Professional Documents
Culture Documents
••• ••
tepav
Turkiye Ekonomi
Politikalan
Arasnrrna Vakf
z
......J
~ f-
o [L
Dr. Omit bZLALE Egitim ve /vesutme Enstitusu H. Ekrem CUNEOiOGLU2 Ara§/mnaci. Ekouom. Etoile,.;
ooc.
iC;talebe
bogli bOyOmesi -dis dOnyadaki geli~meler de dikkate ollndlglndo- onlosihr olmaklo beraber sOrdOrOlebilirbir ekonomik bUyOme icin riskleri de beroberinde getirmektedir. lhrocotm yeniden ivme kozorup isfikror] bir plotoya ot.nrnos: bu ocidon bnem tosrmokto. bu de rekobetc;ilik ve yOkselen pozorlara uyum sogloma (adaptasyon) iki anahtar kavram olarak korsuruzo cikrno ktadir TOrkiye'nin ihracat oertormonsrru bu
c ercevede
iki soruyu
nasli blc;eriz?
nosil bir
Ihrccot performonsrrruzm incelenececi politika notu serisinin ilkinde yukandoki sorulara cevap aranmakta ve TOrkiyeile cyru gelir grubunda yer alan Ulkelerle kcrsilostrrno] bir onaliz vopumoktodu.
www.tepav.org.tr
TURKiYE'NiN
iHRACAT
PERFORMANSI
1.
ihracatta Rekabetc;ilik ve Adaptasyon Konuyla ilgili liferatOr gozden ge<;irildiginde ihracat perforrnonsiru temelde ovnstrrnorun murnkun oldugu gorulmektedir: u<; Ioktore
DI~sal foktorler: ihracat vcpilon bblgelerin ve ihrcc edilen urunlerin -rekabet gOcOmOzde yo do ihracot politikormzdo degi~iklik olmoso bile- dOnya ticaret hocmindeki oglrllgl degi$mi~ olobilir. Adaptosyon (Uyum soglamo): DOnya ticaretindeki qehsmeler iyi tokip edilerek (edilmeyerek), yOkselen b61gelere ihrocat ortrrus (ozolrrus] olabilir. Rekabetc;:lIik: ihracat vopilon degi~mi~ olobilir. bolqelerde ve ihroe;: edilen OrOnlerde pazor pov:
International Trade Center PTe) Iorofmdon Oretilen Ticaret Performans Endeksi'nin- alt kalemleri kullorulcrok ihracat pertormcnsnruz ovnstmup 2000-2005 ve 2005-2009 eros d6nemler kar~lla~tlnldlginda, TOrkiye'nin rekabetc;:ilikte 8. srcdcn- 18. strove geriledigini, bununlo beraber yOkselen pazarlora adopte olmada 15. suodcn 4. sirovo yOkseldigi g6rOlmektedir. Ozellikle kOresel krizi kapsayan 2007-2009 vtllon crosmdo rekabet gOcOnde belirgin bir dO~O~, yum saglamada da corprci bir iyilesrne g6ze corprnoktocnr. u Bu ocidon TOrkiye'nin lhroccmnrn son 10 Yllilk d6nemde doha az rekabetc;:; oma daho hlz/l adapte oldugunu s6ylemek mOmkOndOr.
Tablo 1. TUrkiye [hmc ctmm Rekabetc;ilik ve Adaptasyon Periormansl
Stra
Srra
14 4 4
8 18
21
UN Comtrade
Nasll Doha Hlzh Adopte Olmusuz? Son dbnemde odaptasyonumuzu nosn arttlrdrglmlz incelendiqinde. orta duzcvde teknoloji iceren ihraca1 urOnlerinde Ortadogu, Kuzey Afrika ve Asya b61gelerine ihrocatta bir ortis g6zlenmekle berober osil kctkmm dO~Okteknoiojili mal ihrocotmdon i geldigi gbrOlmektedir5. Dolovrsrvlo. bu bolgelere yaptl91mlz ihrocotm teknolojik / yogunlugunda du~uk teknolojili mallann aglrilQlnl ortnrocok bir geli~me vosonrrusnr.
1 Ticorel
Perforrnons Endeksi ile ilgili teknik bilgi ic;in bkz: h tp://www _Ttl frocen .0rg/oPRIl 1ITrodeeo m/OQcumcn tsnPI ;-loles.pdf 'Slrolomo 76 llike orosmdo yopllml?lrr. Cohsrnodo yer olon 76 Olkenin rekobetcilik ve ad plosvon pertormonsr degerleri I 'de gos erilmi~tir. s Bu durum Orloda!)u ve Kuzey Afrika ile Asyo bolqelerinin pazar korokterrsnklertnden dc kaynoklonobilir Gelir dOzeyi dll~lj 01 elerin tU elim sepe teri. yOkse gelilli or elere nozoron doho oz te noloii Y09un alma Iodu. Egel soz konusu pozorlordo bOyOmo oevorn eoecekso bu geli'imenin TUlkiye'nln Orohm deserune OIUnlSUl bir kat r yoplp voomovocoqi do tortrsmovo ocumoudu.
www.tepav.org.tr
Yogunlugu,
1340 • lleri
Asya 2008
-=3740 Di.i~i.ik
4280 2650
5650
Mena 2005
Mena 2008
.Orta
• Kaynaga Davah
Koynok:
UN Comtrode
Verltoboru.
UNIDO lhroc
mollonn
teknolojik
snuftondmlrnosi.
TEPAV
43,2%
38,8%
46,3%
%
Asya 2005 • Ileri
,8%
Asya 2008 _ Orta
Di.i~i.ik
~,2%Mena 2005
• Kaynaga Dayal!
Mena 2008
Veri oboru.
UNIDO ihroc
rnollonn teknolojik
smrtkmdutlrnosr.
TEPAV
Rekabetc;ilik ve Adaptcsyon:
Kar~lla~hrmah Analiz
Yukanda elde edilen bulgular, Turkivenin rekabet gucunde yo~adtgl olurnsuzluqu yeni ve vukselen pazarlaro uyum soqlornovlo kopattlglnl gbstermektedir. TUrkiye icin elde edilen rekabetc.;ilik ve adoptosyon endeks degerleri. kendisiyle berober ust orta gelir grubundo yer alan diger Olkelerin endeks degerleriyle Toblo 2'de korsilcstmlmoktodn.
www.tepav.org.tr
DONE1\11
Adapta.yon 51ra Rekabel~mk srra Adaplasyon s.ra 19
1007-200900NEMi
Rekabel~ilik Srra Adaptasyon Srr a
0,0000 0.0000 ·0.0001 0.0032 0.0003 0.0003 0,0009 O.OOO~ -0,0001 -0.0001 0.0004 0.0000 -0,0007 -0.0012 0.0000 0.0003 0,0009 0.0016 00009
16
15
-{],0004 0.0009 0.0000 -0.0005 O.OOOl -0.0001 -0,0003 0,0011 0.0007 -0.0001 0.0001 0.0000 -0,0001 0.0037 0.0000 0.0001 0.0008 0.0044
20
4 13 21 8 17 19 3 7
-0,0003 -0.0002
O.OODO
-0,0001 0.0007 0.0001 -0.0003 0.0001 -0.0003 ·0.0001 0.0000 0.0006 -0_0001 00002 0.0000 0.0006 0.0020 0.0000 0.0000 00006
18
3
19
11 to
18 12
1
18
9 20 10
21
18 16
19 22 2. 11
0.0003 0.0000 -0.0001 00000 ·0,0001 -0.0001 0.0000 0.0000 0.0000 -0,0005 -0.0008 0,0000 -0_0001 0,0000
2 6
13
11 10
6
0.0000 ·0.0002 -00004 O.OOO~ 0.0000 0.0001 0.0000 0.0000 -0.0003 0.0003 0.0000 0.0001 ·0,0001
7
14 4
17
11 6 19 8 14
16 3
17
7
17
13 17 10 5
9
19 B
13
9 10
13
18 10 11 16 2.
15 9 6
9 12 5
21
20 22
14
20 3
12 7 17 1
20 2.1 8 15
11 22
5 1 16 12
4
20
8
9
5
18
14
-- ---------Ru'va
3 4
0.0011
-0.0029 0,0001
0.0016
-0.0020 0.0001
$iri
0.0001
0.0000
14
-0.0003
22
Uruguay
0.0000
12
0.0000
14
0.0000
12
-0.0001
16
0,0000
13
-0.0001 0,0000
15
Venezuela
-0.0012
21
0.0001
-0.0005
22
0.0000
0.0000
15
Koynok: UN Comtrode
verilcboru.
Us! orta gelir grubu boz olmorok gosterilen sonuclor, daha once elde edilen bulgularlo paralellikler tosunoktocnr. TUrkiye kendi grubundoki Olkeler orosindo rekobetc;:ilikte 2. suodcn 5. srcvo gerilese de aradoki OC;:191 vuksek bir uyum sogloma gucOyle kopot-ncktornr. 2005-2009 orcsmdo TUrkiye'nin rekobet gOcOnde bnOnde yer alan Olkelerin doqol koynoqo doyoa ihrocat voptiklor: gorOlmektedir. KOresel krizi kapsayan 2007-2009 orosinco TUrkiye'nin rekcbetcilikte biroz daha geriye gittigi. yeni pazarlara uyum 5aglamada ise lider bir durumda olduqu do gorOlebilir. Kriz donernlnde Meksika, Romanya, Malezya. Kalombiya gibi Ulkelerin TOrkiye'nin onune ge<;tigi dikkat cekmektadr. Sonuc; ve Oegerlendirme Tlirkiye' nin ihra cat performa nsiru lnceleveceqlmz politika notu sensiru n ilkinde, surdUrOlebilir ve yOksek bir ihrocat icin gerekli temel Iokiorlerden rekobeicilik ve adaptosyon lncelenrnistir. Giri~ krsrrundo do belirtildigi Ozere adaptosyon, bir Olkenin dUnyadaki talep deqlsirnlcrlne oyok uydurmada ne kodor bosonh olduqunu olcmektadir Rekobet<;ilik ise ihracat yoptl91mlz Olkelerdeki ve ihroc;: ettigimiz UrOnlerdeki pozar pOYI ornslonrruzdon koynoklanon ihrocot ortl~lnl ifode etmektedir. Bu iki foktorun
www.tepav.org.tr
I:
toplam ihracat pertorrnonst icinde ovnstmlrnosi. drsscl faktbrlerden ormdmlrrus dinorniqinln ortaya cikcrblrncs: ocismdon onernlidir.
bir ihracat
Turkive ve kendisiyl.e oyru gelir grubunda yer alan Olkeler icin elde edilen bulgular, Turkive' nin rekabetc;:ilikte son bes YII icinde genye gittigine isore! etse de yeni ve
yukse.len pazarlora uyum saglamoda bnemli birbcson kaydettigini de gostermektedir. Avnco. rekabetc;:ilikte TOrkiye'nin onunde yer alan Olkelerin doqol kovncqo dayol! ihrocot yapon Olkeler oldugu do not edilmelidir. Bununla berober, kOresel krizin ya~ondlgl son donem lncetendiqinde rekobetc;:iligin biroz daha ruz kaybettigi de gozden kocmcrnohdu. Iurkivenin odoptosyonu nosil ba~ordlgl incelendiqinde ise. Ortadogu, Kuzey Afrika ve Asya Olkelerine vcpuon ihrocatlardo bnemli bir ortl? olduqu gbrOlmektedir. Bu ortrsrn bir krsrru orto teknolojili mal ihrocctmdon gelse de esas kotk: du~Ok teknolojili mal ihroccrtmdrm gelmektedir. TOrkiye'nin rekabet gOcOnO ortnrrnodon c;:ogunluklo dO~Ok teknolojili mal inrctcotrndo pozar qenislerr-esine giderek sagiadlgJ bu yuksek adaptasyon bosonsmm doguracogl kiso ve uzun dbnemli sonuclcr dikkotli degerlendirilmelidir.
www.tepav.org.tr
ZOOs-2009'08N~Mj
Sira Adaptasyon
Z007-Z00!} DONEMi
sira
~4 54 71 18 8
II
Rekabet~i1ik
Silo
Adaptasyon
Sr~a
·0.0012 0.0005 0.0016 ·0.0050 ·0.0048 ·0.0002 0.0001 0.0029 0.0002 ·0.0012 ·0.0058 0.0061 -0.0001 0.0012 -0.0020 -0.0006 -0.0027 -0.01&6 0.0000 0.0049 0.0002 -0.0011 -0.0008 0.0032 -0.0004 -0.0015
·O.OOOS
61 16 10 72
71
-0.0002 -0.0001 0.0004 0.0009 -0.0012 0.0000 0.0000 ·00002 -0.0003 0.0001 ·0.0010 -0.0009 -0.0001 0.0001 0.0006 0.0000 -0.0010 00006 0.0000 -0.0010 -0.0001 -0.0006 -0.0007 -0.0001 0.0000 00015 00000 ·0.0001 0.0000 -0.0004 -0.0004 -0.0002 0.0000 0.0000 -0.0003 0.0025 --0.0002 0.0001 0.0000 -0.0004
56 53 10
4
19 64 69 68 70
55
0.0012 0.0002 -0.0006 -0.0001 -0.0004 ·0.0001 0.0000 0.0012 0.0002 ·0.0009 ·0.0002 0.0040 00000 0.(1004 0.0002 0.0000 -0.0021 ·0.0046 0.0000 0.0013 0.0000 0.0001 0.0018 0.0021 O.OaOl 0.0025 -0.0005 0.0009 0.0000 0.0004
0.0008
12
it
0.0000 -0.0003 -0.0004 -0.0004 -0.0001 0.0000 0.0000 -0.0002 . -0.0001 0.0001 -0.0005 -0.0017 0.0000 0.0000 0.0001 ·0.0001 -0.0003 ·0.0001 0.0000 -0.0004 0.0000 0.0000 -0.0016 -0.0002 -0.0001 -0,0007 ·00009 ·0.0002 00000 -0.0002 ·0.0001 -0.0001 ·0.0001 0.0031 -0.0009 0.0020 0.0000 -0.0003 0.0000 0.0000
24
6l 66
69 60 66 59 42
11 23 71
64
53
75 2.7 43 60 62 18
72
51 3S 6
29
0.0000 0.0000 -0.0005 ·0.0003 0.0002 '0.0004 0.0000 -0.0001 ·0.0001 0.0001 ·0.0003 -0.0006 -00006 0.0000 -0.0008 -0.0001 0.0001 -0.0013 -0.0004 -0.0001 0.0000 -0.0006 -0.0002 0.0000 -0.0002 ·0.0004 -0.0001 -0.0001 0.0028 ·0.0004 0.0020 -0.0001 -0.0003 -0,0002 0.0000
14 28 58 52 8 67 75 29 30
7
Hirvatistan
CekCum, Danimarka Finlandiya Fr:ansa Almanya Yunanistan Macaristan
0.0000 0.0023 ·0.0005 ·0.0011 ·0.0040 0.0027 -0.0001 0.0010 -0.0011 0.0001 -0.0026 -0.0083 -0.0001 0.0033 -0.0001 0.0002 0.0018 0.0034 0.0001 0.0016 -0.0003 0.0019 0.0001 0.0001 ·0.0015 0.0009 0.0001 -0.0025 -0.0075 0.0038 -0.0001 -0.0004 0.0009 0.0000
46 8 60 65 74
7 5l
37 66 58 6 61 14 40 46
9
63
73
62
2
2
48 11
71
SS
17 6 26 74 7
41
54
15 66 34 72 76 51 6
49
n
25 46 73 76
39
69 55 70 75 44 3 31 60 59 4
53
57 70 67 31 74 42 7 7S 63
41
56 61 4S 32 65
31
"
Japonva
LiJksemburg Holland. Yen] Zelanda Norve~ Umman Polonya Portekil G. Kore 5ingapur Slava~ stcvenva !spanya
73 52 69 70 50 38
2
10 43 30
8
25 12 5 32
13
33 74 60 42 70
71
6
29
66 54
12
30 69 56 34 55 62 49 50
1
4
68
20 48 40
67 64
56 10 29
28
14 48 20 70 13 53 75
57 19 S9
55
26
21
i5ve~
Isvi~re Trinidad
67 58
27
57 16 27 71 75 73
53
59
21 39
43
44 1 72.
BAE
ingiltere ABO
<t ,_
17 74 76 23 45 43 49
61 1 58 13 37
60 2 45 59 52 36
n
74 64 58 16 28
2
40
a:
,='"
,_
58 17 44
63 37
36
65
www.tepav.org.tr
~
Brezilya Bulgaristan 0.0032 0,0003 5 -{J.QOOI 0.0000 0.0001 0.0000 0.0001 0.0004 0.0000 0.0000 -0.0003 0.0003 0.0000 0.0001 -0.0001 0.0011 -1l.0004 0.0001 0.0000 0.0001 -0.0043 0.0000 0,0000 0,0000 0.0007 -0.0005 '0.0002 0.0000 0.0000 -0,0001
0.0005
51
45 12 23 19
·0.0005 0.0002
61
211
0.0003 0.0000 0,0001 ·0.0001 0.0000 -0.0001 0.0000 0.0000 -0.0005 -0.0008 0.0000 -0.0001 0.0000 -0.0029 0.0000 0.0003 -0,0001 0.0000 -0.0007 0.0000 O.tlOOO 0.0000 -0,0005 ·0,0006 0.0000 0.0000 0.0000 0 .. 000 0 -0,0001 0.0000 0.0002 -0.0001
-0.0003 0,0001 ·0,0003 0.0006 -0.0001 0.0000 0.0000 0.0002 0.0006 0.0020 0.0000 0.0000 0.0006 0.0016 -0.0001 0.0004 0.0000 0.0000 0.0098 0.0002 0.0000 0.0001 0.0033 0.0023 0.0000 0.0000 0.0001 0.0001 ·0.0005 0.0000 0.0008
63 32 65 t9
0.0002 0.0000 0.0001 -0,0001 0.0000 0.0002 0.0000 0.0000 -0,0007 -0.0005 0.0000 -0.0001 0.0000 -0.0020 -0.0001 0.0002 ·0.0001 00000 O.OCQ6 0.0001 0.0000 0.0000 -0.0001 ·0.0011 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 -0.0001 0.0000 0,0000 0,0000 0.0000
24
13 ~7 50 18 39
17
10
15
~iIi
Kolombiya Kosta Rik.a Kazaklstan Liibnan litvan~a Malezya Meksika Panama Peru Romanya Rusya G. Afrika TOrkiye urucuay Venezuela tin Ekvador E! Salvador Guatemala Hindistan Endooczya
0.0009
-0.0001 -0.0001 0.0004 0,0000 0.0004 -0.0007 ·0.0012 0,0000 0.0003 0,0009 0.0018 0.0009 0.0022 0.0000 -0,0012 0.04~2 0.0003 0.0002 0,0002
0.0000
0.0007 -0.0001 0,0011 0.0000 0,0001 -0.0001 0,0037 0.0000 0.0001 0.0008 0.0044 -0,0003 0.0009 0.0000 -0.0005 0.0309 0.0001 0.0000 0.0001 0.0041 0.0021 0,0000 0,0000 0.0000 O.OOOD -0,0005 0.0004 0.0019
liS 21
54 14
9 49 27
6
13
51
24 43 23 15 65 73
61 36
40 24 18 7 55 37
9 32
36
33
19
57 64 42 20 14 9 15
B
zz
63 11 28
38 69 58 22 51
SO
4 48 30 20 2 57 18 43 63
1
21
47
15
49 3
26
76
11 4
17
9 56 21 38 51 1
41
76 48 4 47 18 3 10 20
66
14
35
~7
52
1
48 16
72
16 76
~2
3":1
~6
44
26 35 31 3 9
13
25
26
41 31 3 5
33
"1
42 5 68 57 29 33 47
19
64 68
16 54
73
o.ooza
-0.0019 -0.0006 0,0002 ·0.0002 0.0002 -0.0015 0.0000 0.0002
68 56
28
~
0::
lrak urdu"
Fas
42
41
22
20 35
49
52 34
21
26 39
11
0
oJ
I-
.0:
52 30 65 36
'IS
47 62 22
32 39
33
3a 67
50 15 35 57
8 l4
SO 17
0,0000 0.0000
25 34
46
;::1
'::;)
"" Q
'"
~.'
0.0001 -0.0001
-o.oooi
-0.0001
30
46 5~
0.0000;'
41
O~.
.§
~1
34";j
~'
J~s.
40",. 0.0000
O~
~.
.~'~
11
23 0.0002 -0,0004 59
5 38 S3
l"
25
34
o.ooei
-0.0001
-0.0002
3S 12
Z3
40
o.oofbJ"
0.0000
21
28
0.0000
0.0000 0.0000
44
!'45 47
0.0000
0,0000
<>.$-
31° .o.t)fl(lO 39
25.
-o.O!J(jQ:
29
. -0.0001.
46
www.tepav.org.tr