Professional Documents
Culture Documents
CHINA
Zaman Maharaja Han Wu Ti(121B.C) seorang bomoh bermain wayang kulit dalam usaha untuk memanggil roh pemaisuri Maharaja yang telah mati
JAWA
Hazeu berasal dari Jawa disebabkan istilah Jawa dalam Wayang Purwa(jawa)
ALESSION BOMBACI - kewujudan wayang kulit kerana interaksi ekonomi, politik dan kebudayaan.
DIPENGARUHI AGAMA MICROCOSM SEJARAH AGAMA NEGARA. JUGA TERBUKTI APABILA WAYANG KULIT MEMPUNYAI UNSUR ANIMISME, HINDU DAN ISLAM.
MALAYSIA PERNAH DITAWAN THAILAND DAN JAWA. TIDAK HAIRAN JIKA WAYANG KULIT ADA YANG MENYAMAI THAI NANG TALUNG, KHMER NANG TROLUNG DAN JAWA WAYANG PURWA JAWA
JAWA
MELAYU
PURWA
GEDEK
MELAYU
PERSAMAAN STRUKTUR & TEKNIK KEJAWAAN. REKAAN PATUNG & KEASLIAN ENSEMBLE MEMBEZAKAN MEREKA.
KELANTAN
Wayang Kelantan menggunakan teknik Kejawaan wayang purwa untuk mempersembahkan Ramayana versi Thai mengikut cerita dan lagenda. Patung wayang kulit Kelantan semua berpandangan TEPI(profile) berbanding wayag gedek yang berpandangan depan dan tepi. Kumpulan muzik kelantan lebih besar dari gedek.
KELANTA N
GEDE K
Terlebih dahulu belulang direndam dalam air sebelum diregang supaya kulitnya rata. Watak dilukis terlebih dahuluvkemudian dipahat supaya lubanglubang terbentuk untuk menghasilkan corak bayang di atas kelir (skrin) kelak. Patung belulang dikepit pada tulang daripada buluh atau kayu, Bahagian atasnya dikepit menggunakan rotan yang dibelah.
2
3 4
PRINSIP CAHAYA & BAYANG Bayang terhasil daripada patung-patung kulit di atas kelir, terdiri daripada pelbagai watak metologi & khayalan dilarikan oleh seorang dalang.
OKESTRA / REPERTOIRE
Wayang kulit juga berbentuk teater purba yang dimainkan oleh orkestra tertentu untuk tujuan mengiringi gerak geri wayang. Bukan itu sahaja, wayang kulit juga mengandungi pelbagai repertoire lagu mangikut kehendak cerita yang ingin dipersembahkan.
CARA PERSEMBAHAN
-
Pentas dibina seperti sebuah panggung kecil. Pentas ini beratap nipah dan berdindingkan buluh. Di bahagian depan pentas dipasang sehelai tirai daripada kain putih. Patung-patung wayang kulit akan dicacak di atas batang pisang. Lampu atau pelita akan dipasang di belakang tirai. Kumpulan muzik yang mengiringi persembahan wayang kulit dikenali sebagai kumpulan Gamelan. Persembahan wayang kulit bergantung kepada penyampaian Tok Dalang. Tok Dalang hendaklah cekap menggerakkan patung. Tok Dalang yang mahir menyebabkan persembahan wayang kult menjadi menarik dan mengkhayalkan. Biasanya menurut unsur-unsur kepercayaan yang berasaskan fahaman animisme perlu diadakan upacara pembukaan panggung.
sepasang geduk(mak & anak) sepasang gendang(mak & anak) sapasang gedombak(mak & anak)
IDIOFON
Sepasang Canang(mak & anak) Kesi Sepasang Gong@Tetawak (mak & anak)
ALAT EROFON
SERUNAI
DIPERBUAT DARIPADA BATANG LADA, LEBAM & NANGKA. TAPI KEBANYAKANNYA DIPERBUAT DARIPADA KAYU NANGKA.
8 LUBANG (7 ATAS-1 BAWAH). DIREKA DENGAN CORAK UKIRAN. DICAT DENGAN WARNA MERAH, HIJAU, EMAS & HITAM.
PIPIT/ MALI
BATANG
KEPALA / KEPALA COPONG
NamaBotani : Lodoicea Maldivica Rasmi : Lontar Orang Utara : Tai Pantai Timur : Tar
ALAT MEMBRANOFON
BAJI
TEMALANG (BADAN) TERDIRI DARIPADA GEDUK IBU DAN GEDUK ANAK. DAPAT DITENTUKAN MELALUI SAIZNYA (BESAR & KECIL) SERTA PITCH (TINGGI & RENDAH)
GENDANG
ROTAN
TEMALANG (BADAN)
KAYU NANGKA @ MERBAU
ROTAN
ROTAN DIGUNAKAN UNTUK MENGUBAH KETEGANGAN KULIT. UNTUK PERMUKAAN KULIT GENDANG = KULIT LEMBU(mak) @ KAMBING(anak)
ROTAN
BUNYI DIPENGARUHI APABILA PEMAIN BERMAIN SAMBIL MEMBUKA @ MENUTUP PERMUKAAN BELAKANG GEDOMBAK. JUGA PALUAN DITENGAH @TEPI PERMUKAAN HADAPAN
KULIT KAMBING
ALAT IDIOFON
BERCEMBUL
CANANG
BERPASANGAN (2BIJI SETIAP SET) & BERBEZA BUNYI(TINGGI & RENDAH) DIMAINKAN DENGAN DIKETUK OLEH KAYU BERBALUT.
KESI
PANDANGAN SISI PANDANGAN ATAS
GONG @ TETAWAK
GONG IBU
GONG ANAK
PERANAN AHLI
TOK DALANG (TONGGAK UTAMA) MEMAINKAN SEMUA WATAK - BOLEH MENUKAR PELBAGAI SUARA UNTUK WATAK-WATAK. - MEMAINKAN JALAN CERITA. PEMAIN MUZIK - MEMAINKAN MUZIK MENGIKUT CERITA. - MEMPUNYAI BAHAGIAN MASING-MASING UNTUK MENGGAMBARKAN SITUASI @ EMOSI
MUZIK
WAYANG KULIT KELANTAN ENSEMBEL KECIL 10 BUAH ALAT BIASANYA DIMAINKAN 10PEMAIN WAKTU PERSEMBAHAN PEMAIN DUDUK DI ATAS LANTAI PANGGUNG DI BELAKANG TOK DALANG PERATURAN TEMPAT DUDUK ADA PELBAGAI KIRA-KIRA 35 BUAH LAGU DALAM REPOTOIR WAYANG KULIT KELANTAN MUZIK & LAGU TERTENTU BERFUNGSI SEBAGAI MUZIK PENDAHULUAN(OVERTURE) MUZIK MENENTUKAN RAGAM & IRING GERAK GERI PATUNG
TEKSTUR DAN FORM - SEMUA WAYANG KULIT KELANTAN BERASASKAN TEKSTUR POLIFONIK - MEMPUNYAI 3PERINGKAT BUNYI YANG PENTING : BARIS MELODI DIMAINKAN PEMAIN SERUNAI @ NYANYIAN TOK DALANG. RENTAK ALAT-ALAT DRAM DAN BAHAGIAN GONGAN YANG DIBUNYIKAN ALAT-ALAT GANGSA.
BERTABUH HULUBALANG SERI RAMA PAK DOGOL MAHARISI TOK DALANG BERKHABAR/KHABAR & DAYANG
MAK YONG
Mak yung
Berasal dari Patani, selatan Thai. Cerita 19, Hikayat Patani mencatatkan tentang sebuah kumpulan persembahan yang menyerupai mak yong sekarang. Dibawa ke Kelantan dan dipindahkan ke Kedah lebih kurang 200 tahun dahulu. Selepas kemangkatan Sultan Mohamad IV pada 1920, makyong mnjadi hiburan rakyat. Lantaran itu, unsur-unsur FOLK menggantikan kebanyakan unsur istana. Terdapat unsur bahasa istana, muzik dan tariannya.
KEUNIKAN MAK YONG TELAH DISENARAIKAN UNESCO SEBAGAI MASTERPIECES OF THE ORAL DAN INTANGIBLE HERITAGE OF HUMANITY YANG MERUPAKAN PENGIKTIRAFAN TERTINGGI WARISAN DUNIA BAGI SENI BUDAYA. TERDAPAT TIDAK KURANG DARIPADA 30 BUAH CERITA MAK YONG NAMUN, HANYA 12 CERITA YANG SERING DIPENTASKAN. CERITA BERKENAAN TERMASUKLAH; DEWA MUDA, BONGSU SAKTI, GADING BERTIMANG, RAJA TANGKAI HATI, DEWA PECIL, RAJA MUDA LAKLENG, RAJA BESAR HO GADING, ANAK RAJA PANAH DEWA INDERA - INDERA DEWA, RAJA MUDA LAKSANA, BEDARA MUDA DAN ENDENG TAJELI (ANAK RAJA GONDANG, BATAK RAJA GONDANG, BONGSU SAKTI)
ALAT DIGUNAKAN
SAMA SEPERTI WAYANG KULIT TETAPI DITAMBAH OLEH REBAB.(KORDOFON)
ATAS (PUCUK REBUNG) MAHULAS(TELINGA)
FINGERBOARD MUKA DIPERBUAT DARIPADA KULIT PERUT LEMBU
PERANAN AHLI
Ahli muzik yang penting dalam persembahan makyong adalah pemain rebab yang lebih dikenali sebagai Tok Mindok. Dia adalah ketua dan juga pemimpin orkestra makyong. Ia memulakan semua lagu sepanjang lapan hingga enam belas measure yang selepas itu diikuti oleh gendang, gong, suara penyanyi solo dan korus. Dialah yang memberi isyarat supaya memulakan lagu, menukarkan rentak lagu dan juga mengenai halhal dalam aspek muzik. Tok Mindok dan ahli-ahli muziknya yang lain ditempatkan di suatu sudut kiri pentas dengan Tok Mindok duduk mengarah kepada matahari jatuh.
PEMBUKAAN PANGGUNG
Dalam acara ini, alat-alat yang mesti disediakan adalah beras kunyit, pulut kuning atau nasi kunyit, tempat kemenyannya, sebiji telor dadar, bertih, bunga melor, pisang lemak manis, secawan air dan sebidang tikar.
MUZIK
REPERTOIR MUZIK MAK YONG LAGU PALUAN & LAGU-LAGU NYANYIAN LAGU PALUAN DIMAINKAN UNTUK BEBERAPA KEGIATAN TERTENTU TERMASUK LAGU PAKYUNG TURUN IAITU UNTUK MENGIRINGI PELAKONPELAKON KE ATAS PANGGUNG PADA PERMULAAN PERSEMBAHAN LAGU BARAT PULA MENGIRINGI PERJALANAN DALAM CERITA DAN LAGU BERTAJUK SANG DAN PENYUDAH UNNTUK MENYUDAHI SESUATU PERSEMBAHAN WALAUBAGAIMANAPUN KEBANYAKAN LAGU MAKYUNG ADALAH MUZIK VOKAL YANG DIMAINKAN UNTUK TUJUAN TERTENTU BERASASKAN KEPADA CERITA TERTENTU
TEKSTUR DAN FORM DALAM MAK YONG TETAWAK MENGELUARKAN BUNYI ASAS (POKOK) BAHAGIAN YANG DIHASILKAN OLEH TETAWAK DINAMAKAN GONGAN IAITU KONSEPNYA SERUPA DENGAN GONGAN DALAM WAYANG KULIT. GONGAN IALAH JANGKA MASA TERTENTU YANG DITANDAKAN DENGAN PIC-PIC YANG TERTENTU DALAM ORKESTRA MAK YONG. MELODI DIPERSEMBAHKAN PENYANYI @ PEMAIN ALAT REBAB.
1. MENGHADAP REBAB 2. KIJANG MAS 3. SINDONG 4. SEDAYUNG 5. MENGAMBUL 6. SAUDARA 7. PAK YONG MUDA 8. MAK YONG MUDA 9. TUK WOK 10.LAGU BARAT 11.LAGU PIKIR 12.LAGU YUR
SEKIAN