You are on page 1of 32

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 1

2 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

AZwH$ _
4
gnmXH$s`
_mZ-g_mZ Am{U ~{cXmZ...
6
^maVmMm gm {_
Zaha Hw$XH$a
9
nwUo {dmnrR>m`m XrjmV g_ma^mV
JmodYZ _ohVm `mZr Ho$coco ^mfU
15
cmoH${hVmgmR>r MmH$moar`m ~mhoa Om!
{X. _m. _moao
21
amH$o Q> VUmcrV Hw$ec nU
_mZgemmV An`er R>acmo...
Or. _mYdZ Zm`a

25 \o$~wdmar 2012
df 64 / AH$ : 28

gnmXH$ :
Za| Xm^mocH$a
H$m`H$mar gnmXH$ :
{dZmoX {eagmR>

24
EH$m `o`doS>m VUmcm hdr Amho
g_mOmMr gmW
_mYd ~mdJo
27
nwVH$ n[aM` : "ZZg`'
{ZaOZ KmQ>o
29
{dkmZ~moY : 28
S>m. n{S>V {dmgmJa
30
{hado nmZ : 30
gH$n JwOa

ho gmm{hH$ _wH$, H$meH$ Za| Xm^mocH$a `mZr _hmam> ghH$mar _wUmc`, nwUo 4 `oWo N>mnyZ,
gmYZm gmm{hH$, 926 gXm{ed noR>, ~. JmS>Jri aVm, nwUo 411030. `oWo H$m{eV Ho$co.

XadZr : dJUr, nmm d AH$mg~Yr : (020) 24451724.


gnmXH$ : Q>o{c\$g : (020) 24451724
Email : weeklysadhana@gmail. com Web : www. weeklysadhana. com

dm{fH$ dJUr : `$sgmR>r . 500/-, gWmgmR>r . 600/gmYZm _r{S>`m g|Q>a :- (020) 24459635

(AH$mV `$ Pmco`m gdM _Vmer gnmXH$ gh_V AgVrcM Ago Zmhr. )

_wIn> : {Jare gh~wo, Aja_mS>Ur : gwaoe _mZo

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 3

gnmXH$s`

_mZ-g_mZ Am{U ~{cXmZ...


am

Wmn`m
g_Vm emVr
R>odwZr ew
gmYZm
H$[aVr
gmYZm
`mZm R>odmo
C\y$V
gmYZm

>r` Vamda dmBQ> Ago H$mhr KS>co Va `mMr cJoM KUmKmVr MMm gw$ hmoVo, MmJco Ago H$mhr KS>co
Va dmBQm`m VwcZoZo H$_r nU MMm hmoVo. _m, dmBQ> H$mhr KS>Uo Q>mico Agoc Va `mMr \$maer MMm hmoV
Zmhr. Am{U `mVhr `dWoVrc gd O~m~Xma KQ>H$mZr gm_y{hH$ ehmUnU XmIdyZ dmBQ> KS>`mnmgyZ
Xoemcm dmMdco Agoc Va `mMr MMm Va gmoS>mM, nU `mMo _hdhr {VVHo$go g_mO_Zmda q~~dco OmV
Zmhr. AgmM H$mhrgm H$ma Xoem`m gdm} dVwimV _mJrc EH$-XrS> _{hZm Mmcy hmoVm Am{U `mMo
Jm^r` d _hd g_mO_Zmda nwaogo R>gcoco {XgV Zmhr. ^maVmMo cH$a_wI {dH$_Hw$_ma (hr.Ho$.) qgJ
`m`m O_VmaIod$Z {Z_mU Pmcocm noMgJ gwdmVrcm AJXrM {H$aH$moi qH$dm Vm{H$ dmQ>V hmoVm, nU
ZVa `mZo ~aoM J^ra diU YmaU Ho$co hmoVo, _m gaH$ma, {damoYr nj, `m`mc` Am{U gma_m`_o `m
gdM KQ>H$mZr Omo gm_y{hH$ ehmUnUm XmIdcm d \$moQ>H$ R>$ eH$Umar n[apWVr `m g`_mZo hmVmicr
`m_wio XoemMo \$ma _moR>o ZwH$gmZ hmoUo Q>ico.
cH$a_wI hr.Ho$.qgJ {Z`_mZwgma 10 _o 2012 amoOr {Zdm hmoV AmhoV, nU Jo`m H$mhr _{h`mV
`mZr Amncr cH$am`m aoH$mS>da Zm|Xdcr Jococr 10 _o 1950 hr O_VmarI MwH$sMr AgyZ, Iar
O_VmarI 10 _o 1951 Ag`mMm Xmdm Ho$cm hmoVm. `m_wio AWmVM `mMr {Zdmr 10 _o 2013 amoOr
hmdr hUOo `mZm cH$a_wInXmda AmUIr EH$ df amhm`Mo Amho Agm `mMm AW hmoVm. `mgmR>r
`mZr nwT>o Ho$coco `w{$dmX ZwgVoM AmM`H$maH$ ZhVo Va Y$mXm`H$ hUmdo Ago hmoVo. hr.Ho$.qgJ `mZr
`m`m emio`m XmI`mdarc d BVa H$mhr H$mJXnmdarc O_VmarI 10 _o 1951 Ag`mMo XmIdco,
nU Vo cH$amV ^aVr Pmco VohmnmgyZ AmVmn`V hUOo Jo`m 45 dfmV 10 _o 1950 hrM O_VmarI
`m`m cH$amVrc aoH$mS>da Amho Am{U `m VmaIoZwgmaM `m`m AmVmn`V`m gd {Z`w`m d ~T>`m
Pm`m AmhoV. `m nmd^y_rda `mZr Ho$cocm Xmdm gaH$maMr H$R>rU narjm nmhUmam hmoVm, H$maU Vo _m`
H$aUo hUOo cH$amnwT>o gaH$ma PwH$co Agm gXoe OmD$Z Oo H$mhr ZwH$gmZ hm`Mo Vo Va Va Pmco AgVoM,
nU cH$a_wInXmda d `mZVa`m aH$da H$_mZo hmoUm`m gd {Z`w`m_`o AS>Wim Amcm AgVm Am{U
BVa cH$ar A{YH$mar `m`mc`mV OmD$Z A^yVnyd H$m|S>r {Z_mU Pmcr AgVr. nU AcrH$S>`m H$mimV
AZoH$ Zmda JS>~Sy>Z Joco`m, ~oO~m~Xma dmJco`m, g`_ J_mdco`m H|$ gaH$maZo A{Ve` emVnUo
d cH$a_wImMo H$g`mhr H$mao Ad_y`Z hmoUma Zmhr `mMr nwaonya H$miOr KoD$Z Vmo Xmdm A_m` Ho$cm.
hr H$miOr BVH$s KoVcr Jocr H$s, nVYmZ, gajU_r, Jh_r Am{U H$m`Xm_r `m MmKmZrhr
cH$a_wImer `dpWV MMm H$$Z n[apWVr {MKiUma Zmhr ho nm{hco, H$Xm{MV am>nVtMohr ghH$m`
`m noMgJmV KoVco Joco Agoc. Varhr cH$a_wImZr Amncm Xmdm H$m`_ R>odcm Am{U hm _wm 17 cmI
cH$am`m _mZ-g_mZmMm d {V>oMm (honour and dignity) Ag`mMo gmJyZ gdm} `m`mc`mV
Ymd KoVcr. "_cm cH$a_wInXmdarc EH$ df ZH$mo, nU _mPr O_VmarI _r hUVmo Vr _m` H$am' Agm
n{dm `mZr `mdoir KoVcm. Iao Va hm gJ A^yVnyd hmoVm, H$maU dmV`moma ^maVm`m 64 dfm`m
B{VhmgmV H$moUVmhr cH$a_wI H$moU`mhr H$maUmgmR>r H|$ gaH$ma`m {damoYmV gdm} `m`mc`mV
Jococm ZhVm.
gdm} `m`mc`mZo hr.Ho$.qgJ `mMr `m{MH$m XmIc H$$Z KoD$Z `mZm AmdV Ho$co, nU nwaogm doi
KoD$Z d EHy$U H$aUmMm A`mg H$$Z `j gwZmdUr`m doir cH$a_wImZm `m{MH$m _mJo Ko`mMm
n`m` nwT>o Ho$cm. `mdoir gaH$maMr ~mOy _mS>VmZm gm{c{gQ>a OZac dhmZdQ>r `mZr hr.Ho$.qgJ `m`mda
gaH$maMm nyU {ddmg AgyZ, cH$a_wI hUyZ H$m_ H$a`mMr `mMr j_Vm d `mo`Vm `m~m~V gaH$macm
H$gcrhr eH$m Zg`mMo Z_yX H$$Z, aoH$mS>da Zm|Xdcr Jococr O_VmarI A{V_ _mZcr OmBc `m~m~V

4 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

n> nU g`V eXmV gm{JVco Am{U "hm VdmMm


Z Amho' Aer ^y{_H$m _mS>cr. `mZVa gdm}
`m`mc`mZohr Vwhr BV`m XrK H$mimV hUOo Jo`m
45 dfmV hr O_VmarI H$m ~XcyZ KoVcr Zmhr, Agm
gmYm nU Zo_H$m Z {dMm$Z {ZH$mc gyMrV Ho$cm;
nU cH$a_wImnwT>o `m{MH$m _mJo Ko`mMm n`m` R>odyZ
`mMm g_mZ amIcm. `m gnyU H$mimV gajU_r
E.Ho$.AQ>Zr qH$dm H$m`Xm_r gc_mZ IweuX `mZr
{deof H$me`mZo n[apWVr hmVmicr. {deof hUOo
`m gnyU H$aUmV gdM amOH$s` njmZr _yH$ YmoaU
drH$maco, ho \$ma MmJco Pmco. noMgJ gnw>mV
Am`mda "hm Z gaH$maZo ZrQ> hmVmicm Zmhr' Aer
Q>rH$m ^mOnZo Ho$cr, nU Vr \$ma X~`m AmdmOmV;
`m_wio `mZohr H$mhr ZwH$gmZ Pmco Zmhr. mXo{eH$ ^mfoVrc dmnmZr `m H$aUmcm {deof {gr {Xcr Zmhr, BJOr
dmnmZr MmJcr {gr {Xcr, nU gdmMm Am~ amIyZ MMm Ho$cr. `mhZ {deof hUOo gZgZmQ>r ~mV`m d CWi
MMm H$a`mgmR>r gVV CVmdri Agco`m BcoQ>m{ZH$ gma_m`_mZr `m {df`mda \$ma OmV MMm KS>dyZ AmUcr
Zmhr. H$mhtZr Vgm `Z Ho$cm, nU BVamZr `mZm qH$dm `mZr dV:cm doirM Amdaco Agmdo.
`m gnyU H$aUmV AZmH$cZr` Amho Vo EdT>oM H$s, cH$a_wInXmda Agco`m `$sZo BVHo$ VH$cmX `w{$dmX
H$m H$amdoV. gwdmVrnmgyZ `mMo `w{$dmX d ^y{_H$m MwH$V Jo`m Vo eodQ>n`V. O_VmaIoMm noMgJ nwT>o Amcm Vohm
`mZr `w{$dmX Ho$cm H$s, "am>r` gajU ~mo{YZrV (EZ.S>r.E.) doe Ho$cm Vohm _r MmXm dfmMm chmZ _wcJm hmoVmo,
`m_wio AOmV O_VmarI Zm|XdVmZm _m`mH$Sy>Z 1951 `m EodOr 1950 ho df AZdYmZmZo {c{hco Joco.' ZVa
hUmco, "_cm cH$a_wInXmda AmUIr EH$ df ZH$mo, _mPr O_VmarI _m 10 _o 1951 hr gaH$maZo _m` H$amdr.'
Am{U eodQ>r gdm} `m`mc`mVhr hUmco, "gaH$ma 10 _o 1951 hr VmarI _m` H$arV Agoc Va _r 48 Vmgm`m
AmV amOrZm_m m`cm V`ma Amho'. cH$a_wImMm EdT>m gmam AmJh H$emgmR>r Va cH$amMm _mZ-g_mZ Am{U
{V>m On`mgmR>r.
cH$amV _mZ-g_mZ Am{U {V>m `mMo _hd gdm} AgVo Am{U Vo _hd `oH$ g{ZH$m`m _Zmda g`mV ^aVr
Pm`mnmgyZ q~~dco OmVo, nU cH$amV `mhZ A{YH$ _hd AgVo Vo ~{cXmZmcm. qH$~hZm, XoemgmR>r ~{cXmZ
H$a`mMr V`mar g{ZH$m`m amo_mamo_mV {^Zd`mgmR>rM _mZ-g_mZ d {V>m `mMo _hd `m`m _Zmda R>gdco OmVo.
ho cjmV KoVco Va hr.Ho$.qgJ `mZm cH$amMm _mZ-g_mZ BVH$m _hdmMm dmQ>mdm Am{U XoemgmR>r ~{cXmZ H$a`mMr
AmR>dU `m noMgJmV hmoD$ Z`o, `mMo AmM` dmQ>Vo. `mV`m `mV g_mYmZmMr ~m~ hUOo, `m gnyU H$mimV `mZr
gaH$ma`m qH$dm `m`mc`m`m {damoYmV EH$hr dmdJo d$` Ho$co Zmhr, cH$amcm A`jnUo H$m hmoBZm {MWmdUr
{_ioc Ago H$mhrhr ({ZXmZ OmhranUo Var) Ho$co Zmhr. {edm`, `m`mc`mVyZ `m{MH$m _mJo Ko`mMm n`m`hr `mZr
Vm~S>Vmo~ drH$macm Am{U `mZVa Vo VS>H$m\$S>H$s cH$a_wInXmMm amOrZm_m XoVrc Aer e`Vm `$ Ho$cr OmV
hmoVr Vrhr ImoQ>r R>adcr. nU gdmV _hdmMo hUOo ho H$aU KS>V AgVmZm, eoOmar nm{H$VmZmV am>m`j Am{U
nVYmZ `m`m {damoYmV cH$a_wI d gdm} `m`mc` Agm noMgJ Mmcy hmoVm, Amnhr Vmo {ZH$mcmV {ZKmcocm
Zmhr. `m_wio ^maVm`m cmoH$emhrMm A{^_mZ Agco`m H$moUmcmhr qMVm dmQ>mdr Agm noMgJ hr.Ho$.qgJ `mZr
{Z_mU Ho$cm hmoVm.
^maVmVrc hm noMgJ hmVmiVmZm `dWoVrc gdM KQ>H$ g`_r d O~m~Xma dmJco Am{U nm{H$VmZ~m~V Vgo
KS>V Zmhr, `mMr AZoH$ H$maUo gmJVm `oVrc. nU EH$ _w` H$maU gmJUmam Zaha Hw$XH$a `mZr 32 dfmnydu`m
{c{hco`m "cmS> _mD$Q>~Q>Z' `m coImMm nydmY `m AH$mV nwZ_w{V H$arV AmhmoV.
D

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 5

{Z{_m

Zaha Hw$XH$a

^maVmMm gm {_
gmmdrg AmJQ> (1979) amoOr Am`cS>`m {H$Zm`mOdi EH$m ~moQ>rda Pmco`m

_mD$Q>~Q>ZMm Oohm AmnU


{dMma H$aVmo `m doir `m`m
{dMmamMr {Xem AmnU g_OyZ
KoVcr nm{hOo. ^maV dV
hmoUma. {~{Q>e gm_m`
_mdiUma hm _wm `m`mg_moa
n> Amho. Oo Zdo am> CX`mcm
`oBc `mMo ZoVo H$moU amhUma?
`m`mer Amncr _r Agcr
nm{hOo hmhr _wm `m`mg_moa
n> Amho. ZddV am>mV
cmoH$emhr ZmXmdr, Omdr
`mgmR>r n`o H$moUVr nmicr
nm{hOoV `mhr~m~V Vo n>
AmhoV. AmOhr AmnU Ago
_mZVmo H$s, g` amOH$maUmnmgyZ
A{c Agco nm{hOo. AmnU
Agohr hUVmo H$s, ~mJcmXoemV
dmV`moma H$mimV Oo h`mH$mS>
KS>co `mMo Am{U nm{H$VmZmV
cmoH$emhr OV Zmhr `mMo EH$
H$maU amOH$maUmV g`mMm
Am{U g`mV amOH$maUmMm
doe ho Amho. hr Oa gJir _Vo
AmnU _mZUma Agy Va
_mD$Q>~Q>Z `mMm gm {H$Vrhr
ZmdS>Vm Agmo, Vmo H$`mUm`m
BN>oVyZ Amcm hmoVm ho _m` H$aUo
^mJ Amho.
66 // gmYZm
gmYZm :: 25
25 \o\o$$~~wdwdmar
mar 2012
2012

~m~\$moQ>mV cmS> Ac Am\$ _mD$Q>~Q>Z `mMm AnKmVr _`y d`m`m 79`m dfu Pmcm.
`m _`y_wio B{VhmgmMm EH$ Xdm H$mim`m nS>mAmS> Jococm Amho. Vgo nm{hco Va Jocr
{H$`oH$ df} _mD$Q>~Q>Z {Zdm OrdZM OJV hmoVo. EH$ H$VdnyU Am{U g_mYmZr Ago ^anya
_mZ-g_mZmMo OrdZ Cn^moJ`mZVa _mD$Q>~Q>Z {Zdm Pmcoco hmoVo. d`m`m _mZmZo nmhVm
_mD$Q>~Q>Z AmVm _`y`m XmamVM C^o hmoVo. AnKmVm`m_wio `m`m dmY`mMm H$mi
gnw>mV Amcm. BVHo$M hUyZ AmnU Wm~co nm{hOo. `mnwT>rc H$mimV `m`mH$Sy>Z
H$moU`m H$VdmMr Anojm ZhVr. _wimVM amOH$s` YH$mYH$sMm `mMm qnS> ZhVm.
`moJm`moJmZo Am`w`mMr XmoZ df} `mZm YH$mYH$s`m amOH$maUmV AZno{jVnUo CVamdo
cmJco. nU EH$Xm O~m~Xmar _m` Ho$`mZVa Vr `mZr A{Ve` C_XonUmZo d MmoInUmZo
nma nmS>cr. ^maVr` am> `m C_m _mUgmMo Zoh_rM H$VkVoZo _aU H$arV amhrc.
_mD$Q>~Q>Z `m`m AnKmVr {ZYZmMr dmVm `oVmM ^maV gaH$maZo gmV {XdgmMm XIdQ>m
Omhra Ho$cm. {~{Q>em`m dVrZo ^maVmV eodQ>Mo hmBgam` Am{U JhZa OZac hUyZ Vo
Amcoco hmoVo. dV ^maVmMo n{hco JhZa OZac hUyZ `mZr H$m_ nm{hco hmoVo. `m nXmda
amhZ Joco`m H$moU`mhr `$s`m~m~V CnMma nmiUo {e>mMmamcm Y$Z Amho. nU
_mD$Q>~Q>Z`m~m~V XIdQ>m hm Ho$di CnMma ZhVm. dmV` {_iV AgVmZm Oo ZoVo {VWo
hmoVo `m`m _ZmV hUOo {deofV: gaXma nQ>oc Am{U Odmhacmc Zoh$ `m`m _ZmV
_mD$Q>~Q>Z `m`m{df`r JmT> _hd hmoVo. AmOhr _mD$Q>~Q>ZMm _`y Pm`mMo dV_mZ
`oVmM ^maVr` {dm^dZgmaIr gWm BcS>_`o C^ma`m OmUm`m Amn`m ^dZm`m
B_maVrg _mD$Q>~Q>Z`m _aUmW `mMo Zmd Xo`mMm {ZU` Omhra H$aVo. `m KQ>ZoMm AW
AmnU H$miOrnydH$ g_OyZ Ko`mMm `Z Ho$cm nm{hOo. amOH$maUmMr JwVmJwV
OZVo`mg_moa \$maer `oV Zmhr Am{U Oar Vr Amcr Var {VMo \$mago _aU amhV Zmhr. `m
Xmohr ~m~r cjmV KoD$Z _m`mgma`m EImm `$scm Oa _mD$Q> ~Q>Z{df`r AmnwcH$s
Am{U H$VkVm dmQ>V Agoc Va `mZo OmhranUo Vr H$VkVm `$ H$aUo H$V` Amho, Ago
_cm dmQ>Vo.
_mD$Q>~Q>Z `m`m {ZYZmZVa ^maVmMm "EH$ gm {_ Jocm. nyd Am{U npM_ocm
OmoS>Umam EH$ _hmZ Xdm {ZIicm' Aem eXmV `mZm lmOcr dmh`mV Amcr Amho.
`mnH$s nyd Am{U n{M_oMm Xdm hmo`mBVHo$ _moR>o `{$_d _mD$Q>~Q>Z mMo ZhVo. nyd}cm
Ho$di EH$ ^maV ZmdmMm XoeM ApVdmV Zmhr Va BVahr AZoH$ Xoe ApVdmV AmhoV.
`m gd XoemZm _mD$Q>~Q>Z{df`r {deof Am_r`Vm dmQ>mdr `mMo H$mhr H$maU Zmhr. ^maV,
nm{H$VmZ Am{U ~Xoe m am>mer amOH$maUm`m gX^mV _mD$Q>~Q>Z `mMm g~Y Amcm.
nH$s nm{H$VmZZo _mD$Q>~Q>Zcm Zoh_rM Amncm dar _mZco. ~XoemZo `m`m~m~V \$maer
AmWm XmI{dcr Zmhr. ^maV gaH$ma _m Zoh_rM _mD$Q>~Q>Z `mZm Amnco {_ _mZrV Amco
Amho. `m ZohmMo H$maU _mD$Q>~Q>Z Hw$Qw>~mer n{S>V Zoh$ `mMo K{Z> g~Y hmoVo, BVHo$M
Zmhr Va `oH$m`m _ZmV H$mhr _Vr AmhoV. npM_o`m ~mOyZogwm \$$ BcS> hmM EH$
Xoe Zmhr. Caco`m XoemZm _mD$Q>~Q>Z{df`r \$maer AmWm dmQ>Uma Zmhr. ho _wm_
gmJ`mMo H$maU Ago H$s nyd Am{U npM_ `mZm OmoS>Umam Xdm ho `mMo dUZ AmnMm[aH$
Amho ho cjmV `mdo. ^maVmMm gm {_ hoM `mMo Iao dUZ Amho. ^maVr` ZmJ[aH$ ZgVmZm

BcS>{df`rMr Am_r`Vm Am{U BcS>Mo {hV `m`mer H$moUVrhr


VS>OmoS> Z H$aVm ^maVmMm OmVrV OmV {_ AgUo d dfmZwdf}
hr _r {Q>H$dUo `mV _mD$Q>~Q>Z `mMr Amn`m >rZo Wmoadr Amho.
^mdZmYmZ _S>it`m _Vo _mD$Q>~Q>Z hUOo ^maVmMr
\$miUr, nm{H$VmZMm CX` Am{U _mD$Q>~Q>Z hUOo H$m_raMm
Z `wZmoV Zo`mMm CmoJ. hUyZ ^mdZmYmZ _S>itZm
_mD$Q>~Q>ZMo Zmd H$mT>co H$s amJ `oVmo. amOH$maUm`m {dcjU
dH$JVr{df`r \$magm g_OyVXmanUm Zgcm hUOo Ago amJ-cmo^
AmnU `$ H$$ cmJVmo. `$scm gddr _hd XoUo AJa
`$sMo _hdM A{O~mV ZmH$maUo ho Xmohr A{VaoH$ Q>mi`mMm
`Z AmnU Ho$cm nm{hOo. ^maVmcm dmV` {_imco Vo _mD$Q>~Q>Z
`m`m_wio Ago g_OUo hm IwionUmMm H$ma hmoBc. Am_`m
dmV`mcm Oa H$mhr H$maU Agoc, Va Vo H$maU dfmZwdf}
Mmccocm Am_Mm dmV` cT>m Am{U Xg`m _hm`wmZVaMr
~Xccocr n[apWVr ho hmo`. _mD$Q>~Q>Z ^maVmcm dmV` XoD$hr
eH$V ZhVo qH$dm H$m`_ nmaV`mVhr R>ody eH$V ZhVo. _moR>m
KQ>Zm Ho$di `$s`m BN>o_wio hmoV ZgVmV.
^maVr` dmV`m`m dmQ>mKmQ>r _mD$Q>~Q >Z JhZa OZac
hmo`mnyduM qH$~hZm Xgao _hm`w gn`m`mhr {H$VrVar df}
AmYrM gw$ Pmco`m hmo`m. nm{H$VmZMr _mJUr _wpc_ crJZo
B.g.1940 gmcr Ho$cr, `m doir _mD$Q>~Q >Z ^maVmV JhZa OZac
hUyZ `oUma AmhoV `mMr Hw$Umcmhr JYdmVm Ag`mMo H$maU ZhVo.
^maVr` amOH$maUmV _wpc_ crJMm CX` Am{U {dH$mg `m`mer
_mD$Q>~Q >Z mMm OdiMm AJa XaMm H$moUVmhr g~Y ZhVm.
^maVr` amOH$maUmVrc dmh _mD$Q>~Q >Z `mZr O_mcm KmVcoco
ZhVo. ^maVr` amOH$maUmMm ZoVm hUyZ _mD$Q>~Q >ZMm {dMma
H$a`mMr JaO Zmhr. ^maVm`mM H$m` nU {~Q>Z`m
amOH$maUmVgwm _mD$Q>~Q >Z `mZr \$mago cj H$Yr KmVco Zmhr. `mZm
amOH$s` {dMma ZgVrcM Ago Zmhr. `mMo amOH$s` {dMma _Oya
njmnojm hOay njmerM {_iVoOi
w Vo AgUma hohr CKS> Amho.
^maVmV AJa {~Q>Z_`o H$moU`mhr AWmZo amOH$maUr ZoVm ZgVmZm
Am{U Varhr amOH$maUm{df`r Zo`m`mnojm A{YH$ MmJcr d
`mnH$ g_O AgUmam hm _mUyg hmoVm. g_mOOrdZmV ho Zoh_r KS>Vo
H$s _wI {ZU` amOH$maUmMo ZoVo KoVmV. Am{U ho _wI {ZU`
A_cmV AmUrV AgVmZm `m Vn{ecm`m N>mQo >m N>mQo >m ~m~r
AgVmV `mda A{V_ gmm `j IwMuV AgUm`m _mUgm`m
hmVr AgVo. `m ~ma`mgma`m ~m~tMr g`m Oa A{YH$ Agcr
Va `mMo XaJm_r n[aUm_ hmoVmV. _mD$Q>~Q >Z ^maVmMo {_ am{hco Vo
Aem N>mQo >m N>mQo >m XaJm_r n[aUm_ KS>{dUm`m ~m~t`m
gX^mVM. `mZm lo` m`Mo Agoc Va Vo _moR>m ~m~t`m~c XoVm
Cn`moJr Zmhr Am{U N>mQo >m ~m~t`m~c `mMo lo` ZmH$maUo
m_m{UH$nUmMo hmoUma Zmhr.

cmS> Ac Am\$ _mD$Q>~Q >Z `mMm O_ B.g.1900 gmcr Pmcm.


BcS> ho Ago M_H$m[aH$ am> Amho H$s {VWo cmoH$emhr Am{U amOoemhr
{nT>mZ{nT>m eoOmareoOmar ZmXV AmhoV. BcS>_`o ZwgVm amOm
Zmhr, amOm`m eoOmar gaXma KamUr AmhoV. amOKam`mVrc _wcr
`m C_amd Kam`mV {X`m OmVmV AJa `m C_amd Kam`mVyZ
amOKam`mV _wcr Ho$`m OmVmV Aer H$mhr KamUrhr {VWo AmhoV.
amOKam`mer {ZH$Q> Zm`mZo OmoS>co `m CHw$crZ Kam`mV cmS>
Ac Am\$ _mD$Q>~Q >Z `mMm O_ Pmcm. d`m`m gmoim`m dfu,
n{hco _hm`w EoZ ^amV AgVmZm _mD$Q>~Q >Z `mZr Zm{dH$ XcmV
doe Ho$cm. Zm{dH$ Xc `m nmR>r_mJo {~Q>ZMr EH$ nanam Amho. JQo >
{~Q>Z EH$ ~cdmZ am> hUyZ Zm{dH$ Xcm`m OmoamdaM noZMm
nam^d H$$Z CX`mcm `oV.o Zm{dH$ Xcm`m Omoamda {~Q>ZZo Amnco
OmJ{VH$ gm_` d _hd {Z_mU Ho$co. {~Q>Z_`o Zm{dH$ Xc hm EH$
dV A{^_mZmMm {df` Amho. Amn`m Hw$crZdmMm A{^_mZ
~miJUm`m, nanao{df`r JmT> o_ AgUm`m _mD$Q>~Q >Zgma`m
_hdmH$mjr VUmcm Zm{dH$ XcmV Omdogo dmQ>co Va Vo AJXr
dm^m{dH$ hQ>co nm{hOo. VU d`mnmgyZ _mD$Q>~Q >Z mMr
_hdmH$mjm {~Q>ZMo ZmXc_wI hmo`mMr hmoVr. {~Q>Z`m
WonanaoZgw ma ZmXcmMm _wIM {~Q>ZMm gagoZmnVr Ago. `m
_hdmH$mj_o i
w Mo _mD$Q>~Q >Z `mZr {~Q>Z`m amOH$maUmnmgyZ
dV:cm H$Q>mjmZo ~mOycm R>do co. hOay Am{U _Oya nj XmoKmZmhr Vo
gmaIoM OdiMo AJa XaMo hmoV.o ^maVm`m JhZa OZac nXmd$Z
{Zdm Pm`mZVa _mD$Q>~Q >Z naV Zm{dH$ XcmV OmD$Z Oy Pmco
Am{U `mZVa Vo `WmH$_ {~Q>ZMo ZmXc_wI Am{U gagoZmnVr
Pmco. hm _mZ `mZm `m H$mimV {~Q>Z OJmVco \$ma _moR>o am> am{hcoco
ZhVo `m H$mimV {_imcm.
B.g.1939 gmcr Xgao _hm`w gw$ Pmco. `m doir _mD$Q>~Q>Z
BcS>`m ZmXcmV A`V CnXmda ZmXc A{YH$mar hmoVo.
BcS>Mo nVYmZ M{Mc mZr Xg`m _hm`wmV ZmXcgm_`
hmM {~Q>Z`m {dO`mMm _w` H$Um amhrc `m ~oVmZo `wVmMr
aMZm Ho$cr. `m aMZoV nyd}H$S>rc AmKmS>r gm^mi`mMo H$m_
_mD$Q>~Q>ZH$S>o Amco. `m gX^mVM `mMm ^maVmer n{hcm gnH$
Amcm. Xg`m _hm`wmV nyd}H$S>rc AmKmS>rcm XmoZ >tZr _hd
hmoVo, EH$ Va OnmZ`m {d {ZUm`H$ {dO` {_i{d`mMo H$m_
`m AmKmS>rcm H$am`Mo hmoVo Am{U Xgao {~Q>Z`m >rZo {V>oMo
H$m_ hUOo H$gco`m A_o[aH$Z goZmnVr`m _H$mWa `m`m
nY}V BcS>Mm Jmad {eH$ R>od`mMr H$m_{Jar nma nmS>m`Mr
hmoVr. nyd}H$S>rc AmKmS>rV _mD$Q>~Q>Z `mZr Amnco gd JwU
H$fmZo gdm`m ZOaog AmUco. `m {Vr` _hm`wmVrc
H$m_{Jar_wioM _mD$Q>~Q>Z `mZm H$sVu Am{U {V>m {_imcr.
_mD$Q>~Q>ZZr `mnydu amOH$maUmV H$Yr ^mJ KoVcocm ZhVm, nU
nyd}H$S>rc AmKmS>rMo ZmXc_wI hUyZ nS>mAmS>`m

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 7

amOH$maUmer _mD$Q>~Q>ZMm gnH$ AmcmM. ho `w Mmcy AgVmZmM


`mZr H$mhr {ZU` KoVco. AmO BV`m dfmZr `m {ZU`m`mH$S>o
AmnU nmh cmJcmo Va _ZmMm C_XonUm, amOH$maUm~m~V ~arMer
An[an$Vm Am{U Zm`m VmH$m{cH$ d$nmH$S>o nmh`mEodOr
XaJm_r n[aUm_m`mH$S>o nmh`mMr `mMr nV `m gd ~m~r
AmnUmcm EH$X_M {Xgy cmJVmV. _mD$Q>~Q>Z `mMo, Xgao _hm`w
gn`mnyduM ~Zcoco A{Ve` R>m_ _V Ago H$s, `m `wm`m
g_mrZVa {~Q>Zcm Amn`m gm_m`mMo {dgOZ H$aUo ^mJ Amho.
hOya Am{U _Oya njmMr BcS>Mr ZoVo _S>ir Am{U _mD$Q>~Q>Z
`m`mV `m {R>H$mUr _w` \$aH$ {XgyZ `oVmo. amOH$s` Zo`mMo _V
Ago H$s, gm_m` {Q>H$d`mMm Am{U OVZ H$a`mMm AmQ>moH$mQ>
`Z AmnU H$amdm. Oa ZmBcmOM Pmcm Va _J gm_m`mMo
{dgOZ H$aVm `oBc, nU AmYr Vo {Q>H${d`mMm `Z H$$Z
nmhm`cm nm{hOo. BcS>`m hOya Am{U _Oya njmMo `mda
Odinmg EH$_VM Ago. _Oya nj gm_m` {dgOZmMr doi
Amcr Amho `m {ZU`mda \$ma C{eam Amcm. hOya njmcm Va
eodQ>n`V AmnU gm_m` {dgOZ H$$ Z`o AgoM dmQ>o.
_mD$Q>~Q>Z `mMo AOyZ EH$ _V Ago H$s, Oa gmO`nyU
gm_m` {dgOZmcm AmnU V`ma Pmcmo Zmhr Va `mMm \$m`Xm
H$`w{ZQ> KoVrc. BcS>`m gm_m`m`m {dgOZmVyZ g~Y
Am{e`m H$`w{ZQ> hmo`m`m {H$`ocm Ama^ hmdm hr Jmo> `mZm
_wirM AmdS>Umar ZhVr. gm_m` {dgOZm_wio H$`w{ZP_Mm
gma WmondVm `oBc ho _mD$Q>~Q>Z `mMo _V \$mago n[an$ _mZVm
`oUma Zmhr, nU Vo `mMo _V hmoVo. _mD$Q>~Q>Z `mMo Agohr _V hmoVo
H$s, am>r` dmV`m~m~V A{Zdma o_ Ag`m_wio `mZr
BJOm{d _hm`wmV OnmZer ghH$m` Ho$co `mMr Vr MyH$M
hmoVr, nU `m MwH$sH$S>o CXmanUo nm{hco nm{hOo. Xoeo_mnmoQ>r
KS>cocr hr MyH$ j` _mZUo Am{U CXma {dMma H$aUo Oa
Amn`mcm O_co Zmhr Va X{jU Am{e`m H$`w{ZQ> hmoUo AmnU
dmMdy eH$Uma Zmhr. `m ^y{_Ho$_wioM ~XoemV AmJgmZ
dW{H$ZyZ `m`mH$S>o CXmanUo nm{hco nm{hOo Aer ^y{_H$m
_mD$Q>~Q>Z `mZr KoVcr.
gd gm_m`mMo {dgOZ hmoUma, `mcm n`m` Zmhr hQ>`mZVa
{~Q>ZMo ^maVmVrc gm_m`gwm {dg{OV hmoUma ho Va AmnU JhrV
YacoM nm{hOo. nU `m~amo~a ^maVr` Zo`mer _rnyU g~Y
WmnZ H$a`mV AmnU nwT>mH$ma KoVcm nm{hOo Agohr `mZm dmQ>o.
`m_wioM B.g.1945 gmcr ~XoemV Odmhacmc Zoh$ Joco
AgVmZm `mZr g_mZnydH$ Zoh$Zm Amn`m ^oQ>rg ~mocmdco.
EImm am>m`m Zo`mer `m_mUo dmJmdo `m nVrZo Zoh$er
_mD$Q>~Q>Z dmJco. `m ^oQ>rV _mD$Q>~Q>ZZr n{S>V Zoh$Zm hm gm
{Xcm H$s, Z`mZo CX`mcm `oUm`m am>m`m Zo`mMr O~m~Xmar
cjmV KoD$Z `mZr dmJm`cm hdo. g` Oa amOH$maUmV cj Kmcy

8 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

cmJco Va _J Zdmo{XV am>mV cmoH$emhr \$ma H$mi {Q>H$Uma Zmhr.


`m >rZo nmhVm gw^mfM ~mog `m`m am>r` \$mOo{df`r Vw_Mo
YmoaU Vwhr AmIco nm{hOo. `m g`mcm OnmZnwT>o eaUmJVr mdr
cmJcr `m g`mMm \$ma _moR>m ^mJ AZoH$ hmcAno>m gmoerV
`wH$Xr hUyZ am{hcm. `m H$Xrg`mMm EH$ ^mJ gw^mfMm`m
\$mOoV gm_rc Pmcm. AmVm `w gncoco Amho. ho {Z>mdmZ `w~Xr
AmVm g`mV naV gm_mdyZ KoVco OmVrc. `m`m eoOmar Oa
{Z>oMr enW _moS>coco cmoH$ _mZg_mZmZo dmd$ cmJco Va `m_wio
g`mMo _ZmoY`hr Ir hmoBc Am{U g`mV amOH$s`
_hdmH$mjmhr {Z_mU hmoBc. `mMm Vwhr gd ~mOyZr {dMma H$am.
_mD$Q>~Q>Z `mMm gm n{S>V Zoh$`mgmR>r EH$ AVrd H$Sy>
Jmoir hmoVr. ^maVr` OZVoZo ~m~y gw^mfM ~mog `mZm _moR>m
A{^_mZmZo dmV`dra hUyZ _m`Vm {Xcocr hmoVr. gw^mf~m~yer
Zoh$Mo H$moUVohr _V^oX Agco Var gw^mfMm`m Cdc
Xoe^$s{df`r Zoh$Zm eH$m ZhVr. gw^mfMmMm _`y Pmcocm
Amho hr Zoh$Mr Imr Ag`m_wio AmVm nY}Mm Z {eH$
ZhVm. CcQ> gw^mfMm`m {df`r OZVoV CM~iyZ Amcocm
AmXa^md H$mJog njm`m {hVmgmR>r dmna`mMr gYr hmoVr. m
gmo`rH$S>o H$mZmS>moim H$$Z _mD$Q>~Q>ZMm gm nH$aUo gwImMo
ZhVo. n{S>V Zoh$Zr gw^mfMm`m \$mOoV gm_rc Pmco`m
_S>itMm nwhm g`mer g~Y `oD$ {Xcm Zmhr Am{U `m \$mOoVrc
cmoH$ H$XoVyZ gmoS>{dUo `m ncrH$S>o Vo dV: nwT>o JwVcohr ZmhrV.
AmnU ^maVr` cmoH$ Zoh$Mo dmJUo `mo` H$s A`mo` `mda MMm
H$$ eH$Vmo. Xoem`m dmV`mgmR>r Oo cT>co `mZm dV ^maVmV
{V>m Xo`mg Q>mimQ>mi H$aUo ho MmJco Pmco H$s dmBQ> Pmco
`mdahr AmnU MMm H$$ eH$Vmo. EH$M EH$ _V ~Z{d`mBVH$m
hm Z gmonm Zmhr, nU _mD$Q>~Q>ZMm Oohm AmnU {dMma H$aVmo
`m doir `m`m {dMmamMr {Xem AmnU g_OyZ KoVcr nm{hOo.
^maV dV hmoUma. {~{Q>e gm_m` _mdiUma hm _wm
`m`mg_moa n> Amho. Oo Zdo am> CX`mcm `oBc `mMo ZoVo H$moU
amhUma? `m`mer Amncr _r Agcr nm{hOo hmhr _wm
`m`mg_moa n> Amho. ZddV am>mV cmoH$emhr ZmXmdr,
Omdr `mgmR>r n`o H$moUVr nmicr nm{hOoV `mhr~m~V Vo n>
AmhoV. AmOhr AmnU Ago _mZVmo H$s, g` amOH$maUmnmgyZ
A{c Agco nm{hOo. AmnU Agohr hUVmo H$s, ~mJcmXoemV
dmV`moma H$mimV Oo h`mH$mS> KS>co `mMo Am{U nm{H$VmZmV
cmoH$emhr OV Zmhr `mMo EH$ H$maU amOH$maUmV g`mMm Am{U
g`mV amOH$maUmMm doe ho Amho. hr Oa gJir _Vo AmnU
_mZUma Agy Va _mD$Q>~Q>Z `mMm gm {H$Vrhr ZmdS>Vm Agmo, Vmo
H$`mUm`m BN>oVyZ Amcm hmoVm ho _m` H$aUo ^mJ Amho.
(Zaha Hw$XH$am`m "Ad`' `m nwVH$mVrc "cmS> _mD$Q>~Q>Z'
`m coImMm nydmY)

nwUo {dmnrR>m`m XrjmV g_ma^mV

WoQ> g^mJhmVyZ

JmodYZ _ohVm `mZr Ho$coco ^mfU

>
nwUo

nwUo {dmnrR>mMm 105 dm


XrjmV g_ma^ 14 OmZodmar
2012 amoOr {dmnrR>m`m
mJUmV Pmcm. `m g_ma^mV
ZH$ (NAAC) Mo A`j
JmodYZ _ohVm `mZr _w` ^mfU
Ho$co. ho ^mfU _w`V: {dmWu
Am{U m`mnH$ `mZm g_moa
R>do Zy Ho$coco Ag`mZo `mV
{ejUnVr d {ejU`dWm
`m`m gX^mVrc H$mhr
_hdm`m _wmH$S>o cj doYco
Amho Am{U H$mhr Z CnpWV
H$$Z ~Xc`m n[apWVrMr
OmUrd H$$Z {Xcr Amho. hUyZ
ho gnU
y ^mfU AZwdmX H$$Z
{g H$arV AmhmoV.
- gnmXH$.

{dmnrR>mMo Hw$bJw$ Am{U _hmam>mMo am`nmb, lr.eH$aZmam`UZ,


CnHw$bJw$ S>m.gO` MhmXo, {dmnrR>mVrb _mZZr` A{YH$mar, Zm_dV m`mnH$
dJ, ZmVH$ {dmWu dJ Am{U ~Yw^{JZtZmo,
Amn`m {dmnrR>m`m XrjmV g_ma^m_`o gh^mJr hmoVm `oUo ho _r _mPo ^m`
g_OVmo, H$maU _r `m {dmnrR>mMm _mOr {dmWu Amho Am{U `mMm _bm amV
A{^_mZ Amho. `m J^ra g_ma^m_`o _r W_ nm[aVmo{fH$ {_i{dUm`m d gd
ZmVH$ {dm`mM _ZnydH$ A{^ZXZ H$aVmo, gdmZm Iyn Iyn ew^oN>m XoVmo. Vwhr
H$> KoD$Z Amn`m ej{UH$ JVr_Ybm EH$ _bmMm XJS> AmobmS>bm Amho. nwT>rb
Am`w`m_`o Vw_Mr AerM doJdmZ JVr Mmby AgVmZm _r Vwhmbm AmJhmZo Ag
gmJoZ H$s, AgoM M_H$m Vw_`m j_Vm Am{U AmH$mjmZm nyU dmd m Am{U Oo JwU
Vwhr BWo Am_gmV Ho$bo AmhoV Vo Xoem`m Am{U _mZdVo`m godogmR>r Cn`moJmV
AmUm.
doJdoJ`m A`mgjom_`o {dmmnyU CnbYr m H$a`mMm nwUo
{dmnrR>mMm \$ma nydmnma MmbV Ambobm Zmdbm{H$H$ Amho. gemoYZ Am{U
A`mnZ `m XmoZhr jom_`o CH$QnUm H$m`_ R>od`m`m Am{U Omonmg`m`m
`Zm_wio ho {dmnrR> XoemVrb AmKmS>r`m C ej{UH$ gWmnH$s EH$ g_Obo
OmVo. `m`m _hmmamVyZ _m`Vm nmdbo`m {dmZmMm Am{U {dm`mgJr
A`mnH$mMm EH$ moV gVV ~mhoa nS>V AgVmo, VgoM `m {dmnrR>mZo `mMm {H$mm
{Jadmdm Aem AZoH$ Cm_ gWm Am{U _hm{dmb`mZm Omonmgbo Amho. `m
{dmnrR>m`m `oH$ {nT>rVrb {dmZ Am{U g_{nV dmrMo _mOr {dmWu OJm`m
H$mZmH$mon`mV OmD$Z H$Vd JmOdrV AmhoV Am{U {dmnrR>mMm Zmdbm{H$H$ gd
ngadrV AmhoV. `m gd Jmo>tgmR>r amV dmImUUr H$arV AgVmZm Amn`mbm
`mMrhr AmR>dU R>odm`bm hdr H$s CH$>Vm hm EH$ gVVMm dmg Amho, Vo
nmohmoM`mMo {R>H$mU qH$dm eodQ>Mm Q>nm Zmhr; nwUo {dmnrR>mZohr gVV gOZerb
amhm`bm hd; VU kmdVmZm dmd XoD$Z `dWobm D$Om nwadm`bm hdr; ~w
H$nZm{H$`m (Am`{S>EeZ) Mmby R>odm`bm hdr Am{U doimodoir `mMr JaO
^mgob `m `m AYgaMZoVrb gwYmaUm H$am`bm h`mV. Z`m {XeoZo Pon KoUm`m
`m {dmnrR>mMr AerM JVr hmoV amhmo Aer g{XN>m `$ H$aVmo.
{` ZmVH$ {dm`mZmo, AmOMm {Xdg Vw_Mm Amho Am{U Vw_`m Am`w`mVrb
{dbjU {Xdg Amho. Amnb `e gmOa H$amd, H$mhr jU Amnbo Hw$Qw>~r` Am{U {_
`m`m~amo~a AmZXmV KmbdmdoV Am{U nwT>rb Am`w`mV `oUm`m g_`m{df`r
{dMma H$amdm Ag Vwhmcm dmQ>U AJXr dm^m{dH Amho. hUyZ _r Vw_Mm \$ma doi
KoUma Zmhr.
_r hr MMm OmV {dVrU {j{VOmda ZoV Amho. {VWo EH$m ~mOybm Vwhmbm
gMoVZ H$aUm`m Am{U Vwhmbm Vw_`m _ZmoYmaUoM AmH$bZ H$am`bm _XV
H$aUm`m g_`mMr MMm Agob Am{U Xg`m ~mOybm {dm`mgJr ~w{Ordr

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 9

Am{U YmoaUm_H$ {ZU` KoUmao A{YH$mar `mZm WmoS>ogo {S>dMyZ


`m`m_`o dmX{ddmXmbm Vm|S> \w$Q>ob. naVw `m `Zm_`o _r
Oam dmVdmnmgyZ Xa ^aH$Q>bmo, OmVM `o`dmXr Pmbmo Am{U
dMZ H$am`bm bmJbmo Var _bm g_OyZ Ko`mMm `Z H$am.
Ag hUVmV H$s, d` hr EH$ dVybm daMT> _Z Aer g_`m
Amho. Vwhr Oa _ZmV AmUb ZmhrV Va d`mbm H$mhr dmVd
CaV Zmhr. (Age is an issue of mind over matter.Ifyoudon't
mind, it doesn't matter.) Vohm _m`m d`m`m bmoH$mZm Cmm
{dMmam_`o a__mU hmo`mMm Img A{YH$ma XoD$Z Q>mH$m.
_r Vw_`mnT>o ghm _wo qH$dm g_`m _mS>Uma Amho.
1. ^maVmMr `m{_lVm Am{U {d{dYVm `mM AmH$bZ
H$$Z Ko`mM _ybJm_r _hd : VU {nT>rM g_mOmVr
CmaXm{`d Am{U gm_m{OH$ EH$sH$aUmVbm gh^mJ.
Amnb am> ho BYZw`mgmaI aJr~oaJr Amho Am{U Amnbm
Xoe ho EH$ {damoY Am{U dU `mZm {dVidyZ Q>mH$Uma agm`Z nm
Amho. `m_`o EH$_oH$mnmgyZ eoH$S>mo df {d^$ Agbobo ^yV,
dV_mZ Am{U ^{d`H$mi EH$mM doir EH$m `m{_l gm_m{OH$
dmVmdaUm_`o ZmXV AgVmV Am{U `mVyZ {Z_mU hmoUm`m
{d{dYVo_Y`m EH$m_VoMr AmnU amV VwVr H$aVmo Am{U
A{^_mZ ~miJVmo.
`m~amo~aM AmnU `mZm H$dQ>miyZ ~gVmo `m {df_Vm
{H$dm ^oXmMrhr BWo Zm|X KoD$. `m {df_Vm Amn`m bjmV `oVmV
Am{U AmnU `mZm nMdVmo nU `m e_{d`mgmR>r, Zmhrem
H$a`mgmR>r AmnU H$mhr H$aV Zmhr. \$moO`m H$amoS>nVr`m
`mXr_`o 55 ^maVr`mMm g_mdoe AgyZ `m `mXrV ^maV
{Vg`m H$_mH$mda Amho. naVw `mMdoir `w.EZ.S>r.nr.`m
_mZd{dH$mg {ZX}emH$mZwgma ^maV OJmVrb Xoem_`o 134 `m
H$_mH$mda Amho. Amn`mH$S>o 30 H$moQ>r cmoH$g`m Agbobm
A\$mQ> \w$Jbobm _`_dJ Amho Am{U `mM~amo~a OJmVrb
~hg` Jar~ bmoH$ ^maVm_`oM gmnS>VmV. BJOr
~mobUm`mMr g`m gdmV OmV ^maVmV Amho, VerM
{ZajamMrhr gdm{YH$ g`m BWoM Amho. Amn`m {V{>V
gWm_YyZ bmImo ZmVH$ VU Xa dfu ~mhoa nS>V AgVmV
Am{U `mVrb {H$`oH$mZm OJ^amVyZ _mJUr `oV AgVo, nU `mM
VUm_Y`m ~hVme VUm_`o H$mhrhr H$m_YXm H$a`mMr
j_Vm ZgVo. Amn`mH$S>o 80 H$moQ>r bmoH$ gob\$moZ dmnaVmV,
nU `m`mnH$s \$maM WmoS>m bmoH$mZm {n`mMo nmUr qH$dm
gmdO{ZH$ dN>Vogma`m OrdZmd`H$ gw{dYm {_iy eH$VmV.
AmnU dmagXma AmhmoV ~wmMo Am{U JmYrOtMo; nU BWo
^>mMma Am{U qhgm `mZr h AmobmS>br Amho.
Agm Amho ^maVmMm XoImdm : Ch-gmdbrMm,

10 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

EH$_odm{Vr`. Amnbr ~bmT> ~bWmZ XmI{dUmam; Amn`m


H$UIa nmR>rMm H$Um Am{U `mM~amo~a Amnbr H$_Hw$dV ~mOy
CKS>r nmS>Umam. ~m{H$ Am{U Am{WH$ {df_VoMr hr gVV
XmdV Agbobr Xar ^$Z H$mT>`mMr JaO `m {MmVyZ n>
hmoV Amho Am{U hr Xar ^$Z H$mT>br VaM Amn`mbm EH$
gdg_mdoeH$, {Q>H$mD$ Am{U gOZerb g_mO hUyZ C^ amhVm
`oBb. ho n[adVZ KS>dyZ AmUm`M Amho Vwhr, Vw_`mgma`m
VU {nT>rZo- `m_`o Xoe ~arM JwVdUyH$ H$arV Amho.
Vw_`mda hr Img O~m~Xmar Amho. Vwhr Iyn JVr H$am,
`dgm`mVrb CM CM {eIa JmR>m. `mMr Vwhr dZ nm{hbr
ZhVrV Aemhr Jmo>r gm` H$am, nU `m~amo~aM Vwhr
gm_m{OH$ CmaXm{`d Am{U _mZdr gdoXZerbVm `m JwUm`m
{eIamda Om`Mm `Z H$am Am{U Vw_`m Xoe~mYdmZmhr ho JwU
AJr ~mUdm`bm _XV H$am.
2. CX`mo_wI ^maVm_`o {dnwb gYr AmhoV : Agm`
dmQ>Um`m Jmo>r H$$Z XmI{d`mM AmhmZ drH$mam.
AmnU Aem EH$m J{V_mZ OJmV amhV AmhmoV, {OWo Wc
Am{U H$mc `mMm PnmQ>mZo gH$moM hmoV Amho (_m{hVr
VkmZm`m KmoS>XmS>r_wio) naVw `mMdoir `m_Yrb nY}_wio
gOZerbVobm {_iUmam dmd Am{U gYr PnmQ>mZo dmT>V
AmhoV. `m bjUr` H$mbIS>m_`o OJm_`o OmJ{VH$ Am{WH$
_XrMr bmQ> Ambobr AgVmZm ^maVmH$S>o {j{VOmdaMm EH$
CX`mo_wI Vmam hUyZ nm{hb OmV Amho. Amnbr AW`dWm
{MdQ>nUo C^r amhZ nwhmnwhm CMb KoV g`m`m
VmUVUmdm`m n[apWVrVhr {dH$mgm`m _mJmda dVbm nwT>o
aoQ>V Amho. ho lo` Amho, OmoIr_ nH$$Z Zdo CmoJ gw$
H$aUm`m Am{U JaOoZwgma ~Xb H$$ eH$`mMr bd{MH$Vm
XmI{dUm`m Amn`m bmoH$m`m {V^oM Am{U hoM Amn`m
Cdb ^{dV`mM moVH$ Amho.
IamoIa ^maVmVrb VUmZm _hmZ gYr IwUmdV AmhoV.
H$moUrhr EH$hr gYr XdSy> Z`o Am{U EH$hr gYr Amn`m hmVyZ
{ZgQy>Z OmD$ XoVm H$m_m Z`o. nU ho bjmV R>odm`bm hd H$s
AmO`m `wJmV Ho$di MmJb (H$mhr MmJb ~Z{dU) nwaog ZgV.
OmV MmJbgwm nwaog ZgV. Cm_mnojmhr Cm_- Ho$di
gdm}m_M- nwaog AgV. hUyZ gYt`m A\$mQ> {j{VOmH$S>o
~KV AgVmZm Agm` dmQ>V Agbob gm` H$a`mM C{>
R>odm. _mH$ Q>oZ `mZr Jo`m eVH$m_`o Ag hQ>b hmoV H$s- Vo
Ae` Amho ho `mZm _mhrVM ZhV hUyZ `mZr Vo H$$Z
Q>mH$b. AmO Aer pWVr Amho H$s bmImo gYr Ae`Vo`m
H$_R> {gmVmbmM AmhmZ XoV AmhoV. _mZdmZo Agm` Jmo>r
gm` H$a`mH$S>o nwhm nwhm Pon KoVbr ZgVr Va AmO `mbm Oo

JmodYZ _ohVm

gm` Pmb Amho Vo H$YrM gm` Pmb ZgV, hoM g` Amn`m


AZw^dmMm gmam B{Vhmg {g H$arV AgVmo. Vohm H$mhrhr
Agm` Zmhr ho bjmV R>odm Am{U AZV e`Vm`m _mJmda nwT>o
OmVmZm am\$ B_agZ `mMm gm `mZmV R>odm : "dmQ> ZoBb
{VH$S>o OmD$ ZH$m; {OWo dmQ>M Zmhr {VWo Om Am{U Amn`m _mJo
BVamgmR>r dmQ> {Z_mU H$am'. Vohm _m`m {_mZmo, Iyn _moR>r
dZ nhm Am{U bjmV R>odm `mZo H$mhr dZ nm{hcobM ZgV
Vmo Am`w`m_`o H$mhrhr _m{bH$ Ag H$$ eH$V Zmhr. hUyZ
Vw_Mr dZ gmH$ma`mgmR>r Vw_`m _hdmH$mjm, CH$Q> BN>m
Am{U gOZerbVm `mMm _oi KmbUmar Img Vw_Mr Aer
OrdZm`m gmWH$VoMr OmUrd OmJdm. Vwhr `e {_idrV
AgVmZm Amnbr ^maVr` hUyZ AmoiI gmJUmar _y` Am{U
~bWmZ- {deofV g{hUwVm, Aqhgm Am{U {d{dYVm `mMm
{dga nSy> XoD$ ZH$m. hohr bjmV R>odm H$s Amnbo gdmM ^{dV`
gdg_mdoeH$Vm, nmaXeH$Vm Am{U gMmoQ>r `m `o`m_`o
Jw\$bob Amho.
3. A``Z Am{U H$me` `m`m gmYZo_`o EH$
J{V_mZ ghH$m` amIm.
`mgmR>r AmnU _hmH$dr JwXod adtZmW Q>mJmoa `mMo
oaUmXm`r eX AmR>dy `m : CV_ {ejU VoM AgV Oo

Amn`mbm Ho$di _m{hVr XoV Zmhr Va Amnb OrdZ gnyU


ApVdmer gwgdmXr H$aV. Xwg`m EH$m _hmZ `$sZo
{VV`mM ^mdrnUo hQ>b Amho, Or {ejUnVr VUmZm
CnOr{dHo$M gmYZ {eH${dVo nU OrdZ KS>{dU {eH$dV Zmhr
Aem nVrM _hd \$mag ZgVM. `mMm AW Agm H$s,
{ejUmVyZ Amn`m ^modVr`m dmVmdaUmM gdmJrU AmH$bZ
H$$Z KoD$Z `m EH$gY OJm_`o dVM `e H$g {_idm`M ho
g_Ob nm{hOo. hr _hdmH$mjm gm` H$am`bm Amn`m
{ejUUmbrMo d$n Am_ybmJ ~Xbm`bm hdo; {deofV
ZmVH$nyd nmVirda; `m_`o H$R>rU {df`mM A``Z Am{U
gJUH$ Umbr_`o Amd`H$ AgVmV Ver H$me` `mMr
gmJS> Kmbm`bm hdr. `oH$ ZmVH$mbm {d{e> {df`mM kmZ
hd, nU `m~amo~a bd{MH$Vm AgUmar Am{U ~Xby eH$Umar
H$me`hr hdrV. Q>o_gog hUOo H$YH$mo{eH$m Oem
H$moU`mhr Ad`dm`m H$mo{eH$m_`o dVbm $nmV[aV H$$
eH$VmV Am{U `mVyZ H$m{VH$maH$ R>abobr arOZao{Q>h _o{S>{gZ
hUOo nwZOZZ CnMmanVr$ O_mbm Ambr VemM H$mhrem
H$me`mMr EH${dgm`m eVH$m_`o JVr H$a`mgmR>r JaO
Amho.
`mgmR>r m_w`mZo A``ZH|${V Ame`mEodOr {ZX}em_H$
{ejU Am{U H$me`mM {ejU `m_`o `mo` Vmo g_Vmob

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 11

amI`mgmR>r {ejUUmbrMr nwZaMZm H$am`bm hdr. ~r.E.,


~r.Egr, ~r.H$m_ `mgma`m nX`mgmR>r Xo`mV `oUm`m
{ejUm_`o Va Agm ~Xb A`md`H$ Am{U {ZH$S>rMm Amho.
AmnU 30 bmI nXdrYa `m {ejUmVyZ Xa dfu {Z_mU H$aVmo.
EH$m AbrH$S>`m A`mgm_`o Agm AXmO Ho$bobm Amho H$s
`mnH$s Ho$di 10 Q>o$ VUM ZmoH$ar {_i{d`mg bm`H$
AgVmV. hr ~m~ \$ma qMVmOZH$ Amho Am{U `mVyZ doi, km
Am{U ggmYZ `mMm {H$Vr An`` hmoVmo ho n> hmoV.
`oH$ VU ZmVH$mgmR>r _hdmMr Aer gma H$me`o H$m`
AgmdrV? `mMr AmnU EH$ `mXr ~Z{dbr Va `m H$me`m_`o
AH$kmZ (n[a_mUm_H$ Am{U {dbofUm_H$ {dMma H$aU);
^mfm (Img H$$Z BJOr)- gdmX Am{U gnH$, _m{hVr
{_i{dU Am{U `mMr `dWm bmdU (S>oQ>m _m`qZJ); Am{U
nYm_H$Vm, Q>r_dH$ d gOZ `m JwUmMm Omo_ Am_gmV H$aU,
MmH$Q>r~mhoa nSy>Z Z`m >rZo ~KU (AmCQ> Am\$ X ~mg y
Am\$ qWO) hr gmar H$me` AgVrb.
`m gdmgmo~V Am{U `m`mhr nojm _hdmM hUOo OrdZ^a
AZw^dm{Y{>V d`{ejUmM H$me` Am{U JwU AJr ~mUdm.
`mM doir AmS>g hgbo `mMm -AZw^d hUOo Vwhmbm H$m`
hmoV Vo Zho Va Vwhmbm Oo H$mhr hmoV AgV `mM Vwhr Oo H$mhr
H$aVm Vmo AZw^d-hm Bemam _m bjmV Agy m.
_r BWo Z_yX Ho$bobr gma^yV H$me` Or ZmoH$ar, CmoOH$Vm,
kmZ d gnmrM CnmXZ `mgmR>r {_idm`Mr AmhoV Vr _ybV
A``Z, kmZmonmgZm, {df`mVrb VkVm Am{U ~m{H$ g_r
`mZm nyaH$M AmhoV, {damoYr ZmhrV.
A`mgH$_mVrb {df`mM H$>m` A``Z (hmS> b{ZJ) `m
KQ>H$m{df`r H$m` hUVm `oBb? `m KQ>H$mMr nwZaMZm
H$a`mgmR>r, `m_`o bd{MH$Vm AmU`mgmR>r, `mZm AWnyU
Am{U H$mbgwgJV ~Z{d`mgmR>r AZoH$ m$n CnbY AmhoV,
Am{U `m`m{df`r _r BVa ~arM MMm Ho$bobr Amho. `m_`o
bd{MH$Vm AgU hr H$irMr Jmo> Amho. EImmbm ^m{VH$em
Am{U VdkmZ qH$dm agm`Zem Am{U H$bm VgM J{UV Am{U
gJrV Ago {df` H$m {ZdS>Vm `oD$ Z`oV? `m ~m~VrVrb
Vn{ebmV OmD$Z `mMr A_c~OmdUr H$er H$am`Mr ho
_mS>`mBVH$m doi BWo Zmhr. naVw EdT>M gmJU nwaog Amho H$s
`m_`o O$a `m gwYmaUm H$aU {dmnrR>mZm e` Amho. nU
`mgmR>r AmnU Amn`m nydmnma MmbV Ambo`m R>m_
g_OwVtnmgyZ dVMr gwQ>H$m H$$Z `m`bm hdr. Am{U _bm
Amem Amho H$s, H$mhr {dmnrR> Amn`m CX`mo_wI VU
{nT>rgmR>r `m Z`m _mJmZo Om`mMo Ym[aQ> XmIdVrb.
ZmVH$nyd {ejUmMr nwZaMZm H$aVmZm AmnU AmOH$mb`m
ZmVH$ A`mgH$_mMo VwH$S>oVwH$S>o H$a`m`m, `mZm _ZmodoYH$

12 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

Zmdo Xo`m`m Am{U `m ZmdmZm bmoH$mZwZ` H$aUmao CngJ Am{U


`` OmoS>`m`m A{dMmar dmrbm ~ir nS>Vm H$m_m Z`o. Aem
ZmVH$nyd nmVir`m A`mgH$_m_`o H$mhr AW ZgVmo. ho
A`mgH$_ `mnmar Z`m`m hoVyZo qH$dm ZdrZ H$nZm`m
A^mdmVyZ O_mbm Ambobo AgVmV.
H$mhr AndmX dJiVm gdgmYmaU _mZdr OZ{ZH$ aMZm
AZoH$ mVm_`o H$m_ H$aVm `o`mgmR>r Am{U `mV mdr`
{_i{d`mgmR>r AJ^yVar`mM ~Zbobr AgVo Am{U `m H$m_
H$a`m`m Am{U mdr` {_i{d`m`m j_Vm `oH$m`m
Am`w`m_`o Cmamoma CH$mV hmoV AgVmV, \w$bV AgVmV ho
AmnU bjmV R>odbo nm{hOo. Vg nm{hb Va _|Xy_Y`m 100
AO _OmnoerMr OUy H$mhr `m `m noet`m _hdmZwgma
Am{U g_nH$VoZwgma OwiUr Pmbobr AgVo. EH$ n[anyU _mUyg
~Z{d`m`m hoVyZo H$mb~ Am{U loUr~ Aer hr OwiUr
AgVo. (_Omnoer moJS> AgVmV.) `m_wio AZoH$
AmKmS>mda `edr hmo`mgmR>r Am{U Cm_ H$m_{Jar
H$a`mgmR>r `oH$mbm O_OmV JwU{deof bm^bobo AgVmV.
JwXod Q>mJmoa H$dr Va hmoVoM `m{edm` {MH$ma, H$bmdV,
gJrVVk, ZmQ>H$H$ma d AmUIrhr H$mhr hmoVo. hmo_r ^m^mZm
AmnU Ho$di emk hUyZ AmoiIVmo. nU Vo Vdkm{ZH$,
{MH$ma, H$bmdV, gJrVH$ma, VgoM EH$ Q>m ZoVm Am{U ~aM
H$mhr hmoVo. _hm_m Omo{V~m \w$bo boIH$, Vdk, Bdaemdomm,
g_mOgwYmaH$, H$m{VH$mar Am{U AgoM AmUIr H$mhr hmoVo;
~mYH$m_mMo H$mQ>Q>ahr hmoVo. `m gdmMr OrdZ hUOo _mZdr
AZoH${dY JwU{deofmMr \y${VXm`H$ CXmhaU AmhoV. ho gdOU
Amn`m dV`m H$nZm Am{U Amnbr `o` `mMr gmJS> Kmby
eH$bo. gdgmYmaU _mUgmZm Aer gmJS> KmbU ho EH$ Z
nobUma AmhmZ R>aV. Aem \y${VXm`H$ CXmhaUm`m gn
dmaemVyZ EH$ Jmo> n> hmoVo. _hm{dmb`mVrb OS>UKS>Ur`m
H$mim_`o Oohm VU _Zm_`o ZdZdrZ H$nZm \w$aV AgVmV
d `m`m gw gOZerbVodarb nwQ> gm\$ hmoV AgVmV `m doir
`mZm Iyn dmd {_imbm nm{hOo. nXdr {ejUm`m {deofV
n{h`m nmVirda {ejU H$m`H$_mV EH$ dmVd ~Xb hm`bm
nm{hOo. O_^a EH$ {d{e> `dgm`M H$am``m hoVyZo {X`m
OmUm`m {ejU-{ejUmEodOr Am`w`m_`o AZoH$ `dgm`
~XbVm `oVrb Ago {ejU XoUm`m {ejUmMr JaO Amho.
`mVyZ OrdZmg gm_moao Om`mg {dmWu gwgO Pmbo nm{hOoV,
`mZm AmhmZ {_imb nm{hOo Am{U `m`m Anojmnojmhr OmV
H$mhr H$$Z XmI{d`mg Vo dm Pmbo nm{hOoV.
4. AmVa{dmemIr` jom_`o (BQ>a{S>{gpbZar
Q>oaoZ) gMmaa H$am : Z`mZo CX`mbm `oV Agbo`m

kmZm`m {j{VOmMo AmH$bZ H$$Z `m`mer OwidyZ `m


Am{U Vw_`m AmV[aH$ oaUmZm gmX m.
gemoYZ, V{dkmZ Am{U gOZ `m gdmMr g_mOm`m
JaOmer,
`mnmaCXr_mer
Am{U
{MaWm{`dmer
(gQ>oZ{~{bQ>r) g~{YV JaOmer gmJS> KmVbr Jobr nm{hOo
Agm AmJh AbrH$S>o hmoV Amho. `m_wio AmO`m Xm[a, D$Om,
n`mdaU Am{U Amamo` d _mZdr H$`mU `m Jmo>ter g~{YV
AmhmZmda OmV bj H|${V H$am`bm nm{hOo. {Xdg|{Xdg ho
n> hmoV Mmbb Amho H$s, H$moUVmhr EH$ Xoe Am{U H$moUVhr
EH$ em _moR>_moR>m OmJ{VH$ AmhmZmZm Vm|S> Xo`mg nwaog
ZgV. ^yUmbr {dkmZmM (AW {gpQ>_ gm`g) qH$dm
~moY{dkmZmM (H$m{{Q>h gm`g) CXmhaU `m. hr Xmohr
{dkmZ AmVmnmdoVmo AmnU g_OV hmoVmo `mnojm {H$VrVar OmV
`m{_l Am{U JwVmJwVrMr AmhoV. `m jomVrb g_`mMm {dMma
H$aVmZm {dkmZ Am{U V{dkmZmMm g_mOem Am{U
_mZd{dmer (y_{ZQ>rO) gwgdmX gmYmdm bJVmo. Aem
OmJ{VH$ gm_m{OH$ g_`mM {ZamH$aU H$am`bm gm{KH$ H$Vr,
`ZmVrb ghH$m`, _mo> ZoQ>dH$ Am{U AZoH$ emmMm {_bm\$
`mMr JaO AgVo.
BWo _r WmoS>m Amn`m {df`mnmgyZ Xya OmD$ BpN>Vmo.
AmVa{dmemIr` dmr (pn[aQ> Am\$ BQ>a{S>{gpbZ[aQ>r) H$er
Am_gmV H$am`Mr Am{U Omonmgm`Mr? gmo`m ^mfoV gmJm`M
hUOo S>mo`mZm PmnS> bmdyZ Ho$di ZmH$mg_moa Z nmhVm
AmOy~mOybm gJirH$S>o bj Xo`mMr j_Vm Am{U {Okmgm
hUOo hr dmr. AmOy~mOy`m doJdoJ`m emmMo gwJY Am{U
AmdmX hJm Am{U `mVyZ EH$ gwXa {_lU H$a`mMr H$bm
Am_gmV H$am. Vw_`m `dgm`m`m `oH$ nm`arda Vw_Mr
kmZmonmgZm Am{U Vw_M gemoYZ `m`m {XeoV hmoV Agbobm
~Xb AJrH$mam. Vwhr `m AmVa{dmemIr` jomVyZ dmdaV
AgVmZm Vwhmbm EH$mEH$s ZdrZ H$nZm gwMVrb Am{U Zd
\w$aU `oBb; `mZm Vw_`m hmVyZ {ZgQy> XoD$ ZH$m; Vw_`m
AVoaUmMm Am{U `m Jmo>t_`o Vw_`m CH$Q> ^mdZm JwV`m
AmhoV `m Jmo>tMm gVV nmR>nwamdm H$am.
~moYZ H$mimVrb gw{g {MH$ma {bAmoZmXm} X qdMr hm
EH$ ZmdmObobm emk Am{U A{^`Vm hmoVm. naVw `m`m
AVoaUoZo `mbm Amnbm `dgm` ~XbyZ H$bmdV hm`bm
bmdb Am{U Vmo EH$ {XJV H$sVuMm {MH$ma ~Zbm. hamS>
dm_g hm 1989 gmbr Zmo~ob nm[aVmo{fH$ {dOoVm Pmbm,
`m`m_wio H$H$amoJ CdVmo `m moQ>moAmH$moOogMm `mZo emoY
bmdbm. `m doir Vmo hmdS> {dmnrR>m_`o BJOr dmL>_`m_`o
A`w nXdrgmR>r A`mg H$arV hmoVm. nU `mbm EH$mEH$s
AZmda $oaUm Pmbr Am{U `mZo dV`m {df`mer H$mhrM

g~Y Zgbo`m _mobo`wba ~m`mbmOr Am{U hm`amcmOr `m


jom_`o doe Ho$bm Am{U EH$ AmKmS>rMm emk ~Zbm.
AmnboM gr.hr.am_Z `m Zm. `mZr A{gQ>Q> Am{S>Q>a
OZab hUyZ ZmoH$arg gwdmV Ho$br Am{U AYdoi gemoYZ H$m`
Mmcy R>odc Am{U Zmo~ob nm[aVmo{fH$ {_i{db. A~Q>
AmBZQ>mBZ ho Va pdPbS>_Y`m EH$m noQ>Q> H$nZr_`o
H$maHy$Z hmoVo. C nmVirda`m ~m{H$ damMmam`m j_Vo_wio
AZoH$ emmda o_ H$aU e` hmoV Am{U ho gwT>nUmM EH$
bjU Amho. `m~amo~aM dVMm AVZmX EoHy$Z AVOmJVr hmoV
Agob Va `mVyZ AH$pnV bm^ hmoVmo. hUyZ kmZmM
gdg_mdoeH$d `mZmV `m Am{U `mMm AmXa H$am, `m`m
EH$gY mgmXm_YyZ \o$a\$Q>H$m H$arV ahm.
5. YmoH$m nH$aUmao CmoOH$ Am{U gemoYH$ hmo`mMr
_hdmH$mjm ~miJm.
Amn`m Xoem`m Cdb ^{dV`m`m OS>UKS>UrMo
^mJrXma hUyZ Amn`m {dmnrR>mZr gemoYZ, CmoOH$Vm Am{U
gOZ `m {H$`mZm am>r` _hd m H$$Z Xo`m_`o nwT>mH$ma
KoVbm nm{hOo. {~b JoQ>g hUmbo hmoVo, "B{VhmgmV n{h`mXmM
gOZerbVoZo BV`m bmoH$mZm, BV`m WmoS>m doim_`o, BVH$
H$mhr {_idyZ Xo`mM AmdmgZ {Xbob Amho.' CmoOH$Vo`m
CgmhmVyZ gemoYH$Vm dmT>Vo Am{U gemoYZ hr H$mhr
dkm{ZH$mMr Am{U VkmMr _o$Xmar Zmhr. `oH$m_`o gemoYH$
hmo`mMr j_Vm AgVo. Oo Oo H$moUr doJim {dMma H$$ eH$VmV
`m gdmgmR>r hm AmImS>m Iwbm Amho. AIoa gOZ hUOo emoY
bmdU, `moJ H$aU, YmoH$m nH$aU, H$m`Xo _moS>U, MwH$m H$aU
Am{U `m gd Jmo>t_YyZ AmZX {_i{dU hoM AgV- Zmhr H$m?
noQ>r~X {dMmamEodOr noQ>rVyZ ~mhoa nSy>Z AmOy~mOy`m gd
Jmo>tMm {dMma H$a`mMr, g_`mMr Zdr Cma emoY`mMr, ZdrZ
CnmXZ dm H$nZm _mS>`mMr, Xoem`m AWdm OJm`m
AmhmZmZm gm_moa Om`mMr gd` Omonmgm. Q>rh OmO
Am`w`^a gemoYH$ ~ZyZ am{hbm. Vmo hUV Ago- Innovation
distinguishes between a leader and a follwer Vwhrhr
ZoVo hm, AZw`m`r Zmhr. dV Xwg`mH$S>o ZmoH$ar H$a`mEodOr
BVamZm H$m_ m. Ho$di Cn^moo$ ~Zy ZH$m, gnmr {Z_mU H$am.
Aem dmgmbm {ZKVmZm YmoH$m nH$am`bm Km~$ ZH$m;
An`em_wio ZmC_oX hmoD$ ZH$m Am{U `oH$ AS>MUrda _mV
H$$Z {VM gYr_`o $nmVa H$am. `mgX^mV gw{g dkm{ZH$
_oKZmW gmhm hUVmV- "_m`m Am`w`mV Oo H$mhr `e {_imb
`mMm Z S>i_iUmam ^$_ nm`m hmoVm An`emMm.' _m`m
ZmOdmZ {_mZmo, Zoh_r hr C$s `mZmV R>odm- Omo _mUyg H$YrM
An`er hmoV Zmhr `mZo ZdrZ H$mhr H$a`mMm `ZM Ho$bobm

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 13

ZgVmo. Vw_`m gd H$Vt_`o Wmoa H$nH$ gemoYH$ Wm_g


E{S>gZ `mM AZwH$aU H$am. Vo hUm`Mo- "`mMm BVam`m
godogmR>r H$m` Cn`moJ H$aVm `oBb ho _m`m `mZmV Amb Zmhr
Ag H$moUVhr gemoYZ _r VS>rg Zob Zmhr... _r W_ OJmbm
H$m` hd Agob `mMm emoY KoVmo Am{U ZVa Vo emoYyZ H$mT>`mMm
`Z H$aVmo.' _mZdVoMr Am{U XoemMr godm H$arV AWnyU OrdZ
OJ`mMm hm {dbjU _mJ Amho.
6. C {ejUm`m `m \$moQ>H$ {dVmam`m Q>`mda
VmVS>rZ JaO Amho EH$m H$nH$ gwH$mUyMr.
^maVmbm _moR>m bmoH$g`oMm \$m`Xm Amho Ag hUVmV.
`mMm nwaonya bm^ {_imdm hUyZ `m _mZdggmYZmM $nmVa
_mZdr ^mS>dbm_`o H$am`bm hd Am{U ho H$a`mM gmYZ
hUOo Amn`m C{ejU gWm, {deofV Amnbr {dmnrR>
AmhoV. C{ejU `dWm AmYrM MS> Amho. 560
{dmnrR>, 32000 nojm OmV _hm{dmb` Am{U `m`m
nQ>mda XrS> H$moQ>r {dm`mMr g`m Amho. `m gdmMr gVV
PnmQ>mZo dmT> hmoV Amho. `m MS> C{ejU `dWo_`o
AmUIr \$moQ>H$ dmT> 12 `m nMdm{fH$ `moOZo_`o Ano{jV
Amho. hr MS> {ejUUmbr MmJbr gwT> dmQ>Vo Am{U H$_r
I{MH$ Amho. nU Vr bJS>Vo Amho; Hw$nmo{fV Amho Am{U nwhm
dVMmM emoY Ko`mgmR>r bmJUm`m H$nH$Vm Am{U j_Vm
`m`m ~m~VrV Vr H$_r nS>V Amho. m g`m`m MS> dmT>
hmoUm`m Q>`mda `mVrb AZoH$ wQ>r Am{U AmhmZ CKS> Pmbr
AmhoV Am{U `mVyZ AZoH$ Z Am{U {ddMZm Cn Pm`m
AmhoV. `mVrb H$mhtMm CoI _r `oWo H$aVmo.
C{ejUm`m ^y{_Ho$Mm nwZ{dMma H$am`Mr doi AmVm
Ambr Amho H$m? `m {ejUmnmgyZ Amn`m H$m` Anojm AmhoV?
`m nyU H$am`bm C {ejU`dWoVrb {Z`m_H$ _S>i nwaoer
gj_ AmhoV H$m? `m`m dmQ>MmbrMm H$mhr AmamIS>m `mZr
AmIbm Amho H$m? `mgmR>r bmJUmar AYgaMZm {Z_mU
Ho$bobr Amho H$m? `mZr Amnbm gwYmaUmMm H$m`H$_ n>nUo
AmIbobm Amho H$$m? C {ejUgWm H$em dm`m H$aVm
`oVrb, CmaXm`r ~ZVrb Am{U `m`m H$ma^mamVrb amOH$maUr
bmoH$mMr bwS>~yS> H$er Wm~ob? C {ejUgWmMr JwUdmm
H$er Am{U Hw$Ur R>adm`Mr? hr MS> dmT> hmoV AgVmZm
Amd`H$ Agbobm {dm`mgJ Am{U m`mnH$ dJ H$gm
{Z_mU H$am`Mm, `mM nmofU H$g H$am`M? {dmnrR>
{dm`mgJr ZoVdm`m g_W hmVm_`oM amhVrb Am{U `mZm
{_iUma Am{WH$ AZwXmZ gyknUo dmnab OmBb `mMr Imr H$er
H$am`Mr? Amn`m JaOm ^mJdy eH$Vrb Aem gmdO{ZH$ Am{U
ImOJr ^mJrXmar Agbo`m C{ejUmMr m$n ApVdmV

14 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

AmhoV H$m? am`emgZ, Ho$ emgZ `m`m C


{ejUm~m~V`m `Zm_`o gwgyVm AmUVm `oBb H$m? C
{ejUm`m dmT>rgmR>r naXoer {dmnrRm>Mr ^y{_H$m H$m`
Agmdr? ^maVmbm {doM H|$WmZ Am{U Cm_mom_ {dmnrR>mM
_mhoaKa `o`m 20-30 dfm_`o H$go ~Z{dVm `oBb?
`m {ddMZmMr Am{U ZmMr g_mYmZH$maH$ Cma VmVS>rZo
emoYm`bm hdrV. `mgmR>r Vk _S>irZr {dMma{d{Z_` H$$Z
YmoaUm_H$ ~Xb KS>dyZ AmUm`bm hdm. ^maVr` emgZmZo
AZoH$ H$m`Xo H$$Z C {ejUm_`o XaJm_r gwYmaUm Ho$`m
AmhoV hr AmZXmMr ~m~ Amho. naVw Amn`m XoemVrb C
{ejUm`m `m A\$mQ> Am{U {d{dYaJr mVmda `m gwYmaUmMm
n[aUm_ H$gm hmoVmo ho AOyZ {Xgm`M Amho. g`m `oH$
mXo{eH$ emgZmbmhr Amnmn`m _hdmH$mjm Am{U JaOmZwgma
gwYmaUm KS>dyZ AmU`mgmR>r {dMmanydH$ aUZrVr ~Z{dU
Amd`H$ Ho$bob Amho. ho gd EH$sH$S>o Mmby AgVmZm `m
XoemVrb `oH$ C {ejUgWoZo, BVa gWm_`o `m H$mhr
MmJ`m $T>r H$m`mpdV AgVrb `m`mnmgyZ \y$Vu KoD$Z
AVJV {dMma_WZ H$aU Am{U gwYmaUm gw$ H$aU JaOoM Amho.
`oH$ gWo`m AVJV `dWoVyZhr ~aM H$mhr gm` hmoD$
eH$V Agm _bm {ddmg Amho.
AIoarg _bm gwMdm`M Amho H$s XoemVrb C {ejUmV
n[adVZ KS>dyZ AmU`mgmR>r JmR>`mMr {ZpMV `o` Am{U Vr
JmR>br AmhoV H$s Zmhr ho Xe{dUmao _bmMo XJS> n> AmIbobm
Agm EH$ 10-15 dfmMm AmamIS>m VmVS>rZo V`ma H$am`bm
hdm. EH${dgm`m eVH$m_`o Xoem`m AmH$mjm H$m` AmhoV,
`m bjmV KoD$Z Vmo AmamIS>m `j H$m`mpdV H$a`mgmR>r
EH$ H$nH$ aUZrVr nm{hOo. VmnwaVo BbmO Am{U S>mJSw>Or H$$Z
BWo ^mJUma Zmhr. VgM Amn`m nmR>rdaM ^yVH$mimVrb
YmoaUmM Am{U $T>tM {Zn`moJr ~Zbob OmoIShr Amn`mbm
AmVm PwJm$Z m`bm hd.
bmoH$_m` {Q>iH$m`m AOam_a C$s_`o WmoS>mgm \$aH$
H$$Z _r eodQ>r Ag hUoZ H$s- "XO}Xma {ejU hm _mPm
O_{g h$ Amho Am{U Vmo _r {_idUmaM.' ho dMZ am>mZo
{g H$amd.
AIoarg, _m`mM {dmnrR>m`m VU {dm`mZmo, _r
Vwhmbm H$iH$irMr {dZVr H$aVmo H$s Vwhr {dm`mgJ, ZoVd
Am{U Xoe d _mZdVm `m`m godoMo Zdo CmH$ {Z_mU H$am. _mP
^mfU emVnUo EoHy$Z KoVbV `mgmR>r _r Vw_Mo Am^ma _mZVmo
Am{U nwhm EH$Xm Hw$bJw$, CnHw$bJw$, {dmnrR>mMo A{YH$mar
`m gdmMo Am^ma _mZVmo. Xod Vw_M ^b H$amo.
(_amR>r AZwdmX : gw_Z AmoH$)

{deof coI

{X. _m. _moao

cmoH${hVmgmR>r MmH$moar`m ~mhoa Om!


1990 Mm H$mi hmoVm. E_nrEggr`m nYm narjo`m _m`_mVyZ gai

~aoMOU cmc, {nd`m


{X`m`m JmS>rgmR>r Amcmo
Aerhr H$~wcr XoVmV. narjo_`o
OmV JwU {_i{dUm`m
C_oXdmamg `m godVo KoVco OmVo.
OmV JwU {_i{d`mMo H$me`
H$mhr cmoH$mZr {_i{dcoco AgVo
Am{U `mmao Vo {ZdS>co OmVmV.
C_oXdmamMr Iar H$gmoQ>r Vo
~w{_mZ AmhoV `m`mV ZgyZ Vo
Xoemer d cmoH$mer {H$Vr
B_mZXma d ~mYcoco AmhoV `mV
Amho. g`m`m `dWoVZy `m
{ZH$fmda CVaUmamM C_oXdma
{ZdS>cm OmVmo Ago hU`mMo
YmS>g H$moUrhr H$aUma Zmhr.
Ago AgVo Va Amncm Xoe
{ZpMVM AmO`mgmaIm
{Ii{Iim Pmcm ZgVm. EH$m
{d{e> ^>rV Q>mHy$Z KmoH$ n>r
H$$Z `mcm OmV JwU {_imco
`mMr {ZdS> H$$Z, Vmo cm`H$
A{YH$mar Pmcm, Ago
hU`mMr MyH$ Va AmnU
H$aV Zmhr Zm?

godm^aVrmao (H$m`H$mar A{^`Vm) _mOam d VoaUm `m nmQ>~Ymao H$nmda chmZ


d`mVM O~m~Xmar`m d da`m nXmda Amhr H$mhr A{YH$mar H$m_ H$arV hmoVmo.
`oH$mMr H$m_ H$a`mMr nV doJdoJir hmoVr. ~w{_mZ d MmJ`m A{^``mZm
chmZ d`mVM _moR>m nXmda ~gdyZ emgZmMm H$ma^ma J{V_mZ d g_mOm{^_wI
H$a`mMo C{> gai godm^aVrVyZ gm` H$a`mMm `Z emgZm_m\$V Ho$cm OmVmo.
H$mhr A{YH$mar MmH$moar`m ~mhoa OmD$Z H$m_ H$aUmao AgVmV. H$YrH$Yr `mMo
"YmS>gr A{YH$mar' `m eXmV dUZ Ho$co OmVo. `mnH$ g_mO{hVmgmR>r MmH$moar`m
~mhoa OmD$Z H$m_ H$aUo Am{U gJr `mMo g_WZ H$a`mMr V`mar R>odUo hm H$ma Oar
VwaiH$ Agcm Var H$mht`m ~m~VrV Vmo OmUdVmo. dV:Mm qH$dm EH$m {d{e> JQ>mMm
cm^ S>mo`mg_moa R>odyZ MmH$moar AmocmS>Um`mMr H$mhr CXmhaUohr AZw^dmg `oVmV.
Aem `$sMr g`m `m H$mimV H$_r hmoVr. H$m`mda ~moQ> R>odyZ BH$S>o{VH$S>o WmoS>ohr
Z gaH$Vm H$m_ H$aUm`mMr g`m _m ~arM hmoVr. YmS>g `m eXmMo `mZm AmH$fU
ZhVo. (Jo`m 25-30 dfmV _m `mV Iyn ~Xc Pmcocm {XgyZ `oVmo) Am_`mnH$sM
EH$ VU A{^`Vm Zoh_r hUm`Mm, "_cm g{Md `m `o>V_/gdm} nXmd$Z {Zdm
hm`Mo Amho Am{U hUyZ _r MmH$moar AmocmS>Uma Zmhr' ^co, H$m_mMo, H$m_ H$aUm`m
_OwamMo {H$Vrhr ZwH$gmZ hmodmo, `m`mer `mZm H$mhrhr XoUoKoUo Zgo. Aem
A{YH$m`mZm dV:Mr JVr, dV:Mr {V>m, dV:Mm _mZ `m`mncrH$S>o H$mhrhr
MmJco {XgV Zmhr. AmnU g_mOmMo, emgZmMo godH$ AmhmoV Am{U `m`m
^`mgmR>r, {hVmgmR>r, H$`mUmgmR>r Amn`m A{YH$mamMm, nXmMm dmna H$aUo ho
Amnco H$V` Amho Ago `mZm dmQ>V Zmhr. Aer _mUgo MmWrVyZ nmMdrV
Jo`mgmaIr nm`arnm`arZo da OmVmV. `o>V_ nXmda Am$T> hmoVmV Am{U
d`mo_mZm_mUo D$d[aV Am`w`mV H$mhrhr Z H$a`mgmR>r {Zdm hmoV AgVmV.
emgH$s` godoVyZ H$gcmhr AmoaIS>m Z cmJy XoVm Amhr ~mhoa nS>cmo `mMo JmoS>do nU
Vo JmVmV. _m Oo A{YH$mar MmH$moar AmocmS>VmV `mZm AZoH$Xm H$Qy> AZw^d `oVmV,
nU eodQ>r MmJwcnUmcm `e {_iV AgVo. _m hm dmg AS>W`mMm,
ImMIi`mMm AgVmo, Omo `mZr AmZXmZo drH$macocm AgVmo.
1980 `m H$mcmdYrV ZJacm A{ZcHw$_ma cIrZm ho {Ohm{YH$mar hmoD$Z Joco.
H$m`mc`mVrc aoH$mS> (\$mBg) OVZ H$a`mMr EH$ gwc^ nV `mZr ~gdyZ {X`mMo
Eo{H$dmV `oV hmoVo. emgZmMm H$ma^ma Ym[aHo$mao MmcVmo. gaH$mar H$m`mc`mVrc
Ym[aH$mMo `dWmnZ hm EH$ \$ma _moR>m AdKS> Am{U JwVmJwVrMm {df` Amho. ZdrZ
`oUm`m _mUgmcm, A{YH$m`mcm _mJrc ~`mM dfmnyduMr _m{hVr ghOnUo
CncY hmo`m_`o `m H$m`mc`mMr H$m`j_Vm {XgyZ `oVo. emgZVamda nU
"cIrZm nVrMm' drH$ma hmoD$Z `m_mUo H$madmB H$a`m`m gyMZm {X`m Jo`mMo
H$iVo. VrZ-Mma dfm`m H$mcmdYrZVa A{YH$mar ~XcVmo. KmcyZ {Xcocr nV H$mhr
{Xdg nmR>nwamdm Zmhr Ho$cm Var Mmcy amhVo. nwT>o nmcH$d Z {_im`mZo gdH$mhr _yi

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 15

nXmda `oD$ cmJVo, nU `m_wio `m `$sZo Ho$co`m H$m`mMo


_y` H$_r hmoV Zmhr. Zoh_rM H$m_ H$aV AgVmZm H$mhrVar
AmJiodoJio g_mOmon`moJr H$amdo Aem MmJ`m ^mdZoVyZ
doJ`m YmQ>Ur`m H$m_mMr gwdmV hmoV AgVo. "cIrZm nQ>Z'
OmUyZ Ko`mMr CgwH$Vm hmoVr. nU nwT>`m 20-25 dfm`m
H$mcmdYrV hm H$ma H$m` Amho ho g_OyZ Ko`mMr gYr m
Pmcr Zmhr. `m nVr_mUo H$m`mc`mVrc aoH$mS>Mo `dWmnZ
amI`mMm Zhr XaM am{hcm.
2009-10 `m dfmV cmVya`m VU {Ohm{YH$m`mZo
Zoh_rnojm doJio H$m_ H$a`mMo _ZmV AmUco. AmOhr
{Ohm{YH$mar ho nX A{YH$mamZo \$ma _moR>o Amho. `m nXmcm VwcZoZo
_mZXoIrc OmV {_iVmo. `mcm cm~cMH$ nanam Amho. `mZr
_ZmV AmUco Am{U {OmVrc qgMZH$nmer g~{YV
A{^`Vo Am{U _hgyc `UoVrc A{YH$mar, H$_Mmar `m`m
g_d`mVyZ Am{U WoQ> eoVH$`mer gdmX gmYyZ VcmdmVrc Jmi
eoVrda nga`mMo H$m_ hmVr KoVco Am{U Vo _mJu cmdco.
{OmVrc AZoH$ cKw, _`_ Vcmd Chm`m_`o CKS>o
nS>coco hmoVo. nmUcmoQ> jomVrc O{_ZrMr PrO hmo`m_wio
nmdgm`m nm`m~amo~a dfmZwdf} Vcmdm_`o Jmi gmR>V Jococm
hmoVm. VcmdmV Jmi `oUo hr EH$ Zg{JH$ {H$`m Amho. Vmo nyUnUo
Wm~{dVm `oV Zmhr, nU nmUcmoQ> jomMr ~mY~{XVr H$$Z
nmdgm`m nm`mMm dmh`mMm doJ H$_r H$$Z, Wm~dyZ
O{_ZrMr hmoUmar PrO H$_r H$aVm `oVo. VcmdmV Jmi Omo `oVmo Vmo
O{_ZrMm daMm gwnrH$ Wa AgVmo. Vo EH$ Cm_ H$maMo g|{`
IV AgVo Ago hQ>co Va dmdJo R>$ Z`o. nmQ>~Ymao d _hgyc
Im`m`m A{YH$m`mZr Am{U H$_Mm`mZr {Ohm{YH$m`m`m
hmHo$cm {VgmX {Xcm Am{U Ho$di EH$m hJm_mV H$mhr {ZdS>H$
VcmdmVyZ OdiOdi 90 cj KZ_rQ>a Jmi, Zho IVM,
H$mTy>Z eoVH$`m`m O{_Zrda eoVH$`mH$Sy>ZM nga{d`mV
Amcm. 20 hOma EH$a ZmnrH$ jo gwnrH$ Pmco d 9 Xecj
KZ_rQ>a nmUrgmR>dU j_Vm dmT>cr. OdiOdi 180
nmUrnwadR>m `moOZm gj_ Pm`m. nmPaVcmdmMr gmR>dUyH$ d
nmPa`mMr j_Vm dmT>cr Ago H$iVo. hm Jmi H$mT>`mgmR>r
emgZmg 100 H$moQ>r n`o IM Amcm AgVm, nU emgZmcm
A`n IM H$amdm cmJcm. Ago H$a`mgmR>r {Ohm{YH$m`mZr
dV:`m A{YH$mamV AZoH$ MmH$mo`m AmocmS>`m AgUma.
emgZm_m\$V nmocmZgma`m _erZ`m _XVrZo, VcmdmVrc
Jmi {Z:ewH$nUo ImoXcm Jocm Am{U Vmo eoVH$`m`m Q>Q>a,
Q>H$_`o ^$Z {Xcm Jocm. eoVH$`mZr dV:`m IMmZo Vmo Jmi
eoVmV ngadyZ KoVcm. gJio H$m_mcm cmJco. ~aoM {Xdg hm
CnH$_ Mmccm Agmdm. eoVH$`mZm hmoUm`m cm^m~c
emgH$s` `Uocm AmZX dmQ>cm. Am{WH$ Pi gmogyZ, emgH$s`

16 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

_XVrVyZ eoVH$`mZm dV:Mo ^co H$$Z Ko`mMr BN>m Pmcr ho


H$mhr H$_r Zmhr. `m CnH$_m_`o H$moU`mhr H$ma`m
Ja`dhmamcm Wmam ZgUmaM. "BVam`m g_mYmZmV _cm AmZX'
ho `dhmamVco A`m_ g_mO_Zmg_moa {XgyZ Amco. Jo`m
30-40 dfmV ho KS>co ZhVo nU cmVya {OmV 2009-10
`m dfu H$mhr {R>H$mUr KS>co. `m O{_Zrda hm Jmi nga`mV
Amcocm hmoVm `m O{_ZrMr CnmXH$Vm XnQ>r-{VnQ>rZo dmT>cocr
AgUma. `m g~YmV 2010-11 gmcr H$mhr ~mV`m dmM`mV
Am`m. `mMm dV A`mg hmo`mMr JaO Amho. VcmdmMr
nmUrgmR>dU j_Vm dmT>cr. `m `moJmMr nwZamdmr `m {OmV
Xa dfu hmdr Am{U am`mVM Zmhr Va Xoe^a ho cmoU ngamdo
Ago H$moU`mhr MmJ`m _mUgmcm dmQ>UmaM. `m dmQ>`mcm
H$maUr^yV R>aco Vo cmVyaMo {Ohm{YH$mar lr.EH$ZmW S>dco. m
MmJ`m A[YH$m`mZo g_mOm`m MmJwcnUmgmR>r, ^`mgmR>r,
H$`mUmgmR>r MmH$mo`m AmocmS>`mMo YmS>g Ho$coo. EHo$H$mir Xa
dfu Chm`mV Vcmdmcm Jmi H$mTy>Z ~cJmS>rVyZ dmhZ ZoD$Z
Amn`m eoVmda nga`mMr Amncr nanam hmoVr. 1970-72
n`V dV:hZ AZoH$ eoVH$ar Aem H$mao VcmdmVrc JmimMm
Cn`moJ H$aV AgV. `m H$mir VcmdmMr g`m H$_r hmoVr.
nwT>rc H$mimV Am{U gmYmaUV: 1972 ZVa eoVH$`m_`o
emgZmda Adc~yZ amh`mMr gd` Ocr. hUyZ AmVm nwhm
emgZ Am{U eoVH$ar `m`m gh^mJmVyZ Jmi H$mT>`mMo
A{^`mZ am~{d`mMr JaO ^mgV Amho.
`m dfu, 2010-11 _`o `mM {Om_`o AmUIr EH$
ZdrZ CnH$_ am~{dcm OmV Amho. Vmo hUOo eoVaVo V`ma
H$a`mMm. H$mim`m AmoKmV eoVmMo VwH$S>o Pmcoco AmhoV.
eoVrda Om`mgmR>r aVo ZmhrV. ~mY AX AmhoV. erd,
d{hdmQ>rMo aVo eoVH$`mZr Zmhrgo Ho$coco AmhoV.
eoVa`mA^mdr eoVrMr _emJV H$aUo, eoVmVrc CnmXZ Kar
AmUUo ho \$ma AS>MUrMo Pmco Amho. eoVH$`mMo ~mYmda \$ma
o_ AgVo. ~mY H$moaV AX H$a`mV `mZm \$ma ag AgVmo.
AZoH$ doim Jm_rU ^mJmV aVm Z Xo`md$Z ^mS>Uo hmoVmV,
gJr IyZhr nS>VmV. `m eoVa`mH$S>o Jo`m 60 dfmV
H$moUmMohr cj ZhVo, nU cmVya`m {Ohm{YH$m`mZo _Zmda
KoVco Am{U JmdmJmdm_`o ~R>H$m KoD$Z eoVH$`m`m g_VrZo
Am{U `m`mH$Sy>ZM eoVaVo ~Z{d`mMo _moR>o H$m_ hmVr KoVco
Joco. AmVmnmdoVmo OdiOdi XrS> hOma {H$._r.Mo aVo, 300
JmdmVrc 550 aVo _hgyc`Uo`m nwT>mH$mamZo, emgZmMm
EH$hr ngm IM Z hmoVm V`ma Pm`mMo g_OVo. `m a`mMr
qH$_V 100 H$moQ>t`m nwT>o OmBc. `mMm cm^ 50000
eoVH$`mZm d 75 hOma hoQ>a eoVrcm Pmcm Ag`mMo H$iVo.
Jo`m AZoH$ dfmV Oo KS>co Zmhr Vo `m {Ohm{YH$m`mZo KS>dyZ

AmUco. cmoH$mZr AmZXmZo Amn`m O{_Zr`m H$S>m {X`m Am{U


aVo ~Z{d`mV _XVhr Ho$cr. Amnr ho H$m_ MmcyM Amho. `mM
a`mMo amoOJmah_r `moOZoVyZ _O~wVrH$aU H$a`mMohr H$m_ hmVr
Ko`mV Am`mMo g_OVo. eoVr {dH$mgm_`o eoVa`mMr ^y{_H$m
\$ma _hdmMr AgVo. eoVa`mA^mdr cmoH$mMr AS>dUyH$ hmoVo.
eoVrVrc _mc ~mhoa H$mT>`mV AS>MUr {Z_mU hmoVmV. 199394 `m H$mimV ZmXoS>Odirc AYmnya Jmd`m {edmamVyZ
nmdgm`m_`o Ho$irMo KS> eoVa`mA^mdr ~mhoa AmUUo
H$R>rU Pmco Am{U Ho$irMo ZwH$gmZ Pm`mMr KQ>Zm AmR>dVo. ho
H$m_ Vgo chmZ nU JmdH$`mMr AS>MU gmoS>{d`m`m >rZo
A{YH$ _mocmMo Amho. {Ohm{YH$mar dV: cj XoVmo Am{U ho
KS>dyZ AmUVmo Vohm `mcm EH$ {deoof _hd m hmoVo. {Ohm
emgZm`m Zoh_r`m H$m`mMm hm ^mJ Zmhr. nU MmH$moar
AmocmS>`mZo ho KS>co. emgZmZo Amncr e$s J[a~m`m
H$m_mgmR>r IMu KmVcr, _mVrer ZmVo OmoS>co, lr.S>dco `mMr
~Xcr Pm`mMr ~mV_r H$mZmda Amcr. eoH$S>mo eoVH$ar `mZm
^oQ>md`mg Joco. "`Uocm H$moUmMmhr Moham Agy Z`o' Ago
ghOnUo Vo ~mocyZ Jo`mMo H$iVo. `dWm gwYmacr H$s H$m_mV
gmV` amhVo, nU hoM AdKS> Pmco Amho.
nadm AerM EH$ ~mV_r nwUo {OmVyZ EoH$md`mg {_imcr.
gaH$mar H$m`mc` hUOo H$m_ c{~V R>odUmao, doioda AS>MUr
Z gmoS>dUmao {R>H$mU. _hgyc Im`mMm Va `m_`o daMm H$_mH$
AgVmo. OZVocm Amn`m H$m_mMo nwT>o H$m` Pmco Amho, ZH$mamWu
dm hmoH$mamWu, H$gcohr Cma {_iV Zmhr. AZoH$ _{hZo OmVmV,
dfo OmVmV, H$Q>miyZ cmoH$ {df` gmoSy>Z XoVmV. Aemhr
n[apWVrV H$mhr H$aUo {ZH$mcrhr {ZKVmV. `mgmR>r doJio
`Z H$m_r `oVmV. `mMr MMm `m {R>H$mUr ZH$mo. H$aUmMm
R>am{dH$ doioV {ZnQ>mam H$aUo ho H$m`mc`mMo AmH$V` Amho.
cdH$a {ZdmS>m H$am Aem H$mao cmoH$ {dZd`m H$aV AgVmV,
nU `mMr XIc H$moUrhr KoV Zmhr. nwUo {OhmemgZmZo _Zmda
KoVco Am{U `mZr "Pramo n|S>gr' hr _mohr_ am~{dcr. `mV Vo
`edr Pmco. H$aUo c{~V R>odmd`mMr ZmhrV, {ZH$mcr
H$mT>m`Mr `mgmR>r nwUo {OmV `mg KoVcm Jocm.
Ago g_OVo H$s, Jo`m AS>rM dfmV nwUo {OmV 27 cj
H$aUo hmVmi`mV Amcr, `mnH$s 23.5 cj H$aUo
hmVmdoJir Ho$cr. `m_`o 2008 nyduMr OdiOdi 1 cj
H$aUo hmoVr. 12.5 cj H$aUo doJdoJ`m H$maUmVd Z>
H$a`mV Amcr. ho AmJiodoJio MmH$moar~mhoaMo H$m_
{Ohm{YH$mar lr.MH$mV Xidr `m`m ZoVdmImcr Pmco. `mM
{Ohm{YH$m`mZr gmVmam {OmVrc cmoH$gh^mJmVyZ _X d
OcgYmaUmMr H$m_o _moR>m _mUmV am~dyZ dV:`m {ZT>i
Jmdmcm Oc`dWmnZmV Amn`m nm`mda C^o Ho$coco Amho.

MmJ`m {dMmamZr PmnQ>cocr _mUgoM Ago MmJco H$m_ H$$


eH$VmV.
2005 `m dfu Ywio-OiJmd ^mJmV Vmnr Imo`mV Wm{ZH$
Vamda ZmOmoS> H$n am~dyZ {n`m`m nm`mMm Z
gmoS>{d`mMo CXmhaU AcrH$S>MoM Amho. nmQ>~Ymao {d^mJm`m
Vmdmcm CMcyZ Y$Z `mg {ZYrMm nwadR>m H$$Z
nmdgm`m_`o {JaUm ZXrVyZ dmhUmao nwamMo nmUr, ~mOyMm S>m|Ja
H$mo$Z cJV`m ZXrImo`mV AmUyZ AmJ`mdoJ`m nVrZo,
{n`m`m nm`mMm Z gmonm Ho$cm. {JaUm Imo`mV A{YH$Mo
nmUr CncY hmoUo Am{U cJV`m Imo`mV nm`mMm VmU
OmUdUo Aem n[apWVrV `m `moOZm Cn`moJr R>aVmV. OiJmdMo
`m doiMo {Ohm{YH$mar lr.^mH$a _wS>o `m`m nwT>mH$mamVyZ d
nmQ>~Ymao {d^mJm`m `ZmVyZ MmH$moar~mhoaMm hm H$n
H$m`mpdV H$a`mV Amcm Ag`mMo g_OVo.
g`m {d^mJr` Am`w$ `m nXmda AgUm`m `m A{YH$m`mZo
Jo`m XmoZ dfmnmgyZ _hgyc `Uo`m _XVrZo _amR>dmS>mV
H$mnr_w$ A{^`mZ am~{dco Ag`mMr ~mV_r H$mZmda Amcr.
ZmXoS> {OmV `mZm MmH$moar~mhoa OmD$Z H$m_ H$aUmam naXoer
ZmdmMm {Ohm{YH$mar {_imcm d `mZm VoWo Iyn _moR>o `e
{_imcoco Amho.
`m dfu lr._wS>o `mZr _amR>dmS>mV Q>H$a_w$ A{^`mZ
am~{d`mMm H$m`H$_ hmVr KoVcm Ag`mMo g_OVo. XH$mi
Agmo AWdm Zgmo, Q>H$acm~r emgZmVrc cmo^r _mUgmZm hmVr
KoD$Z gaH$mar {VOmoarVcm ngm cmQ>`mMo H$m_ 1972 nmgyZ
H$aV Amho Ago hQ>co Va A{Ve`mo$s hmoD$ Z`o. Jo`m 20-25
dfmV _amR>dmS>mV chmZ-_moR>m ZXrZm`mda hOmam|_`o
H$mo.n.~Ymao ~mY`mV Amcoco AmhoV. `m ~Ym`m_mJo nmUr
AS>{d`mgmR>r ~Ym`mMr Xmao cmoIS>r \$`mZr doioda ~X
H$amdr cmJVmV. nU ho H$m_ H$moU H$aUma? emgH$s` `Uocm
~mYH$m_mMr AmdS> Amho, `mcm doJdoJir H$maUo AmhoV.
~mYH$m_ nyU Pm`mZVa `m dmVycm cmoH${hVmgmR>r dmnamV
AmUUo, `mMo `dWmnZ H$aUo `mH$S>o cj {Xco OmV Zmhr. `m
cmoH$mgmR>r ho ~Ymao ~mYcoco AgVmV `mZm nU `mMr H$miOr
ZgVo. ~Ymao ~mYVmZm cm^YmaH$mMr gWm WmnZ H$$Z `mmao
~Ym`mMo XadmOo ~Z{dUo, nm`mMo `dWmnZ H$aUo
B`mXtgmR>r cm^YmaH$mZr h_r {Xcocr AgVo, nU Vr h_r
H$mJXmdaM amhVo. `mMm n[aUm_ hUyZ ~Ymao ~mYco Joco. nU
XadmOo A^mdmZoM ~X Ho$co Joco. \$`m OmJoda ZmhrV,
XadmOmMr {ZJamUr amIcr Jocr Zmhr, H$mhr {R>H$mUr XadmOo Z
~gdVmM ~g{d`mMr H$mJXmonr Zm|X Ho$cr Jocr. Aem AZoH$
H$ma`m wQ>t_wio gmdO{ZH$ {ZYrMm An`` hmoVmo Am{U `mMr
H$moUmcmhr IV dmQ>V Zmhr. `m emgH$r` `UoZo `m `dWm

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 17

{Z_mU Ho$`m `mMr _ycV: hr O~m~Xmar Amho H$s `mZr `m


`dWm H$m`mpdV H$a`mgmR>r, `mMr OnUyH$ H$a`mgmR>r
doJdoJio n`m` YwS>miyZ, cm^mWv~amo~a gnH$ R>odyZ, gdmX
H$$Z ~Ym`mZm Cn`moJmV AmUUo Am{U cmoH$mMm nmUrZ
gmoS>dUo. nU ho Pmco Zmhr Am{U hmoV Zmhr. lr._wS>o `mZr _m
dV: nwT>mH$ma KoD$Z g~{YV `UoH$S>o {nN>m H$$Z, gmV`mZo
nmR>nwamdm H$$Z XadmOo ~gdyZ KoD$Z ~Ym`m`m nmR>r_mJo
nm`mMr gmR>dUyH$ H$a`mV ~`mnH$s `e {_idco. `m_wio Xa
dfu nmUrnwadR>mgmR>r cmJUm`m Q>H$gMr g`m H$mhr
hOmamd$Z e^amda Amcr Ag`mMr ~mV_r H$mZmda Amcr. ho
Xa dfu KS>mdo Ago AZoH$mZm dmQ>Vo.
MmH$moar~mhoa OmUo, PnmQ>Uo `mgmR>r doJir _mUgo cmJVmV.
gm_m` _mUgmMo ho H$m_ Zmhr. gm_m` _mUgmZo `m doJ`m
dmQ>m YwS>miUm`m`m _mJmVrc AS>ga Var ~Zy Z`o. `mMo
_mZ{gH$ IrH$aU H$a`mg H$maUr^yV R>$ Z`o. `m`m~amo~a
Mmc`mMm `Z H$amdm. `m g_mOm_`o Ago KS>V Zmhr Vmo
g_mO, Xoe hmgm`m {XeoZo dmQ>Mmc H$arV Amho AgoM hUmdo
cmJoc. Amn`m XoemVrc nanam, MmH$moar~mhoa OmD$Z H$m_
H$aUm`mMm dmagm OnUmar Amho.
cmoH$gh^mJmVyZ qgMZ`dWmnZ hm g`mMm H$irMm _wm
Amho. Xoem`m d am`m`m OcZrVr_`o `m YmoaUmMm nmR>nwamdm
Ho$cocm Amho. B{VhmgH$mimV qgMZmMr `dWm cmoH$gh^mJmVyZ am~{dcr OmV hmoVr. `mMm nwamdm hUOo Vmnr
Imo`mVrc \$S>nVrMr qgMZ `dWm Am{U XoemV`m
doJdoJ`m ^mJmVrc B{VhmgH$mcrZ chmZ_moR>m Vcmdmdarc
cmoH${UV qgMZ`dWm. {dX^mVrc _mcJwOmar Vcmd, ZmXoS>
{OmVrc {~cmocr Vmcw`mVrc Ow`m Vcmdmdarc _Y`m
H$mcIS>mV Oo ZdrZ qgMZH$n {Z_mU H$a`mV Amco, `mda
_m emgZ{UV qgMZ`dWm ~g{d`mV Amcr. Xoemcm
dmV` {_im`mZVagwm `mM H|$r^yV qgMZ`dWoMm
nmR>nwamdm H$a`mV Amcm. H$mim`m AmoKmV emgZ{UV
qgMZ`dWm `m n[aUm_H$maH$nUo Mmcd`m OmV ZmhrV Ago
{M g_moa Amco. [gMZ `dWmnZmV AZmJm|Xr _mOcocr Amho
Aehr Q>rH$m H$a`mV `oD$ cmJcr. 1991 cm _hmam> emgZmZo
cmoH${UV qgMZ`dWoH$S>o Om`m`m dmQ>Mmcrg gwdmV
Ho$cr. 2005 gmcr eoVH$`mH$Sy>Z qgMZ`dWmnZmMm
H$m`XmM H$a`mV Amcm. `mZwgma am`mVrc doJdoJ`m
H$nmdarc qgMZ `dWmnZ cmoH$mH$S>o gmon{d`mMm `Z
H$a`mV Amcm d `oV Amho. emgZ{UV `dWoVyZ cmoH${UV
`dWoH$S>o `o`mMm _mJ emgZmVrc A{YH$mar, H$_Mmar Am{U
cm^YmaH$mZm ~`mM {R>H$mUr Z MUmam Pm`mMo {XgyZ `oV

18 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

Amho. `mMm n[aUm_ hUyZ qgMZ `dWmnZmMr O~m~Xmar


cm^YmaH$mda gmon{d`mMr JVr _XM am{hcocr Amho. `mcm
H$mhr KQ>Zm AndmX R>a`m AmhoV. AH$mocm {OmVrc
H$mQ>onyUm H$n Am{U Zm{eH$Odirc dmKmS> H$nmdarc
qgMZ`dWmnZ `jmV cm^YmaH$mH$Sy>Z H$a`mV `oV Amho.
Xhm hOma hoQ>a cm^jo Agcocm dmKmS> H$n nyUnUo `m
H$nmdarc nmUrdmna gWo`m {eIa gWocm hVmV[aV
H$a`mV Amcocm Amho. Jo`m 10 dfmnmgyZ hm H$m`H$_
`edrnUo nwT>o OmV Amho. qgMZH$n nyUnUo eoVH$`mH$S>o
gmon{d`mMm am`mVrc Zho Va XoemVrc hm n{hcm `moJ
Agmdm. dmKmS> H$nmZo Iyn MmJco `e {_idcoco Amho.
nm`mMm VmaV`mZo dmna Am{U dmQ>mcm Amco`m nm`mVyZ
qgMZjomV AZoH$ nQ>tZr dmT> H$$Z CnmXZmV cjUr` ^a
KmVcocr Amho. `m {R>H$mUr Xa hoQ>ar nm`mMm dmna 2500
KZ_rQ>an`V hmoV Amho. cm^jomV {R>~H$, Vwfma Am{U
h[aVJhmmao qgMZnVr_`o ~Xc H$a`mV `oV Amho.
cmoH$gh^mJmVyZ qgMZ `dWmnZmMo Xoemg_moa EH$ AmXe
CXmhaU Amho. `m gd CnH$_m`m nmR>r_mJo lr.gO` ~ocgao
Zmdm`m H$m`H$mar A{^``mMo `Z C^o AmhoV. MmH$moar~mhoa
OmD$Z cmoH$H$`mUmgmR>r H$mhrVar doJio H$amdo, Oo BVamZm O_V
Zmhr `mV AmnU `e {_idyZ XmIdmdo, qgMZjomV MmJco
nm`S>o nmS>mdoV, BVamnwT>o _mJXeH$ CXmhaUo KmcyZ mdrV `m
{dMmamZo o[aV Pmco`m `m VU A{^``mZo _hmam>m`m
OcgnXm {d^mJmMr XoemVM Zho Va OmJ{VH$ nmVirda EH$
doJir {V_m {Z_mU Ho$cocr Amho. `m H$m`m~c d`{$H$
nmVirdaXoIrc OmJ{VH$ Vamdarc "dmQ>god' hm nwaH$ma
~ocgao `mZm {_imcm Amho. MmH$moar AmocmS>m, H$mhrVar nXamV
nS>UmaM. hm gXoe Vo XoV AmhoV.
gmVm`mcm S>m.A{dZme nmoi ZmdmMo XmVmMo S>mQ>a AmhoV.
dV:`m `dgm`mV Vo {ZUmV AmhoV. `m `dgm`mVyZ doi
H$mTy>Z Jm_rU ^mJm`m {dH$mgmgmR>r Vo gVV YS>nS>V AgVmV.
_`Var MrZcm Joco hmoVo. MrZ`m eooVH$`m`m, eoVrMm,
EHy$UM Jm_rU OrdZmMm `mZr A`mg Ho$cm Am{U MrZMr
Am{U ^maVmMr eoVr Agm Vmc{ZH$ {>H$moZ KoD$Z `m`mZmVyZ
Vmo cmoH$mnwT>o _mS>cm. MrZH$Sy>Z MmJco Vo {eH$mdo hm `mMm
AV:W hoVy hmoVm. AdVr^modVr`m AZoH$ ^mJmer `mMm gnH$
Amho. Jmdm_`o OcgYmaUm`m `moJmVyZ nmUr {Z_mU H$$Z
{n`mMm d qgMZm`m nm`mMm Z gmoS>{d`m_`o Vo AJ^mJr
AgVmV. gmVmam {OmVrc AmgJmd, ~o~codmS>r, ~ocdS>o,
AVrV, nmaco, Xao ~w. hr H$mhr JmdmMr Zmdo AmhoV. _mnadmS>r `m
JmdmV JmdH$`mZr cmoH$gh^mJmVyZ {O.n.Mr B_maV VrZ_Ocr

Ho$cr Amho. `m JmdmVrc ~hVmer _wco Hw$nmo{fV Ag`mMo


VnmgUrAVr cjmV Amco. _wcmZm Jyi-e|JmMm \$ami {Xcm Va
`m`m H$VrV gwYmaUm hmoBc `m {dMmamZo cmoH$gh^mJmVyZ
df^amgmR>r cmJUmam Jyi d e|Jm O_m H$$Z df^a hm H$m`H$_
am~{d`mMo H$m_ `m`m oaUoZo ~ocmdS>o JmdmV am~{dco OmV
Ag`mMr H$hmUrM Vo ^a^$Z dUZ H$aVmV. Xa dfu 31
{S>g|~a l_XmZmZo gmOam H$amdm Agm gXoe XoD$Z VUmMr
_mZ{gH$Vm ~Xc{d`mMo H$m_ `mZr `j H$VrVyZ hmVr KoVco
Amho. nadm gmVmam {OmVrc YmdS>er `m JmdmV `m`m
oaUoVyZ eoVH$`mZr am~{dco`m {dhraOmoS> H$nmcm ^oQ>
Xo`mMm `moJ Amcm. gmVm`mnmgyZ 15 {H$cmo_rQ>a`m AVamda
Agco`m Am{U S>m|Jam`m nm``mer dgco`m JmdmVrc drg
{d{har EH$_oH$tZm OmoSy>Z 200 EH$amMr {Oam`Vr eoVr {R>~H$ d
Vwfma `m qgMZ`dWoImcr AmUcr Amho. CMmdarc {d{hatZm
H$_r nmUr AgVo, CVmamda, AmoT>m`m H$mR>mdarc {d{hatZm
OmV nmUr AgVo. H$mhr eoVH$`mZm JaOonojm OmV nmUr Amho
Am{U hUyZ OmVrMo nmUr {dZmdmna amhVo, Va H$mhr
eoVH$`mZm EH$m {nH$mcmXoIrc nmUr nwaV Zmhr. `moVramd ndma
`m hmoVH$$ VUmcm hmVmer Y$Z 20-25 eoVH$`m`m
eoVr_`o Am_ycmJ ~Xc H$a`mMm H$m`H$_ `mZr hmVr KoVcm
Amho. D$g, Ho$irgmaIo nrH$ `m`Mo Zmhr, {R>~H$, Vwfma{edm`
qgMZ H$am`Mo Zmhr. Aem H$mhr AQ>r drH$m$Z {dhraOmoS>
H$nm`m _m`_mVyZ gm_y{hH$ eoVrMm `moJ Vo am~dV AmhoV.
`oH$ {d{harda 3 Vo 5 EM.nr.Mm nn ~g{dcm Amho Am{U
{d{har nmBncmBZZo EH$_oH$ser OmoS>co`m AmhoV. XoemVcm Aem
H$maMm hm n{hcmM `moJ Agmdm. hiyhiy hiX, Am`m`m
eoVrH$S>o cmoH$mZm didyZ `m`m CnmV {VnQ>rZo dmT> H$a`mMm
`mMm _mZg Amho. dV:cm {_imco`m nwaH$mamMr a$_
cmoH$dJUr hUyZ XoD$Z JmdmVrc cmoH$m_`o MmJ`m H$m_mMr
oaUm {Z_mU H$aUmam hm XVdH$ EH$ doJioM agm`Z Amho Ago
hUmdo cmJoc. dV:`m dH$s` `dgm`mVyZ Imo`mZo ngm
AmoTy>Z EH$m {V{>V S>mQ>aMo Am`w` OJ`mnojm Jar~
eoVH$`m`m OrdZmV AmZXmMr \w$c~mJ \w$c{d`mgmR>r Vo gVV
PQ>V AgVmV. eoVr, Jm_rU OrdZ Am{U dH$s` `dgm` ho
nana nyaH$ ZgUmao `dgm`. MmH$moar`m ~mhoa OmD$Z
S>m.nmoimZr `mZm EH${V Ho$co ho `mVrc d{eQ> Amho.
_hmam>m`m H${fIm`mV {dH$mg nmQ>rc ZmdmMo {Ohm
nmVirdarc H$fr A{YH$mar AmhoV. emgH$s` ZmoH$ar H$arV
AgVmZm _ico`m dmQ>oZo Z OmVm ZdrZ dmQ>m emoY`mMm `Z
H$$Z eoVH$`mMo OrdZ Am{WH$Q>m CMmd`mMm Vo `Z
H$aVmV. EH$m dfmnydu Vo gmVmam {OmV Amco AmhoV. `m

^mJmV VmXi MmJcm {nH$Vmo. eoVH$`m`m VmXimcm


Xcmcm_m\$V {dH$s`m `dWoVyZ MmJcm ^md {_iV Zmhr.
AZoH$ `ZmZVagwm ~mOma`dWoVyZ Xcmc ~mOycm H$mT>`mV
emgZmcm VgoM cmoH$mZmXoIrc `e Amcoco Zmhr. eoVH$`mMr d
JmhH$mMr gainUo JmR> KmcyZ Xo`mMo H$m_ {dH$mg nmQ>cmZr
VmXi _hmogdm`m _m`_mVyZ gmVm`mV KS>dyZ AmUco.
eoVH$ar doJdoJ`m OmVrMm, doJdoJ`m H$maMm VmXi dV:
AmUyZ VmXyi _hmogdmV `mMr {dH$s H$$ cmJco. gmVmam d
AmOy~mOy`m n[agamVrc _S>itZr `m CnH$_mMm \$ma _moR>m
\$m`Xm KoV`mMo cmoH$m`m ~moc`mVyZ cjmV Amco. doJdoJ`m
H$maMm VmXi- JwUdmoV Cm_ Agcocm- `m {R>H$mUr
Zoh_r`m ~mOma qH$_Vrnojm ~`mM H$_r qH$_VrZo JmhH$mcm
CncY H$$Z Xo`mV Amcm. KoUm`mcm dV dmQ>cm,
eoVH$`mcm MmJcm ^md {_imcm. XmoKohr AmZXr. Xcmcmcm
~mOma`dWoVyZ ~mhoa H$mT>`mgmR>rMm hm `moJ {dH$mg
nmQ>cmZr am~{dcm Am{U AZoH$ eoVH$ar d JmhH$m`m ew^oN>m
{_i{d`m. `m AZw^dmVyZ {eHy$Z am`mV H$mhr {R>H$mUr H$mhr
MmJ`m A{YH$m`mZr `m `moJmMr nwZamdmr H$a`mMm `Z
Ho$`mMo g_OVo. Ho$di VmXwimgmR>r Zho Va BVa
Ym`mgmR>rXoIrc Aem H$ma`m {dH$r`dWoMo Am`moOZ
\$maM Cn`moJr Am{U n[aUm_H$maH$ R>aUma Amho. dV_mZnmZr
`m `moJmcm MmJcr {gr {Xcr. emgZmMm {V{ZYr hUyZ
{dH$mg nmQ>rc `mZr MmH$moar`m ~mhoa Om`mMm `moJ Ho$cm
Am{U Vmo `edr R>acm. `o`m H$mimV hmM nm`S>m nS>oc Aer
Anojm H$m H$$ Z`o?
eoVr`m jomV AZoH$ _S>ir doJdoJio `moJ H$arV AmhoV.
`m gdmMm AmcoI g_mOmnwT>o _mS>Uo JaOoMo Amho. BVa jomVhr
Ago AZoH$ `moJ AZoH$ _S>ir H$arV AmhoV. IwngwJr
Vm._JidoT>m `oWrc AHw$e nS>dcoMr eoVV`mdarc S>mqi~mMr
eoVr, ~moaJmd, {O.dm{e_ `oWrc dgVm cmSH$aMm Jm_nmVirda
{~`mUo{Z{_VrMm H$m`H$_, AH$mocmXod, {O.OmcZm `oWrc
JQ>eoVr, hmVZya Vm.H$S> `oWrc OmYd ~YyMr Amco-hiXrMr
eoVr, _mUJmd {O.nwUo `oWrc kmZoda ~moS>Io h[aVJhm`m
_m`_mVyZ A{^Zd \$m_g c~`m dVrZo naXoer ^mOrnmcm
{Z{_VryZ EH$ar cmImo Cn XoUmar eoVr. noT>m~o, Vm.{MniyUMr
Ho$irMr gm_y{hH$ eoVr. \$i~mJm`m eoVrcm {dO`
OmoJioH$am`m {S>`yOa VkmZmMm dmna Am{U `mVyZ
CnmXZmV {_i{dcocr ^ard dmT>. ~r.~r.R>m|~ao `mMm ~mho$Z
nm`mMm W|~ Z KoVm dfmH$mR>r cmImo Q>Z D$g JmiUmam gmIa
H$maImZm. S>m.dUo, {O.Ah_XZJa `mMr Vwfma qgMZmMr eoVr,
hr H$mhr CoIZr` CXmhaUo MmH$moar`m ~mhoa OmD$Z H$m_o
H$aUmar hUyZ ghOnUo S>mo`mnwT>o `oVmV. _ico`m dmQ>oZo Z

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 19

OmVm ZdrZ dmQ>m YwS>mi`mgmR>r AJr H$nH$Vm, YmS>g cmJVo.


`m`mMH$Sy>Z MmH$moar AmocmS>cr OmVo. amioJU{gr,
{hdao~mOma, XaodmS>r, {edUr, H$mgoJmd `mgma`m AZoH$
JmdmZr d`ZmZo nmUr {Z_mU H$$Z `mMo gnmrV $nmVa Ho$co
Amho Am{U hcmIrMo OrdZ gwg H$a`mV `e {_i{dco Amho.
S>mo`mnwT>o Or H$mhr CXmhaUo {XgyZ Amcr Vr BVamZm H$imdrV
hUyZ _mS>`mMm `oWo `Z Ho$cm Amho.
MmH$moar`m ~mhoa OmD$Z {ZU` KoD$Z gm_m{OH$ ~m{YcH$s
XmI{dUmao H$mhr gJ S>mo`mnwT>o Amco H$s, emgZmVrc `m
`oR> A{YH$m`m`m H$m`m~c AmXa {Z_mU hmoVmo. da dUZ
Ho$co`m gJmgma`m ~`mM KQ>Zm {ZpMVnUo, VwaiH$nUo H$m
hmoBZm, doJdoJ`m {R>H$mUr doJdoJ`m jomV KS>V AgUmaM.
AemMr g`m _m ZJ` Amho. MmH$moar~mhoa OmD$Z MmJwcnUm
noa`mMm `o> A{YH$m`mH$Sy>Z `Z \$ma n[aUm_H$maH$ R>aV
AgVmo. XXdmZo ZVa `oUm`m A{YH$m`mMr gdoXZercVm _yi
A{YH$m`mgmaIr AgVoM Ago Zmhr Am{U hUyZ MmJ`m
H$m_mMr nwZamdmr d gmd{H$sH$aU hmoV Zmhr ho `mVrc X:I
Amho. ~`mM {R>H$mUr `oUmam ZdrZ A{YH$mar _gamnmoQ>r,
AmH$gmnmoQ>r, MmJ`m Ho$co`m H$m_mcm nwT>o KoD$Z OmV Zmhr.
EImXm A{YH$mar `m`m H$m`H$mimV n[agam_`o cmImo dj
dmT>{dVmo. n`mdaUmcm hmV^ma cmdVmo, {d^mJmMr _mZ
CMmdVmo. nU Vmo {ZKyZ Jo`mZVa `oUmam A{YH$mar `m djmMo
nmcH$d KoV Zmhr hr emoH$m{VH$m Amho. Ago H$m_ ho
MmH$moar~mhoaMo H$m_ Ag`m_wio, `m`mH$S>o Xcj H$aUo,
`m_`o ZdrZ A{YH$m`mMo, {Z`_m`m MmH$Q>rVyZ nm{hco Va Vgo
MwH$sMo nU dmQ>V Zmhr. dj dmT>{dUo ho H$m_ gm_m{OH$ dZrH$aU
Im`mMo Amho. BVamZr Vo H$emgmR>r H$amdo, Agohr Z C^o Ho$co
OmVmV. hUyZ Jmi H$mT>`mMo, eoVaVo ~mYUrMo, H$Xr
gwYma`mMo, H$_Mm`m_`o {eV {Z_mU H$a`mMo, EH$m
ZXrVrc nmUr Xg`m ZXrV di{d`mMo, r^yU h`m
amoI`mMo, Pramo n|S>grMo, {d{har OmoS>`mMo, qgMZ`dWm
eoVH$`mH$S>o gmon{d`mMo, ^>mMma d H$m`m nem~c OZ_V
OmJV H$a`mMo, ~mOmamVrc Xcmc ~mhoa H$mT>`mMo, gm_m{OH$
gX^md {Z_mU H$a`mMo, g_mOm~c _mUwgH$s d gX`Vm
XmI{dUmao CnH$_ ho AnOrdr R>aVmV. Vo R>$ Z`oV hUyZ
g_mOmZo `mda X~mdJQ> {Z_mU H$a`mMr JaO Amho. _mJ`mZo
Ho$co, Vwhr H$m Zmhr? Aem H$maMo Z {dMmaUmar VmH$X
AgUmao {dYm`H$ JQ> g_mOm_`o {Z_mU hmo`mMr JaO Amho.
VaM cmoH$emhr_`o MmJwcnUm noa`m`m CnH$_mV J{V_mZVm
`oBc.
OmVmOmVm AmUIr EH$ {dMma `oVmo Am{U Vmo _mS>`m{edm`
amhdV Zmhr. XoemMm H$ma^ma ZmoH$aemhr Mmc{dVo. `mcm

20 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

emgH$s` `Um hUVmV. `m `Uoda nH$S> R>odyZ g_mOm{^_wI


H$m`UmcrMm AJrH$ma H$$Z am`eH$Q> Mmc{d`mgmR>r
{d{dY nmV`mda ZmJargodm narjo`m _m`_mVyZ `o>V_
A{YH$mar {ZdS>co OmVmV. {~{Q>e H$mimnmgyZMr hr nanam Amho.
amUrer ~m{YcH$s ho {~{Q>e A{YH$m`mMo C{> hmoVo.
cmoH$emhr_`o `mMr OmJm gm_m{OH$ ~m{YcH$sZo `mdr Ago
A{^oV Amho, nU Vgo hmoV Amho H$m? Jo`m 50-60 dfmVrc
KS>m_moS>td$Z Am{U `m `m doi`m emgZmH$Sy>Z {_imco`m
{VgmXmd$Z AdcmoH$Z Ho$co Va {ZamemM nXar `oVo. ~w{_mZ,
m_m{UH$, Xoemcm Amnco _mZUmar VU {nT>r Aem
nYmnarjm`m _m`_mVyZ emgZ`dWoV AmUmdr Ago `o`
g_moa R>odcoco AgVo. doJdoJir am`o Aem godoV Amnco
A{YH$mar OmV g`o_`o AmU`mMm `Z H$aVmV. `mgmR>r
_mJXeH$ H|$mMr {Z{_Vr Ho$cr OmVo. emgH$s` `UoVrc
`o>V_ A{YH$m`mcm {X`m OmUm`m gw{dYm, A{YH$ma `mMo
Zoh_rM AmH$fU AgVo. ~aoMOU cmc, {nd`m {X`m`m
JmS>rgmR>r Amcmo Aerhr H$~wcr XoVmV. narjo_`o OmV JwU
{_i{dUm`m C_oXdmamg `m godoV KoVco OmVo. OmV JwU
{_i{d`mMo H$me` H$mhr cmoH$mZr {_i{dcoco AgVo Am{U
`mmao Vo {ZdS>co OmVmV. C_oXdmamMr Iar H$gmoQ>r Vo ~w{_mZ
AmhoV `m`mV ZgyZ Vo Xoemer d cmoH$mer {H$Vr B_mZXma d
~mYcoco AmhoV `mV Amho. g`m`m `dWoVyZ `m {ZH$fmda
CVaUmamM C_oXdma {ZdS>cm OmVmo Ago hU`mMo YmS>g
H$moUrhr H$aUma Zmhr. Ago AgVo Va Amncm Xoe {ZpMVM
AmO`mgmaIm {Ii{Iim Pmcm ZgVm. EH$m {d{e> ^>rV
Q>mHy$Z KmoH$n>r H$$Z `mcm OmV JwU {_imco `mMr {ZdS>
H$$Z, Vmo cm`H$ A{YH$mar Pmcm, Ago hU`mMr MyH$ Va
AmnU H$aV Zmhr Zm? VU d`mVrc I`m AWmZo MmJ`m
`$s emgZm_`o {ZdSy>Z `m`mV `m >rZo nYmnarjocm `m
{XeoZo di{d`mMr JaO Amho. nYmnarjogmR>r {Z_mU Ho$co`m
emgH$s` Am{U ImOJr `dWoVrc H|$mZr nU hr {Xem
drH$ma`mMr JaO Amho. Jo`m 100 dfm`m AZw^dmVyZ
AmnU ehmUo hmo`mMr JaO Amho. g_mO{hV, Xoe{hV `mnojm
H$mhrhr _moR>o Zmhr, hr ^mdZm gmV`mZo O{d`mMr JaO Amho.
VaM XoemMo {M ~Xc`mMr Anojm AmnU R>ody eHy$.
S>m. {X. _m. _moao
7/1, rV_ ZJa, H$d} amoS>, H$moWS>,
nwUo 411038
Mob.: 9422776670
dnkrmore@yahoo.co.in

(coIH$, _hmam> am`m`m OcgnXm {d^mJmMo _hmgMmcH$


hUyZ {Zdm Pmco AmhoV.)

_wcmIV

Or. _mYdZ Zm`a

amH$o Q> VUmcrV Hw$ec nU


_mZgemmV An`er R>acmo...
^maVr`mZm A{^_mZmnX
dmQ>Um`m `m H$mhr _moO`mM
gWm {eH$ AmhoV, `mV
^maVr` AVami gemoYZ gWm
qH$dm "Bmo' hr EH$ Amho, nU
`mhr gWocm AmVm H$chmZo
Jmgco Amho Ago {XgVo. `m
gWo_`o ApQ>g- S>o hmg
H$amamd$Z _moR>o dmXi CR>co
Amho. `m gWoMo _mOr gMmcH$
Or._mYdZ Zm`a `mMr _wcmIV
`m {df`m`m gX^mV gwJVm
lr{Zdmg amOy `mZr KoVcr Amho.
ApQ>g hr BmoMr CnmXZo
{dH$Umar `mnmar AmKmS>r.
S>o hmg `m H$nZrcm {dH$co`m
H$mhr _mcm`m qH$_Vrd$Z hm
gKf gw$ Pmcm Am{U Bmo`m
gMmcH$nXmda Z`mZoM Amco`m
amYmH$UZ `m`m AhdmcmZwgma
nVYmZ H$m`mc`mZo _mYdZ
Am{U `mMo VrZ ghH$mar `mZm
H$moU`mhr gaH$mar nXmnmgyZ Xa
R>do `mMm {ZU` KoVcm. `m
{ZU`m_wio A{Ve` XImdco`m
_mYdZ `mZr `m {df`mdarc
Am{U Amn`mdarc Amamonm`m
gX^mV dVwpWVrMo naIS> XeZ
KS>dco Amho.

Vw_`mdarc {Z~YmMm \o$a{dMma hmoUma Amho Ago g_OVo, Vo Iao Amho


H$m?
Aem dmVm {H$Vrhr Am`m Var `m Am_Mo g_mYmZ H$$ eH$Uma ZmhrV. Omo {df`
ApVdmVM Zmhr, `mMr {ejm hUyZ Ho$cocr H$Vr, H$moUr EoH$crhr Zgoc! Am{U
Vrgwm H$moUVohr Amamonn Z XoVm qH$dm MmH$erhr Z H$aVm Ho$cocr {ejm.
Ago EoHy$ `oVo H$s, Vw_`mM H$mhr ghH$m`mMr \y$g `m H$Vr_mJo Amho,
ho Iao H$m?
_wimV _cm ho g_OV Zmhr H$s, 1 Zmoh|~a 2009 `m {Xder _r "Bmo'Mo A`jnX
S>m.Ho$.amYmH$UZ `m`m hmVr gwnyX Ho$co Am{U _{hZm^amVM nyU hmoV Amco`m
ApQ>g-S>ohmg `dhmamgX^mV gdH$f MmH$erMo AmXoe Xo`mV Amco.
S>ohmg~amo~a`m H$amamMr V`mar XmoZ df} Mmcy hmoVr. `mgmR>r _mJdcocm CnJhhr
V`ma Pmcm hmoVm Am{U H$mhr _{h`mVM Amhr `mMo jonU H$aUma hmoVmo.
amYmH$UZ ho AdH$me _S>imMo (nog H${_eZ) Am{U ApQ>g ~moS>mMo gX`
hmoVo. H$m` KS>Vo Amho `mMr `mZm nyU H$nZm hmoVr, nU EH$m _{h`m`m H$mimVM
H$m` KS>co Agmdo `mMm AXmO _cm `oV Zmhr.
MmH$erMm AmJh amYmH$UZ `m`mH$Sy>ZM Yacm Jocm hmoVm H$m`?
AWmVM! Vo d[a> hmoVo Am{U ~r.EZ.gwaoe H${_Q>rMr Zo_UyH$hr `mZrM Ho$cr Am{U
_cm Ago H$ico Amho, H$s Vmo Ahdmc `o`mnyduM nVYmZm`m H$m`mc`mV n
nmR>dyZ S>ohmg~amo~aMo H$mQ> a H$a`mV `mdo Ago gwM{d`mV Amco hmoVo.
dmV{dH$ gwaoe H${_Q>rZo Ho$co`m {e\$magr gH$mam_H$ AmhoV. Am_`m H$m_mV
EH$ $T> Pmcocr nV Aer Amho H$s, Oohm CnJhmcm _m`Vm {_i{d`mgmR>r
Amhr emgZmH$S>o OmVmo `m doir Vmo {O`m dmYrZ H$am`Mm Amho, `m ImOJr
H$n`mMm Amhr CoI H$aV Zmhr; H$maU `mV ZVa H$mhr ~Xc hmo`mMr e`Vm
AgVo. S>rQ>rEM gm_Jr~chr hmM {Z`_ nmicm OmVmo. gZ Q>rhr qH$dm Q>mQ>m
H$m` `mMmhr CoI Amhr emgZmH$S>o gwnyX Ho$co`m _m{hVrnH$mV H$arV Zmhr.
nU Zo_`m `mM _wmda ~moQ> R>odyZ hr \$ma _moR>r {dgJVr Amho; Amhr Ho$dT>r Var
KmoS>MyH$ Ho$cr Amho, Ago ^mg{d`mV `oV Amho. gaH$manmgyZ Amhr OmUrdnydH$
H$mhr _m{hVr cndVmo AmhmoV, Agm Amamon Am_`mda Ho$cm OmV Amho.
gwaoe H${_Q>rMm Ahdmc Amn Omhra Pmcocm Zmhr. Vwhr Vmo nm{hcm
Amho H$m`?
AZ{YH$VnUo _cm Vmo nmhm`cm {_imcm Amho. Vmo Ahdmc nyUnUo dN> Amho.
dmnacoco VkmZ Xoemcm Cn`w$ Amho Am{U Amhr Oo H$mhr Ho$co Amho Vo Wm{nV
gHo$VmZm Y$Z Ho$coco Amho Ago `mV eodQ>r hQ>co Amho. `mVrc {d{e>
\$ro$grO d ~S>g `mMm dmna Amhr H$m`j_VoZo Am{U `mnH$ _mUmda H$gm

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 21

Ho$. amYmH$UZ

H$aVmo hm _wm am>r` YmoaUm`m H$joV `oVmo Agohr `m AhdmcmV


Z_yX H$a`mV Amco Amho.
`m CnmXZmgmR>r {dH$sMr nYm_H$ ~mocr cmdcr
Jocr Zmhr Agohr gm{JVco Joco...
2000 gmcr CnJhmg~Yr Oo YmoaU R>a{d`mV Amco, `mZwgma
ImOJr Cn`moJmgmR>rgwm CnJh _w$ H$a`mV `mdm Ago R>aco
hmoVo. Oa EImXr ImOJr gMmcH$ `$s qH$dm gWm `mgmR>r
"BmoH$S>o' Amcr Va {Vcm h`m `m j_VoMr gm_Jr
nwa{d`mgmR>r `Z H$aUo Am{U Amn`mOdi Zgoc Va Vr
^mS>mZo AmUyZ {_idyZ XoUo ho A`md`H$ Amho Ago `mV
hQ>co Amho, W_ JmhH$- W_ godm (\$Q> H$_- \$Q> gh)
ho Am_Mo YmoaU Amho. `m godoMo _y` R>a{dVmZm gaH$macm `mV
VmoQ>m gmogmdm cmJUma Zmhr hr H$miOr Amhr O$a KoVmo.
JwVdUyH$ Ho$co`m aH$_o`m 10 Vo 15 Q>o$ naVmdm {_ioc `mMr
Imr Amhr XoVmo. CXdmhH$mMr (Q>mnmS>g) qH$_V {H$aH$moirZo
R>aV Zmhr; H$maU AmVaam>r` gMmcH$mMo nYm_H$ X~md
`mda AgVmV. Aem CXdmhH$mMo AmVaam>r` _y` Xagmc 1
Xecj S>mcg Vo 1.5 Xecj S>mcg`m Xa`mZ AgVo. Amhr
AmH$macocr qH$_V 9 cj Vo 12 cj S>mcg`m Xa`mZ Amho.
0 Eg-~S> hm {df` `m MM}Mm H|$q~X Amho H$m`?
0 Eg-~S> hm EH$ _hdmMm moV Amho. BVa dmnaVmV Vmo Ec~S> Am_`mH$S>o Zmhr. OdiOdi `mM XOmMm Eg ~S> Amhr
dmnaVmo, Omo ghO {_i`mgmaIm Amho. Vo EH$ A{Ve` _hdmMo
Am{U _yc^yV VkmZ Amho. Aem H$maMr XO}Xma Vm{H$

22 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

Or. _mYdZ Zm`a

d{hdmQ> gw$ H$a`mMr gYrhr AmnU J_mdcr Amho. CXdmhH$


nwad`mgmR>r Pmco`m MM}V CnJhmMr j_Vm Am{U noQ>_ `m
XmoZ Jmo>t_`o WmoS>m Jm|Yi Pmcm, CnJh CXdmhH$ dmna`mgmR>r
"Bmo'H$Sy>Z nadmZJr Xo`mV `oVo, nU `mgmR>r Amd`H$ Vo
noQ>_ dmnaVm `mdoV `mgmR>r "S>ohmg' H$nZrZo XagMma
dhZIm`mH$S>o (Q>o{cH$`w{ZHo$eZ) Amd`H$ Vo nadmZm_y`
^$Z nadmZJr {_idUo OarMo hmoVo. "S>ohmg'Zo ho H$m_ doi`m
doirM H$am`cm hdo hmoVo. noQ>_`m {dH$sMr O~m~Xmar BmoZo
AmOn`V H$YrM KoVcocr Zmhr.
EH$m _mOr Bmo A{YH$m`mZo "S>ohmg'Mr {Z{_Vr
Ho$cr, `md$Z H$mhr ge` {Z_mU Pmcm Agmdm H$m`?
gZ 2000 `m nwT>o-_mJo gaH$maZo EH$ YmoaU{df`H$ {ZU`
KoVcm. `mV Ago gmJ`mV Amco hmoVo H$s, AdH$me VkmZmMm
Ano{jV {dH$mg d dmna hmoVmZm {XgV Zg`m_wio Bmo`m
H$moU`mhr H$_Mm`mcm ~mhoa OmD$Z AdH$me kmZmda AmYm[aV
CmoJ H$a`mg _w^m Amho. `mgmR>r cmJUmao VkmZ `m
`$scm AZwXmZmgh {dH$co OmBc. "S>ohmg'_Yrc H$_Mmar
Cgmhr hmoVo. `mZr naXoemV OmD$Z Amd`H$ Vo VkmZ hVJV
Ho$co. `m_`o A{Z`{_V Ago H$mhrM ZhVo.
nU "H$J'Zo S>ohmg~amo~arc `dhmamV MS> ZwH$gmZ
Pm`mMo Z_yX Ho$co Amho.?
_m`mH$S>o `mda EH$ BcmO Amho. "Bmo'Mo gm{cZm AXmOnH$
4000 H$moQ>r n`mMo Amho. XmoZ CXdmhH$mgh _cm Oa H$moUr XmoZ
cmI H$moQ>r n`o BVH$s a$_ {Xcr Va Ho$di "Bmo'M H$m`

OJmVrc gd AdH$me H$m`H$_ _r am~dyZ


XmIdrZ. AmO gd naH$s` CnJh H$n`m
JwVdUwH$sdarc Ho$di EH$ AmH$S>m`m
Q>o$dmarV Z\$m {_imdm hUyZ YS>nS>V
AmhoV, H$maU `m`m Z`mMr _`mXm 5
Vo 6 Q>o$M \$$ Amho. Amhr JwVdUwH$sda
12 Vo 15 Q>o$ naVmdm {_idcm. Oa
Vwhr _hmJS>o Anc KoD$Z `mMr qH$_V
EImm qc~mgmR>r cmdcr Va _J Xgao
Vwhmcm H$m` {_iUma?
Vwhr BmoMo H$m`m`j hmoVmV
Vohm Vw_Mo nVYmZ H$m`mc`mer
g~Y H$go hmoVo? Vohm `mMr AS>MU
hmoVr H$m`?
_r "Bmo'Mm _wI AgVmZm nVYmZ H$m`mc`merM Zho Va Iw
nVYmZmerhr _mPo {Ohm`mMo d g_mYmZH$maH$ g~Y hmoVo.
Mmm`ZmMr _mohr_ gn{d`mMo R>aco Vohm _r `m`mH$S>o Jocmo
hmoVmo. jonUmV Amco`m An`em`m doirhr _r `m`mH$S>o
Jocmo hmoVmo Am{U "ApQ>g'Zo EH$ hOma H$moQ>tMm `dgm` H$$Z
gaH$macm Oohm 30 H$moQ>r n`mMo {S>phS>S> {_idyZ {Xco
`mdoirhr Jocmo hmoVmo. gdM gJmV nVYmZmMr {V{H$`m
gH$mam_H$ hmoVr.
g`mMo "Bmo' H$m`m`j S>m.amYmH$UZ `mMm
Vw_`mda `{$e: AmH$g Agmdm Ago hQ>co OmV
Amho?
`m gd H$aUmVyZ Vgm AW {ZKVmo Amho ho Iao Amho. ZmhrVa
AmOda gainUo Mmcco`m `m `dhmamMr EH$X_ MmH$er gw$
H$a`mMr JaO H$m` hmoVr? H$Xm{MV `mZm dV:cm hm `dhma
_Oya Zgmdm qH$dm `m`m~amo~a H$mhr Vgo Ag_mYmZr cmoH$
AgmdoV.
Vw_`mda cmX`m Joco`m {V~Ym_H$ H$madmBZVa
S>m.amYmH$UZ `m`mer Vw_Mo H$mhr ~mocUo Pmco H$m`?
_cm `{$e: H$mhr gmJm`Mo Zmhr, nU {e>mMma hUyZ
H$madmBMm AmXoe {ZKm`mZVa `mZr `oD$Z _cm `m~c
_m{hVr XoUo OarMo hmoVo Ago _cm dmQ>Vo.
Mmm`Zm`m _mo{h_oV Vwhmcm Oo `e {_imco, `mMr
Va hr {V{H$`m Zgoc?
dkm{ZH$ g_mOmcm `mdgm{`H$ hodoXmdo hm EH$ emn {_imcocm
Amho, ho _moR>oM XXd Amho. "Mmm`Z' _mohr_ Mmcy hmoVr.
"Bmo'`m _wInXr _r hmoVmo ho IaoM Amho. Vo EH$ CH$> gm{KH$
H$m` hmoVo. Aer AgmYmaU gWm Am{U gw{Z`mo{OV gm{KH$ H$m`
`mMo ZoVd _r Ho$co `m~c _cm \$ma g_mYmZ Amho.

"Bmo'Mr
nmaX{edmMr
gH$Vr hmoVr- Vr AmVm VwQ>V Mmccr
Amho H$m`?
EH$m ZoVdmIoarO "Bmo'_`o Xgao H$mhrhr
~Xccoco Zmhr.
Oa gJio H$mhr R>mH$R>rH$
Amho, Va _J Vwhmcm c` Ho$co OmV
Amho Ago Vwhmcm H$m dmQ>Vo Amho?
H$mhr cmoH$ ho hoVwnydH$ H$arV AgVrc H$m,
ho _cm _mhrV Zmhr. _r H$mhrhr MwH$sMo
Ho$coco Zmhr. Oa H$moUr _mPr MyH$ {g
H$$Z XmIdcr, Va `mgmR>r _r H$moUVrhr
{ejm ^moJ`mg V`ma Amho.
Vwhr Am{U g`mMo "Bmo'Mo
H$m`m`j XmoKohr Ho$aiMoM AmhmV. Vw_`m_Yrc hm gKf
hr Wm{ZH$ Hw$Vr g_Om`Mr H$m?
Ho$ai_`o Ogo Zmai {_iVmV Ver VmS>\$iohr {_iVmV `mnojm
A{YH$ _cm H$mhrM gmJm`Mo Zmhr.
Vw_`m _mJyZ Amcoco nXm{YH$mar Vw_`mBVH$m
`mdgm{`H$ ^md Q>mHy$ eH$V ZmhrV, Ago Vwhmcm dmQ>Vo
H$m`?
Iao Va Vwhr MmJco ZoVo Agmc Va Vwhr An`emMohr gmoZo H$$Z
XmIdy eH$Vm. An`emMo H$maU Vwhr IUyZ H$mT>co nm{hOo.
`mgmR>r gKQ>ZoZo doS>o{ngo hmoD$Z H$m_ Ho$co nm{hOo; VaM Vwhr
Zm`m _wimer nmohmoMy eH$mc.
g`m`m H$m`m`jmer _mJo H$Yr Vw_Mm gKf Pmcm
hmoVm H$m?
AmO Oar _r EH$ MmJ`mnH$s _mUyg Agcmo Var _r nwT>ohr
H$m`_ VgmM amhrZ `mMr Imr H$moU XoD$ eHo$c? amHo$Q>
VkmZmV _r {ZUmV Amho ho Iao; nU _mUgm`m _mZgemmV
_r An`er Amho `mMo H$m`?
gd dkm{ZH$ OJV Vwhmcm gmW XoVo Amho H$m`?
hmo`, gd dkm{ZH$ OJmVco XyaMo ghH$marhr `m ~m~VrV AmdmO
CR>dV AmhoV.
nU Vw_Mo OwZo `mVZm_ d[a> `y.Ama.amd Am{U
H$VwaraJZ `mMo H$m`?
Vogwm {V{H$`m XoVrcM. `mZr AmVmn`V Amnco {dMma H$m
_mS>co ZmhrV `m~m~V _m _r _ZH$dS>m Zg`m_wio Vwhmcm
H$mhr gmJy eH$V Zmhr.
("AmD$Q>cwH$'`m 13 \o$~wdmar AH$mVrc _wcmIV)
_amR>r AZwdmX : Hw$_wX H$aH$ao

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 23

{dYm`H$ dmQ>m

_mYd ~mdJo

EH$m `o`doS>m VUmcm hdr


Amho g_mOmMr gmW
cmVya

gwdmVrcm CKS>m-~moS>`m
_mimda adr EH$m PmonS>rV
amhm`Mm. nmD$g, D$Z, dmam
`mnmgyZ gajUmgmR>r EH$m
n`m ImocrMr JaO hmoVr.
XmZeya `$sMr _XV KoD$Z `mZo
ImocrM H$m_ gw$ Ho$c. Xa`mZ
adr EMAm`hr~m{YV _wcmgmR>r
H$n gw$ H$arV Ag`mMr
_m{hVr JmdmV nmohmoMcr. H$mhtZr
Zmhr Zmhr `m A\$dm ngad`m.
`m Aml_m_wio JmdmVrc
gJ`mM _wcmZm amoJ hmoBc
Aer
EH$ A\$dm! H$moUm`m Var
{MWmdUrd$Z nyU hmoV Amco`m
XmoZ Imo`mM ~mYH$m_ nmS>`mV
Amc. ZmgYyg Ho$cr, gJ`mZm
_mahmU H$$Z "`oWZy {ZKyZ Om
Zmhr Va _a`mgmR>r V`ma ahm'
Ag ~Omd`mV Amc. naVw `m
Y_`mZm adr S>J_Jcm Zmhr.
_moR>m {OrZo {Z^`nUo ImocrM
nwhm ~mYH$m_ nyU Ho$c. e`
{VV`m cdH$a `mcm H$n
gw$ H$am`Mm hmoVm. "godmc`mV'
`oUm`m _wcmgmR>r n`m KamMr
Amd`H$Vm hmoVr.
24 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

{OmVrc EH$m N>moQ>m IoS>mVrc Xoeo_mZo ^mamdcocm VU


nH$m[aVoMo nX`wma {ejU KoVcocm EH$ `o`doS>m. cH$ar godoV OmD$Z Xoegodm
H$a`mMr `mMr ~i BN>m, naVw CMr_wio gYr ZmH$macr Jocr. Vohm Vmo
nH$m[aVoH$S>o dicm. gmocmnya `oWrc X.gMmaMm cmVya {Ohm {V{ZYr hUyZ H$m_
H$arV AgVmZmM `mMo gm_m{OH$ H$m`hr gw$ Pmco. AmR>-Xhm VUmMm Jwn H$$Z
cmVya ehamV `mZr `j dN>VoMr _mohr_ am~{dcr. XmoZ df Mmcco`m `m
_mo{h_oM cmoH$mZr H$mVwH$ Ho$c. `m VUmZr Amn`m JwnM Zmd R>odc "Amhr godH$.'
adr ~mnQ>co `m VUmM ho gm_m{OH$ H$m` Am{U nH$m[aVm gwairV Mmcy hmoVr.
EHo$ {Xder Vmo CXJra Vmcw`mVrc Ym|S>r{hnaJm `m `m`m Jmdr Jocm hmoVm. Vohm
JmdmV EH$m EMAm`hr~m{YV ~mcH$mM {ZYZ Pmc hmoV. `m`mH$S>o H$moUrM cj
Z {X`mZo Vo _aU nmdc hmoV. _`yZVa `m`m A`{dYrgmR>r H$moUrM nwT>o `oV
ZhV. adr JmdmVrc Mma {_mZm KoD$Z {VWo nmohmoMcm. {Znmn _wcmMr AdWm
nmhZ adrM X` hocmdyZ Joc. `mMjUr {ZU` KoD$Z `mnwT>M Am`w` Aem
EMAm`hr~m{YV _wcmgmR>r IMu Kmcm`M R>adc. adrgh `m`m {_mZr `m
_wcmcm CMcc Vohm `m _wcmcm {H$S>mZr Im hmoV.
EMAm`hr.gma`m OrdKo`m amoJm{df`r g_mOmV Agcoc AkmZ Am{U
{Znmn ~mcH$mMo hmoV Agcoco hmc nmhZ Vmo AdW Pmcm. `mZVa adrZo
`m~m~VMr _m{hVr Jmoim Ho$cr. Vohm `m`m cjmV Amc H$s, gJmonZmA^mdr
eoH$S>mo EMAm`hr~m{YV ~mcH$ AH$mcr _`ycm gm_moar OmV AmhoV.
H$moUmcm AmB Zmhr, H$moUmcm ~mn Zmhr, Va ~hVHo $mMr Xmohrhr N> hadcocr.
AmOr-AmOmo~m qH$dm Hw$R>`m Var Xa`m ZmVodmBH$m`m gmhm`mZo AdhocZoV OJV
Agcoco ho {Znmn Ord. `mM ZrQ> gJmonZ Ho$c, `mZm AmYma {Xcm, doido a AmfY
d Amhma {Xcm Va `m ~mcH$mM Am`w` dmTy> eH$V ho S>m Q>amZr gm{JVc. MwH$s_wi,o
AkmZm_wi,o damMmar OJ`m_wio r-nwf EMAm`hrMo {eH$ma ~ZVmV. Aem
OmoS>`m`m nmoQ>r O_mcm `oUmar A^H$ O_OmV EMAm`hrJV ~ZVmV. H$gcmhr
Xmof ZgVmZm `m`m dmQ>mcm ho X:I `oV. `m XXd r ~mcH$m`m Z{e~r \w$c`mMr,
C_c`mMr gYr `oVMo Ag Zmhr. dmT> gw$ hmo`mAmYrM `mM IwaQ>U gw$ hmoV. `m
{Znmn ~mcH$mM OrdZ AmZXr H$a`mgmR>r adrZ {Zdmgr AmYmaH$n WmnZ
H$a`mMm {ZU` KoVcm. `mgmR>r _moR>m OmJoMr JaO hmoVr. adrMm H$amQ>o IoimVrc {_
emVo da _w$m `m`mer Vmo ~moccm. `mZo Amn`m AmOmo~mer ~mocUr Ho$cr. Vo V`ma
Pmco. cmVyanmgyZ ~mam {H$cmo_rQ>a AVamda Agco`m hmgoJmd `oWo lr.__WAnm
_w$m `mZr AJXr CXma AV:H$aUmZo `m H$m_mgmR>r 2007 _`o XmoZ ~mOyZ r aVm
Agcoc, gmS>go hm EH$a O_rZ gWocm XmZ {Xcr. `m COmS> _miamZmda Zm EH$ PmS>
hmoV Zm PwS>yn. JdVmZo AmN>mXco`m `m IS>H$mi O{_Zrda PmS> cmd`mgmR>r adrZo
I>o ImoXZ KoVco. `m H$nmda EH$m l_godm {e{~amM Am`moOZ H$$Z gd IS>S>mV

H$mir _mVr ^$Z KoVcr, WmoS>mgm nmD$g


Pm`mZVa OyZ_`o Ho$ea Am`mMr d BVa H$mhr
\$imMr PmS> cmdcr. `mZm nmUr Xo`mgmR>r
{S>nMr `dWm Ho$cr. df^amV Zmai,
H$mer~moa, no$, AOra AmXr \$im`m PmS>mM r
cmJdS> Ho$cr. g`m hm n[aga {hadmJma hmoD$Z
Jocm Amho. `m n[agamcm adrZo Zmd {Xc
"godmc`.'
gwdmVrcm CKS>m-~moS>`m _mimda adr
EH$m PmonS>rV amhm`Mm. nmD$g, D$Z, dmam
`mnmgyZ gajUmgmR>r EH$m n`m ImocrMr JaO
hmoVr. XmZeya `$sMr _XV KoD$Z `mZo ImocrM
H$m_ gw$ Ho$c. Xa`mZ adr EMAm`hr~m{YV
_wcmgmR>r H$n gw$ H$arV Ag`mMr _m{hVr
gWoVrc _wcmg_doV ~mVMrV H$aVmZm, H$me d _Xm Am_Q>o Am{U adr ~mnQ>co
JmdmV nmohmoMcr. H$mhtZr Zmhr Zmhr `m A\$dm
ngad`m. `m Aml_m_wio JmdmVrc gJ`mM _wcmZm amoJ hmoBc

IoiV ~mJS>Um`m ~mcH$mZr godmc` \w$cyZ Joc` . Xa`mZ


Aer EH$ A\$dm! H$moUm`m Var {MWmdUrd$Z nyU hmoV Amco`m am`g^oMo ImgXma cmVyaMo S>m. OZmXZ dmK_mao `mZr {Xco`m Xhm
XmoZ Imo`mM ~mYH$m_ nmS>`mV Amc. ZmgYyg Ho$cr, gJ`mZm cmIm`m {ZYrVyZ Mma Imo`mM ~mYH$m_ Pmc Amho. _wcm`m
_mahmU H$$Z "`oWZy {ZKyZ Om Zmhr Va _a`mgmR>r V`ma ahm' Ag gwa{jV {Zdm`mMm Z gwQ>cm Amho naVw `m`m gJmonZmMm,
~Omd`mV Amc. naVw `m Y_`mZm adr S>J_Jcm Zmhr. _moR>m ej{UH$ gw{dYmMm d AmZwf{ JH$ IMmMm `jZ C^m AmhoM.
{OrZo {Z^`nUo ImocrM nwhm ~mYH$m_ nyU Ho$c. e` {VV`m
EMAm`hr~m{YV EH$m _wcmM nmcH$d EH$m `$sZo `md
cdH$a `mcm H$n gw$ H$am`Mm hmoVm. "godmc`mV' `oUm`m Am{U `mnmoQ>r Xa_hm hOma n`o mdoV Aer H$nZm adrZo
_wcmgmR>r n`m KamMr Amd`H$Vm hmoVr. cmVya`m VH$mcrZ _mS>cr. `m H$nZocm g_mOmVrc cmoH$mZr gH$mam_H$ {VgmX
ImgXma $nmVmB nmQ>rc `mZr `m`m \$S>mVyZ nmM cmImMr _XV {Xcm. AmO 19 _wcmZm nmcH$ cm^co AmhoV. Amn 6 _wcm`m
{Xcr. A{Ve` {OrZo, {MH$mQ>rZo `mZo ~mYH$m_ nyU H$$Z KoVc. nmcH$dmgmR>r emoY gw$ Amho. _wcmMr g`m dmT>V Amho.
`mZVa Mma Hw$Q>m/PmonS>m ~mY`m. eoOmar d`nmH$mMr _moR>r _hmam>^a ES>g~m~V OZOmJVr H$$Z cmoH$mZr {Xco`m `m
Imocr V`ma Pmcr. _o 2009 _`o 14 EMAm`hrJV _wc- _wcr _XVrda godmc`mMr dmQ>Mmc gw$ Amho. ZmoH$arda Agon`V
Am`m. `mM gJmonZ, [ejU, Amd`H$ dH$s` CnMma gw$ Pmco. adrMm nJmahr `mM H$m_mV IMu hm`Mm. H$m_m`m `mnm_wio
_wcmZm JmdmVrc {Ohm n[afXo`m emioV {eH$`mgmR>r nmR>d`mM XmoZ dfmnydu `mZo ZmoH$ar gmoS>cr. AmVm nyUdoi Vmo `mM H$m_mV
R>ac, Vohm Jm_WmZr `mcm {damoY Ho$cm. `m _wcmZm Am_`m Amho. gmo~V nwUo `oWo H$d} _hm{dmc`mVyZ g_mOH$m` nX`wma
_wcmgmo~V ZH$mo Aer Ia {damoYmMr ^y{_H$m `mZr KoVcr. {ejU KoVcocm aU{OV AmMm`, E_.Ama. Agcoco MH$mV
godmc`mVrc `m _wcm_i
w o JmdmVrc _wcmZm EMAm`hr hmoBc
Aem ~S>mdma gnZrH$ Ago EHy$U ghmOU nyUdoi H$m_ H$arV AmhoV.
Jag_OwVrZo cmoH$mZr ~{hH$ma KmVcm. Jm_nMm`VrZo AmOhr
g`m XoUJrXmam`m nemVyZ IMmMr H$er~er Vm|S>{_idUr
"godmc`' `oWo hmoD$ Z`o `mgmR>r Am_Mm {damoY amhrc `mgmR>r hmoV Agcr Var, AmH$mp_H$ IM `oVmo. _wcm`m CnMmamMm _moR>m
gm_y{hH$ R>amd KoVcm Amho. `m Jm_nMm`Vr`m R>amdmMr V emgZ IM AmhoM. Vohm H$OmD$ qH$dm CgZdmarda ngo KoV`m{edm`
d emgZmH$S>o nmR>{d`mV Amcr Var gVH$Vm ~miJyZ H$moUVrhr n`m` amhV Zmhr. Aem AZoH$ ~m~r AmhoV `m`mgmR>r
hmcMmc Pmcr Zmhr. doirM `mH$S>o cj {Xc AgV Va ho H$aU godmc`mcm Am{WH$ _XVrMr JaO Amho. Oo Mmcy Amho Vo emgH$s`
doirM _mJu cmJc AgV. `mMr MMm {d{dY MZo g`m _m`_mVyZ AZwXmZm{edm` cmoH$m`m N>mQo >m N>mQo >m XoUJrVyZ
XoenmVirda Pmcr. `m {df`mda Xoe^a _WZ Pmco. adr`m g_Og cmoH$gh^mJmVyZM.
^y{_Ho$_wio d `m`m_mJo C`m am{hco`m JmYrdmXr nmR>~im_wio
godmc`mV `oUmar hr _wc gm_m` ZmhrV. EH$m OrdKo`m AmOmamZo
AIoarg Jm_W Z_co. {damoY _mdiV Mmccm AgyZ g`m gdM JV Agcocr hr _wc AmhoV. `m_wio `mZm IynM ZmOyH$nUo d
_wc EH$mM emioV {eH$V AmhoV. {ha`mJma PmS>mZ r Am{U hgV __VoZ dmT>dmd cmJV. hr AmBMr __Vm Am{U {n`m`m $nmZo

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 25

nmcZnmofUmMr O~m~Xmar Hw$ dm`m adrH$S>Mo Amho.


adr hm H$mhr `mdgm{`H$ godm^mdr Zmhr. `mM `o`doS>no U
AM{~V H$aUma Amho. ho H$m_ gw$ Ho$`mZVa `mZo Am`w`mV c
H$aUma Zmhr Ag Omhra Ho$c Amho. XmoZ dfmndy u godmJm_cm OmD$Z
Am`mZVa `mZo Amncm Zoh_rMm dof Q>mHy$Z nmT>ar cwJ r Am{U ~S>r
dmnam`cm gwdmV Ho$cr. AmO Vmo gmYonUmM CXmhaU ~ZyZ Jocm`.
_r Vw_`m X:ImV gh^mJr Amho, Ag hUUmao nmdcmonmdcr
^oQ>Vrc, naVw BVam`m X:ImV `j H$VrVyZ gh^mJr hmoU,
`m`m doXZoer ZmV OmoS>U ho H$m_ IynM AdKS> AgV. adr `m
EMAm`hr~m{YV _wcmer Zmi OmoS>`mV `edr R>acm`. Vmo
EH$mM doir `mMr AmBhr Amho Am{U dS>rchr. `mZm AmKmoi
Kmc`mnmgyZ Vo `mMo Ho$g H$mnon`VMr H$m_ Vmo AmZXmZo H$aVmo.
EImm _wcmcm Umc`mV XmIc Ho$c H$s amam Vmo `m`mOdi
~gyZ AgVmo. `mMr gwI-Xw:I hr AmVm adrMrM AmhoV. VrZ
dfmV XmoZ ~mcH$mMo _`yhr `mZo nm{hco. Vo AVrd X:I nMdyZ
`m_wio {dM{cV Z hmoVm, `mZo A{YH$ {ZYmamZo H$m_ gw$ Ho$c
Amho. `m ~mcH$mM Oo H$mhr Am`w` Amho Vo AmZXXm`r hmd,
AgmM `mMm `Z gw$ Amho. EMAm`hrJV _wcm`m
gJmonZmdaM Ho$di adr Wm~cocm Zmhr. `m H$m_mcm MidirM $n
Xo`mMm `mMm `Z Amho. ES>g OZOmJVr _mohr_hr Vmo ^mdrnUo
am~dVmo`. adr Am{U `m`m ghH$m`mZr emim-_hm{dmc`mV
ES>g OZOmJVr _mohr_ am~dyZ godmc`mgmR>r `oH$s EH$ n`mMr
_XV KoVcr. AmVmn`V Mma dfmV Odinmg XmoZ cmI n`mEoe r
hOma n`o {dm`mZr Amn`m nmH$o Q> IMmVZy godmc`mcm _XV
{Xcr Amho. nemnojmhr _hdmM hUOo EdT>m {dm`mn`V hm
gXeo nmohmoMcm.
`gZ_w$s, a$XmZ {e{~a Ago CnH$_hr Vmo Xa dfu am~dVmo.
Xa dfu godmc`mV 1 Vo 5 _o Xa`mZ l_godm {e{~a KoD$Z
VUm_`o l_{V>m dmT>dyZ ~m{H$ Im nwad`mMo H$m` Mmcy
AmhoM, `mVyZ godmc`mVrc l_mMr H$m_hr hmoVmV. godmc`mV
`oD$Z OmVrV OmV cmoH$mZr `m _wcmgmo~V doi Kmcdmdm Agm
`mMm gVV `Z AgVmo. OmVrV OmV cmoH$mZm Vmo
godmc`mer OmoSy> nmhVmo`.
BWo H$dr gwaeo ^Q>m `m H${dVo`m Amoir AmR>dVmV. "ho Ago
Amho Var nU, ho Ago AgUma Zmhr, {Xdg A_wMm `oV Amho, Vmo Kar

gw`mo`
da
nm{hOo

~gUma Zmhr.' `m H${dVoMm ^mdmW Agm Amho H$s, `m XoemV AZV


Z AmhoV, naVw `m XoemV `mhZ A{YH$ `wdm{nT>r Amho. `oH$
`wdH$m`m Jnw Zo EH$EH$ Z {ZdSy>Z Vo Z {_Q>{d`mgmR>r
dV:cm PmoH$y Z {Xc Va AmOMo Z Cm CaUma ZmhrV. JaO Amho
Vr `o` R>ad`mMr d `mgmR>r g_{nV ^mdZoZo H$m` H$a`mMr. adr
~mnQ>co `mZo `o` R>adc Amho. Am{U `mgmR>r Vmo g_{nV ^mdZoZo
H$Vr H$aVmo`. Aem YS>nS>Um`m H${Verc VUm`m _mJo g_mOmZo
VZ-_Z-YZmgh C^o ahmd Ago m_m{UH$nUo dmQ>V.o `mZm
_XVrMm hmV `m n`mda XoD$ eH$Vm.
adr ~mnQ>co
"Amhr godH$', _w.godmc`, nmo.hmgoJmd,
Vm.Amgm, {O.cmVya. (_hmam>)
_mo~m. : 9503177700/9420870000
_XV : "Amhr godH$' cmVya `m ZmdmZo nmR>dmdr.
Am{WH$ gh`moJmMr Va JaO AmhoM, naVw AmnU godmc`mer
Agohr ZmVo OmoSy> eH$Vm. godmc`mV AmnU H$mhr {Xdg H$mhr
doi KmcdyZ Amn`m H$cmH$me`mVyZ `m _wcm`m OrdZmV
AmZX {Z_mU H$$ eH$Vm.
0 _wcmMo nmcH$d drH$m$Z.
0 gmH${VH$ CnH$_mgmR>r dmgm{h`, _mH$ goQ>.
0 d`nmH$mMr CnH$aUo, ^moOZmgmR>r ^mS>r.
0 dm{fH$ JUdof.
0 Amn`m ~m{H$, gmH${VH$, {eH$dUr.
0 gJUH$, cnQ>mn _wcmZm gJUH$s` kmZ Xo`mgmR>r.
0 IoimMo gm{h` nwady eH$Vm.
0 _wcmgmR>r ncJ, Jmm, Cem.
0 ej{UH$ gm{h`.
0 ej{UH$ ghcrMo m`moOH$d.
0 Ym`, H$S>Ym`o, nm{>H$ Amhma.
`m, nhm, Z g_OyZ `m. Aem _wcmMr g`m dmTy> Z`o
`mgmR>r ~moYZ _mohr_ am~dy `m.
_mYd ~mdJo
"A{^`mZ', H$meZJa, cmVya, _mo~m. 9422469564
bawgemv2007@rediffmail.com

dYy : d` 26 df}, CMr 160 g|._r. nwamoJm_r {dMmamV dmT>cocr


{ejU : B.Com, PGDBM ( Finance)
`dgm` : {dm gmJma, AmdS> : ~mJH$m_, d`nmH$, {MgJrV.
Anojm : AZw$n, OmVr-Y_mMr AQ> Zmhr, gw{e{jV, _ohZVr, nwamoJm_r {dMmamMm Agmdm.
gnH$ : A^` XmS>oH$a (_mo~m. 9975597611)

26 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

{ZaOZ KmQ>o

nwVH$ n[aM`

>

m nwVH$mMm hoVy ~cmH$ma m


{df`mMm gm_m{OH$ >rZ {dMma
H$aU hm Amho. `mcm ${MVgJr
_mZgemr` OmoS>hr Amho.
co{IHo$Z m ZmMm Iyn A`mg
Ho$cm Agmdm, ho gX^^yMrd$Z
n> hmoV. m ZmM Jm^r` ho
nwVH$ dmMVmZm cjmV `oV. H$mhr
Am{X_ O_mVr gmoS>`m Va ndrda
{OW {OW _mZdmUr dmdaVmo,
{VW ~cmH$ma KS>VmoM Ag {XgV.
mM H$maU ndrda nwf OmVrZ
rcm g_mZ dmJUyH$ m`cm hdr,
Ag hQ>c OmV Agc Var nwf ho
rcm nwfmMr _mc_mmM
g_OVmV, ho Z`mZ gmJ`mMr
JaO hmoVr, Vr `m nwVH$mZ nyU
Ho$cr Amho. nwfr AhH$ma ho
~cmH$mam_mJM Ia H$maU m
nwVH$mZ g_mOmnwT> `oV.

"Zg`'
co{IH$m : _w$m _Zmoha
_Zmo{dH$mg H$meZ, nwUo.
qH$_V : 300/- n`o

Zg`

"ZZg`' m nwVH$mM CnerfH$ "~cmH$mam`m dmVdmMm AVd}Y' Ag Amho.


_amR>rV ~cmH$mamMm A`mgnyU _mJmodm KoUma EH$hr nwVH$ g`m ~mOmamV CncY
Zmhr. mnydu ew^Xm gmadV H$meZmZo "AJoQ> XoAa {dc' Zmdm`m BJOr
nwVH$mMm _amR>r AZwdmX {g Ho$cm hmoVm. dmBQ> AZwdmX H$gm Agmdm `mM AmXe
CXmhaU hUOo "BN>m ZgVmZm' ho nwVH$. `mZVa`m H$mimV _m`m nmh`mV Var
A`mgnyU Ag m {df`mdaM nwVH$ ZhV, Vr CUrd "Zg`' `m nwVH$mZo ^$Z
H$mT>cr Amho. Zg`m`m gX^gyMrV _mJmodm H$meZm`m "~cmH$ma Am{U
`m{dMm cT>m' m nwVH$mMm CoI Amho. Vo nwVH$ _m`m dmMZmV Amcoc Zmhr,
ho BW Z_yX H$aU ^mJ Amho.
m nwVH$m`m co{IH$m lr_Vr _w$m _Zmoha m g_mOgodoM dV A{JH$m$Z
H$m`aV AmhoV. `mZr "~cmH$ma' m {df`mda coIZ H$$Z EH$ _hdmM H$m` Ho$coc
Amho, Ag hUmd cmJoc. AOyZhr "~cmH$ma' m {df`mda ~mocm`M gm_m` _mUyg
Q>miVmo. dmn CKS>`mZVa amoO Hw$R>o Zm Hw$R>o ~cmH$ma KS>cocm AgVmo; `m gJmM
dm Vmo dmMVmo. {gZo_mV ~cmH$mamM ` Agoc Va Vo Hw$Qw>~mg_doV ~Km`M Q>miVmo.
Hw$R>`mhr KamV m {df`mda MMm KS>V Zmhr. ~cmH$ma H$m KS>VmV mM H$maU
g_OyZ Ko`mMm `Z Ho$cm OmV Zmhr. EH$m am`mMo nmocrg _hmgMmcH$
~cmH$mam~m~V gagH$Q> {`mZm, `m`m dof^yfocm Am{U OJ`m`m nVrcm Xmofr
R>adVmV, mM gIoX AmM` dmQ>V.
nmMm` XoemV ~cmH$mamM _mU c{JH$ dmV` AgyZhr ~aM OmV Amho.
~cmH$mamZVa IyZ H$a`mM _mUhr {VW OmV Amho. "AJoQ> XoAa {dc' m
nwVH$mMm daVr CoI AmcmM Amho, nU "hm` _oZ aon?', "Q>oH$ ~H$ X ZmBQ>'
mgma`m BVahr AZoH$ nwVH$m_`o ~cmH$mamMm A`mgnyU _mJmodm `m`Mm `Z
Pmcocm AmT>iVmo. ~cmH$ma Am{U g_mO, VgM ~cmH$mar nwfmM _mZgem
g_OmdyZ KoUmar Aer nwVH$ _amR>rV ZmhrV, ho BW IoXmZ Z_yX H$aU ^mJ Amho.
`m_wi Zg` gmaIr Or EH$-XmoZ nwVH$ _amR>rV AmhoV. `mM _hd cjmV
`m`cm haH$V Zmhr. co{IHo$`m _ZmoJVmV {c{h`m_mUo co{IHo$Z m nwVH$m_`o
doVmi nM{der_mUo {dH$_ Am{U doVmi `m`m g^mfUmmao m~m~V MMm H$am`Mm
`Z Ho$cm Amho. _m`m _Vo, Am{U ho _mP d`{$H$ _V Amho, BVamZm H$Xm{MV Vo
nQ>Uma Zmhr, nU `mnojm m nwVH$mVcm Ame` doJdoJio ncy Am{U {df`mMo
doJdoJio KQ>H$ m`mda A`mgnyU {Z~Y, Ag m nwVH$mM d$n AgV Va Vo
A{YH$ n[aUm_H$maH$ R>ac AgV. mM H$maU n> H$aU _cm Amd`H$ dmQ>V.
doVmi nM{der hr mMrZ H$mimVhr nmoWr Amho EdT>M {VM _hd Zmhr. m_w`mZ
am`H$`mZm am` H$g H$amd, emgZH$`mnwT> Oo noM C^o amhVmV, Vo H$go MmVw`mZ
gmoS>dmdoV, ho gmJUm`m Hy$Q>H$WmMm Vmo gJh Amho. amOnwmZm {ejU XoVmZm `mV
aOH$Vm Agmdr, hm `m _yi nmoWrMm Coe hmoVm. XXdmZo AmnU `m H$WmMm _yi hoVy
{dg$Z `mMm ~mcH$Wm_`o g_mdoe Ho$cm, ho Ia nU aOH$Vm hm `m H$WmMm _yc^yV
JwUY_ Amho, hohr {dg$Z MmcUma Zmhr.

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 27

co{IHo$Z ~cmH$ma m {df`mda gImoc {dMma Ho$cm Amho. ho


nwVH$ `m >rZo _hdmM Am{U g_mOmcm _mJXeH$ R>aUma
Amho. m nwVH$mM _hd _amR>r gmadVmV \$ma da`m
nmVirdaM Amho. hm {df` g_mOmZo Jm^r`mZo A`mgmdm hr
co{IHo$Mr gmh{OH$M Anojm AgUma Am{U Vo `mo`M Amho.
`m_wioM gnyU nwVH$mVrc {dMmahr A{Ve` {dMmanydH$ Am{U
Jm^r`mZM _mS>co AmhoV, nU "{dH$_ Am{U doVmi' m
H$Wm~c ~hg` dmMH$m`m _ZmV, `m aOH$ Jmo>r AmhoV,
Aer EH$ H$nZm AgVo. `m_wi Oohm ho nwVH$ gm_m` dmMH$
dmMm`cm KoBc Vohm Vmo nydJhX{fV ZOaoZ m nwVH$mH$S>o EH$
aOH$ nwVH$ hUyZ ~Koc, Aer ^rVr dmQ>Vo. gm_m` dmMH$mZ
dmMmd hUyZ `mMr {Xem^yc H$a`mgmR>r doVmi nM{derMm
AmH${V~Y dmnacm Agoc Va ho nwVH$ J^ra Amho, aOH$ Zmhr,
ho cjmV `oVmM dmMH$ Vo dmMm`M gmoSy>Z XoD$Z nwhm dmnmVrc
~mV`mH$S> dioc, hm YmoH$m Amho.
m nwVH$mMm hoVy ~cmH$ma m {df`mMm gm_m{OH$ >rZ
{dMma H$aU hm Amho. `mcm ${MVgJr _mZgemr` OmoS>hr
Amho. co{IHo$Z m ZmMm Iyn A`mg Ho$cm Agmdm, ho
gX^^yMrd$Z n> hmoV. m ZmM Jm^r` ho nwVH$ dmMVmZm
cjmV `oV. H$mhr Am{X_ O_mVr gmoS>`m Va ndrda {OW {OW
_mZdmUr dmdaVmo, {VW ~cmH$ma KS>VmoM Ag {XgV. mM
H$maU ndrda nwf OmVrZ rcm g_mZ dmJUyH$ m`cm hdr,
Ag hQ>c OmV Agc Var nwf ho rcm nwfmMr _mc_mmM
g_OVmV, ho Z`mZ gmJ`mMr JaO hmoVr, Vr `m nwVH$mZ nyU
Ho$cr Amho. nwfr AhH$ma ho ~cmH$mam_mJM Ia H$maU m
nwVH$mZ g_mOmnwT> `oV. nydu A~y`m ^rVrZo ~cmH$m[aV r
{V`mdaMm A`m` ghZ H$$Z Jn ~gV Ago. hiyhiy hr
n[apWVr nmcQy> cmJcr. A{e{jV {`mXoIrc m
A`m`m{d ~mocm`cm V`ma hmoD$ cmJ`m. amOWmZmVrc
^darXodrMr H$hmUr hr `m >rZ "_cmMm XJS>' R>acr. `m
H$hmUrMr- m KQ>Zocm H$hmUr hUU `mo` Zmhr nU Xgam `mo`
eX m KQ>Zocm Zmhr, H$maU hr KQ>Zm m ZmV cmoH$H$Wm
~Zoc, \$moH$cmoAa ~ZyZ Vr gd VamVrc {`mZm m~m~V
cT>m`cm \y$Vu XoBc hUyZ m KQ>Zocm _r H$hmUr hUVmo- m
nwVH$mV A`V `mo` XIc Ko`mV Amcr Amho.
m nwVH$mM gma ^darXodr`m H$aUmVrc EH$m KQ>ZoV
Amho. ^darXodrda ~cmH$ma Pmcm` H$s Zmhr `mMr ehm{Zem
H$a`mgmR>r Joco`m nmocrg A{YH$m`mZr hmVmV JJmOc KoD$Z
H$mhr JmdH$`mZm KS>co`m H$mamMr _m{hVr m`cm gm{JVc.
Vohm ^darXodrZ "hmVmV JJmOc KoD$Z KQ>Zm H$m` KS>cr, Vo _r
gmJoZ,' Ag hQ>c. mda Vmo nmocrg A{YH$mar hUmcm, "nU
Vy JJmOc hmVr KoVcg Va JJmOcM An{d hmoD$Z OmBc.'

28 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

~hg` ^maVr` g_mOmMm ~cmH$m[aV _{hcoH$S> ~K`mMm hm


{>H$moZ Agoc Va ~cmH$ma Pmco`m _{hcocm `m` {_iU
H$g XamnmV Amho, ho m KQ>ZoZ {g hmoV.
^maVmV gmmYmar H$m` H$aVmV? gmoda Am`mda `mZm
Hw$R>crhr r Cn^moJ`mMm A{YH$ma Ag`mMm gmjmH$ma hmoV
Agmdm. A_a_Ur {nmR>r Am{U _Yw{_Vm ewcm ho H$aU,
_m`mdVt`m am`mV X{cV {`mda amOH$ma`mZr Ho$coco
~cmH$ma ho `m nwVH$mV AmhoV, nU ho EdT>mdaM Wm~coc
Zmhr, Va ho nwVH$ {g hmoVmZmM amOWmZ_`ohr EH$m _`mMo
AgoM ~cmH$mamoma IyZ H$aU CKS>H$sg Amco Am{U `mMr
_m`_mZr ~arM MMm Ho$cr hmoVr.
m nwVH$mV Aem ~`mM KQ>ZmMr {dVV MMm Amho.
co{IHo$Z _ZmoJVmV hQ>`m_mUo m nwVH$mMo XmoZ ^mJ AmhoV,
mVcm Xgam ^mJ `j ~cmH$ma Am{U IwZm`m KQ>Zm_Yrc
`$s`m ZmVcJmer `j Am{U A`j Pmco`m ^oQ>r.
Aem ~itMo ZmVodmBH$ ~aoMXm ~mocm`cm ZH$ma XoVmV. `mZm Xmof
Xo`mV H$mhr AW ZgVmo, H$maU Z `m`m ^md{ZH$ doXZoMm
AgVmo; {edm` AmOH$mc _m`_ `m nVrZ Aem H$ma`m
~mV`m gmXa H$aVmV Vr nV AJmda `oUmar AgVo, `m_wihr
A`m`nr{S>VmMo ZmVodmBH$ `m~m~V ~mocm`M Q>miVmV. co{IHo$Z
`m `$s`m {ZH$Q>dVu`m`m _wcmIVr KoV`m AmhoV, `mVyZ
m ZmMm A`mg hm`cm _XVM hmoBc Aer Anojm Amho.
gwdmVrg hQ>`m_mUo ho nwVH$ m ZmdaMm EH$
_hdmMm XVEodO Amho. `mM~amo~a co{IHo$Z OJmV m
Zm~m~V Hw$R>Hw$R> H$m` Mmcc` mMmhr YmS>moim Ko`mMo
`Z Ho$co AmhoV Vohr nhUr` AmhoV. {deofV: "qgqJJ BZ X
S>mH$ Q>mBg dw_oZ [a_|~a, dS> H$moQ> Am\$ dw_oZ AJoQ> dma \$ma
nrg' m AhdmcmMm KoVcocm _mJmodm \$ma _hdmMm Amho.
mMm _amR>r ^mdmZwdmX co{IHo$Z "AYH$mamV Amidcoc JmU...
{`m {dg$M eH$Uma ZmhrV' `w{damoYr Am{U emVVogmR>r
{`mMo `m`mc`; AV:H$aUmVyZ C_Q>co`m eXmV co{IHo$Z
Ho$cm Amho. Vmo X`mcm {^S>`m{edm` amhV Zmhr. m
_amR>rVrc EH$m A{V_ gm_m{OH$ JWmM H$meZ Ho$`m~c
_Zmo{dH$mg H$meZ A{^ZXZmg nm Amho. m nwVH$mM
H$cm_H$ _wIn> nwVH$mcm `m` XoUma Amho. _Zmo{dH$mg
H$meZmZo _mZgemr` {df`mdaMr AZoH$ nwVH$ H$m{eV
Ho$cr AmhoV. `mZr co{IHo$`m _XVrZo mM ZmMm _mJmodm
KoUma EImX _mZgemr` nwVH$hr {chZ `m`cm haH$V Zmhr,
Ag mgJr gwMdmdg dmQ>V.
{ZaOZ {gh| KmQ>o
2025 ~, gXm{ed noR>,
nwUo 411030.

{dkmZ~moY : 28

Mmbg
S>m{dZ 1809-1882

Wmoa {nVm_h S>m{dZ& gOrd g>rMo H$ar AmH$bZ&


Vd emoYr, g_nU& OrdZmMo H$ar hm&&
~hV H$> KoVbo& H$moVo eX Pobbo&
OJ^ar n`Q>Z Ho$bo& {ZarjU H$amd`m&&
gOrd CH$mVrMm dj& dm{T>bm df} bj bj&
H$ar `mMo _yi n[adoj& {gXmV Zdm _mS>bm&&
Y_JW XoemoXoerMo& gmJVr _yi CnmrMo&
Bda H$maU {Z{_VrMo& _mZd gdlo> hm&&
Hw$Ur hUVr AmXm_Bh& Hw$Ur hUVr ~Xod&
S>m{dZ hUo gd gOrd& O_Vr {ZgJmH$maUo&&
CH$mVrMm hm S>mobmam& AOmdYr dfmMm \w$bmoam&
{OdmUynmgyZ O_ gmam& gOrdmMm _oi hm&&
_mZdr B{VhmgmV AZoH$ gH$nZmMm g_mdoe Ym{_H$ JWm_`o Pmbobm AmT>iyZ `oVmo. _mZdmMr Cnmr hr
EH$ AerM gH$nZm Amho. {Za{Zam`m Y_JWm_`o `m{df`r {Za{Zam`m H$nZm _mS>`mV Am`m AmhoV. `m
{ddmMr {Z{_Vr BdamZo gmV {Xdgm_`o Ho$br `m H$nZoMm ~m`~b `m Y_JWmV g_mdoe Amho. qhXy Y_mbm
_mU AgUm`m H$mhr JWm_YyZ {ddm`m Cnmr~XXb A{YH$ `mnH$ ^y{_H$m KoVbobr Agbr Var ho OJ
~XodmZo {Z_mU Ho$bo Ago _mZbo OmVo. JmV_ ~wmZo h`m H$nZm `m` R>a{d`m. Ag`m Var _mZdmMr CnVr
H$er Pmbr `m {df`rMo ^m` Ho$bobo Zmhr. `m nmd^y_rda Mmbg S>m{dZ `m emkmZo EHy$UM gOrdmMr Cnmr
Am{U _mZdmMr Cnmr Am{U {dH$mg `m{df`r gemoYZ Ho$bo. ho gemoYZ H$arV AgVmZm `mZr njr, mUr, _mZd,
^mJmo{bH$ aMZm Am{U ^yJ^mV AmT>iUmao m`mMo Adeof `mMo {ZarjU `mMm A`mg Ho$bm. ndrda EH$noer`
m`mnmgyZ _mZdm`mn`V Aer m`mMr CVaS> {XgyZ `oVo. _mZd hm BVa m`mnojm doJim Amho. `mMr {Z{_Vr
BdamZo doJ`m H$mao Ho$br AgyZ `mMr Img C{Q>o AmhoV Aer R>m_ YmaUm gd ApVdmV hmoVr. S>m{dZ `mZr
`m H$nZobm No>X XoUmam {gXmV _mS>bm.
`m`m {gXmVmZwgma _mZdr m`mMr {Z{_Vr Am{U {dH$mg hm gOrdmMr {Z{_Vr Am{U {dH$mg `mMmM EH$
^mJ Amho. `m_wio _mUyg hm BVa m`m_mUoM EH$ mUr AgyZ `mbm dVnUo {Z_mU H$a`mV Ambobo Zmhr.
S>m{dZ`m {gXmVmZwgma m`m`m AmZwd{eH$ JwUY_m_`o ~Xb hmoD$Z ZdrZ H$maMo mUr {Z_mU hmoVmV.
ho mUr ^mJmo{bH$ n[apWVrZwgma dVbm OwidyZ Ko`mgmR>r H$mhr JwUY_ {dH${gV H$aVmV. ho Amnbo hUUo
nQ>dyZ Xo`mgmR>r `mZr ^yJ^mV gmnS>Umao m`mMo Adeof `mM_mUo ^maVmgH$Q> BVa IS>m_`o AmT>iUmar H$~wVao
Am{U `mMo JwUY_ `mMm A`mg Ho$bm.
Amnbm hm {gXmV _mS>`mgmR>r S>m{dZ `mZr AZoH$ {R>H$mUr dmg Ho$bm. OhmOmVyZ dmg H$aVm `mdm
`mgmR>r `mZr gmhm`H$mMohr H$m_ Ho$bo. X{jU Am{\$Ho$`m OdiMr ~oQo>, _mbYg, Aem AZoH$ {R>H$mUr ^oQ>r XoD$Z
`mZr {ZarjU Ho$bo, V~b 20 dfmZVa `mZr Amnbm {gXmV _mS>Umao Amo[aOZ Am\$ nr{gg ho nwVH$ {gX
Ho$bo. `m`m `m {gXmVmbm MMH$Sy>Z OmoaXma {damoY Pmbm. naVw, AmVm _m `mMm {gXmV gd_m` Pmbm Amho.
S>m. n{S>V {dmgmJa, Mob. : 9420483487 / prof_pbv@yahoo. com
gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 29

{hado nmZ : 30
{`,
AJ, Amn`mgmR>r "ngm' `m Jmo>rM Ia _y` ho `mVyZ "nwVHo$, H$nS>,o Cm_ OodU' KoVm `oV ho AgV. gmaIr ngo
H$_md`m`mM {dMmamV AgU, ngo (ZH$mo {VWo) dmMdU dJao H$aUm`m{df`r _cm Va H$sdM `oV.o Vwcm ngo IM H$am`cm
AmdS>VmV. naVw Vo `mo` {R>H$mUr IM hmoV AmhoV H$s ZmhrV `mda _m VwPm {deof H$Q>mj AgVmo. EH$ AZw^dr {_ Va hUVmo
H$s, ~m`H$mZm nwfmnj
o m `dhma IynM MmJcm g_OVmo.
_r gmaIr nwVHo$ dmMV AgVmo. {dH$V KoV AgVmo. EH$m {_mcm `mM \$ma Ayn Am{U hm "dra' H$m`_ OmVrV OmV
ngo H$go H$_dVm `oVrc `mMm {dMma H$aUmam. OZac AdoAaZog nU `mMm Iyn MmJcm. EH$Xm Vmo _cm `oD$Z hUmcm H$s,
Amn`mcm qWH$ Q>H $ H$mT>m`Mm Amho. Aem H$nZm `mcm Zoh_rM gwMVmV. CXm. AmnU {gZo_m H$mTy> `m. gmIa H$maImZm H$mTy>
`m. EImXm `w`wAc \$S> H$mTy> `m dJao dJa.o .. _r `m H$nZmZm hmo hmo H$a`mncrH$S>o \$mag _hd XoV ZgVmo. AmVmhr `mcm
_r Zoh_r_mUoM hmo hmo H$$Z _r dmQ>m`m`m AjVm cmdUma hmoVmo. nU Vmo _m`m IZnQ>rcmM ~gcm. _cm ho _mhrV hmoV H$s,
hm qWH$ Q>H $ H$S>o ngo H$_md`mM gmYZ hUyZM nmhVmo`. `mMr CgwH$Vm gndmdr hUyZ _r `mcm hUmcmo H$s, {H$_mZ nmg
cmI Var hdoV. {edm` VrZ Vo nmM dfmMm H$mcmdYr JhrV Ya. Am{U doimodi
o r CX^dUmao IM doJioM, nU `mMr CgwH$Vm
H$mhr gncr Zmhr. nmg cmI H$emgmR>r? `mMm Z. qWH$-Q>H $ hm H$ma ^maVmV \$magm n[a{MV Zmhr. EH$m _`m{XV
g_yhmncrH$S>o BVamZm qWH$-Q>H $ H$emer ImVmV `mMr A{O~mVM H$nZm Zmhr. qWH$-Q>H $g~Y r {dMma H$aVmZm ho H$m`_ cjmV
Agy Xo H$s, hr JwV dUyH$ ~m{H$ jomV Ho$cr OmVo. `m jomMo _mnXS>, n[a_mUo Iyn doJir AgVmV. dmMZ, coIZ, {dMma, A`mg
H$aU ho dmQ>V {VVH$ gai Zmhr. gmon Va ZmhrM Zmhr. qWH$-Q>H $ H$mT>m`Mm Am{U ghm _{hZo, df^amV `mMm Jmem JwS >mim`Mm
`mcm H$mhr AW Zmhr. qH$dm qWH$-Q>H $ Zmd XoD$Z gJir X`_- {V`_ XOmMr, R>mHo $io~mO _mUg KoD$Z dfmZdw f} VoM H$mc~m
{df`, {dMma _mS>V amhU, Aghr hm`cm ZH$mo. nw`mV ho Xmohr H$maMo CmoJ \$maM VoOrV MmcVmZm Amn`mcm {XgVmVM.
Cm_ XOmMr _mUg qWH$-Q>H $er OmoS>cr Om`cm hdrV, {Q>H$m`cm hdrV- VoWo Cm_ XOmMo H$m_ hm`cm hdo. `mcm ho gJi
gmJVmZm _m`m S>mo `mg_moa {XrMo "g|Q>a \$ma nm{cgr [agM' hmoV.o ho EoH$y Z `mMm Z H$s `mMo [aQ>g H$go d {H$Vr? hQ>c
Vwcm `m nVrZo [aQ>g hdo AgVmV VemH$mao `m_YyZ [aQ>g {_iV ZmhrV. naVw Aem qWH$-Q>H $Mm g_mOmcm _m MS> Cn`moJ
hmoD$ eH$Vmo. Ia Va hmoVmoM Am{U `mMo [aQ>g ho OmV {Q>H$mD$ d XrKH$mcrZ d$nmMo AgVmV. `oH$ doigo Vo ` d$nmV
_moOVm `oVrcM Agohr Zmhr. _hmam> Q>mBgMo 29 df} gnmXH$nX ^yf{dco`m JmoqdX VidcH$am`m _Vo, A_o[aHo$Mo Iao gm_`
{V`m VkmZmV, AWgmoV AWdm cH$amV ZgyZ VoWrc ~m{H$ dmVmdaUmV Amho.
dmar H$Q>micr Agmdr H$Xm{MV ho gd EoH$y Z. qWH$-Q>H $ hr H$m` M[aQ>r Amho? H$s Y_emim? [aQ>g ZgVrc Va _r
ngo H$emcm cmdm`Mo? Ag Y_mXm` d$nmV H$Yr Hw$R>o AgV H$m? moOo Q> [anmoQ> V`ma H$aU, go XoU- dJao H$m_ H$aVm
`oVrc H$s. EZOrAmodmco ~K, Vg H$mhr Agc Va gmJ. `mM ~mocU EoH$c d _r dV:erM hgcmo. Am`w`mV `oH$ Jmo>
"ngm' m `w{ZQ>_`o _moOUm`mg_moa _r CJrMM H$mhrVar ~m{H$ jo dJao ~S>~S>V hmoVmo. g_mOmMm \$m`Xm dJao ^m~S>m,
dZmiy(!) H$nZm gmJV hmoVmo. Amn`m \$m`mgmR>r g_mO XmdUrcm ~mYUm`m`m O_mVrVcm hm. "Am{WH$ ^>mMma dJao
gJi PyR> AgV, Vw_`m pH$ggmR>r Vwhmcm {_iUma aoH${eZ AgV Vo, `mZm Vo H$am`Mr gYr {_iV Zmhr Ago cmoH$
CJrMM Amnco ^>mMma{damoYr dJao V_mem H$aVmV.' Ag VdkmZ Camer ~miJUmam hm dra. "Jw' hm {gZo_m `mZo gmV doim
nm{hcocm. Yr$^mB A~mZr `mMm AmXe. `mcm ~m{H$ jom`m _mnXS>me
r H$m` XoU- KoU? Vw_`m qWH$-Q>H $er Cm_
XOmMr _mUg OmoS>cr Jocr H$m` qH$dm Zoh_r_mUo gw_mamMr ^aVr Ho$cr H$m`, `mcm H$mhrhr \$aH$ nS>V Zmhr. ` d$nmV
_cm ^aKmog [aQ>g {_iVmhoV Zm, _J ~mH$s Vwhr H$mhrhr Jm|Yi Kmcm, Aer `mMr YmaUm.
Mcmo ~m`.
gH$n JwOa / sankalp. gurjar@gmail. com / Mob. : 9867238314
30 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012 / 31

32 / gmYZm : 25 \o$~wdmar 2012

You might also like