Beş Kavram, Beş Deneme: (inanç, özgür irade, yaşamın anlamı, ahlak, mutluluk)

BEŞ KAVRAM BEŞ DENEME

(inanç, özgür irade, yaşamın anlamı, ahlak, mutluluk)

Prof. Dr. Oğuz İnel

ISBN: 978-605-68608-3-6

© Copyright, All Right Reserved

E-Kitap Projesi, 2018

ISTANBUL

Yayıncı Sertifika No: 32712

Kitap edinme & İsteme adresi:

www.ekitaprojesi.com/books/bes-kavram-bes-deneme

© Copyright: Bu e-çalışmanın tüm yayın hakları e-kitap projesine aittir. Tanıtım alıntıları dışında izinsiz çoğaltılması yasalarımıza göre suç sayılmaktadır. Böyle bir harekete kalkışmak yerine, bize sorarsanız uygar ve paylaşımcı dünya adına seviniriz..

Oğuz İnel

Prof. Dr., 1955 doğumlu. 1976 da Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi kimya mühendisliği bölümünden mezun oldu. Eskişehir Anadolu ve Eskişehir Osmangazi Üniversitesinde öğretim üyesi olarak çalıştı. 2002 de emekli oldu. Akademik yayınları haricinde felsefe konusunda sobil yayıncılık tarafından yayımlanmış üç kitabı vardır:

1.          Düşünmek Üzerine Düşünmek (2009),

2.          Zorunluluk ve Sorumluluk (2012),

3.          Nietzsche ve Schopenhauer ile küçük bir söyleşi (2018).

İçindekiler

Önsöz

1. İNANÇ

Sağduyu kanıtı

Pragmatik gerekçeler

Ereksellik kanıtı (teleolojik kanıt)

Antropik ilke (insan merkezli ilke)

Kötülük problemi

İnanç konularına ilişkin farklı tavırlar

Kaynakça

2. ÖZGÜR İRADE

Özgür irade

Determinizm

Özgür irade-determinizm çatışması

Özgür irade ve determinizmi bağdaştırma çabaları

Kadercilik

Dinler ve özgür irade

Varoluşçuluk ve özgür irade

Kuantum kuramı ve özgür irade

Kaynakça

3. YAŞAMIN ANLAMI

Anlamın anlamı

Kozmik anlam

Kozmik anlamın çöküşü

Ölüm ve anlamsızlık

Varoluşçu yaklaşım (Camus ve Sartre)

Victor Frankl ve Logoterapi

Irvin Yalom ve Varoluşçu Psikoterapi

Kaynakça

4. AHLAK

a) Kant etiği

b) Yararcılık

c) Erdem kuramı

Kaynakça

5. MUTLULUK

Mutluluk nedir?

Haz ve mutluluk

Mutluluk paradoksu

Aşk ve mutluluk

Kaynakça

Önsöz

Bu çalışma ilk olarak ekim 2007 de bir internet sitesinde (exlibrary.com) e-kitap formunda yayımlandı; daha sonra birinci kitabımın ikinci bölümünde yer aldı. Bu çalışmayı tekrar gözden geçirip küçük bazı düzeltmeler yaptım.

Bu kitapçığın ilham kaynağı Thomas Nagel’in Her Şey Ne Anlama Geliyor başlıklı eseridir. 70 sayfalık bu küçük ama yoğun kitabı okuduğumda hayran olmuştum. Nagel çalışmasının giriş bölümünde şunları yazmış:

Günümüzün ve geçmişin büyük filozoflarından seçilmiş metinler içeren birçok harika giriş el kitabı vardır. Elinizdeki bu küçük kitap onların yerine geçecek türden bir kitap değildir. Onun, yalnızca, konuya olabildiği kadar açık ve doğrudan bir ilk değerlendirme sunmasını umuyorum.

Ben de aynısını umarak bu çalışmaya öykündüm ve ortaya bu beş deneme çıktı. Daha önce yayımlanmış bu denemelerin yeniden yayımlanmasının anlamı haklı olarak sorulabilir. Ben de derim ki belki yeni bazı okurların ilgisini çekebilir belki de yeniden okunabilir. Bu sefer de neden yeniden okunsun ki diyenler çıkabilir; ben de Borges’in bir sözünü aktarmakla yetinirim:

Okumak önemli değildir, önemli olan yeniden okumaktır.

1. İNANÇ

İnanç nedir? İnancın ne olduğunu anlayabilmek için, öncelikle inanç ve bilgi kavramları arasındaki farkı vurgulamak yararlı olabilir. Doğruluğuna ilişkin yeterli kanıt olmayan şeyler ancak inanç konusu olabilir. Yeterli kanıt olsaydı, onlar bilgi konusu olurdu. Örneğin, dünyanın küresel olduğunu biliriz fakat ölümden sonra yaşam olduğuna ancak inanabiliriz.

Bazı durumlarda inanç, bilgi haline gelebilir: Varsayalım ki bir kadın, kocasının kendisini aldattığından şüpheleniyor. Elinde somut bir kanıt yok, yalnızca kocasının son zamanlardaki soğuk davranışlarından hareketle böyle düşünüyor. Günün birinde gidip bir özel dedektif tutuyor, kocasını izlettiriyor ve dedektifin getirdiği bazı fotoğraflar, video görüntülerinden sonra, şüphelerinde haklı olduğunu anlıyor. Bu örnek için dedektif tutulmadan önce kadının aldatıldığına inandığını, gelen kanıtlardan sonra da aldatıldığını bildiğini söyleyebiliriz.

Bilgi deyince genelde okullarda ders kitaplarından öğrendiklerimiz akla gelir. Bununla kastedilen bilimsel bilgidir. Genelde insanlar bu tür bilgilerin kesin olduğunu düşünürler; ancak durum böyle değildir. Bilimsel bilgiler ancak yanlışlanana kadar doğru olarak kabul edilebilirler. Bir başka ifadeyle bilimsel kuramlarımız karşıt kanıtların yokluğunda var olmaya devam eden, kesin olmayan kuramlardır. Bilimsel ilerleme kesin kuramlara yeni kesinlikler eklemek suretiyle değil, kesin olmayan kuramların yerine daha iyilerinin getirilmesiyle gerçekleşir.

Bu yanlışlanabilme kriteri, bilim felsefesine Karl Popper tarafından dahil edilmiş ve günümüzde pek çok düşünür tarafından kabul görmektedir. Popper'a göre bilimsel bilgiyi oluşturan şeyler doğrulanabilir ve bundan da önemlisi yanlışlanabilir. Bu yanlışlanabilme özelliğini açıklayabilmek için psikanalizi örnek vermek istiyorum. Popper, yanlışlanabilme kriterini yerine getirmediğinden dolayı psikanalizi bilimsel kategoriye sokmaz.

...psikanalistin hipotezinin, hastanın çözülmemiş bir Oidipus kompleksinden rahatsızlık çektiği şeklinde olduğunu varsayalım; hasta babasından bilinçaltında nefret eder. Eğer babasına karşı saldırgansa, böylesi davranışlar elbette teşhisi teyit edecektir. Ancak babasına karşı saygılı ve sevgi dolu davranıyorsa, bunun anlamı bilinçdışı bir korkunun hastanın düşmanlık duygularını örtbas ettiğidir. Hasta ne yaparsa yapsın psikanalistin hipotezi teyit edilecektir... (1)

Popper'ın argümanına göre, psikanaliz insan davranışıyla ilgili her gerçekle uyuşur, bu yüzden psikanaliz yanlışlanamaz ve dolayısıyla da bilimsel değildir. Popper'a göre dinsel iddialar da böyledir, yanlışlanamazlar. Dinsel iddialar ve bilimsel bilgi arasındaki en önemli fark budur.

Popper'a göre dinsel iddialar yanlışlanamadıkları için bilimsel