Trk Eitim Bilimleri Dergisi Bahar 2009, 7(2), 237-

BR HALKLA LKLER UYGULAMA ALANI OLARAK SOSYAL MEDYA KULLANIMI: SVL TOPLUM RGTLER ZERNE BR NCELEME
Ferah ONAT
ZET
Halkla ilikiler uygulamalarnda iletiim kanal olarak kullanlan sosyal medya kanallar, geni kitlelere ulamada nemli bir yer tutmaktadr. Sosyal medya kanallar sivil toplum rgtleri iin iki ynl simetrik iletiim ortam sunan ideal halkla ilikiler aralardr. Sivil toplum rgtleri arasnda eylemleriyle nemli bir yer tutan global ve ulusal evre rgtlerinden bazlar zellikle Facebook, Twitter gibi sosyal a sitelerini web siteleriyle birlikte bir uyumlu ve balantl olarak kullanmaktadr. Aratrma kapsamnda ncelikle sosyal medyada yer alan sivil toplum rgtleri izlenmi, ardndan basnda haberi yer en ok yer alan 5 evre rgt incelenmitir. Elde edilen niceliksel ve niteliksel veriler halkla ilikiler ynnden deerlendirilmitir. Anahtar Kelimeler: Sivil toplum rgtleri, sosyal medya, halkla ilikiler

SOCIAL MEDIA PRACTICES AS A PUBLIC RELATIONS APPLICATION FIELD: AN ANALYSIS ABOUT NONGOVERNMENTAL ORGANIZATIONS ABSTRACT Social media channels, that are used as communication channels in public relations applications, has an important role to access mass audiences. Nongovernmental organizations, Social media channels are ideal public relations tools which serve as two way symmetrical communication environment for non-governmental organizations. Some of the global and national environmental organizations use social network sites like Facebook and Twitter in coherence and in conjunction with their official web sites. In the research nongovernmental organizations that take part in social media have been primarily observed. Secondly, 5 environmental organizations have been tracked by participative observation technique. The qualitative and quantitative data has been evaluated with public relations perspective. Keywords: Non-governmental organizations, social media, public relations

Yrd. Do. Dr., Yaar niversitesi, letiim Fakltesi, Halkla likiler ve Reklamclk Blm

letiim 2003/18

104 GR

F. Onat

Halkla ilikiler, bir iletme ile hedef kitle arasnda karlkl iletiimi, anlay oluturmaya ve srdrmeye yardmc olan ayrcalkl bir ynetim grevidir (Peltekolu, 1998: 2). Sosyal medya kanallar sadece bireyler aras etkileimde deil ayn zamanda rgtlerin amalar dorultusunda mesajlarn yaylmasnda kitle iletiim arac niteliine kavumutur. Sosyal medya, mesajlarn birebir gnderilmesi ve hzl tepki alabilme, lmleyebilme gibi sunduu olanaklar rgtle hedef kitle arasnda Grunig Huntn drt halkla ilikiler modelinden (Okay ve Okay, 2007: 109) iki ynl simetrik iletiime modeline uygun iletiim olanaklar sunmaktadr. ada halkla ilikiler uygulamalar ift ynl simetrik iletiim modelini ideal model olarak gstermektedir. Sosyal medya ortamlar ise rgtlerin hedef kitlelerindeki bireylerle birebir etkileim iine girebildikleri, ift ynl iletiim aknn mmkn olduu, paylama ve katlma ak iletiim ortamlardr. Sosyal medya ortamlar halkla ilikiler taktikleri kapsamnda kurumsal iletiim mesajlarn yayabildikleri ve kriz ynetimi, etkinlik ynetimi, kamuoyu oluturma, paydalarla ibirlii gibi uygulama alanlarn destekleyebildikleri en yeni iletiim kanallardr. Sosyal medya kanallarnn llebilir, izlenebilir olmas, hzl bilgi paylam ve yaymna olanak vermesi halkla ilikilerde rgt hedef kitleleriyle iletiimde aranan nemli bir iletiim kanal zelliidir. Sivil toplum rgtlerinin (ST) i ve d hedef kitleleriyle olan halkla ilikiler uygulamalar arasnda geleneksel medya ilikileri, reklam, toplantlar, eylemler, imza kampanyalar, lobicilik, tabana ynelik faaliyetleri bulunmaktadr. STler, toplumun ilgisini ekmek amacyla geleneksel kitle iletiim kanallar yannda sosyal medya kanallarn i ve d hedef kitleleriyle iletiimde kullanmaktadrlar. Sosyal medya sadece sivil toplum rgtlerinin halkla ilikilerinde deil herhangi bir hukuki yap altnda toplanmam sivil giriimlerin ve eylemlerin rgtlenmesinde, sosyal olgularn tartlmasnda etkin iletiim kanallardr. Makalenin birinci blmnde halkla ilikiler kavram, sosyal meda kavram ve sosyal medyann halkla ilikiler amal kullanmna yer verilmitir. kinci blmde sivil toplum rgtlerine ve rgtlerde halkla ilikiler konusu irdelenmi, sivil toplum rgtlerinin sosyal medya kullanmyla ilgili eitli aratrmalardan veriler sunulmutur. Makalenin aratrma blmnde aratrma evrenini oluturan sivil toplum rgtleri arasndan seilen 5 evre rgtnn Facebook ve Twitterda bir hafta sreyle izlenmesi sonucunda rgtlerin halkla ilikiler amal iletiim faaliyetlerine ilikin niceliksel veriler sunulmutur.

Gz 2010, Say:31

Bir Halkla likiler Uygulama Alan Olarak Sosyal Medya Kullanm:

105

1. Halkla likiler ve Sosyal Medya Halkla ilikiler, demokratik toplumlara zg bir kamuoyu oluturma, gven, onay, rza veya saygnlk elde etme yntemi olarak kabul edilmektedir (Biber, 2009). Castellse gre, bireyler artk kresel ve yerel olarak rlm, birbiriyle ba(nt)l a toplumu iinde yaamaktadr (2005). Srekli ak, her zaman eriilebilir olan internet sayesinde oluan a, zel yerelleri global lekte birbiriren balayarak mekan kavramn, mesafe ve uzaklk duygusunu deitirmitir (Varnelis, 2008: 26). nternet, halkla ilikiler adna hemen hereyi deitirmitir. Kurulular sadece kullanl olan nemli bilgileri internetle salamakla kalmaz ayn zamanda srekli olarak hedef gruplarla iki ynl iletiim salayan bir ortam sunar (Breakenridge, 2008: 14). Grunig ve Huntn drt halkla ilikiler modeline gre (Grunig, Hunt, 1984: 6) internetteki iletiim ortam, sosyal medya olanaklarnn gelmesine kadar ift ynl dengesiz etkinin ortaya kt iki ynl asimetrik iletiim modelinin geerli olduu bir ortamdr. Sosyal medyann katlm, aklk, konuma gibi kullanclara salad yer ve zaman kst olmayan olanaklar kurulularla hedef gruplar arasndaki iletiimi, ift ynl dengeli etkinin elde edildii iki ynl simetrik iletiim ortam haline getirmitir. nternette zaman ve mekan gzetmeksizin kendiliinden oluan alar, halkla ilikilerin kamuoyu oluturma, gven, onay, rza ve saygnlk elde etme yntemlerinin etkin, verimli ve llebilir olarak uygulanabildii iletiim kanallar haline gelmitir. Cultip ve Center iyi ynl simetrik terimini yle tanmlamlardr (Grunig, Hunt, 1984: 42):
Halkla ilikiler bir kuruluun hedef kitlesine ynelik olarak verilen bilgilerin ve fikirlerin yorumlanmas ve iletiimidir. Hedef kitleden kurulua ynelik olarak beliren fikir, kanaat ve bilgilerin yorumlanmas ve iletiim her ikisini de (kurulu ve hedef kitlesi) uyumlu hale getirme abasndadr. Bu tanmda da grld zere, vurgulanan nokta devaml olarak hedef kitlenin grlerinin de dikkate alnmas ve iki ynl bir iletiimin kurulmasyla, bir uyumun salanmas amacdr.

Sosyal medya terimi kullanclarn birbirleriyle bilgi, gr ve ilgi alanlarn paylaarak etkileim kurmalar iin olanak salayan online aralar ve web sitelerini iermektedir. Sosyal medya, teknolojiyi, sosyal giriimcilii kelimeler, resimler, videolar ve ses dosyalar ile birletiren emsiye bir kavramdr. Sosyal medya ortamlar, bloglar, online sohbet, RSS, sosyal a siteleri, sosyal imleme, forum, podcast, online sohbet ortamlar, e-posta zincirleri, sanal dnyalar, wikiler gibi interaktif, kullanm kolay, katlma ak olan internet zerindeki iletiim ortamlardr (www.spannerworks.com/ebooks 5). Sosyal a sitelerinin en popler

letiim Kuram ve Aratrma Dergisi

106

F. Onat

olanlar Trkiyede ncelikle Facebook ve Twitterdr (www.alexa.com/ topsites/countries/TR). Sosyal a sitesi Facebookun kresel kullanc says 509.422.080 iken Trkiyedeki kullanclar ise 23.516.140dr (http://www.checkfacebook.com/). Sosyal a sitelerinden Facebook, Trkiyede en ok tklanan ikinci internet sitesidir (Ipsos KMG, 2009). Facebook kullanclar genellikle gerek yaamda karl olan herhangi bir durum karsnda hzla tepki verme eilimine sahiptirler. (Toprak v.d., 2009: 46). Facebook ortamnda oluturulan bu gruplarn yeleri eitli konularda kampanyalar dzenlemektedir. (Toprak v.d.,2009:47). Twittern dnyada Haziran 2010 verilerine gre 93 milyon, Trkiyede 7 milyon civarnda kullancs bulunmaktadr. (http://www.comscore.com/...). Twitter kurulular tarafndan anlk mesajlarn izleyicilerine mobil aralardan bile kolaylkla iletilmesini salamaktadr. Youtube eriimi Trkiyede uzun sredir yasak olduu iin elde edilecek veriler yeterince salkl deildir. 2. Sivil Toplum rgtleri ve Halkla likiler Sivil toplum, devlet ve bireyler arasnda arac ve dzenleyici rol oynamaktadr. Bu rol kapsamnda kolektif hedefler belirler ve bunlara ulamak iin devlet kurulularnn ve zel firmalarn politikalarn etkilemeye alr. Trkiyede ST roln stlenen ve tam anlamyla yerine getiren rgtler, dernek, vakf, sendika gibi adlar altnda ortaya kmaktadr. Mesleki rgtlenmelerin, yelii zorunlu tuttuklar iin, ST saylp saylmayaca tartmaldr. (Biber, 2006: 32). Vakf ve dernekler, toplum yararna hizmet veren ve kar amac gtmeyen birimler olarak tanmlanmtr. (Ate ve Erdoan, 1986: 5 ve http://www.dernekler.gov.tr/...). Kreselleme sreciyle STlerin yeni ilevler stlendii, toplumsal deiimin temel ve asli aktrlerinden birisi konumuna geldikleri, farkl yaplanmalarla giderek yaygnlat, gndemin ilk sralarnda yer aldklar grlmektedir. STler, gnll yurtta insiyatiflerinden, farkl motiflerle bir araya gelen sosyal hareketlere, hkmet d hareketlerden kreselleme kartlarna, dnce kurulularndan sendikalara ve meslek rgtlerine dek uzanr. (Yldz, 2005). STlerin siyasal ilevleri arasnda bulunan kamuoyunu etkileme ilevini, kamuoyu oluturmak suretiyle karmak ve geni toplumsal yapda bireylerin taleplerinin dile getirilmesine ve dikkate alnmasna katk salamaktadrlar (Yldrm, 2004: 84). eitli konular etrafndan kamuoyu oluturmak amacyla STler, geleneksel medya ilikileri, reklam, toplantlar, eylemler, imza kampanyalar, lobicilik, tabana ynelik faaliyetleri gibi halkla ilikiler yntemlerini

Gz 2010, Say:31

Bir Halkla likiler Uygulama Alan Olarak Sosyal Medya Kullanm:

107

kullanmaktadrlar. STlerin baarsnda medya desteinin byk bir nemi bulunmaktadr. Bazen en mkemmel almalar medyann ilgisini ekmedii iin kamuoyuna yansmamakta, bazen de bireysel ilikiler devreye girmektedir. almalar medyada olumsuz imajla veya abartl verilebilmekte ya da grmezlikten gelinebilmektedir (Ataseven, 1997: 32). STler, halkla ilikiler almalarn planlarken, toplumdaki kendilerine ynelik ilgi eksikliinin nedenlerini aratrmal ve ilgisizlii ilgiye dntrecek zm yollarn bu planlara dahil etmelidirler (Biber, 2006: 50). STlerin halkla ilikiler sorunlar ise STlere ilikin olumsuz alglamalar, sivil rgtlenmenin nndeki yasal engeller, STlerin almalarna toplumun ve medyann ilgisizlii, rgtsel amalarn belirsizlii, genel ynetsel politikalarn belirsizlii, rgt ii iletiim kanallarnn yetersizlii, ynetsel katlm olanaklarnn yetersizlii olarak sralanmaktadr (Biber, 2006). Sosyal medya kanallarnn getirdii teknolojik olanaklar halkla ilikiler ve rgt ii iletiimle ilgili sz konusu engellerin ve kstlarn bir ksmn ortadan kaldrabilme zelliine sahiptir. 2. 1. STlerin Halkla likiler Amal Sosyal Medya Kullanmlar Sosyal medyann getirdii iletiim olanaklar STlerin ulamakta zorlandklar hedef kitlelere ulamalarn, kolay eyleme geebilmelerini, mesajlarn yayabilmelerini salamtr. STlerin hedef kitleleri (Cierdelen, 2005): hedef kitle: Profesyoneller, Gnlller, Uzmanlar, Danmanlar, D hedef kitle: Ulamak istedii birey ve gruplar, sponsor olabilecek birey, kurum ve kurulular, hkmet, siyasi kiiler, yerel yneticiler, hayrseverler, dier ulusal ve uluslararas STler, potansiyel gnlller, potansiyel yeler, ulusal ve yerel medyadan olumaktadr. STlerin hedef kitlelerini gnmzn iletiim ortamnda paydalar olarak adlandrmak daha doru bir yaklam olacaktr, nk STler ancak onu bir araya getiren insanlarla var olan onlarn motivasyonu ve birlikteliiyle retebilen rgtlerdir. STlerin halkla ilikilerde baar salamalar iin gereken faktrler (Lattimore, vd. 2008): Hedefe odaklanma, bir araya getirecek d halkla ilikiler, ynetimdeki yelerin aktif katlm, basit mesajlardr. STler, medyann ilgisizliiyle mcadele etmek amacyla sosyal a sitelerinde profil oluturulmakta ve medya mensuplaryla dorudan iletiime geilebilmektedir. rgt ii iletiimi hzl ve katlma ak olarak salanmasnda yine sosyal medya aralar etkili olabilmektedir. Yine a sitelerinde ve interaktif web sitelerinde yeler birbirleriyle iletiime geebilmekte, gr ve nerilerini

letiim Kuram ve Aratrma Dergisi

108

F. Onat

paylaabilmekte ayrca sivil toplum rgtnn mesajlarn hzl bir ekilde kendi sosyal alarna yayabilmektedirler. STler, halkla ilikilerde sosyal medyay etkinliklerin duyurulmas, ar yaplmas, etkinlik geliiminin aktarlmas, ar yaplmas, imza kampanyalar, STy ilgilendiren konular etrafnda kamuoyu oluturulmas amacyla kullanmaktadr. Sosyal medya ortamlarndan sosyal paylam alar, kiisel iletiimleri srdrmenin mekan olmann tesinde, internetin yeni bir kamusal alan olma zelliini de yanstmaktadr (Rheingold, 1993). Kamusal alan zellii tayan sivil toplum rgtleri de sosyal medya ortamlarn kullanarak savunduklar konularn tartlmasn, mesajlarnn yaylmasn, yelerinin ve destekilerinin harekete geirilmesini salamaktadr. Barnes ve Mattson tarafndan yaplan 2007 ve 2008 ylnda yaplan aratrmada ABDde bulunan Fortune Dergisinin belirledii 200 yardm kuruluunun sosyal medya kullanmlar ve sosyal medyaya baklarnn incelendii aratrmada yardm kurulularnn %80nin sosyal medyann nemine inandklar ortaya kmtr (http://www.umassd.edu/cmr/). 2009 ylnda yaplan Kar Amac Gtmeyen Sektrde Sosyal Medya isimli anket almasnda ise 200 kurulu yneticisinin neredeyse tamam sosyal medyay denediklerini ifade etmilerdir (www.webershandwick.com/resources/...) ancak rgtlerin %51i aktif sosyal medya kullancs olduunu belirtmi, %70i sosyal medyada d hedef kitlelerle iletiim kurarken, %42si balarla, %41i medya ile, %30u yasa yapclarla iletiim kurduklarn ifade etmilerdir. ubat 2009 tarihli Kresel Eylemcilik ve Yeni Medya isimli bir lkeler aras yaplan aratrmada yeni medyann kullanm ilevlerini rgtn imajn duyurmak, ba kaynaklarn arttrmak, gazetecilere bilgi ak salamak, halkla etkileim iine girmek, dier STlerle balant kurmak olarak sralanmaktadr (Seo, Kim, Yang, 2009). Aratrma sonularnda dezavantaj olarak gvenilirlik, mesaj kontrol, online olan kitlelerin genilii grlmektedir. Aratrmada ykleri kitle iletiim aralarna koymay hala ok nemli bulduklarnnk hedef kitlelerinin yeni medya programlarn hala gvenilir bulmadklarn ifade etmilerdir. Sosyal medyaya ve bloglara yazlanlarn kolaylkla deitirilip bakalar tarafndan ktye kullanlacayla ilgili endieleri bulunduklarn belirtmektedirler. Bu endieler, baz sivil toplum kurulularnn yeni medya tabanl halkla ilikiler eylemlerine hala neden dahil olmadklarn gstermektedirSTlerin internet kanalyla kurduklar iletiimin ve dzenledikleri eylemlerin internet dndaki ortamda destek aldn rgte hizmet eden; uzun sre kalan gnlllerin, balarn, tekrar balarn, yeni balarn gnll saysnda art, konferans ve atlye almalarna; gelir getiren giri cretli etkinliklere katlanlarda art,

Gz 2010, Say:31

Bir Halkla likiler Uygulama Alan Olarak Sosyal Medya Kullanm:

109

rnlerin ve yaynlarn daha ok satn alnmas veya yklenmesi, rgtn almalaryla ilgili olarak hazrlanan yaynlarda, tekliflerde kullanlacak anketleri yantlayanlarn saysnda art, daha fazla geri bildirim, hedef gruplardan gelen daha fazla destek, rgtn etkisinin daha iyi alglanr olmas, toplumda rgtn savunduu konulara kar artan duyarllk llerek grlebilir (Cravens, 2010). Ancak STler, zellikle halkla ilikiler uygulamalarnda ortaya kan duyurum eksikliini mesajlarn istedikleri gibi kurgulayp aktarabildikleri sosyal medya ortamlarn kullanarak giderebilmektedir. Sadece duyuruma destek olmas ve rgtle ilgilenen kiilerle iletiim iin olanaklar sunmas ynnden bile sosyal medya ortamlar STlerle ilgili medyann ve toplumun ilgisizlii gibi engellerin almas iin bugne kadar elde edilmemi olanaklar sunmaktadr. STler arasnda geleneksel kitle iletiim kanallarn ve sosyal medya ortamlarn en etkin kullanan rgtler arasnda evre rgtleri bulunmaktadr. Kresel snmann etkilerinin gn getike daha youn hissedilmesiyle evrecilik hareketi ok geni kitlelere yaylmtr. Bugn ulusal ve yerel lekte binlerce ST tarafndan doal kaynaklarn, canllarn korunmas iin mcadeleler toplumlarn duyarllnn gittike artmasyla birlikte genileyerek srmektedir. Son yllarda tabana yaylan, yerel halkn tepkilerinin de eklendii evre hareketleri, sosyal medyann sunduu olanaklarla daha hzl ve etkili olarak rgtlenmektedir. rnein yaplan arlarla belli bir yerde toplanma, aa dikme, evre temizlii, imza kampanyalar, protestolar gibi eylemler ksa srede rgtlenebilmektedir. Hukuki yaplanmalarn yannda farkl rgtlerce bir konu evresinde biraraya gelerek ortak platformlar oluturmak ta mmkndr. Bunlara rnek olarak Trkiye Su Meclisi (www.turkiyesumeclisi.net/) gibi giriimler verilebilir. Yaplan aratrmann rneklemini oluturan evre rgtleri sosyal medyann halkla ilikiler amal kullanm iin rnek olacak uygulamalar gelitirmilerdir. 3. Sosyal Medya Kullanmnda STler zerine Bir nceleme Halkla ilikiler amal olarak sosyal medyann kullanlmasna ilikin yaplan aratrmada sivil toplum rgtlerinin internet ve sosyal medyadaki halkla ilikiler uygulamalar ele alnmtr. Sosyal medya uygulamalarnn incelemesinde internet etnografisi yntemi uygulanmtr. Etnografi kelimesi, Yunancada etnos (halk) ve graphia (yazma) kelimelerinin birleiminden olumaktadr. Machine gre (2002) etnografi gzlemlenen birey ya da gruplarn gznden onlarn dnyasn anlama, anlamlandrma faaliyetidir. letiim alannda etnografik aratrmalar 1970lerde yeni

letiim Kuram ve Aratrma Dergisi

110

F. Onat

izleyici aratrmalar arasnda sunulmutur (Park, 2004). nternet teknolojilerinin yaygnlamasyla internetin anlalmas ve analiz edilmesinde etnografi ynetimi online ierik analizi, elektronik anket gibi yntemlerin eksikliklerini tamamlam, kullanclarn uygulamlarn ve gnlk yaamlarn anlamay salamtr. nternetteki aratrmalar, sosyal bir oluuma uzun sreli dahil olunarak yaplmakta, formal ve informal grmeler, siber kafelerde insanlar izlemek ve onlarla chat yapmak, uzun sreli arkadalklara dahil olmak, resmi olmayan karlamalar ve izlenen kiilere soru formu yneltmek yntemler arasnda bulunmaktadr. Hine (2000), Sanal Etnografi isimli kitabnda etnografik aratrma iin online ve offline yaklamlarn birletirilmesini nermektedir. nternet etnografisi yntemiyle yaplan aratrmalar arasnda Bainbridgen (2000) gzlem etnografisi ve haberli etnografiyi birlikte kulland nternette dinsel etnografi isimli almas; Sundenn katlmc gzlem yntemini kullanp, web topluluklaryla tartmalara katld Siberbedenler: Dijital bireysel-temsillerde cinsiyeti yazmak isimli almalar, Altunayn (2010) Gndelik Yaam ve Sosyal Paylam Alar isimli makalesi rnek olarak verilebilir (Park, 2004). Halkla ilikiler uygulama alan olarak sosyal medya kullanmnn STler zerinde incelenmesi amacyla yaplan aratrmaya temel olmas iin aratrma evrenini oluturan STlerden Google arama motorunda arama yapldnda kan ilk 10 dernek ve 10 vakf seilmitir. 20 rgtn Facebook ve Twitterdaki aktif sayfalar 3 Mart- 3 Eyll 2010 tarihleri arasnda alt ay sreyle gzlenmitir. rgtlerin Facebook sayfalarna ye olunmu, sayfa yeleriyle paylatklar haberler, linkler ve mesajlar izlenmitir. Aratrma amacyla 20 ST arasndan Ajans Press verilerine dayanarak seilen 5 evre rgt yargsal rneklem olarak belirlenmitir. En ok haber olan Sivil Toplum rgtleri Ajans Press tarafndan yaplan 1 Ocak-31 Mays 2010 tarihleri arasndaki analize gre 1099 haberle TEMA Vakfdr. Doal Hayat Koruma Vakf 622, Greenpeace 471, Doa Dernei241 ve ekl 223 adet haberle, TEMAy izlemektedir. (Terzi, 2010). nternet aratrmalarnda etnografinin kullanlmasna uygun olarak gzlem ve izleme tekniklerinden katlmc gzlem ve grme teknikleri aratrma amal olarak kullanlmtr. Ajans Press verilerinde yer yannda STlerdeki halkla ilikiler uygulamalarnn bizzat iinde olan kurumsal iletiim yetkililerine ak ulu sorularak sosyal medyann i srelerine getirdii faydalar hakknda bilgi edinilmitir. Aratrma kapsamnda 5 sivil toplum rgtnn Facebook sayfalarna ye olunmu, rgtler aratrmadan haberdar edilmi, sadece iki rgtn kurumsal iletiimden sorumlu yesiyle balantya geilebilmi, kendilerine aratrmayla ilgili

Gz 2010, Say:31

Bir Halkla likiler Uygulama Alan Olarak Sosyal Medya Kullanm:

111

sorular yneltilmitir. Aratma amacyla 17-23 Austos 2010 tarihleri arasnda, 7 gn sreyle ye art, paylalan linkler, duvar yazlar ve yelerin beenileri ve linklere gelen yorumlar gzlenmi, saysal veriler gn gn not edilmitir. Ayrca aratrmann yargsal rnekleminde bulunan evre rgtlerinin ynetici konumundaki baz yeleriyle de arkada olunmu, onlarn paylamlar gzlenmitir. Aratrma kapsamndaki katlmc gzlemde Facebook ve Twitter sayfalarndaki aka mdahale edecek herhangi bir uygulamadan kanlmtr. Etnografik aratrma kapsamnda yaplan katlmc gzlemde Facebook ve Twitter sayfalar izlenerek gn gn alnan notlar alnm, sanal ortamdaki iletiim mesajlar ve mesajlara gelen tepkiler gzlenmitir. Bu gzlemin yannda 5 rgtn ulalabilen 2 kurumsal iletiim grevlisiyle grlerek ak ulu bir soru yneltilmitir: Aratrma sonucunda rgtlerin yazl basnda yer alma abalarna paralel sosyal medyada da yer alp almadklar sorgulanmtr. Aratrmada elde edilen veriler, halkla ilikiler uygulamalar arasnda bulunan kurumsal iletiim, hedef kitlelerle iletiim ve medya ilikileri ynnden yorumlanmtr. 3.1. Aratrma Makaledeki aratrma amacyla seilmi yargsal rneklemi oluturan 5 ST ve rgtlerin sosyal medya kullanm aada sunulmutur. rgtlerden ikisinin kurumsal iletiim sorumlularyla yaplan grmeler de aada sralanmtr. 1. TEMA: 11 Eyll 1992 tarihinde, Karaca Arboretum'un kurucusu, BM evre dl sahibi Hayrettin Karaca ve Tekfen Holding kurucu ortaklarndan, Trk-B.D.T. Konseyleri Bakan Nihat Gkyiit tarafndan kurulmutur. TEMA'nn hedefi topluma toprak erozyonunun nedenlerini, vahim sonularn ve lkemizin l olma tehlikesini anlatmaktr. Temann web sitesindeki linklerde eposta abonelii, gnll olmak iin link bulunmaktadr (www.tema.org.tr). Sayfada eitli etkinlikler, televizyon programlarnn duyurular, evreyle ilgili gncel olaylara ait yorumlar ve tartmalar bulunmaktadr. 2. WWF- Trkiye: WWF, dnyada 100den fazla lkede almalar yrten uluslararas bir doa koruma kuruluudur. WWF, kresel lekte bir deiim yaratmaya, yeryznn en deerli yaam alanlarn ve canl trlerini korumay hedeflemektedir. WWF-Trkiye (Doal Hayat Koruma Vakf) 1996 ylnda Doal Hayat Koruma Derneinin nclnde kurulmu, 2001 ylnda ise WWFnin Trkiye ulusal kuruluu olarak WWF-Trkiye nvann almtr. WWF-Trkiye
letiim Kuram ve Aratrma Dergisi

112

F. Onat

almalarn balar ve kurumsal sponsorluklar ile yrten kr amac gtmeyen bamsz bir vakftr (http://www.wwf.org.tr/page.php?ID=27). Vakfn web sayfasnda her lkeye ait sayfalarn linkleri bulunmaktadr. eitli eylemlerini sosyal medya desteiyle oluturan ve destek kazanan vakf, sosyal medya kanallarn kullanarak viral etki yaratabilmektedir. 3. Greenpeace Akdeniz: Greenpeace Avrupa, Amerika, Asya ve Pasifik'te 40 lkedeki varlyla kar amac gtmeyen bir evre kuruluudur. 1971'den beri dnyann drt bir yannda evre katliamlarna kar mcadele veren Greenpeace, almalarn bamsz olarak srdrmek iin devletlerden, irketlerden ya da siyasi partilerden ba ve sponsorluk kabul etmez; tm almalarnn kaynan sadece bireylerden ald maddi ve manevi destek oluturur. Greenpeace, gezegeni yaanmaz hale getiren evre sularna iddet iermeyen dorudan eylemlerle tanklk eder ve bunlar basn araclyla gndeme getirir (http://www.greenpeace.org/turkey /about). Kresel anlamda en aktif evre rgtlerinden biri olan Greenpeace, sosyal medyay en aktif kullanan rgtlerin neredeyse banda gelmektedir. Greenpeacein Facebookta 39 lkeden 1 milyon kadar yesi bulunmaktadr ve ye says her geen gn artmaktadr. Greenpeace Internationaln genel sayfasnn yesi 458.715 iken 24 saat iinde ye says 459.567 olmutur (www.facebook.com, 23-24/4/2010). 19 Austos 2010 tarihinde bakldnda ise 589.943 rakamna ulald gzlenmitir. Greenpeace, Endonezyadaki ormanlardaki aalar keserek elde edilen palmiye yalarn satn almas nedeniyle bir balatt kampanya kapsamndnaki video ilk otuz saatte 180 bin kii tarafndan izlenmitir.. (http://www.greenpeace.org/turkey /campaigns/enerji/kit-kat). 17 Austos 2010 tarihi itibariyle videoyu 1.000.000 kii izlemitir ve bu say artmaya devam etmektedir (http://www.greenpeace.org/ turkey/news/nestle-...). Kit Kat paradosi rnei sivil toplum rgtlerinin sosyal medyayla kurulular krize srkleyebileceini gsteren arpc bir rnek olmutur. Meksika Krfezine dklen BP firmasnn petrol tankerlerini protesto iin yaptklar Yeniden Markalama viral kampanyalar, nkleer enerji yatrmlarn protestolar ve evreyle ilgili gncel pek ok konuyu sosyal medyada paylamaktadr. Greenpeace ayn zamanda iletiim faaliyetleriyle ilgili Facebook kullanclarna grlerini sormakta ve onlardan duyurum anlamnda gr ve neri almaktadr. 4. Doa Dernei: 2002 ylndan beri faaliyet gsteren dernek Trkiyenin doasnn sorunlar iin yapc ve yerinde zmler getirmeyi ilke edinmitir. alanlar, yerel temsilciler, yeler, gnlllerle ve krk binin zerindeki destekisi, 16 farkl ilde yerel projeleri bulunmaktadr (www.dogadernegi.org/ hakkimizda.aspx). Doa Dernei genelde Greenpeacein uygulad iletiim

Gz 2010, Say:31

Bir Halkla likiler Uygulama Alan Olarak Sosyal Medya Kullanm:

113

tekniklerini izlemektedir. Son aylarda Hasankeyfin sular altnda kalmas gibi konularda srekli grlerini yaynlamakta ve doa dostlarn duyarlla ve eyleme davet etmektedir. Ke yazarlarndan ve sanatlardan youn bir ekilde destek alan Doa Dernei, Hasankeyfin baraj yaplmasna finansman destei salayan bankalar iin bankalarn reklam filmlerini tekrar ekmi ve sanal ortamda yaymtr. 5. EKL Vakf: (evre ve Kltr Varlklarn Koruma Vakf) Trkiyenin doal ve kltrel mirasn korumak amacyla 1990 ylnda vakf statsnde kurulmu, bir sivil toplum kuruluudur. Doal kaynaklar, kltrel miras ve insan bir btn olarak ele alan EKL, doal ve kltrel evreyi korumak iin kenthavza-blge-lke leinde projeler gelitirmektedir. EKL'n korumadeerlendirme-yaatma amal projelerinin hayata geirilebilmesi ve sonu alnabilmesi iin benimsenen strateji kamu-yerel-sivil-zel birlikteliine ncelik verilmesidir.(www.cekulvakfi.org.tr/icerik/...). ekln sosyal medya uygulamalar, u anda pek aktif olmayan bir blogla balamtr. ekln Twitter sayfas yoktur ancak her geen gn izleyici says artan Facebook sayfalarnda yrtlen projeler paylalmakta ve izleyiciler tarafndan destekleyici yorumlar alnmaktadr. Aratrma amacyla katlmc gzleme desteklemesi iin kurumsal iletiim sorumlularna e-posta araclyla yneltilen soru: Sosyal medya ortamlar gnll ve ye saynzn artmasna, halka daha kolay ulamanza, yeler arasndaki iletiimin daha verimli hale gelmesine, rgtn katlmc kararlar almasna, basn mensuplaryla iletiim kurmanza, daha fazla ba toplamaya, etkinlikleri daha iyi organize etmenize katkda bulunuyor mu? eklindedir. Soruya verilen cevaplar aada sunulmutur. Doa Dernei kurumsal iletiim sorumlusu Ycel Snmez sosyal medya kullanmyla ilgili olarak unlar sylemitir: Facebook, twitter ve dier sosyal medya aralar Doa Dernei'nin ok farkl kesimlerden ok farkl profillere ulamasn salad. Bizim hedefimiz savunduumuz konularn ilgi odaklar asndan daha geni bir taban kapsamas gerekiyordu. rnein HES (hidro elektrik santralleri) mcadelesini yrten insanlar daha ok kyde yaayan insanlard. Biz de bu bilgi ve veriler nda dernein iletiim stratejisini nemli lde revize ettik. Yaygn medya ile ilgili stratejimize ek olarak, sosyal medya aralarn, yerel medyay ve basl afi, katalog, el ilan konusunda youn bir yeniden yaplanma sreci yaadk. Btn bu almalar hem bizim daha etkili iletiim almalar yapmamza neden oldu hem de desteki saymz hem de ye saysn ve az da olsa balar artrd Ancak bizi grp tanyan kii ve kurumlar

letiim Kuram ve Aratrma Dergisi

114

F. Onat

ba ve yelikte hala mesafeli durmaktadr. Grld zere Doa Dernei iletiim kurmak istedii hedef kitleyle iletiim kurabilmi, ye says artmtr. Ancak sanal ortamda destek verenlerin oranyla gerek yaamda destek verenlerin oran paralel gitmemekte, ba ve eylemlere katlmda rgt yetkilileri bekledikleri ilgiyi grmekte zorlanmaktadr. eklde kurumsal iletiimden sorumlu irin Sngn Ylmaz, sosyal medyada vakfn yer almasyla ilgili olarak unlar sylemitir: nce sivil toplum rgtlerinin Facebookta nasl yer aldklarn, nasl kullandklarn inceledik. nce Facebook iin bir yazm dili gelitirmenin pratiklerini yaptk. Ardndan bin kadar yeye ulanca hayran sayfas hazrladk ve gruptaki yelerimizi oraya davet ettik. Hergn en az bir haber paylamaya alyoruz. Hedefimiz farkndalk, alglama, davran ve dnce deiiklii yaratmak. Facebook zerinden gnll katlm arttrma amacmz yok. Facebooka bir haber koyduumuzda annda tepkisini alabiliyoruz. EKL gnlllerinin dncelerini sca scana grebiliyoruz. Sayfamza koyduumuz notlarmz beenenler, beenmeyenler, o nota yorum yazanlar arasnda bir iletiim oluyor. Ayrca vakf maillerine gelen paylamlar da artyor. Bu ortamda yer alarak genlerin ilgisini ekmeye alyoruz. Facebook sayfamz yerel basn mensuplar tarafndan da izleniyor, yerel basna ulamamzda nemli bir iletiim kanal. ekl yetkilisinin verdii bilgilere gre genlerin rgte ilgi gstermesini salam, zellikle Facebook, rgtle rgt gnllleri ve takipileri arasnda iletiim ortam yaratmtr. Yerel medya mensuplaryla iletiimi kolaylatrmtr. Aratrma kapsamnda 5 rgtn Facebook ve Twitter sayfalar incelenmitir. STlerin aadakiler dnda eitli amal profilleri de vardr ancak sadece halkla ift ynl iletiim kurmak iin alm profiller incelenmitir. STlerin sosyal a sitelerinden Facebook ve Twitterdaki sayfalarndan katlmc gzlem yntemiyle elde edilen veriler aadadr. ST TEMA Mesajn Tarihi 17/8/2010 17/8/2010 19/8/2010 20/8/2010 19/8/2010 23/8/2010 17/10/2010 18/10/2010 21/8/2010 23/8/2010 Yorum 1 Beeni 27 12 6 20 5 10 4 42 44 zleyici Saysnda Bir Haftalk Art ve Yzdesi 4989-5184 / %3.9

WWF TRKYE

16100-16720/ %3.85

Gz 2010, Say:31

Bir Halkla likiler Uygulama Alan Olarak Sosyal Medya Kullanm:

115 175.991-178.104 / %1.2

GREENPEACE AKDENZ

16/8/2010 18/8/2010 17/8/2010 19/8/2010 20/8/2010 18/8/2010 18/8/2010 20/8/2010 20/8/2010 20/8/2010 20/8/2010 17/8/2010 18/8/2010 18/8/2010 19/8/2010 19/8/2010 20/8/2010 23/8/2010

50 47 39 31 53 7 11 5 4

496 368 272 2800 284 33 44 12 30 34 61 14 17 12 4 9 7 14

DOA DERNE

16453-16636/ %1.1

EKL

2322-2388 / %2.8

3 1 2

Tablo 1: 17-24 Austos 2010 tarihleri arasnda Facebookta yaplan gzlem. Kaynak:http://www.facebook.com/home.php?#!/pages/TEMA-Vakfi/112863912086073?ref=ts http://www.facebook.com/wwfturkiye http://www.facebook.com/#!/Greenpeace.Akdeniz.Turkiye?ref=ts http://www.facebook.com/?ref=hp#!/pages/Doga-Dernegi/95369986590?ref=ts http://www.facebook.com/pages/CEKUL/272896409099?ref=mf&v=wall

Tablo 1deki verilere bakldnda STler, hafta tatili gnleri dnda hemen her gn Facebookta bir mesaj yaynlamaktadrlar. Facebookun a gncesi (blog) hizmeti veren Notlar uygulamas iinnde yaynladklar notlara yorum ve beeni alan en ok Greenpeace Akdeniz ve Doa Derneidir. Her iki rgt te etkinliklerinin ve haberlerinin yannda gncel evre olaylarn da izleyicileriyle paylamakta, gndemi yakaladklar iin izleyicileriyle daha sk iletiim kurmaktadr. Facebookta aratrmaya konu olan rgtlerin hemen hepsinin sayfalarnn ye saysnda art gzlenmitir. rgtlerin Twitter kullanmna bakldnda ise genelde Facebook uygulamalaryla egdml olduu gzlenmitir. Facebook, Twitter, Friendfeed, blog gibi sosyal medya kanallarnda ayn anda ayn iletiyi paylaarak ok sayda kullancya ulaabilmek mmkn olduu iin STler, birden ok kanal iletiim amal kullanmaktadr. Basnda en ok haberle yer alan ilk

letiim Kuram ve Aratrma Dergisi

116

F. Onat

5 STden 3 rgtn Twitter hesab bulunmaktadr. rgtten Twitter en ok kullanan Greenpeace Akdenizin 24 Austos 2010 tarihine kadar gnderdii mesajlarnn toplam 682dir ve 9036 izleyicisi bulunmaktadr. WWF-Trkiye (1659 izleyici, 320 mesaj), Doa Dernei (380 izleyici, 278 mesaj) Greenpeacei izlemektedir. Twitterda paylalan mesajlar rgtlerin web sayfalarna, gazetelerde kan haberlere ve Facebook sayfasna verilen linkler ve linklerin haber balklardr (www.twitter.com, Eriim 24/8/2010). Paylalan linkler ve yazlar ayn gn ok kii tarafndan beenilmekte ve linklere yorum yaplmaktadr. Daha sonraki gnlerde gelen beeniler ve yorumlarn says ise olduka azdr. Vakf ve derneklere ye olanlarn profillerinde ye olduklar rgte ait linkleri paylatklar, yorumlar yaptklar, bazlarnn ise profil resmi olarak kendi resimleri yerine rgtn savunduu faaliyetlerin grsel imgelerini koymulardr. STlerin hepsinin Youtubedaki videolarnn ve az sayda en yeni tarihli olannn 9 ay nceye aittir. Dailymotion, Videogoogle gibi dier video paylam sitelerindeki videolarn says snrldr, bu nedenle video paylam sitelerinin sosyal a siteleri kadar aktif olarak kullanld sylenemez. 3.2. Aratrma Bulgularnn Halkla likiler Ynnden Deerlendirilmesi Sivil toplum rgtlerinin sosyal medyay aada sralanan halkla ilikiler uygulamalarnda iletiim kanal olarak kullandklar gzlenmitir. 1. Kurumsal iletiim: Aratrmaya konu olan STlerde halkla ilikiler uygulamalar bu ie kendisini adam ya da profesyonel olarak hizmet veren kiiler tarafndan yaplmaktadr. Her rgtn de mutlaka bir halkla ilikiler sorumlusu veya kurumsal iletiim yneticisi bulunmaktadr. Bu kiiler ayn zamanda sosyal medya uygulamalarnn da sorumlusudur. Aratrma kapsamnda sosyal medya uygulamalarnn 5 ST de kendi web siteleriyle uyumlu ve e zamanl olduu, kurumsal kimliin unsurlarnn (logo gibi grsel malzemeler, vizyon, misyon vd.) ve genel hedeflerin dna klmad gzlenmitir. Yurtd merkezli Greenpeace Akdeniz ve WWF isimli evre rgtlerinin web sitelerinin ve sosyal medya sayfalarnn merkezle uyumludur. STlerin web sayfalarnda Facebook ve balantlar olmas dahilinde Twitter, Flickr, Mynet, Tell linkleri bulunmaktadr. Paylalan linkler ve duvar yazlaryla web sitelerinde yaplan duyurular ayn mesaj ieriini tamaktadr. Mesajlarn mecrada da yaynlanma tarihleri e zamanldr. 2. Hedef kitlelerle iletiim: Aratrmadaki 5 evre rgtnn de web siteleri hem profesyonel olarak hazrlanm hem de ziyaretileri dernee ye olmaya,
Gz 2010, Say:31

Bir Halkla likiler Uygulama Alan Olarak Sosyal Medya Kullanm:

117

dernein faaliyetlerine katlmaya tevik edici mesajlar iermektedir. Ayrca btn rgtlerin web sitelerinin ana sayfalarndaki dzenlemeler, ziyaretinin kolaylkla dernek yetkilileriyle iletiim kurabilmesini salayacak ekilde yaplmtr. ST olarak deerlendirildiinde aratrmann rneklemindeki btn rgtlerin sosyal medyaya ve payda iletiimine birok zel iletmenin gstermedii duyarll gsterdii gzlenmitir. STlerin web sayfalarnda RSS, e-blten, iletiim kutusu, imza kampanyalarna online katlm, online ba, sk gncellenme gibi web sayfalarnn iletiim kalitesini st seviyede tutan uygulamalar gzlenmitir. abalarnn sonucu olarak STlerin ye saylar hergn artmakta ve i ve d hedef gruplarla karlkl iletiim iinde olunmaktadr. 3. Medya ilikileri: STler, sosyal medya ortamlarn geleneksel kitle iletiim kanallar gibi haber ak salamak amal kullanmaktadrlar. STler, web sayfalarnda verdikleri ve gazete, dergi, radyo ve televizyon gibi geleneksel kitle iletiim kanallarna gnderikleri basn bltenlerini ve fotoraflar Facebook ve Twitterda paylamaktadrlar. Sosyal medya ortamlarnda paylalanlar genellikle evreyle ilgili haberler ve rgt faaliyetleridir. STler, sosyal medya kanallarn ayn zamanda basn mensuplaryla iletiim amal da kullanmaktadr. zlenen rgtlerin sayfalarnn takipileri arasnda yerel ve ulusal gazeteciler bulunmaktadr. rgtler ayn zamanda televziyon ya da gazetede kan haberleri, ke yazlarn da haber kaynana linkler vererek en az iki gnde bir paylam yaplmaktadr. Mesajlara gelen yorum ve beenilme saysyla gruba ye says arasnda pozitif korelasyon bulunmaktadr. Mesajlar, Facebookta Notlar uygulamas altnda verilmektedir. Notlardaki mesajlara biimsel olarak bakldnda 3-7 kelime arasnda balk kullanld, en az 1 fotoraf verildii, haberin ters piramit formatnda, 2 ila 4 satrlk ilk paragrafta 5N 1K sorularna cevap verilmektedir. Yazlan metinlerin 3-7 paragrafla snrl kald ve gazete haberine gre daha ksa cmleler kullanld, zetle yaln bir anlatmn benimsendii gzlenmitir. Paylalan linklere gelen yorumlar genellikle mesajlar destekleyici niteliktedir. Yorumlardan daha ok beenilerin olmas bunun bir gstergesidir. SONU Halkla ilikilerde uygulama alan olarak sosyal medya kullanm: rgt haberlerini duyurma, eitli konular zerinde gr bildirme ve kamuoyu yaratma, web sitesine ynlendirme, kriz dnemlerinde halkla birebir iletiim kurma, yeni ye kazanma, grnlrlk elde etme, dier sivil toplum rgtleriyle iletiim a kurma,

letiim Kuram ve Aratrma Dergisi

118

F. Onat

imza, eylem veya yardm amal kampanyalara destek salama olarak sralanabilir. Aratrma kapsamnda rneklem olarak seilen 5 evre rgt geleneksel kitle iletiim kanallarnda yer almakta gsterdii abay sosyal medya kanallarndan Facebook ve Twitterdaki uygulamalarnda da gsterdikleri gzlenmitir. rgtlerin hemen her gn bir mesaj, not paylamalar, sayfa yelerini eylemlere katlmaya armalar, imza kampanyalarna yaplan davetler rgtlerin halkla ilikilere verdikleri neme iaret etmektedir. rgtlerin sayfalarnn srekli artan ye says, paylalan mesajlara gelen yorumlar ve beeniler rgtlerin abalarnn karlksz kalmadnn ksmi bir gstergesi olarak kabul edilebilir. Genel anlamda halkla ilikiler uygulamalarnda geleneksel medyaya verdikleri nemi geleneksel kanallarla sosyal medya kanallarndaki mesajlarla tutarl ve e zamanl olarak hedef kitlelerine vererek, onlardan gelen geri bildirime duyarl olarak gstermilerdir. Aratrma sonucunda halkla ilikiler uygulamalar kapsamnda geleneksel medyaya nem veren sivil toplum rgtlerinin genel olarak interneti ve sosyal medya ortamlarn kullanarak ift ynl simetrik halkla ilikiler modeline uygun sonular hedefledikleri ve hedeflerine ksmen ulatklar gzlenmitir. Halkla ilikilerde uygulama alan olarak sosyal medya kullanm STler zerinde incelendiinde STlerin genellikle duyarllk yaratma, tannma, duyurum, iletiim kurma gibi hedeflerine ulatklar, sanal olmayan gerek dnyada eylemlere katlm ve balar arttrma gibi konularda ise sosyal medyann ksmen motive edici olduu gzlenmitir. Bir kamusal alan zellii gsteren (Rheingold, 1993) sosyal medya sivil toplum rgtlerinin evre hareketinin tabana yaylmasnda nemli bir yere sahiptir. lke nfusunun nemli bir blmnn dahil olduu internetteki sosyal ortamlarda STleri izleyen yzbinlerce kii zamann sosyal a sitelerinde belki elenerek geirirken STlerin faaliyetleriyle ilgili paylamlar izliyor, paylayor, onlara yorumlar yazp, evre ve toplumsal konularla ilgilenen dier kiilerle tanyor ve etkileim haline gemektedir. KAYNAKA Altunay, M. C. (2010). Gndelik Yaam ve Sosyal Paylam Alar: Twitter ya da Pt Pt Net, leti--im, Galatasaray niversitesi letiim Fakltesi Dergisi, Say:12, (31-57). Ataseven, G. (1997/18). Sivil Toplum Kurulular ve Kadn, Yeni Trkiye

Gz 2010, Say:31

Bir Halkla likiler Uygulama Alan Olarak Sosyal Medya Kullanm:

119

Ate, brahim ve Erdoan, Abdlkerin (1986). l l Vakflar, Vakflar Genel Mdrl Yayn, Ankara. Breakenridge, D. (2008). PR 2.0, New Media, New Tools, New Audiences, Pearson, New Jersey, ABD. Biber, A. (2006). Sivil Toplum rgtlerinde Halkla likiler, Nobel, Ankara. Biber, A. (2009) Halkla likiler almalarnn Dn, Bugn ve Geleceine likin Bir Deerlendirme, Gazi niversitesi letiim Fakltesi letiim Kuram ve Aratrma Dergisi, Gz 2009, Say: 29 (134-148). Castells, M. (2005) Enformasyon a: Ekonomi, Toplum ve Kltr-A Toplumunun Ykselii (Cilt 1). (ev. Ebru Kl), stanbul: stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar. Cierdelen, T. Sivil Toplum Kurulularnn Ynetsel Baarsnda Halkla likilerMedya Etkileiminin Rol, II. Ulusal Sivil Toplum Kurulular Kongresi 15-16 Ekim 2005 anakkale, 517-525. Grunig, J., & Hunt, T. (1984). Managing Public Relations. New York: Holt, Rinehart & Winston. Hine, C. (2000). Virtual Etnography, Thousand Oaks, CA: Sage. Ipsos KMG, Trkiyeyi Anlama Klavuzu, (2009). Aktaran: Baysal, A., Saar, E., MediaCat, Mart 2010, Yl: 18, Say: 182 Tehir ve Rntgen a. Lattimore D., Suzette T. H., Toth E., Public Relations/The Profession and the Practice 3. Bask, ABD: Mc Graw Hill International Edition. Machin, D. (2002). Etnographic Research, Bloomsbury, USA. Okay, A., Okay, A. (2005). Halkla likiler Kavram Strateji ve Uygulamalar, Der Yaynlar, stanbul. Peltekolu, F. B., (1998). Halkla likiler Nedir?, Beta Yaynclk, stanbul. Rheingold, H. (1993). The Virtual Community. Homestdeading on the Electronic Frontier. Massachussetts: Addison-Wesley Pub. Seo, H, Kim, Y, Yang, S, Global Activitism and new media: A study of transnational NGOs online public relations, Public Relations Review, 2009 ubat, Elsevier/Science Direct 19/3/2009 sayfa: 123-126 /Volume 35, Issue 2 Terzi, ., Sorumluluk Dolu Bir Rekabet, zlem Terzi Marketing Trkiye, 1 Temmuz 2010, say: 199, sayfa: 86.

letiim Kuram ve Aratrma Dergisi

120

F. Onat

Toprak, T, Yldrm, A, Aygl E, Binark, M, Breki S, omu, T (2009) Toplumsal Paylam A Facebook: grlyorum yleyse varm!, stanbul: Kalkedon. Varnelis, K. (2008). Networked Publics, Cambridge, MA, USA: MIT Press. Yldz, ., 21. Yzylda Sivil Toplum rgtleri: Demokratiklemenin mi, NeoLiberalizmin mi aralar? II. Ulusal Sivil Toplum Kurulular Kongresi 15-16 Ekim 2005 anakkale Sayfa: 586-588 nternet Kaynaklar Barnes, N. G., Mattson, E. Still Setting the Pace in Social Media: The First Longitudinal Study of Usage by the Largest US Charities, http://umassd.edu/cmr/studiesresearch/socialmediacharity.doc Eriim: 20/8/2010 Cravens, J., Evaluating Online Activities: Online Action Should Create & Support Offline Action, www.coyotecommunications.com/culture/online2offline. shtm Eriim: 7/4/ 2010 Indonesia, Brazil and Venezuela Lead Global Surge in Twitter Usage http://www.comscore.com/Press_Events/Press_Releases/2010/8/Indonesia_Brazil_a nd_Venezuela_Lead_Global_Surge_in_Twitter_Usage Eriim: 1/9/2010 Kanter, B. (22/5/2009), 4 Ways Social Media is Changing the NonProfit World, www.mashable.com/2009/05/22/non-profit-social-media Eriim:15/3/2010 Park, J. , 2004-05-27 "Virtual Ethnography or Ethnography of Virtuality?: Methodological Analysis of Ethnographic Research of the Internet" International Communication Association Annual Meeting, New Orleans, New Orleans, LA. Eriim: 26/5/2009 web: http://www.allacademic.com/meta/p112721_index.html Social Media in the Nonprofit Sector, The Weber Shandwick Social Impact Team www.webershandwick.com/resources/ws/flash/SI_FiveFastFactsv2.pdf Eriim: 1/4/2010 Top Sites in Turkey, 2010 http://www.alexa.com/topsites/countries/TR, Eriim: 1/9/2010 Trkiye ileri Bakanl Dernekler Dairesi Bakanl Dernein Tanm http://www.dernekler.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article

Gz 2010, Say:31

Bir Halkla likiler Uygulama Alan Olarak Sosyal Medya Kullanm:

121

&id=365%3Adernein-tanm&catid=37%3Adernek-nedir-naslkurulur&Itemid=77&lang=tr Eriim: 18/4/2010 Vast Majority of Leading U.S. Political Advocacy Groups Are Using at Least One Social Media Study Finds, Washington, DC, Eriim: 13/7/2010 What is Social Media?, 2007 www.spannerworks.com/ebooks 5, Eriim: 27/8/2010 http://www.checkfacebook.com/, Eriim: 26/8/2010 http://www.cekulvakfi.org.tr/icerik/icerik.asp?sayfaID=1 http://www.dogadernegi.org/hakkimizda.aspx http://www.facebook.com/#!/Greenpeace.Akdeniz.Turkiye?ref=ts http://www.facebook.com/pages/CEKUL/272896409099?ref=mf&v=wall http://www.facebook.com/pages/Doga-Dernegi/95369986590 http://www.facebook.com/home.php?#!/pages/TEMAVakfi/112863912086073?ref=ts http://www.facebook.com/pages/TEMA-Vakfi/112863912086073#!, http://www.greenpeace.org/turkey/campaigns/enerji/kit-kat http://www.greenpeace.org/turkey/news/nestle-molayi-haketmiyor-010410 http://www.tema.org.tr http://www.turkiyesumeclisi.net/ http://www.twitter.com, Eriim 24/8/2010 http://www.wwf.org.tr/page.php?ID=27

letiim Kuram ve Aratrma Dergisi

122

F. Onat

Bo Sayfa

Gz 2010, Say:31