Schoolreisjes kan Rayan wel vergeten

Journalisten Els Duran en Evelien Vehof reisden de wereld rond om te onderzoeken hoe staatlozen kunnen overleven in een wereld waarin een nationaliteit onmisbaar is. Vandaag de eerste aflevering: Rayan (16) uit Libanon.
ELS DURAN & EVELIEN VEHOF

it is het enige bewijs dat ik heb van mijn bestaan. Rayan laat ons een een handgeschreven briefje zien van de m uh t a r, een soort wijkburgemeester. Het briefje bewaart ze zorgvuldig in haar slaapkamer. Rayan (16) is geboren in een oude wijk in Beiroet. Ik ben nog nooit de stad uit geweest. Er zijn overal checkpoints en ik ben bang dat ze het briefje niet zullen accepteren en het van me zullen afpakken. Als staatloze is Rayan gevangene in de hoofdstad van haar eigen land. Rayan zit op de bank in een tl-verlichte, kleine huiskamer. Ze kijkt televisie, naar een Arabische woestijnwestern, als we haar ontmoeten. Rayan woont met haar ouders bij opa in huis omdat haar vader Khalil geen recht heeft om zelf een huis te kopen. Khalil is staatloos en getrouwd met de Libanese Kaouthar. Ze zijn sunniet. Omdat Khalil staatloos is, is zijn dochter Rayan dat ook. Rayan zet thee met mierzoete Arabische koekjes voor ons klaar en gaat naast haar opa op de bank zitten. In dit huis breng ik heel veel tijd door, omdat ik bijna nergens heen kan. Ik ga naar school hier in de buurt, dat kon met dit briefje gelukkig wel! Op school heb ik verder ook nog geen problemen gehad met mijn staatloosheid. Alleen met schoolreisjes kan ik nooit mee. Laatst ging de klas naar Tripoli, dan kom je al langs zoveel checkpoints! Ik kom daar nooit doorheen zonder officile papieren. Behalve mijn beste vriendin weet niemand waarom ik thuis blijf. Haar heb ik verteld dat ik staatloos ben, maar wat valt er over te zeggen? Kaouthar (35), de moeder van Rayan, komt binnenlopen en zet de tv zacht. Ze is woedend over de situatie: Ik ben Libanese en ik heb in mijn eigen land een kind op de wereld gezet, hoe kan het waar zijn dat zij geen burgerschap

krijgt? Ik kan haar niet laten zien waar ik opgegroeid ben, ze kan niet mee op familiebezoek buiten de stad. Zelf reis ik wel eens naar het buitenland, maar Rayan moet ik dan alleen thuis achterlaten. Ze gaat naast haar dochter op de bank zitten. Weet je wat ik misschien nog wel het ergste vind? Ik kan met Rayan niet eens naar een normaal ziekenhuis als ze ziek is. Ze laten hun stem wel horen en gaan de straat op. Twee jaar geleden zag mijn moeder een item op televisie over CRTD.A, de actiegroep die zich inzet voor vrouwen en verande-

Ik ben nog nooit de stad uit geweest. Overal zijn checkpoints en ik ben bang dat ze het briefje zullen afpakken
ring van de nationaliteitswetgeving, vertelt Rayan. Sindsdien lopen we altijd mee als zij demonstraties organiseren. Mijn vader, mijn moeder en ik. Daar ontmoette ik eigenlijk voor het eerst andere staatlozen in dezelfde situatie. We willen de regering laten zien met hoeveel we zijn en haar ertoe bewegen de wet aan te passen. Haar moeder voegt toe: In Marokko is het de vrouwenbeweging gelukt, daar hebben ze de wet veranderd. Dan moet ons dat in Libanon toch ook lukken. Rayan zal volgend jaar geen eindexamen kunnen doen, maar ondanks dat droomt ze van een toekomst als advocaat of verpleegster, Het enige wat ik kan doen, is hopen dat de wet gauw verandert zodat ik een vervolgopleiding kan beginnen, zegt ze aarzelend. Kaouthar slaat een arm om haar dochter heen: Het leven houdt op zonder papieren, of nee, het kan misschien nooit echt beginnen.

STAATLOOS IN LIBANON
In Libanon is het de sekse die bepaalt wie er burger is en wie niet. Door de nationaliteitswet uit 1925 kunnen namelijk alleen mannen hun nationaliteit doorgeven aan hun kinderen. Zoals in veel andere landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika ontstaan er steeds nieuwe generaties staatlozen door deze genderdiscriminatie.

Beiroet

39 . Als staatloze in Libanon kun je werkelijk lim is en slechtseenprocent christen. sys. Libanon kent sektarisch politiek helemaal niets: niet stemmen, niet werken, niet reizen, geen eindexamen doen, teem gebaseerd op de grootte van de geen grond bezitten. Het land heeft waarschijnlijk 4.140.289 inwoners (schatting 2012 CIA World Factbook). De laatste volkstelling is in 1932 gehouden, nog voordat Libanon onafhankelijk werd in 1943, dus hoeveel mensen er werkelijk wonen is onbekend. Ook het aantal staatlozen is onbekend, zelfs bij de Verenigde Naties. Libanon kent achttien erkende religieuze groepen waarvan christelijke en islamitische gemeenschappen de grootste zijn. In de telling van 1932 vormden christenen nog 54 procent van de bevolking, terwijl volgens de laatste cijfers van het CIA factbook 59,7 procent van de bevolking mosILLU S T RA T IE T O M A S S C H A T S

groep: de president is altijd een maronitisch christen, de premier een sunniet, de parlementsvoorzitter een sjiiet. Het is voor de christenen van belang dat zij de grootste groep blijven en daarom houden ze zich aan de volkstelling van 1932. In dat licht is het interessant dat de meeste staatlozen in Libanon moslim zijn, vaak met een Palestijnse, Syrische of Turkmeense achtergrond. Is dat een reden voor de machthebbers om de nationaliteitswetgeving niet aan te passen? Vanuit de samenleving wordt er wel gestreden voor aanpassing van de nationaliteitswetgeving. Vrouwenorganisatie CRTD.A doet onderzoek, lobbyt en houdt demonstraties. Tot nu toe tevergeefs.