HAZRET- AL DVANI

(Konu eriine Gre Uyarlanm Hali)

Hazrlayan hramczde Hac smail Hakk ALTUNTA

SBN: ismailhakkialtuntas@gmail.com http://ismailhakkialtuntas.com Dizgi: H.smail Hakk Altunta Kapak: Bask - cilt : 15.11.2012

NDEKLER
HAZRET- AL kerremallh vechenin DVANI ZERNE ................................................................. 5 NEML NOT: ................................................... 16 ALLAH TEL HAKKINDA ..................................... 17 RASLULLH HAKKINDA...................................... 20 HZ. FATIMA aleyhisselma AKI .......................... 27 HZ. EBU TLB aleyhisselm ................................ 33 HZ. AL kerremallh veche ................................. 37 HZ. ALnin ARKADALARI................................. 55 HZ. AL NN KAHRAMANLII ........................... 63 HZ. ALNN MRKLERE MEYDAN OKUMASI . 89 HZ. HASAN aleyhisselma NASHAT....... 102 HZ. HSEYN aleyhisselma NASHAT ........ 113 LM TAHSL ETME .......................................... 122 HKMETLER (Muhtelif) ................................... 125 AHLAK............................................................. 131 EDEB ............................................................... 134 BADET............................................................ 136 KR ............................................................ 138 ADB-I MUAERET ......................................... 139 KALBN HALLER ............................................. 143 DOSTLUK-ARKADALIK ................................... 150 KONUMA-SOHBET ........................................ 158 SEVG .............................................................. 161

KADER ............................................................ 164 GENLK-HTYARLIK....................................... 167 GNLER .......................................................... 171 ECEL-LM .................................................... 173 ZAMAN-DEVRAN ............................................ 178 BELA-MUSBET ............................................... 187 SABIR .............................................................. 189 MT .............................................................. 191 DNYA VE SEVGS ......................................... 194 KAZAN-RIZIK ................................................. 200 ZENGNLK- FAKRLK ...................................... 204 CMRLK VE CMERTLK ................................ 207 KANAAT .......................................................... 210 HIRS-TDAL .................................................... 216 HATALI HALLER............................................... 220 KBR ............................................................... 224 KIYAMET ve ALMETLER ............................... 226 MUAVYE ........................................................ 229 DU.................................................................... 245


HAZRET- AL kerremallh vechenin DVANI ZERNE Bu alma; hayat boyunca Hazret-i Ali kerremallh veche tarafndan sylenmi manzum szlerin (iirlerin) erif Murtaza denmekle nl Ebul-Kasm Ali bin Tahir'in derledii ve Osmanl mparatorluu'nun byk bilginlerinden Mstakim-zde Sleyman Sadeddinin manzum olarak tercme edip aklad Hazret-i Ali Divan ve Aklamas ndan hazrlanmtr. nsanlar u sorular sorabilirler. Hazret-i Ali kerremallh veche gerekten byle bir divan tekil edebilecek kadar iir sylemi midir? Veya syledii manzum szler daha sonraki nesillere phe ve kuku snrlarn aacak tarzda ulaabilmi midir? Feshat, belgat ve sanat ynnden eine az rast-

Hz. Ali Divan

lanan ve konu bakmndan slm, tarihindeki mutluluk ana k tutan bu iirlerin daha sonraki nesillere aktarlmas- olduka salam esaslar dhilinde ve byk bir titizlikle olmutur. Ayrca bylesine hassas bir konuda ok titiz ve slamiyetin ruhunu zedelemeyecek tarzda bir davran iinde olmamz gerektiine iaret etmekte yarar vardr. nk Hazret-i Alinin szleri ve syledii iirler kaynak bakmndan hads ve snnete yakn derecede nem arz etmektedirler. Hazret-i Alinin syledii iirler konusunda eitli grler ileri srlm, bunlar arasnda birbirine yaknlk gsteren ve birbirini teyit edip pekitirenler olduu gibi deiik anlamlar sergileyenler de vardr. Hazret-i Alinin lm ve edeb yn zerinde nemle durmak gerekirken ehl-i snnet veIcemat bilginleri, her nedense susmay tercih etmi, bunun yannda i alabildiine bu meydnda at koturmutur. Baz kimseler hibir delile dayanmadan Hazret-i Aliye ait sz ve iirlerin onun ehdetinden ok sonra uydurulduunu, bu kadar szn ezberlenip yazlmasna imkn, bulunmadn iddia etmektedirler. Olduka nemli olan konuyu derinlemesine bir incelemee tabi tuttuumuz zaman grrz ki Hazret-i Alinin hayat boyunca syledii mensur szler, slm dininin esaslarna ve o esasn gerektirdii hkmlere, kanun koyuculua ve tatbikatna ait olmu, ayrca

Hz. Ali Divan

sosyal, ekonomik ve toplumu ilgilendiren meselelere deinerek bunlar snrsz bir bilgi kudretiyle aklamtr. slm dininin sosyal ynn aydnlatc ve pheleri giderici, mehul birok konulara k tutucu, ayrca tarih olaylar sebep ve sonularyla aklayc Hazret-i Alinin sz, hutbe, t, vasiyet, mektup, vecize ve dualar erif Radi (Mildi: 970-1016) tarafndan toplanp bir araya getirilmi ve buna o Nehcl-bela ad verilmitir. erif Radi diye tannan EbI-Hasan Muhammed bin Ebi Tahir Ahmed el-Huseyn bin Musa, hem baba ve hem de, anne tarafndan seyyidlik mertebesine nil olmu Hazret-i Alinin torunlarndandr. ncelememize konu olan Hazret-i Ali Divann derleyen erif Murtazann kardeidir. Edebiyat ve iirde sekin bir yeri bulunan erif Radi, Hazret-i Ali ve Fatma'nn evliliklerinden doan ocuklarnn listesini ve eceresini dzenleme ve seyyid olan kiilerin ilerine nezretle ilgili nakiplik grevini yapmtr. Bilinecei gibi o dnemde Badatta Buveyhiler hkm srmekte ve Hazret-i Peygamberin soyundan gelenlere byk bir deer verilmekte, onlara kar ilgi ve alka duyulmaktadr. Ebi-Hasan Muhammed Radinin birok konuda eitli eserleri vardr. Bunlar arasnda bizi ilgilendiren Nehcl-Bela adyla toplayp dzenledii

Hz. Ali Divan

ve Hazret-i Alinin hutbe, mektup, du, vasiyet ve szlerini ihtiva eden eserdir. erif Radi Badatta veft ederek evinin bahesine gmlmtr. Bylece bu iki karde byk bir hizmet grmtr: erif Radi, Hazret-i Alinin mensur sz, vecize, hutbe ve emirnme gibi slm tarihine k tutan paralar derlemi; kardei erif Murtaza da Hazret-i Alinin manzum szlerini dzenleyerek bize ei ve benzeri bulunmayan bir almann ulatrlmasna hizmet etmitir. Hazret-i Ali tarafndan ocukluk yllarndan balayarak olgunluk ve ihtiyarlk yllarnn son demlerine kadar sylenen manzum sz ve iirler, mncat ve nasihatleri ihtiva eden dnceler de erif Murtaza tarafndan dzenlenip bir divanda toplanm ve bu esere Divanu Ali (Hazret-i linin Divan) ad verilmitir. Matbaann olmad ilk zamanlarda kopya edilmek suretiyle oaltlan bu eser, daha sonra slm leminin eitli lkelerinde elden ele dolatrlarak okunmu, 19. yzylda da Msrda, Bulak matbaasnda 1255 (Mild: 1839) tarihinde baslmtr (5). Byk bir ihtimalle Hazret-i Alinin syledii iirlerin bir ksm ktipler tarafndan yazlm ve bylece daha sonraki nesillere ulatrlmtr. nk o dnemlerde Kurn- Kerm ve Hads-i erifler dnda ada Arap iiri de nemli bir yer tutard. Hazret-i Alinin Divannda, hayat hikyesi ve ba-

Hz. Ali Divan

ndan geen olaylarn tasviri bazen im ve bazen da aka dile getirilmitir. nk Araplarda iir nemli bir unsurdu. iire verdikleri nemi aklama bakmndan u ataszleri ok nldr: iir, Araplarn sefaret kalemi veya evrak dairesidir. Arap, her eyini iirle anlatm ve olaylar, iir diliyle gerekli aklamaya kavumutur. Baz kimseler bu kadar manzum szn sonradan uydurulduunu, hatta bu kadar iirin ezberlenip yazlmasna, drt asra yakn bir zaman sonra erif Murtazaya ulamasna imkn bulunmadn iddia etmilerdir. Fakat bu tr grler bizi, Araplarn zelliklerini bilmeme gibi bir sonuca gtrr ki bu da~ olaylarn sebep ve sonularn birbirine balamamza engel tekil edecektir. Sadece slm dnemine ait deil, cahiliyye devri irlerinin iirleri de rviler tarafndan bellenmi, ezberlenmi ve sylendikleri ekilde tespit edilmitir. Okumayazma bilmeyen toplumlarda hafzann ve ezber gcnn ok byk nemi vardr. Edebiyat; iir, belgat ve fesahata k olan Araplar, bu hususta rnek alnmaya lyk iir -ve szleri dima ezberlemi ve daha sonraki nesillere aktarmak dknln gstermilerdir. Byle bir zellik Araplar iin nemli bir gelenek hline gelmitir. Hazret-i Aliye ait iirlerin ezberlenmek suretiyle ve kuvvetli rivayetlerle daha sonraki alara ulatrl-

10

Hz. Ali Divan

d ve bylece bu byk insann kymetli szlerinin unutulup kaybolmaktan kurtarld kuvvetle tahmin edilmektedir. slm dnyasnda nemli bir yeri bulunan ve eserleri asrlarca okunup yararlanlan, ehl-i snnet velcemat grnn savunucularndan mam Gazzl, hyau UImd-Din isimli eserinde Hazret-i Aliye ait szlerden rnekler vermi ve bu szleri delil gstermek suretiyle. leri srd gr ve dncelerini pekitirmee almtr. Son zamanlara kadar medreselerde okutulan Kfiyeyi esasl bir ekilde erh eden Molla Cami, Hazret-i Aliye ait, Oklarn at yara iyileebilir. Fakat dilin at yara kolay kolay kabuk balamaz eklindeki szn kendi grnn doruluunu ispat etmek maksadyla zikretmitir. Kazruni ve Usam gibi bilginler de ayn gr paylam ve Hazret-i Aliye'ait beyitlere zel bir yer vermilerdir. mam, arani' (lm: 973) Levahikul-Envar fi-tabakatis-Sadetii-ahyar isimli eserine Hazret-i Aliye ait szleri almak suretiyle bu konuda hizmeti geen kimseler arasna katlmtr. mam Hasen el-Fencekr, Hazret-i Alinin ikiyz kadar beytini toplayarak bu konuda byk bir hizmeti yerine getirmei almtr. Bu eser, daha sonraki alarda birok eklemelerle geniletilmi

Hz. Ali Divan

11

ve kendisinden fazlasyla yararlanlan bir kitap haline getirilmitir. zellikle Seyyid Hibetullah bin Muhammed el-Haseni, Hazret-i Aliye ait olup tarih, hads ve tasavvufla ilgili eserlerde yer alan szleri de bu esere katarak EnvaruI-Vsl ad altnda bir kitap meydana getirmitir. Ayrca, elHadikatl Anika ad altnda toplanan Hazret-i Alinin iirleri daha sonra geniletilerek ve ilveler yaplarak Envarl-Ukul - miner-i VasiyyirResl ismi altnda dzenlenmitir. Hazret-i Ali Divan ise erif Murtaza (966-1044) tarafndan arap alfabesindeki harf srasna gre dzenlenmi ve belli bir sra dhilinde sunulmutur. erif Murtaza, Badatta yaayan ve Hazret-i Ali sllesinden gelen kimselerin nakiplik grevini yrtmtr. ok eser yazan bir bilgin olduu ve ktphanesinde o dnemlerde seksenbin cilt dolaynda kitab bulunduu iddia edilmektedir. Byle bir iddia mbalal kabul edilse bile nemli bir gerei dile getirme asndan dikkate deer zelliktedir. Muceml-Bldn adl eserde, bu ktphanenin dnyada esiz olduu, kitaplarn, hepsinin bilginlerin el yazmas halindeki eserlerinden meydana geldii bildirilmektedir. Deiik konularda eser yazan erif Murtazann nemli eserleri iinde Drer ve Gureri anabiliriz. Kurn- Kerimdeki yetlerin tefsirine, hads, lgat ve-benzeri konulara yer verilen eserde ok sayda

12

Hz. Ali Divan

iir'de kaydedilmitir. Hazret-i Aliye ait iirleri dzenlemede erif Murtazann yetkiyle kalem oynatt ve byle bir hizmette-bulunmak suretiyle, ihtiya duyulan bir boluu doldurduu rahatlkla sylenebilir. erif Murtazann dzenledii Divan, 18. yzyl bilginlerinden Mstakim-zde Sleyman Sadeddin tarafndan erh edilmek suretiyle slm edebiyat ve tarihine, kymeti yksek bir eser kazandrlmtr. Ehl-i snnet vel-cemat inancna smsk bal ve ondan, hi bir ekilde taviz, vermeden kalem oynatan Mstakim-zde Sleymn Sadeddin, Hazret-i Aliye ait szler hakknda eitli grler ileri, srldn kaydeder. Bazlar, Hazret-i. Ali'ye ait iirlerin, yaad adan daha sonraki yllara ntikal etmediini iddia ederken, bazlar da ona ait iirlerin sadece ki beyitten ibaret olduunu sylemilerdir. Fakat eski kaynaklar tarayanlar, Hazret-i AIi tarafndan sylenmi iirlerle karlatklar gibi bunlardan bol miktarda rnekler verildiini de grrler. Hazret-i Ali'nin iirlerini inkr edepler, daha ok bunlarn erif Murtaza ve kardei erif Radiye ait olabilecei htimali zerinde durmu ve bu konuda tahminler yrtmlerdir. Fakat Mstakim-zde Sleyman Sadeddin, erif Mrtazann lm tarihinin Hicr: 436 (Mild: 1044) Olduunu, Hazret-i Alinin Divan dikkatle ncelenirse bylesine hikmetlerle dolu ve belagat kurallarna riyet edilerek

Hz. Ali Divan

13

sylenen szlerin phe ve tereddde yer kalmayacak ekilde Hazret-i Aliye ait olduunun anlalacan syler. Mstakim-zde Sleyman Sadeddin, Hazret-i Ali'ye ait divan derleyen ve dzenleyenin erif Murtaza olduunu, dolaysyla eserin toplanmasnda emei geen bu zata bir yaktrma cihetine gidilerek yanl iddialarla gerein nkr edilmesine alldn syler. Hazret-i Aliye ait Divann Mstakim-zde tarafndan yaplan manzum tercme ve aklamann orijinal ad erhu Divan- Alidir. Mstakim-zdenin kendi el yazmas halindeki nshas, stanbulda, Sleymaniye Ktphanesi Esad Efendi Blmnde 2780 Numarada kaytldr. Daha sonra Hicr 1255 (Mild: 1839) tarihinde Bulakda (Msr) baslarak okuyucularn stifadesine sunulmutur. Eserin ba taraflarnda stanbulda kadlk yapm olan Neyli-zde Muhammed Hamid, Bursada ayn grevde bulunmu el-Hac brahim Hanif, Seyyid Abdullah Haim-zde, Defter-i Hakn eminlerinden Mir Sleyman, Vaka-nvis Muhammed Hkim, Ali bin eyh Muhammed el-Huseyni, eyhI-slm Salih Efendi-zde Muhammed Emin, Mft Piri-zde Osman ve Rumeli kazaskerlerinden Muhammed Said tarafndan takriz (eserin bana konulmak zere tannm kimselerin takdim ve takdir yazs) konulmutur.

14

Hz. Ali Divan

Osmanl mparatorluunda nemli grevlerde bulunmu veyahut o dnemde hl ayn grevleri muhafaza eden kiilerin, eseri gklere karan ifadeler kullanmalar, Hazret-i Alinin Divan zerinde yaplm olan erhin (aklamann) byk bir ilgi grdn ve 18. yzyldan balayarak zamanmza gelinceye dek hretini devam ettirdiini gstermektedir. Eserin Mukaddimesinde Sleyman Sadeddin, Halvetlik tarikatna mensup Sinan ve Sadi eybani adlarnda iki samimi dost ve arkadandan tevik grdn ve onlarn sraryla Hazret-i Ali Divann tercme edip aklamaya baladn syler. Yazar bu eseri 22 Cemaziyel-Ula 1183,(= 24 Eyll 1769) tarihinde erh etmeye balam ve 1 CemaziyelUla 1186 (= 30 Haziran 1772) trihinde tamamlamtr. Kitabn bitim tarihini gsteren ki terkip vardr ki bunlar (Tuluul-hatm ve Huve'l-tevzilazim) dr. Bunlar ebced hesabyla eserin bitimine drlm tarihlerdir. Mstakim-zdeden nce Hazret-i Ali Divan zerinde alarak ona eitli ekillerde erh yazanlar olmutur. Fakat bunlarn ou belli bir gr esas alarak ve daha ok bu gre arlk vererek yorumlar yapmlardr. Oysaki Mstakim-zde Sleyman Sadeddin sadece mcerred hakikati aratrmak gyesiyle byle bir almaya girimi ve pein hkmlerden mmkn mertebe kanmaya almtr. Kendi a iinde kaytsz, artsz kabul

Hz. Ali Divan

15

veyahut knamay deil, inceleme, aratrma, dnmee sevk etme ve karlatrma yoluyla bir deerlendirmee nem vermitir. Bir mslman iin nder Kurn- Kermdir. Onun arkasnda Raslullh sallallh aleyhi ve sellem Efendimiz'in hadsleri ve snneti gelir. Kurn ve snnete bal bilginlerin grevi ruhlar aydnlatmak iin tkanm yollar amak ve kapatlm pencereleri zorlayarak istifade edebilecek hale getirmektir. slm emirlere uymayanlar veya bunlar batn adam olduu iddiasyla veya slm byklerinden birine ballklar bahanesiyle inkr edenler Btnlerde olduu gibi tehlike snrlarna yaklam ve bu alanda dolamaya balamam olanlardan bir hayr gelmez. ocukluk yllarndan balayarak ehit edildii ana kadar Hazret-i Alinin syledii her szde bir incelik, belgat, fesahat ve hikmet mevcuttur. te bu ynyle Hazret-i Ali tehlikeli bir blge olmaktan karlmal ve art dnceye yer verilmeksizin slmn emrettii bir biimde ele alnmaldr.1

Geni bilgi iin kkz: Hz. Ali Divan *Kitap+. - stanbul : *s.n.+, trc: Mstakimzade Sleyman Sadettin, hzl: akir DCLEHAN 1981.

16

Hz. Ali Divan

NEML NOT: Hazret-i Ali Divan erif Murtaza (966-1044) tarafndan Arap alfabesindeki harf srasna gre dzenlenmi ve belli bir sra dhilinde sunulmutur. Bu tr dzenleme iiri muhafaza ezberlemede faydal olsa da fikir ve dnce oluumu asndan gnmz insan iin ok cazip durum iermediinden, konu balklar altnda tasnifi daha faydal olur dncesiyle blmlere taksim ederek tekrar hazrlamaya altk. Bu ekilde ok ayr bir eser grnts vermekte olduu gibi Mstakim-zade Sleyman Sadettin Efendinin erhini hazrlayan akir DCLEHANn hazrlad metindeki Trke metin evirileri farkl yerlerde olacandan divan usul dizimi orijinallii byk bir ekilde bozulmu olacaktr. Bizim gayemiz Hazret-i Ali kerremallh vechenin sylemek istedii hikmetlerin okuyucu tarafndan kalbe ve ruha nakn kolay klarak dnce ve mtalaa asndan farkl boyutlar iereceini dnmekteyiz. Bavuru kaynamz eserinden dolay akir DCLEHAN Hocamza da teekkr etmeyi zerimize bir bor biliriz. (hzl)


ALLAH TEL HAKKINDA
Allah, diri, balangc olmayan, kudretli ve kendisine yalvaranlarn snadr. Mlknde ona e ve ortak, baka bir varlk yoktur. Allahtan baka hi bir ey vasf edilmee lyk deildir. Her ne kadar eyann hakikati sabit ise de; insanlarn Rabbi sana kfidir. Sana gam veren eylerde de o yeterlidir. Ey senden, bakasnn bulunmad kurtarc, senin afvna, mafiretine, byklne snmay biliyorum. Benim bu isteimi yerine getirecek baka bir makam da yoktur. nsann mahiyyetini drak etmek mmkn deil iken insanlarn, Cenb- Hakkn kadim olan sfatlarn ve bulunduu durumu idrak edip anlamalar hi mmkn mdr? Eyay ve varlklar ilk yaratan odur. Sonradan yaratlm olanlarn Onu idrk edip anlamalar hi mmkn mdr? Gerek anlay, Allahn zt ve sfatlarnn bir benzerinin olmadn dnerek onlara inanmaktr. Onun srrndan bahsetmek ve Onu dnyadaki varlklarla izah etmee almak, ortak komaktan baka bir ey deildir.

18

Hz. Ali Divan

lhi, btn gnahlarn ikrar edici bir kul olarak senin derghna geldim. Sen kusurlar balayan ve kuluna merhamet eden bir Yaratcsn. Allah bir varla benzetmek isteyenler dima ciz kalrlar. nk Allah bir ekil zerinde dnmek mmkn deildir. Ykselite grrsn ki Cenb- Hakkn kudret dalgalar senin dnce rzgrn darmadan etmitir ve sen onu bir varla benzetmee muktedir olamazsn. Gkleri ve semv lemini kendi kudretiyle yksek klan Allah Tel, kendi arnda yce olduu gibi tek bana ve yalnzca hareket etmektedir. Cenb- Hakk, inanmayp kfrde inad edenlerin yerinin cehennem olduunu, kitab ve peygamberi vastasyla bildirmitir. M'minlere de vad ettii ekilde cenneti verecektir. Bu ebed devlet ve baar bize Cenb- Hakk tarafndan bir nasihat ve t oldu. Bize, baar iinde baar elde edememenin sebeplerini de gsterdi. Allaha kim dostluk yapp onun yolunda giderse, O da onlara yardm eder, inat edip yolundan saptklar mddete de kfirlere eziyet ve sknt verecektir. Allah kendisine babalk isnad eden Hristiyan ve mrikleri bu dnyada rzklandrr. Fakat hirette adletini tecelli ettirir.

Hz. Ali Divan

19

Eer gufran ve rahmet zuhur ederse bu, Cenb- Hakkn bir ltfudur. Bunun zdd meydana gelirse su ve hata benimdir. Allah, bize lm hayrl ve mkfatl bir ey olarak versin. nk 0, bizim annelerimizden daha fazla merhametlidir ve iyilik yapandr. Nefsi eziyetlerden kurtard gibi, eref ve iyi olan bir dnyaya da yaknlatrr. Cenb- Zl-Cell olan Allah hakknda s-i zann besleme. nk O, s-i zanna deil hsn- zanna lyktr. Ben glklerden sonra kolaylklarn meydana geldiini grdm. Allah m sz btn szlerden daha doru ve gerektir. Kerim olan Cenb- Allah'a gven. nk O, kullarna kar bir babann ocuuna duyduu efkat ve merhametin daha fazlasn duyar. Allahn kullar zerinde nice gizli nimet ve ltuflar vardr ki zeki olan kimseler dahi bunu idrk edemezler. Ey nefis, ayaa kalk ki insanlar ayaa kalktlar. Her ne kadar halk uyumakta ise de Ar sahibi olan Allah seni grr. Benim mabudum, koruyucum, Rabbim ve melikim Hak Teldr. Onun kulu olduumu ikrar edip ondan korktuumu ifade ederim.

20

Hz. Ali Divan

RASLULLH sallallh aleyhi ve sellem HAKKINDA

Cenb- Hakk misli ve mnendi (benzeri dengi) grlmemi bir hak peygamber gnderdi. efkat ve merhametiyle yol gsteren, insanlar iyilie davet eden bu rasln ad Muhammeddir. (sallallh aleyhi ve sellem) Ahmed sallallh aleyhi ve sellem bizim aramzda erefli ve aziz bir insan olarak dier insanlara galip geldi. Onun yeri ve durumu daima itibarl oldu. Ey sayesinde karanlklarn datld, insanlar bazen korkutarak ve bazen da onlara mit vererek doru yola davet eden Allah'n sevgili peygamberi. Raslullh sallallh aleyhi ve sellemi mminler arasnda reticilik grevini yaparak haberler getirdi. Allah, onu seerek gnderdi. nsanlarn en hayrls olan Raslullh sallallh aleyhi ve sellemi kendi nefsimle korudum. Allahn evini tavaf edenlerin en faziletlisi ve en sekini odur. O davet hilesiz bir i idi ve yararlyd. Onunla ykseklie ve yce bir yere eriti. Ona fazlasyla bir eref ve pye verdi Bu isim (Muhammed) Peygamberin ismidir ki,

Hz. Ali Divan

21

ben ve btn mmet ona k olup arkasna dmzdr. ndirilmi semav kitaplara veya Raslullh sallallh aleyhi ve selleme inanncaya kadar bu durum devam edecektir. Kelmullh olan Musa ile Zun-Nn (Yunusun) davetinden fark yoktur. Hazret-i Muhammed, erilikten arnm olarak Hakk dinini aka tebli etti. Yasin Sresinde belirtildii gibi, bu kitap dosdorudur. Ey zulm ve hakszlkla ona dmanlk besleyenler. O, zulm ve hakszlk yapmak iin gnderilmedi. Ey peygamberlerin sonuncusu ve peygamberlik mektubunun mhr! Ben yaadka sana olan kran borcumu dile getiririm. Btn faziletler ve iyi hasletler sana aittir. Sen ey kinatn seilmii Raslullh sallallh aleyhi ve sellem yeryznde uygunsuz bir i meydana geldiinde, sen onun nehyedicisisin. Greceksin ki kfrn esas ve temeli sarslacak, onun (Hazret-i Ali) klcnn etkisiyle ba eecek, zayf ve bitkin decektir. Dmanlar, kurtlar gibi azlarn ap ulumaktadrlar. Herkese ezyyet ve azab vermektedirler. Dman, hezimet ye malbiyyete urayacaktr. Haydar, Allah tarafndan bahsedilen yardma kavuacaktr.

22

Hz. Ali Divan

Grdk ki Cenb- Hakk kendi habibine yardm etti. Onu iktidar sahibi ve faziletli bir insan yapt. Kfirleri zillet ve malbiyete uratan Cenb- Hakk mslmanlara yardm ve nusret ihsan etti. O gece (Bedir) Raslullh Allahn nusret ve yardmn ald, nk Peygamber, adaletle hkmetmek zere gnderilmiti. Raslullh sallallh aleyhi ve sellem bize Kurn- Kerimi getirdi, Akl ve idrak sahibi olan insanlar iin Onun yetleri aklaycdr. Nice topluluklar sadakatle ve dorulukla ona iman edip inandlar. Bu ekilde mrlerini tamamlayp nimetlere kavutular. Bir gurup ta Peygamberi inkr etmek suretiyle Hakktan yz evirdiler. Allah Tel onlarn kalplerine hile ve fesad verdi. Peygamber Efendimizin varl, kendi hanedan iin bir kale mesbesinde idi. Dmanlardan gelecek tehlikelere kar ona snr, bylece emniyet ve huzur iinde yaarlard. Peygamber Efendimiz, aramzda sabahlayp akamlaynca onun mbarek baklar arasnda her an hidyet, mutluluk ve sevin nrunu mahede ederdik. Ey kendisine fed olduum sevgili peygamber, amcan olunu serbest brak ki senin dmanlarna lm saan klcndan onlarn zerine ate yadra-

Hz. Ali Divan

23

sn. Biniciler o cmert insann korkusundan ylesine para para oldular ki sanki zerlerine bir arslan saldryordu. Arslanlardan dolay inleri bir korku kaplad. Yeryzndeki vahi, ve yrtc hayvanlar birbirlerini fed etliler. Kuvvetli bir bnyesi, cret ve cesareti, gz peklii vard. Bir arslan gibiydi, ktlkleri nlerdi. Gayret ve hamiyyet sahibi kimseler, Raslullhn Hakka yry zerine alasnlar. O Raslullh ki getii yerler, toz bulutuna brnrd. ndeki saflarda yer alanlar, Raslullh sallallh aleyhi ve sellem iin alasnlar ki o kahraman, dmann bana vurduunda kfr ehlini ikiye ayrrd. Birok insanlar, lenin mirasna sahip karak onu aralarnda paylarlar. Bize braklan peygamberin miras ise, doru yol ve hidyet izgisidir. Hak iinde, Reslullahtan yz evirerek yolunu arm olanlarn azgnlk ve taknlklarn bertaraf ettik. nk onlar, henz doru yolu bulmam ve hidyete ermemilerdi. Hazret-i Peygamber bize doru yolu gsterince hepimiz Hak-Telya itaat ettik, doru yolu bulduktan sonra Allaha itaat etmeyi ve takv zere bir hayat srmeyi gerekli grdk.

24

Hz. Ali Divan

Kfr ehli Reslullah'a arkalarn verince ve ondan dnp batl yolda yrmee balaynca, mslman bir topluluk olarak bizler, huzr- sadette toplanp ona yardmc olduk. Peygamber efendimizin Hakk'a yry bizim iin byk bir, musibet oldu. Onun gibisini bir daha bulmamz mmkn deildir. Bir benzeri olmayan byle bir insann Hakk'a yry, yeryzndeki musibetlerin en bydr. Ey hirete g edenlerin ve topra kucaklayanlarn en hayrls, senden daha byk ve topluma yararl baka bir insan var mdr? Hazret-i Peygamber Hakka yrynce, gndz olmasna ramen bizi bir zulmet ve karanlk kaplad. Gece karanlklarndan daha koyu ve iddetli olan byle bir zulmet, her taraf sard. Senden sonra insanlarn ileri, bir gemiye ykletildi. Deniz ok iddetli dalgalarla alkalannca, gemi batp kayboldu. Btn peygamberlerin sultan ve rislet saltanatnn tac olan RasluIIh, ortadan kaybolunca bu geni ve usuz bucaksz dnya, halkn bana dar gelmee balad. Geni olan fezalar darald. Musibet klc, mslmanlarn gsn ylesine yard ki parampara olan ve bir araya gelmesi mmkn olmayan mermer tana dnd. Halk o musibeti kmsemiyor. nk sknt ve

Hz. Ali Divan

25

eziyetler, vcutta atlayp bir daha dzelmeyen kemik gibi olmutur. Bill-i Habe, her namaz vaktinde Hazret-i Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin ismini zikrettike mslmanlarn gnlndeki yara depremektedir. Raslullh sallallh aleyhi ve sellem Efendimize, elbiseler kefen ve toprak ta mezar olduktan sonra, baka birinin lmne ve topraa gmlmesine znt duymam; Benim ruhum ah nleye alt, keke inlerken beraberinde canm da ksayd. Ya Raslullh, seni de dndke ve senin ayrln hatrma getirdike gzlerimin yalarn tutamaz oldum. Bunun iindir ki gzlerim, fazla yalarn akmasna msmaha eder oldu. Y Raslullh, senin medfun bulunduun yerin toprana hrmet ederim. Bu duygularm beni, baka mezarlara kar mahzn grnmekten alkoyar. Ya Raslullh, sen benim gzmn siyah yeri, yani gzmn nuru idin. Onun iin gzmn siyah ksmlar senin ayrlna alar. Senden sonra kim lrse lsn, nemli deildir. Senin lmnden korkardm. Hakk'a yrynden sonra bakalarnn lm pek nemli deildir.

26

Hz. Ali Divan

Bir topluluk bana basal dileyerek sabr ve tahamml gster, diyorlar. Oysaki sabr iinde sabrdan da ac eyler vardr. Ey Allahn sevgili peygamberi, yemin ederim ki seni hi bir zaman ve hi bir yerde unutmam, aklmdan karmam. Bir tepeye trmandm zaman orada senin eski veyahut yeni bir izine rastlarm. Senden sonra benim iin hayatn hi bir anlam ve tad yoktur. Korkarm ki bu ekilde mrm uzayp gitsin.

Hz. Ali Divan

27

HZ. FATIMA aleyhisselma AKI

Ey kutlu isimle hret bulan sekin Peygamberin kz Ftma, ztnda nice kerametler zuhur eden yksek hret sahibi klnan bir peygamberin kzsn. Ey Fatmam, Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin yardmyla nimetlere kavutum. Kfirlerle mcdele ederek kullarn rabbi olan Allahn rzasn elde ettim. Allahn rzasn kazanmaktan baka hibir ey istemiyorum. Cennette onun honutluunu arzuluyorum. Ey Fatmam, kerem sahibi ve insanlarn efendisi olan Peygamberin kzdr. Haram-zde deildir. Ktlkle ilgisi yoktur. Ey Ftma, Hak Tel o gzel gerdan ylesine ssl kld ki bu kapya gelenlerin hepsi, Peygamberin esiridirler. Benim yle bir sevgilim vard ki, yeryznde ona e baka bir sevgili ve kalbimde onun sevgisinden baka bir ey yoktur. yle bir sevgili idi ki gzlerimden ve cismimden uzak kalmasna ramen hayli hi bir zaman kalbimden kmazd. Gz doutan srmeli bir gzele k oldum. nk o, gzlerine minnetle srlen bir srmeyi

28

Hz. Ali Divan

srmemitir. Sevgi ve lfet dalnda bir ift gvercin gibi yayorduk. Sohbet ederek birbirimizden yararlanyor, mutluluk iinde vakit geiriyorduk. Evimiz, her trl misafirin konaklad bir yerdir. Bizim yiyeceklerimiz, onu yemek isteyenlere helaldir. Evimizde ne varsa onu misafirlere ikram ederiz. Sirke ve ekmekten baka bir eyimiz bulunmasa da onlar evimize gelenlere veririz. Ey eref ve inanmlk rnei Fatma! Ey btn insanlarn hayrls olan Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin kz. Herkes yapt iyiliin karln grr. Hayr, ileyen kimseler mkfata nil olurlar. yilik yapanlarn yeri yksek cennetlerdir. Allah oralar cimri olan kimselere haram klmtr. Cimriler iin son derece kt yerler hazrlanmtr. Ate onlar cehenneme eker. (Hatrlasana) Boazn kapal olduu halde (orulu) kapya gelip bizlere alktan ikyetle, Allah iin bir ey verin, diye bir esir el uzatt. Kapya gelen ve iddetli fakirlik etkisiyle muztarip olup h eden ve inleyen fakiri gryor musun? Meskenet ve fakirliin etkisiyle boyun eerek Allah rzas iin bir ey verin diye yalvarmaktadr.

Hz. Ali Divan

29

Allah Tel bize bu yetimi gnderdi. Ona rahm eden bize rahmetmitir. Ona olan ikrm bizedir.2 zzet ve ikramda bulunan kimsenin gidecei yer Cennetn-Nimdir. Allah, cenneti kt olanlara haram etmitir. Eer misafir kerem sahibi bir kimse ise nne koyduklarmza raz olup yer. Eer kt bir insan ise, ona verdiklerimizi beenmez. Dnyada muhta kimselere yardm eden, yoksullar doyuranlar, yarn kyamet gnnde ecir ve sevaplarn Allah yannda hazr vaziyette bulurlar. Ziraat yaknda ektiini biecektir. Minnet etmeden o esiri alktan kurtar. Dnyada az bir hayrla islediin sevaplarn mkfatn br dnyada fazlasyla greceksin. ki dostun birlemesinden sonra mutlaka ayrlk olur. Ayrlkla son bulmayan ok az kavuma vardr. Hazret-i Raslullh sallallh aleyhi ve sellemden sonra Ftimet-z-Zehr da ayn yolu tutup gitti. Hibir dostluk ve arkadalk sonsuz deildir. ki eyin ayrl benim cierlerimi yakt ve gzle2

Bu beyit, ed-Dehr Sresinde geen Yemee olan sevgilerine ve itahlarna ramen yoksulu, yetimi, esiri doyururlar idi.(yet, 8)e iarettir. Bununla ilgili aklama daha nce gemitir

30

Hz. Ali Divan

rimden damlayan yalar, kan gibi akp durdu. Zaman, aramza girerek bizi birbirimizden ayrd. nk zaman, dostlar arasna girerek onlar darmadan eder. lm bizi birok eylerden uzak brakt. Gzel huy ve gzellik sahibi kimseden ayr dtk. Ben sevgiliye itiyak ve hasret duymaktaym. Acaba insan sevene gtren bir yol var mdr? Hikmet sahibi birisi, ayrlk annda bir sz sylemitir ki o sz ibret alanlarn dillerinden dmez. O darb-i meseli ben de ok anarm. lm habercisi geceleyin eve gelip lm haberini getirince dehetli bir ekilde uykumu kard.3 lm habercisi geldiinde ona dedim ki sen Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin dnda birinin veft haberini mi getirdin? Korktuum bama geldi fakat lm habercisi Onu kayrmad. Dostum, bellar karsnda smam ve gzellikte benzersiz olan koruyucumdu.

Bu beyit, Hazret-i Fatimetz-Zehrnn Raslullh sallallh aleyhi ve sellem Efendimizin Hakka yry zerine sylemi olduu u iirine bir nazire eklinde sylenmitir: Bizim zerimize inen musibet, gndzlerin zerine inseydi onlar kapkaranlk yapard.

Hz. Ali Divan

31

Benim bama yle bir ey geldi ki sevgilimin kabrini ziyaret edip ona selm yerdiim halde benim selmma cevap vermedi. Ey Fatmam, sana ne oldu ki bizim selmmz almadn, yoksa bizden ayrldktan sonra dostlarna ve sevdiklerine kar gsterdiin sevgiyi unuttun mu? Bizden ayrln sana melmet mi verdi? Ben, yukardaki iiri sylediimde Hazret-i Ftma lisn- hl ile bana u cevab verdi: Ta ve topraa bulaan bir insan ne diyebilir ki? Toprak benim iyiliklerimi yutmakla sizleri unuttum. Yaknlarmdan uzak kalmm. Onlarla benim arama bir perde girmitir. Ey sevgilim, benden sizlere selm olsun. Fakat aramzdaki sevgi, muhabbet, yaknlk ve lfet ipi kopmu bulunmaktadr. Benim gzyalarm ancak senin ayrln nedeniyle fazlaca akmaktadr. Seni hatrladka kendimi alamaktan alamyorum. Ey hir zaman peygamberinin kz FtmetzZehra, senin gidiinle gizlediim ve sakladm srlarn aa kmasyla benim salm bozuldu. Fatmann hirete g etmesiyle bana g gelen ilere, Allahtan geldii iin boyun emek zorundayz. Ona kar gelerek inad etmek ve mcdele vermek kudretine sahip deiliz. Benim sabrm o mertebede idi ki sknt ektiim

32

Hz. Ali Divan

ilerden hi birini sana amazdm. Hummaya tutulsam bile senin yannda bu hastalm aa vurup seni rahatsz etmezdim. Bilirsin -ki bu konuda benim benzerim azdr. Mala noksanln gelmesi ve bir eksiklie uramad bir zarar ve ziyan deildir. Gerek zarar ve ziyan, kerem sahibi dostlarn yokluudur. Onlar olmadan hayat ve yaamann hi bir tad ve lezzeti yoktur. Yemin ederim ki yaamaya kar hi bir isteim kalmamtr. Ben ldmde sevgim unutulacak ve belki de hatrlanmayacam. Benim gibi nice dost ve arkada bulunacaktr. Ey Fatmam, ite klcm, bu kt bir ey deildir. Ben ne korkam ve ne de kaan bir insanm. Bunun iindir ki gzlerime uyku girmiyor ve uyuyamyorum. Kalbim, ayrlk-hasretinden dolay susuz hale gelmitir. Ayrlk gecelerine kar olan sevgim mutluluktan deildir. Belki daha sonra kavuma nasip olur da onun safsn eker dncesiyle ayrlk geceleriyle mteselli oluyorum. Kavuma ye vuslat gnleri bana ok cazip gelmedi. nk grdm ki her ey zevle yz tutmutur.

Hz. Ali Divan

33

HZ. EBU TLB aleyhisselm

Babam Eb Tlib, kurtulu talep edenlerin koruyucusu, yamura hasret kimseler iin bereketli bir yer ve karanlkta kalanlar iin bir nr idi. Her trl ktle sebep olan eylerden ve kt szlerden, saknd. ffet ve nezhate riyetle yksek yerler edindi. Kerim olan nefsini kt durumlardan korudu. Ykseklik dnda kalan eylerden ekindi. Cahil veya bir ocuk, hafif mereplik gsterdii zaman hilim ve vakarla karlk vererek yol gstericilik yapard. Olgunluk yann yumaaklna sahiptir. Cesarette ihtiyatl davranr. D grnte himmeti grnmese de aslnda basiret sahibidir. Onun yznden sular berraklk ve arlk kazanmtr. Deer bakmndan da sular yine ondan dolay kymet kazanmtr. Zamann ve devrann olaylar karsnda sabr gsterir. Kalpte gizli olan durumlar ketmetmee alr, bylece idare cihetine gider. Btn himmetlere galib gelen bir himmeti vardr. Ay, nasr ki en yksek k noktasna ulatnda dier yldzlar bastrrsa o da ayn ekildedir.

34

Hz. Ali Divan

Faziletinden dolay komularna kar gsterilmesi gereken hak ve hukuku gzetler. Ahd vefaya riyet eder. Ey baba, Hazret-i Peygambere yardm' etmekte bana sabr tavsiye ettin. Allaha yemin ederim ki ben bu szden hi bir zaman ayrlmadm. Fakat benim istediim ey benim nusret ve yardmm grm olmandr. Biliyorsun ki ben, hi bir zaman senin emir ve tavsiyelerin dnda hareket etmedim. Benim btn gayret ve abam Hazret-i Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin baarl olmas iindir. Hidayete vesile olan eliye kkken de, bykken de yardm etmekten geri kalmadm. Babann sana yapm olduu tavsiye ve tleri tutmaa al. nk babasnn tavsiyelerini dinleyen kimse zarar grmez. Senin yokluun, gayret ve himmet sahibi kimseler iin bir ykm oldu. Sen Muhammed Mustafann en hayrl amcas idin. Geceleyin akamdan sabaha kadar dima inler ve alarm. nk dnyadan o byk reisimiz, serdarmz ve ihtiyarmz (eyhimiz) gitti. O eyh ve reis diye adlandrdmz babam, Eb Talibdir ki fakirlerin ve yoksullarn sna idi. Sabrl, halim ve mtevaz olmasna ramen yksek atalarna yakn olan evlattan deil idi.

Hz. Ali Divan

35

Eb Tlibin bu dnyadan gitmesiyle idarede alan gedii Beni Him kanatt. In kslmasna msaade ederlerse snverir. Kurey kabilesi, Eb Tlibin Hakk'a yryyle sevin ve nee duydu. Oysaki dnyada hi kimsenin baki kald grlmemitir. Bugn onun lmne sevinenler, yarn kendileri de leceklerdir. Kurey kabilesi, her hususta gsterdikleri eytan akl ile hareket ederler. Fakat buna ramen doru yolu bulmam, dallet ve kfr iinde yzmektedirler. Zaman zaman boazmda aclk duyarm ki bana makam ve mevkiini kaybeden insanlarn hissettii acdan daha ar gelir. Bir kimseyi grmedim ki kendi kusur ve ayplaryla megul olsun. Byle bir kii d grnteki gzel eylere bakmakszn gzlerini insanlarn iinde bulunduktan durumlara dikmitir. Dnyada hi kimse insanlarn dilinden kurtulmamtr. nk insanlar daima birbirlerinin dedikodusuyla megul olmulardr. Ey gzmn nuru! Cmertlik, gp giden iki insana hell olsun. Bu dnyada onlarn bir benzerini gremezsin.4

Hazret-i Alinin cmertlikte esiz diye tavsif ettii Hazret-i Hadice annemiz ile kendi babas Eb Tlibdir. Eb

36

Hz. Ali Divan

Bunlardan birisi Mekkenin efendisi olan Eb Tlibdir. Dieri de kadnlardan ilk namaz klan Haticedir. Temiz tabiatl bir insan olan Hazret-i Haticenin huy gzellii Cenb- Hakk tarafndan verilmi ve kendisine fazilet bahedilmitir. Onlarn Hakka yryleri bana aydnlk olan gndz gece yapt. Beni zahmet ve skntlar iinde brakarak, zntm sonsuz hale getirdiler. Allah rzas iin slmn yaylmasna yardmc oldular. Verdikleri sz tutarak dine kar gelenlerle mcdele ettiler. Bir kul ki byk olan Allah'a itaat eder ve onun emirlerini tebli eden Hazret-i Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin ardndan gider. Allahn esenlii bir bir onun zerinde olsun. Sabah akam ve esenlik ve mutluluktan uzak kalmasn. Dosdoru yolu tutarak adlet ve hakkaniyeti yerine getirenlerle Allahn yolundan ayrlarak zelil olanlar bir olmazlar. Bize Cenb- Hakkn himyesi ve onun habibi olan Peygamberin dostluu kfidir. Baka bir yardmcya ihtiyacmz yoktur.
Talibin asl ad Abdu Menaf bin Abdulmuttalib ibn-i Haimdir

Hz. Ali Divan

37

HZ. AL kerremallh veche

Ben vnmee lyk bir insanm ki yedi gn sahibi olan Allah Tel beni koruyup eitli nimetlerini vermitir: Raslullh sallallh aleyhi ve sellem benim kardeimdir, onunla sihri akrabalm vardr. Benim amcamn oludur. Allahn salt ve selm onun zerinde olsun. Ben Aliyyim, knyem de iki torunun babas olan, Ebs-sbteyndir. 5 Korku ve hayret gn olan savata dmana galib gelme kudretine sahibim. Ben, haseb ve neseb bakmndan peygamberin kardeiyim, ikimiz de amca ocuklaryz. Onunla beraber bulunmu, onun hsn-i nazaryla terbiye grmm. Torunlar benim ocuklarmdr. Benim ceddim ve Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin ceddi birdir, ikimiz de ayn soydanz. Fatma da benim zevcemdir. Benim hi bir szmde yalan yoktur. ocukluk gnlerimden balayarak beni ykselten, ayaklandran, yeme ve imeme yardm ederek
5

Sbteyn: ki torun anlamna gelen bir kelimedir. Bu beyitte geen Ebus-Sibteynden maksat, Hz. Hasan ile Hz. Hseyinin, Raslullh sallallh aleyhi ve sellem Efendimizin torunu olmalar ve onlarn babasnn da Hazret-i Ali olmasdr.

38

Hz. Ali Divan

beni eiten, o byk Peygamber'dir. Onun dedesi benim de dedemdir. Babam da amcasdr. Soy ve sopumuz bir olduu gibi benim hanmm onun kzdr. Kardelik kurduu zamanlarda herkesin huzurunda bana du ederek ve benim iyiliklerime deinerek vglerini belirttiler. Ey sekin Peygamber! Seni nefsimle korurum. nk Senin vastanla Cenb- Hakk, bizim zerimizden cehlet karanln kaldrd. Canm bu tende olduka sana ruhum ve canm fed olsun. Cann ne kymeti vardr ki ben de o kke mensup bir biriyim. Yardmclarn en hayrls olan Allah, benden nusret ve yardmn eksiltmez. nk onun birliine kreden bir kalp ile iman etmiimdir. Allaha krler olsun ki ocukluumdan beri kalbim sabit ve mutmain olup slma balanmtr. Ben o peygamberin getirmi olduu btn szlere inandm. nk o, merhamet ve balamas sonsuz olan Allah Tel tarafndan gnderilmitir. Arap olan ve olmayanlar arasnda ben slma girenlerin ncsym. lk slma girenler iinde zel bir yerim vardr. Benim yaknm, insanlar Hak dine davet eden

Hz. Ali Divan

39

Raslullh sallallh aleyhi ve sellemdir. Cennetteki hurilerin isteklisi azdr. stnlk sz konusu edilirse Peygambere yaknlk bana verilmitir. Dudaklaryla bana zahir ve btn ilimleri retti. Ben, dinde fakih oldum. Sava meydanlarnda benim gibi cesur ve kahraman bir kimse yoktur. ocuk olarak slma giri, nce bana nasib oldu. Benm dier insanlara stnlklerimden biri de Fatma ile evli ve ondan doan ocuklarn babas olmamdr. Raslullh sallallh aleyhi ve sellem kendi kzn benimle evlendirdi. Bylece eref buldum. nsanlarn hayran olduklar ve balarnn kesildii Bedir savanda nemli bir yerim vardr. Onu izleyen Uhud ve Huneyn Savalarnda da yararlk gsterdim. Bunlar benim iin vn kaynadr. Mslmanlarn sanca bana teslim edilmitir. (Hendek Savanda) Mriklerin ileri gelenlerinden mri ldrdm. Buna herkes hayret eder. Sava kzmaya balad zaman Raslullh sallallh aleyhi ve sellem beni ne srerdi. Raslullh bana seslendike fazlasn yerine getiririm, derdim. Dmanlarn ruhlaryla dolu olan bardaktan ierim. Bu bana bir lutuf ve lh armaandr. Dnyada benim benzerim yoktur.

40

Hz. Ali Divan

Kahramanlar Kahrederim, hi kimseden ve dnyev hi bir eyden korkum yoktur. Her iste can gnlden hizmet etmek isteyen Haydarm. Ben, oyalanmam, bos ve anlamsz eyler peinde komam. Benim fazilet ve ykseklie deer zelliklerimi kim inkr edebilir? Ben Aliyim. Cenb- Hakka boyun eerek itaat etmiim. Mermerden imal edilmi bir taa yamur ve su hi etki edebilir mi? Kuvvet ve galebeye, arzu ve istekle eriilebilir mi? nsanlar bildiler ki benim slmdaki paym dier kimselerin paylarndan daha fazladr. Ben kendisine mit balanm Aliyyim. lme hazrlk yapm ve zimmetimde olan grevi if ediyorum. nsanlarn en hayrls ve kerem sahibi olan bir peygambere yardm ediyorum. O peygamber ki dorulukla n kazanm ve merhameti herkese bilinmektedir. Ben gleneli henz (hicretten ) bir iki yl geti. Pek tecrbeli deilim fakat sava deneyenler ve gngrm olanlar benim kuvvetli olduumu bilirler. Yrekli ve cesur bir insanm ki cin taifesine mensup kiiler gibi sava her trl sanat ve fenle icra ederim.

Hz. Ali Divan

41

Silahm ve kalkanm beraberimdedir, Benim klcm her trl kin ve fkeye kaplm olanlar ortadan kaldrr, onlar ber-taraf eder. Klcmla btn dmanlarm kendimden uzaklatrrm. Annem beni bu i iin dourmutur. Ben dnyaya sava iin gelmiim. Sa elimde Zlfikarm vardr. Sol elimde de ana damarlar kesen klcm bulunmaktadr. Dv ve kavga etmek isteyenler beri gelsin. Bana yakn olann emri zerine onlarn boynunu vururum. Onun dmanlarndan intikam almakla gsm rahatlk bulur ki o. Allah in dinini yaymak ve hakk tebli etmek iin urat. Bugn dinimi yaymak ve zelliklerimi ortaya koymak iin deneme yaparm. Sa elime klcm almm. Sava esnasnda nm beyn ederim. Arslan, arslan zerine keskin ve parlak kllarla saldryor. Yemeni kl benim sa elimdedir. Hamle ve saldrya ge, sana oklar etki edemez. lmden korunmak iin elinde kalkann vardr. Ben, btn Kurey kabilesinin nderiyim. Katan da gibiyim, galip gelen ve kalarn atan bir arslanm. Yemenin ileri gelenleriyle Necid ve Aden halk benden raz olmulardr. Ben, Hasan ve Hseyinin

42

Hz. Ali Divan

babasym. Savata Hasann babasndan saknnz. Ona ilimeyiniz ki size zarar ve ziyan dokunmasn. Benim hilm ve yumuaklk atm daima gemlenmitir. Bunun yannda kzgnlk atm da eerlenmi vaziyettedir i doru olana kar gayet doru hareket ederim. Eri olan insanlara kar ben de eri davranrm. Nice kerem shibi ve kahraman insanlar vardr ki Hint demirinden yaplm kllarla din dmanlar zerine yrrler. Birok insanlar takv ve zhd elbisesinden soyunmadlar. slmiyet yolunda yrmee devam ettiler. Biroklar da Cenb- Hakkn ltfuyla kuvvet buldular. adalarmzn ne ekilde yok olup gittiklerini gzlerimizle grdk. Yaptklar i veya syledikleri szleri nakletmek gerektiinde, falan kes yle idi, diye sze balanr, htralar yd edilir. Birgn sra bize de gelecektir. Ya slmn zafer bulmas iin mcdele verin veya bu uurda ehit olun. oktandr ki ben ferman yerine getirmekte ihmalkr davrandm. Beni istediniz, ben de davetinize icabet ederek geldim. Fakat bu konuda ancak lleri dirilten Cenb- Hakkn takdiri cri olur.

Hz. Ali Divan

43

Atm gizli srlarn korunacandan hi bir zaman emin olmadm. Kt olan bir ie el uzatmadm ve byle bir eyi aklma bile getirmedim. Bir kerre evet deyip sz verdiimi ve bu szm yerine getirmediimi hatrlamyorum. Mal ve ocuklarmn yokluu bahsna da olsa hi bir zaman cimrilik yapmadm. Bu dnyada yaayanlarn eitli ilerle alkalar vardr. Benim btn yaaym boyunca arzu ettiim ey, gerek bir dost bulmak olmutur. Kfirlerin ileri gelenlerinden nice zalimleri ve kahraman geinenleri bir kl darbesiyle ikiye ayrdm. Kurey kabilesi devaml olarak benim ldrlmemi temenni etmektedir. Allah'a yemin ederim ki onlar bu arzularna kavumayacaklardr. DmanIarm benim lmm temenni ettiler. Halbuki byle bir dnce sakattr. nk bu, yle umum bir yoldur ki benim tek bana orada bulunmam mmkn deildir. lm herkese mahsustur. Benim kl darbelerime kalkan ve miferler dayanmazlar. Ben ve hicret etmi olan Raslullh birlikte savamaktayz. Daima zaferler elde eden Aliyyim. Bahadrlk ve kahramanlkta btn cihan ismim kaplamtr. Eer lmezsem Allaha sz veririm, yle bir sava-

44

Hz. Ali Divan

yapacam ki izi ve nian kaybolmadan meclislerde ve sohbet toplantlarnda dima anlsn. Eer sa kalmayp lrsem o hinler, bozduklar sz ve antlamalarndan dolay zilletli ve rezaletli bir hayata dr olacaklardr. Ben yle cesur bir insanm ki annem benim adm arslan anlamna gelen Haydar koymutur. Harp sanatnn arslanym ki kimse benimle boy lemez. Pazular gl, boynu kaln bir aslan gibiyim, sava esnasnda korkudan dolay kimse benim yzme bakamaz. Hi kimseden ekindiim yoktur. Korku ve sava gnnde sana zrh ve mifer kfi gelir. Dnya seni hem gldrr ve hem de-alatr. Size yle bir lm leini sunaym ki klcm iki omuzunuzun arasn birbirinden ayrsn. Bana muhlefet ederek ayr bir yol tutanlar, bana zarar veremezler. Benden nceki bir kimsenin lm, dnyada kalmam gerektirmez. Ben de ok gemeden leceim. Hak yolunu brakp batl dnceler peinde koanlar, henz tam anlamyla vcudu gelimemi bir soylu ocuun darbeleriyle yola geleler. Ey kfr zerinde hayat srenin olu, ben Aliyyim. Askerler benim nmden il yavrusu gibi kaarlar.

Hz. Ali Divan

45

Sizlere darbeleri indiren benim. Yardmcm, darlk annda snacam yegne snam Cenb- Hakktr. Hicret ve g onadr. Ben ve benden nce hirete giden kiinin dnyadaki durumu una benzer ki bir dostunu ziyaret edip geer veyahut akamlayp sabah geldiinde, yola kar. Sabr ve metanette fazlasyla kuvvetliyim. Bakalarna bir bel geldiinde onlarn pazularna zayflk bulamasna ramen benim kuvvetim fazlalar. Lisanm, kzgn bir devenin azndan kard krmz maddeler veya elikten yaplm bir kl gibi keskindir. . Kalbim, insan hayretler iinde brakan eitli hikmetleri syler. Mklleri hallettii gibi inciler saar. Kurey kabilesinin kt niyyetli kimseleri Raslullh sallallh aleyhi ve selleme ktlk yapmak istediklerinde Cenb- Hakk, onu kudretiyle koruyup kurtard. Mrikler Raslullh sallallh aleyhi ve selleme ktlk yapmak maksadyla harekete getiklerinde g etmek zorunda kald. Ben onun yatanda yatarak nefsimi lm ve esarete altrmaa ve kabul etmee raz ettim. Raslullh sallallh aleyhi ve sellem geceleyin maarada yattnda Allah'n yardm ve koruma-

46

Hz. Ali Divan

syla her trl tehlikeden emin oldu. Raslullh sallallh aleyhi ve sellem orada gn ikamet ettikten sonra devesinin yularn salarak Medineye doru yola kt. Bu hizmeti Allahn dinine yardm etmek maksadyla yaptm, Byle bir tavr ve hareket, mezara, girip bamn altna tatan bir yastk konuluncaya kadar devam edecektir. ocuklara kkken sylediim Szleri, bir musibet ve belya uradmda sylemedim. Ah ekip ikyette bulunmadm. Ben o vakit ocuklarn hallerine zlrm ki babalar hiret lemine gm, seferde ve hazerde onlarn skntlarn tekeffl edecek ve karlayacak kimseleri bulunmasn. Birok uygunsuz iler vardr ki onlar grmezlikten gelip geerim. Aslnda grmezlikten gelmeyip onlarn stesinden gelmee gcm vardr. Fakat slm hamiyyetim bu ekilde hareket etmemi gerektiriyor. ok kimseler vardr ki gzlerini kaparlar, onlarn bu hallerini bilmeyenler kr zannederler. Oysaki insan grd halde baz ilerin maslahat iin grmezlikten gelir. Ben nice eyleri sylemee muktedir iken nefsimi zaptedip sylemem. Oysaki beni sylemekten alkoyacak veya sylemee mecbur edecek bir

Hz. Ali Divan

47

kimse yoktur. nsanlarn davran ve huylarndan haberdar iken, nefsimi zorlayarak ve gcm kullanarak sabretmee alyorum. Temiz kalpli ve saf inanl olan mminler cehenneme girmezler. Akll -olan insanlar, kaderi zorlamaa almazlar. Ac durumlar ve uygun olmayan iler karsnda istemeyerek sabrettim. Suyun akp gitmesi ve geriye bir ksmnn kalmas gibi hilfet mddetim az kald. Allahn yardmn gzleriyle grdler. Peygamberin yakn arkadalarnn kurtulua erdiini mahede ettiler. Ben Erilmeyen kl sahibi, Aliyyl-Murtazaym. Kyamet gnnde Kevser havuzunun sahibiyim. Kendi sarn bama giydirip beni taltif eden Raslullh sallallh aleyhi ve sellem, kardei olduum bana demitir ki, Sen benim kardeimsin ey keramet kayna. Benden sonra kendisine uyulacak senden bakas kim olabilir? Allah, o gzel yzl ehitlerin mkfatn versen ki onlarn rehberi ve nde geleni Haim'dir. Dine aykr yle uygunsuz iler grdm ki Allaha iftiradan baka bir ey deildi. Bunlar salar beyaz-

48

Hz. Ali Divan

latacak cinstendi. Kulaa alnan, szler ve dnyay karartan durumlarn bir tekini o sekin Peygamber duymu olsayd, raz olmazd. Ey Osman eer meveret ve danma ile bu ie (halifelik) mlik oldum diyorsan, (mer)in tayin ettii ve onlarla mvere etmen gerekli kimseler, ortalkta grnmyorlar. Eer peygambere yaknlk iddiasyla halifelie talip olup, muhliflerini susturmak arzusunda isen, peygambere senden daha yakn kimseler de vardr. Her isteyene malm bahedeceim, ister bor olsun, isterse zerime farz olan, zekt olsun, malm vakfedeceim. Adalet ve hakkaniyet ehli olanlar bilirler ki, ben hi bir zaman Hak'tan yz evirmedim. nk ona inancm vardr. Cenb- Hakkn verdii rzka kanaat getirmiiz. Bize ilim ve irfan verdi, dmanlarmza ise mal ve mlk vermitir. nsanlarn bana yapm olduklar iyilii baa kakmalar ve minnet etmeleri, dalardan tayacam talardan daha ar gelir. nsanlar bana diyorlar ki almak ayptr. Ben de onlara derim ki, insann bakasndan bir ey istemesi kadar ayp ve utan verici bir ey yoktur.

Hz. Ali Divan

49

Ben, batanbaa minnet ve baa kakma ile dolu olan bir dnyay kabul etmem. Ben hi bir zaman kymetli olan mertebeyi zilletle islemem. yle bir insanm ki yapm olduum izzet ve ikrmlar bana veraset yoluyla ecdadmdan gemitir. Bir hayr islediim zaman onun arkasndan baka hayrlar da ilerim. nsanlar istemeseler de ben byle bir yol izlerim. Fakir olan bir kimse bana arkada olduu zaman ben ona istedii kadar azk verir ve onu doyururum. Bir sknty gidermek iin beni davet ettiklerinde sknty gidermee alrm. Bir hakszlk yapmak iin ardklarnda onlarn davetlerine icabet etmem. Birisi benden bir yardm istese, parlayan ve hzla yol alp giden yldz gibi onun yardmna koarm. Ben, konu-komumu kendi ailemin fertleri gibi sayarm. nk mslmanlar kendi evlerini beni tercih ederek evimin yanna yapmlardr. Akll ve tedbirlik bir insan olduumu grmez misin? Nfi Mescidinden sonra. Muhayyis ismindeki hapishaneyi in ettim. Bylece emin Ve salam bir koruma yeri yapm oldum. Kufe ehrinin sahilleri, ne gzel ve ho yerlerdir ki kalbe safa bahetmektedir. Biz burada lfet

50

Hz. Ali Divan

bulmu ve gzel kokular almz. Develer, gece olunca eve dner, gndzn ise otlaklara giderler. Selmet iinde bir yaknlk bulup sabah vaktinin nimetlerinden yararlanrlar. Ben yle bir doan kuuyum ki sen benim zelliklerimi bilirsin. Havada uan kularn kol ve kanatlar benim korkumdan tir tir titrer. Ben cesur ve kahraman kimselerin ocuuyum. Sava skntlarn ekmiim. stediimde insanlar yere sererim. Bizim keskin klcmz etrafta dmanlarmz temizledi. Cmertliimiz ise elimizde mal ve mlk brakmad. Meliklerin avlar tavan ve tilkilerdir. Ben ata binip ava ktmda benimkiler cesur ve kahraman insanlardr. Benim avm sava meydanlarnda ata binmi kimselerdir. Ben sava esnasnda dmanlar katleden bir arslanm. Dmanlar zerindeki darbelerim ve kl stnlmden glkler honut oldular. Hastalar da if buldular. Gz ucuyla bakan bir arslan gibiyim-Sava meydanlarnda, yatanda kkreyen bir arslandan bakas deilim. Sava ve kavga atei tutumaya balaynca ve bu

Hz. Ali Divan

51

esnada piydeler birbirlerine karnca benim dmanm gzlerime bir sinek gibi grnr ve mzraklarn sesinden kurtulamaz. Sava esnasnda bir rpda yere serici darbe ve hamlelerimi grrler. Benim klcmn iddetinden ata binmi olanlar yz zere yere derler. Dmann bana klc indirdim ve onlarn kafatasn ikiye ayrdm. Zlfikrm keskin ve parlak yzldr. Kemiklerin cisimden ayrlmas gibi o da, darbenin etkisiyle burnu zerine dp yere ykld. Zamann olaylarn altm yl yaayarak grdm. Hayatn ac ve tatl taraflarn, kolaylk ve glklerini deneyerek geirdim. Allah'n bana verdii nice nimetlerin krn if edemem. Dilimin ve gcmn yettii kadar krn yerine getirmee alsam bile tam anlamyla bu vazifeyi yapm olamam. Allah'tan istesem de istemesem de onun fazl keremi daima benim yardmcm, O, benim dayanam ve snamdr. Ey lm emrini tebli eden melek, dnyada kalmann mmkn olmadn biliyorum. Benim de ruhumu al dostlarn ayrlk zntsnden kurtulmu olaym.6
6

Bu beyite u anlam verenler de olmutur: Beni b-

52

Hz. Ali Divan

Zamann olaylar ve tecrbeler beni metin ve dayankl kld. Baz eylerden beni alkoyanlar ben de alkoydum. Her grdne dostluk ilan edip seninleyim diyenlerle bir ilgim yoktur. Hi kimsenin sorusuna cevap vermekten aciz deilim ve bakalarna, mklm-halletmesi iin yalvarmam. Zayf gl olmadmdan dilimin ve kalbimin idareleri elimdedir. Ben nereye yneltirsem onlar, da oraya ynelirler. Daima iinde bulunduum zaman gemile mukayese ederim. Birok arkada, dost ve ahbaba vef gsterdim. Vefal olmak gereken yerde onlardan vefam esirgemedim. Fakat onlardan karlk grmediim gibi, cef ve eziyeti grdm. Benim maksadm, meclis ve toplantlarda bana sevgi ,gstermeleri, arkamda da beni iyilikle anarak hatrlamalardr. Ey gzler, benden uykuyu def edin. nk seher vaktinde insanlar Allah anarak geceyi geirirler, Ey Eb Bkre,7 unu iyi bil ki yeryznde ayakkabl ve yaln ayak gezenlerin en hayrlsym.
rakman mmkn olmayan lm! Bana biraz frsat ver ki Hakka ibdet edeyim, ondan sonra ruhumu al.
7

Eb Bkre,sahbilerden Nafi ibni el-Haris ibni Keldenin knyesidir. Bu iir ona hitaben sylenmitir.

Hz. Ali Divan

53

Hazret-i Peygamber ona uyulmas ve onun hakkna riyet edilmesi Hususunda tavsiyelerde bulundu. Fazilete sahip bir insan olduunu pekitirdi. Onun hakknda kusur ve ihmalde bulunma, hakkn tam anlamyla ver. Cenb- Hakk doru syleyenlerin en dorusudur. Ben, Allah'a verdiim sz zerine komumun rzn ve namusunu muhafaza ederim. Hatta ksrmek gerekse, onu gizler aa vurmaktan ekinirim. Hem Allahn cezasndan korkarm hem de onun affediciliinden mit varm. unu ok iyi bilirim ki mlknde istedii gibi tasarruf eden O, adil-i mutlaktr. Btn insanlar dallet, inkr ve iddetli manevi skntlar iinde iken ben, Raslullh sallallh aleyhi ve sellemi rasl olarak kabul etmi ve ona inanmtm. Benim dinimde phe edene hidyet temenni ederim. Allahm, bana cennet iinde fazl ve kereminle yaamay nasib et. eriki ve orta olmayan o Allah'a krler olsun ki kullarna dima merhamet etmitir. Sonu olmayan ve Bki kalandr. Eer bana azap ederse ben bu azaba mstahak olduum iindir, Eer affederse onun fazl keremindendir.

54

Hz. Ali Divan

Ey Allah tarafndan ahid klnm Peygamber, benim dinim, o sekin ve stn peygamberin dini olduuna ve mslmn olduuma dair Allah iin ehdette bulunur musun.

Hz. Ali Divan

55

HZ. ALnin ARKADALARI

Ey benim ashabmn ve arkadalarmn durumunu renmek isteyen kimse! Dorusunu bilmek istiyorsan sana doyurucu cevap vereyim. Sana doru ve gerek bir ekilde onlardan haber vereyim. Her birisi hakikat iinde Kurn- Kermi muhafazaya gayret gstermilerdir. Her biri sava esnasnda ok sabrldrlar. nanmyorsan ne ekilde olduklarn hi ekinmeden onlarla temas eden topluluklardan sor. Benim kavmimi grmez misin? arldklar vakit mutlaka icabet ederler. Onlara kzdmda asla ses karmazlar. Bu kadar itat-kr, halim ve selimdirler. Ortada grnmesem bile, hzrmm gibi ve yanlarnda bulunmuasna hareket ederler. Onlar bulunmadklar zaman da ben ayn ekilde hareket eder ve onlar korurum. Benim vdm askerler sava ve kavga erbbdrlar. Anneleri alayp hasretlerini ekmez, babalar da arkalarndan hayflanmaz. Bu kabileye mensup kimseler ylesine asildirler esir aldklar insanlara kar msamahakr ve vefaldrlar. ayet kendileri malup olurlarsa hibir zaman firar edip kamazlar. yle bir kavimdir ki savalarda giydikleri elbiseler,

56

Hz. Ali Divan

kl, pusat ve Davud'un zrhndan ibarettir. . Balarnda Tolgalar stlerine de zrhlar giyerler. Ellerinde mzrak ve kl olduu halde savarlar. Kllar glmeye balaynca, dmann mr alamaya balar. Mzran ucu kanaynca da ruhlar kamay tercih eder. Fazilet ynnden. Ezd kabilesi dierlerinden ok stndr. Ata binmede de kimse onlarayetiemez. Onlar hepsinden daha yksek mertebededirler. Evs ve Hazrec kabileleri, misafirperver ve cmerttirler. yilik ve ikramda birbirleriyle yarrlar. Ey Ezd kabilesi,8 sizler gayret ve hamiyyet sahibi aziz bir topluluksunuz ki sertlikle asla bklp, ezilmezsiniz. Miza ve huyunuz gerei afide vefa gsterdiniz. ok eski zamanlardan beri hi bir zaman doruluunuza yalanclk karmad. Hamle ve saldrya getiinizde insanlar sizden
8

Hz. Enes radiyallahu anh anlatyor: "Raslullh sallallh aleyhi ve sellem buyurdular ki: "Ezd kabilesi, Allah'n yeryzndeki ordusu (ve dininin yardmclar)dr. Halk onlar alaltmak ister, Allah ise onlar yceltir. nsanlar zerine yle bir zaman gelecek ki, o zaman kii: "Keke babam Ezdi olsayd! Keke annem de Ezdi olsayd!" diye temennide bulunacak." Tirmizi, Menakp, (3933).

Hz. Ali Divan

57

ekinirler. Byle bir durum size kolay geldii iin dmandan saknmanz sz konusu deildir. Ey Ezd kabilesinin kahraman, evlatlar, hepinizden honut ve memnun olmuum. Btn ilerin sonu deil, basnz. Dmanlar sizden kaarlar. Dnya durduka Ezd kabilesi, ehi-i beyte olan samimi sevgileri, candan ifa etlikleri hizmetten dolay rahmet ve mafiretten mitsiz olmazlar. Nereye giderlerse gitsinler, Allah onlarn yardmcsdr. Sizlerin evveli de hiri de temizdir. Aslnzn pk olduuna feriniz dellet eder. Allahn kanunu byledir. Kk ve asl diken olan bir aacn dalndan zm elde edilemez. Ezd kabilesi yle asil ve necb bir kabiledir ki komak veya at yartrmak gerekirse muhakkak dier zmreleri geerler. ftihar edilecek bir ey sz konusu olunca bakalarndan daha fazla vgye lyktrlar. Savalarda da daima galib gelirler. Birok savata Ezd kabilesi vardr. Sabretmek gerekirse sabretmesini bilirler. Esir almada fazlasyla beceriklidirler. Fakat yamaclk olduunda ekinip uzaklamay tercih ederler. Samimiyet ve ihlslarndan dolay Hak Tela kendi dostluunu onlar hakknda izhr etmitir. Onlarn temiz kalpliliklerine sama sapan ve malayani iler karmamtr.

58

Hz. Ali Divan

Ezd kabilesi, sohbet meclislerinde gzel ahlk sahibidirler. Cehalete hi bir zaman boyun ememi, iddet ve hiddetle galip gelmenin mmkn olmadn bilmilerdir. Eer raz olup ses karmazlarsa, byk bir yardm ve cmertlik kaynadrlar. ayet bir gn kzp gazaba gelirlerse, arslanlar dahi onlardan korkup kaarlar. Onlardan bir ey istenildiinde halkn en cmerdidirler. Savaa davet edilirlerse; derhal icbet edip savamaya balarlar. Gassan kabilesi toplanp hcuma getiklerinde onlar malb ve perian edemediler. Allah, onlar Reslullha yaptklar hizmetlerden dolay mkfatlandrsn. Hayr iledike hayrlarn kabul etsin. Benim mrm son bulduunda ve hayatmn son demleri geldiinde benim iin gzya dkp alayanlar az olacaktr. Kii sevdii arkada ve dostunun lmemesini ister. Fakat byle bir istek ve arzunun gereklemesi mmkn deildir. Ey Haris,9 lenler beni greceklerdir. ster mmin

Haris-i Aver Hemedan, Hemedan, Yemende bir kabilenin addr.

Hz. Ali Divan

59

ister mnafk olsun onlarla karlaacam. Ben grenleri veya benim grdklerimi adlaryla, vasflaryla, zellik ve durumlaryla bilirim. Sen yarn kymet gnnde srat kprs kurulduunda benim nme geleceksin. Yaptn bir kusur ve ayak srmelerinden endie etme. Gemee ve srat kprsn atlamaa baladnda atee derim ki sen bu kiiyi yakma Allah iin ona yaklama. Onu brak ve ona sakn yaklama. nk o, salam olan manevi bir iple bana balanmtr. Susuzluk annda ona bir bardak souk su ikrm edeyim ki tad baldan daha tatl olsun. Bunlar Haris'e (ve sevenlerine) sylenmi Alinin ilgin szleridir. Onlarda hayret edilecek birok hususlar mevcuttur. (Sffin Savanda Abdul-Aziz bin el-Harseye) Sen nefsini, gcn yetmeyecei lde fed ettin. Utandn, fakat gayret sahibi kimselerin az olduu muhakkaktr. Allah senin yapm olduun hayr mkfatlandrsn. Elinden geldii kadar iyilik yaptn. Allah senin bu iyiliinin sevabn kat kat artrsn. Ehl-i beyt'in reisi, dnyadan hirete g edince, halktan ehl-i beyte kar cef ve eziyetler gelmee balad.

60

Hz. Ali Divan

Haris-i bin Smmenin yapt ite znty mucib bir durum yoktur. nk bize kar olan vefsn yerine getirdi. Karanln her taraf kaplad ve yeryzne bir korkunun kt demlerde grevini yerine getirdi. Kl ve mzraklarn arpt bir demde Raslullh sallallh aleyhi ve sellemi aramaa gayret gstermiti. Meydana gelen olaylara kar durmutu. (Cemel Vakasnda) Gel szm tut, acele etme, insanlarn yaratcs olan Allah iin doru sz budur. 10 Eer lm tercih etmek istiyorsan adrn kur. Kkremi arslan savletiyle saldrrm. Elimdeki keskin klcm eti ve kemikleri birbirinden ayrdetmeyi kendisine det edinmitir. (Sffnde) O cesur, bahadr Hemedanllar, savan balayaca gnn sabah, silahlarn alarak yardmma geldiler.
10

Zbeyr bn avvam radiyallh anha sylenmitir. Bu beyit Cemel Vak'asnda cennetle mjdelenmi sahblerden olan Zbeyre hitaben ve onu tehdd eder ekilde sylenmitir. Peygamber Efendimizin halalarndan Safiye bint-i Abdul Muttalbden doan Zbeyir ibn-i Avam muhalefetten vazgeerek geri ekilmitir.

Hz. Ali Divan

61

Ata binmi olarak ve toplu halde yanma geldiler. Hepsi de savata yararllk gsteren bahadr kimselerdi. Her birisi ok ve mzraklarla bezenmilerdik. Birbirlerine karrlarsa lev saan ate zannedersin. Onlardan hakikati koruyan Said bin Kays kumandanlk ve liderlik mevkiine geti. Kerem sahibi kimseleri koruyan bir kii idi. Sava atei kznca dmann iine dalmaya baladlar. Sanki kavga meydannda devaml iiyorlard. Allah, Hemedanllara mkfat olarak cenneti versin. Sava gnnde dman iin ldrc bir zehir oldular. Hemedanllarn huyu gzeldir, dindardrlar. Onlarla karlatnzda sizinle en gzel, tatl ve yumuak ekilde konuurlar. Hemedanllara ne zaman misafir olursan sana izzet ve ikrmda bulunurlar ve sen onlarn bu haline gbta edersin. Hemedan kavmi daima aziz ve kerem sahibi olarak bilinmilerdir. Nasl ki Kbenin rkn makamlar iinde kutlu kabul edilmise onlar da aziz bilinmitir. Hemedanllar, Peygambere ve onun yaknlarna dima sevgi beslemilerdir. Sava meydanlarnda ok eviktirler.

62

Hz. Ali Divan

Eer cennetlerin kapsnda durup bu grevi yapsaydm, Hemedanllara selmetle girin derdim. akk, Mubed, Abdullah, Nebhan ve Hamin oullar, ehit olanlarn en sekinleridir. Hak din olan slma hizmet etmilerdir. Biri de binici olan Urvedir. Sava kzmaya balaynca kl ve oklarla saldrya geer. Allahn rahmetinden uzak kalmasn.

HZ. AL NN KAHRAMANLII
Ben, yksek soylu ve kendisiyle iftihar edilen Mustafann klesiyim. Ben, Abdlmuttalibin nesebinden gelen hayrl bir aacn dalym. Sekin bir peygamber olan Muhammed Mustafann kardeiyim. Ben, edeb ve keml sahibi olan Abdlmuttalibin oluyum. Soyuma bir noksanlk gelmesin diye szm tutarm. Gayretli ve cesur bir insan iin lm, kamaktan ve savatan kurtulmaktan daha iyidir. Tertemiz olan asl bir soydan geliyorum. Dmana, arslanlar gibi saldran bir kiiyim. Ben Aliyyim, Haimin soyundanm. Sava meydanlarnn arslanym. nsanlar krar geerim. Ben hcum ve saldrda bulunan ve gzel kl kullanan bir insanm. Kurey kabilesinin ileri gelenlerinin ocuuyum. Ben gdam savaarak, bakaldranlar terbiye ederek alrm. Perianlk grmemi bir evde terbiye grerek yetitim. Hepinizi bilirsiniz nesep ve soyda hile yapld zamanlarda bile benimle peygamber arasndaki kardelik yalan deildir. phesiz ondan asla yalan sadr olmaz.

64

Hz. Ali Divan

Temiz vcdu gm gibi, aln da altn mesabesindedir. Klcm, onun yolunda ve onu honut etmek iin ekerim. Bir akran ve dmanla karlarsam, korku duyup kamam. nk bana yaklaan kimse lm, eziyet ve kedere rastlamtr. Madd ve manev galibiyetim atalarmdan bana gemitir. Benimle savaanlarn hepsini toprak zerine yatraym. Kfirlerin boynunu keskin klcmla vuraym. Elimdeki keskin klcm ya keder ve zntleri defeder veya bana erierek lm seer. nk bu kl el ve bamn zerinde seyreder durur. Savata elimdeki kl ve hanerin k ve parltsndan her taraf, aydnlanr. Benim karg ve keskin klcm daima savaa hazr vaziyettedir. Tertemiz bir peygamber benimle olduktan sonra bu durum elbette devam edecektir. Bu kl size daim galib gelenlerin ocuundan bir hediyedir. Bir darbeyle zerinde vcib olan grevi yerine getirir. Kafa kemiini ve omuzlar yaran o klla -Allah yardm ettii takdirde askerlerin ban eken reisi ve gzdeleri korurum. Bazlarna sahr ve ovalar dar gelir. Bazlarna da mzraklar arasndan kp gitmek mmkn olur.

Hz. Ali Divan

65

Onlar, bo ve anlamsz bir grle talara taparken ben, Muhammed Mustafa'nn Rabbi olan ve her eyi veren Allah Telya ibdet ettim. Ey Ftma, Zlfikrm bana ver ki sava ve arpma gnnde benim yegne yaver ve arkadam ancak bu kltr. O; askerler beni ldrmek iin teebbse getiler. Mir'c sahibi olan babann hakk iin benim klcm getir. Keskin klcm olan Zlfikr getir ki Mslman gazilerin sratle savaa gidenlerine ben de katlp gideyim. Bir kavmin oturduu yerlere indim ki, hepsinin yzleri, karacierleri gibi simsiyah olmutur. O gn yle, t veren ve korkutan biri geldi ki denizin dalgalarla saklanmas gibi askerler sakndlar. Eer bana kar zafer kazansalard beni ehit ederlerdi. Fakat beni ldrenler dnyada ebediyyen kalamayacaklardr. nsanlar ldrdler ve oturmakta olduklar evlerini yktlar. Sabah olduunda hemen hemen hepsi iltic ettiler. Vurularmla Hak Telay raz edeceim. Hayatta olduum mddete ve arzularm devam ettike bu grevi yerine getireceim.

66

Hz. Ali Divan

Ya slmn aka yaylmasn temin edeceim veya bu yolda ehit deceim. Damarlarmdan kan akarak bu erefi kazanacam. Nice insanlarla dostluk ve arkadalk ettim fakat onlardan zahmet ve eziyet grdm. Allah, bunlara glmeyi nasip eylemesin, dileri dklsn. Korkutmak ve sindirmekte benim gibi cesur ve kahraman insan az bulunur. Be cepheden hcum eden bir asker kuvveti ancak ben datmaya g yetirebilirim. Bana yardmc ve dost olarak Cenb- Hakk ve az keskin klcm kfidir ki sava esnasnda onun darbelerinden imek akt zannedersin. Mzraklar frlamaa balaynca benim kavmim (topluluum) gslerini onlara siper ederler. Kalplerinin zerine zrhlar giyerler ki onlar gren, Allah iin lme gidiyorlar, derler. Mzran ucundaki yumuak demiri iddetli bir hale getirdim ki yerinden dmesin. Bylece servet kapanlarn ve kendini kaybedenlerin rengi usun. Mzram, sava ve takv tandrnn ateini alevlendirerek hergn nice askerleri cepheye srer. Sava esnasnda ne ekilde hareket etmek gerekiyorsa, ister ba kesmek, ister ayak kesmek, ylece hareket eder ve dman kovmak ve yok etmek iin ne lzmsa onu yaparz.

Hz. Ali Divan

67

Bedir Savanda mslmanlara imkn ve frsat veren Allah, mriklere gazap ederek onlar malp etti. Ellerinde parlayan keskin kllar vard. Sava esnasnda sanki cilalanm gibi bu kllar parlamaktayd. Nice yetimekte olan genler ile ihtiyarlar bu sava esnasnda malb olup gittiler. Onlar iinde feryd ve figan ederek alayanlarn gzya, gkten boanan yamur ve akan seller gibi dkld. Bedir Savanda Utbe ile olunun ldrlp ortadan kaldrlmalar zerine koparlan feryad ve figanlar, hayatta kalan eybe ve Eb Cehil gibi mriklerinde ldrleceklerini haber vermektedir. Kin ve fkeye sahip olanlar ile bn-i Cudn (AbdulIah), matem elbisesine brnm ve yavrusunu kaybeden annenin sabrszlanmas gibi saa sola kvranyordu. Bir gurup sava Bedir Kuyusunun etrafn sararak orada kendilerine yer yaptlar. slm kahramanlar buraya mrikleri da gibi ydlar. Azgnlk ve taknlk isteyenler sonunda kendi isteklerine kavutular, kendini bilmezlerin, cezas bu dnyadan ayrlp gitmektir. Onlar cehennemi kendilerine mesken edinmek

68

Hz. Ali Divan

suretiyle bu dnyadaki zulm, hakszlk ve hakaretten el ekip gittiler. Bedir sava, bize gerek dost brakmad, hepsini alp gtrd. Arkada emniyetli, bir yol kalmad. Bedir Savanda bineklere binmi savalar bozguna urattm. Kahramanlarn perian ettim. Biz, onlarn elbiselerine rabet etmeyip iffetimizi muhfaza ettik. Eer o, bizim durumumuzda olsayd elbiselerimizi soyup gtrmekten ekinmezdi. (Uhud) Sava esnasnda onu ldrmem gerekirken frsat verip Talhann lmn geciktirmem bir nevi hakszlkt. Allaha krler olsun ki onu ortadan kaldrdm. Talha,11 yz zere dnce keskin ve parlak olal klcmla yukarya kaldrdm. Onu ldrdmde yz zere dt. Karanlkta parlayan yldrm gibi klcmn cevheri k satnda, sanki atein iine tuz dm gibi oldu. Bir hamlede kellesini boynundan kopardm.
11

Kef'l-Gmme sahibinin dediine g're, Hazret-i Alinin Uhud Savanda mriklerin nllerinden mri, Ebl-Esba bni bdul-Azay ve Eb Umeyye ibn-i Mugireyi; Beni Abdd-Dar dan Abdullah bin Cemili ve Talha bin Ebu Talhay ldrd hususunda btn tarihiler ittifak etmilerdir.

Hz. Ali Divan

69

Savata, benim mcdele yerim ve tavrm herkese bilinmektedir. Klcmn ulat her insan yksek sesle alamaya balar. Araplar arasnda yaygn olan Babasz kalmakla vnyorsanz ey mrikler, bizden ehit olanlarn says fazla deildir. Bizim ehit braktklarmz hakknda soy ve soplarnn pheli olduunu iddia ederek onlara saldryorsanz, ey mrikler bilin ki sava dnnde sizden Talhay yol ortasnda yatar vaziyette braktk. Kllarmz aramzda parlayan ve lev saan birer ate gibiydi. Siz neyle vnyorsunuz? Bizim kl ve oklarmz, askerlerinizden (Talhann olu) Osman helak edip ldrd. Karsnn yakasn yrtarak feryd ve figan ettiini sylerler. slm askerleri, peygamber ile birlikte o mertebe baarl oldular ki lm havuzundan dnleri mmkn olmayanlar bir tarafa, mriklerin sancak tutan dokuz cesur kumandann ldrdler. Ey eitli kabilelere mensup topluluklar! Benim bu klcm yalan syleyenlerin ban yaracak ekilde elimde duruyor. Gelin ok ve kl darbeleriyle hazr olun. Cesaret ve kahramanlkla kendinizi sava meydanna atnz. Klcm sizi ate ve azba yollayacaktr. Bunu yaparken her eyi insana veren ve balayan Allahn

70

Hz. Ali Divan

yardmna muhtacm. Onun itii kanl ve irinli scak su olacaktr. Aylarda ve yllarca orada kalacaktr. Melun olan bir topluluun durumunu mu hatrladn ki mahzun olup ac ac alyorsun? Yoksa aklsz olan o topluluu mu hatrladn ki dine davet edenlere kar hile ve kurnazlkla hakszlk yaparlar. Bir ktlkten saknmalar iin kendilerine uyar yapld zaman bunu dinlemezler. zr diledikleri takdirde zrleri kabul olunmaz. Allah onlar hayra nil etmesin ki, benim Osman bin Mazna12 kzgnlk gstermeme neden oldu12

Osman bin Mazn, sahblerin nde gelenlerindendi. Hazret-i Peygamberin stkardeidir. Bedir Savana katlmtr. Kefenlenip, mezara konulduunda Hazret-i Peygamberin gzlerinden yalar akmt. Baki mezarlna gmlen muhacir, sahbilerin ilkidir. Knyesi Ebus-Saib idi. Cahiliyyet dneminde bile iki iemitir., Onun gmlmesinden sonra Hazret-i Peygamber, sahblerden birisine, Mezarnn ba ucuna bir ta dik diye ferman buyurdular. O zat ta, hazrladnda kaldrmaya gc yetmeyince Hazret-i Peygamber bizzat kendisi ta kaldrp baucuna diktiler. .Buyurdular ki, kardeim Osmann mezarn bu ekilde dier insanlara iaretledim. Hazr bulunanlar anladlar ki len bir insann baucuna ta dikmek snnettir. Hz. Peygamber, avu dolusu topra l defn edildik-

Hz. Ali Divan

71

lar. Osman'n yzne ve gzne darbe indirdiler. Birbiri ardnca yaptklar saldrlarla her tarafn kanlar iinde braktlar. Eer lmezsek biz de bunun cn alrz. Ta ki hak yerini bula ve su cezasz kalmaya. Ya ilemi olduklar su ve ilen pimanlk duyup geri dnerler veyahut bizim onlara ynelteceimiz
ten soma mezarn stne atm, ayrca olu brahim ldnde mbarek elleriyle mezarnn stne suserpmi, bylece bu hareketleriyle mslmanlara rnek olmulardr. Mslmanlarn malub olduklar devirlerde Velid bin Mugire, Osman bin Mazunu yanna arm, bylece kfirlerin errinden emin olmutur. Fakat mslmanlarn sknt ve eziyet damarlar kabarm ve Velidi terk ederek tekrar mslmanlarn safna katlmt. O toplantda Peygamber iri Lebid bin Rebi u beyti syledi: Allahtan baka herey batldr. Her nimet mutlaka zeval bulacaktr. Osman bin Mazn birinci msra tasdik fakat kincisini kabul etmemiti. Bu esnada ihtilf km, Kureylilerden bir gen, Osman'n yzne bir tabanca ile tokat indirmiti. iddetli darbenin etkisiyle gzlerinin etraf morarm-ve gzne kan inmiti. Velid, Osmana, tokatn gzlerine bir zarar verip vermediini sormu, o da, gzlerim, bir zarar grmedi demiti.

72

Hz. Ali Divan

saldry ho karlayp aada kalmay tercih ederler. Bize zulmetmek isteyenlerin zulmn bertaraf ederiz. Btn gazilerin elinde keskin ve bilenmi kllar mevcuttur. Keskin kllar yaraya tuz serpiyordu. Biz ifay mriklerin kanl balarnda gryorduk. Akla sahip olmayan insanlar ikrar edinceye ye serkelii brakp yumuaklk gsterinceye kadar bu durum devam edecektir. Mrikler, ldkten sonra dirilmek, hair ve neir gnnde hesap vermei inkr ettik, dediler. Mevcut zevkleri, gelecekteki vadlerle deitirmek akl kr deildir, eklinde bir iddiada bulundular. (Uhudda) Atlar zerinde cenk edenler, sava meydannda etraf sardlar. Her taraf toz toprak iinde kald. Bu savata kzanlar, esir dp i yapamaz hale geldiler. Fakat yle bir sava oldu ki, gazilerin atlarnn nallarndan srayan topraklar onlara deta sava elbisesi oldu. lm develerinin beline ipler balanmtr. Sava meydannn kahramanlar binici olanlardr. Bugn zerimdeki sava elbiselerini karm ve ortaya atlmmdr. Bana kar kim cesaret edip kabilir. Saldr ve hamleden hi bir korkum yoktur. nk dmanlarn zerine ben saldrp taarruza gee-

Hz. Ali Divan

73

rim. Sava gnnde hi bir zaman geri ekilmem. Benim karmda savaanlar ya ldrlr veyahut "klcmn etkisiyle hezimete urayp kaarlar. Uzak ol ey melun. (mr bin Ahnes bin erik Sakaf) Senin gibi inkarc olanlar bile sana lanet okurlar. Alaklkla hret bulmusun. Zlfikrm ile seni ylesine paralarm ki eskimi bir paavra paras gibi dklrsn. Sana kl darbelerini indirdiimde ban ylesine iki paraya blnecek ki krlm ve parampara olmu bir bardan bir araya gelmeyii gibi olacaktr. Bu sava ve cihadmla temenni ediyorum ki Allah Tel beni cennetine koysun. Makam ve mertebelerin en ykseini bana versin. Mrikler bize zulm ve hakszlk ettiler. Taknlk ve azgnlklarnda srar ettiler. Saldrya getiklerinde biz ouz dediler. Sava gnnn sabahnda uzun mzraklarla taarruz ettiler Eer Hamzay ldrdk diye seviniyorsanz, bu sevinme ve vnmeniz bounadr. nk o cennet kklerinde yayor. Hamza, Bedir Savanda mriklerin azgnlarndan, olan Utbeyi ldrd. Dmanlar yok etmede

74

Hz. Ali Divan

hi bir glk ekmezdi, yilik yapan Allaha hamd senalar olsun ki kulundan lutuf ve ihsann hi eksik etmez. Peygamberine temkin ve kuvvet verdii iin Allaha krler olsun. O'nu, azgn dmanlar zerine daima galip getirdi. Abdud-Darn oluna yle bir hamle ile saldrdm ki cevheri parlak klcmn, darbeleri kaln kemiklerini bile paralad. Hepsi de meydan brakp katlar. Kalpleri mitsiz, vcutlar da yaral bir ekilde idi. Yldz gibi parlayan klc elimde titretir, dmann ban ve omurgalarn ikiye blerim. Allah, onlar dalncaya kadar ben meydandan ayrlmadm. Yumuak kalplilerin kalbini ferahlattm. (Hendek Harbinde) Ey arkadalar! Bu sava meydannn binicileri benim zerime mi geliyorlar? Durum belli oluncaya kadar ltfen beni ve onlar babaa brakn. Siz saldrmayn, ben onlarn hakkndan gelirim. u anda yksek himmet ve hamiyyetim beni kamaktan alkoyar. Ate saan kl benim beimin stnde oynasa bile Hayber-i Kerrara kar koyutan beni alkoyamaz. Aramzda Raslullh sallallh aleyhi ve sellem

Hz. Ali Divan

75

bulunuyor. Aln bulutlar arasnda parlayan bir gne gibidir. Allah kendi peygamberine ve dinine yardm eder. Her ilerleyen muvahhid kimselere de yardmcdr. Eer slm kabul etmezsen Allah sana lnet edecektir. Benim keskin klcmn darbeleri karsnda metnet gster. bnl-Vedd lakabyla bilinen Amr, bana saldrdnda yemin etti. Onun bu yemini herkes tarafndan iitildi. Ben de ona hcum ettiimde yemin ettim. Amrin yemini u mealde idi: Sava ve kavgadan kamamak ve malup olsa bile Raslullh sallallh aleyhi ve sellemi peygamber kabul etmi mslmanlar zmresine girmemek. kimiz kar karya gelerek korkusuzca saldrya getik ve bildiimizden geri kalmadk Ey Amr, sana yazk oldu, istek ve arzun meydana geldi. Allahn takdir ve kudretiyle dmandan aciz kalp geri ekilmem. Ey ayan ktlklere bulatrm kii, Allah sana lnet etsin. Yaknda elem ve dert ateine decek ve orada kmr gibi yanacaksn. Amr, keskin klcn ellerimde titrediini grnce bu iin hi te akaya gelen, taraf olmadn anlad. Ey mr, sen yle usta bir biniciyle karlatn ki

76

Hz. Ali Divan

ayak basta tekrar eski yerine dnmektedir. O usta binici Beni Haim soyundandr. Kendi kavmi arasnda himmeti yksek bir kimse olarak bilinir ve her i ona havale edilirdi. Kurey ve dier kabileler una ahittirler ki ilerinde benim yerimi tutacak kimse yoktur. Allahn lutf ve keremi olduka elimdeki klcmla kendimi ve askerlerimi korurum. Kutsal ta olan Hacer-i Esvedin Rabbine yemin ederim ki etimi ve kanm Allah yoluna fed etmiim. Bu kl, Haim soyundan gelen bir insann elinde olup balarnz zerinde dolar. Bu keskin ve parlayan kl dmanlarn banda bulunan salar tra etmek iindir. Onunla himayem altnda bulunan askerleri korurum. Harekete gemek zere atlara binen dmanlar ber-taraf ederim. abalamak isteyenler toz iinde kaybolurlar. Benim karma kanlar lmle karlarlar. Basiretle savaa niyet ederek dvmee baladm. Herkesi muradna eritiren ve kurtaran Allah, beni de baarl kld. Meydana karak dv ve kavga edecek birini istedim. Bu isteim zerine dvecek biri ortaya atld.

Hz. Ali Divan

77

Senin ban zerine konan parlak kl, yok edici ve ldrc zellii ile yaraya tuz ekicidir. mit ederim ki cenaze sahiplerinin ller zerine alayp feryad etmeleri gibi, mensup olduun kabile senin stne alayarak gelecektir. Benim klcm senin vcudunda ylesine byk bir yara aacaktr ki hezimete uram ve kam insanlar anldka sen de anlacaksn. Ey bedbaht mr, sava ve kavga frn kzmaya balad. Kabaran ve alevler samaya balayan ate korkulu bir hale geldi. O yemininde durdu ve Allaha, dnmedi. Kendisine baktmda hurma dal gibi vcudunun bir paras stne dm ve hendee doru kfir Kahraman ve cesur olanlar, savata birbirlerine lm bardan sunarlar ki iinde kiiyi ldren keskin zehir vardr. Benden uzak ol ki, kahredici ve ldrc penem sana ulamasn. Aksi takdirde geip giden dnk gn gibi sen de geri gelemezsin. Ben yle bir kimseyim ki kavmimi ve mensup bulunduum toplumu izzette korurum. Aslna baklrsa ykselten de alaltan da Cenb- Hakk tan bakas deildir. Bizi ok szle uyarmaa alt. Hatta bizi korkutmak iin klcn da ekti.

78

Hz. Ali Divan

Hazret-i Muhammed Mustafann amcasnn olunun vuruudur. Bu darbeden kendini Koru. Gkten inen bir imek gibi insann tepesine inmektedir. Kendine gveniyor ve cesaretin var ie bu kl darbelerinden kama. Byk bir darbe ile ona galip geldim. Benim anszn indirdiim o darbeyle sava esnasnda kimse sabrszlanmaz. elikten yaplm keskin klcyla savap, omurga kemiklerini ikiye blp ayrd. Amrn taknlklar artp, mrnn ipi uzaynca, keskin ve nnde durulmaz klla onu biip lme yolladm. Ey dmanlar! Siz Cenb- Hakkn kendi dini olan slmla, Peygamberini yalnz brakacan zannetmeyiniz, Allah, byle bir ey yapmayacaktr. (Hayberliler) Ders almak isteyenler iin nice hdiseler vardr. Bunu, akl olanlar da, akl olmayanlar da grdler. Bize hem mal bakmndan ve hem de kfr ynnden kuvvetli olan bir kfir gnderdiler. Toplant yerlerinde onu zorla tutabiliyorduk. Klcmn darbeleri boynuna ulanca adet gerdanlk takm gibi oldu. eitli darbeler yedikten sonra cehennemin dibine yolland. Cehennem, kfirlerin gidecei bir yerdir. Allah'n emirlerine tat edenlerin gidecei yer ise cennet-

Hz. Ali Divan

79

tir. Allahm, d grnle imn etmi gibi grnp te iten inanmayanlar bizden uzak olsun. Yalanc ve batl eyler peinde koanlar da uzak kalsnlar. Bana diyorlar ki Raslullh sallallh aleyhi ve sellem sana fkelendi. Kendisine muhalefet edenler gibi seni terk etti.13
13

Hicretin 9. ylnda Hazret-i Raslullh sallallh aleyhi ve selleme ulatrlan bir habere gre Anadoludan ama bir asker kuvvet gelip Medineye doru yola kmlard. Askerin nc kuvvetleri Belka ismindeki yere ulamt; Bizans imparatoru Herkal da o gnlerde Humusta bulunuyordu. Hazret-i Peygamber yz kiilik, ashab ile ama doru yola kt. Tebuk denilen yere vardlar. Buras Medineye ondrt merhale uzaklkta idi. ki ay kadar orada kaldlar. Bu haberin yalan olduunu anlamalar zerine tekrar geri dndler. Bu esnada Hazret-i Ali Medinede vekleten kalmlard. Hafz smailin naklettiine gre mnafklar u yalan haberi yaymaya altlar: Gya Peygamberle Hazret-i Ali arasna bir soukluk girmi, onun iin kendisini Medinede brakmtr. Bu dedikodular, Hazret-i Alinin kulana kadar gitti. Derhal yolculuk hazrlna balayp Hazret-i Peygamberin ayak tozlarna yzsrmee niyetlendi. O gnlerde Hazret-i Peygamber ile beraberindeki askerler Crf denilen yerde idiler. Mnafklarn uydurduu dedikodu Hazret-i Raslullh sallallh aleyhi ve selleme anlatlnca Peygamber Efendimiz yle buyurdu:

80

Hz. Ali Divan

Bu sana bir eziyettir diyenlere ben, Raslullh sallallh aleyhi ve sellem byle bir ey yapmaz ve byle bir fiili ilemez, dedim. Klcm boynuma takarak merhametli, faziletli ve adaletle hkmeden Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin huzuruna vardm. Raslullh sallallh aleyhi ve sellem beni grnce znt duydu ve iinden bir titreme balad. efkat ve merhametle benim halimi sordu. Ey amcam olu deyince kendisine yalanclarn ve kskan kimselerin uydurduklar yalanlar anlatYalanclardan korumak iin ben seni ehil ve evldma ve oluk ocuklarma vekil ve bakc tayin ettim. Sen bana Harun'un Musaya olan yaknl gibi yaknsn. Tayin edildiin hizmeti grmee dn. Bunun zerine Hazret-i Ali tavsiye edilen hususlar yerine getirmek iin geri dnd. eyh Ebl-Lays Nasr Semerkand Bostanul-rifin isimli eserinde yle bir olay anlatr: Rivyete gre Hazret-i Ali buyurmulardr ki, Ben sava ve mcadeleyi fazlasyla severdim ve bunlara kar bir temaylm vard. mam Hasen dnyaya geldiinde ben ona Harb adn taktm. Hazret-i Peygamber bu ismi deitirip Hasan olarak koydu. Ayn ekilde Hseyin doduunda yine ayn ad koymak istedim, onu da Esed-ullh deitirerek Hseyin koydu. Daha sonra onlara Hervenin oullar olan eber ve beyr isimlerini koymak istedim bu da nasip olmad.

Hz. Ali Divan

81

tm. Bana sen kardeimsin, bakalar deildir, dedi. Harunun Musaya olan ball gibi aramzda bir ilgi vardr. Benim maksat ve gayem hidayetle ycelik yolunda yrmektir. Hak olan bir dinin kanun ve nizamlarn tatbik etmek iin acele ediyorum. Bir vahy-i lh olarak indirilen Kurn- Kerme raz olmuum. Fayday da zarar da veren Cenb- Hakk'n emirlerine kar boynunu emiim. imizde Raslullh sallallh aleyhi ve sellem bulunmakta ve bize doru yolu gstermektedir. slm sanca kymete kadar srecek ve dalgalanacaktr. Dehri zleyenler ve byle bir arzunun, peinde olanlar, zaman helk edip yere ald. Gremek isteseler bile malp olup gittiler. Sava meydanlarnda cenki ve saldrlarda baarl olduuma delil ve hid, Peygamberin btn sahbler iinde bana (Hayberde) tevdi ettii sancaktr. Atei gren arslann kat tecrbe edilmitir. Fakat ben dier arslanlar gibi deilim. nk sava ateini grnce saldrr ve hcuma geerim. Btn kabileler bilirler ki ben savan ba ve reisiyim. phesiz sava esnasnda ok kutlu bir hurma dal gibi eitli oyunlar-gstermee muk-

82

Hz. Ali Divan

tedirim. (Ey Haris) Ben, soy ve sopu asl olan bir ailenin ocuuyum. Araplarn Ham kolundan olan Hazret-i Muhammed Mustafadan sonra fazilet ve keremde nemli bir yer tutarm. Benim evremde temiz insanlar toplanmlardr. Fakat maksat ve gayeleri savata dmandan mal ve ganimet toplamaktr. Bu lmden saknp kurtulmak mmkn deildir. Hem savata mal elde etmek ve hem de kamak isteyenler, bunu baaramazlar. lmden kurtulmak mmkn olmadna gre korkuyu brak ve atee atlmay gze al. Ate, snmeye yz tutsa bile, kvlcm saan klcnla onu alevlendir. lm rzgr, senin zerine yokluk topran sat. Yar boazlanm bir hayvan gibi deprenip bize eziyet verme. nk kendisiyle mcdele edilecek nice insanlar vardr. Bizi rahat brak ki onlarla savap mcdele edelim. Ey her yere davetsizce giden kt huylu edebsiz kle, eer lme kar bir sevgi duyuyorsan, yanma yakla ki senin arene bakaym. Ey kuduz kpek, kama ortaya k, gayret ve hamiyyet sahibi olan insan, sava meydanndan kamaz. Bu duygulardan yoksun isen sana kamak yarar.

Hz. Ali Divan

83

Ey edebten nasibini almayan kii, beni savaa davet, etmee nasl cesaret edersin? Elimdeki kltan alevlerin sradn da m grmyorsun? Azndan lm suyu fkran klcma kar kim durabilir. Eer bu durumu biliyorsan klcmn indirdii darbelerin nnden kaman gerek. nk haddini bilen insanlar terbiye snrn amazlar. Akll bir insan isen saldrlara sahne olan bir savaa katlmay kabul etmemen gerek. nk karmda imdiye kadar ayakta duran olmad. Klcmn ldrc darbelerini grenler, sava bitti, dnelim derler. Gayb leminde sava, cenk ve bar grdm. Fakat bu szleme doru olmayan bir szlemedir. Allah, Sffin denilen bu yerleri bize ikmetgh yapmasn. Hem bize ve hem de size, gkte parlamakta olan bir yldz grnmektedir. Ya siz veya biz lrz, baka aremiz yoktur. Bu savata ne siz ve ne de biz kaamayz. Dn ve benimle savaa girmee teebbs etme. nk sava iinde arslan kesilirim. Benim oklarmn ucundan kimse kurtulamaz. Savaa yava olarak ve vakarla balaynz. Gece gndz iiniz sava meydanlarnda toplanmak olsun. Sakn dalp sava terketmeyin. Ya slmn zafer bulmas iin mcdele verin

84

Hz. Ali Divan

veya bu uurda ehit olun. oktandr ki ben ferman yerine getirmekte ihmalkr davrandm. Beni istediniz, ben de davetinize icabet ederek geldim. Fakat bu konuda ancak lleri dirilten Cenb- Hakkn takdiri cri olur. Gece karanlnda arslanlar gibi birbirleriyle cenk eden kolarn, sulh iln ederek barabileceklerini pek dnemiyorum. Bizim askerlerimiz (Sffin Harbinde) arslanlar gibi savatlar. Dmanla karlatklarnda sevin ve nee yzlerinden okunuyordu. Bir ksm uykuya dalm idi. Bir ksm da ehit derek yzleri zere uzanmlard. Byle arpmalarda ban alp gidenler kendilerini kurtardlar. Geceleyin hanm veya cariyesiyle lfet ederek ml ml uyuyan kimse, beden ve vcudunu rahata kavuturdu. Ellerine geirdikleri keskin kllarla birbirlerine saldrdlar. Tolgalar birbirine deerek sava kzt, azlardan ateler pskryordu. Sava meydanna karak ellerine geirdikleri kekin kl, mzrak ve dier sava aralaryla saldrdlar. Fakat baar, Allahn izniyle Mslmanlarn oldu. Onlara, fitneyi uyandrmayn gelin slma teslim lmek suretiyle emin olunuz. Mbarek ve kutlu olan slm semekle bahtiyarla kavuunuz, de-

Hz. Ali Divan

85

dik. Allaha yemin ederim bunlar ldrmek, Cenb- Hakk'a olan yaknlarn en hayrlsdr slmn zarar grmesi iin Kureyza, Gatafan ve Kurey Kabilelerinden kii harekete geti. Fakat onlardan savaa kaplanlardan biri ok cesur olmasna ramen yklp gitti. Eb mr kamasna ramen Hbeyre avdet etmedi. Cesaret ve ecaati belli olan kii yrd yoldan dnmedi. Sabahleyin bulutuumuzda kllara av oldular. Sava meydan o kadar kzt ki karglar deta onlar yakalamak iin tuzak oldu. Allah Tel, Ali'yi bu halkn iinden seerek kendisine yardmc oldu. Allah, bugn ondan raz olacak, Anterin de cezasn verecektir. Kt ilerin haddinden fazla oaldn grnce atei yaktm ve Kanberi ardm. Ateten kuyular kazld ve Kanber oraya mnkirleri yakan deste deste odunlar tad. Savata develer arka taraflarn gstermeyince sarlarna bir ey olmaz. Yaralanma ancak n taraflarndadr, arka taraflarnda deildir. Arkadan dman snglemek bizim karglarmza haram oldu. Dman gsnden vurmak ancak onlara hell oldu.

86

Hz. Ali Divan

Kurey kabilesi Bedir Savanda maktul olup yenik dtnde ben, o gnk savata yararllk gsterip kendimi belli ettim. Sava ateini kztrdmda Kanbere dedim ki: Sanca ek, sakn bu, iten korkup geri ekilme. Saknaym deme, nk saknmann insana bir yarar yoktur. Hile ve kurnazln kaderi deitirmesine gc yoktur. Saknmann lme bir faydas yoktur. Fakat iddetli lme kar tedbir almak gerekir. Ben Hemednllar ardm, onlar Himyerlileri ardlar. Bu savata ne olurdu keke Cafer-i Tayyar benimle savasayd. Eer amcam Hamza benimle olsayd Kurey kabilesi, gece doan yldz grrd. Gece karanl parlayan bir gne gibi olurdu. Nefsime yazklar olsun ki onu sevindiren ok az olay meydana geldi. Her ne kadar insanlarn halleri bir deilse ve onlara hayr ve er arka arkaya gelirse de beni sevindiren hadiseler azdr. Bu dnyada kimseyi ldrmek istemedim ve onlarla savamaya talip deildim. Fakat onlar dehetli bir sava karmaya altlar. Zafer vakti gelmee balad. Hemen karnca gibi yrmee balaynz. Savata kvlcmlar sraynca korkmaynz. Sabr ve sebat ehliyiz bize sknt ve eziyet etki etmez.

Hz. Ali Divan

87

Btn cisimler bir gn lp yok olacana gre Hak yolunda ehit olmak en gzel hareket tarzdr. Kahramanlar birbirine karp mzraklar uuunca kafalarn vurulmas onlara sohbet eder gibi gelir. Topluluun konutuu sadece kellelerin uurulmas konusudur. Savatan niin geri kalaym. Cesur ve evik bir kimseyim. Sa elimde parlayan keskin klcm vardr. Hibir zaman bir toplumun nn alamadlar. Kin ve gururda, hayr ve serde intikam tohumu ekdiler. Bir topluluk iinde onlardan biri kmaz ki zulm ve hakszl gslesin veya yerine getirilmesi gereken bir ii yapsn. O (Hz. Ali) sizi unun ufalanmas gibi tr. Cesaret ve kahramanlk meydannda esizdir, savata zayflktan korkmaz. nsanlar klcna gda yapmtr. Ey fitneye sebep olan ve dine inanmayan mrik, Ebul-Hasenin (Hazret-i Ali) ortaklkta grnmesini mi istiyorsun. Beri gel ki ikimizden hangisinin zarar edeceini gresin. Ey Aliyyi grmek iddiasnda ve sevdsnda olan kii, ben senin cahil ve geri zeklnn biri olduunu

88

Hz. Ali Divan

gryorum.14 Onunla karlamak erefini elde ettin. Bu sava meydandr, acele olarak karma k. Knnda duran klca kl demezler. Hakiki kl, knndan km ve plak olarak duran, savaan kltr. Ey olum Muhammed, baban gibi sava olmak istiyorsan dmana mzran batr. Kzp parlamayan bir savan hayr yoktur. Onu alevlendiren kl parltlar, karg ve ok atlardr. Hepsi de benim ehl-i beytten olduuma bakmakszn, tilkilerden daha kurnazca hile yoluna saptlar. Bu gecenin biraz aydnlk olmasn beklerken bir evvelki geceden daha karanlk oldu. Allahn resul btn dmanlarna galip gelip onlar yenmitir. Peygamberliine en byk delil ve dil ahit gkten indirilen kitaplardr.

14

Bu beyit, Nehrevan Savanda. dman saflarnda yer alan birisinin Hazret-i Alinin askerlerine seslenmesi ve onlara laf atmas zerine sylenmitir.

HZ. ALNN MRKLERE MEYDAN OKUMASI

Ben, nesebi yksek ve temiz olan Abdlmuttalibin olu Aliyim. Allahn evi olan Kbeye yemin ederim ki biz, kitaplarda ncelikle anlmadr. Doru syleyen Muhammed Mustafann yaknlaryz. Sancak ehliyiz, brahim makam ve perdelerin koruyucusuyuz, Arablar, Raslullh sallallh aleyhi ve selleme saldrdka ona yardm edenlerdeniz. Saydm bu hususlardan birini tercih etmezseniz, gerisini siz bilirsiniz. nk kabilemiz, Ben Him kabilesidir ki soy ve soplar tertemizdir. Hazret-i Peygamberin saylan bu zelliklerinden baka, sizin aranzda Cenb- Hakkn emriyle ona yardm edenler de oktur. Sadece ben yardm etmiyorum. yle bir peygamberdir ki her vahyin indiriliinde byk bir emir ferman buyurulur. Hak Tel onun ismini Kur'nda anmakla byk bir ikramda bulunmutur. O peygamberin mbarek yz, parlayan bir ay gibi idi. Ayn ondrdnde bulutlar arasnda grnen dolunaya benzerdi. Allahn kendisine ilham ettii ve kalbine dourduu ilerde, olduka emindi. Eer emnet edilen

90

Hz. Ali Divan

eyler sz ise, onlar doru ve tam olarak tebli ederdi. Allah Tel, bizi kitabyla ve peygamberiyle aziz etti. Yardm ve ilerlemede mutlu kld. Allah, peygambere yardm hususunda bize ikrmda bulundu ve slm dncesini tama ve yaymada frsat vererek dinin direi yapt. Dmanlarma olan saldrm, Cenb- Hakkn kudret ve yardmyladr. O Allah, geceyi gndzden karc ve Beyll-Haramn Rabbidir. Ben, Muhammed Mustafann amcasnn oluyum, ismim, ykseklik anlamna gelen ve nn yceliine dellet eden bir kelimeden alnmtr. Cibril-i emin evimizi ziyaret ederek slmn farzlarn ve hkmlerini getirdi. lk nce biz helli hell alarak belledik, haram da haram bilerek ondan sakndk. Btn yaratklardan hayrl ve yararl biziz. Dzeninde ve ipin bann ekilmesinde biz nclk etmiiz. Btn ktlklerle savaan bizleriz. Olaylarn oklarna bizler hedef olduk. zzet ile btn kuvvetli ileri baardk. pin ucu elimize geti, kfr bozduk. slmiyet byledir. Kllarmz, sava meydannda yuvalarndan uurulan ku yavrular gibi balar uurur.

Hz. Ali Divan

91

Neseb ve soy bakmndan onlardan, daha erefli olduumuzu herkes bilir. Kbe ile iftihar etseler bile biz onlardan vnmee daha lykz. Keramete lyk bir kavmiz ki Peygamberin mensup olduu bir kabiledeniz, Dine yardm edicileriz. Ayn zamanda Cenb- Hakk tarafndan yardm grmz. Yeryz Onun en iyi skinleri olduumuzu iyi bilir. Buna en dil sahil ise l ve kylerdir. Yerleme yerleri bize daima ahitlik eder. Eer rtye brnm Kbe-yi muazzamaya sorsalard onlara haber verirdi. Beyt'l-Haramn en hayrllarn, Hacerl-esved haykrarak syler. Kurey kabilesinin inanmayan takm Hazret-i Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin ldrlmesini temenni ederler. Gerei grdkleri halde her an ona iftirada bulunur, onu yalanlamak isterler. Ey Kurey kabilesi, sizlerin yalancl ayn-beyn ortadadr. Yaknda ben size uzun mzraklarn ucunu ve enli kllar tattracam. Aramzda dmanlk ipini koparacak ve adaletle hkmedecek, keskin bir kltan baka bir ey gremiyorum. yle bir kl ki yz billur gibi parlamaktadr. Elimde, akan bir imek gibi hareket etmekte ve dmanlara zarar vermektedir. Eer sava meydannda Madd ve Mazhic kabile-

92

Hz. Ali Divan

lerinin bykleri toplansalar, ben onlarn ulularna serdar ve bakumandan olurum. Hak dini olan slmn mntesibleriyiz. Cenb- Allahn lutf ve keremiyle savalarda fazlasyla sabrediciyiz. Biz savayz, onun ateini tututururuz. Daha nceki tecrbeler de gstermitir ki scakl bakalarn korkutmaktadr. Atlarn ayaklarndan srayan kvlcmlar da bunun delilidir. Darbelerim ve can alc hcumlarmla hepiniz zelil ve hakir olursunuz. Zlfikrmn inileri eninde sonunda sizi dize getirecektir. Parlayan bir k gibi olan amcam olu ile sizlere kar savamaya devam ederiz. Cenb- Hakk bizi muvaffak klar ve dinnin emirleri yerine getirilinceye kadar cihad srdrrz. Bu olgun ve kahraman ocuun darbeleri yeterlidir. Kim olursa olsun, istediimizde onu savatan alkoruz. Cesur olan insanlara kar elimizi sakndrmayz. Kllarmz, dnp kaanlar geri evirir. Kibir ve gururdan dolay ban ykseltmi olanlarn ban eiltiriz. Keskin ve hem ate saan kl benim elimdedir. Dmanlarn kan onun darbelerinin etkisiyle yere dklverir. Demirden yaplm zrh gmlek gibi giyip sizin

Hz. Ali Divan

93

karnza ktmzda, dehetler iinde kalrsnz ve byle bir durumda bizler savatan el ekmeyiz. Bu ekilde cenk ve savaa devam ederiz. ki taraftan, biri galip gelince veya sizin kabilenizin uygun grd sulhu teklif edince, sava sona erdiririz. Muhakkak olan unu bil ki sen de lmn penesinden kurtulmaya muktedir deilsin. yleyse dallet ve kfr yolunu seerek yanl yola sapmann ne anlam vardr. Cehaletle puta tapmaktan vazgeip slm kabul et. Uzza ismindeki puta tapmaktansa Cenb- Hakka kulluk ve ibadet et. Lt ismindeki puta tapmaktan ve sama sapan eylerden yz evir. Byle devam ederse kyamet gnnde sana ebedi azap mstahak olur. Ne yazk ki Rebi katl olundu. Sava kzgnl artnca Hak kelmn iitir ve emre itaat ederdi. ittim ki orada bir hdise meydana gelmitir. Oralarda, sokak balarnda halkn toplanp bir araya geldiini haber aldm. Kavgaya sebep olan bir i orada meydana gelmezdi, insanlarn nefret ettii kt iler ve durumlar olmazd. ok eski zamanlardan beri oraya yerlemi sarp bir topluluk idi. Hayrl iler yapmak istiyorlard, emelleri bundan ibaretti.

94

Hz. Ali Divan

Mrre yle bir kabiledir ki soy ve sopu yalan sylemekle hret bulmutur. Ayak diretmelerine imkn olmad gibi bir zorluu grdler mi hemen kaarlar O ses hayvanlarn karnlarndan kardklar sese benzemezdi. Halbuki Hkim b.Cebele onu davet ettiinde o sesi iitmiti. Bedir gnnde eybeyi ldrmekle byk bir sava kazandk. Yeni elbiseleri, kana bulam ekilde sslenmiti. Cehennemde onlara eitli yerler hazrland. Allahn izniyle mfiklere, ka frsat verilmedi. Cehennemde su yerine sar ve zehirli iecekler enlerle, rahat ve huzr iinde cennette saf srenler elbette bir deildir. Cehennemde yaayanlarla, cennette gbta olunacak ekilde kevser suyunu ierek durumu iyi olanlar bir deildir. Onlar Fihir kabilesinden en stn olanlard. Dnya hayatnn ss ve zineti olan mal ve ocuklar oaltmak maksadyla hak dine dnmediler. Bunlarla gurur duydular. Mslmanlardan bir ksm savata ehit oldular. Bir ksm da Hazret-i Peygamberin etrafnda toplanarak mutluluk ve saadeti tattlar. Cenb- Hakk onlara Firdevs cennetini verdi. Orada, ne soukluk ve ne de scaklk duymadan yaa-

Hz. Ali Divan

95

yacaklardr. Onlar anldka Cenb- Hakkn esenlii zerinden eksik olmasn. O kutlu yere sayszca vardlar ye ehadet erbetinden kana kana itiler. Onlar dima Hazret-i Raslullhavef ve ballk gsterdiler. Balar dima ykseklerde idi. Onlardan biri de aslan lakabyla hret bulan Hamza idi. Musab, Hazret-i Reslullhn yannda bir arslan gibi dvyordu. Onun elindeki mzran ucu kan krmz olmu ve sanki al bir elbiseye brnmt. Veld bin Muire beni ldrmee teebbs eylediinde ona dedim ki: Ben Eb Tlibin olu Aliyim. Ben Mekke ve Medine vadilerinde hkm sren bir emirin oluyum. Benim atalarm bu evrede stnlk salam ve Kbe-yi Muazzamann idaresinde sz sahibi olmulardr. Veldden korktuumu zannetmeyiniz. Ondan ekinerek katm veya yz evirerek gittiimi kimse aklna getirmesin. Ey ibni Muire, ben yle cmert bir insanm ki bir kahramann elindeki kl nasl oynarsa, benim elimde cmertlik de yle oynar. Dmanlara kar dilim uzundur, arnn sokmasna benzer. Fakat dostlara kar gayet ksa olup onlarla bal gibi sohbet eder.

96

Hz. Ali Divan

Reslullah inkr etmek ve onu yalanlamak suretiyle byk bir zarara uradnz. .Sizler ehl-i fetretten (Allah tasdik etmekte iken Onun peygamberini yalanlamakla) zararl ktnz. Ziraat yeri olan dnyada iman sermyesini beyhude yere tketmekle tevhid tohumunu rttnz. lh vahyi inkr etmekle yalanclnz isbt ettiniz. Allahn laneti yalanclar zerindedir. Ey hakknda sre indirilen Eb Leheb, elin kurusun. Zevcen olan Harb n kz Suhre de Cehennemde ate ktklerinin hammal olsun. Yaknln brakarak Hazret-i Reslullh yalnz braktn. Selmet ve huzuru terkederek zarar ve ziyan satn aldn. Eb Cehilin korkusuyla ona uyup ktlk bataklna saplandn. Kuyruk, baa uyarak onun yolunu tuttu. Ey Ebu Leheb, senin Eb Cehile uyman utan verici bir eydir ki yarn hac mevsiminde yabanclar hacca geldiklerinde bu yb senin yzne vuracaklardr. O zaman ne byk hat ettiini anlam olacaksn. Eer dmanlarnn besledikleri kin ve fke sebebiyle Hazret-i Raslullh sallallh aleyhi ve sellem yumuaklk gstermi olsayd ve onlar idare etmee alsayd, saldrganlar mzrak ve klla derimi yzerlerdi.

Hz. Ali Divan

97

Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin etrafnda cesur, akll ve tedbirli nice kimseler vardr ki onlar drlmedike ve o topluluklar yarlmadka dmanlar Peygambere el uzatamazlar. Ey bni Utbe, kahredici bir kuvvete sahip olan Allah, seni dnya ve hirette zarara urayanlardan eylesin. u anda lm bardandan bir damla iirmek suretiyle senin iini bitireceim. Suhrun15 hanm olan Hind, dier kadnlar bana toplayarak Mslmanlarn bana gelenlere sevindiklerini duydum. Hind, eer Hamzann ehdetine sevinerek vnrse aldanyor, demektir. nk O ehdet devletiyle ebed sadeti tatmtr. Eb Sfynn kars olan Hind, unutmasn ki biz Bedir savanda mriklerin byklerinden saylan Eb Cehil, Utbe bin Rebi ve onun olu Veld'i ldrdk. Kurey kabilesinin nice kahramanlarn ldrerek, dii ve erkeklerini esir alarak ganimet elde ettik. Mslmanlarn ehit olup gitmeleri kfirlerin lleri gibi deildirler. Mriklerin lleri cehen15

Suhr, Muviyenin babas olan Eb Sfynnaddr. Aslnda Hazret-i Sleymann yzn alan hrszn ismi iken sonradan Eb Sfyna taklmtr. Hindin, babas, Utbe bin Rebia bir Abd-ems bin Abdi Menafdr.

98

Hz. Ali Divan

neme gidicidirler ve onlar kapda cehennemi bekleyenler karlar. Hazret-i Raslullh sallallh aleyhi ve sellem de toz toprak iinde veyy16 ismindeki mrii ldrd. Kurey kabilesi, Hazret-i Peygamberin etrafnda halkalanm, bizlere dmanlk beslediler ve Allahn nurunu sndrmek iin uratlar. Bir topluluk iin onlarn rzkn veren Allah deildir, diyemem. yilerin de ktlerin de rzkn verip
16

beyy, bni Half ibni Veheb bin Hazaka isminde, mrikler safnda yer alan bir kii idi. Hazret-i Peygamber, hayatnda bir tek kfir ldrmtr. O da beyydir. Hdis-i erifte insanlarn en kts bir peygamberi ldren veya bir peygamber tarafndan ldrlendir buyrulmutur. beyy, Hazret-i Peygambere, Mekkede iken, bir at aldm onu sadece arpa ile beslemekteyim ki onunla seni ldreceim, demiti. Hazret-i Raslullh sallallh aleyhi ve sellemde,nallah ben seni ldrrm, buyurmulard. Kardei meyye Bedirde ldrlm, babas da esir alnmt, ancak fidye vererek kurtulmutu. Uhud savanda ilk nce beeri dman tarafndan grnnce bu kfir Hazret-i Peygamber zerine yrd. Hazret-i Peygamber, Haris bin Sammenin bir rivayete gre Zbeyirin elinden kargy alarak onu yaralad. Bararak, Muhammed beni ldrd diye feryt etti ve Mrrz-Zahrane ve ya Serf adndaki yere vardnda ld. Hazret-i Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin elinde ldrlen tek kfir buydu.

Hz. Ali Divan

99

onlar doyuran Allahtr. Cehalete bulam kimseler, faizleri de kendileri gibi zannetmesinler. Birok biniciler iinde biz de binici olduk. Bedir savanda kendileriyle karlatklarmzdan bizi sorun. Yzyze gelip savatmz nice kimseleri ldrdmz onlardan renin. Biz yle bir topluluuz ki sava ve kavgadan korkmayz. Kl ve oklar uutuunda biz onlardan ekinmeyiz. Raslullh sallallh aleyhi ve sellem aramzda parlayan ve k saan bir ay gibidir. Allah onunla dmanlarmz baaa ederek bizi muvaffak etmitir. Onun yla dmanlarn karanln kefetmitedir. Bedir Savandan sonra bizim hakkmzda sylenenler udur: Hi kimse yeni elbiseler giymee frsat bulmad. Kl ve haner bizim fesleenimizdir. Nergis ve gle ihtiyacmz yoktur. nk biz sava kendimize det edinmitedir. Dmann kan bizim arabmzdr. Onlarn kafatas bizim iecek bardamzdr. Bugn atei kztraym ki onu isteyenler, attan derek yz stne yere serilmi olalar. Sizler Hakkn azbndan korkmaz msnz? Al-

100

Hz. Ali Divan

lahtan korkmak kadar emin ve doru bir duygu olamaz. Sizler de Ebl-Eref knyesi ile nl Ka'b gibi, bizim kllarmzn etkisiyle yere dersiniz. Allah bilir ki ba eviren ve azan bir deve gibi Ka'b de slm dinine kar bir azgnlk iinde idi. Cenb- Hakk, Kabn ldrlmesini Raslullh sallallh aleyhi ve selleme bildirmek iin Cibril-i Emini grevlendirdi. Ve olaydan, onu haberdar etti. Raslullh sallallh aleyhi ve sellem gizli olarak bir eli gnderdi (Muhammed bin Meslemeyi) ki keskin bir kl ile onu ldrm ola. Kabn drlmesi etrafta duyulmaya balaynca onun dost ve arkadalar gzya dkmee baladlar. Hazret-i Peygambere dediler ki, bizi kendi halimize brak. Feryad ve figan ederek onu velim. Onlara biraz msamaha ettikten sonra baka bir yere gidin, dedi. Bylece burunlarn yere srtt. Beni Ndirlileri gurbete gnderdi. Bylece ssl ve gzel olan evleri bo kald. Ezrita (amda bir yerin ad) srlnce birbirlerine kavumu oldular.

Hz. Ali Divan

101

Ne yazk ki bir kimse Gtrif'in17 yanna girince ok mal dattm ve iddet ile korku saldn sylerdi. Hafif darbeleriyle, soylu olmayan ve atalar keremden yoksun bir kimseyi kurtard. Onun kulpu krk ilere yapm olduunu grdm. Yapm olduu ipin de asla salam olmad meydandadr.

17

Gtrif: Cemul-knza isminde bir kiinin oludur. Cem, Yemen de bir kabile reisidir.

102

Hz. Ali Divan

HZ. HASAN aleyhisselma NASHAT

Ey Hasanm! Sen, bellarn ortaya k esnasnda kendine sabr rtsn hazrla. nk gstermi olduun gzel sabr sayesinde bellar yok olup bittiinde neticenin hayrl ve iyi olduunu grrsn. Her toplulukta sen yumuaklk gster. lerinde acele etme. Yava hareket etmek, dost ve arkadalardan daha yararldr. nk bu ekildeki bir davran, sahibini skntlardan kurtarr. Dostunla olan sznde dima ve her yerde durmaya al. nk sze olan balln seni dima memnun edecek ve gnln ferahlatacaktr. Sen nimetin krn ve Allaha kar olan grevini yerine getirmee al. Byle hareket edersen Cenb- Hakk, dnemeyecein kadar sana baka nimetleri de verir. Kii, kendini ne ekilde grrse Cenb- Hakk ona, isteine uygun mertebeler verir. Sen halk iinde dima yksek mertebeler peinde ol. Rzkn hell kapdan iste ki her taraftan ana gelmee baslar. Rzk konusunda endie etme, senin arzu ettiinden daha fazlas seni bulur. Rzk, elde etmek iin sakn yzsuyu dkme, hasis ve cimri olan bir kimseye ihtiyacn arz edip ondan

Hz. Ali Divan

103

bir ey isteme. Regaib gecesinin faziletleri, lyk olmayan insanlardan beklenmez. Senden hayrl bir iin meydana gelmesini temenni eden dostunun hakkna riyet etmeyi ve kendisine sayg gstermei zerine bor bil. Anne ve Babann hakkn gzet, akrabalarndan da takv zere olanlara yardmc ol. Bir canl varlk, terbiye iin potada eritilip zerindeki kirler yok edilse; izfe suretiyle tasfiye edilip ve bir kalba dklse ondaki fazilet iksirinin hayr ve bereketinden dolay, altna dnn' Bir insann baba tarafndan olan deer ve kymeti, onun kemline dellet etmez. Gzel ahlk, edeb ve insan zellikler bir araya gelip onun nefsinde topland takdirde insan- kmil olur. lim elde etmek iin ura ve edep tahsiline gayret sarf et. Bylece ilim ye edeb sayesinde baar elde eder, neye elini uzatrsan, onu elde etmee muvaffak lrsn. i, Allah iin olan bir insann bu durumu ne kadar gzeldir. Byle ilerde baarl olan insanlarn baba ve dedeleri de kerem sahibidirler. Hayrl ve yararl ileri kendilerine huy edinerek atalarnn yolunda yryenler ne bahtiyar insanlardr. Mrvvet, kiinin verdii sz yerine getirmesidir. Komular yardm isterlerse, gece gndz onlarn isteklerini yerine getirip, sitemlerinden kur-

104

Hz. Ali Divan

tulmaktr. slma ait gerekleri grmeyen ve inanmayan insan sknt, ztirb ve eziyetlerden kurtulamaz. Zaman, mihnet ipiyle seni boarsa, ztirb ekip tasalanma. Kurtuluun iin yegne ve tek il sabrdr. Akll bir ku tuzaa dtnde tahamml gsterir, demiler. Sabreden bir insan, gn gelince ipin dmlerini zmee muvaffak olur. Aksi takdirde beyhude bir rpnma, kiinin ektii ztrb ve skntlar artrr. Nefsimi, dert ve skntlar kuatnca ve zamann olaylar onu skmaya balaynca ona unu derim :Zamann iddeti karsnda sabrl ol. nk her iddetli gnn mutlaka bir sonu yardr. Sabr ve tahamml, erefli ve asl insanlarn iidir. ok gemeden peinde kotuun yararl iin, Cenb- Hakk tarafndan yerine getirilecektir. Sknt ve meakkatlerden, kurtulduun an, rahat ve huzura kavuacaksn. Kalpleri mitsizlik ve yes duygular kapladnda ve byle bir hastalktan tr gste bir daralma olduunda; Hileli iler, gnl ehrine yerleip oray vatan edindiklerinde ve kalbi, gam kaplayp sknt meydana getirdiinde; Gam ve kederin yok oluu iin bir kar yol bulamayan akll insan, derdine bir re ve il aramak-

Hz. Ali Divan

105

tan vazgeip el ekse bile; Btn bu durumlarda ve mitsizlie dp aresiz kaldn zamanlarda isteklerine cevap veren ve ltfuyla seni ayakta, tutan Cenb- Hakk, senin imddna yetien birini gnderir. Hdist ve zamann kt gidiat son bulup, iyi ve mutluluk verici bir duruma dnnce, gslerde bir ferahlk meydana gelir. Geimini zilletle temin etmekten sakn. Kt, ad ve baya iler peinde koma. stek ve arzularn himmeti yksek insanlara arz et. Ktlerle muhtab olma. Fakir olup yoksullua dersen, hastaln gnl zenginlii ile tedvi etmee al. Derisi uyuz olan insandan kaar gibi, kt insanlardan ka ve ihtiyacn onlara syleme. Rzkn bir gn mutlaka dnp seni bulacaktr. nk yldzlar kadar uzak olsa da rzk, gelip insan bulur. Ey dostlar, eer durumum nasldr diye bir soru sorarsanz, biz zamann olaylar, sknt ve eziyetleri karsnda tahamml ve metanet gstermiizdir; diye cevap veririm. Cef ve ezyetlerin, bana etki etmediklerini gstermek iin hzn ve zntlerimi saklarm. nk dostlar, bende zayf bir nokta bulduklarndan mahzun, dmanlar ise mesrur olurlar.

106

Hz. Ali Divan

Dnya cmertlik gsterip sana mal ve mlk verince, sen de bu frsat ganimet bilerek dier insanlara kar cmert davran. nk dnya durmadan deimektedir. Zengin olan fakir, fakir olan da zengin olmaktadr. Dnya, san ikbl gsterirse, cmertlikle o mal ve mlk tketemezsin. Eer sahip olduun ikbl, bir gn idb'ara dnerse cimrilik ve hasisliin onu durduramaz. Mal ve servet, insann ayplarn rter. nk zengin olan bir insan yalan sylese bile halk onun bu szlerini tasdik ederi Doru sylediine inanarak yalan szn doru kabul eder. nsanlar, mal azln akl noksanlna balarlar. Akll olduu halde mal az olan ahmak zannederler. Her sknt ve eziyetle greerek yenmee muvaffak oldum. Fakat fakirlik ve yoksulluk bana galip geldi. Fakirliimi aa vursam, beni utandrr, vurmazsam iten beni kemirir. lfet ve beraberliinde huzur olmayan byle bir arkadan yz kara olsun. Kii, zek ve aklyla rzk bolluuna ve mal okluuna kavusayd, btn mertebe ve derecelerin en stn noktasna nail olurdum. Btn rzklar, Cenb- Hakkn fazl keremiyle

Hz. Ali Divan

107

ezelde taksim edilmitir. Akl ve mantk oyunlaryla deitirilmesi mmkn deildir. Hakk Tel'nn insana verdii ksmetlerin en hayrls akldr. Yeryznde yararl ve ona benzeyen, derece ve rtbe bakmndan eit olan baka bir nesneye rastlamak gtr. Cenb- Hakk insann akln noksansz ve eksiksiz yaratt takdirde, onun huylar da mkemmel olur. nk, bir iin let ve aralar eksiksiz olunca ondan meydana gelecek eyler de tam ve eksiksiz olur. Kiinin, halk arasndaki yaay ve canl kalmas akl iledir. lim ve tecrbenin asl merkezi akldr. Akl olmadan hibir i dnemez. Kiiye, arkada ve dostlar arasnda deer ve kymet kazandran, tam ve salam bir akldr, iradesi dnda meru olmayan bir yoldan kendisine verilmi olsa bile bu akli, yol gstericidir. Arkadalar arasnda akln azl o insan iin bir noksanlk kabul edilmektedir. Soy, sop, nesep ve asl temiz olsa da byle bir durumda kimse ona bir deer vermemektedir. Akl ve cesarette ne kadar baarl olursa olsun, geinme hususunda zengin ve talihi yver giden insanlar, dima galib gelmilerdir. Zamanmzdaki bel ve musibetlere hayret etmek yersizdir. nk huzur ve saadet iinde yaamak,

108

Hz. Ali Divan

bel ve musibetlerden ok daha tuhaf hale geldi. Gzellik, deiik ve ssl elbiseler giymekte deildir. Gerek bir gzellik, ilim ve edeple elde edilen ve gzlerin dikkat etmekte itina gsterdii gzelliktir. Dnya ve hirette kurtuluumuza vesile olan da ancak bu tr bir gzelliktir. Babasn kaybeden insan gerek yetim saylamaz. Ben, akl ve deer bakmndan eksik olanlara yetim derim. Her ne kadar ertta babasn kaybedene yetim denilmi ise de hakikatte yetim, akl ynnden eksik olandr. Senin iin nemli olan soy ve sopunla vnmen deildir. Edep ve terbiye bakmndan stn bir mertebede bulunman, rk ve sllenin erefiyle vnmenden seni mstani klmtr. Edepten nasibini alamam kiinin kendisini sayg, deer bir insana balamas ve onun soyundan geldiini iddia etmesi ona ne kazandrr? erefli ve faziletli bir babadan ocua ne yarar olabilir? nemli olan kiinin kendisidir. Olgun insan o kimsedir ki: Fazilet, edeb ve benzeri zelliklerin gerektii zamanlarda bakasna ihtiya duymadan 'ben burdaym diyebilendir. Yoksa benim babam yle idi, u meziyetleri vard, diyerek atalaryla vnen kimse keml sahibi deildir. Hazret-i sa gibi canllar dirilten bir nefese sahip olsa, da babann fazilet ve zellikleriyle vnme.

Hz. Ali Divan

109

Gerek anlamda insan isen kendi meziyet ve zelliklerinle vn. Ey soy ve sopuyla iftihr edip vnen kii! lim ve irfann iyi grmedii bylesine cahilane bir vnmenin sana ne yarar vardr? Btn nsanlarn anne ve babalar birdir, hepsi de dem ve Havvadan dnyaya gelmilerdir. Hi kimsenin gm, altn, demir veya bakrdan yaratldn grdn m? Kimin asl bu madenlere dayanmaktadr? Dnyada hi kimsenin kendi el emei ve almas ile yaratldn grdn m? Et, kemik ve sinirin dnda insanda baka bir eyin mevcut olduu iddia edilebilir mi? Chil kalp nesebinle vnme. nk insanlarn hibiri bki deildir. vnme ancak uzun mddet kullanldktan sonra yoklua karmas zaman alan ve akl-i mad diye tbir edilen akl, utanma, marifet, fazilet ve benzeri zelliklerle olur. Nefsimi terbiye etmek iin himmet ve gayret sarf ettim. Fakat Allahtan korkmak ve ona ynelmekten baka, ona etki edecek bir messir bilemiyorum. . Eer terbiye hususunda kusur ve aczim olduysa nefsimin susmas, konuarak yalan sylemesinden daha iyidir. nsanlarn dedikodusunu yapmak, onlar kk

110

Hz. Ali Divan

drmee almak, sadece slm dininde deil, dier semav dinlerde de haram klnmtr. Ey nefs, eer sz gm ise skt altndr. Nefsini ve rzn korumak isteyen kimse, herkese muhtab olmaktan ve ona cevap vermekten ekinir. Halkla iyi geinen ve onlar idre etmek yollarn aratran kimse, en doru hareketi yapm demektir. nsanlarn hakkna riyet ederek onlar ho tutmaa alan, an ve ereflerine uygun davranan kimse, buna karlk olarak' hayr ve ikrama lyk grlr. nsanlara ihanet ederek, onlara izzet ve ikramda bulunmayan kimse ise onlardan mit ettii ikrm asla bulamaz. Nice aklsz insan vardr ki cehalet ve gafletleri sebebiyle yzme kar sylenmeyecek szleri sylerler. Bu gibi insanlara cevap vermei tiksinti veren bir ey kabul ederek susmay tercih ederim. Kt huylu insan, hafif-merepliini artrdka, ben tahamml edip yumuaklm artrrm. Bu halimle kendimi ud aacna benzetirim. nk ud yandka gzel kokusu da artar. Kt kiinin atei fazlalatka benim hilm ve yumuaklm artar. Bundan dolay kendisine cevap vermem. Din kardeinin kusurlarn rtmek iin stne bir perde ek. yi taraflarn anarak ktlklerini rtmee al.

Hz. Ali Divan

111

Akl yerinde olmadan zulm eden bir insann tecvzlerine kar gsn siper et. Zaman getike o zlm de geer. nk dnyada her ey geicidir. Aklsz olan insann szlerine karlk verme. Fazilete dayal bir hareket tarzn se. nk zlimin hesabn, gerek yaratc ve Seri'l-Hisb olan Allah grr. Dnk gnn gemesi gibi vef da yok olup gitti. Halk, hile ve kark iler peinde olup sadece kendi ihtiyalarn temin etmekle megldur. Zamane insanlar, grnrde birbirlerine kar sevgi ve vef duygularn izhr ederler. Halbuki ileri akrep gibi kin, nefret ve dmanlkla doludur. Benim ilmim oktur, huy ve ahlkm da gzeldir. Bu gibi zelliklerle bezenmi bir insann bedbaht olup olmayacan bilmiyorum. Bin tane dman arasam, bulmam mmkndr. Fakat gerek ve hakiki bir dost arasam, bulabileceimi zannetmiyorum. Ktlerin lmyle dnya harap olmaz. Fakat iyilerin gp gitmesi dnyann yklmasna sebep olur. htiyacn karsnda kap kapanrsa zlme, bu grevi bakasna brak. Sana kapy O' aar. Ey gzmn nuru olum, anne ve babann hakla-

112

Hz. Ali Divan

rna riyet et. Uzak ve yakn akrabalarna kar iyilikte bulun. Takvaya riyet eden, gzel ahlkl, iffet ve terbiye sahibi, verdii sz yerine getiren insanlarla arkadalk yap. Tabiat ve huyu gzel olan insanlarla arkadalk yap. nk bu tr nsanlarn sohbeti kalbe ss ve ziynettir. nsanlara eziyet veren eylere engel olmaya al, dilinle kimseyi incitme imn ehline rabet et ki inanm bir insan iin tevazu arttn Byle huylarla bezenmi kiiye, canm sana fed olsun, derler. Gzn harm olan, eylerden sakndr, komuna eziyet etme. Huy ve tabiatn vlm olan zelliklerle bezemee al.Btn olaylarda Allaha dayan. nk grnen ve grnmeyen kaz ve bellardan ve insana zarar veren kt baklardan ancak Allah korur. Allahtan, ismet ve gnhlardan uzak kalmay iste. Bakalarndan hibir ey istemeksizin Onun nimetlerine kretmei bir vazife bil. Hi bir zaman mnkir olma.al ve inaln verirken yksek mertebelere ulamak iin sarf et. Bylece yaratklar koruyan Cenb- Hakkn himmetiyle ancak vlm kiilerden olursun.Dnyada ebed kalacam diye ev, yurt edinme. nk dnyada. ebedilik yoktur. Herkes ger gider.

HZ. HSEYN aleyhisselma NASHAT

Ey Hseynim! Muhakkak olan udur ki, ben terbiye maksadyla hak sz syleyip nasihat ederim. Benim sylediklerimi dikkatte dinleyip gerekenlerini yerine getirmee al. nk akll insan, terbiye iin verilmi tleri dinleyen kimsedir. efkatti bir babann tlerini dinle ki sana, terbiye hususundaki nasihatlerim gda gibi vermektedir. Edepli olduun takdirde iki cihanda da mutlu olur ve kurtulursun. Ey benim dnyada ve hirette meziyetleri yksele olan olum! Rzk, Cenb- Hakkn kefaleti altndadr. yleyse sen isteinde dima gzelini tercih eyle ve ok talepte bulunma. Maln yalnz kendine ayrma, Yaratann dnp, ihtiya sahiplerine ve fakirlere de dat. Cenb- Hakk, btn insanlarn rzkn vermei taahht etmitir. Gelen ve giden mal, mlk, servet, altn ve gm, iretiden baka bir ey deildir. Rzk, bir insana gz kapayp ancaya kadar geen ksa bir zamandan daha sratli verilir. Sebepler halkedilince, gerisi kendiliinden gelir. Rzk, sellerin akt derelerden ve kularn yuvalarndan umasndan daha srtli olarak sahibine

114

Hz. Ali Divan

ular. Ey' benim gzmn nuru oulcuum! Kurandaki nasihat ve tleri tut. Kim ki Allahn kitabndaki nasihatlarla mel ederse, saadet ve mutluluk ehlinden olur. Gel, Kurn- Kermi okumaya gayret sarf et. Hkmleriyle mel eden ve okuyuuna zel bir itina gstererek ona sayg duyan kmil insanlar iinde yaa. Kurn- Kermi gzel bir henk ve sesle okuyup anlam zerinde dnmek, byk bir mutluluk vesilesidir. Kurn derin bir heyecan ve kendinden geercesine okuyarak Allah'a yakn olmak isteyenler, bu arzularna kavuurlar. Samimiyet ve ihls ile Allaha ibadet et. nk bu ekilde ibadet ettike yksek mertebelere ular, manev bir gelime gsterirsin. Kurn- Kermi okuduunda, korku ve azb bildiren yetlerle karlarsan, durakla. Byk bir ta'zim ve titreyile gzlerinden yalar aktarak ve anlamlarn derin derin dnerek oku: Duraklama esnasnda, ya dil veya kalp ile su mnctta bulun. Y Rabbi! Sen dilersen adaletinle kabahat ileyenleri cezalandrrsn, fakat beni o zmreden eyleme. Ben her hata ve kusurumu kabul edip senin derghna geldim. nk ayplar rten ve kusur-

Hz. Ali Divan

115

lar affeden ancak sensin. Kabahatli olanlarn, senin kapndan baka gidecek yerleri yoktur. Kurn- Kermi okurken, hoa giden ve cennetteki dereceleri bildiren yetlerle karlarsn. Samimi bir kalp ile iten h ve enin ederek Allaha yaklam kimseler gibi sen de ebed cenneti iste. Mutluluk ancak yalvarmak ve cenneti istemekle elde edilir. al, yalvar, rica ve temennide bulun ki o cennete girebilesin. Yklmayan, dim ve ebedi olan kklerdeki huzur ve rahata kavumak iin, byle bir yol izlemekten baka re yoktur. Kesiklie uramayan ve sonu olmayan ebedi bir yaaya kavu. Olaanst bir yere girmee gayret et ki yklmas mmkn olmasn. Bylece neeli ve mutlu bir hayat bulmu olursun. Bir hayrl ise niyet edersen onu yapmak iin acele et. nk gecikir ve o ii ardan almaya alrsan, zihninde doan baz dnceler, seni o ii yapmaktan alkoyabilir. Bir ktlk yapmak iin arzu duyar ve iinde bir his uyanrsa, gzn kapat ve o ii yapmaktan vazge. En gzel ey, Allahn emirlerine uymaktr. nk isterin en hayrls Allahn emir buyurduklardr. Bir babann, ocuunun stne titremesi, eilip efkat gstermesi gibi, sen de dostlarna kar ayn

116

Hz. Ali Divan

ilgiyi gster. Onlara kucak a, kollarn uzat, ve yardmda bulun. Komu ve misafirlerine gcn yettii kadar yardm et ve ikrmda bulun, ilgi ve alkan o derece, ok olsun ki seni grenler, aranzda bir akrabalk veya rsiyyet ba var zannetsinler. Kendine o kimseyi dost olarak se ki, seni karde gibi kabul etsin ve senin hazr bulunmadn anlarda, sana saldrda bulunanlara kar mnakaa edip, seni savunsun. Hastann if bulmas iin ilc istemesi gibi sen de hakiki dostlar iste. Sknt ekmek istemiyorsan, yalanclarla arkada ve dost olma. Nerede olursan ol, gerek dostlarla dp kalk. Doruluu bilinen ve yalan sylemeyen kiilerle ahbablk kurmak, olduka gzel bir eydir. Yalancy gzden uzak tut, onunla arkada olma. ayet sana yaklamak isterse, sen ondan uzakla. nk yalanc, kendisiyle sohbet ettii insan dahi yalana altrr. Yalanc, senin arzularndan da te yapmack bir hareket ve dil ile seni kandrr, olmayacak ileri sana yaptrmaa alr. Hlbuki senin sylediklerini deitirerek tilki gibi hile ve kurnazlk yoluna sapp bakalarna aktarr. Yaltaklanan kiilerden sakn. nk senin bana bir musibet geldiinde, ate alevlerisin diye fitne

Hz. Ali Divan

117

odununu tar. Baar ve ikbl zamanlarnda insann etrafn dolap kutlayanlar, darlk ve sknt geldiinde, hemen ortadan kayboluverirler, Bu tr kiilerin ii gc, insana ez ve cef ektirmektir. Ey olum Hseyin! Sana t ve nasihat verdim. Eer kabul edip gereini yaparsan kazanl karsn. Fakat ne yazk ki dnyada nasihattan daha ucuz bir ey yoktur; Pahaya lyk ve kymetli bir ey iken maalesef alnp satlmyor. Ey Hseynim, eer gurbete ve yabanc bir memlekete yolculua karsan, o lkenin det ve geleneklerine gre hareket et. Yabanc bir yerde, aklna gvenip o lkenin ahlisine aykr dnme. phesiz her memleketin dnce tarz ve biimi ayrdr. Ne olurdu, keke ben de bu tlere gre hareket etseydim. O zaman bakalar bu tlerime daha fazla rabet gsterirlerdi. Btn varlmla Cenb- Hakkm emirlerini yerine getirmee altm. Fakat icraatlarmdan dolay bazlar bana kar kp di gcrdattlar. zrn yle itimat edilecek birisine syle ki senin tavr ve hareketlerini ho karlayarak, baarl olman iin sana yardmc olsun. Dnyann zevk safasna aldanp sevinme. Basa gelen musibet ve bellar karsnda da znt

118

Hz. Ali Divan

duyup tasalanma. nk her iki durum da geicidir. Yarnki gn dnk gne kyas ederek rahatn dn. Dnya ileri sknt ve znt ekmee demeyeceine gre, bouna yorulup sklma. Zamanla ocuk ve torunlarmzn bana gelecek bel ve eziyyetleri grr gibiyim. leride cereyan edecek sava ve skntlarn atei imdiden tutumutur. Gelin ve gveyin, renkli elbiselere brnmesi gibi bizim de sakalmz kana boyanacaktr. Grdm bu durumlar veya bana gsterilenler, aka ve aikre deil, ryada oldu. Bu olaylar mahede etmek iini bana anahtar verildi. Grdm bu bel ve musibetlerden saknmak mmkn deildir. Nbet ve srayla gelmektedirler. Bunlar gelip sana erimeden evvel, sen kendini onlara kar hazrla. Allah, bizim yerimize geerek din emirlerini yerine getirene rahmet eylesin. Nass ile sabit olan kyam sahibi o kimsedir ki halk, din ilerinde onun nfuzuna ve hkmetmesine hayret eder. Ey Hseyin! O mehdi hem benim ve hem de senin intikamn alacaktr. Sknt ve eziyetlere kar sabr gster ki, mkfatn gresin. Bir kan iin binlerce kari dkm ve kusuru yokken bir grh insan, onun katli iin abuk davran-

Hz. Ali Divan

119

mlardr. Eziyet verip sknt ektirdikten sonra zlimlerin zr dilemeleri, hi bir yarar salamayacaktr. Ey Hseyinim, dost ve ahbablarn ayrl mnasebetiyle zlme. nk ayrln olmas muhakkaktr. Eskiler demiler ki, lm iin hazrlaynz, yklmak iin in ediniz. Ey Hseyin'im, dnyann harap olmak iin yaratldn renmek istiyorsan, iinde oturduum; evlere sor ki sana lisan- halle cevap verirler. Dnya ehline ebedilik yoktur, derler. Ben, din hkmlerine olan tam ballm ve onlar tatbik etmem mnasebetiyle, yet, vahiy ve bunlarn gereklerine iman edenler iin, deta dinin kendisi olmuum. vnlecek bir aile olduumuza dir eitli deliller vardr. nk Kurn da bize iaret edilmi ve zerimize salavt getirilmesi emir buyurulmutur. Ey Hseynim! Deden Hazret-i Muhammed Mustafaya daima salt ve selm getir. Bylece din bir emri yerine getirmi olur ve Kurndaki yet-i kermelerin, esrrna talip olanlar memnun edersin. Devrana ve zamana bir gn de olsa gvenme. nk zaman durmadan deimekte ve dzenli grnen iler zlmektedir. yilik ehline haset etme, onlar kskanma. Onlarla

120

Hz. Ali Divan

beraber olduun takdirde Dars-selm bulur, Cennete girersin. Yce olan Allaha itimat et, dima ona gven. nk byk nimetlere sahip olan Cenb- Hakk'tr. Arzu, istek ve aratrma ile ilim elde etmee al. Hell ve haram birbirinden ayrdetmede dikkatli ol. Kt sz sylemei det haline getirme. Allahn raz olduu ve beendii eyleri konu. Arkadan sana hyanette bulunursa sakn ayn eyi sen yapma. Verdiin sze sadakada bal ol. Dost ve arkadalarna kin besleme. Affetmei det haline getir. Bylece kurtulua erersin. yiliklerin yannda ihsan ve keremde bulunmak det olmutur. Ktler yannda ise bir noksanlk kabul edilmitir. yilik ve ihsan kendini bilenlerce sedefin' iine dp inci olan Nisan yamuru gibidir. Ktler yannda ise ylann azna den zehir gibi olur. Kerim olan bir kimseden bir ey istemek iin ona gidip selm vermen kfidir. Baka bir ey sylemee lzum yoktur. Kerem sahibi insana selm verir vermez senin ihtiyacn anlar ve onlar gidermei kendisine bor bilir.

Hz. Ali Divan

121

Kerem sahibi insana srrn tevdi edersen onu bakalarna amadan gizli tutar. Benim sakladm sr, kaps kilitli bir ev gibidir. Anahtar kaybolmu ve kaps mhrl kalmtr. Gcn ve iktidarn olduu zaman sakn zulmetme, nk zulmn sonu pimanlktr. Ey oulcuum mazlumun ahn almaktan sakn. nk mazlumun bed-dus karanlkta sana isabet eden bir ok gibidir. Sen uyursun fakat zulme uram insan uyumaz. Sana bed-dua eder, uyank olan Allah onun bu bed-dusn kabul eder. Seninle akalam olsalar bile sen kimseyle akalama. Bu ekilde hareket edersen selmet bulursun. Szlerin at yara onulmaz ve kabuk balamaz. En ok szn at yaradan kan damlar. Gerek dost ve arkadasn o kimsedir ki enin bana bir bel ve sknt geldiinde znt duyar. Gerek kardein o kimse deildir ki skntya dp perian olduunda sana sitem ede.

LM TAHSL ETME
nsanlar iki ksmdr. Birincisi ilim retenler, kincisi de onlardan ilim renip gereini yapanlardr. Bu iki gurup dnda kalanlar, saf bir nesnenin geriye kalan tortusu gibidirler. Gerek lim o kimsedir ki kendi nefsinde mevcut olan eyleri bilen kimsedir. Yoksa gzel szler syleyerek ve darb-i meseller getirerek insanlara hitap eden, lim deildir. ftihar ve eref, ancak ilim ve irfan erbabna yarar. nk bunlardan her biri, bilgi ve tecrbeleriyle dier insanlara hak ve doru yolu gstermektedirler. nsann derecesini, rtbe ve kymetini ykselten ilimdir. Kii ilim ve marifetle gzel vakit geirebilir. Cahil olanlar ise bilginlere kar fke duyar, dmanlk besler, kin ve nefretle karlk verirler. lmi koruyup, hakkna riyet edelim. Buna karlk bir cret talep etmeyelim. nk kinat l mesabesinde iken ancak ilimle dirilebilmitir. Nereye gidersem gideyim ilmim ve irfanm benimledir. Kalbim, ilim sanddr, ii bo olan bir ey deildir. Eer evimde olsam, ilmim benimledir. ar ye sokaa ksam dahi onun benden ayrlmas mmkn deildir.

Hz. Ali Divan

123

nsan kalb zenginlii ile zengindir. Yoksa mal ve mlke sahip olmak zenginlik deildir. lim insan iin bir sstr, sen ilmi elde etmek iin gayret sarf et ve mrn olduka bu arzundan vazgeme. lim ve irfana meyl ve Allah'a gvenerek kalp zenginliini taleb et. Yumuak ol ve metin bir akl ile kendini korumaya al. lim elde etmede sakn usanma. Bir gn gelir ki denize dalar gibi ilim ve irfan denizine dalar ve onun safasn srersin. Zhd ve takvaya riyet eden ve dinin emirlerine uyan bir mmin ve slm ganimet bilerek ilim ve irfan kapan kimselerden ol. Sen kendini ve kendi halini iyi bil ki yararl bir ilim, gzel akmakta olan bir su gibidir; istekli olan insanlara kolaylkla ve faydal olacak ekilde ular. Kii, geri durmak suretiyle maksad ve meramna ulamaz. Hatta bu durum onu tehlikeli ve bilinmeyen bir yere ulatrr. Eer ilim arzu ve temenni ile elde edilmi olsayd, yeryznde hi kimse cahil kalmazd. al, tembellik gsterme, gaflet iinde kalma, hirete, gstermi olduun tembelliin cezasn ekecek ve pimanlk duyacaksn.

124

Hz. Ali Divan

ok olsa da dnya mal fnidir, yok olmaa mahkmdur. lim ise bakidir, hi bir zaman tkenmez. lme ihtiya duyduum kadar, baz zamanlarda cehaletin zorlamalarna da ihtiyacm vardr. Cehalet, benim zelliim olmad iin onunla hibir zaman honut ve memnun deilim. Fakat baz zarur anlarda ona ihtiya duyarm. Bir kimse, cehalet kusurlu ve kabahatli bir eydir, derse doru sylemi olur. Fakat zll, ondan da daha kabahatli ve kusurlu bir eydir.

HKMETLER (Muhtelif)
Sen ey insan, aklayc bir kitap gibisin. Harfler iteki gizlilikleri aa vuran ve beyan eden vastalardr. Takn bir ruh, iki cisim arasnda bulunmaldr ki, cisimler ikidir, fakat ruh birdir. Senin bana bir bel ve musibet geldiinde sabret. nk Kurnda nirah sresinde srlerin ikisi bir, ysrler iki olmakla; bir darla iki kolaylk takdir ettiini dnerek teselli bul. Acele etmemek ve yumuak davranmak, kurtulu ve felaha sebeptir. Ne i olursa olsun baarl olmak istiyorsan, teenni ile hareket et. ki kiinin bildii ey, artk sr olmaktan kmtr. Sakn srrn kimseye ama. nk dostun da dostu vardr. Srrn, o kimseye if edip aklama ki bakalarndan sana sr getirip onlarn syledii gizli eyleri sana if eder. Bakalarnn srrn sana getirerek if ettiini grrsn. Ayn ekilde senin srrn da bakalarna if edecektir. Dostun seni emniyetli bir insan bilerek sana srrn akladysa sen bu srr sakla. Arkadann bir aybn grdn zaman veya onun bir kusuruna muttali olduunda saklamasn bil.

126

Hz. Ali Divan

nanm kimselerin gizledikleri nice hususlar vardr ki bunlardan melekler ve cinler ciz kalmlardr. Ondan (Allahtan) gelen hidayet kendilerine yol gstericilik grevini yapar. Allahn veli kullar, daha fazla idrk sahibi olurlar. Nice gnahkr ve si insanlar grdm ki mmin kardelerinin rzlarnn derilerini para para edip yzerler. Allah insan, ltuf ve keremiyle mutlu ve mesud etmedikten sonra, kendi alma ve abalamalaryla eitli kusur ve kabahatlara dr olur. Toprakta bulunduunuz zaman aranzda iki kar uzaklk bulunsa bile manev leme, gre bu ok uzak bir mesfedir. Akl olmayan bir bilginin durumu, aya olmayan bir insann ayakkabya sahip olmas gibidir. Akl sahibi olup da ilim sahibi olmazsan, ayan olup ta ayakkabya sahip olmamana benzer. nsan kendi aklnn kn gibidir. Klc olmayan bir kndan ne hayr vardr? Ekin, biilmek zamanna eriti, onu tarlada brakmak mmkn -deildir. Ekini bimek gerekir. Baka birinin de dnyas kt ve mezmum grnse de hiret ve ukbas iyidir. br dnyada rahat edecektir.

Hz. Ali Divan

127

Ktlk artnca sabr ve tahamml fazlalaan kii, iki ta arasnda ezilen misk gibidir. Mrvvet18 sahibi olan kii iki ta arasndaki misk gibidir. Nasl ki ezilince kokusu artmaa balarsa o kiinin karlat ktlkler arttka, sabr da artar. Bu lfet ve yumuaklktan maksadm udur ki: Gler yzl ve tebessm eden bir ehreyle bakalarn sevindireyim. Bylece onlar da lmmden sonra mezarmn bana gelip dualarn oaltsnlar; Bir ii Cenb- Hakk istemedikten sonra ard arkas kesilmeksizin bir takm engeller karak meydana gelmesi mmkn olmaz. Sana yarar olmayan bir yerde ikmet etme. Allahn topra olduka snrszdr, senin rzkn ise geni bir alana yaylmtr. yilik yapmak, klmas ve trmanmas g dalarn tepesine ulamaktan daha zordur. Ktlk, ok hzl akp giden bir suyun akntsndan daha sratlidir. Etrafa hemen yaylr. Eer akrebi yllarca besleyip terbiye etsen bile bir
18

Mrvvet: nsaniyet. nsanla uygun olan eyi yapmak. Gzel ve iyi eyleri alp, kt eyleri ve hlleri brakmak. * Ana baba saadeti. * Mertlik, yiitlik. * Reculiyet

128

Hz. Ali Divan

gn frsatn bulduu zaman, hi tereddt etmeden zehirli inesini sana sokabilir. Devaml surette abalayp hareket halinde olana de ki: Boa zahmet ekiyor ve kendini yoruyorsun. u eyi dima gizli tut: Cesaret ve kahramanln, ilim ve irfann ve bir de sahip olduun mal ve mlkn. nsanlar gizli kalmalar gereken bu eye dmandrlar. nk bunlarn yok olmasn temenni ederler. Zillet ve pintilik evinde oturma. nk zillet, horlukla arkadatr. Ona tenezzl ettiin zaman sen de zelil olursun. Malna zarar ve ziyan geldiinde hemen grr. Fakat dinine gelen musibeti, anlayp dnmez. Bir ksm insanlar da vardr ki ham dnyalarn ve hem de hiretlerini beraber yrterek onlar kazanrlar. Bazlar da hem dnyada ve Hem de hirette zarar ve ziyanda olup her iki dnyann nimetlerinden mahrumdurlar. Durumlar apak grnd gibi insanlar drt guruba ayrmak mmkndr. Birinin dnyas darack olduu halde hireti geni ve vnlecek durumda olur.

Hz. Ali Divan

129

Birinin de dnyas msait olduu hlde, hiret ve ebed lemi nefret edici durumda olur. Biri de hem dnyada ve hem de hirette kazanarak ikisinin kazancn bir arada bulur. Biri de hem dnyasn ve hem de hiretini kaybederek, her iki dnyann nimetlerinden mahrum olur. Menfat ve kar iin insanlara ba eme. Byle bir hareket dinde zayflk anlamna gelir. Mneccimler gelip beni bildikleri ilimle tehdit ettiler. Dediler ki yldzlarn uursuzluu mevcuttur. Ben gnhtan korkuyorum, iki yldzn bir araya geldii Krann uursuzluk ve ktlnden korkmuyorum. Senin gerek mrn iinde bulunduun andr. Geen gemitir, gelecek gelmemitir, iinde bulunduun an ile muammersin, mrn ondan ibarettir. nsanlar iinde hayrl olanlarla dost ol ki huzur ve-saadeti bulasn. nk Ktlerle arkadalk yapan kii gnn birinde mutlaka yaralanr. Ciddiyeti akadan, mizah ve ltifeyi edeb konumadan ayrdedemeyen kimselerle akalama. Gnn birinde holanmadn bir sz veya mizahla seni zebilirler.

130

Hz. Ali Divan

Bir glk ve sknt ile kar karya geldiimde, zamann etkisiyle deimeyen sabit meselelere dikkat ve derin bir aratrma ile bakarm. Zamana biraz mhlet ve imkn ver ki insanlar arasndaki mesafeyi kesmeye yeterli ve kfidir. Deimekte olan hadiselerden ders almak sana kfi gelmez mi? Yeniler eskimekte, ekilmi olan tohumlar baak verip biilmekledir. Bir toplumun vali ve idarecisi olarak bir gecelik grev yapsan da, bil ki onlardan meslsn ve senden onlarn hesab sorulur. Bir anda bana saysz zulm ve hakszlk gsterilir. Ben ise sabr ile onlarn neticesine bakarm.

AHLAK
Her yara, kendine uygun gelen bir illa tedavi edilir. Fakat kt huy yle bir hastalktr ki il ve tedavisi olamaz. Zamann olaylarna galip gelen kii, her trl sknt ve derde re bulmu, yumuak huy ve nzik bedeniyle hereyi halletmitir. Byle insanlar, yksek ve vnmee deer mertebelere ykselmilerdir. Halka msamaha ye kerem dolu duygularyla muamele etmektedirler. vnmee lyk durum udur ki Hakk Tel ona yardm etmi, bylece kendisi de iyi kullardan bir kul ve doru yolu bulmu kimselerden olmutur. Dedikodu ve gybet amurlarna kendini bulatrma. nk gnn birinde bu irkin durum seni de bir tokat ile terbiye edebilir. Kt huylar edinmekte zaruret yoktur. nk kt huy bir yerde durmaz, mizaca srar. nsann mayasnda ve yaradlnda hem iyilik duygusu ve hem de ktle meyil vardr. Huy ve mizata da kimisi iyi, kimisi de ktdr. Vef duygusu tkendi, yardm ve mit kalmad. nsanlarda sabrszlk ve isteksizlikten baka ey ortada kalmad. nsan kerem sahibi yapan onun gzel ahlkdr.

132

Hz. Ali Divan

Yoksa mal, mlk ve etrafndakileriyle insan kerim olmaz. Bir kimse kendisine verilmi olana raz olmazsa ve gzel ahlkla sslenmezse, ona fazla nem verme. Hay ve utanma duygusundan hi bir zaman uzaklama. Dnyadan sakn ve onun hilelerinden ekinme yollarn ara. yi hl ile meramn beyn kl. Oldu demekle senin istein aa kar. Biz kerem sahibi insanlarn oluyuz. Bizim ocuklarmzn daha beikte iken knyeleri belli olmaktadr. Ktlkler zzet ve rahatlk dei zerinde uyuyunca biz terk-i diyr eyleyip hicret ettik. Gzel ve vnlecek huylar vardr. Bunlardan birincisi din, kincisi de akldr. ncs ilimdir. Drdncs hilm ve yumuaklktr. Beincisi cmertliktir. Altncs ise: kerem ve ihsandr; Yedincisi, lutufdur. Sekizincisi, sabr ve tahammldr. Dokuzuncusu, kr, onuncusu da yumuaklk ve In tbir edilen mlyimliktir. Gzn dnyadan evir, cef ve eziyetler karsnda sabr gster, Dnya, bir anlk zamandan baka ey deildir. Daima Mevlya ynel.

Hz. Ali Divan

133

Kyamet gnnn az takv ve ibadettir. Kyamet ve har gn yolculuu iin bugnden yol azn hazrla. Kk gnahlar ileme! Zira gnn birinde ilediin gnahlar toplanp bir araya gelerek byk gnahlara dnr. ittim ki sen (Hudeys b Raid) beyt'l-mal (devlet hazinesinden bir mescid ina ediyormusun. Allaha krler olsun ki sen hayr ilemee muvaffak olmazsn. Senin durumun u gnahkr kadna benzemektedir ki zina paralaryla nar alp fakirlere datmaktadr. Basiret ve takva sahibi kimseler, o kadna dediler ki sana yazklar olsun. Ne zina ile ve ne de sadaka dat. Kiiye lmnden sonra mesken olan yer, hayatta iken bin ettii ve iyilik veyahut ktlklerle ssleyip ina ettii evdir. Eer dnyada iken hayrlarla ssl bir ev yaptysa ahiretteki evi de gzel olur. Eer ktlkle ina ettiyse br dnyadaki evi de kt olur.

EDEB
Kim ki gzel huylarla bezenip dab ve kurala riyet, ederse, bir topluluun ba ve reisi olur. nsann asl ve kk gizlidir. Fakat fiil ve hareketleriyle ne tr bir insan olduu hemen anlalr. Bo ve anlamsz bir sz sylemek arzusunu duyarsan, ondan ekin. Allahn adn anarak stnlk kazanmaa al. Eer yksek rtbe ve erefli makamlar peinde isen, daima iyilik ve merhameti tercih ederek efkatli ve merhametli bir insan ol. Eer bir kimse sana zulm ve hakszlk ettiyse onu Cenb- Hakka havale et. nk Allah o hakszln mkfatn sana verecektir. Dnk gnde bir ktlk etlinse, bunun il ve tedavisi bugnk frsat ganimet bilerek ktln zdd olan iki iyilik yapman gerekir. Temiz huylu insanlara ilim, fazilet, edeb ve irfan ss oldu. Onlar her zaman bu zelliklerle temayz ederler. Kerem sahibi bir insan sana yardmda bulunduu zaman sen kendisine aka teekkr et. Nefis, bilir ki ben kendisine hi bir zaman dost olmam. Ona isyan ettike ve kar geldiim takdirde hidyet yolunu bulurum.

Hz. Ali Divan

135

ok kimse vardr ki ayak srmesinden nefsini korumaya alr. Bununla beraber bu korku aleyhlerine delil olur. Eteklerini ekip toplad. Takv, birr ve iyilie yneldi. Bylece maksatlarna ulat. Zenginliini yaymaa al, fakat yokluunu gizle. Her ne kadar fakirlik ve dervilik insana ar gelse de yine de gizlemek gerekir. Olgun insan o kimsedir ki fakirliini gizlemee alr; kendi nefsi bile bu fakirlik ve yokluktan haberdar olmaz. Bu nefis dnya iin alayp gzya dker. Hlbuki bilir ki selmet, dnyann iindekilerini terk etmektedir. ocuklarn kk yalarda terbiye ve gzel ahlakla eit ki ihtiyarlk zamannda gzlerin aydnlk olup onlardan ikyeti olmayasn. ocuk iken nsann rendii ilim, grd eitim ve terbiye, ta zerinde yazlm yaz gibidir. Kolay kolay unutulmaz. Terbiye, ylesine artan ve hi eksilmeyen bir hazinedir ki felek ve devrann deimesi ona bir zarar ve ziyan veremez. Terbiye ve edeb sahibinin aya srp yere dmez. nk byle bir durum meydana gelse bile ipekten yaplm dek ve krsler zerine der.

136

Hz. Ali Divan

BADET
Allah Tely bilmek ve tanmak, btn ilimleri iinde toplayan bir kr hazinesidir. Allah' tanmamak ise kfr almetidir. Yaratcsn tanmayan ve yaradl gayesi olan irfan ile sslenmeyen cahil kimseler, eklen yaam olsalar bile l hkmndedirler. Mezara girmeden evvel, cesetleri onlara mezar olmutur. Din ve dnya, bir arada ve beraber olduklar mddete gzeldirler. Dinsiz olan bir dnyadan hayr gelmez. Bir kimse ki hakiki lh ilimle veya onun erbabna sevgi gstermee gayret gstermezse ldr. kinci hayat ve dirilie kadar onun iin hayattan ve diriliten bahsedilemez. hiret az iin Allahtan korku ve takvay sermye kl. nk kiinin lmesi geceden daha sratlidir. Temiz bir kalp ile Allah iin iki rek'at nafile namaz klmay ganimet bil. nk Allaha yaknlk ancak nafile namaz ile mmkndr. Tecrbe ve basiret sahibi olup mal ve mlkn meru yolda sarf eden kimseler ile cahil; servet toplayarak, zekt ve benzeri hayrl iler iin harcamada bulunmayp, mal ve mlkn varislerine brakanlar arasnda elbette fark vardr.

Hz. Ali Divan

137

lmle bu dnyadan gerek, rahat ve huzura kavuan l deildir. Gerek l, diriler arasnda gezen, fakat hayattan haberi olmayan kimsedir. Senin arzu ettiin eyler, Huld cenneti iinde gerekletirilmitir. O sonsuz arzu ne gzel ve ne ideal bir arzudur. Halka, kusur ve gnhlarndan dolay tvbe etmek vcib oldu. Fakat gnhlar ilemekten saknmak daha vcibtir. Ya Rabbi, helk olmadan evvel bana tvbe etmei nasip eyle. Kap kapanmadan evvel tvbe sayesinde kurtulmu olaym. Bugn elinde imkn varken hiret iin hazrlk yap. nk yarn bu azktan ayrlacak ve dnyay brakacaksn. Gemekte olan mrden fazla bir ey bekleme, gelmekte ve yakn olan yolculuk iin hazrlk yap. nk ondan sonra uzak ve belki hi sonu olmayan bir yolculuk balayacaktr. Ey yazc, senin yazdklarn sabit kaldna gre hayrl olan eyleri yaz ki bir gn o hayrl ilerle karlaasn.

138

Hz. Ali Divan

KR
Benim baz alkanlklarm vardr: Eer devran bana ktlk edip beni gaml ve kederli klarsa sabr gsteririm, sevinli ve neeli klarsa Halik Talya kr ederim. Nefis zenginlii onun iin yeterlidir. Bakasna ihtiyacn aklayp ondan yardm dilemez. Fakir olup bakasna muhta duruma dse de sabr gsterir. Eer glk ve skntya urarsan, sabr ve tahamml gster ki devaml olmayan bu durum son bulacak, kolayla erieceksin. A kal ki alk, takva sahibi olan insanlarn iidir. Uzun sre a kalan bir insan bir gn mutlaka doyurulacaktr. Eer nimete karlk kr etmi olsalard mkfatn grr ve Cenb- Hakkn u mkfatn elde ederlerdi. Eer krederseniz zerinizdeki nimetlerimi fazlalatrrm, inkr eder mal ve mlknz datmazsanz onu yok ederim. Bir nimete kavutuun zaman onun kymetini bil. nk gnahlar ve isyan nimetin ortadan kalkmasna sebep olur. Nimeti Allaha kretmek suretiyle koru. nk Cenb- Hakk nimetin krn bilmeyenleri iddetle cezalandrandr. Nimet cezaya dnr.

ADB-I MUAERET
ekil bakmndan insanlar birbirlerine benzerler. nk hepsinin baba ve annesi, dem ile Havvadr. Anneler, gslerinde inci tayan sedef gibidirler. nk rahimlerine nutfe tabir edilen insan tohumu emnet edilmitir. Babalan ise ocuklarn deer ve kymetleri iin hizmet grmektedirler. Eer insanlar soy bakmndan vnp kendilerinden daha aa derecede bulunanlara bir stnlk taslyorlarsa, uzak soylar balk, yaratldklar, yakn madde de anne ve babann belindeki menidir. Eer sen soy ve sopunla vnrsen, biz de cmertlik ve benzeri, iyi zelliklerle vnrz. hdini yerine getirmeyen kadnlar, azna alp anma. nk onlarn sz Bad-i sab diye tabir edilen rzgr gibidir. Hangi tarafa esecei belli deildir. Kadnlarn zelliklerinden biri de, kalp krmalar fakat gzel ve benzeri yollarla krdklar kalbi tamir etmek iin bir gayret gstermemeleridir. nk bu tr kadnlarn kalbinde vef denilen duygu yoktur. Sabretmen lzmdr. nk sen gnah iliyorsun.

140

Hz. Ali Divan

Namaz oturup kalkarak kl.19 Nafile olarak gn oru tutarsan haftann geriye kalan drt gnnde de yemek yiyerek orusuz kal. Geceleyin hanmnla ilgilenerek yumuak davran. Ona kar sert hareket etmekten salcn. Hanmn ihmal etmen doru bir davran olmaz. Bellar karsnda sabr gsterirsen mkfatn grrsn. Aksi takdirde hayvanlar gibi gamsz olman gerekecektir. Biz erkekler skntlara gs germek ve celdet gstermek iin yaratlmzdr; kadnlar ise alamak
19

Bu beyit bir hkm ifade ediyor. Hazret-i Ali'nin halifelii esnasnda birisi, onun huzuruna gelerek hanmyla aralarnda bir problemi olduunu beyan etti. Karlkl iir syleyerek adalet ve hakkaniyetle aralarn bulmalarm istediklerinde Hazret-i Ali bu beyti sylediler. Davaya hal resi bulmak iin gelen o kiinin hanm yle syledi: Benim beyim mahremi olduum halde bana iltifat etmiyor. Gece oturup kalkarak namaz klyor. Gndzlerini oru tutmakla geiriyor. Onun bu ekilde gnah kazandndan endie ediyorum. nk bana hi bir surette ilgi gstermiyor. O kadnn kocas da yle dedi: Zamanm onunla geirmekten korkuyorum. Ben kadnlara ilgi duymuyorum. Bazen oturarak ve bazen ayakta namaz klyorum. Gnahlardan bu ekilde kurtulabileceimi umuyorum. Keke ondan kurtulmu olaydm.

Hz. Ali Divan

141

ve mtem tutmak iin. Kadnlar yemin ettiklerinde uzun sre bu hal devam etmez. nk knal parmaklar iin yemin sz konusu deildir. Eer sana yumuaklk gsterirlerse buna kanma. nk sana gsterdikleri bu yaknl bakalarna da gsterirler. Sana yaknl olduu srece satan srmee bak. Senin yokluunda mahzun olacan zannetme. Dediler ki sevgilin senden sana daha yakndr. Onun sevgi ve akndan hayret iinde kalmsn. Dedim ki temiz ve saf bir su devenin srtnda tandnda deve yrr; fakat susuz olduu halde o sudan iemez. Baz dostlarn sk sk ve gn ar ziyret et ki sevgin artm olsun. nk muhabbet ancak gidip gelme ile fazlalap oalr. Az bir arkadalk daha gzeldir. nk sk sk grmek ve arkadalarla dp kalkmak ister istemez sevginin azalmasna neden olur. Trnaklarn snnete uygun olarak kes. Sa elin kk parmandan balayarak; sonra orta parmak, sonra baparmak, sonra kk parman yanndaki parmak, sonra da ehdet parmann trnan kes. Sol elde de ayn sray takip et. Misafire ikramda bulun. Greceksin ki sana

142

Hz. Ali Divan

ikrmda bulunup, cmertlik yapanlarla cimrilik yapp ikrmda bulunmayanlardan haber verecektir. Eer kusurlu bir insan senden afv dilerse onu bala. nk Cenb- Hakk'n sevb ve mkfatlar daha fazladr. nsanlara daima iyi grnmee al, onlara lutufla muamele et. Bylece devran senden uzaklar veya cefy sana dost yapar.

KALBN HALLER
Kudretin olduka temiz kalpli insanlarla olan arkadaln artr. nk onlardan yardm dilediin zaman hemen senin yardmna koarlar. Dtan bir delil ve haber aramaya lzum ve ihtiyacn yoktur. Sende mevcut olan kalbin gizli oan her eyden haber verebilir. Kusurlarma bakma; ayplarm rt, bir eksikliim olmusa onlar affet diye Allaha temenni ve niyazda bulunurum. Dertlerimin okluundan halktan bir re aradm. Fakat benim feryd, figan ve yakarlarma kimsenin cevap verdiini grmedim. erik ve orta olmayan Allah'a hamd senalar olsun ki sabah ve akam ona kr ve sen etmek benim detimdir. Yaknlk ve nsiyyeti ile bana teselli verecek kimse kalmad. Gerek enis ve yakn olan Cenb- HakkIa nsiyyet kurmaktan ise korkuyorum. Doru yolu gsteren Hak Telya ynelmeyen ve onun izdii yolda yrmeyen bir insana vaizler etki edip, onun kalbinin hastalna dev bulamazlar. 20

20

Bahaddin Nakbend Hazretlerine gelerek ondan if dileyen bir hastaya tvbe ve istifar etmesini emir bu-

144

Hz. Ali Divan

lm sekertnn korkusunu duyan kimse uzun uykunun lezzetini duyamaz. nk bu dnce ile sabahlara kadar gzlerine uyku girmez. nsan iin bir meselede phe ve tereddt meydana gelse ve onu zmekte skntya duar olup mitsizlie dse. Grnmeyen ilerle ilgili bir mkl ve glm olduu takdirde salam bir fikirle onu halletmee alrm. Tadm anlay ve dnce klcnn keskinlii, phe perdesini yrtt gibi, tarz ve biim elbisesini de trmar etmitir. Ey olum insan suretinde nice hayvanlar vardr ki grnrde iitip eyaya baktklar iin insan zannedilirler. Oysaki bu tr kimselerin, insanlkla ilgileri yoktur. Felek ve devran senin arzu ve isteklerin istikametinde dndnde, ona kar hsn zann besledin. Kaza ve kader perdesinin arkasnda gizli ve senin
yurmular. Bunun nedenini soranlara ah- Nakibend: nce hasta kendi shhatine talip olmal ve ondan sonra Cenb- Hakktan iyilemesi iin niyazda bulunmaldr ki biz de onun dusnn kabul iin Allaha yalvaralm. Kendisinin istemi olduu eyin meydana gelmesi iin nce kendisi du etmelidir. Henz hastann istemedii bir durumun olmas iin dunn kabul ok uzak bir ihtimldir, demitir.

Hz. Ali Divan

145

yaratlndan evvel yazlm kt durumlardan korkmadn. Fakir olan bir insan zengin olacam diye mit ve arzuda bulunur. Zengin ise fakirlik korkusuyla znt duyar. Dmann bedenindeki bir hastala ilc ver, fakat onun dmanlndan emin olma, dost olmayan bir insanla mdratta bulunmak sana yarar salamaz. Bir kimsenin ii bittii zaman ona, ne kapnn nnde duran kapclar ve ne de kilitler engel olamaz. Erkekler kadnlardan emin olmasnlar. Ayn ekilde kadnlar da erkeklerden emin olmasnlar. Kii, gayret ve aba ile kendi nefsini korumak istese de gzler hindir; onu harama bakmaya zorlar. Dnyaya ve onun ilerine yuf olsun. nk dnya, sadece teessf ve znt iin yaratlmtr. Dnyann dert ve zntleri bir an olsun eksilmez. Hem padiahndan ve hem de onun emri altndakilerden skntlar kalkmaz. Gurbete karak, nme gelene sordum; Acaba bu dnyada gerekten doru ve sadk bir dost var mdr? Dediler ki dnyada iki ey yoktur. Birisi kartal

146

Hz. Ali Divan

yumurtas, dieri de gerek ve hakiki dost. Ey dnyada kedersiz safa ve zevk isteyen kii, yoklua mahkm bir eyi istedin, zafere ulaacan mit etme. unu iyi bil ki mrn olduka imtihanlardan geeceksin. Hayr ve er; kolaylk ve glklerle snanacaksn. Dnyann devaml deimekte-olduunu grdm. Ne hzn ve sevincin ve ne de sknt ve kederin devam vardr. Bir dostumla olan szlememi bozma fikri iimden gese bile kerem ve utanma gibi duygular bu uygunsuz ii yapmaktan beni alkoyar. Allaha yemin ederim ki her an bir yaknn veya arkadan kaybeden biriyle karlarm. Musibete urayanlar o kadar oktur ki nereye urarsam onlara rastlarm, if edici cevaplar veririm. Eer, zamana kendimi kaptrrsam, dert ve strap sahiplerinin skntlar her gn hznm artrr, bylece gam ve kederden hli kalmam. Eer ebed dnyada rahat etmek stiyorsan, uykuyu ve gafleti brak, bir ayan zengide tutan yolcular gibi hareket et. Huzur ve mutluluk o kimsenindir evinin bir kesine ekilerek kaplarn kapam ve perdesini ekerek dnya ehliyle olan ilgisini kesmitir.

Hz. Ali Divan

147

Zaman ve gnler, gsterili ve tantanal halleriyle byk iler meydana getiriyor gibi grnrler. Hlbuki akll insan, iki kt sonucun domasndan baka eye ahit olmaz. Birincisi zenginin maln kaybetmesiyle karacierde beliren hastalk, kincisi de dostlardan ayrlmaktan tr beliren zntdr. Benim hzn ve kederlerimi paylaanlarn tm gitti. Geride yalnzlk ve tek bana kalmlm kald. Benim vcudum, yasta dayanp rahat ve huzur iinde yatmaktan saknr. nk lm geldiinde korumu olduum vcudum, topraa bulaarak kemiklerim rr. Dnya ileri ile ilgili hususlarda bir skntn olduysa tasalanma, nk bu bir mjdedir, arkasnda, hemen ferahlk vardr. Bir bel ve musibete urar ve skntlara mbtel olursan sabr gster ki arkasnda ferahlk ve rahatlk vardr. Nice afiyete erienler, hastalklarndan ikyeti oldular. Nice hastalar da gece uykusuzluu perian etti. Hdiselerin iddetinden dolay nice insanlar sknt ektiler. Bazlarnn da korkudan dolay gzlerine uyku girmedi. Dnya eer beni mesrur ve mutlu klarsa ona

148

Hz. Ali Divan

sevinmem. nk hi bir sevinli olay yoktur ki sonunda zntye dnmesin. Tziyede bulunduktan sonra herkes kendi i ve gcne dner. Musibete uram kiiyi ateler iinde brakrlar. Gemi olaylardan dolay kaza ve kaderi itham etme. Nefsini ho tutmaya al ki iler kolaylasn. Her sknt ve zntnn srr ve nee verici taraf vardr. Sratle dnen gece ve gndz gibi gelir seni bulur. Ben gemi bir ey iin teessf ederek hasret ekmem. nk meydana gelmi bir i iin zlmek bir yarar salamaz ve giden ey geri gelmez. nsan ldren bu keskin zehirle dolu barda al i. Bylece lm tatm olursun. Gnlk rzkn az olduunda sabret. nk bir zaman gelir ki Cenb- Hakk senin zerindeki skntlar kaldrr. Fakir olan bir kiinin sabr onu yceltir. Bakasndan bir ey isteyen kimse ise zelil ve hakir olur. Uzun gecelere hzn ve znt sipari edilmitir. Ecel gnnn geliinden evvel hazrlkl ol. nsanlar, birok ac ilerle karlarlar ki, tad onlara karga dlei otu gibi ac gelir. Birok fitneler insanlara yle sratle gelir ki onu

Hz. Ali Divan

149

son sralarda, ilk bardakla ierler. ster zengin ol ster fakir, hayatn znt ile son bulur. Zengin de olsan fakir de olsan lp gideceksin. Dnyann tadna zehir karmtr. Bal yediini zannetsen bile iinde zehir vardr. Sen birok nimetlerin krn yerine getirmezken Allah, skntlarn gidererek seni neelendirir. Vakur olan birok kimseler eziyet ve skntlar gler yzle karladlar. Gnln ah ve inlemeden uzak tutanlar rahat buldular. Kzdran ve insan gazaba getiren szlerden kulam alkorum. Benzersiz olan yumuakla iltifat ederim. Nefis, fakir olduu zaman feryd ve figan eder. Nefsin fakirlii zenginlikten daha hayrldr ve onu sndrmee alr.

DOSTLUK-ARKADALIK
Kiinin deeri, arkadalk yapt insanlarla llr. Eyann miktarn lmek iin nasl birok l ve tart aletleri varsa, bir kalbin dier bir kalbe kar gsterdii sevgi ve muhabbet de, kavuma annda belli olur. Elimden, olmadan dosttan ayrldm zaman, hemen bana dmanln iln eder. Yokluumu frsat bilerek sylenir durur. Fakat demez ki ayrlmas zarr idi. Bu ayrlk onun elinde olmadan meydana gelmitir. Allah iin sevgi ve dostluk izhr etmeyen bir kii, artrma ile satlan bir malda, dellln, alan varsa sattm, diyerek o maldan midini kesmesi gibi sen de ondan midini kes. Seni istemeyeni ve seninle grmek arzusunda olmayan sen de isteyip arzu etme. Onun seni brakp gitmesinden mahzun olma. nk gzleri ne ise kalbindeki hisleri de odur. eye riyet etmeyen bir insanla arkada olma ve bir avu kle olsa bile onu sat Bunlar doruluk ve vef ile mal ve mlkn cmerte datmak ve sylenen bir srr saklamaktr Benim dmanmla dost olan bir kimse, benim dmanmdr. Bana muhabbeti olduunu sylese

Hz. Ali Divan

151

bile ben ona inanmam. Benim dostuma dostluk gstereni ben fazlasyla sever ve onu dost kabul ederim. Ey benim dmanmla dost olan kimse, benden uzak ol. nk gnller arasndaki srlar birbirinden uzaktr. Bana muhabbet ve sevgi gsteren kimseye ben, mrmn sonuna kadar sevgi gsterir, ona saf ve dostluk meyvesini takdim ederim. Beni terk edip yz eviren bir insan bununla yetinmeyerek hakkmda ktlk yapmaa alrsa, onun doru yola gelmesi iin Allah'a du ederim. nsann bin tane dost ve arkada da olsa ok deildir. nk bir tek dman bazen insana k gelir. Bin dost ok deildir ama bir dman oktur. Ne yararn ve ne de zararn vardr. Anladm ki senin varln ile yokluun birbirine eittir. Ne malnla ye ne de cannla yardmda bulunuyorsun: Mmkn olduu kadar ve gcn yettiince insanlardan uzak kalmaya al. Sana ktl dokunacak kimseye yakn olma. Sana yaklamak isteyip selmet ve huzur iinde olan kimseye sen de yakla. Raz olmayp senden uzak kalan kimseden, sen de ilgini kesip uzakla. Bir topluluk ne kadar kuvvetli olursa olsun, gnn birinde gruplama ve ayrlmalar onu datr.

152

Hz. Ali Divan

Haseb ve nesebi bozuk kt kimseye iyilik yaparsan iyiliin zayi olur. Byle bir ey yapma. nk kt ruhlu kimse senin iyiliinin kymetini bilmez. Eer iyilik yapmak istiyorsan, iyi insanlara yap ki miskin, kokusunu salmas gibi senin de o iyiliin her tarafa yaylm olsun. Hilim ve yumuakl kendine huy edin, insanlarn eziyyetlerini affet. Yaptn bu iin mkfatn grr ve iitirsin. Sevdiin zaman haddi amayarak ve ifrat ile tefrite sapmadan sev. nk ne zaman onunla ekiip ayrlacan belli olmaz. Dmanlk beslediin zamanlarda da ifrata kama. nk olabilir ki bir gn kendisiyle ekiip dman olduun kii ile barasn. Gerek kardein o 'kimsedir ki sdk ve doruluunu senden eksik etmez. Kendi nefsine zarar dokunsa da fayday senden ayrmaz. Seni perian eden bir durumu grdnde hemen onu dzeltmee alr. Senin derlenip toparlanman iin kendisini fed eder. Fazilet ve kerem, iyi huyun eseridir. Yapt bir iyilii baa kakmak ise kt sanatn ta kendisidir. Dostunla kurmu olduun yaknl szlemene aykr davranarak bozma. nk byle bir davran, sevgi ve yaknln ortadan kalkmasna neden olur.

Hz. Ali Divan

153

Gerek sevgiden yoksun olup grnrde dostluunu iln eden kt kimselerin sohbetinden sakn. nk ilerinde bir sevgi olmad halde dtan seni seviyorlarm gibi davranrlar. Eer onu honut edersen, senin lutuf ve keremine sevgi besler. Armaanlarn kestiin takdirde sana zehirleri hazrlar. Birbirlerini grdklerinde dostluk ve sevgilerini iln edenler, her nedense ayrldktan sonra bu dostluk ve sevgide kusur edip unutmay tercih ederler. Nice himmet ve gayret sahibi kiiler vardr ki zulme asla rz gstermezler. Gzel ahlk ile lemde mmtz ve nemli bir yer igal ederler. Akrann olan ve eninle denk gelen, kimselerle arkadalk; yap. nk kaybolan bir erefi tekrar kazanmak ok zordur. Muhabbet ve sevgi ehliyle dost ve arkada ol. nk bu tr kimseler kerametlerle kuatlmlardr. Hidyetin delilleri yeryznde sayszdr. Gklerde de en iyi durumlar bildiren alamet ve nianlar vardr. Hi bir arkada yoktur ki insana muvafakat edip ona yardmc olsun. Bulunan arkadalarda da sadakat ve doruluk yoktur.

154

Hz. Ali Divan

Bir kimsenin, sana ihtiyac kalmasa da yine bir gn seni hatrlamas ve seni unutmamas gerekir. Gerek dostluk budur. Gerek dostum o kimse deildir ki benden usanm, olsun. Kaybolduumda da bakalarn dost ve arkada edinsin. Gerek dostum o kimsedir ki ilgisini devam ettirip srlarm saklar-ve benim skntlarm onun kalbini de kaplar. Ey arkada ve dost arayan kimse bu-zamanda senin aradn dost ve arkada yoktur. Arkadalarn hepsi zalimdirler. Bu devirdekilerin hepsinin iki dili, iki yz vardr. Seninle karlat zaman gler yz gsterip tebessm edenler, kalplerindeki ktlkleri saklyorlar. Gzlerden bir an kaybolduun zaman sana, iftirada, bulunur ve bhtan ederler. te yaadmz zaman, ite bu dnemde yaayanlar. Sevgi ve muhabbetle kendisini kabul edecein iki can arkada yoktur. Ey huzur ve selmet bulmak isteyen kimse, bir keye ekilip tek bana yaa. Senin yaadn ada kendileriyle nsiyyet ve yaknlk kurulacak kimseler yoktur. Verdii sz tutmak iin mezarlardan daha vefl

Hz. Ali Divan

155

bir ey yoktur. Kadnlarn snacaklar en salam hisar, mezarlardr. Mezar ziyaretleri szlerin yerine getirilmesinde byk ve sadk yerlerdir. Devr-i zaman beni yle bir dosta smarlad ki hatr bilmez, gnl tanmaz, ii gc cef ve eziyettir. Sen du et, znt ekme. Umulur ki rk kalplilerin kalbi dzelmi olsun. nk bozuk olan bir derinin bile sepicilik ile dzeldii grlmtr. Eer senden yz evirirlerse izzet ve ikrmla karlk ver. Eer senden bir sz saklarlarsa asla onlardan bir ey sorma. Biroklar dnya maln toplamak iin urar didinir. Fakat daha sonra ktlk ve ekavet ehli olan varisleri bu mal ve mlk zerinde kavga ederler. Bazlar bu dnyadan lp gitmelerine ramen braktklar eserler sayesinde sanki yayorlardr. Bazlar da hayatta olmalarna ramen, llerden farkszdrlar. oluk ocuuna, sana misafirlie gelmi olanlara ve gln ifade ederek sknt iinde bulunan fakirlere harcamalarda bulunmaktan ekinme. Bunlar israf saylmazlar. Kendilerine uyulacak iyi insanlar, bu dnyay brakp br dnyaya gittiler. Her ii yerli yerinde grp ktle engel olanlar dnyalarn deitirdiler.

156

Hz. Ali Divan

Dinde phe ve tereddt edenlerle arkada olma, onlar terk et. nk eri dnceli olanlar daima phe ukurunda kaldlar. Bir ii if etmekten sakn. nk aya sren insann kusurunu sylediin zaman onun kin ve dmanln kazanrsn. Ktlerle arkadalk yapmaktan sakn. Senin arkadalarn, erefli insanlarn olu olan temiz kimseler olsun. Allahn nuruna mazhar olan kiiye, meramna ulamak iin nne kan engeller bir anlam ifde etmez. Uzun uykuyu brakp uyank kalmak ona daha kolaydr. Ey nefsime olan eziyetten dolay bana hcum edenler ve ey uyanklk bahesinde geceleyin yrym ayplayanlar. Eer yksek mertebeler kazanmak istiyorsan ve byle bir niyetin var ise, gurbete ve yolculua kmaa hazrlan ki be trl yarar vardr. Seyahatin be yararndan birincisi sknt ve kederin yok oluuna vesiledir. Rzkn talep edilmesi, ilim ve terbiye kurallarn renmek ve iyi kiilerle sohbet imknn elde etmek, ancak seyhatla mmkn olabilmektedir. Denilse ki, grnrde yolculuk ve seyahatin yararlar var ise de ova ve sahralar amak, bu esnada eitli skntlara, eziyet ve glklere kat-

Hz. Ali Divan

157

lanmak da vardr. Biz de o zaman deriz ki: Kiinin vatanndan uzak olduu halde lp, dnyasn deitirmesi, mfsid ve gammazlar arasnda kalarak lmesinden daha hayrldr.

KONUMA-SOHBET
Cahil ile sohbet ve arkadalk yapmaktan sakn. Hem senin ondan uzaklaman ve hem de onun senden uzaklamas ikinizin yararnadr. nk birok akll ve bilgili insan, cahillerle olan arkadalklar yznden yok olup gittiler. Dilini svmeye altrma, tatl konu. Aksi takdirde havlayan kpek gibi dilin durmadan ktle alr. Asl ve topra temiz olmayan bir insann azndan gzel ve hoa gidici kelimeler kmaz Erbabyla olduu takdirde az sz gzel bir eydir. Fakat erbabyla olsa bile ok sz irkin ve ktdr. Mecliste vakitsiz sz syleme. Akl iin bir ss mesabesinde olan susmay tercih et. Kii kendi dilinin srmesiyle lme ve cezaya arptrld. Yoksa ayak srmesiyle daraacna gitmedi. Susmakta olan bir insan zillet ve hakarete muhtab olmaz. ok konuan ise eitli srmelerle karlar. Eer sz syleyenin konumas gm ise, susmas yakutlarla ssl incidir.

Hz. Ali Divan

159

Bir meclisle sana sorulmad takdirde konumaya balama. nk akll insanlara gre byle hareket etmek irkin kabul edilmitir. nsan sustuu zaman hakknda dima hsn zann beslenir. Akl eksik ve ahmak olsa da sustuu iin ne olduu bilinmez. Mizah ve akal szler sylemekten ekin. nk ou zaman aka ile kark szler, sana telfisi g bellar getirir. u sz hi bir zaman yalanlama. Zamane insanlar ya umduklarna veya korktuklarna ikrm ve iltifat ederler. Sana eziyet veren ve seni skan bir sz, hi sylenmemi farz ederek susmay tercih et. nk senin rahatn bundadr. slm dini iin gzya dkerek ala. nk erkn ve nianlarn terk edip artlarn bir kenara ittin.
21

slmn gzide ve sekin mntesibleri gp gittiler. Geriye onun gereklerini yerine getirenlerden
21

Taberyi esas alarak Kad-Mir Hseyin Yezid, bu iirin syle-ni sebebini u olaya balar: Hazret-i Ali, bn-i Mlcem denilen meln tarafindan yaraland zaman hayatndan mit kesildiinde kardei Ukeyl bin Ebi Talib gizlice Muvi-yeye giderek ona biat etmitir. Bu olay Hazret-i Aliye intikal ettirildiinde alayarak yukardaki bu iiri sylemitir.

160

Hz. Ali Divan

ok az kii kald. Byk szlerden ve byk konumaktan da ekinirim. Bylece tiksindiim bir eyin cevabn vermemi olurum. Akl noksan bir insann hezeyanlarna cevap verirsem ben akl bakmndan ondan daha noksanm demektir.

Hz. Ali Divan

161

SEVG
Allah iin olan bir sevgi, saf ve karlkszdr. Fakat ktlkler zerine kurutmu bir sevginin sonu znt, elem ve keder ile biter. Eer rk temiz, asl pk olan bir kimse, bir rica ve minnetle gelip senden bir ey talep ederse, gzel sz ve ak bir dil ile kendisine cevap ver. Msamaha eden, cidd insanlara yakr szler syle. Senden bir ey isteyen asil insana, bam ve gzm zere veririm, diyerek onu ho-tut. erefli ve kerem' sahibi insanlarn vgsn alan, kazanr. Sevgide sakn aldanma. Seven insann eitli delilleri vardr. Yannda sevgilisinin gizli durumlarn saklamas etindir. Bunlardan birisi naz ve niyazla sevenini imtihan etmesidir. Sevdii insann yapt her ie sevinir. Hakiki sevginin bir delili de insana sevgilisinin bir ey vermeyiinin hediye ve ihsan gibi gelmesi; onu fakir yapt zaman, bunu byk bir ikrm gibi grmesidir. Sevmenin delillerinden biri de sevenin daima uyank kalmasdr. Ona verilmi olan her eye rza gstererek onunla kani olmasdr. Sevmenin delillerinden biri de, elbiselerini karp denize girmek iin can atan kiinin duyduu heyecan tamasdr.

162

Hz. Ali Divan

Sevmenin delillerinden biri de fni olan bu dnyaya iltifat ve rabet etmemesi, geici olan nimetlere gnl balamamasdr. Sevmenin delillerinden biri de mahbubuna mutlak itaat etmektir. Onu azarlasa da srarla kendisine olan sevgisini belirtmektir. Sevmenin delillerinden biri de sevgilisine olan hasretten dolay, yznn sapsar olmas, iinde bir sknt bulunmasdr. Sevmenin delillerinden biri de kendisini megul eden btn eyleri brakarak sevgilisinin nsiyet ve yaknlyla teselli bulmasdr. Sevmenin delillerinden biri de yznn hep glmesi, fakat iinde devaml bir arzu ve istek bulunmas, phe ve vesveseden uzak kalmasdr. Sevmenin delillerinden biri de insanlar arasnda gler yzl olmasdr. Fakat iten, ocuunu kaybeden bir kadnn mahzun olmas gibi znt, duymasdr. Sevmenin delillerinden biri de udur ki: geceleyin feryad ve fian ederek alamasdr. ylesine bir feryad ki kimse kendisine nasihat edecek cesareti bulamasn. Sevmenin delillerinden biri de derghna el uzatm ve bir ey isteyenleri sevindirip onlara izzet ve ikrmda bulunmasdr. Sevmenin delillerinden biri de uygun olmayan bir

Hz. Ali Divan

163

is yaptnda, akll insanlardan birinin grmesiyle alamasdr. Sevmenin, delillerinden biri de zor olan ileri baarmak, f seblillh cihad etmek ve benzeri faziletli iler peinde komaktr. Sevmenin delillerinden biri de btn ilerini ilknce Allaha havale ve teslim etmekdir. nk dil-i mutak, ancak Allahtr.

KADER
Allah Telnn bizim durumumuzla ilgili takdiri iin bir snr izilemez. Her eyimize ve her halimize bakc olan Odur. Bizim tedbirimizin stnde onun takdiri vardr. Bu fni leme rabet ve iltifat eden elbette felekten ikyeti olur. nk safasn eken bir gn cefasn da eker. Korkaklkla ulanma; ileriye atlp gayret gstermede ise mkfat mevcuttun Kurtulmak iin kaderden kaan kimse muvaffak olamaz. Kimse kaderden kaamaz. Skntlar ve glkler senin iin bir gn kolay olacaktr. nk btn" iler Allahn takdirine gre llp biilmitir. Allahn istemedii eyler gelip seni bulmaz. Sana erien eyler Onun takdir ettii ve uygun grd ilerdir. Zamann olaylar karsnda sabret, kimseye kzgnlk gsterme. Levh-i Mahfuzda yazl olanlarn dnda hibir ey insann bana gelmez. Allahn bana takdir ettii bir ey, bakasna gitmeyecektir.. Onun iin zlmem. erik ve orta olmayan Allaha hamd senalar olsun. Benim kuvvetim yoktur, himmetim de ereften baka bir ey deildir.

Hz. Ali Divan

165

Takdir edilen birok eyler vardr ki gizlice gelir. nsanlar, ondan geldikleri ana kadar da haberdar olmazlar. Ezelde takdir edilmeyen hileyle elde edilemez. Ancak daha nce takdir edilenler meydana gelir. Her ey takdir edildii zamanda meydana gelir. Ancak cahil kimseler zahmet ve sknt ekerler. Kuvvetli olan bir kimse kendi alma ve gayretiyle muradna eriemez. nk zayf olanlar da makam sahibi, olurlar. Gece uyuyamama hastal, vcudumdaki kuvvet ve takati tketti. Zayf bedenim deta bir bastona dnd. Eilmi bir hale geldi. Gerek asln dnrsen topraklan olduunu hemen anlarsn. Aslna tekrar dnmen gerekecek ve toprak tabakalarnn altna gireceksin. Senin istediin il, yine endedir. Fakat bunu anlayamyorsun. lcn aradn dert de sende meydana gelmitir, bakalarndan gelmemitir. Fakat buna dikkat etmiyorsun. Shhat kadar kymetli bir ey yoktur, onu pahal zannetme. Sknty da ucuz sayma. nk sknt ucuz deildir. Ala tahamml ve sabr gster, imanla iltifat etme. Nice zayf hayvanlar kesilmekten kurtulur-

166

Hz. Ali Divan

ken, semiz olanlar ban altna yattlar.22 Dnyadaki hastalklarn ounu grdm. Bu dnyada birok hastala ahit oldum. lm anna kadar birounun hastalktan kurtulmad vakidir.

22

Zayflk, slmda makbul saylan bir harekettir. badet ve tata engel olan imanlk hakknda mm fi,iman insan hi bir zaman felah bulmad buyurur. zellikle limlerdeki imanlk hi bir zaman makbul saylmamtr. Hads-i erifte, Csseli olan ve imanla iltifat eden lime, Allahu Tel buz eden buyurulmutur. Hatta sahbilerden karn byk birini iaret eden Raslullh sallallh aleyhi ve sellem, Bu karn bakasnda olsayd senin iin daha iyi olurdu, buyurmulardr.

Hz. Ali Divan

167

GENLK-HTYARLIK
nsanlar, bana kan alatan o iki eyin hakknn onda birini dahi yerine getirmezler. Bunlar, dostlardan uzak kalmak ve genliin sona ermesidir. Gemekte, olan genlik yllarm dndke aladm, durdum. Keke giden o genlik yllar tekrar geri dnebilseydi. Eer genlik, satn alman bir ey olsayd, onu satandan istedii fiyattan satn alrdm. Her ne kadar geri gelmesini ve sath almay temenni ettikse de genlik, elden kp yksek yerlere ve eriilmesi g makamlara ulamakta; ona kavumak, ancak ebed lemde mmkn olacaktr. ok yiit ve kahraman vardr ki lmden ekinmeden benim genliim hkm srmektedir, diyerek sabah ve akam emin bir ekilde yaarlar. Oysaki kendilerine kefen biildii halde bundan haberleri yoktur. Bir kimse altm senelik mr srse de yars gece olan bu mr uykuda grlen bir rya gibi gemektedir. mrn yansnn yars da gaflet ve bilmezlikle geer. Bylece sa soldan ayrdetmek iin insann gc yoktur. mrn yarsnn yarsn e bldmzde, bu-

168

Hz. Ali Divan

nun te biri eitli hrs ve emellerle geer. almak ve oluk ocuun nafakasn temin etmek bu sav iinde nemli bir yer tutar. mrn geriye kalan ksm eitli skntlar ve ihtiyarlkla gemektedir. Gmek ve sefer hazrl yapmak isteyenler bunu byle bilmektedirler. mrn uzun olmasn temenni etmek cehaletten baka bir ey deildir. mrn taksimi, akladmz gibidir. Gnler geerken geriye gnahlardan baka bir ey kalmyor. Oysaki sen gaflet iinde kalm ve dnya seni Haktan ayran ilerle megul etmektedir. Dnya hayat ile sevinmen gurur ve pimanlktan baka bir ey deildir. Dnyada ebedi kalmak dncesiyle hareket etmek, bo ve anlamsz bir davrantr. hiret tarlas mesabesinde olan bu dnyada, azn temin edince yol hazrln yap. i acele tut ki ok gemeden lm geliverir. Bu dnya, yolculua kmak iin inilip binilen bir yerdir. Akamleyin inen yolcu sabahleyin yolculua kmak iin harekete geer. Ne zamana kadar bu hakik olmayan ak oyununun eteklerini tutup ekeceksin. htiyarlk geldi ve genlik, elbiselerini soymak zorunda kald. Nefsimdeki iddetli arzu atei, bamda beliren

Hz. Ali Divan

169

lm iaretiyle snp gitti, ihtiyarlk yldz dounca, zevk ve saf gnm, karanlk geceye dnd. Genlik, insandan yz evirdikten sonra yzdeki krmzlk gn-be-gn sarla dnr. Bandaki kllar beyaz olur, bylece aydnlk olan gnler, kapkaranlk olur. Bamn zerinde beyazbayku yuva yapt (Bamdaki siyah kllar bembeyaz oldu.) Bunun zerine yuvadan her an kargalar uup gitmektedir. Benim mr binamn harb olduunu grnce ziyaretime mi geldin? nk senin gezdiin yerler virnelerdir. Sen dim harb olan yerlerde gezersin. htiyarlk mezzini ban stne kp yksek sesle artk gitmek, zaman geldi, hazrlan diye seslenmektedir. lmn habercisi olan ihtiyarlk gelip att. Salarm aard. Fakat bende mevcut olan hrsta bir deiiklik meydana gelmedi. phesiz dnyaya ait hrslar yerine getirmek, bu belya mbtel olan kiiye -gen te olsa sknt ve eziyet ektirir. nsann kllarnn beyazlamaya balamas, lmden bir iarettir. Yalanmann balang tarihidir. Senin vcudundaki kllarn beyazlamaya balamas onlarn lm demektir. Kllarn izi zerinde sen de lme yryeceksin. Bandaki beyaz kllar grdnde tedarikini

170

Hz. Ali Divan

yapmaa bala ve hayattan saknmaya al. Benim yaaym hi dzenli geebilir mi? Sakalma ihtiyarlk almetleri girdikten sonra onlar boyamak ne ile yarar? mrn en gzel gnleri, ihtiyarlktan evvelki genlik yllardr. Bu gnler, ayrlmaya balaynca insan yoklua mahkm olmu demektir. nk genliin parlak ve gzel gnleri ykseldii son noktadan inmee doru balar. Dnyann geni olduunu farzetsen bile bir gn bu genilik zevle erip inkiraza (snmezeval) urar. Ho geldin, safa geldin ey ihtiyarlk demleri. Yryp giden genlik yllarn Allaha emanet ettim. Genlik gnleri, sanki hi yaanmam gibi gitti, ihtiyarlk ise hi zeval bulmayacakm gibi geldi.

Hz. Ali Divan

171

GNLER
Bu dnyann bir gece ve gndzden ibaret olduunu grmez misin? Tekrar edilmek suretiyle Cumartesiden Cumartesiye gelinmekte, bylece hafta tamamlanmaktadr. Gnlerden cumartesi gn ok gzel bir gndr. nk bu gnde avlanmak iin eriatta bir yasak konulmamtr. Dier gnlere nisbetle cumartesi gn daha rahat ve huzurludur. Pazar gn inaata balamak iyidir. nk Hak Tel o gnde yaratclk vasfn gstermee balamtr. Pazartesi gn yolculua karsan, arzu ettiin eyleri abuk elde edip servet ve bollua kavuursun. nk pazartesi genilik ve bolluu iine alan bir gndr. Hacamat (Vcudun br yerini yarp zerine boynuz koyarak kan aldrmak) yapmak isteyenler, sal gnn tercih etmilerdir. nk o gn de kan aktmak dier gnlere nisbetle ye tutulmutur. l almak ve kullanmak isteyenler, aramba gnn tercih etmelidirler. nk o gnn tedaviye iyi geldii bilinmektedir. Perembe gnnde ihtiya sahiplerinin istei yerine getirilir. Dular, iiten Cenb- Hakk o gnde arzu ve temennileri kabul ederek onlara

172

Hz. Ali Divan

cevap verir. Evlilik, dn yemekleri ve erkeklerle kadnlarn gerdee girmeleri cuma gnnde olmaktadr. Bu tr ilerin byle bir gnde olmas daha uygundur. Bu tr ilimlere peygamberler veya onlar izleyen bilginler vakf olmulardr. Yldzlar ilmiyle uraanlar ve doktorlar ldkten sonra tekrar dirilmeyi inkr ettiler. Ben onlara unu dedim: Sizin dedikleriniz doru karsa benim bir zararm olmaz. Fakat benim dediklerim olursa sizler zararl karsnz.

ECEL-LM
Kesintisiz olarak ebediyyen yaamak hi mmkn m? Ruh, lm urgan ile balanmtr. Cisim, lm oklarna hedef olmutur. Mlk ve dnya hayat deimee ve saltanat, yklmaya yz tutmutur. Dnyaya lm karlamak iin geldin. Bu dnyaya giriin ve geliin, kp, gitmen iindir. Uzun hayat iin baka bir yol var mdr acaba? Ey yolcu lm iin bir deiiklik dnlemez. lm, ne babay ve ne de ocuu alkoyamaz. yle bir yoldur ki burada herkes ister istemez yrmek zorundadr. Allahtan baka hibir ey bki deildir. Cenb- Hakk tarafna gitmekten baka bir yer yoktur. Herkes iin bu yolda yrmek mukadder olmutur. lemlerin yaratlmasna neden olan Raslullh sallallh aleyhi ve sellem veft ettiine ve mmeti de devaml kalmadna gre herkes lecektir. Onlardan nce de kimsenin bki kalmas temin edilmemitir. lmden kamak iin iki gn tercih etmek zorundaym. Birisi o gnde lm takdir edilmemitir. Dieri de lm gndr.

174

Hz. Ali Divan

lmmn takdir edilmedii gnden korkum yoktur. lmmn takdir edildii gnde ise korku, kama ve kurtulma mmkn deildir. Elinde hayr ilemek iin frsat varken, sakn yarma brakaym diye geciktirme. nk yarn geldiinde belki de sen br dnyaya gideceksin. lmn ne zaman gelecei belli deildir. ( peygamber bile anszn veft etmilerdir.) lm haktr, herkes bu erbetten iecektir. yleyse sana doru hzl admlarla gelen lme karlk, sen de hayrl ileri yapmakta acele et! lm oklar hi bir zaman hat etmezler, daima hedeflerine varrlar. Bugn isabet etmediyse yarn mutlaka isabet edecektir. Dnyada ebediyyen kalmak arzusunda iken sana lm diinin keskin olan taraf grnmee balad. Oysaki sen lmden gafil ve habersizce yayorsun. Ey dnya peinde koan kii, senin tasavvurlarn anlamszdr. nk arzu ve emellerin sonsuz olduunu zannediyorsun. Hlbuki insan ldren lmn oklar gizlidir. Kime ynelirse hemen ldrr. Onlardan kurtulmak veya bir anlk gecikme ile daha sonra ekebileceklerini dnmek bounadr. Ey zamana hkmederek vakit geiren kii, lm yava yava sana doru yaklamakta ve lm, vak-

Hz. Ali Divan

175

ti gelmi bulunmaktadr. Dnyada yaayan ve hayat srenlerin aldanmasndan ve lmn verdii soukluktan daha dehetli ve rktc bir ey grmedim. Her iki durum da belli dzenin son noktalardr. Bir insann akraba ve dostlarna lm geldiinde, alamalarna hayret ederim. Musibete uram insann feryat ve figan etmesi tuhaf bir eydir. Akrabalarma ait bir bina nnden getiimde, eskiden yaamlarn hibir izine rastlamam. Sanki onlar susmu gibi grrm. lm vakti geldiinde, korunmak iin giyilen zrh ve benzeri elbiselerin insana ne yarar vardr? Bunlar, kiiyi lmden koruyamazlar. lm, ok tuhaf bir eymi gibi cahilcesine barrlar. Alayarak ve yaka paa yrtarak feryd ederler. Cenb- Hakk, btn insanlar lm hususunda eit klmtr. Raslullh sallallh aleyhi ve sellem Efendimiz, dier peygamberlerden stn iken lm annda eceli geciktirilmedi. Grnrde lm, ekil bir ayrlk gibi ise de Hakka kavuma arac olduundan uyank insanlar lme kar bir arzu ve itiyk duyarlar. Gaflet perdesinin arkasna gizlenerek, lh emirleri yerine getirmekten ekindin. Fakat yaknda senin ruhunu almak iin yle bir eli (Azrail) ge-

176

Hz. Ali Divan

lecektir ki gaflet perdesi ona mani olamayacaktr. Ekin, biilmek zamanna eriti, onu tarlada brakmak mmkn -deildir. Ekini bimek gerekir. Humma hastalnn iddetine kaplanlarn hepsinde ayn iaret ve delil vardr ki sonunda lme dr olurlar. Senin bekilerin ve nbet tutan koruyucularn olsa bile lmden hi bir zaman emin olma. nk lm bir gz ap kapayncaya veya bir nefes alncaya kadar yakndr. lm oklarnn dima hazr vaziyette beklediklerini bilmelisin. Zrh ve kalkanla korunanlara bile hemen ulaverir. lm anszn ve sen hi farkna varmadan gelir. Mezar ise, ilemi ldn eylerin bir sand gibidir. Gaflet ve bilmezlik iinde iken ecel gelip seni bulur. Sen hi -farkna varmadan lm sana yaklam olur. zzette olduum zamanlarda lm anmadm. Oysaki lm, her azizi zillet iinde brakr. Senden sonra geriye kalan konutuun ve sylediin szlerdir. Hayrl ve yararl olan eyleri syle ki bunlar senin hayrla, anlmana vesile olsun. (Hz. mer radiyallh anha) Sana basal dilemem hayattan emin ve ona gvendiim iin,

Hz. Ali Divan

177

deil dinin bir snneti olduu iindir. Kendisine ba sal dilenen kimse dnyada lenden sonra baki deildir. Bir zaman sonra kendisi de lr. Mal ve mlklerimizi miraslar iin toplamaktayz. Evlerimizi de devran yksn diye in etmekteyiz. Yeryznde birok ehirler yapld. Fakat ok gemeden harap oldular, ahalileri de lp gittiler. Eer ldkten sonra ylece kalsaydk lm herkesin rahat ettii bir ey olurdu. Fakat ldkten sonra tekrar diriliriz. Kyamet gnnde her eyden sorguya ekiliriz. Keke annem beni dourmasayd veyahut devaml olarak ocuk kalsaydm. Keke bir ot olsaydm, beni hayvanlar (kuzu ve geyiklerin yavrusu) yeseydi.

178

Hz. Ali Divan

ZAMAN-DEVRAN
Gnlerden hangi gn gsterilebilir iinde tuhaf olaylarn cereyan etmedii anlar bulunsun. Zamann toprak bana olsun. nk yle bir devirdeyiz ki hak ve hukuka riyet edilmez, isyandan baka bir ey ortalkta grnmyor. Devrandan merhem isteyip yarasn iyiletirmee alan ikisi, tedavi yaptn zannediyor. Hlbuki bilmez ki, yara stne yara amtr. Gel bir daha evlenmemek zere talk ile u devrn gelinini boa. Vefasz olann terk edip vefal bir sevgili aramaya al. Bundan evvelki mrnn getiine, gelecek gnlerini mukayese edersen, bo ilerle vakit tkettiinden haberdar olursun. En byk ve dil ahit budur. Ders almayp ta evvelki durumun zere devam edersen, yle bir sabaha karsn ki senin aksine ehdet edecektir. Geen gnler hakknda, nefsini sularsan, yaran yine sana olur. Hi olmazsa gemiin kazasn yapmakla (hatrlamakla), yaralarn geri dner. nk geen gn hi bir zaman geri gelmez. Zaman, beni gam ve skntya uratrsa zlmem, sabrederim. nk hi bir sknt ve glk sonsuz deildir, g olan bir gn kolaylaabilir. Devran beni gaml ve kederli kldysa sevinmemi

Hz. Ali Divan

179

de temin edecektir. nk her glkten sonra mutlaka bir kolaylk ve ferahlklardr. Geceler, selmet ve huzur zere geip giderken, tehlikelerden salim olup gurur duydun. Oysaki gecelerin safl yannda bulankl da mukadderdir. Deimekte olan bu lem dnme zerine kurulmutur. Bazlar gemi zaman knayarak onu ktlerler. Hlbuki gemite deiiklik yoktur. Her eydeki deiiklik belli bir kural zere peyderpey meydana gelmektedir. Gecelerin yeniden dnmekte olduunu grmez misin? Gndzlerin de gecelerin arkasndan geldiini farketmez misin? Devr- zamana ktlk isnad ederek onu ayplayan zalime de ki, zaman ktleme. Zamana sitem etmekle ktl kendi elinle kazandn. Birok kimseler vardr ki dnyalar geni, usuz bucakszdr. Fakat dnyadan sonra gelen hiretleri berbattr. zleri belli olmayan mezar sakinlerine selm ve esenlikler olsun. Sanki bu dnya-bezminde hi oturup kalkmamlar.. Onlar sanki bu dnyann souk suyunu imemiler ve sanki yiyeceklerin ya ve kurusuna el dedirmemilerdir. Kiinin uykusu uyanklndan iyidir. Kii uyand-

180

Hz. Ali Divan

nda er ve ktlk yapacaktr. Oysaki hayr ve erleri kaydeden melekler, buna raz deildirler. Zamann olaylar insanlara ders verir. Her yeni olan eyin sonu eskimektir. Dnyaya gelmek ebedi leme gitmek iindir. Hangi toplantdr ki dalmaya mahkm olmasn. Bir araya gelip toplananlar gnn birinde ayrlmaya mecburdurlar. Hangi yarktr ki gnn birinde birlememi olsun? Ayrlma ve dalmalar, bir gn o yar bir araya getirecektir. Bir iten yararlanan kimsenin sonuna kadar ondan fayda grp, yararland grlm mdr? Ey zamann skntlarn ve musibetlerini seyreden kii, unu iyi bil ki devrann deimeyen bir huyu ve kanunu vardr. Devrnn ktlklerinden saknmak iin insana duyduu eyler kfidir, demiler. Talih ve baht kendisine yaver olmayan insann bir isle uramas lm demektir. Hareket gstermesi, abalamasnn hi bir yarar yoktur. lm vakti geldiinde bu dnyadan gp gidene sor ki ey padiah, hani senin askerlerin, develerin ve etrafndaki servetin? O padiaha sor ki gl ve kuvvetli insanlar ile topluluklarn anahtarlarn tanyamadklar o hzi-

Hz. Ali Divan

181

nelerin imdi nerededir? Nerede o hizmetiler ki senin hizmetinde idiler? Nerede basna geirdiin tolgalar, keskin demir ve sava aletleri? Nerededir binmi olduun cins cins atlar, hizmetindeki ufaklar? Kl, karg ve ince yapl mzraklarn? Btn bunlar imdilik yoktur. Nerede padiahn ihtiyalarn yerine getirenler? imdi yere dt zaman onun ihtiyalarn yerine getiremiyorlar. Nerede dalga halinde saldrya geen bahadrlar? Nerede devleti himaye eden ve koruyanlar? Nerede ok atanlar? lm oklar sana gelip ulatnda bunlar meharet ve beceriklikleriyle bu oklara engel olmazlar m? Btn bunlar lme devrana engel olamazlar. Ecel geldiinde bunlarn hi birisi seni lmden kurtaramazlar. Vermi olsan bile rvet seni lmden kurtaramaz. Hile ve kurnazlkla da lmden kurtulamazsn. Bunlarn hi birisinin sana yardm ve menfaatleri dokunmad. lm annda bir padiah, benim hayat yakam lmn penesine teslim ettiniz, sizin bu durumunuz ne irkindir, diye feryad eder. Senin mezarn kimse sormaz. Hatta mezar ziya-

182

Hz. Ali Divan

ret etmek bile kimsenin aklna gelmez. Seni tamamen unutarak artk anmaz oldular. Onlarn yegne megalesi senin mal ve mlkn datmaktr. Senin oturduun kkn ne suu vardr ki bir yaknlk ve nsiyet vermiyor. nceden gelip gidenler insana bir korku veriyor. Bir mlke hkim olsan bile hi bir zaman lm inkr etme. nk lm ve korku sana diz ktrr. nsanlarn karlatklar fitneler ou zaman ilerinde adaletle davranan kimseler sayesinde bertaraf edilir. Hayat uyku ile uyanklk arasnda cereyan etmektedir. Sadece bir gece ile gndzden ibarettir. Bir topluluk yaarken baka bir topluluk lmektedir. nk zaman hkmn icra etmekte, sitem etmee lzum yoktur. Ben devran anne ile babaya benzetirim. Hi kimse tam anlamyla neeli olamaz ve bir gnn nee iinde geiremez. Bir gn sevinle geirirse arkasndan hzn ve znt gelir. Dnyadaki yaay ven ve medheden olursa mre yemin ederim ki ok gemeden onu yerecektir. Dnyaya ynelirsen fitnelerle karlarsn, ondan

Hz. Ali Divan

183

yz evirirsen gam ve zntler bulursun. Nerede mr srp yaayanlar ve onlarn etrafnda bulunanlar? Hepsi yok olup gittiler. Bki kalan sadece Cenb- Hakk'tr. Yaamakta olan bir gen gelecekte ne ile karlaacan ve bana ne tr bir felket geleceini bilemez. Eer zaman sana vefaszlk gsterirse sabret ve Cenb- Hakka en iyi kelimelerle hamdet. Gyen ona kretmek olsun. Dnyada insann dima kolaylkla vakit geirmesi sz konusu deildir. ler hem kolay ve hem de zordur. Skntlar yannda nee ve mutluluk da vardr. Sknt ve eziyet yurdunda rahat ve huzuru arama. Olmas mmkn olmayan bir eyi arzu edenler zararl karlar. Rzgrn doru eserse onun kymetini bil. Her hafakan ve skntnn arkasnda sknet vardr. Sana bir iyilik yapld zaman ondan gafil olma. Sknetin ne zaman geleceini bilemezsin. Zaman deiiklie urad. Fakat bilmezler ki ben insanlarn byk addettikleri ilerin stesinden gelirim. Dnya iindekilerle birlikte her gn iki kerre deiiklie urar. Onlar gnde iki kerre dnderir.

184

Hz. Ali Divan

Gne, leye kadar bir yere gelmek iin seyreder. Zevalden sonra ise dalmaya yz tutar. Nerede insanlara zulm ve hakaret eden padiahlar? Onlar bugn lm barda ile iirmilerdir. Kii, emelleri toplayp onlarn peinden koar, devran ise alp datr. Nefesler onlar yayarken lm onlar katlar. Hayret edilen bir eydir ki baz zamanlarmz ycelik, baz zamanlar da rezaletle gemektedir. Zaman, beni belya ilitirdi. Zamann hali tuhaftr. Yceltmesi bile bir bel olup ihsanlar alatr. Bir belya mbtel olduumda alarm fakat daha arn grnce de bir evvelkinin bitmesine alarm. Nice glklerden sonra kolaylklar meydana geldi. Gaml ve kederli 'kimselerin kalbi ferahlk buldu. Nice iler vardr ki sabahleyin (balangta) ktle giderken, akamleyin (sonuta) nee ve sevince dnr. Zaman deneyen insan hi korkmaz. nk bilir ki dnyada o iki ey meydana gelir. Hayr ve errin Allahtan geldiine inananlar, ona teslim olup doru yolda, yrmee gayret sarf ederler. iddetli bir korku rengimi deitirirse, buna pek de amayn. nk uzun mddettir bana skntlar musallat olmutur.

Hz. Ali Divan

185

Susuz kimselere su verip onlar iiren eme, ayn ekilde uzatt su ile susuzlar mtekeddir ederek, onlara bulankl verir. Herhangi bir noksanlk bulunmad halde kiinin ksa grdr ki baz eyleri semekte, bylece kendi nefsini gsz ve takatsiz zannederek ileri halletmekten ekinmektedir. Her kii kendi kabiliyet ve gcne gre bu dnyaya gelir. Kimisi Hakkn rzasn talep ederek iyilik yapanlardan olur, kimisi de doru yoldan, sapp mnkir ehli olur. Nice melik ve hkmdarlar, korunmak maksadyla da balarndaki kalelere sndlar. Fakat onlar kuatanlara malp olup o kaleler kendilerine yarar salamad. Sndklar yksek yerlerden inmek zorunda kaldlar. mitsizlik iinde mezarlara doru yrdler. Mezara defnedildikten sonra birisi onlara yksek sesle bard. Nerede tahtnz, tacnz ve ssl elbiseleriniz. Nerede cibinliklerle rtlp korunan o gzel yzler? Gece ve gndz bir zarar gelmesin diye saklanan bedenler? Nazl ve nimetlerle beslenip gidenlerin ahvalini soranlara mezar en gzel cevab verir. O gzelim yzler zerinde imdi kurtlar dolamaktadrlar.

186

Hz. Ali Divan

Buradaki yiyecek ve iecekleri uzun srer. Sabah akam tekrarlanan bu yemek ve imek durmadan devam etmektedir. Saymaa kalkrsak ok olduklarn grdmz kardeler, sknt ve zamann hadiseleri karsnda azdrlar.

BELA-MUSBET
Dnyada zararsz bir menfaat elde etmen mmkn mdr? nk lem, hem menfaat ve hem de zarar iin yaratlmtr. Eer bir bel ve musibetle karlarsam, ylesine kat bir sabr ve tahamml gstermeliyim ki, grenler bana, mermerden daha kuvvetlidir desinler. Tecrbe ile bilinmitir ki dnyann nimetleri ve de musibetleri devaml deildir. ok neelenmek veya eziyetler karsnda zlmek, akll insanlarn ii deildir. Dnyann, insann bana getirdii bel ve musibetler tuhaf karlanmaktadr. Bence insanlarn bu konudaki gaflet ve aknlklar daha da tuhaftr. Bel ve musibetler son haddine ulatklarnda, ruhlar eriyerek nihayet bulur. Eer dnya, ehlinden saknrsan onlar seninle barmak isterler, eer onlara meyledip yaknlk kurarsan, seninle ekiip dmanlk beslerler. Ey benim dostum, bu dnyada insann bana gelen musibetlerin hibirisi devaml deildir. Allah'a yemin ederim ki hepsinin bir sonu vardr. Eer bir bel ve musibet senin basma gelirse ve ayan srerse, sz ve fiil ile ikyette bulunma. Sabretmesini bil.

188

Hz. Ali Divan

iddetler ve musibetler son bulup ruhlar, bedenden kma mertebesine vardnda sabr dahi mmkn olmasa byle bir anda Cenb- Hakkn nusret, yardm ve zaferi zuhur eder. Nice insanlar akamleyin safa ve rahatlk iinde iken, seherleri bel ve musibetle son bulur. Sana bir bel ve musibet geldiinde feryat ve figana balama, sabret. nk darlk zamanndan sonra genilik vardr. Bu da ancak sabrla elde edilir. Eer kerem sahibi olan bir insana musibet gelirse, hemen ikyet etmee balama. Hasta olsa bile hastaln belli etmez. nen bel ve musibetler, insana birer derstir. Bunlardan ibret alarak ve tecrbe kazanarak daha byk bellardan zarar grmemesi iin, elini ve eteini arzu ve isteklerden ekmesi gerekir. Eer geceleyin ibadet etmek iin ayrlan muayyen zamanlarn badeti ve oru tutanlarn orucu olmasayd. Bir seher vakti zerinde yaadnz yer sarslr ve siz yerin altna girerdiniz, nk sizler kt bir topluluk olup itaat etmiyorsunuz.

SABIR
Zamanla tecrbe kazandm ki, sabr ve tahammln en byk mkfat kiinin shhat ve afiyet iinde bulunmasdr. Bir i hususunda ciddi olarak sabr gsterip zafere erimeyen insan ok azdr. nk sabrn sonu zaferdir. Birazck sabret. nk her glkten sonra kolaylk vardr. Her iin belli bir zaman ve sonucu vardr. Dnyann zellik ve vasflarn, iyi ve kt ynlerini bilen akll ve tedbirli kii, bir hyanetle kar karya gelirse sabretmesini bilir. nk sabr ve rzann insana hinlik ettii grlmemitir. Hayrl bir i iin nefsini zorlamaya al, acizlik gsterip yerinde oturma. Hr olan insanlara hibir zaman acizlik mazeret -olmaz. Nice kerem sahibi insanlar vardr ki balarndan eitli musibetler gemi, fakat sabretmek suretiyle bu bel ve musibetleri atlatmlardr. Zamann olaylar karsnda sklp sabrszlk gsterme. nk kiinin olaylar karsnda, cizlik izhar etmesi onu sabrsz yapar. Sabr, arzu ve temenni edilen eylerin anahtardr. Her trl hayr, sabrla meydana gelir.

190

Hz. Ali Divan

Geceler, uzasa da sabret, nk gn domadan neler doar. Nice serke atlar sabr sayesinde insana itat ettiler. Biroklar sabr ile arzularna kavutular. nsan, Nerede ve ok uzaktr dememeli. iddetli bir sknt bana geldiinde ondan nefret edip ekinme. nk olaylar devam etmez, arkasndan hemen ferahlk grnr. Ey topluluklar, hibir zaman gurbete rabet ve iltifat gstermeyin. nk insan yaad mddete gurbette gezen bir garipten farkl deildir. Rzgrn huyunu ve maksadn bilen kimse, her belya kar sabr gsterir, ikyetinde ise samalamaz.

Hz. Ali Divan

191

MT
Zamann eitli renkleri vardr. Sabah akam durmadan deimektedir. Akmakta olan kan bunun arasnda yol bulur. plak kii giyim ve elbise ile sevinir, bunlara kavumay temenni eder. Zelil olan ve zulme urayan kii de zafere ulamay ve yardm grmeyi ister. Umulur ki krlan bir kemii Cenb- Hakk ltfuyla tekrar iyiletirsin. Merhamet ve ltfuyla, krlan yerin kaynamasn salasn. Ben lm her ne kadar yakn bir ey olarak bildimse de, midim ondan daha uzundur. Allah Telnn ltfundan mit kesilmez; Umulur ki insan baarl klsn. Sen Onun rahmetinden midini kesme, nk g olan-kolay yapmak onun iin zor deildir. stemi olduun bir makam elde edemedinse, gece karanlm veya yaz scakln tercih ederek nefsini zorlamaya al. Gece yry ve uykusuzluunun verdii skntlara kar sabr gster. Himmet sahibi isen, gece ve gndz ihtiya duyduun eyleri iste. Istrap ekme, isteine kavumadnsa acizlik gsterme. nk bu takdirde muradna ermek iin elde edecein zafer ve baar acizlik ile strap arasnda yok olur gider.

192

Hz. Ali Divan

Dnyada yaadn mddete saadet ve mutluluk midinden uzaksn. ldn zaman ise gidecein yer cehennemden baka yer deildir. Allah'a dayan ve gven, Onun rzasn almaya al. Kendisine uyulan ve kendisinden bir eyler mit edilen, ancak Cenb- Hakktr. lediim iyi iler dolaysyla ben Cenb- Hakkn mafiretini talep etmiyorum. Benim midim ancak Onun rahmet ve mafiretidir. Rahmet edenlerin en merhametlisi olan Allah, beni bo evirmeyecektir. Ey gnahlara bulam insan yese dp mitsiz olma. nk her eyi yaratan Cenb- Hakk'n bir ismi de Raf (fazlasyla merhamet eden) dur. Hazrln yapmadan ve yol azn tedarik etmeden sakn g etme. nk kacan seyahat fazlasyla korkuludur. Ey hakszlk ederek su ve gnah ileyen, fakat sonradan bu suunu itiraf ederek pimanlk duyan kimse. Allahn u sz ile mjdelenmisin, nee ve srr duy. Habibim o kfredenlere syle ki eer sana dmanlktan vazgeerlerse gemi gnhlar yarlanacaktr. (Enfal, 38). Eer ihtiyat seerek tedbirini ona gre alsayd, sabrn bel annda gerekli olduunu bilecekti.

Hz. Ali Divan

193

Bir gn sknt ve eziyetlerle karlarsan sabrszlk gsterme. nk rahatlk grecein gnler uzun olabilir. Her nefis lmden korksa da emel ve istekler onu kuvvetlendirip ayakta tutar. mitsiz olma ve Allah'n rahmetinden yese dme. nk mitsizlik kfrdr. ok gemeden umulur ki Cenb- Hakk seni zengin yapsn. leri kolay gr ki rahata kavuasn. nk kolay grlen her ey mutlaka kolaylar.

194

Hz. Ali Divan

DNYA VE SEVGS
Ey dnya! ok sknt ve eziyet ektiriyorsun. Aclarn az olmad gibi, ok mal sahibi olanlara da zarar verdin. Seni tatmak iin uraanlarn hi biri tam tat alamad. Ancak irk, pislik ve inkrla karlatlar. Dnyada uzun kalacan zannetme. Gece karanl bastnda acaba sabaha kacak msn? Shhati yerinde plan nice kimseler, hastala yakalanmadan lp gittiler. Bunun yannda hastalandktan sonra iyileip ok yaayanlar da az deildir. Cenb- Hakk'n grevlendirdii bir melek vardr k, hergn u sz tekrarlar: lmek iin doun, harp olmas iin yapn. Dnya hzinesindeki sevgi ve vef cevheri tkendi. Doruluk ve sadakat azald, mitlerimiz yok olup gitti. Dnyada hi bir nimet ebed deildir. Kimseye devaml olarak bir nimetin verildii grlmemitir. Bunun gibi elem ve keder de geicidir. Dnya ile ilgili bir ii isteyip onu elde etmek iin uraan kii, yolunda eitli yoku ve inilerle karlar. Arzuya kavumak iin ykseklik yannda alaklk, izzet yannda zillet vardr. Dnya hayatnn gereklerinden biri olan geinme,

Hz. Ali Divan

195

mit ve arzu ve elde edilen bir ey deildir. Bununla beraber rzkn isteyenlerle birlikte sen de kovan salver. Rzk iin salverilen kova, grnmeyen bir hazine mesabesinde olan kuyuya inip, sana bir gn murat suyunu dolduracaktr. Siyah amurla kark da olsa sana biraz su karacaktn Bu dnya kt huylu, hin, hle-bz ve gaddardr. Kim onu nikhlamaya kalkrsa korkmadan ve acma hissini duymadan hile yoluna saparak onu aldatr. Dnya, arzu ve isteini yerine getirince ve meramna kavuan insandan yz evirir. Baka bir kimsenin cilvelerine itih duyar. Ey dnyaya k ve onun kt grnne talip olan kii! unu ok iyi bil ki, onun tevecch sana deil, bakasnadr. Dnya, senden yz evirip arkasn dnnce, daha evvel ona gsterdiin sevgi, alka ve temayln bouna olduunu bilir, pimanlk duyarsn. Fakat o zaman da i iten gemi olur. Dnyadan sakn. nk o iret, zevk ve safa yeri deildir. yle grnse de aslnda aldatcdr. Fni ve yoklua mahkm olan yerde edeb ve kalc olan eyleri aramak, bounadr. Dnyann safl ve ar grnmesi sknt ve ztrapla karm vaziyettedir. syi ve huzuru ise

196

Hz. Ali Divan

mihnete balanmtr. Byle olan bir yerin eninde sonunda eski haline dnecei phesizdir. Dnya, dima iki durumda bulunur. Birincisi: iddet ve skntlar yannda, bolluk ve ferahln olmas. kincisi de: Kuyuya salverilen kova gibi dnyadaki nimet ve eziyetlerin, pei sra gelmesidir. Grebilen kimseler iin dnya, devaml deien murdar bir ceset, bir hayvan lei gibidir. Kpekler onu her tarafa ekmee alrlar. Bu dnya, zehir saan bir ylana benzer. Her ne kadar yumuak grnmekle ve ona yapanlarda bir hafiflik hissedilmekte ise de aslnda yle deildir, Birok dnya iini halletmekte zorluk ektim. Fakat bana kolaylatrldnda onu rahatlkla zmee altm. Bu dnya fnidir, devamllk ve ebedlikten nasibini almamtr. Bir rmcek tarafndan yaplm aa benzer. Dnyada geimini temin edecek kadar bir azk sana kfidir. ok gemeden geceksin. nk Yeryznde mevcut olan her ey geicidir diye bir sz vardr. Dnya, gzellii dillere destan Sebine
23

23

ekline

Sebine, Araplardan. mir Cemhinin kznn addr.

Hz. Ali Divan

197

girerek benim yanma geldi. Bylece beni aldatmak istedi. Ona dedim ki benden baka kimi kandrrsan kandr. nk ben dnyadan eteimi ekmiim ve dnyaya kanacak kadar cahil deilim. Benim dnya ile bir ilikim yoktur. nk Allahn sevgilisi Hazret-i Muhammed dnyay brakarak fkirlii tercih etti.
Leyl ve irin gibi gzellii dillere destan olduundan o devirde darb-i mesel olarak kullanlrd, mam Cafer Sadk, dedesi Hazret-i Alinin ahvalinden bahseden baz szleri naklederken yle bir olaya yer verir: Bir gn Hazret-i Ali kerremallh veche Medine-i Mnevvere, dnda bulunan Fedek isminde bir yerde toprak kazmakla ve bellemekle megul iken elinde demir atalla yeri dzeltmee alyordu. O esnada gelin ekline girmi bir kadn grnd. Grenler onu gzellii dillere destan olan Sebine binti mir Cemhi zannettiler. Ona dedi ki: Ey Eb Talb'n olu! Beni kendine alr san bunun karlnda sana, insanlarca mehul olan yer altndaki hazine ve defineleri gsteririm. Bylece altn ve gmleri grm olursun. Kendisine kim olduunu sordum. O da: Ben dnyaym, fakat insan suretine girerek sana grndm. Bu ekilde bana iltifat edeceini tahmin ettim. Hazret-i Ali, cevaplarnda: Benim, seninle bir ilgim yoktur. Kendine baka bir koca ara, deyince gzden kayboluverdi. Bunun zerine bu dokuz beyti, syledi.

198

Hz. Ali Divan

Dnyadaki btn mallarn bizim olduunu farz edin ve yine Karunun sahip olduu mal ve btn kabilelerin mlk de bizim olsun. Sonunda btn mal ve mlk yok olur. Bunlara sahip olanlar dmanlar gibi hzn ve kedere boulurlar. Git bakasn kandr, ben sana kanmam. Senin izzet, ikbal, mal ve mlk olarak verdiin eyleri kabul etmem. Cenb- Hakkn vermi olduu rzka ben kani olmuam. Ey dnya, senin iin, seninle megul olup sana ilgi duyanlarladr. Allaha kavuacam gn dnerek korkarm. Hi bir zaman tkenmeyen azarlama ve azabtan korkarak saknrm. Dnya geici olan bir glge gibidir veyahut gece konaklayp sabahleyin kalkp giden-bir misafirdir. Veyahut uykuda grlen bir rya ile mit ufkunda parlayp kaybolan imek gibidir. Ey dnya ile megul olup vakit geiren kii mit ve arzularnn sonsuzluu seni aldatt. Sanki durumunu bilmiyormuum gibi dnya bana hile yapmaa kalkr. Cenb- Hakk bana haram yasaklam, ben de hell peindeyim. Bana sa ve sol (madd ve manev deerlerini) ellerini uzatan dnyay reddettim. Onu muhta bir

Hz. Ali Divan

199

vaziyette grnce btn mal ve mlkm kendisine hibe ettim. Cihann vgye deer ileri yerilmitir. vgye lyk olsan bile yergi bulursun. Bir i kemle erince hemen noksanlk ba gsterir. Bir i bitti denilince sen onun zevalini bekle.

KAZAN-RIZIK
Hell rzk peinde ol. Orta ve mutedil olan yolu terk edip israfa kama. nk dinde israf haramdr. Rzkn bolca bulanlar, akl ve zek sayesinde elde edemediler. nk takdir ne ise gelir insan bulur. Rzklar ezelde taksim edilmitir. Eer kuvvet ve gllk ile rzk temin edilseydi, gsz ve takatsiz olan serenin rzkn, gl ve kuvvetli olan doan kuu alrd. Btn kullarn ve hayvanlarn rzkn veren Allahn n ne ycedir. Takv sahibi insanlarn rzkn verdii gibi gnahkr kullarn da mahrum etmemitir. Rzk, eer celadet ve yiitlik ile elde edilseydi, Allahn takdir ettii rzkndan sana bir paras bile dmezdi. Birok insanlar servet ve zenginlik peinde koar, fakat onu elde etmee muvaffak olamazlar. Bazlarna da dnya mal, bir alma ve istekleri olmakszn eriir. Kiinin her arzu ve olmasn temenni ettii eyler ok gemeden gerekleir. Fakat lmn gereklemesi onlardan daha yakndr. Eer rzk ve geim, kiinin kendi istek, gr ve dnceleri istikametinde lyk grlp ona veril-

Hz. Ali Divan

201

seydi. O zaman hizmet edenlerin efendi, talih peinde koanlarn da mutlu ve mesut olmalar gerekirdi. O zaman devran, ehline mutedil olurdu ve phesiz insana ululuk, an ve eref verilirdi. Fakat her ey bir hikmete binen yaratlm, yle bir yol izlemektedir. ler kiinin yolda yrmesi ile deil, Cenb- Hakkn irde ve istei ile gerekleir. Hayret edilecek bir husustur ki insanlar oktur. Fakat insanln gereklerini yerine getirenler azdr. Benim bu szmn doruluuna, Allah ahittir. Gzm ap baktmda birok insanlar grrm. Fakat gerek anlamda olgun insan grmem ok zordur. Bu durum tuhaf bir eydir. Yamurun yadrlmasn ve bereketin indirilmesini zerimizden hi eksik etmedi. Gkler, bu nimetten bizi men etmedi. Gne ve ay, tutulmadan klarn zerimize saldlar. Kyamet gnnde iyilerle har olmaa niyyetin varsa bu dnyada kula lyk ve onun vazifesi olan kulluk meakkatlerini kendi isteinle yerine getir. nsanlarn malna gz dikmekten uzaklap kendi emek ve alnnn teriyle kazan. almak, insanlar hakir eder deme. Belki sen almak ile yaarsn ve insanlardan mstani ol-

202

Hz. Ali Divan

mak suretiyle onlara ihtiyacn kalmad iin, kadir ve kymetin ycelir. Sen bugn ekmezsen, yrin bienleri grdnde piman olup yaptn eksikliklere hayflanrsn. Hareket ve davranlarnda nice bilgili ve kuvvetti kimseler vardr ki mkemmel bir akl ve idraka sahib olmalarna ramen rzklar eksik olur. Nice kimseler de vardr ki akllar eksik ve noksan olmasna ramen, Cenb- Hakk'n yaratt denizin halicinden elleriyle su ierler. Ben, Cenb- Mevlnn vermi olduu ksmet ve rzka raz olmuum. nk btn ilerime o Hallki Cihn bakcdr. Gemite bana iyilik ve ihsanlarda bulunan Cenb- Zl-Cell, gelecekte de bana yardm edip rzkm verecektir. Geinmeyeceim diye kalbini yaralama. Mutlak anlamda rzk veren Cenb- Rabbul-lemindir. Alahn haznesinde var olan ve bilinmeyen rzkn taleb et. nk btn iler Allahn ol demesiyle meydana gelir. Kendisinden bir menfaat mit ettiin kimse aslna baklrsa fakir olu fakirdir. Eer aklla zenginlik elde edilmi olsayd her akll insann Karundan daha zengin olmas gerekecekti.

Hz. Ali Divan

203

Rzk, Allah tarafndan belli bir l ve mizan dahilinde ve bir hikmete binen verilmektedir. Akllnn da, ahman da rzkn veren Odur. Merkeplerin istedikleri gibi ve istedikleri ekilde otlaklara gittiini grmekteyim. Fakat a ve susuz arslanlarn, felek tarafndan doyurulup iirildiini gremiyorum. Birok ileri gelenleri grmekteyim ki kendi ihtiyalarn temin edemezler. Kt birok kimseler de vardr ki kudret helvas ve bldrcn ile beslenirler. Kaza ve kader, yaratklar meydana getiren Halikden kalmtr. Hi bir insann kaza ve kaderi deitirmee gcnn yettii grlmemitir.

204

Hz. Ali Divan

ZENGNLK- FAKRLK
slmdan sonra en yararl ey zenginliktir. Kfr ve inkrdan sonra en kt ey ise fakirliktir. Mal olan bir kimsenin ayplanmad grlmekledir. Ne yaparsa yapsn, mali sayesinde kendisine hi bir noksanln erimedii kabul edilmektedir. Zengin ve kerem sahibi olan Allah, elbette bizi de bir gn zengin eder. Gem ve keder ekmeye lzum yoktur. nk ne fakirlik ve ne de zenginlik devaml deildir. nk mal, her trl eksiklik ve noksanl rter. Fakirlikte zillet, kklk ve hakaret vardr. Yokluk ve fakirlik insan hakir eder. Szde doru syleyip isabet etse bile onu yalanclkla itham ederler. Bunun iindir ki, o hayrl mal iyi insanda bulunduu an yararldr demiler. Fakirlik, dnyada hr olan insanlar esir mertebesine indirir. kinin insanlar zelil, hakir ve hor baklan kimseler yapt gibi fakirlik te insan alaltr. Fakir olan insanlar, ne evlerine ve ne de, mezarlarna fazla deer vermezler, Nerede olurlarsa olsunlar, bulunduklar yerlerin stne deta zillet topra serpilmitir. Ate yadran fakirlik, insan azdran zenginlikten ok daha iyidir. Bunun yannda maln azl da oklua tercih edilmi ve insanlar iin huzur ve

Hz. Ali Divan

205

sknun fakirlikte olduu grlmtr. Nice kimselerin, zengin olduklar iin Allah Telya isyan ettikleri grlmtr. Fakat fakir olan insanlarn, Tanrya kar isyan etmeleri daha az grlmektedir. Baz insanlar, develerinin trna anmadan mal ve mlke hazr konarlar. Bazlar da alp abalayp servet edinmek iin mr tketirler. Fakat elde ettikleri maln satasn srmeden ekip giderler. Akll olan kimseler, zenginlikten mahrum olmulardr. nk iki zt ey bir arada bulunmaz. Eer zengin oldun ise senin etrafndakiler iclal ve ikram ile seni yceltirler. Her zengin kii, gzlerde bakalarna nisbetle yce grnr. Zenginlii dnya ss olarak bil. Akamleyin misafirlere ikrm eden, sabahleyin onlar arlayan kimse zenginliin gereini yerine getirmi demektir. Nice edeb ve anlay sahibi bilginler vardr ki akl bakmndan mkemmel olduklar halde mal ve varlk ynnden fakirdirler. Nice cahil kimseler de vardr ki mal ve mlke sahiptirler. Aziz ve alm olan Allah'n takdiridir bu. Her kul iin Cenb- Hakk bir i takdir etmitir ve kalemin mrekkebi kurumutur. Allah, bizim hakkmzda takdir ettii ilerde zulm etmez.

206

Hz. Ali Divan

Bir iin meydana gelmesinde kaza ve kaderi tayin eden Cenb- Hakk, hyanetten mberradr. Hkmlerinde hi bir zaman zulm etmez. Ruhlarmz daha yokken ve bedenlerimiz yaratlmadan evvel Allah, rzklarmz taksim edip belli etmitir.

CMRLK VE CMERTLK
Ey Cbir! Eer sana verilmi olan mal ve mlkn yok olmasn istemiyorsan senden isteyenlere vermekte kusur gsterme. Ar sahibi olan Allahn kerem ve ba sonsuzdur. Bir tanenin sevabn kat kat verir. Mal ve mlkn fakir ve fukaraya dat ki nefsini korumu olasn. Bylece kt szlerden de kendini kurtarp ve selmete erersin. Mal ve mlk sahibi nice kimseleri grdk ki servetin ve ikblin krn yerine getirmekten ekindiler. Yeryznde bbrlenerek ve mallaryla vnerek cimrilik anahtaryla kaplarn kapatp, mal ve mlklerini hapsettiler. Yeryznn zektn ver ve unu iyi bil ki belli miktara bali olan bir maldan, zekt vermenin mecburiyeti gibi insan da yerin hakkna riyet etmelidir. Mescid imar edip yorulan kimse ile evinde hi bir sknt ve zahmet ekmeden namaz klanlar, bir olur mu? Mescid yapan kimse ile evinde uyuyup vaktinde namazn klan kimse Bir olur mu? Mescidin yaplmasnda ta ve toprak ekerek sknt ve eziyete dr olanlar yannda inatla geri ekilerek hibir

208

Hz. Ali Divan

ey yapmayanlar da vardr. hususunda, bunlar msavi olmadklar gibi ecir ve sevapta da eit olmayacaklardr. nsanlara iyilik yapmak suretiyle onlar kendine kul eyle. Ticarette, en hayrlsn kazanmak suretiyle kerim sfatn almaya hak kazan. Eli dar da olsa cmert insan hibir zaman fakirlie dmez. Mal ok olsa da cimri olan bir insan cmert olmaz. Dnya mal braklmak iin olduuna gre akll olan kimse cimrilik yapp onu toplamaz. Cmert ye himmet sahibinin elinde mzrak ylesine titrer ve hareket eder ki birisine batrmakta iken, yine geri eker gibi zannedersin. Cmert insann kafasnda daima sevin ve nee duygular doar. Cenb- Hakk, bu yaradlta olan insanlara byklk bahetmitir. Yksek himmet ve asil yaradl, onlarn en bariz zelliklerindendir. Senden bir istekte bulunana maln yerdiin zaman, eer iyi bir nsan ise rzn ve erefini korursun, eer kt ise onun fkesini yattrrsn. Dnyada bir mal ve mlke sahip olduun zaman sakn cimrilik etme. nk cmertlikle datlan bir mal eksiklie uramaz. Eer idbar ba gsterip bir gerileme olsa dahi cmertlikten geri kalma. nk kr etmek sure-

Hz. Ali Divan

209

tiyle senin iyiliklerin kat kat olur. fet ve musibetler meydana geldiinde en kt ey cimriliktir. Bundan da daha kts almay vad etmektir. Cimrilikten uzak yaayan selmet ve huzur iindedir. Cimriler ise ktle bulam, onunla vakit geirmektedir. Cimri olan cehennem kendisine eker. Onun iecei akmakta olan san ve cehennemde sunulan kaynar sudur. Yetime ikram suretiyle bizim izlediimiz yol ise dosdoru yoldur. Mal ve mlke kavuan veyahut bir mevki elde eden kii, eer bunu arkadalar zerine bir vnme ve bbrlenme sebebi yapyorsa o kimse kerim deildir. Cmert ve kerim o kimsedir ki iyilie mstahak kimselere lufufla muamele eder. Sultan tarafndan bir mevkiye veyahut fazilete lyk grlrse, onu bakalarna kar kibir ve gurur sebebi yapmaz. Eer tatl bir ekilde hayatn geirmek istiyorsan bu eye riyet et. Kskan olma, cimrilik yapma ve hrs peinde koma.

210

Hz. Ali Divan

KANAAT
Bir miktar hurmayla yetinerek, onlar yiyen ve dergh- Hakta boynunu eerek tat ye ibadetini yapan mmin-kurtulua ermitir. eitli yemek ve elbiseler giyeceim diye pheli eyler peinde koanlar ise azb ve hesaba mstahaktrlar. Bir ihtiyacn husulne Cenb- Hakk izin verdikten sonra, koarak gelip sen i bulur. Ey insafl mmin, komun a olduu halde senin tok yatmandan daha byk derd ve bel mevcut deildir. Sen keyfine, bakarken o da bir para deriyi ineyerek aln gidermee almaktadr. Ey yksek kkler in eden kii, ssl ve kymetli yerler yapacam diye bouna mr tketme. nk eninde sonunda yklm bir mezar mesken edinmek zorunda kalacaksn. htiy fazlas olan her eyden yz evirerek, takvya ynel. nk fazla olan eyleri yapmak veya onlara temayl gstermek, mttekler iin haram kabul edilmitir. Dnya lezzetleri karsnda kanat edip sabrettim ve buna nefsimi de altrdm. Bylece sabretmei bir gelenek haline getirdim. nsan odur ki nefsini belli bir seviyede tutar. nk arzu eden nefse, verdiin mddete daha fazlasn isteyecektir. Vermezsen kanat edip su-

Hz. Ali Divan

211

sacaktr. Gzme derim ki lzumsuz ve yararsz eylere bakmaktan kendini alkoy. Geici olan bir gzelliin peine dme. Nice baklar vardr ki kalpte ehvet uyandrmaktan baka yaran yoktur. Byle baklarn sonu ancak pimanlk ve hasrettir. Bir sepet hurmas olup her gn ondan bir defa yiyen kimse kurtulmu ve felaha ermitir. Cenb- Hakk, rzklar taksim etmitir. Onun peinde koarak fazla abalamak beyhudedir. Tamah edip cimrilik yapan kimse fakir, kanaat edip rzkyla yetinen de zengin, demektir. Ben skntya da ferahlk ve genilie de razym. Benim zillet ve haddi tecavzle bir ilgim yoktur. Btn insanlardan kendini mstani bil. nk Hlik Tel sana kfidir. Bylece doru bir insan olarak yalancnn ktlklerinden emin olursun. Rzkn yalnz Cenb- Hakkn derghndan iste. nk Allahtan baka hi bir kimse rzk veremez.

212

Hz. Ali Divan

Rzknn yaratklar elinde olduunu zanneden kimse, Hlikine ve Rezzkna gvenmiyor demektir. Eer inansayd rzkn mahlkta deil Hlik'tan isterdi. 24 Bir kimse, insanlar beni zengin ederler diye inanrsa manevi bir hata ilemi olur ve yksek bir
24

Hazret-i Hseyin aleyhisselm bir ara maddi sknt ekmi ve borlanmlard. Yaknlar ve oluk ocuu toplanarak kendisine dediler ki: Muviye, Raslullh sallallh aleyhi ve sellem Efendimizin hanedanna boyun emek ve bunu kullanmak iin bir bahane arar. Bu skntmz mnasip bir ekilde kendisine bildirirsek borcumuzu der, dediler. Hazret-i Hseyin: Kul, kiiden rzkn taleb etmez. Kulun durumunu Hlik Tel kuldan daha iyi bilir, dedi. ok srar ettiklerinde ise, Peki bir mektup yazn, sabahleyin mhrler ve gndeririz, dedi. detleri gerei seher vakti yataklarndan kalkp darya ktlar. Dndklerinde ellerinde bir kt paras vard, Bunu babam Hazret-i Alinin kendi el yazlaryla yazlm olarak buldum, dedi. Aln, okuyun. Baktlar ki ktta bu drt msralk iir yazldr. Bunun zerine Muviyeye mektup yazmaktan vazgetiler.

Hz. Ali Divan

213

dada ayann pabular tutmayp kayan ve dadan aa den bir kiiye benzer. Eer hile ile zenginlik elde edilmi olsayd, gkteki yldzlara yaprdm. Nice aresiz ve fakir kimseleri grdm ki Cenb- Hakkn emrettii yolda yrr, onun aksini yapmazlard. Bu alak dnya kimi kandrrsa o zararl kar. Yz yl da elenmi olsan ve dnyann peine dsen yine faydaszdr. Sonu olan eyleri isteyici olma. Gecelerin devretmesi onu abuk deitirir. Dnyann gzel ve nefis bir ey olduunu farzetsen bile, br dnya ok daha gzel ve cazip eylerle doludur. Mal az olsa da gnl zenginlii insan aziz yapar. Mal ok olan bir insan zengin saylabilir amma zelildir. Kanaat eden bir insana rzkn azl kfidir. A olan bir insana ekmek katk yerine geer. Gam ve himmet gstermek dncesi arasnda sabahladm. Gamn acizlik, himmet ve gayretin ise kerem olduunu anladm. Ne bahtiyardr o kimse ki kendi himmeti kadar isteklerine kavumu veyahut ksmetine kanat etmek suretiyle raz olmutur.

214

Hz. Ali Divan

Kanat eden bir kimse emniyet ve huzur elbiselerini giymi ve bu haliyle dnyadan emin olmutur. Zaman beni eitti, halkn elinde bulunan eylere gnl balamamak beni zengin etti. Azma kanat ettim, sabr sayesinde terbiye grdm. Geimi temin edecek kadar nefis zenginlii kfidir. Aksi takdirde yer altndaki btn madenler onu doyurmaz. Zenginlik nefistedir. Yetecek kadaryla kanat gerekir, aksi takdirde nefis hi bir zaman verilenlerle yetinmez. Nefsini kanat etmek suretiyle eletirmee al, kanaatkr ol, aksi takdirde yetecekten daha fazlasn senden ister. Geen gemitir, gelecek olandan da lezzet alnmaz. Bu takdirde elde edilenle yetinmek ve kanat etmek gerekir. Bakalarnn verdii eyler, seni susuz yaparsa, kanatle bir lokma ekmek ve bir bardak su sana kfidir. Ayan toprakta olsa da ban himmet ve ykseklik bakmndan Sreyya (Pervin) yldznda olsun. Servete sahib kimselerin armaanlarndan kendini korumalsn ki sonunda ne olacaklarn grebilesin. Kiinin ab- hayat (ebedilik suyu, bengisu) dk-

Hz. Ali Divan

215

mesi, bakasna yzsuyu dkmesinden daha kolaydr. Rzk konusunda kullara itab etme, onlar sulama. Ancak msade verildii zaman senin rzkn gelir seni bulur. Senin rzkn nceden Allah tarafndan takdir edilmitir. Ya sen ona kavuursun veyahut msait bir zamanda o gelip seni bulur. Bir gn devrn seni darla drrse Rezzak, yce ve tek olan Cenb- Hakk, sana kfidir. stemekte olan ve dilencilik yapan kimse yzsuyu dker, fakat bunun karln bulamaz. Her ne kadar onun bu istek ve arzusu, istemi olduu eye kavuulursa da, sonucu makbul deildir. Kiinin istemi olduu mal ile isteini tartarsan, istei ona verdiin maldan daha ar gelir. Eer istemee altnsa ve dilencilik yapyorsanbari fazilet ve semaht sahibi olan birisinden iste. Kerem sahibi olan bir insan vad ettii zaman mutlaka vadini yerine getirir. Geciktirmeksizin bahi ve armaann verir. Birok lezzetin ac taraflarn tattm. Fakat bunlar iinde baka bir insandan, dilenmek suretiyle birey istemek kadar ac bir ey grmedim.

216

Hz. Ali Divan

HIRS-TDAL
Doum annda ocuun eli ile bir eyler tutmaya ve kapmaya almas canllarda bir hrsn var oluuna delildir. lm annda insanlarn ellerini amaya almalar bana baknz bu dnyadan hi bir ey almadan gidiyorum, eklinde bir t vermektedirler. insan, eriemedii bir eyi elde etmek arzusundadr. lm ise ona, alp verdii nefesler 'kadar yakndr. nsanlarda dnyaya ve dnya malna kar iddetli bir hrs ve istek vardr. Oysaki safas daima bulankla karmtr. Devaml mutluluk mmkn deildir. Niceleri iddetle ve itiyakla dnyaya sarlmak istedikleri halde buna muvaffak olamazlar. ciz olan baz kimseler de Allah Telnn takdiriyle kuvvet ve kudret sahibi olurlar. Bana ne oluyor ki bir makam elde etmek iin binlerce sknt ve eziyet ekmekteyim. Bununla da yetinmeyerek daha yksek mertebelere gz dikip fazlasn istemekteyim. stek dizginlerini artk ek, nefis atn zaptederek onu emirlerine rm eyleki meramn yerine getirmede serke olmasn. Allaha yemin ederim ki rzklar, onu isteyenin arzusuna gre taksim et-

Hz. Ali Divan

217

memitir. Dnyann nimetlerine kim doymutur? Ben acsn, tatlsn, gzelliini ve irkinliini tadarak her trlsn denedim, fakat hibirinden zevk almadm. Fni olan bir evi yapmaa teebbs etmen ne derece doru olabilir? Akll isen gel ebed lem iin yksek binalar in et. Bir gnlk yiyecein, stne giyecein hrka ve oturmak iin basit bir ev sana yeter de artar bile. Yarn leceine gre dnya mal peinde koman doru bir hareket olmaz. Biroklar gn bitmeden lp gittiler. Elde ettikleri yiyecek ve giyeceklerin yarsn evlerinde brakmak zorunda kaldlar. Hrka ve oturulan ev insann gizli yerlerini rtmee neden olur. ldrmeyecek kadar bir gdann teni beslemesi insana kfi gelmez mi? Azk ve oturmak iin in edilmi bir ev, len insan iin yeterlidir. Fazlasn istemee ihtiya yoktur. Ey hararetle dnya peinde koan insan, bu geici lemde bir lokmack azk sana kfi deil midir? ok toplayanlarn lmeyip de dnyada kaldklarn sen hi grdn m? Eer yer tabakalarna ve onlarn iinde bulunan definelere ulamak mmkn olsayd, orada hiz-

218

Hz. Ali Divan

meti ve efendiler birbirlerinden ayrt edilemezdi. Birok melik ve padiahlar saysz, kk ve saraylar yaptlar. Padiahlar ve de saraylardan hi bir iz kalmad. Kendisinin her kusur ve noksann gren, insanlarn en mkemmelidir. En rezil ve zelili ise istek ve arzularnn peinde koarak hrs sahibi olan kimsedir. Bu dnyaya tamah ederek peine dme. Onun ihtiaml gibi grnen yaayna kar arzu duyma. Sakn mal ve mlkn peine dme. Byle hareket etmekle sen kimin iin urayor ve sen kime mal topluyorsun. lmn nerede ve ne zaman seni bulup gtreceini biliyor, musun? nsanlar ve dnyay, mal ve onu yazan ktip gibi grdm. El uzatmakta iken bombo dnmektedirler. Rzklar takdir-i ezel ile taksim edildiine gre kiinin, tayaca hrsn azl ok daha gzeldir. Bir mezara konulmak zere cenaze tadn, zaman muhakkak bil ki ondan sonra sen de tanacaksn. Ey mezarn stn ssleyip, psleyen kii! Bilmez misin ki mezarda olann elleri boynunda baldr.

Hz. Ali Divan

219

Mezarda yatan kimse eer sknt ve eziyet ekiyorsa, mezarn d ksmnn ssl olmasnn ona hi bir "yarar yoktur. nsanlara verilmi olan mal ve mlke imrenerek hasret ekme. nk mal ve mlk fnidir, bir gn mutlaka yoklua karacaktr. Dnyada ikbal, zenginlik, mal ve mlk ancak Cenb- Hakka taat etmek ve onun yolunda sarf etmek suretiyle gzeldir. Mallarn oaltarak ve kilerlerde saklayarak gtler. Aralarndan dmanlar olan varislerine bunlar brakarak gittiler. Mallarn ve ocuklarn korumak iin ok salam binalar yaptlar. Daha sonra yaptklar evleri de, ocuklar da brakp gitmek zorunda kaldlar. Onlarn yaptklar yerler, yiyecek ve ieceklerden mahrum bo ve tenha kald. Mezara g balaynca arkalarnda ssz yerler braktlar.

HATALI HALLER
Bende zenginlik ve varlk eserini grenler hemen dost oluveriyorlar. Fakat fakirlik ve perianlm esnasnda da hemen, dmanlklarn iln ediyorlar. Rabbin olan Allaha yemin ederim ki nice evlere uradm ve grdm ki sakinleri nee, lezzet ve dnya mutluluu iinde onlar in etmi, en ve akrak oynamaktadrlar. Dnya lezzetleriyle dolup taan evlere dikkat edilirse, etraflarnda lm kular dolamaktadr. Sonunda penelerini uzatarak,-buralarda yaayanlar kapp kamakta, arkalarndan da feryd ve figan lklar ykselmektedir. Dnya ile arkadalk edince, bo ve gurur verici eylerle dolu olduunu grdm. Dnya ile dp kalkmayanlar, dtan onu cazip grrler. Halbuki lde serab su zannedip ona yaklamak isteyenler gibi dnya da insan aldatr. Dnyann btn yarar gurur ve aldatmadan baka ey deildir. Neeli ve sevinli olan bir kiinin srru da bki deildir. Dmanlarn bana gelenlere sevinerek sevin gsterisinde bulunanlara de ki: Dehrin (zamann) sknt ve bellar devaml dnmektedir. Bugn bizim bamza gelmise, yarn sizin banza gelecektir.

Hz. Ali Divan

221

Dnyay talep edene sknt, eziyet ve cefdan baka bir ey ulamaz. Fakat bunun farknda deildir. Dnya ikbal ve idbar zerine kurulmutur. Kii ikbalde olduu zamanlarda dinini ve diyanetini unutur. dbar (ilerin ters gitmesi. talihsizlik) dt anlarda da fakirlik onu megul eder. Haramn verdii lezzet, geicidir, bir anlktr, fakat arkasndan, su, gnah, pimanlk, zillet ve utan gibi duygular brakr. Lezzetlerin yok oluuyla geride sknt ve zntler kalr. Acaba sonu ate olan zevklerin insana ne yarar vardr? Cehennem atei, arkada ve yarann tevikleriyle ilenen gnahlardan ok daha kolayca elde edilir, Utan verici iler peinde koanlarn sonu atee dmektir. Komusu a, perian, fakr ve zaruret iinde bulunurken bir mslmann rahatlk iinde yaamas utan verici bir durumdur. Sana verilmi olan bir hediye ve ba kmseyerek deerini inkr etmen utan verici bir eydir. Bir toplumda fakirleri ezmek ve onlarn kalbini krmak, zulmden baka ey deildir. yilerin yerine ktlerin gemesi de utan verici bir durumdur. Utanlacak hususlardan biri de, kiinin metanet

222

Hz. Ali Divan

gstermesi gereken dman karsnda ekilip gitmesi ve akrabalarna kar aslan kesilmesidir. Asker iinde kumandanlk yapan bir insann sava meydann brakp kamas utanlacak bir husustur. Halden anlamayan kimseye zulm, hakszlk ve zarar anlatmakta yarar yoktur. nk sabr ve tahammlm olmad zamanlarda ikyette bulunur, o ise yz evirir. Grmez misin ki denizlerin suyu ekildiinde, orada yasayan balklara felketler gelir. nsanlarn her gece seni ekitirmelerinden saknp aylmaz msn? Ayrlktan yararlanp yaradl sebebini tefekkr etmez misin? Her menzilde byle oyalanp emel ve arzular beslemee mrn tahamml yoktur. htiya duymadn bir iin peine dp, aratrma. nk birok kimseler tecesss ve aratrma meraklar yznden helk olup gittiler. nsanlar iindeki kymetli ve faziletli insanlar yararlandrmayann ikbali, bir gn idbara (ilerin ters gitmesi) dnr. Verilmi olan bir sz yerine getirmemekte hayr yoktur. Harekete geirilmeyen bir szn yarar yoktur. Her renge girebilen bir insann sevgisinden hayr gelmez, nk rzgr hangi taraftan kuvvetli eser-

Hz. Ali Divan

223

se o da o tarafa ynelir. Malna kar bir temayln olmad zaman cmerttir. Fakat senin fakirliini hissettii an cimri oluverir. nsanlarn d grnleri seni aldatmasn. Ssl ve yaldzl durumlarna kanma. Birok kimseler vardr ki bakanlar hayret iinde brakrlar. nk onlarn ok tall szleri ve eitli yzleri vardr.. Byleleri iyilikler olduunda uyurlar. Ktlkler olduunda ise uyanrlar.

224

Hz. Ali Divan

KBR
Yeryznde bbrlenerek yrme. nk o yer, ok gemeden seni altna alarak topraa gmecektir. Senin stnde insan ve hayvanlar gezeceklerdir. zzet-i nefs sebebiyle topraa basmayp bitki hayvanlara binerek yeryznde, gezenler, bir gn gelir ki toprak, onlarn yumuak ve narin ehrelerine deer. Yerin altna girip toprak ile bir olup giderler. Her yeni elbise giyene de ki: giydiklerin mutlaka eskiyecektir. Herhangi bir eyi toplamak isteyene de unu hatrlat: dalma mukarrerdir. Daha nce cansz iken, hayat feyzinin geliiyle canlandn. ok gemeden lm sana eritiinde bu dnyay brakp gideceksin. Dnyada yksek, ssl ve gzel bina yapp gidenler, arkalarnda varislerini ve ocuklarn yararlandrdlar. ocuklaryla, mal ve mlkleriyle vnenler yok olup gittiler. imdi onlarn yerinde yeller esiyor. Bir yerde toplanmaa sz vermi gibi mukavele ye muahede yerlerine yneldiler. Allahn sana verdii rzka kanat ederek bununla yetin. nk en byk zenginlik budur. Kanat etmeyen insanlar fakirlie mbtel olurlar.

Hz. Ali Divan

225

Kalbini tevazu ve alakgnlllk iin bir yer olarak hazrla. nk tevazu, byk insanlar, eref sahibi yapar. Bir ka nesil insanlar denedim. Fakat bunlar iinde malnn varlyla vnerek gurur ve kibir besleyenlerden ktsn grmedim. Korkusu iddetli nice olaylar grdm. Fakat bunlar iinde insanlarn birbirlerine gsterdikleri dmanlktan daha korkulu bir ey grmedim. Bir kimse sadece yaptklarn beenirse, kibir ve gurur gstererek bildii yolda yrrse ona ancak hayret edilir. Kendisini beenmi kimselerin tedbiri ktdr, onlar terk et. Bir gn glerlerse baka bir gn mutlaka alayacaklardr.

KIYAMET ve ALMETLER
Dnya, yaamakta olan hi bir canlya bki deildir. Yaayan hi bir canl da dnyada kalmaz. Dnyann yaknda boanmasna izin verileceini grmekteyim. Hazrlk yapm ve paalarn svamtr. Kyamet yakn olduunda yeryzn sallayan ve yerinden oynatan zelzeleler zuhur eder. Dalar ylesine sratli bir ekilde yerlerinden oynarlar ki adet gemekte olan bulutlara benzerler. Yerler yarlr ve sr nefhas frldnde zeminin altnda bulunan arlklar meydana kar. Zelzele ve sarsnt olduu zaman bu durumu seyredenler sorarlar, bugn ne oldu? Nedir bu zelzele, y bu hal nedir? O zaman btn haberlerini Bari Telya anlatacaktr.25 nk Rabbi kendisine vahy etmitir. Allah kyamet gnnde herkesi bulunduu yerden karacak ve hesap yerine gtrecektir, ister ihtiyar, ister ocuk olsun herkes dirilecektir. Miskali zerre kadar da olsa herkes yapt iin
25

O gn yer btn haberlerini anlatacaktr. nk Rabbi kendisine o vechle vahyetmitir.(Zilzl , 4- 5)

Hz. Ali Divan

227

hesabn verecektir. Hi bir ey hesapsz kalmamaktr. Cenb- Hakk btn lerin hesabn soracaktr. Kim hayr ilemise bunun mkfatn ve kim ktlk yapmsa onun cezasn grecektir. nsanlar o demde iki imedikleri halde sarho gibi grrsn. Her nefs iddetli korkular ile irkilecektir. Kyamet gnnde bir yk gibi tadm gnahlarm bana bir bel gibidir. Acaba onlarn resi nedir? Ey olum Trkler comaa ve birbirlerinin iinde kaynamaa balaynca Mehdinin adaletle yardma geldiini bekle. Haim oullarndan olan melikler zelil olur, Bunun yannda arzu ve isteklerinin peinde koanlara bit edilir. ocuklardan bir ocuktur ki belli bir gr yoktur. Ciddiyete sahip olmad gibi akl denilen nesneden de nasibini almamtr. O demde, iinizde hakk yerine getirmek iin birisi kar. Size hak ve adaleti tavsiye ettii gibi kendisi de bu izgiden ayrlmaz. smi Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin ismine uygun olacaktr. Ey oulcuum ona uymakta acele ediniz, onu yalnz brakmaynz. Canm ona fed olsun.

228

Hz. Ali Divan

Kyamet gnnde meydana gelecek olaylar unuttum. Eyvah nefsimin istemi olduu btn eyleri kendisine verdim.

Hz. Ali Divan

229

MUAVYE
Birok uygunsuz iler vardr ki onlar grmezlikten gelip geerim. Aslnda grmezlikten gelmeyip onlarn stesinden gelmee gcm vardr. Fakat slm hamiyyetim bu ekilde hareket etmemi gerektiriyor. ok kimseler vardr ki gzlerini kaparlar, onlarn bu hallerini bilmeyenler kr zannederler. Oysaki insan grd halde baz ilerin maslahat iin grmezlikten gelir. Ben nice eyleri sylemee muktedir iken nefsimi zaptedip sylemem. Oysaki beni sylemekten alkoyacak veya sylemee mecbur edecek bir kimse yoktur. nsanlarn davran ve huylarndan haberdar iken, nefsimi zorlayarak ve gcm kullanarak sabretmee alyorum. Temiz kalpli ve saf inanl olan mminler cehenneme girmezler. Akll -olan insanlar, kaderi zorlamaa almazlar. Ac durumlar ve uygun olmayan iler karsnda istemeyerek sabrettim. Suyun akp gitmesi ve geriye bir ksmnn kalmas gibi hilfet mddetim az kald. Dine aykr yle uygunsuz iler grdm ki Allaha iftiradan baka bir ey deildi. Bunlar salar beyaz-

230

Hz. Ali Divan

latacak cinstendi. Hem bana ahd peymnda bulunarak halifeliimi kabul ettiler ve hem de daha sonra verdikleri sz bozup hile ve kurnazlk yoluna saptlar. Cenb- Hakk Kurn- Kermde, mslmanlarn bana olan sevgi ve gnlden balln gerekli klmtr. Harunun Musa'ya karde olmas gibi ben de Hazret-i Peygamberin kardei oldum. Benim hretim buradan gelmektedir. Beni onlara imam yapmtr ve Cuhfe'de gln banda beni rnek gstermek suretiyle bana uymalarn istemitir. Benimle, kim denk gelebilir ki slma ilk giriim, akrabalm ve dindeki hizmetlerimle ndeyim. Yazklar olsun, yazklar olsun, yazklar olsun o kimseye ki bana zulmederek Allah'n huzuruna gitmitir. Kyamet gnnde onun hesabn grecektir. Yazklar olsun, yazklar olsun, yazklar olsun o kimseye ki bana itat etmeyerek kin ve dmanln iln etmitir. Yazklar olsun o kimseye ki ktlk yoluna sapmtr. Hi bir crm ve gnahm yok iken bana dman olmutur. Kitabn ortaya koyduu emirleri brakp haram-

Hz. Ali Divan

231

dan haberdr olmayanlarn zrn kabul etmem mmkn mdr? mamet ipi Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin Hakka yrmesinden sonra kovaya balanan salam ip gibi Cenb- Hakk tarafndan baland. Peygamber hayatta iken itiraz edemeyenler, onun gidiinden sonra verdikleri sz tutmadlar. Eer ileri kendi halinde brakm olsaydm, kavmimle olan antlamama muhalefet eder, bylece iler yzst kalrd. Sava atei parlaynca bana bit edip sz verenler benden ayrldlar. Eb Bekir ve mere yapmadklar hileyi bana yaptlar. Hile yoluyla beni aldatan bir gruhtan ikyetiyimdir. nk dnyay bana kapkaranlk yaptlar. Haksz yere balatp iddia ettiiniz hakkm elde ettim. Shhatin hastalktan ayrdedilmesi gibi bu grevin bana ait olduu apaktr. Aka hakkn olduunu grdnz halde inkr yoluna sapmay setiniz. Oysaki siyah ve beyazn birbirinden ayrdedilmesi gibi bu hak da aka ortadadr. Allahn kitab bizim iin en byk ahittir. Hak Tel ise en byk kaddr ve btn batl iler bir gn inkraz bulacaktr.

232

Hz. Ali Divan

Eer kazaya rza gsteriyorsan korkup geri ekilme; Klcm knndan karmm, kamaman gerekir. Allaha yemin ederim ki geen bir ey tekrar geri gelmez. Zorlama ile bir iin bozulma mmkn deildir. tidal yolunu tutarak ortadan yrmei tercih ettik. frat ve tefrite itibar etmedik. Perianlk iinde yaptm savata gya bize yardm edenleri birbirine krdrmm, kendi burnumu keserek kabilemi heder etmiim. Ey vitlere ve verilmi szlere kanarak ve bunlarla marur olarak hareket eden kimse, dallet yolunun yolcular hak ve doru yoldan saparak yrdler. Kulaa alnan, szler ve dnyay karartan durumlarn bir tekini o sekin Peygamber duymu olsayd, raz olmazd. Sizler, kt iler ileyen o soyu sopu kesik ile gzleri ufak kiiyi Hazret-i Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin kendisinden sonra vas olarak tayin ettii ile bir ve eit tutuyorsunuz. Byle bir durumu eer peygamber duysayd buna raz olmazd. Onlarn ikisi (Muviye ve mr bin s) asker toplamak suretiyle bu kargaa ye grltnn domasna sebep oldular. slm dinini dnya menfaatleri ile deitirerek doru yoldan saptlar.

Hz. Ali Divan

233

Baar gsterirlerse ona Msr valiliini vereceine sz vermitir. u anda din ile dnyalar zarar ve ziyandadr. Ey mr bin s, Allaha ve Resulne isyan ederek bize kar geldin. imdilik yetmi bin cesur ve bahadr asker hazr vaziyettedir. Ey asker topluluu ile almaa gelen yalanc, eer maksadn mezarlar ziyaret etmekse benden izin alarak gelebilirsin. Eer lmezsem bir kimseyi dost ve aina kabul etmeyeceim. nk onlar slma aykr kt iler yaptlar. Sen ondan sonra cehennem atei iinde yan. Bugn sana zehir ilcn iireyim ki cezasn gresin. Ey mr bin s, beni kaacak zannetme. Eer beni renmek istiyorsan Bedir ye Hayberde savam olanlardan sor. Ben Aliyyim. Beni, bilenlerden sorun. Ondan sonra sava meydanna kp savamay, gze aln. ok gemeden kamaya balayacaksnz. Elimde keskin klcm ve parlayan kargm vardr. Bizim koruyucumuz, o tertemiz ve sekin olan Raslullh sallallh aleyhi ve sellemdir. Amcam Hamza ve kardeim Caferin bize mnevi destekleri vardr. O Cafer ki cennette yeil kanatlara sahiptir.

234

Hz. Ali Divan

Kendisiyle vnlecek Ftma benim zevcemdir. Senin annen ise Hind dir. Onlar arasnda bir mukayese yaplabilir mi? Girdii yuvadan kovulmu ve iki i arasnda phede kalmtr. Gc yetmeyen ve iktidar olmayan insanlarn acizlii yznden aciz kaldm. Bundan byle zek ve akl yardmyla dmanlarma galip gelirim. Bundan byle arkamdan beni srklemek isteyenleri ortadan kaldracam. Dank ve ayr duranlar bir araya getirip toplayacam. Senin hayatn sayl nefesler zerinde kurulmutur. Her nefes alta ondan bir para eksilmektedir. Kendini feda ettiin zaman, o seni diriltir. Alay etmeden seni yrten odur. Her sabah ve akam beden yeni nefesler alr verir. Sabah alnan nefes akamnkinin ayns deildir. yleyse bo yere nefes tketip mrn heba etme. Senin dininin suu nedir ki ona kir ve pas bulatryorsun. Nefis elbisende, kir mevcut deildir, fakat onu sen kirletiyorsun. Sen kurtulu istersin fakat kurtulua giden yolda yrmezsin. Karada hi geminin yrd grlm mdr? Sava elbisesi onlarn deimeyen yumuak zrhdr. Develerden yedek olanlarn da yanlarna al-

Hz. Ali Divan

235

mlardr. Yataklarndan kkreyen arslanlarn nnden kap kurtulmak mmkn deildir. . yle zannet ki dnya sana itaat etti ve sanki lm sana gelmeyecektir. Sen dnyay ne yapacaksn. Mezar tann glgesi kadar bir toprak sana kfidir; lm iin kendini sk tut! lm pehlivan senin yanna geldii saman sabr gster, sakn kama. Ben onun yaamasn istiyorum o ise benim ldrlmemi hedef alyor. zr dileyen, Murad kabilesinden baz kimselerdir. Akllar bozuk ve yldzlar ilmiyle uraanlar beni korkuttular. Merih'in yerine Ko burcunu koydular. Ona dedim ki hileli olan ilerden dolay beni korkutamazsn. Kurnazlklarn brak. Benim yanmda Mteri (talih) ile Zuhal (talihsizlik) bir-dir. eitli hile ve kurnazlklar benden def edecek olan Halik Tel'dr. Benim rzkm veren O'dur. Zbeyr ile Talha uygun olmayan lere giritiler. Bunun iindir ki zntyle geen bu gn bana ok uzun geldi. Allah bilir ki halka zulmetmek iin bende hi bir dnce mevcut deildir. Onlar bana hakszlk ettiler. Benim sylediklerimi tebli eden ve insanlara

236

Hz. Ali Divan

bildiren kimdir? Bu szleri Allahn elisi tebli etti. Varn Suhrenin olu Muviye'ye deyin ki faydas ve yarar olmayan bir eyi istiyorsun. Ba baa gelip savaan ve mcadele edenlerin her birisi cesur, kahraman ve yiit kiiler idi. Raslullh sallallh aleyhi ve sellem yalnz brakld zamanlarda hepsi de ona yardm ettiler ve sylediklerini yerine getirdiler. Peygamberin ashab dima keskin kllar kullanarak kahramanlk gsterdiler. Kllarnn krlmas mmkn deildir. Sen ve senin babann slma giriiniz kerhen olmutu. nk ikinizin tercih ettii yollar ktlkten baka ey deildi. Raslullh sallallh aleyhi ve sellem veft edince ikiniz de eski halinize dndnz. Oysaki daha evvel izlediiniz yol dalletten baka ey deildi. Sava bulutlar grnmee balaynca ve kllar parlaynca imek ve yldrmlarn akaca akla gelmektedir. Sen yerde yatarken atllarn senin cesedinin zerinden gemeleri ok uzak deildir. Sratle ceveln edip hareket edeceklerdir. Btl eyler peinde koarak bos yere vakit geiriyorsun. am at kinemeleriyle sana zindan yapa-

Hz. Ali Divan

237

cam.26 Ey Hindin olu sen dima cahil kaldn. Sizin iinizden cesur ve bahadr olanlar ldreceim. Doksan bin ok alan ve mzrak batran askerlerim ylesine savaacaklardr ki saldrlar, sahilleri ve dalar kaplayacaktr. Eer Muviye ile karlarsam, gz ucuyla bakan ve barsaklar byk olan insan vurmaktan ekinmem.27 Onu atein annesi olan (mm Haviye) cehenneme att. ryen kpekler orada kendisine komu ld.28
26

Bu beyit, Muviyenin bir iirine karlk olmak zere sylenmitir. Muviye, bu iirinde Ey Ali, beni gafletle uyuyor zannetme. Kfeye varacak ve sana oralar zindan edeceim. Belki bu sene ve belki nmzdeki sene bu fikrimi gerekletireceim.
27

slm tarihinde Muviyeye byk barsakl denmesinin nedeni u olayla balanr: Bir gn Hazret-i Peygamber mektup yazdrmak iin kendisini artm ve birisini sefer gndererek haber vermesine ramen, her seferde de yemek yiyor, cevabn almt. Bunun zerine doymasn diye beddu etmilerdi. Gerekten de Muviye oburluk hastalna tutulmu ve Araplar arasnda barsaklar geni Muviye eklinde hret bulmutu.
28

mm Haviye deyimi, Kuran- Kermde Muviyenin

238

Hz. Ali Divan

Ktlkleri para para terk etmede sabr gster. Umulur ki bir gn bu ktlklerin tkendiini gresin. Biroklar kendi durumunu gizlemek suretiyle lfet buldu, insanlara grnrde ho gelen taraflar izhar etti. Birok iyi insanlar kendi dillerini korumak suretiyle cevap vermekten ekindiler. Onlarn bu durumu cevap vermee yetti. Bu kadar askerin enin zerine gelmesi hakkaniyetledir. Hak gelince batl ortadan kalkar. Gelecek yl gelip atncaya kadar imdilik bu kadar asker kfidir. Senin askerlerinin bir ksm arslan gibidir. Bir ksm da arslan yavrusu gibi arpmaktadr. Parlayan kllarla sava gnnde muharebe etmektedirler. Dman safnda yer alanlar esir alnnca, ya fidye vererek kurtulurlar veyahut boyunlar vurulur. Sancan nnde yer alanlarn durumu budur. Yalancnn hileleri kt kalplileri perian eder. Sava iinde dmann kann dkerler. (Sffin Savanda) Ahbaplarma birer birer zarar verdiini gryorum. Sanki onlara ebed lem iin rehberlik grevini stlenmisin.
halas olan Ebu Leheb'in kars mm Cemile hakknda kullanlmtr.

Hz. Ali Divan

239

Dmk (am) ehlini brakarak ayrldk. Kadn ve erkeklerden daha ok ihtiyar olanlar geride kald. Nice kadnlarn, sng batran avclar yznden erkeksiz daldklar grld. Biroklar da dul kald. Onlar, savaa giden erkeklerin arkasndan aladlar. Artk kyamet gn ne kadar geri gelmeyeceklerdir. Biz yle savalarz ki bizim snglerimiz ancak mstehak olanlara batrlr. Haksz yere kimseyi ldrmeyiz. Allaha yemin ederim ki zulm uursuz ve kt bir eydir. Ktlkte israr eden kimse ise zalimdir. Kyamet gnnde Cenb- Hakk'n huzuruna varrlar. Btn dmanlar Allahn huzurunda toplanrlar. Kyamet gnnde Allah'n huzuruna vardmzda ben mi zalim miyim yoksa sen mi zalimsin, bunu reneceksin. nsanlardan lezzet ve zevk duygusu alnacak, dnya ile ilgili bir endie ve tasa kalmayacaktr. Geceler byk bir i iin dnmektedir. Yldzlarn hareketi de yine bu i iindir. Eski insanlarn ahvalini gndz ve gecelere sor ki onlarn nianlarn ve detlerini sana haber vereceklerdir.

240

Hz. Ali Divan

Bu fni dnyada ebed kalmak istiyorsun. Biroklar da ayn eyi temenni ettiler. Ey yeryznn vahileri, ayrl ve imenli yerlerde otlannz. Taze etler yemek suretiyle semizlenin. Gaflet iinde bulunuyordun. Hlbuki lm dima uyanktr. Ey uykuya dalm kii lm iin hazrlkl ol! Yoklua, mahkm eyler peinde kouyorsun. Hlbuki sen lp gideceksin. Dnyada ebedi kalan hibir ey yoktur. Yarn olduunda sevin gzyalarn aktacan zannediyorsun. Hlbuki gaflet denizinde yzyorsun. Ben Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin kardei ve damadym. ehitlerin imm ve efendisi olan Hamza benim amcamdr. Cfer-i Tayyr benm z kardeimdir. Cennette, gece ve gndz, melekler arasnda uarak vakit geirmektedir. Peygamberin kz benim eimdir, kendisiyle sknet bulmuumdur. Etlerimiz ve kanlarmz birbirine karmtr. Peygamberin iki torunu benim ocuklarmdr. (Hasan ve Hseyin) Sizin hanginizde benim bu yaknlm gibi bir yaknlk vardr?

Hz. Ali Divan

241

slmiyeti kabul etmede hepinizden ncelik bana aittir. Daha bulu ana ermeden slm dinine girdim. Raslullh sallallh aleyhi ve sellem beni sizlere bakmakla grevlendirmiti. Cuhfede gln banda bunu sizlere iln etmiti. inizden beni seerek sizlere takdim etti. Verdiim hkmlere rza gstermeniz ve bana itat etmeniz gerekir. Dileyen bu durumu kabul etsin, dilemeyen de hzn ve kader ile babaa kalsn. Hi kimsenin inkr edemedii bir kahramanm ben. Hem sava ve hem de bar zamanlarnda herkes beni tanr. Fakat bir ise teebbs ettiim zaman, kt kalpli kimseler hemen kar kp bana muhalefet ederler. (Sffnde) Eer bana itat edilseydi kendi kavmimi Yemme veyahut am semtine yollardm. Bizim siyah sancaklarmz dalgalanr. Eer onu harekele geirmek gerekirse (Eb Sasan) Husayne haber verilir. O da sanca ortaya karverir. Saffa dahil olan Husayn, lm havuzundan kanlar akmayncaya kadar arkasn verip geri ekilmez. Sava esnasnda Husaynn gayret ve ikrmdan baka hi bir abasnn olmadn grrsn.

242

Hz. Ali Divan

Savaa davet edildiinde sabr gsterir. Yksek ses ve naralar ykseltildiinde, onu tahammlle karlar. Mezhic pimanlk duyup geri ekilinceye kadar Akk, Lahm ve Himyerliler sabr gsterip direttiler.29 Czam kabilesi Mezhic kabilesine seslenerek size yazklar olsun, zalim olan kimlerdir? dedi. Ehl-i Beyt iin de olsa Allahtan korkmaz msnz? Allaha yakn olanlara deer verilmez mi? lm semek suretiyle kendini tehlikeye atanlar Allah mkfatlandracaktr. Onlar, ne mutlu ve aziz kimselerdir. Bahsettiim bu topluluk, Rebi kabilesidir (bn-i Nizar bin Maadd). Onlarn zerine ok sayda asker gnderilse de dehetli bir kahramanla sahiptirler.

Bu beyit gemi savalar anlatyor. slmdan evvel kabileler arasnda cereyan eden savalar olduka ilgi ekici bir durumdayd. . Akk, Maadd bin Adnann biraderidir ki nesli hl Yemende devam etmektedir. Lahm de Yemen kabilelerinden bir kabiledir. Cahiliyyet dneminde birok idareci, bu kabileden kmtr.

29

Hz. Ali Divan

243

Hindin oluna (Muviyeye) kl ve ok darbelerini biz tattracaz. Bizden yz evirmekle dzen ve intizam bozdu. bn-i Ziberkan yanna ard. Zu-Kela' le Kureybeye saysz armaanlar verdi. Karanlk bastnda Muviye, Amr, Numan, Bsr, Malik ve Haveb gibi kabile reislerini yardmna ard. Muviye, Kurzi ve iki olunu, Hars, Kayn, Ubeyd ve Eslem gibi kimseleri izzet ve ikrama bodu. Benim sa yanmda bahadr olan Mezhic kabilesi, sol yanmda da kahraman Vil kabilesi durur. Savan merkezi yerinde kendine gvendiim Mudarr kabilesi bulunuyor. Hemedandan da bykleri benim yanmda yer almtr. Arka taraflarda yer alan Ezd kabilesi ulu kimselerdir, Cenb- Hakk kadmdir, sonu yoktur. ibamllar ardm fakat davetime icabet etmediler. Onlarn bu davran bana ar geldi. Onlar bilimden uzak, kzgnla daha yakndrlar. Atei snp te geriye katan bir kr paras gibidirler. Yldzlar gizlidir. Yanlarna varlmadka grnmeyen allar gibidirler. nsanlarn en -kts ve yaratklarn en gayretsizi Kays kabilesinin kleleridir ki burunlar yere srtle srtle burunsuz olmulardr.

244

Hz. Ali Divan

Hibir zaman bir toplumun nn alamadlar. Kin ve gururda, hayr ve serde intikam tohumu ekdiler. Bir topluluk iinde onlardan biri kmaz ki zulm ve hakszl gslesin veya yerine getirilmesi gereken bir ii yapsn. Atlan ve saplatlan mzraklarla atlarn kana boyandn ve onlara binenlerin de gzlerinin kan anana dndn grdm. Sava srerken atlarn ayandan kalkan tozlar sanki havada kara bir bulut veya kaln bir toz tabakas meydana getirmiti. bri-i Hind (Muviye) Zl-Kela, Yahsab, Kind, Lahm ve Czam kabileleri' nin her birini davet etti. Ben de Hemadanllar yardma ardm. Derilerimi dert edinir, bana bir bel ulatnda siper ve kalkan olurlar. Onlar davet ettim. Bunun zerine davetime icbet ettiler. Hepsi de cesur, atlgan ve kahramandrlar.

Hz. Ali Divan

245

DU
Allah Tel buyurdu ki; Ey kulum benden ne dilersen, ekinmeden ve korkmadan iste. nk btn lemlerin rabbiyim. zzet ve Cell sahibi olan benden, isteyemezsen veya tereddde dp isteini aklamazsan, acaba benim dmda snlacak baka bir yer ve kap var mdr? Ey Allahm yzm derghna srp kapna geldim. Gideceim tek yer ancak senin ulu derghndr. Sana snan bir kula merhamet et. Ey Kadir-i Zl-Cell olan Allahm tek dayanam ancak sensin, yksek mertebede olanlarn Mevls ve snasn. Hakiki Mbud olduunu bilip senin kapna itimad edenler, mutlu kimselerdir. Verdiin her nimete kr ve hamd olsun. nsandan her trl eziyet ve sknty def eden yine sensin. Ey Allahm, sen kalpleri bilensin, Esma-i Hsnadan biri olan Hakk ile mevsufsun. Hakkaniyetle hareket edersin. Ey Allahm, dnyaya nur zulmet, aydnlk ve karanlk inmeden evvel de senin ztn var idi. Ey Allahm, sen insan dier varlklarda olmayan yaknlk ve kurbiyyet ile ereflendirdin. Btn vehimlerin stnde bir kavumaya erdirdin. (Al-

246

Hz. Ali Divan

lahm) stediini yerine getirensin. Hi kimsenin duymaa g yetiremedii eyleri sen duyarsn. Ey kerem, cmertlik sahibi ulu Allahm, sana hamd ve kr olsun. Sen istediine verir, istediinden alrsn. Pimanlk duyarak nefsinden ikyeti olan ve yapt kusurlarn etkisiyle uyumayp Allaha yalvaran kii, mutlu ve bahtiyardr. Grnrdeki hastalk ve mnevi eksikliklerinden hi biri, insan, Mevl ile olan gizli gnl muamelelerinden alkoymamaldr. Gece karanlnda yalnz kalp Allaha yalvarann dusn kabul eden ve isteklerine cevap veren Cenb- Hakk, kulun, Y Rabbi demesine karlk Lebbeyk cevabn verir. lediim gnahlar dndmde onlarn haddinden fazla olduklarn grrm. Fakat Cenb- Hakkn rahmet ve mafireti benim gnahlarmdan daha fazladr. lediim iyi iler dolaysyla ben Cenb- Hakkn mafiretini talep etmiyorum. Benim midim ancak Onun rahmet ve mafiretidir. Rahmet edenlerin en merhametlisi olan Allah, beni bo evirmeyecektir. Eer gufran ve rahmet zuhur ederse bu, Cenb- Hakkn bir lutfudur. Bunun zdd meydana gelirse su ve hata benimdir.

Hz. Ali Divan

247

Benim mbudum, koruyucum, Rabbim ve melikim Hak Teldr. Onun kulu olduumu ikrar edip ondan korktuumu ifade ederim. Ey Allahm, lutuf ve minnet sahibisin. Ben ise kusur ve hataya malikim. Beni affna mazhar kl. Ey Allahm, lutf ve ihsanda bulunacan mit etmekteyim. Benim bu iki midimi gerekletir. Ey Allahm, beni azabna dur etme. Meydana gelecek isyan ve hatalardan uzak tutarak kendine yakn kl. Benim ricadan baka bir rem yoktur. Senin affna gveniyor ve senin hakknda hsn-i zann besliyorum. Birok hata ve ayak srmelerime pimn oldum. Bundan dolay parmaklarm srdm, dilerimi kopardm. Ey Allahm, insanlar benim hakkmda hayr ve iyilik dnyorlar. Eer beni affetmezsen insanlarn kts olurum. Benim nmde uzun bir hapis vardr (lm). Sanki ben u anda mahpus olup kalmm. Cihnn gzellii ile ben divne olmuum. Uzun mrm baz emeller ve temennilerle tkettim. Eer dnyada zht ve takvy gerekletirip ve onlarn peinde komam sz konusu olsayd, srtm onlara dayar ve kalkan yapardm.

248

Hz. Ali Divan

Y lhi! Du edenin dusn kabul etmek ve ihtiyalar gidermek ancak sana mahsus bir eydir. Tehlikeleri nlemek ve kiiyi zarara uratmamak da ancak sna mahsustur. Bunlar sen yapabilirsin. Y Rabbi! Benim kalbimi ve ayaklarm yolunda sbit kl. Senin feyzin ve noksanlardan tenzih kln bana kfidir. Bakasna ihtiyacm yoktur. Y Rabbi! Gnhlarmn okluu kalbimi hasta ve perian etti. Bu zayf vcdum feryat ve figan ederek inlemektedir. Benim derd ve hastalklarm gizlidir, tedavilerini ancak sen yapabilirsin. Ey hastalklara if veren Allahm, senin dostluun gibi baka bir dostluk var mdr? Ey Allahm, eer beni azaba dur edersen, kusurlar benimdir. Eer affedip mafiretine mazhar edersen sonsuz kerem ve lutuf sahibisin. Buna lyk olan Ztndr. Allahtan baka kimseye tapmayan ve ibadet etmeyen mminin yolunu a. nk o, sadece kendisiyle yetinmeyip, camilere gitmek iin bakalarnn da yolunu aar ve onlar uyandrr. Ey, Allahm, benim yaratcm, koruyucum ve snamsn. Darlk ve ferahlk zamanlarnda ancak sana yalvarr ve senden yardm-dilerim. Ey Allahm, benim kusur ve gnahlarm ne denli

Hz. Ali Divan

249

ok olursa olsun, senin affedici ve balayc merhametin ondan daha oktur. Ey Allahm, ben ne kadar nefsimin istemi olduu eyleri ona verdimse de u anda pimanlk bahesinde dolamaktaym. Ey Allahm, benim durumumu, ihtiyalarm ve fakirliimi grensin. Benim yapm olduum gizli mncat ve isteklerimi duyansn. Ey Allahm, benim rica ve yalvarlarm geri dndrme. Kalbimi, hidyete erdikten sonra dnyaya, meyl ettirme. Senin sonsuz hzinenin bahilerinden mahrum etme. Ey Allahm, beni azabndan hals eyle! nk ben sana kar boynumu bkm ve zilletle huzurunda eilmiim. Ey Allahm, beni kendine ve muhabbetine yakn et! Kabirde yatacam zaman bana soru soran meleklerin cevabm kolaylkta vermei nasib et. Ey Allahm, eer bin yl bana azap etsen bile senin lutuf ve merhametinden midimi kesmem. Ey Allahm, bana affediciliini gstererek balamandan tattr. Maln ve mlkn yarar salamad bir gnde bana yardmc ol. Ey Allahm, eer beni korumazsan; yok olup giderim. Eer korur ve muhafaza edersen sa kalrm. Ey Allahm, eer iyilik yapanlara lutf ve merha-

250

Hz. Ali Divan

metini hasredersen, ktlk yapanlara kim merhamet edecektir. Ey Allahm, eer takva hususunda bir kusur iledimse ite buradaym. Senin affediciliine snarak onun izinden yryorum. Ey Allahm eer gnahlarm dalar aacak bir noktaya eritiyse senin balaman kusur ve gnahlarmdan daha yksek ve daha oktur. Ey Allahm, eer kusur ileyip derghna geldimse beni atfet. Senin kapma gelip ylesine beklemiim ki benim hakkmda, sabrszlk yapp yz evirmez diyorlar. Ey Allahm, senin kereminin zikri, beni yakmaktan uzaklatrr. Kusurlarmn anlmas gzlerimden yalar aktyor. Ey Allahm, kusurlarm affet ve glklerimi gider. Ben kusurlarm itiraf ediyorum ve korku ile senin derghna snmm. Ey Allahm, beni rahmet ve mutluluuna eritir. Senin fazilet ve kerem kapndan baka bir kap bilmiyorum. Ey Allahm, eer beni uzaklatrrsan ve bana hakaret edersen, senin dnda kendisinden bir ey mit edebileceim kimse var mdr? Ey Allahm, eer beni zararl karr ve elimde bir eyim kalmazsa, baka rem var mdr? Ne i yapabilirim, ki?

Hz. Ali Divan

251

Ey AlIahm; szn tutarak gece yarlarndan sonra kalkp ibadet edenler, sana du ederek yalvaryorlar. Dier mminler ise derin uykuda ml ml uyuyorlar. Herkes senden yardm dilemektedir. Senin byk merhametine ve senin cennetine girmei mit ederek hareket etmektedirler. Ey Allahm, selmet ve huzur iinde olma midi beni emin klmaktadr. Kusur ve kabhatlarmn crm ise beni aypl klmaya sebep olmaktadr. Ey Allahm, benim yaral gnlm sana ynelerek senin rzan ister. Benim kalbimi saf ve temiz eyle. Eyyub peygamberin bana bel ve musibetler geldiinde, yapm olduu duy ben de senden isterim. Ey Allahm, eer bana bir kaza eritiyse cemilin ve gzelliin ile beni sevindir. Ey Allahm, eer beni affedersen, kendimi kurtaracam. Aksi takdirde gnahlarm beni helk eder, hirette zararl karm. Ey azamet ve ululuk sahibi Allahm, Haim soyundan gelen Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin ve onun ehl-i beyti ile yilerin hrmetine beni affet. Ey Allahm, beni Hazret-i Raslullh sallallh aleyhi ve sellemin dini zere mrmn sonuna kadar sabit kl. Bylece senin emirlerini tutan, kt-

252

Hz. Ali Divan

lklerden saknan ve boynu bkk bir insan olaym. Ey Allahm! Senin sevgili Peygamberin herkese yardm ettii ve efaati olduu gnde beni mahrum brakma. Ey Allahm, Muvahhidler 30 sana yalvarp dua ettikleri ve senin kapna gelen ve ruka eilerek niyazda bulunanlar olduu mddete Raslullh'a salt ve selmn osun. Ey dular iiten, gkleri ykselten, dima bki kalan bahsedii sonsuz, yoklua uramlar sevindiren Allah'm! Ey gayb lemini bilen, su ve gnahlar balayan, kusur ve ayplar rten, znt ve skntlar kefeden Allahm, fkeye kaplmlar, senin lutfunu umarlar. Ey yce sfatlar sahibi! Bitkileri yeerten, dalm olanlar toplayan, dalm ve saa sola dklmleri bir araya getiren, rm kemikleri dirilten Allahm! Ey yamurlar yadran, bulutlar deniz suyundan yapp, yumuak ve kumlu yerlere indiren; alar doyuran, hezimete uram olanlara ltfunu
30

Muvahhid: Allahn birliini ve Raslullh sallallh aleyhi ve sellemi rasl kabul edip tekrarlayan kimselere denir.

Hz. Ali Divan

253

umumiletiren Allahm! Ey burlar yaratan, gkleri deliksiz yapan, gndz geceden karan, (geceyi gndze sokan) gnein klarn parlatan, yldzlarn parlakl bitince onun klarn-saan Allahm! Ey sabahlar yapan, talihleri zafere gtren rzgrlar bilinmeyen ynlerden estiren, zevale eren klar tekrar sabahlara karan, yamurlar yadran, bulutlar yaratan Allahm! Ey yerleri salamlatran, dalan ona kazk gibi akan, her eyi bir esas zerine kuran, ykseklikleri ve byk dalar yaratan, balangc olmayan, sanat ve kudretiyle eyay yaratan ve yapan Allahm! Ey doru yolu gsteren, istikmeti bulduran, btn insanlar rzklandran, meskn yerleri enlendiren, gam ve kederleri gideren ve yok eden Allahm! Ey kendisiyle her zaman sakndm, fazl keremi bana smak olan, hkmn yerine getiren, yapt hi bir ey noksan olmayan, ycelik, hilim ve yumuaklkla bana muamele eden Allahm! Ey tutsaklar kurtaran, krlm yerleri tekrar bir araya getirip iyiletiren, fakir ve yoksullar zengin yapan, kkleri besleyen, hasta olanlar ifya kavuturan Allahm! Ey beni aziz eyleyen, ktlklerden sakndran,

254

Hz. Ali Divan

zillet ve hakaretten kurtaran, musibet ve fetlerden koruyan Allahm, beni keder ve zntlerden muhafaza et! Ey Allahm! Beni cin ve insanlarn ktlklerinden, kyamet gn unutulmaktan, kalbimi kasvet ve skntlardan, azgn nefsin errinden ve lnetli eytann kandrmasndan koru! Ey geimimizi temin eden, insanlar ve hayvanlar doyuran, yuvalardaki ku yavrularna rzk gnderen, yiyecek ve giyecek veren Allahm! Ezelden ebede tek ve ycesin, ilim ve kudret sahibisin. Ey mlk sahibi, itaat ve isyan edenlerin aln yazsn izen Allahm! Kul iin senden baka snlacak, gemite ve u anda kendisinden yardm istenecek yoktur. Ancak bizi kurtaracak sensin. Ey, kendisinden yardm dilenenlerin en hayrls! Bize phe ve ekk ile sknt verme. Senin hkmlerine itirazmz yoktur, feyiz ve bereketinle biziyararlandr. Sen Hkimsin, her eyi hikmetle yaratansn, ycesin Ey bizleri kuatm olan, sknt ve eziyetleri kaldran, geni mlknde bize lutuf ve keremde bulunan, adaletinin feyziyle bizi neelendiren Allahm, sevab ve gnah senin adaletinle cereyan etmektedir. Ey her dneni gren, sylenenleri iiten, nasip ve ksmetleri paylatran, saylardaki mklleri

Hz. Ali Divan

255

gzetleyen, her eyi adaletle ayran ye taksim eden Allahm! Ey her srr iiten, gkleri ykselten, gzel sanatlar yaratan Allahm! Sana yakn olanlara zulm ve hakaret eli erimez. Ey baladklarn tamamlayan, iyiliklerine pyan olmayan, fazlasyla veren, ihtiya sahiplerinin ihtiyacn temin eden, yce armaanlarla insanlar sevindiren Allahm! Ey zayflarn sna, tasal ve kederlilerin yardmcs, rahmeti bol olan Allahm! Yardm ve merhametini benden esirgeme. Ycesin, benim halimi bilirsin. Ey hakkaniyyetle hkm veren, her yarata eit davranan, lm herkesin kapsna gnderen Allahm! lmden hi kimse kurtulamaz ve hibir doktor ona re bulamaz. Allahm! Sen beni grrsn, fakat ben seni gremem. Senden baka Rabbm yoktur. Nurunla beni aydnlat, gzlerimizi rterek helk etme, yardmn bize yollayarak kurtar. Ey ycelik kayna, zzet ve gzellik sahibi, azap ve ceza veren, kerem ve iyilik baheden Allahm! ftihar edilensin, sitemleri ancak son giderensin. Y Rabbi! Beni cehennem ateinden koru, onun korkuya neden olan skntlarndan, kt sonularndan, devaml ate saan scaklndan, irin ek-

256

Hz. Ali Divan

linde beliren suyundan muhafaza et. Ya Rabbi! Bana Kurn- yolda et! Cennete girmei nasib et, hurilerle evlenmei, emniyyet iinde yaamay Ve byle bir yaaya, ulamay, nimetlerle dolup tamay ve ebedi hayata kavumay nasib et. Ya Rabbi! Beni nimetlerle dolup taan, beyhude szlerin konuulmad, ikyetlerin mevcut olmad, znt ve gamn hayale gelmedii, hastalk ve yaralanmann olmad cennetine girmeyi nasib et. Ya Rabbi! Beni nezih ve gzel manzaralar olan, iinde meakkat ve zahmetler bulunmayan, sakinlerinin kolaylklarla karlat, iinde yaayanlarn zevk ve safa srdkleri cennetine girmei nasib eyle. Ey Allahm! Beni yksek kklere, klar parlayan gzelliklere, ard artas kesilmeyen nurlara, izzetle yaayanlar arasna, nesim rzgr esen bahelere nil et. Allahm! Beni yumuak deklerle bezenmi, gzel elbiselerle sslenmi, lezzetli yemeklerle donanm, hoa gidici tatl ieceklerle renklendirilmi, iinde baldan akan nehirlerle evrilmi cennetine girmei nasib eyle.31
31

izili olan ksmn Arapa metni bu ekildedir.

Hz. Ali Divan

752

852

Hz. Ali Divan

Hz. Ali Divan

952

062

Hz. Ali Divan

Hz. Ali Divan

162

Ves-selam ala men ittebeal Hda