FKPKK

Federata Feder ata Kombtare e Pyjeve dhe Kullotave Komunale, Komunale, Shqipri
www.shkpkk.org

Kurorae Gjelbr
Gazet Periodike, Tiran (Viti i katrmbdhjet i botimit) Nr. 118, korrik 2012
q punojn n pyje. Nga shum diskutant doli evidente mungesa e nj inventari t sakt t pasurive pyjore dhe nevoja pr prmirsimin e evidencave t ktij sektori, etj. N prgjithsi, t gjitha shqetsimet q vijn pr pyjet, jan komplekse, prandaj dhe prpjekjet e t gjith aktorve jo vetm duhet t jen m t qarta n Ligjin e ri, por duhet rritur edhe bashkveprimi n interes t menaxhimit t qndrueshm t burimeve natyrore.

Kurora e Gjelbr

APPK
Asosacioni i Pronarve t Pyjeve Kosov Privat, Kosov
www.akppp.org

mimi 20 lek

ederata Kombtare e Pyjeve dhe Kullotave Komunale, n bashkpunim me SNV-Shqipri dhe mbshtetur nga shum organizata e shoqata t tjera, me 20 qershor 2012 organizoi nj tavolin t rrumbullakt, ku u diskutua pr zhvillimin e reformave pr pyjet komunale. Qllimi i ktij takimi ishte diskutimi i gjetjeve nga studimet dhe praktikat e derisotme, si dhe konkretizimi i hapave, q duhet t ndrmerren pr vazhdimin e reformave (transferimi, regjistrimi, prmirsimet ligjore), pr t siguruar qndrueshmrin e pyjeve dhe kullotave. Pas federatave t rajoneve Kuks, Shkodr, Elbasan e Dibr, Federata Kombtare paraqiti disa nga rezultatet q kan dal nga analizat e puns se br n drejtim t qndrueshmris s pyjeve, paqartsit pr sasin e pyjeve t transferuara, etj. Pastaj diskutuan: Prfaqsuesi i Ministris s Mjedisit, drejtori i PK, Prof. Arsen Proko, drejtori i AITPP n Ministrin e Brendshme, Bardh Rica, kryetari i Komuns Gjinar, Kristaq Shqau, shef departamenti n Fakultetin

Riorientimi pr permirsimin e reformave pr pyjet e kullotat komunale F

e Shkencave Pyjore, Ervin Toromani, prfaqsuesit e Sektorit t Pyjeve Komunale, Preng Prenga e Admir Seci, shefi i Shrbimit Kshillimor n DSHP Tiran, , shefi i menaxhimit n DSHP Berat, Fatos Nako, shefi i menaxhimit n DSHP Crrik, Shyqyri Deliu, kryetart e Federatave Elbasan e Kuks, etj. Diskutantt solln arsyetime t ndryshme pr pronsin dhe t drejtat pr prdorim, problematikat pr transferimin dhe gabimet e bra. Analiza e br u pranua nga nj pjes e pjesmarrsve, ndrsa disa kishin kundrshtime pr shifrat e transferimit, por nuk solln shifra t tjera; regjistrimi ishte n shkalln e ult t njohurive pr institucionet. Pika m e dis-

kutueshme ishte njohja e prdoruesve tradicional. Katr Federata dhe analiza e br nga Federata Kombtare, solln shembuj konkret se pyjet n Shqipri, por dhe kullotat, kan prdorues tradicional, por historikisht u sht mohuar e drejta e tyre, prandaj duhet t bjm prpjekjet e nevojshme pr tu njohur kt t drejt banorve me ligj, me objektiv q t prmirsojm strategjin dhe t luftojm informalitetin n kt sektor jetik. Nga shum diskutant t institucioneve shtetrore dhe t shoqris civile, u argumentuan prioritetet q sjell prona private pr pyjet, duke argumentuar edhe mbshtetjen q duhet pr motivimin e shrbimit pr njerzit

Disa nga problemet pr periudhn informuese

Sektori pyjor ofron punsimin e nj pjese t madhe t shqiptarve, si dhe thith nj numr akoma m t madh t fuqis puntore, nprmjet veprimtarive informale n pyje. Bazuar n kontekstin e vzhgimeve aktuale, Shqipria po prballet me humbje t dukshme t kapitalit pyjor. T dhnat, nga shum burime, transmetojn n vazhdimsi t njjtin mesazh.

Konsumi i druve t zjarrit sht identifikuar si nj nga faktort m t rndsishm prapa ksaj krize. Normat aktuale t konsumit tejkalojn nivelet e shfrytzimit t qndrueshm. Ndrkoh q duhet t shqetsohemi q lnda e punimit e cilsis s mir pr shum vite shpesh ka prfunduar n lnd djegse, duke rritur n kt mnyr humbjet social-ekonomike. Prania e nj tregu t fort informal pengon do lloj ndrhyrje nga DPK-ja apo organet e tjera ekzekutive. Pr m tepr, ai rregullon dinamikn e tregut, dobson prpjekjet pr progres teknik, ushqen korrupsionin n administratn publike dhe n prgjithsi pengon reformat institucionale. N prgjithsi nuk kemi t dhna t grupuara e t besueshme pr gjith vendin, me nj shkall t lart qndrueshmrie, deri n nivel Ministrie, jo vetm pr siprfaqen e pyjeve dhe volumin e tyre, por dhe pr siprfaqen e pyjeve dhe kullotave t transferuara,

Vijon n fq. 2

Prof. Dr. Arsen Proko, Drejtor i Pyjeve n MMPAU

bjektivi yn sht q nprmjet prmirsimit t strukturave teknikoadministrative t menaxhimit t pyjeve, t kryejm reforma e veprimtari q ojn drejt vnies s ekonomis pyjore n interes t komunitetit dhe komuniteti, n radh t par ai rural, do t prfitoj nga kto burime t ardhurash; pra t ulim varfrin dhe, natyrisht, t prmirsojm gjendjen e pyjeve. Ky sht objektivi yn dhe ne do t shkojm drejt ktij objektivi. Problem tjetr shum i rndsishm mbetet regjistrimi, i cili ka t bj me nj sr aspektesh teknike e strukturash shtetrore prgjegjse, t cilat jan n vshtirsi, por

Bardh Rica, drejtor i AITPP n Ministrin e Brendshme

Kristaq Shqahu, Kryetar i Komuns Gjinar, Elbasan

Ah pyjet
Sknder BASHA, teknik pyjesh

Vijon n fq. 3

Vijon n fq. 2

Vijon n fq. 2

Vijon n fq. 3

rvoja tashm 20 vjeare, tregon se t gjith sektort ku sht br privatizimi, kan ecur me ritme m t shpejta se aty ku akoma sht akoma pron publike. E thesh kt pr t dal tek problemi pr t cilin po diskutojm, tek pronsia mbi pyjet dhe kullotat. Politika e shtetit sht e qart, pozit opozit, drejt Evrops dhe drejt privatizimit! E majta dhe e djathta jan shprehur pr privatizimin dhe politikat nuk kan ndryshuar kur kan ndryshuar qeverit. Pra, mendoj se jemi n rrugn e duhur, nuk kemi pengesa nga politika, por kemi penges te ajo se far duhet t bjm. Kemi humbur shum, 20 vjet! A do t

omuna e Gjinarit, komun malore e rrethit t Elbasanit, pr fat t mir ka pyje, q kan filluar t rigjallrohen, pas gjith atyre situatave q kaluam. Fakt sht q mjaft siprfaqe nuk u dmtuan, t cilat edhe sikur do druri ti kishim ven nga nj roje, prsri shum do t ishin prer. Por, n Gjinar sht ngjallur dashuria pr pyllin dhe kjo ka br q t ruhen mjaft mir. Megjithat, un mendoj se duhet t ecim me sloganin Prparsi n investime atje ku ka dhe mbrohen pyjet. N komunn e ton jan transferuar 2835 ha pyje, kryesisht shkurre e pyje t

Prof.as. Dr. Ervin Toromani, n Fakultetin e Inxhinieris Pyjore, Tiran

Pylltaria n Kosov

rocesi i transferimit t pyjeve e kullotave te komunat, sht nj realitet, por m shikojm, paskemi paqartsi n kompetenca midis aktorve, mosnjohje t kuadrit ligjor dhe, njkohsisht, n disa raste edhe munges fryme bashkpunimit midis DSHP, n rastin konkret nprmjet Shrbimit t Ekstensionit, i cili natyrisht duhet par, komuns dhe natyrisht komunitetit. Pra, kto jan disa nga problemet q ndeshen. Tani kalojm tek aspekti tjetr, duke vazhduar iden e sapohedhur. Aktualisht, nse ka biznesmen ose persona q e duan mjedisin, natyrn, ka raste

Nisma e miqve dhe hapat tan

Xhavit SADIKAJ, kryetar, Sknder BASHA, antar n SHFPPP Mali, Suharek

Faqe 4

Faqe 4

Vijon nga fq. 1

Riorientimi pr permirsimin e reformave pr pyjet e kullotat komunale

detyrat e tyre do t jen m pak t prqendruara n zbatimin e politikave dhe ligjeve, sesa n punn si ofrues shrbimesh, partner, trajner dhe ofrues informacioni e kshillash. Duhet t nxiten investimet e brendshme, nprmjet siguris ligjore n zotrimin e burimeve pyjore, pronsis private n mjetet e prodhimit, veprimeve dhe taksave administrative t parashikuara dhe sigurin e kontratave. Nevoja pr nj ndryshim t llojit t energjis s prdorur nga familjet. Marrja e masave ndrsektoriale pr zvoglimin e krkess pr dru zjarri sht shum urgjente. Krijimit t plantacioneve pr rritjen e shpejt t druve t zjarrit. Nj skem e till duhet t bazohet n kontribute financiare t sigurta, psh, nga krijimi i nj fondi. Parat nga fondi duhet t lihen

Kurora e Gjelbr
n dispozicion t kompanive apo shoqatave q propozojn programe t prshtatshme pyllzimi n zonat prioritare. Ndr zonat m problematike pr mbrojtjen e toks sht shpallur Shqipria e Mesme, nga Elbasani n Tiran e Durrs dhe krijimi i fidanishteve me lloje plepi e t tjera, t cilat jan ndrmarr por duhet t mbshteten. Afrimi i skemave t financimeve pr mbjellje drursh pyjor rreth tokave, atje ku nuk prodhohen drurt frutor. Pyllzimet n rrugt nacionale dhe rehabilitimi i terreneve t eroduara n basenet e HC dhe rrugve nacionale. Prmirsimi i kushteve t kullotjes, kullota t transferohet n NJQV. Prmirsimi i shfrytzimit t kullotave nprmjet shtimit t veprave ujore dhe prmirsime. Zvoglimi i krkess pr dru zjarri, kaprcimi i nivelit t lart t ekonomis informale pr rritjen e investimeve private, heqja e rregullimeve t mimeve (parimi i mbulimit kostove). Prmirsimi i aksesit n informacionin e tregut.

far synojm ...

- Shqipria duhet t mbshtetet me nj projekt t ri, q t kt n fokus vazhdimin e puns s nisur me Ministrin, NjQV, q sht nj rruge e qart pr rehabilitimin e pyjeve dhe veanrisht e shkurreve dhe arroreve. - Prfshirja e pyjeve n shrbime mjedisore: a) sekuestrimi i karbonit, b) mbrojtja e toks nga erozioni, c) ruajtja e ujit. - T ecet paralelisht me zbutjen e varfris e punsimin e fermerve dhe mbshtetjen e 240 SHPPKK. - Vazhdimi i procesit t transferimit sipas objektivave t qeveris, regjistrim, privatizim dhe prmirsim i akteve ligjore (Ligji i ri). - Projekti i ri t prshtatet me nevojat q paraqesin SHPPKK dhe skemat mbshtetse pr reformn pr pronsin dhe legalizimin e pronarve tradicional.

regjistruara. Nuk kemi t dhna pr planin e shfrytzimeve, pr planifikimin e prodhimeve, nevojat pr dru zjarri, mundsit, rritjen vjetore t planifikuar e t realizuar, planifikimin strategjik, etj. (Pra mungon nj database kombtare e sektorit pyjor, duke marr n diapazon t gjer t aspekteve ekologjike, ekonomike dhe social-kulturore).

Aspekte strategjike
Meq mungojn t dhnat e grupuara e t besueshme, planifikimi strategjik, hartim i politikave dhe shprndarja e mbshtetjes publike e ndrkombtare, pengohen ndjeshm. Pa ndrgjegjsimin e duhur dhe fushatat informuese, do t jet e vshtir t paraqitet nevoja pr shfrytzim m t rregullt t pyjeve, si rrjedhoj e menaxhimit t qndrueshm t burimeve natyrore. N kt kuptim, DPK dhe degt e saj rajonale e lokale duhet t kuptojn se

Federata Kombtare e Pyjeve dhe Kullotave Komunale

Vijon nga fq. 1

Bardh Rica, drejtor i AITPP n Ministrin e Brendshme

presim dhe 20 t tjera q pyjet t shkojn tek pronari? Nuk do tia japim me zor pronarit! Transferimi i par sht nga qeveria tek rajoni, t keqe ka q 12 qarqe t ken 12 rezervate gjuetie ose 12 rajone atje ku fshatari nuk e merr dot sepse sht larg. Ajo pjes ti jepet rajonit, t vendos inxhiniert e pyjeve, t vazhdoj t bj projekte, t hartoj strategji. E vetmja strategji q sht hartuar n 12 qarqe sht strategjia e pyjeve q sht hartuar n Lezh. Kemi hartuar nj strategji or zotri pr pyjet dhe ka nj dokument strategjik q sht miratuar n kshillin e qarkut. Dhe me pyjet ne qarqe mund t hartojm dokumente strategjik, t cilt prbjn strategjin e gjith vendit se si do t trajtohen kto pyje. Mbi bazn e ktyre strategjive mund t konkurrohet me fonde strukturore n takimet evropiane dhe t sigurohen fonde nga ato strukturore. Mund t prdoren fondet e komuns, mund t prdoren fondet e qarkut, mund t prdoren fonde nga donator, por pa projekte, pa strategji, pyjet do t ken nj fund jo t dshiruar. Na vinte turp kur kalonim n Maqedoni apo n Greqi para 15 vjetsh; ishte si nata me ditn Na vinte turp kur fluturonim sipr Shqipris se dallohej gjendja, ndrsa tani gjendja sht krejt ndryshe, pak ndryshime ka sepse pyjet kan filluar fal bujaris s natyrs q i ka rikrijuar, por dhe mundit e sakrifics s inxhinierve dhe teknikve t pyjeve. Un mendoj q realisht ne duhet t shpejtojm kohn. Ok-ein e ka

dhn kryeministri, por ai nuk ka hyr n detaje, n probleme teknike q duhet ti zgjidhim ne. Do t privatizohet nga ai q dshiron t lidh jetn e tij dhe biznesin me pyjet. Kjo sht kaluar shum mir tek kshillat e komunave, nuk i sht ln kryetarit. Nj kryetar mund t abuzoj me pyjet. Jo! Ja kan ln kshillit, vendimet jan t kshillit. Duhet t paraqitet n kshill, n t tria format mund t kalohet, pr mendimin tim! Mund t jap kshilli i komuns n pronsi apo n prdorim qytetarit, si t dshiroj ta marri, mund tia jap qarku, mund tia jap edhe qeveria. Pra, t tria format e pronsis mund t prdoren pr tia dhn atij, por individit ne nuk mund tia japim me zor, sepse edhe n zbatimin e ligjit pr tokn, nuk iu dha toka, ndonse me nj kusht t 91-shit t ishte antar i kooperativs ose ferms tha se dua tokn. Siu dha me zor! Iu la e drejta q ai ta krkoj dhe ta marr me dokumente dhe ta gzoj. Un jam pr tokn q t prfshihet n pronsi, pr faktin se duke e pasur n prdorim ajo nuk ka vler. Duke e pasur n pronsi del n pah vlera reale e pyllit. Pronsia tregon se sa vler reale ka nj pyll n Sarand, n Tropoj , natyrisht nuk jan t njjta, variojn, por nse do ta ken n prdorim ai prsri do t jet pyll pa nj vler, q si dihet vlera reale e tregut. Tregu sht ai q do t tregoj vlern e saj. N ann tjetr un jam pr fuqizimin maksimal, policia pyjore, shrbimi pyjor duhet ti ngjaj shrbimit pyjor austriak, gjerman apo francez, bashk me ligjet, bashk me kompetencat, bashk me sanksionet. Por, kurrsesi pyllin tia lm n dor nj njeriu amator, apo nj aventurieri, q e pret, e shkatrron, e djeg.

Edhe tokn bujqsore nuk mund ta tjetrsosh, ti nuk mund ta grmosh, nuk mund ta bsh tulla, toks bujqsore duhet ti ruash destinacionin! Po ashtu dhe pr pyjet. Un them q rruga sht e ditur, por duhen mekanizmat e vrtetimit t ktij procesi. Eksperienca flet! Aty ku ka rrethuar nj zabel iks fshatar kudo n Shqipri, pylli pr 10 - 15 vjet ndryshoi si nata me ditn me pyllin karshi, q i ndan nj gardh si kufi. Kufijt nuk jan problem, se do fshat ka majn e kodrs, ka prroin ku ndahet me fshatin tjetr. T moshuarit jan dshmitar dhe i njohin e po t duash ta futsh n parcel tjetr; jo t thot; sht e filan fshati. Jan teknikt e pyjeve, q i njohin m mir se kushdo tjetr dhe atje ku ka probleme do t jen dhe gjykatat administrative, t cilat do t japin zgjidhje m t shpejt sesa kto gjykata q i kan riprsritur tash 20 vjet proceset pyjore. Do t ket zgjidhje n kohn sa m t shpejt t mundshme. Mendoj q duke u angazhuar, gjithsecili sipas kontributeve, sipas pozicioneve q ka; shoqata, komuna, bashkia, ministrit, do t japin at kontribut q ky proces t prfundoj. Ska gj m t mir q t transferohet nj pron dhe japin mendime t gjitha ministrit. Ska lidhje Ministria e Kulturs ndoshta pr kt pun, por jep mendime, kalojn nprmjet Kshillit t Ministrave. T gjitha ministrit japin, duket q sht duke u br nj transferim rutin, jo or zotri! sht krejt i prgjegjshm, sht krejt delikat, sht krejt transparent n gjith kt transferim. Nuk ka ndodhur ndonjher t jet nj proces m transparent sesa ky i transferimit q po bhet.

Vijon nga fq. 1

Kristaq Shqahu, Kryetar i Komuns Gjinar, Elbasan

djegur. Pra, sht transferuar n mnyr selektive. Po ashtu, n pyjet e transferuara, nj pjes e ka prsri shteti. Njolla, si i quajn specialistt, sepse un nuk jam specialist pyjesh. Ajo q dua t theksoj sht se edhe n qendrn e komuns, n Gjinar, gjysmn e pyjeve i ka shteti dhe gjysma jan pyje komunal. Pr kufijt midis fshatrave, nuk sht si u tha ktu se kryetart e komunave jan sehirxhinj. Prkundrazi, ne jemi prpjekur q ta zgjidhim gjithka drejt e t mos kemi qejfmbetje, kemi negociuar disa her por end nuk po e gjejm gjuhn e prbashkt. Un mendoj se kto probleme nuk zgjidhen gjithmon nga gjykatat, sepse gjykatat kalojn disa shkall, pa llogaritur zvarritjet. Por ne sdo jemi gjithmon kryetar, ndrsa fshatart jan prher aty dhe i shrbejn pyllit. Regjistrimi i pyjeve sht nj hallk tjetr, e cila pr mendimin tim duhet t bhet nga ministrit prkatse, sepse komunat nuk kan mjete e specialist, nuk kan as fonde pr t br hartat e gjith t tjerat. Prandaj, mund ta hartojn regjistrimin ministrit dhe at material tua kaloj komunave pr siprfaqet q u ka transferuar. Procesi duhet prshpejtuar, por pa br gabime, pasi duke i pasur pyjet as shtet e as komun, disa prfitues, disa t paprgjegjshm, kan filluar t vetquhen pronar, duke i prer, djegur apo duke i tjetrsuar. Po ashtu, pr transferimin e pyjeve, mungojn disa akte ligjore e nnligjore, t cilat na i vshtirsojn shum punt.

Kurora e Gjelbr
Vijon nga fq. 1

Prof.as. Dr. Ervin Toromani, n Fakultetin e Inxhinieris Pyjore, Tiran

si e dim q po i marrin siprfaqet pyjore me koncesion dhe nuk po kalohet te privatizimi. Tani, si e kuptoj un, pyjet kan kaluar te komuna dhe, nga komuna do tia japim fshatarit me ligj. Pra, nuk po flasim pr rastin nse nj biznesmen do ta marr, ta privatizoj pyllin, pra sht tjetr kndvshtrim. Ather, ajo q doja t thosha lidhur me privatizimin, q sht dhe meraku i t gjithve. E para, ne kemi eksperienc mbi ndarjen e toks bujqsore, kemi ligjin 7501, i cili ka krijuar shum probleme dhe parcelizimi i pyllit ashtu si edhe i toks bujqsore do t ishte gabim shum i madh. Pr kt arsye ne e shohim q sektori i bujqsis pas 20 vjetsh nuk ka dal nga ajo kllapi ku ra n vitet 90, nuk sht intensifikuar, nuk po zhvillohet teknologjia, por po ngelet n disa parcela, disa serra, q nuk sht koncepti i bujqsis ekstensive t zhvillimit dhe ky sht gabim! Nse do ta aplikojm at n pyje, duke u bazuar te ky shembull, ather jemi gabim! Para disa kohsh, qe ministri n fakultet dhe midis t tjerash, tha: Do t prmendim modelin slloven. Un javn q kaloi kam qen n nj takim n Banja Luka dhe prfaqsuesi i qeveris sllovene, q ishte i ftuar atje, tha: Ne kemi gabuar me privatizimin dhe duam ta korrigjojm ... Tani, lind pyetja, dakord, do ta privatizojm pyllin dhe do tia japim fshatarit, po sa do t jet kjo siprfaqe? Rexhepi bri nj analiz ekonomike, q pr mendimin tim nuk qndron e gjitha, megjithat logjika sht ajo. Ather, nse do t shkojm drejt privatizimit te fshatari duhet t nisemi nga nj logjik ekonomike, pra ekonomikisht dhe duhet studiuar kjo, sa duhet t jet siprfaqja minimale pyjore q nj familje q sht prdoruesi, nuk sht individi, kryefamiljari, por sht familja prdoruesi duhet q t mbuloj shpenzimet e veta, duhet natyrisht t fitoj dhe dika n mnyr q dhe t riinvestoj te ky pyll, pra duhet nj analiz ekonomike e till e holl dhe pastaj t themi dakord, po e privatizojm, po duhet t japim 5 apo 10 ha ksaj familje, jo 5000 m2 ose 0.5 ha, sepse kjo logjik ekonomike duhet t na orientoj gjithandej. Pra, kjo sht ajo q mendoj un dhe far duhet br, pra duhet q natyrisht t ket raste t tilla studimore ku t prcaktohet efektiviteti ekonomik i privatizimit t pyjeve, ndryshe do t ishte gabim! Ather, propozimi im dhe q natyrisht konvergon edhe me at q tha specialisti slloven atje, sht: Ne duhet q pronare t lejojm t jet komuna dhe t drejtn e prdorimit ta ket

komuniteti dhe ata po e korrigjojn kt gabim. Kshtu dhe ne duhet t vazhdojm ta bjm kt dhe t vazhdojm n kt drejtim edhe te strategjia. Jo ta privatizojm, tia japim fshatarit, por ai t ket t drejtn ta prdor at. Nuk thot asnj t mos ta prdor, por jo ta privatizoj dhe kjo natyrisht po t hyjm n shkencn ton t mbarshtimit t pyjeve, na humbet konceptin e ngastrs pyjore, t nnngastrs, t menaxhimit e kshtu me radh. Prandaj them q kto gjra duhet t merren n konsiderat dhe besoj q duhet t jen aspekte q duhet ti knaqin t gjitha palt. Prsa i prket analizs q bn Rexhepi, n njrn nga slide-t merr n konsiderat rritjen vjetore, n t vrtet nuk merret rritja vjetore, por mundsia vjetore e shfrytzimit, sht tjetr koncept. Dhe besoj dhe n diskutimin atje, disa nga profesort q jan t vjetr n kt aspekt, n disiplinn e mbarshtimit than: Jo rritja vjetore, po mundsia vjetore, sht tjetr gj! Gjithmon mundsia sht t paktn 80% e rritjes vjetore, sepse gjithmon ruhet nj far rezerve. Nse e kemi fondin normal, se n rastin ton konkret nuk e kemi kt. Tani ne, me shohim, prballemi me shifra. Midis inventarit kombtar t pyjeve dhe kadastrs kemi nj hendek t papar, pra nuk dim cila sht baza e t dhnave. Prandaj mendoj se para se t bhet strategjia duhet gjetur cila sht gjendja reale, nprmjet nj inventari. Pastaj, mbi kt baz e mbi kto t dhna t sakta, t bjm strategjin, sepse po vazhduam me kto t dhna t pasakta, prsri do t gabojm. Un, si pedagog i inventarizimit kombtar t pyjeve. Mendoj se informacioni q siguron sht baza kryesore pr strategjin e zhvillimit n nivel kombtar. Nuk sht plani i mbarshtimit, por inventari kombtar i pyjeve dhe ne duhet t bazohemi n t dhna t sakta, q t bjm nj strategji t sakt, prndryshe do t gabojm e prap do ti kthehemi ktij qerthulli. End nuk po dim dhe ministri e kryeministri po thon: Ore far kemi? Ju spo dini sa pyje komunal keni transferuar, tjetr shifr jep ministria, tjetr ju. Po ashtu edhe prsa i prket rritjes, po kshtu edhe prsa i prket strukturs. Pra, duhet sqaruar nj paqartsi e till! Dhe e fundit, shifrat q jep Federata Kombtare nuk tregojn domosdoshmrisht nevojn pr nj rishikim t platforms dhe reforms n pyje, sepse elementi q merret n konsiderat sht vetm nj, lnda drusore pr dru zjarri. Sot, prirja ose riorientimi i politiks n sektorin e pyjeve sht drejt pagesave t shrbimeve, prandaj projekti i ri duhet t orientohet drejt asaj, sepse pylli nuk sht vetm pr t marr lndn, por edhe pr mbrojtjen e toks, pr klimn, etj., dhe te pagesat e shrbimeve, ky duhet t jet nj ndr riorientimet e sektorit t pyjeve.

Vijon nga fq. 1

Prof. Dr. Arsen Proko, Drejtor i Pyjeve n MMPAU

un mendoj q ne mund t avancojm. Nuk jam me at mendim q ne t presim, njher ta regjistrojm, pastaj t shikojm se do t bjm. Ne mund t ecim paralelisht n ato aspekte, t cilat nuk na prekin thelbin e reformave tona. Psh, si dihet, shteti transferoi pyllin te komuniteti pa e regjistruar m par, pra nuk tha shteti do ta regjistroj, pastaj do tua transferoj, por e transferoi. Natyrisht, n ato vshtirsi q ekzistojn, kufijt midis komunave, kufijt ndars administrativ, etj., duke futur konceptin e kompromisit, konceptin e ndarjes pa konflikte. Pra, komunat vet ta ndajn me marrveshje midis tyre, sepse po t shkojm drejt atyre q u prmendn ktu, se kush do t jet arbitri, arbitri gjithmon n konflikte pronsie sht gjykata, pra duhet t shkojn n gjykat. Ne kemi shum komuna sot, t cilat pretendojn q nj pjes e ka marr kufiri nga komuna tjetr dhe tani e krkojn zgjidhjen nga Ministria. Mendoj se zgjidhjen duhet ta krkojn nga gjykata, sepse sht ajo q vrteton drejtsin e nj pale kundrejt nj tjetre. Sepse po ta kishte kt Ministria e kishte ndar mir q n fillim, pra dika ka ndodhur q nuk mund t bhet ai institucioni, i cili e ka br kt gabim, t bhet edhe ndreqsi i ktij gabimi. Jan ca norma, t cilat ne duhet t na trheqin vmendjen q t tregohemi shum m t kujdesshm. Edhe ne n drejtori kemi mjaft konflikte midis nesh, lidhur pikrisht me transferimin, sepse krkojm q ti zgjidhim njher e mir gabimet dhe kur kemi mbivendosje t mos kemi regjistrim dy her t s njjts parcele, pra t kemi nj filtr, q t saktsoj sa m shum t jet e mundur siprfaqet e transferuara. Sot diskutohet m shum pr privatizimin, apo usufruct-i. N fakt, misioni i BB dhe projekti i tij kan folur qart pr usufruct, pra pr dhnien pa qira komunitetit, duke prdorur si instrument gjithmon prdorimin tradicional, ka do t thot q parimi sht usufruct-i, dhnia n prdorim dhe e thash qart q nuk do t ket m financim nga BB nse do t lvizet nga ky parim. Un nuk kam asnj alergji dhe jam pro privatizimit n do mnyr, por privatizimi

sht nj instrument q e kan prdorur edhe vende t tjera, natyrisht jo me kushtet tona, ndrkoh q vende t tilla si sht vendi yn, q nuk ka nj pronsi t dokumentuar me tapi, ka prdorur gjithmon mnyrn e prdorimit tradicional, por edhe n ligjin e ri ky do t jet nj objekt diskutimi dhe mund t vendosim q pronari ka t drejt ta shes pronn e tij. N kt rast shteti sht pronar pr pyjet shtetror dhe komunat pr pyjet komunale, pra vendos komuna vet se far do t bj me pyjet, sepse ajo vet sht pronare. Natyrisht, komuna, si t thuash, sht institucioni m afr komunitetit, i cili shikon m me interes komunitetin n radh t par. Prve ksaj, me hartimin e ligjit, lind detyr ligjore, por edhe pr shkak t afatit, hartimi i nj strategjie t re pr pyjet, pra sht objekt edhe strategjia dhe vjen vitin tjetr. Ashtu si sht detyrim ligjor dhe hartimi i nj plani kombtar pyjesh, t cilat, natyrisht, t nisura nga kto analiza, nga kto grupe, q po punojn dhe analizojn thellsisht proceset q po ndodhin n pyje, do t japin edhe zgjidhjen m t mir, n interes t t gjithve, t komunitetit, t biznesit, t industris s drurit, q ka rreth 25 mij familje, t cilat mbahen nga kjo industri. Pra, n interes t ekonomis, n interes t rritjes s zonave t mbrojtura, q tentojn t shkojn rreth 25 % t territorit. T gjitha kto, strategjia dhe plani kombtar i pyjeve do krijojn nj zhvillim t harmonishm t t gjith sektorve, pra jo duke e par thjesht nga nj aspekt i vetm. M i rndsishm sht informaliteti i sektorit t pyjeve. Ne, zyrtarisht nga INSTAT-i, si u prmend, pr do lek t investuar, shtetit i marrim 10. Kjo sht shifra zyrtare, por nuk sht realiteti! Nga analizat q bjm, duke marr n konsiderat bimt mjeksore, drut e zjarrit q djeg fshatarsia e t tjera, del e kundrta, q ne realisht japim 7 dhe marrim 1 lek. Pra, jemi sektor shum efient, vetm q mbetet proces informal. Ather, far kemi br me Shrbimin Kshillimor? Q kt vit krkuam t bhen planet operacionale vjetore, ku komuna futet n proceset e planifikimit t sektorit t pyjeve, brenda pyjeve q ajo ka dhe t paktn sa m mir q ta demonstrojm kt tek qeveria pr produktet q jep sektori i pyjeve, aq m tepr do marrim investime Kshtu q duhet par me syrin e perspektivs, nse ktu ka disa

prfundime t drejta dhe un e kam par me syt e mi q nse shkon n luginn e Matit, nse shkon n luginn e Shkumbinit, nse shkon n luginn e Devollit, ka nj zhvillim t vrullshm t pyjeve, pra komuniteti sht br shum i ndrgjegjshm pr ti mirmenaxhuar, pa i pasur n pronsi, madj pa i pasur dhe me nj dokument n prdorim, po duke e ditur q kjo sht nj filozofi e ksaj qeverie, q pyjet i takojn komunitetit dhe i takojn gjithmon. Kshtu, q kjo sht m e rndsishme, pastaj format jan pjes t diskutueshme, q gjithsesi nuk mund ti themi q n kt ast dhe nuk duhet t nxitohemi, pa pritur dhe prfundimet e grupeve q po punojn n terren dhe ekspertizave t huaja, t cilat po punojn bashk me ne pr t prcaktuar rrugt m t mira pr zhvillimin e sektorit t pyjeve. Tani vijm te shifrat: Natyrisht, Rexhepi (Ndreu), duke pasur parasysh transferimin sa m maksimal t pyjeve, niset nga ca shifra dhe bn ca analiza, nevojat, krkesat dhe del n nj prfundim. Por, nse un e kam nj prfundim q prpara, ather shifrat detyrimisht do ti nxjerr aty ku dua un. Nse punojm, domethn n formn e nj approach-i, q t bjm nj analiz t thell e pastaj t nxjerrim shifra dhe m pas, mbas shifrave t diskutojm, ather kjo do t ishte rruga m e mir. Psh, un mbaj nj analiz, 43 % e popullsis, thot Rexhepi, jeton n zonat rurale, q i bie 1.3 milion. Ather, nse marrim kt shifr, gjysma jeton n zonat fushore q prdorin energji elektrike, ku sht popullsia m e madhe, dendsia m e madhe? Pra, del q 600 mij vet jetojn n zonat malore, q prdorin dru. Po ti llogarisim me katr pjestar, dalin mesatarisht 150 mij familje, q krkojn, po themi 1.5 milion m3dru zjarri. Kt shifr, po ta pjestojm me dy rritjen vjetore, del se 750 mij ha pyje plotsojn nevojat e komunitetit pr dru zjarri. Ne i kemi transferuar tashm 750 mij ... Ather?! E kam fjaln q nse nevojat dalin gjithmon sipas shifrave q paraqiten, shpeshher dalin m t mdha sesa rritja vjetore e pyjeve. do t thot kjo? Do t thot q ne ti mbishfrytzojm? Jo! Ne duhet t gjejm rrugt pr t arritur e barazuar balancn dhe un mendoj q pr ta mbyllur fare, jemi n rrug t mbar drejt finalizimit t procesit, drejt krijimit t kushteve t favorshme pr nj pylltari t qndrueshme. Ndrkoh, dua t them se Projekti i ri i BB do t jet i kufizuar pr shrbimet n ekosistem dhe sht shum e rndsishme prcaktimi i prdoruesit, n mnyr q t realizohen mekanizmat e pagesave t shrbimeve n ekosistem. Mendoj q mbrapa jemi tek regjistrimi, tek prdoruesi, tek identifikimi i prdoruesve. Kshtu q SNV-ja tani duhet t shprehet qart lidhur me hapat q do t merren. sht br nj propozim pr krijimin e nj grupi ndrministeror, i cili do t vazhdoj, por kemi nevoj q t bhen prpjekje q t shkojm drejt nj procesi t normalizimit t formave t prdorimit dhe t pronsis!

Kurora e Gjelbr
Xhavit SADIKAJ, kryetar, Sknder BASHA, antar n SHFPPP Mali, Suharek

Pylltaria n Kosov

Nisma e miqve dhe hapat tan

fillim ishim ne, q po njihnim ant e bots por q nga halle t shumta as q po krkonim rrugn. Mandej kishte ardhur vllai (Haki Kola) q na solli mikun (Peter Kampen) dhe pjes t SNV. Ashtu, leht, pa dhimbje, e lindm Shoqatn e Familjeve Pronare t Pyjeve Private dhe i dham emrin Mali. Tani jemi nj dhe me shikimin drejt s ardhmes. Fare e re n mosh, Shoqata Mali, hapron do dit, madj me hapa t mdhenj, t shpejt e t sigurt. Edhe t ditur po bhemi. Msojm do dit nga shum. Kshtu, vullnetshm, do kemi arritje t mdha. Pse jo? Nuk thuhet kot: Vllai sht vlla dhe Miku sht prkrah Zotit. Ne q tanim jemi krenar, duam tua kthejm krenarin edhe pyjeve. Krahas nesh, po rilindin edhe ato. Kishte vrull, tani ka hov, ka ritm dhe ecja sht prpara, kah e ardhmja. Jan regjistrat e radhve, t pronarve t pyjeve privat, q zgjaten, takimet e tyre me qllim ofrimi, njohjeje e bashkimi, pr t

Pran gshtenjs eksponat natyror, Dolloc, Suharek

Sknder BASHA, teknik pyjesh

Ah pyjet

paraqitur subjekt shoqror q merr nisma e ndryshon rrjedha. sht fjala jon njzri dhe ndikimi n miratimin e ligjit pr pyjet, pasuri jona. Kshillimet dhe mbajtja e orve me qllim edukimi t nxnsve t shkollave

fillore dhe atyre t mesme - t ult, si duhet ruajtur e si duhet prkujdesur pr mjedisin, me theks t veant n Pylli im, dhe kampingjet e organizuar pr kta nxns, q t njohin m pr s afrmi pyllin. Fletpalosja pr Shoqatn Mali, bisedat kudo dhe angazhimi i prditshm, t kontaktohen sa m shum pronar pyjesh e tu jepen sa m shum njohuri mbi rolin dhe rndsin q ka pylli, si dhe kshilla pr t menaxhuar qndrueshm pyjet. Ka edhe shum pronar t ktushm pyjesh pr tu antarsuar n Shoqat dhe shum pun pr t br. Shoqata Mali dhe shoqatat simotra, kudo n Kosov, jan br faktor, q nuk anashkalohen m. Sigurisht, do t ket edhe mospajtime. Piteri q sht aq simpatik, kur belbzon shqipen, i mrekulluar me rrallimin realizuar koh m par n pyjet e ktueshm t ahut, kishte krkuar mendimin mbi synimin ton t fundm dhe, sishte mjaftuar me prgjigjen ton se Donim pyll t lart, me dru cilsor teknik. Interesimit
komunn e Suhareks, edhe ai q po menaxhonte me pyjet e ksaj komune, ishte i emruar nga komiteti i partis, q pr dekada me radh po na nprkmbte n do aspekt. kombtar, shoqror dhe qytetar e njerzor, ndrsa punonin pr pushtetin e tyre ose pr interesa grupesh a klanesh, meq po qeverisej n gjendje anarkie t plot; ata prkraheshin nga shqipfols t przgjedhur, sahanlpirs, t cilt ia kishin shitur shpirtin ose i ishin dhn t tr djallit. Pr ndonj investim n kto pyje, n at koh, as q mund t flitej. Kjo pr arsyet e shumta q prmendm, po m s teprmi pr faktin se q t gjith mekanizmat shoqror e shtetror pos menaxhimit t dobt me kto resurse e pasuri kombtare, i ishin rrekur vjedhjes dhe keqprdorimit t tyre, ku secili merrte e zhvaste at q mundte. Ishin koh t liga, kur e tr pasuria e ktij populli ishte n duar t shprdoruesve, t cilt praktikisht spo dinin t ngopeshin. Fati i pyjeve me asgj spo ndryshonte nga fati i popullit. Rrethanat n prag t lufts dhe ato t lufts s fundit, ishin ato q ndrpren kt dm pyjor e kt grabitje t madhe. Edhe m pas, kishte dme, por tani i shkaktonte popullata krejtsisht e dmtuar nga lufta. N pasluft jeta kishte marr rrjedhn dhe kishte ritm n kt rrjedh, por ja q njerzit spo udhhiqeshin nga mbarsi. T shumta e nga m t ndryshmet ishin zhvillimet e dukurit negative kudo n shoqrin kosovare. Do t shohim se ne na mungon arsimi e m shum kultura e vetdija, vemas ajo kolektive dhe pr gjra e pasuri t prbashkta e interes kombtar. Pyjet kan domethnien e jets, kurse ne, me sjelljen ton, i kemi br edhe kto, nj nga dhembjet tona t mdha.

t tij se Cili do t ishte numri i trungjeve pr hektar, pas dyzetepes vitesh? i ishim prgjigjur guximshm: Nntdhjetennt. E, si reagim, q po shprehte mosbesim, do ti themi: Ja, vetm kaq e Jo njqind. Dhe kjo pr t vetmen arsye q t kemi nj vend ku mund t na prek dielli, buz hijes s rnd t lisave, qirinj, t gjat. Ishim te Maja e Ahishts, mjedis q t ekzalton e t bn skajshmrisht krenar, andaj end nuk e dim se kush kishte t drejt, ndrsa kt e kishim thn nisur nga fakti q pyjet tona jan pyjet m t mira n bot. Mjedis si ka ditur t krijoj natyra, e n te shtrihen gjashtmij e gjashtqind e gjashtdhjet e tet hektart tan, t pyjeve, strukur nn sqetulln e po m shum pyjeve tona t prbashkta, pasuri kombtare. Shumsi bimsh e laramani llojesh, vet parajsa n tok. Se e duam pyllin nuk diskutohet. Tani jemi t zott ti qndrojm edhe m pran.

yjet me t drejt shpallen pasuri kombtare. Ato jan pasuri me vlera t veanta pr njerzit e do vendi. Ndr t tjera, rndsia e pyjeve sht edhe ekonomike edhe sociale, ngase me t mirat e shumta q japin ndikojn drejtprdrejt n kto aspekte. Pyjet e Kosovs, ishin fatkeqe n gjith t kaluarn e tyre dhe kjo pr dy arsye: E para, ngase gjat gjith s kaluars shfrytzoheshin nga pushtete t huaja, pr to e pr njeriun e ktushm. Dhe, e dyta, ngase njeriu i vendit, pronar legjitim i tyre, asnjher nuk qe n gjendje e n pozit ti menaxhoj qndrueshm. Vendi i pushtuar, pos t tjerash, i kishte br njerzit edhe t varfr e tepr t varur nga pylli, ndrsa skishin as minimumin e njohurive pr prkujdesje ndaj tyre; po ashtu, u mungonin kushte t shfrytzimit racional e me nikoqirllk t tyre. Si pasoj ktyre dy faktorve, q t thuash vetm ktu po bashkvepronin. Sot kemi pyje skajshmrish t dmtuara e krejtsisht t degraduara, ndrsa pasojat jan dukshme e t njohura. Siprfaqe t tra u zhveshn e u shkretuan, duke i shndrruar n toka pyjore ose edhe m keq n toka djerr, krejt t pashfrytzuara, q pr pasoj kishin varfrimin edhe m t popullats, kurse e tra kjo po shoqrohej edhe me dhun krejt t shfrenuar t aparatit shtetror serb mbi popullatn, me qllimin e fundit q ksej popullate ti bhej jeta krejt e padurueshme e t shprngulej prfundimisht nga ktu. Gjendja n pyje sht nj nga treguesit e gjendjes s shoqris n plan arsimimi e kulture, ndrsa pasqyron edhe vetdijen dhe mundsit e organizimit shoqror e politik t saj. Ktu smund t na lihet i tr

faji, por duhet marr e pranuar pjesn e fajit q na takon. Krejt kjo me qllim prmirsimi t gjendjes n pyje dhe t ecjes prpara, si shoqri e tani edhe si shtet, drejt s ardhmes. N fundshekullin e kaluar, vemas n prag t lufts pr lirimin e Kosovs, gjendja n pyje, si n do plan tjetr, ishte rnduar edhe m shum. Si t thuash, kishte marr prmasa tragjike. Pushtuesit, duke e par se sundimit t tyre n Kosov po u vinte fundi, ishin lshuar n prerjen dhe shfrytzimin e pyjeve jasht do rregulli e norme ligjore, vetm e vetm t grabisnin ka mund t grabitej. Po planifikoheshin prerje enorme t drurve n pyll, ndrsa kishte edhe prerje t shumta t paplanifikuara, q po shoqroheshin me prerje, ti quajm ilegale, t cilat po bheshin nga njerz t pushtetit okupues serb, shqiptar e serb, dhe me bekimin e prkrahjen e tyre, ngase secili prej tyre po prfitonte ose po zhvaste dika. T shumta ishin edhe prerjet rrah, t cilat ishin br dukuri dhe i hasje kudo. Dmet ishin t paprshkrueshme e t pallogaritshme. Kjo jo vetm pr faktin q po priheshin e shfrytzoheshin egr, por mungonte edhe minimumi i prkujdesjes s shfrytzimit racional, ngaq sasi e shumt e ktij druri, me vlera t larta teknike, i cili do t mund t shfrytzohej n industrin e drurit, shfrytzohej si dru zjarri. Skishte fare kuadro profesionist, ose edhe kur kishte, ai ishte shqipfols ose thjesht serb i predisponuar t zhvaste dhe skishte as ndjesin m t vogl pr pyllin e sndjente keqardhje pr veprimet e zhvillimet skajshmrish t dmshme pr pyjet, pr mjedisin e pr t ardhmen e njerzve ktu. Stafi udhheqs, kudo n

Supozoj, dhe dua t besoj se e tra lidhet me gjendjen sociale te njeriu i yn e n shoqrin ton. Them se ska t till q vrtet duan t dmtojn pyjet e kt mjedis kaq t mrekullueshm q kemi. Prmend se punonjsve t ktushm u ka ardhur n maj t hunds: Znia e pritave dhe konfliktet me palt, shpesh edhe duke ua konfiskuar drut e duke i dnuar me gjoba, q vshtir se mund ti paguajn, ngase me t vrtet shumica e ktyre dmtuesve jan varfanjak. Duhet t jemi n krkim t zgjidhjes, t nj zgjidhjeje t prhershme. Mendoj se t punsosh njerzit do t thot t sigurosh e t vsh n binar gjithka. Asgj ssht e leht, por ne duhet t ecim m tej. Sado q jemi pas kombeve t prparuara, s paku duhet shkuar pas tyre, ndrsa duhet synuar ti arrijm e t ecim prkrah tyre, pr t jetuar n harmoni t plot njeriu dhe mjedisi, prfshir pyjet. Sguxojm t pranojm situatat pa rrugdalje dhe zgjidhja duhet gjetur n menaxhimin e qndrueshm me masa silvikulturore dhe n pajtimin e kundrshtive, duke plotsuar nevojat e t dy palve, t pyllit n nj an, pr ta mirmbajtur dhe t popullats, n ann tjetr, pr furnizim me dru pr djegie. T thrrasim ndrgjegjen e t krijojm vetdijen prdit nga shum (jo nga pak). Jemi t vonuar. T mos vonohemi m. Jeta le t rrjedh me ritmin q i diktojm ne dhe, gjithsesi, n kahun q i tregojm ne kah e ardhmja e ndritur. Pse jo?

Kurora e Gjelbr
Vijon nga numri 116

Rekomandimet kryesore
a) Regjistrimi i pyjeve dhe kullotave, proces i domosdoshm dhe shtje kombtare. Pr shkak t shrbimeve t gjera mjedisore, q ofrojn zonat pyjore e kullosore, krkohet rritja e prgjegjsive pr mbrojtjen dhe menaxhimin e qndrueshm t tyre. Prandaj, regjistrimi i titujve te pronsis se pyjeve e kullotave duhet t merret si shtje e veant. Problemet e pronsis, regjistrimi i pronave pyjore/kullosore t transferuara duhet t vlersohen si prioritet kombtar dhe teknik. Prandaj, krkohen zgjidhje politike dhe financiare pr t siguruar q 20 % e siprfaqes s vendit ton t menaxhohet n mnyr sa m efektive. Esht e nevojshme prfshirja e shum aktoreve ky, si Ministria e Brendshme, Ministria e Financave, Ministrin e MPAU, Ministria e Drejtsis (ZRPP), drejtuesit lokal, organizatat civile prfaqsuese t shoqatave t pyjeve dhe mjedisit n t gjitha nivelet. b) Regjistrim paraprak, mbshtetur n vendimet e KM, dhe lista e pronave t bazuara n t dhnat e kadastrs pyjore, pr t formalizuar pronarin e ri dhe prgjegjsit. Duke pasur parasysh sasin e puns, nivelin dhe detajet, burimet teknike e financiare t nevojshme pr regjistrimin e pronave t transferuara nga shteti tek NJQV, pr m shum se 300 komuna e bashki, q mbulojn mbi 740.000 ha tok (mbi 20 % e vendit), sht e nevojshme t gjendet nj zgjidhje brenda nj kohe t shkurtr. Disa prgjegjsi ligjore pr menaxhimin duhet t jen t prcaktuara qart, duhet nj regjistrim paraprak i pyjeve e kullotave transferuar n baz t vendimit t KM, n ZRPP dhe NJQV te njohin prgjegjsit e tyre t reja ligjore. Ky regjistrim formal duhet t bazohet n listat qe jan ne dispozicion t pronave bashkngjitur me vendimin juridik t bazuar n kadastrat te pyjeve dhe hartave (1:25,000 ose 1:10,000 shkall) n mnyr q t formalizojn pronsin e re dhe prgjegjsit. c) Regjistrimi fillestar i pyjeve dhe kullotave, n baz t krkesave t ligjit dhe udhzimit prkats, mundson do ndryshim t mvonshm. Pas regjistrimit fillestar formal, bazuar n krkesat e plota teknike e ligjore te procesit t regjistrimit (duke prfshir hartn n shkalln e krkuar) mund t bhen ndryshime t mvonshme. N sistem mund te paraqiten ndryshimet n prdorimin e toks (pr antenat, gazsjellsit, guroret, etj.), t pronsis s nj komune, bashkie apo individi, te cilat mund te rishikohen prfshir shkallen e harts, kufijt ndars, etj., duke prdorur sistemin unik te numrave te pronave. d) Angazhim i qarte pr nj bashkpunim m t ngusht midis palve t interesuara dhe autoriteteve rregullatore, duke prfshir Ministrin e Drejtsis, at t Brendshme dhe at t Mjedisit Pyjeve e Administrimit te Ujrave. Palt duhet te krijojn nj grup pune pr regjistrimin e pyjeve, te prditsojn udhzuesin pr regjistrim dhe t sigurojn komunikim te mire midis ZRPP e subjekteve qe regjistrojn pasurit qe kane marr. Udhzuesi i par Pr regjistrimin e pyjeve e kullotave i vitit 1999 duhet te prditsohet, duke reflektuar ndryshimet n teknologji e cila duhet te behet gjersisht e disponueshme pr NJQV, me qellim qe ato te jene ne dijeni te krkesave te regjistrimit. Nj program ndrgjegjsimi/informimi duhet te zhvillohet pr NJQV ne nivel rajoni dhe te koordinohet nga qarku. e) Fushata informimi dhe ndrgjegjsimi pr NJQV, prsa u prket detyrimeve ligjore dhe prgjegjsive. Pr t siguruar kuptim m t plot t roleve e prgjegjsive dhe detyrimet juridike t prcaktuara me vendim t KM, krkohet nj fushat ndrgjegjsimi pr t mbuluar t gjitha komunat e bashkit. Kjo mund t organizohet n nivel qarku, me prfshirjen e plot t kryetarve t qarqeve, prefektve dhe ZVRPP. f) Qarku/NJQV t ken ekspert dhe pajisjet e nevojshme teknike pr t menaxhuar t dhnat hapsinore t territorit. Procesi i regjistrimit nuk duhet t konsiderohet si procedur, por investim n menaxhimin efektiv t burimeve pyjore/kullosore dhe t toks ne prgjithsi. Shtohet nevoja pr nj kadastr digjitale n nivelin e qeverisjes vendore (bile ZK) jo vetm pr regjistrimin e pyjeve dhe kullotave, por edhe pr menaxhimin e t gjitha pronave t tjera t paluajtshme. Kjo do t mundsoj t realizohen planifikime afatgjata t mbarshtimit t territorit, t regjistrohen t gjitha marrveshjet me prdoruesit lokal

Regjistrimi i pyjeve dhe kullotave t transferuara n pronsi t NjQV-ve PROBLEM I VSHTIR APO I NEGLIZHUAR?
Gjon FIERZA, Specialist pr pyjet n DSHP, Tiran
t toks dhe pyjeve, kontratat pr vendosje t antenave, pr minierat dhe guroret, etj. NJQV u krkohet qe t emrojn specialist pyjesh n administrat, pr t marr rolin e menaxherit t pyjeve e kullotave. Shrbimi Pyjor Shtetror n nivel qendror, duhet t punoj n ndrtimin e kapaciteteve t stafit pr rolin e kshilltarit pr te asistuar menaxhert e rinj, si dhe ne fuqizimin e funksioneve rregullatore dhe monitorimin e gjendjes. g) Vazhdimi dhe thellimi i procesit t decentralizimit n aktort lokal. Procesi i transferimit t pyjeve e kullotave n pushtetin lokal duhet t vazhdoj m tej, jo vetm me prmirsimet e VKM pr shtesa e ndryshime t siprfaqeve pyjore/kullosore, por me transferimin e ktyre pasurive tek prdoruesit tradicional. Kalimi n pronsi nga titulli n prdorim tek fshatari sht nj vendim politik. Kryeministri n fillim t ktij viti ka nnvizuar procesin e privatizimit t pyjeve e kullotave, duke nnkuptuar pikrisht kalimin n pronsi tek prdoruesit tradicional t tyre. Pr tu zbatuar ky kalim pronsie krkohet t gjenden rrugt t ofrohen dhe diskutohen procedurat ligjore dhe teknike, bashkpunim i palve pr sukses n kt proces.
-

Janaq MALE, Specialist pr pyjet n SNV, Tiran

Rekomandime m t hollsishme
1. Rndsi e veant duhet ti jepet regjistrimit fillestar t pyjeve e kullotave nga qeveria lokale pr zbatimin e vendimeve t Qeveris pr transferimin e aseteve. ZRPP sht agjencia kryesore n baz t ligjit t regjistrimit t pasurive t paluajtshme dhe e ngarkuar pr t udhhequr e menaxhuar kt proces si dhe t siguroj n fund t procesit dokumentacionin prkats t pronsis/prdorimit (certifikat e pronsis/prdorimi). Kjo krkon jo vetm njohuri t legjislacionit por dhe t akteve t tjera, t drejtat dhe detyrimet pr sa i prket regjistrimit ne ZRPP. N kt kuptim, ka rndsi t madhe pr tu arritur bashkpunimi me NJQV, cilat duhet t jen krkesat dhe standardet teknike t aplikuara nga kto zyra pr t regjistruar pronat. Udhzuesi i regjistrimit fillestar t pyjeve dhe kullotave t vitit 1999, i prditsuar duhet t vihet gjersisht n dispozicion t NJQV n mnyr q t jen t vetdijshm pr krkesat e regjistrimit. 2. Procesi i regjistrimit fillestar t pyjeve e kullotave, t filloj sa m par, duke shfrytzuar prvojn e fituar deri tani nga regjistrimi i toks bujqsore, banesave apo dhe i atyre siprfaqe t vogla pyjore te futura n SRPP. Rekomandojm q kjo pun t realizohet nga subjekte apo individ t specializuar, q kan kryer regjistrime fillestare t tokave bujqsore dhe banesave. 3. Kur ka mosprputhje n siprfaqe ose kan mbivendosje n zonat kufitare mes NJQV, krkohet bashkpunim i tyre. Jan kryesisht kryetart e fshatrave kufitare s bashku me specialistt e kadastrs n komuna ata q duhet ti saktsojn kta kufij dhe prkatsin e

siperfaqeve pyjore e kullosore q sht prdorur tradicionalisht nga secili fshat. Kur palt nuk bien dakord duhet t jen strukturat drejtuese t qarkut q ti zgjidhin. 4. Puna pr pyjet dhe kullotat, q do t transferohen nga shteti tek NJQV, si rezultat i rishikimit t listave te inventarit ekzistues, krkohet t behet sa me pare pr ti paraprire regjistrimit fillestar te tyre ne ZVRPP. Ky proces rishikimi krkon bashkpunimin e NJQV midis tyre dhe me DSHP, pr saktsim prfundimtar t listave. 5. Ndrsa shum NJQV kan filluar t rekrutojn specialist t pyjeve ne rolin e tyre pr menaxhimin e ktyre pasurive, Shrbimi Pyjor Shtetror duhet t investoj n ndrtimin e kapaciteteve t stafit, me qellim qe t prshtaten me rolin kshillimor pr menaxhert e rinj, si dhe te plotsoje rolin e tij rregullator e monitorues. 6. NJQV duhet t ket personel t specializuar, qe t ndjek zbatimin e planeve t menaxhimit pr pyjet e kullotat, pr t br marrveshje me prdoruesit lokal dhe familjet e veanta, prgatitje e ndjekje t programeve t zhvillimit, etj. Digjitalizimi i kufijve t fshatrave (ZK), procedurat pr regjistrimin fillestar t pyjeve/ kullotave komunale, q jan transferuar n pronsi/ prdorim t NJQV n ZRPP, mund t kryhet vetm nga subjekte te specializuara pr regjistrimin e pasurive. Kshtu sht vepruar pr regjistrimin e toks bujqsore dhe banesave. Krkohen fonde te konsiderueshme pr kt proces regjistrimi. Qeveria shqiptare (nprmjet Zyrs se Regjistrimit te Pasurive te Paluajtshme) deri tani e ka mbshtetur procesin e regjistrimit fillestar te tokave bujqsore me financime te donatoreve. Diskutimi behet a do te funksionoje prsri kjo forme financimi pr regjistrimin fillestar te pyjeve e kullotave, apo do mbulohet nga ZRPP apo nga vete NJQV. Prandaj duhet nj vendimmarrje nga Qeveria qe te zgjidhet ky problem. 7. Prdorimi i metodave bashkkohore te informacionit hartografik, programeve e softwareve te posam duhet te jete nj nga prioritetet e mdha. Prdorimi i ortofotove te prodhuara nga fotografimi ajror i viteve te fundit do te krijoje lehtsi teknike pr rilevimet pyjore, prcaktimin e kufijve te ndarjeve administrative te NJQV dhe ZK. Prdorimi gjersisht i tyre do te mund te zgjidhe shume probleme, qe lidhen me territorin ne prgjithsi dhe pyjet ne veanti. Prdorimi i ortofotove ka saktsi, ka kosto te ulet, ato sot po prdoren me sukses ne normalizimin e ndrtimeve pa leje ne gjith vendin. 8. Nevoja e nj kadastre digjitale gjithprfshirse n nivel NJQV, del si domosdoshmri jo vetm pr procesin e regjistrimit te pyjeve e kullotave por dhe pr administrimin e gjith pasurive te tjera natyrore te NJQV. Kjo do ti shrbente pushtetit vendor pr menaxhimin e te gjitha aseteve te kontraktuara me shfrytzuesit lokal apo jasht komuns. 9. Organizimi dhe menaxhimi i nj baze qendrore t dhnash digjitale do te ishte arritje e madhe dhe faktor i rndsishm pr zbatimin e politikave te suksesshme ne menaxhimin e qndrueshm te pyjeve e kullotave ne nivel kombtar. Shrbimi pyjor, komunat qe kane ne pronsi pyje e kullota duhet te krijojn nj baze te dhnash reale pr pyjet dhe kullotat shtetrore e komunale. Kjo do te krkonte nj inventarizim t plote e te sakt, q do t shrbente pr nj vendim optimal pr zbatimin me sukses te politikave dhe menaxhimin e tyre. SNV, Organizata Holandeze pr Zhvillim, ne bashkfinancim me Ambasadn Suedeze n Tirane, prej kohesh po mbshtesin zhvillimin dhe forcimin e menaxhimit te pyjeve e kullotave komunale, nprmjet aftsimit te aktorve lokal (komune, shoqate, prdorues). Nj nga drejtimet kryesore te ksaj mbshtetjeje ka qene asistimi i komunave pr te prgatitur dokumentacionin e duhur pr te bere regjistrimin e pyjeve dhe kullotave q kan marr me VKM, n Zyrat e Regjistrimit t Pasurive. Po ashtu, kjo mbshtetje synon identifikimin e prdoruesve dhe pasqyrimin e tyre n dokumentacionin e regjistrimit.

Kurora e Gjelbr

N 101 vjetorin e lindjes

Muze i gjall pr pyjet tona

nga Fuat MEMELI, Boston, SHBA Nj rastsi
gusht t vitit t kaluar, n qytetin e Bostonit, u njoha me nj specialist m emr t fushs s pyjeve, inxh. Efthim Naumin. Ndr t tjera, msova se m 28 qershor ai kishte festuar 100 vjetorin e lindjes. Ishte von pr t shkruar pr punn dhe jetn e tij. Mendova q shkrimin ta botoj me rastin e 101 vjetorit t lindjes. Dhe, ashtu bra. Deri tani , si specialist t vjetr, t gjall, t fushs s bujqsis e pyjeve, dija agronomin Dhori Laci. Vitin e kaluar, Ministria e Bujqsis dhe Shoqata Devolli i festuan atij 100 vjetorin e lindjes (ka lindur me 20 korrik 1911). Por, ja q Efthimi ia kaluaka n mosh. Ai sht edhe 22 dit m i madh se Dhori. sht nj rastsi e bukur se t dy kta specialist, jan me origjin nga Devolli: Dhori nga Grapshi, ndrsa Efthimi nga Hoishti. Rastsi tjetr sht se t dy kan mbaruar Universitetin Aristoteli n Selanik, njri pr agronomi e tjetri pr inxhinier pyjesh. Por, le ta lem Dhorin. Pr at sht shkruar e folur mjaft. Sot e ka radhn Efthim Naumi. Industriale t Sharrave n Tiran. Aty u mor me sigurimin e lnds drusore pr hidrocentralet mbi lumin Mat, sigurimin e traversave pr hekurudhat TiranDurrs e Durrs-Elbasan, duke shfrytzuar pyjet e lisit n rrethet Mirdit dhe Elbasan. N kt periudh, ai ka pasur shqetsime nga njerz keqdashs, t cilt shpifnin, duke thn se ka br abuzime n pyje. Por, Administrimit t Pyjeve t ktij qarku. N kt ndrmarrje punoi me prkushtim deri sa doli n pension, n qershor t vitit 1974. Ndr punt e shumta t kryera n ato vite, Efthimi kujton ato pr zgjerimin dhe pasurimin e fidanishteve pyjore me kultura t reja, duke siguruar fidan jo vetm pr qarkun e Kors, po edhe pr t tjer; mbrojtjen e pyjeve t pishs

Efthim Naumi

Dy dhurata pr ditlindjen: ertifikata e "Mirnjohjes dhe gazeta"Illyria"

Nj ditlindje N me tri shifra

do ditlindje ka bukurin e vet, pasi sht rast pr tu mbledhur e gzuar, si dhe pr t uruar njeriun e afrt. Por, do ditlindje ka edhe t veanta, t cilat mbeten n kujtes. Kshtu edhe ditlindja e sivjetme e inxhinierit t vjetr t pyjeve, Efthim Naumi, kishte t veantat e saj. Nj nga ato ishte se ajo prmbante tri shifra. Ai festonte ditlindjen e 101-t! Jan t pakt njerzit q festojn ditlindje me tri shifra. E veanta tjetr ishte se at ia festuan s pari banort e pallatit ku ai jeton me djalin e tij, Gencin. Ishte dika e papritur pr ne kur Genci na tha se do t vini n fillim t merrni pjes n drekn q kan organizuar pr baban, banort e shkalls. S bashku me dardharin, Sotir Pani, mik i vjetr i Efthimit, shkuam aty, n hijen e pemve, ku ishte organizuar ditlindja. Tok me banort e shkalls, e uruam edhe ne Efthimin. Pra, torta e par me shifrn 101, u pre aty pr Efthimin. sht e dyta her q ata i festojn ditlindjen. Pr her t pare ia festuan vitin e kaluar, kur mbushi 100 vjet. Si na tha Genci, do tia festojn sa t jet gjall.

Duke folur n nj konferenc

kem si dokument, u kish thn atyre Naumi. Ti je shqiptar dhe kemi bindje n besn tnde, i ishin prgjigjur ata. Kshtu, pr nj vit ai qndroi aty dhe u kujdes si pr shtpin e tij, pr Universitetin ku kishte studiuar.

Vshtrim i shkurtr mbi punt e tij t shumta

N janar t vitit 1942, kthehet n Shqipri dhe filloi pun n Fush-Arrz, q ishte nj qendr e madhe pasurish pyjore. Lnda drusore e ksaj zone shfrytzohej nga shoqri italiane e shqiptare. Aty Efthimi merrej me damkimin e lnds drusore, llogaritjen e volumeve, kontrollin e prerjeve dhe pastrimeve, mbrojtjen e pyjeve nga zjarri e abuzimet, etj. Pas tre vjet pune, transferohet n detyrn e shefit t seksionit teknik t pyjeve e sharrave t Tirans, q prfshinte zona pyjore edhe n rrethet Durrs, Kruj e Elbasan. Vitet e para t paslirimit, vendi kishte nevoja t mdha pr lnd druri. Prandaj, s bashku me nj grup t vogl inxhinier pyjesh, Efthimi punoi me prkushtim pr prmbushjen e detyrave. Pas Tirans, n vitin 1946 transferohet n prefekturn e Kors, si administrator i sharrave pr rrethet Kor, Pogradec e Kolonj, ndrsa m pas n seksionin e Bujqsis dhe Pyjeve t Kors. Edhe aty u mor me planifikimet, mbrojtjen e pyjeve nga zjarret e abuzimet, me krijimin e fidanishteve pyjore, pyllzimin e kodrave t Kors dhe atyre t Dmbravs n Polosk t Devollit, me ngritjen profesionale t rojtarve dhe puntorve t fidanishteve, etj. Nevojat pr inxhinier pyjesh, bjn q Efthimin ta lvizin sa n nj detyr n tjetrn. Kshtu, n qershor t vitit 1949 caktohet shef seksioni n Ndrmarrjen

Familja e Efthimit kur ishte i vogl n Hoisht (ai me shigjet)

pas verifikimeve, doli se ato ishin shpifje dhe at vit u transferua n Drejtorin e Prgjithshme t Pyjeve pran Ministris s Bujqsis. Edhe aty me ngarkes t madhe pune: merrej me studime pr pyllzimet e reja, drejtoi punimet pr gjelbrimin e plazhit t Durrsit me plepa, pisha e eukalipte, me projektimin dhe ndjekjen e punimeve pr gjelbrimin e bregdetit nga Durrsi n Kavaj e deri n Kumet e Vlors; studion mundsin e mbjelljes s plepit kanadez n rrethet Vlor, Fier, Lushnj, Durrs, Lezh e Shkodr pr sigurimin e lnds pr prodhim letre; punoi pr ngritjen e fidanishteve n disa rrethe t vendit, etj. Gjurmt e puns s Efthimit n ato vite i gjen edhe n gjelbrimin e parkut Rinia n Tiran, si dhe para hotel Dajtit me fidan t sjell nga Italia, etj. Puna e specialistve t pyjeve n ato vite ishte e madhe, kujton Efhimi, pasi numri i tyre ishte i pakt. Mund t prmend ktu specialistt me emr, t diplomuar jasht vendit, si Ilia Mitrushi, Llazar Treska, Ilia Nako e ndonj tjetr. M pas u drguan student n Bullgari , Rumani, BS, etj., u el edhe Fakulteti i Pyjeve dhe numri i tyre erdhi duke u rritur. Me krkesn e tij, n shtator t vitit 1955, transferohet n qarkun e Kors. N fillim punoi n seksionin e Bujqsis e m pas kryeinxhinier i Ndrmarrjes s nga procesionaria; pyllzimet n Devoll e rrz malit t Moravs; gjelbrimin e spitaleve, kopshteve, erdheve e objekteve industriale; gjelbrimin e rrugve Kor-Bilisht, KorPogradec, Kor-Kolonj, etj. N studimet e tij t publikuar n mjaft artikuj (numrohen 45 artikuj t botuar) Efthimi ka mbrojtur tezn e prhapjes s kulturave me rritje t shpejt, ndrtimin e brezave pyjor mbrojts pr kulturat bujqsore, zgjerimin e arealit t pishs s zez, si halore me rndsi, q zhvillohet n toka t varfra, etj. Shpesh studimet e tij jan kthyer n vendime qeverie.

Pas dhnies s ertifikats s "Mirnjohjes"

Dreka e ditlindjes me njerzit e familjes vazhdoi te shtpia e vajzs s tij, Doniks. Efthimi e ka dashur gjithmon natyrn, prandaj edhe ditlindjen ia festuan aty, nn hijen e pemve. Vajzat, djemt, niprit, mbesat e strmbesat, trokitn gotat me Efthimin, duke i uruar shndet dhe ditlindje t tjera s bashku. Dy momente t veanta pasuan m tej. I pari ishte dorzimi i certifikats s Mirnjohjes, drguar nga Shoqata e Inxhinierve t Pyjeve t Shqipris, firmosur nga kryetari i saj, Kol Malaj, me motivacionin: Emri dhe kontributi juaj n pylltarin shqiptare, vler dhe shembull pr brezat e specialistve t pyjeve. Mendoj se duhet falnderuar kjo Shoqat pr gatishmrin q tregoi pr t dhn kt vlersim. E mbshtetn at edhe specialistt me emr n fushn e pyjeve: Haki Kola, Gjon Fierza, Mehmet Metaj e Vezir Muharremaj. Vlersimi pr specialistt e vjetr t do fushe, sht vlersim pr punn dhe kontributin e tyre. Mbi t gjitha, sht respekt dhe kultur! Duhet theksuar se ky mendim iu prcoll m par Ministris s Mjedisit, Pyjeve e Administrimit t Ujrave, por ajo heshti, duke mos dhn asnj prgjigje, qoft edhe negative. Kur mson kt fakt, vetiu lind pyetja: Si mund t vlersoj pyjet nj ministri q nuk vlerson njerzit q u kan kushtuar jetn pyjeve?! Por, le ta lem me kaq kt, pasi meriton nj trajtim t veant. ast tjetr i veant i ksaj ditlindjeje ishte dorzimi i gazets Illyria, e cila botohet n New York pr shqiptart e Ameriks. Te kjo gazet ishte botuar nj shkrim pr punn dhe jetn e Efthimit, me rastin e 101 vjetorit t lindjes. Kryeredaktori i gazets, Ruben Avxhiu, i kishte kushtuar dy faqe ktij shkrimi s bashku me fotografit. Shkrimi ishte botuar ditn e premte, m 29 qershor, pr t mbrritur n festimin e ditlindjes s tij, e cila do bhej t nesrmen, m 30 qershor, botuesi i gazets, Vehbi Bajrami, e kishte nisur gazetn me post t shpejt. Duke dorzuar gazetn, i prcollm Efhimit dhe familjes, urimet e botuesit dhe redaksis s saj. Efthimi dhe fmijt e tij falnderuan Shoqatn e Inxhinierve t Pyjeve t Shqipris dhe kryetarin e saj, pr dhnien e certifikats s Mirnjohjes, si dhe botuesin e redaksin e gazets Illyria pr botimin e shkrimit dhe drgimin e gazets. Nj telefonat urimi nga larg, nga Petraqi, djali i madh i Efthimit, i cili jeton n Gjermani, ia shtoi gzimin ksaj ditlindjeje. N fund, 101 vjeari, preu tortn e dyt me numrat 101. Festofsh edhe ditlindje t tjera, i dashur Efthim!

Shkollimi
Hapat e par t shkollimit t tij zn fill n vendlindje, n Hoisht. Aty kreu tre vite t shkolls fillore, pastaj vazhdoi n Greqi, ku e merr me vete vllai, Petroja, i cili ishte vendosur n Veria. Aty Efthimi vazhdoi shkolln gjashtvjeare. N Korfuz mbaroi gjimnazin gjashtvjear, ndrsa studimet e larta i kreu n Universitetin Aristoteli t Selanikut, t cilin e mbaroi n vitin 1939. Kishte filluar Lufta e Dyt Botrore dhe si shum shkolla, u mbyll edhe ky universitet. Nj pjes e punonjsve t tij shkuan n luft. Drejtuesit e Universitetit ia lan Efthimit kujdesin pr godinn. M jepni nj vrtetim, q ta

Sekreti i jetgjatsis dhe dy fjal pr familjen

Tek bisedonim me Efthimin dhe fmijt e tij pr sekretin e jetgjatsis s ktij njeriu q vazhdon t mbahet mir, me gjith vitet q ka mbi supe, ata na shpjeguan disa prej tyre. Natyra e qet, jo nervoze, ka qen nj nga kta faktor. Puna pr shum vjet me pyjet, n kt oaz t gjelbr, nj sekret tjetr i jetgjatsis s tij. Ngrnia ngadal dhe prtypja mir e do ushqimi, ka ndikimin e vet. Edhe muhalebin e ka prtypur. Jeta e mir familjare, gjithashtu ka ndikuar n jetgjatsin e tij, na

Efthimi student

Vijon n fq. 7

Reorientation for Improvement of reforms of Communal Forests and Pastures

E N G L I S H

Kurora e Gjelbr

ational Federation of Communal Forest and Pastures in collaboration with SNV Albania and supported from many other organizations and associations, in 20 July 2012 organized a roundtable meeting with a topic for discussion related to developing reforms of Communal Forest and Pastures in Albania. The aim of this activity is the discussion of findings from research and todays practices, as well as the concretization of steps that need to be undertaken for the continuation of reforms (transfer, registration, necessary legal improvements) to ensure the sustainability of Forests and Pastures in Albania. After discussions by federations of regions Kukes, Shkoder, Elbasan, and Diber, National Federation of Communal Forest and Pastures presented some of results that have emerged from analysis of work that is done in terms of sustainability of forests in regions, uncertainties about the amount of transferred forests, analysis in relation to the population and sectors priorities.

After the presentation, discussed representatives of Ministry of Environment, director of Forests and Pastures, mr.ArsenProko; Ministry of Interior, director of AITIP (Agency of Inventory and Transfer of Immovable Property), mr.Bardh Rica; representative of Ministry of Finance, mrs.Irina Canso; Head of Gjinar commune, mr.KristaqShqahu; Chief Department of Forests of the Faculty of Forest Sciences, mr. Elvin Toromani; representatives of the Directory of Communal Forest, mr.PrengPrenga, AdmirSeci; Chief of Advisory Service at the Directory of Forest Service Tirana, mr.GjonFierza; Chief of Management Office at Directory of Forest Service Berat, mr.FatosNako; Chief of Management Office at Directory of Forest Service Cerrik, mr.ShyqyriDeliu; Head of the Federation of Elbasan, Kukes etc.

From discussants was presented different reasoning about the ownership and the rights of using, transfer problems and mistakes that are made. The analysis made was accepted by a part of participants, some of them had objections related to digits of transferred forest, but they didnt brought their digits, the transfer process was in the low scale of knowledge for the institutions. The most discussed point was the recognition of traditional users. Four federates and the analysis made by National Federation brought up specific examples that forests in Albania but even the pastures have their own traditional users and historically their rights on them is denied, therefore we must do all the needed efforts to recognize this right of inhabitants through the law with the aim to improve the strategy and to fight the informality in this vital sector. Many discussants from the State Institutions and Civil Society argued the priorities that bring private ownership of forests by arguing the support needed for the motivation of service for the people that work in forests. By many discussants was emerged clearly the lack of an accurate inventory of Forest assets and prioritization of problems, improving evidences of the sector etc. In general, all the concerns that come about forests are complex, therefore the efforts of all stakeholders not only must be clear in the new law but must boosted the interaction on interest of sustainable management of natural resources.

considerable losses of forests capital. The data from various resources continuously transmit the same message. Fuel wood consumption is identified as one of the most important factors behind this crisis. Current consumption rates exceed the levels of the sustainable exploitation. Meanwhile, we should worry that the good quality timber for many years often has ended as fuel wood by increasing in this manner the socioeconomic losses. The presence of a strong informal market inhibits any kind of intervention from the Directory of Forest and Pastures (DFP) or other executive organs. Moreover, it distorts the market dynamics, weakens the efforts for technical progress, feeds the corruption in the public administration and inhibits institutional reforms in general. Generally, we dont have grouped and reliable data for the whole Albania with a high rate of sustainability until at ministry level, not only for the forests area and their volume but even for transferred and registered forests and pastures area. We do not have data for the exploitation plan, for the production planning, needs for fuel woods, possibilities, annual growth planned and realised, strategic planning etc. (So is missing a national database of forestbased sector, considering the wide diapason of ecological, economic and socio-cultural aspects).

informing campaigns will be hard to be displayed the need for a more regular exploitation of forests and as consequence even the sustainable management of natural resources. In this meaning, DFP and its regional and local branches must understand that their duties will be less focused on policies and law implementation than on services offering, partnership, trainers, and information and advices provider. Must be stimulated the domestic investments through legal security about forest resources possession, private ownership, producing means, activities and administrative taxes predicted and security of contracts. The need for a change of the kind of energy used by households Taking of inter-sectorial measures for fuel wood, demands reduction, very urgent. Creating of plantations for fast growth of fuel woods Such a scheme should be based on secure financial contributions, for instance from creating of a fund. The money from fund should be left in the disposition of companies or associations that propose appropriate afforestation programmes at the priority areas. At the problematic areas for land protecting is announced Middle Albania from Elbasan to Tirana, Durres and creating of nurseries with poplar and other species are undertaken but

Some of problems for the informing period:

Forest-based sector offers employment of a large part of Albanians and it gathers an even larger number of workforce through informal activities in forests. Based in the context of current observations, Albania is facing with

Strategic aspects
Information, knowledge Like emerged even from analysis, there are no available grouped and reliable data for the whole Albania, with a high rate of sustainability until at ministry level, and without that, the strategic planning, policies drafting and delivering of public and international support are inhibited significantly. Without the needed awareness and
dhe po kthehej n shtpi me autobus. Nga nj pakujdesi e shoferit, autobusi u prmbys, duke br dy-tre rrotullime, por fatmirsisht nuk prfundoi n humner. E mbrojti nj pem. Pati vetm disa plagosje. Efthimi shptoi pr mrekulli. Nga ajo ngjarje, atij i lindi ideja q t pyllzohen ant e rrugve, jo vetm pr hije e bukuri, po edhe q t mbroheshin makinat nga aksidentet. Pr kt qllim shkroi edhe nj artikull. Hartoi disa projekte pr mbjelljen e drurve pyjor ans rrugve, t cilat i vuri n jet. Tek shkruaj kto radh pr kt ngjarje, q ka lidhje me Efthimin, m shkon mndja te aksidenti tragjik q ndodhi sivjet afr Himars, ku humbn jetn 11 vajza. Shpresoj t jen nxjerr msime nga strukturat prkatse n Shqipri, q krahas masave t tjera, t vazhdoj tradita e mbjelljes s drurve pyjor ans rrugve automobilistike.

Page 8
fletlavdrimi dhe vetm kaq. Inxhinieri 101 vjear, mendojm se e meriton nj vlersim nga Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave, nga prefektura e Kors, ku ai ka ln gjurm t shumta me punn e tij, apo nga bashkia e ktij qyteti, n territorin e s cils gjithashtu blerojn frytet e puns s tij. Efthim Naumi, e meriton nj vlersim edhe nga Presidenti i Republiks, por, si dihet, aty sht radha e gjat e nuk i vjen dot atij. Nj dshmi Mirnjohje nga Ministria e Mjedisit apo brja Qytetar Nderi i Kors, do t ishte nj shlyerje borxhi sado e vogl, ndaj ktij muzeu t gjall t pyjeve tona. Do t kishte nj domethnie t bukur vlersimi sivjet i ktij vrsniku t Pavarsis. Pr t tjert, m t rinj, vlersimet presin, ndrsa pr at jo, pasi jeta bn t vetn ...

Vijon nga fq. 6

Me bashkshorten, Sofin
thon fmijt e Efthimit. Shrbimi mjeksor amerikan ka pjesn e vet n jetgjatsin e tij, sidomos 18 vjett e fundit, q ai jeton n Amerik. Bashkshortja e tij, e ndjera Sofi, ka qen grua ideale dhe krah i djatht i Efthimit, jo vetm kur ai ishte n pun, po gjat 60 vjetve q kaluan bashk. sht vendi t themi dy fjal pr bashkshorten e tij. Ajo ishte me origjin nga Luarasi i Kolonjs. Kishte lindur n Amerik, n Boston, ku

ishte pagzuar nga Fan Noli. N moshn 6 vjeare ishte kthyer me prindrit n Shqipri. Ktu mbaroi shkolln amerikane t Kavajs. Ajo doli partizane dhe u msonte atyre abece-n. N vitet e para pas lirimit, punoi pr hapjen e disa shkollave . N profesionin e msuesit punoi deri sa doli n pension. ifti Naumi lindn e rritn katr fmij, dy djem e dy vajza: Nikoletn, Petraqin, Donikn dhe Gencin, t cilt mbaruan studimet e larta, duke u br njri m i mir se tjetri. Dashurin pr pyjet, Efthimi e ka rrnjosur edhe tek fmijt. Ata t flasin gjat pr kt fush, sikur t ken vazhduar shkoll pr pyjet. Ka qen shkolla e babait, q i ka rrnjosur kto njohuri. Njrin nga fmijt e tij, Petraqin, e bri inxhinier pyjesh. Qysh kur isha i vogl, babai m merrte me vete n shrbimet q bnte n sektort pyjor. Shpesh un kam fjetur aty, tok me baban, thot Petraqi. M

Me djemt, Petraqin dhe Gencin

fliste vazhdimisht pr pyjet dhe ma rrnjosi dashurin pr ta. Ai ndikoi q un t vazhdoja kt fakultet, thot Petraqi, i cili tani jeton n Gjermani.

Rasti i dyt: Ksaj here ishte n pyll. Kishte shkuar pr pun. Papritur, koha u prish. Qielli u b pus dhe filluan shkreptimat. Nga errsira q u krijua dhe shiu i madh q filloi, mund t binte n nj humner. Por ..., n ast shkreptiu dhe, nga drita e saj, devijoi ecjen e nuk ra n humner. Pylli, t cilin e ka dashur dhe e do aq shum, e mbrojti edhe ksaj here.

Nj propozim n vend t mbylljes

32 vjet pun t pandrprera, t bra me prkushtim, n emr t profesionit, q i kushtoi jetn, n emr t dashuris pr pyjet, pr ti shtuar e mbrojtur ata, pr t shtuar gjelbrimin e qyteteve, pr tua br jetn njerzve m t bukur e m t shndetshme, mbart mbi supe personazhi i ktij shkrimi. E, pr t gjitha kto pun, ai ka marr fjal t mira endonj

Dy her i mbrojtur nga pylli

Si do njeri, edhe Efthimi ka pasur aste t rrezikshme n jetn e tij. Ato i kan hedhur rrnj n kujtes dhe nuk i harron. sht rastsi q t dy astet e vshtira t jets s tij, lidhen me pyllin. Rasti i par: Kishte qen n nj rreth me shrbim

Boston, qershor 2012

Reorientation for Improvement of reforms of Communal Forests and Pastures

Kurora e Gjelbr Kurora e Gjelbr

E N G L I S H

need to be supported. Absorption of new financial schemes for planting of forest trees around the lands, in that part where the fruit trees cannot grow up. Afforestations on the sides of national roads and the rehabilitation of eroded terrains at Hydro Power basins and National roads. Improvement of grazing conditions, Pastures to be transferred to Local Government Units (LGU) Improvement of utilization of pastures through adding of water places where the livestock can get water. Reducing of fuel wood demand, exceeding of high informal economic level for boosting of private investments, removal of price distortions ( principle of costs coverage) Improvement of access on the market information What is our Aim? Albania must be supported with a new project, which must be focused on continuing of started work with the Ministry, LGU, that is a clear path for forest rehabilitation and especially of shrubs and nuts species. Including of forests into environmental services: a carbon seque-

Arsen Proko, Director of Forest and Pastures directory: Today is discussing

more about privatisation or usufruct. In fact, World Banks misson and its project has spoken cleariliy about the usufruct, so for giving with no rent to comunity, by using as instrument always the traditional usage, what means that the principle is usufruct, giving in usage and I said it clearly that wont have anymore financing from WB if will be moved from this principle. I am pro privatisation in every manner, but the privatisation is an instrument that is been used even in other countries, natyrally not with our conditions, meanwhile other countries like our country, that have not a documented ownership with land patent, have always used the manner of traditional usage, but even in the new law this will be a discussion subject and we may decide that the owner has the rights to sell his property. In this case the state is owner of state forests and communes are owners of communal forests, so commune itself decides what is going to do with the forests, because it is the owner. Naturally, commune is the nearest institution to the community, which sees the community with more interest. In addition, with the drafting of the law, arises a legal duty, but even because of the deadline, to develop a new forest strategy, so it is object even the strategy and it comes by next year. As it is a legal obligation the drafting of national plan of forests, starting by these analysis, by these groups that are working and analysing deeply the processes that are occurring in forests, will give the best solution on the interest of all, to community, to business, to wood indusitry that has about 25.000 families that work in this industry. So, on the interest of the economy, on the interest of expanding of protected areas that tend to go at about 25% of the territory. All these, the strategy and the national plan of forests will create an harmonious development of all sectors, thus by not seeing it only in one aspect. Page 1, 3

stration; b land protecting from erosion; c underground water protection. To be moved forward in a parallel manner with poverty reducing and farmers employment and supporting of 240 Associations of Users of Communal Forest and Pastures (AUCFP) Continuation of transfer process according governments objectives, registration, privatization and improvement of legal acts (New Law). The new project must be adapted on the needs presented by AUCFP and the supporting schemes for the reform of ownership and legalization of traditional owners.

Ervin Toromani: So, that what I wanted to say regarding to the privatization fact that is
even the concern of everyone and its been heard here today. Firstly, we have an experience on agricultural land sharing, we have the 7501 law, which has created too many problems to us and the fragmentation of forests in the same manner as agricultural land would be a very big mistake. And for this reason we are seeing today that the agricultural-based sector yet, after 20 years has not emerged out of that situation where it fell in 90s years, its not intensified, its not developing its technology etc. but it is remained in some plots, in some greenhouses that is not the extensive agricultural developing concept and this is a mistake! If we would apply that in forests basing on this example, then we are wrong! We should allow the commune to have the rights of ownership and the community to have the rights of use. Secondly, as it is been discussed earlier in this table about annual growth and the possibility of annual yield, they are two different things. Always the possibility is at least 80% of annual growth, because always it is left a sort of reserve, if we have a normal forest fund, though in our case we dont have it. Now as we see we are facing with digits. There is a big gap between national inventory of forests and cadastre, so we dont know which the base of data is. And I am saying to the professor Arsen, you are doing a strategy, you are wrong! You must find out, which is the real situation and do an inventory! Lets see what we got and on these accurate data lets do the strategy, because if we keep going with these incorrect data we will be wrong again with the strategy and this is the A. And we dont know now, minister and prime minister are saying: What do we have? You dont know how much communal forest have transferred, different digits the ministry and different digits you! The same thing as regards to growth, the same thing as regards to structure, so this gives a total obscurity and such an obscurity must be clarified. Today the trend or policy reorientation in the forest-based sector is toward barriers of services and here it is the professor and the new project must be oriented toward it, because forest is not only to take the wood material but it also plays a great role in land protection, climate change, and in other problems. This must be one of the reorientations of forest-based sector. Page 1, 3

National Federation of Communal Forest and Pastures Page 1, 2

Bardh Rica: Today, forest engineers administrate 60 to 70% of the area; unprotected in

forest, under the snow, rain etc. They have done as much as they could, naturally unsupported from nobody. Today comes that moment that forest engineers with endless forests, their salaries are lower than teachers, where truly there are forest engineers at the commune, there are at the municipality, there are in the district, there are even in all the institutions and their role must be increased, also the salary and authority through the law as they are technical managers, who will develop the forests. The left and the right sides of the political parties are expressed about the privatization and the policies have not changed when the political rotation of governance is made. So, we are in the right path, we dont have barriers from policy, but we have a barrier to that what we should do. We have lost too many years, 20 years! Are we going to wait even other 20 years that forests go to their owner? We are not going to force the owners to accept forests! The first transfer is made by government to the region. Whats wrong if 12 districts have 12 hunting reserves, or 12 regions where the farmer cannot take it because its too far? That part needs to be given to the region, to engage the forest engineers, to continue doing projects and planning strategies. The only strategy that is drafted in 12 districts is the Forest Strategy that is drafted in Lezha district. We have drafted a strategy for the forests and there is a strategic document that is approved in the district council. And with forests, we the districts, can draft strategic documents, 12, which constitute the strategy of Albania related to how will be treated these forests. On the base of these strategies could be competed with structural funds in European meetings and to provide funds from structural funds. Communes funds can be used, districts funds also, can be used funds from donators, but without projects, without a strategy forests will have an undesirable end.

Xhavit Sadikaj, chairman, Sknder Basha, member at SHFPPP Mali, Suharek

At the beginning were we, that were recognizing the worlds sides, but because of a lot of troubles we neither, were searching the path. Then had arrived our brother (Haki Kola) that brought to us the guest (Peter Kampen) and parts of SNV. So, slowly with no pains we raised the Association of Owners Families of Private Forests and we gave it the name Mountain moving forward everyday even with big, fast and safe steps. And we are becoming wise. We learn a lot every day. Thus, willing we will have great achievements. Why not? Isnt it said Brother is brother and Friend is beside the God. We that already are proud, want to give the pride back even to the forests. Along with us, are regenerated even those. Had vigor and now has jerk, has rhythm and the moving is forward, toward the future

Ah forests
SknderBasha, forest technician Forests rightly are declared a national asset. They are an asset with very special values for the people of every country. Inter alia, their importance is economic and social, because with the multiple goods they give impact directly on these aspects. Kosovos forests were unfortunate in the whole their past and this for two reasons: First, because over all their past have been exploited from conquerors for them and for the people here. Secondly, because the man of land, who is the legal owner of the forests, never was in the position to sustainably manage them. The conquered country, among others had made the people even poor and very dependent on forests, while they didnt have the minimum of knowledge to look after forests; as well there was a lack of conditions for their rational exploitation.

Page 1, 2

Kristaq Shqahu (head of Gjinar commune): I come from a mountainous commune of Elbasandistrict, fortunately this is a commune that has forests. I do not agree with the existing skepticism about the transfer of forests, for the reason because as if to each wood to be put a forest guard they still would be cut, but in Gjinar is the affection about forests that protects them. However, representatives of ministry of environment, of various ministries, I appeal you that the slogan of 2000s years Development in exchange of weapons to be swapped it with the slogan Priority the investments where there is forests and are protected. In Gjinar commune are transferred in total 2835 ha of forests, but that what I notice is that are transferred shrubs and scorched forests. So its transferred in a selective manner, firstly and secondly in the transferred forests, a part of them is still owned by the state, spots as the specialists call them because I am not a forest specialist. That what it is and I want to emphasize is: we have the center of Gjinar that is also the center of the commune an half is owned by the state and the other half by the commune. Borders between villages, not like Gjon said that the chairpersons of the communes are useless. We have negotiated several times and we are not finding the compromise language, but if we go through that path that professor said, in courts, we wont be able to love forests anymore. Page 1, 2 KURORA E GJELBR
Gazet e FKPKK, Shqipri dhe e APPK, Kosov

Page 4

Page 4 Faqet 7, 8 i prshtati n anglisht Arjol LILA

Kshilli Botues: A. Proko, N. ollaku, V. Tabaku, J. Male, B. Gashi, I. Zeka, B. Hoxha Kryeredaktor: AHMET OSJA Zv.kryeredaktor: Nijazi IDRIZI, Ferdin LIAJ, Albora KACANI Redaksia: V. Muharremaj, H. Kola, Gj. Fierza, M. Shehi. Redaktor prgjegjs: V. Hoxha www.fkpkk.org Adresa: Bulevardi "Zogu I", Godina e ZP, kati II, Tiran www.akppp.org Mobile: 068 40 75 975; e-mail: fkpkk@hotmail. com; velihoxha@yahoo.com