Kaynak : edebiyatogretmeni.net www.meb-tr.com http://egitimhanesi.wordpress.

com ANLATIM BMLER ve DNCEY GELTRME YOLLARI eitli amalara ynelik olarak gerekletirilen anlatmn etkileyici olmas iin eitli yntemlere bavurulur.te,anlatm gerekletirirken bavurulan bu yntemlere anlatm biimleri diyoruz. Anlatm biimlerini yle sralayabiliriz: 1)Aklayc Anlatm, 2)ykleyici Anlatm (Hikaye Etme) 3)Betimleyici Anlatm (Tasvir Etme) 4)Tartmac Anlatm

A)AIKLAYICI ANLATIM: Herhangi bir konu hakknda bilgiler vermek,bir eyler retmek amacna ynelik anlatm biimidir.

RNEK:Memduh evket Esendal yklerini sade ve temiz bir Trkeyle yazm,ykclkte ehov tarzn benimsemitir.Onun yklerini okuyanlar eserin iinde kendilerini,evrelerini ve hayatta karlatklar kiileri bulur gibi olurlar.Esendal,gnlk hayat iyimser bir hava iinde verir.yklerindeki olaylar son derece basittir.

B)TARTIMACI ANLATIM:

Okuyucuyu veya dinleyiciyi istenilen davran ve dnce biimine yneltmek amacyla bavurulan bir anlatm biimidir.Bu anlatm biimiyle okuyucunun sahip olduu dncenin deitirilmesi amalanr.Yani ama dnce ve konularda deiiklik yapmaktr.

RNEK:Edebiyat metninin dili gnlk iletiim dilinden btn btne ayrym gibi grlegelmitir bizde.stiareli, aktarmal, doallktan uzak bir dil olarak dnlmtr hep.Edebiyat szc;ssl psl, zentili, abartmal ve bo szler yn gibi bir anlam kazanmtr bu yzden.Bunu da,edebiyat dilini gnlk dilden apayr gren bir anlaya balayabiliriz.Oysa edebiyat dili gnlk dilden tmyle kopuk bir dil deildir.Gndelik dilin gzel, duygusal bir doku iinde yeniden dzenlenimidir bir bakma.

C)YKLEYC ANLATIM: Bu anlatmda ama;olay okuyucunun gz nnde canlandrmak,anlatmak istenileni bir olay ierisinde vermektir.ykleyici anlatmda olaylar olu haline uygun olarak bir dizi halinde verilirse birbirine balanr.ykleme, tasarlanan ya da yaanan bir olayn anlatmdr.Roman, hikaye ve masallarn anlatm ykleyici anlatm biimindedir.

RNEK:Ar adamlarla kahveye girdi Hasan.Olanlar dnd bir sre.Otursam m oturmasam m diye bir tereddt geirdi.Sonra oturdu bir keye isteksiz.Babadan kalma ttn tabakasn kard,kalnca bir sigara sard.yle dalmt ki masasna konan ay bardann sesi bile dikkatini ekmemiti.

D)BETMLEYC ANLATIM (TASVR ETME):

Betimleme en yaln biimiyle szcklerle resim izme iidir.Varlklarn niteliklerini,bu varlklarn duyularmz zerinde uyandrdklar izlenimleri belirtmektir.Betimleme nesnelerin, varlklarn, belirgin zelliklerini tantp gz nnde canlandrmaktr.Bu anlatmda okuyucunun eitli duyularna seslenilerek anlatlan varlkla ilgili izlenim kazanlmas amalanr.Bu amacn gereklemesi iin titiz bir gzlem gerekir.Gzlem srasnda ayrt edici zelliklerin anlatlmasna zen gsterilir.

RNEK:Eski bir ta kpr geildikten sonra fakir mahallelere giriliyor ve sefalet,btn deheti ve irkinliiyle balyordu.Ortalarndan akan irkin sularnda yar plak ocuklarla amurdan kpekler, eri br sokaklar Tezekten, amurdan yaplm yar yarya topraa gmlm penceresiz kulbeler

DNCEY GELTRME YOLLARI

Bir yazda ileriye srlen gr ve dncenin inandrcln salamak amacyla yazar eitli yollara bavurur.Dnceyi gelitirmek iin bavurulan yntemler unlardr:

1)TANIMLAMA:

Bir kavrama ya da olayn belirgin zellikleriyle tantlmasna tanmlama denir.Tanm ksaca nedir sorusuna verilen cevaptr.

RNEK:nsan vcudunun en kk yap tana hcre denir.(Nesnel) *Yiitlik, kahramanlk, sava temalarn ileyen iirlere epik iir denir.(Nesnel) *Yaam, glkleri yenebilme sanatdr.(znel) *Toros dalarnn etekleri Akdenizden balar.(Deil)

2)RNEKLENDRME:

leriye srlen soyut dncenin somutlatrlmas yntemidir.Sylenmek istenilenin okuyucunun kafasnda canlandrlmasn salayan bir yntemdir.

RNEK: Gen Kalemler hareketi,edebiyatmza zellikle dil konusunda yepyeni bir anlay getirmitir.Trke kendi benliine yava yava dnmeye balam;halk,aydnlarn yazdklarn anlar duruma gelmitir.1911li yllarda yazan mer Seyfettini, Ziya Gkalpi ap okuyun, severek, anlayarak okursunuz yazdklarn.Szckler, tamlamalarhep anlayacanz biimdedir.

3)KARILATIRMA:

Karlatrmada iki varlk, iki kavram ya da iki ey arasndaki benzerlik ve kartlklardan yararlanma sz konusudur.Benzerliklerin ya da kartlklarn ortaya konmas karlatrma ile olur.

RNEK:zge Aliye gre daha alkandr. *En ok sevdiim arkadam sensin. *Eski iir hayali eleri yeni iir ise somut eleri ierir.

4)TANIK GSTERME(ALINTI YAPMA):

Anlatlmak istenilen dncenin bakalarnn grlerinden,szlerinden yararlanarak aklanmas yoludur.Bakalarnn ayn konuda syledii szler yaz ierisinde alnt olarak gsterilir.Tank olarak dncesine bavurulan kiinin, konusunda uzman gvenilir olmas gerekir.

RNEK:Mutluluk, aslnda herkesin ok yaknnda.steyen herkes, her an mutlu olabilir.Fizolof Sokrates: Bir kitap, bir iek, bir kune byk saadet! derken bunu anlatmyor mu?

5)SAYISAL VERLERDEN YARARLANMA:Dnceyi inandrc klmann yollarndan biri de saysal verilerden yararlanmadr.nsanlar okuduklarnn saylarla desteklendiini grrlerse yazy daha da inandrc bulurlar. RNEK:Ada pazar eker Fabrikas 1953te iletmeye ald. Kuruluta gnde 1800 ton olan pancar ileme kapasitesi 1980de 6000 tona karld. Bu byk bir gelime.