Professional Documents
Culture Documents
Tn N Hong Anh
DLNNH
Mn hc gip bn sing hcth nh tru nhng vn ngu nh b
8 January, 2012
Tn N Hong Anh
Ni dung
Trang
I. Phn loi ngn ng (NN) theo loi hnh ........................................................................ 3
II. Phn bit m tit, t, m v, hnh v ............................................................................... 3
III. Phn xut m v, hnh v ............................................................................................... 3
IV. Phn bit quan h ng php (NP) v phm tr NP ....................................................... 4
V. Phn bit cc hnh vi NN ............................................................................................. 4
VI. Phn bit cc chc nng NN & cc phong cch chc nng NN, kiu & th loi vn bn
(VB).............................................................................................................................. 5
VII. Cc phng thc chuyn ngha ca t......................................................................... 5
VIII.Cc phng thc lin kt trong VB............................................................................... 6
IX. Lch s v cc vn lin quan .................................................................................... 7
X. Bn cht, c trng ca tn hiu NN ............................................................................. 8
XI. Tham kho thm .......................................................................................................... 8
Tn N Hong Anh
II.
III.
1. Phn xut m v:
Da vo bi cnh ng nht (2 m ang xt ng sau v trc nhng m nh nhau). 2 m
gn gi nhau xut hin trong nhng bi cnh ng nht hoc tng t c coi l nhng m v
ring bit.
2. Phn xut hnh v:
Tn N Hong Anh
Phn xut 1 t ra cc hnh v c gi l phn xut hnh v. phn xut hnh v ca 1 t trc
ht phi i chiu t vi nhng t khc c 1 phn m v 1 phn ngha ging n ng thi
c 1 phn m v 1 phn ngha khc n. Sau dng php giao hon.
Chng hn phn xut hnh v ca t boys c th i chiu n vi cc t sau:
- boy (ging boys phn m boy v ngha cu b)
- sons (ging boys m s v ngha s nhiu)
- Hai php i chiu ny cho bit ngha ca boy v s nhng cha c chc chn. V th cn
i chiu thm mt t c hnh thc s t hon chnh php giao hon. l t son. Th php
ny c trnh by theo s sau: (Hnh vung Greenberg)
-s: s nhiu
IV.
boys
boy
sons
son
boy-: cu b
1. Phm tr NP l th thng nht ca nhng ngha NP, c th hin nhng dng thc i
lp nhau. Chng hn phm tr s c 2 mt i lp nhau, l s t v s nhiu. Phm tr thi
c cc mt i lp hin ti, qu kh, tng lai.
Cc phm tr c bn: S (s t, s nhiu); ging (c, ci, trung); cch (s hu cch); ngi (I,
II, III); dng (dng ch ng, b ng); th (qu kh, hin ti, tng lai); m c khng
m c; ni ng ngoi ng...
2. Quan h NP l quan h gia cc yu t cng xut hin trn hnh tuyn (trc ngang).
[Gii thch c th hn: quan h NP l quan h hnh tuyn gia cc t to ra nhng t hp t c
kh nng c vn dng c lp, c xem l dng rt gn ca mt kt cu phc tp hn v
c t nht mt thnh t c kh nng c thay th bng t nghi vn.
Vd: C gi y.
- c lp: C gi y rt xinh; Ti i chi vi c gi y.
- Dng rt gn ca: C gi c ci n trn u xinh xinh y.
- Nghi vn: C gi no?]
Quan h NP gm 3 loi: Ch - v, ng lp v chnh ph.
V.
1. Hnh vi to li:
L hnh vi s dng cc yu t ca ngn ng nh ng m, t vng, cc kiu kt hp cu
to ra nhng thng ip, ngn bn c ngha; th hin r nht trong nhng cu mang tnh trn
thut.
Vd: N mi i nhu v; Mai anh s ti chi.
2. Hnh vi ti li:
L hnh vi ngi ni thc hin ngay khi ni nng; l nhng li khen, cm on, ha hn, hi,
ra lnh
iu kin: ngi ni ngi I, ngi nghe ngi II, cu ni th hin ti.
Vd: Em ha s c gng u mn Dn lun.
3. Hnh vi mn li:
L hnh vi mn phng tin ngn ng gy ra mt hiu qu ngoi ngn ng no
ngi nghe.
Tn N Hong Anh
VI.
Phn bit cc chc nng NN & cc phong cch chc nng
NN, kiu & th loi vn bn (VB)
1. Cc chc nng ca NN:
- NN l phng tin giao tip quan trng nht ca con ngi.
+ Giao tip l s truyn t thng tin t ngi ny ti ngi khc vi mt mc ch
nht nh.
+ Hot ng giao tip c thc hin nh 1 cng c tt nht l NN.
+ Cc phng tin giao tip khc ch c th ng vai tr l phng tin b sung cho
NN, v chng khng sc phn nh nhng hot ng hay kt qu hot ng t t
ng phc tp ca con ngi.
- NN l phng tin t duy.
+ Nh c NN, con ngi c th thc hin cc hot ng t duy.
+ NN v t duy thng nht nhng khng ng nht. T duy l ci c biu t, cn
NN l ci biu t. (1 ci biu t nhiu ci c biu t ng m; 1 ci c
biu t nhiu ci biu t ng ngha)
+ Nu khng c t duy th khng c NN.
- Mt s chc nng khc: chc nng thi ca, chc nng siu NN.
2. Phong cch chc nng NN:
- Sinh hot hng ngy
- Thng tn bo ch
- Chnh lun
- Hnh chnh cng v
- Khoa hc
- Ngh thut
- Qung co
3. Th loi vn bn (VB):
- VB sinh hot (li ni hng ngy, th t ghi chp c nhn)
- VB thng tn bo ch (cc tin ngn, phng s)
- VB chnh lun (li ku gi, cc bi ngh lun)
- VB hnh chnh (bin bn, bo co)
- VB khoa hc (bo co chuyn , bo co k thut)
- VB ngh thut (th, tiu thuyt)
*Note: Mi VB u tn ti trong nhng phong cch NN nht nh. Chnh phong cch NN quy
nh c im ca VB.
VII.
1. n d:
- L chuyn i tn gi da vo s ging nhau gia cc s vt, hin tng (svht) c so
snh vi nhau.
- C th xy ra 2 cp : t vng v cu.
- Rt gn vi bin php so snh.
Phng thc 1: da vo s ging nhau v hnh thc.
Vd: rng lc, mi tu.
Phng thc 2: da vo s ging nhau v mu sc.
Vd: mu da tri, mu c ph sa.
Phng thc 3: da vo s ging nhau v chc nng.
Vd: bn tu, bn tnh yu.
Phng thc 4: da vo s ging nhau v tnh cht.
Tn N Hong Anh
VIII.
Tn N Hong Anh
IX.
1. Lch s (LS):
- L 1 thuc tnh thuc phm tr ng x ca con ngi trong giao tip; l nhn t quan trng c
tnh cht iu ha cc quan h lin nhn; chi phi khng nhng i vi qu trnh vn ng hi
thoi m c i vi s hiu qu giao tip.
- Ni n LS l ni n quan h nguyn nhn, nguyn nhn khng ch cung cp nhng
phng tin m cn hnh thnh nn nhng chc nng ca LS v nhng nh ch c tnh cht
rng buc. Suy cho cng, LS l thit lp v cn bng mi quan h hi ha gia ngi nghe (H)
v ngi ni (S).
- LS c xem l 1 trong nhiu chin lc m S dng hon thnh 1 s mc ch nh thit
lp hoc duy tr nhng quan h hi ha.
- LS l cch ng x bit ngi bit ta, v ph hp vi chun tc ca 1 x hi nht nh.
2. Th din:
- L hnh nh ci ti x hi m mi thnh vin u i hi cho mnh.
- Bao gm 2 bnh din c quan h vi nhau:
+ Th din m tnh (tiu cc):
* i hi c bn v lnh a.
* i hi s ring t c nhn.
* i hi quyn khng b quy ph, tc quyn t do hnh ng v t do t chi
s p t.
+ Th din dng tnh (tch cc):
L hnh nh ci ti hay nhn cch nht qun v tch cc m cc thnh vin tng tc
mun c cho mnh.
- Th din l ci g c u t v mt tinh thn, c th b mt, c bo tn hay c ci
thin v phi c thng xuyn ch n trong tng tc.
- Th din m tnh v dng tnh l 2 mt b sung cho nhau, pht huy tc dng theo li cng
sinh vi nhau Mt s vi phm th din m tnh cng ng thi lm mt th din dng tnh.
- Trong giao tip c nhng hnh ng, nhng ngn t v bn cht i ngc li mong mun th
din ca S hoc/ v ca H:
+ Nhng hnh ng c nguy c e da th din m tnh ca H: mnh lnh, cu khin,
gi , nhc nh, khuyn nh, dn d
+ Nhng hnh ng c nguy c e da th din dng tnh ca H: ph bnh, ch bai,
chi mng
+ Nhng hnh ng c nguy c e da th din m tnh ca S: tng, biu, ha hn
+ Nhng hnh ng c nguy c e da th din dng tnh ca S: xin li, cm n, t
ph bnh
- Trc bt k 1 hnh ng ngn ng no, con ngi ty thuc vo mc e da th din ca
ngn t m c 2 kh nng la chn b p s e da th din:
+ Chin lc LS dng tnh:
* Hng v th din dng tnh ca H.
* Din t lng ngng m, tnh tng thn tng i, vic chia s, s quan tm
v n p ca S i vi H.
+ Chin lc LS m tnh:
* Hng v th din m tnh ca H.
* Lm mm mi, nh i hoc xin li trc nhng vic c tnh p t.
* Chin lc ni gin tip: To cho H 1 s suy v S khng chu trch nhim
v hnh ng ngn t ca mnh; pht ngn s gim i kh nng ng chm th
din ca H.
- Phng Ty thin v LS m tnh ( cao vai tr c nhn, th gii c nhn l 1 lnh a khng
c xm phm); cn phng ng thin v LS dng tnh (hng n cng ng, tnh ha
kt gia cc thnh vin trong x hi).
X.
Tn N Hong Anh
XI.