PODJELA GEODEZIJE Geodezija je nauka koja se bavi premjerom zemljita u naune I praktine svrhe.

-via geodezija -nia geodezija -fotogrametrija -inenjerska geodezija -kartografija OBLICI ZEMLJE I DIMENZIJE ZEMLJE Povjesne prestave Tales-zemlja je tjelo u obliku diska koje pliva na beskonacnom oceanu. Pitagora-O zemlji kao kugli je shvatio na osnovi djeliminih mjeseevi pomraenja. Aristotel-Prvi navodi razloge za sferni oblik zemlje. DIMENZIJE ZEMLJE Erastoten Dimenzije zemlje je odredio na osnovu mjerenja centralnog ugla I duine tome uglu pripadajudeg luka -ugao-duina sjene vertikalnog tapa(@=1/50 punog kruga) -Duina luka broj obrtaja toka (5000 stadija) .Rezultat o=250 000 stadija R=5909 km (pogreka 10%) POVRINA GEOID-ELIPSOID-KUGLA Povrine jednakog potencijala zovu se ekvipotencijalne povrine ,pa je ona goja odgovara povrini mirnog oceana naziva se geoid I smatra se fizikim oblikom zemlje . Na geoidu ,kao matematiki nedefiniranom tijelu ,ne mogu se obavljati nikakve matematike operacije .Geoid je stoga ,za potrebe raunanja aproksimira rotacionim elipsoidom koji nastaje rotacijom elipse oko krade ,polarne ose B. PRIKAZIVANJE ZEMLJINE POVRINE NA KARTI Posebna oblast geodezije koja se bavi izradom I tampanjem je kartografija .Djeli se na.. -matematsku kartografiju -optu kartografiju -praktinu kartografiju -tematsku kartografiju VRSTE PROJEKCIJA Obzirom na povr na koju vrimo projiciranje projekcije djelimo na : -ravne ili stereografske,kod kojih se proiciranje vri na ravninu koja moe imati razliite poloaje u odnosu na centar elipsoida. -cilindrine ,kod kojih se projiciranje vri na (plat cilindra) -konusne ,kod kojih se projiciranje vri na plat konusa (stoca).

VRSTE KOORDINATNIH SISTEMA Koordinatni sistemi na elipsoidu ,kugli. -geografski koordinatni sistem -globalni pravougli koordinatni sistem Kordinatni sistemi u ravnini --pravougli kordinatni sistem -Gaub-Krugerov koordinatni sistem -UTM koordinantni sistem Polarni koordinatni sistem Visinski koordinatni sistem. KOORDINATNI SISTEMI NA ELIPSOIDU I KUGLI Geografski koordinatni sistem T Ishodite -Presjek nultog meridijana I nulte paraleleKoordinate -Geografska irina -Geografska duina KOORDINATNI SISTEMI U RAVNINI Pravougli koordinatni sistem-T(y,x) Ishodite presjek Y i X ose. Koordinatne ose su meusobno upravne prave u ravni X osa-apscisa Y osa-ordinata VISINSKI KOORDINATNI SISTEM Ishodite najpogodni geoid. Fiziko ishodite visinskoga datuma predstavlja normalni reper ishodina visinska toka. Visina normalnog repera je odredjena na osnovu srednjeg nivoa mora. U izabranom vremenskom trenutku (datum) odredjuje visinu geoida. KRUGEROV KOORDINATNI SISTEM T(Y,X) Ishodite presjek dodirnog meridijana. Koordinatne ose su linije na projekciskoj ravni . X osu odredjuje presjek dodirnog meridijana na projekciskoj ravni orjentirana prema sjeveru. Y osu odredjuje presjek ekvadora u projekciskoj ravni . Koordinate su duine geodetskih linija na projekciskoj ravni. POJAM I VRSTE MJERENJA Pod mjerenjem podrazumjevamo uporeivanje neke velicine sa poznatom jedinicom(etalonom) Etalon mora biti iste vrste kao I mjerna velicina Rezultat mjerenja je mjerni broj U nizoj geodeziji najcesce se mjere,horizontalni I visinski uglovi,visinske razlike I povrsine.

Razlikujemo uglovna mjerenja, linearna mjerenja, vektorska mjerenja. JEDINICE ZA DUZINE Metar je osnovna jedinica I oznacava se nanometer,mikrometar,milimetar,centimetar I decimetar

sa

m,ostale

su

JEDINICE ZA UGLOVE Meunarodni sistem mjerni jedinica za kut u ravnini je radijan. Radijan je ugao u ravni izmeu dva poluprecnika koji na krugu isjecaju luk duzine jednake poluprecniku JEDINICE ZA POVRSINE Jedinica za povrsinu je kvadratni metar U geodeziji se upotrebljavaju I vece jedinice o ve I to Ar,hektar,kvadratni kilometer Pri tome je Ar=100 m,h=10000 m,km=1000000 m KLASIFIKACIJA GRESAKA Dijelimo ih na nekoliko glavnih grupa -nesavrsenost mjernog pribora -nesavrsenost cula najcesce vida operatora -promjenjivost vanjskih prilika I parametara mjernog pribora u funkciji vremena Greske mogu biti grube,sistematske I grube greske ISTINITE I NAJVJEROJATNIJE GREKE Istinitu vrijednost neke veliine oznaimo s A. Razlika izmeu te vrijednosti I vrijednosti nekog mjerenja naziva se istinita greka. Ponekad imamo uvjetno istinitu vrijednost dobijenu preciznim mjerenjima koja se moze smatrati istinitom u odnosu na mjerenja nekom manje tocnom metodom. Ipak, obino se odreuje tzvnajvjerojatnija vrijednost L mjerene veliine za koju se smatra da je najblia istinitoj vrijednosti A. Razlika izmeu najvjerojatnije vrijednosti L i nekog mjerenja naziva se najvjerojatnija pogreka. OCJENA TOCNOSTI NIZA MJERENJA NEKE VELICINE Maksimalna greska Od 1000 istinitih gresaka u granici Od o do m padaju 683 greske Od 0 do 2m padaju 954 greske Od 0 do 3m padaju 997 gresaka Od 0 do 4m padaju 999 gresaka OSNOVNI POJMOVI O IZRAVNAVANJU I IZJEDNACENJU Potreba za izravnavanjem

Da bi sno izbjegli grube pogreske I ujedno povecali tocnost dobivenih rezultata u geodeziji redovno vrsimo veci broj mjerenja od neophodnog Posto su sva mjerenja opterecena greskama,kada bi smo racunanje vrsili sa neizravnatim vrijednostima rezultat bi zavisio od nacina(puta racunanja) VRSTE GEODEZIJSKIH MJERENJA Vrte mjerenja u zavisnosti od mjerne velicne Uglovna mjerenja Linearna mjerenja Vektorska mjerenja Klasicana terestrickA mjerenja Mjerenje uglova Mjerenje duzina Mjerenje visinskih razlika MJERENJE UGLOVA Ugao je dio ravnne omeen sa dvije poluprave koje imaju zajednicki pocetak Poluprave su kraci ugla,pocetak je tjeme ugla Imamo sljedece vrste uglova Horizontalni ugao Zenitne daljine Visinski ugao MJERENJE ZENITNIH UDALJENOSTI Metode mjerenja zenitnih udaljenosti ili vertikalnih uglova -istovremeno mjerimo samo jednu zenitnu udaljenost -mjerimo u oba polozaja instrumenta -koristimo sva tri horizontalna konca TEODOLIT Teodolit je opticko mehanicki ili elektronski instrument za mjerenje horizontalnih uglova I zenitnih udaljenosti Teodolit je u proslosti bio samostalan instrument,danas je obicno dio elektronskog tahimetra MJERENJE DUZINA Metode mjerenja duzina u geodeziji -mjerne letve -mjerne trake -primjenom sinusne I tangensne teoreme Invarske mjerne zice -opticki daljiomjeri -elektronski daljinomjeri -ultrazvucni daljinomjeri -mjerenje duzina bez reflektora

ELEKTRONSKI DALJINOMJERI Elektronski daljinomjer je elektronski instrument za mjerenje duzina S njim mjerimo duzine od par metara do par desetaka kilometara MJERENJE VISINSKIH RAZLIKA ODREUJEMO TRECU KOORDINATU U PROSTORNOM KOORDINATNOM SISTEMU Osnovni pojmovi -visina -apsolutna visina -relativna visina -visinska razlika TRIGONOMETRIJSKI NIVELMAN Metoda Visinsku razliku izmeu tocaka odredimo na osnovu mjerne zenotne udaljenosti I poznate mjerne duzine izmeu tocaka GEOMETRIJSKI NIVELMAN Visinske razlike izmeu tocaka odredimo pomocu nivelira,koji osigurava horizontalnu vizuru I citanje podijele vertikalno postavljenih nivelmanskih letava Geometrijski nivelman je najtocnija metoda nivelmana I jedan od najtocnijih geodetskih mjernih postupaka NIVELIR Nivelir je opticko mehanicki ili elektronski instrument za mjerenje visinskih razlika Za osiguranje mjernih uslova omoguceno je I mjerenje velicina Nivelir je jedan od najstarijih geodetskih instrumanata,koristi se kao samostalni instrument TOPOGRAFSKI PLANOVI I KARTE Topografski plan je slika u horizontalnoj projekcijskoj ravnini izraena na osnovi podataka mjerenja I predstavlja dio zemljine povrsine u nekom mjerilu Plan je stvarni horizontalni prikaz povrsine zemlje u krupnijem mjerilu(do 1:10000) Karta je generaliziran prikaz dijela zemljine povrsine u sitnijem mjerilu (od1:10000) ISKOLICENJE Znaci prijenos projektiranih detaljnih tocaka sa projekta na teren I onacavanje tih tocaka na terenu Iskolicenje po projektu objektu na terenu odredimo: -polozaj -Velicinu -Oblik METODE ISKOLICENJA Iskolicenje po pravilu djelimo na horizontalna iskolicenja

-koordinatne metode(ortogonalan metoda,polarna metoda I GPS metoda) -metoda presjeka(presjek naprijed,lucni presjek I direktni presjek) vertikalana iskolicenja -geometrijski nivelman -trigonometrjski nivelman ORTOGONALNA METODA ISKOLENJA Linija za iskolenje sa poznatim krajnjim tokama Elementi iskolenja: horizontalne duine Apcisa I ordinate, coordinate lokalnog pravouglog koordinatnog sistema. POLARNA METODA ISKOLENJA Toka geodetske mree-stajalite instrumenta I jedna orijentaciona toka. Elemetni iskolenja: horizontalni ugao i horizontalna duina elementi lokalnog polarnog koordinatnog sistema.

GPS ISKOLICENJA Podaci iz projekta definiramo polozaj detaljnih tocaka Instrumentarij I metodu moramo odreivati u zavisnosti od tocnosti Veoma vazan nacin oznacavanja iskolicenih tocaka VISINSKO ISKOLENJE Za visinsko iskolenje najede koristimo geometsijski nivelman. Izhodite je reper visinske geodetske mree. Element za iskolenje je visinska razlika.