Hoofd vol wazige paniek

Chauffeurs over het verwerken van een trauma Het is de grootste nachtmerrie van een chauffeur, betrokken raken bij een ernstig ongeluk. En wat doe je als dit je overkomt? Drie ervaringsdeskundigen over de nazorg.
Dit kan niet waar zijn. Ik heb altijd alles goed voor mekaar. Dit kan mij niet overkomen, zijn de gedachten die door het hoofd van Marco Kruiswijk speelde toen hij betrokken raakte bij een ernstig ongeluk. Toch moet hij leren leven met een trauma. De chauffeur rijdt in Den Haag als een trekker een kruising blokkeert. Wanneer de trekker weer weg rijdt en Kruiswijk met zijn vrachtwagen een bocht maakt, voelt hij dat hij over iets heen rijdt. Ik dacht eerst dat het de stoep was, maar het bleek een fietser te zijn. Ze heeft het ongeluk helaas niet overleefd. Hoe ze daar gekomen is, is na negen maanden nog steeds een groot raadsel. Het ergste vind ik dat haar dochter alles gezien heeft. Mario Paauwe krijgt in april 2007 een automobiliste voor zijn vrachtwagen. In eerste instantie was ik kwaad, vertelt Paauwe, Mijn wagen, dacht ik. Ik was helemaal over de rooie en had niet in gaten wat er precies aan de hand was. De vrouw in de auto heeft het ongeluk helaas niet overleefd. Veel later hoorde ik dat ze er een eind aan wilde maken en zich met opzet voor mijn vrachtwagen heeft gegooid. Vlak na het ongeluk waren de brandweer, politie en Slachtofferhulp ter plaatste om Paauwe te steunen. De vrijwilligster van Slachtofferhulp, was ontzettend aardig. Ze heeft me zelfs s nachts nog even gebeld om te vragen hoe ik me voelde. Daarna heb ik ook nog met psychologen gepraat, die gespecialiseerd zijn in de beroepsrijder. Dit laatste is erg fijn omdat zij de paniek begrijpen die in hoofd ontstaat. Begeleidingsproject Het transportbedrijf waar Marco Kruiswijk werkt heeft RaNed ingeschakkeld, een bedrijf dat de beroepsrijder begeleid met het verwerken van heftige verkeersongevallen. Raoul van Noort is verkeersgedragtherapeut en heeft in 1994 RaNed opgericht. Ze bieden psychische, materile en soms ook juridische hulp. Er zijn ongelukken waarbij de betrokkene zes tot zeven jaar aan rechtszaken vast zitten. Wij kunnen dan een goede jurist inschakelen, maar onze belangrijkste taak is een clint van zijn verkeerstrauma afhelpen. Dit doen we door eerst gesprekken te voeren en daarna gaan we het verkeer in. Veel chauffeurs, die onze hulp inschakelen hebben zon ernstig trauma opgelopen, dat ze de vrachtwagen helemaal niet meer in durven. En ongeveer de helft van de chauffeurs durft ook na het begeleidingsproject nooit meer de vrachtwagen in, vertelt Van Noort.

Harry Rosier is zon ex-trucker, die de vrachtwagen voorgoed verlaten heeft: Een paar jaar terug, maakte ik een bocht naar rechts. Ik zag in mijn ooghoek een schim en voelde dat er iets was, maar kon niet zien wat er in mijn dode hoek gebeurde. Een jongetje van een jaar of twaalf reed van de stoep af. Godzijdank ben ik gestopt en heeft de kleine jongen er alleen een bloedende knie aan over gehouden. Wel ben ik ontzettend geschrokken. Daarna ben ik uit mijn vrachtwagen gestapt om er vervolgens nooit meer in te stappen. In dit laatste is hij vastberaden. Ook een verkeerbegeleiding bedrijf als RaNed zou hem niet over kunnen halen om ooit nog met een vrachtwagen te rijden. Eigen wijze Rosier verwerkt zijn trauma op geheel eigen wijze. Samen met zijn Belgische collega Marc Gysemberg, die nog wel vrachtwagenchauffeur is, heeft hij vorig jaar een campagne opgestart om de dodehoekproblematiek aan te pakken. De ex-trucker wil in de eerste plaats dat de zwakkere partij zoals de fietser of voetganger zich bewust wordt van de dode hoek bij vrachtwagens. Daarnaast wil hij dat er licht signalen komen om de fietser of voetganger in de dode hoek te waarschuwen. Marco Kruiswijk is na een paar weken weer in de vrachtwagen gestapt. Nu is hij alweer een paar maanden full-time aan het werk en krijgt er weer plezier in. Hij heeft net te horen gekregen dat het proces van het ongeluk geciviliseerd is. De rechter heeft hem onschuldig verklaard. Ik rij een stuk fijner nu voor iedereen duidelijk is dat ik niet roekeloos gereden heb. Wel ben ik extra alert geworden. Ik luister niet meer naar de radio als ik in de stad rij en heb ook altijd mijn raam openstaan in drukke verkeersituaties. Ik zit nu niet meer krampachtig op mijn stoel, maar ik let nog steeds extra goed op. Mario Paauwe is de volgende dag meteen weer in de auto gestapt: Ik hoor van iedereen, dat dit een ontzettend goede beslissing is geweest. Het is natuurlijk wel mijn werk, ik kan niet zonder de vrachtwagen. Opluchting Paauwe legt uit dat de verwerking van het ongeluk bij hem uit verschillende fases bestaat. Eerst was er boosheid en verwarring, daarna ontstond er twijfel. Heb ik dan echt niks fout gedaan, spookte de hele tijd door mijn hoofd. Ik ben toen naar de plek van het ongeluk gegaan en zag de slipsporen nog op de weg staan. Op dat moment kon ik er zeker van zijn dat het niet mijn schuld was. Dat was een hele opluchting. Nu is de chauffeur er wel redelijk rustig onder. Wel heeft hij er veel moeite mee dat hij nooit meer iets van de familie van het slachtoffer heeft gehoord. Vlak na het ongeluk heb ik geprobeerd contact met de nabestaanden op te nemen. Ik heb ze een brief gestuurd. Helaas hebben ze er nooit op gereageerd. Kruiswijk is nog druk bezig om contact te leggen met de nabestaanden van de fietser. Ik heb een brief gestuurd. Uit de reactie daarop blijkt dat de dochters geen contact willen. Hier kan ik inkomen. Haar moeder wil wel contact. De afspraken moeten nog gemaakt worden. Ik vind het belangrijk dat er een

onafhankelijk persoon bij is. Niet dat het uit de hand loopt, maar het is wel een emotionele aangelegenheid. Volgens Raoul van Noort is het belangrijk dat chauffeurs hun kop niet in het zand steken. Contact zoeken met de slachtoffers of nabestaanden is een belangrijk deel van het proces. Juist als de chauffeur wel schuld heeft is het belangrijk om contact op te nemen met de familie. Spijtbetuiging is ontzettend belangrijk zowel juridisch als mentaal gezien. In sommige gevallen is de familie zelfs zo loyaal, dat de chauffeur ook op de begrafenis mag komen. De eerlijkheid van een clint is ongelofelijk belangrijk. Schrijnend Naast psychische en juridische begeleiding heeft RaNed ook vaak te maken met conflicten tussen chauffeur en baas. Soms worden bestuurders als ze iemand hebben aangereden ontslagen. Een paar weken terug is een clint van mij totaal onterecht ontslagen. Hij was oververmoeid en wilde stoppen met werken. Zijn baas heeft hem overgehaald om toch nog een stukje door te rijden. Tijdens dat ritje heeft hij een ongeluk veroorzaakt met fatale gevolgen. Naast het ongelofelijk schuldgevoel dat hij heeft en dat hij misschien wel nooit meer het verkeer in durft, kwam er ook nog een collega langs. De collega moest van zijn baas doorgeven dat hij ontslagen was. Bij dit soort schrijnende gevallen, moet je als therapeut ook economische oplossingen bedenken. RaNed is een commercile instelling. Er wordt geld verdiend met de hulpverlenen, legt Van Noort uit. Daarnaast is hij bezig om een stichting op te zetten. Een stichting als Slachtofferhulp alleen dan speciaal voor de beroepsrijder. De vrachtwagenchauffeur verdient altijd nazorg, ook al kunnen ze een commercieel hulpverleningsbedrijf als RaNed, niet altijd betalen. Hij is bezig om een vrijwilligersnetwerk op te bouwen en hoopt op donaties van verschillende transport bedrijven. Raoul van Noort denkt dat hij met zijn nieuwe stichting in september hulp kan gaan bieden.

Cijfers Het laatste onderzoek van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat meldt dat in 2008 bij de ongelukken waar vrachtwagens bij betrokken zijn in totaal 99 dodelijke slachtoffers zijn gevallen. Daarvan zijn er 10 de chauffeur zelf. Uit de Truckstar-enqute blijkt dat 23% van de lezers weleens betrokken is geweest bij een ongeluk.