 261
Pasuria Nr.
Intensitet i propozuar
Fitimi BRUTO i realizuar nga Zhvillimi Fitimi Neto
Taksat dhe tarifat vendore
Prerja A-A
Prerja B-B
P 3m 2m
3m P 3m 3m 2m 3m 3m P 3m 2m 24 m 23 m 2m
3m 3m
1m
3m 3m P 2m 3m 173
174
175
Prerja C-C
1.5 m
3m
3m
1.5 m
7.5 m
9m
7.5 m
10 dhe 11. Krahasimi mes parcelave dhe prdorimeve n gjendjen ekzistuese dhe t propozuar.
Distancat n plan
5m
5m
7,5 m
9m
24 m
7,5 m
24 m
5m
51 m
7m
5m
7,5 m
10 m
5m
7m
5m
7m
5m
15 m
10
11
5m
176
177
12
14
12 dhe 13. Parcelat dhe strukturat n aksonometri n gjendjen ekzistuese
14 dhe 15. Parcelat dhe strukturat n aksonometri sipas zgjidhjes s propozuar
13
15
178
Zbatimi i planeve pr Zonn e Progresit Ekonomik (ZPE) prfshin shtrirjen e zonimit pr t nxitur zhvillimin e mundshm. Pronat n ZPE brnda qytetit t Dublinit jan vendosur brnda kategoris s zonimit administrativ. Kur zonimi sht I pranishm bn q pronat t jen subjekt i tregut dhe gjithashtu ndihmon n thithjen e propozimeve pr financim dhe zhvillim.
ID-1 Zona e zyrave krkimore ID-2 Zona krkimore fleksibl ID-3 Zona krkimore industriale ID-4 Zona teknologjike me prdorim t przier Zona krkimore buffer

Figura 44. Shembuj t planeve t detajuara urbane n Europ
Burimi: Plani pr Zonn e Progresit Ekonomik (ZPE), Dublinit 2011 Plan of Economic Advancement Zone (EAZ), Dublin 2011
Mjedise tregtare ekzistuese
Mjedise tregtare t propozuara
Ndrtesa institucionale/ kulturore Banim
Burimi: http://www.architect.duke.edu/planning/master_plan.html aksesi: 17.02.2012.
Harta e prdorimeve t toks prpara hartimit t nj PDV / Masterplani i propozuar i Duke
179
180
181
Burimi: Senatsveraltung fr Stadtenticklung 2010, Stadtforum Berlin funktionen. Rume. Prozesse Strategien fr die Inner Stadt, Senatsveraltung fr Stadtenticklung.
Qyteti i Guelph. Plani i vendosjes s nj strukture, ku tregohet pozicioni dhe t gjitha distancat dhe treguesit e tjer t PPV ose PDV n nj projekt pr leje zhvillimi
Nj planvendosje (plani i vendosjes s strukturs) nxjerr ne pah strukturat dhe paret e tjera n lidhje me kujt e prons. Planvendosja duhet t iden koi strukturat ekzistuese (psh. banesn, garazhin, streh, dysheme t shtruar etj) gjithashtu edhe strukturat e propozuara shtes ose t reja. Shumica, ose i gjith informacioni i krkuar pr nj planvendosje mund t gjendet n er katn e pronsis. Ju mund t keni marr nj er kat t ll, kur keni kryer blerjen e prons tuaj. Informacioni q duhet t paraqitet n nj planvendosje sht ky: a. Titulli dhe shkalla. b. Prshkrimi juridik c. Emri i rrugs. d. Shenja e Veriut. e. Kujt e prons dhe prmasat e tyre. f. Distancat nga kujt e prons pr do struktur ekzistuese dhe t propozuar. g. Strukturat e propozuara (t vijzuara ose t hijezuara). h. Dimensionet e t gjitha strukturave. i. Siprfaqja e gjurmve t strukturave, siprfaqja e ndr mit t t gjitha strukturave, si t atyre ekzistuese edhe t atyre t propozuara. j. E drejta e kalimit. N disa raste nj er kat e pronsis mund t jet e mja ueshme, por verikojeni me personat prgjegjs pran njsis tuaj vendore. PJESA E PASME E PRONS X . XX
X - XX
Rrugt e ndrtuara , t riformuluara/konceptuara
Hapsirat publike t gjelbrta- t planifikuara
Kufijt e rivendosur t Zonave Historike
Prcaktimi i zonave subjekt i Planit t Prgjithshm vendor (PDV) dhe me prioritet zhvillimi, Berlin
VIJAT E NDRPRERA TREGOJN PRANIN E ATIS MBI STRUKTUR X - X x X - X PISHIN E RE X - X
X - X x X - X DEPO E RE
PL LA XX .
AN
X XX
X - X
Zonat e propozuar pr ndrtim
Planifikimi i koordinuar
X - X
PA
E RC
X - X x X - X VERAND E RE
Plani i propozuar
X - X X - X
Zonat e studimit sipas Kodit t Ndrtimit
Zonat e percaktuara pr zhvillim Qendra aktuale e qytetit
Plani i Veprimit pr hapsir
X - X x X - X VENDPARKIM I RI VIJAT E NDRPRERA TREGOJN PRANIN E ATIS MBI STRUKTUR X - X X - XX
STRUKTUR 1 KATSHE EKZISTUESE
NEW X - X x X - X 1 KAT SHTES
SHKALLT E REJA T BODRUMIT X - X
X - X x X - X VERAND E RE X - XX
RRUGIC
Zhvillimi urban lindje (me financim) Zhvillimi urban lindje (aktualisht pa financim) Zhvillimi urban perndim Zonat (manaxhimin e zonave t rrethit dhe procedurat) Rinovimit urban (zonat e prcaktuara pr rizhvillim) Qyteti-listuara zonat
X - X TROTUAR
PJESA E PRPARME E PRONS X . XX
RRUGA
Legjenda: x-x, x, x.xx, xx Kto shnime duhet t japin informacionin q krkohet mbi distancat, dimensionet dhe elemente t tjera n planvendosje.
Burimi: http://guelph.ca/uploads/PBS_Dept/building/sample-site-plan.pdf aksesi: 14.02.2012.
Kapitulli
IV. PRMIRSIMI I INFRASTRUKTURS DHE AKSESI N SHRBIME

4.1 Institucionet prgjegjse pr sigurimin e infrastrukturave dhe shrbimeve
Pr t kuptuar se cilat jan institucionet prgjegjse pr sigurimin e infrastrukturave dhe shrbimeve publike, duhet tì referohemi prkufizimit t infrastrukturave publike, sipas piks 30 t nenit 3 t ligjit t planifikimit. Ky prkufizim bn lidhjen midis infrastrukturave dhe shrbimeve, duke shpjeguar se infrastrukturat synojn t realizojn shrbime publike dhe se infrastrukturat mund t jen rrjet, instalime dhe/ose struktura. Shrbimet publike q synohen t realizohen prmes sigurimit t infrastrukturave publike jan t fushave t: Transportit. Energjis. Administrimit t ujit. Telekomunikacioneve komunikimit elektronik. Arsimit. Shndetsis. Administrimit t mbetjeve. Mbrojtjes s mjedisit. Administrimit t burimeve natyrore. Administrimit t burimeve kulturore. Mbrojtjes kombtare. Mbrojtjes civile dhe kundr zjarrit. Adiministrimit t rrjetit, instalimeve dhe strukturave t tjera t prdorimit publik. Nisur nga shpjegimi i msiprm (pra i ligjit t planifikimit) pr infrastrukturat dhe shrbimet, kuptohet se infrastrutkurat jan tepr komplekse dhe u prkasin nj llojshmrie t lart fushash; pra edhe nj llojshmrie t lart instituticionesh prgjegjse. Prkufizimi i piks 30, neni 3 i ligjit t planifikimit thot gjithashtu se Infrastruktura publike ka karakter kombtar ose vendor dhe realizohet me investime publike ose private. Si rezultat, institucionet prgjegjse pr infrastrukturat publike jan ministrit e linjs (p.sh., Ministria e Punve publike dhe Transportit, Ministria e Shndetsis, ministria e Arsimit dhe e Shkencsh, Ministria e Kulturs Rinis dhe Sporteve, Ministria e Mjedisit, Ministria e Mbrojtjes, Ministria e Ekonomis, Ministria e Teknologjis dhe Informacionit etj.) dhe agjencit apo institucionet n varsi t ktyre ministrive, si edhe bashkit dhe komunat dhe qarqet dhe 3publike buron nga legjislacioni n fuqi. P.sh., ligji organik i pushtetit vendor prcakton se si ndahen rolet dhe prgjegjsit n shrbimet dhe infrastrukturat midis qeverisjes qendrore dhe asaj vendore. Pr kt qllim, mjafton tù referohemi neneve 10, 11, 12 dhe 13 t ktij ligji, ku prcaktohen funksionet e veta, t prbashkta, t deleguara t njsive t qeverisjes vendore, dhe funksionet e qarkut. Gjithashtu, legjislacioni sektorial (p.sh., baza ligjore pr mjedisin, apo komunikimin elektronik etj.) prcakton n mnyr t veant se cilat jan prgjegjsit e ministrive n infrastrukturat prkatse. P.sh. Ligji nr. 9918, dat 19.05.2008, Pr komunikimet elektronike n Republikn e Shqipris, prcakton prgjegjsin e
183
Ministris pr Inovacionin dhe Teknologjin e Informacionit dhe t Krkimit dhe t agjencive vn varsi t saj, mbi rrjetet dhe infrastrukturat e komunikimit elektronik. Baza ligjore na ndihmon gjithashtu t kuptojm se si ndahet prgjegjsia n dhnien e lejeve pr punime pr infrastrutkura. S pari, duhet tì referohemi nenit 78 t ligjit t planifikimit, i cili prcakton se cilat institucione e japin lejen e infrastrukturs dhe si. Sipas ktij neni, leja e infrastrukturs nuk jepet pr infrastrukturat e t gjitha fushave q u prmendn m lart dhe q i liston pika 30 e nenit 3 t ligjit t planifikimit. Leja e infrastrukturs jepet vetm pr fushat q prmenden m posht, ndrsa pr infrastrukturat e tjera, jepet leje zhvillimi, ndrtimi, ose zhvillimi+ndrtimi, sipas prcaktimeve ligjore pr kto leje (nenet 71 deri n 77 t ligjit t planifikimit dhe nenet 13 deri n 17, 19 dhe 20 t VKM-s 502): Transporti. Energjia. Administrimi i ujit. Telekomunikacionet komunikimi elektronik. Mbrojtja e toks. Mbrojtja e siguris publike dhe kombtare. Leja e infrastrukturs pr kto fusha jepet nga autoriteti kombtar ose vendor, sipas prgjegjsis s dhn nga ligji. P.sh. nj leje infrastrukture pr nj rrug lokale jepet nga bashkia ose komuna, ndrsa pr nj rrug t kategorizuar si kombtare jepet nga Ministria e Transportit. Leja e infrastrukturs jepet nga institucioni prgjegjs (kombtar ose vendor) bazuar n instrumentet ekzistuese t planifikimit dhe t kontrollit t zhvillimit, t cilat sipas rastit, jan hartuar nga autoritetet kombtare ose vendore. Kjo, dhe sa u tha m lart, tregon se jo vetm bashkit dhe komunat, por edhe minsitrit e linjs duhet t hartojn instrumentet e tyre t planifikimit (pavarsisht parashikimeve tranzitore t rregullores model t planifikimit) pr t dhn lejet e infrastrukturs. Gjithashtu, ministrit prkatse t fushave, pr t cilat jepet leje infrastrukture, duhet t hartojn rregulloret prkatse t kontrollit t zhvillimit, q do t prdoren n procesin e dhnies s lejeve t infrastrukturave. VKM-ja 502 parashikon n Shtojcn 2 t saj, rregullat baz t aplikimit pr leje infrastrukture (disa nga rregullat/krkesat prputhen me ato t nj lejeje zhvillimi, disa t tjera jan specifike), por nuk prcakton krkesa t veanta pr lloje t ndryshme infrastrukturash. Kjo ndodh sepse, sipas ligjit t planifikimit, do autoritet kombtar ka t drejt q t prcaktoj rregulla dhe krkesa specifike n rregulloret e veta t kontrollit t zhvillimit. N rastin e krkesave q duhet t prfshihen n formatin e aplikimit pr leje infrastrukture, duke qen se kriteret teknike pr do infrastruktur jan shum specifike, ministrit prkatse kan detyrimin ligjor q t vendosin krkesa specifike n formatet e aplikimit pr infrastrukturat q ato mbulojn. Kjo sht n linj t plot edhe me kuptimin e rregullores uniforme t kontrollit t zhvillimit, VKM 502 (neni 62 i ligjit t planifikimit), e cila duhet t prmbaj rregulla baz q synojn t uniformizojn rregulloret vendore dhe kombtare t kontrollit t zhvillimit (nenet 59, 60 dhe 61 t ligjit t planifikimit), ndrkoh q jan kto t fundit ku zbrthehen detajet praktike rast pas rasti.
184
185
4.2 Qllimi i sigurimit t infrastrukturave dhe shrbimeve kundrejt zhvillimit pr qllime private
1) Shtetasit gzojn n mnyr t barabart t drejtn pr kujdes shndetsor nga shteti. (neni 55, Ligji nr. 8417, dat 21.10.1998, Kushtetuta e Republiks s Shqipris). Kushdo ka t drejt t informohet pr gjendjen e mjedisit dhe pr mbrojtjen e tij (neni 56, Ligji nr. 8417, dat 21.10.1998, Kushtetuta e Republiks s Shqipris). Kushdo ka t drejt pr arsimim (neni 57, Ligji nr. 8417, dat 21.10.1998, Kushtetuta e Republiks s Shqipris). Shteti, brenda kompetencave kushtetuese dhe mjeteve q disponon, si dhe n plotsim t nisms dhe prgjegjsis private, synon: . b) plotsimin e nevojave t shtetasve pr strehim; .. d) nj mjedis t shndetshm dhe ekologjikisht t prshtatshm pr brezat e sotm dhe t ardhshm; . (neni 59, Ligji nr. 8417, dat 21.10.1998, Kushtetuta e Republiks s Shqipris). Aksesi n ujin e pijshm, nevoja pr energji, nevoja pr kujdes shndetsor dhe pr arsimim etj. jan t drejta q natyrshm i prkasin do inividi. Kjo vjen si rezultat i ndrtimit biologjik t njeriut, por edhe pr ta br at nj qenie sociale t barabart mes t barabartve n shoqri. Mirpo kto lloj t mirash (q njihen me emrin t mira publike dhe n fund prkthehen n infrastruktura publike) duhet t rregullohen nga shteti pr arsye t ndryshme: jan burime t fundme, ose t pamjaftueshme pr gjith individt n t gjitha brezat; jan tepr t kushtueshme ndrkoh q jan t domosdoshme edhe pr ata q nuk mund tì paguajn; jan t nevojshme pr t pasur nj shoqri t zhvilluar dhe t qndrueshme; realizohen n kushtet e ekonomis s shkalls, prndryshe ofrimi i tyre nuk do t ishte efiient etj. Rezoluta18 e adoptuar nga Kshilli pr t Drejtat e Njeriut 15/9 T drejtat e njeriut dhe aksesi i sigurt n ujin e pijshm dhe shrbimet sanitare, midis t tjerave shprehet se: 3. Afirmon q e drejta njerzore pr uj t pijshm t sigurt dhe shrbime sanitare t sigurta vjen nga e drejta pr standard t prshtatshm jetese dhe lidhet me t drejtn pr standardin m t lart t shndetit fizik dhe mendor, si dhe me t drejtn pr jetn dhe dinjitetin njerzor; . 6. Riafirmon q shtetet kan prgjegjsin kryesore pr t siguruar realizimin e plot t t gjitha t drejtave t
18. Versioni origjinal n anglisht i ktij teksti sht: Resolution adopted by the Human Rights Council* 15/9 Human rights and access to safe drinking ater and sanitation .3. Affirms that the human right to safe drinking water and sanitation is derived from the right to an adequate standard of living and inextricably related to the right to the highest attainable standard of physical and mental health, as well as the right to life and human dignity; . 6. Reaffirms that States have the primary responsibility to ensure the full realization of all human rights, and that the delegation of the delivery of safe drinking water and/or sanitation services to a third party does not exempt the State from its human rights obligations; . 8. Calls upon States: (a) To develop appropriate tools and mechanisms, which may encompass legislation, comprehensive plans and strategies for the sector, including financial ones, to achieve progressively the full realization of human rights obligations related to access to safe drinking water and sanitation, including in currently unserved and underserved areas;.. Resoluta sht adoptuar m 29 shtator 2010. Informacioni sht marr nga faqja e mposhtme elektronike http://www2.ohchr.org/english/ bodies/hrcouncil/15session/resolutions.htm, n datn 19 Shtator 2011.
njeriut dhe delegimi i sigurimit t ujit t pijshm dhe shrbimeve sanitare ndaj nj pale t tret nuk prjashton shtetin nga detyrimi i tij pr t drejtat e njeriut; . 8. U krkon shteteve: (a) T zhvillojn instrumente dhe mekanizma t prshtatshme, t cilat mund t prfshijn legjislacion, plane dhe strategji pr sektorin, prfshir ato financiare, pr t arritur n mnyr progresive realizimin e plot t detyrimit pr t drejtat e njeriut n lidhje me aksesin e sigurt n uj t pijshm dhe shrbime sanitare, prfshir edhe zonat q aktualisht nuk shrbehen ose shrbehen n mnyr t pamjaftueshme;. (29 shtator 2010). Duke u rregulluar nga shteti dhe n favor t t gjith shoqris, duket se individi e humbet lidhjen e drejtprdrejt t prgjegjsis s tij pr kto t mira publike. Pra, t gjith kemi nevoj pr rrug, por nse jetojm n nj zon urbane ne nuk i ndrtojm vet rrugt; ato i ndrton dhe i ka n pronsi bashkia. T gjith kemi nevoj pr uj t pijshm, por sistemin e furnizimit e ndrton bashkia dhe kur ne ndrtojm shtpi, e marrim t gatshme lidhjen me sistemin. Sigurisht, ne paguajm taksa dhe tarifa q shkojn pr ndrtimin dhe mirmbajtjen e ktyre sistemeve (rrjet, instalime dhe struktura) infrastrukturore (pra, prgjegjsia jon pr infrastrukturat sht e drejtprdrejt), mirpo si rezultat i sistemit (llojet e taksave dhe mnyra si mblidhen dhe prdoren) dhe i mos pasjes s nj transparence t vazhdueshme mbi mnyrn se si harxhohet do qindark, na bn t mos e kuptojm se edhe infrastrukturat jan t barabarta me banesn, t ciln e kemi vet n pronsi. Diskutime t tilla jan themelore pr t drejtat e individve dhe t shoqris, dhe pavarsisht se kush e ka t regjistruar pasurin n regjistrat e ZRPP-s (shteti apo individi), n do rast t mirat publike dhe private na shrbejn neve si qytetar. Por, kur nj e mir (p.sh. uji i pijshm) duhet tì sigurohet n mnyr t barabart do individi dhe sht e drejt themelore dhe jetsore e tij, ather ajo rregullohet ne nivel shoqror (pra nga institucionet publike), duke garantuar q do individ t trajtohet n mnyr t barabart. Pikrisht mbi kt baz, hartohen disa nga kufizimet e t drejts s pronsis dhe t drejtave t tjera q lidhen me t. Sendet mund t shpronsohen vetm pr interesa publike t njohur me ligj dhe vetm kundrejt nj shprblimi t drejt. Ato kalojn n pronsi t shtetit, ose t enteve t tjera publike, n favor t t cilave sht br shpronsimi (neni 190, Ligji nr. 7850, dat 29.7.1994 Kodi Civil i Republiks s Shqipris). 1. Personat fizik dhe juridik privat kan t drejtn pr respektimin e pasurive t tyre n pronsi. Shpronsimi i pasurive pron private bhet vetm pr interes publik, n kushtet kur interesi publik mbizotron kundrejt interesave private t pronarve t tyre, n prputhje me kushtet e parashikuara nga ligji dhe parimet e prgjithshme t s drejts ndrkombtare. 2. E drejta e shpronsimit dhe e marrjes n prdorim t prkohshm t pasuris pron private ushtrohet pr nj interes publik q nuk mund t realizohet ose t mbrohet n mnyr tjetr, vese pr shkaqe dhe n respektim t procedurave t prcaktuara shprehimisht n kt ligj, n at mas sa sht e domosdoshme pr realizimin e qllimit t shpronsimit dhe n do rast kundrejt nj shprblimi t drejt. (neni 2, Ligji nr. 8561, dat 22.12.1999, Pr Shpronsimet dhe Marrjen n prdorim t prkohshm t Pasuris pron private pr Interes publik).
186
187
Pr t siguruar infrastrukturat dhe shrbimet publike, shteti (n t dyja nvelet e qeverisjes) harton plane, ka krijuar nj sistem taksash (sidomos vendore) q shrbejn pr t mbuluar ofrimin e shrbimeve dhe ndrtimin e infrastrukturave, ndrton n prona publike, ndrton n prona private, duke shpronsuar pr qllime publike, prdor servitutin publik, merr pasuri n prdorim t prkohshm etj. Kto jan mnyrat baz t sigurimit dhe financimit t infrastrukturave, por jo gjithmon mund t konsiderohen si mnyrat m efiiente apo lehtsisht t zbatueshme. P.sh., ndrtimi i nj rruge mund t krkoj shpronsime t konsiderueshme numr i madh pronash dhe siprfaqe t mdha. Procesi administrativ pr kt qllim do t zgjat s teprmi. Gjithashtu, mund t jet shum i shtrenjt (edhe pse shpronsimi nuk kryhet me vlern e tregut), sepse ka shum siprfaqe pr shpronsim bashkia/komuna ose autoriteti kombtar mund t ket vshtirsi n sigurimin e fondeve pr shpronsim. Mund t ndodh gjithashtu q rruga nuk ndrtohet pr vite me radh, edhe pse sht nj nevoj e domosdoshme, sepse nuk sigurohen fondet pr t mbuluar edhe shpronsimin edhe ndrtimin e saj. Pra, n kushte t tilla, ka nevoj t krijohen instrumente t reja financiare. N funksion t interesit publik, shpronsimi mund t bhet pr kto shkaqe: a) Pr realizimin e detyrimeve t shtetit q rrjedhin nga traktatet dhe konventat ndrkombtare shumpalshe. b) Pr realizimin e programeve, t projekteve dhe investimeve, t parashikuara n marrveshje ndrkombtare me shtrirje n territorin e disa shteteve, ku shteti yn sht pal. c) Pr realizimin e projekteve dhe t investimeve, q paraqesin interes ose shtrirje territoriale kombtare ose vendore n fushn e transporteve t do lloji, t energjetiks, t telekomunikacionit, t veprave ujore t do lloji, n shrbim dhe interes t publikut. ) Pr realizimin e projekteve dhe investimeve kombtare ose vendore, n funksion t ruajtjes s mjedisit, t shndetit, kulturs dhe arsimit publik, si dhe t infrastrukturs, n shrbim dhe interes t publikut. d) Pr realizimin e programeve dhe investimeve n fushn e mbrojtjes kombtare. dh) Pr mbrojtjen e monumenteve dhe objekteve t paluajtshme t karakterit arkeologjik, historik, kulturor e shkencor, kur kto qllime, pr vet natyrn e ktyre objekteve, nuk mund t realizohen nga pronari privat pr shkak t pamundsis objektive apo t qndrimit subjektiv t tij, me pasoj rrezikimin real t mosrealizimit, dmtimit ose t pengimit t funksionimit t tyre. e) Pr mbrojtjen e objekteve t luajtshme me vler historike, arkeologjike, kulturore ose shkencore n rastet kur, edhe me realizimin e detyrimeve t organeve kompetente sipas ligjit, kto objekte rrezikohen t dmtohen ose t zhduken. ) Pr rastet kur objekte t luajtshme e t paluajtshme, pr shkaqe objektive ose forc madhore, krijojn rrezik t prhershm pr sigurin dhe shndetin publik, n at shkall q me gjith ndihmn e shtetit, kto rreziqe nuk mund t parandalohen nga pronari i tyre. (neni 8, Ligji nr. 8561, dat 22.12.1999, Pr shpronsimet dhe marrjen n prdorim t prkohshm t pasuris pron private pr interes publik).
Ka edhe arsye t tjera pse ju (bashki/komuna) duhet t shikoni mundsin e prdorimit t instrumenteve t reja financiare (instrumentet listohen n seksionin 4.3). Le t kujtojm se far thuhet q n hyrje t ktij manuali nevoja pr t kaluar nga zhvillimi n nivel parcele n zhvillimin n nivel zone. Sipas Deklarats Universale t t Drejtave t Njeriut, T gjitha qeniet njerzore kan lindur t lira dhe t barabarta pr sa i prket t drejtave dhe dinjitetit (neni 1); T gjith jan t barabart para ligjit dhe kan t drejt, pa asnj form diskriminimi, pr mbrojtje t barabart nga ligji. (neni 7); Secili ka t drejt t ket pron, i vetm dhe me t tjer. (neni 17 pika 1); Secili ka t drejtn pr akses t barabart n shrbimet publike n vendin e tij (neni 21, pika 2)19. (Deklarata sht miratuar nga Asambleja e Prgjithshme e Kombeve t Bashkuara m 10 dhjetor 1948). dokush mund t ndrtoj n parceln e vet. Mirpo, sikurse parashikohet edhe n nenin 272 t Kodit Civil, do pronar duhet t respektoj distancat nga fqinjt dhe t kujdeset q zhvillimi n pronn e tij t mos prek t drejtat e fqinjve pr t zhvilluar n pronat e tyre. N momentin q nj pronar i nj parcele p.sh., 1 ha, e zhvillon at me ndrtime t larta banimi dhe parashikon q hapsira e gjelbr (si shrbim publik) t ndrtohet n parceln e fqinjit, ather ai ka shkelur t drejtn e pronarit tjetr pr t zhvilluar. N Shqipri kjo ka ndodhur rndom prmes miratimit t planeve dhe studimeve pjesore ku nj zhvillues/pronar parashikonte zhvillimin e zons pa marr n konsiderat pronat fqinje, duke marr vendime pr kto prona dhe duke cenuar shum nga parametrat pr distancat dhe treguesit e zhvillimit. N prgjithsi, ky lloj zhvillimi n baz parcele ka pasur ndikimin e tij negativ mbi infrastrukturat publike, pra mbi t mirat publike. Kjo form zhvillimi sht nj nga arsyet pse infrastrukturat jan shpesh t mangta dhe shrbimet nuk jan cilsore n zonat urbane. Pra, mungesa e prgjegjsis sociale ndaj prons ka br q t eliminohen infrastrukturat. Q bashkia, n prputhje me t gjitha normat ligjore, tù siguroj infrastruktura ktyre banorve duhet t hyj n procese t gjata dhe t shtrenjta shpronsimi. Kjo tingllon jo e drejt sepse: E drejta pr t zhvilluar jepet nga bashkia dhe si rezultat nuk ka kuptim q edhe kostot pr infrastrukturat t prballohen 100% nga bashkia, sidomos n rastin kur kto kosto krijohen nga nj zhvillim jo i drejt. Pr sa koh q zhvillimi sht vetm individual dhe pr prfitim vetm personal, ather kostot pr infrastrukturat (q jan n shrbim vetm t zhvillimit) nuk ka pse t mbulohen nga shoqria (pra taksat n bashki/komun). I gjith diskutimi i msiprm shrben pr t kuptuar se kostoja e infrastrukturs duhet t lidhet sa m tepr me zhvillimin dhe t shprndahet, ose prballohet nga palt n prpjestim t drejt me prfitimin nga zhvillimi. Pr kt qllim jan krijuar dhe shrbejn taksat dhe tarifat q ne njohim deri m sot (p.sh., taksa e ndikimit n infrastruktur, tarifa e shrbimit t pastrimit, taksa e ndrtess etj.). Gjithsesi, ekzistojn edhe instrumente t tjera dhe m n detaj kto shpjegohen n seksionin 4.3.
19. Teksti origjinal n anglisht sht: All human beings are born free and equal in dignity and rights (article 1); All are equal before the law and are entitled without any discrimination to equal protection of the law.(article 7); Everyone has the right to own property alone as well as in association with others. (article 17/1); Everyone has the right of equal access to public service in his country. (article 21/2). Teksti sht marr nga Universal Declaration of Human Rights, http://www.un.org/en/documents/udhr/, dat 19 shtator 2011.
188
189
4.3 Si t mbulojm kostot e infrastrukturave prmes manaxhimit t zhvillimit t toks

Financimi i zhvillimit trajtohet n nenet 34, 35 dhe 36 t VKM-s 502. Gjithashtu, nenet 30 dhe 31 t VKM-s 502, t cilat flasin pr strukturn, formatin dhe zbatimin e PDVs, japin prcaktime t rndsishme pr sa i prket financimit t zhvillimit. Zhvillimi ka natyr dhe efekt privat dhe publik. Pjesa private e zhvillimit financohet nga zhvilluesi dhe/ ose pronart, pra nga individt me burime private. Ajo q ne na intereson sht se si t mbulojm n mnyr sa m efiiente zhvillimin publik, ose me efekt publik ose t br pr qllime publike. Instrumentet financiare pr t realizuar kt lloj zhvillimi prcaktohen n pikn 4 t nenit 34 t VKM-s 502 dhe jan: Instrumentet ekzistuese n legjislacion si taksat, tarifat, shpronsimi pr qllime publike, servituti publik etj. Transferimi i s drejts pr zhvillim (nga pozicioni i marrsit/blersit dhe n rastet kur kemi rishprndarje t intensitetit t ndrtimit apo riorganizim parcelash brenda nj zone). Intensiteti i ndrtimit me kushte. Kontributi n zhvillim (i prmendur n PDV, dhe i ngjashm ose i njjt n natyr me rishprndarjen e intensitetit t ndrtimit brenda nj zone apo zhvillimin me riorganizim parcelash). Intensiteti me kushte dhe zhvillimi me rorganizim parcele jan trajtuar n pyetjet 31 dhe 32 m posht. Ndrkoh, ia vlen t shpjegohet koncepti i kontributit n zhvillim, i cili prfshihet n nj trsi instrumentesh. P.sh., intensiteti me kushte sht nj lloj kontributi n zhvillim; taksa e ndikimit n infrastruktur sht kontribut n zhvillim. Gjithashtu, n nj proces zhvillimi me riorganizim parcele, kontributi n zhvillim mund t marr forma t ndryshme. Gjithsesi n parim, kontributi n zhvillim realizohet nga palt q marrin pjes n nj proces zhvillimi (pra edhe pronart/zhvilluesit edhe autoriteti publik), ku secila pal futet me nj vler t caktuar aksionesh, me t cilat mbulon nj pjes t caktuar t kostove t zhvillimit dhe mbi bazn e t cilave merr pjesn prkatse t fitimit. Kjo shprndarje e kostove dhe prfitimeve mes palve bhet n mnyr t drejt dhe secila pal prfiton n prpjestim t drejt me vlern e aksioneve t futura n procesin e zhvillimit. Aksionet n proces mund t jen: siprfaqe toke n pronsi; siprfaqe ndrtimi n pronsi; t drejta pr zhvillim (intensitet ndrtimi) sipas instrumentit t planifikimit n fuqi; burime njrzore; dhe vler monetare. P.sh., n prgjithsi, zhvilluesit ofrojn vler monetare, projektin dhe burime njerzore n nj proces zhvillimi. Ndrkoh pronart zakonisht ofrojn tok, siprfaqe ndrtimi dhe t drejta zhvillimi. Sigurisht, kto raste nuk jan bardh e zi dhe ka raste q vet pronari mund t jet edhe zhvillues dhe anasjellas. Kostot q lindin n nj proces zhvillimi prfshijn investimet e secils pal, pra: toka, ndrtimi q prishet, taksat dhe tarifat q paguhen n proces, vlera e ndrtimit t ri etj. Nj nga kostot q lind sht gjithashtu krijimi i hapsirs pr infrastruktura dhe vlera e ndrtimit t saj (investimi n infrastruktura). Zakonisht, pronart dhe zhvilluesit jan msuar
t negociojn pr t ndar kosto dhe prfitime n at pjes t zhvillimit q ka t bj me tokn dhe ndrtesn. Ndrkoh, kur bht fjal pr infrastruktura dhe shrbime, pronart dhe zhvilluesit preferojn t mos marrin asnj kosto prsipr pra kontribut n zhvillim, me pretekstin se infrastruktura sht pjes e shrbimeve publike dhe si e till mbulohet nga bashkia/komuna. Gjithashtu, kjo ide prforcohet edhe me faktin q ndrtuesit paguajn taksn e ndikimit n infrastruktur dhe n kt mnyr binden se e kan shlyer marrjen e s drejts pr t zhvilluar. Nj dukuri q vihet re rndom n zhvillimet e reja n Shqipri, sht mungesa e investimit edhe n at infrastruktur bazike q lidhet drejtprdrejt me zhvillimin p.sh., sheshi rrethues i nj pallati. N kt rast, sheshi sht brenda parcels ndrtimore, sht pjes e projektit dhe duhet t realizohet nga zhvilluesi. Por, pr t ulur kostot dhe nn suazn e hapsirs s hapur pr prdorim publik (pra, nga t gjith banort), ky investim nuk kryhet. Banort e ndrtess s re mund t ankohen ose jo pr kt munges investimi, n varsi t faktit nse jan ose jo n dijeni t t drejtave t tyre n lidhje me zhvillimin urban dhe t faktit se sa e njohin kontratn mbi t ciln sht bazuar ndrtimi i ri. N fakt, ka shum kosto infrastrukture q n nj zhvillim duhet t ndahen mes zhvilluesit dhe pronarve t tokave, para se t prcaktohet pjesa q i mbetet bashkis: do infrastruktur dhe hapsir publike q ndrtohet brenda parcels s ndrtueshme (hapsira pr t ciln sht marr leja e zhvillimit dhe me prkufizim nga grma e, pika 1, neni 3 i VKM-s 502), pr sa koh q ajo i shrben vetm zhvillimit n fjal, duhet t mbulohet trsisht nga zhvilluesi dhe pronart e toks. N rast se n kt parcel t ndrtueshme, autoriteti publik dshiron t ndrtoj nj infrastruktur publike (p.sh., shkoll) q i shrben tr qytetit, ather investimi pr shkolln mbulohet nga autoriteti publik ose n programin e intensitetit me kushte, ndrsa kompensimi pr parceln private q vihet n dispozicion pr shkolln bhet n tre mnyra: 1) shpronsim (kosto mund t jet shum e lart dhe mund t ket paknaqsi nga pronari sepse mund t prfitoj m pak sesa pronart e tjer q prfshihen n riorganizim parcele); 2) prfshirje e pronarit/zhvilluesit n program intensiteti me kushte; 3) prfshirje n skemn e procesit t zhvillimit me riorganizim parcele. Secila mnyr sht m e prshtatshme nga kto t tria, vendoset pas llogarive dhe studimit t mundshmris q shoqron projektin pr gjith parceln e ndrtueshme. Infrastrukturat dhe shrbimet publike q nuk ndodhen brenda nj parcele t ndrtueshme, por jan parashikuar t krijohen nga PDV-ja pr nj nnnjsi strukturore, mbulohen (kosto toke dhe ndrtimi) n mnyra t ndryshme: 1) taksa e ndikimit n infrastruktur; 2) nj taks e prkohshme kontributi n zhvillim; 3) prfshirje n programin e intensitetit me kushte; 4) prfshirje n procesin e zhvillimit me riorganizim parcele (dhe sipas rastit edhe rishprndarje intensiteti ndrtimi brenda nnnjsis strukturore); 5) shpronsim. Pyetja q do tì lind do pronari ose zhvilluesi sht: pse duhet t kontribuoj n zhvillim n rastet kur nga kontributi im prfiton jo vetm zhvillimi, por qyteti ose nj pjes e tij? N fakt, kontributi q duhet t japin pronart dhe/ose zhvilluesit lidhet me sa m posht:
190
191
1. Taksa e ndikimit n infrastruktur shrben pr t paguar t drejtn e zhvillimit t ri pr tù lidhur me infrastrukturn ekzistuese, mirpo nuk mbulon ndikimin q zhvillimi i ri ka n infrastrukturn kryesore, p.sh. n tubacionin kryesor t ujsjellsit q furnizon qytetin nga impianti i trajtimit t ujit, apo n kolektorin kryesor t derdhjes s ujrave t zeza etj. 2. Taksa e ndrtess n zona urbane sht tejet e ult (nuk pasqyron vlern e ndrtess), nuk mblidhet rregullisht kudo, dhe nuk ekziston taksa e toks urbane (e bazuar n vlern e toks) q do t shrbente si nj burim i konsiderueshm t ardhurash pr investime publike dhe q n fakt pasqyron ndikimin q nj zhvillim ka n infrastruktura dhe shrbime n nj qytet. 3. Taksa e toks bujqsore thuajse nuk mblidhet, dhe si rezultat mimi i toks bujqsore rritet n mnyr fiktive (spekulative) nga pronart dhe toka mbetet djerr, deri sa nj blers/zhvillues ta blej tokn dhe pr shkak t mimit t lart t saj, t mos investoj n infrastrukturat q lidhen me zhvillimin. 4. Kur ju si pronar merrni nga plani i prgjithshm vendor t drejta zhvillimi, pra mundsin pr t ndrtuar me intensitet m t lart ndrtimi, nuk paguani pr kt t drejt. Kjo ndodh sepse nuk kemi taks t toks urbane q indirekt sht pages pr t drejtat pr t zhvilluar. Nga ana tjetr, edhe taksa e ndikimit n infrastruktur paguan nj pjes t ndikimit tuaj n infrastruktur, por nuk paguan t drejtn tuaj pr t ndrtuar dhe pr m tepr (n rastet kur PPV-ja e rrit intensitetin e ndrtimit) pr prfitimin q do t merrni sepse vlera e toks do t rritet, si rezultat i intensitetit m t lart t ndrtimit/ zonimit q bn PPV-ja. Kujdes! N nenin 30 t VKM-s 502, n pikn 2 t tij, duhet t konsideroni m kujdes grmat d, dh, e, gj dhe i; ndrsa n nenin 31 t VKM-s 502, pikat 4 dhe 6 jan shum t rndsishme dhe prcaktuese n modelin tuaj t zhvillimit.
P.31 far sht dhe si realizohet nj program i Intensitetit me Kushte? 20
Sipas nenit 36 t VKM-s 502, programi ndrmerret gjat hartimit t PPV-s sepse edhe miratohet s bashku me PPV-n. Programi zbatohet vetm n nnnjsit strukturore t kategoris baz banim, dhe vetm n nivel nnnjsie strutkurore. PPV-ja paracakton (bazuar n nj studim paraprak) se n cilat zona zbatohet programi. M pas prgatitet nj hart nnnjsish strukturore ku me nj ngjyr t veant tregohen nnnjsit q jan subjekt i programit. Prcaktohet intensiteti i ardhshm i ndrtimit (I) pr kto nnnjsi, p.sh., I=3. Pastaj, ve ksaj vlere, n hart vendoset vlera prej 75% e I=3, d.m.th. I=2.25 si nj vler nga e cila zhvilluesi prfiton pa kushte. Po n kt hart, n zonn prkatse, vendoset edhe vlera maksimale I=25% t I=3, d.m.th. I=0.75, q sht intensiteti nga i cili zhvilluesit prfitojn vetm nse plotsojn kushtet (paguajn pr t). Bashkia/komuna vendos nse do t jap me kushte I = ose < se 25% e I=3.
Figura 45. Ilustrim i prfitimit t intensitetit me kusht
Ilustrimi n figurn 45 i prket nj rasti t zhvillimit me mbushje, pr t cilin sht prgatitur nj draft-plan pr nj zon t Tirans, pr qllime t manualit. N rastin e zhvillimit me mbushje, ne kemi rritje t dendsis s nj zon urbane, ose s paku ruajtje t dendsis s lart q ajo mund t ket n momentin e rizhvillimit. N kto raste nj bashki/komun mund t prdor programin e intensitetit me kushte. N figurn 45, pr t prfituar nga Intensiteti shtes (i paraqitur me dy katet shtes me ngjyr t verdh), zhvilluesi duhet t ndrtoj hapsirn e gjelbr publike midis strukturave n zon.
Programi i intensitetit me kushte sht nj form kontributi n zhvillim dhe prcaktohet n nenin 36 t VKM-s 502. N parim, q nj zhvillues t ket mundsi t prfitoj m shum intensitet ndrtimi sesa realisht mund t marr prmes nj procedure rutin aplikimi pr leje zhvillimi, ai duhet t plotsoj disa kushte ndaj bashkis/komuns. Zakonisht kto kushte jan: ndrtim/prmirsim i nj infrastrukture publike (cilado infrastruktur q prmendet n pikn 30 t nenit 3 t ligjit t planifikimit); pages e drejtprdrejt me vler monetare; ose ofrim banesash pr strehim social. Cilido qoft rasti, zhvilluesi paguan pr t bler m tepr t drejta zhvillimi (m shum intensitet, pra m shum siprfaqe ndrtimi) nga bashkia/komuna. Sigurisht, programi i intensitetit me kushte sht i suksesshm kur sigurohet q zhvilluesi do t ket fitim pasi t kt paguar pr intensitetin q blen (pr t cilin plotson kushtet).
20. N literatur dhe n praktikn botrore njihet me termin selling of development rights, ose density bonus, ose bonus FAR etj.
Hapsira publike si kusht pr dy kate shtes
192
193
Detyrimi ligjor Karakteristika t forms ose procesit Sugjerime t prdorshme sipas rastit
Hapi HAPI 1: Prgatitja e zons pr procesin e zhvillimit me riorganizim parcelash
1.1
Prcakto zonn pr zhvillim me riorganizim parcelash
Kjo sht zon pr PDV e prcaktuar nga PPV
Zon pr rizhvillim, rritje intensiteti, prdorimi mbetet banim
P.32 far sht dhe si realizohet nj proces zhvillimi me riorganizim parcele?
1.2
Ju mund t ndani tokn pr qllime zhvillimi dhe mund t bni bashkim parcelash pr qllime zhvillimi. N t dyja proceset ekzistojn kosto dhe prfitime, q duhet t ndahen drejt mes palve. Nse i kryeni t dyja kto procese n nj nnnjsi strukturore n nj PDV, ather jeni duke zhvilluar prmes procesit t riorganizimit t parcelave21. N realizimin e procesit t zhvillimit me riorganizim parcelash zbatohen t gjitha prcaktimet e neneve t VKM-s 502 q kan t bjn me PDV-n, transferimin e s drejts pr zhvillim, intensitetin me kushte, nndarjen dhe bashkimin e parcelave, financimin e zhvillimit, sipas nivelit t prfshirjes s elementeve t ktyre shtjeve n nj proces t dhn. Figura 46 dhe shembulli n vijim jan nj paraqitje e detajuar e hapave dhe karakteristikave t procesit t zhvillimit me riorganizim parcele. Shembulli q vijon sht nj rast hipotetik. Zona q sht marr n studim ndodhet n Tiran, n Babrru dhe sht nj zon me origjin informale t zhvillimit. Duke qen se ndodhet n kufi t aksit kryesor verilindor t Tirans, sht supozuar sikur PPV-ja e Tirans do t parashikoj rritje t intensitetit t ndrtimit n zon dhe rizhvillim t saj. Aktualisht, zona prmban vetm banim n ndrtesa individuale tip vil, me parcela relativisht t vogla dhe rrug pa trotuare, t cilat u shrbejn banesave thjesht pr akses. Kto rrug jan e vetmja hapsir publike e zons. sht supozuar sikur PPV-ja e Tirans, parashikon q zona t mbetet kryesisht pr banim, por n ndrtesa shumfamiljare shumkatshe, t cilat kan shrbime n katet e para. Gjithashtu n zon shtohen hapsirat dhe shrbimet publike, si: rrugt, sheshet, hapsirat rekreative, nj ndrtes pr shrbime sociale dhe nj kopsht/erdhe.
21. Ky instrument njihet me emrin land readjustment ose land consolidation etj. dhe sht nj instrument shum popullor pr zhvillimin e toks. Prfshin nj sr instrumentesh t tjera njkohsisht n nj PDV.
Merr dhe mirato nismn pr PDV tek Kryetari i bashkis/ komuns
Procedura e parashikuar n VKM 502
Venndodhja e zons, argumenti pr PDV, plani i veprimeve pr hartim & miratim do pron paraqitet sakt n hart me emrin e pronarit/pronarve, ndarjet e pronsis, prmasat, lloji aktual i zhvillimit, ka vetm tok apo edhe ndrtes
Prdor instrumentin e Pezullimit t zhvillimit n zon
1.3
Prditso hartn e pronave dhe listo t gjith pronart
Prdor hartn kadastrale nga ZRPP, por verifiko n terren
Njofto n ZRPP se ka nisur nj proces zhvillimi me riorganizim parcelash
2.1
HAPI 2: Prgatitja e draft projektit dhe llogaritja e aksioneve
Elemino kufijt e pronave n zon
E gjith zona konsiderohet teknikisht si nj parcel e vetme N prputhje me krkesat e strukturs s PDV sipas VKM 502
2.2
Grumbullo informacionin teknik, analizo, prgatit draftin e projektit
T dhna pr infrastrukturat, nj pyetsor pr banort, analiza territori, ideja e rizhvillimit t zons Vlera e tregut Lek/ha dhe/ose Lek/m ndrtim. Kujdes nse varion brenda zons
Ve puns teknike, organizo proces konsultimi me palt
2.3
Llogarit vlern aktuale t toks dhe ndrtesave
Referoju agjencive t pasurive t paluajtshme. Mbaj shnim edhe vlern sipas harts s mimeve Standardi n rishprndarjen e prones mund t jet vlera relative ose siprfaqja relative e prons
2.4
Llogarit aksionet e do pronari n zhvillim sipas prons Llogarit aksionet e do pronari sipas t drejts pr zhvillim nga PPV E drejta pr zhvillim vjen nga PPV dhe sht (I) dhe prdorimi i propozuar i toks
1) % e siprfaqes s toks dhe t ndrtimit q ka do pronar ndaj totalit; 2) vlera e do prone & % ndaj totalit Llogarit mbi bazn e fitimit nga (I) q mund t prfitoj do pronar dhe ndryshimi i prdorimit t toks Nga drafti i propozuar pr rizhvillim evidentohet siprfaqja pr rrug dhe hapsira t tjera publike
2.5
Prdor vlern e tregut. Negociat mes pronarve, zhvilluesve dhe bashkis/ komuns N gjendjen ekzistuese zona mund t ket prona publike. Pra, bashkia/ komuna sht nj ndr pronart
2.6
Zbrit siprfaqen e nevojshme pr infrastrukturat
HAPI 3: Riorganizimi dhe kapja e vlers
3.1
Llogarit vlern e fitimit nga rizhvillimi
Llogarit mbi vlern e tregut. N kt hap llogarit totalin dhe pr do pronar pa zbritur infrastrukturat Rialokimi pasi jane hequr siprfaqet publike. Mundsisht tokdhe/ose ndrtim n t njjtin vend, ose para. Minimalisht barazohet vlera para zhvillimit Deklarata e pronarve t t paktn 2/3 t siprfaqes, miratimi nga kryetari dhe nga kshilli, hidh n Regjistr. Zbato sipas rastit t parashikuar ne VKM 502
Merr n konsiderat prdorimet e reja dhe pajisjen me infrastruktur. Krahaso me zona t ngjashme. Nse ka fitim (t lart) pas rialokimit, merret & nse ka humbje, kompensohet. Konsidero dhe t drejtat e zhvillimit n fitim, ose kontribuohet n infrastruktur
3.2
Rialoko parcela ose vler monetare pr do pronar
HAPI i 4: Miratimi dhe Zbatimi
4.1
Mirato PDV
Dokumentet dhe procesi sipas VKM 502
Si pjes e dokumenteve duhet t jet nj hart q tregon kufijt e rinj t pronave. Nse kontributi pr infrastrukturat sht dhn gjat rikompensimit, ather ajo ndrtohet nga bashkia/ komuna
4.2
Zbato PDV pr infrastrukturat
Ndrtimi i infrastrukturave publike dhe atyre private q jan kusht pr regjistrimin e parcels s re n ZRPP Harta e re e pronave q u miratua me PDV n kshill vendor dorzohet n ZRPP me materialin ligjor t nevojshm
4.3
Regjistro pronat e reja n ZRPP
Zbato sipas ligjit t ZRPP dhe VKM 502
Figura 46. Procesi i zhvillimit me riorganizim parcele
194
195
Figura 47. Mnyra dhe disa raste pr bashkimin e parcelave pr qllime zhvillimi n prputhje me VKM 502 1. Pozicionimi i parcels pr nndarje pr qllime zhvillimi n lidhje me qytetin e Fierit. 2 dhe 3. Sistemi i perimetrimit t zons me rrug sipas kategorive t caktuara n PPV. Parcela n gjendjen ekistuese, siperfaqe =27,684 ha
1 7 8 9
4. Parcela pr nnndarje e sistemuar n perimetr prmes zgjerimit t rrugs. 5. Nnndarje me parcel minimale 500 m2. 6, 7 dhe 8. Nnndarje me parcel minimale jo m pak se 1,000 m2; 9 dhe 10. Nnndarje me parcel minimale jo m pak se 1,500 m2.
2 3 10
Burimi i ortofotos: http://map.albinfo.al/
196
197
Pr lehtsi t leximit t shembullit, do t prdoren shkurtimet e mposhtme:

P Sp Sz Sr Spu n Sgj Sn I Iekz
ekz
Konkretisht: I = Sn/Sp; Ksht = Sgj/Sp; Kshr = Sr/Sz; Kshp = Spu/Sz Sipas nenit 44, pika 6 t VKM-s 502, shuma e prqindjes q zn parcelat e ndrtueshme n nj zone, me Kshr dhe Kshp, sht e barabart me 1. Ose Sp + Sr + Spu = Sz. N munges t harts kadastrale, sht dixhitalizuar zona dhe jan konsideruar si parcela ato q shihen me sy t lir n foton ajrore. Si rezultat dalin 116 parcela dhe 145 ndrtime. Pra, n disa raste, n nj parcel jan vendosur m shum se nj ndrtes/struktur. Tabela e mposhtme paraqet nj fragment t tabels s br pr t gjitha parcelat dhe ndrtimet.
Tabela 22. T dhna t gjendjes ekzistuese pr do parcel n zon Parcel (P) P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 Siprfaqja parcels (Sp m2) 542 467 552 280 209 494 482 868 333 655 Nr. Ndrtesave (nr) 2 0 1 1 0 1 1 1 1 2 Ndrtesa (n) n1 n2 0 n3 n4 0 n5 n6 n7 n8 n9 n10 n143 n144 n145 Siprfaqja e gjurms (Sgj m2) 105 5 0 189 102 0 104 188 82 133 9 158 29 98 7 15,321 Nr. Kateve (nr) 2 1 0 1 2 0 2 2 1 2 1 2 1 1 1 Siprfaqja ndrtimit (Sp m2) 210 5 0 189 204 0 208 376 82 266 9 316 29 98 7 28,389
L Ksht Kshr Kshp NPV
Parcel Siprfaqe e parcels Siprfaqja e prgjithshme e zons Siprfaqja e rrugve Siprfaqja ku shtrihen shrbimet publike Ndrtesa Siprfaqja e gjurms s strukturs n parceln e ndrtueshme Siprfaqja e ndrtimit Intensiteti i ndrtimit Intensiteti ekzistues i ndrtimit n zon Ekzistuese Lartsia e strukturs Koeficienti i shfrytzimit t toks pr ndrtim Koeficienti i shfrytzimit t toks pr rrug Koeficienti i shfrytzimit t toks pr ndrtim Vlera aktuale neto (Net Present Value)
Nse i referohemi figurs 46, ather supozojm t realizuar Hapin I dhe n Hapin II kryejm veprimet 2.1 dhe 2.2. Aspektet m kryesore t hapit t par dhe t veprimeve 2.1 dhe 2.2 jan detajuar m posht. Gjithsesi, vlen t theksojm, se deri n kt faz, aspekti q ndryshon nga praktika e deritanishme e zhvillimit, sht fakti se e gjith zona e marr pr studim i nnshtrohet n mnyr t njjt procesit t riorganizimit. Ndryshimi nga studimet urbanistike pjesore qndron q n kto t fundit, studiohej nj zon e ngjashme si zona jon, por realisht siprfaqja q do t konsiderohej pr riorganizim dhe zbatim t projektit ishte shum m e vogl se siprfaqja e zons. Pra, pjesa tjetr e studimit ishte hipotetike dhe e padiskutuar me pronart q prekeshin. N rastin ton, e gjith zona do t konsiderohet sikur e tra t shkonte njhersh pr zbatim (edhe pse realisht vet PDV-ja do t parashikonte fazim t zbatimit). Hapi I dhe veprimet 2.1 dhe 2.2 t Hapit II Fillimisht, pr t treguar ndryshimin q ndodh n zon, do t paraqesim treguesit e zhvillimit, si edhe do t prshkruajm shkurtimisht ndrhyrjen. Pr sa i prket ndrhyrjes, duhet pasur parasysh se sht rast hipotetik dhe si i till, theksi sht vendosur tek funksionet, aktivitetet dhe mnyra se si kto gjejn vendosje n zon, kur kemi rizhvillim dhe rritje intensiteti. Gjithashtu, disa zgjidhje nga pikpamja e dizajnit, jan br n mnyr t qllimshme, pr t treguar se si mund t gjendet n parim zgjidhja volumore e nj strukture, kur distancat krijojn vshtirsi n arritjen e intensiteteve t larta t ndrtimit. Nse ky plan do t punohej pr nj rast real dhe do t kthehej n PDV pr zbatim, ather volumet e ndrtesave do tì nnshtroheshin projektimit arkitektonik q do t shoqronte projektet pr leje zhvillimi.
P116 Totali
305 50,357
sht supozuar q sipas PPV-s, Intensiteti i ardhshm i ndrtimit n zon do t jet 2. Pra, pson nj rritje nga 0.56 n 2. Ky ndryshim tregon qartsisht se PPV-ja parashikon q zona t dendsohet ndjeshm n t ardhmen. Ather n gjendjen ekzistuese, treguesit jan: Sz = 65,078 m2 = 6.5 ha Snekz = 28,389 m2 = 2.8 ha
198
199
Sgjekz = 15,321 m2 = 1,5 ha Sp = 50,357 m = 5 ha

2
Figura 48. Zhvillimi me riorganizim parcele n rastin e nj zone banimi n Babrru, Tiran 2. Parcelat, strukturat dhe lartsia n kate, n gjendjen ekzistuese
Iekz = Snekz/Spekz = 28,389 m2 / 50,357 m2 = 0,56 m2/m2 Kshtekz = Sgjekz/Spekz = 15,321/50,357 = 0.3 = 30% Sipas propozimit: duke marr vlern e siprfaqes s ndrtimit pr banim pr banor = 25m2 I=2 siprfaqen e parcels s kopshtit = 1,500 m2 siprfaqen e polikliniks = 2000 m2 siprfaqen e nj qendre sociale/shumfunksionale = 1,122 m2 (bazuar n standardet e projektimit t ktyre funksioneve) (shuma e ktyre funksioneve sociale = 4,622 m2) siprfaqen e sistemit rrugor = 10,910 m2 nisur nga nj draftplani i par i zons, ather: Sn = Sp x I = 49,546 m2 x 2 m2/m2 = 99,092 m2 Nr. i banorve t ardhshm = Sn/25 m2/banor = 99,092/25 = 3,964 banor Nj element i rndsishm i planit (PDV-s) sht fakti q n zon shtohen shum hapsira publike dhe t hapura (t gjelbra dhe pr argtim). Pr kt qllim respektohen standardet n nivel qyteti. Gjithsesi, standardet n nivel qyteti japin vlera minimale n nivel qyteti, q n nivel zone, sipas rastit prkthehen n vlera shum m t vogla ose m t mdha. Ajo q ka rndsi sht q nj PPV, prmes zbatimit t PDV-ve dhe lejeve pr zhvillim dhe infrastruktur, t siguroj realizimin e standardeve n nivel qyteti. Ather, pasi sht hartuar plani pr zonn, standardet, n mnyr krahasimore, jan: Sgj = 8,656 m2 dhe matet nga plani, ndrkoh q respekton I-n e paracaktuar dhe shifrat e msiprme.
Tabela 23. Realizimi i standardeve n projekt Standardet e realizuara n projekt m2/ banor 0.79 7.6 0.41 0.38 2.54 3 14.72 m2 3,964 x 0.78 = 3,122 3,964 x 7.6 = 30,126 3,964 x 0.41 = 1,645 3,964 x 0.38 = 1,500 3,964 x 2.54 = 10,084 3,964 x 3 = 11,892 58,369 Standardet e krkuara (mbi 10,000 banor) Funksionet dhe aktivitetet m2/ banor m2 Territor pr prdorim publik 2 3,964 x 2 = 7,928 Hapsira t gjelbra 9 3,964 x 9 = 35,676 Territor sportiv 3.5 3,964 x 3.5 = 13,874 Kopshte, erdhe, shkolla 4.5 3,964 x 4.5 = 17,838 Shrbime tregtare 5 3,964 x 5 = 19,820 Parkim publik 3 3,964 x 3 = 11,892 Totali 27 107,028
Kujdes! Standardet e realizuara n projekt, normalisht paracaktohen n PPV pr do nnnjesi strukturore.
1. Ortofoto e zons n gjendjen ekzistuese
Burimi i ortofotos: http://map.albinfo.al/, aksesi: 31 tetot 2011
3. PDV e propozuar pr zonn funksionet
4. Distancat midis strukturave, trupit t rrugs dhe kufirit t prons, n planin e propozuar
I1 RAST
7m
7.5 m
3k 9 k + im park
14 k +4 k parkim nntoksor
7.5 m 10.8 m
2k 8 k + im park
9 k + 3k parkim
7.5 m
7.5 m
2k
I2 RAST 7.5 m
7.5 m 7.5 m
2k 8 k + im park
7.5 m 34.6 m 6m
nnkalim
+3k 10 k im park
7m
+3k 10 k im park
A'
31.5 m
7.5 m A
2k 8k+ m parki
2k 8 k + im park
7.5 m
+2k 10 k im park
7.5 m
2k 8 k + im park
RASTI 3
G'
21.6 m
5k
2k k + im 10 ark p
+3k 10 k im park
2k 8 k + im park
B
3k 8 k + im park
7m
10 k + 2 parkim k
7.5 m
7m
B'
2k k + im 10 ark p
P
Ndrtesa banimi Ndrtesa shrbimi
1.kopsht 2.qendr polifunksionale (sall leximi, sall projektimi filmi etj).
80 m
Ndrtesa banimi Ndrtesa shrbimi
1 kopsht 2 qendr polifunksionale (sall leximi, sall projek mi lmi etj) 3 poliklinik
4k
7m
10 k + 2 k parkim
Rrug pr kmbsort/ sheshe pr qndrim dhe argtim Zona t gjelbra Parkim publik
7.5 m
3
P
Sheshe pr qndrim/pushim dhe arge m Rrug pr kmbsort Hapsira publike Parkim publik
7.5 m
7.5 m
Burimi i imazhit pr strukturn gjarpruese n zonn rikreative: ANNABAU Architektur und Landschaft.
202
203
5. Pronsia pr do kategoti t prdorimit t toks
6. Niveli i prdorimit pr do kategoti t prdorimit t toks
KATEGORIT Infrastruktura rrugore

Rrug kryesore Rrug dytsore Rrug ndihmse Rrug pr kmbsort Parkim n siprfaqe Parkim nn siprfaqe
PUBLIKE Prkatsia Siprfaqe (m2)

15,719
PRIVATE Prkatsia Siprfaqe (m2)

2,589 47.5 1,606 2,606 311 11,892
KATEGORIT Infrastruktura rrugore

Rrug kryesore Rrug dytsore Rrug ndihmse Rrug pr kmbsort Parkim n siprfaqe
6,415 14,968
NIVELI I PRDORIMIT Qyte Parcele
Hapsira pr qndrim dhe arg m

Sheshe pr qndrim dhe arg m Hapsira t gjelbra pr qndrim dhe arg m Hapsira pr arg min e fmijve Hapsira t gjelbra pr komple min rrugor Hapsira pr sport 4,890
Parkim nn siprfaqe
1,272 146 1,645
Hapsira pr qndrim dhe arg m

Sheshe pr qndrim dhe arg m Hapsira t gjelbra pr qndrim dhe arg m Hapsira pr arg min e fmijve Hapsira t gjelbra pr komple min rrugor Hapsira pr sport
Parcela t ndrtueshme
Parcela pr ndrtesa me funksion mix (rezidenc dhe ak vitete tregtare e shrbime private) Parcela me funksion shrbime publike 1.kopsht. 2. qendr polifunksionale (ssall leximi, sall projek mi lmi etj). 3.poliklinik. 9,651
4,692
Parcela t ndrtueshme
Parcela pr ndrtesa me funksion mix (rezidenc dhe ak vitete tregtare e shrbime private)
TOTALI
25,279
41,221
Parcela me funksion shrbime publike 1.kopsht. 2. qendr polifunksionale (ssall leximi, sall projek mi lmi etj). 3.poliklinik.
5 dhe 6. Pr do parcel dhe struktur sht prcaktuar pronsia dhe niveli i prdorimit. Niveli i prdorimit tregon nse hapsira apo struktura prdoret vetm nga banort e zons apo edhe nga banor t qytetit. Nse prdorimi sht n nivel qyteti, ather pronsia me shum mundsi do t jet e preferueshme t kthehet n publike (e Bashkis). Kjo ndodh sepse hapsira/struktura krkon mirmbajtje dhe mirmbajtja do t realizohet nga Bashkia, kur disa lagje ose i gjith qyteti e prdor at.
204
205
Ksht-ja sht matur vetm pr parcelat e ndrtueshme, siprfaqja e t cilave sht llogaritur duke zbritur edhe hapsirn e gjelbr dhe territorin sportiv. Pra: Spndrtueshme = 49,546 (30,126 + 1,645) = 17,775 m2 Ksht = 8,656/17,775 = 49% Kshp = (30,126 + 1,645 + 4,622)/65,078 = 56% Kshr = 10,910/65,078 = 17% % e Spndrtueshme ndaj Sz = 17,775/65,078 = 27% Kshp + Kshr + %Spndrtueshme = 100% t Sz Pasi jan siguruar treguesit e msiprm t zhvillimit, plani rishikohet edhe nj her, por tashm pr t siguruar distancat. Meqense kemi rritje t konsiderueshme t intensitetit dhe krijim t hapsirave publike, qartsisht strukturat (ndrtesat) do t jen t larta. Mirpo rritja e lartsis s ndrtess, bazuar n nenin 41 dhe n Shtojcn 3 t VKM-s 502, ndikon drejtprdrejt n rritjen e distancs midis strukturave. Pra, porjektuesi duhet t punoj pr t gjetur ekuilibrin mes: Lartsis s strukturave. Distancave midis: strukturave, strukturs dhe kufirit t prons, strukturs dhe kufirit t rrugs. Treguesve t tjer t zhvillimit q jan prshkruar m lart. Pr t realizuar kt ekuilibr, n rastin konkret, ndrtesat e larta psojn thyerje t volumit ndrsa ngrihen n lartsi. Thyerja sht e till q t realizoj kndin = ose < 45o midis strukturs m t ult dhe thyerjeve m t ulta t strukturs s lart. N kt mnyr, distanca midis dy strukturave nuk do t jet e barabart me lartsin m t madhe t ndrtess por me nj nga lartsit m t ulta, pra at q realizon kndin 45o. N prfundim t zgjidhjes, rezulton se n nivel zone, lartsia mesatare e ndrtesave t banimit sht: Lmesastare = Sn/Sgj = 99,092 m2 / 8,656 m2 = 11.4 m Duhet pasur parasysh se kjo lartsi prfshin edhe katet e parkimit nntoksor edhe katet pr shrbime tregtare n ndrtesat e banimit, pasi Sn e prdorur sht e gjith Sn e zons. Detaje t tjera mbi distancat dhe lartsit, mund t gjenden n seksionin 5.4 t ktij manuali. Le t shohim n vijim, veprimet 2.3 deri n 2.6 t Hapit II. Fillimisht, llogaritim vlern pr do pron parcel dhe ndrtes (veprimi 2.3). Ky sht nj moment ky i procesit. Normalisht, si zhvilluesit dhe pronart kryejn n mnyr t pavarur llogaritje e tyre, dhe pastaj negociojn pr arritjen e nj vlere t pranuar nga t dyja palt. Vlera e parcels dhe/ ose e ndrtess sht ajo e tregut. Zhvilluesit dhe pronart mund tì referohen drejtprdrejt vlers s tregut, duke pyetur n agjencit e pasurive t paluajtshme, mund t konsultohen me listat zyrtare t mimeve q gjithashtu tentojn t pasqyrojn vlern e tregut, ose mund t llogaritin vlern e toks+ndrtess, bazuar n fitimin q duan t bjn (vlera e mbetur pr tokn = residual value of land). T tria mnyrat jan t drejta dhe ojn n vlera t
ngjashme, por parimisht jan piknisje t ndryshme: T bazohesh n vlern e raportuar n treg dhe listat zyrtare t mimeve, sht m e thjesht pr t nisur llogaritjet personale, por mund t mbart nj doz t lart spekullimi. P.sh., tregu mund t jet i mbi ose nnvlersuar, sepse mungojn studime t mirfillta dhe transparente t tregut t pasurive t paluajtshme. Ka raste, q ka zona (dhe ky sht edhe rasti i zons s zgjedhur n Babrru), pr t cilat mungojn vlerat e tregut ose zyrtare, pasi ose nuk ka pasur shitje, ose vlersimi zyrtar i pasurive nuk sht shtrir n kto zona. N nj rast t till, ne u referohemi pr mime zonave t ngjashme (dhe kshtu sht vepruar pr mimin e ndrtesave n Babrru, pasi mimi i toks ekziston n lista zyrtare), mirpo sigurisht ky sht nj vlersim subjektiv dhe jo i bazuar n llogaritje specifike pr zonn. T kryesh llogaritjet e prons ekzistuese (tok + ndrtes) bazuar n vlern e mbetur pr tokn, sht mnyr realiste, por krkon t angazhosh vlersues t pasurive n do proces zhvillimi. Edhe vlersimet e tregut apo t listave zyrtare kshtu veprojn, vetm se nuk e bjn pr do zhvillim m vete. Ky lloj vlersimi mbart m shum realizm edhe n prfitimin q bjn palt. Pra, vlera e mbetur pr tokn = Vlern e shitjes s zhvillimit Koston e zhvillimit Kostot e transportit Fitimin e pritshm t zhvilluesit. Vlera e shitjes nnkupton se sa do t ishin t gatshm t paguanin blersit n treg pr, p.sh., apartamentin. Kosto nnkupton t gjitha zrat e realizimit t zhvillimit, pra materialet, projektin, pagesat pr lejet, kontribute t mundshme n zhvillim, taksa, fuqi puntore, etj. Kosto e transportit sht nj element shum i rndsishm q duhet faktorizuar n vlersimin e toks pra vlera q m kushton t arrij nj destinacion t caktuar, ndikon n dshirn time pr t shkuar n at destinacion, apo pr ta zhvilluar at siprfaqe etj. Fitimi i pritshm sht deri diku subjektiv, pasi bazohet n pritshmrit ekonomike t zhvilluesve. Megjithat edhe ky fitim orientohet nga tregu, por gjithmon zhvilluesi/pronari mendon se prtej cils vler ai nuk do t pranonte t ishte pjes e procesit t zhvillimit. Pr arsye t kohs se brjes s studimit/vlersimit, si edhe sepse kemi t bjm me nj rast hiptotetik, ne kemi llogaritur sipas metods s par dhe jo t dyts. Megjithat, sugjerohet fort metoda e dyt, pasi jep m tepr siguri pr zhvillimin dhe fitimin e pritshm, dhe siguron transparenc t vlersimit dhe eleminon/redukton spekullimin me mimet. Tabela m posht, sht nj fraksion i llogaritjeve t bra n rastin konkret, sipas metods s par.
206
207
Tabela 24. Llogaritje t fitimeve pr do pron Parcel Siprfaqja parcels (Sp m2) 542 467 552 280 209 494 482 868 333 305 50,357 Siprfaqja ndrtimit (Sn m2) 210 5 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P116 Totali 0 189 204 0 208 376 82 266 29 98 7 28,389 90,541,341 93% 1,703,340,000 99.9% 1,793,881,341 548,390 0.6% 6,300,000 0.4% 1,798 60,000 90,000 6,848,390 1,793,881,341 0.4% 839,666 992,496 503,440 375,782 888,212 866,636 1,560,664 598,734 0.9% 1.0% 0.5% 0.4% 0.9% 0.9% 1.6% 0.6% 11,340,000 12,240,000 12,480,000 22,560,000 4,920,000 15,960,000 0% 1% 0.7% 0% 0.7% 1.3% 0.3% 0.9% 1,798 1,798 1,798 1,798 1,798 1,798 1,798 1,798 60,000 60,000 60,000 60,000 60,000 60,000 60,000 60,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 839,666 12,332,496 12,743,440 375,782 13,368,212 23,426,636 6,480,664 16,558,734 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 0.0% 0.7% 0.7% 0.0% 0.7% 1.3% 0.4% 0.9% Vlera e do prone parcel (lek) 974,516 % e vlers s prons (%) 1.0% Vlera shitjes s ndrtimit ekzistues (lek) 12,900,000 %e vlers s ndrtess (%) 0.8% mimi i shitjes s toks n Babrru (lek/m2) 1,798 mimi i shitjes aktuale t baness (lek/m2) 60,000 mimi i shtjes t baness, tregu 2009 (lek/m2) 90,000 Kosto = Vlera totale (parcele + ndrtim) q ka do pronari (lek) 13,874,516 Kosto = TOTALI % ndaj vleres pr t gjith totale pr do pronart pronar (lek) 1,793,881,341 (%) 0.8%
(P) P1
Kolonat ku teksti ka ngjyr t kuqe, paraqesin vlera konstante, t cilat n rastin e mimeve jan marr nga vlersimet zyrtare (Aneksi 6 i manualit). Gjithashtu, n tabel sht br edhe nj vlersim i % q z vlera e prons s do pronari n vlern e prgjithshme (1,793,881,341 Lek) t gjitha pronave. Ky vlersim prshkruan veprimin 2.4 t Hapit II. Kostoja q do pronar ka n zhvillim + Kostoja e zhvillimit q prballohet nga zhvilluesi + Kostot e zhvillimit q prballohen nga bashkia = Kostoja e prgjithshme t zhvillimit. Duke qen se jemi n nj proces zhvillimi me riorganizim parcelash, do pjesmarrs n zhvillim (ndryshe quhet aksioner) ka nj kosto q prcakton vlern e aksioneve t tij n zhvillim, pra edhe vlern e fitimit q ai merr nga zhvillimi. Deri n kt moment, ne kemi prcaktuar koston e pronarve t toks dhe t ndrtesave ekzistuese, duke br disa supozime: Kostoja e vetme q kan pronart sht vlera e toks dhe e ndrtesave ekzistuese n t. Kujdes! N realitet nuk duhet t jet kshtu. Pronart nuk paguajn pr t drejtn e zhvillimit (intensitetin e ndrtimit q ata prfitojn nga plani), sepse dika e till mund t bhet rast pas rasti, vetm nse bashkia u vendos nj taks t prkohshme ose krijon nj kontribut n zhvillim. N rastin
ton, nuk mund t bjm llogaritje t tilla, dhe si rezultat kemi pranuar q pronart t mos kn kt kosto. Kujdes!, Pronart n realitet duhet t paguajn pr t drejtn e zhvillimit. Kostot e infrastrukturave i prballojn zhvilluesit dhe bashkia. N nj situat reale, kostot e zhvillimit ndahen edhe tek pronart kjo do t ishte nj mnyr se si ata t paguanin pr t drejtn pr zhvillim. N rastin ton, pr thjeshtsi t llogaritjes, kto kosto nuk jan vendosur mbi pronarin. Llogaritja sht br sikur ndodh n nj moment t vetm n koh. Pra kur ne zbresim nga vlera e shitjes koston e zhvillimit, pr t llogaritur fitimin, supozojm q kostoja dhe vlera e shitjes jan dy shuma q realizohen n nj moment kohor. N fakt, n realitet nuk ndodh kshtu. Pra midis momentit t llogaritjes s kostos dhe realizimit t shitjes, sht koha q duhet pr ta realizuar zhvillimin dhe pr ta shitur at. Kjo koh varion nga 1 deri n 5 vite apo m shum, n varsi t sasis dhe siprfaqes s zhvillimit, mundsive financiare, fazimit t PDV-s etj. Si rezultat, n realitet, ne duhet t faktorizojm edhe vlern aktuale neto (NPV net present value) dhe t korrigjojm shumat pr tì pasur me nj sistem t njjt referimi kohor. Pr lehtsi, llogaritja sht br sikur i gjith zbatimi ndodh njhersh, dhe pastaj
208
209
fillon shitja dhe shfrytzimi. N fakt nuk ndodh kshtu. Pra, sidomos n nj siprfaqe kaq t madhe, nuk mund ta llogaritim koston dhe fitimin sikur zhvillimi kryhet njhersh. Duke qen se zbatimi i PDV-s fazohet, ather, edhe kostot dhe fitimet fazohen. Mirpo ajo pjes e zhvillimit q kryhet e para dhe nis e para shfrytzimin, ka nevoj pr mirmbajtje, ndrkoh q ndrtohet pjesa e dyt e zhvillimit. Pra n ekuacion shtohen kostot e mirmbajtjes. Gjithashtu, n fazn e dyt t zhvillimit, mund t ndryshojn vlerat e tregut, fuqia blerse, inflacioni etj. Pra faktori koh, sikurse u tha n supozimin paraardhs, ndikon n fazn e dyt t zhvillimit, por jo t parn. Qartsisht, kjo tregon se nevojitet nj plan biznesi dhe nj llogaritje e detajuar kostosh dhe prfitimesh. N kt pikpamje, pronart nuk mund t pretendojn q n fillim nj vler X% t zhvillimit/fitimit, pasi kostot dhe prfitimet n koh jan t ndryshme. N praktikn ton aktuale, duke qen se pronart e pretendonin vlern fikse t tyre q n negociatn e par, t gjitha risqet e zhvillimit i mbante zhvilluesi. Pr m tepr, nse nj pronar nuk binte dakord menjher me formuln e propozuar nga zhvilluesi dhe si rezultat ndikonte n vonesa, ose deri n moskryerje t zhvillimit, srisht kostoja dhe risku i fitimit mbeteshin vetm tek zhvilluesi. N tabelat ne vijim, ne paraqesim edhe nj format tabele n lidhje me llogaritjen e kosto-prfitimeve mbi bazn e fazimit. Gjithashtu, pr thjeshtsi t llogaritjes, nuk jan llogaritur taksa t tjera si TVSH etj. Kujdes! Supozimet e msiprme jan tejet t rndsishme. Pra, n realitet pr t qen ligjrisht korrekt dhe pr t llogaritur kosto dhe prfitime t drejta, supozimet e msiprme nuk do t bheshin, dhe analizat e kostove dhe prfitimeve do t prmbanin disa skenar. Skenart do t ishin subjekt negocimi midis tre aktorve: bashki / zhvillues / pronar, dhe mbi bazn e negociats do t zgjidhej skenari i preferuar ai q balancon interesat e t gjitha palve. Tabelat n vijim paraqesin vlerat e kostove dhe prfitimeve pr do grup aktorsh, pr do pronar sipas metods s par t llogaritjes s mimit dhe fitimit, dhe kostot dhe prfitimet nse n llogaritim duke faktorizuar kohn (mnyra e drejt e llogaritjes). Tabelat 24 dhe 25, synojn t ilustrojn veprimin 3.1 t Hapit III. Tabela 24 nuk i prmban nj pjes t vlerave si rezultat i supozimeve t bra. Pra n rastin real, ne do t duhej t plotsonim t gjitha vlerat e munguara pr nj vlersim t drejt. Gjithashtu, vlera nga shitja e zhvillimit (dhn n tabeln 25 dhe n Aneksin 6 t manualit) sht deri diku apriori pasi: mimi zyrtar i shitjes s nj banese (dhe i dyqaneve dhe parkimeve) n treg sht i vitit 2009. Ky mim nuk i prket zons son, por nj zone n Tiran q ka ngjashmri me at q krkon t realizoj projekti n Babrru. N realitet, mimi i shitjes mund t ishte m i vogl ose m i lart. Vlera e shitjes bazohet n supozimin q shitja ndodh e gjitha njhersh, pasi ndrtimi sht supozuar t ndodh njhersh.
Tabela 25. Kosto dhe prfitime pr do grup aktorsh Kostot pr zrat kryesor Vlera e parcels ekzistuese Vlera e ndrtimit ekzistues Ndrtime publike Ndrtime private TOTAL Taksa e ndikimit n infrastruktur Taksa e prkohshme (p.sh., blerja e s drejts pr zhvillim etj.) TOTAL 1 AKSIONE VLERA NGA SHITJA FITIMI para taksave Fitimi para taksave (%) Taksat Fitimi prfundimtar x 2,942,471,781 2,942,471,781 x x a x% x x x% a x x 1,793,881,341 y y b y% y y y% b y c z% z z z% c z 455,975,061 Kostot t shprndara sipas aksionerve/pjesmarrs n zhvillim ZHVILLUESI PRONARI 90,541,341 1,703,340,000 455,975,061 BASHKIA TOTAL 2 90,541,341 1,703,340,000 455,975,061 2,942,471,781 5,192,328,183 x+y x+y a+b+c 100 % 8,040,492,000 2,848,163,817 55 % a+b+c x+y+z
Tabela 26. Vlera e shitjes s zhvillimit t ri Kategorit Banesa Dyqane Parkim TOTAL Siprfaqe (m2) 75,532 3,964 19,596 99,092 mimi i shitjes, tregu 2009 (lek/m2) 90,000 180,000 27,000 Vlera e shitjes (lek) 6,797,880,000 713,520,000 529,092,000 8,040,492,000
210
211
Parcel
Vlera e do prone parcel (lek) 974,516 839,666 992,496 503,440 375,782 888,212 866,636 1,560,664 598,734 1,177,690 667,058 805,504 548,390 90,541,341
mimi i shtjes t baness, tregu 2009 (lek/m2) 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000
Kosto = Vlera totale (parcele + ndrtim) q ka do pronari (lek) 13,874,516 839,666 12,332,496 12,743,440 375,782 13,368,212 23,426,636 6,480,664 16,558,734 20,677,690 667,058 16,465,504 6,848,390 1,793,881,341
Kosto = TOTALI pr t gjith pronart (lek) 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341 1,793,881,341
% ndaj vleres totale pr do pronar (%) 0.8% 0.0% 0.7% 0.7% 0.0% 0.7% 1.3% 0.4% 0.9% 1.2% 0.0% 0.9% 0.4%
Vlera totale e shitjeve pr pronart
Vlera e shitjes pr do pronar
Totali pr do pronar nga shitja (m2 ndrtim) 172 10 153 158 5 166 290 80 205 256 8 204 85
Fitimi i do pronari (lek) 1,594,195 96,478 1,417,015 1,464,233 43,178 1,536,020 2,691,743 744,634 1,902,614 2,375,886 76,646 1,891,902 786,886 206,118,659
Fitimi i do pronari (m2 ndrtim) 18 1 16 16 0 17 30 8 21 26 1 21 9 2,290
Tabela 27. Shprndarja e fitimit pr pronart
(P) P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P114 P115 P116 Totali
(lek) (lek) 2,000,000,000 15,468,711 2,000,000,000 2,000,000,000 2,000,000,000 2,000,000,000 2,000,000,000 2,000,000,000 2,000,000,000 2,000,000,000 2,000,000,000 936,144 13,749,511 14,207,673 418,960 14,904,232 26,118,379 7,225,298 18,461,348 23,053,576
2,000,000,000 743,704 2,000,000,000 18,357,406 2,000,000,000 2,000,000,000 7,635,276
kemi edhe nj rritje shum cilsore t hapsirave dhe shrbimeve publike, srisht ka fitim t ko n s i d e r u e s h m . Klisheja se nuk ka fitim nse investohet n pjesn publike t zhvillimit sht e gabuar. Sigurisht, q t ket fitim, duhet q llogaritjet t jen realiste dhe vlersimi i tregut t pasurive t paluajtshme t jet i drejt dhe jo bazuar n mime spekuluese.
N tabeln 26, vlera totale e shitjeve pr pronart sht vendosur apriori. Q ne t llogaritnim fitimin e vrtet, ose % reale t aksioneve pr pronart (e shnuar si y % n tabeln 24), duhet t kemi t plotsuara t gjitha vlerat e munguara n tabeln 24. Dy kolonat e fundit t tabels 26, paraqesin veprimin 3.2 t Hapit III. N mbyllje t shembullit pr zhvillimin me riorganizim parcele, jan disa konkluzione shum t rndsishme pr tù br: 1. Shembulli nuk synon t tregoj vlera por metodologji pune. Pra vlerat jan ende pr tù realizuar dhe kjo mund t bhet vetm n nj rast konkret, ku t gjitha supozimet e bra n kt shembull eleminohen. 2. Edhe kur zhvillojm n siprfaqe t mdha dhe ku ve rritjes s intensitetit t ndrtimit
3. Sikurse pr prfitimet, aktort duhet t negociojn pr t ndar n mnyr t sakt dhe t drejt edhe kostot. Pr kt qllim kostot dhe prfitimet duhet t llogariten n koh. 4. Zhvillimi me riorganizim parcele ht nj mnyr shum e mir q bashkia t mos marr prsipr kostot e zhvillimit, t cilat n fakt i krijojn zhvilluesit dhe pronart. Ndrkoh, bashkia u jep t drejta zhvillimi pronarve (nga t cilat indirekt prfitojn zhvilluesit), dhe pronart duhet t paguajn pr kto t drejta, sidomos n nj sistem si i yni, ku mungon taksa e prons tok. 5. Zhvillimi me riorganizim parcele siguron krijimin e lagjeve t jetueshme, pra jo vetm banim, por t gjitha shrbimet q na nevojiten, dhe prsri me fitim ekonomik. 6. Zhvillimi me riorganizim parcele, siguron q t gjith pronart t konsiderohen n mnyr t babrabart, t drejt dhe transparente n procesin e zhvillimit.
Tabela28. Llogaritja e kostove dhe prfitimeve n koh

Viti Komente 2011 2012 2013 2014 Total
212
Kosto lek Investime kapitale
lek
lek
lek
lek
lek
Kosto t projektimit Kosto t shpronsimit Siprfaqe totale pr tu shpronsuar Infrastruktur rrugore Hapsir pr argtimin e fmijve Shrbime publike Pronart q do t kompensohen Parcela P1 Parcela P2 Parcela P3 Parcela P4 Parcela P6 Parcela P7 Parcela P8 Parcela P9 Parcela P10 Parcela P116 Kosto e realizimit t projektit Kosto e ndrtimit t infrastrukturs Kosto e ndrtimit t parkimit n siprfaqe Kosto e ndrtimit t shesheve Kosto e ndrtimit t hapsirave t gjelbra Kosto e ndrtimit t hapsirave pr sport Kosto e ndrtimit t objekteve Kosto Operative & Mirmbajtja vjetore Kostot e mirmbajtjes Kosto e mirmbajtjes s infrastrukturs Kostot e mirmbajtjes s shesheve Kosto e mirmbajtjes t hapsirave t gjelbrta Kosto e mirmbajtjes t hapsirave sportive Kosto e mirmbajtjes s objekteve Kostot operative Kostot pr kompanin e pastrimit Kostot e taksave lokale Taksa e gjelbrimit dhe pastrimit Prfitimet Shfrytzimi i objekteve T ardhura prej shitjes s mjediseve t shrbimit T ardhura prej shitjes s mjediseve t banimit T ardhura prej shitjes s mjediseve pr parkim Sip (m2) mimi (lek) Vlera (lek) Ktu mund t parashikohen t tjera taksa Muaj Paga (lek/muaj) Vlera (lek) Vlera (lek) Sip (m2) mimi (lek) Vlera (lek) Sip (m2) mimi (lek) Vlera (lek) Sip (m2) mimi (lek) Vlera (lek)
Kosto t prgatitjes s projektit
Kostot pr prgatitjen e projektit teknik mund t rishikohen duke konsideruar m tepr informacion n lidhje me elementet e kostos
Kosto t prgatitjes s projektit teknik
213
214
215
Vazhdim i tabels 28.

Kostot e ndrtimit t infrastrukturs rrugore dhe shrbimeve publike Sip (m2) Ndrtimi i rrugve Ndrtimi i rrjetit t kanalizimeve Ndrtimi i rrjetit elektrik Ndrtimi i parkimit nn siprfaqe Ndrtimi i hapsirs pr argtimin e fmijve Ndrtimi i objekteve me funksion shrbime publike mimi (lek) Vlera (lek)
4.4 Roli i konsultimit publik dhe negociatat me zhvilluesit

Konsultimi publik, ose procesi i prfshirjes t t gjith aktorve n zhvillimin me riorganizim parcele sht s pari detyrim ligjor. Pr sa koh q zhvillimi me riorganizim parcele realizohet me PDV, sht e nevojshme dhe e detyrueshme t kalohet minimalisht npr hapat e procesit t hartimit dhe miratimit t PDV-s. N procesin pr PDV, sipas neneve 27, 28 dhe 29 t VKM-s 502, jan prcaktuar rreth 5 momente ku konsultimi publik sht i detyrueshm (shiko figurn 43.1). Momenti i par dhe i dyt ndodhin gjat procesit t nisms pr PDV (hapi 1 n figur) dhe kan t bjn prkatsisht me nj kshillim publik informues (pra nj PDV do t nis pr zonn neni 27, pika5, VKM 502) dhe me shqyrtimin dhe miratimin e nisms/ krkess nga kryetari i bashkis/komuns (neni 27, pika 7, grma b, VKM 502). Momenti i tret dhe i katrt ndodhin n hapin 2, pra gjat procesit dhe prpunimit teknik dhe prmbajtsor t PDV-s. Momenti i tret sht nj konsultim publik q pala prgjegjse ndrmerr pr konceptiden e PDV-s (neni 28, pika 1 dhe pika 3, grma a, VKM 502). Momenti i katrt ka t bj me rishikimin prfundimtar t PDV-s nga palt dhe grupi teknik i hartimit t saj, para se tì drgohet kryetarit t bashkis/komuns pr miratim (neni 28, pika 10 e VKM-s 502). Momenti i pest mund t prfshij 1-2 dgjesa t detyrueshme publike, t organizuara nga kshilli i bashkis/komuns, n prputhje me pik 1 t nenit 29 t VKM-s 502. Momenti i pest lidhet me miratimin e PDV-s nga kshilli vendor. Ve ktyre dgjesave t detyrueshme, jan edhe disa mnyra t tjera t detyrueshme ose jo t kshillimit publik / mes palve: do nism dhe krkes pr PDV, draft i PDV-s, prmbledhje me komente dhe sugjerime, version final i miratuar i PDV-s dhe dgjes publike duhet t botohet n Regjistr n prputhje me prcaktimet e ligjit t planifikimit dhe t neneve 27, 28 dhe 29 t VKM-s 502. Ve publikimit n Regjistr, bashkia/komuna duhet t garantoj edhe botimin n mjetet e komunikimit elektronik. N prgjithsi sht e nevojshme dhe e detyrueshme q do ndrmarrs i nisms pr PDV, t vendos nj lajmrim n zon pr faktin se po hartohet krkesa pr PDV. Kjo sht thelbsore pr t garantuar se t gjith banort e din se prona e tyre do t jet subjekt i nj PDV-je dhe se do t ket nj proces ku duhet t marrin pjes. Po ashtu n mnyr t detyrueshme, pronart e 2/3 t siprfaqes s zons pr PDV duhet t firmosin nj deklarat, n t ciln bien dakord me propozimin e PDV-s, n prputhje me pikn 9 t nenit 28. Dokumentet e PDV-s nuk do t drgohen pr miratim n kshillin e bashkis/komuns, nse kjo deklarat nuk sht prfshir n to; Duke qen se bhet fjal pr riorganizim t parcelave (ndryshojn kufijt dhe/ose siprfaqet e pronsis), pr interesa publike t mbrojtura nga bashkia/komuna dhe pr interesa t zhvilluesit (q sht edhe investitor), sht e natyrshme q gjat hartimit t PDV-s t ket vazhdimisht negociata mes palve. sht mir q nj minimum takimesh negociuese t parashikohen nga hartuesit e PDV-s q para se t nis procesi. Gjat procesit, palt mund t prshtaten sipas nevojs. Negociatat nuk jan t detyrueshme ligjrisht, por jan t domosdoshme pr t arritur deri n hapat ligjore t miratimit.
217
Burimi: http://www.manueldesola.com/proys/Casernes_edif.htm
Kapitulli
Plani i Integruar
V. KONTROLLI I ZHVILLIMIT T TERRITORIT: SI T ZBATOJM PLANET DHE T MANAXHOJM N NIVEL PARCELE

deklarim paraprak
219
5.1 Institucionet prgjegjse pr kontrollin e zhvillimit

Institucionet prgjegjse pr kontrollin e zhvillimit jan autoritete vendore dhe kombtare, prkatsisht: bashkit, komunat, kshillat e qarqeve, ministrit e linjs (ose autoritete n varsi t tyre kur detyra delegohet) dhe KKT. Prve ktyre autoriteteve, duhet t prmendim edhe inspektoriatin ndrtimor, q gjithashtu ka prgjegjsi n kontrollin e zhvillimit, n nivel vendor dhe kombtar, sipas prcaktimeve t Ligjit nr. 9780, dat 16.7.2007, Pr inspektimin e ndrtimit, i ndryshuar. Ve ligjit t planifikimit, ju duhet t referoheni edhe n nenet 12 dhe 14 t VKM-s 502, n lidhje me autoritetet q miratojn leje pr punime. N mnyr t prmbledhur, funksionet e detyrueshme nga ligji i planifikimit pr secilin autoritet planifikimi, n lidhje me kontrollin e zhvillimit t territorit jan paraqitur m posht: 1. Kryetari i bashkis / komuns: a. Merr nismn pr hartimin e rregulloreve vendore t kontrollit t zhvillimit dhe ndjek procesin e hartimit deri n miratimin e tyre. b. Merr nismn dhe miraton nisma pr PDV-n, si dhe ndjek procesin e hartimit t PDV deri n miratimin e tij nga kshilli i bashkis/komuns. c. Miraton leje t zhvillimit, ndrtimit, zhvillimit dhe ndrtimit, infrastrukturs dhe deklarim paraprak, pr sa koh q zhvillimi apo punimet n territorin e bashkis/ komuns jan prgjegjsi e pushtetit vendor dhe nuk prcaktohet ndryshe n ligjin e planifikimit apo ligje t tjera. d. Jep leje prdorimi sipas nenit 79 t ligjit t planifikimit. e. Kryen funksionet e nj apo m shum autoriteteve kombtare n lidhje me kontrollin e zhvillimit t territorit, n rastet kur kto funksione, apo nj pjes e tyre i delegohen nga autoritetet kombtare. f. Harton, miraton dhe zbaton instrumentet e veanta t kontrollit t zhvillimit, n prputhje me nenin 70 t ligjit t planifikimit.
PDV
leje zhvillimi
leje ndrtimi
leje infrastrukture
Kontrolli i zhvillimit kryhet prmes instrumenteve t parashikuara n ligjin e planifikimit, nga institucionet publike q parashikon ky ligj, dhe sht nj proces q vjen pas planifikimit, por i diktuar prej tij. Pra, mnyra e zhvillimit t toks dhe e kontrollit t zhvillimit t territorit parashikohet q n fazn e hartimit t instrumenteve t planifikimit, pr t siguruar zbatimin e tij brenda parametrave dhe standardeve t cilsis. Gjithsesi, jan instrumentet e kontrollit t zhvillimit q zbrthejn n detaje procedurat dhe rregullat e kontrollit t zhvillimit. Pr t realizuar kontrollin e zhvillimit, mbshtetur n ligjin e planifikimit dhe n VKM 502, ndiqen hapat e mposhtm (t detyrueshm pr do njsi vendore): 1. do institucion merr prgjegjsit e veta n kontrollin e zhvillimit nga Kreu VII i ligjit t planifikimit dhe VKM-ja 502. Kontrolli i zhvillimit, n pjesn m t madhe t tij realizohet nga bashkit dhe komunat (ose kshillat e qarqeve kur kjo detyr delegohet), por nuk prjashtohen rastet (gjithashtu t konsiderueshme) kur kontrolli i zhvillimit kryhet nga autoritetet kombtare. 2. do autoritet planifikimi harton rregulloren prkatse t kontrollit t zhvillimit. Nenet 59, 60 dhe 61 t ligjit t planifikimit, si edhe Kreu II i VKM-s 502, bjn prcaktime mbi strukturn dhe prmbajtjen e rregulloreve. N kt rregullore, midis t tjerave prcaktohen me detaje rastet e lejeve pr punime si zbrthim i mtejshm i seksionit 2 t kreut II t VKM-s 502. 3. do autoritet planifikimi prcakton zonat pr PDV-n gjat hartimit t PPV-s dhe si nj nga hartat prbrse t planit. Harta me zonat pr PDV miratohet n kshillin e bashkis/komuns si pjes e PPV-s. N zonat e parashikuara nga PPV-ja pr hartimin e PDV-s, asnj leje pr punime nuk jepet pa miratuar m par PDV-n prkatse. 4. do autoritet planifikimi jep leje pr punime n zonat pa PDV bazuar n prcaktimet e PPV-s dhe t rregullores s planifikimit. 5. N do rast, gjat hartimit t PDV-s dhe dhnies s lejeve pr punime, autoriteti i planifikimit zbrthen prcaktimet e PPV-s, ose edhe t PDV-s n tregues n nivel parcele t ndrtueshme. 6. do autoritet planifikimi vzhgon dhe inspekton territorin n prputhje me nenet 80 dhe 81 t ligjit t planifikimit, dhe identifikon kundrvajtjet dhe ekzekuton dnimet n prputhje me nenet 82 dhe 83 t ligjit t planifikimit.
2. Kshilli bashkis / komuns: a. Miraton rregulloret vendore t kontrollit t zhvillimit. b. Miraton PDV-n. c. Kryen funksionet e nj apo m shum autoriteteve kombtare n lidhje me kontrollin e zhvillimit t territorit, n rastet kur kto funksione, apo nj pjes e tyre i delegohen nga autoritetet kombtare. d. Miraton instrumentet e veanta t kontrollit t zhvillimit, n prputhje me nenin 70 t ligjit t planifikimit.
220
221
3. Kshilli i qarkut: a. Kryen t gjitha rolet e kshillit t bashkis/komuns dhe miraton punt e autoritetit t planifikimit n qark, pr sa koh q kto detyra dhe role i jan deleguar nga bashkit/komunat. b. Kryen rolin n kontroll zhvillimi t nj apo m shum autoriteteve kombtare, nse kto ia delegojn rolin apo nj pjes t tij. 4. Ministrit: a. Miratojn leje infrastrukture. b. Miratojn leje zhvillimi dhe/ose ndrtimi pr punime me rrezikshmri t lart prcaktimet n nenin 12, pika 1, grma b, i VKM-s 502 dhe nenet 72 e 76 t Ligjit nr. 10119. c. Hartojn dhe miratojn rregullore sektoriale, ose ndrsektoriale kombtare t kontrollit t zhvillimit. d. Japin leje prdorimi sipas nenit 79 t ligjit t planifikimit. e. Hartojn, miratojn dhe zbatojn instrumentet e veanta t kontrollit t zhvillimit, n prputhje me nenin 70 t ligjit t planifikimit. 5. Kshilli Kombtar i Territorit: a. Miraton leje zhvillimi, ndrtimit, infrastrukture sipas grms c, pika 1, neni 12 i ligjit t planifikimit. b. Jep leje prdorimi sipas nenit 79 t ligjit t planifikimit. c. Miraton rregullore kombtare t kontrollit t zhvillimit. d. Miraton PDV-n kur kto hartohen nga autoritete kombtare pr zona dhe shtje t rndsis kombtare. e. Miraton instrumentet e veanta t kontrollit t zhvillimit, n prputhje me nenin 70 t ligjit t planifikimit. 6. AKPT: a. Harton bazn ligjore pr kontrollin e zhvillimit (VKM 502, VKM pr raportin e territorit etj.). b. Harton PDV-n sipas rastit pr shtje/zona t rndsis kombtare. c. Mbshtet KKT-n pr t kryer rolin n kontrollin e zhvillimit t territorit. d. Prgatit raportin vjetor kombtar pr zhvillimet n territor. e. Kryen bashkrendimin, kshillimin, dgjimin publik dhe botimin n Regjistr (pika 3, neni 70 i ligjit t planifikimit). f. Vendos pezullimin e zhvillimit n nivel kombtar (pika 2, grma a, neni 70 i ligjit t planifikimit).
7. Kshilli i Ministrave: a. Miraton rregulloren uniforme t kontrollit t zhvillimit (VKM 502), dhe aktet e tjera nnligjore q AKPT do t prgatit n prputhje me ligjin e planifikimit, n funksion t kontrollit t zhvillimit t territorit. b. Vendos pezullimin e zhvillimit n nivel kombtar (pika 3 e nenit 32 dhe pika 2, grma a, neni 70 i ligjit t planifikimit).
5.2 Objektivat e kontrollit t zhvillimit

Objektivat e kontrollit t zhvillimit sqarohen nga prkufizimi i termit q jep ligji i planifikimit n pikn 31 t nenit 3 t tij. Sipas ktij prkufizimi, kontrolli i zhvillimit sht nj proces q synon dhe realizon: Shqyrtimin e dokumenteve prkatse (sikurse detajohen n VKM 502) nga ana e autoritetit prgjegjs t planifikimit dhe vlersimin nse nj krkes pr zhvillim apo kryerje zhvillimi prputhet me prcaktimet e detyrueshme t instrumenteve t planifikimit, t rregulloreve t ndrtimit, t kushteve t tjera specifike, apo prcaktimeve t legjislacionit n fuqi. Si rezultat, pr t realizuar kontrollin e zhvillimit, autoriteti prgjegjs duhet t prgatit rregullore dhe instrumentet prkatse dhe tì zbatoj ato n prputhje me ligjin e planifikimit, VKM-n 502 dhe me legjislacionin n fuqi.
5.3 far jan rregulloret e kontrollit t zhvillimit

Rregulloret e kontrollit t zhvillimit jan instrumenti baz ligjor q siguron zbatueshmrin e procesit t kontrollit t zhvillimit. Prkufizimi ligjor i rregullores s kontrollit t zhvillimit jepet n pikn 9 t nenit 3 t ligjit t planifikimit. Objekti i ktyre rregulloreve jepet n nenin 59 t ligjit t planifikimit dhe ka t bj me: Normimin e procesit n baz t t cilit autoritetet e planifikimit vlersojn krkesat pr zhvillim dhe kryerjen e zhvillimit; Caktimin e prgjegjsis ndaj autoriteteve t planifikimit pr procesin e kontrollit t zhvillimit, mnyrs se si kryhet dhe instrumenteve q nevojiten; Rregulloret e kontrollit t zhvillimit hartohen nga autoritetet e planifikimit n nivel vendor dhe kombtar. Pra, do autoritet planifikimit, pr t lejuar zhvillimin dhe pr ta kontrolluar at, n territoret q ka nn juridiksion, duhet t pajiset me nj rregullore prkatse t kontrollit t zhvillimit (nenet 60 dhe 61 t ligjit t planifikimit). Si rezultat i hierarkis n planifikim dhe zhvillim, si edhe n qeverisje, nj bashki/komun, duhet ta prgatit dhe hartoj rregulloren e vet t kontrollit t zhvillimit n prputhje me ligjin e planifikimit dhe aktet nnligjore n zbatim t tij, n prputhje me legjislacionin n fuqi dhe n prputhje me rregullat e kontrollit t zhvillimit t vendosura nga nj autoritet planifikimi i nj niveli m t lart (ministri, KKT, etj.).
222
223
Unformiteti midis rregulloreve t kontrollit t zhvillimit prcaktohet n nenin 62 t ligjit t planifikimit. Kt uniformitet t njohur si njtrajtshmria e strukturs dhe e forms s intrumenteve t kontrollit t zhvillimit e realizon rregullorja uniforme e kontrollit t zhvillimit e miratuar sipas nenit 62 t ligjit t planifikimit me VKM 502. Pr t realizuar uniformitetin e prmendur m lart, VKM 502 trajton nj sr konceptesh dhe instrumentesh, por mbi t gjitha, prcakton strukturat e rregulloreve kombtare dhe vendore t kontrollit t zhvillimit n nenet 4 dhe 5 t saj. VKM 502 ka sqaruar konceptet kryesore t zhvillimit dhe t kontrollit t zhvillimit (koncepte q vijn drejtprdrejt nga ligji), dhe n mjaft raste ka prezantuar disa kufizime ose rregulla q nevojiten pr t sqaruar konceptin prkats n kontekstin shqiptar. Mirpo ky sqarim nuk mjafton pr ju (bashki/komun) q t mundsoni zhvillimin dhe t kryeni kontrollin e zhvillimit. N fakt juve do tù duhet q n varsi t konteksteve tuaja lokale dhe territoriale t krijoni nj sri rregullash specifike t zhvillimit dhe kontrollit t tij. P.sh., far lloj lejeje do t jap pr nj shkoll, pr nj spital, pr nj pus uji, pr nj ballkon, pr nj rikonstruksion ndrtese banimi, pr nj rikonstruksion rruge, pr nj rikonstruksion fabrike, pr lyerje fasade, pr prerje drursh etj. VKM-ja 502 nuk jep specifikime t lejeve n kto detaje pasi do t dilte prtej sfers s krijimit t uniformitetit. Pr m tepr, do bashki dhe komun ka nj territor dhe karakteristika natyrore t ndryshme. P.sh., nj ndrtes banimi 4 kate q ndrtohet n nj terren t shesht n Tiran, n nj zon banimi me parcel mesatare 700 m2, zakonisht do t mjaftohet me nj leje zhvillimi, ndrsa nj ndrtes banimi 4 kate n zonn e plazhit n Durrs, ndoshta mund t ket nevoj edhe pr leje ndrtimi ve asaj t banimit, pr shkak t qndrueshmris dhe shtresave t terrenit. Ju do t merrni shum vendime t ksaj natyre dhe do ta bni jo vetm mbi bazn e ligjit t planifikimit dhe VKM 502, por edhe mbi bazn e legjislacionit n fuqi, dhe veanrisht t rregulloreve t ndrtimit. Gjithashtu, rregullorja juaj e kontrollit t zhvillimit do t reflektoj edhe vendimet dhe prcaktimet e bra nga PPV-ja dhe rregullorja prkatse e planifikimit. Nj tjetr aspekt q do t`ju duhet ta detajoni n rregulloren e kontrollit t zhvillimit, sht procedura se si do t realizoni inspektimin dhe vzhgimin e zhvillimeve. Pr kt qllim do tì referoheni nenit 80 dhe 81 t ligjit t planifikimit, por detajet e procedurs n do rast (sipas kontekstit tuaj n territor) do tì prcaktoni ju. Ministrit kan detyr t japin leje infrastrukture. Por, infrastruktura t ndryshme kan specifikime t ndryshme teknike, pra edhe leja do t ket kushte t ndryshme nga nj rast n tjetrin. Pavarsisht specifikimeve baz q parashikon formulari i krkess pr leje pr punime n lidhje me infrastrukturat (shtojca 2, VKM 502), do ministri do t parashikoj specifikimet e saj: p.sh., t tjera specifikime pr nj hidrocentral dhe t tjera pr nj impiant t trajtimit t ujrave t zeza. Specifikimet teknike pr dhnien e nj lejeje zhvillimi sipas formularit t krkess pr punime (shtojca 2, VKM 502) jan t detyrueshme, por baz. Pra, ju si bashki/komun keni t drejtn dhe detyrimin t bni detajime t nevojshme pr raste t ndryshme zhvillimi, sipas procedurave tuaja t kontrollit t zhvillimit, karakteristikave t terrenit dhe faktorve t tjer t kontekstit lokal.
5.4 Si mund tì zbrthejm instrumentet e planifikimit nga zona n nivel parcele?
Pr t zbrthyer instrumentet e planifikimit nga zona n nivel parcele veprojm n dy mnyra: U referohemi prcaktimeve dhe treguesve t PPV-s pr ato nnnjsi strukturore pr t cilat nuk sht e detyrueshme t hartohet nj PDV. U referohemi prcaktimeve dhe treguesve t PDV-s, n prputhje me PPV-n, pr ato parcela q ndodhen n nnnjsit strukturore, n t cilat sht e detyrueshme t hartohet nj PDV. Rregullat pr ndrtimin e banesave e t ndrtimeve t tjera, largsia ndrmjet tyre, marrja e drits dhe e pamjes, nxjerrja e ballkoneve e ndrtime t tjera t ksaj natyre, rregullohen me ligj t veant duke respektuar t drejtat e pronarit t parashikuara n kt Kod e n ligje t veanta (neni 272, Ligji nr. 7850, dat 29.7.1994 Kodi Civil i Republiks s Shqipris). Prsa u prket detajeve t projektimit n nivel parcele dhe zbatimit t projektit, duhet t zbatojm prcaktimet e seksionit 8 t kreut III t VKM-s 502, si edhe rregullat dhe standardet e planifikimit pr sektort e ndryshm. Neni 39 i VKM-s 502 prcakton treguesit e detyrueshm pr tù prcaktuar nga PPV-ja, zbatuar nga PDV-ja dhe kkesat pr punime 1 n do I nnnjsi strukturore. Kta tregues jepen kryesisht n nivel zone (ka RASTI 1 raste t edhe RAST veanta q jepen n nivel parcele shiko nenin 39), dhe seksioni 8 i kreut III t VKM-s 502, si dhe Shtojca 3 e VKM-s 502, tregojn se si nj tregues n nivel zone zbrthehet n nivel parcele. Pr t shpjeguar konkretisht disa mga treguesit e nenit 39 t VKM-s 502, do tì 7.5 m 7m 7m referohemi shembujve t mposhtm:
9 k + 3k parkim 9 k + 3k parkim
7.5 m
3k 9 k +kim par
Figura 50. Distancat midis strukturave, strukturs dhe trupit t rrugs, strukturs dhe kufirit t prons
7.5 m 10.8 m
2k 8 k + im park
3k 9 k +kim par
7.5 m 7.5 m 7.5 m 34.6 m 6m

nnkalim
+3k 10 kkim par
7.5 m
2k
I2 RAST 7.5 m
7.5 m 10.8 m
2k 8 k + im park
2k
I2 RAST 7.5 m
7.5 m 7.5 m
2k 8 k + im park
7.5 m 7.5 m
2k 8 k + im park
7m
7m
34.6 m
6m
+3k 10 kkim par
A'
31.5 m
+3k 10 kkim par
7.5 m A
2k 8 k + im park
A'
31.5 m
2k 8 k + im park
7.5 m
+2k 10 k im park
7.5 m A
2k 8 k + im park
2k 8 k + im park
7.5 m
7.5 m
2k 8 k + im park
RASTI 3
G'
+2 10 k im park
7.5 m
2k 8 k + im park
RASTI 3
'
1 p
224
225
Figura 52. Zhvillimi me mbushje n nivel zone pr PDV Figura 51. Lidhja ndrmjet I, Ksht, Sgj, dhe Sn n nj parcel ndrtimore
Siprfaqja e parcels = Sp = 20m x 25m = 500 m2
Ksht= 100% I= 0.25 Sgj= 125 m2 Sn= 125 m2
Ksht= 50% I= 0.25 Sgj= 125 m2 Sn= 125 m2
Ksht= 25% I= 0.25 Sgj= 125 m2 Sn= 125 m2

1
Ksht= 100% I= 0.5 Sgj= 250 m2 Sn= 250 m2
Ksht= 50% I= 0.5 Sgj= 250 m2 Sn= 250 m2
Ksht= 25% I= 0.5 Sgj= 125 m2 Sn= 250 m2
Ksht= 100% I= 1 Sgj= 500 m2 Sn= 500 m2
Ksht= 50% I= 1 Sgj= 250 m2 Sn= 500 m2
Ksht= 25% I= 1 Sgj= 125 m2 Sn= 500 m2
Figura 52. paraqet ilustrime n nivel zone t zhvillimit me mbushje t prshkruar n figurn 45. Perspektivat 3 deri n 10 paraqesin volume dhe hijezim n mesdit. 1 dhe 2. Aksonometria e zons, para dhe pas mbushjes. 3, 4 dhe 5. Hijezim n tetor. Strukturat e reja tregohen me ngjyr t verdh. 6. Hijezim n prill. 7. Hijezim n maj. 8. Hijezim n tetor. 9. Ndrhyrja n struktur kur rritet lartsia e saj si rezultat i zhvillimit me mbushje. 10. Hijezim n gusht.
7 8
Ksht= 100% I= 1.5 Sgj= 500 m2 Sn= 750 m2
Ksht= 50% I= 1.5 Sgj= 250 m2 Sn= 750 m2
Ksht= 25% I= 1.5 Sgj= 125 m2 Sn= 750 m2
Ksht= 100% I= 2 Ksht= 50% I= 2 Ksht= 25% I= 2 Sgj= 500 m2 Sn= 1.000 m2 Sgj= 250 m2 Sn= 1.000 m2 Sgj= 125 m2 Sn= 1.000 m2
10
226
227
Siprfaqja e nnnjesive strukturore e zgjedhur pr studim Sistemi rrugor ekzistues
Blloqe pallatesh Vila individuale Hapsira boshe
Sistemi rrugor ekzistues
N t majt: Legjenda e figurs 2 N t djatht: Legjenda e figurs 3 1. Nnkategorit e prdorimit t toks dhe parcelat.
Kufiri i zons Shrbime S Banim A Banim+Shrbime A+S Natyrore N
Legjend
Kufiri i zons Rrug kryesore S.k Rrug dytsore S.d Rrug pr kmbsort S.km Banim ekzistues A.e Banim i propozuar A.p Banim+Shrbime A+S Natyrore N Park publik S.pp
Legjend
2. Nnkategorit e prdorimit, rrugt, parcelat dhe zgjidhja e propozuar. 3. Kategorit baz t prdorimit t toks. 4. Sistemi rrugor. 5. Zona para mbushjes. 6. Zona pas zhvillimit t toks me mbushje.
6
Lulishte/ shesh S.lsh
RASTI 2
7.5 m
10.8 m
E'
228
229
7.5 m
7. 5 m
E
7m
D'
2k 8 k + im k par
6m
m 34.6
14 m
RASTI 1
Figura 53. Lidhja mes lartsis s strukturave dhe distancs midis strukturave
alim nnk
3 10 k + parkim
7m
12.4 m
RASTI 1
23.2
6m
m
h.1 = 7 m
41
41 h.3 = 7 m
7m
Distanca minimale e lejuar
16.2 m
rezidenca
18.9 m
7m
12.4 m
7.5 m
2k 8k+ m ki par
ak vitete tregtare
h.1 = 7 m
h.3 = 7 m
4.3 m
parkim privat
6.3 m
7.5 m
8m
7.5 m
7m
9 k + 3k parkim
Distanca minimale e strukturs nga trupi i rrugs
Trupi i rrugs
3k 9k+ kim par
Distanca minimale e strukturs nga trupi i rrugs
T gjitha rastet e paraqitura n figurn 53, tregojn se si realizohen treguesit e distancave dhe t 7.5 m lartsive, n mnyr t ndrthurur dhe duke respektuar kndin 45, sipas neneve 40 dhe 41 t VKMs 502. T gjitha kto raste bazohen n zgjidhjen e rastit hipotetik t zhvillimit me riorganizim parcele n nj lagje n Babrru, t zhvilluar n kapitullin 4. Shkallzimet n struktura bhen me qllim uljen e distancs mes dy strukturave edhe pse lartsit maksimale t tyre jan t mdha. Rastet e paraqitura n kt figur jan vetm disa ilustrime pr Shtojcn 3 t VKM-s 502, dhe nuk paraqesin t gjitha E' rastet e mundshme.
7.5 m
Prerja F-F
RASTI 2
m 10.8
E'
F
E
7m
7.5 m
2k 8 k + im park
6m
34.6
14 m
lim nnka
8m
45
10.8 m Distanca minimale e lejuar
7.5 m
h.1 = 21.6 m
14 m
Distanca minimale e lejuar sht = h.3 (si lartsia m e madhe) m.q.s. kndi ndrmjet dy stukturave sht = 45
8m
Prerja E-E
h.2 = 13.5 m
rezidenca
21.6 m
alim nnk
3 10 k + parkim
3.5 m 4.3 m
45 21.6 m
h.1 = 23.2 m
h.3 = 10.8 m
h.4 = 32.4 m
4.3 m
Distanca minimale e lejuar sht = h.1 si lartsia m e madhe
6.30
10.8 m
parkim privat
h.2 = 7 m
45
ak vitete tregtare
rezidenca
6.3 m
parkim privat
6m
ak vitete tregtare
10.8 m
6.3 m
parkim privat
2k 8k+ im park
6m
4.3 m
ak vitete tregtare
10.8 m
h.2 = 7 m
Prerja G-G
7.5 m
h.1 = 23.2 m
rezidenca
21.6 m
D'
parkinm
6.6 m
6.6 m
privat
0.5
0.5
tregtare
ak vitete
C'
3.5 m
23.2
6m
7m
41
41
h.4 = 18.9 m
rezidenca
17.8
m
8m
h.2 = 18.9 m
4.3 m
Distanca minimale e lejuar sht = h.1 (m.q.s. strukturat kan t njejtn lartsi) dhe kndi sht < 45
h.2 = 7 m
7.5 m
9 k + 3k parkim
3k 9k+ parkim
Prerja C-C
h.1 = 23.2 m
parkinm
6.6 m
6.6 m
privat
tregtare
ak vitete
C'
h.4 = 18.9 m
rezidenca
17.8
h.2 = 18.9 m
Prerja B-B
7.5 m
k
F'
7.5 m
7.5 m
7.5 m
7.5 m
7.5 m
m
3k 10 k + parkim
F
8m
F'
7.5 m
6m
k
F'
7.5 m
230
231
Figura 54. Procesi i miratimit t lejes s zhvillimit
do person fizik ose juridik vendas ose i huaj q synon t kryej nj zhvillim
Krkes pr Kryerje Punimesh
Dorzohet pran Bashkis/ Komuns ku ndodh zhvillimi
Momenti 1: neni 12, pika 1/b & 2, dhe neni 14, VKM 502
Munges prgjigje
Miratim n heshtje
30 dit afat pr plotsimin e dokumentacionit q mungon
Autoriteti Vendor i Planifikimit kthen prgjigje negative
Brenda 5 ditve shqyrtohet Krkesa pr prmbushjen e forms
Brenda 5 ditve nga pranimi krkess, krkuesi bn njoftim publik n parcel
Miratim i krkess
Njoftim publik n parcel
Hapja e Kantierit dhe fillimi i punimeve
Momenti 2: neni 14, VKM 502
5.5 Lejet pr punime

Pr sa i prket lejeve pr punime, do t sqarojm tri shtje: Procesin pr llojet e ndryshme t lejeve pr punime. Shembuj konkret pr do leje bazuar n konceptin e zhvillimit (pika 25, neni 3 i ligjit t planifikimit) dhe n konceptin e punimit (pika 23, neni 3 i ligjit t planifikimit). Nj shembull konkret t mnyrs se si mund t plotsohet formulari i Krkess pr kryerje punimesh, sipas Shtojcs 2 t VKM-s 502.
Nse nuk plotsohen mangsit brenda ktij afati, krkesa konsiderohet e Mos pranuar
Autoriteti Vendor i Planifikimit kthen prgjigje pozitive pr formn
Botim n Regjistr dhe n mjetet tradicionale t informimit
Shqyrtim teknik ligjor nga Bashkia/ Komuna dhe nga Kryetari pr prputhshmri
Refuzim i krkess
Munges prgjigje pr formn
Brenda 20 ditve nga botimi n Regjistr, palt e interesuara shprehin pretendimet, vrejtjet, propozimet
Miratim me kushte
P.33 Cilat jan hapat pr t miratuar nj leje pr punime?
Miratim n heshtje pr formn - vijon shqyrtimi i prmbajtjes
Sipas ligjit t planifikimit (nenet 72 deri n 78 t tij), procesi pr lejen e zhvillimit, t ndrtimit dhe t infrastrukturs sht i njjt. Ndryshimet themelore n kt proces vijn nga fakti se kush sht autoriteti prgjegjs. Pra, n ligj prshkruhet me detaje procesi i dhnies s lejes s zhvillimit nga bashkia/komuna. Nse po kjo leje do t jepej nga ministria ose KKT-ja, ather procesi do t kishte disa ndryshime. Gjithashtu, leja e infrastrukturs, e cila kalon npr hapa t njjt me at t zhvillimit, mund t ndryshoj n proces n varsi
232
233
Figura 55. Ilustrime t konceptit t zhvillimit dhe punimit
t faktit nse e jep ministria apo bashkia/komuna. P.sh., sipas nenit 12, pika 1, grma b dhe nenit 14, pika 1, nse leja e infrastrukturs jepet nga ministria, ather krkesa pr kt leje depozitohet n ministri. Pr qartsi n procedura tuaja, ju duhet tì referoheni jo vetm ligjit t planifikimit, por edhe neneve 12, 13 dhe 14 t VKM-s 502, ku prcaktohet se si ndryshojn proceset e miratimit t lejeve, n momentin q autoritetet prgjegjse/ miratuese jan t ndryshme. Procesi i lejes s zhvillimit, sipas neneve 73, 74 dhe 75 t ligjit t planifikimit, pasqyrohet n figurn 54. Figura e msiprme identifikon dy momente t rndsishme n proces, t numrtuara 1 dhe 2, dhe ku jan specifikuar edhe referencat prkatse ligjore q tregojn se si nga ai hap e tutje, procesi mund t ndryshoj. Pra, figura 54 paraqet procesin e lejes s zhvillimit n rast se leja jepet nga bashkia/komuna. Rastet q sjellin ndryshim t procesit, sipas dy momenteve t identifikuara n figur jan: 1. Nse bhet fjale pr deklarim paraprak, ather jemi n momentin 1. Pra bashkia/ komuna e merr deklarimin, e shqyrton dhe bn publikimin n Regjistr menjher me prfundimin e afatit 5-ditor. 2. Nse bhet fjal pr leje zhvillimi apo infrastrukture q e jep nj ministri, jemi prsri n momentin 1, ku n vend t depozitimit n bashki/komun, krkesa depozitohet n ministrin prkatse. 3. Nse bhet fjal pr leje q miratohen (prfundimisht) nga KKT-ja, ather jemi n momentin 2, ku dokumentet e krkess pasi jan shqyrtuar n form nga bashkia/ komuna, i drgohen AKPT-s s bashku me nj raport t bashkis/komuns, ku shprehet pozicioni i ksaj t fundit, pr krkesn.
P.34 far sht koncepti i zhvillimit dhe koncepti i punimit? Tabela 29. Zhvillimi dhe Punimi sipas ligjit t planifikimit
1. Ndryshim i prdorimit t toks (gjelbrim n biznes). 2. Ndrtimi i strukturs s re. 3. Ndryshim i prdorimit t strukturs (Banim n biznes). 4. Nnndarje parcelash. 5. Bashkim parcelash. 6. Grmim. 7. Ndrtim. 8. Zgjerim. 9. Rinovim. 10. Prishje.
Zhvillimi prcaktohet n pikn 25 t nenit 3, Punimi prkufizohet n pikn 23 t nenit t ligjit t planifikimit. Sipas ktij prkufizimi, 3, t ligjit t planifikimit, dhe prbn zhvillimi sht kryerje punimi n territor pr: veprim ose proces: Ndryshimin e prdorimit t toks e t strukturave n t. Nndarjen apo bashkimin e parcelave. Ndrtimin e strukturave t reja. Ndryshimin e strukturave ekzistuese. Ndrtimi. Grmimi. Prishjeje. Zgjerimi. Riparimi. Rinovimi. Prerje drursh. Rastet t cilat jan pasoj e zhvillimit prcaktohen nga VKM-ja 502 n nenin 7 t saj, bazuar n nenin 3 pika 25 t Ligjit nr.10119.
8 9 10 6 7
Burimi: Arkiva Co-PLAN
234
235
P.35 Cilat jan punimet q pajisen vetm me leje zhvillimi, vetm me leje ndrtimi, me leje zhvillimi dhe ndrtimi, me leje infrastrukture? do autoritet planifikimi, liston n rregulloren e vet t kontrollit t zhvillimi se pr far lloj lejeje pr punimi kan lloje t ndryshme punimesh. Pr lehtsi t realizimit t ksaj liste, n tabeln 29 jan dhn disa shembuj punimesh pr do lloj lejeje. Kjo tabel sht hartuar mbi bazn e neneve 15, 16, 17, dhe 18 t VKM-s 502 dhe nenit 3 pika 25 dhe neni 59 t Ligjit nr. 10119. Kjo tabel nuk sht fundore, pra nuk parashikon t gjitha rastet e mundshme, por thjesht prpiqet t jap nj shembull orientues t asaj q do bashki/ komun duhet t bj n rregulloret e veta t kontrollit t zhvillimit.
Tabela 30. Shembuj t llojeve t lejeve pr lloje t ndryshme punimesh a. Punime vetm pr b. Punime vetm c. Punime pr leje leje zhvillimi pr leje ndrtimi zhvillimi dhe ndrtimi (neni 15, VKM 502) (neni 16, VKM 502) (neni 17, VKM 502) 1. Grmim n nj ose disa parcela me qllim nxjerrjen dhe prpunimin e materialeve t ndrtimit. P.sh.: Nj grop glqereje. Grmimet pr inerte n ndrtim. Etj. 1. Ndryshim n sistemin konstruktiv t strukturs, pa prekur paraqitjen e jashtme, rifiniturat, prdorimin, volumin, arjet, prmasat dhe qllimin e prdorimit. P.sh.: N nj banes, prishet nj mur i brendshm mbajts dhe zvendsohet me sistem trakolon. 1. Struktura shumfunksionale ku przihet banimi me funksione t tjera dhe zgjidhjet konstruktive jan t ndryshme pr prdorime t ndryshme. P.sh.: Banesa me shum apartamente, 7 kate ose m tepr, me 1 ose m shum kate nntok, me 1 ose m shum kate pr prdorime jo banim. d. Punime pr leje infrastrukture (neni 18, VKM 502) 1. Rrjete dhe struktura t transportit. P.sh.: Ndrtim, rindrtim, rinovim rruge.
2. Vendosja pr her t par e nj strukture pr reklama n nj parcel, ose ndryshimi i pozicionit t saj, me kusht q struktura e reklams t mos ndikoj n qndrueshmrin fizike t strukturave t tjera, q mund t ndodhen n zon.
2. Restaurim i nj monumenti kulture, pa sjell ndryshime n treguesit e zhvillimit n zon. P.sh.: Restaurimi i nj kishe t vjetr. Restaurimi i nj banese n zonn muze t Gjirokastrs ose Beratit, pr ta br t banueshme, dhe n prputhje me stilin e vjetr arkitektonik. Punime restaurimi n kalan e Gjirokastrs. Etj.
2. Vendosja pr her t par e nj strukture pr reklama n nj parcel, ose ndryshimi i pozicionit t saj, n rastet kur struktura e reklams ndikon n qndrueshmrin fizike t strukturave t tjera, q mund t ndodhen n zon.
2. Rrjet dhe struktura t energjis. P.sh.: Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n linjat e transmetimit t energjis. Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n stacionet e prodhimit t energjis si hidrocentrale, termocentrale, turbine me er, energji gjeotermike etj. Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n nnstacionet elektrike. Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n struktura pr nxjerrjen e nafts dhe t gazit natyror dhe t transportimit t gazit natyror. Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n miniera.
Qendra biznesi me przierje prdorimesh banim, tregtare, zyra, njsi prodhimi, etj. Burimi: Arkiva Co-PLAN
Ndrtim, rindrtim, rinovim t strukturave t aeroportit. Ndrtim, rindrtim, rinovim t strukturave hekurudhore. Ndrtim, rindrtim, rinovim i terminaleve t mjeteve t qarkullimit rrugor dhe hekurudhor. Ndrtim, rindrtim, rinovim i strukturave portuale. Burimi: Arkiva Co-PLAN
236
237
3. Prerja e pemve
3. Punime q kan t bjn me rifillimin ose vazhdimin e nj prdorimi dhe/ose strukture pas nj periudhe prej nj vit ose m shum t mungess s prdorimit, kur kto jan krijuar me nj leje zhvillimi dhe/ose ndrtimi. P.sh.: Punimet pr ndrtimin e nj vile nisn mbi bazn e nj lejeje zhvillimi. Kto punime jan ndrprer, p.sh., deri n nivelin e karabinas dhe nuk kan rifilluar pr nj vit rresht, ose m shum.
3. Rrjet dhe struktura t administrimit t ujit dhe t mbetjeve. P.sh.: Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n struktura dhe rrjet pr shprndarjen e ujit t pijshm dhe pr largimin e ujrave t zeza. Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n struktura pr nxjerrjen e ujit nga toka, si pusshpime pr t furnizuar qendrat e banuara, ose puse individuale pr uj. Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n impiantet e trajtimit t ujit t pijshm. Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n impiantet e trajtimit t ujrave t zeza dhe t bardha. Punime ndrtimi, Qendra tregtare. rindrtimi dhe/ose rinovimi n rezervuare ose Ndrtime pr prdorime industriale t liqene artificiale. do lloji. Punime ndrtimi, Struktura me funksion rindrtimi dhe/ose rinovimi n struktura t social, si universitet, trajtimit t mbetjeve si shkoll e mesme, landfill, incinerator, ose shkoll profesionale, edhe stacione transferimi spital, poliklinik, nse n kto stacione stadium, pallat sporti, kryhen edhe funksione qendr sportive etj. t ktij lloji, por jo ato pr prpunimi t mbetjeve si kompostim, ndarje e leje infrastrukturash. mbeturinave. 3. Struktura me przierje prdorimesh, hapsira t mdha, jo banim, zgjidhje konstruktive komplekse. P.sh.: Qendra biznesi q nuk kan banim;
4. Ndryshimi i intensitetit t prdorimit t nj strukture ekzistuese dhe/ose i prdorimit t saj. P.sh: Nj apartament kthehet n dyqan ose restorant, me ose pa ndrhyrje n sistem konstruktiv dhe projektin arkitektonik. Nj vil kthehet n shkoll ose kopsht, me ose pa ndrhyrje n sistem konstruktiv dhe projektin arkitektonik. 5. Ndryshim prmasash, forme, vllimi, materialesh ndrtimi n pjest e jashtme t strukturs, pa ndrhyr n sistem konstruktiv dhe prdorim. P.sh: N nj vil, nj nga fasadat ndryshon formn, n t krijohen dritare dhe/ ose ballkon, faqja e murit (jo konstruktiv) zhvendoset etj. N nj apartament t katit t par n pallat, shtohet nj dhom n pjesn e jashtme t tij. Mbulesa ati e nj kopshti kthehet n mbulim tarrac. Etj. Burimi: Arkiva Co-PLAN
4. Rrjet dhe struktura t komunikimit elektronik. P.sh.: Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n struktura dhe rrjete pr telefonin dhe internetin, si antena, rrjete transmetimi etj.
5. Rrjete dhe struktura t mbrojtjes s toks. P.sh.: Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n struktura pr mbrotjen e toks nga rrshqitja dhe/ ose erozioni. Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n struktura pr mbrojtjen nga prmbytjet, si diga, argjinatura etj. Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n kanale kulluese dhe vaditse. Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n struktura pr kullimin e zonave urbane nga ujrat e reshjeve atmosferike, ose ujrat e larta.
Burimi: Arkiva Co-PLAN
238
239
6. Prishje e strukturs
6. Rrjet dhe struktura t mbrojtjes dhe siguris publike dhe kombtare. P.sh.: Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n struktura t ushtris si reparte t specializuara, qendra detonimi t armve etj. Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n struktura t policis, si reparte t specializuara, burgje dhe struktura pr paraburgim etj. Punime ndrtimi, rindrtimi dhe/ose rinovimi n struktura t mbrojtjes nga zjarri. Etj.
8. Struktura pr prdorim jo banim, por q nuk krkojn zgjidhje konstruktive komplekse dhe kan hapsira jo t mdha, si P.sh.: Shkolla 9-vjeare, kopshte dhe erdhe. Qendra sociale, shtpi pr moshn e tret, jetimore. Qendra shndetsore, farmaci. Bare, restorante, dyqane pr shitje me pakic. Magazina n zona rurale pr prdorim bujqsor. Burimi: Arkiva Co-PLAN
7. Ndrtim strukturash vetm pr banim, jo t larta, dhe ku disa hapsira mund t prdoren pr dyqane t shitjes me pakic t ushqimeve pr nevoja t lagjes. P.sh.: Banesa individuale, tip vil. Banesa n fshat pr familjen bujqsore. Banesa 2-4 kate, n rresht ose t bashkangjitura. Banesa me shum apartamente, zakonisht jo m shum se 6 kate mbi tok dhe pa kat nntok. Burimi: Arkiva Co-PLAN
240
241
Shnime t rndsishme pr tabeln 29: Rasti a/3 nnkupton prerje dhe/ose shkulje pemsh dhe shkurresh; nuk prfshin shfrytzimin e pyjeve q rregullohet me legjislacion t veant dhe trajtohet sipas nenit 71, pika 3, grma , t ligjit t planifikimit. Prfshin t gjitha rastet e gjelbrimit publik n zona urbane. Gjithashtu, n rast se nj zhvillues/pronar do t ndrtoj n pronn e vet dhe do t pres pemet e mbjella prej tij pr t ndrtuar nj struktur t re (me I ose Ksht m t madhe se ajo ekzistuese), ather gjat plotsimit t formularit t krkess pr leje pr punime (shtojca 2 e VKM-s 502), n seksionin T dhna t prgjithshme, pika B kategoria e punimeve, do t zgjidhet edhe prerje pemsh, ve punimeve t tjera, dhe gjithashtu do t plotsohet edhe seksioni 6 T dhna shtes pr prerje pemsh. Nse nj zhvillues/pronar ka fituar t drejta zhvillimi pr t ndrtuar n nj zon periferike, ku siprfaqja e parcels (fillimisht t pandrtuar dhe me gjelbrim) sht e madhe dhe PPV krkon zbatimin e treguesve t gjelbrimit, ather zhvilluesi duhet t pajiset edhe me lejen pr drurt dhe shkurret q do t priten. N rast se me von zhvilluesi do t zgjeroj ndrtimin n parceln e tij, ather srisht duhet t pajiset me leje pr prerje drursh/shkurresh. N parim nj banor q ka mbjell vet drur dhe shkurre dhe do tì zvendsoj ato m nj lloj tjetr gjelbrimi, nuk pajisjet me leje, pr sa koh q veprimi i tij nuk e ul siprfaqen e gjelbr n parcel. Gjithsesi, detaje t tilla, do autoritet planifikimi duhet tì vendos n rregulloren vendore t kontrollit t zhvillimit. Nj autoritet vendor ka gjithashtu t drejt t krkoj ruajtjen e specieve t ndryshme (drur, shkurre, lule etj.) pr sa koh q kjo ndikon n peisazhin urban ose natyror t zons dhe n ruajtjen e biodiversitetit lokal. N kto raste, autoriteti vendor prcakton llojin e bimsis q do kush duhet t ket n parceln e tij private dhe nse pronari i parcels krkon ta ndryshoj at, duhet t pajiset paraprakisht me leje. Rasti c/2 nnkupton se nse struktura e reklams vendoset mbi nj struktur ekzistuese (p.sh., mbi banes) ose shum afr nj strukture ekzistuese dhe bazamenti i reklams mund t prek themelet e strukturs ekzistuese, krkuesi i lejes pr strukturn e reklams duhet t garantoj se struktura ekzistuese nuk do t dmtohet. Pr kt qllim ai aplikon pr leje zhvillimi, sepse vendosja e strukturs s reklams prbn zhvillim, por edhe pr leje ndrtimi pr t garantuar mosdmtimin e strukturave ekzistuese, ose prshtatjen dhe ndryshimin konstruktiv t strukturave ekzistuese pr t bashkekzistuar t sigurt me strukturn e reklams. Cilido qoft rasti, krkuesi i lejes do t pajiset me dokumentet e nevojshme pr kto dy leje dhe me projekte t qarta konstruktive. Kujdes!, pr t marr nj leje reklamash, ve faqes s par t formularit t krkess pr leje pr punime dhe seksionit t dhna t prgjithshme, duhet plotsuar edhe seksioni 7 n pjesn 7.1. Vendosje reklamash. Rasti a/6 nnkupton q nse ju prishni nj struktur me qllim pr ta ln parceln bosh m pas, ose pr ta rindrtuar at, ju duhet t merrni nj leje zhvillimi pr prishjen. Cilido qoft rasti duhet q ve faqes s par, seksionit T dhna t prgjithshme dhe seksionit 2, t plotsoni edhe seksionin 3 T dhna shtes pr punime pr prishje, n formularin e krkess pr leje pr punime, n Shtojcn 2 t VKM-s 481.
Rasti b/3 nnkupton q nse zhvilluesi/pronari pajiset me leje zhvillimi dhe sipas rastit edhe ndrtimi, i fillon punimet mbi bazn e ksaj lejeje, por i ndrpret ato pasi ka kryer nj pjes t punimeve, pr nj periudh 1 ose m shum vjeare, ather ai mund tì vazhdoj punimet vetm pasi t marr nj leje ndrtimi. Kjo ndodh sepse pr nj vit, struktura e nisur dhe e ln n mes, mund t psoj ndryshime si rezultat i faktorve atmosferik apo arsyeve t tjera fizike. Pr t vrtetuar se struktura sht e padmtuar, ose q dmi q ka psuar do t rikuperohet prmes ndryshimeve prkatse n projektin konstruktiv, zhvilluesi/pronari duhet t krkoj nj leje ndrtimi. Leja e ndrtimit garanton qndrueshmrin konstruktive. sht e rndsishme q kushtet e lejes s zhvillimit q zhvilluesi/pronari kishte marr para nj viti t mbeten t pandryshuara, pr sa koh q kjo gj nuk krkohet nga kriteret teknike t lejes s re t ndrtimit.
P.36 A mundem un (bashki/komun) tì sqaroj n mnyr m t detajuar sa VKM-ja 502, llojet e punimeve pr leje t ndryshme?
PO. Madje Ju duhet ta bni patjetr nj gj t till n rregulloret tuaja vendore t kontrollit t zhvillimit. VKM-ja 502 dhe ligji i planifikimit vendosin nj korniz uniformiteti mbi kuptimin e llojeve t ndryshme t lejeve pr punime. Ju duhet ta respektoni kt korniz, dhe duhet t prcaktoni n mnyr t detajuar lejet e ndryshme pr punimet e ndryshme, n varsi t kontekstit tuaj urban, siguris s punimeve n territorin tuaj, relievit dhe pozicionit tuaj gjeografik, kushteve t ndrtimit q rregullorja e ndrtimit mund t prcaktoj specifikisht pr ju etj.
P.37 A sht e mundur q pr nj punim t jap disa lloje lejesh?
Po, sht e mundur. Por, rastet duhen prcaktuar me kujdes dhe duhen detajuar m tej n rregulloret tuaja vendore t kontrollit t zhvillimit. S pari, kini parasysh se kur bhet fjal pr nj punim q sht vetm nj struktur, ose disa struktura t t njjtit lloj, do t bazoheni n nj nga rastet e parashikuara nga nenet 15, 16, 18 dhe 19 t VKM-s 502. Nj struktur pr infrastruktur dhe q do t pajiset me leje infrastrukture, nuk ka nevoj edhe pr leje zhvillimi apo ndrtimi, pasi vet infrastruktura sht nj zhvillim, dhe leja pr t sht nj rast i veant i lejes s zhvillimit i emrtuar leje infrastrukture. N shtojcn 2 t VKM-s 502, do t gjeni specifikimet e nevojshme pr krkesn pr kryerje punimesh infrastrukturore. Nse jeni n rastet q parashikon neni 17 i VKM-s 502, ather pr t njjtn struktur jepet edhe leje zhvillimi edhe ndrtimi. Pr t parashikuar drejt rastet e nenit 17, ve rregullores s ndrtimit dhe piks 2 t nenit 17 t VKM-s 502, do t`ju duhet t keni nj list vendore (pjes e rregullores vendore t kontrollit t zhvillimit) ku caktohen konkretisht pr bashkin/komunn tuaj rastet e neneve 15, 16, 18 dhe 19 dhe sigurisht edhe t nenit 17 pika 1 t VKM-s 502. Nse rasti i zhvillimit i prket piks 1 t nenit 20 t VKM-s 502, ather do t jet nevoja q aplikuesi t krkoj m shum se sa vetm nj lloj lejeje pr punime.
242
243 Figura 56. Shembull i plotsimit t formularit t krkess pr kryerje punimesh
P.38 Po n rastin e prishjes s nj strukture, a jepet leje?
PO, patjetr. Asnj struktur nuk mund t prishet pa lejen e autoritetit prgjegjs t planifikimit. Gjithsesi, n prputhje me pikn 2 t nenit 20 t VKM-s 502, leja pr prishje strukturash sht pjes e lejes s zhvillimit dhe parashikohet n formatin e krkess pr zhvillim (krkesa pr kryerje punimesh shtojca 2 e VKM-s 502).
P.39 N cilat raste sht i mjaftueshm deklarimi paraprak?
Prcaktimi i deklarimit paraprak sht br n pikn 3 t nenit 71 t ligjit t planifikimit. Secila bashki/komun apo edhe autoritet kombtar, duhet t prcaktoj n rregulloren e vet t kontrollit t zhvillimit, rastet konkrete t ndrtimit me deklarim paraprak. Gjat inspektimit sipas nenit 81 t ligjit t planifikimit, autoriteti prgjegjs i planifikimit, verifikon me kujdes t gjitha rastet e deklarimit paraprak pr t par nse struktura e ndrtuar sht n prputhje me kushtet e deklarimit paraprak. Gjithashtu, vzhgohen dhe vlersohen me kujdes, sipas neneve 80 dhe 81, t ligjit t planifikimit, nse ka struktura, punimet e t cilave nuk jan deklaruar n bashki/komun, ose pr t cilat nuk sht krkuar pajisja me leje pr punime. Gjat ktij vezhgimi, bashkia/komuna prcakton nse midis ktyre strukturave paraqiten raste t deklarimit paraprak dhe pasi i cilson si kundrvajtje administrative, i trajton me gjob sipas piks 4 t nenit 82 t ligjit t planifikimit. Nj prcaktim baz, i detyrueshm dhe orientues pr rastet e punimeve q jan subjekt i deklarimit paraprak, sht br n nenin 19 t VKM-s 481. Pr ilustrim, m posht renditen figurat x-y q tregojn raste t mundshme t deklarimit paraprak. I1 RAST
P.40 Si mund ta plotsoj formularin e krkess pr leje pr punime?
7m
7.5 m
3k 9 k +kim ar p
9 k + 3k parkim
7.5 m
7.5 m
2k
I2 RAST 7.5 m
2k 8 k + im park
7.5 m 7.5 m
k+2 k
Formulari i krkess n figurn 56 sht plotsuar pr nj nga strukturat 7.5 m e rastit hipotetik t zhvillimit me riorganizim parcele n Babrru, zhvilluarmn kapitullin 4. Struktura 10.8 paraqitet n figurn bashkangjitur banim dhe kati prdhe pr shrbime, 14 kate. 7.5 m
7m
34.6 m
6m
nnkalim
+ 10 kkim par
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
P.41 far detyrimesh financiare duhet t paguaj n bashki/komun pr t marr lejen e zhvillimit?
Pr t marr lejen tuaj t zhvillimit, ju duhet t paguani: 1. do lloj detyrimi q vjen nga PDV-ja dhe ka lidhje me kontributin tuaj n zhvillim, nse ka t tilla. 2. Taksn e ndikimit n infrastruktur, sipas prcaktimeve t Ligjit nr. 9632 dat 30.10.2006, Pr taksat vendore, i ndryshuar. 3. Tarifn e aplikimit, sipas prcaktimit t Ligjit nr. 8652, dat 31.07.2000, Pr organizimin dhe funksionimin e pushtetit vendor dhe sipas VKM-s 502. 4. Detyrimet prkatse, n rast se jeni n kushtet e Programit t TDZh-s. 5. Detyrimet prkatse, n rast se jeni n kushtet e Programit t Intensitetit me Kushte. 6. do lloj detyrimi q bashkia/komuna mund t vendos pr ju prmes nj takse t prkohshme, n prputhje me Ligjin nr. 8652, dat 31.07.2000, Pr organizimin dhe funksionimin e pushtetit vendor, i ndryshuar.
5.6 Inspektimi dhe leja e prdorimit

Dy procese t rndsishme t kontrollit t zhvillimit jan leja e prdorimit dhe inspektimi i punimeve. Leja e prdorimit jepet nga autoriteti prgjegjs i planifikimit, pasi ai ka vrtetuar se punimet jan kryer n prputhje me lejen prkatse, sipas rastit t zhvillimit dhe/ose ndrtimit, infrastrukturs, deklarimit paraprak. Pra, leja e prdorimit sht dokumenti konfirmues pr zbatueshmrin korrekte t punimeve dhe q garanton sigurin e qytetarve n prdorimin e strukturs s re. Lshimi i lejes s prdorimit prcaktohet n nenin 79 t ligjit t planifikimit. Nj aspekt i rndsishm i lejes s prdorimit sht se ajo lshohet pasi t jen kryer punimet dhe sht nj garanci edhe pr procesin e regjistrimit t pasuris. Sipas nenit 79, pika 8, t ligjit t planifikimit, n rastet kur punimet e kryera ndryshojn pronsin (q mund t jet e toks apo e strukturs, apo t dyjave bashk), ather pronsia e re regjistrohet nga ZRPP-ja n baz t lejes s prdorimit. Duke pasur parasysh q nndarja e toks pr qllime zhvillimi, zhvillimi me riorganizim parcelash dhe bashkimi i parcelave, jan instrumente zhvillimi q shoqrohen me ndryshim t pronsis, regjistrimi n ZRPP i nndarjes, bashkimit, riorganizimit dhe strukturave t reja, bhet pas marrjes s lejes s prdorimit, pra pasi t jen kryer punimet. Kjo pik e nenit 79 t ligjit t planifikimit, mbshtet edhe pikn 4 t nenit 22, pikn 5 t nenit 24 dhe pikn 6 t nenit 31 t VKM-s 481. Pr sa i prket procesit t inspektimit dhe gjithashtu vzhgimit t territorit, do bashki/ komun duhet t ndjek prcaktimet e neneve 80 dhe 81 t ligjit t planifikimit.
Kapitulli
VI. PERIUDHA KALIMTARE E ZHVILLIMIT: FAR NDODH DERI N MIRATIMIN E PLANEVE T PAR VENDORE PAS HYRJES S LIGJIT N FUQI?
259
Periudha kalimtare e zhvillimit nnkupton periudhn nga hyrja n fuqi me efekte t plota e ligjit t planifikimit deri n hartimin e planeve t prgjithshme territoriale PPV nga do bashki/komun, dhe prgatitjen e instrumenteve t planifikimit nga autoritetet kombtare. Gjat ksaj periudhe, bashkit dhe komunat duhet t jen t kujdesshme pr sa m posht: 1. Ligji nr. 8405, dat 17.9.1998, Pr Urbanistikn, i ndryshuar, dhe aktet nnligjore n zbatim t tij, shfuqizohen dhe bashkit dhe komunat nuk duhet tì referohen m ktij ligji dhe rregulloreve prkatse. Ky detyrim prcaktohet n nenin 92 t ligjit t planifikimit. 2. N zbatim t nenit 89 t ligjit t planifikimit, t gjitha bashkit dhe komunat duhet t ken t miratuara PPV-t e tyre jo m von se 2 vjet nga data e fillimit t efekteve t plota t ligjit t planifikimit. N terma reale kohore, kjo do t thot se t gjitha planet e prgjithshme vendore, sikurse edhe planet e prdorimit t toks pr njsit me 10,000 ose m pak banor, duhet t miratohen (miratimi prfundimtar nga KKT) brenda dats 30 shtator 2014. 3. N prputhje me nenet 3, pikat 9 dhe 10; 4, pika 1, grma ; 22; 53, pika 2; 59, pika 1, grmat c dhe ; 71, pika 1; 72, pika 2; 77; 88; dhe 89, t ligjit t planifikimit, jan hartuar dhe jan t detyrueshme pr zbatim nga do autoritet planifikimi, nenet 36 t VKM-s 481 dhe 47 t VKM 502. Kto dy nene, prcaktojn dispozitat kalimtare t dy rregulloreve n fjal sipas ligjit t planifikimit dhe prkatsisht: a. Planet vendore q jan n hartim n momentin kur ligji i planifikimit hyn n fuqi me efekte t plota, zbatojn pjesn e mbetur t procesit (proces, struktur dhe format) n prputhje me t gjitha prcaktimet e ligjit t planifikimit dhe t akteve nnligjore n zbatim t tij. b. Bashkit dhe komunat q kan depozituar pr miratim plane t prgjithshme vendore (ishplanet rregulluese) para dats s hyrjes s ligjit n fuqi me efekte t plota, duhet tì punojn kto plane n prputhje me krkesat e ligjit t planifikimit dhe aktet nnligjore n zbatim t tij. Secila bashki/komun vlerson nse sht subjekt apo jo i zbatimit t nenit 50 t ligjit t planifikimit. c. Studimet urbanistike pjesore dhe lejet pr shesh ndrtimi t miratuara para fillimit me efekte t plota t ligjit t planifikimit, shfuqizohen. Kuptohet se studimet urbanistike pjesore dhe lejet pr shesh ndrtimi t depozituara pr miratim pran autoriteteve prgjegjse t planifikimit, thjesht nuk do t merren n shqyrtim pasi ligji 8405 shfuqizohet dhe ligji i planifikimit krijon t tjera instrumente, si edhe
realizon zhvillimin bazuar n VKM 480 deri n miratimin e PPV-s. d. Lejet e ndrtimit q jan miratuar para hyrjes n fuqi me efekte t plota t ligjit t planifikimit dhe lejet e ndrtimit q jan n zbatim do t vazhdojn zbatimin n prputhje me kushtet e lejes. e. Ndrtimet e prfunduara para hyrjes n fuqi me efekte t plota t ligjit t planifikimit dhe q presin t marrin leje prdorimi, do ta marrin lejen e prdorimit n prputhje me kushtet e zbatimit t lejes s ndrtimit. f. T gjitha bashkit dhe komunat, do t zhvillojn bazuar n VKM 480 deri n momentin e miratimit t PPV-s (nenet 16, 17, 18, 19, 20 t VKM-s 481) ose PPTs (neni 21 i VKM-s 481). g. T gjitha aktet e miratuara me vendim t KRrTRSH-s para hyrjes n fuqi t Ligjit 10119, dt.23.04.2009 Pr Planifikimin e Territorit mbeten n fuqi. N lidhje me zhvillimin n kushtet e prdorimit t VKM 480, do t jepen sqarime n pjest n vazhdim t ktij kapitulli.
6.1 Institucionet prgjegjse t planifikimit pr zbatimin e VKM-s 480

Sipas nenit 88 t ligjit t planifikimit, jan vetm autoritetet vendore t planifikimit, t cilave deri n momentin e hartimit t instrumenteve vendore t planifikimit, ligji i planifikimit ju ofron nj instrument tranzitor pr t zhvilluar territorin. Ky instrument sht rregullorja model e planifikimit, e cila sht miratuar n datn 22 qershor 2011 me VKM nr. 480. VKM 480 sht nj instrument sa ndihmues pr autoritetet vendore (nuk ndrpret zhvillimin n mnyr t plot), aq edhe nj instrument nxits pr t hartuar instrumentet vendore t planifikimit, sepse: sht tranzitor dhe ka nj koh t kufizuar t zbatimit q prputhet me kohn q kan autoritetet vendore n dispozicion pr t hartuar planet e tyre, sipas nenit 89 dhe 92 t ligjit t planifikimit. Vendos kushte pr mnyrn e zhvillimit n territor, t cilat nuk jan shum favorizuese pr do lloj situate. P.sh., nse zhvillimi krkohet n zona jo urbane, bashkia/komuna nuk e merr aspak parasysh krkesn pasi VKM 480 lejon zhvillim vetm n zona urbane (zona t sistemit urban dhe me emrtimin truall urban n regjistrat e ZRPP). Ka edhe disa kushte t tjera q do t trajtohen m posht.
6.2 Kushte pr t zhvilluar prmes VKM-s 480

Kushtet dhe rastet pr t zhvilluar prmes VKM-s 480 jepen n nenet 4, 6 dhe 10 t VKMs 480. Sipas ktyre neneve: 1. VKM 480 zbatohet vetm n parcela t sistemit urban dhe vetm pr kategorit e prdorimit t toks Banim dhe infrastruktura publike (sipas piks 30 t nenit 3 t ligjit t planifikimit).
260
261
2. Kur zbatojn VKM 480, autoritetet vendore nuk mund t ndryshojn prdorimin e toks nga ai ekzistues n parceln ku po ndrtojn dhe nuk duhet t ndryshojn as intensitetin e ndrtimit. Kjo e bn t detyrueshme q bashkia/komuna, n momentin q ligji i planifikimit ka hyr n fuqi me efekte t plota, t ken gati nj hart t nnnjsive strukturore t gjendjes ekzistuese dhe nj hart t kategorive t prdorimit t toks t gjendjes ekzistuese. Kto harta paraqesin gjendjen ekzistuese q nuk duhet t ndryshohet dhe treguesit q nuk duhet t ndryshohen. 3. Kur zbatojn VKM 480, autoritetet vendore nuk duhet t ndryshojn koeficientin e shfrytzimit t toks pr ndrtime (Ksht) n nivel nnnjsie strukturore, dhe as koeficientt e shfrytzimit t toks pr rrug (Kshr) dhe pr hapsira t tjera publike. 4. Kur zbatojn VKM 480, autoritetet vendore nuk mund t hartojn PDV, pasi jan n munges t planit t prgjithshm vendor dhe duhet t zbatojn t gjitha dispozitat e ligjeve t tjera n fuqi. Kushtet e msiprme, zberthehen veanrisht nga neni 10 i VKM-s 480. T gjitha rastet e parashikuara n kt nen, paraqiten me shembuj n figurat e mposhtme.
6.4 Negociatat dhe konsultimi publik n kushtet e VKM-s 480

Negociatat dhe konsultimi publik kryhen si n do proces t aplikimit pr leje pr punime. Gjithsesi, pr sa koh q kur VKM 480 sht n prdorim nga bashkia/komuna pasi instrumenti vendor i planifikimit nuk sht miratuar ende, njsia vendore nuk mund t hartoj PDV. Pra, nuk bhet fjal t ket konsultim si ai q parashikohet n PDV, por konsultim vetm pr parceln n t ciln ndodh zhvillimi, sipas kushteve t VKM-s 480. Ndrkoh, sa tham m lart aplikohet pr zhvillimet me karakter jo publik. N rastin e zhvillimit t infrastrukturave publike n kushtet e zbatimit t rregullores model t planifikimit, VKM 480 parashikon nj proces kshillimi n nenin 5 t saj. Ky proces prfshin fazn e hartimit t projektit, kshillimin publik gjat hartimit, deri n nj vendim t Kryetarit t bashkis/ komuns q miraton projektin, i cili do t trajtohet me procedurn e lejes s infrastrukturs, sipas nenit 78 t ligjit t planifikimit. Ky proces kryhet pr arsye se bashkia/komuna sht n kushtet e mungess s instrumentit vendor t planifikimit dhe do projekt madhor pr infrastruktura publike ndikon n mnyr domethnse pronat publike dhe/ose private ku realizohet, ose mundsin pr zhvillim t pronave fqinj me ato ku realizohet projekti. Pr m tepr, nj projekt pr infrastruktura publike ka ndikim n zhvillimin strategjik t zons s banuar. N rast se bashkia/komuna do t kishte nj PPV, ather vendimi pr ta ndrtuar ose jo nj infrastruktur publike n nj zon t caktuar, do t ishte marr n plan dhe do t kishte qen subjekt i kshillimit publik gjat hartimit t PPV-s.
6.3 Procesi i zhvillimit dhe vendimmarrja n kushtet e VKM-s 480

Para se t nisin zhvillimin n kushtet e VKM-s 480, autoritetet vendore, sikurse prcaktohet n nenin 7 t VKM-s 480, duhet t prgatitin n mnyr t detyrueshme dy harta: Kategorit ekzistuese t prdorimit t toks dhe t strukturave n t. Hartn e nnnjsive strukturore t gjendjes ekzistuese, ku pr do nnnjsi strutkurore duhet t prcaktojn treguesit ekzistues t zhvillimit, sipas nenit 9 t VKM-s 480. Kto dy harta duhet t miratohen n kshillin e bashkis/komuns dhe t publikohen jo vetm n Regjistrin e territorit, por edhe n mjetet elektronike t komunikimit, n mnyr q komuniteti dhe zhvilluesit t jen t informuar pr mundsit dhe kushtzimet n zhvillim deri n hartimin dhe miratimin e planit t prgjithshm vendor. Figura 58 tregon se si mund t krijohen hartat e msiprme, duke marr si shembull rastin e Bashkis s Sarands. Llogaritjet e treguesve (figura 60) jan paraqitur vetm pr nj nnnjsi strukturore, por n kushtet e prgatitjes reale t ktij materiali, treguesit duhet t jepen pr do nnnjsi strukturore. Pas publikimit t hartave t mposhtme, t interesuarit mund t aplikojn pr leje pr punime, duke zbatuar nenin 8 t VKM-s 480 si edhe kushtet pr zhvillim t dhna n nenin 10 t VKM-s 480. N rastin e lejeve t infrastrukturs, apo ndrtimit pr qllime publike, bashkia/komuna apo autoriteti i planifikimit duhet t ndjek procesin e prshkruar n nenin 5 t VKM 480.
262
263 Figura 58. Hartat e kategorive baz t prdorimit t toks t gjendjes ekzistuese - rasti i Sarands
Figura 57. Harta e nnnjsive strukturore t gjendjes ekzistuese - rasti i Sarands
Rasti i paraqitur bazohet vetm n njohurit e grupit t puns dhe n informacionin e ortofotos. Kto harta mund t prmirsohen mbi bazn e njohjes s territorit t Sarands nga specialistt n Bashki.
Kufiri administrativ Sistemi urban Sistemi bujqsor Sistemi natyror A. Banim I. Industri B. Bujqsi S. Shrbime V. Prdorime t veanta N. Natyrore M. Monumente kulture dhe historike U. Zon ushtarake
Kufiri administrativ Nnnjesi strukturore
264 Figura 59. Si t prcaktosh treguesit e zhvillimit pr nj parcel n kushtet e VKM-s 480 - rasti i Shkodrs
Sip. totale e zons (nnnjesis) = 10,988 m2 Sip. rrugve perimetrale = 1,628 m2 Sip. rrugve t brendshme = 187 m2 Sr (Sip.totale e rrugve) = 1,815 m2 Kshr ekz = Sr (Sip.totale e rrugve) / Sip. totale e zons Kshr ekz = 1,815 m2/ 10,988 m2 = 0.165 = 16.5 % Kshp ekz = SPb (Sip. totale parcel publike)/ Sip. totale e zons Kshp ekz = 4,739 m2/ 10,988 m2 = 0.4313 = 43.13 % SPb (Sip. totale parcel publike) = 4,739 m2 Spekz (Sip. parcelave t zhvilluara) = 2,352.5 m2 Spardh (Sip. parcelave t pazhvilluara) = 2,248 m2 SpTotal (Sip. totale e parcelave) = 4,600.5 m2 Sgjekz (Sip. totale e gjurmveekz) = 1,452 m2 Sn ekz ( Sip. totale e ndrtimit) = 2,302 m2 Ksht ekz = Sgjekz (Sip. totale e gjurmveekz) / Spekz (Sip. parcelave t zhvilluara) Ksht ekz = 1,452 m2 / 2,352.5 m2 = 0.6172 = 61.72 % Sgj ardh = Spardh (Sip. parcelave t pazhvilluara) x Ksht ekz Sgj ardh = 2,248 m2 x 0.6172 = 1,387 m2 Sgj ardh (Sip. totale e gjurms) = Sgj ekz + Sgj ard Sgj ardh = 1,452 m2 + 1,387 m2 = 2,839.5 m2 Ksht ekz = Ksht ardh = Sgj ard (Sip. totale e gjurms)/ SpTotal (Sip. totale e parcelave) Ksht ekz = 2,839.5 m2 / 4,600.5 m2 = 0.6172 = 61.72 % Iekz = Sn ekz ( Sip. totale e ndrtimit) / Spekz (Sip. parcelave t zhvilluara) Iekz = 2,302 m2 / 2,352.5 m2 = 0.9785 Sn ardh = Spardh (Sip. parcelave t pazhvilluara) x Iekz Sn ardh = 2,248 m2 x 0.9785 = 2,199.5 m2 Sn tot = Sn ekz + Sn ardh Sn tot = 2,302 m2 + 2,199.5 m2 = 4,501.5 m2 Iekz = Iardh = Sn tot (Sip. totale e ndrtimit) / SpTotal (Sip. totale e parcelave) Iardh = 2,302 m2 / 4,600.5 m2 = 0.9785 Sptotal = Parcela A + Parcela B = 288 m2 Ksht = 61.72% I = 0.9785 Sgjtotal = 177 m2 Sntotal = 282 m2 Mos respektim i distancave Parcela A: Sp = 126 m2 (126/288=0.44) Sgj = 77 m2 Sn = 123.5 m2 Kate > 2 (Kati I = 77 m2; Kati II = 46.5 m2) Parcela B: Sp = 162 m2 (162/288=0.56) Sgj = 100 m2 Sn = 158.5 m2 Kate > 2 (Kati I = 100 m2; Kati II = 58.5 m2) Respektim i distancave Parcela A: Sp = 126 m2 (126/288=0.44) Sgj = 60 m2 Sn = 123.5 m2 Kate > 3 (Kati I = 60 m2; Kati II = 44 m2; Kati III = 20 m2) Parcela B: Sp = 162 m2 (162/288=0.56) Sgj = 84 m2 Sn = 158.5 m2 Kate > 3 (Kati I = 84 m2; Kati II = 54.5 m2; Kati III = 20m2)
265
Figura 60. Si t prcaktosh treguesit e zhvillimit pr nj parcel n kushtet e VKM-s 480 - rasti i Sarands
Sip. totale e zons (nnnjesis) = 24,158 m2 Sip. rrugve perimetrale= 3,828 m2 Sip. rrugve t brendshme= 2,479 m2 Sr (Sip. totale e rrugve) = 6,308 m2
Kshr ekz = Sr (Sip.totale e rrugve) / Sip. totale e zons Kshr ekz = 6,308 m2/ 24,158 m2 = 0.26 = 26%
Spekz (Sip. parcelave t zhvilluara)= 1,1064.5 m2 Spardh (Sip. parcelave t pazhvilluara)= 6,785.5 m2 SpTotal (Sip. totale e parcelave)= 17,850 m2 Sgjekz (Sip. totale e gjurmveekz) = 3,730.95 m2 Snekz (Sip. totale ndrtimiekz) = 7,207.6 m2
Ksht ekz = Sgjekz (Sip. totale e gjurmveekz) / Spekz (Sip. parcelave t zhvilluara) Ksht ekz = 3,730.95 m2 / 1,1064.5 m2 = 0.3372 = 33.72 %
Sgj (Sip Totale e Gjurmve)= Sgjekz(Sip Totale e Gjurmveekz) Sgj = 3,730.95 m2 + 2,288 m2 = 6,019 m2 Sn (Sip Totale Ndrtimi) = (Sip Totale Ndrtimiekz) + (Sip Ndrtimiardh ) Sn = 7,207.6 m2+ 4,420 m2= 11,627.6 m2
Kapitulli
VII. SHTOJCA
7
PR ORGANIZIMIN DHE FUNKSIONIMIN E KSHILLIT T MINISTRAVE Ligj nr.9000, dat 30.01.2003
267
7.1 Lidhja 1: Baza ligjore pr planifikimin e territorit

Tabela 31. Fragmente ilustruese nga legjislacioni i posam q lidhet me planifikimin dhe zhvillimin e territorit Nr. & Data Ligji KODI I PROCEDURAVE ADMINISTRATIVE, I NDRYSHUAR Nenet 1, 13, 14, 26, 36, 47, 49, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 59, 61, 66, 76, 90,137 Ilustrim
Neni 76 Pranimi i heshtur i peticionit 1. Kur ekzekutimi i nj akti administrativ ose ushtrimi i nj t drejte nga individi kushtzohet nga miratimi apo autorizimi i administrats, prjashto rastet kur ligji parashikon ndryshe, mund t procedohet me ekzekutimin e aktit ose me ushtrimin e s drejts, n rast se vendimi prkats nuk jepet brenda afatit t prashikuar nga ligji. 2. N ato raste kur ligji nuk parashikon ndonj afat, afati pr pranimin e heshtur pr shkak t mos prgjigjes do t jet 90 dit nga paraqitja e peticionit. 3. Rastet e mposhtme q kan nevoj pr miratim/autorizim t organeve administrative jan: a) licencat pr kryerjen e veprimtaris ndrtimore; b) lejet pr ndrrimin e destinacionit t toks pr ndrtim; c) lejet e puns pr t huajt; ) lejet pr investimet e huaja; d) lejet pr pun 24 or; dh) autorizimet pr punn me turne; e) grumbullimi i funksioneve publike dhe private. 4. Afatet e parashikuara n ligj dhe n paragrafin 2 t ktij neni pezullohen n rastet kur procedimi ndrpritet pr shkaqe pr t cilat sht prgjegjs individi. Neni 13 Regjistrat e organeve dhe te institucioneve Pr aktet normative ne kompetence te tyre, organet dhe institucionet shtetrore mbajn regjistr te veante dhe u japin informacion personave te interesuar, prve rasteve kur ligjrisht nuk lejohet publikimi. Neni 14 Prgjegjsia pr demet nga publikimet e parregullta Organi, qe ka drguar aktin ose dokumentin, mban vete prgjegjsi pr pasaktsi, parregullsi, gabime ne prmbajtjen e aktit apo te dokumentit ose pengese ligjore pr publikim. Qendra nuk mund te publikoje akte dhe dokumente pr te cilat ka njoftime ose vrejtje te tilla, pa marre prgjigje nga organi kompetent. Qendra mban prgjegjsi kur publikimi nuk i prgjigjet tekstit te aktit ose dokumentit te drguar nga organi prkats, kur ka pranuar akte dhe dokumente ne kundrshtim me kete ligj, si dhe kur bn publikimin ne kundrshtim me paragrafin e dyte te ktij neni. Ne do kohe, kryesisht ose me konstatim te te interesuarve, organi prkats mund te krkoj ndreqjen e gabimeve materiale dhe parregullsive, duke drguar nj kopje te re te aktit apo te dokumentit. Kur ndreqja e gabimeve krkohet pas publikimit, ne te gjitha rastet behet njoftim ne Fletoren Zyrtare. Kur jan shkaktuar dme nga publikimet e pasakta ose te parregullta, te interesuarit kane te drejte te krkojn prgjegjsin ligjore dhe zhdmtimin e drejtprdrejte te prgjegjsit, sipas ktij ligji.
Ligj nr.8485, dat 12.05.1999
I prgjithshm
PR KRIJIMIN E QENDRS S PUBLIKIMEVE ZYRTARE, I NDRYSHUAR
Ligj nr.8502, dat 30.06.1999
3, 4, 5, 7, 8, 10 3/1/c/g, 16, 32 e, 44, 63, 64, 65, 66, 67
PR ORGANIZIMIN DHE FUNKSIONIMIN E QEVERISJES VENDORE, I NDRYSHUAR
Ligj nr.8652, dat 31.07.2000
Neni 3 3. Komunat dhe bashkit ushtrojn kto funksione t veta I. N fushn e infrastrukturs dhe t shrbimeve publike: a) furnizimi me uj t pijshm; b) funksionimi i sistemit t kanalizimeve t ujrave t bardha, t ujrave t zeza dhe kanaleve mbrojtse t zonave t banuara; c) ndrtimi, rehabilitimi dhe mirmbajtja e rrugve me karakter vendor, trotuareve dhe shesheve publike; ) ndriimi i mjediseve publike; d) funksionimi i transportit publik urban; dh) administrimi i varrezave dhe garantimi i shrbimit t varrimit; e) shrbimi i dekorit; ) administrimi i parqeve, lulishteve dhe zonave t gjelbruara publike; f) grumbullimi, largimi dhe prpunimi i mbeturinave; g) planifikimi urban, menaxhimi i toks dhe strehimi sipas mnyrs s prcaktuar me ligj.
9, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 27, 28, 29, Aneksi 1, Aneks 2
PR SISTEMIN E TAKSAVE VENDORE, I NDRYSHUAR
Ligj nr.9632, dat 30.10.2006
Neni 9 Llojet e taksave vendore N taksat vendore prfshihen: 1. Taksa vendore mbi biznesin e vogl. 2. Taksa mbi pasurin e paluajtshme, n t ciln prfshihen taksa mbi ndrtesat dhe taksa mbi tokn bujqsore. 3. Taksa e fjetjes n hotel. 4. Taksa e ndikimit n infrastruktur nga ndrtimet e reja. 5. Taksa mbi kalimin e s drejts s pronsis pr pasurit e paluajtshme. 6. Taksa e regjistrimit t prvitshm t mjeteve. 7. Taksa pr znien e hapsirave publike. 8. Taksa e tabels. 9. Taksa t prkohshme. Neni 27 Taksa e ndikimit n infrastruktur nga ndrtimet e reja 1. Baza e takss sht vlera n lek e investimit t ri q krkohet t kryhet. Klasifikimi si investim i ri dhe vlerat prkatse prcaktohen n prputhje me legjislacionin n fuqi pr dhnien e lejes s ndrtimit.
1, 2, 8, 13,14
268
269
1, 2, 4, 7, 12, 30, 32, 64, 66, 70, 72, 76, 79, 80, 81, 83, 85, 89, 90, 91, 92, 94, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 187, 188, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 209. 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218, 219, 220, 221, 223, 224, 225, 226, 227, 232, 233, 234, 235, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 251, 259, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 287, 290, 293, 294, 303, 304, 309, 316, 317, 318, 342, 419, 530, 531, 532, 533, 534, 535, 536, 537, 538, 539, 540, 546, 560, 561, 562, 563, 564, 565, 566, 567, 568, 569, 570, 571, 572, 573, 580, 583, 584, 623, 624, 659, 660, 746, 747, 748, 750, 751, 752, 753, 754, 755, 756, 757, 764, 784, 785, 786, 787, 789, 790, 791, 794, 795, 803, 822, 826, 827, 828, 829, 830, 831, 832, 833, 834, 1065,
KODI CIVIL I REPUBLIKS S SHQIPRIS, I NDRYSHUAR
2. Niveli i takss shprehet si prqindje e vlers s investimit dhe sht 1 deri n 3 pr qind t ksaj vlere, ndrsa pr Bashkin e Tirans sht 2 deri n 4 pr qind e saj. Prjashtimisht pr projektet e infrastrukturs, pr ndrtimin e rrugve kombtare, t porteve, aeroporteve, tuneleve, digave, ndrtimit t infrastrukturs n energji, prfshir makinerit dhe pajisjet pr kto projekte, taksa e ndikimit n infrastruktur t ndrtimeve t reja sht 0,1 pr qind e vlers s investimit, por jo m pak se kostoja e rehabilitimit t infrastrukturs s dmtuar. 2/1. Pr ndrtesat, t cilat jan n proces legalizimi, taksa e ndikimit n infrastruktur e ndrtimeve t reja sht 0,5 pr qind e vlers s investimit. 3. Kshilli bashkiak ose komunal mund t miratoj kategori dhe nnkategori pr klasifikimin e investimeve, t cilat mund t prdoren pr vendosjen e nivelit t takss. 4. Detyrimi pr taksn i takon investitorit. E ardhura nga taksa, pr do rast, mblidhet nga organi q lshon lejen e ndrtimit dhe arktohet, pr do rast, pr llogari t bashkis ose t komuns q mbulon territorin ku do t bhet investimi. 5. Nse objekti, pr t cilin do t bhet investimi, shtrihet n territorin e m shum se nj njsie vendore ose kur objekti ndikon n infrastrukturn e nj njsie tjetr vendore, t ardhurat nga taksa ndahen proporcionalisht ndrmjet tyre, n prputhje me raportet prkatse t shtrirjes s objektit dhe t ndikimit t investimit n infrastrukturn e secils njsi. Neni 2 1. Personat fizik dhe juridik privat kan t drejtn pr respektimin e pasurive n pronsi t tyre. Shpronsimi i pasurive pron private bhet vetm pr interes publik, n kushtet kur interesi publik mbizotron kundrejt interesave private t pronarve t tyre, n prputhje me kushtet e parashikuara nga ligji dhe parimet e prgjithshme t s drejts ndrkombtare. 2. E drejta e shpronsimit dhe e marrjes n prdorim t prkohshm t pasuris pron private ushtrohet pr nj interes publik q nuk mund t realizohet ose t mbrohet n mnyr tjetr, vese pr shkaqe dhe n respektim t procedurave t prcaktuara shprehimisht n kt ligj, n at mas sa sht e domosdoshme pr realizimin e qllimit t shpronsimit dhe n do rast kundrejt nj shprblimi t drejt. Neni 3 Shpronsimi dhe marrja n prdorim t prkohshm t pasuris pron private realizohet n prputhje me kushtet dhe procedurat e prcaktuara n kt ligj, duke garantuar transparencn, barazin e shtetasve dhe mbrojtjen e interesave dhe t drejtave t tyre pasurore. Neni 4 Shpronsimi dhe marrja n prdorim t prkohshm t pasuris pron private bhet duke respektuar dhe kompensuar n vler, n prputhje me ligjin, t drejtat e t tretve mbi pasurit pron private q shpronsohen, si dhe zhvlersimin pr shkak t shpronsimit t pasurive t tjera pron private q nuk jan objekt i shpronsimit. Ligj nr.7850, dat 29.07.1994
9, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 27, 28, 29, Aneksi 1, Aneks 2
PR SISTEMIN E TAKSAVE VENDORE, I NDRYSHUAR
Neni 149 Pronsia sht e drejta pr t gzuar dhe disponuar lirisht sendet, brenda kufijve t caktuar nga ligji. Pronsia mbi pjest prbrse t sendit Neni 150 Pronarit t sendit i takon pronsia edhe mbi pjest prbrse t tij. Pronsia mbi frutat e sendit Neni 151 Pronarit t sendit i takojn frutat natyrore q prodhon sendi, prve kur pronsia e tyre u sht kaluar t tjerve. N kt rast pronsia fitohet pasi frutat t jen ndar nga sendi. Personi q merr frutat duhet q brenda vlefts s tyre t shprblej shpenzimet e bra pr prodhimin dhe vjeljen e tyre. Prkatsia e sendeve Neni 152 Sendet u prkasin personave fizik, personave juridik dhe shtetit. Llojet e pasuris publike caktohen me ligj. T drejtat dhe detyrimet e pronarit Neni 153 (Ndryshuar me ligjin nr.8781, dat 3.5.2001, neni 21) Askush nuk mund t shpronsohet ose ti kufizohet e drejta e ushtrimit t s drejts t prons q barazohet me shpronsimin, prvese kur kt e krkojn interesa publike dhe kurdoher kundrejt nj shprblimi t drejt. Neni 154 E drejta e pronsis mbi tokn shtrihet gjer n lartsin dhe thellsin q sht e dobishme pr ushtrimin e saj, n kushtet e parashikuara me ligj. Neni 155 Pronari i nj toke, pasi m par ti ket krkuar fqinjit q t pres degt e pemve dhe rrnjt q i futen n tokn e tij, ka t drejt ti pres vet ato, n rast se i sjellin dm, si dhe t vjel frutat dhe ti perdor ato pr vete. Frutat q bien nga pemt mbi tok, i prkasin pronarit t toks ku ato kan rn. Neni 156 Pronari i nj toke q ndodhet buz nj rrjedhe uji ose burimi publik, ka t drejt ti prdor ato deri n masn q nuk dmton interesat e pronarve t tokave t tjera, prve kur prdorimi rregullohet me dispozita t veanta.
Ligj nr.9632, dat 30.10.2006
Ligj nr.8927, dat 25.07.2002
PR PREFEKTIN
I prgjithshm
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 15, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37
PR SHPRONSIMET DHE MARRJEN N PRDORIM T PRKOHSHM T PASURIS PRON PRIVATE PR INTERES PUBLIK
Ligj nr.8561, dat 22.12.1999
270
271
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 38, 39, 40, 41, 42, 48, 49, 50, 51, 52, 54, 55
PR REGJISTRIMIN E PASURIVE T PALUAJTSHME, I NDRYSHUAR
PR KALIMIN N PRONSI PA SHPRBLIM T TOKS BUJQSORE, I NDRYSHUAR
Ligj nr.7843, dat 13.07.1994
Neni 9 Efekti i regjistrimit Menjher pasi pasuria e paluajtshme t jet regjistruar e vlefshme, do transaksion i mtejm q ka t bj me t drejtat mbi t, duhet regjistruar n prputhje me dispozitat e ktij ligji. Regjistrimi i nj pasurie t paluajtshme i jep personit si individ, si bashkpronar apo si prfaqsues i familjes, t drejtn pr t disponuar kt pasuri t paluajtshme n prputhje me ligjin. do pronar q fiton nj pasuri t paluajtshme, kontrat qiraje ose hipotek, prezumohet se sht njoftuar pr do shnim n regjistr lidhur me pasurin e paluajtshme, kontratn e qiras ose hipotekn. Neni 8 Regjistri i pasurive t paluajtshme do volum i regjistrit t zyrs s regjistrimit t pasurive t paluajtshme prmban kartela pr pasuri t paluajtshme n pronsi publike dhe kartela pr pasuri t paluajtshme n pronsi private. Ligj nr.8053, dat 21.12.1995 Neni 23 Regjistrimi fillestar Regjistrimi fillestar i do pasurie t paluajtshme bhet me prgatitjen e nj kartele dhe t nj harte treguese t regjistrimit n pajtim me dispozitat e ktij ligji dhe n prputhje me dispozitat e do akti q prcakton pronsin ose marrveshjet apo detyrimet q ekzistojn pr pasurit e paluajtshme.
Neni 3/1 1. Prdoruesit e tokave bujqsore brenda vijave kufizuese t qyteteve, fshatrave ose qendrave urbane, q disponojn aktet e marrjes s toks n prdorim, t lshuara deri n fund t muajit shkurt t vitit 1996, kompensohen me truall n pronsi brenda zons urbane prkatse n astin q toka e tyre do t kaloj pr kompensim fizik t subjekteve t shpronsuara ose pr ndrtime publike. Kompensimi n truall bhet si m posht: a) pr familjet me dhe mbi 6 pjestar, siprfaqja e truallit sht 750m2; b) pr familjet me m pak pjestar zbritet 150 m2 pr do pjestar m pak, n prputhje me t dhnat e regjistrit t gjendjes civile t dats 31.12.1995, por jo m pak se 300 m2. 2. Neni 3/2 1. Kompensimi me truall n pronsi n komunn e Ksamilit bhet n masn e prcaktuar n nenin 3/1 t ktij ligji dhe vetm pr familjet bujqsore e pr individt: a) q figurojn punonjs t ish-NB Ksamil n periudhn 1.8.1991 deri 1.10.1992; b) q kan ardhur n ishNB Ksamil nga 1.8.1991 deri n 4.5.1994, subjekte t vendimit t Kshillit t Ministrave nr. 60, dat 21.2.1994 Pr dhnie toke n prdorim familjeve fshatare, banor t ish-NB-s s Ksamilit, t ndryshuar me vendimin e Kshillit t Ministrave nr. 185, dat 4.5.1994, t cilat plotsojn kushtet e piks 2 t ktij vendimi dhe q n kohn e hyrjes n fuqi t ktij ligji figurojn banor n gjendjen civile t Ksamilit. 2. Subjektet e prfshira n shkronjn b t piks 1 t ktij neni duhet t provojn se nuk kan prfituar tok n pronsi nga ligji nr. 7501, dat 19.7.1991 Pr tokn. Subjekteve t piks 1 t ktij neni, nga siprfaqja e kompensimit, sipas koeficienteve t prcaktuara me vendim t Kshillit t Ministrave, u zbriten siprfaqet e shesheve t ndrtimit, t fituara me vendime t komuns deri n hyrjen n fuqi t ktij ligji. Neni 3/3 1 Trojet e vna n dispozicion pr kompensim pr prdoruesit e toks bujqsore, sipas ktij ligji, prcaktohen: a) n zonat turistike bregdetare, nga Ministria e Punve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit dhe Ministria e Turizmit, Kulturs, Rinis dhe Sporteve, n bashkpunim me organet e qeverisjes vendore n territorin ku ndodhet trualli q kalon pr kompensim; b) n zonat periferike t qyteteve dhe qendrave urbane, nga Ministria e Punve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit, n bashkpunim me organet e qeverisjes vendore n territorin ku ndodhet trualli q kalon pr kompensim, pas prfundimit t procesit t legalizimit nga ALUIZNI. 2. Siprfaqet e toks n prdorim q lirohen nga prdoruesit, si pasoj e zbatimit t dispozitave t ktij ligji, kalohen: a) n Agjencin e Kthimit dhe Kompensimit t Pronave, si fond fizik pr kompensimin e subjekteve t shpronsuara, sipas prcaktimeve t vendimit t Kshillit t Ministrave nr.868, dat 18.6.2008 Pr krijimin e fondit t kompensimit fizik nga fond i toks bujqsore, kur kto siprfaqe, n datn e hyrjes n fuqi t ktij ligji, figurojn n zrin kadastral tok bujqsore; b) n pronsi t shtetit dhe administrohen sipas kompetencave t prcaktuara n legjislacionin n fuqi pr urbanistikn, kur kto siprfaqe, n datn e hyrjes n fuqi t ktij ligji, figurojn n zrin kadastral tok urbane. 3. Procedurat dhe autoriteti publik q bn kalimin n pronsi prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave..
PR TOKAT BUJQSORE T PANDARA
Ligj nr.8312, dat 26.03.1998
Neni 2 Toka bujqsore t pandara konsiderohen siprfaqet e kadastruara n zrin tok bujqsore m 1.8.1991, brenda kufijve t nj njsie t caktuar administrative (fshat, komun ose bashki q ka toka bujqsore jasht vijave kufizuese), t cilat nuk jan ndar nga komisionet e tokave ose q jan refuzuar t merren nga familjet apo individ t ndryshm dhe q nuk kan ndryshuar zrin kadastral deri n ditn e hyrjes n fuqi t ktij ligji. Neni 3 Tokat bujqsore t ish-ndrmarrjeve bujqsore q nuk jan ndar pr arsye t kufizimit t norms pr frym, mbeten disponibl shtetror dhe nuk jan objekt i ktij ligji. Neni 4 Tokat bujqsore q shtrihen n zonn me prparsi t zhvillimit turistik trajtohen sipas akteve ligjore dhe nnligjore prkatse. Neni 5 Siprfaqet e tokave bujqsore t pandara administrohen nga kshilli i komuns ose bashkis, q kontrollon komisonet e tokave t fshatrave pr rindarjen e tyre, sipas kritereve ligjore. Neni 6 Pushtimi, shprdorimi a dmtimi i tokave bujqsore, objekt i ktij ligji, nga persona fizik ose juridik, prbn vepr penale dhe dnohet sipas dispozitave prkatse t Kodit Penal.
2, 3, 4, 5, 6
1, 2, 3, 4
272
273
PR KALIMIN N PRONSI T TOKS BUJQSORE, PYJORE, LIVADHEVE DHE KULLOTAVE 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8
Ligj nr.8337, dat 30.04.1998
Neni 3 Toka bujqsore, pyjore, livadhet dhe kullotat, pron e shtetit, nuk mund t tjetrsohen deri n kompensimin e ish-pronarve, prve rasteve kur parashikohet ndryshe me ligj. Prjashtim bhet vetm n rastet e kalimit t pronsis pr efekt t zbatimit t ligjit nr.7698, dat 15.4.1993 Pr kthimin dhe kompensimin e pronave ish-pronarve. Neni 4 Kalimi i s drejts s pronsis t toks bujqsore, pyjore, livadheve dhe kullotave nuk iu njihet personave fizik dhe juridik t huaj. Personat fizik dhe juridik t huaj gzojn t drejtn e marrjes s saj me qira deri n 99 vjet. Dhnia me qira e toks bujqsore, pyjore, livadheve dhe kullotave bhet sipas dispozitave t Kodit Civil.
2. Zona t mos jet objekt investimesh publike n nj afat kohor prej 10 vjetsh. Organizmi shtetror shqyrton krkesat n bord pr dhnien me qira t parcelave t toks dhe ia paraqet pr miratim ministrit t Bujqsis dhe Ushqimit. Neni 14 Pr tokat q shtrihen n zonn turistike, parqet kombtare dhe zonat rreptsisht t mbrojtura, miratimi prkats bhet nga Kshilli i Rregullimit t Territorit t Republiks s Shqipris. Neni 15 Dhnia me qira e toks -pasuri shtetrore nga organet prkatse bhet nprmjet ankandit. Rregullat e ankandit dhe kontrata tip e dhnies me qira t toks prcaktohen nga Kshilli i Ministrave.
PR DHNIEN ME QIRA T TOKS BUJQSORE E PYJORE, T LIVADHEVE DHE KULLOTAVE Q JAN PASURI SHTETRORE, I NDRYSHUAR 1, 2, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17
PR SHITBLERJEN E TROJEVE, I NDRYSHUAR
Ligj nr.7980, dat 27.07.1995
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10
Neni 8 Afatet e dhnies me qira pr tokn-pasuri shtetrore jan : 1. Deri n 10 vjet pr kontratat e qiras afatshkurtr, ku prfshihen veprimtarit pr prodhimin e bimve t arave dhe eterovajore. 2. Deri n 30 vjet pr kontratat e qiras afatmesm, ku prfshihen veprimtarit pr prodhimin blegtoral, pr prodhimin e fidanve, mjediset e mbrojtura dhe pyjet e ulta (cungishte). 3. Deri n 99 vjet pr kontratat e qiras afatgjat, ku prfshihen veprimtarit pr turizm, rekreacion, pyll i lart dhe pemt frutore. Kur veprimtaria sipas pikave 1 dhe 2 t ktij neni shoqrohet me investime pr prpunimin e tyre, ato do t trajtohen si kontrat qiraje afatgjat. Neni 9 Kriteret pr llogaritjen e vlers vjetore t tokave-pasuri shtetrore prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave. Neni l0 Kriteret dhe mnyrat e pagess s vlers s qiras nga qiramarrsi prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave. Neni 11 Siprfaqja e toks pyjore, livadhet dhe kullotat q jepen me qira, nuk duhet t jen m e vogl se kufri minimal i nj nnparcele. Pr tokn pyjore nnparcela pyjore nuk mund t ndahet. Neni 12 Kriteret e siprfaqes minimale sipas nenit ll nuk zbatohen kur pr qllime t zhvillimit t turizmit, agroturizmit ose ruajtjes s biodiversitetit t zons krkohet me qira nj siprfaqe toke q prbhet nga lloje t ndryshme toke. Neni 13 Organizmi shtetror q do t jap tok me qira, krijon nj bord me specialist t bujqsis, pyjeve, urbanistiks, mjedisit dhe jurist, t cilt zgjidhin krkesat teknike t dhnies s toks me qira t parashikuara nga ky ligj. Bordi prcakton parceln e toks q do t jap me qira sipas ktyre kritereve : 1. Siprfaqja e toks q do t jepet me qira t mos jet objekt pretendimi n zbatim t ligjeve pr rikthimin e prons ish-pronarve t saj.
Neni 1 Truall quhet e gjith toka q ndodhet brenda vijave kufizuese t qyteteve (bashkive) pavarsisht nse prdoret pr ndrtim, kopsht, ar etj., si dhe toka jasht vijave kufizuese q n momentin e trajtimit sht prdorur ose do t prdoret pr ndrtim, me kusht q t jet prfunduar dokumentacioni q verteton tjetrsimin e saj, duke mos qn m tok bujqsore, livadh apo kullot. Nj truall quhet i zn kur n t jan br investime t ligjshme (themele, grmime, instalime, kanalizime, ndrtesa etj.) q e kalojn si vler mimin e atij trualli. Trualli i zn shtrihet n nj siprfaqe sa sht e nevojshme pr funksionimin normal t objektit q do t ndrtohet, si dhe n siprfaqe t cilat n baz t rregullit t urbanistiks nuk mund t prdoren nga nj person tjetr (si pr shembull siprfaqet para dritareve t godinave ekzistuese, n mes t godinave, etj.) Neni 2 Personat fizik dhe juridik privat shqiptar kan t drejt t blejn e t shesin lirisht troje ndrmjet tyre pa asnj kufizim. Neni 5 Personat fizik a juridik t huaj q kryejn ose kan kryer investime n territorin e Republiks s Shqipris, n prputhje me ligjin nr.7764, dat 2.11.1993 Pr investimet e huaja, kan t drejt t blejn truall pr investime, pron shtetrore ose private, ose truallin e investimeve t kryera ose n kryerje e sipr. Personat fizik a juridik t huaj ju lind e drejta t truall pasi te ken arritur kryerjen e investimeve n prputhje me lejen e ndrtimit, deri n nj vler jo m t vogl se tre her vlera e truallit sipas prcaktimit t Kshillit t Ministrave. Nga koha e marrjes s lejes s ndrtimit deri n kohn e kalimit n pronsi t truallit personi fizik a juridik i huaj, paguan qiran pr prdorimin e truallit. Kjo qira prcaktohet n kontrat ku sht prcaktuar paraprakisht edhe mimi i blerjes eventuale t trualli si dhe afati deri kur sht i vlefshm ky mim. Edhe personat fizik a juridik t huaj, q kan bler apo ndrtuar objekte me vler mbi trefishin e mimit t truallit t tyre, iu lind e drejta t blejn truallin e ktyre objekteve.
Ligj nr.8318, dat 04.01.1998
274
275
PR KRIJIMIN DHE FUNKSIONIMIN E STRUKTURAVE PR ADMINISTRIMIN DHE MBROJTJEN E TOKS, I NDRYSHUAR
Neni 3 Pr administrimin dhe mbrojtjen e toks, pran Kshillit t Qarkut krijohet Seksioni i Administrimit dhe Mbrojtjes s Toks si funksion i deleguar i Kshillit t Ministrave. Neni 4 Numri i punonjsve dhe mnyra e funksionimit t Seksionit t Administrimit dhe Mbrojtjes s Toks prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave. 1, 2, 3, 4, 6, 11, 12, 13
Neni 12 Mbrojtja e toks bujqsore nga dmtimet Pronaret, posedues te tjer te ligjshm te toks, strukturat shtetrore dhe autoritetet vendimmarrse, do person fizik ose juridik, qe me veprimin ose mosveprimin e tyre ushtrojn ne fardo mnyr ndikim mbi token, detyrohen ta mbrojn at nga dmtimet dhe rreziqet e mundshme, ta miradministrojn at dhe te sigurojn qndrueshmrin e funksioneve qe prmbush toka bujqsore. Neni 15 Mbrojtja e shtretrve dhe brigjeve te lumenjve 1. Nuk lejohen ngritje dhe shfrytzim karriere pr materiale dhe lende te tjera inerte prgjat rrjedhs se lumenjve kur: a) te dyja ant ose njra ane e bregut te lumit kufizohet drejtprdrejt me toke bujqsore; b) vlersohet se gjate gjith rrjedhs se lumit, nga ngritja e karriers mund te shkaktohet ndryshimi i rrjedhjes natyrore te ujerave, qe dmtojn funksionet qe prmbush toka bujqsore. 2. Lejohet ngritje karriere ne gjatsi te rrjedhs se lumenjve pr raste madhore ose emergjente, kur kt e vlerson Kshilli i Ministrave. Ne kt rast, poseduesi i lejes se shfrytzimit te karriers ka kto detyra: a) rehabilitimin e mjedisit gjate kryerjes ose ne prfundim te punimeve, sipas kushteve te prcaktuara ne lejen mjedisore; b) garantimin paraprak me mjete financiare te depozituara ne banke ne shumn e nevojshme te rehabilitimit te gjendjes, shume e cila prcaktohet nga Seksioni i Administrimit te Mbrojtjes se Toks (SAMT) ne qark dhe kalon ne llogari te komuns ose bashkise, ne territorin e se cils ngrihet karriera. Neni 17 E drejta e shfrytzimit dhe e prdorimit te toks bujqsore Pronaret dhe poseduesit e tjer te ligjshm kane te drejte qe: a) siprfaqen e toks bujqsore ta prdorin dhe ta shfrytzojn pr kultivimin e bimve bujqsore, produktet dhe nnproduktet e te cilave nuk ndalohen me dispozita te ligjeve te tjera; b) token bujqsore ta prdorin dhe ta shfrytzojn deri ne thellsi te horizontit aktiv te saj, ne piktakimin e saj me formacionin ame.
2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 17, 19, 21, 23, 24, 25, 26, 28
PR MBROJTJEN E TOKS BUJQSORE
Ligj nr.9244, dat 17.06.2004
2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 17, 19, 21, 23, 24, 25, 26, 28
PR MBROJTJEN E TOKS BUJQSORE
Neni 19 1. Pronari i toks dhe do posedues i ligjshm i toks bujqsore kane pr detyre ti bjn te ditur menjher autoriteteve te pushtetit vendor do dyshim te dmtimit te toks bujqsore, ose te dmtimit te saj, e ardhur si pasoje: a) e veprimtaris se tyre te pakujdesshme; b) e veprimit te faktorve natyrore ose personave te tjer; c) e mosveprimit te strukturave te ngarkuara me ligj pr mbrojtjen e toks bujqsore. 2. Organet pr mbrojtjen e toks bujqsore, ne do rast, qe kane te dhna pr ekzistencn e faktorve, qe rrezikojn dmtimin e tokave bujqsore, kane pr detyre njoftimin e pronareve te toks bujqsore, duke marre njkohsisht masa dhe vendime te nevojshme mbrojtse. Neni 23 Mbrojtja e toks bujqsore nga shkatrrimi 1. Pronaret dhe posedues te ligjshm te toks bujqsore dhe do person fizik e juridik, veprimtaria e te cilve ndikon mbi token bujqsore, jan te detyruar ta mbrojn at nga do faktor qe on ne shkatrrimin e saj. 2. Toka bujqsore vlersohet e shkatrruar kur: a) nuk mund te prdoret me si e tille; b) nuk mund te rehabilitohet ne kufijt e vlerave, qe jan prcaktuar pr token bujqsore; c) pr rehabilitimin e siprfaqes se dmtuar rezulton nj kosto me e larte se vlera reale e toks bujqsore. Neni 24 Zonat e tokave ne mbrojtje 1. Siprfaqe te toks bujqsore, ne te cilat vihen re shfaqje te rrezikut te dmtimit te toks ose shfaqje te dmtimit te saj, e qe sjellin si pasoje rreziqe ne prmasa te mdha pr komunitetin, shpallen Zona te tokave ne mbrojtje. 2. Vendimi pr shpalljen Zona te tokave ne mbrojtje merret nga kshilli i qarkut dhe prmban: a) hartn e zons se tokave ne mbrojtje me emrtime kadastrale, siprfaqen e ngastrave dhe kufijt e zons; b) prshkrimin e natyrs se shfaqjes se rrezikut te dmtimit te toks bujqsore ose shfaqjen e dmtimit te saj; c) shkaqet e pasojs; ) raportet e analizave te toks, te lendeve te lngta e te gazta ne toke; d) masat emergjente, afatshkurtra dhe afatgjata, qe jan marre pr rehabilitimin dhe prmirsimin e gjendjes, si dhe nivelin e shpenzimeve te nevojshme, burimet e financimit te tyre; dh) listn e institucioneve, te strukturave dhe te personave qe ngarkohen me rehabilitimin e gjendjes.
Ligj nr.8752, dat 26.03.2001
Ligj nr.9244, dat 17.06.2004
276
277
PR KULLOTAT DHE LIVADHET, I NDRYSHUAR
3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 17, 18, 19, 26
Ligji nr.7917, dat 13.04.1995
PR PRONAT E PALUAJTSHME T SHTETIT, I NDRYSHUAR
Neni 3 Prona publike 1. I prkasin shtetit dhe bjn pjes n pronat e paluajtshme publike: a) Vija bregdetare pr t hyr n tok, ujrat territoriale, shtretrit dhe brigjet e lumenjve, t prrenjve a rrjedhave t tjera ujore, liqeneve, lagunave dhe rezervuarve natyror ose artificial, ishujt dhe grumbullimet e rrs, t gurve dhe dherave n shtretr t lumenjve, t liqeneve e rezervuarve, ashtu si sht prcaktuar sipas ligjeve n fuqi. b) Zonat historike, arkeologjike dhe kulturore, si dhe parqet me rndsi kombtare ose vendore. c) Zonat, instalimet dhe objekte t tjera t destinuara pr qllime t mbrojtjes kombtare, t rendit dhe siguris publike. ) Burimet natyrore dhe rezervat minerare e inertet, ashtu si prcaktohen n legjislacionin n fuqi. 2. Jan, gjithashtu, prona t paluajtshme publike, nse i prkasin shtetit, edhe pyjet, kullotat dhe livadhet, si dhe do lloj tjetr prone e paluajtshme e ndrtuar mbi to, q i shrben drejtprdrejt mbrojtjes dhe zhvillimit t tyre. 3. Jan, gjithashtu, prona t paluajtshme publike, nse i prkasin shtetit, edhe aktivet e ngurtsuara (ose t trupzuara), q shrbejn pr kryerjen e shrbimeve publike si: - rrugt dhe urat, hekurudhat dhe sistemet ndihmse t lidhura m to; - infrastruktura aeroportuale; - sistemet e prodhimit dhe shprndarjes s energjis; - sistemet e shrbimit t telekomunikacionit dhe t posts; - sistemet e furnizimit me uj t pijshm, si dhe t derdhjeve t ujrave t zeza t qendrave t banuara; - ndrtimet me interes t njohur historik, arkeologjik dhe kulturor; - parqet, lulishtet, sheshet publike n qytete e qendra t banuara, ndrtesat s bashku me oborret q prdoren pr shrbime q ofrohen nga shteti pr arsimin, shkencn, kulturn dhe sportet, pr shrbimin shndetsor e shoqror, pr institucionet qendrore dhe vendore, si dhe rezidencat qeveritare s bashku me trojet mbi t cilat ngrihen kto prona. 4. Pronat e paluajtshme publike tjetrsohen ose jepen n prdorim sipas mnyrave dhe kufijve t prcaktuar me ligje t veanta. Neni 4 Prona jopublike t paluajtshme t shtetit 1. Prona t paluajtshme t shtetit, q nuk jan pron publike si toka bujqsore, troje, ndrtesa, aktive t ngurtsuara t ndrmarrjeve nn administrimin e shtetit, si dhe prona t tjera t ktij lloji, nse nuk i nnshtrohen dispozitave ligjore t posame, kan regjim juridik t barabart me pronn private dhe i nnshtrohen rregullave t parashikuara n Kodin Civil. 2. Ndryshimi i statusit t nj prone t paluajtshme t shtetit nga publike n jopublike bhet sipas procedurave t prcaktuara me ligj.
PR TRANSFERIMIN E PRONAVE T PALUAJTSHME PUBLIKE T SHTETIT N NJSIT E QEVERISJES VENDORE, I NDRYSHUAR
Neni 3 Kullotat dhe livadhet ndahen n: Kullota dhe livadhe shtetrore, n prdorim t prgjithshm dhe private (personale dhe n bashkpronsi). 1. Kullotat dhe livadhet shtetrore jan n pronsi t shtetit dhe administrohen nga Drejtoria e Prgjithshme e Pyjeve dhe Kullotave nprmjet organeve t saj n rrethe. 2. Kullotat dhe livadhet shtetrore n prdorim t prgjithshm q administrohen nga komuna e bashkia prkatse dhe jan n prdorim t banorve q ndodhen n juridiksionin e komuns dhe fshatit. 3. Kullotat dhe livadhet private (personale ose n bashkpronsi). Neni 4 Kullotat dhe livadhet q vrtetohen me dokumentacion t rregullt dhe kufi t qart se kan qen pron private (personale a n bashkpronsi), u kthehen ish-pronarve t tyre ose trashgimtarve. Kta gzojn t gjitha t drejtat e prons private. Neni 5 Kufijt e kullotave ndrmjet fshatrave, komuns dhe rretheve njihen ato t vitit 1945. N baz t dokumentacionit kadastral, Drejtoria e Prgjithshme e Pyjeve dhe Kullotave prcakton kufijt e kullotave shtetrore, q miratohen nga Kshilli i Ministrave.
Neni 1 Qllimi i ligjit Ky ligj rregullon porcesin e transferimit t pronave t paluajtshme publike t shtetit dhe titujt epronsis s shtetit mbi kapitalin e shoqrive tregtare dhe/ose ndrmarrjeve shtetrore nga pushteti qendror n njsit e qeverisjes vendore. N kt ligj prcaktohen llojet q do tu transferohen njsive t qeverisjes vendore, natyra e t drejtave t njsive t qeverisjes vendore mbi to dhe procesi, sipas t cilit do t bhet transferimi i pronave. Neni 3 Prona q u transferohen njsive t qeverisjes vendore U transferohen njsive t qeverisjes vendore pronat q prdoren pr realizimin e funksioneve dhe/ose shrbimeve pr bashksin t njohura me ligj, t tilla si: a) Pronat q prdoren pr ushtrimin e funksioneve t tyre administrative. b) Pronat q prdoren pr realizimin e programeve arsimore. c) Pronat q prdoren pr realizimin e funksioneve n shndetin publik. ) Pronat q prdoren pr realizimin e funksioneve ekonomike. d) Pronat q prdoren pr kryerjen e veprimtarive social-kulturore e sportive. dh) Pronat q prdoren pr ushtrimin e funksioneve n fushn e bujqsis dhe t ushqimit. e) Pronat q prdoren pr grumbullimin, depozitimin, pastrimin dhe shprndarjen e ujit, si dhe pr grumbullimin, depozitimin, pastrimin dhe shfrytzimin e mbeturinave dhe ujrave t zeza. ) Pronat q prdoren pr sistemin e transportit publik. f) Pronat q prdoren si lehtsira t transportit vendor (urbane, rurale dhe ndrkomunare), prfshir rrugt, rrugicat, urat, aeroportet dhe portet vendore. g) Prona t tilla si trotuare, sheshe, rrjeti i ndriimit publik, si dhe pajisjet e tjera zbukuruese brendaprbrenda bashkive dhe komunave. gj) Prona t tilla si mjete pr funeral, varrezat brendaprbrenda bashkive dhe komunave. h) Prona t tilla si monumetet historike e kulturore dhe bustet me interes vendor. i) Prona t tilla si pyje, kullota, parqe dhe kopshte publike, q kan pr qllim t prdoren pr interes vendor. j) Prona t tilla si struktura dhe njsi rezidenciale me interes vendor. k) Prona t cilat prdoren pr kryerjen e funksioneve t tjera sipas ligjeve n fuqi. Neni 4 Transferimi i tipeve t tjera t prons Kur pronat e paluajtshme shtetrore u transferohen njsive t qeverisjes vendore, do pron e luajtshme, q ka t bj me kt t fundit, duke prfshir dhe rezervat ligjore, do ti transferohen, gjithashtu, njsive t qeverisjes vendore. S bashku me pronn q transferohet, njsive t qeverisjes vendore, i jepet i gjith dokumentacioni pr kt pron. N ato raste kur pronat e transferuara njsive t qeverisjes vendore jan n formn e aksioneve n nj shoqri tregtare dhe/ose ndrmarrje shtetrore, pushteti qendror mund t transferoj nj pjes ose t tr titujt e pronsis s shtetit mbi kapitalin q ka n kto shoqri. Neni 5 E drejta e pronsis dhe e drejta e prdorimit Transferimi i prons nga pushteti qendror n njsit e qeverisjes vendore, sipas ktij ligji bhetn njrn nga format e mposhtme: - n pronsi ose - n prdorim Neni 6 Pushteti qendror pr pronat q u transferohen njsive t qeverisjes vendore: a) n rastin e kalimit t prons n pronsi njsive t qeverisjes vendore, mbikqyr respektimin ekushteve dhe/ose t kufizimeve t prcaktura n aktin e transferimit; b) n rastin e kalimit t prons n prdorim njsive t qeverisjes vendore, ndrhyn me cilsine pronarit, kur vren mosrespektim t kushteve dhe/ose t kufizimeve t prcaktuara n aktin etransferimit. Neni 7 Kufizimet mbi t drejtat e pronsis N astin e kalimit t s drejts s pronsis, pushteti qendror mund t vendos kushte dhe kufizime mbi kt t drejt. Kto kushte dhe kufizime duhet t jen vetm pr t siguruar maksimumin e prfitimeve publike ose mbrojtjen e nj karakteristike t veant t prons.
Ligj nr.8743, dat 22.02.2001
2, 3, 4, 5, 6, 11, 12, 15
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 20
Ligj nr.8744, dat 22.02.2001
278
279
PR KOMPENSIMIN E ISH-PRONARVE T TOKS BUJQSORE, JOBUJQSORE DHE T TROJEVE T ZNA, Q NDODHEN N ZONN E LAPRAKS DHE T BATHORES N RRETHIN E TIRANS 1, 2, 3, 4
Ligj nr.8398, date 09.03.1998
Neni 2 lsh-pronart ose trashgimtart e tyre ligjor t pronave, t treguara n nenin 1 t ktij ligji, t cilve nuk u sht kthyer prona, t kompensohen me troje n zonat turistike apo n qendrat e banuara, deri n masn 10 000 m2. lsh-pronart ose trashgimtart ligjor t trojeve t zna, q ndodhen n zonat e treguara n nenin 1 t ktij ligji, t cilt nuk jan kompensuar, t kompensohen me troje n zonat turistike apo n qendrat e banuara, deri n masn 10 000 m2. Kur ish-pronart ose trashgimtart e tyre ligjor prfitojn, sipas paragrafit t par dhe t dyt t ktij neni, masa e kthimit, pr secilin rast, do t jet deri n masn 10 000 m2.
PR KTHIMIN DHE KOMPENSIMIN E PRONES, I NDRYSHUAR 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 PR MIMIN E TRUALLIT Q KOMPENSOHET, I NDRYSHUAR 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 12 T gjitha Nenet PR MIMIN E TOKS BUJQSORE PR EFEKT KOMPENSIMI, I NDRYSHUAR
Ligj nr.9235, dat 29.07.2004
Neni 1 T kompensohen n natyr ish-pronart ose trashgimtart ligjor pr pronat n form kullote, livadhi, toke pyjore apo toke bujqsore dhe jobujqsore, q ndodhen n zonn e Lapraks dhe t Bathores, sipas prcaktimit n nenin 3 t ktij ligji, n rrethin e Tirans dhe t patrajtuara nga ligji nr.7501, dat 19.7.1991 Pr tokn, n pronsi t shtetit, kur kto prona do t tjetrsohen n truall, duke u prfshir brenda vijave kufizuese ndrtimore t qendrave t banuara.
Neni 78 Pronat q nuk kthehen 1. Nuk kthehen pronat e paluajtshme, q i shrbejn nj interesi publik dhe ato q: a) shrbejn pr realizimin e detyrimeve t shtetit shqiptar, q rrjedhin nga traktatet dhe konventat, n t cilat shteti yn sht pal; b) jan t zna sipas akteve ligjore, paraqitur n shtojcn 1 t ligjit. 2. N rast se pronat e paluajtshme, q prfshihen n pikn 1 t ktij neni, propozohen t tjetrsohen, ato u kalojn subjekteve t shpronsuara kur kto nuk jan kompensuar. 3. Pronat e prcaktuara n pikn 1 t ktij neni kompensohen sipas prcaktimeve t bra n kt ligj. Neni 8/10 Trualli 1. N rastin kur trualli u sht tjetrsuar personave t tret dhe mbi t nuk jan ngritur ndrtesa t prhershme dhe t ligjshme, ai u kthehet subjekteve t shpronsuara, ndrsa shteti u kthen t tretve vlern, sipas mimit t blerjes t shumzuar me indeksin e rritjes s mimeve. 2. shfuqizuar.3. N rastet e ndrtimeve mbi truall, t bra para dats 10.8.1991, pr t cilat nuk sht regjistruar pronsia e truallit, ai q ka n pronsi ndrtesn detyrohet t paguaj vlern fillestare t truallit, sipas nenit 10 t ligjit nr.7652, dat 23.12.1992 Pr privatizimin e banesave shtetrore t shumzuar me indeksin e rritjes s mimeve. Neni 3 mimi pr efekt kompensimi (i truallit) q ndodhet brenda vijave kufizuese, do t prcaktohet n baz t kritereve t mposhtme: a) numrit t popullsis s qendrs s banuar; b) vendndodhjes s truallit sipas kategorizimit t zons; c) prshtatshmris inxhinierike t truallit pr t mbajtur struktura ndrtimore. Neni 7 (Shtuar shkronja c me dekretin nr.1351, dat 23.1.1996, neni 1) mimi pr efekt kompensimi i truallit q ndodhet n zon turstike prcaktohet n baz t kritereve t mposhtme: a) lloji i turizmit; b) prshtatshmria inxhinierike e truallit pr t mbajtur struktura ndrtimore. c) largsia nga brigjet ujore n bregdet e liqene dhe largsia nga rrugt kryesore t komunikimit, n brendsi t vendit.
PR LEGALIZIMIN, URBANIZIMIN DHE INTEGRIMIN E NDRTIMEVE PA LEJE, I NDRYSHUAR
Ligj nr. 7836, date 22.06.1994
Neni 2 Fusha e zbatimit 1. Ky ligj zbatohet pr t gjitha objektet e ndrtuara pa leje, t ngritura para dats s hyrjes n fuqi t ktij ligji, pavarsisht nse ato kan funksion strehimi, veprimtarie ekonomike apo funksione t tjera social-kulturore, t ngritura dhe q disponohen nga individ apo persona juridik t regjistruar e q veprojn sipas t drejts tregtare shqiptare. Kshilli i Ministrave prcakton kriteret, procedurat dhe dokumentacionin e zbatueshm pr t kualifikuar objektet n ndrtime, q legalizohen ose jo. 2. Ngrehinat funksionale (mure rrethuese) dhe objektet ndihmse (garazh etj.) n shrbim t ndrtimeve pa leje, t prfunduara brenda afatit t parashikuar sipas piks 1 t ktij neni, legalizohen vetm n qoft se jan ngritur brenda siprfaqes s parcels ndrtimore, q legalizohet sipas neneve 19, 20, 21 e 22 t ktij ligji. 3. Pr ndrtimet pa leje, t ngritura brenda zonave q kan prparsi zhvillimin e turizmit, t prcaktuara sipas ligjit nr.7665, dat 21.1.1993 Pr zhvillimin e zonave q kan prparsi turizmin, brenda 3 muajve nga hyrja n fuqi e ktij ligji, Kshilli i Ministrave prcakton vendbanimet formale, zonat informale dhe territoret e tjera, brenda zonave q kan prparsi turizmin, n t cilat do t kryhet legalizimi sipas ktij ligji. Afati i vetdeklarimit fillon pas daljes s vendimit pr kto zona. 4. Fusha e veprimit t ktij ligji nuk shtrihet pr ndrtimet pa leje t ngritura mbi troje private brenda vijs s verdh, kur planet rregulluese urbanistike parashikojn ndrtime mbi 5 kate nga niveli zero. 5. T gjitha ndrtimet e tjera pa leje, t cilat nuk u prgjigjen kushteve t prcaktuara n pikat 1, 2, 3 dhe 4 t ktij neni, si dhe ato pr t cilat nuk sht krkuar legalizimi brenda afatit t prcaktuar n pikn 1 t nenit 7 t ktij ligji, prishen sipas ligjit nr.8408, dat 25.9.1998 Pr Policin e Ndrtimit.
Ligj nr.9482, dat 03.04.2006
T gjitha nenet
Ligji nr.7832, dat 16.06.1994
280
281
PR LEGALIZIMIN, URBANIZIMIN DHE INTEGRIMIN E NDRTIMEVE PA LEJE, I NDRYSHUAR
PR KONTROLLIN DHE DISIPLINIMIN E PUNIMEVE T NDERTIMIT, I NDRYSHUAR
Neni 9 Zyra prgjegjse pr vetdeklarim Vetdeklarimi nga subjektet, q kan ngritur ndrtimet pa leje, kryhet pran zyrs s urbanistiks n njsin vendore, n territorin e s cils sht ndrtuar objekti pa leje. Pr Bashkin e Tirans vetdeklarimi kryhet n njsit bashkiake, n territorin e s cils ndodhet trualli, sipas nenit 3 t ligjit nr.8654, dat 31.7.2000 Pr organizimin dhe funksionimin e Bashkis s Tirans. N rastet kur: a) ndrtimi pa leje ndodhet n situata t paqarta administrative, ather ato vetdeklarohen pran njsis m t afrt t qeverisjes vendore, duke pasur si kriter orientimi njsin vendore, q ka regjistruar personin fizik ose banort e zons si votues n listn zgjedhore pr zgjedhjet pr legjislaturn e 17-t t Kuvendit; b) ndrtimi pa leje shtrihet n kufijt administrativ t m shum se nj njsie vendore, ather ndrtimi deklarohet pran njsis vendore q z siprfaqen m t madhe t parcels ndrtimore. Neni 10 Procedura pr fillimin e legalizimit t ndrtimeve pa leje Procedura q ndiqet pr fillimin e procesit t legalizimit sht si m posht: a) vetdeklarimi nga ana e subjekteve, q kan ngritur objekte pa leje kryhet n zyrn e urbanistiks, sipas nenit 7 t ktij ligji; b) organi i prcaktuar n nenin 7 t ktij ligji, n t njjtn periudh me vetdeklarimin, kryen n terren evidentimin e ndrtimeve pa leje, pr prfshirjen e tyre n procesin e legalizimit. Brenda afateve t prcaktuara n kt ligj, njsia e urbanistiks e qeverisjes vendore prgatit raportin pr gjendjen faktike, s bashku me argumentimin teknik e ligjor t zons; c) pr zonat informale dhe vendbanimet informale, n kuptim t ktij ligji, depozitimi i raportit t gjendjes faktike, s bashku me argumentimin teknik e ligjor, bhet n kshillin e qarkut brenda 30 ditve me mbarimin e afatit t vetdeklarimit. Shqyrtimi dhe miratimi i zonave informale n kshillin e qarkut bhet brenda 30 ditve nga dorzimi i materialit prkats. Zonat i propozohen pr miratim KRRTRSH-s n mbledhjen m t afrt; ) pr bllokbanimet dhe ndrtimet informale, brenda ose ngjitur vijave kufizuese (t verdha), t miratuara zyrtarisht pr zonat e banuara urbane (qytet) ose rurale (fshat), depozitimi i gjendjes faktike dhe argumentimi teknik bhen n zyrn e urbanistiks t njsis s qeverisjes vendore prkatse brenda 30 ditve nga mbarimi i afatit t prcaktuar n nenin 7 t ktij ligji. Shqyrtimi dhe miratimi i materialeve bhen n kshillin bashkiak ose komunal dhe KRRT-n e bashkis/komuns prkatse brenda 30 ditve; d) pr objektet/parcelat informale deri n 1 ha, pr bllokbanimet dhe ndrtimet pa leje, t veuara ose n territore t tjera dhe pr shtesa pa leje n ndrtime me leje vendos njsia e urbanistiks dhe KRRT-ja prkatse e njsis s qeverisjes vendore. Depozitimi i gjendjes faktike, i argumentimit teknik, shqyrtimi dhe miratimi bhen n zyrn e urbanistiks dhe t kshillit t qeverisjes vendore brenda 6 muajve nga mbarimi i afatit t prcaktuar n nenin 7 t ktij ligji. Pr ndrtimet pa leje n territore t tjera, zyra e urbanistiks prkatse krkon miratimin e kshillit t qarkut dhe t drejtorive rajonale t bujqsis dhe ushqimit dhe agjencive rajonale t mjedisit. Kshilli i qarkut dhe drejtorit rajonale t bujqsis dhe ushqimit dhe agjencit rajonale t mjedisit i kthejn prgjigje zyrs s urbanistiks brenda 30 ditve nga depozitimi i krkess dhe i paraqitjes s dokumentacionit. Zyra e urbanistiks dorzon menjher dokumentacionin prkats pran kshillit t qarkut dhe drejtorive rajonale t bujqsis e mjedisit jo m von se 30 dit nga paraqitja e krkess dhe dokumentacionit. N rast se pas kalimit t afateve, zyrat e urbanistiks ose kshillat e qarkut nuk ushtrojn prgjegjsit e prcaktuara n kt nen, ather ALUIZNI, n prputhje me pikn 4 t nenit 4 t ktij ligji, merr prsipr ushtrimin e ktyre prgjegjsive.
Neni 1 Projektimi, mbikqyrja, zbatimi dhe kolaudimi i punimeve pr objektet n Republikn e Shqipris kontrollohen dhe disiplinohen n baz t dispozitave t ktij ligji. Neni 2 Ky ligj zbatohet pr t gjitha projektimet dhe zbatimet e punimeve t ndrtimit q realizohen nga persona fizik dhe juridik, vendas ose t huaj, n territorin e Republiks s Shqipris. Neni 3 N kuptim t ktij ligji, nse nuk prcaktohet ndryshe punime ndrtimi quhen t gjitha punimet e ndrtimit pr ndrtesat, objektet qytetare, veprat industriale, t infrastrukturs dhe pr objektet e tjera. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 12/1, 13, 14, 15, 15/a, 16, 17, 19 Neni 5 Objektet e prkufizuara n nenin 3 t ktij ligji ndrtohen n baz t projekteve t zbatimit t hartuara nga nj organ projektues shtetror ose nga persona fizik e juridik, vendas ose t huaj, t pajisur me licencn prkatse. Projektuesit, bazuar n krkesat themelore t prshkruara n kreun II t ktij ligji, kan prgjegjsi pr projektimin e objektit. Neni 6 Oponenca teknike pr projektet e ndrtimit t objekteve do t bhet pr t gjitha llojet e ndrtimeve, me vler t preventuar s paku 100 milion lek, nga institutet shtetrore ose ente t tjera, t prcaktuara nga ministria q mbulon veprimtarin e ndrtimeve. Neni 7 (Ndryshuar paragrafi i tret me ligjin nr.9794, dat 23.7.2007, neni 1) (Shtuar fjalia n vijim t paragrafit t tret me ligjin nr.10 324, dat 23.9.2010, neni 1) Pr t gjitha llojet e objekteve duhet t vendoset detyrimisht mbikqyrsi i punimeve. Mbikqyrsi i punimeve, i emruar nga investitori, duhet t jet person fizik ose juridik, vendas ose i huaj, i pajisur me licenc prkatse dhe q nuk sht i lidhur n asnj mnyr me zbatuesin e objektit q do t drejtoj. Mbikqyrsi i punimeve sht i detyruar t kontrolloj dhe sht prgjegjs pr zbatimin e punimeve t ndrtimit, n prputhje me lejen e ndrtimit, projektin, kushtet teknike t projektimit, t zbatimit, si dhe destinacionin e objektit. Ai sht i detyruar t kontrolloj librin e kantierit dhe sht prgjegjs pr saktsin, vrtetsin e dokumenteve dhe cilsin e punimeve t ndrtimit. Kur mbikqyrsi i punimeve konstaton raste t ndryshimit t projektit, sht i detyruar t njoftoj menjher inspektoratin ndrtimor e urbanistik t bashkis/ komuns/qarkut. N rastin kur gjykohet nga investitori, n rolin e mbikqyrsit caktohet nj punonjs i investitorit, gjithmon i pajisur me licencn prkatse.
Ligj nr.9482, dat 03.04.2006
Ligj nr.8402, dat 10.09.1998
T gjitha nenet
282
283
PR PRODUKTET E NDRTIMIT, I NDRYSHUAR
Ligj nr.9290, dat 07.10.2004
Neni 2 Objekti Objekt i ktij ligji sht prcaktimi i organeve pr inspektimin ndrtimor e urbanistik, i organizimit, i rregullave t funksionimit dhe i prgjegjsive t tyre. Neni 3 Organizimi i inspektimit ndrtimor Kontrolli e zbatimi i ligjshmris dhe i standardeve teknike n fushn e ndrtimit dhe urbanistiks kryhet nga: 1.1. Inspektorati ndrtimor e urbanistik i bashkis/komuns. 2.2. Inspektorati Ndrtimor e Urbanistik Kombtar. Inspektorati ndrtimor e urbanistik ngrihet n nivel qarku, n prputhje me nenet 6, 7 dhe 18 t ktij ligji. Neni 5 Detyrat e inspektoratit ndrtimor e urbanistik t bashkis/komuns Gjat ushtrimit t prgjegjsive t parashikuara n nenin 4 t ktij ligji, inspektorati ndrtimor e urbanistik i bashkis/komuns merr masat e mposhtme: a) vendos prmbushjen e detyrimeve ligjore n fushn e ndrtimit dhe urbanistiks; b) vendos gjoba sipas llojit t shkeljeve t dispozitave ligjore n fushn e ndrtimit dhe urbanistiks; c) paraqet pran organeve prkatse krkesn pr heqje t licencs profesionale personale ose t shoqris, n rast t ndrtimit pa leje, si dhe n rastet kur vren shkelje t kushteve teknike t zbatimit, projektimit dhe shkelje t mass s pezullimit t punimeve t ndrtimit; ) vendos pezullimin e punimeve n ndrtim n rastin kur nj afat kohor paraprak sht i nevojshm pr marrjen e vendimit pr prmbushjen e detyrimeve ligjore n fushn e ndrtimit dhe urbanistiks; d) vendos prishjen e ndrtimit t kundrligjshm; dh) prgatit kallzimin penal pr veprat penale t konstatuara gjat ushtrimit t kontrollit dhe e paraqet at pran organeve prgjegjse, sipas legjislacionit n fuqi; e) jep informacionin e krkuar Inspektoratit Ndrtimor e Urbanistik Kombtar, si dhe krijon t gjitha lehtsit pr prmbushjen e detyrave t ktij Inspektorati. Neni 12/1 (Shtuar me ligjin nr.9200, dat 26.2.2004, neni 1) Zyra e Regjistrimit t Pasurive t Paluajtshme, me krkes t investitorit dhe pronarit, bn regjistrimin provizor t objektit n fazn e prfundimit t karabinas dhe lshon certifikatn prkatse. Regjistrimi provizor sht regjistrimi i prkohshm deri n prfundim t ndrtimit t objektit, i cili sht i vlefshm pr efekt t kreditimit t investitorit ose t regjistrimit t kontratave pararprake. Karabina sht objekti i ndrtuar plotsisht n volum dhe n form, sipas kushteve urbanistike t miratuara pr konstruksionin dhe muraturn e plot t objektit. Pr kryerjen e regjistrimit provizor t objektit zyra e urbanistiks e njsis vendore prkatse drgon n Zyrn e Regjistrimit t Pasurive t Paluajtshme dokumentacionin e mposhtm: a) konfirmimin e prfundimit t punimeve t karabinas, n prputhje me projektin dhe kushtet urbanistike, t miratuara n lejen e ndrtimit. Ky konfirmim bhet nga seksioni ose zyra prkatse e urbanistiks e njsis vendore, e cila lshon procesverbalin e prfundimit t karabinas brenda 15 ditve nga paraqitja e krkess s t interesuarit; b) vendimin pr sheshin e ndrtimit; c) lejen e ndrtimit; ) planin e vendosjes s objektit; d) aktin e piketimit t objektit. Pr kto raste, pas prfundimit t objektit, pr regjistrimin prfundimtar t tij ndiqet procedura sipas nenit 13 t ktij ligji.
I gjith ligji 27, 28, 29, 30, 31 25
Neni 1 Objekti Ky ligj prcakton kushtet e prdorimit te produkteve te ndrtimit, pranimin e miratimeve teknike pr kto produkte, vlersimin dhe vrtetimin e konformitetit me krkesat themelore, si dhe rregullon hedhjen ne treg te produkteve te ndrtimit, kryerjen e mbikqyrjes se tregut dhe zbatimin e procedurave te veanta pr njohjen e tyre. Neni 2 Fusha e zbatimit Ky ligj zbatohet pr ato produkte ndrtimi qe plotsojn krkesat themelore, te prcaktuara ne nenin 4 te ktij ligji, dhe nuk zbatohet pr produktet qe nuk plotsojn specifikimet teknike qe u referohen neneve 5, 6 e 7 te ktij ligji. Neni 27 Projektimi, ndrtimi dhe vnia n shfrytzim e veprave 1. Projektimi, ndrtimi, rikonstruksioni dhe vnia n shfrytzim e veprave dhe e objekteve t ndryshme, ndrtesave, rrjetit rrugor elektrik, ujsjells-kanalizimeve etj. bhen n prputhje edhe me krkesat e ktij ligji, me normat dhe rregulloret pr mbrojtjen nga zjarri dhe pr shptimin, me rregullat dhe normat ndrkombtare teknike, si dhe me rregullat e prcaktuara n dispozita t veanta. 2. Projektet, pr t gjitha llojet e ndrtimeve, prfshijn edhe projektin e mbrojtjes nga zjarri dhe pr shptimin. Neni 28 Moszbatimi i detyrave n projekt Objektet q paraqesin rrezik, me pasoj pr jetn e njerzve dhe t pasuris, nga mosriparimi ose mosrikonstruktimi nga personat juridik e fizik, q i kan n pronsi e administrim ose nga moszbatimi i akteve, ligjore e nnligjore, pr mbrojtjen nga zjarri dhe pr shptimin, brenda afatit t prcaktuar nga raportet teknike t specialistve t mbrojtjes nga zjarri dhe t shptimit bllokohen ose shemben, n prputhje me dispozitat e veanta t ligjit nr.8405, dat 17.9.1998 Pr urbanistikn. Neni 29 Ndryshimi i destinacionit do ndryshim i destinacionit t objekteve n prgjithsi, brja e ndryshimeve funksionale, ndrtimore, teknologjike etj., t cilat nuk jan n prputhje me destinacionin e miratuar n Kshillin e Rregullimit t Territorit, bhet vetm pasi t merret leje edhe n PMNZSH. Neni 25 Zona e siguris ne port 1. Zona e siguris ne port prcaktohet nga Autoriteti Shtetror i Siguris, me propozimin e drejtuesit te portit. 2. do kufizim n zonn e siguris ne port prcaktohet me akt nnligjor te Kshillit te Ministrave.
PR INSPEKTIMIN E NDRTIMIT, I NDRYSHUAR
Ligj nr.9780, dat 16.07.2007
PR SIGURIN N ANIJE DHE N PORTE, I NDRYSHUAR
Ligj nr.9281, dat 23.09.2004
PR MBROJTJEN NGA ZJARRI DHE PR SHPTIMIN
Ligj nr.8766, dat 05.04.2001
I gjith ligji
284
285
PR PROGRAMET SOCIALE PR STREHIMIN E BANORVE T ZONAVE URBANE, I NDRYSHUAR
Ligj nr.9232, dat 13.05.2004
Neni 4 Prcaktimi i familjeve, qe prfitojn nga programet sociale te strehimit 1. Familjet, qe klasifikohen pr tu trajtuar me programe sociale te strehimit, miratohen me vendim te kshillit bashkiak, sipas kritereve te mposhtme: a) nuk kane ne pronsi nj banese; b) zotrojn siprfaqe banimi nen normat e strehimit te prcaktuara pr at kategori sociale dhe ekonomike, ku bjn pjese kto familje; c) kane mbetur te pastreha, si rezultat i fatkeqsive natyrore. Prfshihen ne nj nga shkronjat a, b dhe c vetm ato familje qe kane te ardhura te pamjaftueshme, sipas prcaktimeve te nenit 6 te ktij ligji. 2. Administrimi i krkesave pr programet sociale te strehimit dhe caktimi i prparsive bhen nga organet e qeverisjes vendore. 3. Dokumentacioni qe duhet te paraqes familja pr tu strehuar ne banesa sociale me qira dhe afatet e procedurat prkatse prcaktohen me vendim te Kshillit te Ministrave. 4. Normat e strehimit, sipas shkronjs b te piks 1 te ktij neni, prcaktohen me vendim te Kshillit te Ministrave. Neni 7 Ndrtimi i banesave sociale do bashki parashikon ne territorin nen juridiksionin e vet siprfaqen e truallit pr ndrtimin e nj numri te mjaftueshm banesash sociale me qira, bazuar ne numrin e popullsis dhe ne prbrjen, sipas grupeve sociale te prcaktuara ne nenin 5 te ktij ligji. Neni 17 Ndrtimi 1. Banesat me kosto te ulet ndrtohen me fondet e Buxhetit te Shtetit, me fondet e bashkise dhe nga donacionet private. 2. mimi i shitjes se banesave me kosto te ulet prcaktohet ne baze te vlers se objektit qe ndrtohet. Vlera e objektit prcaktohet ne baze te kostos se ndrtimit te baness, mimit te toks, kostos se infrastrukturs, vlers se projektit dhe shpenzimeve pr administrimin e procesit dhe te shprndarjes. 3. Normat dhe standardet e banesave me kosto te ulet miratohen me vendim te Kshillit te Ministrave.
Ligj nr.9663, dat 18.12.2006
PR KONCESIONET, I NDRYSHUAR
Neni 3 Klasifikimi i programeve sociale t strehimit Programet sociale t strehimit klasifikohen si m posht: 1. Programe t banesave sociale me qira, n t cilat prfshihen: a) banesat, qe ndrtohen apo blihen nga tregu i lire nga bashkit ose organizatat jofitimprurse, te cilat jepen me kontrate qiraje sociale; b) banesat ekzistuese, n pronsi te personave fizike ose juridike, t cilat jan klasifikuar nga organet e qeverisjes vendore apo nga organizatat jofitimprurse si banesa sociale, qe mund te jepen me qira pr familjet qe prfitojn bonus strehimi; c) objektet e dala jasht funksionit, si rezultat i mbylljes se nj veprimtarie, te cilat kane kaluar ne pronsi t bashkive dhe jan miratuar pr tu kaluar n fond banesash sociale me qira, n prputhje me planin rregullues urbanistik. 2. Programe t banesave me kosto t ult. 3. Programe t pajisjes s truallit me infrastruktur.
Neni 4 Fusha e zbatimit t koncesioneve 1. Ky ligj zbatohet pr dhnien e koncesioneve nga autoritetet kontraktuese pr veprimtarit ekonomike, n kta sektor: a) n transport (hekurudhat, transportin hekurudhor, portet, aeroportet, rrugt, tunelet, urat, parkimet, transportin publik); b) n prodhimin dhe shprndarjen e energjis elektrike e t ngrohjes; c) n prodhimin, shprndarjen dhe administrimin e ujit, n trajtimin, mbledhjen, shprndarjen dhe administrimin e ujrave t zeza, ujitjen, drenazhimin, pastrimin e kanaleve e t digave; ) n grumbullimin, transportimin, prpunimin dhe administrimin e mbetjeve t ngurta; d) n telekomunikacion; dh) n arsim dhe sport; e) n shndetsi; ) n turizm dhe kultur; f) n infrastrukturn e burgjeve; g) n projektet e riciklimit, rehabilitimit t toks dhe pyjeve, n parqet industriale, t strehimit, t ndrtesave qeveritare, shrbimeve t mirmbajtjes s teknologjis s informacionit dhe infrastrukturs s bazs s t dhnave; gj) n shprndarjen e gazit natyror; h) n kontratat e administrimit apo n kryerjen e shrbimeve publike, prfshir edhe ato t sektorve t siprprmendur. 2. Kshilli i Ministrave, me propozimin e ministrit prgjegjs pr ekonomin, autorizon zbatimin e koncesioneve edhe n sektor t tjer. 3. N raste t veanta, pr nxitjen e investimeve n sektort e prmendur n pikn 1 t ktij neni apo pr sektor t tjer parsor n zhvillimin ekonomik t vendit, n prputhje me objektivat strategjik, Kshilli i Ministrave mund tu ofroj investitorve, vendas apo t huaj, koncesione me mimin simbolik 1 euro. Kshilli i Ministrave, me propozimin e ministrit prgjegjs pr ekonomin, miraton listn e aseteve q do t jepen n koncesion, pr efekt t zbatimit t ksaj pike. 4. Ky ligj nuk zbatohet pr lshimin e licencave, prvese n masn q nj licenc lshohet brenda kuadrit t kontrats s koncesionit. 5. Ky ligj nuk zbatohet pr prokurimet publike t shrbimeve, mallrave dhe ndrtimeve, si dhe pr investimet private.
3, 4, 7, 17, 21, 33
4/1, 4/5
286
287
Neni 8 Ndrtimi dhe prdorimi i tubacioneve dhe i infrastrukturs s gazit natyror 1. Ndrtimi dhe prdorimi i tubacioneve pr transmetimin dhe shprndarjen e gazit natyror, instalimeve t GNL-s, depozitave nntoksore t gazit natyror, linjave direkte, si dhe lidhja e sistemit shqiptar t gazit natyror me sistemet fqinje bhen me leje t veant, t miratuar nga Kshilli i Ministrave. 2. Leja jepet pr nj afat 30 vjet, me t drejt riprsritjeje. Mnyra e riprtritjes s lejes prcaktohet n marrveshjen midis dy palve. Nse nuk riprsritet pas mbarimit t afatit, asetet e ndrtuara i kalojn n pronsi shtetit shqiptar. 3. Kshilli i Ministrave miraton rregullat pr kushtet dhe procedurat e dhnies s lejes. Rregul lat mbshteten n kriteret e mosdiskriminimit, t trajtimit t barabart dhe transparencs. 4. Leja e dhn sipas piks 1 t ktij neni nuk prjashton marrjen e t gjitha lejeve t tjera, pr nj ndrtim t zakonshm, n prputhje me legjislacionin n fuqi. Neni 31 Veprimtaria e depozitimit 1. Veprimtaria e depozitimit t gazit natyror kryhet nga do shoqri, q ka n dispozicion hapsira depozituese t gazit natyror, sipas marrveshjes hidrokarbure, t lidhur n prputhje me dispozitat e ligjit nr.7746, dat 28.7.1993 Pr hidrokarburet (Krkim dhe prodhim), t ndryshuar, ose me ndonjrn prej formave t tjera, t parashikuara me ligj. 2. do zotrues i hapsirave t depozitimit sht i detyruar ti administroj kto hapsira, pr t garantuar optimizimin e tyre dhe sigurin e sistemit. 3. Zotruesit e hapsirave t depozitimit jan t detyruar tu sigurojn dhe furnizojn shrbimet e depozitimit t gazit natyror personave, q bjn nj krkes pr prdorimin e kapaciteteve t depozitimit, me kusht q kto shrbime t jen teknikisht dhe ekonomikisht t realizueshme, sipas kritereve t vendosura. Neni 40 Prjashtimet pr infrastrukturn e re 1. Infrastrukturat e reja kryesore t gazit natyror, si linjat e interkonjeksionit ndrmjet vendeve, instalimet e GNL-s dhe hapsirat e depozitimit mund t prjashtohen prej ERE-s pas krkess s tyre, nga dispozitat e krkesave t hyrjes, sipas neneve 23 pika 3, 24 pika 2, 32 e 34 shkronja dh t ktij ligji, prfshir tarifat e aplikueshme, me kusht q: a) investimet t prmirsojn konkurrencn n furnizimin me gaz dhe t rrisin sigurin e furnizimit; b) niveli i riskut lidhur me kto investime sht i till, q kto investime nuk do t bheshin nse nuk jepet nj prjashtim; c) infrastruktura t zotrohet nga nj person, i cili sht i ndar, t paktn nga pikpamja e forms ligjore, nga operatort e sistemit, ku do t ndrtohet infrastruktura; ) tarifat tu ngarkohen prdoruesve t ksaj infrastrukture; d) prjashtimi t mos dmtoj konkurrencn ose funksionimin efektiv t tregut t brendshm t gazit natyror, ose funksionimin efient t sistemit t rregulluar, ku sht lidhur infrastruktura. 2. Pika 1 e ktij nen i mund t zbatohet edhe n rritjen e konsiderueshme t kapacitetit t infrastrukturs ekzistuese dhe n modifikimet e saj, q mundson zhvillimin e burimeve t reja t furnizimit me gaz natyror. 3. ERE-ja vendos, rast pas rasti, pr prjashtimin, si prcaktohet n pikat 1 e 2 t ktij neni, duke marr parasysh kriteret e mposhtme: a) ERE-ja krkon mendimin e ministris pr krkesn pr nj prjashtim; b) prjashtimi mund t mbuloj t gjith ose nj pjes t infrastrukturs s re, t infrastrukturs ekzistuese, me rritje t konsiderueshme t kapacitetit ose modifikimin e infrastrukturs ekzistuese; c) n marrjen e vendimit pr dhnien e nj prjashtimi, rast pas rasti, merret parasysh nevoja pr t vendosur kushte pr kohzgjatjen e prjashtimit dhe t hyrjes jodiskriminuese n linjn e interkonjeksionit; ) n marrjen e vendimit pr kushtet n kt pik, ERE-ja merr parasysh veanrisht kohzgjatjen e kontrats, kapacitetin shtes q do t ndrtohet, ose modifikimin e kapacitetit ekzistues, afatin e parashikuar t projektit dhe veorit kombtare; d) kur miraton nj prjashtim, ERE-ja vendos pr rregullat e mekanizmat pr menaxhimin dhe alokimin e kapacitetit, t cilt nuk pengojn implementimin e kontratave afatgjata; dh) n rastin e nj linje interkonjeksioni, do vendim pr prjashtim merret pas kshillimit me vendet e tjera ose autoritetet rregullatore prkatse. 4. Vendimi pr prjashtim, prfshir do kusht q mund t vendoset, arsyetohet si duhet dhe publikohet n Fletoren Zyrtare. Pa nxjerr informacionin e ndjeshm tregtar, vendimi prmban: a) arsyet e hollsishme, n baz t t cilave ERE-ja ka dhn prjashtimin, prfshir informacionin financiar, q justifikon nevojn pr prjashtimin; b) analizn e br pr efektin mbi konkurrencn dhe funksionimin efektiv t tregut t brendshm t gazit natyror, q rezulton nga dhnia e prjashtimit; c) arsyet pr periudhn kohore dhe pjesn e kapacitetit total t infrastrukturs s gazit natyror n fjal, pr t ciln sht dhn prjashtimi; ) kur prjashtimi lidhet me nj linj interkonjeksioni, rezultatin e kshillimit me vendet ose autoritetet rregullatore prkatse; d) kontributin e infrastrukturs n diversifikimin e furnizimit me gaz. 5. Pr do vendim prjashtimi, sipas ktij neni, ERE-ja njofton menjher Komisionin Evropian.
PR PRDORIMIN CIVIL T LNDVE PLASSE N REPUBLIKN E SHQIPRIS, I NDRYSHUAR
Neni 7 1. Lndt plasse pr prdorim civil prodhohen, importohen dhe eksportohen n Republikn e Shqipris vetm me leje nga Ministria e Mbrojtjes. 2. Lndt plasse pr prdorim civil transferohen, magazinohen dhe asgjsohen vetm me leje nga Ministria e Rendit Publik. 3. Lndt plasse pr prdorim civil prdoren vetm me leje nga Ministria e Industris dhe e Energjetikes. 4. Lndet plasse pr prdorim civil futen ne Republikn e Shqipris pasi te jene kontrolluar nga Ministria e Mbrojtjes, e cila kryen procedurat e konformitetit te tyre. 5. Ministria e Mbrojtjes merr t gjitha masat pr t kufizuar ose ndaluar hedhjen n treg t lndve plasse pr prdorim civil, qe rrezikojn sigurin, edhe kur kane te shnuar marketimin e konformitetit CE. 6. Kshilli i Ministrave, me propozim te Ministrit te Mbrojtjes, vendos masa te prkohshme, te domosdoshme pr trheqjen e lendes plasse nga trego, ndalimin ne treg dhe lvizjen e lire te saj. Neni 9 Kushtet e prgjithshme te administrimit 1. Kshilli i Ministrave prcakton procedurat pr dhnien e lejes, pr prodhimin, importimin, eksportimin, magazinimin, transferimin, prdorimin dhe asgjsimin e lendeve plasse. 2. Ministrit e ngarkuara, sipas nenit 7 te ktij ligji, ne baze te aplikimit me shkrim te krkuesit, i japin lejen ose autorizimin prkats, ne mbshtetje te kritereve te kualifikimit profesional dhe te gjendjes shndetsore, personit fizik ose juridik, qe ka vendbanimin ne territorin e Republiks se Shqipris dhe qe nuk ka kryer vepra penale. 3. Marrja e lejes nga autoritetet vendore, pr sigurin dhe mbrojtjen e mjedisit, sht kusht pr administrimin e lendeve plasse pr prdorim civil. 4. Personi fizik dhe juridik, i pajisur me leje pr import ose eksport te lendeve plasse pr prdorim civil, sht i detyruar, qe pr do ngarkese, te njoftoje 60 dite prpara Ministrin e Mbrojtjes. 5. Leja e dhn nuk i transferohet personave te tjer.
Ligj nr.9126, dat 29.07.2003
2, 7, 9
PR SEKTORIN E GAZIT NATYROR
Ligj nr.9946, dat 30.06.2008
8, 14, 24, 27, 31, 40, 44, 50
288
289
Neni 4 Kategorit e zonave te mbrojtura 1. Pjese te rndsishme ose te krcnuara te territorit shpallen zona te mbrojtura, sipas ktyre kategorive: a) rezerve strikte natyrore/rezervat shkencor/ (Kategoria I); b) park kombtar (Kategoria II); c) monument natyror (Kategoria III); ) rezervat natyror i menaxhuar/zone e menaxhimit te habitateve dhe llojeve (Kategoria IV); d) peizazh i mbrojtur (Kategoria V) ; dh) zone e mbrojtur e burimeve te menaxhuara/zone e mbrojtur me prdorim te shumfisht (Kategoria VI) . 2. Rreth nj zone te mbrojtur mund te shpallet nj zone buferike. 3. Pr do kategori te zonave te mbrojtura zbatohet nj shkalle e caktuar mbrojtjeje. Neni 6 Park kombtar 1: Territoret e gjera, zakonisht jo me te vogla se 1000 ha, unike pr nga vlerat kombtare dhe ndrkombtare, nj pjese e madhe e te cilave jan ekosisteme natyrore, te ndikuara pak nga veprimtaria e njeriut, ku bimt, kafsht dhe mjedisi natyror, fizik jan te nj rndsie te veante shkencore dhe edukative, shpallen park kombtar . 2. Ne parkun kombtar zbatohet shkalla e dyte e mbrojtjes, ku jan te ndaluara: a) shfrytzimi i toks me teknologji intensive, me mjete dhe mnyra qe shkaktojn ndryshime rrnjsore ne biodiversitet, ne strukturn dhe funksionet e ekosistemeve ose qe dmtojn ne mnyr te pandreqshme siprfaqen e toks; b) neutralizimi i mbetjeve me origjine jasht territorit te parkut kombtar; c) shprndarja e kafshve dhe e bimve jovendase, kur ato sjellin ndryshime ne biodiversitetin e zons; ) riprodhimi intensiv i kafshve te gjahut, me prjashtim te riprodhimeve shptuese; d) ndrtimi i rrugve, autostradave, hekurudhave, zonave urbane, linjave te tensionit te larte dhe sistemeve te nafts dhe gazit me shtrirje te gjate; dh) larja dhe sprkatja e rrugve me kimikate; e) mbjellja e pyjeve monokulture; ) ndezja e zjarreve jasht vendeve e pikave te caktuara; f) lvizja e mjeteve te transportit jasht rrugve te caktuara; g) gjuetia me ushqime te helmuara; gj) nxjerrja e mineraleve, gurve, torfave me prjashtim te gurve dhe rrs pr mirmbajtjen e parkut; h) veprimtari masive sportive, turistike, jasht pikave te caktuara; i) organizimi i garave me automjete e motoikleta. 3. Ne kt zone mund te ushtrohen, por vetm pasi te pajisen me leje mjedisi, veprimtarit qe synojn: a) ndryshimin e gjendjes natyrore te rezervave ujore, burimeve, liqeneve dhe sistemeve te zonave te lagura; b) ngritjen dhe funksionimin e objekteve pr qllime ushtarake dhe mbrojtjeje; c) programe krkimore-shkencore dhe monitoruese; ) veprimtari krkimore shkencore, arkeologjike, paleontologjie dhe pr mbartjen e gjetjeve te tilla. d) prdorimi ose magazinimi i prkohshm i agrokimikateve; dh) veprimtari te tjera qe nuk ndalohen shprehimisht nga pika 2 e ktij neni. 4. Administrata e ruajtjes se parkut mund te miratoje: a) kullotjen dhe kalimin e kafshve shtpiake dhe ngritjen e objekteve te lehta ose te prkohshme pr mbajtjen e tyre; b) vendosjen e stendave, tabelave te te dhnave, reklamave, shenjave dhe posterave; c) vozitjen me barka, kanoe dhe mjete te tjera lundrimi; ) fluturime joushtarake me helikopter, balona, deltaplane etj; d) lvizje dhe parkim automjetesh jasht rrugve dhe vendeve te caktuara; dh) ngjitje alpine, ski, kampingje dhe ndezje zjarri jasht pikave te caktuara; e) mbledhje bimsh, frutash, farash e krpudhash. ) ushtrim veprimtarish te strukturave turistike sezonale qe nuk krkojn znien prfundimtare te toks. 5. Kur administrata e ruajtjes se parkut vren se cenohet qllimi pr te cilin ky park sht shpallur park kombtar, mund te kufizoje ose te ndaloje prkohsisht lvizjen e mjeteve te transportit, gjuetin e peshkimin dhe veprimtari te tjera te lejuara. 6. Zona buferike e parkut kombtar mund te shpallet territori rreth parkut, me gjersi rreth 50 m nga kufiri i tij.
Ligj nr.8103, dat 28.03.1996
PR PRIVATIZIMIN E NDRMARRJEVE T SEKTORIT T FURNIZIMIT ME UJ DHE LARGIMIT T UJRAVE T PRDORURA
Neni 12 Rafinerit e nafts 1. Rafinerit e nafts jan persona juridik, t themeluara n formn e shoqrive anonime, t cilat me marrjen e leje s koncesionit, kryejn veprimtari n prpunimin e nafts bruto, duke prodhuar nnprodukte t saj. Rafinerit e nafts pr tregtimin e produkteve t tyre kan t drejt t formojn shoqri tregtimi me shumic t nnprodukteve t nafts apo t zotrojn aksione n nj shoqri t till. N kto raste rafinerit e nafts duhet t respektojn dispozitat lidhur me konkurrencn. 2. Ndrtimi i rafinerive t reja t nafts bhet vetm me leje t posame t Kshillit t Ministrave, pasi t jet plotsuar paraprakisht dokumentacioni i prcaktuar nga ministria. [...] Neni 13 Naftsjellsit, gazsjellsit 1. Naftsjellsit dhe gazsjellsit jan persona juridik t themeluar si shoqri anonime, q, n baz t lejes s koncesionit, kan t drejt t realizojn veprimtari t importimit, eksportimit dhe transportimit me an t instalimeve t tyre t nafts bruto dhe gazit natyror, t vendit ose t importit, deri n vendin prcaktuar t pranimit nga rafinerit e nafts ose shoqrit e tregtimit me shumic. Instalimet e naftsjellsve dhe gazsjellsve prfshijn linjat (tubacionet), rezervuaret e magazinimit (stokimit) dhe pajisjet e tjera, q shrbejn pr transportimin dhe trajtimin e fluidit. 2. Ndrtimi i naftsjellsve dhe gazsjellsve pr transportimin, importimin dhe eksportimin e nafts bruto dhe t gazit natyror, bhet me vendim t Kshillit t Ministrave. [...] Neni 18 Leja e koncesionit 1. Leja e koncesionit u jepet personave juridik, t parashikuar n pikat a dhe b t nenit 11 t ktij ligji. 2. Leja e koncesionit jepet me vendim t Kshillit t Ministrave prpara fillimit t punimeve pr ndrtimin e instalimeve, pr nj periudh deri n 30 vjet me t drejt prsritjeje. 3. Kushtet dhe procedurat pr dhnien e lejeve t koncesionit prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave. Neni 8 Mbrojtja e habitateve, e rrugve t shtegtimit dhe e kushteve t shumimit 1. Personat fizik e juridik, q ushtrojn veprimtari ekonomike e shoqrore n territorin e Republiks s Shqipris, t cilat rezultojn me ndikime negative mbi habitatet, rrugt e shtegtimit e kushtet e shumimit t llojeve t fauns s egr, detyrohen t respektojn standardet e normat e lejuara t shkarkimeve n mjedis. 2. N lejet mjedisore t veprimtarive pr ndrtimin, rikonstruktimin, zgjerimin e vendbanimeve dhe t veprimtarive ekonomike, prmirsimet teknologjike n veprimtarit ekzistuese prcaktohen krkesa e masa t posame, q zbutin ndikimet negative mbi habitatet, rrugt e shtegtimit e kushtet e shumimit t llojeve t fauns s egr. 3. Prdorimet e tokave, t pyjeve e t ujrave lejohen kur nuk ndikojn n tjetrsimin e habitateve dhe nuk shkatrrojn funksionet e tyre baz. Neni 14 Habitatet e mbrojtura t shpendve 1. Pr shpendt e egr q gjenden n territorin e Republiks s Shqipris, zbatohen masa pr t ruajtur, mirmbajtur ose rivendosur nj diversitet dhe habitat t mjaftueshm nprmjet: a) krijimit t zonave t mbrojtura, sipas dispozitave t ligjit nr.8906, dat 6.6.2002 Pr zonat e mbrojtura, t ndryshuar; b) sigurimit dhe menaxhimit t habitateve, brenda dhe jasht zonave t mbrojtura, n baz t nevojave ekologjike; c) krijimit t biotopeve dhe rivendosjes s biotopeve t shkatrruara. 2. Territoret m t prshtatshme, nga pikpamja e pranis, gjendjes dhe nivelit t popullatave t llojeve t shpendve t egr, veanrisht vulnerabl, q jan subjekt i masave t veanta ruajtse t habitateve, shpallen zona veanrisht t mbrojtura. Lista e llojeve t shpendve t egr, veanrisht vulnerabl, miratohet me urdhr t ministrit. Neni 2 Privatizimit mund ti nnshtrohen t gjitha pjest prbrse t sistemit t furnizimit me uj dhe t largimit t ujrave t prdorura, si dhe shrbimet q lidhen me to.
PR PRPUNIMIN, TRANSPORTIMIN DHE TREGTIMIN E NAFTS, T GAZIT DHE NNPRODUKTEVE T TYRE, I NDRYSHUAR
Ligji nr.8450, dat 24.02.1999
12, 13, 18
PR ZONAT E MBROJTURA, I NDRYSHUAR
Ligj nr.8906, dat 06.06.2002
PR MBROJTJEN E FAUNS S EGR, I NDRYSHUAR
Ligj nr.10006, dat 23.10.2008
2, 3, 4, 8, 14, 42, 43
3, 4, 5, 6
290
291
PR MBROJTJEN E MJEDISIT NGA NDIKIMET NDRKUFITARE
Neni 11 Trajtimi mjedisor i ujerave te ndotura urbane 1. Shkarkimet urbane i nnshtrohen trajtimit mjedisor paraprak, i cili prfshin: a) ndrtimin e infrastrukturs se nevojshme pr lvizjen e ujerave te ndotura nga banesat drejt rrjetit te kanalizimeve urbane; b) ndrtimin dhe funksionimin e rrjetit te kanalizimeve te shkarkimeve te lngta, ne zonat urbane dhe rurale, duke respektuar kriteret e mbrojtjes se mjedisit. Kshilli i Ministrave miraton kriteret mjedisore te ndrtimit dhe te funksionimit te sistemit te kanalizimeve, me propozimin e Ministrit te Mjedisit, Ministrit te Rregullimit te Territorit dhe te Turizmit dhe Ministrit te Shndetsis; c) ne rastet kur rrjeti i kanalizimit nuk mund te ndrtohet, vendosen sisteme te tjera, qe garantojn mbrojtjen e mjedisit; ) trajtimin e tyre te ndare nga shkarkimet e tjera te lngta; d) ndrtimin dhe funksionimin e impianteve te trajtimit te tyre para shkarkimit ne ujerat siprfaqsore; dh) shkallen e trajtimit te tyre, e cila duhet te jete ne lidhje te ngushte me veorit e mjedisit prits, ku ujerat e trajtuara urbane shkarkohen prfundimisht. 2. Krkesat e piks 1 te ktij neni jan te detyrueshme si pr zonat urbane intensive dhe pr ato jointensive. 3. Zonat turistike ekzistuese dhe ato me zhvillim te pritshm te turizmit pajisen me sistem kolektor (kanalizimesh) te shkarkimeve te lngta urbane. 4. Pr shkarkimet e lngta urbane zbatohen normat kufi te lejuara. Neni 13 Trajtimi i ujerave te ndotura urbane ne zonat me pak te ndjeshme 1. Shkarkimet e lngta urbane ne zonat me pak te ndjeshme u nnshtrohen procedurave te trajtimit parsor, me kusht qe te mos kt rritje te ndikimeve negative ne mjedisin prits. 2. Nse Inspektorati i Mjedisit vren se ka dhe vazhdon te kt ndikime negative ne mjedisin prits, urdhron trajtimin dytsor te shkarkimeve te lngta urbane. Neni 14 Identifikimi dhe miratimi i zonave 1. Identifikimi i zonave te ndjeshme dhe me pak te ndjeshme behet jo me rralle se nj here ne 4 vjet. 2. Miratimi i zonave te ndjeshme dhe me pak te ndjeshme behet me vendim te Kshillit te Ministrave, me propozimin e Ministrit te Mjedisit dhe Ministrit te Rregullimit te Territorit dhe te Turizmit.
PR MBROJTJEN E MJEDISIT DETAR NGA NDOTJA DHE DMTIMI, I NDRYSHUAR
Ligj nr.8905, dat 06.06.2002
Neni 33 Konstatimi i dmtimeve t mjedisit Kur Inspektorati i Mjedisit, agjencit rajonale t mjedisit, organet e specializuara krkimore-shkencore q monitorojn mjedisin, organet e qeverisjes vendore, organizatat jofitimprurse mjedisore, prfaqsues t publikut apo shtetas t veant t zonave ndrkufitare vrejn ndotje ose dmtime t mjedisit, t shkaktuara nga veprimtari q ushtrohen n territorin e nj shteti fqinj, njoftojn ministrin, e cila, pasi verifikon vrtetsin e informacionit, komunikon me organin prgjegjs t shtetit fqinj, duke i krkuar: a) fillimin e menjhershm t bisedimeve, pr t shqyrtuar rastin konkret; b) marrjen e masave pr ndrprerjen e menjhershme t ndikimeve ndrkufitare n territorin shqiptar; c) angazhimin pr rehabilitimin e mjediseve t dmtuara dhe pr shlyerjen e dmeve materiale.
Ligj nr.9700, dat 26.03.2007
PR TRAJTIMIN MJEDISOR T UJRAVE T NDOTURA, I NDRYSHUAR
Ligj nr.8897, dat 16.05.2002
PR MBROJTJEN E AJRIT NGA NDOTJA
Ligj nr.9115, dat 24.07.2003
2, 3, 6, 11, 13, 14,15, 16
3, 10, 11, 12, 13, 17
Neni 6 Veprimtarit e ndaluara 1. Ne mjedisin detar ndalohet: a) hedhja e lendeve dhe e mbetjeve te rrezikshme helmuese e plasse; b) hedhja e substancave dhe e lendeve te prcaktuara ne Aneksin I, qe i bashklidhet ktij ligji; c) derdhja e hidrokarbureve dhe e ujerave te ndotura; ) hedhja e lendeve dhe e materialeve te ngurta, te fardo natyre dhe lloji, me prjashtim te mjeteve e pajisjeve te peshkimit dhe, te lendeve e mjeteve te nevojshme pr ndrtimin e porteve, pontileve e konstruksioneve te tjera, sipas projekteve te miratuara nga Ministria e Mjedisit dhe ne kushtet e prcaktuara prej saj ; d) hedhja e mbeturinave dhe e do lloj lende nga anijet, platformat, instalimet dhe nga bregdeti; dh) transportimi i lendeve dhe i mbetjeve te rrezikshme; e) fundosja e anijeve, e ngarkesave dhe e mallrave te do lloji e tipi; ) fundosja dhe braktisja e do lloj instalimi, qe ka shrbyer pr veprimtari te ndryshme; f) ndrtimi dhe vnia ne funksionim e pajisjeve qe lshojn rrezatim jonizues; g) djegia e lendeve dhe e materialeve te do lloji; gj) hyrja ne porte me ballaste te papastra e mjeteve detare te fardo lloji, tipi e tonazhi; 2. Mbeturinat e prcaktuara ne Aneksin II, qe i bashklidhet ktij ligji, mund te hidhen ne det vetm me autorizim te Ministrit te Mjedisit. Neni 12 Detyrimet kryesore t operatorve t burimeve t lvizshme t ndotjes Operatort e burimeve t lvizshme t ndotjes detyrohen ti prdorin dhe ti mirmbajn ato n prputhje me kushtet e prcaktuara nga prodhuesit e tyre, n pajtim me normat e shkarkimeve, t respektojn masat q udhzon Ministri i Mjedisit dhe pushteti vendor pr zonat q krkojn mbrojtje t veant t cilsis s ajrit. Neni 13 Shpallja dhe mbrojtja e tyre 1. Territoret e kufizuara dhe me ndotje t madhe ajri, me propozimin e Ministrit t Mjedisit dhe Ministrit t Shndetsis, shpallen nga Kshilli i Ministrave si zona q krkojn mbrojtje t veant t ajrit. 2. Pr zonat me mbrojtje t veant, Ministri i Mjedisit, Ministri i Shndetsis dhe qeverisja vendore prkatse udhzojn masa t veanta pr mbrojtjen e cilsis s ajrit. 3. N zonat me mbrojtje t veant, pr qllimet e sistemit rregullator e t paralajmrimit t smogut, ngrihen sisteme paralajmruese e sinjalizuese t smogut, si dhe hartohen masat emergjente, q do t merren nga organet shtetrore dhe operatort pr t normalizuar gjendjen. 4. Kriteret e ngritjes dhe vnies n funksionim t sistemit paralajmrues pr smogun, miratohen nga Kshilli i Ministrave, me propozimin e Ministrit t Mjedisit.
17, 33
2, 3, 6
292
293
PR VLERSIMIN DHE ADMINISTRIMIN E ZHURMS N MJEDIS
PR ARSIMIN E PR ARSIMIN DHE FORMIMIN PR SIGURIMET SHNDETSORE N RE- LART N REPUBREPUBLIKN PUBLIKN E SHQIPRIS, I NDRYSHUAR LIKN E SHQIPRIS, I PROFESIONAL NNDRYSHUAR E SHQIPRIS, I NDRYSHUAR
Ligj nr.8872, dat 29.03.2002
2, 4, 5, 8, 9, 12, 13, 14, 28, 31
Ligj nr.9774, dat 12.07.2007
PR SHKENCN DHE ZHVILLIMIN TEKNOLOGJIK, I NDRYSHUAR
Ligj nr.7870, dat 13.10.1994
Ligj nr.7893, dat 22.12.1994
Neni 14 Projektimi i ndrtesave 1. do ndrtim dhe rikonstruksion ndrtesash, pr banim apo pr veprimtari t tjera ekonomike e shoqrore, projektohet dhe realizohet n mnyr q zhurma n brendsi apo n afrsi t saj, t jet brenda nivelit kufi. Ndryshimi i destinacionit t prdorimit t ndrtess shoqrohet me masa mbrojtse nga zhurma, pr respektimin e vlers kufi. 2. Ministri, n bashkpunim me ministrin q mbulon punt publike, miraton udhzimin pr rregullat teknike dhe masat e mbrojtjes nga zhurma q n fazn e projektimit dhe gjat ndrtimit t ndrtesave. Neni 33 Mjetet kryesore Mjetet kryesore (godina, makineri, pajisje etj.) administrohen sipas dispozitave n fuqi. Ato nuk mund ti merren institucionit ose t prdoren pr qllime t tjera prvese me urdhr t Kryetarit t Kshillit t Ministrave ose t ministrit prkats, pasi t ket marr prkatsisht mendimin e ministrit ose t kshillit drejtues t institucionit prkats.
Ligj nr.9741, dat 21.05.2007
Neni 13 Planifikimi i rregullimit t territorit 1. Organet e qeverisjes qendrore apo vendore, personat fizik e juridik, q hartojn apo miratojn planet e rregullimit t territorit, zbatojn krkesat pr reduktimin e zhurms n mjedis. 2. Ministri, n bashkpunim me ministrin q mbulon rregullimin e territorit, miraton udhzimin pr krkesat dhe rregullat pr reduktimin e zhurmave n mjedis q n procesin e hartimit t planeve t rregullimit t territorit.
N/A Neni 82 Pronat e paluajtshme t institucioneve publike t arsimit t lart 1. Pronat e paluajtshme publike, t nevojshme pr ushtrimin e veprimtaris, kalojn n administrim t institucioneve publike t arsimit t lart me vendim t Kshillit t Ministrave dhe propozim t Ministris s Arsimit dhe Shkencs. 2. Institucionet publike t arsimit t lart mirmbajn dhe prdorin pr interesa t institucionit, n prputhje me legjislacionin n fuqi, pronat e paluajtshme publike q u jan ln n administrim. Ato hipotekohen n pronsi t shtetit pr prdorim nga universitetet. N/A 82
Neni 11 Zbatimi i krkesave te zhvillimit te qndrueshm 1. Ne zbatim te krkesave te zhvillimit te qndrueshm ne liqenet ndrkufitare, ne brigjet dhe pellgjet e tyre ujmbledhse, personat fizike dhe juridike, publike e private, vendas ose te huaj, ushtrojn veprimtari ekonomike, tregtare, turistike, shoqrore, sportive, krkimore-shkencore, me kusht qe te jene ne pajtim me statusin e mbrojtjes se pellgut dhe te mos rrezikojn biodiversitetin e tij. 2. Veprimtarit e prmendura ne piken 1 te ktij neni ushtrohen vetm kur: a) jan pajisur me leje mjedisore; b) jan te miratuara nga organet prkatse, qendrore ose vendore; c) ushtrohen ne prputhje me krkesat e planit te menaxhimit te pellgut. Neni 12 Leja e mjedisit 1. Pr personat fizik dhe juridik, veprimtarit e t cilve lshojn zhurm n mjedis, n lejen e mjedisit prcaktohen edhe kushtet q duhet t respektojn n zbatim t ktij ligji dhe t akteve prkatse nnligjore. 2. Brenda 3 vjetve nga hyrja n fuqi e ktij ligji, krkess s piks 1 t ktij neni i nnshtrohen edhe personat fizik dhe juridik, t pajisur me par me leje mjedisore. Rregullat dhe procedurat pr zbatimin e ksaj krkese miratohen me udhzim t ministrit.
PR SISTEMIN ARSIMOR PARAUNIVERSITAR, I NDRYSHUAR
PR MBROJTJEN E LIQENEVE NDRKUFITARE
Ligj nr.9103, dat 10.07.2003
7, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 22
Ligj nr.7952, dat 21.06.1995
Neni 10 Prona 1. Pjesa shqiptare ujore e liqeneve ndrkufitare sht prone publike e paluajtshme dhe e patjetrsueshme. 2. Pronat e paluajtshme private, si toka bujqsore, toka te pafrytshme, troje, livadhe, kullota, pyje e toka pyjore, qe prfshihen ne pellgun ujmbledhs te liqenit, mbeten te tilla edhe pas shpalljes se tij zone e mbrojtur. Pronaret e tyre gzojn te gjitha te drejtat qe u jep Kushtetuta dhe legjislacioni prkats.
43, 44/a, 59
Neni 43 Krijimi i institucioneve arsimore private lejohet n t gjitha nivelet e arsimit parauniversitar. Shtetasit shqiptar ose t huaj kan t drejt ti ndjekin kto institucione, n prputhje me rregullat e pranimit t tyre. Nder institucionet arsimore, publike, parauniversitare mund te privatizohen vetem institucionet e arsimit profesional. Ne keto raste mjediset, paisjet dhe trualli I tyre privatizohen ne perputhje me dispozitat ne fuqi. Ndalohet ndryshimi I destinacionit te institucionit arsimor publik te arsimit profesional te privatizuar. Neni 44/a Krahas institucioneve arsimore private te niveleve te arsimit parauniversitar, lejohet hapja dhe funksionimi I institucioneve arsimore, private, plotesuese. Quhen te tilla ato institucione arsimore e njesi shkollimi qe funksionojne jashte strukturave te institucioneve arsimore, publike e private dhe ku punohet ne drejtim te aresimit dhe edukimit ne lende e specialitete te veanta, brenda ose jashte planeve mesimore, te miratuara nga Ministria e Arsimit dhe Shkences. 44/a.2 Leja per funksionimin e institucioneve arsimore, private, plotesuese jepet nga Ministria e Arsimit dhe Shkences jo me pare se dy muaj nga data e depozitimit te kerkeses. 44/a.3 Kriteret per hapjen dhe funksionimin e tyre percaktohen me akte nenligjore te Ministrise se Arsimit dhe Shkences.
33
294
295
PR INSPEKTORATIN SANITAR SHTETROR, I NDRYSHUAR
MBI SHRBIMIN SHNDETSOR DHE DHNIEN FALAS T NDIHMS MJEKSORE T SHTETIT, I NDRYSHUAR
Neni 4 Institucionet e ndryshme shndetsore shtetrore krijohen dhe mbyllen me miratim t Ministris s Shndetsis dhe t Mbrojtjes s Mjedisit.
Ligj nr.3766, dat 17.12.1963
Ligj nr.7643, dat 12.02.1992
12, 13, 14, 18, 31 1, 3, 4, 5, 7, 12, 13, 14, 15, 21, 22, 23
Neni 12 Ndrmarrjet, institucionet shtetrore e private dhe personat e tjer fizik e juridik, vendas ose t huaj, pr ndrtimin dhe rikonstruksionin e objekteve t ndryshme jan t detyruar t krkojn plqimin e Inspektoratit Sanitar Shtetror. Inspektorati, pasi bn ekspertimin higjieniko-shndetsor paraprak, jep plqimin: - pr miratimin e sheshit t ndrtimit; - pr miratimin e projektit ndrtimor, teknologjik, rindrtimit, rikonstruksionit; - pr vnien n shfrytzim t objektit. Kur vrehen shkelje t msiprme, Inspektorati Sanitar Shtetror ndalon me vendim fillimin ose vazhdimin e punimeve, duke krkuar plotsimin e mungesave. Zbatimi i vendimit sigurohet, kur shihet e nevojshme me ndrhyrjen e organeve t parashikuara n nenin 11 t ktij ligji. Neni 14 Pronart ose drejtuesit e objekteve shtetrore a private, n t cilat ushtrohet kontroll sanitar, jan t detyruar t lejojn kontrollin e t japin gjith informacionin e shpjegimet e nevojshme, si dhe t paraqesin materiale e dokumentet q krkohen nga organet e Inspektoratit Sanitar Shtetror. Kur drejtuesit ose pronart e objekteve shtetrore a private nuk jan t pranishm, kontrolli sanitar kryhet n prani t personit ose t personave t pranishm q i zvendsojn, t cilt jan t detyruar q, menjher me ardhjen e personit prgjegjs ose t pronarit, ti paraqesin dokumentacionin e ln nga organet e Inspektoratit Sanitar Shtetror. Neni 13 Ndryshimi i pronarit t veprimtaris 1. Kur prgjat kryerjes s procedurs s VNM-s ndodh ndryshimi i zhvilluesit t projektit, zhvilluesi i ri aplikon pr procedur t re VNM-je. 2. Kur zhvilluesi ndryshon pasi ka prfunduar procedura e VNM-s, zhvilluesi i ri krkon pran QKL-s t bhet ndryshimi prkats n vendimin apo deklaratn e lshuar prej saj, duke depozituar dokumentet e krkuara nga legjislacioni n fuqi. QKL-ja njofton ministrin apo AKM-n, n varsi t projektit q do t zhvillohet pr ndryshimet e kryera.
4 Neni 31 Ministri i Shndetsis njeh, hap, klasifikon dhe licencon spitalet publike dhe jopublike, ne varsi te prmbushjes se kushteve, arritjes se standardeve, ne baze te teknologjis spitalore dhe shkalles se plotsimit te krkesave te domosdoshme pr: a) shrbimet e kualifikuara ne njsit e pranimit te urgjencs, pr nivelin e realizimit te higjiens personale te te smurve, te mjediseve spitalore, si dhe kapacitetet e teknologjis se prshtatshme ne shrbim te mbikqyrjes se te smurve; b) sigurimin e mjediseve t prshtatshme pr shtrime, qe i prgjigjen natyrs se veant t shrbimit, te seksit dhe te moshs se te smurve; c) mjedise te veanta pr izolimin dhe kujdesin e te smurve me smundje ngjitse; ) shrbime te veanta te radiologjis dhe analizave laboratorike; d) shrbime te veanta pr transfuzionin e gjakut dhe anestezin; dh) shrbimet bibliotekare dhe pajisjet e salls se konferencave te mjekeve; e) shrbimet e dezinfektimit, lavanderise, gardrobs, banjs, kuzhins dhe magazinimit; ) shrbimet e ndihms se shpejte me ekipe te kualifikuara, me instrumente e pajisje te nevojshme, si dhe me mjetet e duhura te transportit; f) mjedise pr kshillime ambulatore pr kontrollin dhe kurimin e te smurve edhe pas daljes nga spitali, ushtrimin e mjeksis parandaluese dhe edukimin shndetsor; g) logjistiken dhe pajisjet e duhura te repartit te murgut dhe te sam s se autopsis; gj) trajtimin dhe eliminimin e mbeturinave spitalore, ne prputhje me rregullat e prcaktuara me vendim te Kshillit te Ministrave.
PR SHRBIMIN SPITALOR N REPUBLIKN E SHQIPRIS
PR VLERSIMIN E NDIKIMIT N MJEDIS, I NDRYSHUAR
Ligj nr.9106, dat 17.07.2003
31, 33, 34, 36, 37, 38, 41, 42
Ligj nr.8990, dat 23.01.2003
296
297
Neni 15 Kushtet e lejes mjedisore pr sheshin e mbetjeve t rrezikshme 1. Leja mjedisore pr sheshin e mbetjeve t rrezikshme krkon plotsimin e ktyre kushteve: a) prcaktimin e sakt t kategorive t ktyre mbetjeve q mund ti nnshtrohen rikuperimit apo asgjsimit n sheshin prkats; b) prcaktimin e projektit teknik, t ndrtimit, t operacioneve t puns dhe t mirmbajtjes s sheshit; c) prshkrimin e prdorimit t pajisjeve t veanta dhe t projektit teknik, t ndrtimit, operacioneve t puns dhe t mirmbajtjes s ktyre pajisjeve pr rikuperimin apo asgjsimin n sheshin prkats; ) regjistrimin dhe identifikimin e t gjitha mbetjeve q vijn n shesh; d) ndalimin e przierjes s kategorive t ndryshme t ktyre mbetjeve apo t przierjes s tyre me mbetje t parrezikshme, me prjashtim t rasteve kur nj gj e till sht autorizuar shprehimisht n leje pr t prmirsuar sigurin e proceseve t rikuperimit apo t asgjsimit; dh) prshkrimin e proceseve t ndarjes dhe/ose prpunimit, t cilave u nnshtrohen mbetjet e rrezikshme para rikuperimit apo asgjsimit t tyre; e) ruajtjen, pr t paktn 5 vjet, t t dhnave t hollsishme pr vllimin, natyrn, origjinn dhe mnyrn e rikuperimit apo asgjsimit t mbetjeve; ) ruajtjen, pr t paktn 5 vjet, t t dhnave t hollsishme pr natyrn dhe vllimin e substancave, preparateve dhe produkteve t tjera, t gjeneruara gjat rikuperimit apo asgjsimit dhe q largohen nga sheshi i mbetjeve; f) paraqitjen periodike te ministri t informacionit pr llojin e prcaktuar n shkronjat e dhe t ktij neni; g) monitorimin dhe raportimin e veprimtarive t lejuara nga mbajtsi i lejes. 2. Prve krkesave t piks 1 t ktij neni, leja mjedisore pr sheshin e mbetjeve t rrezikshme duhet t plotsoj edhe: a) kushte t tjera t prgjithshme, t prcaktuara n vendimet e miratuara nga Kshilli i Ministrave pr operacionet e rikuperimit apo t asgjsimit n sheshe t tilla; b) kushte t tjera t prgjithshme, t prcaktuara n vendimet e miratuara nga Kshilli i Ministrave pr rikuperimin apo asgjsimin e llojeve t ndryshme t mbetjeve; c) kushte t tjera t veanta, t prfshira n leje, q synojn zbatimin e nenit 4 t ktij ligji. 3. Leja mjedisore pr sheshin sht n fuqi deri kur dorzimi i saj pranohet nga ministri, n prputhje me nenin 16 t ktij ligji. Neni 16 Transferimi dhe dorzimi i lejes mjedisore pr sheshin e mbetjeve t rrezikshme l. Leja mjedisore pr sheshin e mbetjeve t rrezikshme, e lshuar n baz t nenit 13 t ktij ligji, transferohet vetm me miratim t ministrit. 2. Ministri nuk miraton lejen mjedisore pr sheshin e mbetjeve t rrezikshme, nse personi i propozuar, tek i cili do t bhet transferimi, nuk plotson krkesat e prcaktuara n pikn 3 t nenit 13 t ktij ligji. 3. Mbajtsi i lejes mjedisore pr sheshin e mbetjeve t rrezikshme nuk mund ta dorzoj lejen, nse ministri nuk e pranon dorzimin e lejes, n prputhje me dispozitat e ktij neni. 4. Krkesa pr dorzimin e lejes mjedisore pr sheshin e mbetjeve t rrezikshme i bhet me shkrim ministrit. 5. Pas marrjes s krkess pr dorzimin e lejes mjedisore pr sheshin e mbetjeve t rrezikshme, ministri urdhron inspektimin e ktij sheshi, pr t cilin ishte dhn leja. Shpenzimet e inspektimit, t urdhruara nga ministri, mbulohen nga mbajtsi i lejes. a) Nse nuk verifikohet asnj rrezik apo dm i rndsishm pr shndetin e njeriut ose pr mjedisin, t shkaktuara n mnyr t drejtprdrejt apo t trthort nga asgjsimi i mbetjeve t rrezikshme n shesh, ministri pranon dorzimin e lejes mjedisore t sheshit t mbetjeve t rrezikshme. b) Nse nuk verifikohet rrezik apo dm i rndsishm pr shndetin e njeriut dhe mjedisin, ministri njofton aplikuesin pr masat q duhet t marr pr t shmangur rrezikun apo dmin. N kto masa prfshihen prgatitja dhe zbatimi i planit t rehabilitimit t sheshit t mbetjeve t rrezikshme pas mbylljes, gj q kushtzon pranimin nga ministri t dorzimit t lejes mjedisore t sheshit t mbetjeve t rrezikshme. 6. Nse mbajtsi i lejes mjedisore pr sheshin e mbetjeve t rrezikshme nuk merr masat e prcaktuara n shkronjn a t piks 5 t ktij neni, ministri nnkontrakton nj person tjetr pr kryerjen e punimeve dhe, n prputhje me nenin 14 t ktij ligji, siguron q shpenzimet e rehabilitimit t paguhen nga mbajtsi i lejes. 7. Kur pranohet dorzimi i lejes mjedisore pr sheshin e mbetjeve t rrezikshme, ministri i lshon aplikuesit nj vrtetim, ku tregohet se ky i fundit i ka prmbushur detyrimet e veta, n prputhje me shkronjn b t piks 5 t ktij neni. 8. Leja mjedisore e sheshit t mbetjeve t rrezikshme shfuqizohet njkohsisht me lshimin e ktij vrtetimi.
PR ADMINISTRIMIN E MBETJEVE T RREZIKSHME
ANEKSI I LISTA E PROJEKTEVE REFERUAR NENIT 4 PARAGRAFI 2 1. Rafinerit e nafts (duke prjashtuar ndrmarrjet q prodhojn lubrifikant nga nafta bruto) dhe impiantet e lngzimit dhe t prpunimit t 500 metrik ton qymyr ose rr bituminoze n dit; 2. Termocentrale t prodhimit t energjis dhe impiante t tjera t djegies me prodhim nxehtsie prej 300 MV ose m shum, dhe stacionet brthamore, dhe reaktort e tjer brthamor (duke prjashtuar impiantet krkimore, fuqia maksimale e t cilave nuk kalon 1 kilovat ngarkes termike t vazhdueshme); 3. Impiante pr prodhimin ose pasurimin e lndve djegse brthamore, pr riprpunimin e lndve djegse brthamore t rrezatuara ose pr ruajtje, depozitimin dhe prpunimin e mbetjeve radioaktive; 4. Impiantet e mdhaja pr shkrirjen fillestare t gizs dhe elikut dhe pr prodhimin e metaleve pa prmbajtje hekuri; 5. Impiantet pr nxjerrjen e asbestit dhe pr prpunimin dhe transformimin e asbestit dhe produkteve q prmbajn asbest: pr produktet e asbest-imentos, me nj prodhim vjetor prej m shum se 20.000 metrik ton t produktit prfundimtar; pr fraksionimin e materialit, me nj prodhim vjetor prej m shum se 50 metrik ton t produktit prfundimtar dhe pr prodhimin e asbesteve t tjera prej m shum se 200 metrik ton n vit; 6. Impiantet e integruara kimike; 7. Ndrtimi i rrugve automobilistike, rrugve ekspres 1 dhe linjave t trafikut hekurudhor t distancave t gjata dhe t aeroporteve**, me gjatsi baz kalueshmrie prej 2100 metra ose m shum; 8. Tubacionet me diametr t madh pr transportimin e nafts dhe gazit; 9. Portet e tregtimit dhe gjithashtu rrugt ujore n brendsi t toks, dhe portet pr trafikun ujor n brendsi t toks, q lejojn kalimin e anijeve me tonazh mbi 1350 ton; 10. Impiante pr djegie, trajtim kimik ose groposje t mbeturinave toksike dhe t rrezikshme; 11. Depozitat e mdha dhe rezervuart; 12. Aktivitete t nxjerrjes s ujrave nntoksore n rastet kur volumi vjetor i ujit q do t nxirret sht 10 000 milion m3; 13. Prodhimi i pulps dhe i letrs, me kapacitet prodhues 200 ton/dit ose m shum; 14. Miniera t mdha, nxjerrja dhe prpunimi i metaleve ose qymyrit; 15. Prodhimi i hidrokarbureve n det; 16. Depozita t mdha pr magazinimin pr qllime tregtimi apo ruajtjeje pr naftn, produktet e nafts dhe produktet kimike; 17. Shpyllzimi i zonave t mdha. ANEKSI II DO PROJEKT TJETR SIPAS NENIT 4 PARAGRAFI 2 1. Projekte pr ristrukturimin e zonave rurale; 2. Projekte pr prdorimin e tokave jobujqsore ose t zonave gjysmnatyrore pr qllime t bujqsis intensive; 3. Projekte t menaxhimit t ujrave pr nevoja bujqsore, duke prfshir projektet e vaditjes dhe t drenazhimit t toks; 4. Impiante intensive t rritjes s bagtive (duke prfshir pularit);
PR RATIFIKIMIN E PROTOKOLLIT T VLERSIMIT STRATEGJIK MJEDISOR
T gjith artikujt, prfshir shtojcat/ anekset
Ligj nr.9424, dat 06.10.2005
PR SHRBIMIN SHNDETSOR STOMATOLOGJIK N REPUBLIKN E SHQIPRIS
Neni 14/2 Inspektorati Stomatologjik Shtetror sht organi ekzekutiv i specializuar, q kontrollon zbatimin e ktij ligji dhe t akteve nnligjore n shrbimin stomatologjik publik dhe privat. 14/2
Ligj nr.9928, dat 09.06.2008
Nr. 9537, dat 18.5.2006
4, 8, 12, 13, 14, 15, 16, 19
298
299
PR PRCAKTIMIN E RREGULLAVE DHE T PROCEDUR- PWR MBROJTJEN E FAUNS AVE PR TREGTIMIN NDRKOMBTAR T LLOJEVE T S EGR DHE GJUETIN, I RREZIKUARA T FAUNS DHE T FLORS S EGR NDRYSHUAR
Ligj nr.9867, dat 31.01.2008
PER UJITJEN DHE KULLIMIN
Nr.8518, date 30.7.1999
Neni 1 Qllimi Ky ligj synon mbrojtjen e mjedisit urban nga ndotja me mbeturina, si dhe largimin publik t tyre n brendsi t territoreve bashkiake e t komunave, sipas vijave kufizuese q jan n juridiksionin e do bashkie e komune. Ai synon gjithashtu disiplinimin e shrbimeve publike pr pastrimin e mbeturinave t qyteteve (dorzimin, mbledhjen, fshirjen dhe grumbullimin) brenda perimetrit t territoreve t msiprme. Neni 11 Ndalime e kufizime Ndalohet ndryshimi arbitrar i vendgrumbullimeve t plehrave (mbeturinave), i kontenierve, i pikave t koshave dhe stacioneve t betonuara pr hedhjen dhe dorzimin e mbeturinave. Ndalohet ndryshimi i cilsis s truallit, i vendosjes s ktyre pikave, i metodave t tekniks dhe teknologjis s mbledhjes s mbeturinave e t transportimit t tyre, n kundrshtim me at q sht prcaktuar n kontratn e lidhur. do ndryshim i parashikuar n paragraft e msiprm, bhet me miratim me shkrim t organeve t pushtetit lokal, duke mbajtur parasysh kushtet tekniko-higjienike dhe t mjedisit. Neni 28 Terrenet publike dhe private Terrenet publike ose private, q nuk jan t zna me ndrtime, detyrimisht duhet t jen t lira nga ndotjet dhe mbeturinat, sipas prcaktimit n kt ligj, nga institucionet prkatse ose pronart e ktyre territoreve. Neni 29 Ndrtimet e reja N t gjitha ndrtimet e reja, publike a private, q realizohen pas hyrjes n fuqi t ktij ligji, detyrohen t parashikojn hapsira t posame, pran rrugve publike, pr vendosjen e kontenierve, kazanve, koshave, si pik pr dorzimin e mbeturinave. Kto pika pr dorzimin e mbeturinave miratohen s bashku me projektin dhe planin urbanistik. Parimet kryesore Administrimi i sistemeve te ujitjes, i sistemeve te kullimit dhe i veprave te mbrojtjes nga prmbytja kryhet ne prputhje me parimet qe vijojn: a) Sistemet e ujitjes dhe te kullimit funksionojn pr te nxitur dhe mbrojtur interesat e te gjith prfituesve. b) Sistemet e ujitjes dhe te kullimit funksionojn edhe pr te parandaluar erozionin dhe ndotjen, si dhe pr te nxitur mbrojtjen e mjedisit. c) Prfituesit nga sistemet e ujitjes, te kullimit dhe veprave te mbrojtjes nga prmbytja, prballojn shpenzimet e funksionimit dhe te mirmbajtjes se tyre. Neni 5 Administrimi i ujitjes dhe kullimit 1. Ministria e Bujqsis dhe Ushqimit sht organi kryesor prgjegjs pr administrimin e ujitjes dhe te kullimit. 2. Drejtorit e ujerave ne rrethe kryejn administrimin e ujitjes dhe te kullimit te prcaktuar ne kete ligj, derisa administrimi tu jepet shoqatave, federatave ose bordeve te kullimit. 3. Shoqatat kryejn shfrytzimin dhe mirmbajtjen e sistemeve te ujitjes, qe u jan dhn atyre ne prputhje me kreun III te ktij lig ji. 4. Federatat kryejn shfrytzimin dhe mirmbajtjen e kanaleve kryesore ujitse, qe u jan dhn atyre ne prputhje me kreun IV te ktij ligji. 5. Bordet e kullimit kryejn detyrat e prcaktuara ne kete ligj, ne prputhje me kreun V te ktij ligji. Neni 19 Mbrojtja e mjedisit t ndrtuar nga njeriu 1. Mbrojtja e mjedisit te ndrtuar nga njeriu prfshin qendrat e banimit, ndrtimet individuale dhe strukturat tekniko-inxhinierike, monumentet historike e kulturore, zonat turistike, siprfaqet e gjelbra dhe pyjore brenda dhe rreth qendrave te banimit. 2. Mjedisi i ndrtuar nga njeriu mbshtetet ne plane kombtare, rajonale e vendore zhvillimi, qe sigurojn mbrojtjen e mjedisit, vlerat turistike, historike dhe kulturore, kapacitetet mbajtse nga pikpamja mjedisore dhe funksionet e synimet pr te cilat ndrtohen.
KONVENTA PR T DREJTN E PUBLIKUT PR INFORMACION, PJESMARRJE N VENDIM MARRJE DHE T DREJTN PR TIU DREJTUAR GJYKATS, PR SHTJE Q LIDHEN ME MJEDISIN rhus, Danimark
Ligj nr. 8672, datw 26.10.2000
PR LARGIMIN PUBLIK T MBETURINAVE
Nr.8094, dat 21.3.1996
1, 6, 11, 25, 27, 28, 29
1,4,5,7,8, 9,20
Neni 1 Objektivi Me qllim q t kontribuojm n mbrojtjen e t drejts s do individi t brezave t sotm e t ardhshm, pr t jetuar n nj mjedis t prshtatshm pr shndetin dhe mirqnien e tij, do Pal do t garantoj t drejtn e publikut, pr t patur informacion pr mjedisin, pr t marr pjes n marrjen e vendimeve mjedisore dhe pr tiu drejtuar gjykats, n lidhje me shtje t mjedisit, n prputhje me klauzolat e ksaj Konvente.
4,5.7,9,10
N/A
6, 7, 8, 9, 10, 14, 19, 31, 34
Ligj nr. 7875, datw 23.11.1994
Neni 34 N lagunat dhe n zonat knetore, brenda teritoreve t rezervave te gjuetis dhe ato faunistike, ndalohet kryerja e fardo veprimi q ndikon n cilsin dhe natyren e ekosistemit.
PWR MBROJTJEN E MJEDISIT
Neni 2 Objekti dhe fusha e veprimit 1. Ky ligj prcakton: a) parimet pr prcaktimin e veprimtarive, t veprimeve dhe tipave t t mirave publike, ushtrimi, kryerja dhe prdorimi i t cilave u nnshtrohet licencimit, autorizimit apo lejimit; b) parimet pr prcaktimin e kushteve, procedurave dhe afateve t vlefshmris s licencave, autorizimeve e lejeve dhe parimet pr shkaqet e procedurat e revokimit t tyre; c) organizimin dhe prmbajtjen e Regjistrit Kombtar t Licencave dhe Lejeve; ) procedurat pr trajtimin e disa licencave, t autorizimeve dhe lejeve, n kompetenc t institucioneve qendrore; d) rregullat e organizimit dhe t funksionimit t Qendrs Kombtare t Licencimit. 2. Ligji sht i zbatueshm pr: a) t gjitha licencat e autorizimet, pr qllime t natyrs ekonomike, tregtare, profesionale dhe t do natyre tjetr t ngjashme, prve atyre t natyrs vetjake; b) t gjitha lejet pr prdorimin e t mirave publike, pr qllime t veprimtarive t siprprmendura, prve prdorimit t t mirave publike pr qllime vetjake.
PR LICENSAT, AUTORIZIMET DHE LEJET N REPUBLIKN E SHQIPRIS
Ligj nr.10081, dat 23.02.2009
Nr. 8934, datw 5.9.2002
I gjith ligji
I gjith ligji
300
301
PR GARANTIMIN E SIGURIS S PUNS T PAJISJEVE NN PRESION, I NDRYSHUAR
PR TRANSPORTET RRUGORE, I NDRYSHUAR
Ligji nr.8308, dat 18.03.1998
14, 22, 35
Neni 6 Kontrolli teknik 1. Pajisjet dhe instalimet elektrike para vnies n shfrytzim duhet t kontrollohen n aspektin e siguris s jets t njerzve, t kafshve shtpiake ose t vlerave materiale nga specialisti elektrik i caktuar posarisht nga subjekti furnizues me energji elektrike. Rezultatet e kontrollit paraqiten me shkrim dhe ruhen nga t dyja palt. 2. Personi juridik, q prdor pajisje ose instalime elektrike, merr t gjitha masat pr t kryer kontrollin teknik periodik t do pajisjeje ose instalimi, sipas afateve t prcaktuara n rregulloret e sigurimit teknik pr pajisjet dhe instalimet elektrike t miratuara nga Ministria e Ekonomis Publike dhe Privatizimit. 3. IPIE-ja inspekton n do koh pajisjet ose instalimet elektrike pr punn e tyre normale, avari ose kur ndodhin aksidente, pr t ruajtur kushtet e siguris e pr t zbuluar dhe mnjanuar t metat e vna re. 4. Pr rezultatet e kontrolleve teknike mbahen aktkontrolle me detyra dhe afate pr shmangien e t metave t vna re. 5. Kontrollet teknike kryhen nga: a) specialisti elektrik, i caktuar posarisht nga pundhnsi; b) nj inspektor ose nga nj grup inspektorsh t IPIE-s; c) nj trup inspektues, pal e tret e autorizuar nga IPIE-ja. Neni 6 Kontrolli teknik 1. Pas instalimit, pajisjet nn presion i nnshtrohen kontrollit teknik t vnies n pun dhe t regjistrimit t tyre nga IPNP-ja. Kur pajisja plotson krkesat dhe kur kushtet e instalimit garantojn sigurin e pajisjes nn presion, IPNP-ja lshon lejen e vnies n shfrytzim. Pas do montimi n nj vend tjetr ose pozicion tjetr, pajisja nn presion i nnshtrohet kontrollit teknik dhe marrjes s lejes t vnies n shfrytzim nga IPNP-ja. 2. Personi juridik q prdor pajisje nn presion merr t gjitha masat pr t kryer kalibrimin periodik t mjeteve matse t pajisjes dhe kontrollin teknik periodik t do pajisjeje nn presion sipas llojeve, afateve dhe vlerave t presionit t provs s prcaktuara n lejen e puns s IPNP-s, e cila prsritet pas do kontrolli teknik periodik. 3. Pajisjet nn presion u nnshtrohen kontrolleve teknike t posame nga IPNP-ja n do koh, kur paraqiten rrethana t veanta, q jan t lidhura me vnien n rrezik t pajisjeve, si punime modifikuese, avari, aksidente ose periudha t zgjatura t mosvnies n shfrytzim, pr tu siguruar se jan ruajtur kushtet e siguris dhe pr t zbuluar dhe mnjanuar n koh dmtimet. 4. Rezultatet e kontrolleve teknike regjistrohen dhe u lihen n dizpozicion IPNPs dhe Inspektoratit Shtetror t Puns. N rast se pajisja nn presion do t prdoret nga nj subjekt tjetr, ajo shoqrohet me dshmin fizike t kryerjes s kontrollit t fundit teknik. 5. Kontrollet teknike kryhen nga IPNP-ja, nga nj trup inspektuese pal e tret ose nga nj inspektorat prdoruesish.
PR GARANTIMIN E SIGURIS S PUNS T PAJISJEVE DHE T INSTALIMEVE ELEKTRIKE, I NDRYSHUAR
PR SIGURIN N PUN N VEPRIMTARIN MINERARE
Neni 3 1. T gjitha subjektet, q kryejn veprimtari minerare, studime ose projekte n kt fush, jan t detyruar t zbatojn krkesat e siguris n pun t vendosura n rregulloret e sigurimit teknik dhe t mbrojtjes n pun. 2. Aktet nnligjore prkatse nxirren nga Ministria q mbulon veprimtarin minerare. Neni 4 Vnia n shfrytzim Objekti minerar vihet n shfrytzim kur: a) ka nj projekt t miratuar pr hapjen, prgatitjen e shfrytzimin e tij; b) plotson krkesat e parashikuara n rregulloret e sigurimit teknik e t mbrojtjes n pun dhe siguron normat pr ruajtjen dhe mbrojtjen e mjedisit; c) subjekti q merr lejen minerare sht regjistruar n RISHM; ) zotruesi i lejes minerare zbaton krkesat e prcaktuara n projektin e miratuar tekniko-teknologjik.
Ligj nr.8734, dat 01.02.2001
Ligj nr.8741, dat 15.02.2001
6, 11, 13, 14
3, 4, 5 8, 13
Ligj nr.8739, dat 12.02.2001
PR SIGURIN E PRGJITHSHME, KRKESAT THELBSORE DHE VLERSIMIN E KONFORMITETIT T PRODUKTEVE JOUSHQIMORE
Ligj nr.9779, dat 16.07.2007
Neni 8 Rregullat teknike 1. Ngarkohet Kshilli i Ministrave t nxjerr akte nnligjore pr rregullat teknike t produkteve, t renditura n aneksin, q i bashklidhet ktij ligji. 2. Rregullat teknike, sipas piks 1 t ktij neni, prcaktojn krkesat thelbsore dhe procedurat e vlersimit t konformitetit, n prputhje me dispozitat e ktij kreu.
Neni 14 Kshilli bashkiak, duke u mbshtetur n nevojat e popullsis pr transportin qytets, prcakton linjat, organizon, financon dhe vendos pr kt lloj transporti brenda juridiksionit t vet. Transporti qytets kryhet me autobus vetm nga shoqrit, t cilat kan t shprehur n aktet e themelimit, si objekt t veprimtaris, veprimtarin e transportit t udhtarve. Licenca pr transportin qytets jepet nga kryetari i bashkis. Neni 22 Vendet e nisjes e t mbrritjes s autobusve dhe t agjensive t transportit t udhtarve prcaktohen nga kshilli i bashkis ose i komuns. Nuk mund t organizohet transporti me autobus, si piknisje nga nj qendr e banuar, bashki ose komun, n qoft se aty nuk sht organizuar njkohsisht shrbimi i rregullt me agjenci.
302
303
PR HUAMARRJEN E QEVERISJES VENDORE
PR PRIVATIZIMIN E HIDROCENTRALEVE VENDORE, I NDRYSHUAR
Ligji nr.8527, dat 23.09.1999
Neni 5 Ngarkohet Ministria e Ekonomis Publike dhe Privatizimit pr zbatimin e ktij ligji.
1, 2, 4, 5, 7, 9, 10, 11, 14, 18, 19, 20, 21, 22, 23
PR KRIJIMIN DHE FUNKSIONIMIN E ZONAVE EKONOMIKE
Neni 9 Trualli n zonn ekonomike Krijimi i zonave ekonomike mund t bhet n truall dhe n pasuri t tjera t paluajtshme, qofshin kto private ose shtetrore. Neni 10 Zona ekonomike n truall shtetror N rastin kur trualli ose pasurit e tjera t paluajtshme jan pron shtetrore: a) kandidati zhvillues i nnshtrohet procedurs s gars; b) zhvilluesi merr me koncesion truallin ose pasurit e tjera t paluajtshme, pr nj periudh kohore dhe, sipas prcaktimeve t dispozitave ligjore n fuqi, gzon t drejtn e dhnies me nnqira te prdoruesit. Neni 11 Zona ekonomike n truall privat 1. N rastin kur trualli ose pasurit e tjera t paluajtshme jan pron private, kandidati zhvillues paraqet pran institucionit prgjegjs krkesn pr shpalljen e zons ekonomike, pasi ka prcaktuar marrdhniet me pronarin e tyre. 2. Marrdhniet, q lindin ndrmjet zhvilluesit dhe pronarit t truallit ose t pasurive t tjera t paluajtshme, nuk jan objekt i ktij ligji.
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12
2, 5
Neni 2 Hidrocentralet me fuqi nen 2 MW te privatizohen si objekte te veanta. Forma e privatizimit te tyre sht ankandi pr transferimin e te drejts se pronsis, si dhe transferimi i te drejts se zhvillimit nprmjet kontratave koncensionare. Procedurat e ankandit dhe te kontratave koncensionare te realizohen ne prputhje me aktet normative ne fuqi.
PR PROJEKTIMIN, NDRTIMIN, SHFRYTZIMIN DHE MIRMBAJTJEN E DIGAVE DHE DAMBAVE
Neni 16 Lloje t tjera garancie Kshilli i njsis s qeverisjes vendore mund t ofroj garanci t tjera, duke u angazhuar: a) t zbatoj taksa e tarifa n nj nivel t caktuar, t lejuar nga ligji, pr t vjel nj shum t caktuar t ardhurash; b) t administroj nj ndrmarrje apo pron tjetr, n prputhje me kushtet e huas; c) t kryej pagesat drejtprdrejt nga fonde apo burime, q bhen t disponueshme dhe t autorizoj akses t drejtprdrejt n kto burime, pr t garantuar pagesn e huas; ) t depozitoj fonde apo t ardhura t vna garanci pran apo pr llogari t huadhnsit; d) t pranoj procedura specifike pagimi, pr t siguruar pagesn ekskluzive apo t dedikuar pr huadhnsin, prfshir interceptimin e t ardhurave, pagesat n llogari t veanta, apo mekanizma ose procedura t tjera pagese; dh) t pranoj kufizime pr hua t mtejshme; e) t zgjidh mosmarrveshjet me an t ndrmjetsimit, arbitrazhit apo mekanizmave t tjer pr zgjidhjen e mosmarrveshjeve; ) t pranoj marrveshje t tjera, q i vlerson t nevojshme dhe t dobishme pr marrjen e huas dhe ofrimin e garancis pr shlyerjen e saj.
Ligj nr.9362, dat 24.03.2005
PR SHRBIMIN E MBROJTJES S BIMVE, I NDRYSHUAR
Neni 15 Garanci me prona fizike Huaja me detyrim t prgjithshm mund t garantohet edhe me pron jopublike, fizike, t njsis s qeverisjes vendore.
Neni 1 Qllimi Qllimi i ktij ligji sht: a) t mbroj bimt dhe produktet bimore nga parazitt; b) t parandaloj hyrjen dhe prhapjen e parazitve n territorin e Republiks s Shqipris; c) t mbroj shndetin e njerzve, t kafshve, si dhe mjedisin nga prdorimi i produkteve pr mbrojtjen e bimve; ) t garantoj zbatimin e marrveshjeve ndrkombtare n fushn e mbrojtjes s bimve.
Ligj nr.9869, dat 04.02.2008
3, 15, 16, 23, 25
1, 2
Neni 5 Projektimi i digs/dambs A. Projektideja prmban: a) studimet topografike, gjoelogjike, gjeologo-inxhinierike e hidrogjeologjike t zons s ndrtimit, t kups s ujmbledhsit etj.; ndikimin n mjedisin natyror dhe shoqror; c) karakteristikat e vals q krijohet n luginn posht digs/dambs, n rastin kur: shkarkohet plota maksimale; - bhet shkarkim i sforcuar (plota plus zbrazja e detyruar e ujmbledhsit); ndodh prishja e mundshme e digs; ) vizatimet e puns, llogaritjet, vlera e punimeve dhe e shpronsimeve; d) vendosja e aparaturave t dgjimit t digs/dambs; dh) mnyra e ndrlidhjes dhe e mbrojtjes s objektit; e) recensat prkatse t projektides. Projektidea hartohet n jo m pak se dy zgjidhje. B. Projektzbatimi (ekzekutiv) prmban: a) Vizatimet, llogaritjet, vlera e punimeve dhe shpronsimeve t zgjidhjes s pranuar. b) Relacionet: - relacionin teknik dhe argumentimin e zgjedhjes s tipit t pranuar t digs/ dambs; - relacionin gjeognostik; - relacionin hidrologjik; - relacionin me karakteristikat e materialeve pr ndrtimin e digs/dambs; - relacionin me prfundimet e provave t kryera mbi formacionin q shrben si bazament i objektit dhe nnobjekteve t digs/dambs; - planin e alarmit, t evakuimit dhe t ndihms pr prballimin e pasojave q vijn si rezultat i situatave t prshkruara n nenin 5 shkronja A/c Neni 6 Ndrtimi i digs/dambs a) Fillimi i punimeve t ndrtimit t digs/dambs bhet vetm pasi t jet plotsuar dokumentacioni i nevojshm i parashikuar n ligjin nr.8402, dat 10.9.1998 Pr kontrollin dhe disiplinimin e punimeve t ndrtimit dhe ligjit nr.8405, dat 17.9.1998 Pr urbanistikn, si dhe t ktij ligji. b) Me prfundimin e punimeve bhet kolaudimi i objektit, n prshtatje me krkesat e ligjit nr.8402, dat 10.9.1998 Pr kontrollin dhe disiplinimin e punimeve t ndrtimit. Neni 8 Pronsia a) Diga/damba dhe ujmbledhsi jan prona shtetrore, publike ose private. b) Pronar i digs/dambs mund t jet: nj person fizik ose juridik, vendas ose i huaj, q plotson krkesat e legjislacionit n fuqi.
Ligji nr.9789, dat 19.07.2007
304
305
Neni 3 Pronsia dhe prfaqsimi Mineralet n trajt natyrore, q gjenden n territorin e Republiks s Shqipris dhe n siprfaqen nnujore, shtratit dhe nnshtratit t hapsirs detare shqiptare, prtej detit territorial, t prcaktuar sipas parimeve t s drejts ndrkombtare dhe marrveshjeve ndrkombtare t ratifikuara nga Republika e Shqipris, i prkasin shtetit dhe jan prona publike. Prvese kur parashikohet ndryshe n kt ligj, shteti, pr efekt t zbatimit t ktij ligji, prfaqsohet nga ministri. Neni 34 Servituti minerar dhe ndryshimi pr interes publik i pronsis s siprfaqes s zons s lejuar t nj lejeje minerare 1. Zotruesi i lejes minerare gzon t drejtn e servitutit ligjor (t detyrueshm) minerar mbi pronn n zonn e lejuar minerare, t prcaktuar nga leja. 2. Servituti minerar i jep zotruesit t lejes minerare t drejtn t prdor pronn shrbyese dhe t kryej n t t gjitha veprimet apo punimet mbshtetse, n prputhje me tipin e lejes minerare, si dhe detyron pronarin e prons shrbyese ta lejoj zotruesin e lejes t prdor pronn dhe t kryej kto veprime e punime. 3. Ushtrimi i s drejts s servitutit, t parashikuar n pikn 1 t ktij neni, bhet n baz t kontrats s lidhur ndrmjet palve, ku prcaktohet mnyra e ushtrimit t servitutit, dhe kundrejt pagess s dmit. 4. Kur palt nuk arrijn t lidhin nj kontrat brenda nj afati 30-ditor nga data e krkess me shkrim nga zotruesi i lejes, drejtuar titullarit t s drejts s pronsis, zotruesi i lejes mund ti drejtohet gjykats. Gjykata prcakton pagesn e dmit dhe rregullat e ushtrimit t servitutit. N rastin e lejeve minerare, q jepen n prputhje me ligjin pr koncesionet, shtja gjykohet n Gjykatn e Rrethit Gjyqsor, Tiran. 5. Afati i servitutit sht afati i vlefshmris s lejes minerare dhe rregullat e ushtrimit t servitutit prcaktohen sipas parimit t dmit m t vogl pr pronn shrbyese dhe sipas tipit t lejes minerare. 6. N rastet kur veprimtaria minerare pr nj zon t lejuar minerare sht me interes t veant publik dhe krijohen probleme n marrdhnie me pronarin e toks, siprfaqja e zons s lejuar t lejes minerare shpronsohet. Kriteret dhe procedura e shpronsimit prcaktohen n prputhje me krkesat e legjislacionit n fuqi pr shpronsimet me interes publik. Neni 35 T drejtat e zotruesit t lejes minerare mbi pasurit e paluajtshme fqinje 1. Zotruesi i lejes minerare gzon t drejtn e servitutit ligjor (t detyrueshm) t kalimit n terrenin fqinj, t nevojshm pr hyrjen dhe kryerjen e veprimtaris n zonn e lejuar minerare, t prcaktuara nga leja minerare. 2. Ushtrimi i s drejts s servitutit, t parashikuar nga pika 1 e ktij neni, bhet n baz t kontrats s lidhur ndrmjet palve, q prcakton mnyrn e ushtrimit t servitutit dhe kundrejt pagess vjetore t titullarit t s drejts s pronsis s toks t terrenit fqinj. 3. Nse palt nuk arrijn nj marrveshje, brenda nj afati 30-ditor nga data e paraqitjes s krkess me shkrim nga zotruesi i lejes, drejtuar titullarit t s drejts s pronsis s terrenit, zotruesi i lejes mund ti drejtohet gjykats. Gjykata prcakton pagesn vjetore dhe rregullat e ushtrimit t servitutit. N rastin e lejeve minerare, q jepen sipas ligjit pr koncesionet, shtja gjykohet n Gjykatn e Rrethit Gjyqsor, Tiran. 4. Afati i servitutit sht afati i vlefshmris s lejes minerare dhe terreni shrbyes prcaktohet sipas parimit t dmit m t vogl pr pronn shrbyese. Neni 39 Prishja e objekteve gjat zbatimit t planit t rehabilitimit 1. Objektet mbshtetse t veprimtaris minerare, t ndrtuara n zonn e lejuar minerare, nuk prishen pr efekt t zbatimit t planit t rehabilitimit, nse: a) sht rn dakord ndrmjet zotruesit t lejes minerare dhe titullarit t prons, mbi t ciln ato jan ngritur, sipas legjislacionit n fuqi; b) krkohet me shkrim nga struktura prgjegjse pr objektet e ngritura n pron shtetrore pr marrjen n pronsi pa pages. 2. N rastin e parashikuar n shkronjn a t piks 1 t ktij neni, objekti kalon n pronsi t titullarit t prons, mbi t ciln sht ngritur, sipas rregullave t parashikuara nga Kodi Civil. 3. N rastin e parashikuar n shkronjn b t piks 1 t ktij neni, objekti kalon n pronsi t qeverisjes qendrore apo njsis s qeverisjes vendore prkatse, n baz t procesverbalit t marrjes n dorzim dhe pa kundrshprblim. Regjistrimi n regjistrat e pasurive t paluajtshme prjashtohet nga taksat dhe tarifat.
3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 17, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 29, 34, 35, 36, 37, 39, 41, 42, 43, 47, 48, 49, 50, 52, 53, 56
PR BUJQSIN DHE ZHVILLIMIN RURAL
Ligj nr.9817, dat 22.10.2007
Neni 4 Plani Kombtar Plani Kombtar prbhet nga: a) strategjia e bujqsis; b) strategjia e zhvillimit t zonave rurale. Plani Kombtar bazohet n objektivat afatmesm t politikave bujqsore dhe t zhvillimit rural, n masat, programet dhe veprimtarit pr realizimin e ktyre objektivave, n vlersimet efektive t mpasshme, si dhe n fondet publike t nevojshme, t prdorura pr zbatimin e politikave bujqsore dhe zhvillimit rural. Plani kombtar hartohet nga ministria, n bashkpunim me institucionet e tjera prgjegjse pr zhvillimin rural dhe miratohet nga Kshilli i Ministrave pr nj periudh 7-vjeare. Neni 22 Bazat e t dhnave 1. Agjencia e pagesave krijon dhe mirmban: a) regjistrin e fermave; b) regjistrin e prodhuesve dhe t prpunuesve t produkteve bujqsore ose ushqimore; c) regjistrin e aplikimeve pr mbshtetje financiare; ) regjistrin e prdorimit dhe shfrytzimit t toks; d) regjistrin e blegtoris; dh) regjistrin e tregtarve t produkteve agrobujqsore dhe inputeve bujqsore; e) regjistrin e zonave m pak t favorizuara. 2. Krahas me bazn e t dhnave, si prshkruhen n pikn 1 t ktij neni, agjencia e pagesave, nse gjykohet e nevojshme, mund t mbaj edhe baza t tjera t dhnash. 3. Bazat e t dhnave, t cilave u referohet ligji, duhet t mbahen n form elektronike. 4. Kushtet dhe mnyra e mbajtjes s tyre prcaktohen me udhzim t ministrit. 3, 4, 15, 22
PR SEKTORIN MINERAR N REPUBLIKN E SHQIPRIS1
Nr. 10 304, dat 15.7.2010
306
307
KODI RRUGOR I REPUBLIKS S SHQIPRIS, I NDRYSHUAR
2, 4, 7, 13, 15, 21, 24, 25, 29, 30, 31, 32, 33, 220, 221
Nr. 8378, dat 22.7.1998
Neni 24 1. Pjest q i prkasin rrugs jan pjest e rrugs t destinuara n mnyr fikse pr shrbimin ose pajimin funksional t saj. 2. Pjest q i prkasin rrugs, rregullohen nga normat e ktij Kodi dhe aktet n zbatim t tij; ato ndahen n pjes t shfrytzimit dhe pjes t shrbimit. 3. Quhen pjes shfrytzimi pjest prbrse t rrugs ose ato q jan vendosur n mnyr fikse n trupin e rrugs. 4. Pjes shrbimi quhen zonat e shrbimit me objektet prkatse pr furnizimin dhe pushimin e prdoruesve, zonat e parkimit, zonat dhe ndrtesat pr mirmbajtjen e rrugs apo gjithsesi t destinuara nga enti pronar ekskluzivisht dhe n mnyr t vazhdueshme pr ti shrbyer rrugs dhe prdoruesve t saj. Pjest e shrbimit t rrugs prcaktohen nga enti pronar I rrugs n baz t akteve n zbatim t ktij neni dhe n mnyr q t mos pengojn qarkullimin a t kufizojn fushpamjen. 5. Pjest q i prkasin rrugs, t formuara nga zonat e shrbimit, zonat e parkimit dhe nga ndrtesat e destinuara pr lodhje, mund tu jepen n koncesion t tretve, sipas regullave t prcaktuara n aktet n zbatim. 6. Cilido q vendos apo v n shfrytzim impiante ose objekte pa lejen prkatse, nga autoritetet prkatse si sht parashikuar nga neni 26 i ktij Kodi, ose i transformon apo ndryshon mnyrn e prdorimit t tyre t parashikuar nga leja e siprprmendur dhe q shkel kushtet e saj, ndshkohet me mas administrative me gjob nga pes mij deri n njzet mij lek. 7. Cilido q shkel kushtet e lejes s siprprmendur ndshkohet me mas administrative me gjob nga dy mij e pesqind deri dhjet mij lek. 8. Shkeljet e msiprme sjellin si pasoj masa administrative plotsuese me detyrimin pr heqjen e impianteve ose objekteve t realizuara pa leje, n ngarkim e me shpenzimet e autorit. Shkeljet sipas piks 7 sjellin si pasoj masa administrative plotsuese t pezullimit t veprimtaris s ushtruar deri n zbatimin e kushteve t shkelura. Rivendosja e gjendjes normale nuk e prjashton pagesn e gjobs administrative t prcaktuar n pikn 7. Neni 25 Prshkrime dhe prdorimi i zons rrugore 1. Nuk mund t kryhen, pa lejen paraprake t entit pronar t rrugs, prshkime dhe prdorime t zons rrugore dhe pjesve prbrse t saj, si kanale uji, tubacione uji, linja elektrike dhe telekomunikacioni ajror a nntoksor, nnkalime a mbikalime, teleferik t do lloji, gazsjells, depozita lndsh djegse t lngta ose t tjera impiante a vepra arti q mund t cnojn gjithsesi pronsin rrugore. Objektet e siprprmendura duhet t realizohen n mnyr t till q prdorimi dhe mirmbajtja e tyre t mos pengoj qarkullimin e mjeteve n rrug, duke siguruar hyrjen nga brezat e prkatsis. 2. Lejet lshohen vetm n raste t domosdoshme, duke br paraprakisht verifikimin teknik nprmjet autoritetit competent sipas nenit 26. Cilido q nuk respekton kushtet e parashikuara n leje apo n normat e akteve prkatse n zbatim, ndshkohet me mas administrative me gjob nga dy mij e pesqind deri n dhjet mij lek. 3. Kazant pr mbledhjen e mbeturinave urbane t do lloji dhe natyre duhet t vendosen n mnyr t till q t mos paraqesin rrezik apo t mos pengojn qarkullimin. 4. Aktet n zbatim prcaktojn normat pr prshkimin dhe prdorimin e zons s rrugs. 5. Cilido q realizon nj impiant apo objekt si sht parashikuar n pikn 1 ose ndryshon mnyrn e prdorimit apo ushtron veprimtarin pa leje, ndshkohet me mas administrative me gjob nga pesdhjet mij deri n dyqind mij lek. 6. Shkeljet sipas pikave 2-5 sjellin si pasoj masa administrative plotsuese t pezullimit t do veprimtarie deri n zbatimin e kushteve t shkelura, me detyrimin pr heqjen e impianteve a objekteve pa leje, n ngarkim e me shpenzimet e autorit t shkeljes.
PR HIDROKARBURET (KRKIMI DHE PRODHIMI) , I NDRYSHUAR
Neni 3 Pronsia mbi Hidrokarburet T gjitha depozitimet e hidrokarbureve q ekzistojn n gjendjen e tyre natyrore n shtres, q shtrihen brenda juridiksionit t Shqipris, duke prfshir zonat detare, jan pron ekskluzive e shtetit shqiptar, i cili prfaqsohet nga Ministria prkatse dhe t gjitha kto burime do t prdoren pr dobin e popullit shqiptar. Neni 8 Lejet pr vlersimin e objektit l) Ministria mund ti jap Leje pr vlersim objekti do personi, sipas termave dhe kushteve t parashikuara n t, duke autorizuar mbajtsin e Lejes t ndrmarr krkim n zonn e lejuar nprmjet studimeve ajrore, gjeofizike, gjeokimike, paleontologjike, gjeologjike, topografike, studimeve e vrojtimeve seizmike dhe interpretimit t tyre. 2) Vetm n qoft se nuk sht paraqitur ndryshe n Lejen e vlersimit, kjo leje: a) Do t mbaroj n fund t nj periudhe prej 2 vjetsh; b) Nuk do t jet eksluzive; c) Nuk do t autorizoj shpimin e puseve t krkimit; d) Nuk do ti njoh mbajtsit t lejes ndonj t drejt preference pr t hyr n Marrveshje Hidrokarburesh me Ministrin. Neni 10 E drejta e prdorimit t toks l) N baz t kushteve t specifikuara n rregulloret e hartuara n prputhje me nenin 9.l(e), do t gjykohet q nj Kontraktorit i sht dhn, sipas dispozitave t ligjit Pr Tokn, e drejta pr t hyr dhe prdorur tok publike ose private pr t kryer Operacione Hidrokarburesh nn Marrveshjen e Hidrokarbureve ku Kontraktori sht pal. 2) Nse Kontraktori nuk paguan kompensim kur i krkohet, ai do ti nnshtrohet gjobave t specifikuara n rregulloret prkatse. 3) Pr qllimet e ktij neni tok private do t thot tok n pronsi private dhe tok e dhn me qera apo n prdorim nga Shteti.
Ligj nr.7746, dat 28.07.1993
3, 5, 8, 10
308
309
Neni 8 T drejtat e pronsis 1. Trualli, traseja dhe elementet prbrse te vijs hekurudhore, sistemet e sinjalizimit e te ndrlidhjes, linjat e saj elektrike, godinat dhe aparaturat e sistemit te drejtimit dhe te komandimit jan ne pronsi te shtetit. Gjithashtu, ne kt pronsi mund te prfshihen edhe mjetet hekurudhore trheqse, transportuese dhe te shrbimit. 2. Prona hekurudhore publike, prve objekteve qe lidhen domosdoshmrish me veprimtarin shtetror, sipas ktij Kodi, mund te shfrytzohet drejtprdrejt nga shteti, nga personat juridike, publike ose private, kundrejt tarifave te prcaktuara sipas dispozitave prkatse ligjore. 3. Personat juridike, publike ose private, mund te ken ne pronsi truallin, trasen, linjat elektrike prkatse dhe elementet prbrse te degzimeve hekurudhore, si dhe mjetet hekurudhore te trheqjes, te transportit e te shrbimit. Neni 15 Kriteret e ndrtimit e te mirmbajtjes se vijave hekurudhore 1. Vija hekurudhore projektohet, ndrtohet, rikonstruktohet, i behet remonti dhe mirmbahet duke iu prgjigjur standardeve teknike, shpejtsis se trenave dhe krkesave pr siguri ne trafikun hekurudhor. 2. Vija hekurudhore, qe shrben pr trafikun ndrkombtar, duhet te plotsoj kushtet e prcaktuara ne marrveshjet ndrkombtare, ne te cilat vendi yn sht pale. 3. Pr do punim ne vijat hekurudhore duhet te respektohen krkesat e dispozitave ligjore ne fushn e ndrtimit dhe te mjedisit. Neni 18 Ndalimi i ndrtimeve te tjera 1. Ne brezin e vijs hekurudhore ndalohet ndrtimi i ndrtesave dhe i objekteve te tjera te do lloji, prve objekteve te destinuara pr vijn hekurudhore. 2. Pr objektet jasht veprimtaris hekurudhore, ndrtimi i te cilave kryqzohet me vijn hekurudhore, merret paraprakisht miratimi i HSH-se. Neni 20 Krkesat pr ndrtimin e kaless hekurudhore 1. Ndrtimi i kaless hekurudhore behet ne prputhje me standardet teknike. 2. Pjesa e rrugs automobilistike, 3 metra nga te dyja ant e aksit te vijs hekurudhore, sht pjese prbrse e ksaj vije. 3. Largsia ndrmjet dy kalesave hekurudhore te njpasnjshme nuk mund te jete me pak se 2500 metra. Neni 22 Prgjegjsia pr kalesat hekurudhore te parregullta 1. HSH -ja nuk mban prgjegjsi pr aksidentet dhe avarit qe ndodhin ne kalesat hekurudhore, te ndrtuara ne kundrshtim me dispozitat e ktij Kodi. 2. Personat juridike pse fizike, qe kane ndrtuar kalesn hekurudhore ne kundrshtim me dispozitat e ktij Kodi, organi prkats qe ka miratuar punimet e parregullta pr ndrtimin e saj ose administruesi i infrastrukturs se pjess se vijs ku sht ndrtuar kalesa hekurudhore e parregullt, mbajn prgjegjsi, sipas rastit, ne prputhje me legjislacionin ne fuqi, prvese kur sht parashikuar ndryshe ne kt Kod. Neni 23 Kriteret e ndrtimit sipas llojit te kaless hekurudhore 1. Projektimi dhe ndrprerja e autostradave, e rrugve interurbane dhe urbane, kryesore, me vijat hekurudhore ekzistuese realizohet me mbikalim ose nnkalim rrugor. 2. Projektimi dhe ndrtimi i ndrprerjeve te vijave te reja kryesore hekurudhore me autostradat, rrugt interurbane dhe urbane, kryesore, realizohet me mbikalime ose nen kalime hekurudhore. 3. Personat juridike te interesuar pr projektet e mbikalimit ose nnkalimit rrugor/ hekurudhor kshillohen me HSH-ne prpara se te marrin miratimin e saj.
3, 8, 13, 14, 15, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 31, 32, 36, 37, 38, 46, 48
KODI HEKURUDHOR I REPUBLIKS S SHQIPRIS
KODI AJROR I REPUBLIKS S SHQIPRIS
Ligji nr.10040, dat 22.12.2008
Ligji nr.9317, dat 18.11.2004
6, 44, 45, 48, 50, 56
Neni 44 Leja pr pun prgatitore e nj aerodromi 1. N kuptim t ktij Kodi, aerodrom sht zona e prcaktuar mbi tok ose uj, prfshi do ndrtes, instalim dhe pajisje, e cila prdoret trsisht ose pjesrisht pr mbrritjen, nisjen dhe lvizjen e avionve. 2. Pr lejen e ndrtimit t aerodromeve duhet t merret paraprakisht plqimi i AACs. 3. AAC-ja mund t lejoj pun prgatitore t nevojshme pr aplikimin pr certifikat aerodromi, nse pas shqyrtimit arrihet n prfundimin se kushtet pr certifikimin e nj aerodromi kan mundsi t prmbushen. Leja pr pun prgatitore nuk prbn premtim pr certifikim aerodromi, sipas nenit 45 t ktij Kodi. 4. Leja pr pun prgatitore mund t prfshij kushte dhe vlefshmria e saj nuk i kalon 2 vjet. 5. Plqimi i AAC-s pr ndrtimin e nj aerodromi nuk jepet, nse terreni i planifikuar nuk sht i prshtatshm pr operimin e aerodromit, ose nse fakte t tjera justifikojn supozimin q siguria publike mund t rrezikohet. 6. N rastin e nj aerodromi t planifikuar pr trafik ajror t prgjithshm, plqimi i AAC-s pr ndrtimin e nj aerodromi nuk jepet nse ndrtimi dhe operimi i aerodromit t projektuar cenojn n mnyr t pajustifikueshme interesat publik. 7 N rast se punt prgatitore mund ti shkaktojn dme t konsiderueshme nj prone, aplikanti paguan kompensim t plot ose n baz t krkess s ankuesit rivendos gjendjen e mparshme. N rast mosmarrveshjeje, mnyra dhe shuma e kompensimit prcaktohen nga gjykata prkatse. 8. Prfaqsuesit e AAC-s lejohen t hyjn n nj pron, e cila mund t bhet pjes e nj aerodromi me lejen e pronarit t toks ose t do personi tjetr, i cili ka t drejta mbi pronn. Ata mund t masin pronn dhe t kryejn t gjitha punt prgatitore, t nevojshme pr vlersimin prfundimtar t prshtatshmris s prons prkatse. Ata nuk lejohen t hyjn n banes. Neni 48 Regjistri i aerodromit 1. Aerodromet e certifikuara, n prputhje me nenin 45 t ktij Kodi, regjistrohen n regjistrin e aerodromit, i cili mbahet nga AAC-ja. 2. Aerodromi regjistrohet nga regjistri nse: a) nuk prmbush m kushtet pr t cilat sht certifikuar; b) me krkesn e pronarit. 3. Forma, prmbajtja dhe procedura administrative pr regjistrin e aerodromit prcaktohen me rregullore t nxjerr nga ministri. Neni 50 Zonat e mbrojtura t aeroportit dhe kufizimet ndrtimore 1. Zonat e mbrojtura t aeroportit, kufizimet ndrtimore prkatse, afatet dhe kushtet, sipas t cilave lshohen lejet e ndrtimit brenda tyre, si dhe prjashtimet prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave, me propozim t ministrit. 2. Asnj leje ndrtimi, brenda zons s mbrojtur t aeroportit, nuk jepet pa miratimin e AAC-s, pas marrjes parasysh t mendimit zyrtar t entit menaxhues t aeroportit. 3. Leja e ndrtimit jasht zons s mbrojtur t aeroportit jepet me plqimin e AACs, kur lartsia e ndrtimit kalon 100 metra mbi siprfaqen e toks. AAC-ja mund t imponoj kufizime t instalimeve m t larta se 30 metra, t cilat vendosen mbi lartsit natyrale apo artificiale, n rastet kur pika m e lart e ktyre instalimeve kalon lartsin m t madhe, n nj rreze prej 1,5 kilometrash prreth instalimit, me m shum se 100 metra.
310
311
PR KOMUNIKIMET ELEKTRONIKE N REPUBLIKN E SHQIPRIS
Ligji nr.9918, dat 19.05.2008
KODI DETAR I REPUBLIKS S SHQIPRIS
Ligji nr.9251, dat 08.07.2004
Neni 39 Kriteret e regjistrimit sipas pronsis Ne Regjistrin e Mjeteve Lundruese Shqiptare regjistrohen mjetet lundruese qe jan: a) prone publike shqiptare; b) prone e subjekteve fizike, vendase e te huaja, me banim te prhershm ne Shqipri; c) prone e personit juridik, vendas ose i huaj, i regjistruar ne Shqipri; ) prone e nj personi fizik ose juridik te huaj me banim ose qendr jasht shtetit me prfaqsues te prhershm ne Shqipri, me prokure te posame pr te pranuar reklamime drejtuar pronarit te anijes; d) mjete te marra me kontrate Bareboat nga secila kategori personash te prcaktuar ne shkronjat a, b dhe c te ktij neni. Neni 65 E drejta e pronsis 1. Mjedisi detar brenda ujerave territoriale me te gjitha burimet sht prone publike dhe shfrytzohet nga subjekte juridiko-civile, publike e private, ne baze te rregullave te ktij Kodi e te dispozitave ligjore te veanta. 2. Pronsia e mjetit lundrues fitohet sipas mnyrave te parashikuara me ligj, por mund te shfrytzohet ne veprimtarit e fushave te detaris vetm me dshmin e Regjistrit te Mjeteve Lundruese Shqiptare, duke respektuar kushtet e prcaktuara ne kt Kod dhe dispozitat ligjore te dala ne zbatim te tij. 3. Pronsia e mjeteve lundruese te mbytura ne zhytje te plote i takon shtetit. 4. Mjetet lundruese te braktisura, kur prcaktohet pronari ose prdoruesi, kalojn ne pronsi te shtetit: a) kur nuk krkohen 3 muaj pas njoftimit; b) kur nuk dihen 6 muaj pas publikimit ne nj gazete kombtare dhe ne kanale televizive satelitore publike, si dhe ne organizma qe prcaktohen nga e drejta ndrkombtare. 5. Pronsia e mjeteve te tjera prcaktohet sipas rregullave te prgjithshme te Kodit Civil.
4, 13, 19, 25, 39, 65, 87
3, 21, 22, 44, 92, 93, 94, 96 35
Neni 25 Ndrtimet detare 1. Ndrtimet e prhershme ne mjedisin detar me themele ne shelf, lidhur ose jo me veprimtarin ne fushn e detaris, ve respektimit te procedurave te prgjithshme ne fushn e ndrtimeve, lejohen nga Administrata Detare kur nuk bien ndesh me qarkullimin e mjeteve lundruese dhe, ne do rast, ndalohen ne radat, ne kanalet e hyrjes ne port dhe ne akuatoriumet, prve rasteve kur lidhen me funksionimin dhe mbrojtjen e tyre. 2. Ndrtimet e prhershme ne mjedisin detar pasqyrohen ne hartat detare. 3. Administrata Detare prcakton rregullat pr distancat nga objektet detare te prcaktuara ne piken 1 te ktij neni dhe kriteret e tjera qe lidhen me mjedisin dhe veprimtarin detare. 4. Ndrtimet e prkohshme ne mjedisin detar lejohen nga organet prkatse. 5. Ndrtimet e prhershme dhe te prkohshme sinjalizohen me mjete e teknika te ndihms detare. 6. Ndrtesat e prhershme ose te prkohshme pa themele ne shelf vlersohen dhe respektojn krkesat dhe rregullat e mjeteve detare.
Neni 21 Ndrtimi dhe mirmbajtja e rrjeteve t komunikimeve elektronike 1. Rrjetet e komunikimeve elektronike dhe infrastruktura shoqruese me to duhet t ndrtohen dhe shfrytzohen n prputhje me kt ligj dhe me aktet n zbatim t tij, me legjislacionin n fuqi pr planifikimin territorial dhe ndrtimin, pr mbrojtjen e mjedisit, si dhe me standardet e tjera teknike. 2. Mirmbajtja e rrjeteve t komunikimeve elektronike dhe infrastruktura shoqruese me to duhet t jen n prputhje me rregullat e ndrtimit pr: a) prfundimin dhe prmirsimin e faciliteteve ekzistuese dhe t pajisjeve t rrjeteve publike t komunikimit; b) rindrtimin e sistemeve t antenave ekzistuese; c) rinovimin dhe rindrtimin e faciliteteve ekzistuese t rrjeteve t komunikimeve elektronike; ) zgjerimin e kapaciteteve ekzistuese apo instalimin e sistemeve t reja t komunikimit dhe rrjetet e aksesit publik; d) zgjerimin e sistemeve ekzistuese t furnizimit me energji elektrike. Neni 22 Prdorimi i prbashkt i faciliteteve dhe aseteve 1. N rastet kur krkohet prdorimi ekonomik i hapsirave, planifikimi urban dhe mbrojtja e mjedisit, siprmarrsit e rrjeteve t komunikimeve publike elektronike, q kan t drejt t ndrtojn dhe t instalojn pajisje komunikimi n mjedise private ose publike duhet ti ndrtojn ose instalojn ato, pr t mundsuar prdorimin e prbashkt t tyre. 2. Siprmarrsit e rrjeteve publike t komunikimeve jan t detyruar t lidhin marrveshje pr prdorimin e prbashkt t faciliteteve dhe aseteve n kushtet e prcaktuara n pikn 1 t ktij neni. 3. AKEP-i nxit siprmarrsit e rrjeteve publike t komunikimit t lidhin marrveshje pr prdorimin e prbashkt t faciliteteve dhe aseteve. 4. Siprmarrsi i nj rrjeti publik t komunikimeve mund t refuzoj krkesn pr prdorim t prbashkt t faciliteteve dhe aseteve n rastet kur: a) prdorimi i prbashkt i faciliteteve dhe aseteve sht teknikisht i pamundur dhe pengon integritetin e sigurin e rrjetit; b) pala, q krkon prdorim t prbashkt, nuk pranon t paguaj tarifat prkatse. 5. Kur siprmarrsit e rrjeteve publike t komunikimit nuk arrijn marrveshje ndrmjet tyre, AKEP-i, me krkes t do pale, ndrmerr nj procedur pr zgjidhjen e mosmarrveshjeve, sipas parashikimeve t ktij ligji. 6. N rastet kur prdorimi i prbashkt krkon rindrtimin e faciliteteve dhe t aseteve t komunikimit, shpenzimet e rindrtimit mbulohen nga pala, q krkon prdorimin e prbashkt. 7. N rastet kur siprmarrsit nuk arrijn nj marrveshje pr pagesn pr prdorimin e prbashkt t faciliteteve dhe aseteve, AKEP-i, brenda 30 ditve nga data e paraqitjes s krkess nga cilado pal e interesuar, vendos pr pagesn, n prputhje me rregullat e miratuara. Neni 35 Marrdhniet me pushtetin vendor Ne planet e zhvillimit bashkiak dhe rajonal, operatori publik i postave bashkepunon me organet e pushtetit vendor per krijimin e mundesive per vendosjen e ndertesave dhe te pajisjeve qe i sherbejne sigurimit te sherbimeve baze, si dhe te lehtesive per reduktimin ose faljen e detyrimeve per perdorimin e hapesirave publike, detyrimin per vendosjen e kutive postare ne ndertesa dhe ne vendbanimet private, si dhe administrimin e sistemit te adresave.
PR SHRBIMIN POSTAR N REPUBLIKN E SHQIPRIS, I NDRYSHUAR
Ligji nr.8530, dat 23.09.1999
312
313
Neni 56 T drejtat e pronsis s t licencuarit Pr sigurimin e shrbimit me energji elektrike, i licencuari mund t krkoj prdorimin e njrit prej tagrave t pronsis ose vet t drejtn e pronsis s t tretve si m posht: a) t drejtn pr linjat; b) t drejtn e prdorimit; c) t drejtn e servitutit; ) shpronsimin. Kur ushtrohen t drejtat, sipas piks 1 t ktij neni, dmet e shkaktuara nga: a) vendosja e shenjave, matjeve, testeve; b) instalimi i pajisjeve, aksesi n to si dhe kryerja e puns n to; c) pengimi ose kufizimi pr prdorimin e pronsis, rimbursohen nga i licencuari pr pronarin ose prdoruesin e pasuris, sipas Kodit Civil Titulli VI Kreu II dhe neneve 23 dhe 27-37 t ligjit nr. 8561, dat 22.12.1999 Pr shpronsimet dhe marrjen n prdorim t prkohshm t pasuris pron private pr interes publik. N zonat natyrore t mbrojtura, t drejtat e prfshira n pikn 1 t ktij neni mund t jepen me miratimin paraprak t autoriteteve prgjegjse pr mbrojtjen e natyrs, n prputhje me ligjin nr.8906, dat 6.6.2002 Pr zonat e mbrojtura. N zonat q gzojn mbrojtje lokale nevojitet miratimi paraprak i bashkis ose komuns prkatse. N rast t shuarjes s t drejtave, sipas piks 1 t ktij neni, i licencuari rivendos gjendjen e mparshme t pronsis Neni 57 E drejta pr linjat T licencuarit i jepet e drejta pr linjat, pr instalimin dhe funksionimin e rrjetit t transmetimit dhe t shprndarjes mbi pronn e t tretit, me kusht q kjo t mos pengoj prdorimin e prons. Pr transmetimin dhe shprndarjen e energjis elektrike n pronn e t tretit i licencuari kryen veprimet si m posht: a) instalon nn e mbi tok linja elektrike dhe lidhje telekomunikacioni; b) instalon strukturat mbshtetse, pajisjet e transformimit dhe ato kyse t vendosura mbi to; c) shfrytzon, mban, riparon, transformon dhe heq pajisjet e instaluara, sipas shkronjave a dhe b t ktij neni; ) heq pemt, shkurret, degt e tyre dhe rrnjt e vendosura prgjat linjave, q dmtojn zonn e siguris; d) mund tu afrohet dhe t kaloj n rrugt e transportit, t lumenjve, n rrjedhjet e ujrave, liqenet, kanalet dhe ndrtesat, sipas procedurave t parashikuara n rregulloret teknike dhe legjislacioni n fuqi. Neni 59 E drejta e servitutit N prputhje me dispozitat e Titullit VI Kreu II t Kodit Civil, i licencuari mund t krkoj marrjen e t drejts s servitutit pr vendosjen e rrugkalimeve t prkohshme, q prdoren pr ndrtimin dhe shfrytzimin e centraleve, nnstacioneve, linjave t transmetimit t energjis elektrike dhe strukturave t tyre mbshtetse n pronn e personit t tret. Neni 60 Shpronsimi Pr ngritjen e centraleve, t nnstacioneve, t kabinave elektrike dhe t linjave t transmetimit t energjis elektrike, i licencuari mund t nis shpronsimin e prons s nj personi t tret, n prputhje me nenin 8 t ligjit nr. 8561, dat 22.12.1999 Pr shpronsimet dhe marrjen n prdorim t prkohshm t pasuris pron private pr interes publik. Nisja e procedurs s shpronsimit pr vendosjen dhe shfrytzimin e rrjeteve t transmetimit e t shprndarjes dhe t strukturave t tyre mbshtetse, mund t krkohet vetm nse e drejta pr linjat, sipas piks 2 t nenit 57 t ktij ligji, pengon ose ndrpret prdorimin e rregullt t prons. Procedura e shpronsimit mund t filloj pr vendosjen dhe funksionimin e pajisjeve t transformimit dhe t kyjes t vendosura jo mbi nj struktur mbshtetse, q i prket impiantit t energjis elektrike, vetm nse palt nuk bien dakord pr t drejtn e prdorimit, sipas nenit 58 t ktij ligji ose nse autoritetet prgjegjse t rregullimit t territorit nuk e kan miratuar. Neni 62 Zonat e siguris Pr mbrojtjen e centraleve, t nnstacioneve dhe t linjave t transmetimit t energjis elektrike dhe mjedisit rrethues, prreth tyre prcaktohet nj zon sigurie. Kshilli i Ministrave miraton me vendim shtrirjen e zons s siguris dhe ndalimet e kufizimet q vendosen n kt zon. Brenda zons s siguris ndalohet ngritja e ndrtesave ose objekteve t tjera, mbjellja e bimve, pemve, si dhe kufizohet, n prputhje me rregullat e prcaktuara, kryerja e veprimtarive q mund t rrezikojn sigurin dhe funksionimin e centralit elektrik, nnstacioneve, linjave ajrore ose kabllore, jetn, shndetin ose mbrojtjen e pronsis.
PR PESHKIMIN DHE AKUAKULTURN, I NDRYSHUAR
Ligji nr.7908, dat 05.04.1995
PR SEKTORIN E ENERGJIS ELEKTRIKE, I NDRYSHUAR
25, 31/1, 32, 34/1, 43, 53, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62
2, 3, 27, 28
Neni 27 Licenca e akuakulturs 1. Veprimtaria e akuakulturs lejohet me licenc nga Ministria. 2. Licenca lshohet vetm kur zbatimi i projektit nuk shkaktonefekte negative ndaj mjedisit dhe ndikon n zhvillimin e ekonomisshqiptare. N bordin e dhnies s licencavet akuakulturs marrinpjes edhe prfaqsues t Komitetit t Mbrojtjes s Mjedisit dheministrive t tjera, me t cilat lidhet veprimtaria n fjal. 3. Planifikimi n lmin e akuakulturs bhet mbi bazn e njadministrimi t integruar t interesave ekonomike e mjedisore mesektort e tjer t interesuar dhe sht subjekt i procedurave tvlersimit t mosprputhjeve mjedisor. 4. E drejta e prdorimit t tokave private pr zhvillimin eveprimtaris s akuakulturs fitohet n mnyr t veant, nprputhje me ligjet n fuqi. 5. E drejta e prdorimit t tokave me pronsi shtetrore przhvillimin e veprimtaris s akuakulturs prcaktohet n t njjtnlicenc, pasi merret edhe mendimi i autoriteteve lokale kompetentepa territorin n fjal. 6. E drejta e prdorimit t siprfaqeve ujore t Republiks sShqipris pr zhvillimin e veprimtaris s akuakultursprcaktohet n nj licenc t akuakulturs. 7. Pr rastet e prshkruara n pikat 5 e 6 licenca tregonkushtet e qiras, prve rasteve kur kjo sht e parashikuar ngaligjet n fuqi. Vlersimi i tokave shtetrore pr qllime takuakulturs klasifikohet n nj kategori me tokat bujqsore sipasligjeve n fuqi. Neni 28 Kushtet e licencs s akuakulturs 1. N lshimin ose rinovimin e nj licence t akuakultursministria mund t imponoj kushte, n lidhje me seciln pik qvijon: a) struktura, pajisjet dhe mirmbajtja e impianteve; b) zonat ku do t zhvillohet veprimtaria; c) sasia dhe cilsia e ushqimeve q do t prdoren; ) prdorimi i lndve kimike; d) mbajtja e regjistrave dhe paraqitja e informacioneve; dh) sinjalizimi i smundjeve q shfaqen; e) sasia, cilsia dhe llojet e t vegjlve q mund t futen eprdoren; ) shkarkimi i fardo lloj materiali nga impiantet; f) kontrolli i cilsis s ujit; g) transporti i peshkut; gj) domosdoshmria e nj licence t veant pr veprimtarite lidhura me akuakulturn; h) kufizimi i zons ku do t zhvillohet veprimtaria; i) sigurimet e detyrueshme. 2. N do rast Ministria sigurohet q krkuesi i licencave tparaqes garanci t mjaftueshme pr tiu prgjigjur detyrimeve tveta.
Ligj nr.9072, dat 22.05.2003
314
315
Neni 4 Inventarizimi dhe kadastrimi i drufrutorve, si dhe ndryshimet e gjndjes s tyre, bhen sipas regullores s veant t Ministris s Bujqsis dhe Ushqimit. Neni 5 Pemt frutore, vreshtat, agrumet dhe ullishtet, pavarsisht se n pronsi t kujt jan, jan pasuri kombtare dhe mbrohen me ligj nga shteti. Neni 6 Personat fizik a juridik, vendas a t huaj, n bashkpunim ose jo ndrmjet tyre, t cilet kan n pronsi a prdorim fond drufrutorsh n blloqe ose t shprndara, jan t detyruar t sigurojn mbrojtjen e tyre nga prerjetose dmtime t tjera fizike. 2,4,11,12,13,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24,25,26, Neni 7 Prerja e drufrutorve dhe ndryshimi i destinacionit t toks nga pemtore n tok ar, nga pronart bhet vetm n kto raste: 1. Pemtorja, pr arsye fizike e biologjike, sht e degraduar dhe investimet e mundshme pr riprtritjen e saj do t jen pa interes ekonomik pr subjektin q e ka n pronsi. 2. Subjekti q e ka n pronsi pemtoren pr arsye ekonomike do t ndryshoj destinacionin e toks nga pemtore n tok ar. N t dy rastet e msiprme subjekti prkats paraqet projekt rikonstruksioni dhe krkohet miratimi nga organet kompetente t bujqsis n rreth sipas nenit 8. 3. Bimt jan dmtuar rnd ose jan thar si pasoj e faktorve klimatik, biologjik a t moshs. 4. N pemtore jan parashikuar t ndrtohen objekte publike shtetrore ose private. Neni 11 Vlersimi i drufrutorve Pr efekt kompesimi t personave, kur drufrutort priten pr shkak se do t ndrtohen objekte ndrtimore publike, dhe pr dmtimet me dashje ose nga pakujdesia prcaktohet vlera reale e tyre. Kjo vler prcaktohet nga specialisti i degs s bujqsis n komun ose nga grupi i specialistve t drejtoris s bujqsis dhe ushqimit n rreth. Kufinjt e kompetencave dhe kriteret e vlersimit prcaktohen n rregulloren e Ministris s Bujqsis dhe Ushqimit. Ligj nr.9587, dat 20.07.2006 Neni 9 Rrjeti i inventarizimit dhe i monitorimit t biodiversitetit 1. Pr ruajtjen e biodiversitetit dhe prdorimin e qndrueshm t prbrsve t tij ngrihet rrjeti i inventarizimit dhe i monitorimit t biodiversitetit, si burim kryesor informacioni pr t mbshtetur vendimmarrjet n t gjitha nivelet. 2. Kriteret dhe procedurat pr ngritjen e ktij rrjeti, mnyra e funksionimit dhe detyrat e tij, si dhe organet e institucionet, q ngarkohen me ngritjen dhe administrimin e tij, miratohen me vendim t Kshillit t Ministrave, me propozimin e ministrit. 2, 4, 5, 6, 7, 11, 14
PR PYJET DHE SHRBIMIN PYJOR, I NDRYSHUAR
Ligj nr.9385, dat 04.05.2005
1. Administrimi dhe zhvillimi i pyjeve vendore apo i pjesve t tyre bhen nga njsit e qeverisjes vendore, sipas planeve t mbarshtimit dhe t dispozitave t ktij ligji. 2. Pr nj administrim te qndrueshm e shumefunksional te fondit pyjor vendor, pr rregullimin e prdorimit e te shfrytzimit te pyjeve, te kullotave dhe te burimeve te tjera pyjore e jopyjore, pr mbrojtjen nga zjarri, dmtuesit etj., brenda territorit administrativ te njsive te qeverisjes vendore, krijohen njsite tekniko-administrative, ne varsi te drejtprdrejte te organeve te qeverisjes vendore. Strukturat e Ministris s Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave ndihmojn, kontrollojn, kshillojn dhe sigurojn mbshtetjen teknike pr kto njsi dhe pr shoqatat e prdoruesve te pyjeve. 3. Organet e qeverisjes vendore kane pr detyre te marrin masa dhe te planifikojn fonde pr investimet ne pyjet, ne territorin qe ata mbulojn, pr prmirsimin dhe planifikimin e mbledhjes e te promovimit te pajisjeve te reja te prpunimit dhe te tregtimit te prodhimeve pyjore, si dhe pr krijimin e sektorit te agropylltarise. 4. Shteti mbshtet nismat individuale a kolektive te njsive te qeverisjes vendore pr shtimin e siprfaqes se pyjeve, pr ripyllzimin e tokave te braktisura, te zhveshura, te shpyllzuara dhe te grryera, ne pronsi te tyre, nepermjet sistemit te kredive me kushte lehtsuese. 5. Njsia e qeverisjes vendore, do vit, nga te ardhurat e realizuara planifikon fonde pr ruajtjen, mirmbajtjen, kryerjen e punimeve silvikulturore dhe prgjigjet pr trajtimin shkencor te tyre. 6. Vjelja e materialit drusor dhe e prodhimeve te tjera nga pyjet vendore behet ne prputhjeme ket ligj. 7. Kriteret e transferimit dhe prdorimit te pyjeve nga njsite e qeverisjes vendoreprcaktohen me vendim te Kshillit te Ministrave. Neni 24 Administrimi dhe zhvillimi i fondit pyjor privat 1. Administrimi dhe zhvillimi i fondit pyjor privat bhen nga pronaret, ne prputhje meplanet e thjeshta te mbarshtimit, te miratuara nga shrbimi pyjor. 2. Pronari privat nuk mund te vendose e te kryeje nj shndrrim te pyjeve, te kulturave pyjore apo te ndryshoje zrin kadastral, ne pronn pyjore te tij, pa marre, paraprakisht, miratimin e organit prkats te shrbimit pyjor. 3. Shteti, brenda mundsive, mjeteve e fondeve qe ka, mbshtet plotsimin e nisms dhe te prgjegjsive private, individuale e kolektive, pr zgjerimin e siprfaqes se pyjeve private, pr mirmbajtjen dhe prmirsimin e burimeve pyjore dhe pr krijimin e fermave private pyjore. 4. Administrimi dhe zhvillimi i pyjeve, i drurve pyjore apo i grumbujve pyjore te veuar,ne pronsi te komuniteteve fetare, bhen ne prputhje me dispozitat e ktij ligji. 5. Vjelja e materialit drusor dhe e prodhimeve te tjera nga pyjet private behet ne prputhjeme dispozitat e ktij ligji.
PR MBROJTJEN E BIODIVERSITETIT
PR MBROJTJEN E DRUFRUTORVE
Ligj nr.7929, dat 05.11.1995
3, 9, 13
316
317
1, 2, 3, 5, 7, 12, 14, 16, 17, 26, 28, 29, 30, 32, 38, 39, 40, 42, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 55, 56, 61
1, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 15, 16, 17, 20, 26, 27
PR FONDIN KULLOSOR, I NDRYSHUAR
Neni 5 Pronsia 1. Fondi kullosor, sipas pronsis, ndahet n: a) fond kullosor shtetror, q prmbledh kullotat dhe livadhet n pronsi publike; b) fond kullosor privat, q prmbledh kullotat dhe livadhet n pronsi private. 2. N fondin kullosor shtetror bjn pjes: a) kullotat dhe livadhet n administrim t ministris; b) kullotat dhe livadhet n administrim t organeve t qeverisjes vendore dhe atyrekolektive. 3. Pronart privat i gzojn t drejtat mbi kullotat e livadhet, q kan n pronsi, nprputhje me dispozitat e ktij ligji. Neni 6 Klasifikimi 1. Sipas kohs s prdorimit, kullotat, livadhet dhe siprfaqet me drur e shkurre ose me bimsi pyjore, q prdoren pr kullotje, klasifikohen n kunata verore dhe kullota dimrore. 2. Klasifikimi i tyre bhet n prputhje me kriteret teknike t miratuara nga ministri. Neni 7 Inventarizimi 1. Kullotat e livadhet inventarizohen do 10 vjet, sipas kritereve dhe rregullave tprcaktuara n udhzimin e ministrit. 2. Njsit e qeverisjes vendore, ato kolektive dhe pronart privat t kullotave e livadheve u japin drejtorive rajonale t shrbimit pyjor t dhna t nevojshme pr inventarizimin e kullotave q zotrojn, n prputhje me krkesat e udhzimit t prmendur n pikn 1 t ktij neni. Neni 8 Regjistrimi 1. Kullotat dhe livadhet shtetrore, s bashku me infrastrukturn e tyre, regjistrohen n zyrn e regjistrimit t pasurive t paluajtshme. 2. Ngarkohen ministria dhe organet prkatse t qeverisjes vendore q, brenda dy vjetve nga hyrja n fuqi e ktij ligji, t prfundojn regjistrimin e kullotave e t livadheve, q kan n zotrim, n prputhje me dispozitat e ligjit nr. 8743, dat 22.2.2001 Pr pronat e paluajtshme t shtetit.
Neni 39 Tokat e prmbytura 1. Tokat q mund t prmbyten gjat daljes nga shtrati i zakonshm i liqeneve, pellgjeve, rezervuarve, lumenjve, prrenjve e rrjedhave t tjera, do t ruajn statusin e tyre t mparshm ligjor. N raste t veanta KKU vendos kufizime pr prdorimin e zonave t prmbytyra ose t zonave q jan nn efektet e dmshme t ujit, kur kto rrezikojn jetn e njerzve e pronn e shtetasve. 2. N zonat e krcnuara nga prmbytjet ndalohet magazinimi i materialeve e lndve q mund t shplahen n uj. Ndalohet gjithashtu q n kto zona t ndrtohen objekte t reja. Neni 46 Mbrojtja e prkohshme Veprimtarit mbrojtse t prkohshme mund t kryhen nga persona juridik, publik dhe privat n raste emergjence. Kto veprimtari kryhen me autorizim t posamn e autoriteteve t ujit. Neni 47 Mbrojtja e brigjeve Mbrojtja e brigjeve me an t ndrtimeve, rindrtimeve dhe mirmbajtjes s pritave, veprave veshse dhe veprave e masave t tjera teknike, ku prfshihen edhe ato biologjike, sht detyr publike. Neni 48 Veprimtarit ndrtimore n brigje Objektet q i shrbejn mbrojtjes s bregut, si dhe muret, shluset e vepra t tjera n breg, si: ura, shkall, gardhe, linja kablli ose tubash, ndrtesa mbi kolona, hendeqe ose rrug, mund t ndrtohen, ndryshohen a prishen vetm me autorizim t posam t autoriteteve t ujit. Neni 49 Veprimtari t ndaluara n brigje dhe plazhe 1. N brigje dhe plazhe sht e ndaluar: a) t ndryshohet a zhvendoset mbulesa bimore ose artificiale; b) t merren materiale interne (rr, zhavorr, gur etj.) ose plisa; c) t ndrtohen vende parkimi pr mjete ujore dhe automjete toksore; ) t krijohen vende t thata pr rrjetat; d) t grmohet, shpohet ose shkaktohen shplarje. 2. Autoritetet e ujit kan t drejt q me an t dispozitave t rregullojn, kufizojn ose ndalojn shfrytzimin e plazhit, t fundit t detit, t dunave, t brigjeve t pjerrta dhe t do siprfaqeje tjetr q sht prcaktuar pr mbrojtjen e bregut dhe mirmbajtjen e tij, kur kt e krkon sigurimi dhe mirmbajtja e bregut.
Ligj nr.9693, dat 19.03.2007
PR REZERVAT UJORE, I NDRYSHUAR
Ligj nr.8093, dat 21.03.1996
318
319
3, 4, 5, 7, 8, 12, 13, 14, 17, 18, 19, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 31, 32, 33, 34, 36, 37, 39, 47, 48, 52
PR TRASHGIMIN KULTURORE, I NDRYSHUAR
Neni 37 1. Kur pronari joshteteror i monumentit te kulturs nuk ka fonde pr kryerjen e punimeve te restaurimit, pas planifikimit te ktyre punimeve, shteti ndrmjetson pran bankave pr prfitimin e kredive afatgjata me kushte lehtsuese. 2. Kur pronari kundrshton kredin dhe kur monumenti sht ne rrezik shembje, punimet e restaurimit bhen edhe pa plqimin e tij nga Instituti i Monumenteve te Kulturs ose edhe nga subjekte te tjera te licencuara pr kt qellim. Pas prfundimit te punimeve, pronari detyrohet te paguaje pjesn e vet te shpen zimeve, ne prputhje me nenin 36 te ktij ligji. Neni 47 Ne rastet e ndrtimeve te mdha ne territore ne pronsi shtetrore ose private, si rruge, autostrada, aeroporte, porte, vepra industriale, qendra te reja banimi, investitort jan te detyruar qe, gjate procesit te projektimit dhe zbatimit te projektit, te kshillohen me specialiste te Institutit te Arkeologjis dhe Institutit te Monumenteve te Kulturs. Specialistet kryejn kontrollin e zons dhe prgatisin dokumentacionin prkats. Kur zona prmban vlera te rndsishme arkeologjike, etnografike ose gjurme te arkitekturs se lashte ose tradicionale, projekti duhet te ndryshoje. Propozimi pr ndryshime behet nga institucionet qe kane kryer kontrollin dhe shpenzimet pr kto ndryshime prballohen nga investitori. Neni 48 1. Kur, pas fillimit te punimeve, zbulohen rastsisht gjurme ose objekte me vlera arkeologjiko-etnologjike, punimet ndrpriten menjher. Drejtuesit dhe investitort e punimeve njoftojn, brenda tri ditve, organet e qeverisjes vendore, Institutin e Arkeologjis dhe Institutin e Monumenteve te Kulturs, te cilt bjn kontrollin prkats, relatojn pr vlerat e gjetura dhe bjn propozimet prkatse pr vazhdimsin ose jo te punimeve. 2. Nse gjetjet jan me vlera te rndsishme, punimet e filluara mund te psojn ndryshime ose te ndrpriten prfundimisht. Vendimi ne kt rast merret nga organi qe ka autorizuar fillimin e punimeve. 3. Ne rastin kur punimet psojn ndryshime, te gjitha shpenzimet pr to, si dhe shpenzimet pr krkimet shkencore, veprimtarit e nevojshme restauruese ose konservuese, mbulohen 100 pr qind nga invest itori. Neni 15 Fondi Muzeor Kombtar 1. Objektet muzeore regjistrohen ne inventarin e Fondit Muzeor Kombtar, i cili hartohet dhe administrohet nga Qendra Kombtare e Inventarizimit te Pasurive Kulturore, me tej QKIPK, institucion shkencor, i specializuar, ne varsi te Ministris se Kulturs, Rinise dhe Sporteve. 2. Kalimi i nj ose disa objekteve nga nj muze ne nj muze tjetr publik, pr shkak te rndsis se tij/tyre, ne rastet e keqadministrimit, te pamundsis pr miradministrim te nj fondi muzeor, behet me urdhr te Ministrit te Kulturs, Rinise dhe Sporteve. 3. Dhnia pr shfrytzim te prkohshm te objekteve te trashgimis kulturore te luajtshme, pjese te Fondit Muzeor Kombtar nga nj muze te nj muze tjetr publik, ose pjesmarrja ne ekspozita brenda vendit behet me urdhr te Ministrit te Kulturs, Rinise dhe Sporteve. 4. Muzet publike shkmbejn ndrmjet tyre objekte muzeore, pas miratimit te Ministrit te Kulturs, Rinise dhe Sporteve, ne prputhje me ligjin nr.9048, date 7.4.2003 Pr trashgimin kulturore, si dhe pas nnshkrimit te marrveshjes se ndrsjell ndrmjet tyre. 5. Ne do rast, lvizja e objekteve muzeore nga nj muze ne nj muze tjetr, pasqyrohet ne inventarin e Fondit Muzeor Kombtar, qe administrohet nga QKIPK-ja. 6. Fondi Muzeor Kombtar mbrohet dhe administrohet sipas dispozitave te ktij ligji dhe ligjeve nr.9048, date 7.4.2003 Pr trashgimin kulturore dhe nr.9154, date 6.11.2003 Pr arkivat .
Neni 23 Prmbajtja e planeve t zhvillimit t turizmit Planet e zhvillimit t turizmit prgatiten n prputhje me dispozitat e ktij ligji. Kto plane prmbajn: a) parashikimet pr zhvillimin e turizmit dhe prcaktimin e zonave t veanta pr kt qllim; b) vlersimin e kapitalit t investimit t investitorve t ndryshm, n prputhje me planet n nivel kombtar, bashkie dhe komune, t zhvillimit pr nj periudh prej 5 vjetsh, 10 vjetsh ose m gjat; c) parashikimet e planit t punimeve n infrastrukturn e zons, t vendeve dhe pikave turistike, n prputhje me potencialin turistik dhe planet e zhvillimit social-ekonomik kombtar, rajonal dhe vendor; ) parashikimet e veprimtarive t promocionit dhe marketingut; d) parashikimet e veprimtarive arsimuese dhe t vazhdimsis s zhvillimit profesional. Neni 24 Hartimi i planeve hapsinore pr zhvillimin e turizmit 1. Hartimi i planeve hapsinore pr zhvillimin e turizmit duhet t mbshtetet n strategjin e zhvillimit t turizmit dhe t siguroj zbatimin e parimeve t zhvillimit t qndrueshm turistik. 2. Miratimi dhe kontrolli i planeve t zhvillimit hapsinor, q kryhet nga institucionet prkatse, sipas ligjeve prkatse pr urbanistikn, duhet t siguroj prputhjen me objektivat strategjik t zhvillimit t turizmit. 23,24,30,30/1,30/2 Neni 30 Kriteret e ndrtimit t njsive akomoduese dhe t restoranteve turistike 1. Ministri prgjegjs pr turizmin miraton rregulloren prkatse t krkesave pr projektimin dhe ndrtimin e njsive akomoduese e t restoranteve turistike, e cila sht e detyrueshme t prfshihet n rregulloret e ndrtimit nga institucionet prkatse. Neni 30/1 Ndalimi i shitjes s njsive t veanta akomoduese Personat fizik a juridik, q kan marr miratimin e ministrit prgjegjs pr turizmin pr zhvillimin e hoteleve, fshatrave turistik, komplekseve turistike dhe njsive t tjera akomoduese n truall publik sipas ligjit nr. 9663, dat 18.12.2006 Pr konesionet, nuk lejohen t shesin njsi t veanta t tyre. Neni 30/2 Kushtet e transferimit t objektit t veprimtaris 1. Edhe n rast t transferimit t titullit t objektit t veprimtaris pr zhvillimin dhe administrimin e hoteleve, fshatrave turistik, komplekseve turistike dhe njsive t tjera akomoduese, ne truall publik, sipas dispozitave t Kodit Civil, subjekti prfitues nuk lejohet t ndryshoj destinacionin turistik apo t shes njsi t veanta t tyre. 2. Titullari prfitues duhet t plotsoj t njjtat kritere si transferuesi paraardhs, dhe duhet t marr miratimin prkats pran Ministrit prgjegjs pr turizmin. 3. N rast se nuk zbatohen neni 11 dhe pikat 1 dhe 2 t ktij neni, Zyra e Regjistrimit t Pasurive t Paluajtshme nuk bn regjistrimin e pasuris.
Ligj nr.9048, dat 07.04.2003
Ligj nr.9386, dat 04.05.2005
PR MUZET
11,15
PR TURIZMIN, I NDRYSHUAR
Nr.9734, dat 14.5.2007
320
Nr. 8417, dat 21.10.1998 Kushtetuta e Republiks s Shqipris, e ndryshuar Kreu 1: Neni 15, 16, 17 (1.2), 18 (1.2.3), 25, 30, 33, 37, 38, 40, 41, 42, 43, 44, 48, 56, 59, 108, 113, 116, 117, 118 (1), 124, 131, 132, 133, 134, 146, 155, 157, 175
321
322
323
7.2 Lidhja 2: Indeksi i pyetjeve

P.1 Cilat jan institucionet prgjegjse t planifikimit n nivel vendor? ............................ 47 P.2 A duhet nj bashki/komun/qark t krijoj struktura prgjegjse t planifikimit dhe kontrollit t zhvillimit? ............................................................................................... 48 P.3 Cila sht prgatitja akademike m e prshtatshme pr specialistt e punsuar n strukturat prgjegjse t planifikimit n nivel vendor? ................................................. 51 P.4 A mundet bashkia/komuna jon t kryej t gjitha funksionet e prcaktuara nga ligji i planifikimit? ......................................................................................................... 51 P.5 Cilat jan instrumentet e planifikimit n nivel vendor dhe ndrvendor? ..................... 53 P.6 far sht nj instrument sektorial ose ndrsektorial planifikimi? .............................. 56 P.7 A duhet t nis un (bashki/komun) nj proces planifikimi dhe nse po, me far instrumenti apo hapi duhet t nis? ...................................................................... 56 P.8 Nse un (bashki/komun) do ta hartoj planin e prgjithshm vendor me ekspert jasht bashkis/komuns, si duhet t veproj pr t ndar detyrat dhe prgjegjsit? .................................................................................................................... 59 P.9 N far hapash duhet t kaloj nse duhet t hartoj dhe miratoj nj politik vendore t territorit (PZhTNjV)? ........................................................................... 60 P.10 Deri n `thellsi duhet t futemi me prmbajtjen e PZhTNjV? ............................... 64 P.11 N far hapash duhet t kaloj nse duhet t hartoj dhe miratoj nj plan t prgjithshm vendor pr territorin (PPV)? .................................................................... 65 P.12 Ku ndryshon procesi i planit t prgjithshm ndrvendor (PNVP) nga ai i PPV? .................. 72 P.13 far duhet t prmbaj PPV nga pikpamja prmbajtsore? ................................... 74 P.14 Si mund tì marr n konsiderat shtjet/zonat e rndsis kombtare n prgatitjen e PPV? ......................................................................................................... 77 P.15 Si mund ta kryej analizn e problematiks s pronsis mbi tokn? .......................... 78 P.16 far jan planet dhe programet pr riparim, rinovim, rigjenerim, rizhvillim dhe konservim urban dhe/ose mjedisor; pr far mund tì prdor dhe si mund tì hartoj ato? ........................................................................................................80 P.17 far sht analiza/plani i propozuar e/i tipologjis hapsinore dhe si mund ta realizoj at? ..... 92 P.18 far sht analiza e elementeve t forta territoriale dhe si mund ta realizoj at? ... 94 P.19 Cilat jan instrumentet dhe/ose programet e (kontrollit) t zhvillimit q duhet tì parashikoj n hartimin e PPV? ............................................................................................ 98 P.20 Si mund ta prgatit hartn e nn-njsive strukturore? .............................................. 98
P.21 Ku ndryshojn zonat me prioritet zhvillimi nga nj nnnjsi strukturore? ............... 104 P.22 Si mund tì prcaktoj n plan zonat e prshtatshme dhe t detyrueshme pr PDV? .. 106 P.23 Si mund ta hartoj nj program pr Transferimin e t Drejts s Zhvillimit (TDZh)? ... 107 P.24 Prse dhe si duhet tì prcaktoj fazat e zbatimit t PPV? .......................................... 131 P.25 far strukture duhet t ket rregullorja vendore e PPV? ........................................ 137 P.26 Si mund ta zonoj territorin sipas sistemeve dhe kategorive baz t prdorimit t toks pr rregulloren e PPV? ...................................................................................................... 137 P.27 far jan kategorit e lejuara, t ndaluara dhe t kushtzura t prdorimit t toks, q un duhet t prcaktoj n PPV dhe n rregulloren e tij? ................................... 146 P.28 Ku qndron ndryshimi midis rregullave n rregullore dhe prcaktimeve t planit? ...... 149 P.29 Nse kam hartuar PPV para hyrjes s ligjit t planifikimit n fuqi dhe dua t ndryshoj formatin dhe strukturn n prputhje me ligjin dhe aktet nligjore t tij, far do t thot kjo? ........................................................................................................150 P.30 Nse kam hartuar dhe miratuar nj plan t qendrs s qytetit, far ndodh me t dhe si mund ta rimarr n konsiderat pas hyrjes n fuqi t ligjit t planifikimit me efekte t plota?.........................................................................................158 P.31 far sht dhe si realizohet nj program i Intensitetit me Kushte? ......................... 190 P.32 far sht dhe si realizohet nj proces zhvillimi me riorganizim parcele? ............... 192 P.33 Cilat jan hapat pr t miratuar nj leje pr punime ................................................. 231 P.34 far sht koncepti i zhvillimit dhe koncepti i punimit? .......................................... 232 P.35 Cilat jan punimet q pajisen vetm me leje zhvillimi, vetm me leje ndrtimi, me leje zhvillimi dhe ndrtimi, me leje infrastrukture? ................................................... 234 P.36 A mundem un (bashki/komun) tì sqaroj n mnyr m t detajuar se VKM 502 llojet e punimeve pr leje t ndryshme? ....................................................... 241 P.37 A sht e mundur q pr nj punim t jap disa lloje lejesh? ................................... 241 P.38 Po n rastin e prishjes s nj strukture a jepet leje? ................................................. 242 P.39 N cilat raste sht i mjaftueshm deklarimi paraprak? ........................................... 242 P.40 Si mund ta plotsoj formularin e krkess pr leje pr punime? ............................... 242 P.41 far detyrimesh financiare duhet t paguaj n bashki/komun pr t marr lejen e zhvillimit? ................................................................................................... 256
324
325
7.3 Lidhja 3: Indeksi i tabelave dhe figurave

Figura 1. Procesi i hartimit t manualit teknik dhe udhzuesit pr qytetart ..................... X Figura 2. Zhvillimi urban n Shqipri 1990 2011 ............................................................. XIV Figura 3. Sistemi i planifikimit para vitit 1990 marrdhniet midis aktorve dhe komponentve ........................................................................................... XIX Figura 4. Sistemi i planifikimit pas vitit 1990 - marrdhniet midis aktorve dhe komponentve ............................................................................................ XX Figura 5. Hierarkia n planifikim dhe zhvillim sipas ligjit 10119 ...................................... XXIII Figura 6. Skema konceptuale, pjes e analizs pr PPK ...................................................... 32 Figura 7. Procesi i hartimit dhe miratimit t PPK ............................................................... 32 Figura 8. Procesi pr prcaktimin e shtjeve t rndsis kombtare .............................. 39 Figura 9. Procesi i hartimit dhe miratimit t Planit t Integruar t Prgjithshm Figura 10. Skema konceptuale, pjes e analizs s PI ........................................................ 40 Figura 11. Struktura Hapsinore Kombtare:ekonomi, infrastruktur, urbanizim ............. 44 Figura 12. Kthimi i toks bujqsore n urbane .................................................................. 48 Figura 13. Skem orientuese pr t vendosur se ku dhe si duhet ta nis procesin e planifikimit vendor/ndrvendor ....................................................................... 58 Figura 14. Procesi i hartimit e miratimit t PPVPT dhe aktort e prfshir Figura 15. Procesi i hartimit dhe miratimit t planit t prgjithshm ndrvendor Figura 16. Harta e Bonitetit t tokave Bujqsore (Plani i Prgjithshm Vendor i Fush Krujs) ........75 Figura 17. Harta e Vlerave t Territorit dhe Qytetit (Plani i Prgjithshm Vendor i Fush Krujs) ...................................................................... 76 Figura 18. Zon e rndsis kombtare n territorin e Komuns ...................................... 78 Figura 19. Problematika e pronsis n qytetin e Elbasanit ............................................... 79 Figura 20. Analiza dhe propozime n nj PDV pr rigjenerimin dhe konservimin urban ....... 81 Figura 21. Hapsira q i nnshtrohen rigjenerimit urban ................................................... 84 Figura 22. Konservim dhe rigjenerim urban n nj zon historike .................................... 87 Figura 23. Gjendja ekzistuese e ndrtesave t banimit n projektin Projektimi i banesave sociale me zero emission ............................................................. 89 Figura 24. Analiza dhe propozimi i Projektimi i banesave sociale me zero emission ....... 90 Figura 25. Analiza e Tipologjis Hapsinore ....................................................................... 93 Figura 26. Elemente t forta territori n qytetin e Durrsit ............................................... 95 Figura 27. Harta e elementeve t forta t territorit n Durrs ............................................ 96 Figura 28. Raste t njsive dhe nnnjesive strukturore n katr bashki ............................ 102 Figura 29. Zona me prioritet zhvillimi prkundrejt nnnjesive strukturore ...................... 105 Figura 30. Zonat q do t jen subjekt i PDV (rast hipotetik) ......................................... 106 Figura 31. Transferimi, ose riorganizimi i intensiteti t ndrtimit ...................................... 108
Figura 32. Procesi pr hartimin e programit pr Transferimin e t Drejtave t Zhvillimit ... 108-109 Figura 33.1. Harta e mimeve t shitjes s apartamenteve ............................................. 121 Figura 33.2. Zonat dhnse dhe marrse ......................................................................... 125 Figura 33.3. Zonat dhnse dhe marrse ........................................................................ 130 Figura 34. Fazimi i zbatimit PPV sipas ndrhyrjeve n sistemin rrugor .............................. 132 Figura 35. Fazimi i zbatimit PPV sipas nnnjsive strukturore .......................................... 134 Figura 36. Zbatimi i PPV prmes PIK .................................................................................. 136 Figura 37. Tipologjit tipike t strukturave t banimit ...................................................... 140 Figura 38. Prdorimet e paprputhshme ........................................................................ 148 Figura 39. Sistemet e territorit .......................................................................................... 148 Figura 40. Zonimi sipas kategorive t toks n Elbasan ..................................................... 151 Figura 41. Si do t ndyshojn treguesit e zhvillimit n Planet (PPV) e Fierit dhe Shkodrs ... 152 Figura 42. Shembuj t planifikimit vendor n Europ ....................................................... 160 Figura 43.1. Procesi i hartimit dhe i miratimit t PDV-s Figura 43.2 Shembuj grafik pr hartimin e PDV-s .......................................................... 167 Figura 44. Shembuj t planeve t detajuara urbane n europ ....................................... 178 Figura 45. Ilustrim i prfitimit t intensitetit me kusht ...................................................... 191 Figura 46. Procesi i zhvillimit me riorganizim parcele ................................................ 192-193 Figura 47. Mnyra dhe disa raste pr bashkimin e parcelave pr qllime zhvillimi n prputhje me VKM 502 ................................................................................ 194 Figura 48. Zhvillimi me riorganizim parcele n rastin e nj zone banimi n Babrru, Tiran ..... 199 Figura 49. Shembuj t planeve t detajuara urbane n Europ ........................................ 216 Figura 50. Distancat midis strukturave, strukturs dhe trupit t rrugs, strukturs dhe kufirit t prons ........................................................................................ 223 Figura 51. Lidhja ndrmjet I, Ksht, Sgj, dhe Sn n nj parcel ndrtimore ........................ 224 Figura 52. Zhvillimi me mbushje n nivel zone pr PDV ................................................... 225 Figura 53. Lidhja mes lartsis s strukturave dhe distancs midis strukturave ............... 228 Figura 54. Procesi i miratimit t lejes s zhvillimit ............................................................. 230 Figura 55. Ilustrime t konceptit t zhvillimit dhe punimit ................................................ 233 Figura 56. Shembull i plotsimit t formularit t krkess pr kryerje punimesh ............ 243 Figura 57. Harta e nnnjsive strukturore t gjendjes ekzistuese - rasti i Sarands .......... 262 Figura 58. Hartat e kategorive baz t prdorimit t toks t gjendjes ekzistuese - rasti i Sarands.............................................................................................. 263 Figura 59. Si t prcaktosh treguesit e zhvillimit pr nj parcel n kushtet e VKM 480 - rasti i Shkodrs ................................................................................................ 264 Figura 60. Si t prcaktosh treguesit e zhvillimit pr nj parcel n kushtet e VKM 480 - rasti i Sarands ................................................................................ 265
326
327
Tabela 1. far ndryshimesh madhore ka sjell ligji nr. 10119, dat 23.4.2009, Pr Planifikimin e Territorit? ......................................................................................... XXI Tabela 2. Instrumente t ndryshme planifikimi n nivel kombtar dhe t integruar ......... 28 Tabela 3. Instrumente t ndryshme planifikimi n nivel vendor dhe ndrvendor ............. 55 Tabela 4. Si t vendos midis planifikimit vendor dhe ndrvendor ...................................... 57 Tabela 5. Hapat pr hartimin dhe miratimin e nj PZhTNjV ............................................... 61 Tabela 6. Shpjegime ilustruese mbi struktwurn e PZhTNjV, sipas pikave 3 dhe 4 t nenit 13 t VKM 481 ....................................................................... 65 Tabela 7. Hapat pr hartimin dhe miratimin e nj PPV ...................................................... 66 Tabela 8. Aktort dhe kodet prkatse n procesin e hartimit dhe miratimit t PPV .......... 72 Tabela 9. Rigjenerimi urban ................................................................................................ 84 Tabela 10. Konservimi urban dhe mjedisor ........................................................................ 87 Tabela 11. Kritere t sugjeruara pr t prcaktuar nnnjsit strukturore prmes dy hapave ... 100 Tabela 12. Numri i popullsis nga viti 1991 2009 ........................................................... 122 Tabela 13. Llogaritja e intensitetit q mund t blihet nga zonat marrse ........................ 124 Tabela 14. SnB sipas metods s par .............................................................................. 126 Tabela 15. Faktort dhe vlersimi prkats sipas peshave specifike ................................ 127 Tabela 16. Siprfaqe dhe intensitet ndrtimi q shesin zonat dhnse .......................... 128 Tabela 17. Njsi banimi q shesin zonat dhnse ............................................................. 129 Tabela 18. Si ndryshojn treguesit e zhvillimit n planet ekzistuese. Rasti i Fier ....... 154-155 Tabela 19. Si ndryshojn treguesit e zhvillimit n planet ekzistuese. Rasti i Shkodrs ... 156-157 Tabela 20. Llogaritjet e PDV .............................................................................................. 171 Tabela 21. Llogaritjet e PDV .............................................................................................. 172 Tabela 22. T dhna t gjendjes ekzistuese pr do parcel n zon .............................. 197 Tabela 23. Realizimi i standardeve n projekt ................................................................... 198 Tabela 24. Llogaritje t fitimeve pr do pron ........................................................ 206-207 Tabela 25. Kosto dhe prfitime pr do grup aktorsh ...................................................... 209 Tabela 26. Vlera e shitjes s zhvillimit t ri ....................................................................... 209 Tabela 27. Shprndarja e fitimit pr pronart ...........................................................201- 211 Tabela 28. Llogaritja e kostove dhe prfitimeve n koh ........................................... 212-213 Tabela 29. Zhvillimi dhe Punimi sipas ligjit t planifikimit ................................................. 232 Tabela 30. Shembuj t llojeve t lejeve pr lloje t ndryshme punimesh ........................ 234 Tabela 31. Fragmente ilustruese nga legjislacioni i posam q lidhet me planifikimin dhe zhvillimin e territorit ......................................................................... 266 Tabela 32. mimet e toks .............................................................................................. 328 Tabela 33. Kostoja mesatare e ndrtimit ......................................................................... 328 Tabela 34. mime t materialeve t ndrtimit dhe punimit ............................................ 328 Tabela 35. mime dhe kosto punimesh ........................................................................... 329 Tabela 36. Vlera e punimeve pr kaleto ..................................................................... 330 Tabela 37. Vlera e punimeve n fush tenisi ................................................................... 331 Tabela 38. Disa vlera punimesh pr hapsirat e gjelbra .................................................. 331 Tabela 39. Vlera punimesh pr strukturat n sheshe lojrash pr fmij ......................... 332 Tabela 40. Llogaritjet e kostove n zhvillim ..................................................................... 334-335
328
329
7.4 Lidhja 4: Tabelat e mimeve dhe kostot

Tabelat e mposhtme prmbajn mimet dhe kostot pr shembullin e zhvillimit me riorganizim parcele, t paraqitur n kapitullin 4 Lista e mimeve t mposhtme sht shkputur nga: Vendim nr. 139, dat 13.2.2008 Pr miratimin e mimeve t trojeve, t prcaktuara n hartat prkatse, pr qarqet e Fierit, t Elbasanit, Tirans, Vlors, Durrsit dhe Shkodrs.
Tabela 32. mimet e toks Paskuqan Babrru (Q) Truall Vlera (lek/m2) 1,798 Tok bujqsore Vlera (lek/m2) 838 Livadhe kullota Vlera (lek/m2) 363 Tok pyje Vlera (lek/m2) 85
Manuali 3 Analiza teknike pr punimet e rrugve, kullim ujitje dhe hidrocentraleve

Tabela 35. mime dhe kosto punimesh Nr. 1 15 Nr. Manualit 3.1 3.25/b Emrtimi Skarifikim bari me lopat Grmim me krah n seksion t detyruar me gjersi b>1m, h=1,5m n tok t zakonshme Shtres zhavorri lumi t=30 cm Cilindrim shtres zhavorri t=15 cm, me rul Shtres aklli t=10, prhapur e ngjeshur me makineri Shtres binderi me granil, gur kave, 4cm, me makineri Shtres asfaltbetoni me granil guri kave, 5 cm, me makineri Trotuar, me 3 cm asfalto beton, mbi akll Njsia mimi n Shpenzime t lek prgjithshme 8% 2 8 1 m m3 458 37 Fitimi 10% 1 46 Totali n lek 9 540
213 223 235
3.184/a 3.199/1 3.207
m2 m2 m2
313 15 119
25 1 10
31 2 12
369 18 140
Lista e mimeve t mposhtme sht shkputur nga: Udhzim nr. 3, dat 3.2.2010 Pr miratimin e kostos mesatare t ndrtimit t banesave nga enti kombtar i banesave, pr vitin 2010
Tabela 33. Kostoja mesatare e ndrtimit Qyteti Tiran mimi pr njsi (mesatare aritmetike) Sip. Shfrytzimi lek/m 34,260
2
255
2
3.221/1
m2
478
38
48
563
Sip. Ndrtimi lek/m 28,333
Lista e mimeve t mposhtme sht shkputur nga: Vendim nr. 1027, dat 15.12.2010 Pr miratimin e manualeve teknike t mimeve t punimeve t ndrtimit dhe t analizave teknike t tyre Manuali 1 Prodhimi i materialit t ndrtimit
Tabela 34. mime t materialeve t ndrtimit dhe punimit Nr. 109 111 Nr. Manualit 1.190/1p 1.192/1p Emrtimi Pllaka granili boj 30/30 cm Pllaka mozaik boj 40/40 cm Njsia m2 m2 mimi 671 1,629 Shpenzime t prgjithshme 8% 53.7 130.3 Fitimi 10% 67.1 162.9 Totali 791 1,922
271
3.226/2
m2
710
57
71
837
654
3.622
m2
337
27
34
398
330
331
Lista e mimeve t mposhtme sht shkputur nga Lista e mimeve, viti 2010, t Regione Puglia (Itali)
Tabela 36. Vlera e punimeve pr kaleto IS 03.01 Realizimi i nj fushe futbolli kaleto IS 03.01 a Grmim n seksion t lir n tok t do natyre, duke m3 prdorur do lloj mjeti mekanik. N mim prfshihet: sheshimi i fundit i toks deri ne 20 cm, ngarkimi dhe shkarkimi i materialit t nxjerr. IS 03.01 c Transportimi n plehrat publike i materialeve, duke m3 prfshir dhe mimin e punonjsve t ngarkimit dhe shkarkimit. IS 03.01 f Vendosja e telit kundr barit n PVC n fund t fushs, trajtimi i tij me lnd kundr rritjes s barit dhe vendosja e nj shtrese rre me trashsi 5 cm pr t mbrojtur telin. IS 03.01 i Vendosja e nj shtrese t quajtur Enkaplez (ose t ngjashme) me trashsi 8 mm posht tapetit t barit artificial. Kjo shtres ka karakteristika t mira pr mbrojtjen nga dmtimet, pr drenazh dhe rrit, elasticitetin e fushs dhe sigurin e lojtarve. IS 03.01 l Vendosja e mantelit t barit artificial, ngjyr jeshile e tipit GREEN 2000 (ose t ngjashme) t nj trashsie 27 mm. IS 03.01 Vizatimi n fush i vijave ngjyr t bardh ose t m verdh me nj trashsi prej 27 mm. m2 13.87 1,917.5 lek22
Tabela 37. Vlera e punimeve n fush tenisi IS 05.03 Realizimi i nj fushe tenisi t mbyllur me tok t kuqe IS 05.03 a Grmim toke t do natyre, prve shkmbit, me nj thellsi mesatare prej 30 cm. N mim prfshihet transporti i materialit t nxjerr. IS 05.03 b Cilindrim, t 16-18, me rrul, trajtimi i shtress s cilindruar me lnd kundra rritjes s barit dhe vendosja e telit n PVC . IS 05.03 c Formimi i kosheres me trashsi 20 cm. IS 05.03 d Vendosja e pllaks s betonit me trashsi 8 10 cm pr do m3. IS 05.03 e Vendosja e nj teli me prbrje bitumi me trashesi 4 mm. IS 05.03 f Vendosja e nj dopio shtrese me tel n PVC. IS 05.03 g IS 05.03 h m2 4.68 647 lek
m2
12.39
1,713 lek
10.60
1,465 lek
m2 m2 m2 m2
12.39 12.42 5.66 3,81 9,11 9,45 22,72
1,713 lek 1,717 lek 782.5 lek 527 lek 1259,5 lek 1306,5 lek 3141 lek
5.02
694 lek
m2
20.65
2,855 lek
IS 05.05
Hedhje imento me trashsi 5 cm. m2 Vendosja e mantelit t toks s kuqe me trashsi 3 m2 4 cm t niveluar. Vendosja e rrjets metalike pr t rrethuar fushn. m2
m2
31.25
4,320 lek
Tabela 38. Disa vlera punimesh pr hapsirat e gjelbra Inf 02 03.01 Vendosja e drurve duke prfshir transportin dhe shkarkimin e tyre n vend 02 03.01 a Speciet: Acacia dealbata, Acacia saligna, Albizia julibrissin, Brachychiton spp., Carpinus orientalis, Celtis australis, Ficus spp., Fraxinus spp., Gleditsia triacanthos, Jacaranda mimosaefolia, Koelreuteria paniculata, Melia azedarach, Phytolacca dioica, Pinus halepensis, Pinus pinaster, Pinus pinea, Platanus acerifolia, Populus nigra Italica, Prunus spp., Robinia pseudoacacia, Salix spp., Sophora japonica, Sorbus spp., Tamarix spp., Tilia spp., Ulmus spp.. 02 03.01 - Diametri i trungut cm 14 - 16 cop 121 16,728 lek a1 02 09.01 Realizimi i tapetit t barit n t cilin prfshihen: prgatitja e terrenit (pastrami nga barrat dhe gurt, ngjeshja), mbjellja me fara, plehrimi dhe ujitja. N mim prfshihet dhe prerja e par e barit. Siprfaqe 500 deri 3,000 m2 02 09.01b1 - Mbjellja e farave m2 3.80 525 lek
10.60 7.66
1,465 lek 1,059 lek
IS 03.01 n Hedhja mbi mantelin e barit artificial, pr saturimin e m2 tij, rr me dimensione 0.3 0.6 mm. Masa e hedhjes sht 24 26 kg/m2. N mim prfshihet ngjeshja me makinerit e posame. IS 03.01 o Vendosja e portave me dimensione 300 x 200 cm. cop IS 03.01 p Vendosja e rrjets metalike pr t rrethuar fushn. IS 03.01 s Realizimi i impiantit t dritave pr t gjith fushn. m2
149 24.45 16,032
20,599 lek 3,380 lek 2,216,424 lek
332
333
Tabela 39. Vlera punimesh pr strukturat n sheshe lojrash pr fmij
Vazo me lule
Inf 03 25 Vazo me lule. N mim prfshihet blerja dhe vendosja n vend 03 25b rrethore: 03 25b1 - Diametri i vazos 100 cm, lartsia 55 cm, pesha cop 310 kg. 152.30 21055,5 lek
mimi i lojs pr fmij titulluar Sculptural Playground t studios gjermane ANNABAU Architektur und Landschaft marr nga faqja e internetit: http://europaconcorsi.com/projects/175847-Sculptural-Playground/images/2740594 - sht marr me prafrsi, duke konsultuar faqen n internet. Pratex vespaio elemente me struktur koshereje pr realizimin e parkimit ekologjik 1 palet pratex prmban 228 elemente, t cilat shrbejn pr shtrimin e 76 m2
30,000
4,147,500 lek
1 palet 80
11,060 lek
Rrshqitse
Inf 03 29 Rrshqitse me dru pishe konform normave t UNIEN 1176 03 29a - Lartsia e pists rrshqitse 1,600 mm, lartsia e cop prgjithshme 2,200 mm, gjatsia 3,850 mm, vendi q nx 4,400 x 1,200 mm. 1,272.6 175,937 lek
Ura t lvizshme, vaska me rr pr fmijt, tunele, akse ekuilibri

Inf 03 37 Vaska me rr konform normave UNIEN 1176. Di- cop 1,279.6 176,905 lek mensione: gjatsia 4,000 mm, gjrsia 1,300 mm, lartsia 400 mm. N mim prjashtohet prgatitja e toks pr vendosjen e vasks. Aks ekuilibri me dru pishe trajtuar conform normave UNIEN 1176. N mim prjashtohet prgatitja e toks pr vendosjen e strukturs. Prbhet nga nj plan horizontal, i cili mbshtetet cop n nj trav, dimensionet jan 190 x 2,500 mm, lartsia 400 mm. 187 25,853 lek
Inf 03 40 Inf 03 40a
Lisharse
Inf 03 34 Lisharse sipas normave UNIEN 1176; dimensionet: gjatsia 300 mm, lartsia 800 mm. N mim prjashtohet prgatitja e toks pr vendosjen e strukturs. 03 34 a - me dy vende cop 571.60 79,024 lek
Struktura modulare
Inf 03.52 Struktur modulare (e prbr) me dru pishe cop t trajtuar, konform normave UNIEN 1176. 14,361.10 1,985,422 lek
334
335
Tabela 40. Llogaritjet e kostove n zhvillim

REALIZIMI EMRTIMI Infrastruktura kanalizime rrjeti elektrik rrug kryesore rrug dytsore rrug ndihmse rrug pr kmbsort parkim n siprfaqe parkim nn siprfaqe Hapsira t gjelbra pr qndrim dhe argtim Sheshe pr qndrim dhe argtim Hapsira t gjelbra pr qndrim dhe argtim Hapsira pr argtimin e fmijve Hapsira t gjelbra pr rrug Hapsira pr sport fush calceto fush tenisi Totali Parcela t ndrtueshme Parcela pr ndrtesa me funksion t przier Parcela me funksion shrbime publike 1) kopsht siprfaqe e ndrtuar siprfaqe e gjelbr pr qndrim dhe argtim siprfaqe me rr pr argtim siprfaqe parkimi rrug ndihmse Totali 2) qndr shumfunksionale siprfaqe e ndrtuar rrug pr kmbsort Totali 3) poliklinika siprfaqe e ndrtuar siprfaqe e gjelbr pr qndrim siprfaqe pr parkim rrug ndihmse Totali TOTALI 1,250 47 28,333 2,471 35,416,250 116,137 35,532,387 38,759,544 1,005,360 66,360 412,918 666,768 40,844,590 455,975,061 146,384 2,942,471,781 18,617 1,798 33,473,366 226.5 142 719 2,874 4,622 1500 348 811.5 28,333 1,065 561,628 176,905 33,180 9,859,884 1,425,875.5 176,905 196,033.5 408,108 12,066,806 99,092 28,333 2,807,573,636 4,622 1,798 8,310,356 4,890 1,065 4,147,500 9,355,350 6,415 14,968 1,272 146 768 877 1,331 1,065 1,065 1,065 15,690 12,807 4,515,084 2,651,927 768,444 9,306,809 15,940,920 4,006,607 155,490 16,565,004 11,231,739 27,796,743 4,890 1,798 8,792,220 11,892 28,333 336,936,036 47.5 2,874 136,515 Siprfaqe (m2) Gjatsi (m) Kosto (lek/ m2) Publike Kosto e aksesorve (lek/cop) Kosto totale (lek) Siprfaqe (m2) Kosto (lek/m2) Private Kosto e aksesorve (lek/cop) Kosto totale (lek) Siprfaqe private e prdorur pr hapsir publike (m2) T dhna t tjera mimi i shitjes s truallit n treg (lek/m2) mimi (lek)
2,025 2,025
3,859,124 17,244,253 15,719 2589 1,606 2,621 311 2,874 2,874 2,874 2,471 44,959 45,176,406 7,440,786 4,615,644 6,476,491 13,982,249 9,105 1,798 16,370,790
1,368 944 482 232
28,333 1,065 719 2,874
21,452
336
7.5 Lidhja 5: Bibliografia

- ANNABAU Architektur und Landschaft: http://europaconcorsi.com/projects/175847-Sculptural-Playground/images/2740594, aksesuar n tetor 2011. - Bashkia Durrs & Universiteti i Peskars (Itali), Plani pr qytetin e vjetr t Durrsit/ Il Piano Urbanistico integrato della citt vecchia di Durazzo, 26 tetor 2007. - Bashkia Elbasan & Co-PLAN, Instituti pr Zhvillimin e Habitatit, Draft i Planit Rregullues t Prgjithshm pr qytetin e Elbasanit, 2005. Bashkia Fier & Co-PLAN, Instituti pr Zhvillimin e Habitatit, Plani i Prgjithshm Rrgullues i Bashkis Fier, 26 tetor 2007. - Bashkia Fush Kruj & Co-PLAN, Instituti pr Zhvillimin e Habitatit, Plani Rregullues i Prgjithshm i Bashkis Fush Kruj, 22 korrik 2010. - Bashkia Kuks & Co-PLAN, Instituti pr Zhvillimin e Habitatit, Plani Rregullues i Prgjithshm pr qytetin e Kuksit, mars 2010. - Casernes, Barcelona, 19 tetor 2005 http://www.manueldesola.com/proys/Casernes_edif.htm aksesi 16 dhjetor 2011. - Co-PLAN, Instituti pr Zhvillimin e Habitatit (ribotim) 2010, Manual pr hartimin e planit t investimeve kapitale (PIK), botime afrojdit, Tiran. - Department of Planning & Transportation Corporation of London, City of London, Unitary Development Plan 2002, Department of Planning & Transportation Corporation of London. - Dr. Bardhyl Qilimi, 2008, Mbi ecurin e vlers s pasurive t paluajtshme dhe tendencat pr vitin 2008-2009, marr n sitin: http://www.greenhours.net - Dublin Plan, 2007 http://www.dublin.oh.us/planning/community/ - E. Janku, F. Imami, F. Meaj, K. Dhrami, M. Disha 2011, Planifikim Mjedisor n nivel pellgu ujmbledhs. Analiza dhe rekomandime pr rrjedhn e Drinit dhe Kirit, Universiteti Polis. - E. Janku 2011, Planifikimi rajonal i aksit Durrs-Kuks-Morin-Prishtin-Nish, Universiteti Polis. - Co-PLAN, IHS Roterdam, U_POLIS, Bashkia Durrs 2011, Re-Durrs 2011. - National Guidelines, 2006 National Spatial Strategy - Creating Space for Development, Netherlands. - Ortofoto Google: http://maps.google.it/maps?hl=it&tab=l aksesi: 2 ,16 dhjetor 2011, 10 janar 2012. - Ortofoto e prpunuar nga: http://map.albinfo.al/, aksesi: 31 tetot 2011 dhe 14 janar 2012. - Ortofoto Aluizni, 2007. - Projekti: Public Housing Projects zero emmission, Latina. Ingg. Massimo & Fausto Panini, Loris Rossi, Laura Pedata, Gabriele Misso, Lamberto Nicoletti 2009. - Republika e Shqipris, Ministria e Punve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit (MPPTT), 2009, Prgatitja e planet rregulluese t qyteteve t Durrsit, Shkodrs, Vlors dhe Kamzs, Ministria e Punve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit (MPPTT). - Senatsveraltung fr Stadtenticklung 2010, Stadtforum Berlin funktionen. Rume. Prozesse Strategien fr die Inner Stadt, Senatsveraltung fr Stadtenticklung. - http://www.ligjet.org/, aksesi: shtator 2011. - http://guelph.ca/uploads/PBS_Dept/building/sample-site-plan.pdf, aksesi: 14.02.2012 - http://www.architect.duke.edu/planning/master_plan.html, aksesi: 17.02.2012

Manuali Teknik

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Manuali Teknik

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

IV

Kreuza Leka Drejtore

Prse hartohet ky manual?

shtje parimore t planifikimit dhe zhvillimit t territorit

Figura 2. Zhvillimi urban n Shqipri 1990 - 2011

Burimi: Arkiva e Co-PLAN

Cila sht baza ligjore pr planifikimin dhe zhvillimin e territorit?

Konsumon tok pr qllime publike. Rregullon prdorimin.

Toka si faktor n prodhim

Barazi sociale dhe ekonomike

Si po ndryshon sistemi i planifikimit n Shqipri?

1. Ka sjell akte t reja nnligjore

Konkurenc apo Barazi sociale

Konsumojn tok individualisht pr qllime private.

Pronart Zhvilluesit Prdoruesit e Toks Spekulatort

Prshtatje dhe prfitim nga progresi

3. Ka sjell ndryshime n institucione dhe rishikime t rolit t tyre

Plani i Prgjithshem Kombtar

shtje dhe zonat e rndsis kombtare Plane Sektoriale Kombtare

Plane Ndrsektoriale Kombtare

Figura 5. Hierarkia n planifikim dhe zhvillim sipas ligjit 10119

Plani i prgjithshm vendor ose ndrvendor

leje zhvillimi dhe ndrtimi

7. Shiko shpjegimet m posht n manual.

Procese t ankimimit, vzhgimit, inspektimit.

Plani i Prgjithshem Kombtar

shtje dhe zonat e rndsis kombtare Plane Sektoriale Kombtare

Plane Ndrsektoriale Kombtare

I. PLANIFIKIMI KOMBTAR: VENDIME STRATEGJIKE PR SHQIPRIN

Plani i prgjithshm vendor ose ndrvendor

leje zhvillimi dhe ndrtimi

1.1 Institucionet prgjegjse t planifikimit

1.2 Objektivat e planifikimit kombtar dhe t integruar

1.3 Procesi dhe instrumentet e planifikimit

Dubrovnik/ Zagreb/ Sarajevo

Beograd/ Budapest/ Vienna

e AL ut N o O nr G a IA alk - Dal b C tr n ce Bar/ Podgorice/ Kotor

Nish/ Sofje/ Pristina

Bar/ Podgorice/ Kotor

ad A1 Ancona/ Rome ria - D tic IA se GO Ancona/ Rome A2 a N ro A Instambul ut L e

Bari/ Sicily/ Napoli

AL te N ou O nr ea E- D IAG lka st DA ba I b- G Walern O tka N es n A w ro L ut e

Skopje/ Tetovo/ Selanik

Bari/ Sicily/ Napoli

SEL Igumenice Igumenice

te AL u N n ro O G lka IA a D nb S- her Sarande/ Corfuz/ Igumenice ut so

Athine/ Greek Archipelagos

Athine/ Greek Archipelagos

Ndermarrja e do nisme shoqrohet me njoftimin e palve t interesuara n proces.

Vendimi i KKT botohet n Regjistr.

Proces DIALOGU + Bashkrendimi.

30 dit - kshillimi i ides ose t do pjese t veante t projektit.

KKT nuk e miraton projektin.

Publikohet n Regjistr brenda 15 ditve nga data e miratimit.

Ministri ndrmerr nismn pr hartimin e IKP (PPK)

Hartohet Studimi: 1. Prcakton faktet. 2. Analizon problemet. 3. Plani i veprimit.

KKT miraton nismn dhe Studimin.

Nis procesi i hartimit t IKP (PPK) nga Autoriteti Prgjegjs.

60 dit - kshillimi trsor i projektit.

Projekti Prfundimtar i paraqitet pr miratim KKT (n rastin e PPK).

KKT miraton Projektin.

do Autoritet tjetr mund t propozoj ndrmarrjen e nisms.

Ngrihet nj komitet ndrministror me prfaqsues t autoriteteve t planifikimit dhe AKPT.