UNIVERZITET U SARAJEVU FAKULTET KRIMINALISTIKIH NAUKA SARAJEVO

ISTRAIVAKI PROJEKAT
Uticaj porodice na maloljetniku delikvenciju na podruju Istonog Sarajeva u periodu od 2000. do 2010. god.

Mentor: Vii asistent, Datzer Darko Student: Samoukovi Miljan, br. indexa: 3892

Sarajevo, jun 2011

SADRAJ
1.FORMULACIJA PROBLEMA.......................................................................................2 1.1Osnovni hipotetiki stavovi.......................................................................................3 1.1.1. Hipotetiki stav o strukturi problema....................................................................3 1.1.2. Hipotetiki stav o funkcijama problema...............................................................3 1.1.3. Hipotetiki stav o vezama i odnosima...................................................................3 1.2. Znaaj istraivanja....................................................................................................4 1.2.1. Nauni znaaj istraivanja.....................................................................................4 1.2.2. Drutveni znaaj istraivanja.................................................................................5 1.3. Rezultati dosadanjih istraivanja............................................................................5 2. ODREENJE PREMETA ISTRAIVANJA................................................................8 2.1. Teorijsko odreenje predmeta istraivanja..............................................................8 2.1.1. Nauno verifikovano saznanje..............................................................................9 2.1.2 Nauno evidentirano ali ne verifikovano saznanje..............................................10 2.1.3. Nenauno saznanje...............................................................................................10 2.1.4. Kategorijalno pojmovni sistem............................................................................11 2.2. Operacionalno odreenje predmeta istraivanja.....................................................12 2.2.1. inioci sadraja predmeta istraivanja................................................................12 2.2.2. Vremensko odreenje predmeta istraivanja.......................................................12 2.2.3 Prostorno odreenje predmeta istraivanja..........................................................13 2.2.4. Disciplinarno odreenje predmeta istraivanja..................................................13 3. CILJEVI ISTRAIVANJA.........................................................................................13 3.1. Nauni ciljevi istraivanja......................................................................................13 3.2. Drutveni ciljevi istraivanja............................................................................... 13 4. HIPOTEZE I INDIKATORI........................................................................................14 5. NAIN ISTRAIVANJA...........................................................................................16 5.1. Uzorci istraivanja................................................................................................16 6. NAUNA I DRUTVENA OPRAVDANOST ISTRAIVANJA............................17 6.1. Nauna opravdanost istraivanja............................................................................17 6.2. Drutvena opravdanost istraivanja........................................................................17

7. INSTRUMENT ISTRAIVANJA................................................................................18 8.LITERATURA...............................................................................................................21 1. FORMULACIJA PROBLEMA Tema ovog istraivakog projekta jeste: Uticaj porodice na maloljetniku delinkvenciju na podruju Istonog Sarajeva u periodu od 2000-2010 i pri formulaciji ovoga problema osloniemo se na postojea saznanja o ovom predmetu istraivanja. Delinkventno ponaanje maloljetnika u novije vrijeme dobilo je zabrinjavajue razmjere u cijelom svijetu kako po svom obimu tako i po oblicima ispoljavanja. To je protudrutveni oblik ponaanja, opasna i sloena socijalno-patoloka pojava, vrlo delikatan ne samo kriminoloki, pravni, ekonomski i socioloki, nego, jednako tako, ozbiljan problem porodice, pedagokih, medicinskih institucija. To je tema o kojoj se rijetko kada neto javno napie, a kada se napie izaziva veliko uznemirenje i zabrinutost javnost. Definicija prof. Ivan Vidanovi kae da je: Delinkvencija u optem smislu ukupnost ljudskih ponaanja kojima se ugroavaju osnovne drutvene norme i vrjednosti. U uem i najee korienom smislu, pod delinkvencijom se podrazumevaju razliiti oblici devijantnog i nekomformistikog ponaanja djece i maloletnika kojima se kre neke od drutvenih moralnih, prekrajnih i krivinih normi. Maloletnika delinkvencija je prestupniko ponaanj specifino za populaciju maloletnika. U uem, strogo pravnom smislu, svi vidovi ponaanje mladih, starijih od 14, a mlaih od 21 godinu koji, prema zakonu, spadaju u krivina dela. Najei oblici maloljetnike delinkvencije su asocijalna ponaanja, razliiti oblici prekraja, imovinski delikti i delikti protiv ivota i tjela. Na ova ponaanja postoje specifini institucionalizovani preventivno zatitni, porodino pravni i procesno krivini vidovi drutvenog reagovanja koji se razlikuju od drutvenog reagovanja na prestupnika ponaanja odraslih.O pojavama delinkventnog ponaanja kod djece i mladih vrlo je delikatno govoriti i prije bi se valjalo zapitati, ne o posljedicama, nego o uzrocima ovog znaajnog drutvenog problema.

Problem mog istraivanja je uticaj porodice na maloljetniku delinkvenciju sa nekim od svojih segmenata. Ja sam se odluila na sledee segmente: kvalitet i nain odgoja maloljetnika, sastav i veliina porodice i odnosi u porodici. 1. 1. OSNOVNI HIPOTETIKI STAVOVI 1.1.1.HIPOTETIKI STAV O STRUKTURI PROBLEMA U modernoj kriminolokoj literaturi moda nijedan drugi socijalni faktor nije toliko istican u vezi s kriminalitetom kao porodica. Porodica igra prvorazrednu ulogu u pogledu odgoja, formiranja i uvoenja u ivot mladog ovjeka. Porodica predstavlja znaajan faktor uticaja na ponaanje mladih ljudi da se ponaaju po pravilima drutva ili da se odaju delikventnom ponaanju. Polazei od toga da je porodica nezamjenjiv, odnosno nenadnoknadiv odgojni faktor, logino je predpostaviti kakve posljedice moe proizvest nedostatak zdravog porodinog odnosa i pravilnog naina odgoja maloljetnika. A svakako je potrebno utvrditi i kakav uticaj na formiranje linosti ima brojnost odnosno veliina porodice. 1.1.2.HIPOTETIKI STAV O FUNKCIJAMA PROBLEMIMA Tendencija poveanja problema maloljetnike delinkvencije negativno se odraava na drutvo u BiH i svakako predstavlja veliki problem te utie na veliku uznemirenost i zabrinutost graana. Ukoliko je uticaj porodice na pojedinca bio negativan i on sam postao delinkvent onda ta injenica sama po sebi uzrokuje potekoe u normalnom funkcionisanju drutva, kao i gubljenje kontrole i kontinuiteta nad normalnim ivotnim procesom uopte. 1.1.3.HIPOTETIKI STAV O VEZAMA I ODNOSIMA Iz uticaja porodice na maloljetniku delinkvenciju se mogu izdvojiti tri znaajna segmenta izmeu kojih se mogu ispitati veze i odnosi. To su: kvalitet i nain odgoja maloljetnika, sastav i veliina porodice i odnosi u porodic.

Iz veine analiziranih istraivanja zakljueno je da delinkventni maloljetnici znatno ee dolaze iz veih porodica, odnosno brojnijih, nego nedelinkventna. Broj lanova porodice utie na taj nain to roditelji ukoliko imaju vie djece ne mogu da posvete dovoljno panje pojedincu to svakako utie na kvalitet i nain odgoja, ili postoje porodice koje u svom sastavu nemaju jednog od oba roditelja to se takoe odraava na kvalitet odgoja. Ukoliko djete ne dobije potreban kvalitetan odgoj ono je izloeno znatno veoj mogunosti da postane delikventno to svakako remeti i odnose u porodici. Singer kae da obiteljski odgoj rezultat je uticaja cjelokupnog naina ivota obitelji, to znai da proizilazi iz neposrednih meusobnih odnosa svih njenih lanova, iz svakodnevnih ivotnih stanja i iz atmosfere koja je prirodni rezultat dinamike i kvaliteta ukupnih odnosa u obitelji.

1.2.ZNAAJ ISTRAIVANJA

1.2.1. NAUNI ZNAAJ ISTRAIVANJA

Nauni znaaj zasniva se na primjeni strunih i naunih saznanja u cilju pruanja strune pomoi porodicama koje imaju problem sa maloljetnikom koji iskazuje drutveno neprihvatljivo ponaanje. Rezultati bi dali jasnu sliku kakav je uticaj porodice na maloljetniku delinkvenciju, a onda bi se na osnovu tih rezultata moglo da reaguje na prevazilaenju eventualnih problema. Velika je potreba za ovim istraivanjem koje na podruju Istonog Sarajeva ranije nikada nije vreno, tako da ovo istraivanje u budunosti moe posluiti za komparaciju sa nekim buduim kako bismo utvrdili eventualne promjene uticaja porodice kroz odreeni vremenski period. Tkoe ovaj istraivaki projekat je znaajan i iz razloga to emo njim potvrditi ili opovrgnuti segmente teorije drutvenog nadzora i kontrole i teoriju imitacije.

1.2.2.DRUTVENI ZNAAJ ISTRAIVANJA

Drutveni znaaj se ogleda u poveanju drutvene svijesti o postojanju problema maloljetnike delikvencije, i alarmiranja porodice, kao jezgra drutva, da se aktivnije ukljui u prevenciju. Drutveni znaaj jeste buenje svijesti kod roditelja da i njihovo djete moe postati delikvent ukoliko na vrijeme ne reaguju, jer je ta pojava sve prisutnija i rasprostranjenija u naem drutvu. Ta pojava nije navijeg datuma, ona je prisutna stotinama godina i protiv nje se moe boriti samo planiranim zalaganjem ne njenoj analizi.

1.3.REZULTATI DOSADANJIH ISTRAIVANJA

Da bi se shvatilo koliko je maloljetnika delinkvencija ozbiljan problem prvo emo navesti informacije Ministarstva unutranjih poslova Kantona Sarajevo za mjesec juli 2008.god. iz ega se vidi da je ova pojava u stalnom porastu. U mjesecu julu 2008. godine, prijavljena su 23 maloljetnika zbog postojanja osnova sumnje da su uestvovali u izvrenju 36 krivinih djela (23 krivina djela iz izvjetajnog mjeseca i 13 iz ranijeg perioda). U odnosu na isti mjesec prethodne godine, broj prijavljenih maloljetnih lica vei je za est ili 35,3%, kao i broj izvrenih krivinih djela za 10 ili 38,5%. Meu prijavljenim maloljetnim izvriocima, petero je djece do 14 godina, a 11 je povratnika (ili 47,8% od ukupnog broja registrovanih maloljetnika) u izvrenju krivinih djela.
Struktura krivinih djela izvrenih od strane maloljetnih lica
(KZ FBiH) KRIVINA DJELA protiv juli 2008. 0 4 2 1 26 --naziv krivinog djela juli 2007. 1 1 1 0 18 uporedba --+3 +1 --+ 8 ili 44,4%

ustavnog poretka FBiH-a ivota i tijela slobode i prava graanina braka, porodice i mladei imovine

teka tjelesna ozljeda 2, lahka tjelesna ozljeda i uestvovanje u tui po jedno djelo ugroavanje sigurnosti nasilje u porodici teka kraa 12, kraa -11, pokuaj krae, razbojnitvo i oteenje tue stvari - po

jedno djelo ope sigurnosti ljudi i imovine javnog reda i pravnog prometa ZONDINOM-a
UKUPNO 0 2

--nasilniko ponaanje Zakona o nabavljanju, dranju i noenju oruja i municije (Sl.novine Kantona Sarajevo br. 29/01, 16/02 i 38/07).

2 1

--+1

1 36

2 26

-1

+10 ili 38,5%

Iz navedenih statistikih pokazatelja evidentno je da je u mjesecu julu 2008. godine u odnosu na isti mjesec prethodne, povean broj imovinskih delikata za 8 ili 44,4%, to je i razlog ukupnog poveanja registrovanih krivinih djela poinjenih od strane maloljetnika, jer ova djela ine 72,2% ukupnog kriminaliteta maloljetnika.

U nastavku emo izloiti dosadanja istraivanja uticaja porodice na maloljetniku delinkvenciju vezana za kvalitet i nain odgoja maloljetnika, sastav i veliina porodice i odnose u porodici koja se nalaze u knjizi profesora Singera. Mannheim (1966) navodi istraivanje provedeno u Londonu u kojem je utvreno da u uzorku delikvenata 54,6% roditelja ima normalan odnos prema svojoj djeci, a to je u kontrolnoj skupini nedelinkvenata utvreno u 87,3% sluajeva. Mc Cordyevi su u razdoblju od 1937. do 1939. iz kriminalom ugroenih gradskih etvrti Massachusettsa odabrali 650 djece. Polovina te djece bila je tee odgojno ugroena i pokazivala je poremeeno i delinkventno ponaanje, dok sa drugom polovicom nije bilo tako. Jedan od brojnih zakljuaka proizalih iz tog istraivanja upuuje na osobito veliku vanost kakvoe meuljudskih odnosa u porodici, stepen njene kohezije i primjene odreenih odgojnih strategija na pojavu poremeenog i delinkventnog ponaanja djece. Shawa i Mc Kaya (1931) su na uzorku 1675 delinkventnih maloljetnika u poreenju sa kontrolnom skupinom 7278 nedelinkvenata iste dobi i iz istih predjela stanovanja u Chicagu utvrdili da 42.5% delinkventnih ispitanika , a samo 36.1% nedelinkventnih potie iz nepotpune porodice.

Glueckovi (1950) su ustanovili da su se promjene u sastavu porodice delinkvenata nego nedelinkvenata. Samo je 12% maloljetnika iz nedelinkventne skupine, ali 46% iz delinkventne raslo uz jednog roditelja ili supstituta za majku ili oca. Njemaki kriminolog Eksner utvrdio je 1934. u Njemakoj da meu 2000 delinkventnih i zaputenih maloljetnika 62% potie iz nepotpunih porodica, a u ukupnoj populaciji takvij je maloljetnika bilo 31%. Na temelju podataka Dravnog zavoda za statistiku Hrvatske, posmatrane su porodine prilike ukupno 28542 maloljetnika kojima je u razdoblju od 1961. do 1979. izreena krivina sankcija. Ustanovljeno ja da je u vrijeme poinjenja krivinog djela oko 70% njih ivjelo sa oba roditelja, 18% samo sa majkom, 4,5% samo sa ocem, 5,5% sa rodbinom, a 1,7% maloljetnika ivjelo je samo. Kod 72% maloljetnika utvreno je da im roditelji ive zajedno, kod 14% ive odvojeno a isto toliko maloljetnika jednog je ili oba roditelja izgubio smru. Usporeujui 500 maloljetnika kriminalnih povratnika u dobi od etrnest i po godina sa skupinom 500 nedelinkventnih maloljetnika jednake socio-ekonomske, rasne i etnike strukture te inteligencije i dobi s podruja Bostona, Glueckovi su ustanovili dobre odnose meu roditeljima kod 38,6% delinkvenata, a kod 65,3% nedelinkvenata. Izrazita kohezija u porodici ustanovljena je kod 61,8% nedelinkvenata, a samo kod 16% delinkvenata. Naprotiv potpuno pomanjkanje povezanosti meu lanovima porodice utvreno je kod 24,7% delinkvenata, a samo kod 0,8% nedelinkvenata. U delinkventnoj skupini bilo je 50% ispitanika manje nego u nedelinkventnoj kod koje su oevi prema njima pokazivali simpatije ili naklonosti.

2. ODREENJE PREDMETA ISTRAIVANJA

Odreenje predmeta istraivanja sastoji se od : 2.1. teorijskog odreenja predmeta istraivanja 2.2. operacionalno odreenja predmeta istraivanja.1

2.1. TEORIJSKO ODREENJE PREDMETA ISTRAIVANJA

Predmet ovog istraivanja bie uticaj porodice na maloljetniku delinkvenciju ija se specifinost ogleda kroz kvalitet i nain odgoja maloljetnika, sastav i veliinu porodice i odnose u porodici. Porodine prilike za koje se ustanovilo da znaajno pridonose riziku delinkventnog ponaanja maloljetnika treba strogo posmatrati u neraskidivoj vezi sa nizom makro i mikrosocijalnih prilika te s biopsihikim karakteristikama lanova porodice i samih maloljetnika.2 Bitno obiljeje porodinog odgoja je i nenamjerno i funkcionalno uticanje. Ovaj odgoj je je rezultat cjelokupnog naina ivota porodice, to znai da proizilazi iz neposrednih odnosa svih lanova, iz atmosfere u porodici. Sastav, veliina, cjelovitost obitelji odreuju vrlo znaajne pokazatelje same strukture obiteljskog ivota i prilika, posebno se promatraju kriminogeni faktori u obitelji s normalnom strukturom a posebno u formalno deficijentnoj obitelji. Reenje problema maloljetnike delinkvencije mogue je izmeu ostalog i poboljanjem porodinih prilika, a za to su potrebna i odreena istraivanja.

2.1. 1. NAUNO VERIFIKOVANO SAZNANJE

1 2

Devad Termiz, Metodoligija drutvenih nauka, Sarajevo, 2003, 165 str. Singer M. Kriminologija, Zagreb, 1994, 223 str.

Postoje odreena nauno verifikovana saznanja o predmetu naeg istraivanja,pa emo navesti neka od njih. Budui da se sastavu, cjelovitosti, formalnoj deficijentnosti i veliini porodice pridaje vano znaenje pri procjeni njenog pedagokog potencijala, razumljivo je da je tim njenim karakteristikama bila poklonjena odgovarajua pozornost kriminologa da bi utvrdili okolnosti koje mogu uticati na pojavu poremeenog i delinkventnog ponaanja djece i maloljetnika. U kriminolokoj literaturui obino se posebno posmatraju kriminogeni imbenici u porodici sa normalnom strukturom, a posebno u nepotpunoj, formalno deficijentnoj porodici. Psiholozi i psihijatri su skloni da porodicu posmatraju izolovano od socijalnih struktura vieg reda u koje je ona integrirana. Oni smatraju da porodina sredina iz ranije dobi djeteta zbog liavanja, frustracije i nedovoljne emocionalne topline izmeu roditelja i djece, izvor osjeaja gorine, nezadovoljstva pa i neprijateljstva, to je odluujue za pojavu delinkventnog ponaanja. Istraujui kvalitativnu stranu odgoja, kriminolozi su se osnovano nadali da e se pribliiti odgovoru na pitanje zbog ega od psihofiziki normalne djece koja ive u priblino slinim socio-kulturnim uslovima, pa i od djece istih roditelja neka postajudelinkventi a druga se normalno uklapaju u ivotnu sredinu. 3

2. 1. 2. NAUNO EVIDENTIRANO ALI NE VERIFIKOVANO SAZNANJE

Singer M. Kriminologija, Zagreb, 1994, str 226,227,230,232,

10

Postoje nauna saznanja koja su evidentirana ali nisu verifikovana kao takva, a odnose se na temu uticaja porodice na maloljetniku delinkvenciju. Ona nam pomau da bolje shvatimo ovaj drutveni problem. U njima se navodi kako maloljetnici iz brojnijih, siromanijih porodica ee se okreu delinkvenciji. Takoe moemo nai da takva djeca ee potiu iz porodica koje imaju velikih problema u funkcionisanju, gdje postoji nasilje u porodici ili je otac alkoholiar a majka nije autoritet. Veliki broj takve djece imaju traume koje rezultiraju time da oni ne mogu da se uklope u drutvo kao drugi pa postaju delinkventi. Veina istraivaa posebno iz oblasti kriminologije i psihologije sugerie na znaaj porodice u borbi protiv maloljetnike delinkvencije i ukazuju na vanost zdravih porodinih odnosa na pravilno formiranje linosti. Oni takoe sugeriu na vanost uvanja porodice na okupu i na vanost pravilnog odnosa prema maloljetniku. 2.1.3. NENAUNO SAZNANJE Statistiki podaci iz Mupa pokazuju da porodica ima veliki uticaj kako na pojavu maloljetnike delinkvencije tako i na prevenciju ove pojave. Od nenaunih saznanja veolma su bitna i istraivanja razliitih novinara istraivaa.

2.1.4. KATEGORIJALNO POJMOVNI SISTEM

11

Iz samog naziva teme vidi se da su pojmovi koji se trebaju odrediti: Porodica Maloljetnik Delinkvencija A iz tih proizilaze i sljedei pojmovi koji ujedno predstavljaju i predmet naeg istraivakog projekta a to su: Sastav i veliina porodice Odnosi u porodici Kvalitet i nain odgoja Porodica je neminovna djetetova sredina u kojoj se prema razliitim uticajima, poevi od najranijeg djetinjstva oblikuje djetetova linost u irem smislu. Ona je drutvena zajednica u kojoj se od samog roenja odvija ivot ljudske jedinke, oblikuju se temelji budue linosti i ostvaruje proces njenog odgoja i socijalizacije. Maloljetnik osoba koja je napunila 14 godina, a nije jo punoljetna, znai nema 18 god. Delinkvencija je u optem smislu ukupnost ljudskih ponaanja kojima se ugroavaju osnovne drutvene norme i vrednosti. U uem i najee korienom smislu, pod delinkvencijom se podrazumevaju razliiti oblici devijantnog i nekomformistikog ponaanja dece i maloletnika kojima se kre neke od drutvenih moralnih, prekrajnih i krivinih normi. Sastav i veliina porodice obuhvata lanove porodice i broj tih lanova. Ona moe biti potpuna ili nepotpuna (u kojoj fali jedan od lanova). Odnos u porodici oznaava sveobuhvatnu atmosferu koja vlada izmeu lanova porodice. Kvalitet i nain odgoja. Porodini odgoj je prvi odgoj koji drutvo daje djetetu. Odgoj je rezultat cjelokupnog naina ivota porodice. 12

2. 2. OPERACIONALNO ODREENJE PREDMETA ISTRAIVANJA Operacionalno odreenje predmeta istraivanja obuhvata slijedee:

2.2.1. INIOCI SADRAJA PREDMETA ISTRAIVANJA 1. Kvalitet i nain odgoja Komunikacija sa djetetom Posveenost djetetu Lini primjer kao uzor 2. Odnosi u porodici Harmoninost Uee u porodinim aktivnostima (izleti, rukovi itd.)

3. Sastav i veliina porodice Potpuna ili nepotpuna Malobrojna ili vielana

2.2.2. VREMENSKO ODREIVANJE PREDMETA ISTRAIVANJA Istraivaki projekat Uticaj porodice na maloljetniku delikvenciju na podruju Istonog Sarajeva u periodu od 2000-2010 odnosi se na period od 2000. do 2010. godine i obuhvata period od deset godina. 2.2.3. PROSTORNO ODREENJE PREDMETA ISTRAIVANJA

13

Istraivanje se provodi na prostoru Istonog Sarajeva. Grad Istono Sarajevo obuhvata sledee optine: Istona Ilida, Istono Novo Sarajevo, Istoni Stari Grad, Trnovo, Pale i Sokolac. 2.2.4. DISCIPLINARNO ODREIVANJE PREDMETA ISTRAIVANJA Ovo istraivanje je interdisciplinarno, jer e biti voeno u okviru vie naunih disciplina, odnosno kroz kriminologiju, sociologiju, psihologiju te ostale drutvene neuke.

3. CILJEVI ISTRAIVANJA
3.1. NAUNI CILJEVI ISTRAIVANJA Deskripcija kao nauni cilj predhodi skoro svim ostalim naunim ciljevima, pa tako i opisivanje uticaja porodice na maloljetniku delinkvenciju je jedan od ciljeva ovog istraivakog projekta. S obzirom da nas interesuje etiologija moemo rei da je ovo istraivanje prije svega usmjereno u pravcu naunog cilja eksplikacije tj. utvrevanja uzrono posledine veze izmeu porodice i maloljetnike delinkvencije. Ovo znai utvrditi kako kvalitet i nain odgoja maloljetnika, sastav i veliina porodice i odnosi u porodici utiu na maloljetniku delinkvenciju. Pored ova dva cilja jo jedan nauni cilj e se ostvariti a to je klasifikacija i tipologizacija. 3.2. DRUTVENI CILJEVI ISTRAIVANJA Podaci dobijeni ovim istraivakim projektom imaju prije svega odreenu informativnu ulogu. Njima se eli informisati stanovnitvo Istonog Sarajeva ali i mnogo ire kako porodica utie na maloljetniku delinkvenciju, kako bi se to vie uticalo na samu porodicu ali i odreene institucije da se okrenu prevenciji ovog drutvenog problema.

4.HIPOTEZE I INDIKATORI

14

Hipoteze su osnovane pretpostavke o predmetu istraivanja iskazane u obliku stavova I sudova4. GENERALNA HIPOTEZA Porodice ima veliki uticaj na maloljetniku delinkvenciju a posebno neki njeni segmenti kao to su: kvalitet i nain odgoja maloljetnika, sastav i veliina porodice i odnosi u porodici.

POSEBNA HIPOTEZA O KVALITETU I NAINU ODGOJA MALOLJETNIKA Znaajnu ulogu u tome da li e neko biti delinkvent ili ne igra kvalitet i nain maloljetnika. 1. POJEDINANA HIPOTEZA O KVALITETU I NAINU ODGOJA odgoja

MALOLJETNIKA Znatan broj delinkventnih maloljetnika u svojoj porodici su imali lou komunikaciju sa ostalim lanovima porodice. Indikatori: iskazi maloljetnih delinkvenata 2. POJEDINANA HIPOTEZA O KVALITETU I NAINU ODGOJA

MALOLJETNIKA Znatan broj roditelja nisu bili posveeni svojoj djeci i imali su hladan odnos prema njima pa su oni postali delinkventi. Indikatori: iskazi maloljetnih delinkvenata

3.

POJEDINANA

HIPOTEZA

KVALITETU

NAINU

ODGOJA

MALOLJETNIKA
4

Devad Termiz :Merodologija drutvenih nauka ; Sarajevo,2003 godina; str 175.

15

Delinkventni maloljetnici su u znatnoj mjeri imali lo primjer u porodici, otac prestupnik, na koji su se ugledali. Indikatori: iskazi maloljetnih delinkvenata POSEBNA HIPOTEZA O ODNOSU U PORODICI Od velikog uticaj na to da li e neki maloljetnik postati delinkvent ili ne svakako ima i odnos koji vlada izmeu lanova porodice u kojoj maloljetnik ivi. 1. POJEDINANA HIPOTEZA O ODNOSU U PORODICI Veliki broj maloljetnih delinkvenata potiu iz porodica koje imaju problematian odnos, stalne svae izmeu lanova porodice. Indikatori: pismeni iskazi Centra za socijalni rad u obliku godinjih izvjetaja 2. POJEDINANA HIPOTEZA O ODNOSU U PORODICI Maloljetnici koji pokazuju delinkventno ponaanje rjetko ili skoro nikako ne uestvuju u porodinim aktivnostima u smislu da ruaju zajedno, idu na izlete itd. Indikatori: iskazi maloljetnih delinkvenata POSEBNA HIPOTEZA O SASTAVU I VELIINI PORODICE Sastav i veliina porodice utie na maloljetniku delinkvenciju kroz to da li je porodica potpuna ili nepotpuna i kroz to da li je malobrojna ili vielana. 1. POJEDINANA HIPOTEZA O SASTAVU I VELIINI PORODICE U velikoj veini maloljetni delinkventi potiu iz porodica koje su nepotpune, to znai da im fali jedan lan. Indikatori: pismeni iskazi Centra za socijalni rad u obliku godinjih izvjetaja

2. POJEDINANA HIPOTEZA O SASTAVU I VELIINI PORODICE Maloljetni delikventi veinom potiu iz brojnijih porodica.

16

Indikatori: pismeni iskazi Centra za socijalni rad u obliku godinjih izvjetaja

5. NAIN ISTRAIVANJA
U ovom istraivakom projektu kao osnovnu optenaunu metodu koristit emo hipotetiko deduktivnu iz razloga to su nam za prouavanje ovog problema potrebna ve potvrena drutvena iskustva razliitom vremenu. Pored hipotetiko deduktivne metode koristiemo i metodu analize s obzirom da koristimo veliki broj podataka iz evidencije Centra za socijalni rad. Iste dokumente je potrebno rastaviti po odreenim kriterijumima tako da vrimo i klasifikaciju. Od metoda prikupljanja podataka koristiemo analizu sadraja dokumenata i ispitivanje u obliku intervjua.

5.1. UZORCI ISTRAIVANJA

Uzorci koji e biti podvrgnuti analizi u ovom istraivakom projektu i na osnovu kojih emo utvrditi uticaj porodice na maloljetniku delinkvenciju su: godinji (od 2000. god. do 2010. god.) zvanini izvjetaji Centra za socijalni rad kao i maloljetnici koji su obuhvaeni tim izvjetajima Centra.

6. NAUNA I DRUTVENA OPRAVDANOST ISTRAIVANJA

17

6.1. NAUNA OPRAVDANOST ISTRAIVANJA Miljenja smo da se trebaju afirmisati naunici iz oblasti psihologije, sociologije, kriminologije I drugih nauka da se aktivnije ukljue u prouavanje ovoga problema tako da je I ovo istraivanje nauno opravdano jer nas upuuje u problem, a ukoliko dobro poznajemo problem na putu smo da ga rijeimo ili bar da smanjimo posledice koje nastaju. U ovom istraivakom projektu nauna opravdanost ide u pravcu verifikacije iz prostog razloga to se svo istraivanje svodi na potvrdu ili opovrgavanje teze da porodica ima uticaja na maloljetniku delinkvenciju, a sve se zasniva na nauno verifikovanom i nauno evidentiranom,ali ne verifikovanom saznanju. 6.2. DRUTVENA OPRAVDANOST ISTRAIVANJA Trenutna tendencija rasta maloljetnike delinkvencije je veliki problem koji kod veine graana stvara osjeaj nesigurnosti I zabrinutosti. Ovaj projekat ima za cilj da probudi svijest kod ljudi kakvu ulogu porodica ima na maloljetnika I na njegovo opredjeljenje da li e ili nee postati delinkvent I da ih natjera da ozbiljnije shvate uticaj porodice kako bi imali zdravije drutvo sa to manje devijantnosti.

7. INSTRUMENTI ISTRAIVANJA
EVIDENCIONI OBRAZAC 18

Za kvalititativnu analizu sadraja dokumenata u istraivanju Uticaj porodice na maloljetniku delikvenciju na podruju Istonog Sarajeva u periodu od 2000-2010 Taan naziv i vrsta dokumenta______________________________________________ a) broj lanova porodice _________________________________________________ b) da li je porodica potpuna ili nepotpuna ____________________________________ c) odnosi u porodici su ___________________________________________________ d) ostali vani sadraji____________________________________________________ e) opaske analitiara_____________________________________________________

datum izvrenja analize:

potpis analitiara

Primjer obrasca za usmjereni intervju sa manuelnim evidentiranjem

obrazac br. 1

19

usmjereni intervju Istraivanje: Uticaj porodice na maloljetniku delikvenciju na podruju Istonog Sarajeva u periodu od 2000-2010

I. Opti podaci o ispitaniku:

1. Ime i prezime :____________________________________ 2.Starost(godina roenja):______________________________ 3. Najvia zavrena kola : ____________________________ 4. Zanimanje :______________________________________ 5. Nacionalna pripadnost :_____________________________ 6. Vjeroispovijest :___________________________________

II. Pitanja o predmetu istraivanja:

1. Kakva je komunikacija izmeu lanova vae porodice, da li mislite da je dobra ili loa_____________________________________________________________ 2. Da li vi uestvujete u porodinim aktivnostima npr. ruate zajedno, idete na izlete sa ostalim lanovima vae porodice _______________________________ _________________________________________________________________ 3. Da li mislite das u vai roditelji vama posveivali dovoljno panje ____________ _________________________________________________________________ 4. Da li postoje svae i nesuglasice u vaoj porodici ________________________ ________________________________________________________________ 5. Da li je neko u vaoj porodici iskazivao drutveno ne prihvatljivo ponaanje, odnosno da li je bio u sukobu sa zakonom______________________________ ________________________________________________________________ 20

Hvala na strpljenju ,korisnom i zanimljivom razgovoru. Intervju voen_____________,dana_______,od_________do__________asova. Ime i prezime ispitanika:______________________________________________ Opaske intervjuera o toku intervju:______________________________________

Potpis intervjuera:

______________

LITERATURA:

1. Devad Termiz: Metodologija drutvenih nauka, Sarajevo, 2003 godina 2. Devad Termiz,Slavoljub Milosavljevi: Praktikum iz metodologije politikologije,Sarajevo, 2000.godina 21

3. Petrovi Borislav, Meko Gorazd: Kriminologija Sarajevo, Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu, 2004. 4. Mladen Singer:Kriminologija ,Nakladni Zavod Globus ,Zagreb,1994.godina 5. Rua Tomi: Komunikacija sa djecom delinkventnog ponaanja Denfas, Tuzla, 2005. 6. Vidanovi Ivan: Rjenik socijalnog rada 2006. 7. Ministarstvo unutranjih poslova Kantona Sarajevo

22