TES, BERSYLE ORTADOU

TEMEL DEMRER

I. AYRIM: ORTADOU: NERESDR, NN?

I.1) BSBYK AMERKA PROJES: BOP

II. AYRIM: BAHARDAN HAZANA

II.1) ABD(NN GNCEL) POLTKALARI

III. AYRIM: GRNEN KY

III.1) DEMOKRATKLETRLEN(?) IRAK(!)
III.1.1) PETROL MESELES III.1.2) KUZEY IRAK DENLEN GNEY KRDSTAN III.1.3) SLAHLANAN IRAKIN T.C LE SORU(N)LARI

III.2) HEDEFTEK RAN

III.3) ORTADOUDA KRTLERN YZYILI MI? III.4) SORU(N)LARIN ODAI SURYE III.4.1) TRK(YE) MDAHALES VE III.4.2) SORU(N)LAR: KRTLER, DERLER III.4.3) OLANAKLAR, OLASILIKLAR

IV. AYRIM: T.CNN KONUMU/ LEV

IV.1) NEO-OSMANLICI ALT EMPERYALZM

V. AYRIM: SONU YERNE: TUTUM(UMUZ)

1

TES, BERSYLE ORTADOU[1] TEMEL DEMRER

Hakikt uurumun dibindedir.[2]

Kadimin de kadimi bir corafyadan; corafyann kadere dntrld topraklardan; Be Deniz Blgesinin ekonomi-politikasndan, bugnnden sz etmenin ilk zorunluluu tarihi resm yalanlardan ayklamaktr. rnein, Batnn aktif, giriimci, Doununsa pasif ve duraan olduu tezi modernitenin, tpk Batlamyusun duraan evren tasarm gibi, Douyu gereiyle grmenin nne set eker. Bu slmn kendinden ncesini zail olmu batl ve cahiliye addetmesine benzer. Yok saymakla kalmaz, onu deersizletirmek iin her trl hakl kma yntemini uygular. Balamn kurgulama, kken ve bellek bulma ihtiyac, bir baka deyile kendini temellendirme zorunluluu iin de on uygarlnn biricik mirasn seince Dounun aktarp byk lde beslendii Aristo ve Platonun mirasnn dntrmne dayanan birikimi de unutulmaya braklr.[3] Ortadou bir zenginliktir; Smerlerden antik Msra; Asur ve Babil mirasndan V. ila VI. yzyllardaki Sryani katksna; Yahudi, bir baka deyile brahim bellekten Hristiyanlk ile slma veya daha nicelerine Tabir-i caiz ise hakiktin uurumun dibinde olduu bir corafyadr daima neresi olduunun, niiniyle birlikte yantlanmas gereken Ortadou! I. AYRIM: ORTADOU: NERESDR, NN? Gerekten! Ortadou neresidir, niin byle adlandrlmtr? Neden Ortadou (e-arkul-evsat, le moyen orient, middle east), Neye gre? Neyin ortas? Kimin dousu? Madem yle merkezi nere? Bunlar yantlamak gerek ncelikle Londradan bakarsanz; Biz Ortadouyuz; ancak Onlara gre Onlar da kim mi? Smrgeciler, emperyalistler! Ortadou nitelemesi bats olan corafik blgeyi, onun zerinden tanmlanmay betimler. Sz konusu niteleme Avrupamerkezcidir. ngilizler Arap Yarmadas ile evresini, Ortadou olarak adlandrmlar ve ardn da bu ad yaygn olarak kullanlmtr. lk olarak 1902 ylnda rastlanr bu terime. Amerikan deniz tarihisi ve stratejisti Alfred Thayer Mahan, National Reviewde yaynlanan ve Basra Krfezinin nemini ele ald The Persian Gulf and International Relations balkl yazsnda Arabistan ile Hindistan arasndaki blgeyi ifade etmek iin kullanmtr. Yine XX. yzyln balarnda Basra Krfezinin stratejik nemi ve bu blgede Alman mparatorluu, ngiltere ve Rusyann nfuz mcadelelerini anlatmaya alan A. T. Mahan, jeostratejik bir konsept dahilinde kulland Ortadou kavram ile, Sveyten Singapura kadar uzanan deniz yolunun bir blmn koruyan ve kesin ekilde snrlarn belirtmedii bir blgeyi anlatmaktayd. Mahandan sonra The Timesn d politika editr Valentine Chirol, Tahran Muhabiri imzasyla Basra Krfezinin stratejik nemini, Almanyann ina etmeye alt Badat Demiryolunun Basraya kadar uzatlmasnn ngilterenin blgede ve Asyadaki karlarna verecei zararlar anlatt yazlarna Ortadounun Problemleri baln koyarak kavram Basra Krfezi blgesini anlatmak iin kullanp, benimsenmesine katkda bulunmutur. Mahan ve Chirolun ngiliz diline kazandrdklar Ortadou kavram asrn balarnda szlklere girerken kitap adlarnda da grlmeye balanmtr. Angus Hamilton 1909 ylnda Londrada yaynlad Problems of The Middle East balkl kitab ile kavram bilim dnyasna tayarak Basra Krfezi Blgesinin ngilterenin uluslararas menfaatleri ve smrgeci devletler arasndaki rekabet erevesindeki nemini anlatmaktayd.

Ayn yllarda Hindistanda kral naibi olan Lord Curzon, ilk defa 1911de Hindistana yakn yerleri ifade etmek iin resmi konuma ve belgelerde Ortadou kavramn kullanarak ona yar resmi bir nitelik kazandrmtr. Oysa kadim ad Be Deniz Blgesidir bugnlerde Ortadou diye anlan corafyann Ancak, Kuzeyli (Batl) smrgeci iin yol ac bir rol stlenen Avrupa Merkezcilik ile, Oryantalizm fetihi bir keif kolu olarak Be Deniz Blgesini de Ortadoulatrvermitir. XVIII. yzyla gelindiinde Doubilimi ya da Bat dillerindeki adyla Oryantalizm, ark, ekonomik, siyasal, sosyolojik, kltrel, dinsel ve askeri adan alt st ederek, Batl egemenlerin smrgeci emelleriyle dorudan rten bir imaj yaratt. ark dman olarak gsterip, Dou uygarlklarnn birikimini yok sayd. Her eyi Avrupa Merkezcilike endeksledi! Nasl m? 1910da Avam Kamarasnda, ngiliz dileri bakan Arthur J. Balfourun, Her eyden nce olgulara bakn. Batl uluslar, tarihte ortaya kar kmaz, kendilerine zg erdemler edinip kendi kendini ynetme yetilerinin ilk ilkelerini sergilediler Genel deyile Doudaki arkllarn tm tarihine bir gz atn, kendi kendini ynetmenin izine rastlayamazsnz,[4] haykrndaki zere Bunlara hzla birka ey daha ekleyelim: slma gre buras, ilk kann akt, Kabilin Habili ldrd yerdir. Bu yzden de, orada akan kann durmayaca, iddia edilir! Yzyllardr mtecavizlerin altn yumurtlayan tavuudur Ortadou; kaosun hkim olduu blgedir. Aalara bakarken ormann grlmedii blge olarak da anlmas mmkn olan Ortadou; kan, zulm, lm ve vahetin fkrd kadim topraklardr nce ngilterenin, sonra da ABDnin (emperyalist devletlerin) kendi menfaatleri dorultusunda ekillendirdii suni corafyadaki devletlerin, ynetimlerin ou yapaydr. ABDnin bunalm pompalad, bundan da ziyadesiyle nemaland, dnyann en byk silah deposudur. Cemal Sreyann olaanst iirindeki, buradan gz alabildiine/ tek ve seyrek greceksin yamuru/ ama her damla dopdoludur/ ve her damlada/ taran - damla onuru vardr/ bunun iin krdr erbet/ bunun iin etoburdur petrol/ bunun iin fkelidir zsu, dizeleriyle betimlenen corafyadr. Ortadou, Kuzey (Bat) iin petrolyle deerini koruyan, ancak gelecekte, petroln yan sra, suyunun da deer kazanaca blgedir. Zenginlii, bahtszl da olan blgenin snrlar, yine smrgeciler tarafndan cetvelle izilmitir ve acnn z yurdudur; Filistinle, her yeriyle Dnyann fokurdayan kazan olarak da nitelenen bu corafyada bir Ortadou lkesi olarak ABDden sz etmek abart deildir. Blgede bir meruiyet erozyonu sz konusuyken; ayrmclk, ekonomik dengesizlikler had safhadadr. Nihayet en nefret edilenin de, en ok ibirlii yaplann da ABD olduu bereketli, kanl topraklardr. zetle enerji kaynaklarnn kilit nem kazandrd ve ngiliz emperyalizminin dnya egemenlii stratejisini izerken gelitirdii bir kavram olarak Ortadou; Irak, ran, Suriye, Trkiye, srail, Filistin, Lbnan, Kuveyt, rdn, Katar, Bahreyn, Umman, Birleik Arap Emirlikleri (BAE), Yemen, Suudi Arabistan ve Msrdan oluur. Ortadounun yzlm 6 milyon 848 bin km2dir. Nfusu, dnya nfusunun 6 milyar at bu dnemde 300 milyon gibi bir aznl oluturmaktadr. Byk ounluu Araptr. Topraklar orak, yaam ounlukla bozkr eteklerinde ve vahalarda srdrlmektedir. Peki, Osmanl, ngiliz ve Fransz igalleri bata gelmek zere II. Dnya Savana kadar hep igal yaam ve ounluu ancak sava sonrasnda bamszlam Ortadou lkelerini ve bu topraklar emperyalistlerin ilgi merkezi hline getiren nedir? Ortadou, Bat ile in-Japonyaya uzanan Uzakdou arasnda kpr durumundadr. Ayn zamanda Asya, Afrika ve Avrupa ktalarnn buluma noktasdr. Bir taraftan byk kara ktleleri, dier taraftan Akdeniz ve Hint Okyanuslar ile evrilmitir. Ortadouyu nemli klan temel faktrlerden biri de birok noktaya balanty oluturan bu corafyasdr. kincisi ise sanayilemenin vazgeilmez gdas, enerji kayna olan petroldr. Dnyada enerji tketiminin yars petrolden karlanmaktadr. Ortadou dnyada bilinen petrol rezervlerinin yzde 68ine sahiptir. Belli bal lkeler ihtiyalarnn nemli bir blmn Krfezden almaktadr. Yeni petrol alanlarna ulaamazsa ABDnin petrol rezervlerinin 10 ylda tkenecei belirtilmektedir. in, Hindistan gibi hzla sanayilemekte olan lkelerin petrole ihtiyac srekli artmaktadr. Bu iki gerekten yola karsak petrol ve 3

enerji kaynaklarna hkimiyet emperyalist sistemin gelecei zerinde sz sahibi olmak, otorite kurmak demektir. Ayrca, Kafkasya, Hazar Blgesi enerji kaynaklarnn sevkiyat gzergh olmas da blgenin nemini artran bir dier faktr. Demek ki bugn ABDnin Ortadouya mdahalesinde iki temel hedef gzetilmektedir. Bunlardan biri giderek daha fazla nem kazanan petroln retim ve dalmnn denetlenmesi, tama yollarnn gvenliinin salanmasdr. Dieri, Ortadounun jeostratejik adan rakiplerinin nn kesmede oynayaca roldr. Gerekten de Faik Bulutun, Ortadoudaki blgesel krizlerin enerji politikalarnn savalarla i ie getiini, bunun alt yansmalarnn her zaman halklarn birbiriyle attrlmas noktasna dntn ifade ettii tabloda Ortadou gemite olduu gibi bugn de emperyalist glerin blgesel savalarn srdrdkleri arenadr. Uluslararas petrol ve silah tekellerinin cazibe merkezi olmay srdren blge, uluslararas sermayenin itahn kabartmasndan kaynakl olarak srekli bir istikrarszlk hli ile kar karyadr. Sz konusu istikrarszlk hli iin de en ok kullanlan kltrel, etnik farkllklardr. Kolay m? Ortadou, millet/ rk/ dil/ din/ mezhep zenginlii bakmndan birok corafyayla, rnein Avrupa ile yarabilecek konumdadr. semavi dinin corafyasdr. dinin mukaddes sayd Kuds/ Jerusalem/ Yerualom Ortadounun merkezinden birisidir. Blgede yaygn bir etnisite zenginlii vardr. zellikle slm blnmelerin had safhada olduu Ortadouda toplumlarn yapay, kltrel temellerde blnerek toplumsal elikilerin ve maddi snfsal karlarn zerinin farkl medeniyetlerin atmas biiminde rtlmesi yntemi hi de yeni deildir. Kapitalizm altnda gerek elikilerin toplumun snflara blnm olmasndan deil de, deiik uygarlklara blnm olmasndan kaynaklandn iddia ederek, snflar mcadelesi unsurunu bertaraf etmeye alan smrgeci/ emperyalist maniplasyonlarn had safhaya kt Ortadouda; bugnlerde ambalajlanan lml slm modeli ile emperyalist saldrganlk dorudan ilintilidir. Esasnda lml slm projesi almalar da ABD emperyalizminin 1990lardan sonra dnyay yeniden ekillendirme ve egemenliini tesis etme planlarnn yapld tarihe kadar uzanyor. SSCBnin kertilmesi iin Yeil Kuak Projesi kapsamnda radikal slmc hareketleri bizzat silahlandran ve besleyen ABD, zamanla kendi denetiminden kan bu glerin, paylam alanlarnda karsna bir engel olarak kmamas iin onlara kar alternatifler gelitirmeye balad. Bylece lml slm, medeniyetler atmas safsatasnn da bir paras olarak Byk Ortadou Projesi (BOP) kapsamnda emperyalist sava arabasna kouldu. I.1) BSBYK AMERKA PROJES: BOP BOP dedik Siz bakmayn Vikipedinin, onu el leme, Geniletilmi Ortadou nisiyatifi/ Greater Middle East Initiative, ABDnin 43. Bakan Bush hkmeti tarafndan Byk Ortadou adyla duyurulan, en batda Fasn Atlantik kylarndan, en douda Pakistann kuzeyindeki Karakurum yaylalarna, Kuzeyde Trkiyenin Karadeniz kylarndan Gneyde Aden ve Yemene kadar uzanan blgede, Mslman lkelere demokrasi ihracn ve bu lkelerin pazarlarnn almasn amalad aklanan politik kuramdr, diye ambalajlamaya kalkmasn! BOP, blgenin emperyalistler tarafndan yeniden smrgeletirmesi giriimi ile halklarn buna kar direni ve isyanlarndan baka bir ey deildir, olamaz da Bsbyk Amerika Projesinin Ortadou aya olan BOPu, Byk Ortadou boru hatt olarak da tanmlayabiliriz. Liberalleme ve globalizmin justification (merulatrma) teorisi olan ve temelinde yatan, free market (serbest piyasa) + economic modernization (ekonomik modernleme, liberalleme) = democratisation (demokratikleme) denklemiyle sunulmaya kalklan BOP, i) Pentagonizmin igal plandr; ii) ABDnin Ortadouya yerleme projesidir; iii) ABDnin, Ortadouyu paralayp, yneterek kendine kul, kle, robot, kukla klmak istedii emperyalist mdahaledir; iv) Mazlum Ortadou halklarnn katli giriimidir. Toparlayarak aarsak: BOP adyla bilinen emperyalist stratejinin biimlenmesinde, yakn tarihli iki belge temel dayanak noktalarn oluturmutur. lki, 1998de Paul Wolfowitz, Richard Perle, Francis Fukuyama gibi isimlerce hazrlanarak ABD ynetimine sunulan Yeni Amerikan Yzyl Projesidir.[5] Bu belge, ABDnin askeri gcne ve stnlne dayanarak dnya sistemine daha etkin mdahale etmesi, ordusunu ve sava teknolojisini ayn anda birden fazla sava kazanmay olanakl klacak ekilde yaplandrmas, Ortadou topraklarnda askeri varln geniletip kalclatrmas anlayn ortaya atmaktadr. 4

kinci belge ise, 11 Eyll saldrsnn ardndan hazrlanan ve uluslararas terr, kitle imha silahlar tehdidi, haydut devletler gibi kavramlar yeniden tanmlayarak nleyici sava doktrinini gelitiren, 2002 tarihli ABD Ulusal Gvenlik Stratejisi belgesidir. BOP, Irakn igalinin ardndan, 2003te Maraketen Bangladee politik-corafik sylemi eliinde gndeme getirildi. Ortadounun odanda durduu Mslman ve Arap arlkl bir blgenin, bata politik rejimler gelmek zere, toplumsal dokusunun deiiklie uratlmas ngrlyordu. Ve ABDnin emperyalist stratejisinin balca yntemleri nleyici sava, askeri saldr ve igal, miadn doldurmu olan BM gibi uluslararas kurumlarn snrlayc normlarnn bir yana atlmas idi. 2004 Hazirannda ABDde dzenlenen G-8 toplantsna sunulan ve Geniletilmi Ortadou ve Kuzey Afrika Giriimi adn tayan emperyalist strateji belgesi ise, baz deiiklikler yaparak BOPun teorik formlasyonunu ortaya koydu ve onun ikinci aamas ya da versiyonu oldu. Ayn ayn sonunda stanbulda gerekletirilen NATO toplantsnda, ABDnin ncelikli gndemi, teorik bir ekil alm olan BOPun baz askeri boyutlarnn belirginletirilmesiydi. BOPla amalanan; kreselleme dnemi ve uluslararas tekelci sermayenin dnyann her yerinde serbeste hareketi, tm burjuva devletlerin ve lke ekonomilerinin emperyalist sistemin deien koullarna yeniden entegre edilmesidir. Sz konusu giriim, eski koullarn rn olan bamllk ilikilerinin, siyasal ve ekonomik yaplarn deiiklie uratlmasn devreye sokmaktadr. Bu da, emperyalist mali oligarinin dorudan ekonomik ilhak sreci ve bunun iin de nnde bulunan her trl engelin ortadan kaldrmasdr. Ortadoudaki Souk Sava dnemine ait eski uluslararas dizginin, statkonun yerle yeksan edilmesini olmaz olmaz klan bu olgunun ne olduu tm olgunluuyla igal altndaki Irakta somutlanmaktadr. (rnein dev Amerikan petrol tekelleri, Irakn petrol kaynaklarn ve nakliyatn dorudan egemenlikleri altna alm durumdadrlar.) zetle Zbigniev Brzezinskinin, Amerika iin ana jeopolitik dl Avrasyadr ve imdi Avrasyal olmayan bir g Avrasyada ncdr ve Amerikann kresel ncelii dorudan doruya Avrasya ktasndaki hkimiyetini ne kadar sreyle ve nasl bir etkiyle srdreceine baldr,[6] szleriyle betimlenen BOPla ABDnin amalad; Ortadounun, yani Avrasyann yreinin yeniden smrgeletirilmesidir. ABDnin yaylmac kurgularna bal olarak Geniletilmi Ortadou Projesi olarak da anlan emperyalist saldrganlk; emperyalist paylamn yeni addr; Geniletilmi Emperyalist Paylamdr. Pax-Romanay andran bu lgnla Pax-Americana da diyebiliriz Evet Kuzey Afrikadan Gney Asyaya uzanan snrlar iine alan BOP ile ABD emperyalizmi, anlan corafyay karlar erevesinde yeniden yaplandryor. Bylelikle de sz konusu blgeleri batan aaya siyasal hegemonyasyla yeniden biimlendirmeyi deniyor. ABD emperyalizmi bunu yaparken; Ortadounun yeniden demokratikletirilmesi, statkocu dzenlerin yklmas ve zgrln gelmesi gibi ideolojik sylem ve temalar ne karyor. Bu erevede Byk Ortadou Batakl olarak da anlan BOPun liberal savunucularnn en nemli sav, ABDnin blgedeki devletlerin statkocu ve totaliter dzenlerine bir son vererek modernizmi, liberalizmi ve demokrasiyi getireceidir. Oysa tm bu argmanlar emperyalistlerin sz konusu corafyalar kapitalist ekonomiye entegre etmelerinin, hegemonyalarn pekitirmelerinin siyasal dayatmasndan baka bir ey deildir. Ayrca modernizmden kastedilen de, blgenin tam anlamyla kapitalizme entegre edilmesidir, pazarlarn tm potansiyelinin kullanlmasdr. Nihayet ABDnin Donald Rumsfeld, Dick Cheney, Paul Wolfowitz, Richard Perle ve William Kristol nclnde, 1997de oluturduu Yeni Amerikan Yzyl Projesinin (PNAC) bir alt unsuru olan BOP; ABD Kongresinin 1957de kabul ettii Ortadouda Bar ve stikrar Koruma baln tayan ve Eisenhower Doktrini olarak anlan karardan da farkl deildir. Bir kere daha hatrlatalm: BOP alan bir kaos alandr; emperyalistler aras ve yerel gler aras kar elikilerinin ve atma alandr. ABD emperyalizminin on binlerce askerini geride brakarak Iraktan ekilmesi, Irak sorununun sonland anlamna asla gelmez. Afganistandan yine on binlerce askeri geride brakarak ekilmek -ayet bu mmkn olursa- Afganistan sorununun sonland anlamna gelmez. Suriyede olas rejim deiiklii Suriye sorununun zld anlamna gelmez. Krt ulusunun, ulusal kurtuluunu elde etmedii bir bar srecine srklenmesi bu sorunun sonland anlamna asla gelmez. 5

Ortadouda rekabet sadece siyasi nedenlerle veya petrol ve doal gaz retimiyle snrl deildir. Bir de retilen petrol ve doal gazn dnya pazarlarna tanma sorunu vardr. Bu alanda da emperyalist gler ve yerli aktrler kendi aralarnda kyasya rekabet etmekteler. Nihayet emekli Bykeli Murat Bilhann, ABDnin kendi karlar bakmndan Ortadouda kendisine bir alan izmek istemesidir. Bu nce neo-conlar tarafndan BOP olarak balatld. ABDnin kafasndaki Ortadou haritasnda ABD gvenliinin ana unsurlarn gryoruz. Bunlardan birisi enerji kaynaklar ve yollarnn Bat iin gvenlik altna alnmas, ikincisi de srailin gvenliinin salanmas ABD bunun iin taeron aryor ABDnin u andaki politikas ok ak: Elini tan altna koymadan, kendi ordusu ve ekonomisini zora sokmadan bu iin iinden nasl kacana bakyor. Kimin taeron olmaya gnll olup olmad sorular da ortada, diye tanmlad projede Haluk Gergerin deyiiyle, Trkiye, ABDnin bagzdesi olmak istiyorken; T.C BOPda ileri karakol konumuna talip ve taraftr. Belirtmeden gemeyelim: ABD emperyalizminin dnya hegemonyas politikasnda, Avrasya jeopolitikasnda T.C, bir kilit lkedir. Bunun tek belirleyici nedeni, ABD emperyalizminin T.C ile ilikilerinin merkezinde jeopolitik karlarnn durmasdr. Bu anlay deimedii ve koullar ayn kald mddete ABD- T.C ilikileri de byle kalacaktr. Hatrlayn; sz konusu proje iin, BOPun amac bellidir. O amalar ierisinde Trkiyenin stlendii grev de bellidir. BOP, bar, huzur, insan haklar, hukukun stnl, ileri demokrasi ve ekonomik kalknma, kadn haklar ve eitim zgrln daha yukarlara tamak amacyla atlm bir admdr. Burada Trkiyeye de bir grev verildi ve biz bu grevi stlendik, demiti Babakan Recep Tayyip Erdoan! zetle: i) BOP, AKPnin bir ekilde, yzde 50 oy almasnn da sebebidir; ii) ABD, BOPu yaama geirmede son derece kararl gzkmektedir; iii) T.Cnin BOPdaki ileri karakol konumu Suriye, Irak, ranla ilikilerini derinden ve sarsc biimde etkileyecektir. Tpk Rick Rozoffun, ran, Irak ve Suriyenin snr komusu Trkiye NATOya ve NATO zerinden Pentagona bu lkeye dorudan eriim salyor. Batnn Geniletilmi Ortadou nisiyatifindeki son aama u anda uygulamada. Ve bu da, 1916 tarihli Anglo-Fransz Sykes-Picot Anlamasnn ardndan blgenin yeniden paylamna dnk bir tasarm, saptamasnda altn izdii zere II. AYRIM: BAHARDAN HAZANA BOPun devreye sokulduu evreyle ezamanl olarak Arap Bahar da boyverdi. Byk Ortadou panoramasndan farkl olmayan, elikilerle, atmalarla dolu bir kargaa, dalma, isyan gzerghnda boyveren Arap Bahar, ayar ekilerek hazana dn(trl)meden nce yoksullarn, ezilenlerin, tekiletirilenlerin intifadas idi. Bu sreci, evvelinden ahrna Hakan Alpin, Ortadou corafyas, ABDnin bir zamanlar ibirlii iinde olduu ynetimleri, suni mevsimsel deiiklikler aracl ile tasfiye ettii, yerlerine getirttii muhalefetlerin ise sanlann aksine, kendilerini etnik ve dinsel kimlikler zerinden tanmlayarak teokrasi rejimini ilan ettikleri, atmal bir tarihi sre yaamaktadr. Gn getike Arap Bahar olarak adlandrlan srecin, halklarn zgrlk taleplerinin karland bir ilerlemeye deil, ABDnin Ortadouyu yeniden biimlendirme projesine dnt daha net ortaya kmaktadr, mekanik formlasyonu ile alglamak da, sunmak da mmkn deildir! Tpk Nuray Mertin, Devrim parodileri a bir devrim, isyan, bakaldr parodisi diye betimledii yaananlar gibi Arap Bahar, nemli bir bakaldr deneyi ve isyan gereidir. Kimsenin bu gerei karalamaya hakk yoktur. Tunustan Yemene, Msrdan Bahreyne, Libyadan Suriyeye geni bir corafyada yaananlar, sorgulanamaz ve hesap sorulamaz otoriter tek parti rejimlerine dayanarak trl ayrcalklarla ve her trl yolsuzlukla muazzam servetler edinen burjuva egemenlerin ve bu snfn bir parasn oluturan asker-sivil brokrasinin vukuat hemen herkesin malumudur. rnein Kanadada, Libya, Tunus ve Msrn devrik liderleri ya da yaknlarna ait 4.3 milyar dolar deerinde para ve tanmaz bulunduunun akland brokratik diktalarn yamasna, yolsuzluuna kar ekmek ve zgrlk talebiyle sokaklara kan bakaldr hareketi; Vijay Prashadn ifadesiyle, inde devrimci eilimler barndrmasna karn, Arap Baharnn kendisinin devrimci olmas gerei yoktu. Bu bir balangt, uzun erimli bir mcadelenin bir aamasyd.

Arap halklarnn diktatrlere ve baskc rejimlere kar balatt isyan dalgas; emeki kitlelerin Tunusta tututurduu bakaldr atei, Cezayirden Msra, Bahreynden Yemene, Libyadan Suriyeye kadar Ortadounun neredeyse tamamna yayld. Ancak isyan dalgas, bir devrime byyemedi, snrl reform sreci erevesine hapsedildi. Bylelikle de, dnm srecini balatan emeki ve ii snflar giderek daha az belirleyici bir konuma srklenerek, inisiyatifi burjuva muhalefet odaklarna kaptrarak, emperyalist ve burjuva glerin kar atmalar arasnda tldler. Lakin asla unutulmamaldr ki; Arap Bahar, birok devrimci hareket gibi, halkn rejim deiiklii iin sokaklara dklmesiyle balad. Diktatrlerin devrilmesi, zgrlk ve adaletin salanmas iin Kuzey Afrika ve Ortadoudaki gsteriler, sokaklarn gcn bir kez daha gzler nne serdi. Bu gcn ilk sonucu Tunusta grld. Sokaklarda gerekleen bu bakaldr, ksa zamanda 23 yllk Bin Ali diktasn alaa etti. Ynetimi devralan geici Konsey demokrasiye yumuak geii salayacak admlar atarken, sokaktakiler evlerine dnd... Tunusun hemen ardndan Msr halk da 40 ksur yllk Mbarek rejimini devirmek iin sokaklar -ve sembol hline gelen Tahrir Meydann doldururdu. Burada da sokak ksa zamanda galip geldi. Ancak Msrda Tunustan farkl olarak, gei dnemi denilen restorasyon ynetimini ordu stlendi. Ayrca Libyada da Kaddafi aleyhindeki hareket sokaklara tat. Ancak Libyadaki olay dierlerinden farklyd. 2011 Nobel Bar dl sahibi Yemenli gazeteci, aktivist Tevekkl Karmann, Biz henz devrimi bitirmedik Diktatrleri gndermek ilk admd. Daha sona gelmedik, saptamasyla paralel rnekler de gsteriyor ki, sokaklarn gc, deiim ve dnm balamnda, belirleyici bir rol oynarken; yarm kalan isyanlarn devrime dnememesi baharn, hazana tedavl edilmesini de devreye soktu. Alper Birdal ile Yiit Gnayn ifadesiyle, Arap dnyasndaki kalkmalar, zellikle Tunus ve Msrda halk kitlelerinin meydanlar doldurmas hepimizi heyecanlandrd ve yreklendirdi. Uzun srm diktatrlklerin sallanmas, yerinden oynamas ve yklmas bir heyecan dalgas uyandrd. Emekilerin kendilerini uzun yllardr cendere altnda tutan ynetimlerden ve askeri diktatrlklerden kurtulmak amacyla harekete gemesi, yeni bir devrim dalgasnn ortaya kmas ihtimali, umudu canlandrd. Ancak bu beklentinin gelimelerin btnn doru deerlendirmenin nne gemesine izin vermemek gerekiyor. Umutlarmz Tunus ve Msrda askeri ynetimlerin iktidar devralm, slmc partilerin sreten glenerek km olmasn unutturmamaldr.[7] Evet Zeynep Gn, Arap Baharnn ciddi bir enerji boyutu var. Petrol, gaz, su... Bunlar da katmadan resmin btn alglanamaz, notuna dmeden edemedii Arap Baharnn ilk faz, blge gericilii ve emperyalistlerin dorudan mdahalesine maruz kald. Ardndan da ABD ve Bat, Ortadou ve Kuzey Afrikada balayan devrimci patlamaya kar orijinal sahte/ kopya demokrasiyi kurmak iin elini soktu.[8] Nihayetinde Tunusta balayarak Msra, Libyaya ve Arap dnyasnn dier yerlerine uzanan, her lkede farkllklar gsteren ayaklanma zinciri 2012 sonlarna gelindiinde harekete katlan geni halk kesimleri ve ii snf iin bir umut krklna dnt.[9] Bu da Hazandaki slmi etkinin (Mslman Kardeler rneindeki zere), glenmesinde somutland. Sz konusu srecin Bat (zellikle de ABDli) g odaklarnca nasl okunduu konusu ise ihtilafl. Murat Yetkine, Arap Baharna radikal slmclar m el koydu? sorusuna muhatap olan sre hakknda ABDdeki Rice niversitesinde tarih profesr olan Ussama Makdisi, Ortadouda muhalefet, slmclara kar daha iyi organize olmal; Ycel zdemir, Yeni Yeil Kuak; David Ignatius, Radikallerin iktidar ele geirme abas;[10] saptamalarnn altn izerken, Patrick Cockburn de dikkat ekiyordu: Libyadaki iddet olaylar ve Msrdaki protestolar, bu devrimlerin Bat ideallerinin onaylanmas olduuna dair tasavvurlar artk aklmzdan kovalamal.[11] Tpk, Arap Bahar ad verilen Arap halklarnn uyan ve diktaya kar mcadelesinin sonular, Amerika ve sraili sevindirmek bir yana bu iki lkeyi blgede etkisizletiren veya etkilerini azaltan bir tablo iziyor, iziyor diyen Resul Tosun gibi. Ayrca Bilde demecinde Henry Kissingerin, Arap Baharna batan beri hep eletirel bakt vurgusuyla, Batda baz evreler ve medyada yanstld gibi deil, ben Arap Baharna batan beri hep eletirel baktm. Msra bakarsak, semenlerin yzde 75i radikal slmc Mslman Kardeleri seti. Ama bu Msrla iyi ilikilerde bulunulmayaca anlamna gelmez. likilerin iyi olmas her iki tarafn da karnadr. 7

Ama buna ramen biz ayn deerler topluluunda yaamyoruz, dedii tabloyu emekli Bykeli Ahmet Banguolu de yle yorumluyordu: Arap Baharyla birlikte blgedeki gelimelerle uyumlu slm isteniyor. Blge lkelerinin daha otoriter rejimlere gemesi olasl yksek Dine dayal bir demokrasi kurmak kanmca mmkn deil. Bu lkelerde iktidarlarn pekimesi durumunda daha otoriter rejimlerin geri dnmeleri ve daha dini ierikli olmalar beklenebilir. Uyumlu slm belli karlar dorultusunda bir politika izleyebilmekten geiyor. Bu saland srece o lkelerin iindeki rejimlerin lml olup olmad egemen glerin ilgisini ekmiyor. Bu saptamalara, ABDnin rol balamnda Robert Fiskin u nemli gzlemleri de eklenmeli: ABD, Libya lideri Albay Muammer Kaddafiye kar muhalefeti desteklemi, Suudi Arabistan ile Katarn milislere para ve silah aktmasna yardmc olmutu, rzgr ektikten sonra imdi frtna biiyordu. Libyal dostlar, Amerikaya srtlarn dnd, ABD Bykelisi Stevens ile alma arkadalarn Bingazide ldrd ve Mslman lemini iine eken Kaide liderliinde Amerikan kart protesto hareketi balad. ABD, Kaide akrebini besledi ve akrep de Amerikay soktu. imdi ABD, Suriye Devlet Bakan Bear Esada kar muhalefeti destekliyor, Suudi Arabistan ile Katarn Selefi-Kaideci demeden milislere para ve silah aktmasna yardmc oluyor, demek ki, Esad devrilirse ayn akrep tarafndan srlmas kanlmaz Daha geriye gidelim: 1980lerde Afganistanda aa yukar aynsn yaptk. Sovyetlere kar, teolojilerine bakmakszn mcahitleri destekledik ve bu adamlara silah aktarmak iin Pakistan kullandk. Ama bunlarn bazs, Talibana dnvererek Usame bin Ladini besleyip bytnce ve 11 Eyll 2001de akrep srnca, terrizm diye bardk ve Afganlarn bize niye ihanet ettiine atk kaldk. Ve dn, ABD zel Kuvvetlerinden drt asker nankr Afgan polis rencileri tarafndan ldrldnde, yine ayn hikye... Olaylarn bu patetik dngsnn trajik yan, Esad rejiminin korkunluu, gizli polis etelerinin binlerce masum insan ikence edip ldrm, personelinin sava sular ilemi ve ulus ykmak yerine kurmas gereken bir neslin Suriye i savanda tkenmekte olmas. Trkiye de Pakistann silah aktarma ve Suriyeli mcahitlerin elence ve dinlenme merkezi olma roln stlendi. Trkiye, Ortadounun Pakistan hline gelecek mi?[12] Trkiyenin, Ortadounun Pakistan hline gelmesi ABDnin umurunda deil. nk ABDnin ya da Batnn Ilml slmla dansn, slmn kapitalizmle btnlemesiyle birlikte ele aldnzda ABD iin kimin Pakistan olduunun hibir nemi olmadn grr, anlarsnz! i) ABD ve ABnin bykleri slmla hep oynamlardr. Ancak eyhler, krallar, cemaat nderleri, sivil ve askeri diktatrler ile ibirlii yapmlardr ve politikalarn onlar zerinden yrtmlerdir. ii) Yeni kresel dzende 1990l yllardan itibaren durum deimeye balad. ahlar, eyhler kaybediyorlard. erde halk destei olmad iin bolukta kalyorlard. Yeni kresel dzene uydurulabilmeleri iin slmi toplumsal dzende ilevsel olarak egemen konumda bulunan slmi rgtlerin kresel sisteme dorudan doruya katlmalar salanmalyd. iii) slmi boyutuyla halk destei gerekiyordu. stenen yeni demokrasinin ad buydu. iv) Ancak bu katlm, kapitalizmin slm lkelerinde tek yanl kurduu dzeni bozmamalyd. v) Demokrasi bu konuda ok tehlikeliydi. Kurulu ve kurulmak istenen dzeni tersyz ederdi... vi) Bu nedenle demokrasi d halk destei gerekiyordu. Bulunan yol da lml slmi yapda, Batnn istedii dzene (ibirliine) ak ynetimler oldu. vii) 2000li yllarda fiilen balatlan BOP, slmi unsurlar (ve mezhepleri) bu corafyada keskin bir biimde ne kard. Blgede din ve mezhep ayrmcl rk milliyetilikle desteklenerek daha da keskinletirildi; Sudan ve Irak blnd, Suriye blnmenin eiine getirildi. Arap Baharnda slmi eleri demokrasinin yerine ikame etmeye alan en nemli rgtn Mslman Kardeler olduunu gryoruz Bat slm lkeleri iin, Bat demokrasisi yerine slmi odakl yaplanmay tercih etti. haleyi imdilik alan Mslman Kardeler rgtdr.[13] Bu, Ortadoudaki ii-Snni blnmesinin krklenmesi anlam tarken; blgede mevcut ii Hilalinin ABD iin Snni kobayla krlmas giriimini devreye sokmaktadr. rnein Suriye rejiminin ba dman, 30 yldr siyasi yasakl Mslman Kardeler rgtnn Trkiyede yaayan lideri Riyad el ukfa, Esad devirmeye kararl olduklarn, blgede oluan ii hilalinin belini kracaklarn belirterek, Hibir lkede grmediimiz rahat Trkiye salad deyip, Esad ile iyiyken de Babakan Tayyip Erdoann kendilerini hep kolladndan sz ediyor. Evet, Bahar, Hazana dn(trl)d Bunlarn byle olmasnda ABDnin politikalarnn rol belirleyici olmutur. 8

II.1) ABD(NN GNCEL) POLTKALARI Fikret Bakayann iaret ettii zere, ABD hegemonyasnn varl, Avrupann 60 yldr devam eden ABD vasli statsnn devamna, Rusyann etkisizletirilmesine, bata in olmak zere ykselen lkeler denilenlerin engellenmesine baldr.[14] ABD Dileri Bakan Hillary Clintonn, Tm tehlikelere ramen Arap dnyasnn gen demokrasilerine verdiimiz destei terk etmeyeceiz. ABD iin, demokratik deiimleri desteklemek stratejik bir gerekliliktir, dedii dzlemde, ABDnin BOPdan vazgetiini, artk Ortadouya demokrasi getirme projesinin rafa kaldrldn sylyorlar. Bu ikiyzl bir yalandr. ABDnin hibir zaman Ortadouya demokrasi getirmek gibi bir niyeti olmad gibi, BOP da bir demokrasi projesi deildi. Adna ne denirse densin, ABDnin projelerinin hepsinin temel ekseni, bata Ortadou olmak zere tm nfuz alanlarnda kendi egemenliini kurmaktr. nk ABD emperyalizmi BOP kapsamna giren corafyann tamamnda, dorudan ya da dolayl olarak kendisine tehdit olarak grd unsurlarn hepsine kar ortak bir cephe oluturmaya ve bu unsurlar zayf drerek, blmeye, paralamaya, yok etmeye urat ve urayor. Bunun iin de Ortadou kazan ABD tarafndan kaynatlrken; hem Snni-ii cephelemesinin hem de yeni askeri saldrlarn yahut igallerin zeminini glendirilmektedir. ABD emperyalizminin iilere kar Snni kartn oynamaya kalkmas, blgedeki siyasi kutuplamann, g atmalarnn ve ekonomik-sosyal kn giderek yaylmasna, derinlemesine yol amaktadr. Bu durum tm Ortadou sathnda toplumsal ve siyasal krizleri tetikleyerek yeni alt st olulara kapy aralyor. Paralanma eiliminin glenmesi -ya da baka bir ifadeyle mevcut eilimlerin ve gidiatn blgeyi paralanmaya gtrmesi- son tahlilde Ortadouyu kendi nfuz alanlarna gre yeniden ekillendirmek isteyen ABDye hizmet etse de, radikal slmn etkisini nemli lde arttrmaktadr. Sz konusu paradoksal durumu, Kapana kslan mparatorluun yeni Ortadoudaki mitsiz rol biiminde zetleyen Ramzy Baroudun saptamasna ilikin en iyi rneklerden biri, Suriyedir. yle ki ncelikle ABDnin, Esad rejimine kar mcadele eden muhaliflere 45 milyon dolarlk yardm vaadinde bulunduunu; The New York Timesa gre de, Suriye-rdn snrna zel eitimli 150den fazla asker gnderdiini unutmamak gerek. Ancak, kresel g mcadelesinin yeni ekime alan hline gelen Suriyenin, uzun sren bir atma sonucu kontroll bir ekilde kendisini tketmesi, yaanr bir lke olmaktan kmas ve yava yava kmesi hedefleniyor. Yani ABD meruiyet sorunu yaratmamak iin, dk profilli bir grnm sergilemeyi tercih etti. Bu strateji erevesinde ABD ortalarda grnmezken, Suudi Arabistan, Katar, Trkiye gibi mttefikler ne kyorlar. Tabii rezervleriyle Nasl m? The Independentden Patrick Cockburn, Suriye ile ilgili ABDnin blgesel bar mzakerelerine arabuluculuk yapmaya hazrlanmas gerektiini savunduu yazsnda Suriye iin tehdit edici olmaya balayan Trkiyenin Amerikann itidalinin karsnda giderek sabrszland yorumunu yapt. NATO Genel Sekreteri Anders-Fogh Rasmussen, uluslararas toplumun ve blge lkelerinin Suriyeye NATO mdahalesi ynnde bir talebi olmadn belirterek Askeri mdahaleye hi niyetimiz yok. En doru yol siyasi zm olur. O yzden askeri seenekleri tartmyoruz dedi. ABD Bykelisi Francis Ricciardone 14 Austos 2012 tarihinde, Suriye konusunda Trkiye ile ABDnin ataca admlar konusunda unlarn altn izdi: Uluslararas hukuka uygun davranmak isteriz Tampon blge ya da uua yasak blge gibi konular konumas kolay, gerekletirilmesi ise zor konular. Sadece hukuki deil ciddi pratik engeller var. Bunlar konuuyor olmamz, taahht verdiimiz anlamna gelmiyor. Bu ynde bir karar almadk. Libyada durum ok farklyd Trk ve Amerikan halklar bar seven halklar. Askeri zmlere bavurmak istemiyoruz. Trkler de byle dnyor. Bu, en son are olmal... Suriyenin geleceine Suriye halk karar vermeli. Etnik ve mezhebe gre blnm eski dzen gibi olsun istemiyoruz. Tm mezheplerin, etnik gruplarn haklar korunmal. Irakta da iiler ve Maliki rejimi mezhep gerilimlerini smrmemeli. Bu korkun eytani bir yolu aar... Ayrca Dileri Bakan Ahmet Davutolu ile gren ABD Dileri Bakan Hillary Clinton, iki lkenin Suriye krizine ynelik ortak bir operasyonel resim ortaya koymak istediklerini ve eylem plannn detaylarna ilikin alma grubu oluturulacan duyurdu. 9

ABD Savunma Bakan Leon Panetta da, Trkiye ile Suriye gerginliine deinerek iki lke arasnda karlkl atein devam etmesinin Suriye ihtilafnn trmanarak komu lkelere yaylmasna yol amasndan duyulan kaygy dile getirdi. Washingtondaki Trk Aratrmalar Program Direktr ve Washington Uzak Dou Enstits yesi Soner aaptay ise, Erdoan tarafndan ABD ile yrtlen sk mttefiklik ilikisinin Suriye krizi sebebiyle blnme tehdidiyle kar karya olduunu aklad. Evet ABD mdahaleye souk diyen Semih dizin ekledii zere: Hem Erdoan, hem Davutolu artk, ister BM ats altnda olsun, ister bir gnll lkeler koalisyonunun ban ekerek olsun, ABDnin Suriyeye mdahale etmesini istiyorlar. Ancak bu kez Washingtonda bu konuda fazla bir itahn olmad grlyor. yi de bunlar neden byle mi? Yant u: 1-) Esad ksa dnemde Suriyenin bandan gitmez. 2-) zgr Suriye Ordusu (SO) iine radikal slmi unsurlar szmtr, zaten iyi ynetilmiyor, yeni bir ordu kurmak gerek. 3-) Tampon blge olmaz, korumas zordur. 4-) Kamplar i blgelere tamanz daha iyi olur. Bunlar Amerikann dnceleri. Ankara aylardr tutturuyor ki, Esad gidici. Amerikaya pek yle gelmiyor. Yeni ordu konusu ise, Amerika iin hayati nemde Esad devirmek zerine kurulan SO Amerikay rahatsz ediyor. Washingtona gre, bu ordu iinde El Kaideye kadar uzanan radikal slmi rgtler var. Her ne kadar, bu ordunun bandaki Albay bunu reddediyorsa da, Amerika ikna olmuyor. Nasl olsun ki, Amerikan Basnna baklrsa, blgede cirit atan CIA ajanlar verdikleri raporlarda radikal slmi rgtlerin altn krmz kalemle iziyor. SO yerine imdi Suriye Ulusal Ordusu adnda yeni bir rgt kuruluyor. Bu ordu daha iyi silahlara kavuacak, daha iyi eitilecek, saysnn daha ok artmasna allacak. Amerikan Basn CIA Bakannn Ankaray bu ynde ikna ettiini yazyor. , Trk-Amerikan ortakl ile kotarlacak Amerikann asl kaygs, Esad devrilirse, onun yerini alacak olan SOnun yaps, radikal slm. Amerika dnp dolap bunu vurguluyor. imdi Trkiye ile birlikte bunu temizlemek istiyor.[15] stiyor istemesine ama! ABDnin Suriye politikasnn kademeli olarak NATO ve ABDnin 1990lardaki Bosna politikasna benzeyecei ngrsnde bulunan Brookings Enstits D Politika Aratrmalar Direktr Dr. Michael OHanlona gre, Washington Esadn gitmesini istiyor ancak bunun iin ok fazla bir ey yapmak istemiyor. Ve Orta Dou Bar Aratrmalar Merkezi Bakan Do. Dr. Veysel Ayhan da, Arap dnyasndaki gelimelerin Suriyeyi etkileyebilecei vurgusuyla, Bat Suriyede Esad desteklemese de rejimin sekler karakteristiini korumak isteyebilir. Trkiye nmzdeki dnemde Suriye meselesinde Batyla ters debilir, notunu dmeden edemiyor III. AYRIM: GRNEN KY Petrol denizinin zerine uzanm olan Ortadou giderek snmaya, hatta kaynamaya balayp; bugn de kaynayan bir cad kazan konumundadr, yeni bir blge haritas hazrl iinde olduu grntsn vermektedir; Nicos Konstandaras, bu tablo hakknda Kathimerinideki yazsnda u notu dyor: Orta Dou satran tahtasnda ran bir tarafta, dier tarafn banda Suudi Arabistan var. Amerika, Rusya ve in satran tahtas etrafnda dikkatli bir ekilde manevra yapyor ve daha fazla mdahale istemiyorlar. Suriye blgenin geleceinde asl sava alandr. Amerikay blgede en fazla rahatsz eden diken nkleer silah yapma kapasitesi elde etmek isteyen randr. Yani Suriye, sadece Suriye olmayp, ran ve tesindeki Rusya ile ine alrken; srail ve ABD, rann nkleer programn bahane ederek saldrmay dnyor. rann nkleer program bahane edilerek yaplacak askeri mdahale gndemdeyken, Suudilerin sraille ibirlii yaptklar apak ortaya kyor. Washington D.C.deki risk ynetim grubu Helios Global A..de Ortadou uzman olan Chris Zambelis, makalesinde rana kar srail ile Suudi Arabistan ittifakna dikkat ekiyor. Tam bu kesitte srailde de Arap Bahar benzeri tepkiler somutlarken; Ramallahta hayat pahalln protesto eden Filistinlilere mdahale edilmesi zerine kan atmalarda ok sayda iyeri zarar grd. Bat eriadaki Filistinliler bir aydr artan fiyatlar protesto ederken istifa basksyla kar karya kalan Babakan 10

Selam Feyyad areyi st dzey yetkililerin maalarn azaltmakta ve yakt fiyatlarn indirmekte buldu. Nablus ve El Halil kentlerinde 10 Eyll 2012 gn halk bir kez daha sokaklara dklrken polisle atmalarda 50 kii yaraland. Yani, Ortadou d mdahale ve ieriden taban basncnn akt bir tarihsel altstl yaamaktadr. III.1) DEMOKRATKLETRLEN(?) IRAK(!) Szn ettiim sre, Irakta yaanan ABD igaliyle dorudan ilintilidir. Demokratikletirilen(?) Irak(!)n yaad trajedi Ortadouda tarihin hzlanmasnda nemli bir rol oynamtr. Fehim Tatekinin, Dnya Ortadouda btn alclarn Suriyeye evirince Iraktaki derinleen siyasi buhran gzden kayor. 2003 sonras igal gnlerinde birbirine zt taraflar, Amerikan varln tekine kar pozisyonunu glendirmek iin kullanyordu. 31 Aralk 2011de igal bitince glge savalar yerini aktan cephelemelere brakt. Artk gc yeten yetene... Dili zehirli bir sava bu; mezhepsel ve etnik fay hatlarn atrdatan, blnme senaryosunu daha reel klan bir sre, diye betimledii tabloda Irak, Arap Bahar balamnda iddetlenen ve Ortadou lkelerini kendi gleri, ideolojileri, karlar ve ittifaklar balamnda sistemik bir tercih yapmaya zorlayan byk krizinin dorudan etkiledii nemli lkelerden biridir de Irakta yaayan halklarn pek de nemsemedii Irakllk st kimliinin, yani ulusal kimliin yeniden yaplandrlmaya alld etnik/ dinsel-mezhepsel ayrmlara dayal politika retim srecine ve g mcadelesine aina olan bir lkenin, Arap Baharyla birlikte gelen siyasi dalgalanmayla blge tabanl sistemik mcadeleden etkilenmemesi zaten imknszd. Nitekim gelinen srete, Irakn Ortadou tabanl sistemik mcadele ekseninde bir cephe lkesi hline geldiini/ getirildiini gryoruz.[17] David Ignatiusun, ABDnin Iraktaki esas hatas Saddam devirmek deil, hkmetin, ordunun, eitim kurumlar ve sosyal kurumlarn altyapsn dinamitlemesiydi,[18] tespitiyle betimledii Irak Ortadounun cephe lkelerinden birisidir. III.1.1) PETROL MESELES nk ABD igaliyle alt st edilen ve Tark Azizin, lkemizi pek ok ynden ldrdler, diye betimledii Irak, hl igal gereinden ari deildir! Tpk Irak ne zgr, ne de bamsz vurgusuyla Racih Elhurinin, Obamann deyiiyle Amerikann Iraktaki sava misyonunun bitmi olmas hi nemli deil. Asl nemli olan, kanl ve felaketli savan bitmesi. Ve bu sava bitmedii gibi daha da ktleiyor, [19] saptamasndaki zere! Bilmeyen yok: ABD, askerlerini ektim demesine ramen Irak semalarnda insansz hava aralarn uuruyorken; The New York Timesa gre, Irakl st dzey yneticiler bu tutumu Irakn egemenliine saygszlk olarak deerlendiriyor. Ayrca asker eken Washington Basra, Erbil, Musul ve Kerkkte temsilcilik ayor. ABD Dileri Bakanl Mstear Yardmcs Michael Corbin, Siz Irak terk ettikten sonra eklindeki soruyu da ncelikle biz terk etmiyoruz, yantn veriyor. ABD, Irak terk etmedi; terk etmesi de mmkn deil; nk ABD Iraka enerji koridorlarn, petrol rezervlerin zelletirmek yani gasp etmek iin geldi Mesela Irak hkmeti, lkenin 6 petrol sahasn 35 uluslararas irkete atnda yl 2008di. Ayrca, drt bykler Kuzey Irak petrol iin sraya girdi! Genel Energynin 2002de Kuzey Iraka girmesi, dnya devlerinin gzn blgeye evirdi. Exxonun 6 arama blgesi iin szleme imzalamasnn ardndan Temmuz 2012de ABDnin ikinci by Chevron sraya girdi... Sonrasndaki gelime ise Fransz Totalin byk bir satn alma gerekletirmesi oldu... Bu tabloya gre dnyann en byk 10 petrol irketinden 4 Erbilde... Paristeki Uluslararas Enerji Ajansnn yaynlad Irak Enerji Raporuna gre, Irak u anda dnyann en zengin petrol ve doal gaz rezervlerine sahip. En nemlisi petrol en ucuza mal eden lke... Petroln varili 110 dolar. Irak varili 1.5 dolara mal ediyor. Dnyada bu kadar krl bir i yok. ABD, Brezilya, Rusya ile karlatrldnda Irak petrol 30 ila 50 kat daha ucuz. Rezervleri fazla, maliyeti dk bir corafya Irakn retimi gnde 3 milyon varil. Irakn, 2020 ylna gelince gnde 6 milyon varil; 2035 ylnda ise 8.3 milyon varil retmesini bekleniyor. Dnyadaki toplam petrol retim artnn yzde 45i Iraktan salanacak. Yani Irak retimde Suudi Arabistan, Brezilya, rann nne geecek. 11

Ayrca dnyann en byk doalgaz satclar Rusya ve ranken; Irakta ise (bir hesaba gre) 3 trilyon metrekp doalgaz var. Ve bu gazn yzde 70i yine Krdistan blgesinde Ancak bu devasa kaynaklar muhataral bir soru(n) alanna denk dyor. Irakta merkezi ynetim ile Kuzey Irak Blgesel Krt ynetimi arasndaki petrol gerilimi trmanyor. Irak Babakan Maliki, Exxon Mobil ile Krtler arasndaki petrol anlamasnn Irakn dalmasna ve savalara neden olabilecei uyarsnda bulundu. Badatn tepkisine ramen Blgesel Krt ynetiminin Petrol Bakan Ait Havrami petrol retimlerini be katna karmak iin byk petrol irketleriyle yeni anlamalar imzalayacaklarn aklad. Havrami, amalarnn 2019de gnlk 2 milyon varil petrol karmak olduunu aklad. Petrol kaynaklarnn paylam konusunda Federe Krdistan ynetimiyle anlamazlk yaayan Irak hkmeti, Krtleri ABD Bakan Barack Obamaya ikayet etti. Irak Babakan Maliki, Obamaya bir mektup yazarak Exxon irketinin Gney Krdistanda petrol arama faaliyetlerinin durdurmasn istedi. Malikinin yardmcs Ali El Musavi, Exxonun Federe Krdistan ynetimiyle anlamasnn sonular konusunda uyarlarda bulunup, blgede Exxonun da katld pheli almalar yrdne dair bilgiler geldiini belirtti. Sadece bu kadar da deil; bir de T.C var. Hatrlanaca zere Iraktan ham petrol alp petrol rn verilmesi uygulamasna Trkiye, 2007 ylnda ara verirken; Enerji Bakan Taner Yldz, bu ticaretin tankerlerle yeniden balayacan belirtip, Talep Iraktan geldi, aklamasn yapmt. rnein T.Cile Kuzey Irak enerji sektrnde ortakla atlan imza konusunda Kuzey Irak Blgesel Krt Ynetimi Enerji Bakan Ashti Hawrami, Planladmz petrol ihracat iin Ceyhana yeni bir boru hatt kurmamz gerekiyor, dedi. Yllk ticaret hacminin 15 milyar dolar at Kuzey Irakta binden fazla Trk irketi faaliyet gsteriyorken; Trkiyeyi ekonomik anlamda dnyaya alan kap olarak gren Kuzey Irakla ticari ve ekonomik ilikiler her geen gn artyor. Enerji konusundaki ibirlii de Kuzey Irakla ekonomik ilikilerimizin boyutunu misliyle artracak trden. Konuya ilikin olarak Badat ile anlamann ardndan ekimde petrol ihracatnn balamasyla 2015 hedefi olan gnlk 1 milyon varillik ihracat hedefine ulaacaz diyen Hawrami ekliyor: Kuzey Irak, Trkiyenin 15 milyar metrekplk gaz ihtiyacn zaman iinde karlamay hedefliyor. 2015e kadar Irakn, hem Kuzey Irak hem merkezi ynetimin retimini Trkiye zerinden tayacak yeni bir petrol boru hattna ihtiyac var. Trkiyeye yaplmas planlanan doalgaz ve petrol boru hatlarnn 2014n ilk yarsnda hazr olacan tahmin ediyorum. Sz konusu erevede ukurovann patronu Mehmet Emin Karamehmetin ounluuna sahip olduu Genel Energy, Miran petrol ve gaz sahasndaki hissesini yzde 51e ykseltti. Genel Energy, bylece Irak genelindeki en byk doalgaz yataklarndan birinin ounluk hissesine sahip oldu. ukurova Holdingin patronu Mehmet Emin Karamehmetin ounluk hissesine sahip olduu Genel Energy, Kuzey Iraktaki varln glendirdi. irket, yzde 25 hissesine sahip olduu Miran petrol ve gaz sahasnn yzde 26 hissesini daha satn almak iin Heritage Oil ile anlamaya vardn, kote olduu Londra Borsasna aklad. Buna gre, Genel Energy, Heritage Oile yzde 26lk pay karlnda 156 milyon dolar dedi. III.1.2) KUZEY IRAK DENLEN GNEY KRDSTAN Muhammed Essemakn, Bugn Irakn kuzeyi, Krdistann doumuna sahne oluyor. Bu doumun Irak federasyon anayasas glgesinde gerekletii doru, ancak Krtlerin istedii ulusal oluumun nvelerini oluturabilir,[20] saptamasna paralel olarak grnen u: T.Cnin Kuzey Irak denilen Gney Krdistandaki Barzani iktidar ile krmz izgileri, pembeleerek geri ekiliyor Blge Iraktan uzaklaarak, kendi gereine sarlyor. rnein Krt Ynetiminin lideri Mesud Barzani ABDyi, F-16 uaklarn Babakan Malikiye vermeyin, Krtler iin byk tehlike oluturur, diye uyarrken; Kuzey Irak Blgesel Krt ynetimi, sraille 20 milyar dolarlk byk bir silah anlamas imzalad. Kuzey Irak 2012 ylnda srailin Asyadaki en byk mterisi hline getiren anlama, 12 sava ua, 20 sava helikopteri, 3 nakliye helikopteri, gelimi Abrams tanklar, fze savunma sistemi, uaksavar, top, personel tayc, askeri botlar ve radar sistemleri satn kapsyordu. 12

Irakta merkezi Badat hkmeti ile blgesel Krt ynetimi arasndaki gerilimler petrol, tartmal blgeler, Pemergenin durumu ve silahlandrlmasle Irak Babakan Nuri el Malikinin talimat ile 2006dan beri merkezi hkmet ile Krt ynetimi arasnda koordinasyon grevi gren Krt ynetiminin Badattaki ofisinin resmi belgeleri bulunmad gerekesiyle kapatlmas gibi konularda somutlanan sorunlara bir de mezhep boyutu ekledi. yad Ed Dleyminin, Bu gnlerde Irakta federasyon rzgrlar esiyor. Selahaddin, Enbar, Musul ve Deyala vilayetlerinin kendilerini federasyon ilan etmesinden sonra Nuri El Maliki hkmetinin zayfl dikkat ekiyor. Irakta u gnlerde federasyon rzgr esiyor. Bu kez rzgr, her zamankinin aksine Irakn bat ve kuzeybatsnda, yani Snni blgelerde esiyor. Oysa gemite Snniler, federasyon projesine kar kanlar kategorisinde yer alyordu. Bu kez rzgr Irakn bats ve kuzeybatsnda esiyor olsa da sadece bu blgelerle snrl kalmamakta ve etkisi, Irakn gneyindeki Basraya kadar ulamakta,[21] diye resmettii tabloya ilikin olarak Muhammed Harrub da unlar ekliyordu: Babakan Erdoann Krt blgesel ynetimi bakan Mesud Barzani Ankarada yan bandayken Irakl mevkidan Snniler, iiler ve Krtler arasnda etnik ve mezhebi gerginlikler karmaya almakla sulamas, Ankara ile Badat ilikilerinin ktlemeye balad anlamna geliyor.[22] Herkesin malumu olduu zere Irakn Snni Cumhurbakan Yardmcs Krt blgesinde yarglanmak istediini aklamt. Irak Cumhurbakan Celal Talabani yardmcs Tark el Haimi hakknda 19 Aralk 2011de verilen tutuklama kararn artc olarak deerlendirirken lkede ii-Snni-Krt cephe arasndaki siyasi tansiyon ykselmiti. Yksek Yarg Konseyince hakknda yetkilileri ldren vurucu timi ynetmek sulamasyla tutuklama karar karlan El Haimi, Badat ynetimine kar Erbilden Krt liderlerin desteini alarak isyan bayran ekip, sulamalar reddederek, Terr eylemlerine bulaanlardan bazlar, hkmet ve gvenlik birimlerine bal kiiler. WikiLeaks bunlar aklad demiti. Iraktan ABD askerinin ayrlmasndan ksa sre sonra hakknda tutuklama karar karlan Cumhurbakan Yardmcs Tark el Haimi, Babakan Nuri el Malikinin lkeyi yneten tek kii olmak istediini ve srann Krt liderlere de geleceini belirtirken; hakkndaki tutuklama kararyla trmanan siyas gerilimde Haimiden yana tavr alan kuzeydeki Krt blgesel ynetiminin bakan Mesut Barzani, ii Babakan Nuri Malikiye kar sesini ykselterek, Artk yeter. Mevcut durum kabul edilemez. Irakn siyasi liderleri acilen zm bulmal. Aksi hlde kendi halkmza dnp halkmzn uygun grd istikamette bir karar alacaz, demiti. Ardndan da Irak ileri Bakanl, Kuzey Irak Blgesel Krt Ynetimine bir mektup gndererek, bir sre nce hakknda tutuklama karar kartlan Cumhurbakan Yardmcs Tark el Haiminin acilen teslim edilmesini talep etti. Irakiye TVnin haberine gre mektupta, El Haimi ve beraberindeki 14 kiinin, terrle mcadele konusundaki yasa dorultusunda resmen ve acilen Irak ileri Bakanlna teslim edilmesi istendi. Ama bir sonu alnamad Ykselen gerilim(ler)e ilikin olarak Mesud Barzaninin yant: Krdistan anayasas iin dmeye basp, bamszlk mesajlar vermek biiminde oldu. Barzani, Krdistan Anayasas iin hazrlklara baladn ve taslakta Erbilin bakent, Pemergelerin ise dzenli ordu olarak yer alacan aklad. Ardndan da, Badat ynetiminin Kuzey Iraka asker kaydrma giriimi karsnda, merkezi ynetimle sorunlarn zlememesi durumunda Krdistan bir zme gider, halkn grlerini alrz diyen Barzani, bamszlk ilan edilmesi ile ilgili olarak Muhakkak bir gn bu mjdeyi vereceiz. Ama o gnn doru bir gn olmas gerekiyor, vurgusunu yapt. Yine Barzani, Krtlerin de dier halklar gibi kendi kaderini tayin etme hakk vardr dedi. Bu noktada Cumhurbakan Abdullah Gl, Irak Krdistan Blgesi Ynetimi Bakan Mesud Barzaniye Irakllk uuruyla hareket edin tavsiyesinde bulunup; Blgesel Krt Ynetiminin Babakan Neirvan Barzani, Ankarada terrle mcadelede ibirliini srdrecekleri mesaj verse de; Blgesel Krt ynetimi, Irakn kuzeyindeki PKKlilere Irak kimlii verilmesi iin harekete geti. Krdistan Blgesi Parlamentosu ileri Komisyonu yesi Neriman Abdullah, parlamento bakanlna neri getirip Badat ynetiminden Irakn kuzeyindeki kamplarda kalanlara Irak kimlii verilmesini istedi. Nihayet Barzani, Washington Instituteda Krt sorunu iin barl zme destek kacan belirterek, Krt sorununa zm iin PKK ve Trkiyeye yardm etmeye hazr olduklarn syledi.

13

III.1.3) SLAHLANAN IRAKIN T.C LE SORU(N)LARI Verili tablo Iraktaki merkezi ynetimi baskc bir militarizme tahvil ederken Irak Babakan Nuri Maliki, Rusya Devlet Bakan Dmitri Medvedevle 4.2 milyar dolarlk helikopter ve savunma sistemi sat konusunda anlat. Malikinin Rusya ile yapt anlama 30 adet Mi-28 helikopteri ve 42 adet Pantsir-S1 hava savunma sistemi satnda ifadesini bulurken; MiG-29 sava uaklaryla ilgili pazarlk da sryor. Rusya, Kaddafinin dyle Libyada kaybettii 4 milyar dolarlk silah anlamasn Irakla telafi ediyor nk Irak merkezi ynetiminin ii Hilali cephesindeki konumlan onu, Suriye meselesinde ranla yan yana ve T.C ile de kar karya getiriyor. rnein ABD ynetimi, ran uaklarnn Irak hava sahas zerinden Suriyeye silah tadnn anlalmasnn ardndan Badata ltimatom verip, kili oynarsanz maddi yardm artl hle getiririz, derken; Irak ynetiminin Suriyeye akaryakt gnderdi. 9 Ekim 2012 tarihli The Financial Timesa gre, Nuri el Maliki hkmeti am ynetimi ile 2012 Hazirannda Suriyeye 720 bin ton akaryakt gnderilmesi konusunda anlat. iddetli atmalarn, uluslararas yaptrmlarla ekonomik darboazn yaand Suriyeye ynelik Badatn adm Washingtonda kaygya neden oldu. Belgeler, 2012nin Haziran ve Temmuz aylarnda Irak Petrol Bakanlndan Suriyeye elektrik santrallar iin 14 milyon dolar deerinde akaryakt gnderildiini ortaya koyuyordu. Irak merkezi ynetiminin T.C ile binlerce sorunu, Trkiyeye kaan ve AKP ile yakn olduunu syleyen Cumhurbakan Yardmcs Tark Haimi vesilesi ile patlad, su yzne kt! Fehim Tatekinin de iaret ettii gibi, Haiminin Trk d politikasnn ayana taklan bir dier dinamit olaca bandan belliydi. Snni liderin bafinansr Suudi Arabistan ve Katarn bile ev sahiplii yapmaktan kand Haimi nasl olduysa Trkiyenin Irak hassasiyetinin almet-i farikasna dnt. Sulamalarn doru olabileceine dair en ufak ihtimale mahl vermeden Interpoln krmz bltenine ramen Ankara tutumunu deitirmedi. Gemite eenlerden Uygurlara birok siyasi figre sessiz sedasz snma salam Trkiyenin bu kadar grltl patrtl bir misafiri olmamt. Bunun yannda Dileri Bakan Ahmet Davutolunun, Erbil ziyaretinin ardndan programda olmayan bir ekilde Kerkk vilayetine gidip, burada yapt aklamada, Kerkkn Irakn birliinin, btnlnn sembol olduunu vurgusuyla, Bu bar ehrinin en nemli unsuru Trkmen unsurudur. Bu unsur da hibir zaman yok olmayacak, demesi barda taran damla oldu. Malikinin partisinden milletvekili Abdulhadi el Hasan da Kerkk ziyaretinin uluslararas ihll olduunu belirterek, Davutolu izinsiz olarak Kerkke gemitir. Tutuklama hakkna sahibiz dedi! Tm bunlar da Irak merkezi ynetiminin sert tutumuna vesile olurken; TBMMnin oylad, hkmete snr tesi operasyon yapma yetkisi veren tezkereye Irak cephesinden tepki geldi. Badat, Kuzey Iraktaki Trk askerlerinin ekilmesini talep etti. Irak Bakanlar Kurulundan yaplan aklamada, Irakta herhangi bir yabanc devlete ait askeri kuvvetlerin yer almasn ve bundan sonra da yabanc glerin lkeye girmesini yasaklayan bir karar alnd kaydedildi. Irak Hkmet Szcs Ali Debban ismiyle yaplan aklamada Trkiye Hkmetinin Iraka snr tesi asker gnderme konusunda parlamentodan yetki talebinde bulunmas knanrken Trk Hkmetinin bu talebi, komuluk prensibine ve iki lke arasndaki iyi ilikilere aykrdr. Irakn gvenlii ve egemenliini ineme anlamna gelir. Irak Bakanlar Kurulu, Irakta herhangi bir askeri s veya varl kabul etmeyecektir. syanclara ynelik kovalama ad altnda Iraka asker girmesini reddeder ifadelerine yer verildi. Iraktaki Amerikan glerinin sorumlusu Tugeneral Robert L. Caslen Jr., Trk uaklarnn Krt hedeflerini bombalamak iin Irak hava sahasn sk sk ihll ettiini hatrlatarak, Irak hkmetinin bu duruma ierlediini, The New York Timesda yaymlanan Snr tesi Suriye Sava Krlgan Irak Tehdit Ediyor balkl analizde ifade etti. Tim Arangonun kaleme ald analizde, Irak Hava Kuvvetlerinin eski yetkililerinden, Irak parlamentosunun Gvenlik Komitesi Bakan Yardmcs skender Vitvitin de lkesinin hava sahasn igal eden Trk uaklarn kastederek, Allahn izniyle bu uaklar dreceiz, demesi dikkat ekiciydi. te yandan Irak Bakanlar Kurulunun Irakta herhangi bir yabanc devlete ait askeri kuvvetlerin yer almasn ve bundan sonra da yabanc glerin lkeye girmesini yasaklayan karar almas iin parlamentoya neride bulunmas Ankara ile Badat arasndaki iplerin daha da gerilmesine neden oldu. Ankarada Trk 14

askerinin Irakn kuzeyinde hlen bulunduu blgelerden ekilmemesi gr arlk kazand. Trkiyenin eski Irak Koordinatr emekli Bykeli Osman Korutrk ise, sz konusu Trk askeri varlnn karlkl mutabakatla orada kalabileceini, Irakn bu kararna karn Trk askerinin orada kalmasnn gayri hukuki bir durum olacan dile getirdi. Tm bunlarla AKPnin Ortadou politikalar Suriyenin ardndan Irakla ticari ilikileri de vurdu. Hkmetin, hakknda idam karar verilen Irak Cumhurbakan Yardmcs Tark El Haimiye destek vermesi bu lke ile ticari ilikileri zora soktu. Trkiye Irak Sanayicileri ve adamlar Dernei Bakan Nevaf Kl, Irakla ticarette eskiye oranla dme olduuna dikkat ekti. Kl, Irakn Almanyann ardndan 8.2 milyar dolarla en fazla ihracat yaptmz ikinci lke olduunu vurgulad. Irak Ticaret Bakanl, Trk irketlerin ruhsatlarn durdurduunu aklad. Irak Ticaret Bakanlndan yaplan yazl aklamada, Trk irketlerinin ruhsatlarnn dzenleme ve denetim yaplmas iin ikinci bir emre kadar durdurulduu belirtildi. Trk firmalar Irakta 12.9 milyarlk i yapyorlard. III.2) HEDEFTEK RAN Emperyalistlerin Suriye mdahalesi, rana ynelik harekt ile dorudan ilintiliyken; ran bunun farkndadr. rnein The Daily Telegraphdan Con Coughline gre, Hamaney, Tahranda dzenlenen Ulusal Gvenlik Konseyi toplantsnda Devrim Muhafzlarnn uluslararas operasyonlardan sorumlu Kuds Gcne harekete geme emri verdi. Konseye sunulan raporda, ABD, srail, ngiltere, Trkiye, Suudi Arabistan ve Katara eylemlerinin cezasz kalmayaca mesajnn verilmesi gerektii vurguland. Sorunla ilgili olarak Fars ajansna konuan ran Genelkurmay Bakan Yardmcs Muhammed Hicazi, ulusal karlarn dmanlarn tehdidi altnda olduunu dnmeleri hlinde nleyici saldr dzenleyebileceklerini belirterek, u anki stratejimiz dmanlarmzn lkemiz karlarn tehdit altna almak istediklerini ve bunu yapmaya karar verdiklerini hissettiimizde onlarn eyleme gemesini beklemeden harekete gemek olacaktr dedi. Gerekten de ngiltere Dileri Bakan William Haguen, The Daily Telegrapha demecinde, rann nkleer faaliyetlerinin Ortadouyu yeni bir souk savan iine srkleyebilecei vurgusuyla, Bu uluslararas ilikiler adna bir felaket olur, dedii nazik denge(sizlik)de ran, ABDye ait F-22 sava uaklarnn Birleik Arap Emirliklerinde (BAE) konulandrlmasna tepki gsterdi. ran Dileri Bakanl Szcs Ramin Mihmanperest, yabanc g varlnn blgede gvenlii zedeleyeceini syleyerek blge lkelerinden bu glerin varlna zemin hazrlamamasn istedi. Mihmanperest, Yabanc gler ve onlarn tehizatlarna dayanarak blgede gvenlik salanamaz, tam tersi tehlikeye girer. Blge lkeleri de, gerekten gvenlii dnyorlarsa, Siyonist rejime (srail) ynelik bir tutum almalarn tavsiye ediyoruz, dedi. Konuya bir tepki de ran Savunma Bakan Ahmed Vahididen geldi. ranl bakan, ABD tarafndan yaplan hareketi blge gvenliine vuracak zararl bir hareket olarak deerlendirerek, blge d glerin blgede bulunmasnn ortam karmak ve gvensiz yapmaktan baka bir sonucu olmayacan savundu. Ordu Hava Savunma Komutan Tugeneral Ferzad smaili de tehditlere kar hazrlkl olduklarn ifade ederek BAE ve ABDden mazlum insanlar ldrmek iin askeri harcama yapacaklarna kendi ekonomilerine ynelmelerini istedi. Sz konusu gerilim binlerce cephede srerken; ran Cumhurbakan Mahmud Ahmedinecad, kanserli tmr olarak nitelendirdii srailin yaknda bitirileceini belirtip, Yeni bir Ortadou mu istiyorsunuz? Biz de. Ama yeni Ortadouda... Amerikan ve Siyonist varlndan iz olmayacak diye haykryor haykrmasna ama srail de bo durmuyor! ABDnin srail Bykelisi Dan Shapiro, dier giriimlerin ran nkleer silah gelitirmekten alkoymamas hlinde, bu lkeye saldr planlarnn hazr olduunu syledi. srail Ordu Radyosunun yaymlad demecinde Shapiro, Sorunu askeri g kullanmak yerine diplomatik yollardan ve bask uygulayarak zmek tercih edilir. Ancak bu saldr seeneinin masada olmad anlamna gelmez. Planlar sadece masada deil, hazr dedi. srail Babakan Yardmcs Silvan alom da, rann Pers mparatorluunu canlandrmak istediini ileri srp, rann niyetleri arasnda Ortadouda rejim deiiklikleri yapmak, blgedeki petrol sahalarnn kontroln ele geirmek ve nkleer bomba retmek bulunduunu syledi... Bu gerilim kanlmaz biimde ABD (dolaysyla da srail!) tarafndaki T.Cye de yansd. 15

ran Cumhurbakan Ahmedinejadn, AKP Kongresine gnderme yaparak, Baz dostlar sava istiyor, dedii tabloda asriran.com sitesindeki anketten kan rakamlara gre ran halknn Trkiyeyi bir dost lke olarak grmedii sonucu kt. Ankette, katlmclarn yzde 63 Trkiyeyi rakip bir lke olarak grrken, dost diyenlerin oran yzde 18de kald. Katlmclarn yzde 19u Trkiye iin dman kkn seti. Sky Newsn, 31 Mart 2012 tarihli zel haberinde rann Trkiyede suikastlardan oluan gizli bir ebeke kurduunun ne srld rann dini lideri Ayetullah Ali Hamaneyin yardmcs ve askeri danman Yahya Rahim Safevinin, Ankara blgesel gler tarafndan tpk bir maa gibi kullanlyor, dedii ranl Ayetullah Mekarim irazinin, Suriye nedeniyle Trkiyeyi sert dille eletirirken Trk yetkililerine ynelik Sizler gasp srail ile el ele vermisiniz, masum insanlar katletmek iin Suriyeye terrist gnderiyorsunuz ve bu yzden tarihte rezil rsva olacaksnz, diye haykrd gzerghta T.C-ran ilikileri Krecik meselesiyle bir kez daha giriftlemektedir Kolay m? ran Devrim Muhafzlar Hava-Uzay Kuvvetleri Komutan Tugeneral Emir Hacizade, Malatyann Krecik beldesinde kurulan NATO fze radar sistemine kar balistik fze gelitirdiklerini aklayp, Malatyada kurulan ve Basra Krfezi kysnda da kurulmas planlanan fze kalkanlarnn rann yeni gelitirdii fzeye kar savunmasz olduunu syledi. Yine Haczadenin, Malatyadaki fze radar sisteminin sraili korumak ve desteklemek iin kurulduunu ve bu konuda ellerinde kesin kantlarn olduunu da belirterek, saldrya uramalar hlinde ilk nce Trkiyedeki radar sistemini hedef alacaklarn aklamas ok nemlidir. zellikle iin iine Suriye boyutunun girmesi sorunu daha da arlatrmaktadr. nk Fars Haber Ajansna gre, ran Devrim Muhafzlar Komutan Muhammed Ali Caferi, Devrim Muhafzlarnn Suriye ordusuna danmanlk ve askeri olmayan yardmlar yaptklarn aklayp, Suriyenin dardan bir saldrya uramas hlinde savaa dorudan mdahil olabileceklerini de kaydettii; The Daily Telegraphn haberine gre, bizzat Ahmedinecadn emriyle ran Devrim Muhafzlarnn en sekin birlii olan Kuds Tugaylarndan 150 askerin, orduya yardmc olmak iin Suriyeye gittii durumda ran Suriye meselesine (Iraka olduu gibi!) dolaysz taraftr! III.3) ORTADOUDA KRTLERN YZYILI MI? Ortadou bir fragmantasyon ve polarizasyon srecinden geerken, srecin zellikle Krtler iin devasa imkn ve tehlikeleri de gncelletirmektedir. Zindandaki BDP milletvekili Selma Irmakn, XXI. yzyl Ortadouda halklarn ahsnda kapitalist modernitenin kt, demokratik modernitenin ahland bir yzyl olabilir. Ortadounun makus talihini Krtler deitirebilir. Ortadou Rnesans Avrupa tandansl maddi uygarlk tezine kar, Ortadou antitezinin ne srld bir sentez, yani demokratik uygarlk olabilir. Nitekim hazineler kaybedildii yerde aranr, kaybedildii yerde bulunur, diye betimledii umut ve beklentilerin ykseldii durumda Arap Bahar, galiba en ok Krtlere yarad. Ortadouda eski rejimler bir bir yklrken, yzyl nce kurulan statko da dalyor. Bu zln odanda Irak, ran, Suriye ve Trkiyedeki Krtler bulunuyor. Bu gelimelerden etkilenen Krt hareketinin szcleri son zamanlarda yeni bir sylem gelitirdiler, bu yzyln Krtlerin yzyl olacan vurgulamaya baladlar. Tabii sadece Trkiyedeki Krtler deil; Irak, Suriye ve randaki Krtler de benzer bir heyecann etkisi altnda. Irak Krdistan eski Babakan Bahram Salih, stanbul Forumu toplantsnda karlat Cengiz andara u arpc ifadeyi kullanm: Kurdish moment has arrived. Anlam yle; Krtlerin harekete geme ve tarih sahnesine kma zaman geldi... Fransz Parlamentosunun ev sahipliini yapt ve Suriyeli Krtleri ilgilendiren bir toplantda Krt hareketinin nemli isimlerinden Ahmet Trk de yle bir konuma yapt: Asla yalnz deilsiniz (Suriyedeki Krtleri kastederek). Krtler sorunun kilit aktrleridir. Bu nedenle de kazanmalar ok nemlidir. Bu yzyl Krtlerin yzyl olacak. Krt hareketinin szclerinden Aysel Tuluk da Tarafta yaymlanan yazsnda u saptamalarda bulundu: Blgede yeni bir dnya kuruluyor ve Krtler bu yeni dnyada mutlaka yerini alacaktr. Trkiyeye ramen ve Trkiyesiz! Bunu baaracak gce ve inanca sahibiz. Emin olun ki bu kez baaracaz. Yz yldr bu n bekliyorduk: Krtler artk kazanmtr. (...) XX. yzyl Krtler statsz geirdi. ok aclar bedeller dedi 16

XX. yzylda. Haklar hukuklar tannmad ama XXI. yzylda hem Rojavada (Suriye Krdistan) hem Kuzey Krdistanda demokratik haklarn kazanacaklardr. XXI. yzyl Krtlerin yl olacaktr. BDPnin 14 Ekim 2012 tarihinde gerekletirdii kongrede bu vurgu yine n plandayd. Ebakan Selahattin Demirta, Krtlerin XX. yzyln maduru olduunu, XXI. yzylda stat sahibi olacaklarn dile getirirken Gltan Kanak, XXI. yzyln Krtlerin ulusal birliinin oluaca bir yzyl olacan syledi. Sz konusu umutlarn hepsi, elbette tehlikelere de mndemitir. zellikle Cumhuriyet gazetesinin haberine gre, Irakn ABD igaliyle dnya kamuoyunun dikkatine sunulan, komu topraklarn da katlarak oluturulan Krdistan haritas Suriyedeki karklkla birlikte yeniden gndemde. Esad ynetiminin snrda kontrol kaybetmesi, Krt PYD glerinin zafer ilan, Iraktaki pemergelerden ykselen destek sesleri arasnda The New York Timesn 27 Eyll 2012de yaymlad dnya haritasnda Blgesel Krt Ynetiminin bamsz Krdistan devleti olarak izilmesinin ardndan, 28 Eyll 2012de Devletsiz Uluslar ve Avrupa Aznlk Halklar kuruluu Eurominority ile Paris Krt Enstits yeni bir Krdistan haritas yaymlad. Eurominority, Halkn corafyasn tanmak iin sk sk oraya gitmekle ie balamak gerekiyor diye belirtirken bu yeni haritann amacnn Ar Da ulusunun tantlmas olduunu ifade ediyor. Haritada tarihi Krdistann bir ucu Hatay da iine alarak Akdenize kadar inerken dier ucu Mara, Elbistan, Kogiri, Erzincan, Erzurum, Kars, Idr ve Arya kadar uzanyor. Iraktaki Musul ve Kerkk de Krdistan topra olarak gsterilirken Suriyede geen aylarda Krtlerin kontrolne geen Trkiye snrndaki kentlerin de haritaya dahil edildii grnyorken; Krt siyaseti tm paralarda ncelikle kendisi olabilmelidir! Ortadouda Krtleri de dorudan ilgilendiren nemli gelimeler yaanyorken; yapay devlet Irakn paralanmasnn gittike reel hle gelmesi ve Bat Krdistanda siyasi staty elde etme yolunda artan olanaklarla Krtlerin devletlemesine kapy aralayan gelimeler hz kazanyor. Suriyede siyasal kriz derinleiyor. Dikta rejimi gitmemekte direnirken, Krt halk, halklar deiimde kararl. Blgede sava riski artyor. Suriye krizi kendisiyle snrl olmayan gelimeleri tetiklerken, blgeselkresel gerilimi de trmandryor. Ortadounun iki yakas olan Akdeniz ve Basra Krfezinde sular tehlikeli biimde snyor. Suriye zerinden yaanan ii-Snni saflamasna Krdistan sorunu eklenince, gerilim blgesel boyut kazand. ABD ve Rusya gibi emperyal glerin Suriye meselesinde diplomasi ve sava gemileriyle aktiflemesinin kresel ekonomik krizle rtmesi, blgesel hatta kresel boyutta sava riskini artryor. Batnn stratejisi zulme kar zgrlk yol haritas deil, enerji yol haritasyken; PKK lideri Abdullah calann, Suriyeli Krtlere gnderdii mektuptaki, Ne Esadn ne muhaliflerin yannda durun. nc g olun[23] saptamas kilit nem kazanyor. zellikle Suriye (Bat) Krdistan ahsnda yaananlar, Kuzey Suriyedeki gelimeler, Krt sorununu yeni bir boyuta tad.[24] The Financial Times, Suriyeli Krtler Esad Sonrasna Hazrlanyor balkl haberinde, lkede devam eden iddet olaylarna karmayan Krtlerin, kuzeyde yaadklar blgede karakollar, konseyler ve mahkemeler kurduunu belirtti. Gazete Suriyeli Krtlerin bunlar zerk bir ynetimin temeli olarak grdklerini ileri srd. Suriyenin kuzeyinde 1.7 milyon Krt nfusun yaad hatrlatlan haberde, Esad rejimine kar tarihi gemii olan organize, tek muhalefet grubunu Krtlerin oluturduunu vurguland. The New York Times da, Suriyenin kuzeyinde serbestlik kazanan Krtlerin Esad iktidar sonras savaa hazrlandn belirtip, Barzaninin Suriye Krtlerinin hamiliine soyunduuna da dikkat ekti. Bu arada Mesut Barzani de, LEssentiele rportajnda, denetimleri altndaki blgede Suriyeden gelen 15 bine yakn, ou erkek snmac bulunduunu syledi. Barzani, Bunlarn bir kesimi silahl eitim gryor, derken; Suriyenin kuzeyinde de Iraktaki gibi bir yaplanma olmas gerektiini belirtti. Konuya ilikin olarak Suriyeli Krtlerin liderinin PYD deil, Barzani olacan belirten Henri J. Barkey yle diyor: Iraktaki Krt rneini grdkten sonra Suriyedeki Krtlerin Biz de bir otonom, federal blge istiyoruz demeleri gayet normal. Yeni bir Krdistan kuruluyor mevhumu bir yerde doru. Fakat bunun Trkiyeye kar byk bir tehdit olarak grlmesi iin neden yok. Kuzey Iraktaki Krtlerle nasl iyi geiniyorsanz, Suriyedeki Krtlerle de iyi geinebilirsiniz. 17

Ortadoudaki Krt hareketlenmesi, T.Cnin kabullenmekte zorland bir realiteyken; ler, yllardr o kadar kt olmamt, diyen The Financial Times, Trkiyenin Kbusu balkl bayazsnda Trkiyenin En derin korkularnn Gneydou snrnda gereklemekte olduunu savunurken Suriyedeki atlak, Trkiyenin toplumundaki fay hatlarn ve blgedeki nfuzunun limitlerini gzler nne seriyor diyerek ekledi: Krt gleri Suriyenin kuzeydousundaki kentlerin kontroln ele alrken Ankara, yan bandaki Irakl Krdistan ile gevek bir federasyon ierisinde zerk bir Krt blgesinin douu olaslyla kar karya. Bu Trk kurumlar iin varolusal bir tehdit. Suriyedeki embriyo hlinde bir Krt devletinin Trkiyenin 13 milyonu akn Krt nfusunun blgesel zerklik taleplerini cesaretlendirmesi kanlmaz. ABDli diplomatlarn Leyla Zana ve BDP ile grerek, verdikleri iki net mesajn, Krt devletini unutun, silah brakma ars yapn, olduu ve Mesut Barzaninin, TBMMnin Krtler iin kmsenemeyecek bir frsat olduunu belirttii dzlemde AFPye aklamalarda bulunan ve sadece rejime deil, PKKye kar da savaabileceklerini syleyen Ubed Musa adl Krt muhalif, silaha ihtiyalar olduunu belirterek Trkiyenin silah yardmyla, Suriyedeki PKK slerini vurabiliriz. nk biz onlarn nerede olduunu ve hangi blgeleri kontrol ettiini biliyoruz, derken;[25] T.C kaygan bir zeminde icra- sanat eliyor. Tpk, Eer yeni Osmanlclk Suriyede rejim deiikliinde diretecekse, amn, PKKy nasl para ve lojistie gark edeceini hesaplamaya balamas iyi olur,[26] diyen Pepe Escobarn iaret ettii zere: lgn Trk Erdoann g oyunu kyor olabilir Erdoann Napolyonvari hayallerinden; cihat kaynayan SOya ev sahiplii yapmak, Katar ve Suudi Arabistanla birlikte Suriyeye silah karmak, snra uaksavarlar ve fzeler konulandrmak, Suriye Krdistann igalle tehdit etmek, eh bu kadar da fazla. Ama belki de deil. Ankarann yeni Osmanl hayali, Kuzey Irak ve Kuzeydou Suriyenin bir tr ekonomik ilhakn ierecektir. Tesadfe bakn ki, iki blge de enerji zengini ve Trkiyenin enerjiye ihtiyac var. Sorun u ki, ikisinin de sakinleri Krt. ranl Krtler kprdanyor. 17 milyon Trkiyeli Krt de harekete geerse, ne olacak? Erdoan, Trkiyenin en byk karabasanyla, Byk Krdistann douuyla yzleebilir. Trkiyenin Irak, ran ve Suriyeyle snr var. Krtler tarihi kaymay hissetmeye balyor. Global Research adl dnce kuruluundan Rick Rozoffun doru bir sav var: Trkiye, NATOya ve NATO araclyla Pentagona, bu lkeye dorudan eriim salyor. Ama bu, 1916 tarihli Sykes-Picot Anlamas uyarnca ekillenen Levantn yeniden paralanmasnn ok tesine gidebilir. Trkiye, NATO ve Pentagon imdilik ayn safta olabilir. Ancak Levantn Balkanlamas, nce Byk Krdistann ortaya kmasna yarar. Bu, ABDnin iine gelebilir. Erdoan yeni gereklie uyandnda ise ok ge olabilir.[27] III.4) SORU(N)LARIN ODAI SURYE Ortadoudaki soru(n)larn odana dn(trl)en Suriye, Suriye olmaktan ok yeniden paylamn kapma ve Pax-Americanann dayatlma zeminidir. Nasl m? Hzla sralayalm! i) The Washington Post, Suriyeli muhaliflerin ABDnin koordinasyonunda Krfez Arap lkelerinin salad maddi yardmlarla daha fazla sayda ve gl silahlar edinmeye baladklarn yazd ii) The Independent, Trkiye ve Katarn Suriyeli muhaliflere ar silah yardmn durdurduunu ileri srd. Gazeteye gre, Trkiye ve Katar gr ayrlklarn giderip saflarn birletirene kadar muhaliflere uaksavar ve tanksavar fzeleri gibi ar silah yardmn bloke etti iii) The Times, Amerikan ve Fransz zel birliklerinin haftalardr ncirlikte olduunu yazd. Adana ayn zamanda Suriyeli muhaliflere silah datmnn ana merkezi hline geldi. Gazeteye gre ABD, Suriyedeki i savan yaylmas ve blgesel mttefiklerini iine ekmesi tehdidi nedeniyle, Trkiyenin Suriye snrna zel gler konulandrd. ngilterenin de ABD gibi rdne birlik gnderdii ne srld. Gazetenin gvenlik glerine dayandrd haberine gre, Amerikan ve Fransz birlikleri haftalardr zaten ncirlik ssne konulanm durumdaydlar. NATO ss, yaz bandan beri Batl lkeler ve blgesel mttefikler iin bir merkez hline gelmiti. Suudi Arabistan ve Katar ajanlar da buradan isyanclara silah ve nakit para aktarmn organize ediyorlar. Le Figaro da 11 Ekim 2012de benzer iddialar ortaya srd. Suriyeli muhalifler ile konuan gazete, isyanclara Suudi Arabistan ve Katarn salad paralarla Adanadan silah datm yapldn yazd. Gazeteye gre, Suudi Arabistan, Lbnan ve Katardan gelen paralarla karaborsadan silah alnyor, sonra 18

silahlarn datm da Trkiyenin gzetiminde Adanada gerekletiriliyor. Fakat gazeteye konuan muhalifler; Katar, Trkiye ve Suudi Arabistan arasndaki ekimenin Suriyeyi daha da bldn iddia ediyor. ddialara gre, Katar ve Trkiye, Mslman Kardeleri desteklerken Suudi Arabistan silahlarn Selefilere datlmasn savunuyor. Katar, verdii para karlnda Suriyeli muhaliflerin tek bir at altnda birlemesini istiyor. iv) The Sunday Telegraph, am ynetimine kar mcadele eden gruplar iinde radikal slmclarn artan gcnn laik muhalifler arasnda alarma yol atn yazd. Laik bir SO savas, snrlar gzlediklerini ve Trkiyeden Suriyeye girmeye alan 25 yabanc savay yakalayarak Trk istihbaratna teslim ettiklerini anlatt. Suriyenin en gl slmc gruplarnn, Esad rejimine kar cihat amacyla yeni bir kurtulu cephesinde bir araya geldiklerini belirten gazete, Katar hkmeti ile Krfez ve Suudi Arabistandaki zengin iadamlar ve dini liderlerce salanan para ve silahlardan en ok dindar savalarn yararlandn kaydetti. Kadri Grselin, Ankara artk Suriyeye kar askeri trmanma ve gerilim siyasetine gemi bulunuyor; Sami Kohenin, Aslnda gelinen noktada Ankara Suriye krizinde bir g politikas uygulamaya balad. Yani artk diplomatik abalar, kolaylatrc roller vesaire, geride brakld; imdi Suriye ile silahl atmay, dier lkelerle de siyasi srtmeyi gze alan bir strateji izleniyor, dedikleri tabloda Dileri Bakan Ahmet Davutolu haykryor: Biz snrlarmzda her trl gvenlik tedbirlerini alyoruz. Tabii Suriyenin benzer bir ihlli yapmamasn istiyor ve mit ediyoruz. Ama yapmas hlinde Trkiye, kendi ulusal gvenlii iin her trl tedbiri alr. Ulusal gvenliin tehlikeye dtn hissedersek tereddt etmeden mukabelede bulunuruz! Veriler nda, Suriye bir emperyalist mdahaleyle kar karyayken; Trkiyede Honduras roln stlenmitir! Elbette bunda belirleyici olan ABDnin BOPu ve bununla T.Cye ihale ettii kahyalk/ taeronluk yannda sermaye gereksinimlerinin dayatt snrlandrlm roldr. Metin Mnirin, Suriye, bize, Ortadouda Trkiyenin gcnn deil gszlnn lsn gsterdi. Orada bizden byk oyuncular var ve petrol ve gaz tkeninceye kadar hep olacak, satrlaryla betimlenen snrlandrlmlk vurgusunun altn zenle izerek ilerlersek: CIAin Suriye stratejisini 1980lerdeki Afganistan i savayla kyaslayan The Washington Posttan David Ignatiusun, Suriyedeki ayaklanmann Afganistandaki gibi yllarca stnden kalklamayacak bir kaos ortam yaratacann altn izip, Obama, Bear Esadn derhl gnderilmesi ama bunun Suriye devlet otoritesinin yok edilmeden yaplmas gibi bir ifte hedef gdyor,[28] diye ekledii tabloda; Trkiyenin tampon blge istediini syleyen ABD Genelkurmay Bakan Martin Dempsey, ABD ve NATOnun bunun stesinden gelemeyeceini aklad. Bu elbette T.Cnin houna gitmezken; The Financial Times da, Trkiyenin Esat kart kampanyann ncln yapmasnn lkeyi arafa brakt vurgusuyla, st dzey bir uluslararas bir diplomata atfen Trkler, beklemedikleri bir ihtilafa srklendiler. Mltecilere evsahipliini yaparak inanlmaz bir i yaptlar, Ancak imdi kar karya bulunduklar ey, adeta bir felaket, diye yazd. Ayrca T.Cnin komularyla ilikilerini toksik olarak niteleyen gazete, Trkiyenin bata ABD olmak zere, Batdaki mttefikler konusunda derin bir hayal krkln da yaadna dikkat ekerek, Babakan Erdoann tampon blgesi kampanyas ve Ankarann isyanc SOna destei ile gereinden fazla ileri gittiine dikkat ekti. Tam da burada mer Tapnarn, Trkiyede AKPye muhalif kamuoyunun da bilmesi gereken bir gerek var: Obamann Trkiyeyi savaa sokmak ve Trkiyeyi taeron olarak kullanmak gibi bir politikas yok, derken; ki lider (Obama ile rakibi Romney) ve iki partinin (Demokratlar ile Cumhuriyetiler) ABDnin seim sonras Suriye politikalarna ilikin baklarnn zetlenmesinden kan sonu, zetle seim sonucuna bal olarak ABD politikalarnn ana eksende deimeyeceinin ilan gibiydi Taraflar, Esadn sonunda iktidardan gitmesi gerektii ana fikrinde bulumann tesinde, ABDnin asla bir Irak-Afganistan benzeri iin iinde dorudan, askeri mdahaleci olmayacann kararllnn altn iziyordu... Dorudan mdahalede denen byk bedellere karn yaananlardan, en nemlisi de Irak ve Afganistan bata ortaya kan ABD kartlndan ok byk dersler alndnn iaretlerini veren vurgulamalar ar basyordu. Suriyenin, Libyadan ok farkl konumda olduunun, Ortadou dengelerini altst edecek atmalara yol aabilecek kvlcm aklmas tehdidinin alt izilirken Esadn gitmesinden de daha nemli sorgulamann yerine nasl bir iktidarn gelecei zerinden yaplmas gerektii, El Kaidenin iktidara gelmesi olasl yerine Suriye halkn btnletirecek meru bir hkmet olaslna kadar beklenilmesine ncelik verilmesi anafikrinde buluuldu... 19

Sz konusu bu tablodan Arap baharlar sonularndan da dersler alnm olarak, ABDnin seimler sonras iktidarnn, kazanana ok da bal olmakszn, Suriyede aceleci, dorudan mdahaleci politikalardan uzak duraca sonucu ortaya kyor ki... Trkiyenin iinde olduu ok acil, riskli Suriye politikalar asndan ok dndrc[29] III.4.1) TRK(YE) MDAHALES VE Bandan beri T.Cnin Suriyeye mdahaleye tene olduunu bilmeyen yok. T.C tam da bunun iin Hatay (Antakyay) savan ss hline getirip, silah arsna dntrd. Konuyla ilintili olarak Robert Fisk, Mevcut tabloya daha geni bir perspektiften bakldnda, Trkiyenin snrdan Suriye topraklarna silah ve sava aktt aka grlebilir,[30] derken, kimsenin inkr edemedii birka somut rnek sralayaym: i) The Independent, Suriyede savaan Trk, een, Tacik ve Suudi savalara Trk Kardeler adnn takldn belirtip, Aralarnda eski bir Trk askeri de var dedi! ii) The Times, Libyadan Trkiyeye gelen bir kargo gemisinin Suriyeli mltecilere bugne kadarki en byk silah sevkiyatn yaptn yazd. HH, silahlar Mslman Kardelere verdi! iii) The Times, Suriyedeki i savata Bear Esad rejimine kar savaan SOya verilmek zere ayaklanmalarn balamasndan bu yana gnderilenin en byk silah sevkyatn tayan bir geminin Trkiyenin skenderun limanna demir attn yazd. Silahlarn yzde 80inin Suriyeye ulatrld ileri srld! iv) Robert Fiske gre, Trkiye Suriyeli mcahitler iin silah aktarma ve elence ile dinlenme merkezi olma roln stlenmi durumda![31] v) Muhaliflerle gren Michael Weis, The Daily Telegraphtaki makalesinde Ankarann baz taburlara hafif silah temin ettiini aklad! vi) Afganistanl, Pakistanl, Libyal, een, Katarl, El Kaideci ne ararsanz Hataya akt. Sanayi sitesinde herkesin gz nnde bomba yapm iin ok sayda boru kesiliyor! vii) Suriyeli muhalifler kentte silah gstererek dolayor, lokantalara para demiyorlar, Hatayllar endie iinde! viii) Suriyeden kaan mltecilerin ou kurulan kamplarda kalyor. Ancak binlercesi ise Hatay, Antakya ve Kiliste kiraladklar evlerde yayorlar. zellikle Hatay sokaklarnda tedirginlik hkim. Hatayllar, gelenlerin olay kardn, lokantalarda hesap demediini iddia ediyor. Hatta tiplerinden ve kaba hareketlerinden dolay onlarn El Kaide militan bile olduunu syleyen var! ix) Yabanclar ambulansla Trkiyeden Suriyeye silah tayor![32] x) The Guardianda Suriye i sava: Harcayabileceimiz tek eyi, adamlar harcyoruz. Adamlar lyor balyla yer alan bir haberde, stanbuldaki Lbnanl bir i adamnn aracl ve Trk istihbaratnn i birliiyle Trkiyeden Halepteki Suriyeli muhaliflere mhimmat ulatrld belirtildi! xi) Suriyede ldrlen Trk avukat Osman Karahann El Kaidenin avukat olduunu syleyen Enformasyon Bakan mran ez Zabi, bu kiilerin 2003te stanbuldaki terr saldrlarna kartklarn, Trkiyede mr boyu hapis cezasna mahkm edildiklerini kaydetti. Bu kiilerin nasl ve kim tarafndan serbest brakldklar, Halepe nasl geirildikleri sorularna dikkat ekti! xii) SO komutanlarndan Ebu Halil, The New York Timesa demecinde, Halep kentindeki savalarn Trkiyeden emir aldklarn syledi![33] Bu tabloda Muhammed Nureddinin, SO merkezini Trkiyeden Suriyeye tadn aklamas, SO ynetiminin, Trk topraklarnda olduunu teyit etti. Bu daha nce resmen ilan edilmemiti. Hatta bu aklama, ordudan ayrlan askerlerin Trkiyede olduunu da ifade etti Trkiye, SOnun dayanak noktas. Aklama, Ankarann silahl muhalifleri desteklemekteki rol kanalyla, Suriyedeki silahl mcadeleye dorudan katld gereini deitirmez,[34] derken; The Independentn haberine gre: Yksek dzeyli grmelerde Katar ve Trkiyeli yetkililer, Suriyeli muhaliflerin temsilcilerine muhalifler aralarnda anlama salayncaya ve bir komuta merkezi oluturuluncaya kadar Suriyedeki muhaliflerin kullanm iin aralarnda tanksavar ve uaksavarlarn da bulunduu ar silahlar Trkiyede stoklanacak Evet, bunlar byle ve hatta daha da fazlasyken; El Ahram El Arabiye konuan Esad, Suudi Arabistan, Katar ve Trkiyeyi Suriyeli isyanclar silahlandrmakla sulayp, Paralarnn corafya, tarih ve blgesel rol satn alabileceine inanyorlar diyerek, Ankarann halkn dnmediini yalnzca yeni Osmanl mparatorluunu da ieren hrslarna younlatna dikkat ekiyor. 20

Sz konusu vurgu; Vijay Prashadn, Trkiye ile Suriye snrnda ortaya kan gerilim, Trkiyenin sorunlarnn Suriye girdabnda boulaca korkularn arttryor,[35] dedii ufukta hite haksz deil. nk AKP medyasnda kalem oynatan Hasan Celal Gzelin, Trkiye, zellikle jet olayndan sonra, daha fazla vakit geirmeden katliamc Esad glerini tesirsiz hle getirmeli ve BAAS diktasnn devrilmesini gerekletirmelidir. Bunun iin topyekn savaa da lzum yoktur; misilleme meseleyi hlle yeterlidir. nemli olan Esad sonrasn tanzim edebilmektir. Trkiye, eer gerekten kresel g olmak, zellikle slm ve Trk dnyas ile Orta Dou ve Afrikann indinde itibarn devam ettirmek istiyorsa, bu yazdklarma kulak verilmelidir, satrlarnda gazetecikle sava rtkanln kartrd puslu bir gzerghtayz. AKP D likilerden Sorumlu Genel Bakan Yardmcs mer elikn, Esad siyaseten yok hkmndedir, derken; Dileri Bakan Ahmet Davutolunun da, Suriyede sivilleri korumak amacyla tampon blge oluturulmas iin sava riskinin gze alnabileceini haykrd gzerghn yneldii istikamet binlerce i ve d soru(n)la malldr soru(n) dedik; mesela! Anayasann 92. maddesi gereince bir yabanc silahl kuvvetin Trkiyede bulunmasna izin vermek TBMMnin yetkisindedir Peki imdi, Suriyelilerin Hatayda s edinmesi iznini AKP iktidar kimden ald? diye soruyor Ali Sirmen Apaydn ss konusunda! Ayrca The New York Timesn, 60 bin kayt d Suriyeli bulunduunu yazd snr boyunda, Hatayda jandarmann Alevi kylerinde yaayan vatandalarn ruhsatl silahlarn toplad iddia edildi. ddia sahipleri, bunda, kentte uzun zamandan beri Esadn Hatayda silahl adamlar var sylentisinin etkisinin olabileceini belirttiler. Hatayn Kutepe, Maruklu ve Karaay beldelerine bal ky evlerinde arama yapan jandarmann, ruhsatl da olsa silahlarn teslim etmeleri iin ky sakinlerine arda bulunduu bildirildi D/blgesel soru(n) dedik; mesela! E. Fuat Keymann, Trkiyenin iinde demokrasiden uzaklamas, d politikada da yzn tmyle Bat d dnyaya dnmesi olarak tanmlad duruma ilikin olarak Melih Akn tespiti de yle: Trkiye imdi tek boyutlu yeni bir yola girdi. Bu kaderi deitiremezsek bundan byle Ortadounun ksr sorunlar iinde debelenip duracaz demektir... Bu debeleni bize ne kltrel, ne sosyal ne de ekonomik ynden bir zenginlik kazandrmayacak srekli fakirlik ve bela retecektir... Ortadouda ABD karlaryla Trkiye karlar rtmez. O yzden bir anda Rusya, ran, Irak ve Suriye ile dman oluverdik. Bu dmanlk askeri harcamalar arttrmamz gerektirecei gibi d ticaret ve turizmi de imdiden etkiliyor... Dahas... Bugn Suriye ile bir savaa gireceimiz kesin deilse de kendimizi yarn bir ran-srail savann iinde bulacamz kesindir. Seyfettin Grselin, Trkiye, Suriye ile savaa girer mi kestirmek zor ama kriz srdke ihracatmzn olumsuz etkilenme ihtimali de artyor, dedii koordinatlarda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Taner Yldz, Suriyenin Trkiyeden elektrik almn kendi isteiyle durdurduunu aklayp ekledi: Suriye tkettii elektriin yzde 18-20sini Trkiyeden alyordu. Bunun hemen ardndan da Tehran Times, Suriye elektrik irketinin Trkiye, Msr ve rdn ile elektrik iletim hatlarn keserek bu lkelerin yerine blgesel mttefiki randan elektrik alacan yazd. Ve tm bunlar da borsalara yansd Mehve Evinin ifadesindeki zere: Haftalardr Suriye ile sava ihtimalini konuuyoruz... lgintir, savan ne olduundan ziyade ekonomik boyutuna arlk veriliyor. Sava ekonomisinin baz sanayi dallar ve kiilerin gcne g katt da bir gerek. En bata savunma sanayine... Aselsann ylbandan bu yana hisselerinin yzde 85.22 deer kazanmas herhlde tesadf deil. Borsa da sava ihtimaliyle comu! Akam gazetesinde Esin Gedik imzal manet, Suriye borsay uurdu diyor. Habere gre Trk jetinin drld 22 Haziran 2012den bu yana stanbul borsasndaki ykseli yzde 15.14 buldu. Gedikin haberi dndrc, nk her siyasi gerginlik ve atma ortam, MKBye ykseli olarak yansyor. Mesela ABDnin Irak igali dnemindeki bir yllk ykseli yzde 109 Bu tabloda Sedat Ergin, Suriye konusunda Ankarann vites drmesinden sz etse de; slm birlii Tekilt Genel Sekreteri Ekmeleddin hsanoluna gre, Suriyede yaananlarn mezhep atmasyla lkas yok, ayaklanmalar halkn 30 sene 40 sene bir hanedan despotizmine son vermek maksadyla balatt bir mcadeleyken; AKP srarndan kolay kolay vazgeecee benzemiyor. Tayyip Erdoan hkmeti, aslnda istemese de izlemeyi mecbur sayd g politikasyla istemeye istemeye Suriye ile savaa srklenmez mi? 21

Ya da Sykes-Picotnun bir anlamda geri sardrlmas olan Arap Uyannn Suriyede ald ekil, tarihi dinamikler asndan bakldnda bir Trkiye-Suriye Savan kanlmaz klmaz m?[36] sorularnda alt izildii zere III.4.2) SORU(N)LAR: KRTLER, DERLER Sorularn ilki AKPnin (ve dahi sermayenin) emperyal emelleriyle ilgiliyken; ikincisi de misak- millinin asl hassasiyeti Krt sorunu ile ilintilidir. rnein The Economistde yaynlanan Trkiye, Suriye ve Krtler balkl makalede, Trkiyenin Suriye konusunda taknd iddetli Esad kart tutumu, kendi 14 milyonluk Krt nfusuyla uzun zamandr yaad sorunlarn derinletiriyor Krtler, Trkiye meclisinin, orduyu yurt dndaki mdahaleler iin yetkilendirdii tezkerenin kendilerini hedef aldn dnyorlar. Bu ar heyecanl bir dnce... Ancak Trkiyenin kuzey Iraktaki Irakl Krt devletiinin dibinde ortaya kan gya bamsz Suriyeli Krt varl fikriyle akn olduu da ak Giderek daha da sava yanls olan Erdoan gznde PYD, PKK demek ve onun da esas dman Trkiye, denirken; Suriyede Esad gleri ile zgr Suriye Ordusu arasnda sava Trkiye snrnda younlayor. Bu esnada atmalara katlmayan Krtler blgede hzla silahlanyor. Yksek Krt Konseyi iinde yer alan PYDnin denetiminde blgede nc Krt Tugay kuruluyor. Afrin ve Kamldan sonra Kobanide kurulan ve ksa ad YPG olan, Halk Savunma Birliklerinin Baas rejimi tehlikesine kar oluturulduu belirtiliyor. Byk blm Trkiye snrnda bulunan Krt yerleim birimlerinde silahlanma abas hz kazand. PYDnin giriimi ile getiimiz yl kurulan ve adn YPG olarak duyuran silahl grup, dzenli ordu biiminde rgtleniyor. 14 Eyll 2012de Afrinde kurulan ilk tugay 4 Ekim 2012de Mardin snrnda bulunan Kamldaki ikinci tugay izledi. 12 Ekim 2012de de Kobanide, ehid Sadk Kobani Tugay ad altnda nc tugay, kuruluunu ilan etti. Yalar 17 ile 35 arasnda deien Krt, Arap, Ermeni ve blgede yaayan dier aznlk mensuplarndan oluan kadn ve erkeklerden kurulu tugaylarn saysnn nmzdeki gnlerde Krt blgesinin tmn kapsayaca akland. Milis dzeyinden ordu dzenine gei yapmaya alan YPG glerinin kuruluu bir bildiri ile akland. Bildiride, lkedeki Baas rejimi ve uzantlarnn Krt halkna kar tehdit oluturduu, Krt ordusunun tehdide kar kurulduu belirtildi. Bildiride, Rejime kar Efrin, Kobani ve Kamlda mcadele verdik. Suriyedeki gelimelerle birlikte askeri birlik ihtiyac daha da ne kt. Ba gsteren i ve d sorunlara kar halkn savunma gc ihtiyac daha da byd. Bu kaos aralnda halk savunmak iin bizler Kobanede deerlerimizi savunmaya baladk. Biz, YPG Genel Karargh olarak Kobane halk ile tm Bat Krdistan halkna ehid Sadk Kobane Tugaynn kuruluunu ilan ediyoruz. Bu tugay, Baas rejiminden ilk zgr klnan kent olan Kobaneyi savunacaktr denildi. Bu da T.Cnin, Suriye ile meselesine Bat Krtleri boyutunu da ekliyor III.4.3) OLANAKLAR, OLASILIKLAR Suriye konusundaki olanaklar/ olaslklar meselesine dnyada, blgede ve Suriyede farkl pencerelerden baklyor. kar atmalarnda bu farklar doal karlamak gerekiyor, her uluslararas meselede olduu gibi Kresel gler nasl bakyor?: i) ABD ve AB, Ortadouyu kendi denetimleri altnda tutma amacna ynelik olarak bakyor. ABD, ngiltere, Fransa ve srail iin Suriyede Bat ile ibirlii iinde bir ynetim isteniyor. Mslman Kardeler, en byk aday. Esad rejimi rana, Rusyaya ve ine yakn. Ayrca Suriyenin bir parasnn Bat denetimindeki Krdistana dahil edilmesi zellikle nem tayor. Bu sayede blgenin denetimi kolaylaacak. ii) Rusyann Suriyede askeri ss var, Esad ynetimi ile iyi ilikiler iinde. Bu sayede blgedeki etkisini srdrebiliyor. Ayrca rann blgede etkili olmas Rusyann iine geliyor. Bu etki iin Esad rejiminin devam nemli. 22

iii) in, Ortadou petrol ve doalgaz blgesinin ABD ve ABnin tekeline girmesini istemiyor. Daha uzun yllar, bu blgenin petrol ve doalgazna gereksinimi var. Suriye (ran dolaysyla da) kilit lke konumuna geldii iin blnmesine ve Batnn denetimine gemesine kar kyor. Rusya, in, ran koalisyonunun (ya da Asya grubunun) Esadn ve rejiminin arkasnda durduunu gryoruz. Suriye penceresinden durum: Esad rejimi, Asya ile ABD-AB grubu arasnda bir denge politikasn baaryla yrtyordu. zellikle de AKPnin iktidara gelmesinden sonra Trkiye ve Suriye arasnda kurulmaya balanan olaanst yakn iktisadi, siyasi ve kltrel ilikiler, Suriyenin denge politikasn glendirmeye balamt. iv) Ayrca Ankarann Tahran ile de yakn iktisadi, kltrel ve siyasi ilikilere destek vermesi SuriyeTrkiye-ran hattnn blgedeki etkinliini artrd. Hatrlayalm; Ankara hkmeti Esad ve rejimiyle i ie, yakn ilikiler kurmaya balaynca Babakan Erdoann Ortadoudaki itibar hzla ykseldi. Ancak Ankara-am ilikilerinin bu denli gelimesi ve Ankarann bir anlamda rtl denge politikasn fiilen yrtmeye balamas ABD ve ABnin yeni Ortadou politikasyla rtmyordu. Batnn ran konusundaki tereddtleri ve ambargolar da Suriyeyi etkilemeye balad. Esadn Ankara ile iyi ilikiler iine girmesi btn hesaplar bozuyordu. stelik gelmekte olan Arap Bahar ile elde edilecek sonulara ters decekti. Snni temele dayal Mslman Kardeler modelinin Suriyeye sokulabilmesi iin Esad ve rejiminin devrilmesi zorunlu hle gelmiti. Esad ynetimi bugn Rusya, in ve ran arkasna alarak ayakta durmaya almakta. Ankaradan baknca: Arap Baharnda Ankara hkmeti aktif bir politika iine girince Suriye politikasn da deitirmek zorunda kald. Eski Esad, Esed oldu. Ankara ile am arasnda artk iyileme politikas deil ktleme politikas ne kyordu. v) Iraktaki mezhep atmasna benzer bir ortam Suriyede de hzla gelimeye balad. vi) Arap Bahar gelimeleri dorultusunda da Ankara, Mslman Kardelere yakn ve onlarn iktidarna destek veren bir politika yrtmeye balad. vii) Ankarann bu izgiye girmesi Badat ynetimiyle de arasn at. Suriyede olduu gibi Irakta da taraf tutuldu. Malikiye kar Haimi desteklendi. viii) Suriyede Esad kartlarnn Ankara tarafndan fiilen desteklenmeye balamas ve bu muhalif gruplarn zellikle Trkiye-Suriye gmrk kaplar evrelerinde eylemde bulunmalar, Ankara ile am fiilen kar karya getirdi. Suriyedeki i atmalar Trkiyedeki snr kylerini vurmaya balad. 4 Ekim 2012de kan tezkere duruma yeni bir boyut getirdi. Msr ve Libya rneklerinde olduu gibi Trkiye, askeri ilikiler dnda iktisadi ve siyasi olarak bu lkelerden soyutland. Ankara-am ilikileri iyi ve normal giderken iktisadi olarak Trkiye byk gelir elde ediyordu. Bugn byk iktisadi kayplar sz konusudur. Suriyeden Libyaya kadar geni bir hatta yaylmtr. Benzer durum Irakla ilikilerde ortaya kyor. Tek istisnay Kuzey Irak Krdistan oluturuyor. Bu arada Suudi Arabistan ve Katarn Ankaraya yaptklar mali katklar da gz nne almalyz. Trkiyenin Suriyeye askeri mdahalesi Trkiyede byk ounluk tarafndan kar klan bir durumdur. Ancak Ankarann her zaman, beklenmedik srprizlerle kar karya braklabilecei olasln gz ard etmemek gerekir. Trkiye Suriyeye girerse (sokulursa) byk bir batakln iine saplanm olur.[37] Esad, filmi, 14 Mart 2011e geri saramaz. Gnleri sayl. Gelecei yok, diye haykran liberal Cengiz andarn, Baar, yksek ate gc ve Snnileri hedef alan katliamlarla Trkiye-Suriye snrnn dibine kadar harekete geerse Trkiye ne yapacak? sorusu ile savaa davetiye karrken; Pepe Escobarn, Suriye Balkanlamaz. Trkiyenin istilasna uramaz,[38] saptamas hafife alnmamaldr. nk Suriye, Libya ya da Msrla karlatrlamayacak bir etin cevizdir. Bata ABD ve mttefikleri bu nedenle Suriyeden uzak durmaktadrlar. ABDde 6 Kasm 2012 gn yaplacak bakanlk seimi sonular da bu lkelerin Suriyeye baklarnda radikal bir deiiklie yol amayacaktr. ABD, Irakta da Afganistanda da aznn payn almtr. Trkiye, Snni-Hanefi inan adna bir lgnlk yapabilir mi? Bu soruya hayr yant vermek kolay deildir. Blgede lider lke, byk reis olma ihtiras hkmetin gzn karartabilir. AKPnin 4. olaan byk kongresinde grld gibi Msr Devlet Bakan Muhammed Mursi ya da Hamas lideri Halid Meal gibi blge politikaclar Recep Tayyip Erdoana ve Ahmet Davutoluna vgler dzmektedir. 23

Trkiye, ABDye ramen Suriyeye saldrmaya kalkarsa ne olur? ABD ve mttefikleri derhl bar gvercini kisvesine brnrler ve gelimeleri beklerler. Bu arada Trkiyeyi destekler birka ift sz sylemeyi de ihmal etmezler. Devreye Rusya ve ran girer, konu BMye devredilir. Suriyede bir bar gc konulandrlr. Trk Silahl Kuvvetleri geri ekilir. Trkiye asndan herhangi bir kazanm sz konusu olmaz, nk Ortadouda kan her savan galibi son zmlemede daima ABDnin ban ektii emperyalizm olmutur. Bu kez de byle olmamas iin ortada bir neden yoktur.[39] IV. AYRIM: T.CNN KONUMU/ LEV Buraya kadar ifadeye gayret ettiklerimizi T.Cnin konumu/ ilevi meselesiyle ilikilendirerek toparlarsak; Avrupa ile Asya arasnda bir kpr olduu iin nemli bir jeostratejik konuma sahip olduu sylenen T.C, aslnda ABD, AB ve ykselen yeni emperyalist gler olarak Rusya ve in gibi g odaklar arasndaki kar atmalar alannn ortasnda yer almaktadr. Emperyalist g odaklar arasndaki ekimelerin derinletii bir dnemde, Trkiye hegemonya savalarnn tam orta yerindeki bir cenk alanna dnm durumdadr. ABDnin Ortadouya ynelik saldr planlar erevesinde T.C daha nice pazarlklarn konusu ve taraf olacaktr. zetle, blgede trmandrlacak hangi sorun olursa olsun, bugn emperyalist gler arasndaki hesaplamalar tm scaklyla T.Cnin gndemindedir. Oyun henz bitmemitir; srmektedir; daha da srecee benzemektedir Ortadoudaki nfuzunu arttrmay amalayan T.C, Filistinin hamisi roln oynayp, One minute showuyla zevahiri kurtarmaya gayreti; aslnda alt-emperyalist strateji ve taktiklerinin tezahrdr. T.C burjuvazisi emperyalistler karsnda ekonomik ve askeri adan gszdr. te bu gszln, Mslman kimliini ve blgedeki halklarla tarihsel balarn daha fazla ne kartarak ve bata Filistin halk olmak zere yoksul ve mazlum halklarn hamisi rolne soyunarak amaya alyor. AKP gibi slmc gelenekten gelen bir partinin iktidarda olmas, T.Cnin Ortadouda rol kapmasnda bir imkn ve faktrdr. Arap Baharyla birlikte Msr, Tunus ve Libyada iktidar aday hline gelen slmc partilerin AKPyi rnek aldklarn sylemeleri anlamldr. Sonuta unutmayalm ki, Mslman Kardeler dhil bu slmi hareketlerin tepesi oktandr kapitalistlemi durumdadr. Bu kesimler, kapitalistleme dinamiinin dntrc etkisi altnda kalarak etraflarna baktklarnda, kendilerine Batdan ziyade Trkiyeyi daha yakn buluyorlar. Kapitalist-emperyalist sisteme derinden entegre olmu ve kapitalist piyasa ekonomisini iselletirmi Mslman Trkiyenin model lke olarak ortaya kmas, zeminsiz bir bbrlenmeden ziyade nesnel bir gereklii ifade etmektedir. Batda kk bulmasna karn kapitalizm evrensel bir sistemdir: Tm eski ilikileri kendi potasnda eritir ve doasna uygun yeni ilikiler yaratr. Kapitalist sistemin dnda olmayan ve derinden entegrasyon yoluna giren Ortadou corafyasndaki ilikiler de kapitalizmin evrensel ilikiler potasnda daha fazla eriyecektir. Dolaysyla Ortadounun dntrlmesinde ABDnin model ortaklk kavramlatrmas zerinden Trkiyeye rol bimesi, Trkiyenin uak ve taeron olmas kadar, ekonomik ve askeri adan nemli bir dzeye ulam olmasndan, blgede etkili olabilmesinden ileri gelmektedir. Bu nedenle eski ABD Bakan George W. Bushun ulusal gvenlik danman Stephen Hadley, Suriye konusunda Trkiyenin yardmnn ABD iin elzem olduunu sylyor. The Independent, Washington ynetiminin Trkiyeyi Ortadouda kullandn yazp, AKPnin, ABDnin Suriye politikasnn balca arac hline geldiine dikkat ekiyor. Patrick Cockburnun makalesinde, Msr ve Trkiyedeki slmi ama demokratik ve kapitalizm yanls partilerle ittifak, aka ABD ve Atlantik glerin karna. Ancak Kuzey Afrika ve Bat Asyadaki demokratik deiime verdikleri destei kendi karlar belirliyor. Bu, rnein, Snni El Halifa krallnn, ii muhalifleri hapse gndermekle megul olduu ve anlaml reform vaatlerinden geri adm att Bahreyni kapsamyor, saptamasnn alt iziliyor. kran Sonerin, ABye yelik lksnden Ortadoululuk lksne ynelen AKP dikkat ektii gzerghta, yeri geldiinde Rusyaya da gz krpan T.Cnin neo-Osmanl alt emperyalist eilimi ne k(artl)yor. IV.1) NEO-OSMANLICI ALT EMPERYALZM 24

AKP MKYK yesi Prof. Dr. Edibe Szen, Dnyada paradigmann deitiini, bu deiimde Trkiyenin aktif rol ald vurgusuyla, Trkiye kurulmu dzenlerle ittifak etmek yerine dzen kurucu lke olmaktadr,[40] derken; Trkiye milli askeri stratejik konseptini yeniledi, sava konseptini deitirdi. Konsept deiikliinin ilk sinyalini, gerilimin scak bir atmaya dnme ihtimali bulunduunu belirterek Stratejilerimiz bakmndan yeni yansmalar olmas kanlmazdr diyen Cumhurbakan Abdullah Gl vermiti. Komularyla sfr sorun politikas ncesinde yalnzca blge lkelerinden Yunanistan d tehdit olarak kabul eden ve PKK ile mcadele eden TSK, bu kapsamda uygulad 1.5 sava konseptini deitirmek zorunda kald. Suriye snrnda sava durumuna geen Trk Silahl Kuvvetleri, ki buuk sava konseptine dnd. Bu konsept, terrle mcadelenin yan sra ayn anda Suriye ve Yunanistan olmak zere iki cephede sava ngryor.[41] Tam da bunun iin Ortadoudaki deiimi biz yneteceiz diyordu Dileri Bakan Ahmet Davutolu. Evet One minute k, Erdoann emperyalist piramidin tepesinde oturanlara beni hesaba katn mesajyken; alt-emperyalistleen Trkiyede kapitalizm emperyalist glere baml da olsa nemli gelime ve sramalar kaydetmitir. Trkiye artk alt-emperyalist bir lkedir. Bu deiim srecinin bir rn olarak, Trkiyede burjuvazi de hanidir bir kabuk deitirme srecinin sanclarn yayor. Nitekim burjuva iktidar bloku iinde uzun sredir devam eden i atmalar bu durumun bir yansmasdr. Bugn Trkiyede burjuvazi, lke ve dnya siyasetinde ne kan sorunlarn alglanmas ve karlnda siyasal tutumlar gelitirilmesi bakmndan temelde, laikler, slmclar olarak kabaca ikiye blnm durumdadr. yi de alt-emperyalizm ne anlama geliyor mu? Alt-emperyalizm kavram, emperyalist hiyerari piramidinde en st basamakta yer alan emperyalist lkelerin altndaki bir konumu anlatr. Bu konumdaki bir kapitalist lke henz sttekiler gibi bir ekonomik gce ve dnya gndemini belirlemekte ayn derecede etkiye sahip olmasa da, kendi blgesinde ve byk emperyalist glerin eliinde artk dorudan yaylmac ilikiler yrtr. te orta derecede gelikin kapitalist lkeler basama kapsamnda yukarlara trmanarak bu dzeye ulaan lkeler, bu gibi nedenlerle alt-emperyalist diye nitelenirler. Alt-emperyalist bir lkenin emperyalist lkelere bamllnda, henz bu dzeye ulamam kapitalist lkelere kyasla belirli lde bir gevemenin gerekletii aktr. Artk bir blge gc dzeyine ykselen kapitalist lkeler, kendi karlar dorultusunda daha bir bamsz davranabilmek iin gerektiinde byk glere kafa tutabilmektedirler. Byk emperyalist glerle ilikilerinin biimi ve nitelii zamanla kendileri lehine bir deiim kaydetmektedir. rnein, bir zamanlar blgelerinde byk glerin basit bir jandarmas roln stlenirlerken, artk byk glerle birlikte hareket etmeyi kendi yaylmac itahlarn tatmin iin arzulamaktadrlar. Henz kresel lekte sz geirecek kadar gl olmayan alt-emperyalist lkeler gerekten de kendi blgelerinde bir g oda oluturabilirler. Kukusuz bu durum, ayn blgede benzer konumda olan lkeler arasndaki rekabetin de nesnel zeminini demektedir. rnein Latin Amerikada Arjantin ve Brezilya ya da Ortadouda Trkiye ve ran arasnda byle bir rekabetin nesnel zemini mevcuttur. Bu tr blgeler her zaman iin, sz konusu lkelerin her birinin daha fazla yaylma tutkusundan kaynakl srtme potansiyelini ierir. Nitekim tarihteki Osmanl ve Pers imparatorluklarnn ekimesini hatrlatr biimde, her iki imparatorluun artklarnn, Trkiye ve rann gnmzde blgesel dzeyde yaylmac iddialar eksik deildir. Bu zellikleriyle de T.C blgede emperyalizmin Truva Atdr. Elbette bu ynelile T.C reorganize edilirken; militarist bask/ sava aygt glendiriliyor. Mesela Trkiye ile Suriye arasnda gerginlik artnca devletin rtl denek ve askeri harcamalar katland. Bteden sadece 2012nin Eyll aynda gvenlik ve savunma iin 1.3 milyar lira harcand. 9 aylk dnemine gre yzde 64 artt. Bu kalemin iinde Babakann talimat ile harcama yaplabilen rtl denek ile dier kurumlarn yapt gizli harcamalar yer alyor. Bte rakamlar iinde gizli hizmet giderleri ad altnda gsterilen bir kalem bulunuyor. Bunun iinde gizli hizmet gideri ile bar destekleme ve koruma harekt olarak iki kalem yer alyor. rtl denek harcamalarnn da yer ald Gizli hizmet giderlerinde 2011 ylna gre nemli bir art var. 2011in Eyll aynda bu kalemden 7.8 milyon liralk harcama yapld. 9 aylk harcama ise 428 milyon lirayd. 2012nin Eyll 25

aynda ise gizli hizmet gideri ad altnda 113.3 milyon liralk harcama gerekletirildi. 9 ayda ise bu yl 701 milyon liralk harcama yapld. 9 aylk bazda art yzde 64 buldu. Milli Savunma Bakanlnn harcamas 2011 ylnn Eyll ayna gre iki katlk bir art gsterdi. Savunma ve gvenlik iin yaplan mal ve hizmet almlar 2012nin Eyll aynda 966 milyon lira oldu. Bu harcamann 746 milyon lirasn Milli Savunma Bakanl gerekletirildi. 2011in Eyll aynda savunma ve gvenlik iin yaplan harcama 527 milyon lirayd, bunun da 372 milyon lirasn Milli Savunma Bakanl yapmt. Yani Milli Savunma Bakanlnn yapt harcama iki katna kt. 9 aylk verilere bakldnda ise savunma ve gvenlik harcamalar 6.7 milyar lira oldu. IV. AYRIM: SONU YERNE: TUTUM(UMUZ) F. Nietzschenin Deccalde, Bugn kimsenin sorma yrekliliini gstermedii sorulara sertliin verdii yatknlk; yasaklanm olana yreklilik. Yedi yalnzlkta edinilmi bir deneyim. Yeni bir mzik iin yeni kulaklar. En uzaklar iin yeni gzler. imdiye dek sar kalnm dorular iin yeni bir vicdan, [42] diye formle ettii etkinlikle buraya kadar izaha ettiimiz tabloda, olmas gereken tutum(umuz)u; Emperyalist mdahale ile savaa ve emperyalizmin kuklalarna da, BAAS rejimine hayr! biiminde zetleyebiliriz. Savan her eyi, elbette barbarcadr... Erasmusun, Delilie vgsnde iaret ettii gibi, (O papalar) unu da bilirler: sava o kadar hunharca bir eydir ki, insanlardan ziyade yrtc hayvanlara yakr, o kadar lgnca bir eydir ki, airlere gre Furialarn (yeraltnda yaayan kt cinlerin) kendileri bile onu dnya yzne kusmulardr. O kadar uursuzdur ki, en korkun kargaalar peinden srkler, o kadar zalimdir ki, genellikle en alak sulular tarafndan kkrtlr.[43] Bu nitelikleriyle sava, ancak, ezilenlerin zgrl iin gerekli olduu zaman ve oranda hakldr. Hayr, ezilenler eitlik ve adalet iin elzem ve kanlmaz olan savalardan geri duramazlar; durmayacaklardr da Snflar var olduu srece savalarn da var olacan es gemeden; ezenlerin sava tehditleri karsnda dn verenlerin, sonunda onu yok edecek canavar besleyenlerden farksz olduunu kaydedelim. nk egemenlerin smr sistemi durmadan savan nesnel zeminin hazrlarken; nedensellii ortadan kaldrmadan sava nlemez ve en nemlisi bylesine bir savan olmad yerde bar balayabilir. te bunun iindir ki Vegetiusun, Bar isteyen, savaa hazrlansn; George Orwellin, Belki artc ama, parlak zrhlara brnen sava aalarnn, savan erdemlerini savunanlarn vakit eritiinde savaarak ldkleri pek grlmemitir. Tarih anl sanl kiilerin alaka firarlaryla doludur, uyarsn asla unutmamal, unutturmamalyz Bu erevede T.C, birden fazla nedenden dolay, BAAS rejiminin gidiini hzlandracak her bahane ya da frsat kullanma peindeyken; Savaa Hayr! diyoruz Suriye Ordusunun fiilen Krdistan blgesini boaltmasyla Krt ulusal demokratik glerinin kent ynetimlerini ele geirerek ulusal iktidar ynnde admlar atmalar T.Cnin uykularn karrken; elbette gerici savaa, dardan askeri mdahaleye Hayr diyoruz. nk sava Lbnandan rana kadar genileyebilir. Sonrasn tasavvur etmek bile istemiyoruz! te bunun iin de Hermann Hessenin, Sava ve Bar stne Notlarndaki, Sava isteyenler, hazrlayanlar ve bizi, gelecekteki bir bara ilikin bulank vaatlerle oyalayarak ya da dtan gelecek saldrlarla korkutarak tasarlarna ortak etmeye alanlar, dnyamzn ve her trl barn ba belasdrlar. Sava dnyay ileri gtrmez, bir eyleri erteler, satrlarnn ve Bertolt Brechtin, Sava lanetlemeyen tm ynetimleri lanetleyelim, saptamasnn ile Bu gelen sava ilk deil./ ok sava oldu bundan nce./ Bittii gn en son sava/ bir yanda yenilenler vard gene,/ bir yanda yenenler vard./ Yenilenlerin yannda/ krlyordu halk alktan./ Yenenlerin yannda/ halk alktan krlyordu, dizelerinin altn defalarca iziyoruz Gerici sava durdurmann, hakl sava(mz) glendireceini; gerici savan esas cereyan edecei corafya Ortadou (arlkla olarak da Krdistan) olacak ve bundan da en byk zarar karde halklar greceini; ve Theodor Adornonun, Ate Hattndan Uzakta balkl denemesinde, Yaam yeniden retmenin, ona tahakkm etmenin ve onu yok etmenin mekanizmalar birdir ve bu yzden sanayi, devlet ve reklamclk (medya) i ie gemitir. O zaman abartma saylmt ama Sava ticarettir diyen Liberallerin hakl kt grlyor bugn... [44] saptamasnn bilincinde hep beraber u uyarlarn gereini yerine getirelim. Gerek, gecikmeyi sevmez, der Seneca Yazklar olsun kurtarc bekleyenlere!, der Bertolt Brecht 26

Dnyaya uyank gzle bakan kii, yaamn ryp giden bir tohum olduunu, gzler kukusuz, der Amin Maalouf Allm zihinsel dzenler deitiinde devrim patlak verir, der Noam Chomsky Akln belirtisi vardr. yi dnmek iyi sylemek iyi yapmak, der Demokritos isteyin, i vermezlerse ekmek isteyin. Ekmek vermezlerse, ekmeinizi aln, der Emma Goldman Eer urunda lmeye hazr deilseniz, zgrlk kelimesini lgatnzdan karn, der Malcolm X Gne, her gn yenidir, der Herakleitos Batan gn, her sabah yeniden doar, der Catullus Balk tutmakla, salak gibi kyda durmak arasnda ince bir izgi vardr, der Steven Wright Hep denedin, hep yenildin. Olsun. Gene dene, gene yenil. Daha iyi yenil, der Samuel Beckett 21 Ekim 2012 15:34:54, Ankara. NOTLAR
[1] 22 Ekim 2012 tarihinde Ankara zgr niversitedeki derste sunulan metin Kaldra, No:137, Kasm 2012 [2] Demokritos. [3] Hayri K. Yetik, Gndemimiz Ortadounun Sylemi, Cumhuriyet Kitap, No:1181, 4 Ekim 2012, s.6. [4] Arthur J. Balfour, aktaran: Edward Said, arkiyatlk, ev: Berna nler, Metis Yay., 6. Bask, 2012, s.42-43. [5] Haluk Gerger, Kan Tad, Ceylan Yay., 5. bask, 2006, s.467-468. [6] Zbigniew Brzezinski, Byk Satran Tahtas, ev: Yelda Tredi, nkilap Yay., 2010, s.31. [7] Alper Birdal-Yiit Gnay, Arap Bahar Aldatmacas, Yazlama Yay., 2012. [8] Ergin Yldzolu, Ortadouda Prag Mezarl, Cumhuriyet, 17 Eyll 2012, s.10. [9] E. Zeynep Gler, Bahar Bitti!, Radikal Kitap, Yl:11, No:601, 21 Eyll 2012, s.10. [10] David Ignatius, Radikallerin ktidar Ele Geirme abas, The Washington Post, 12 Eyll 2012. [11] Patrick Cockburn, Meer Arap Bahar Hi de Grnd Gibi Deilmi, The Independent, 12 Eyll 2012. [12] Robert Fisk, Trkiye Yeni Pakistan m Olacak?, The Independent, 17 Eyll 2012. [13] Erol Manisal, slm Dnyasnn Kapitalizmle Btnlemesi, Cumhuriyet, 24 Eyll 2012, s.9. [14] Fikret Bakaya, lan Edilmemi Sava, Gizli Oturum, rtl denek, Kaldra, No:136, Ekim 2012, s.58-60. [15] Yaln Doan, Radikal slm Kaygsyla Yeni Ordu, Hrriyet, 13 Eyll 2012, s.22. [16] Ylmaz Sipal, Yakn Tarihin Tan ve Kaynayan Ortadou, Cumhuriyet, 24 Eyll 2012, s.13. [17] Gktrk Tyszolu, Ortadouda Sistemsel Bir Cephe Unsuru: Irak, Radikal, 12 Eyll 2012, s.16. [18] David Ignatius, Malikinin Karanlk ehresi, The Washington Post, 15 Aralk 2011. [19] Racih Elhuri, Irak Hl Kan Alyor, Nehar, 3 Eyll 2010. [20] Muhammed Essemak, Krtler ve Tuareglerin Benzer Kaderi, ttihad, 11 Mays 2012. [21] yad Ed Dleymi, Irakta Federasyon zm m?, Al Arap, 5 Kasm 2011. [22] Muhammed Harrub, Maliki ile Erdoan Arasndaki Tartma, El Rey, 23 Nisan 2012. [23] Yol Haritas PKK Liderinden, Radikal, 4 Ekim 2012, s.28-29. [24] Erdal Salam, Ekonomik karlar Asndan Krt Sorunu, Hrriyet, 31 Temmuz 2012, s.10. [25] Trkiye Silah Versin PKKyi Vuralm, Cumhuriyet, 27 Temmuz 2012, s.6. [26] Pepe Escobar, Suriye ile Trkiye Arasnda Hayalet Sava Sryor, Asia Times, 26 Haziran 2012. [27] Pepe Escobar, ldrc Bibi ile lgn Trk, Asia Times, 14 Austos 2012. [28] David Ignatius, Suriyede Son Aray, The Washington Post, 18 Temmuz 2012. [29] kran Soner, ABD Penceresinden Suriyeye Son Bak, Cumhuriyet, 13 Ekim 2012, s.13. [30] Robert Fisk, Cesur Kk Trkiye Suriyedeki erre Kar, The Independent, 8 Ekim 2012. [31] Robert Fisk, The Independent, 17 Eyll 2012. [32] Mehmet Ali Solak, Yabanclar Ambulansla Suriyeye Silah Tayor, Cumhuriyet, 13 Eyll 2012, s.5. [33] Haleptekiler Emri Trkiyeden Alyor, Cumhuriyet, 19 Ekim 2012, s.11. [34] Muhammed Nureddin, SO Merkezi Neden Tand?, Sefir, 26 Eyll 2012. [35] Vijay Prashad, Ankara Ne Yapacak?, Asia Times, 5 Ekim 2012. [36] Cengiz andar, Sykes-Picotyu Tersine evirmek, Sava Kanlmaz Klar m?, Radikal, 14 Ekim 2012, s.12. [37] Erol Manisal, Pencereden Suriye Sorunu, Cumhuriyet, 8 Ekim 2012, s.9. [38] Pepe Escobar, Romney Titanic Gibi Batyor, Asia Times, 20 Eyll 2012. [39] Deniz Kavukcuoglu, Suriye ile Sava Olabilir mi?, Cumhuriyet, 8 Ekim 2012, s.13. [40] te Deien Dnyann Kodlar, Kanal 5 Haber, 21 Ekim 2012 http://www.kanal5.com.tr/iste-degisen-dunyaninkodlari.html [41] Barkn k, ki Buuk Sava!, Cumhuriyet, 12 Ekim 2012, s.8. [42] Friedrich Nietzsche, Deccal, ev. Oru Aruoba, Hil Yay., 1985, s.5. [43] Erasmus, Delilie vg, ev: Hasan lhan, Alter Yay., 2. bask, 2010. [44] Theodor W. Adorno, Minima Moralia, ev: Orhan Koak-Ahmet Doukan, Metis Yay., 7. bask, 2012.

27