Uvod

Ambalaza u vrlo jednostavnom obliku datira od praistorije covecanstva. U pocetku prehrambenih navika coveka nije bilo potrebe za ocuvanjem hrane jer je konzumirao svezu hranu na licu mesta. Kasnije, dolazi do potrebe ocuvanja hrane, te se proizvode skladista za hranu od prirodnih materijala. Prirodna vlakna su umrezavana i pletena te formirana kao vrece u kojima se smestala hrana, a prirodni drveni materijali upotrebljavali su se za izradu kosara u kojima se hrana mogla nositi. Naknadno, kada su otkriveni i drugi materijali, kao sto je metal, poceo je razvoj namenski formiranog posudja za ocuvanje hrane. Industrijska revolucija podstaknula je znacajan razvoj u podrucju ambalaznih materijala, ambalaze te metoda pakovanja. Zahvaljujuci napretku u podrucju pakovanja, doslo je do ekspanzije u proizvodnji novih ambalaznih materijala, prehrambenih proizvoda i modernog nacina prodaje namirnica. Uvidelo se da uspeh na trzistu u velikoj mjeri zavisi od vrste ambalaze, dizajna, njenog kvaliteta, posebno u ispunjenju osnovnog zahteva ambalaze za hranu, a to je da ocuva izvornu svezinu i kvalitet hrane sa naglaskom na zdravstvenu ispravnost (sigurnost hrane), odnosno da je cuva od razlicitih hemijskih, mehanickih i mikrobioloskih uticaja u cilju povecanja roka trajanja upakovanog sadrzaja. Ambalaza nije samo sredstvo koje prihvata i cuva proizvod od trenutka prozvodnje do njegove potrosnje, nego je i sredstvo koje priprema proizvod za prodaju. Mnogi prehrambeni proizvodi pojavili su se na trzistu, posebno u savremenim trgovinama upravo zahvaljujuci novim tipovima i vrstama ambalaze. Uz prodaju prehrambenih proizvoda usko je povezan i estetski izgled ambalaze, jer on ima vazan psiholoski uticaj pri odluci potrosaca da kupi odredjeni proizvod. Danas se izgledu upakovanog proizvoda pridaje velika vaznost, jer je dizajn ambalaznog materijala i forme ono cime se stvara i stiti brend. Cuvajuci postignutu prepoznatljivost, projektanti i dizajneri ukljucuju izmene koje vode poboljanju ergonomskih, funkcionalnih i ekoloskih svojstava ambalaze.

1. Pojam ambalaze
Da bi se proizvod zastitio, tj. na bezbedan nacin transportovao, skladistio i dostavio do krajnjeg potrosaca, on mora da se postavi u odredjeni sud, omot ili slicno, odnosno u odgovarajucu ambalazu. Ambalaza je sredstvo koje prihvata proizvod i stiti ga do upotrebe. Ambalaza ima ulogu da proizvodu pruzi zastitu od raznih mehanicko-fizickih, hemijskih, mikrobioloskih i klimatoloskih uticaja i raznih manipulacija, ali isto tako da spoljanju sredinu zatiti od tetnog uticaja proizvoda. To je posebno vazno za proizvode prehrambene industrije. Osim toga ambalaza igra i komercijalnu ulogu i poboljsava prodaju proizvoda, zbog cega je dizajn ambalaze jedno od njenih najvaznijih svojstava (cesto i vaznije od sadrzine). Ona svojim oblikom, teksturom, grafickim resenjem i identifikacijom komunicira sa potrosacima. Osim toga, ona treba da omoguci udobno, jednostavno i lako koriscenje i da je u isto vreme atraktivna i savremena. Ambalaza mora biti prilagodjena kupovnoj moci potrosaca, njihovoj potrosackoj kulturi i navikama, i uskladjena sa standardima i propisima. Ona predstavlja poligon na kojem su moguce ustede i privlacenje paznje kupaca, a da bi se u tome uspelo potrebno je dobro poznavanje njenih osnovnih funkcija. Pojam ambalaze oznacava sve ono u sto se roba pakuje, znaci materijal kojim se roba omotava ili stvar unutar koje se roba smestena, da bi se zastitila, te da bi se njome lako i bez opasnosti rukovalo. Jos se moze reci da bi ambalaza svojim dizajnom i funkcionalnoscu trebala kupcima (prehrambene, farmaceutske, hemijske industrije i dr.) pruziti uzitak u pakovanju, a krajnjim korisnicima (potrosacima) uzitak u konzumiranju. Sve su ucestalije promene materijala od kojih se ambalaza izradjuje, pa tako "tradicionalne" materijale (papir, staklo, metal) zamjenjuju polimerni-viseslojni materijali koji sjedinjavaju dobra svojstva jednih i drugih. Savremena tehnicka dostignuca imaju za posledicu vracanje coveka njegovoj individualnosti sto bitno utice na razvoj pakovanja. Ovaj socijalni faktor narocito utice na ambalazu za prehrambene proizvode jer covek na savremenom trzistu trazi pakovanje "za sebe", drugim recima prehrambene proizvode moze prodati samo prava ambalaza.

2. Vrste ambalaze
Usled svakodnevnog porasta potreba potrosaca u kvalitativnom i kvantitativnom smislu, javlja se veliki broj ambalaznih materijala i formi, koje se mogu podeliti prema razlicitim osnovama. Osnovne podele ambalaznih materijala i ambalaze su: Podela ambalaze prema vrsti materijala Podela ambalaze u odnosu prema sadrzaju i vrsti proizvoda Podela ambalaze prema vrednosti, trajnosti i obliku Podela ambalaze prema funkciji u prometu Podela ambalaze prema mestu transporta Podela ambalae prema upotrebi sredstava za transport Pomoni ambalazni material

2.1 Podela ambalaze prema vrsti materijala

Ova podela je od velikog znacaja, jer osnovne funkcije ambalaze i njena pogodonost za odredjenu vrstu proizvoda zavise upravo od vrste materijala. Prema ovome, ambalaza se deli na:
papirnu i kartonsku; metalnu; plasticnu; viseslojnu (kompleksnu); staklenu; drvenu i tekstilnu

Papirna i kartonska ambalaza imaju siroku primenu, jer se iz papira izradjuju vrecice i vrece razlicitih oblika i dimenzija, od kartona kutije, a papirna ambalaza sluzi za zamotavanje razlicitih artikala. Papirna ambalaza mora biti bez mirisa, ne smije sadrzati barijum, olovo, kadmijum i zivu, boje ne smiju preci na zivotne namirnice. Od metalne ambalaze, za potrebe prehrambene industrije, u upotrebi se nalaze pretezno beli lim i aluminijum. Oblici i dimenzije metalne ambalaze kao i debljina ambalaznog materijala zavise od namene, sto je dovelo do siroke upotrebe ove ambalaze. Najcesce se koristi kao lim, i to celicni lim, debljine 0.2 mm koji ima prevlaku od kositra ili cinka, a mogu se premazivati raznim bojama i lakovima. Kao ambalaza koristi se i aluminijum. Ima siroku primenu, relativno je mekan (od njega se izradjuju tube za senf, majonez i casice za pastetu). Prednost mu je sto se moze bojiti i moguce je stampanje po njemu (otiskivanje podataka, datum, rok trajanja). Limenke ne smeju imati brazde, ogrebotine, mehurice, ulegnuca, moraju biti zazticene zastitnim znakom, unutrasnjost i spoljasnost moraju biti sisti i glatki. Plasticne mase u danasnje vreme uveliko zamjenjuju druge ambalazne materijale, sto se najvise uocava u izradi casa, vrecica, boca, kanti i bacava. Plasticna ambalaza mora da bude laka za pranje, ne smije sadrzati materije skodljive za zdravlje i ne sme da omeksa ispod 1000C.

Kompleksna ambalaza - Laminati se dobiju lijepljenjem dva razlicita materijala, a koriste se kao ambalaza za tekucine, granulate i razne praskove. Najvise koriscen je natrion papir. Iz tog laminata izradjuju se raznovrsne kutije koje imaju dobra mehanicka svojstva, vodootporne su i stite proizvod od spoljnih uticaja. Na primer:
Celofan - celofan - za pakovanja cipsa. Celofan - polietilen - za vakuum pakovanja. Celofan - alu folija - polietilen - za kafu, supe. Blister - oblik ambalaze gde je gornji deo proziran, a donji deo je od kartona. Skin ambalaza - gornji deo je proziran, donji deo je karton, a folija je zavarena na podlozi. Strech ambalaza je od umetnih masa gde se roba vidi sa svih strana.

Staklo predstavlja jedan od najstarijih materijala koji se postupno zamenjuje drugim ambalaznim materijalima. Zbog niza dobrih svojstava nalazi svoju primjenu pri izradi boca, casa i ampula. Kremen, pesak i voda su sirovine za izradu stakla. Prema odnosu kolisina tih sirovina zavisi kakva ce se vrsta stakla dobiti. Pri preradi stakla dodaje se oko 50% novih sirovina i 50% mlevenog starog stakla. Ako sirovina-talina nije homogena moze doci do pucanja stakla. Vino se mora drzati u staklenoj ambalazi, jer u plasticnoj ambalazi dolazi do hemijske reakcije (opasne). Staklena ambalaza ne sme biti izradjena od staklene vune, samo od homogene staklene mase, rub pri otvoru ne smije biti ostar, a unutrasnjost mora biti glatka. Neki od simbola na ambalazi:

Lomljivo

Cuvati na suvom

Drvena ambalaza Drvo mora biti zdravo i ne sme imati cvorova. Dolazi u promet u obliku:
letvarica (male, srednje, velike, otvorene i zatvorene), sanduka i kolutova za dugacke kablove

Uglavnom se koristi kao transportna nepovratna ambalaza. Tekstilna ambalaza Za izradu tekstilne ambalaze koristi se juta, konoplja, lan, pamuk i manila. Tekstil se danas koristi kao transportna ambalaza ili kao tkanina za omotavanje. Tekstil je prirodnog porekla i mora imati mogucnost "disanja". Pamuk je isto prirodnog porekla i pri prevozu u balama mora biti upakovan u tekstilnu ambalazu. Proizvodnjom slozenih materijala - laminata - potrosnja plastike naglo je porasla, a s tim u vezi i njena primena u prehrambenoj industriji. Odabir ambalaznog materijala zasniva se na ekonomskoj osnovi uzimajuci u obzir utrosak energije u proizvodnji odredjenog materijala kao i njegovu dostupnost. Proizvodnja plasticnih materijala, s obzirom na izvornu sirovinu, najpodloznija je ekonomskim promenama. Za razliku od plasticnih materijala, ambalaza na osnovi celuloze moze se nadoknaditi posumljavanjem iskoristenog izvora i pogodna je za recikliranje. Ovakve prednosti dovode do povecane upotrebe ambalaznog materijala na osnovi papira (karton i slozeni materijali).
4

2.2 Podela ambalaze prema sadrzaju i vrsti prozivoda

Ova podela izvrsena je prema tome da li je ambalaz u direktnom kontaktu sa proizvodom ili ne, sto je od velikog znacaja zbog zdravstvenih i higijenskih zahteva koje ona mora da ispuni. Ambalaza koja je u stalnom dodiru sa proizvodom naziva se primarna ili neodvojiva ambalaza, dok se za skladistenje i transport koristi sekundarna ili odvojiva ambalaza. Sekundarna ambalaza nije sastavni deo proizvoda u prometu. Prema podruciju primene, odnosno prema vrstama proizvoda kojima su namenjena, postoje pakovanja za: poljoprivredno-prehrambene, hemijske, farmaceutske, metalne, elektrotehnicke i dr. proizvode.

2.3 Podela ambalaze prema vrednosti, trajnosti i obliku

Prema vrednosti ambalaza se deli na krupnu (ili investicijsku) i sitnu ambalazu. Krupna ambalaza je trajnosti vee od 12 meseci i pripada osnovnim sredstvima. Sitna ambalaza ima isti tretman kao sitan inventar. Prema trajnosti i nacinu upotrebe, ambalaza se deli na: povratnu i nepovratnu. Povratna ili ambalaza za visekratnu upotrebu, koristi se vise puta za pakovanje istih ili slicnih sadrzaja. Nepovratna ambalaza koristi se samo jednom, a zatim se odbacuje i moze se upotrebiti kao sekundarna sirovina. Prema obliku razlikujemo: kutije, kese, tube, vrece, bacve, sudove, listove, folije i dr.

2.4 Podela ambalaze prema funkciji u prometu

Po ovom osnovu, ambalaza se deli na: komercijalnu ambalazu; zbirnu ambalazu i transportnu ambalazu. Komercijalna ambalaza je u sustini primarna ili neodvojiva. Komercijalna ambalaza u koju se proizvod neposredno pakuje i prodaje potrosacu, se jos naziva i prodajna ili potrosacka ambalaza. Ovo pakovanje vrsi proizvodjac ili trgovina. Posto dolazi u neposredni kontakt sa potrosacem ona istovremeno svojom bojom, oblikom, velicinom i kreacijom vrsi plasman proizvoda.

Zbirna ambalaza objedinjava vise jedinica primarne ambalaze, dok transportna objedinjava vise pakovanja zbirne ili prodajne ambalaze. Transportna ambalaza sluzi za zajednicko pakovanje manjih jedinica tereta ili za pojedinacno pakovanje velikih tereta radi transporta na mesto upotrebe ili distribucije. Ona pri transportu i skladistenju stiti proizvode od ostecenja i manipulacija. U odnosu na proizvod transportna ambalaza deli se na: Spoljnu - koja treba da pruzi potpunu zastitu proizvoda od mehanickih ostecenja, gubitaka i kradja. U nju spadaju razne vrste kontejnera, sanduka, kutija od kartona i sl. Unutrasnju - koja stiti proizvod od vlage, korozije, i drugih promena izazvanih uticajem spoljasnje sredine. Proizvodi kao sto su alati, masine... imaju i spoljnu i unutrasnju ambalazu.

2.5 Podela ambalaze prema mestu transporta

Prema mestu transporta upakovanih sadrzaja ambalaza se deli na: kontinentalnu prekomorsku.

2.6 Podela ambalaze prema upotrebi sredstava za transport

Prilikom planiranja koriscenja ambalaze mora se voditi racuna kojim ce se prevoznim sredstvom transportovati, te je uskladiti sa normama koje vaze za transport roba: kamionima i hladnjacama; vozom; brodom; avionom.

2.7 Pomocni ambalazni materijal

Potrebno je napomenuti da se uz glavne ambalazne materijale koriste se i pomocni ambalazni materijali u koje ubrajamo: Materijale za omotavanje - cuvaju proizvod od uticaja osnovne ambalaze. Sredstva za oznacavanje - razne etikete, naljepnice, razni pecati. Sredstva za jastucenje - najcesce se izradjuju od umjetnih masa u vidu papira, a sluze za ispunjenje transportne ambalaze da se proizvod sacuva u toku transporta. Sredstva za otvaranje i zatvaranje - su cepovi od pluta, plasticnih materijala, metalnih materijala - beli lim, termoplasticne folije i lepljive trake.

3. Funkcije ambalaze
Funkcije ambalaze danas se mogu posmatrati sa razlicitih aspekata, prvenstveno sa aspekta proizvoda koji se pakuje. Osnovne funkcije ambalaze, koje ona mora da zadovolji bez obzira o kojem proizvodu se radi su: Komercijalna funkcija Upotrebna funkcija Funkcija drzanja i distribucije proizvoda Sigurnosna funkcija Ekoloska funkcija Znacaj i funkcija ambalaze za pakovanje hrane

3.1 Komercijalna funkcija

Komercijalna (prodajna) funkcija ambalaze odnosi se na njen uticaj na obim i racionalizaciju prodaje, kao i na informativno-prodajnu ulogu. Prodajna funkcija ambalaze manisfestuje se kroz: oblik, koji mora biti prilagodjen manipulaciji, a kod maloprodajne ambalaze i nacinu izlaganja u maloprodajnim objektima; identifikaciju, preko koje potrosac prepoznaje proizvod i marku; boju, koja ima snazno psiholosko dejstvo na potrosace; i informacije o sastavu, nameni, nacinu cuvanja i upotrebi proizvoda.

3.2 Upotrebna funkcija

Funkcionalnost upotrebe podrazumeva da se ambalazna jedinica sto jednostavnije otvara, zatvara i drzi, kako bi omogucila laksu upotrebu proizvoda. Nastojanja su usmerena na dizajn takvog oblika ambalaze koji ce biti najprikladniji i samim tim najprihvatljiviji za potrosace. Ova funkcija doprinosi povecanju vrednosti proizvoda, kroz koriscenje specijalnih zatvaraca koji smanjuju rasipanje sadrzaja proizvoda, racionalizaciju materijala za izradu ambalaze, itd.

3.3 Funkcija drzanja i distribucije proizvoda

Funkcija drzanja i distribucije proizvoda polazi od toga da ambalaza mora da povezuje sadrzinu upakovanog proizvoda u odredjeni oblik i tezinu, kao i da ga stiti od rasipanja. Ambalaza mora biti sto bolje prilagodjena svim operacijama i procesima na putu od proizvodjaca do krajnjeg korisnika. Znacaj distributivne funkcije narocito dolazi do izrazaja u medjunarodnom poslovanju, gde se proizvodi transportuju na veoma velike udaljenosti. Shodno tome, ova funkcija ambalaze mora da zadovolji osnovne tehnoloske zahteve spoljneg i unutrasnjeg transporta, kao i veoma stroge uslove manipulacije. Pored toga, ambalaza treba da omoguci koriscenje paleta i kontejnera kojima se racionalizuje proces distribucije i omogucava bolja iskoriscenost skladisnog prostora, kao i da olaksa rukovanje robom i efikasnije koriscenje mehanizacije.

3.4 Sigurnosna funkcija

Sigurnosna funkcija ambalaze predstavlja rezultat sve intenzivnijeg nastojanja da se poveca bezbednost potrosaca i vrednost proizvoda prilikom njegove upotrebe. Odnosi se na opsti zahtev da se onemoguci neovlasceno otvaranje proizvoda, pre nego sto on dospe do krajnjeg korisnika.

3.5 Ekoloska funkcija

Ekoloska funkcija nametnula se osamdesetih i devedesetih godina proslog veka, kao posledica sve ozbiljnijih zahteva koji se postavljaju pred proizvodjace i prodavce u pogledu zastite zivotne sredine. Ekoloska funkcija ambalaze se moze povecati na razne nacine: pakovanjem u ambalazu izradjenu od recikliranih materijala, u povratnu ambalazu, smanjivanjem broja omota oko jedinice proizvoda, prodajom veceg broja proizvoda u paketu, zamenom teskih materijala laksim, a u novije vreme, koriscenjem biorazgradive i jestive ambalaze za pakovanje prehrambenih proizvoda.

3.6 Znacaj i funkcija ambalaze za pakovanje hrane

Ambalaza za pakovanje i cuvanje prehrambenih prozvoda mora dodatno da zadovolji stroge i specificne zahteve, jer mora za kraci ili duzi vremenski period da ocuva pocetni kvalitet sveze ili preradjene hrane. Pri tom, mora da bude zdravstveno ispravna kako ne bi doslo do kontaminacije namirnica supstancama iz ambalaze i time do opasnosti po zdravlje potrosaca. Zbog toga je odabir adekvatnog ambalaznog materijala za odredjenu vrstu namirnica, jedno od vodecih problema prehrambene industrije. Znacaj ambalaze i pakovanja prehrambenih proizvoda u savremenom drustvu, moze se sumirati preko sljedeih zahtjeva: 1. Prevencija ili redukcija ostecenja proizvoda i kvarenja hrane, cime se stede energija i vitalni nutritijenti i stiti zdravlje potrosaca; 2. Smanjenje gradskog i komunalnog otpada koriscenjem funkcionalnijih ambalaznih formi, recikliranjem ambalaznih materijala, i koriscenjem pojedinih vrsta otpada za proizvodnju stocne hrane ili vestackog djubiva. Na primer, od 454 g kukuruza u klipu koji se prodaje u supermarketima, potrosaci pojedu oko 170g, dok ostatak zavrsi u smecu, i na kraju, na lokalnoj deponiji, kao otpad koji zagadjuje zivotnu sredinu. Umesto toga, 454 g kukuruza u zrnu moze biti upakovano u polietilensku kesu koja je teska manje od 5g, a klip iskoriscen umesto da zavrsi kao otpad; 3. Smanjenje cijena mnogobrojnih vrsta namirnica koriscenjem jeftinijih ambalaznih materijala, njihovom masovnom proizvodnjom i unapredjenjem sistema distribucije zahvaljujuci ekonomicnijim ambalaznim formama; 4. Smanjenje rizika od falsifikata; 5. Predstavljanje hrane na higijenski i estetski atraktivan nacin; 6. Komuniciranje sa potrosacem putem ambalaze koje mu omogucava da bude obavijesten o onome sto kupuje i da na taj nacin donese odluku o kupovini; 7. Olaksavanje manipulacije i koriscenja proizvoda pomocu prakticnijih ambalaznih formi, sto stedi vrijeme; 8. Poveanje konkurentnosti proizvoda na trzistu; 9. Dostupnost proizvoda iz svih krajeva svijeta, tokom cijele godine; 10. Produzavanje roka odrzivosti proizvoda, cime se smanjuje kolicina otpada; 11. Stednja energije putem koriscenja ambalaze koja ne zahteva hladjenje ili zamrzavanje proizvoda tokom distribucije i skladistenja. Odabir adekvatnih ambalaznih materijala zahteva dobro poznavanje osobina proizvoda i njegovih specificnih zahteva, kao i poznavanje svojstava samih materijala i procesa pakovanja.

4. Kompleksna ambalaza
Kompleksna ambalaza se dobija iz vise razlicitih tehnoloskih postupaka kasiranjem dve ili vise razlicitih folija; ekstruzijskim laminiranjem (oslojavanjem), povrsinskim oplemenjivanjem, koekstruzijom. Kasiranje je tehnoloski postupak slepljivanja dve ili vise istih ili razlictih folija izradjenih od papira, aluminijuma, kositra, plasticnih folija pomocu lepkova. Najcesce su u primeni mokro i suvo kasiranje. Mokro kasiranje se koristi pri spajanju alufolija i papira, a suvo kasiranje za dobijanje kombinovanih materijala kao sto su: PE/PET, PE/PP, PA/PE, PET/AL, PE/AL, PP/AL, PET/PE/AL/PE i drugi. Kod mokrog kasiranja lepljenje se vrsi najcesce pomocu disperzije skroba i dekstrina. Razvoj u ovoj proizvodnji orijentisan je na iznalazenje lepka za suvo kasiranje bez rastvaraca, cime bi bili ispunjeni i odredjeni ekoloski zahtevi. Ekstruziono laminiranje (oslojavanje) je postupak nanosenja stopljenog polimernog materijala na cistu pripremljenu povrsinu nekog materijala, ili se polimer izliva izmedju dva ambalazna materijala, kao npr: papir polietilen aluminijumska folija. Uredjaji su veoma fleksibilni i na njima se mogu dobiti mnogi kombinovani materijali. Besihtovanje (povrsinsko oplemenjivanje) je tehnoloski postupak dobijanja kompleksne ambalaze prevlacenjem drugih zastitnih materijala folijama npr. parafinisanjem papira, nanosenje sintetickih smola, voskova i drugih materijala koji folije namenjene za pakovanje oplemenjuju i daju ambalazi posebna svojstva. Koekstruzija je tehnoloski postupak kojim se dobijaju viseslojni materijali namenjeni specijalnim pakovanjima. Iz vise ekstruderaizlaze plasticni materijali razlicitih svojstava koji se medjusobno uskladjuju u adapteru za podesavanje zeljene debljine slojeva. Postupak je slozen jer zahteva precizno odrzavanje temperaturnih granica za pojedine plasticne mase kao i strogu kontrolu slojske debljine. Uporedo sa pojavom kompleksne ambalaze, pojavili su se i njihovi oblici i sistemi pakovanja koji se po proizvodnji i upotrebi razlikuju od klasicnih. Njihov broj se stalno povecava. Nazivi ovakvih oblika i sistema pakovanja nastali su u zavisnosti od vrste i oblika ambalaze, funkcije, naziva materijala, namene itd. Poznatiji sistemi su: Tetra-pack (sistem ima tetraedonski oblik ambalaze, koja se od obicnog tetra-paka izradjuje od troslojne kombinacije vosak-papirpolietilen, dok septicki postupak zahteva petoslojnu ambalazu.) Doy-pack (je ambalaza u obliku stojecih vrecica stabilnog dna, izradjuje se od troslojnog materijala-celofana(PP ili PET). Hura-pack (ima oblik paralelopipeda sa kvadratnom osnovom i zaobljenim uglovima. Omotac je petoslojan (PE-karton-PE-AL-PE), dno je uvek od aluminijuma.) Tetra-brik (koristi istovetnu kombinaciju materijala kao tetra-pack, s tim sto je ovaj petoslojni materijal nesto deblji.) Pure-pack Bi-pack Vacufin

10

5. Zakljucak
Pakovanje je sastavni i zavrsni deo svake proizvodne linije i ima za cilj da omoguci finalnom proizvodu sigurniju manipulaciju, skladistenje i transport do kupca, dok ambalaza cini neodvojivi deo proizvoda i njena uloga je da cuva proizvod kao i da ga na najbolji nacin prezentuje kupcu. Tehnologija pakovanja proizvoda je od strateskog znacaja za proizvodjaca hrane, jer je kljucna za konkurentnost proizvoda na trzistu. Prednost nad ostalim proizvodjacima moze se postici prilagodjavanjem potrebama i zeljama kupaca, otvaranjem novih distributivnih kanala, boljim kvalitetom izgleda proizvoda, smanjivanjem troskova pakovanja pa time i cene proizvoda, izdvajanjem proizvoda na trzistu i povecanjem dostupnosti proizvoda kupcima. Nekada je na ambalazu gledano kao na nevazan instrument marketinga, medjutim zahvaljujuci razvoju tehnologije, jacanju konkurencije i sve probirljivijim potrosacima, proizvodjaci i prodavci su bili primorani da ambalazu sve vise unapredjuju u pogledu osnovne funkcionalnosti, pri cemu dolazi i do pojave novih funkcija. Ambalaza danas predstavlja tihog prodavca robe i vazan instrument marketinga u pridobijanju kupaca.

11