You are on page 1of 29

35

De

ontwikkeling

sedert

Een

heeft

Inderdaad is
de

lang

bloedsomloop
lang

dat

een

van

voerig

te

de

regeld.

ook

voorschrift

maken

zoo-

het

van

vereischten

algemeene

voor

samen-

terecht weleens de
het

genoemd,

herinnering

der

177

it."

be-

hooge

muntselsel behoeft niet breedin

bij

de

wet

het

gewicht,

gehalte

dat

gewild,
worden

zou

de Grondwet

van

wordt,

geroepen

Grondwet heeft

Tndi,

art.

hurt

ge-

wettelijk"

een

de

en

waarde

muntspecin.

Het is daarom ook

voor

leving,

die

tengevolge

oorlog

in

eene

wel

moeite

de

werp

wijden

te

door die
in

als
61

art.

het

nopens

in de
zeer

currency

will

muntwezen,

eerste

geldcircnlatie

voor

Voorts eischt

de

Walter

of

system

system

gebruik

van

ingericht

in

muntwezen

gebied,

geregeld

maatschappij

betoogd,

wetgever

materie

deze

der

goed

worden

bad

regelmaat

en

de

van

a
a

blijft

een

de

good

goed

een

orde

heeft

Men

and

wereld

standaard,

rechtszekerheid,

leving.

ook

beschaafde
als

metaal

dan

monetair

op

gezegd:

country,

Indische

')

schrijver

eens

the

benefit

het

van

eeuw.

gezaghebbend

Bagehot,
will

19e

de

liet

welke

de

van

sterkere

waard

eenige
na

gedurende

zijn

muntwezen

in

maatregelen

de

samen-

tot

den

na

gebracht

toekomst

naaste

gekomen,

veranderingen

en

stand

wereld-

dit onder-

aan

gaan welke

te

is

positie

beschouwingen

oorlogsomstandigheden

Indische

koloniale

grooten Europeeschen

economische

daarbij

en

hedendaagsche

den

dient

oorlog
tot

en

worden

te

overgegaan.
Vooraf echter

eenige algemeene beschouwingen

spreking

dat

van

bezighoudt

met

Aan wien is de

durende zorg

')

deel der economische

de

de

17

voor

B.

B.

de

December

gebouw Pulchri Studio"


controleur

van

het muntwezen

muntcirculatie, speciaal

Voordracht, gehouden

demie, op Vrijdag

eene

be-

dat

zich

muntpolitiek.

behartiging

voor

en

wetenschap

te

en

van

de

die

voort-

munten,

Nederlandsch-Indische Bestuursaca-

1920,

des

namiddags

's-Gravenhage,

door

H.

te
G.

F.

uur,
van

in

liet

Huls,

36

de

waarvan

hartiging
dragen

de

met

van

eene

de

De

uit

leest

als

haar

of

Stbl.

door

hetgeen

in

zienlijke
verkeer

muntbiljet,

loop

als

De rol

van

's

van

aan-

de

aan

ver-

Deze

vervuld

Staat

liet

op

Munt

Rijks

1912,

Bedrijvenwot
werd

wet

te

ver-

geld

Waar

sinds

gewaardeerd,

onze

samenleving

heeft te

lang
is het

het

op

vervullen,

alle

goederen

geld

als

is
en

waarde-

verkeer.

het

munten,

die

ruil- of betaalmiddel

van

waarden,

van

het credietwezen in
van

de

van

in

gebrachte

de

het

betaalmiddelen,

heeft

geleid

hoeveelheid edel

grootendeels

tot

een

de wissel, de

functie

van

het

overgenomen;

aan-

in

metaal,

De credietmiddelen

bankbiljet,

hebben de

de

alle beschaafde

bijna

de fiduciairo

jaren

door

verliest

het
het

cheque-

metallieke

zij

zijn

te

surrogaat.

de beschaafde

kunnen

deze

der

worden

vervangen.

1912 tot

beschaving

zilverbon,

als

goed

een

Toelichting

van

waardemeter zal echter nimmer

geld, zoolang
munten,

den zin

hare beteekenis.

ruilmiddel

beschouwen

opge-

hangt

muntwezen,

meer

den

van

metallieke

het

op

en

door

October

invoering

girorekening

geld

Om

van

van

de

be-

331).

voor

besparing
veel

in

overdracht

de

den

alleen

Memorie

31

worden

der

mogen

niet

ontwikkeld ruilverkeer

tot

vlucht

welke

aanwijzing

der

onmisbaar

landen,

en

n.

die

nevenfunctie

enorme

op

peil

geld

middel

De

samenstelling

het

van

ingetrokken

de

Staatsbedrijf,

hoog

diensten in

De

in

men

voor

de

behalve

iedereen

munten,

waardemeter.

van

meter"

door

haren aard

wetsontwerp
(Ned.

uitsluitend

het muntwezen

voor

zorg

omvat

worden

hoofdfunctie,

die

is

voldoend aantal in circulatie is

houdende

tegenwoordig
met

Dit

een

dat

voldoen,

wetsontwerp,

heven

opgedragen

den Staat de zorg


op

niet

welke

kan

worden",

welk

De

aan

er

alsmede

eischten

Utrecht

legt

dat

zorg,

gemunt,

is,

vrij

volksbelang

behoorlijke wettelijke regeling

munten,

functie

Staat.

muntwezen.

geordend

ook

groote

Staatshoogheid".

Grondwet

De

die

dit

den

aan

samen

niet

aanmunting

van

functie

worden

goed

wereld

blijft

aan

het metallieke

gebruik

maken

van

ontnomen.
te

kunnen

vervullen,

is

het

strikt

37

dat

noodzakelijk,
waarde

van

behoort te

overal

zij.

waarde

vastheid" kan
dat

geld,

do

als

probleem

in

alle

ning,

onmisbaar
Sedert

in

goud

minalisten

of

niettemin
wordt

noch

als

en

dus

wijst
retici

')

Het

missie

de

bij

de

en

de

maat

metallieken
waarde-

van

men

van

verkeer

mee-

absoluut

een

het

vraag

door

de

in

voor

uitgebrachte

gepubliceerd.

als

geld

de

eenerzijds

het

kamp
de

en

no-

zeggen

van

met

hooge

kome

van

de

het duurte

hoeverre

de

bestudeering

duurterapport

ons

orde

het

wordt
dat de

be-

erkend,
knapste

')

o.a.

der

theo-

dezer in

in

ver-

circulatie-

aangewezen

14en

geldleven

wereld reeds

geheele

hiervan

de

betaal-

geheele

vraagstuk,

den

de

staan.
van

economisch

uitbreiding

werd

te

zoowel

fiduciaire

van

vraagstuk,

practici

dat

niet klimme boven de

genoemde

staat

waarde-

daarmede,

men

achter

ten

eisch

eerste

waardevastheid,

willen

verband

kundigste

waardevastheid

verdeelt

en

dan bedoeld

zooeven

belang

de

anderzijds.

van

tijd bezighoudt:

de

het

metallisten

behoefte

dus

zou

nauw

als

getrokken

wel het actueele sociale

eenigen
band

gesteld,

van

ik

in

stelsel,

is

Het

onoplosbaar,

eigenschap

wordt

eeuw

de

aan

voorwaarde

middelen,

als

den

en

dat

is,
is.

goederen

van

schijnt

goud

hoeveelheid ruilmiddelen

beschikbare

munten

in

chartalisten

Wanneer

deze

20 e

twijfel

zich

vastheid"

Dat

het

waardemeter in

der

begin

wetenschap

behoefte

die

men

aan

het

is.

het

het

van

der

1870 is

waarde-

goed

een

op

en

mogelijk"

zoolang

vervullen

berusten

ge-

altijd

onderhevig

de waarde

doen

Parijs

te

geld

absolute

zelf

doet,

evenlang

zooveel

van

goederen,

blijven

als

goud

het

verwezenlijkt,

voor

te

van

toekennen

gaan

dat het

na

eisch

geld"

overal

archieven
ook

mogelijk

vast

zoo

en

goederen

dienst

lengte

Vooral

de

moet

worden

functie

zoolang de geldstelsels
grondslag.

in

zoo

andere

maat

de

voor

altijd

waardeverandering

aan

de

om

vastheid

1799

ruilmiddel
en

overal

en

meter

bewaren. De

diensten dezelfde

meter"

de

onmogelijk

heeft

waarde

altijd

munt

platina-band,

tegenover

dezelfde

en

als

zijn

deponeei'de

de

Evenals

de

staatscom-

dagbladen

38

de

middelen

stijging

veroorzaakt.
alinea

de

van

bedoeld als

woord

de

nl.

vele

heil

het
vanuit

het

goud

openbaar
geldpolitiek

groote

te

het

in

om

haar

met

is

14

eco-

van

en

dei-

een

Die alinea luidt als


welke

vooral

het hun

gevolg

thans

plicht

doen hooren

voortgaande

direct

het

van

middel

het middel

twee

landen in evenwicht

door

ander

geen

de

een

de

tegen

uitzetting
ruimte op

van

zien".

internationaal

het

tweede

volksbelangen,

te

een

heeft

de

afgelegd

ruilmiddel,

te

kan

geld

tot

de

is

een

goed

rol,

zou

dit

vervuld

een

door

tusschen

betalingsbalans

houden,

economisch

uitstek

bij

waarden.

van

bekeken

standpunt

om

genoemd worden,

opsparen

functie. Die functie wordt

voorname

op

de

waarschuwing

functie

is

de

niet

van

het

ondergeteekenden

kringen,

derde

dat

Vooral

achten

ruilmiddel,

een

of

terloops

bankinstellingen.

van

ernstige

geldmarkt

Nog

ik

waardevast"

en

zijn,

in

het

in

1920,

waarschuwing tegen

van

neiging
van

Mei

ordelijk

betrokken

al

prijsniveau

wijs

gemeenschappelijke verklaring

Doordrongen

een

liet

van

verband

Nederlandsche

grootste

volgt:

dit

half

nomisten,

bij

Tn

die tot nog

kunnen

toe

worden

vervuld.
Het

muntstelsel

munten

De

nl.

pasmunt

de

van

ieder

pasmunt

waartoe

in

te

te

de

bezit

twee

algemeene

Nederland

alle munten beneden den

ruilingen

land

en

Nederlandsch-Indi

en

dient

'/j gulden behooren,

vergemakkelijken

en

van

groepen

betaalmiddelen.

om

kleine

om

ruilingen

groote

bij

passen.

De

aanmunting

slechts

tot

een

nominale

de

hooge

waarde

bedrag

van

aanmuntingskosten

stantieele

waai'de.

geldstukken

is

alleen

geschiedt
bepaald

De

dit

door

munttype

veel

hooger

den

Staat

tengevolge

moet

zijn

voortbrengingsmoeite

uiteraard

grooter

en

dan

voor

zij

van

dan

is

omdat

betaalmiddel,

wettig

de

de sub-

kleinere

voor

grootere

geld-

stukken.
Om
zich

grootere
van

wettig
of

de

omzetten

betaalmiddel

voor

tot

algemeene

te

brengen

betaalmiddelen,

zijn

particulieren

stand

en

die

verboden

bedient

die tot

naargelang
aanmunting

elk

van

men

bedrag

de

vrije-

onderscheiden

39

worden

in standaardmtint

munt behooren
teekenmunt

de

de

Aangezien

het

zal

rijksdaalder,

bedrag,
mogelijk,

daardmunt,
enkele

nominale

of

met

een

niet

het

de

ziekelijke
geval

gefixeerd. Men

met

gedwongen
de

Nederland
zilver

van

vrijwaren
de

van

voor

koers

Van

de wet

de stan-

Bij

standaard

meermalen

heeft,

is

vergeleken

standaardmunt

is

dit

de

Alleen

af

heeft

etalon

is

verliezen,

zilverprijs

aanmunting

vrije

rijksdaalder,

de

geworden.

de

tijd

zijn

munt

een

3 December 1874 is in

van

voor

sindsdien

van

de

standaard,

gouden

tot ieder

munten, zooveel

dat de teekenmunt

financieele

dien

wettelijk

het

het betreffende land de

in

de

van

Bij

teekenmunt

groote

deze

dubbele

te Utrecht

en

gulden.

metaalwaarde.

men

of

zeggen,

is.

Munt

onstabiliteit

geschied.

of

de

de

tot

nominale waarde door het staatsge-

de

kan

gesloten

V 2 gulden

en

met

aanwas

zag

stuk;

/2

en

van

teekenmunt

is

en

5.

wettig betaalmiddel

tot

zilveren

Bij

geval.

gulden

waarde

onverschillig

gouden

dit het

zijn,

overeenkomen

en

betaalmiddelen door

algemeene

de

10.

gouden

geproclameerd

gezag

teekenmunt. Tot de standaard-

en

dit, tengevolge

de

op

wereldmarkt

Nederland

boiteux,

tot

gulden

het land te

om

de

hinkende

dit

op

oogenblik

aanvaard.

Hoeveel
in

land

een

moeten

land verschillend

band

Men

bevolking.

alle

vinden
of

het

van

vang

op

in

de

munt

oog

een

dus:

rekening

meene

saldo
de

ter

van

ook

de

de

het

een

ten

hoeveelheid

betaalmiddel uit

ver-

der

de

een

en

om-

verstaan

zelfs

plaats

bankier
het

behoefte

hierdoor

wakend

groot,

circulatie

te

bank,

ver-

aan

direct

Regeering

tijde
te

te gaan den
men

er

elk

zijn eigen rekening

De groote

van

pasmunt
de

van

springt

allen

voor

nauw

overdracht kan

girobiljet

ander.

verplichting

pasmunt

waaronder

overboeking

een

na

beschikking bij

cheque,
tot

die

en

ontwikkelingsgraad

hebben

waardoor

pasmunt

vragen,

opgelost

economische

giraalgeld,

hoeveel

zijn

ziju,

daarbij bijv.

zg.

en

worden

Nederlandsch-Indi

van

Wordt

zal

briefvorm

in

en

gifte

de

hulpmiddelen,

van

kassier,

zoek

aanwezig

moeten

houden met

heeft

betaalmiddelen

algemeene

dan

te

zal

verdwijnen

het

in de uit-

om

op

pas-

in

treden.

het

alge-

volgens

de

40

bekende
het

wet

deel

het

van

gevolg,

dat

stijging

der

de

krijgt

de

zijn

het

met

heeft

zij

niot te

doet,

het

heeft

wat

metaal.

te

letten

I.

in
in

De

verkeer

dan

noodig,

licht

naar

plaatselijk

staat

dit

behoefte

gebrek

verspreiding

der

1876

der

zal

wijze

is

waar

opge-

muntsoort

die munt

en

dan

in

van

Rein

opstel

een

den

gelds-

duiten,"

opge-

van

Tijdschrift

het

als

de

pasmunt

in

bij

den

niet

worden,

voor

zijn:
worden

veel

kan

dit

de

minder

loonen

pasmunt

belastingheffing.

een

de

veel

geval

ontstaat.
van

zich

pasmunt

niet het

natuurlijk
en

de

dan is

opeenhooping

zijn

voor

geschiedt.

verspreiden,

of

munt-

een

omdat

dat

oude

loonen;

pasmunt;

transportmiddelen

van

van

een

verkeer,

omstandigheden

dan

dagelijks

der

agio

ruilmiddel

dat

aangegeven

bevolking.
de

komt

omstandigheden

voldoende dan

som

lijkmatige

heeft,

de verstoring

uitbetaald,

verspreiding

makkelijk
totale

waar

Die

betaling

van

's weeks

van

als

veranderlijke

voorziening

duidelijk

Juni-afleving

uit het

verdwijnt,

terecht

de

getiteld

onge-

als circulatiemiddel heeft

gevolg

te

de kleine

daardoor

en

vast,

Nederlandsch-Indi door de

wijze

nmaal

De

staat

welke

Op

de

geschiktheid

uitgevoerd

bij

is

Nederlandsch-Indi.

3.

tot

buitenland

Nederburch,

mr.

voor

verdwijnt

gevallen
het

uit

geschiktheid

als

maar

omloop

der

haar

dat

doende,

krijgende,

beide

Nederlandsch-Indi,

nomen

Immers

om-

pasmunt

agio

accepteeren,

geering

van

hoeveelheid

Men wenscht die in waarde

naar

munt,

de

en

torwijl

De

grootere bankinstellingen

regel

diensten,

van

pasmunt

deel de

goed

houden.

noodlottig

physiek

pasmunt

geld

ruilmiddel

gevolg,

In

agio

het

het

noodzakelijk

grootendeels

die

slechte

zullen doen. Ook het

gevolgen.

algemeene

waarde

verloren.

soort,

fatale

met

van

prijzen

en

het

dan hoofdbestand-

betaalmiddelen

doen.

gaan

omdat

de

worden

dus

wanneer

tot

onstandvastige

2.

dat.
zal

depreciatie

goederenprijzen

leidt

ruilingen
schikt

de

die leert,

pasmunt

circulatiemiddel

men

geval,

is,

gering

een

De

verdrijft.

algemeene betaalmiddelen agio

gekeerde

zal

Gresham,

van

geld

goede

ge-

geringer
is

en

Op die

grooten

dus
ge-

invloed

ontwikkelingsgraad

41

4.

De

s.

toeneming

ontwikkeling

De

het aantal

van

kleinbedrijven

uitbreiding

en

en

neringen.

der industrieele-

land-

en

bouwondernemingen.
(>".

De

7.

De

uitbreiding
gestadige

de

Behalve

de

betaalmiddelen;

gemeene

dat

vaststaan,

bv.

tegenwoordigen
niet

mag

dubbeltjes

op

gelet

40

als

het

gouden

tot de al-

staat

woorden

dezelfde

tientje. De

zooals

verstoord"',

dat

worden,

te

het

moet

dezelfde waarde hebben als

kwartjes

dat

worden

bregen pasmunt, dient

te

andere

met

of

rijksdaalder,

een

25

omloop

waardeverhouding

vaste

een

slotte:

ten

en

bevolking.

muntstelsel

geordend

in

pasmunt

verkeerswezen

der

hoeveelheid in

in elk

ook

er

het

van

toename

waarde

interne

dat

men

ver-

pariteit

pleegt

uit

te

drukken.
Aan

deze

regel

voldaan

door

bedrag,

dat

2.

aan

de

moet

tegen

regel,
staan

zichte

van

tot

laatste

dat op
zorg
en

de

te

dus

de

dragen

voor

dier

toegekend.
pasmunt

daardmunt

Dat

en

de Indische

kan

en

be-

worden

waardeverhouding
volgt

betaalmiddelen

een

en

tot

zij

plicht

toegevoegd,
niet

rust

hoeveelheid

om

vervaardiging

dat

alleen

dan kunnen

kort,

groote

pasmunt

dier munten

nominale waarde
van

alleen

verspreiding,

reden,

te

mag

onderling.

hieraan

behoorlijke

wel

worden

nood-

moeten

plaats

gemakkelijk tegenover

veranderlijke

oorzaak

kan

waardeverhouding

Regeering hierin

teekenmunt

eene

een

voor

bevoegdheid
de

zeker

betaalmiddelen ten op-

voldoende

een

nemen

een

pariteitsverstoring

hoeveelheid,

Schiet

vaste

voortdurende

ook

te

aan

dat

betaalmiddelen,

muntpolitiek

de

maar

den Staat de

hetgeen

van

een

vaste

algemeene

Regeering

distributie,

is

regel

de

in

algemeene

een

interne

geen

teekenmunt,

aan

de

leggen

het maximum

betaalmiddelen.

algemeene

dat

behoeft

muntstelsel

een

I.

1andskantoren

bepaalde

de pasmunt

in

bepalen:

te

vast

de

hebben tusschen
Als

bij

wordt

pasmunt

algemeene

elkander in

dat

staan,

in

dat

regel,

de

wendig

muntwet te

muntwet

pasmunt

ingewisseld
Uit de

de

iemand

door in

drag

muntpolitiek

van

in

den stanaannemen,

verwarring.

Regeering zich niet altijd bewust is geweest

42

de

van

~Staatshooghei<i"
is

drongen
uit

blijkt

plaatsen

van

schend
de

dat

feit,

tegenwoordige

dat

het

naar

die

voldoende

plaatsen,
Indische

de

van

rechte

niet

gevolg

dat de

dragen

deze

soort,

Het

kenbaar

door

het

stuk

den

het

aan

het

Thans
rische

vrije

in

kan

Indische

de

van

worden

in

der

gedeeld,

ten

met het

maatschappij
komt, treft

oore

aan

Haar

Haar die behoefte

tot

standpunt

van

alleen

de standaard-

behoefte daaraan kan


als

op
wor-

gevolg

gerust

van

het

een

door meerdere

moet

aanmunting

voorzien.

korte

bespreking

van

de

histo-

Indische

muntwezen sedert de

daarvan het

volgende

worden

van

regeling

Indische

en

ingenomen

overgelaten

worden

van

muntwet

en

later

het

van

een

19 e

eeuw

wordt door

op

monetair gebied

begrip

de tweede helft, waarin de

practijk worden gebracht

gaandeweg vervolledigd

neer-

de eerste helft waarin in den

in helderheid toenemend

en

is

1854.

sedert de

medegedeeld.

muntwezen

eigendunkelijkheid

deze materiebaan breekt,

schriften

dat m.i.

het

beginne onverstand

beginselen

ter

verspreiding

de

muntgeschiedenis

vieren

rekening

voor

der teekenmunt kan

deze wet verdeeld in twee helften

hoogtij

in

zijn,

de kosten hebben moeten

wanneer

Regeering

guldens

geordende
de

stelt,

nog

aanmunting.

aan

ontwikkeling

De eerste

gelegd

zelf

overgaande

eeuw,

het,

distributie

muntsoort

do

zij

mochten

standpunt,
wordt

behoeften

wordt

bevrediging

van

deze

van

De

de

gebrek

van

gemaakt.

verkeer

beginsel

19

de

ruilmiddelen niet

Indische

van

De

zelf

heer-

standpunt
waar

aanwezig

Een

jaren

invooring

het

op

tal

op

transport.

ingenomen tegenover

munt.

In

de

de

plicht,

het

de laatste

vr

Bank

Javasche

anders

verwijt;

geen

wordt

de

door-

altijd

van

gebrek heerscht, komt

waar

Regeering

van

aanzien

plaatsen,

hoeveelheid

belanghebbenden

dat

de

de

van

circulatiebank.

door

van

Zoolang

muntbiljetten),

daarvan

vervoer

dan

meer

ten

guldens (d.w.z.

aan

niet

en

deze op Haar rustende

zich

zij

punt

Nederlandsch-Indi in

in

gebrek

de ten

van

geweest

het

dit

op

en

de

in

gezonde

wettelijke

voor-

worden. Vr 1854heerschte

43

de

aanvankelijk
gevolg

het

van

later

en

punt

verkeerde

wier

achter

stond

voor

de

zooals

Regeering

werd

papieren
De
op

vr

geld

edel

metaal,

staat

in

de

1818

de

diep

het

bij

in

ge-

het

daarom

moest

worden

mogelijk

te

vermeer-

der

publicatie

Indische
1818

Staatsblad

{Indisch

ten

verre

volkeren

en

dienstig

zooveel

in

z.

ding
e

die

konden

worden

wege,

toestand
kort

aan

bovendien

duiten,
In

1844

gelsche

met

Het

in

werd

van

nl.

deel

papier,
aanwen-

begin

de

de

van

heerschende

liquidatie

geld-

van

salarissen

de

niet

noodzakelijke

de

zoude

den

een

van

door

Gouvernements-

van

dat de slechte

stelling,

zijn

omloop,

door

ontstaan

terwijl

den

invoer

een

de circulatie
valsche

van

voor

gevolg
wet

dat

politieonderzoek,
Tabberer
niet

duiten werd

winsten

falende

met

Europa.

uit

valsche

aanzienlijke

nimmer

het

malen

kopergeld

vergroot

uit

maandelijks

aan

van

geldstelsel

munten

bleek

in

na

herhaalde

verdedigd

metaalfabriek

mingham
gulden

het

nog

zelfs

dat

steeg,

groot

Tot de

was.

allerwege

de

een

uitgegeven

tegen

men

1851

uitbetaald.

circulatie

altijd

van

was

door

Compagnie

overmatige
werd

maar

in

kopergeld

echter

waarvan

gedeponeerd

hoog

overstroomd met

vormen.

de hoeveelheid

maatregelen

zelfs

die

werkelijk
allerlei

in

duiten,

genoodzaakt

eeuw

Oost-Indische

De

kopergeld

kopercertificaten,

van

ook

circuleerde,

natura

g.

nood,

dan

zelf schatte

4700 millioen

de

de

zoo

nog

hebben konden

munt

Juni

1854

en

Regeering

niet

te

'25

van

uit

Nederlandsch-

van

beschaafde

landen

dit

op

genomen

6. 46).

Indi

19

vermeld

meer

van

dier

koperen

bewoners

ontwikkeling
de

systeem
ter zake

voortsproten

weer

belang

geen

telkens

van

de

van

ingezetenen

om

deren",

die

bij

ruilmiddelen

van

geacht

economische

eigenlijk

de

die
dat

meening,

Indi,

bruik

gevolg

muntwezen als

het

regelend

eenig

van

als

maatregelen,

ingewortelde

Europa,

gemis

ook

in

verwarring

grootste

werden
van

van

and

minder

in

de
te

Calley
dan

vervaardigd,

160
die

EnBir-

duizend
in

Indi

binnengesmokkeld.

dezen toestand was,

Gresham,

nl.

dat

dat steeds
de slechte

44

deed

werking
De

goede

Bank,

werd

haar

ficaten,

in

eigen

in

als

bedoeld

belangrijke bedragen

bewaring

te

bankbiljetten,

van

coupures

alleen

was

circulatiebank,

Indische

haar uit-

de Javasche

den Gouverneur-Generaal Van

kopergeld

om

naast

tegen,

kracht

met

gevoelen.

door

gedwongen

verdrijft,

munt

182 S opgerichte

in

Dit

de

steeds

munt

in

1.

nog

tot

zware

af

daar-

en

kopercerti-

g.

1000.

maatregel

dat

z.

Bosch

den

nemen

te

geven.

afrekeningen

om

kopergeld

te

van

vergemak-

kelijken.
De

gevolgen

nemende

De

niet dan

De

alsof

Indi

in

daarvoor
niet

was

land

in

medium;
de

dagen

goede

dienst

mogelijk
met de

tien
had

in

Door
raad

die
in

de
van

jaar
den

rechter

de

tot

stratieve
het

Dat

de

in

de

thans

alle

1845

72.

van

kon

uiter-

men

metaal, zoodat
voor

slechts

wissel,

een

wisselkoers
het

het buiten-

met

d.w.z.

nog

harer

Die

op
van

toestand

de
het

zilver

moest

72.

100.

de

uit-

betaalbaar
Nederland

op

geval is,

door

te

de vaste

die terzake

ergerlijke

bevoegdheden

dagen

een

dat

tegen

terwijl

om

Reeen

aan

kennis

te

haar mochten

van

de

van

de

gedurende

werd

inbreuk

Van

metaal voor-

verbieden,

ontzegd

proces

de

aanmerkelijk,

werkelijk hachelijk

die

slonk

steunen

biljetten

vorderingen,

gevolg

in

het

Bank

bevoegdheid

macht

muntwezen

de

(n.b.

van

Javasche

ingesteld.

worden

voor-

moeilijkheden

kopergeld

verrekeningen

overmaking

evenals

verzilvering

van

eens

binnenland).

wegvloeing
de

werd

koper

standaard had.

bracht

moederland in

dato

dagen,

de

was

het

na

het

haar

geering

nemen

in

krijgen

maanden

waarde

Het

doen.

opliep

1543

verdween of

munt

het is wel

dat

Toe-

niet uit.

betaalmiddelen

koperen

munt

betaald in Nederlandsch-Indi kon


betaald

der

zilveren

verrekeningen;

geen

meer

saldeeren

te

wisselkoers

die

voorraad

buitenlandsche

aard

bleven

depreciatie

aanwezige

het circuleerend

afnemende

voor

Het

nog

en

tegen hoog opgeld verkrijgbaar.

hoofdzakelijk
gesteld,

maatregelen

deze

muntverwarring

ontstonden.
was

al

van

de

admini-

rechterlijke

Vliet.

was

en

belangrijk

dat het Indische

vraagstuk

was,

45

blijkt

de

met

gaan
toch

tot

J.

C.

wist

de

in

verlichting

landsche

werd

ingevoeld,

Inder-

Rochussen

eenige

standpenning

in

1839

verklaard.

was

in

gulden

de

naar

rede

De

recepissen.

medium,

de

zilver-recepis,

bepaalde

de

Indische

die

van

bereid

te

geven

het

op

betaalbaar tien

Holland,

dan hier in Holland in

sels

munten

zouden

wisselkoers

gebracht op

verband

een

omloop

worden

gelegd

deugdelijke

deze

Op

95.

tusschen

een

circulatiemiddel

zijnde

na

Al

Neder-

zouden

120 duiten

van

zouden worden
5

tegen

Tevens

inlevering

tegen

gouvernementsKolonin

van

in

welke wis-

dateering,

Nederlandsche zilver-

heel

werd

spoedig
werd

wijze

deel

en

tot

de

koper

om

Departement

betaald.

1.

uitgebreid.

Zij,

was

maanden

nieuw

het nieuwe circuleerend

dat

Regeering,

recepissen

gulden

van

worden

zou

zilver-recepissen

af

wissels

van

uitgifte

blijvend

Een

Nederlandsch-

voor

Die

tegen n gulden recepis. De kopercertificaten

ingetrokken

1846 het

van

coupures

verkrijgbaar gesteld tegen intrekking

worden

in

door

vertegenwoordigende

die intusschen

dan

muntwezen.

voorbereid.

in

moest

geheel herstel,

brengen

recepis,

de

gepaard

waardoor de weg tot

voeren,

Ko-

van

de komst

dat

was,

tot
het

van

te

muntwezen

gulden,

[ndi tot

niet

zooal

toestand
in te

papier,

weid

oordeel,

Rochussen

verbetering

den

het

van

geldswaardig
500.

toenmalige Minister

van

Gouverneur-Generaal

recepissen-systeem

de

Baud,

maatregel,

een

merkbare

derdaad

herstel

dat

het feit,

heer

Gouverneur-Generaal

den

van

uit

wel

lonin,

voor

het

van

in

het

de

eerst

Indi

in

het Nederlandsche munt-

wezen.

De

maatregelen

teerden het

volgende

verminderde

de

buitenlandsche

goed

zijnde
nl.

het

kon

verrekeningen
op

einde

Holland,

werd

binnenlandsch
en

de

aan

de

doordat

alle

terwijl

gemaakt

ten behoeve

handel zeker

sor-

verkeer

van

zijn

de

van

munt-verin

omloop

betaalmiddelen herleid werden tot n standaardmunt,

tot

recepis.
kon

een

in

effect:

kopergeld-circulatie

wisselpapier

warring

Gouverneur-Generaal Rochussen

van

de

den Nederlandschen

Tot

men

een

dus

gezonden
komen,

als

gulden vertegenwoordigende

grondslag
die

van

recepis

het
maar

muntstelsel
door

den

46

zilveren munt werd

werkelijken

Intusschen werd

1854.

de

dat

bepaald,

bij

regeling

landsch-Indi voortaan
aan

uitvoering

van

1854 (Ind.

werd

Stbl.

Hierin

komt

wezen

tusschen

*/j

de

in

was

1847

had daarmee

herziening

de

landsche

in

in

het

niet

het

betaalmiddel

een

terwijl
einden

het

zoo

dan ook
aan

dan

de

dagen voortreffelijk

het

in

rede

de

lag,

in zilver

dan
in

de
die

de

koperen

van

tot

zijn.

pasmunt

behoefde te

betaling

dat

zouden

door niemand

pasmunt

koper,

in

betaalmiddel

10.

koper

circuleeren,

stuivers;

en

centstukken

'/j

wettig

standaard

nemen.

gezonde regel

een

kopergeld

begin

20"

voor

geworden.

deel,

meer

besloten,

van

worden

muntpolitiek

ieder

bedrag

was

wettig

niet beschikbaar

zijn

onze

heeft

van

een

worden
men

Een

de

duiten-

zij het

gedeelte,

Indische

te

ingetrokken.

van

duiten,

Karlsruhe

Dat

een

het

halve

gehad,

was

aan

den

eeuw

een

werd

verkocht,

vredelievende industriele

geworden.

noodig

is

eeuw

wapenfabriek

en

gebezigd

geleidelijk

zou

de

verlost

klein

zeer

rest

van

als

munitie-

is

vroegere

goed

een

2.

zilveren

die

dat de zilveren

trekken der duiten ongeveer


was

en

was.

vroegere

Eerst in

plaag

gulden

eigen pasmunten, zijnde

de

geen

bepaald,

aangenomen, wat

Het

dat de drie

en

als circulatiemiddelen

dat

te

dubbeltjes
en

hoeveelheid

meer

tegenover

richtsnoer

cent-

moederland
werd

grootere

voor

te

Indische muntwezen het Neder-

Indi haar

kwartjes,

de

cent-,

Tevens

men

rekeningseen-

gelden

den

tot

een voor

het

van

tot

systeem

zouden in

Indische

de

munt-

van

rijksdaalder,

gebieden

aangenomen; vandaar

2V2

zou

de

en

Voorts

waar-

muntwet

waaronder

dezelfde

gulden,

zijnde

muntstelsel

bij

eenheid

zg.

kolonin,

overgegaan

om

Indische

functionneeren.

moederland

Het

de

Neder-

hebben,

plaats

zou

beide landen

in

in

muntwezen

door

en

voortaan in beide

gulden,

wet

uitdrukking

standaardmunten,

zouden

het

in

IS 18

van

62).

n.

de Nederlandsche

heid, zijnde
zilveren

de

moederland
dat

geschied

Grondwetsherziening

van

bij

is

vervangen. Dit

gegeven

volle

tot

heeft,

verstaan

de

omloop

nadat

gevolg

doelont-

daartoe
van

het

voldoende hoeveelheid pasmunt.

47

Dat

men

zulks

voor

brengen

en

kunnen
de

de

behandeling

zilveren
de

koperen

1854

van

landsch-Indi

werd

geregeld

tijdperk

als

voordeden,

het

van

circulatiebanken,
het

octrooi

van

dat

voortaan

40

In
een

de

De

60 er

gehuldigd
ui.

de

de

/o

te

dat in

')

Dit

oorlog

Bank

het

Indi

naar

kolonie

hebben

standaard uitstekend
die zich
die

1860

na

weer

pleegt

men

haar

op

te

noemen

Aziatische vasteland",

tot haar

de

bij

de

uitgifte

maximum;

door

Banque

der

een

een

het

van

biljetten-

bankstelsel,

de France. In dat

Bank

bank-

van

grootste Europeesche

minstens

jaar

in

gewijzigd

uitgegeven bankbiljetten

schulden

werd

dien
en

edel

door

die

dezen

tijd

hieronder

zij

zin,

andere

metaal

als

tot

zullen

naar

de

zilverwaar
werd
20

de

oprichting

aan

de

orde,

van

een

wederom de aandacht verdient

vanuit Holland

dekkingspercentage
teruggebracht

van

in Nederlandsch-Indi

daardmunten verdwenen
waar

als

zijn. ')

millioenen

centra,

de

opzicht

jaren komt het vraagstuk

redenen,

Neder-

geringe elasticiteit

met

vast

Javasche

van

muntinrichting

bij

een

opeischbare
gedekt

vraagstuk,
om

aan

wordt

het

naar

de

Javasche

gebonden

dadelijk

omdat

heid.

de

was

als

van wat

was

vloeiingen

gevolg

circulatie-bevoegd

nog

in

grondslag

geldschaarschte,

van

Indische circulatiebank-systeem

moeten

teweeg-

vervalschingen

vanuit Holland

den zilveren

gevolg

zil veraf

de groote
anderdeels

denzelfden

eenige moeilijkheden,

gevolg

beurt eensdeels het

nu

bij

muntwezen

moederland
van

behoudens

bevonden,

dat

dat

de Indische be-

pasmunt aangaat,

het

1854

na

het

Zoowel

zich onder het

papier

leven

overweging,

kopergehalte

dus

op

werden

standpenningen

1875

het

het moederland. Groote hoeveelheden zilveren

muntwezen in

Tot

in

betreft zoude

pasmunt

zwaarder

een

de

van

tegengaan.

wet

gezonden.

gevolg

het

zooveel

voor

koperen pasmunt

en

de Nederlandsche heeft

voor

zooverre

meende door

men

Bij

gemak

meer

volking

eigen zilveren

een

destijds

was

geroepen,

te

Indi

voor

ander formaat dan

van

kort

% (Ind.

na

worden

uiteengezet.

gezonden

zilveren

Britscli-Indische

werden
het

Stbl.

verhandeld

uitbreken

1914

n.

van

538).

stan-

handels-

den

en

in

wereld-

48

munt

Britsch-Indische
dat de

verschafte dan

tegenwaarde

niet

banken in

1919

389

schaarschte
de

schijn

van

dat

volg,

een

van

de

Intusschen had
de

en

van

door

Indi

daar

vestigden,

wereldmarkt,

met

gelijktijdig

de vroegere zilveren

gouden
de

waarde

van

van

in

de

de
of

het

tot

als

van

verbod

hinkende

1884

zilver

het

van

in

ieder

de

een

wettig

vaste

Nederlandsche

rekeningseenheid

gouden

kreeg

wat

den

stelsel dat
standaard.

werden,

dat

betaalmiddel

Daarbij

verhouding

tot

werd

gulden

op

tienguldenstuk

men

ont-

gentroduceerd,

teekenmunten

bedrag

nam

vrijeaanmun-

een

gouden

standpenning

munten

Nederlandsche

goudbasis.

eenige

groote dalingen

1875

standpenningen,

teekenmunt in

gebracht:

van

werd

ze

zilveren

goud

bracht

dat

bij-

een

en

doch niet vrij mochten worden aangemunt.

de

tiende

tientje

grove zilveren

zeggen

werden,
werd

suikercrisis

gemet

Internatio-

Rotterdam,

liet goud tot standaardmetaalverheven. Het


aan

De

het

met

Bankvereeniging

de

munt-

geraakten.

aanduidde met den naam

terwijl

het

ter

standaard

gouden

wil

die

bedrag !

veroorzaakte

' jaren

in

zich

Nederland, tengevolge

zilverprijs

troond

Het

banken

Rotterdamsche

moeilijkheden

ernstige

men

60 el

Handelsvoreeniging

en

Banken,

Engelsche

ting

de

dat

van

muntgeschiedenis.

stuk

in

in

werkelijk

haperend

een

kapitaalschaarschte

verscheidene

Crediet-

kantoor

in

ruilmiddelen

in het

bedrage

ten

de Nederlandsen-Indische Handelsbank, de

name

nale

aan

dit

de

derde

een

circulatie-

van een

specie

schat

gevolgen

Vissering,

en

de in Nederlandsch-

van

zilveren

niet op

leert ook

hebben kan,

wezen

nog

gouver-

opmerking

Mr. G.

aanleiding

Vissering

economische

groote

naar

grove

Mr.

voorraad

omloop zijnde
Welke

zijnde

millioen.

Indi

Muntwezen

gedane berekening

omloop

in

van

boek:

was,

grootere

zilverafvloeiingen

specialiteiten,

Nederlandsch-Indi",

Muntverslag
Indi

verschenen

die

een

moge blijken uiteen

eerste financiele

laatst

zijn

in

men

Dat

hiervan

Europa

op

wanneer

Holland kocht.

onbelangrijk zijn geweest,

van een onzer

in

vanuit die centra

wisseltrekking

nements-wissels op

oorzaak

De

omgezet.

noemt

een

ge-

goud-

49

Terwille

kolonie,

en

de

van

ondervonden

wenschte
zekerd

zouden

(de

dat

zijn,

waarborg

de

werd

Nederlandsch-Indi

Indi

dus

kreeg

muntstelsel,

bestaanbaar in
waar

het

in

op

gebied

een

de

van

woordigen

alle

gulden

met

het

poging

land

geld

landsche

bij

doch

Januari

De

Een

in

de zui-

de

wijze
al

gauw

dat

de

is

ht

het

geen

gebannen,

omdat

zulke

kleine

voor

andere

op

den

muntstukken

waarde

een

gouden

gegrondvest

Nederlandsch-Indi,
als

gevolg

zuivere

vertegen-

nl.

het

evenals

geringe

beneden

Indi

jaarverslag

over

goudgeld
het

dat

geldstuk
in

zoo

eens

1889

van

een

in de circulatie
zich

niet

een

in

daden

wel

melding gemaakt

blijkt

die

in

de

standaard

gouden

heeft het
In

van

meest

proef

dit

in

gulden.

Men

muntgroepen,

eischt

niet beneden

zij

Frankrijk

welke

die

in

waarde

geschiktheid

muntstelsel

wordt

van

voor

in

verrekeningen

is.

Bank

haar

zij

bevolking,

hooge

voormalige zilveren stuivertje,

geprobeerd.

circulatie

vertoont".

standaard.

Practisch

vormen.

ongeschikt

waar

practisch

Javasche
om

1877

betrekkelijk

kunnen

dan

dat

das,

onbruikbaar

brengen,

in

standaard

uit de circulatie

zijn

dan

behoeften

goud
de

het

zijn

landen,

blijven,

als

gouden

voorwaarde,

tenminste 5

Aziatische

gelijksche

goed

een

van

is

Duidelijk

ver-

waarde

omloop gebleven

koopkrachtige

een

een

wil

practisch

dienstdoen

goud

in

gouden

dollar,

gouden

standaard,

gouden

1921

de

getuige

metaal

munten. Heeft

van

met

van

een munt

behouden,

gele

het

de

circulatiemiddel

francstuk. Die munten


het

van

in

beteekenis, bleek ook echter al spoedig enkel

van

Amerika

steeds

ingevoerde gouden tientje

van

af

den

bepaalde grootte daalt,

verkeer

gevallen

Nederlandsche systeem

toen

inderdaad munten

publiek

een

alle

van

Nederland,

in

ingevoerd.

van

noodzakelijk

een

het

gebaseerd

technische

vere

de bezitters

aan

guldens

met het nieuw

resultaten had

evenals

in

er

demonetisatie

zilver) anderzijds,
in

om

zilveren

moederland

voor

mooie

men

Indi,

in

tien

de

goudwaarde dus, in geval de Staat mocht

van

tot

1854

omHat

en

specin

gelijkstaan

overgaan

in

garandeeren

te

te

muntwezen

van

men

eenerzijds-

zilveren

grof

de

eenheid

waarvan

voor

veel

te

binnen-

liefhebberij

Aziatisch

land

het
4

50

dus

munten

komen
kan

bleef

een

Amsterdam op het buitenland.


dus

belast met de taak

willig

niet

houden binnen

te
De

circulatiebank

prijzen,

tegen
99.75

werkzaamheid

toogd

het

en

in

is

dan

het

mede

wordt,

opzichte

ten

bepalingen,
Indi

sinds

begin

het

heeft

de

1877

in

het
dat

dus
dat
een

De

goud,
land

de

in

een

munt-

een

het

en

20

latiebank)

het

land

zelf

op

zijde

benauwende

beraadslaagd.
wat

specialen

meer

men

en

waaronder

(bij

voorts dat

omloop is,

de

circuleert

(in Indi

muntbiljetten,)

gehandhaafd

de z.g.

later,
naam

het standaardmetaal

geldsoort

bestaat

vreemde

gepre-

verneem,

den

in

be-

deze

zonder haar

gekregen,

niet

wisselpariteit

dat

bevelen,

octrooi,

waarbij

teekenmunt

Gouvernement

wissels

worden

gold-exchange-standard,
systeem,

gold-exchange-politiek
f

eeuw,

tegen-

dit terrein

op

andere

en

Dat de

knellende banden,

richting

practisch

bepaalde wisselpolitiek

tiebank,

te

aan

eenige

van

onvolwaardige

zilveren

de

de

van

dan wordt verstaan


i.c.

de

te

100.25

gulden

nader te

gezaghebbende

gewenschte

van

gegeven

al

vrij-

doenlijk

deprecierde

te hernieuwen

van

verkrijgen,
geheel

tusschen

niet

alleszins

aan

Naar ik

in

heeft

ook

leggen

worde.

behoeft

ver-

grenzen.

Indische

niet

gulden

den In-

zooveel

Indische circulatiebank

1921

in

evenwel vast te
ciseerd

de

van

de

via

Amsterdam beschikbaar

liggende
dat

gekozen,

belangrijke is,

uiterst

activiteit

in

uiteenloopende
op

gegaran-

weg moest

te

zich

tijd

te

wissels

meestentijds

zoodanig

en

dien

die wisselkoers

al

stelde

resultaat

om

den Nederlandschen

over

een

vanaf

beta-

worden

goudgulden

dat

Om

de

men

en

redden,

tusschen

verhouding

vol-

kon

wisselkoers

Langs kunstmatigen

stabiele

Bank

Javasche

dat

mogelijke

Nederlandschen

gehandhaafd.

en

de

meer

den

en

kregen
heeft

of

min

een

dischen

d.w.z.

stabiel

zoo

verkeer

eischte

betalingsverkeer

goudpariteit

op

teekenmnnt,
bekeken

standpunt

munten volkomen

minderwaardige

voor

de

en

binnenlandscb

Het

zijn.

internationaal

lingsmiddelen
deerd

motallistisch

van

met die

het

edoch

die

onwaardig

zich

zijn de pasmunt

worden,

gebezigd

meest

wordt

en

door

gold-exchange-politiek.
hierin,
ons

plaatsen

in

dat

de

Indi

(in

ons

circula-

de circuIndi

op

51

Amsterdam)

den

(voor

koers,

wordt

gesteld,

onkosten

waartegen

de

kozen

de

bedragen

hetzij

houden,

buitenland

bij

inheemsche

de

teit
te

wilden

komen

alle

zijn

bovendien

landen

technisch

Alvorens
dard

aan

af

een

dat

een

goed

men

dat

stelsel

het

uitgevonden
van

de

Sinds

Wij

recepissen

maatregelen

veringsmaatregelen
bezittingen,

in

het

in

is

in

op

dan ook

'20

het

Straits,

eeuw, ook

is

gebracht
pari-

vaste

een

zonder
hand

munt

genoopt
te

doen,

voor

deze

gold-exchange-stanin

het

in

te

bijzonder

dat

geweest,

getracht
volgens

voeren

zoude kunnen

1846

werd

Nederland,
gerust

de

Regeering,

bovenge-

dat de zilveren

ronduit

toen

noemen

verklaren,
geheel

is

zij het systeem

invoerde.

tegen

de

duitenplaag

verschillende gewesten

bogin

de

gold-exchange-standard

door de Indische

zilver

de

in

de

de

van

dagen

Immers

den

van

dat

nalaten,

Indi

onze

mogen

in

den

van

niet

wisselpolitiek uitgevoerd

standaard had.

ik,

gouden

muntwezen

in

de zilverwisselstandaard.
schetste

ons

georderd

dat

systeem,

het

ik

gold-

van

was.

behandeling

stappen,

stippen,

te

heeft

te

bezwarend

(in
een

saldo

de

inwisseling

toepassing

verliezen

van

een

Door

gondlanden,

z.g.

van

verrekeningsmiddelen

later,

volwaardige

kan

door

zilverlanden tot

de

me-

bepaalde

houden

wel

de

vermeld

systeem

met

de

de

van

bereikt

in

ge-

van

worden aange-

correspondenten.

die

met

zilvergeld

terwijl

het

dan

buitenlandsche

dat

kosten

goudmetanl-reserve

door

Britsch-Indi,

en

reden,

om

een

hetzij

dus

geschetste

zooeven

van

Terloops

goudpariteit.

wel

en

wordt

wordt

dat ten behoeve

noodig,

wisselportefeuille

geld tegen

Filippijnen

het

vorm

buitenlandsche

exchange-politiek

de

met

den koers

voor

worden,

wissels in het buitenland

bewaard),

buitenlandsche

tegoed

den

worden

vermeerderd met de

goldstandard-reserve

zg.

in

dan

zilver-

verkrijgbaar

gekocht

verminderd

vaste

tegen

onvolwaardig

metaalverzending;

afgegeven

en

die

on

goudpariteit

Hiervoor is

de

de

van

goudpariteit

getrokken

tegen

of

wissels

vreemde wissels

taalverzending).

het

koopt

waartegen

gekozen

eventueele

die

prijzen

vaste

verkoopt tegen papiergeld

prijzen
geld

tot

van

de

twintigste

en

de muntzui-

van

eeuw

de buitenmet

succes

52

bekroond

zijn

officiele

Bali

niet

nog

goed

een

georderd
zich

verkeer

schappelijk

en

werkelijk

de behoeften

aan

kan
in

de

men

het

bezit

het maat-

van

muntwezen

aanpassend

is

Lombok

en

geschied),

dat Nederlandsch-Tndi zich

getuigen,
van

in

(alln

geworden

muntzuivering

kan

ver-

heugen.
De

zake

ter

tijden
voelde

aan

de

bij
N.

nieuwe

Indische

zilveren

de

in

den

de

behoefte

hetgeen
1912

van

van

ken.

Toen

onttrok

de

loop

is

der

ge-

geschied
1912

Stbl.

(Ind.

Indi

groei

bij
lid,

doen

de Kroon

1912 werd door

gedaan,

vraag
een

eenige

Nederlandsch-lndi.

munting
t.z.t.
zou

in

van

Indi

kunnen

heden

ding

zou

te

wel

eens

worden

kunnen

geraken

en

benoodigd

jaarlijks

de

de

bij

cir-

voor

In-

n.l.

was

een

tusschen

weder

hier

zilver

weer

dat

nu

Nederland,

de

en

aan-

toegestaan,

deel

Nederland
in

komen

te

Nederland

was

onbelangrijk

naar

zijn,

dat

bevreesd,

baren

niet

muntwet

Volksvertegenwoordiging

overtollig

zou

(inanciele

geraken. Een ander motief


was

zilvergeld

nieuwe Indische

de

van

uit

men

dat

vierde

de behoeften der

niet raadzaam zoude

zilvergeld

be-

versmelting

door

sommen,

muntwezen

Men

waardoor

stroomen,

leden

van

de

daar

Van

gegeven

zilver

het

om

van

vastgesteld.

van

of het

scheiding

werd

1911

aanmer-

denken

1912 in art. 3,

zouden

uit

voor-

tot

Nederland)
aan

eventueel

wanneer

De

den

1907

voorzien.

uit

zilverbaren,
worden

behandeling

de

dan

maakten.

van

begrooting

Tijdens

er

van

bevoegdheid

verkregen,

noodig

aankoop

dische

de

kunnen

muntwet

aanmaken anders

culatie zulks
den

te

die in

(van

aan

men

sinds

overgegaan,

opgenomen, betrok-

was

1906

toenemende Indi

Indische

staatsmunten

van

Bank

sedert

moest

zilvermunten

nieuwe

aan

42

was

teekenmunt,

millioen zilver

slinken,

bloei

en

noodigde
de

voorraad

te

kelijk begon
in

overtollige

werd

bestemd,

standaard

Nederlandsche

die

Indi

voor

gouden

den

Nederland

in

raad

de

muntwet

teekengeld,

Nederland tot

tot

men

codificatie,

duidelijke

een

waren

dat

geworden,

325).

Alle

te

voorschriften

geldende
veelvuldig

om

wanneer

terug-

moeilijktot

schei-

eventueel

53

Nederlandsch-Indi door
den
do

nominale

Indische
in

niet

verorverd,

het

zouden
Men

Staatscommissie

voorlichtingen
Bank,

Mr.

adviseerde
niet in
met

van

zeer

de

het

zij

G.

worden,

de

de

zilvermunt

hoeveelheid

loopsgebied

van

het

het

depressie
geval

zou

landsche

de

ende uit
ten
te

geweest.

Nederland

allen

omloop
En

dat

uitgifte

geval

tijde tegen

tijdig

volwaardige

den

het

om-

der

loop

zou

blijven dan

het

de

geval

aanspreken

vroeger

buitende

voor

Nederlandsch-Indi
het

middel

verplichting,
munt

nl.

aan

voortvloeidie

om

munt in te wisselen

op

zeggen.

eenheid

De

van

muntwezen

tusschen

landsch-Indi bleef dus

bestaan,

heden

maatregelen

het

waardoor
en

overtollige

waardoor zelfs in tijden

onvolwaardige

van

zijnde

aangehaald

een

in

adviseur

de

inzage

als

omdat

zijn,

willen

zou

er

zilver

voor

deed de

teekenmunt,
in

om

de

dat

de minderwaarde der in

van

circuleerende
hand

zijn

mij

dat advies

zou

geworden,

was

zilver in

werk

de

hoogst onwaarschijnlijk

het

Indi

meer

vijand

vergoeding

in

achtte,

geciteerde

Kolonin,

komen,

Nederlandsche

jaren zooveel grooter


van

zou

aangezocht,

vereenigd.

nadat

van

uit

een

noodige

nutteloos

zooeven

dagen

heer Vissering

het ooit zver

dat

zulks
heeft

kan

zijn

te

hij

ministerie

geweigerd,

was

dat

eenige

het

de

punt

Staatscommissie nog

zich

het

van

veroveraar

overweging

de Nederlandsche

van

dergelijke

Regeering

Vissering,
op

op

daartoe

na

een

verschijnen

advies

geheim

achtte

Vissering,

Regeering

in

dit

De President

geven.

advies

Mr.
dat

van

Gr.

om

den

aan

de

van

muntstelsel

zelfstandig

een

Regeering

benoemen

te

te

de

gaf

bij

geroepen,

het leven te roepen, omdat

welk

Dank

worden

wor-

tussohen

waarde

intrensieke

de

en

zou

het verschil

zijn

zou

welke

zilvermunten,

vergoeden.

te

gehouden

goudwaarde

levon

buitenlandsche vijand

een

sedert

De

Augustus

verbreking

377)

van

de eenheid

Nederland
N.

nemen

bij

werd

van

van

1919
die

de wet

allengs

tot

nam

Augustus
de

een

voorschreef,

te bestaan.

aanvang, toen

1914

uitgifte

Neder-

werd verzwakt

geheel heeft opgehouden


eenheid

en

oorlogsomstandig-

gebiedend

muntwezen

van

besloten

Nederland

totdat de

van

in

{Ned. Staatsblad
in

Indi

niet

54

die

zilverbons:

gangbare

(iouvernementsbesluit

bij

Staatsblad N. 408)

biljetten
Die

Indi

geheeten

Indische
het

in

vorderingen,

gemeenschappelijke

verkeer

tusschen

vr

Tot

het

waardoor

haar

Batavia te handhaven
door

ze

uitbreiding

circulatie

metaal
de

moest

dat

van

vergrooten,

Indi

liet

dienst

goudvoorraad
verder

in

staat

om

dat

Waar op

groot

was,

verstoord
100.

De

zonder risico

kon

langer

ging

maatregel

de

Javasche

peil
van

doen

de

van

hetgeen
verbod

de

wezen

bestaat,

Bijgevolg

is

van

Je

toen

galden,

105.

om

dat

meer

aan

Bank

kunnen

weinig

op

dit

nog

heeft

doen

het

van

werd

het
niet

gelukkig

door
om

een

te

op

deel

zetten,

gouduitvoer-

vergemakkelijkt.
constateeren,

steeds eenheid

rekeningseeuheid

pariteit
spoedig

al

metaaldekking

oogenblik

practisch

Nederland

deze

Nederlandsch courant.

haar

opheffing

de wet
dat

wissels op

van

vorderingen in goud

niet

men

doch

ook

niet

Holland

noteerde Batavia

en

belet

algeheele

door Amerika

de letter

heeft

Zij

Resumeerende kan

volgens

haar

Indische

Batavia Amsterdam

pariteit

Nederlandsche

niet

haar Amerikaansche
door

in

van

Augus-

van

voor

Bank

saldo

welk

dekking

Toen in

goud

Java

groot

het aanbod

courant

Bank

houden.

te

om

gedeelte

goud,

bescherming

de

de Nederlandsche

dis-agio

Indisch

wanneer

biljetten-

een

in

handhaven.

moment

was,

tijde

doen.

van

was

een

de

ze

ter

dat

was,

Indi haar

allen

goud-

een

Amsterdam

als

afgifte

weigerde,

waardoor

houden,

niet

agent

pariteit

laten

munt-

Amsterdam,

te

komen

Bank

deze

Bank

zetten

te

het

voor

kon

om

voortaan

uitgeschakeld.

zeker

ten

zij

dan

naar

de

haar credieten in

Amsterdam

zij

eigen

tevens

ze

weigering

om

voldoen. Daardoor werd

Javasche

was

saldo in

vorderingen

')

en

1919 de Nederlandsche

eigen

bij

van

biljetten-circulatie

tus

te

haar

mogelijk

1919

practisch

de

hield

Holland

in

daar munt-

door de

muntstuk

landen

datum

dien

creditsaldo

te

metaal

(Indisch

\a

').

Augustus

gouden

beide

zilverbons

uitgegeven

in

toen

voortgezet,

1919 N.

beslag gekregen

de Nederlandsche Bank

van

Juli

zijn eigen

heeft haar

verbreking

18

van

heeft

werd

verbreking

Indische

meer

van

dat

munt-

muntwezen

dezelfde.

55

reeds

het Nederlandsche is

van

in

toestand

belangrijke

land

exporteerend
verkeer

heeft

den

verschenen
Mocht

tot stand
In

de

vermeld

toestand

een

antwoord

van

den Volksraad betreffende


de

Indische

het

in

daarover zal hebben


in

Haar

G.

Mr.
in

studie

Vissering

wil

mij

urgent

zeer

tot

de

het

Indische

aanwijzing

wordt

gebied
in

te

dienen

in

min

De

of

vraag,

worden,
voor

van

Het
in
en

is,

Indi

van

zal

verband

voorlichting
thans
de

die

nog

en

contra

aan

van

HaarTnog

door

spoedigste

ten

dat

eigen

in

worde

nu

op

Regeering

met

het

hebben te

onder

van

de
een

het

overgegaan

en

tevens

monetair

de

bij

alle

punt

en

waarin

financieel

van

dit

over

gemaakt

kenbaar

eerlang

onderwerpen,

Indische

munt-

dienen.

oogen

dient

zelfstandig

moet gaan

mot

gezien

te

muntwezen

de

oprichting

Nederlandsch-Indi.

muntinrichting

is op het

gang. Nederlandsch-Indi ontbeert

behoefte

zegt

Vissering zich

meening

ter zake

gepaard

pro

de

staande

zal

instelling

gelijktijdig

van

1921

door

Staatscommissie,

wetsvoorstellen

of

het

zijne

werk

een

ingeschakeld,

die

practisch
bezegelen.

splitsing

van

muntwezen

voorkomen,

muntinrichting

de

thans

laatste

een

vollen

vraagstuk

specialiteiten-element

meer

van

wezen,

moeten

genomen.

heeft

zijn meergenoemd

aannemen,

ontwevpbegrooting

het

be-

laatst

afdeelingsverslag

het

op

uitgelaten,

worden

het

Javasche Bank.

Mr.
genomen. Zoodra

is

zijne

muntwet de

muntwezen

Indische

en

beschouwing

de

dat

Regeering,

Nederlandsche

niet

in

gekomen scheiding

memorie

de

en

van

de

van

schit-

en

voortdurend karakter

nieuwe Indische

een

in

niet het minst

land
37

pagina

op

cir-

naar

vraag

zeker

het

den President

van

krachtig

wereldhandels-

hoogere producten-

ook

van

dezen

standpenningen

in de

maar

toestanden

men

zal wederom

etc,

De

naar

oorzaak

als

oorlog
het

vooruitgang dezer Gewesten

verslag

deze

algemeen,

haar

economische
vindt

in

positie

tot

de omstan-

meegewerkt

bemachtigen.

loonen,

gestadigen

woners,"

dan

het

vond

hoogere

terende

te

weten

bijzonder,

prijzen,

stevige

een

culatiemiddelen in

in

mate

dat

en

dat Nederlandsch-Indi door den

digheid,

het

gescheiden

heeft

metalen

chartaalgeld,

een

oogenblik

eigen

die zich

Munt

daar

in

56

der

loop

den
laat

aanzien

doen

gevoelen,

bevredigd.

kan

uitsluitend

in

60

van

die

en

zilver

zich
zal

worden

Nederland

zijn

het

op

oogenblik

mogen worden

uitgegeven

millioen

het

naar

sterkere mate

nog
uit

van

aanmuntingen

voldoende hoeveelheid

een

gevoelen

zich

muntbiljetten,

De

maximum

een

doen

toekomst

de

Belangrijke

gebiedend.
tot

heeft

tijden
in

gulden,

zoodra

moeten,

aanwezig

worden

is,

ver-

vangen.

Het

muntbiljet

delijke hulprnunt,

de

van

in

alle

moeten

worden

in

plv.

artikel

weten,

te

der

agent

1919

Javasche

April-aflevering

Het

Bank

uitsluitend

Soerabaja

te

dit

gehad,
onbeha-

een

jaar

in

')

op

Hol-

Westerman

J.

mr.

waar-

plaats

is

tij-

de voort-

van

heeft

daarvoor

van

een

Verder

ingetrokken.

tengevolge

dat Indi

zegt

Holland,

teekenmunten,

zilverprijs

aangewezen",

de

in

zilveren

omgesmolten.

en

in

worden

t. z. t

de

van

ingenomen

Nederland is

zilverbon

de

omloop zijnde

stijging

gevoel

stijn,

moet

en

gehalte-verlaging

durende

gelijk

evenals

is,

een

Koloniale

van

Studin.

Hij

als

geeft,
m.i.

een

krachtig

zeer

voorziening
duurder
uit

voorstander

nieuw

komen

te

van

staan.
zilver

aangekocht

een

uit

muntinrichting,

eigen

Hij

argument.

munten,

van

zal

van

toont

Nederland,

Sedert
moeten

de

dat

aan,
aan

aanmuntingen

geschieden

en

de

lndi

weer

dit zilver

uit de wereldmarkten Londen of New-York betrokken wordt,


zal

rechtstreeksche

een

daar

om

worden

te

zal

goedkooper
uit

de

goud-

het

ductie

zich

wordt

overgegaan

zijnde

zilveren

tot

worden

uitgespaard

land

')

wordt

Sedert

als

niet

bij

15 dezer benoemd

De

tot

zelf,

En

een

waarvan

zal,

op

de

het

nog

ommunting

rechte

lijn

blijft

in

pro-

tijdig

omloop

gehalte

moet

vervoerkosten

de

retourbiljet

de

wanneer

van

waarvan

aanmerkelijk
directe

Maar

zijn.

het metaal betrokken wordt

inzameling

materiaal met

gestuurd?

goedkooper

lijn beweegt.
de

Nederlandsch-Indi

naar

in Indi

teekenmunten,

verlaagd,

het

worden

stijgende

worden

wanneer

vermunt,

zilvermijnen

en

in

verscheping

in

dan

Indi,

eerst
nog

naar

Hol-

steeds

de

mede-directeur der Neder]andsche Bank,

57

kortste.

neralen Staf
in

October

der

de

Ook

het Indische

van

jl.

gehouden

krijgswetenschap,

al

De

eigen

de

van

Munt

de

van

verhoogd

omdat,

daaraan

trachten
het

oorlog

de

van

eerste

beide

landen

Inderdaad

Indische
alle

de

kosten

nog

dan

zegt

kracht

Vio

gulde

konden

weder

/k

N.

ns

we

der

laatste

telijk
van

aan

een

worden
wel

nu

ge-

verkeer

Staten

dat in

omdat

slotte

de

zijn.
zal

tegenstander

ik

het

de

de

jaren

verschoven

bijzonderen

voor

specie

te

te

werk-

daar die

het

aan

bekende

verdere

de

staken,

aan

voor

Muntverslag

koperen

afgewerkt

naar

mate

noodzakelijk

de

vermijden.

muntwerkzaamheden haal

verder
al

zelfde
van

afwijkingen

toen de

Uit

voor

1 millioen

bijna

gekomen,

de

de eerstbe-

aanzien

niet

plotseling

bestellingen

worden,
dit

en

1914:

dat

In

belangrijke

voorgaan.

moesten

om

opgeschort,

ook

ten

zaken

van

Indische

aard

ook

waren

gereed

groote

opgevat.

nog:

noopten

naar

Munt

aanmaak

op

daarna

lang

I.

over

onmiddellijk

worden

N.

de

bezit

capaciteit

Muntverslag

niet

moesten

zeer

waarheid,

concentreeren

verder

dat

voorzien.

te

pasmunt

was

tegenstander spreekt,

voldoende

deze zilveren

betreffende

ook

kan

alle

ten

den

de

werden

guldens

I.

moederland

1915

ook

al

lezen

aan

zaamheden

acht

binnenlandsch

van

den

niet

kunnen

tijdsomstandigheden

het

munt

omdat de capa-

Indi

evenals

van

voorgenomen gang

2'/ 2

echter

hoog zullen

zeer

van

te

gedeeltelijk

den

van

dat

Indi,

koperen

belangrijk

het

gedaan,

behooren

Indi bestemde

Voor

in

argumenten

werkzaamheden

Muntverslag
voor

Bank

ooi-log,

redden,

erkenning

naar

behoefte,

doelde

aan

kan

argument

thans

Utrecht

eigen

beoefening

verzwakken.

te

mijne meening,

om

tot

voor

en

Ge-

voordracht,

een

overbodig,

nog

van

zich

hebben

verbonden

kracht

Indi

Utrecht

ingeval

muntsuirogaten

den laatsten

te

muntslag

den

van

Vereeniging

zilveren

aan

voor

te

leerd zal hebben hoe het

Uit

de

Nederlandsche

muntinrichting

citeit

De

in

leger vraagt

eigen

een

Winteb

TT.

gehad.

President

met

T.

voor

gebrek

malen

eenige

heeft

A.

majoor

of

ik

pasmunt

wel

gedeel-

omstandigheden

maakten".

In

het

58

1916 tref

Muntverslag

ik

de

band met de werkzaamheden


''

der

vaardiging

het

zaamheden

jaar

komende

1917

wordt

de

digd,

omdat reeds

het

en

metaal

de

voor

de

muntwerk-

typeerende tirade

munt kon

niet

gereserveerd

vervaardiging

ver-

worden

moet

brons

van

ver-

doch

ondernomen,

Over

gestaakt

blijven

voor

aan-

vervaar-

is

geruimen tijd alle koperaanvoer

aanwezige

dienen

evenmin

volgen".

volgende

gehaald: Indische koperen

: In

aan

Nederland is echter de

voor

N. I.

guldens

zal deze in

zinsnede

volgende

om

te

eigen

onze

munten."
deze

Uit

paciteit
de

te

Utrecht

behoeften

Tevens

van

muntbelangen
derland
De

gedeeltelijk

moeten

op

uitstel

dat

zijn,

het

verslag

inkomsten

want

het

voornemen

in

de

tot

5-cent-stukken

nota

niet zal kunnen worden

behoeften

pasmunt

zal

Maar ook

al

aanmerkelijk

zijn

f 100.000

van

dichtst
het

van

de

capaciteit
dan

verhoogd,
dat,

in

is,

die

door

van

nog

is

beiden

voor

bij wonende klant,

Muntbedrijf

de
het

mede

aan

van/" 1.000.000.

Nederlandsch-Indi,

uitgevoerd vrdat
aan

van

voor

Financin

van

de

in de

dringende

zeer

zilveren

en

koperen

voorzien."

werd

begrijpelijk,

en

behoeve

Nederlandsch-Indi

van

regeling

Staatsmuntbedrijf

Minister

voor

bij

j.l.

aanleiding

naar

tot

'aanmunting

ten

niet

en

November

wetsontwerp
het

Ne-

van

pasmunt

koperen

en

in

een

Indische

gerieve

dringend

zeer

de

jaren

ten

5-cent-stukken ten behoeve van Nederland en


aan

met

gehouden

opgeofferd.

zilveren

van

deelt

en

ingediende

het

uitgaven

en

1921,

dienstjaar
dat

over

heeft

laatste

worden

wel

oogenblik

vatbaar

de

werden,

aan

Volksvertegenwoordiging
van

in

moesten

behoeften

het

tred

landen.

achtergesteld

Indische

dat de Muntca-

voldoende,

gelijken

geen

beide

daaruit,

blijkt

m.i.

blijkt

aanhalingen

tevens

den

de
het

Munt

te

alleszins

dringende

Utrecht

mogelijk

gevallen,

de

eenig aandeelhouder in

Muntleverancier

eerder

en

prompter

wordt bediend dan de zooveel verder wonende klant.

Wat

tweede

ik

het

geneigd

zijn

argument
met

de

van

Mr.

Vissering

grootst mogelijke

betreft,

zou

bescheidenheid op

59

te

dat

merken,

slechts

het

voor

binnenlandsch verkeer heeft de


met

men

een

nominalistische

grootendeels
sievelijk
keer
dan

door

ontmoedigend
vervanging

papieren

moeilijkheid
denken

Ook in

de

van

hebben

het

het

brengt.

het

pasmunt

niet

mij

pasmunt

gebleken.

dat

voor,

de

onoverkomelijke

een

goed

niet

nog

2V2" cen tstuk

het

v.

in-

kunnen

zou

en

te

terug

op

thans
dit

geleerd

energie

door

alleszins

is

aan

pasmunt

het

van

alle

kosten,

alle

rol

ik

geen

dus

en

aan

op

erkenning
heeft met

nader

bereikten

de

be-

onaf-

en

kosten
zorg

met
voor

verband staande

overeenstemming

Ook
van

Nederlandsch-

zijn

energie

mogelijk

kant

mijn

voorstanders.

zelfstandigheid

acht ik niet in

geworden.

van

de

daarmede in direct

thans

voldoende

zelfstandige

eener

verbonden

zooveel

ik

hoop

behoeft

Indi

recht

de

ondergeschikte

van

energie

voor-

in

zou

Staatshoogheid.

van

de

pasmunt

Nederlandsch-Indi

voor

argumenten

deinzen,

bekroond

een

betoog

dit

gebied,

zichzelf
den

dit

betreft;

elk

punt.

landen

noodzakelijkheid

de

Voor de

de

moge

eigen Munt,

betreft

wat

voor

al

dat

verkrijgen
op

zonder

Indi dus

En

van

De

aan

beginsel

Indi heeft
rechten

begin

is.

muntwezen

jaren

komt

het

Nederland,

de kosten

het

belangen,
met

b.

der behoefte

hankelijkheid,
zich

in-

niet

de

van

echter

tenminste

mij

aangetoond,

wat

dat

toog,

de

van

Westersche

toevoegen

nu

vervanging

geweest;

pasmunt.

geval

het

bevrediging

En

circuleeren,

dat

geld,

ver-

papieren 10-Straitsdollarcenten-stuk

kan

van

van

in

vervullen,

willen

de

oorlog, blijft

van

muntstelsels

niet

succes-

het

aan

vervangen.

geval

ziening

te

ik

is;

afhankelijk

nog

papieren

en

van

welke manier

op

worden

goudgeld

circulatiemiddel is

omtrent het

ervaring
zeer

zijn

mogendheden
het

om

dat

getoond,

betalingswezen

daarin niets anders te doen

mogelijkheid

papieren

een

het

Voor het

is.

de

p]doch,

is

Alle

onvolwaardig zilvergeld

wisselbaar

De

en

oorlog duidelijk

geldregeling

overgegaan

onttrekken

te

kan.

regelen
toe

er

is.

juist

deel

een

te

in

hoogheidsde

oorlogs-

helpen,

economischen

welke

toestand

De krachtbewustheid

wordt

60

in

duidelijke

Javasche
zooals

weleer

weergegeven:

door

economisch

alles

zich

spoedig

het

zal

uitbreiden

hebben,

geeft

Indi

aan

voortaan niet

langen

die

toont

maar

dat

in

bezitten, die

te

onmiddellijke

garantie,

bij

meer

onafhankelijheid".

een

de

van

wordt niet

beheerscht,

zijn

de

meer

jaarverslag

Oosten

het

tot

in

92

zelfstandigheid

groote

een

het

Westen

muntleverancier

eigen

in

bewoordingen

Bank

Zijn
te

nabijheid

monetaire be-

zijn

anderen zullen worden

van

tenachtergesteld.
De

oprichting

uit

kostigd

eventueele

zal

n.

niet

veel

worden

zaamheden

stelling
Niet

het

kist

de

de

van

in

de

mij

benaming

algemeen
Blijkens
kapitaal

bevredigende

de verlies-

en

241642.49 /2 hetgeen

het

dien nog
ten

')

uitkeering

aan

door de

het

van

bedrage

Vr

van

Januari

aan

's

4V2 % ')

1916

van

voor

de

terzijde-

in dit verband op te

nagaat

de

in

dan

over

zuivere

zou

men

de

op

aan

's

men

Rijks

Januari

het

oplevert.
een

op

gemaakt

middelen treft

aan

over

1919 werd

winst

wijzen,

welke schat-

voorkeur geven)

uitkeering
van

op-

belangen.

men

Rijks

3 /4 %

te

bedrijf'

een rendementbeteekent van ruim

jaarlijksche

een

op

winstgevend

Naast deze

nl.

aan-

benoodigde

financiele uitkomsten

G een

om

en

munten,

van

opleveren

winstrekening

f 678709.6

van

die

gestort worden,

Rijksmuntbedrijf

wel

dat

en

met den omvang der werk-

er

(als

exploitatie-winsten

fonds,

Munt te Utrecht

grond

Staatsmuntbedrijf

den

gedaan.

Indische

het

lijkt

dit

het Oosten minder

samenhangt

specifiek

vergaard

winstgevendheid

geen

uit

ontmunting

van

onttrekking

Rijks

's

van

be-

reser-

gulden nominaal be-

van

de

op

worden

collega

mag

de

de

afbreuk

mate

ondienstig

dat

vallende

omdat

millioen

het

verkregen

worden

bestemming

door

v.

haar

van

belangrijke

in

h.

'/2

muntfonds,

winsten,

zonder

worden

kunnen

weg,

gewichtsverlies

exploitatie

de

richting

ruim 24

eigenlijke

het

alle

inziens

mijns

zou

pasmunt,

en

verliezen,

zal

vangen,

Dat

1921

de

van

bedrag

1912

teeken-

van

Aan

vulling

Munt

eigen

wettelijken

sedert

Januari

droeg.

een

langs

het Nederlandsch-Indische

waarin

voir,

aanmaak

op

van

bezwaar,

eenig

van

35

%.

boven-

middelen

van

elk be-

61

uit

drijfsjaar
kapitalen.
is

het

's

Als

tot

331)

n.

ruim
waar

met

ruim

levensvatbaarheid

muntingen
Naar

het

rendabel
is

zich

het

met

aanzien

zal

het

lang

te

in

/o,

Ned.

ruim
19

de toekomst

in

groote
aan-

Tndi niet

Nederlandsche

te

/ 0

Voor-

oogen!

bedrijf

deze

met

Stbl.

52

de deur staande

voor

bezig

winst in deze

naar

1912

bijna

dan is

waarin

jaar

35

en

het

voor

niettemin behoeft

al

(het

voor

Indi

en

mederekent,

ruim

ook

alle

verstrekte

bedrijf

October

%,

28

dat

bedrijf,

hierboven

niet

ons

streven

1913

geweest

bijna

heeft

laat
als

uitgerekend;

legenheid

/0

niet

post

van

Nederland

van

zijn

wet

hot

aan

vanaf

1918

29

onaardig

geen

laatste

de

van

en

%,

35

de

jaarlijks

rendement

uitvoering

de

schatkist

Rijks

men

kwestieuze

geen

aange-

omdat toch

houden,

exploitatie

zoo

bedrijf

invloed

mag

hebben.

Bij

liet

voor

het

die

ruim

van

middelen. Als

Rijk

in

door

Indi ten

bedrag

muntloon

is

het

maakt

De

Wat

is

met

te

millioen
dan

of

muntinrichting
meen

op

Regeering?

het

ik

er

;zijn

is

s'Rijks
van

door

aan

de
het

ginds

en

een

het Staats-

uitgaven

aan

goed

ge-

Staatsmuntbedrijf,
een

geweest.

schadepost
Nederland

te

de muntloonen

billijkheidshalve

over

redenen

het

dat

zuivere

millioen

volkomen

misschien

misschien

om

aan

jaren

de

rekening

Indi op

voldoende

oogenblik

dat

Munt,

Indi.

van

voor

een

1.4

het

van

Indische

iets

zou

ruim

muntloon

Gouvernement

de winst

zelfde

Nederland

koste

1919

dat ten behoeve

dus

de totale winst
voor

Rijks

valt op,

muntvoorziening

aan

blijkt

in

's

uitgekeerd

die

van

de

van

Rijk

ten

hoog

in

bedrag

regeling hapert

Indi

ontraden,

het

winst

aandeel in

eigen

1.7

muntloon

dus

Aan deze

een

Indische

het

Nederland

van

blijken,

t/m

af

millioen heeft

betaald,

door

maakt worden

terwijl

1913

van

behoeve

ruim

van

bedrijfsresultaten
Muntverslagen

daarbij bedenkt,

in

Nederland

muntbedrijf

voor

1.7

men

metaalcirculatie

voor

de

uit

Staatsmuntbedrijf

winst

een

de

van

nagaan

zoover

van

hebben

nog

kunnen schieten ?

kostbaarheid

te

weerlegd.

standpunt

van

de

Indische

62

In de memorie
stelt de

Munt

van

Indische

te

Utrecht

aan

de behoeften

om

de

in

vraag,

ik

meen

Ik

sluiten.

De

Haar in

van

begin

en

naar

het

Hoe

het

ook
ook

strekken

tot

de

op

hoop

ik
het

verder

op

is,

juist

in

de

ik

overtuigd,

te

zal

dan

papiergeld

door

langen tijd

om

afdeeling

een

zal
met

Misschien

Regeering

speciale

te

dat de

standpunt

komen.

de

aan

onderzoek het

Indische

een

dan

mij bij

Indi

munt acht

niet al

dag

sterker

niet

aangenomen

den

van

om

nl.

in

behooren is

van

gebied
heil

en

moge

als

Nederland

lijkheid,

17

zij,

gesanctionneerd

plicht

oprichten,

niet

pro

ook

ervan

nauwgezet

van

het drukken

dan

Indische
ben

binnen

voor

heeft

aan

op

kentering

te

van

aan.

making,

telijk

ik

Batavia

te

zal

de

voldoen

te

aanleiding

argumenten

jaar

hoop,

voornemen

voor

gedachten

dit

geen

standpunt

aarzel

een

nader

voorstellen

Landsdrukkerij

richten

bij

Zij

munt inrichting

en

van

ik

ik

van

ten volle

om

dit

vind de
en

is

dat

standpunt,

aangetoond.

eigen

een

Regeering

noodige

kondigt

contra

noodzakelijk

het

verlaten,

's

hebben

te

het

eigen Muntbedrijf
Dat

1921

ontwerp-begrooting

op

zoodat

een

nemen.

oprichting

beslist

Indische

de

Indie,

Indi

te

argumenten

ook

op

van

zooeven

voorstanders

zich

ingericht

mij persoonlijk

voor

de

er

of

overweging

antwoord op de

Regeering

van

het

koloniseerende

te

geven

een

volkomen

wet-

onderdeel

mogendheid

langs

vrij-

Indi moge

spoedig

dat

en

dat

worden,

Nederlandsch-Indi,

alles

muntwezen,

voorspoed

de

dat

harte,

ganscher

lijnen

van

rustende

van

geleide-

zelfstandigheid,

naar

vervuld.

December

H.

1920

G.

F.

VAN

HULS

LITERATUUR.

N.

Gr.

PIERSON

idem.
J.
G.

de

Lodkr:

Vissering:

Leerboek
Twee

der

Staathuishoudkunde.

adviezen

Staatsrecht
Muntwezen

over

van

en

landsch-Indi.

muntwezen.

Neder)andsch-Indi.
circulatiebanken

in

Neder-

63

G.

Vissering

Muntwezen,

lands-Indi
Geld-

idem.

Bankwezen

Handel,
Deel

Credietwezen

en

Nei'r-

in

II.

Nederland

in

in

den

oorlogstijd.
idem.

Het vraagstuk
land
sche

en

de

Bank.

N.

Duurtevraagstuk.

idem.

The

C.
P.

Meks:

v.

i).

Bank

De

de

in

Neder-

Nederland-

war-

Nederlandsch-Indi.

betrekking

met

crediet-

and the

1915.

van

muntkwestie

Munt-,

idem.

van

of the Netherlands
Grotius

Muntwezen

Het

Berg

de Geldruimte

(Aanhangsel).

idem.

Jaarboek
W.

van

Goudpolitiek

bankwezen

en

tot
in

Indi.
Neder-

landsch-Indi.
idem.
J.

J.

Eenheid

Economist

scheiding?

Frijda:

bestuur

mijn

van

H.

of

1908.

Toelichtingen verdediging van eenige daden

Rochdssen:

Detheorie

Indi.

in

gelden

van het

het

Nederlandsche

Geldwezen.
J.

G-krritzen

Distributie

Studin

C.

A.

G.

M.

Verrun

Stdart

Vkrrijn

De

Stuart:

toekomst

Inleiding
van

Javasche

Bank:

The

zilveren

van

het

van

het

de

leer

tot

goud.
der

Westerman Holstijn

Java-Bank'a

Eenige
stadin

A.

T.

H.

Winter:

Het

waardevastheid

geld.
short

description
and

organisation, operations
J.

(Koloniale

munt

1916).

mnntkwesties

Indische

of

its

general policy.
(Koloniale

1920).
der

vraagstuk

verdediging

van

Neder-

landsch-Iudi.
M.

v.

Ovkrkeu:

Leerboek

van

Cursorischo

idem.

het

Handelsrekenen.

voordrachten

over

Handelstech-

niek.
J.

M.

G.

Findlay

Keynes:
Shirras:

Indian

currency

Indian Finance
Voorts

and
and

Finance.

Banking.

eenige Koloniale Verslagen, begroo-

tiugsstukken, Muntverslagen, jaarverslagen


van

de

Bank.

Nederlandsche

Bank

en

Javasche

You might also like