You are on page 1of 110

L T XUYN

VIT IN U LINH TP

Dch gi: L Hu Mc

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Mc Lc
DN NHP .................................................................................................................................................... 4

LCH I VNG .................................................................................................................. 19


GIA NG THIN CM LINH V I VNG...................................................................................... 20
B CI I VNG ................................................................................................................................. 27
TRIU VIT VNG, L NAM ......................................................................................................... 30
THIN T A CH X TC QUN ................................................................................................ 35
NH TRNG PHU NHN ........................................................................................................................... 36
HIP CHNH HU THIN TRINH LIT CHN MNH PHU NHN (M ) ....................................... 38

LCH I PH THN ................................................................................................................... 40


UY MINH DNG LIT HIN TRUNG T THNH PHU HU I VNG (L Hong) .................. 41
HIU Y UY MNH ANH LIT PH TN I VNG (L ng Trng) ............................................ 44
THI Y TRUNG PH DNG V UY THNG CNG (L Thng Kit)............................................ 46
BO QUC TRN LINH NH BANG QUC THNH HONG I VNG (Thn sng T
Lch) .............................................................................................................................................................. 49
HNG KHNH KHUNG QUC TRUNG V T TR I VNG (Phm C Lng) .................... 51
THNG KHUNG QUC T THNH VNG (L Phng Hiu)................................................... 53
THI Y TRUNG TU V LNG CNG (Mc Thn) ........................................................................ 56
TRNG HNG, TRNG HT (Khc ch Thin Hu Tr Thun i Vng Uy ch Dng Cm
Hin Thng i Vng) ............................................................................................................................... 59
CHNG AN MINH NG HU QUC CNG (L Phc Man) ................................................................ 62
HI THIN TRUNG LIT UY V TR THUN VNG (L y) ................................................. 66
QU NGH CNG CHNH UY HU VNG ...................................................................................... 68

HO KH ANH LINH ..................................................................................................................... 70


NG THIN HA DC NGUYN TRUNG HU TH A K NGUYN QUN ............................ 71
MINH CH LINH NG CHIU CM BO HU I VNG (Thn ni ng C) .......................... 73
QUNG LI THNH HU UY T PHU NG I VNG (Thn Long ) ..................................... 75
KHAI NGUYN UY HIN LONG TR TRUNG V I VNG ....................................................... 77
TN VIN HU THNH KHUNG QUC HIN LINH NG I VNG (Sn Tinh) ................... 81
KHAI THIN TRN QUC TRUNG PH T DC I VNG ........................................................ 83
TRUNG DC V PH UY LINH VNG ............................................................................................... 86
THIN H LINH NG CHNG V QUC CNG .............................................................................. 88
LI T LINH THNG HU TN VNG (Nam Hi Long Vng Qun) ............................................... 89

TC B ................................................................................................................................................... 90
http://www.lichsuvietnam.info

Page2

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

BI K S TCH SC THIN VNG ................................................................................................... 91


THANH SN I VNG ........................................................................................................................ 93
KIN HI MN T .................................................................................................................................... 95

TNG B ............................................................................................................................................... 96
ANH LIT CHNH KH ON TNG QUN ...................................................................................... 97
LINH THN MIU THANH CM ............................................................................................................. 99

PH LC .............................................................................................................................................. 100
TRN TRIU HNG O I VNG ............................................................................................... 101
CHP R S TCH T O HNH I THNH ............................................................................... 103
LINH CHNG LINH NG I VNG T NHIN PHNG DUNG CNG CHA (Chuyn
Triu Xng v phu nhn) .......................................................................................................................... 109
BI BT TNG B TP VIT IN U LINH TON BIN ............................................................ 110

http://www.lichsuvietnam.info

Page3

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

DN NHP
T khi c hon thnh n nay, Vit in U Linh Tp gy mt ting vang khng nh trong
gii vn hc Vit Nam, mc du cha c khc in mt cch chnh thc, tc phm c sao i
chp li nhiu ln, c cc hc gi tim bnh, tng b, tng bin, trng b, tr thnh nhng
bn thn tch ca nhiu thn t min trung chu v nht l cung cp nhiu ti liu cho lch s.
Mt tc phm nh vy l mt tc phm c nhiu ngi c, c nh hng ln v cn phi c
chng ta ch trng n hn. Phn dn nhp ny s cp n son nin ca tc phm, tc gi v
nhng bn chp tay, ni dung, gi tr v nh hng ca Vit in U Linh Tp.
I. Son nin ca tc phm
Son nin ca tc phm c ghi r cui bi Ta ca L T Xuyn. l nm K T, Khai
Hu nguyn nin, tc l nm 1329. Nhng c nhiu hc gi hoi nghi s xc thc ca son nin
ny cng nh h khng ng m cho rng L T Xuyn l mt nhn vt i Trn. kin ca
cc hc gi y khng phi l khng c cn c lch s v bi vy chng ti s trnh by di y
hai quan nim khc nhau v son nin ca tc phm.
A. Tc phm v tc gi thuc vo i L
Hai hc gi ch trng Vit in U Linh Tp v L T Xuyn khng thuc vo i Trn l
Ch Ct Th v Hong Xun Hn.
Trong bi ta nm Gip Ng (1774) khi kim li Vit in U Linh Tp, Ch Ct Th, ngi
Hng (Hi Dng), Bin Tu b L i ca L Vn Hu v cho rng L T Xuyn ch chp
phn tip theo m thi1. Nh vy, theo Ch Ct Th th Vit in U Linh Tp l mt tc phm
c vit vo i L nhng L T Xuyn l mt vn s i Trn. L T Xuyn khng phi l mt
tc gi u tin v duy nht ca Vit in U Linh Tp. ng ch l mt trong nhng ngi tng
b tc phm. L do ca Ch Ct Th cn c trn nhiu vn liu c th tin cy c, l
nhng tc phm m chnh L T Xuyn nhiu ln dn chng, t d Giao Chu K ca Triu
Xng, Giao Ch K ca Tng Cn, S K hoc cn gi l i Vit S K v Ngoi S K ca
Thin v.v Chuyn S Nhip l chuyn u tin ca Vit in U Linh Tp gn nh l mt
bn sao li chuyn S Nhip ca Tam Quc Ch 2; ngoi ra, L T Xuyn cn nghin cu d s,
tc truyn, nht l nhng thn tch ca cc lng v.v v nh vy, ni rng sch ca ng c t
i L cng khng phi l v l hn. Tuy nhin, nu ng trong quan im tn trng tin nhn
ca cc nh vn xa, ta c th mt phn no hiu c rng s s dng ti liu, v lm ngc li
s l i ngc vi tinh thn y, i ngc li tp qun v phong tro. Nh chnh L T Xuyn
tuyn b trong bi Ta, ng c th l mt ngi u tin chp li s thc tu thin kin ti vn
chp thnh b U Linh ny. Nhng ti liu dn chng mt cch minh bch d nhin xc nhn
s hin din ca nhng tc phm c trc nhng khng phi v th m ph nhn phn sng tc

XemBibliographieAnnamitecaE.Gaspardone

XemM.DurandtrongDnVitNam,s3trang11

http://www.lichsuvietnam.info

Page4

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

ca L T Xuyn. Nhng tc phm dn chng u cc chuyn, theo L Qu n 3 n nay


u tht truyn, do y, ta khng c bng chng bin bit ch no l ca L T Xuyn, phn
no l ca nhng sch dn, nhng t nht phn sp t cc tnh tit trong chuyn, cch b cc
tc phm, s duy nht trong li vn cng nh tnh cch nht tr ca cu khng nh mt phn sng
to m ngi c k c th nhn ra ngay. Vic xt sch ny sch kia khng lm gim bt phn
c sng ca L T Xuyn m ch biu l s khim tn, tinh thn trung thc c th ni c l
khoa hc 4 ca ng m thi.
Trong cun L Thng Kit xut bn ti H Ni nm 1949, trong li ch s 1 trang 20, sau khi
cho rng nhng ti liu m L T Xuyn dng c th c t i L, gio s Hong Xun Hn
vit: Ta sch Vit in U Linh c nin hiu Hong Triu Khai Hu nguyn nin tc l i
Trn Hin Tng (1329). Nhng h tc gi l h L. Bit rng tt c h L by gi phi i ra
Nguyn, ta c th ngh rng L T Xuyn i L. Chc ca L T Xuyn (gi kinh i Tng,
th ha chnh chng, trung phm phng ng, chuyn vn s An Tim l) rt c th l chc i
L. Nu tht nh vy th n i Trn c k sao li, thm v cha sch Vit in U Linh. Theo
nh trn, gio s Hong Xun Hn cn i xa hn Ch Ct Th na v phng on L T Xuyn l
mt nhn vt i L; nhn xt ca gio s cn c trn s king hu ca i Trn.
Trong An Nam Ch Lc 5, L Trc vit: H Trn thay lp tt c tng tc nh L v dn chng
c h L u bt i ra h Nguyn dt lng mong mi ca dn. Trong Vit S Lc v Thin
Uyn Tp Anh, tt c h L u vit thnh h Nguyn; phn 2 ca Vit S Lc ng l l nh
L, l nh Nguyn 6, L o K vit l Nguyn o K, L Trit vit l Nguyn Trit
v.v7 L T Xuyn khng th no dm r rng tn h ca ng trn u tc phm nu tc phm
c lm vo i Trn v nu L T Xuyn l ngi i Trn, nh vy L T Xuyn sng vo
i L v Vit in U Linh Tp trong tnh trng hin nay l tnh trng ca mt tc phm i L
c tng b v hiu nh di i Trn. Nhng theo ch nghin cu ca chng ti, l lun ca
gio s Hong Xun Hn c th b sung c. Trc ht, s king hu tuy c thc nhng khng
phi lc no cng tuyt i. Trong cun L Thng Kit trang 451, gio s cho bit tn L o
Thnh trong Vit S Lc (1073) i ra Nguyn Nht Thnh, h Nguyn hu tn Trn L,
ng t ca nh Trn, ch m b i thnh Nht trnh tn hu ca Trn Hng o. Xem Vit
S Lc, quyn II, t 15a, ta thy r iu y, nhng cng chnh trong Vit S Lc, quyn II, t
10a, tn ca L o Thnh ch phi vit l Nguyn o Thnh. Li na, nu L T Xuyn l mt
nhn vt i Trn th tn h ca ng cng phi i ra h Nguyn ri, khng cn phi l mt
nhn vt i L mi phi i tn. V li, trng hp ca Vit in U Linh Tp c l khng th so
snh vi mt cun nh Vit S Lc c. Nh mt s tnh c ca lch s, cun Vit S b
tht truyn Vit Nam nhng n th k th 18, i Cn Long nh Thanh c n hnh v
c Tin Hi T, t l Tch Chi, ngi Kim Sn (Giang T), hiu nh. Nh vy, Vit S Lc
khng b ci nn tam sao tht bn lm cho sai lc i; ngc li, Vit in U Linh Tp v mt s
ri ro, b sa cha rt nhiu; ngay th k XV, Nguyn Vn Cht vit Vit in U Linh
Tp B Tc, ri n th k th XVIII, n Ph L Hu H, nm 1712, trong bi Bt Vit in U
Linh Tp 8 phi than phin rng i truyn Vit in U Linh lu, nhng u lm ln kh

XemKinVnTiuLc,quyn4.Thinchng,t42

XemDurand,Sd,trang6:RespecteuxdesAnciensetdunemodestieconformeauxrglesmoralesdusage,ilaime
uneinformationsincre,jenoseraisdirescientifique.
5

Q.12ThgiahL

XemVitSLc,II,1a

Xemdi

XemM.DurandtrongDnVitNam,s3trang3944

http://www.lichsuvietnam.info

Page5

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

c. So snh nhng bn chp tay hin cn gi c nh bn A47, A75, A1919, A1879, ta


thy s sai bit trm trng nh th no 9. Do y, trong nhng thi k m s sa cha l ci quyn
ring ca ngi sao, khi m s king hu khng cn l do tn ti na th ci tn Nguyn T
Xuyn c i ra l L T Xuyn khng c kh khn g. Sau cng, gio s Hong Xun Hn
cn cho bit chc v ca L T Xuyn l mt chc v i L. nh, kinh i Tng 10 c
Minh Sng v chng th k l Hong Thnh Nh mang t Trung Hoa v t ma xun nm
inh Mi (1007). Nh L cng trn trng hn i vi kinh in ca nh Pht nhng trong Ton
Th cng nh trong Cng Mc, ta khng thy mt on no nhc nh n chc v ca L T
Xuyn; ngc li 11, Ton Th hai ln ni ti; mt ln vo i Trn Nhn Tng 12 v mt ln
vo i Trn Minh Tng 13; nh vy Th Ha Chnh Chng l mt chc v i Trn, c l
khng phi l mt chc v i L; li na, L T Xuyn cn kim chc Chuyn Vn S An Tim
L. Theo Aurousseau, An Tim L di i Trn thuc vo tnh Nam nh hin nay 14. T nm
1916, Maspro cn c vo chuyn L Phc Man trong Vit in U Linh Tp qu quyt c
mt Thin 15 l tc gi mt cun S K vit vo khong 1287-1329; Gaspardone 16 trong
Bibliographie Annamite n hnh nm 1934, cng nhn chc v ca L T Xuyn l nhng
chc v i Trn. cng l kin ca L Qu n trong Kin vn tiu lc 17 vit nm 1777.

B. Tc gi v tc phm thuc vo i Trn


Tr Ch Ct Th v Hong Xun Hn, tt c nhng nh hc gi nghin cu v Vit in U
Linh Tp u khng nh tc phm ny l mt sng tc i Trn. Chng ti trnh by nhng
kin ca L Qu n, Maspro, Gaspardone, Durand trong lp lun ca hai gio s
Gaspardone v Durand t ra v cng vng vng. i vi mt tc phm va c tnh cch s hc
va c tnh cch vn hc nh Vit in U Linh Tp, s kho st v son nin cn phi c t
trn nhng cn bn khc; cn bn y c th l kinh t, phong tc, x hi, lun l, nhng trc ht
v quan trng hn tt c l vn quan im, vn thc h. nh ot c vn ny tc l
mt phn no gii quyt c vn son nin. Vy thc h c trnh by trong tc phm l
thc h g? Ni mt cch, ci t tng no iu ng tinh thn ca cc nhn vt trong tc
phm? H ngh nhng g? hnh ng ra lm sao? i sng ca h c c t theo mt
tiu chun no khng?
Trc ht L T Xuyn tuyn b ngay trong bi Ta nm 1329: Thng minh chnh trc
xng thn, tr dm thn, t qui, yu ma, vng qu thi khng c lm xng nh th. Thng

XemCngMc,chnhbin,I,43a

10

XemM.DurandtrongDnVitNam,s3trang6

11

XemTonTh,V,35b

12

XemTonTh,VI,43b

13

XemExposdeGographiehistoriquedupaysdAnnamtraduitduCngMc(B.E.F.E.OXXII,1922)

14

II(ouvrageThin)remontecertainementauxpremireannesdu14esicle(Maspro,trongEtudesdHistoire
dAnnam,B.E.F.E.O,XVI,1916)
15

B.E.F.E.O,XXXIV,1934

16

IV,4a

17

XemDurand,Sd,trang6.ChngtikimimlinhnxtcaDurand,cnctrnnhngbnchpli
nhngbnchptaycatrngVinngBcC.

http://www.lichsuvietnam.info

Page6

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

minh chnh trc, theo tc gi, l nhng v biu dng c v tch, m ph c sinh linh, l
nhng ngi ng thi th kh th lng ly, lai dip th anh linh chi li. Thn ca tc gi
khng c g l m tn, d oan. Trong truyn L Thng Kit, tc gi vit: Ngi dn no ham
chung ma qu, ng bng huyn hoc dn chng th b ng (L Thng Kit) trng pht sa thi
kh tr phong, cho nn lc by gi c ci dm t no th u bin ra lm hng ha ca cc
v phc thn c. Nh vy, thn ca L T Xuyn ch l mt ngi, nhng ngi y sng vi
tt c sc mnh ca mt con ngi, v bi tr thnh nh mt nhn vt linh thing v vn c
lin lc mt thit vi loi ngi mt khi qu c. Thn y r rng l nhng ngi tn k
tnh, nhng con ngi thnh, ngha l nhng con ngi hon ton theo kiu mu ca nho
phong. Ci tnh cch nho phong hin hin trong tng c ch ca nhn vt, trong tng ngn ng
ca h. Lng trung qun ca L Phng Hiu, s kh ca L Thng Kit, tinh thn khng khi ca
Trng Hng v Trng Ht, s trinh lit ca M , tinh thn t gia ly s hiu lm trng ca
T Lch, l tt c ci hnh nhi h ca nh nho, n khp vi ci nhn sinh quan rt cao ca h v
con ngi. Lng sng thng nho hc r rt trong vic sp t S Nhip lm ti u tin ca
tc phm trong b cc ca tc phm c chia ra lm lch i vng, lch i ph thn, ho kh
anh linh. Nh vy, thc h iu ng tc phm ca L T Xuyn l thc h nho gio. Thi i
ca tc gi l mt thi i bt u ghi nhng nm thinh vng u tin ca nho gio, khc hn ci
khng kh m m, thanh tnh nhng cng y ry nhng chuyn m tn d oan ca nh L. Ci
tinh thn nho hc mnh m sng sa ca nh Trn khng phi mt pht mt chc m c hnh
thnh; n du nhp u tin vo Vit Nam cng vi Pht gio, n c triu nh nh L ng
h chnh thc nm 1070 khi L Thnh Tng trng tu Vn miu Thng Long; nm 1195 n
c coi l bnh ng vi Pht gio; c nhng v thin s nh Qung Nghim (1122-1190), s
Tnh Gii (?-1354) Nguyn Trung Ngn (1289-1370) Chu An (?-1370), Phm S Mnh, L Qut
v.v lnh o. Nm 1329, L T Xuyn ang sng gia ci xn xao y ca thi i ng; ng
mnh bo ng trong hng ng ca phi mi tc l phi Nho hc; tc phm ca ng l mt
nhn chng ca mt thi i ang n lc thanh ton vi nhng ci c hon ton theo mi
khng mt cht do d. nh, cn mt i bng dng ca ci tinh thn thn thoi i L, t d
s bin hin ca mt nhn vt v d sao i na, nm 1329 vn cha l nm thng li hon ton
ca Nho h, chng c l trong Vit S Lc hon thnh nm 1377, sau Vit in U Linh Tp gn
na th k, tnh cht hoang ng qui n i L vn cn bc l r rng. Nh vy, theo tinh thn
tng qut ca tc phm ta c th tin rng nm 1329 l son nin ca Vit in U Linh Tp v L
T Xuyn l mt vn s i nh Trn, mc du cc chng c cha c minh bch nh ta mong
mun.
II. Tc gi
Tt c nhng bn Vit in U Linh Tp chp tay nu c tn tc gi th u l L T Xuyn.
Ngay nhng hc gi khng cho tc phm vo i Trn cng khng ph nhn quyn tc gi ca L
T Xuyn, nhng v thn th v s nghip ca ng, hin nay ta cha c ti liu g r rt. Lch s
cng nh nhng vn bn chnh thc nh ng Khoa Lc khng thy nhc nh n tn ng. Phan
Huy Ch trong Lch Triu Hin Chng Loi Ch, L Qu n trong Ngh Vn Ch ch ni n
ng mt cch s si. Ta ch c th cn c trn chc v v trn tc phm tm kim mt i nt
v thn th v s nghip ca L T Xuyn.
V chc v, mi bn chp tay u chp mi khc. Theo 4 bn chp tay ca trng Vin ng Bc
C hin cn gi c 18, chc v ca L T Xuyn c nh sau:
Bn A.2879 ghi: Th i-Tng Kinh Trung-Phm Phng-Ng

18

TheoDuran,Sd,trang6

http://www.lichsuvietnam.info

Page7

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Bn A.751 ghi: Th i-Tng Kinh Th-Ha Chnh-Chng Trung-Phm Phng-Ng An Tim


L Chuyn-Vn-S.
Bn A.1919 ghi: Th i-Tng Th-Vn Chnh-Chng Trung-Phm Phng-Ng An -Tim L
Chuyn-Vn-S.
Bn A.47 ghi: Th i-Tng Th-Vn Chnh-Chng Trung-Phm Phng-Ng An-Tim L
Chuyn-Vn-S.
Trong cun L Thng Kit, khi ni v chc v ca L T Xuyn gio s Hong Xun Hn
vit l gi kinh i Tng, th ha chnh chng, trung phm phng ng, chuyn vn s An Tim
l, nh th gio s ni n chc v ca L T Xuyn ghi trong bn chp tay A.751; bn
A.751 l mt trong bn bn ghi ch ha thay vo ch vn trong hai bn A.47 v bn A.1919,
li l mt bn mi chp gn y 19, do y, Durand kt lun rng ngi phng sao sau ny lm
ch ha vi ch vn v nh vy, gio s Durand xc nhn chc Th Vn Chnh Chng ng
hn nu l Th Ha Chnh Chng v cng nhn bn A.47 l hp l nht. Nhng nu kt
lun nh vy th chng ti thit tng nhng n lc ca gio s Durand xc nh chc Th
Ha Chnh Chng vo i Trn khng cn l do tn ti na, do y, ta c th ni rng vit nh
bn A.751 l ph hp vi s thc lch s i Trn; chc Th Ha Chnh Chng r rt l mt
chc phng v va gi sch va gi la ni kinh i Tng; nu l Th Vn th chc
v t ra tm thng, khng c g c bit i vi mt ngi vit mt cun sch v thn thnh
nh Vit in U Linh Tp. C th ni rng chnh ci ngn la leo lt ni kinh i Tng kia,
d ngha en hay ngha bng, gy cm hng cho nh vn L T Xuyn, cho nn khng trong
mt chuyn no l tc gi khng nhc n t ng hng ha bt tuyt. Ci nh sng trong tc
phm l nh sng m bnh minh ca nho hc ang bnh trng khng lm cho phai m. Gi tr
ca tc phm l trong s thc hin c ci mu thun biu kin y. Nhng l lun trn nhm
vo mc ch tm hiu chc v ca L T Xuyn, t y tm hiu thn th ca nh vn. Qua
chc v y, L T Xuyn xut hin nh mt nh tu hnh, m thm sng mt ni bo tn kinh
Pht, m nhim v l gi sch nh mt ngi qun th th vin ngy nay. Trong thi gian y, xa
s no nhit ca thnh, trong mt ni c cy gi bng c, gia mt khng kh yn lng trang
nghim, L T Xuyn c y th gi c sch, vit vn, su tm ti liu, nht l suy ngh v
ngi xa. ng lun lun i v ci th gii c s y; ng sng vi nhng nhn vt ca ng, thm
nhun ci khng kh bao quanh h, thu trit tinh thn h. Khoa c ca triu nh khng cm
d c nh vn. Tn tui ca ng khng c ghi trn bng cp nhng nhng ngy m thm t
hc cng nh nhng sng tc kia lm cho tn tui ca ng lng ly. Ngoi ra, xt theo ni dung
t tng ca tc phm, L T Xuyn cn t ra l mt nh vn chng nhng thu hiu su xa Pht
gio m cn l mt nh nho say m. Ngay trong bi Ta, ng trnh by phng php ca ng
khi vit sch, ci phng chm m ng theo. Thn trng, khim tn, bit phn bit k cng, c
c thm m, va thch ci tinh thn tch cc ca nh nho va a ci v huyn b thing ling ca
qu kh, L T Xuyn bt c ch no biu l c s chng mc, s gin d, s sng sa v
cn i. Mt con ngi nh vy phi c s hm m ca ng thi v ca hu lai.
III. Ni dung tc phm
Nm 1777, L Qu n m c hn hai mi chuyn trong Vit in U Linh Tp. ng
vit: u nin hiu Khai Hu nh Trn, L T Xuyn phng ng ch son quyn Vit in U
Linh Tp, chp cc vic thn d, n miu, lch i vng 8 truyn, nhn thn 12 truyn, ho

19

KinVnTiuLc,q.IV,thinChng,t4a.

http://www.lichsuvietnam.info

Page8

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

kh, linh tch 20. Nh vy, ngoi 20 truyn v vng v nhn thn cn c nhng truyn v ho
kh anh linh m L Qu n khng ni r l bao nhiu. Phan Huy Ch cho l tc phm c 28
truyn. Vo i L, tc phm c Nguyn Vn Cht 21 b tc thm 3 hay 4 chuyn thn thoi tu
theo cc bn chp tay. l nhng truyn:
1. Sc Thin Vng
2. Tam o Thn
3. Nam Tng Cng Cha n Kin Hi
4. Trnh Gia v cc em.
Ngoi ra theo Gaspardone, cn c nhiu bn ph lc c tiu s ca T V Thnh Lang n Kin
Hi do L T Chi vit v Hng c nm th 5 (1513); bn Trng B v 1 bn Dn ngy 7-7
nm K V v k l Tam Thanh Qun o nhn Nhng bn khc (A.2879, A.1919 c ch mt v
An Lc tn l Kim Min Mui v gm c nhng li ch bnh, tim bnh ca Cao Huy Diu khi
cn lm Gim Tu 22; mt bi ta ca L n Ph, tc l L Hu H 23. Bn A.335 chp li nm
1774 gi l bn Tn nh, Hiu Bnh c b sung n 41 truyn, ng thi, vn theo Gaspardone,
nhng truyn chnh nh S Vng, Hai B Trng v chuyn sang Lnh Nam Chch Qui nn
b b i, do y, trng thi cui cng ny, hai tc phm c nhiu im ging nhau 24. Cc tc
hiu sau khi cht c k n nm 1821, nm Minh Mng th 2 (xem chuyn Triu Xng v
phu nhn cui sch).
Nh vy, theo bn A.751 m chng ti dch y, phn Tc B ca Nguyn Vn Hin (tc
Nguyn Vn Cht theo Gaspardone 25), phn Trng B v Ph Lc ca o nhn qun Tam Thanh
u khng c k vo phn ni dung Vit in U Linh Tp ca L T Xuyn. Phm tim bnh
ca Cao Huy Diu, phn ph lc s tch n th thn x An S cng th; ni dung ca Vit in
U Linh ch gm 27 chuyn chia ra 3 phn nh sau:
A. Lch i Vng (6 chuyn)
1. S Nhip
2. Phng Hng
3. Triu Vit Vng, L Nam
4. Thn x tc
5. Hai B Trng
6. M
B. Lch i Ph Thn (11 chuyn)
L Hong
L ng Trng

20

TrongHinChng,q.45

21

NguynVnChtngilngVDi,huynBchHc(VnhYn),tinsnm1448,hi27tui,TNghipQuc
TGimnm1466,StVin,isTunm1480(TonThXIII,t29),tcgiTcVitinULinhTp(ng
KhoaLcI,7)(NhnxtcaGaspardone,trongBibliographieAnnamite).
22

TheoGaspardonedntrongBibliographieAnnamite,CaoHuyDiutrclCaoDngDiulngPhTh,huyn
GiaLm,BcNinh,TinSnm1715,hi35tui,ThngthbLinm1739(xemngKhoaLc,III,44;B
Kho,phnKinhBc,GiaLm).
23

LHuH,tnhiulnPh,tinsnm1700(xemngKhoaLc,III,38b)

24

xemBibliographieAnnamite.

25

ChHindblmvichCht.

http://www.lichsuvietnam.info

Page9

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

L Thng Kit
T Lch
Phm C Lng
L Phng Hiu
Mc Thn
Trng Hng v Trng Ht
L Phc Man
L U
Cao L
C. Ho Kh Anh Linh (10 chuyn)
Hu Th Phu nhn
Thn ng C
Thn Long
Thn Khai Nguyn
Thn Ph ng
Sn Tinh V Thu Tinh
Thn ng Chu
Thn Bch Hc
Thn Hi Thanh
Nam Hi Long Vng Qun
Theo b cc trn, ni dung ca tc phm rt r rt. Trc ht, tc gi biu dng v tch ca
nhng bc vng thu trit nhim v ca mnh v hy sinh thn th mang li hnh phc
cho dn Vit. Danh t dn Vit y c hiu theo ngha rng ri bi v ch bao hm tt c
nhng dn tc pha Nam Ng Lnh; S Vng cng l mt ngi Vit theo ngha ny v chnh v
th tc gi k li chuyn ca S Nhip u tin nh l mt ng vua tinh thn ca ngi Vit
Nam. Vic t S Nhip ln u chuyn chng t mc ch ca L T Xuyn khi sng tc khng
c tnh cch chnh tr m ch mun soi vn ha nh mt mn n tinh thn b ch. Trong vin
tng y, S Nhip l mt bc vng trn c B Ci i Vng, trn c Triu Vit Vng v
L Nam . Nhng Phng Hng cng l mt bc vng c mt gi tr cao. Nu S Nhip
tng trng cho lc lng vn ha phng Nam th Phng Hng cng tng l mt bc cha m
dn tng trng cho tinh thn bt khut ca ngi Vit. Triu Vit Vng v L Nam cng
th, mc du chnh tr i lp nhau, vn t ra xng ng l nhng v lnh o thi ly lon. Ngi
n th t l thn x tc, ngi mang li s no m cho nhn dn, ngi m bo cho i sng ca
nhn dn v phng din vt cht. S hin din ca thn x tc chng t rng cng vi vn ha,
cng vi chnh tr v qun s, mt i sng m no l mt iu kin tt yu m cc bc vng
phi ch . Vi tinh thn y, d l mt nhi n nh Nh Trng cng c th lin kt c ho kit
bn phng, nh ui qun xm lng ra khi b ci, mang li c lp v ha bnh cho nc nh.
Nh Trng tht bi v qun s nhng Nh Trng thng li v phng din nng cao tinh
thn quc gia; vic Nh Trng c Thng sai xung trn lm ma chng t Nh Trng vn
tip tc s mnh thing ling ca mnh i vi dn vi nc. Ci cht ca M l mt ci cht v
vang ca mt lit n. Gia lc mt nc nh tan, gia lc phi lm t binh nh L, M cho
on ngi chin thng mt bi hc su xa. Nng cht i m bo v c s trinh lit, cn hn
vua ti nh L sng m b hi hn giy v. Cch k li cu chuyn ca tc gi chng t rng lng
trung qun i quc ca ng khng lm sai lc c ph phn. i vi tc gi, ch c o c l c
mt gi tr trn ht mi gi tr.
Sau 6 chuyn ni v vng l 11 chuyn k li hot ng ca nhng lch i ph thn. Tt c l
nhng bc anh hng tun kit ca Vit Nam. Cc v y c i cng bo v triu nh, bo v
http://www.lichsuvietnam.info

Page10

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

quyn li ca vua cha nh L Phng Hiu, nhng a s cc v l nhng ngi ht lng v


nc v dn, hoc lo cho dn chng c c rung cy nh L Hong, ht lng bo v quyn li
cho dn nh T Lch khi cht hin v ni vi quan H L Nguyn H: Nu s qun c
gio ha c dn trong thnh cho ht lng ht sc th mi song c nhim v ca mt quan th
mc, mi xng vi trch nhim ca bc tn lng; L Thng Kit tng lm rung ng triu
nh nh Tng; L ng Trng tr thnh mt v anh hng bo v cho nh Tng chng Hung
N. L ng Trng khi cn thanh nin ni mt cu bt h: Trng ch ca i ngi nn nh
chim Loan chim Phng, nht c vn l, u li cho ngi tha m, lm n l cho ngi?
Trng Hng Trng Ht l b tng ca Triu Vit Vng, v Triu Vit Vng m th cht
khng th cng tc vi L Nam ; L Phc Man l thuc tng ca L Nam , cht i vn tip
tc ng h L Thi T, ph tr cho dn gian. Vic sp t cc v anh hng ny bn cnh nhau biu
l lp trng ca L T Xuyn. ng mun trn mi ng phi, ngoi mi triu i; ng ch
mun nhm n mt im l s ph cng ca quc gia, tinh thn mnh m ca dn tc. D
tng ca Triu Vit Vng c i lp vi tng ca L Nam v chnh tr chng na, sau khi
cht i l h ch ngh n lm th no ch li cho nhn dn. Mc Thn sau khi thnh thn, mi ln
sc vng c k t l l hin thnh mt con rn nm trn ct n, ngi no u tp th lp tc b
cn cht. Chuyn Cao L cng rt cm ng. Lng trung trinh ca Cao L i vi An Dng
Vng rt him c.
Sau cng l nhng bc ho kh anh linh. y l 10 chuyn thn c ngun gc thn thoi nh Hu
Th phu nhn, thn ng C, thn Long , thn Khai Nguyn, thn Ph ng, Sn Tinh v
Thu Tinh, v.v Cc thn u mt lng st sng cu kh ph nguy, thng sn sng hin linh
bo mng cho vua cha bit ng lnh phi theo, im d phi trnh; cc thn lc no cng tm
c hi tham d vo vic ca triu nh, gip cho nh vua trnh c nhng bc kh khn, cho
dn chng c m no sung sng.
Ni tm li, ni dung ca tc phm rt r rng; ni dung y c tm lc ngay trong bi Ta
ca tc gi. Ni dung y c mt gi tr m ta phi cn nhc v bnh lun.
IV. Gi tr ca tc phm
Vit in U Linh Tp c mt gi tr r rt v ni dung v hnh thc.
A. Gi tr ni dung.
1. Gi tr tn gio
Trc ht, tc phm c mt gi tr tn gio khng th ph nhn c. Tin tng vo s bt dit
ca linh hn, tin tng vo s tng quan gia i sng bn ny v i sng bn kia, tc gi ph
din mt np sng hon ton kiu mu. Theo tc gi th thn thnh c ai l xa l u? l nhng
ngi trn mt tht nh chng ta, ch khc mt iu l cc ngi y sng mt i sng siu
phm, trong s cn lao kham kh, trong s phc v tch cc, trong n lc chng li s quyn d
ca vt cht; thn thnh l nhng ngi sng ht tt c kch thc ca ngi, tn cng bin
gii nhn loi. n trnh y, gi tr ca con ngi t nhin c gia tng; con ngi c th
tham d vo i sng linh thing tip tc qung b n cng thng nh trc; n giai on
ny, cc v anh hng xng ng c lng ngng m sng knh ca nhn dn. Vic c n miu
phng t tr thnh nh mt iu kin phi c. Ta khng l g khi thy c nhiu v thn hin linh
nh mun c hng t t lu di.
Tnh cch tn gio cn c th hin trong tinh thn sng bi anh hng lit n. T vua cha n
http://www.lichsuvietnam.info

Page11

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

nhn dn, mi ngi u knh cn s thn, suy tn cc v thn, cng nhn s ti linh ca thn nh
mt nguyn l. Thn thnh l kiu mu l tng ca nhn dn; h cn c s ph tr ca thn,
nhng hn ht c, h mong mun c nn ging nh thn thnh, c can m chng li dc vng
ca h i ln cao hn.
Ta c th ni dn tc Vit Nam trong cn bn l mt dn tc tn gio. Quan nim ngi hng rc
r trong s sch chng t s thit tha ca ngi Vit Nam c sng nh mt siu nhn, tun kit
v uy dng. Phn hi c bu khng kh tn gio ny, tc phm ca L T Xuyn c mt gi tr
rt c sc.
2. Gi tr lun l
T mt lng tin vo mt quan nim lun l ph bin, L T Xuyn trnh by nhiu mu ngi vi
quan nim sng rt mnh lit. Mi ngi c mt cch sng ring tu theo hon cnh ca h nhng
lc no cng t gi tr ca tinh thn ln trn ht. u tin, S Nhip m u cho quyn truyn l
mt ngi khoan hu, khim h i k s, hiu khch v u bc v hc vn. Nn chnh tr ca ng
Giao Chu rt khn kho mm do; ch trng v vn ha v gio dc, t vn trch nhim c
nhn ln rt cao, S Nhip khng bao gi x s nh mt ngi t bo t kh. Nhn cch ca ng
ni bt bn cnh nhng con ngi tm thng ng thi vi ng nh Lu Biu. Gi vng c
nhn cch ca mnh, mc du qua nhng cn th thch nghing nga, l biu hin ca mt tm
hn vng vng, ch mnh m, a t do mt cch say m. Nh Trng phn n trc nhng hnh
ng sp b xm phm. Cha bao gi gi tr c nhn c cao nh bao gi. Con ngi cm
thy c tn trng, c knh n, c cng nhn nh mt gi tr bt kh xm. Nhng c tn
trng khng phi ch bit c mnh l c tn trng; gi tr y l mt gi tr ph qut v c nhn
tranh u cho gi tr ph qut y tc l tranh u cho mnh v cho nhn loi. n y, ta thy s
tng quan cht ch gia c nhn v gia nh, gia c nhn v x hi, quc gia. T ngn xa, L
T Xuyn quan nim sng l sng vi ngi khc, sng cho ngi khc, sng v ngi khc.
Khng bao gi ta thy nhn vt ca ng c c; h lun lun hy sinh tn tu v hnh phc ca tha
nhn; h lo ci lo ca mi ngi, au kh ci au kh ca mi ngi, lc no cng vt khi ci
phm vi nh b ca bn thn sng cho ngi khc. i vi L T Xuyn, khng bao gi ngi
khc l ha ngc, ngc li, ngi khc l mt dp qu bu cho con ngi gn ngi hn,
ngi khc l mt gi tr lm cho gi tr nhn loi c tng cng. p bit bao ci v ho hng
ca L Thng Kit, m cuc i l u tranh cao lng t ho ca dn tc. Cao qu thay ci
tinh thn bt khut ca Trng Hng v Trng Ht m danh vng cng khng lm cho ng
nghing, m ph qu cng khng lm cho thay i, m uy v cng khng lm cho s hi. Lun
lun trong Vit in U Linh Tp, ta bt gp nhng tm hn cao qu y, ngay thng, vng vng,
trong sch, mnh m, ngha l tt c nhng sc thi ca mt nn lun l cao siu bt ngun t mt
nhn nh c th v gi tr con ngi.
3. Gi tr lch s
Mc du Maspro khng cng nhn cho Vit in U Linh Tp c mt gi tr lch s 26 nhng
chnh Maspro s dng tc phm ca L T Xuyn b sung nhng khuyt im ca lch s
Trung Hoa v Vit Nam, c l phi ni nh L Qu n ni trong Kin Vn Tiu Lc: Lng
s ti d, tc l khen L T Xuyn l mt s gia c thc ti. Ta th xem phng php sng tc
ca L T Xuyn, cch s dng ti liu lch s ca tc gi, s gp phn ca cun sch vo s hiu
bit x hi i L Trn.
Phung php ca tc gi c tuyn b trong bi Ta. Tc gi bt u bng mt inh ngha v

26

XembiLeprotectoratgnraldAnnamverslaTang(BEFEOX,tr.539)

http://www.lichsuvietnam.info

Page12

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

thn, sau y phn bit ba loi thn v lit k nhng thuc tnh ca cc v thn y, sau cng tc gi
tuyn b chp li s thc phn bit mu vi mu ta. Trong cc tc phm Vit Nam, t khi
ta thy tc gi trnh by quan im ca mnh mt cch minh bch nh L T Xuyn; ta cng t gp
nhng tc phm bit dung ha tinh thn tn trng c nhn vi tinh thn sng tc mt cch chng
mc va phi nh L T Xuyn lm. Trong 27 chuyn c coi l ca ng, 8 chuyn khng
ghi xut x, v ta c th chc rng 8 chuyn y l do s tm kim ring ca tc gi; 19 chuyn cn
li c ghi xut x r rng nh sau:
a) Theo tc truyn: chuyn 20 v 27
b) Theo Tam Quc Ch: chuyn 1
c) Theo Giao Chu K ca Triu Xng: chuyn 2, 10, 25.
d) Giao Chu K ca Tng Cn: chuyn 23
) S K: chuyn 5, 10, 11, 13
e) S K ca Thin: chuyn 14, 15, 17, 24
g) Bo Cc Truyn: chuyn 1, 10, 18, 19, 22
h) Giao Ch K:chuyn 17 (dn trong S K ca Thin)
c mt nim r rng v cch dng ti liu ca L T Xuyn ta th duyt qua nhng tc phm
lch s m tc gi dn chng. Cun Tam Quc Ch c dng vit chuyn S Nhip;
cun ny c vit vo khong th k th III sau Thin cha ging sinh v c n hnh nm
1002; L T Xuyn gn nh trch hn on ni v S Nhip 27; on ni v s hin linh ca S
Nhip li c ly trong Bo Cc Truyn; nh vy, L T Xuyn cho ta bit r rng rng chuyn
S Nhip ca ng l do hai ngun ti liu to nn; s thng thn y lm cho chng ta khng hoi
nghi s trung thc ca ng, bi vy, gn cho tc gi l o vn th thc l hi qu ng 28.
Chnh gio s Durand rt khe kht vi L T Xuyn cng cng nhn bn vn ca tc gi l bn
Ng Ch c sao li v bin ch thay i i 29; nh th, ta c th thng thn cng nhn rng L
T Xuyn sng tc trong khun kh ca bn Ng Ch, trit tn trng ti liu v ch thm
bt khi no cm thy cn thit; cch s dng ti liu theo li ny nm trong tp qun chung ca
cc nh vn xa; nm 1333, L Trc vit v S Nhip trong An Nam Ch Lc (q.VII t 4) nm
1377, mt tc gi v danh cng vit v S Nhip trong Vit S Lc (q.I, 4b-5a) ngay c n
nhng tc gi ca Khm nh Vit S Thng Gim Cng Mc khi vit v S Nhip (Tin Bin,
II, 29, 30, 31, III, 1, 2, 3) cng khng c nhng sng kin g khc L T Xuyn; s ch nh xut
x u chuyn (phn ny khng c trong bn A.47) v nhng phn sng tc ca L T Xuyn
chng t s d dt ca ng khi vit vn, s tn trng nhng ti liu ca c nhn vn l mt c
tnh c in, ci thin ch ca ng s dng lch s ghi li cho hu th mt bi hc kinh nghim.
Sau Tam Quc Ch, L T Xuyn cn dng ti liu ca Bo Cc Truyn. Theo Gaspardone, sch
ny cn c gi l Bo c Truyn; ngay nm 1777, L Qu n cho bit Bo Cc Truyn

27

TamQucCh,Q.III

28

XemDurand,DnVitNam,s3,trang12

29

LabiographieditedeCheSietaittoutsimplementunecopie,modifieetaltredutextedelHistoiredeWou
(Sd,tr.11).

http://www.lichsuvietnam.info

Page13

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

tht truyn. Trong Cng Mc s hin linh ca S Nhip sau khi cht l do tc truyn k li ch
khng phi Bo Cc Truyn 30. Trong Vit in U Linh Tp, xut x ca truyn T Lch v L
Nguyn H, truyn Ph ng l trong Bo Cc Truyn; trong Cng Mc xut x ca truyn
T Lch ly An Nam K Yu 31, nh vy, Bo Cc Truyn dn trong Vit in U Linh Tp
cng nh trong Lnh Nam Chch Qui, o Gio Nguyn Lu, C Chu Php Vn Pht Bn Hnh
Ng l mt tc phm ghi chp nhng truyn thuyt trong dn gian, nhng thnh tch ca cc lng,
nhng d s m dn chng truyn tng. Vic trch dn tn sch trong nhng chuyn S Nhip,
thn T Lch, chuyn Hu Th phu nhn, chuyn thn ng C tit l cn bn ca Bo Cc
Truyn l mt cun sao lc thn tch. So snh cch b cc ca nhng chuyn ny trong Vit in
U Linh Tp v trong Cng Mc, ta nhn thy cch vit ca L T Xuyn vn l trit cn c
trn ti liu sp t cu chuyn theo k thut ring ca ng.
Loi ti liu th ba l cun Giao Chu K ca Triu Xng v Tng Cn.
Theo An Nam K Yu, dn trong Cng Mc 32, thng 7 ma thu nm Tn Mi (791) Triu
Xng sang Giao Chu lm h, d Phng An mang qun ra hng, ri i du lch, xem xt cc
n i miu v chp lm sch Ph Ch, sau 10 nm hot ng, v au chn nn c i v Bc
lm t tu; Bi Thi sang thay Triu Xng nhng v chnh tr thp km nn b b tng Giao
Chu nh ui; Triu Xng li sang Giao Chu ln th 2, khong thng 12 nm Qu Mi (803);
qun lm phn lin yn ngay. Nh th, Triu Xng l mt ng quan tt li thnh tho v chnh
tr; c th ni ng l mt chuyn vin v cc vn Giao Chu; nhng cun Ph Ch cn gi l
Giao Chu K thng truyn l ca ng khng thy c ni ti trong Cu ng Th 33, nh
vy Giao Chu K (hay Giao Chu Ch) cha chc l mt tc phm c n hnh, c l y ch
l mt vi nhn xt ri rc m Triu Xng ghi ch mt cch vi vng khi cn Giao Chu.
L T Xuyn dn chng Triu Xng ni v Phng Hng v Phng An bi v khng c mt
ngi no hiu ht chuyn ny hn Triu Xng; L T Xuyn t ra rt hp l khi s dng
nhng kinh nghim bn thn ca mt chuyn vin duy nht v vn chnh tr Giao Chu nm
791. S dn chng Triu Xng lm cho s xc thc ca cu truyn c hon ton bo m.
Sau cng, ta nhc n ti liu lch s cui cng ca Vit in U Linh Tp, l cun S K v
nht l S K ca Thin. Hiu c phng php ca L T Xuyn sp t ti liu ca
Thin nh th no tc l nh ot c gi tr lch s ca tc phm. Trc ht, theo Maspro 34
khi L T Xuyn dn S K, hay S K ca Thin tc l ta phi hiu l mt cun S: cun
s k ca Thin. Nh th, Thin c nhc n tt c 8 ln trong nhng chuyn Hai B
Trng, thn T Lch, Phm C Lng, Mc Thn, Trng Hng v Trng Ht, L Phc Man,
Cao L, thn ng Chu. Ring chuyn L Phc Man lm cho Maspro ch . u tin,
chuyn cn c vo S K ca Thin k li vic tun phng ca L Thi T, s hin linh ca
L Phc Man trc kia l thuc tng ca L Nam , sau y l vic lp n theo li ngh
ca Ng s i Phu Lng Vn Nhm. n y cu chuyn c chuyn t i L n i
Nguyn Phong nh Trn (1251-1258) nhc n vic thn hin linh ph tr cho vua ti nh Trn
chng Tht t. Theo s, Maspro ch c bit mt Thin, Thin m vo khong thng 21127 trc ngy L Nhn Tng bng h n nh Sng Hin Hu bo cho Hu bit con ca
Hu ln ngi vua. Maspro nhn thy nm 1127 cch nm 1257 qu xa, do gi nh c mt

30

TinBin,III,2(libncaNgSLin)

31

TinBin,IV,31

32

TinBin,IV,27,28

33

Tius161,t56

34

XemMaspro,EtudesdHistoiredAnnam1)LadynastiedesLAntrieurs(543601)trongBEFEO,XVI,1916.

http://www.lichsuvietnam.info

Page14

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Thin khc sng vo u th k XIV. Gi nh ca Maspro b Gaspardone bt b nm 1934,


trong Bibliographie Annamite. Gaspardone vit: Phi nhn rng giai thoi v vic Tht t nhp
khu dn ra cng nh truyn tip theo sau l ngoi truyn L Phc Man. Nh th ngha
l mt ng khng th c mt Thin khc ngoi Thin i L, mt ng phi nhn rng
khi L T Xuyn dn chng mt tc gi u chuyn l khng bt buc phi hiu rng c chuyn
y thuc v tc gi hay tc phm dn. Mi khi L T Xuyn nhc n tn mt tc phm, bao
gi ng cng dng ch An ngha l xt, v nh vy, n khng ngha l trch, l ly c on vn
ca tc phm dn chng lm ca mnh. Phng php ca L T Xuyn l mt phng php c
truyn, dn mt tc gi tng thm uy lc ca bng chng m thi, chng khc g nh La
Bruyre khi vit cun Les Caractre phi nhn tc phm l: Les Caractres de Thopraste
trraduits du grec v.v 35. Nu khng hiu nh th, lm th no ta c th gii thch c nh
ca L T Xuyn khi ng dn 2 hay 3 tc phm cng mt lc u chuyn, t d trong chuyn T
Lch, tc gi xt S, Giao Chu K v Bo Cc Truyn. C l li phi to ra mt Thin na
cng khng bit chng!
Nh vy, phng php s dng ti liu lch s ca L T Xuyn rt ng quy tc, nh y gi tr
lch s ca tc phm rt cao. Gi tr lch s ca Vit in U Linh Tp khng phi ch ct yu
trong tnh cch y m thi. c L T Xuyn, ta hiu ci tn gio ca ngi Vit xa nh th
no, ci lun l no iu ng tinh thn ca ngi Vit Nam; ta cn thy trong tc phm y
phong tc ca ngi xa, nhng nt tm l ca mt hng ngi, nhng mu sc ca mt ch .
Ta thy trong truyn B Ci i Vng v trong truyn L Phng Hiu s knh phc ca nhn
dn i vi nhng bc nam t c sc mnh hn ngi, s cnh tranh v nh hng r rt trong
truyn Triu Vit Vng, L Nam , s bc tnh tn nhn ca Nh Lang tr thnh c a trc
s ngy th tin chng ca Co Nng ri tc gi r cng trong truyn ny, ni lo u ca mt
ngi cha khi ch c mt con gi m c nhng hai chng trai ti nh nhau n xin ci (chuyn
Sn Tinh v Thu Tinh), ri tc n hi, s au n khi ngi yu ca mnh b ri vo tay ngi
khc, l nhng sc thi ca mt thi i lch s rt xa nhng vn cn nhiu im tng
ng vi x hi ta by gi.
IV. K thut ca tc gi
1. K thut hnh vn
Tc gi vit vn phm ca mnh bng ch Hn, l mt khuyt im, nhng ta cng khng
trch c ng, bi v n nm 1329, ch nm mi c hnh thnh t nm 1282 c l cha t
ng din t nhng tnh tit ca mt cu chuyn. Li na, cch vit ca L T Xuyn rt n
gin, khng c nhng cu di vi nhng v i nhau, khng c nhng in tch xa xi phi gii
thch; tc gi ton dng nhng t ng hin nay tr thnh ph thng; c nhiu cu ch cn phin
m ra quc ng l tr thnh mt cu vn Vit. Bn dch ca chng ti theo st nguyn vn c
th gi cho c gi mt nim ng v cch hnh vn ca L T Xuyn.
2. K thut m t v t s
ng ch hn ht l k thut m t v t s ca tc gi. Mt phong cnh p, mt ngi n n
trong m l xanh, mt dng sng quanh co hay bng dng e p ca mt thiu n, v b v ca
mt tin ng, cch i ng hng h ca mt v tng, l T Xuyn u ghi ch trong mt vi nt
tinh t.

35

ThophrastelmttritgiaHyLpthkthIVtrccngnguyn.PhndchcaLaBruyrelphnph
thucnhcuschechcanhvnxa.

http://www.lichsuvietnam.info

Page15

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

a) T cnh
Cnh thng c cng dng lm khung cho cu chuyn c xy ra mt cch t nhin. L T
Xuyn c mt k thut t cnh rt nhp nhng. y l cnh Dm m (H Ty), ni xy ra cu
chuyn L Vn Thnh ha cp nh hm hi L Nhn Tng: Mt hm vua Nhn Tng ng ra
Ty H xem c; thuyn bng thung dung, mi cho khoan nht ln chi trn h rt vui v; ht
nhin thy my m ko n trn mt h m mt, i din khng trng thy nhau, vng nghe ting
cc cho vn vt lt m tin n, thp thong c mt con h ln ang h mm nhe rng nh
mun cn (Chuyn Mc Thn). y l ngi d th ca L Thng Minh, ta lc gia cnh tri
cao sng rng: L Thng Minh qua lm c Giao Chu thy t ai bng phng nghn dm,
ni sng bao bc n ng ba sng Bch ng, lin tip n ng ba sng Bch Hc, mi dng qun
Thng Linh, t tng Tam Thanh, m ring trc mt ngi nh gi l tin mc (Chuyn thn
Bch Hc). Cnh hoang ph c L T Xuyn m t vi mt nim ngm ngi lm cho ngi
c phi bng khung. y l ngi nh nt ca L ng Trng: Nhn Triu Xng mi hi
thm nh c ca Vng hi xa, ch thy m khi ngang tri; sng nc mnh mng, ru phong
ng , xanh ri cm hoang, mt mnh nhn vn pht ph trn m c thn hoa rng (Chuyn
L ng Trng). Cnh gi bo ni ln lm cho Cao Bin cng phi kinh hong. Ht nhin gi
ma o n lm cho bay ct cy, sp nh l t, li c ng st ln m nghin tan nh tro bi
(Chuyn thn Long ). Nhng cnh trng l ca n i miu v cng c m t mt cch
sc bn; y l thnh i La do L Nguyn H xy: Ca kp tng i, bn hng vy trn, nh
ca san st (Chuyn T Lch).
b) T ngi
Gia nhng khung cnh y, ta thy nhiu bng ngi linh ng vi nhng b iu, nhng ngn
ng ring. y l v tin ct ca thn T Lch: m y, Nguyn H ang yn lng nm bn ca
s, ht nhin mt trn thanh phong o o thi n, bi cun ct bay, rm lay n ng, c mt
ngi ci mt con hu trng t trn khng chy xung, my ru bc ph, o xim sc s
(Chuyn T Lch) Y phc ca thn bao gi cng giu mu sc: Mt ngi tc chng 60, i mo
gii tri, bn o t h, tht lng, tay cm ao Thng Long Yn Nguyt n trc mt vi cho
(Chuyn L Hong). Nhng thn k d c ph din mt cch ht sc t chn; y l thn Cao
L: Mt d nhn thn di chn thc, y quan chnh tc, ngn mo lng tng, ly di bi tc, gi
dao lm trm, lng git gy , bch vua (Chuyn Cao L). y l ng C, dng dp c l
khng km g Cao L: Mt ngi k d, thn di tm thc, tu mi nh kch, y quan nghim nh,
mnh mc nhung phc, tay cm binh kh, ci u (Chuyn thn ng C). Nhng lc ni n
thanh nin, ngi bt ca L T Xuyn sc so v cng. y l hnh nh oai hng ca Phng Hng
v Phng Hi: Vng gia t ho hu, sc lc dng mnh, nh c h, vt c tru; ngi em
tn l Hi cng c sc mnh k d, vc c tng nng mi nghn cn hay mt chic thuyn
con ch nhn hc m i hn mi dm (Chuyn B Ci i Vng). y l L Phng Hiu:
Vng thn hnh cao i k d, my ru di v rm, sc mnh hn ngi Vng ly tay nh c
khm trc m nh, khng mt ngi no dm chng c (Chuyn L Phng Hiu). Bn cnh
nhng chng trai uy dng kia, ni bt xim o ca nhng thiu n sc p m hn. y l Hu
Th Phu nhn: Gia lc ang bng hong, vua thy mt ngi con gi c hai mi tui, mt
ta hoa o, my m mu dng liu, mt sng nh sao, ming ci nh hoa n; nng mc o
trng, qun lc, lng mang ai, du dng bc n (Chuyn Hu Th Phu nhn). Cch n mc
ca hai ch em b Trng li khc hn mc du v mt cng gn tng t. Vua mng lin qua
xem, ht nhin ng mng thy hai thiu n mt hoa my liu, o lc qun hng, mo , tht lng
ci nga st m i qua (Nh Trng Phu nhn). Nhiu khi tc gi khng cn m t na; ng ch
gi ln cho ta mt hnh nh bng cch m t phn ng ca nhng ngi chung quanh, t d trong
chuyn Sn Tinh v Thu Tinh, M Nng khng cn xut hin m qua s tha thit ca hai chng
http://www.lichsuvietnam.info

Page16

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

thanh nin, ta c th bit c rng nng p lm.


c) T tnh
Ngh thut t tnh ca L T Xuyn c nhiu im c sc. tc gi ch trng n s tng quan
gia th cht v tm hn, s thun nht ca tnh cm trong thi gian, s biu hiu ca tnh cm
qua c ch v ngn ng. Cnh t tnh ca ng lin h cht ch vi cch t ngi. ta cn thy L T
Xuyn ch trng n vic sp t tnh tit ca cu chuyn cho ph hp vi s pht l ca tnh
cm; t d trong chuyn Triu Vit Vng v L Nam , s cnh tranh nh hng gia hai
vng hu gia lc ang kch lit t nhin i n mt s thnh ha. Co Nng ang bi li trong
hnh phc khng thy s gi to ca mi tnh h, thm vo y v p trai ca Nh Lang, ngn
ng du dng ca chng lm cho Co Nng cng sung sng hn na trong duyn mi. Th ri
ci phi xy ra xy ra. Co Nng ngay khi cht vn khng nghi ng d tm ca chng. S yn
lng ca nng trc sau khi cht mang rt nhiu ngha. L T Xuyn chun b mi chi tit
cho tnh cm c pht biu mt cch tun t, hn nhin, su sc v cm ng. Ngh thut t tnh
cn gi gin hn na trong chuyn Sn Tinh v Thu Tinh. Tc gi cho bit hai chng l mt i
bn thn; l mt im quan trng cho ta thy tt c nhng ngang tri, nhng au kh trong
s th hn m nhan sc ca mt thiu n mang n chia r hai ngi bn. Thm vo y s
nhu nhc ca nh vua, s kho lo ca Lc hu, bng y tnh tit lm cho cu chuyn rc ri
hn, cho s cm th gia hai ngi bn thm kch lit tn nhn. Mi ln ma thu n, cng vi
gi lnh tr v khi nh nhung, Thu Tinh li dng nc ln nh mun lm cho Sn Tinh cht
ui trong cn phn n ca chng.
3. K thut i thoi
Phn i thoi l mt trong nhng phn quan trng trong k thut sng tc. L T Xuyn bit
s dng i thoi lm cho nhn vt linh ng, suy ngh v ni nng hot bt. Ta th theo di
cuc ni chuyn gia Nh Lang v Co Nng m xem; li ni ca Nh Lang du dng, m i,
y yu ng; chng c h thp ging xung cho li ni trm trm; chng dng nhng cu
di, nhng t ng rt ku nh thin duyn tc hp, tao ng k duyn chng l cu lu luyn
tnh chiu chn ring t m b khuyt vic thn hn phng dng Nhng m ng s xa xi,
i v cch tr, khng d mt hm mt mai m tr li c, sum hp t m chia phi nhiu, anh
tht n hn qu v.v Co Nng im lng ngi nghe; c l nng cm ng lm khi nghe li ni
nh ru ca Nh Lang; nng c bit u chnh nhng li ngon ngt y s lm cho nng phi cht.
Cuc m thoi gia L Nga Triu khi cn l Khai Minh Vng vi thn dn ng Chu cng
rt t nhin v ph hp vi tnh tnh ca nhn vt. Tnh c c, hung hn v t ph, L Nga
Triu c mt ging ni gt gng, xng, ngc li, ngi trong thn hin lnh th ging ni di
hn, l php hn. Thy trn b cao c n th mi hi ngi trong thn rng:
- n y th thn g?
Thn dn tha:
- y l n c th thn Th a ca ng Chu.
Vua hi:
- C linh khng?
Thn dn tha:
http://www.lichsuvietnam.info

Page17

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

- Dn trong chu ny nng nh v thn y, cu ma o tnh lp tc thy linh ng.


Vua mi ln ting gi rng
(Chuyn thn ng Chu)
Nhng linh ng v hn nhin nht l cuc m thoi gia Hng Vng v Lc Hu trong chuyn
Sn Tinh v Thu Tinh. Hng Vng trong chuyn ny l mt ng vua nhu nhc, ba phi,
khng c phn on; Lc Hu ngc li l mt ng vua thng minh, c mu k, ni li no l nh
vua cho l phi ngay; bi vy, tc gi khng cho nh vua ni nhiu; nhng cu vn tt vua
mun g, vua s, vua bo, Hng Vng c mng, Hng Vng cho l phi, Hng Vng mng
lm v.v gia nhng li ni khn ngoan ca Lc Hu lm ni bt hai c tnh khc hn nhau. Ti
vit chuyn ca L T Xuyn l y. ng lm cho c gi say m theo di cu chuyn trong
tng chi tit nh nht. c gi sung sng c t chuyn ny sang chuyn kia, mi chuyn c
mt k thut ring, cng c cng thy thch th.
V. Kt lun
Ni tm li, L T Xuyn l mt bn cht phong ph, c sc. l mt con ngi hiu k lc
no cng hot ng, ci g cng mi i vi ng. L T Xuyn nhn tt c, ngc nhin vi tt
c v ni c ht c. Hnh nh qu kh ch c gy dng cho mt mnh ng, hnh nh l
ci nhn u tin ca ngi Vit trn th gii hnh thc y sc mu v vn ng. L T Xuyn c
mt nng khiu tng tng rt mnh lit v nhng gic quan lun lun tnh to. Nhng g ng
c c khi lm Th i Tng Kinh Th Ha Chnh Chng, ng trng thy v lm cho ngi
khc trng thy. ng l ngi c mt, tt c nhng g qua mt ng u li mt hnh nh xc
nh khng bao gi phai. Chnh nh s tng tng t nhin mnh lit m L T Xuyn c mt
li k chuyn duyn dng vi mt k thut sc so khng bao gi tm thng. L T Xuyn cn
c s thin cm lm cho ng cm thy nh khi ng trng thy, nhng hnh nh chng cht trong
k nim sng dy cng vi nhng m thanh lm rn r tm hn ng. Bao nhiu th k qua, t
S Nhip n Trn Thi Tng, t Trng Vng n M , ng vn tm thy nhng tnh cm phc
tp ca mt ngy lon ly, s hoan h khi c tin i tip, s lo u khi ngoi ch nhp khu, ri s
tic thng, lng hi hn tt c nhng g ngi ta bit m ngi ta phi b, ngi ta khng bit
m phi i ti, tt c c th thy li v pha trn vi nhng s xao ng tinh thn cng nhng n
tng sinh l ca tai v ca mt. Sut trong tc phm ca L T Xuyn, khng u c nhng tnh
cm suy nhc, m h, bun b bng khung; mt nim bao qut tt c l s hnh din quc gia,
mt s lc quan, mt tinh thn lnh mnh, mt tm hn trong sch m mt vn ti nh L T
Xuyn d dng cm thy v m t c.
c xong Vit in U Linh Tp, ta xn xao v bng dng hng v ca nhng v anh hng lit n
ngy hm qua, ngy hm nay cn uy lc lm phn khi c mt on ngi hm h v l
tng quc gia ang rc r trong u c. Ta nhn thy phi lm mt ci g nh ngi xa; dng
mu anh hng bng bng si trong huyt qun. Ta khng th khng thy lng mnh dng lit hn,
hng hi hn trn ng phng s quc gia dn tc, thng d vo mt i sng c th thc
hin ci bn cht y tim lc ca con ngi.
Hu, ngy 24-11-1959
L HU MC

http://www.lichsuvietnam.info

Page18

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

LCH I VNG

http://www.lichsuvietnam.info

Page19

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

GIA NG THIN CM LINH V I VNG


(Chuyn S Nhip)
Xt Tam Quc Ch th Vng h S tn Nhip, ngi lng Qung Tn 36, qun Thng Ng ; tin
t ngi lng Vn Dng nc L, chy lon sang y, su i th n Vng.
Thn ph ca Vng tn l T, thi vua Hon nh Hn, lm Thi th 37 qun Nht Nam.
Thiu thi, Vng du hc Kinh S (Kinh S c tn l Hn Kinh, tc nay l thnh Long Bin) 38
chuyn kho T Th Xun Thu 39, c c l Hiu Lim 40, c b Thng Th Lang, v li v
cng s, b min quan.
Sau khi mn tang thn ph, ng c c l Mu ti, c b Vu Dng Lnh, thi vua Hin 41
nh Hn, i lm Thi Th Giao Chu ta 42, thi Trng Tn ang lm Th s.
Thi Hn mt , tam hng chia nc Tu thnh th chn vc, Vng c cai tr hai thnh Luy
Lu v Qung Tn. Sau khi Tn b tng gic l Khu Cnh st hi, Lu Biu Kinh Chu 43 khin
quan lnh Linh Lng l Li Cung quyn nhip Th s Giao Chu ta.
Vua Hin nghe tin mi ban cho Vng mt bc t th rng: Giao Chu v tuyt thc, nh
ha thm xa, sn h t sao Dc sao Chn, thin th nh phn, sn xuyn nhiu thng cnh,
Nam Bc cch tr xa xi, n trn khng c tuyn dng, ngha di nhiu b ng tc, ngu xun

36

QungTnlmttrongmihuyncaqunThngNg,vThngNgtrongthiSNhiplmttrongs9
quncaGiaoCh.Trongs9quny,c6qunthucvoaphncaTrungHoa(NamHi,ThngNg,Ut
Lm,HpPh,ChuNhai,mNh)v3qunchnhthccaGiaoCh(GiaoChtcBcVit,CuChntcThanh
Ha,NhtNamtcQungBnhQungTr).ClthySNhipqunThngNgthucvoGiaoChmc
ngiginglnhnvtAnNam.
37

ThiThiukhinmtqun,chiaquynvimtThS.ing,ThSlThiTh.

38

KinhSykhngphilthnhLongBinnhghichtrongbnchptayA.751.Lichsailmykhng
bitcaai,nhngchcchnkhngphicaLTXuynvbnA.47mMauriceDuranddchraPhpvnv
ngtrongboLePeupleVietnamien,trang14,khngthyclichy.KinhSylHnKinh,tcLcDng.
39

SNhipnguynqunncL,cngquviKhngT.ngchuynmnnghincuKinhXunThu,bnca
TKhuMinhlmtbnngnhttrongbabnchpKinhXunThu.
40

HiuLim:theolnhcaHnV(nm134trcThinCha,mang,thng11),miqunccmt
hiulim,nghalmtngictinglchutonbnphncamtngiconthotronggianh,c
tinglmtngitrongsch,lmvicquanskhngnhil.Mutitcltti,vkingtnvuaHnQuang
V(2558sauThinCha)tnlTnnphiitramu.Ttilngicchucra,chclnhnHiu
lim.
41

HnHin(190221sauThinCha)

42

ThiThGiaoChu,hiutheoNgChlThiThGiaoCh,nghalchiukhinmtqunGiaoChtrongs7
qunkhc.VGiaoChvaltnqunvaltnchunnkhphnbit.TrngTncgisanglmThS
GiaoChunm201,khiyGiaoChgm7qunitnlGiaoChu.QunGiaoChcaSNhipnhththuc
quynkimsotcaTrngTn.SaukhiTrngTnbKhuCnhmst,SNhipckimnhimchcThS
GiaoChu,nghalvacaitr7qunkia,vatrctipiukhinqunGiaoCh.
43

KinhChu:khongHNam,HBc,vlncn.

http://www.lichsuvietnam.info

Page20

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

thay tng gic 44 dm lng binh uy hy vng mu chuyn kiu hnh, gia d nghch tc Lu
Biu dm khin Li Cung dm d t Nam, tht l mt ngi t bo t kh, ch mun lm dng
chc v mt mnh ra oai, ti trng nh th giy chng chp xit. Nay c y cho khanh lm
chc Tuy Nam Trung Lang Tng 45, ng c binh m by qun, lnh chc Thi Th Giao Chu,
nht thit c tin nghi hnh s, v c thanh bnh, ui trm cp, t dn lnh, chnh n
bin trn cho thanh lng, ban b n khng thng cho rng ri, s v trong ngai, nht thit y
cho khanh; khanh nn ht bn phn mnh, ch b lnh Trm.
Vng mi sai Trng Mn 46 phng cng n Hn kinh. By gi ng lc binh cch, thin h
tang lon, o du vin, vng phn gian lao, th m Vng khng ph b chc cng, knh gi
o ti. Vua Hn li h chiu gia tng. Li chiu rng:
Giao Chu l t vn hin, ni sng vun c, trn bo rt nhiu, vn vt kh quan, nhn ti kit
xut, my nm nhn ha chin tranh, mc th t ngi xng chc, nn chi phng xa khng thm
nhun c nh ha, nay c y cho Khanh c trng nhm, Khanh nn theo phong tc ca hc
Triu, h , ly nhn n m mc dn, ng ph ci ti lng ng. Nay li cho Khanh lm An
Vin Tng Qun, phong Long nh Hu.
Sau ny Thi th Thng Ng tn l Ng C cng vi Li Cung c him khch. C c binh n
nh ui. Cung bi, chy v Linh Lng. Lc by gi Ng Tn Quyn sai B Cht lm Th s
Giao Chu ta. Cht n, Vng c sut anh em phng tha Tit . Vua Ng phong cho Vng
chc T tung qun. Ba con ng lm Trung Lang tng, Vng khin vo lm con tin nc
Ng, li d d k th ho ch Chu l Ung Khi em dn trong qun ph thuc nh Ng; Ng
cng khen Vng, thng V Tng qun, phong Long Bin Hu Nht Thin Tng Qun.
Vng sai s n nc Ng em cng cc th tp hng, vi t ct, ngc chu, i mi, lu ly,
lng phi thy, sng t gic, ng voi, hoa qu, c l, chui, da, nhn, nm no cng sang cng,
mi ln i cng th ch nga vi trm tht. Ng Vng mun p li lng chn thnh mi phong
cho ba ngi em: Nht lm Thi th Hip Ph (nay l huyn T Lim); V lm Thi th qun
Cu Chn (nay l Thanh Ha); V lnh Thi th Nam Hi (nay l Qung Chu).
Vng th kh khoan hu, khim h i k s, bi vy, cc nh Nho i Hn, t lon, chy sang
vi Vng rt nhiu; ngi trong chu u gi l Vng. Lc y Trn Quc Huy 47 a th cho
Thng th Lnh Tun c, i khi ni rng: S Phu Qun Giao Chu, hc vn u bc, li tho
v chnh tr, x trong lc i lon m bo ton c mt phng, hn hai mi nm cng trng
v s, dn khng mt ma, nhng ngi ky l u nh c n hu, tuy u Dung 48 gi H Ty
cng khng hn c; cc em Vng u hng c mi ngi mi chu, ngai vn dm, mt
chu yn lnh, uy tn ca Vng khng ai hn c, mi khi ra vo, chung khnh u nh,
c uy nghi, kn so, trng phch, xe nga y ng, ngi H i bn xe t hng; thng c
hng chc th thip ngi trong xe bin tri, theo sau l an k binh ca t; ng thi qu
trng, uy chn vn l, Triu cng chng hn c vy.

44

Tnggic:chLuBiu,dmvtquynvuaHnmcLiCungsanglmThSGiaoChu.Chnhvthm
HnHinphivivngscphongchoSNhiplmThS.
45

TuyNamTrungLangTng:mtsquancaocpmanglihabnhchophngNam.

46

TrngMntheobncati,nhngtheob

47

TrnQucHuylcyangdulchGiaoCh.ThilcuiiHn.TunUccchgilTunQuc.

48

uDung:mtinhnhvtrungthniHn,giHTytnm23,mtnm62

http://www.lichsuvietnam.info

Page21

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Vng mt, th chn mi tui, chu 48 nm. Xt truyn Bo Cc chp rng Vng kho s
nhip dng 49, cht chn di t ri, n cui i Tn 50 l hn mt trm su mi nm,
nc Lm p (Chim Thnh)51 vo nh cp, o m Vng ln th thy thi th y nguyn, din
mo nh khi sng, chng c s lin chn lp li. Th nhn truyn ly lm thn, lp miu phng t,
hiu l S Vng Tin.
Gia nin hiu Hm Thng nh ng, Cao Bin ph Nam Chiu, i n ci y th gp mt d
nhn din mo ha nh, bn ngh thng v y, n ng cng i n; Cao Bin mi vo trong
mn ni chuyn th ni tan chuyn thi s i Tam Quc. Sau khi t bit, Cao Bin a ra n
ca ht nhin khng thy u. Cao Bin ly lm l, hi ngi trong thn. Thn nhn ch m S
Vng m tha. Bin than tic khng kp bit, ri ngm rng:
Sau th Hong S Ngy
Cch y nm trm nin
ng, Hm Thng th tm,
Nay gp S Vng tin. 52
Thn dn mi khi c vic g, cu o u c linh ng n nay vn l phc thn.
Hang Triu nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Gia ng i Vng. Nm th t, gia
thm hai ch Thin Cm. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Linh V; nh
cng m ph mc tng ca thn, thn dn hng c nhiu hnh phc vy.

Tim bnh
Nc ta xa c nc Vit Thng, ni th un li, thn hnh v rng, phong tc phc lu, i
khi nh th dn cc chu ng ngy nay.
T khi Triu cai tr by qun, em Thi, Th gio hun quc tc, Nhm Din lm Thi th Cu
Chn li em l ngha dy d quc dn, bi vy, nc ta mi dn dn hiu bit vn t c ch cho
ngi, l ngha quan h n phong tc, ci vn minh cng do y dn dn tin trin. Kp n
lc S Ph Qun em sng d ca sng Th sng T trn dn qua Nam Hi, bn vic tr u

49

NhipdnglmtphngphpcaLogionhipsinhvdngsinhnghalbotnvnuinngs
sng.Giivnhipdngnghalbitcchgichothnthkhngbrarasaukhicht.
50

iTnkt65n419sauThinCha.

51

Lmp,tnccaChimThnh,thiylThunhabygi.TnChimThnhxuthintiNgi,th
kth10.
52

BithcaCaoBincTrnHmTndinqucngnhsau:

TthHongsncNguxa.
Nmtrmnmngnnayva
HmThngthtmnhngphng?
GpSVngTinmaymncha.

NordemanntrongcunChrestomathieAnnamitecngphindchbiyraqucngnhngkhngchay
lm(theoDurand,trongLePeupleVienamien,s3)

http://www.lichsuvietnam.info

Page22

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

trong hi can qua, gy n ca lng hu hn, ngi nghe ic tai v ting chung, thanh gio ph
cp n u l y hp th c hoa phong. Sau ny, triu L, triu Trn, triu L thay i nhau
dng trng hc, t khoa thi, vn tr bt pht trn di vi nghn nm trm nm, nhn ti bi
xut, bn xng l nc vn hin, han tnh lng ngi, huy ng thng quc. S gi vn phong
Lnh Nam, bt u t S Vng th cng y h chng tt p lm ru?
ang lc y, tam quc chia thnh th chn vc, trung nguyn nh ni canh si, duy nc ta mt
phng c nh yn n, nhng k danh hin, t nhn nghe ting m n, lm thnh mt ni
vn vt hi lng ly. Vng, phng Bc th nh i Hn, phng ng p lng Cng
Ng, anh em u lm ch cc qun, vinh diu mt thi, hn mc lng ly. Vng hiu l do ca
ming ca ngi trong chu xng h, ch Vng khng h ngang nhin dm t tn i, nh Nam
Hi y ci xe hong c, cm c t o. Sch rng: S mnh tri, gi c nc Vng thc
l ng, cn nh chung trng, xe c, nghi v ra vo y chng c g l lm. Bn mi tm nm
qun, hng th hn chn mi nm, sng c vinh danh, cht c hin hin, oanh oanh lit lit
mt trng gi trn chung thy, t thy ai c nh vy.
Tp U Linh c chp vi vic, ngi i sau hiu k thm vo, tng truyn rng: Vng sinh tin
dy hc tr n vi nghn ngi, sau khi mt, c di chc chn sp ch ng chn nga th ting
ging sch mi khng c, nhng sau hc tr khng n lm nh th, c chiu l thng m khn
lim. Mi khi m lng trng sng thng nghe ting Vng ging sch di m nh lc bnh
sinh dy hc. Ngi Tu thy Vng linh d, s hi mi o m Vng ln chn sp li, t y
khng nghe ting ging sch na. Thuyt y qu qui n, khng chc ng.
Nay miu ti sng Thanh Tng, huyn Siu Loi, my triu u c phong tng, cn m lng
Tam huyn Gia nh, g ng bao bc, cy c um tm, dn chng quanh vng c vic n
cu o u c linh ng. Ngoi ng thin l c nh th vng, gia treo bc bin bn ch
Nam Giao Hc T, c nga ng th, ngi i ng u phi xung nga ci u. Bch
Phng Am tin sinh, c t cho lng mt cu i th nh rng:
Vit in vn tng sau Th, T.
Nam giao hc t trc Lc, Mn.
Cng l tuyn dng cng nghip Vng em vn ha dy cho dn vy.
Xt ngi i xa hay c tn ch khng c h, nay hai huyn Siu Lai v Gia nh gn u c
ch S, ri tn cng c lun, thnh ra mt c h tn, nh th thc l qu lu, cng nh ngi
huyn ng An c tn Ch ng T, li ly ch T l hy m c th cng ging nh y.
Ph lc
Ph Thun An, huyn Gia nh, x Tam , ng x quan vin, chc sc, k lo, vn thuc:
Thng nghe nu ng c nga l mun cho c bn lu, chn khc bia l mun khin
cho khi mc nt, bi vy i xa c t ng , c bia ra , ch khng phi i nay mi c,
cng t ra s tn knh vy. Hung nay c nga chm bia th khng phi l cho vui lng
p mt m thi. i! vn ca sn c ni Trang sn, tm th kho c, khing tng cha
o ni Nam sn, tm th chm tr, c phi l h ph u! Chnh v ch phng th m c.
Nhn c nga m c bia, bia khng khc th khng th c lu di, nga khng c bng
ng th khng ly g bn chc, nu khng nga khng bia, ly g tn nghim ch n miu,
ngi trng vo knh s, xa gn n nc, t tm lng thnh phng s, v hin dng cng c ca
http://www.lichsuvietnam.info

Page23

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Thn linh?
Knh ngh: Tn vng l v Thng ng thn linh, Tng ch Nam vn, Tin t xut t lng Vn
Dng nc ng L l mt nc ln, nhn trnh Mng triu, qua lng Qung Tn, qun
Thng Ng ta, dn d, su i, mi n Tn Vng, ang lc vua Hong tr ngi Trung
Hoa, thn ph Vng lm quan Thi th Nht Nam, khai cng trc, dn thnh v sau. Vng
hun c kh tt, ni ch tin nhn, du hc Hn kinh v Dnh Chu, c nh thy nh bn lc tui
tr, chuyn hc sch Xun Thu T th, gii ch thnh mt nh, ngha sch Thng th thm r,
cu nghi trong gin tch u c tt cu, tp theo ci thi phong lu ca nc L, nh th cng
ng gi l mt nh hc vn u bc. Th ri u khoa Hiu Lim, c b Thng th Lang, u
khoa Mu ti c thng Chnh Dng Lnh (thc ra l V Dng Lnh), s nghip khoa c
cng ng nn k, th cng tho v chnh tr. Kp n cui i vua Linh di sang chc Thi
th Giao Chu. Nhm chc Thi th ri, rng ri bit thng dn, khim nhng i k s, gi
tan b ci, chnh lnh mi ngy mt mi, ngi lm rung, k i bun c yn n lm n, xm
lng ca ngai khng ng, trm cp u khng, ngi tha hng l lng u c tha nguyn.
Ngi trong nc thn mn u gi bng Vng; nh nho hc lnh nn nh Vng i ng, tuy
u Dung gi H Ty cng khng hn Vng c. Anh em u l Thi th chu qun, con chu
lnh chc Trung Lang tng, Vng ra vo c chung trng, n ca, uy lng mun dm, danh
trng ng thi, trm mi knh phc, tuy vua V sng lp c, cng khng hn vy.
Nm inh Hi, vua Hn nhn s tht bi ca Trng Tn mi cho Vng bc t th, giao y
ng c binh m by qun.
Nm Canh Dn, vua Ng Tn Quyn sai B Cht lm Tit S, Vng li da th nh ng
Ng. Nm nay To Tho phong Long hu, sang nm Tn Quyn phong Long bin hu. Vng
chng ly i mi minh chu lm qu, long nhn, tin gia lm ngon, ch lo b ci vng vng,
nhn dn yn n, ang lc tam quc ch chin tranh m thnh quch nhn dn ton Vit c
hng nan ninh, nu ngi khng tr th khng th c.
Vng khi no vic quan nhn h, thng do chi sn thy lm vui, hoc xem xt th, thm
d t ca thnh hin, pht mnh phn tin; dy d cho ngi: mi khi Vng ging sch, nhng
khch tn thn ko n quanh Vng m nghe; ly l ngha m o to lng ngi, ly thi th m
khai ha quc tc, khi y Long Bin mi nghe c ting n, ting hc o mo chng khc g L
Trn Luy Lu ha thnh Th T, nhiu k s bi li trong. Nc An Nam c xng l Vn
hin chi bang, c n o l cng thng cng u t Vng sng thy, cng n y khng
nhng ch nht thi, c l lu truyn n hu th, tht l v vang thay! Xem bc th ca Vin Huy
a cho Tun c th bit ngi Hn cng cn knh n, h chi ngi H i bn xe t trm m thi
u.
c bi ch vua Tng Thi Tng phong i Hnh, thi Bc s cng lu ting thm, khng ch
Nam s chp s nghip cng c m thi vy.
Sau khi Vng mt, anh linh khng tn, Lm p s m phi lui binh, thnh c cha n, Giao
Chu cm m lo lp miu. Long Bin nhn y cng dng n phng s; Trn triu nhn y m
truy phong t in, hng ha i i, tt c anh ti hin ph u phi vng tay ci u trc anh
danh v lit, sut nghn xa m cng tn.
Ngy nay Quc triu, Hong bn vng, vn tr tin pht, vn tinh chi li, xun khp non sng,
b ci vng nh u vng, x tc yn nh bn , truy ci cng khai vt thnh v th phi nh n
gc n ngun, bin u chng by, heo xi tinh khit, bo p n trn, t lng k di; nu
khng c k tin gic, ly ai khai ha hu nhn? chn lp cung tng, thy iu l th bit vic
http://www.lichsuvietnam.info

Page24

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

chnh, nghe n nhc th bit n c, nghn thu danh gio, knh ngi hin m thn k thn, vui
u vui m li u li.
Nay n th ti Gia nh lng Tam , ti Siu Lai lng Lng Trin, ch no c n th th
dn lm ch h, quan t Gim th, n nay cng lu nm.
By gi dn chng x Tam trm ngh: Miu v xy ct ngy xa, trang nghim, hng v, duy
ch nga g lu nm st mn nhiu ch, km v uy nghi, lun tin chng ti sn thp li Loan gi,
ngh rng g c ngy h, ch ng thi bn b, mi hi ng d ngh, lo vic khi cng, tm mua
ng nguyn, c thnh nga mi, mt con mu hng, mt con mu trng, th c cng thoan,
nghn vn i, miu in thm phn long trng, xun thu cng t uy nghim, dn c nh n ca
thn, nc c vng bn thnh tr, m ph mc tng cho dn, linh thanh ngy thm lng ly.
Nhn khc vo , lu truyn i sau:
Khc thi Hong triu nin hiu Vnh Thnh nm th hai (1706), sau rm thng Mnh Thu nm
Gip T, ngy tt.
Tn V Khoa (1691). tam gip ng Tin s xut thn, Kinh Bc ng X, Hin St S Ty,
Hin St S qun Hi Nam, lng Ch Kit, Nguyn Hu phng son.
(Ph Thun An, huyn Gia nh, x Tam c n th S Vng).
Vng ban u lm Thi th nc Vit ta, ng thnh Long Bin, sau ny lng cng xy
y, n th cng dng y. Ta nhm ch n St bn qun, trn ng ngang qua n, nhn
vo n lm l bi yt, va gp ang khi lng y khi cng tu b n, cc bc quan vin, ph lo
n trc ta, thnh ta son bi vn bia, ta bng lng. Vn rng:
S Vng dng di lng Vn Dng nc L, va l ng T vn hin nc Vit ta. Ph h trc
sau, l lch gc ngn, hc vn su rng, cng vi cng to gio ha, chnh tr r rt, tr lc phc
k xa, tha ngi gn, sch s chp r, khng cn phi k li bia lm g, m bia cng khng
th hnh dung ht c.
Cc ng lng u bo: Hang triu nin hiu Vnh tr nm u, c ban Lnh ch cho lng y lm
dn Tao l, th c ng K hi khoa nht gip Tin s tam danh Quang Tin Thn Lc i
phu Li B Hu Th Lang, Kinh Thun Gia Tng Cng Nguyn Ph son ri. n nm Vnh
Thnh th hai, lng y c hai con nga bng ng, mt con mu hng mt con mu trng, cng
c bia, vn bia do quan Kinh bc x Hin St s Ch Lnh Kit Tr Tn Tng Cng son.
Nga ng y b gic cp toan mun khing i, may nh uy linh ca Vng, lp tc thu hi
c t nga ng em t qua s T in.
By gi nhn dn trong x hng cng tu b n th, hi ngh lc quyn ng tt theo y thc dng
ngy trc, c li nga ng th phng. Ta y cng l Kinh Bc Hin St s, nhn lng xin
vn, ta cng c nh rng: theo quc s, Vng nhm chc chu hn bn mi nm, th hn
chn mi tui, ng thi uy danh khng hai, knh phc trm mi, nghi v khua chung ging
trng, H nhn bn xe t trm, y nhin nh cn, ch v nm lu vt c, cha c t nghi cho
tn thm miu mo. Duy dng th y, ngc sc nh sng, cp c phch nc Lm h cui
i Tn, Thn uy xa cm,khin nh Trn ngc t bao phong, anh kh khng tn. S d lm thn,
linh sn trn tri, tri nghn xa nh mt ngy. Vy nn trong tan ci, mt d tn sng,
c nga ng cho rng vn v, li khc bia lu truyn i sau, thc l nn lm. Ta knh ra
tay cm bt, chp lm bi K ny.

http://www.lichsuvietnam.info

Page25

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Hang triu nin hiu Cnh hng nm th bn mi (1779) thng Mnh Thu, nm K hi ngy
tt.
K su khoa (1769), ng Tin s xut thn, Kinh bc ng x th Hin st s, Hnh Khoa cp
s trung, huyn Thanh H, lng Hong Vnh, Nguyn nh Gin hiu D Hin bi th phng son.

http://www.lichsuvietnam.info

Page26

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

B CI I VNG
Xt Giao Chu K 53 ca Triu Vng chp rng: Vng h Phng tn Hng 54, th tp Bin Kh
Di T Trng chu ng Lm 55, hiu l Quan Lang (man tc nay cn). Vng gia t ho hu,
sc lc dng mnh, nh c h, vt c tru; ngi em tn l Hi cng c sc mnh k d,
vc c mt tng nng mi nghn cn, hay mt chic thuyn con ch nghn hc m i hn
mi dm 56; mi lo thy vy u kinh hi.
Gia nin hiu i Lch 57 nh ng, nhn nc An Nam ta c qun lon, anh em em nhau i
tun cc p ln cn u h c c, i n u th ch y tan tc.
c ch ri, Hng ci danh l C Lo, Hi cng i tn l C Lc; Vng hiu l Qun, Hi
hiu l Bo, dng k hoch ca ngi ng Lm l Anh Hu em binh tun hnh my
chu ng Lm, Trng Phong, thy u quy thun c; uy danh chn ng, dng ngn mun
nh ly H Ph.
Lc by gi quan H l Cao Chnh Bnh em binh di trng ra nh khng hn c, u
phn pht bnh vng da m cht. Vng vo Ph th s by nm 58 ri mt; dn chng mun
lp em l Hi ln ni ngi. C k ph t u mc l B Ph Lc 59, sc c th bi sn c nh,
dng lc tuyt lun, c khng theo mi lp con Vng l An, ri em qun chng Hi; Hi
trnh B Ph Lc, di qua ng Chu Nham, sau y khng bit ra sao na.
An tn Hng l B Ci i Vng, bi quc tc xng cha l B, m l Ci nn mi gi nh
vy.
An ln k v c hai nm, vua c Tng phong Triu Xng sang lm An Nam h; Xng
sang n ni, trc ht sai S em nghi vt d An; An sa sang nghi v, em qun nghnh hng
Triu Xng, cc thn thuc h Phng gii tn ht.

53

GiaoChuK:ltcphmcaTriuXng,mbnchptayA.47chplTriuCng(nghTriu)vbn
A.751cachngtichplTriuVng(vuahTriu).TriuXngcaitrhailnGiaoChuvtrthnh
nhmtnhchuynmnvccvnGiaoChu,bivy,khlngcthcmtnginohiubitvBCi
iVnghnng.
54

TheothntchcanhnglngthBCiiVnglmthnhongnhlngTriuKhcchnghnthPhng
Hngclsinhvongy25thng11nmCanhT(760),lnngingy10thng1nmTnV(791),mtngy13
thng8nmNhmNg(802).
55

ngLmlmttrongbahuynkhcthucchuPhcLctnhSnTy,naylPhTh(CngMc,TinBin
IV,26)xCamLm.
56

Mtcnl604g,nghncnl604k.Hcl16mtkhi,dmhayll720mt,10dmlhn7cys.

57

ThiiLchkt766799sauThinCha.

58

Vngthsbynm:sschughichpmtvithngmthi(Tonth,V6ab,CngMcIV,26).

59

BnA.47caDuranddchlBPhiCn,bnA.751catidchlBPhLc.iVitSKTonTh,ngoik
quyn6,t7bcngvitngnhbnA.751mchngtidngy.

http://www.lichsuvietnam.info

Page27

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Vng va mi mt hin linh, thng trong thn dn hin hnh thnh thin xa vn m phi
ng trn gia c, trn c th; chng nhn trng ln thc nh m my ng sc, li nghe thy ti
trc, qun huyn giao hng trn khng trung, ting h hon, ting c trng vng kiu vng ln
nghe thy phn minh gia ban ngy. Phm trong p c tai nn hoc vic vui mng th p trng
trong m thy c d nhn bo co trc; chng phc l thn, lp n pha ty ph m
phng s, phm c vic trm cp, vic h nghi th i th t tu trc n m bi yt thn, vo
trong n m minh th, lp tc thy ha phc. Nh thng mi em l n n cu li hu u c
linh ng; thn dn gp phi ma dm hay i hn; cu o lin c nh . Mi nm x n ngy
t l, ngi n ng nh rng nh bin, bnh xe du nga y ng; miu mo nguy nga,
hng n chng dt.
Thi Ng Tin cha kin quc, Bc binh nhp khu, Tin cha lo, na m ht nhin mng
thy mt ng gi u bc, y quan nghim nh, tay cm qut lng, chng gy trc, t xng tnh
danh rng:
- Ta lnh thn binh vn i, sn sng mai phc cc ch yu hi, cha cng tc tc tin binh chng
c, c m tr, ch lo phin chi c.
n khi tin binh trn Bch ng, qu thy trn khng c ting xe nga, trn y qu c i
tip; tin cha ly lm l, chiu kin lp miu in, trang nghim c tng hn xa, li sm thm
qut lng, c hang o, chin ng, trng i, ri lm l thi lao, con ht n lm l t; lch triu
theo dn dn thnh ra c l.
Hang triu nin hiu Trng hng nm u, sc phong Phu Hu i Vng. Nm th bn mi,
gia thm hai ch Chng Tn, Nm Hng Long th hai mi, gia phong hai ch Sng Ngha, n
by gi anh uy cng thnh, hng la khng ngt vy.

Tim bnh
Phng Qun l mt ngi phi thng, tt nhin c s gp g phi thng: s gp g phi thng
chnh l i ngi c ti phi thng, xem vic sc bt c h, khi mun nut sao Ngu, khin
cho ngi trong chu u y phc, nu khng c ti lc hn ngi thi u c nh th?
Chnh Bnh cht ri, Vng thung dung vo thnh cm by mi ngn c, hng oai mun
dm, c quyn mt phng, ha phc do tay, nghim nhin nh mt h Triu, h L vy, h
phi nh Mai Hc ch chim mt chu m v c u? Tuy vn cn ni thuc, chng bao lu
b mt vo tay Triu Xng, nhng k i trng phu xut sc khng chu cho bn h li gin
buc, Ng Phong cho l tay c phch trong hng Th ho, vn tuy b cc, nhng gp g u hnh
thng, r thc bc anh hng ho hn, phng chi chn i ni hin linh, sng Bch ng gip
trn, Phu Hu, Chng Ngha, chi li Loan th, sng c vinh danh, cht lu hin hiu,
ngi nh Phng B Ci cha d c nhiu c.
K thn h th c B Ph Lc, tn trung th cha, con th c Phng An, bit s mnh tri, mt ci
ng Lm dn dn thnh ra mt lng danh thng.
Ngy nay anh ti ny n, v tt khng do Phng Cng cm l c u tin, thc l bt h.

http://www.lichsuvietnam.info

Page28

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

C ngi bo: ng Lm nay l Phc Lc th phi, Phng S Qun nay lm Phc thn x Mng
Ph, cha bit c phi khng.

http://www.lichsuvietnam.info

Page29

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

TRIU VIT VNG, L NAM


Vit Vng h Triu, tn l Quang Phc. Nam h L, tn l Pht T. Hai ng ny u l B
tng ca Nam nh tin L tn l L Bn 60.
Thi V nh Lng, huyn Thi Bnh Giao Chu ta, c L Bn gia t ho hu, li c k ti
xut chng, thng c kh ging nh Tiu H, To Tham, li c Tinh Thiu 61 giu v t
chng, u v vn hc, cng nhau qua nc Lng cu xin lm quan. Thng th B Li nh
Lng tn l Thi Tn Tinh Thiu phong kh quan mi b lm mn lang Qung Dng 62.
Thiu xu h, cng vi L Bn tr v c qun. Nhn Th s V Lm Hu l Tiu T, hnh chnh
khc bo rt tht nhn tm nn dn chng m thm mu phn, L Bn lc y ang lm Gim st
Cu c 63 lin lin kt ho kit chn huyn; vi kh gii tinh nhu, h ton l Vit binh n nh
ui Th s Tiu T chy v Qung Chu 64. Bn vo chim c chu thnh, va gp Lm p n
cp Nht Nam 65; Bn sai tng Phm Tu em binh n nh Cu c c i thng, qun
gic tan tnh. L Bn bn t xng l Vit Vng, t ra bch quan, i nin hiu l Thin c,
quc hiu l Vn Xun 66.
Lng nghe c tin, phong quan Th s Qung Chu Trn B Tin sang lm Th s Giao
Chu 67. B Tin nghe L Bn xng Vng th em binh n nh, nh nhau by nm, n nm
i Tng th hai, L Bn mt, cng c tm nm 68.

60

LBnThiBnh,thucPhongChungytrc,tcSnTyngynay(theoKhmnhVitS).HuynThi
BnhgiasngCLvsngHngH.Nm1006ilThiBnhphsau1015khngthyninna.
61

TinhThiu:iVitSKTonThchprngnmTnDu(541),TinhThiugiucvgiivnchngxini
lmquanvchcThngthBLicancLngtnThiTnblmQungDngMnLang.Thiu
xuhtrvsinhqunvtrthnhmnkhchcaLB.TheocngmcthLBnlmtcngchcnh
Lng,coioqunCucribtcchtrvThiBnhkhibinh(CngMc,tinbinIV,1).
62

ThiTnmtnm423vthilmThngthBLilunmtrckhitchc(xemLngTh,quyn21,
trang7b).Nhvy,cuchuyncaTnhThiuphixyratrcnm541.NhnxtnylcaH.Maspro,trong
bibodn.
63

Cuc:theoCngMc,chuCucctiNg(222280trcThinCha)vlHTnhngynay.
CuclphnccnamcaCuChn,gipgiiLmAp,CuChnclpdithiHn,ngitathng
choCuChnvokhongThanhHaNghAn.
64

TiuTchycvQungChulvdnglvtvthnhLongBinchoLBn(CngMc,tinbin,
IV,1)
65

QunLmpkhichinthngt,mahnmQuHi(543)

66

LBnxngVngthngging,maxunnmGipT(544).ThnhVnXuncnduvtxVnPhc,
huynThanhTr.
67

Thcra,TrnBTinkhnglmThsGiaoChu,ngcclmTM,cnngicblmThs
GiaoChulDngPhiu(theoCngMc,tinbin,IV,4)
68

TheoTonTh,NamVitbnghvomaxunthng3,ngyTnHi,nmMuThn(548).Nhvuamtv
bnhstrtrngtingKhutLiu.MasprokhngngnhthvtheosTu,ngchorngnhvuabdn
KhutLiugitvomahnmBnhDn(546)lyudngTrnBTinxinha.Madrollecngchtrng
nhth.NhngccSVituninm546nhvuatraoquynlichoTriuQuangPhcvhainmsaumi

http://www.lichsuvietnam.info

Page30

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Triu Quang Phc 69 vn l ngi Chu Din, lm T tng qun ca L Bn. Qun Chu Din 70
pha Bc c mt chic m ln 71, su rng khng bit c bao nhiu dm.
L Bn mt ri, Quang Phc thu thp tn tt c hai vn ngi, gi hiu lnh ch huy tim n
trong m, m thi ra cp doanh tri, ngy thi tim phc trong m; B Tin sai ngi do
thm bit l Quang Phc, em quan n nh nhng cng khng c. Chng u suy tn Quang
Phc lm D Trch Vng. Quang Phc trong m c mt nm, mt m kia thy mt con
rng vng 72 ci mng em cho m bo rng:
- Ly ci mng ny cm vo trn u mu, h gic thy l t nhin u phc.
Gp lc Kin Khng c vic triu B Tin v Bc 73, Tin lu tng l Dng Sn li gi trn,
i din cho ng m hnh s.
Quang Phc sau khi c mng thn th mu lc k d, nh u thng y, li nhn B Tin
v Bc mi em qun ra nh Sn; Sn c chin, va trng thy u mu mt ci thua ri cht.
Quang Phc vo chim thnh Long Bin qun tr c hai x Lc Loa v V Ninh 74, t hiu l Nam

mt.TriuQuangPhcxngVngngy244548.Nhth,nhTinLkhitnmGipT(544)mtnmMu
Thn(548)cngc5nm(CngMc,tinbin,IV,7),khngphi8nm.
69

TriuQuangPhclconTriuTc,thiphcaNamVittnmGipT(544).Chalmthiph,conlT
tngqun,gianhhTriucngtchtscchtchviLBnvy.ClvthmLBngiaoquynli
choTriuQuangPhc,chkhngnignLPhtTlemh,doycshimkhchgiaPhtTvQuang
Phc.PhtTthnmangqunsntcaQuangPhcThiBnhtrth,mcdlclngcang
khnghnghuhnlclngcaQuangPhc.MasprokhngchoTriuVitVng,tcTriuQuangPhcl
mtnhnvtlchs,nhngxemsuicaLBniviTriuTcvsganhghtcaLPhtTivi
TriuQuangPhc,takhlngphnhnTriuQuangPhclmtnhnvtlchsthts.
70

ChuDin(ChuDin):naylphVnhTng,tnhVnhYn.Trongnhngvnkintrc1891,tacthyph
VnhTngthucvtnhSnTyt1882n1891.Nm1891,VnhTngthucvoVnhYnvoVnh
Ynnm1899trthnhtnhVnhYn(xemaDcctnhBcK,LVnTn1930,HNi,tr.112).ChuDin
khngthHiDngnhMasproquyton.CxemcucrtluicaLBnthbit.
71

mDTrchvphaBcChuDin,tclvphaBcVnhYn.NhngtheoCngMc(tinbin,IV,t
6b)thngKt,phKinXng,ngynaylphKhoiChu,huynngYn,tnhHngYn.Khngbit
trckhiTriuQuangPhcnmnyctngcha,trongVitinULinhTpnhchngtac
cngchnilcmtchicmphaBcChuDin.BnA.47mngM.DurandkhosttrongBulletinde
lEcoleFrancaisedExtrmeOrient,quynXLIV,nm1954,nirlsboDTrchthcltnDTrchc
ttrc.ClngitalmmDTrchvmNhtDoTNhin,Hng,trongchuynChng
TvcngchaTinDung;clcngvthmnhiungichorngcimngrnggipchoTriuVitVng
thngLPhtTldoChngTcho,trongkhiVitinULinhTpkhngnilcaai.VymDTrch
khngphilmNhtD,vtheoCngMc,tnmDTrchcthldobithiuDTrchVngmdn
chnghayqunTutchoTriuQuangPhckhithyngchrakhiuvbanm(xemCngMc,tin
bin,IV,6b).
72

ThymtconrngVitinULinhTpchnitrngkhngnhthchkhngnirlChngT.

73

BTinvTudpgicHuCnhDngSnli.ylmtchimaymnchoTriuQuangPhc
qutkhivDngSnkhngphilmttaydngtngnhTrnBTin.
74

LcLoavVNinhnayvokhongcchuynQuDngvVGiang(BcNinh)

http://www.lichsuvietnam.info

Page31

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Vit Quc Vng 75.


*
Pht T 76 l em h ca L Bn; Bn mt th theo anh L Bn l Thin Bo, em ba vn qun
chy trn vo mi Lo, B Tin tm kim khng c, Thin Bo i n u ngun sng
Giang 77, ng D Nng 78, thy ch y danh thng, th vt ph nhiu, t sn xut nhiu li rng
ri, bn p thnh . i sng cng ngy cng phn thnh, tr thc cng ngy cng qung b
lp thnh nc D Nng; dn chng suy tn Thin Bo lm o Lang Vng. Cha c bao lu,
Thin Bo hong 79, v t; dn chng hi ngh suy tn Pht T lm Vng. Gp lc B Tin v
Bc, Pht T bn dn binh xung min ng; t hu khuyn Pht T xng ; Pht T nghe theo
ri ly hiu l Nam .
Nam cng vi Vit Vng giao chin Thi Bnh nm trn, gmg gio qua li, tn n
nh bay m thng ph cha quyt. Qun Nam c hi nng th, cho l Vit Vng c d thut
mi thnh ha. Vit Vng cng ngh Nam l tc thuc ca L Bn bn chia nc ra m cng
tr, vch bi Qun Thn 80 lm a gii.
Nam thnh Din 81 cho con tn l Nh Lang n Vit Vng cu hn; Vit Vng cho
con gi l Co Nng v vi Nh Lang 82, tht l ho tnh mt thit, cm st giao hi. Mt hm
Nh Lang hi nh Co Nng rng:

75

TriuQuangPhcxngVngthng4mlch,tcngy244548,VitinULinhTpninm551chcsai.

76

LPhtTcnghalmtcacPhthL,tncavanhhngnychngtscbnhtrngca
Phtgiovokhongthkth6th7.PhtTchmnm580,Vinitaruci(TNiaLuChi)sangtruynb
Phtgio(nhnxtcaDurand)
77

SngGiang:cthlsngMThanhHa.DNngcthitlpusngM,vngrngnicaThanh
Ha.Ty,LPhttkoqunxungphanggpquncaTriuQuangPhcThiBnh,tcSnTy
ngynay;nhth,vtrcahainiichiuvinhaurthpl(nhnxtcaDurand).
78

ngDNng:Chngykhngcnghalcihangmlmtvngtthnglminnikhkhanc
ngidnsncc.ngcthhiunhlmtxm,mtlng.TheoiNamNhtThngCh(A.69t142),
nm1838,MinhMnhingthnhx.Cnhiungrtln.ngDNnglmtmintcaovphasng
M,ThanhHa.
79

ThinBomtnm555.Hong:cht(nivmtngictcvng,cngnhdngchbngchvua
cht).
80

BiQunthn:lngThngCt,HCt,Hng.

81

Din:theoaDChcaNguynTri(cTraiTp,quyn6,t6a)ODintronghuynTLim.HongVit
aDCh(quyn1,t432)vcngmcchoODinlHMngynay,nicnthNhLang,trnng
HNi,SnTy.DinnaythuctnhPhcYn.
82

NhLang:theothntchlngHMlconthhaicaLPhtT.btlanghongtmchnhLQun
trongKinvntiulc(quyn6,t1b)cnglmlNhLangthcralmtconngikhccaPhtT,ngi
emcchNhLangsungi.NhLangkholocTriuVitVngyumnnhcon,btgir.Cl
lkhochdmu.CnghenhnglithathitcachngniviCoNngthr.CctcgiiNam
QucSDinCavitkhiLPhtTngmunthnggiathhaitngcaTriuVitVngcanginnh
vuavdnchngchuynTrngThuvMNngchngtmanhtmcachaconhL.TriuVitVng
khngnghe.

http://www.lichsuvietnam.info

Page32

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

- Hai nc ngy xa l cu th, ngy nay li l thng hn, tht l thin duyn tc hp, tao ng k
duyn. Trc kia hai nc giao tranh, binh c ca ph vng em thn diu xut sc hn ph
vng anh nhiu; khng hiu c ci diu thut g m nhiu k mu nh vy?
Co Nng l bc n lu trm tuyn, c bit u th thi ba o, mi mt ly ci u mu mng
rng em cho xem, k s u xui, v ni:
- Xa nay ph vng thip hn gic l nh ci ny.
Nh Lang xem xong, thm mu i ci mng rng i, bn ni vi Co Nng rng:
- Anh lm ph m y lu, nay nh n song thn, chng l c lu luyn tnh chiu chn
ring t m b khuyt vic thn hn phng dng, anh mun tm v vn an mi tha lng.
Nhng m ng s xa xi, i v cch tr, khng d mt hm mt mai m tr li c, sum hp t
m chia phi nhiu, anh tht n hn qu. Sau khi anh v nc, nu m c bin c bt ng xy ra,
chc l em phi theo vng gi m i, i v phng no em nn ri lng ngng cho anh tin
vic kim tm.
Nh Lang v nc, em vic bch Ph vng; Nam c mng, lp tc dn binh trc nhp
Vit cnh nh vo mt ch khng ngi, Vit vng khng h hay bit. n khi Vit vng c
tin bo, vi vng xch u mu ra c chin i Nam nhng thn c b ot ri, tinh thn
binh s khng phn chn na. Vit vng t bit khng th ch ni Nam mi dt con gi chy
v phng Nam tm ch yu him trnh thn. Binh gic vn ui theo sau; n chu ph th
Vng tm ngh ngi, t hu bo binh Nam n Vng s hi h to ln rng:
- Hong Long thn vng sao khng gip ta?
Thot thy Hong Long ch tay co vi Vng rng:
- Khng phi ai u, chnh l Co Nng con gi Vng ri lng ngng dn ng cho gic ,
gic bn lng khng git i cn i g na.
Vng ngnh li ly gm chm u Co Nng ri xung nc ri b i. Vng gic nga
chy n ca bin Tiu Nha, cng ng, li phi chy lui v hng ng n ca bin i Nha,
than rng: Ta cng ri! Ht nhin, Hong long r nc thnh ng dn Vng vo, nc li
nh c. Nam tin binh n , vng v khng bit i v hng no bn dn binh v.
Vit vng dng nc c mi chn nm, dy t nm Tn T nin hiu i Bo th hai nh
Lng n nm t Su nin hiu i Kin nm u nh Trn th mt nc. Ngi trong nc cho
l linh d, lp n th ca bin i Nha.
Nin hiu Trng Hng nm u, sch phong Minh o Hong . Nm th t, gia thm hai ch
Khai C, nin hiu Hng Long th hai mi mt, gia phong bn ch Thnh Lit Thn V.
*
Nam chim c nc ca Triu Vit Vng ri, thin qua x Lc Loa v V Ninh,
phong cho ngi anh l Xng Ngp lm Thi bnh hu, gi Long Bin, phong i tng qun l
L Tn nh lm An ninh hu gi thnh Din, ngi c ba mi nm, khi t nm Tn mo
nin hiu i Kin th ba nh Trn n nm Nhn tut nin hiu Nhn Th th hai vua Vn
http://www.lichsuvietnam.info

Page33

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

nh Tu th mt; con l S Li ln ni ngi, c vi nm th b tng nh Tu l Lu Phng


nh chim mt nc.
Sau khi Nam hong, ngi trong nc ch no cng c lp n th, c miu ti ca bin
Tiu Nha, phng An Khng, rt linh d.
Nin hiu Trng Hng nm u, sch phong Anh Lit Trng Uy Hong . Nm th bn mi,
gia thm hai ch Nhn Hiu. Nm Hng Long th hai mi mt, gia tng bn ch Khm Minh
Thnh V.
C hai miu n nay hng la chng dt, c nhiu linh ng vy.

Tim bnh
Vua tin L Nam mang ci t cch hn i, ra c ci nhc b khut ngi, nh chim ct
ging thanh th Cu c, nh chp nhong Vit Nam, xng t quan, i nin hiu, dng
quc hiu, nh th cng ng gi l k ho kit Nht Nam, B Tin sng Nam, ng Khut Liu
lui gi, khin cho ngi i c bt mn.
Pht T, Quang Phc u l b tng ca nc Vn Xun, mt bn th t Chu Din, ch c
m git Dng Sn, mt bn thu thp dn chng ng D Nng, tha thi m dm lnh biu,
u u Vng, th ch trng. Nhng m mt vc khng d c hai con giao, mt cy
khng d u c hai con trng, bin gii tuy ct ch hng tm khng ct, ci nng Co
Nng, i mng rng u mu, bc ca bin i Nha, chim c thnh i Loa, him thay s
dng tm ca vua L Nam . Triu nh Trn sch phong c hai, khng chia Gip-At nhng rng
xt nh tp U Linh chp th Vit Vng c phn chnh hn. Ci chuyn Long qun vch nc
a Vng xung sng, hoc gi du vic t trn m hi h cho Vng chng!
Mng ra ca nh Thc b i trong tay Trng Thu; mng rng ca nh Triu b i trong tay
Nh Lang, trc sau nh hng ging nhau, cng bi hai nng m ui v tnh m khng hiu
n c quan ca lang qun thm c. Cn nh nng M Chu du sng ging ngc, nng Co
Nng ngm gin ca Tiu Nha, trong ch u minh, hoc c hoc khng, hoc may hoc ri,
vic y c chng? c Khng Thnh khng ni chuyn qui.

http://www.lichsuvietnam.info

Page34

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

THIN T A CH X TC QUN

Qun Hu Tc, dy dn trng cc ging la, t i nh Chu v sau c th lm x thn.


Nc ta t n th bn ca Quc Bnh pha Nam La Thnh. Miu in tn nghim, tc gi l
X n, uy linh ca Thn lc no cng hin hch. Tri qua my triu, lc no l Giao cng phi
Thn vi Tri; nm no c i hn hay su keo, cng cu c linh ng.
Nin hiu Trng Hng nm u, truy phong tc Hu Tc Ty Qun; n nm th t ci phong
Thin T X Tc Qun. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong Thin T a Ch X
Tc Qun.

Tim bnh
Chp rng c cng c vi dn thi nn th, thn Hu Tc cho dn ta c cm n, cng c c g
ln lao bng, nc c n th k lu lm. Nc ta gy dng c Nht Nam, xng l dng
di nh An, nhang trm cng vi, thm c b s an ninh lu di nghn trm nm v sau. Nhng
m Qun chng phi hiu, Thin T chng phi tn, t in nn xng l thn Hu Tc ng hu
mi c r rng d hiu. Xt bc Tin nng ch no cng c th, duy nc ta mi c xng l
X Tc. Triu nh L, t khi chia gii hn sng Linh Giang, ly Cu Dinh lm trng trn, trn
c nn X Tc, khng chp vo kinh in.
Nh Ngu Ty Ph Xun m trn Ngh An cn n hiu, gn y c mt tn hc tr, a khi
hi, kho ha; quan Th Trn nh Ngu t X Tc, l xong, bn khin tn hc tr v mt bc
, n cuc ging nh l t, di v mt con ch n nhng ci xng d sau khi t xong, v
su ch rng: cu hu li x tc, ngha l ch c c li cho x tc, l ch kho vy. i!
Thn l bc thng minh chnh trc, t m phi l th thn c chu hng khng, hay l nh nc
ming m b i?
V li, trong nc khi cy la,khi gt la, cho n vic cu tr i hn su keo u cng ng Thn
Nng, m l thng tn (cm mi) ch dng cc nh cha nh miu m thi, tht l tri gc.
Trm ngh trong mt nm, n l Thng Tn, nn lm l Cu Phc ln, heo xi c bn cho tinh
khit n n Thn, nm no c ma th ht xng cho Thn vui, chng nhng hp vi l
vn hu bo, m nm c ma th trm vng khng thiu, cng t u tin. iu y nn chp
lm l thng, c theo m thi hnh, ch nn cu n th mi c vy.

http://www.lichsuvietnam.info

Page35

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

NH TRNG PHU NHN


S chp: B ch tn l Trc, b em tn l Nh, vn h Lc 83, con gi Lc tng Giao Chu ta,
ngi huyn M Linh, chu Phong. B ch c g cho Thi Sch, ngi huyn Chu Din. Thi
Sch l ngi c dng lc, trng ho kh, ting n nh gi, b Th s T nh thit k hm hi.
B ch phn n mi cng vi em c binh trc xut T nh, cng hm Giao Chu ta.
Do y, Nht Nam, Hp Ph, Cu Chn u trng gi m hng ng, lc nh hn su mi
thnh Lnh Ngoi, t lp ln lm vua nc Vit, ng Chu Din 84 mi xng l h Trng 85.
Lc by gi T nh chy qua Nam Hi, Quang V nh Hn nghe tin, gin m bim nh qua
qun Thim Nh, sai bn M Vin Lu Long em i qun sang nh n Lng Bc 86, Phu Nhn
c chin, nhng qu bt ch chng, phi lui v bo v Cm Kh 87; qun lnh ngy mt ly tn,
Phu Nhn b th c phi t trn. Th nhn thng cm, lp n th phng, thng c linh ng,
by gi n th huyn An Ht.
Vua Anh Tng nh L, nhn tri i hn, khin thin s Tnh Gii n n cu ma, qu c
ma, kh mt but ngi. Vua mng lin qua xem, ht nhin ng mng thy hai thiu n mt hoa
my liu, o lc qun hng, mo , tht lng, ci nga st theo ma m chy ngang. Vua ly lm
l mi hi. p rng:
- Thip l ch em Nh Trng y, vng mnh Thng xung lm ma.
Vua tnh dy m cm, sc phong trng tu t v, ri sm l vt n t, sai s rc v pha Bc i
ni, dng n V S m th phng. Sau li thc mng cho vua xin lp n th lng C Lai, vua
nghe theo, sc phong Trinh Linh Phu Nhn.
Nm Trng Hng th t, phong b ch l Ch Thng phu nhn, nm Hng Long th hai mi
mt, gia thm hai ch Thun Trinh. Li gia phong thm c b ch v b em hai ch Bo Thun,
thng thng vn c linh ng.

83

TheoLnhNamChchQui,tnhcahaiblLc.ChnyrtgingvichLcnntacthnghingmcho
rngcltcgiLnhNamChchQuilTrnThPhpngviLTXuynmcngnhnhcahaib
TrnglLc.TheoCngMcthTrngVngvnhLc,lichkhcnalTrng(CngMc,quynII,t
9b).ChngbTrngTrctnlThichkhngphilThiSch(theoThuKinhCh,q.37,t62).
84

TheoLnhNamChchQui,TrngVngngDin,theoCngMcvphnngsschthlb
ngMLinhlhuynnh,chuPhongnaylngHLitnhPhcYn.
85

LnhNamChchQuicngnirlkhixngvngbTrngmixnglhTrng.CngMcchniLc
nhc65thnhLnhNam,ngitlplmvua,ngMLinh(hayMiLinh).
86

HLngBc:tcHTyngynay,theoiNamQucSDinCa,nhngtheoMasproLngBcvovng
TinDu,tnhBcNinh.CngMccngchoLngBclDnm,tcHTy.
87

CmKhnayVnhYn,phVnhTng.CxemcchgintrncaMVinthLngBccthTinDu.Ti
saominnilikhngthchvsngbc?(xemlichtmvCmKhtrongCngMc,tinbin,q.II,
11b.

http://www.lichsuvietnam.info

Page36

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Tim bnh
Trung triu xa cch, quan Th Lnh tham tn, lc by gi trm trai nc Vit u l v hu ca
T S Qun c.
Phu Nhn ly t cht l mt ngi v hin, mang mi th bt cng i thin. Qun thoa xng
ngha, qu thc lin th ui quan Th s, chim li thnh, b ci Cu Chn, Hip Ph li thy
r nh sng mt tri, h chng phi l oanh oanh lit lit mt k trng phu hay sao?
T xa cho n b l m nhu, v ho lc ng, nh b L Tr nh Hn, b V Anh nh ng
vn thng hiu lnh thin h, ht nt gi sm, nhng u nh nghip c ca Tin , khinh b T
qun l tr con, dng oai lc ng hn k di, rt cuc cng ch l k c ti mun i. Tri li hai
Phu Nhn y, em mt l on binh s, mt mai m h nm mi su thnh, d xim Bch Vit,
tr mt phng nam m xng C, cng vi Triu V , L Nam khng hn khng km,
khin cho i sau u tn xng l Vng. Tuy chng chu theo k hoch ca ngi mi c trn
thua Cm Kh, m ci kh tng chnh i quang minh bao trm c khong tri t, khin
cho ngi i thn m v hng hi thm th con g mi gy bui mai ca nh Hn, nh ng c
ng lm a th t i dung quan, mc lc y y xe cho hai b hay khng?
By gi miu ca An Ht huyn Phc Lc, n i nghim chnh, ngi vo chim bi u phi
khi knh; ngi trong p mi khi c l rc th lm ra voi nga ht nh khi hai b ra trn, kh
tng tht l oai hng. An Lng, H Li u c t nghi trng kh, miu mo trng l, hnh
khch i ngang qua miu u phi lu luyn thng ngon, n c mc khch tao nhn cng qua
li ngm nh dt, thc Phu Nhn l bt t vy.
Gn y, c b lit ph Tro Nha, b trinh phi T B, thung dung tu ngha, ton quc ai cng
tm tc khen ngi. Kh khi ca hai b ny phng khin gp a v nh Trng Vng bit u
chng khi phc t M Linh m cp c Chu Din, ting vang Nht Nam m sng m h Lng
Bc, lm nhng s long tri ng t vy.

http://www.lichsuvietnam.info

Page37

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

HIP CHNH HU THIN TRINH LIT CHN MNH PHU NHN


(M )
Phu Nhn khng r h g, ngi nc Chim Thnh 88, tn l M , v vua Chim Thnh tn l
S u.
Triu vua Thi Tng nh L, S u khng tu chc cng, tht l phin thn, vua Thi Tng thn
hnh em qun nam chinh 89, S u by tng trn sng B Chnh, dn dn b vng s nh
ph; S u t trn, cc cung phi th thip ca S u u b bt sng em v. Thuyn v n
sng L Nhn 90, vua nghe Phu Nhn c sc p mi mt sai quan Trung s vi Phu Nhn n
chu Ng thuyn.
Phu Nhn khng giu c s phn ut, chi t rng:
- V hu mng mi, y phc xu x, ngn ng qu ma, khng ging cc bc phi tn Trung Hoa,
nay quc ph phu vong, ch nguyn c cht l tha lng, nu p bc hp loan s u long th.
Ri Phu Nhn mt ly tm chn qun kn mnh li (vi tt ca Chim Thnh), nguyn ph tnh
mng cho dng sng. Mt ting nh m, hnh bng m nhn cun theo dng nc mt tch.
Thi Tng kinh d, t hi v cho ngi cp cu nhng khng kp na. Ch y v sau, mi khi m
vng sng m, trng thanh sao sng, thng nghe c ting n b khc than, dn trong thn ly
lm l mi lm n xin lp n th t; t y khng nghe c ting than khc na.
Sau vua Thi Tng ng n sng L Nhn, thuyn cho gia dng th trng thy trn b c n
th. Vua ly lm l mi hi t hu; t hu em chuyn Phu nhn tu cho vua nghe. Vua ngi lng
thinh hi lu mi bo rng:
- Khng ng man n li c bc u trinh nh th, qu l mt hng gi phi thng, th no n cng
bo Trm.
m y canh ba, tri gn sng, ht nhin nghe mt trn gi thm, kh lnh but ngi, thy
mt ngi n b va ly va khc rng:
- Thip nghe o lm n b l tng nht nhi chung, Tin quc vng ca thip tuy chng dm
cng B h tranh xung nhng cng l mt bc nam t, mt phng k ti, thip c lam d khn
lc, n i thao vinh: bt hnh quc ph phu vong, thip m ngy th lng ch lo bo, nhng
qun thoa yu t bit tnh lm sao? May nh hng n B h sai s a thip xung tuyn i cng
chng hi din, s nguyn ca thip c tha mn ri cn c linh g m dm n y ng t?

88

ChimThnhtclLmpngytrc.TnChimThnhctuiLvtrirngtHonhSnnBnh
Thunngynay,nghalnPhanThit.
89

LThiTng(10281054),namchinhChimThnhnmGipThn(1044)v16nm,ChimThnhkhngtu
cnglixmphmminduynhiVitNamnm1043.
90

SngLNhnPhL.

http://www.lichsuvietnam.info

Page38

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Ni on bin mt. Vua tht kinh tnh vy, thi l mt gic chim bao. Vua truyn em l vt v
ru n n cng t, phong Hip Chnh Vng. V sau xa gn cu o, u c linh ng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Hip Chnh Hu Thin Phu Nhn, nm th t thm
hai ch Trinh Lit. Nm Hng Long hai mi mt gia phong hai ch Chn Mnh, n nay vn
cn phng s, cng thy linh ng vy.

Tim bnh
Kinh Dch rng: Thy chng nhiu vng qun mt mnh. Thng thay! Thi i tht ng khinh
b. Nc Chim Thnh bi tc di trng, thn th la l, ly vi trng buc tay, n khng c a,
ghi vic th dng ch mi, ton nc tng nim kinh Pht, khng hc Thi, Th, chng h bit n
ngha lun thng ra th no, m Phu Nhn cng l mt hng n b, c ci hnh dung c ln nhn
sa, c ci din mo hao hn nguyt thn, phng s mt v Kin vng. ang khi trn nh trn
sng tan r, sn h mong manh nh si t, th m hng hi t ci vinh vn thng, b ci tnh
mnh mt bui mai, khng khi c ci tit tho gi vng khun trinh. Ci kh u ut, nhng lc
khi, lam ti, thng phng pht trn nh sng thuyn chi. Lng trinh, tit rn, thng gi
ting vang trong gi on ma bun, n kh ai thanh hng gi gin cho sng di, nc cun, nh
than nh khc, nghn xa cn vng vng bn tai. Sng L Nhn lp n, sc phong chng cht,
tng Phu Nhn di sui vng chc cng chng cho ci lm vinh d.
Vua Tnh Khng nh Tng i bc th, Hong hu h Vng dng ru cho T trng nc Kim
l Nim Mt Hn, dn chng Trung nguyn cho vic y l s nhc.
Xt thu hiu nn xng Trinh Lit th phi, n nh hai ch Dng Mnh, th rt l qu ma khng
hp.

http://www.lichsuvietnam.info

Page39

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

LCH I PH THN

http://www.lichsuvietnam.info

Page40

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

UY MINH DNG LIT HIN TRUNG T THNH PHU HU I VNG


(L Hong)
Vng h L tn Hong, con th tm vua L Thi Tng, b m l Trinh Minh Hong Hu h L.
Vng l ngi trung hiu knh cn, qu quyt sing nng, hiu l Bt lang Hong t 91. Nin hiu
Kin Ph Hu o 92 nm u, phng mnh thu thu chu Ngh An 93, lm vic vi nm, mt
my lng ma thu khng nhng lm, ni danh lm lim trc, vua rt yu mn cho hiu l Uy
Minh Thi T, phong chc Tri Bn Chu Qun Dn S.
Lc by gi vua Thi Tng mun nh Chim Thnh sai vng lp mt tri ring gi l tri B
Ha 94, v c him tr kin c, bn mt o ao su, p lu cao, trong tri th t phi cho rng,
c th cha c ba bn vn qun, kho tng, tin lng cung cp cho c ba nm.
n lc vua Thi Tng nam chinh 95, qu c i tip, chm vua Chim Thnh S u trn,
bt v hu, trai gi, vng bc chu bu, dng xe hng nng m ch k hng vn c. Ca khc khi
hon v n hnh dinh bn chu, bit Vng c ti m ng vic cng khng thiu st iu g,
chinh lnh mi ngy thm mi, bn u chc Bn L Tit Vit, gia phong tc Vng. Li sc cho
Vng lp s dn mt L bn chu, cng c su Huyn, bn Trng, su mi Gip, s nh
ca dn c bn vn su nghn bn trm nm mi nc, s dn c nm vn bn nghn ba trm
su mi bn ngi. li vng ch h cc trng, gip trng t nay v sau ch nn t chc Thi
lot, Qun gip m thi ch khng c nh trc lm xng l Thi t ch b, Vng ph ch b
na.
Vng li cho chu Ngh An, t gip min ni, mi lo phn nhiu cha ni thuc, nhn tu xin
vi triu. C chiu u nhim cho Vng cm c Tit i tun bin, cc v t trng u phc tng
ht, thu c nm chu, hai mi hai tri, nm mi su sch.

91

BtLangHongT:khngnnnhmviNhLang,concaLPhtT,nthlngHM,huynTLim,
tnhHng.
92

KinPhHuolninhiuthbacaLThiTn,btut1039n1041.

93

ChuNghAn:tnNghAnctnm1036.TheoTonThmHongXunHndntrongcunLThngKit
(trang385),thng4nmBnhT(1036),LThiTngthnhdoanhHoanChu,NghAn.Nhngbygicn
chlmtchu.Vitslcninm1101,iHonChuraNghAnph.Nhngtrongccisau,chthys
chpNghAnchumthi,vdTonth1128,1073,1131,1132v.v
94

TriBHasngBHa;sngBHahuynNgcSn,tnhThanhHa.BygilsngxngHa(Cng
Mc,tinbin,I,20)
95

ThiTngnamchinhnmGipThn(1044).

http://www.lichsuvietnam.info

Page41

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Vua li chiu cho Vng c li chu a ba pha cng gii, dng bia khc chp vin
cng.
Kp n triu vua Thnh Tng, nm Long Thu Thi Bnh 96 th hai. Vng nh dp c gic
c l ng K, L Ph, lc tr v, c k dm vi vua Thnh Tng rng: Vng quyn chuyn
chnh, t dng binh i nh dp. Vua Thnh Tng lm theo, bn gii chc ca Vng.
Vng cai tr vic chu, phm mi su nm, ting lnh cng ngy cng n xa, nhn dn tin
mn, n khi nghe Vng b gii chc, dn chng ginh nhau nu xe, n nga, van khc nguyn
Vng li.
Mt hm Vng ang nhn ta trong ph, va c mt con chim diu hu bay vo trong mn,
ging chim s s reo ln no ng, ngi nh mun ui bt; Vng bo im xem n bay u
ch no. Chim diu hu bay ling trong mn ba vng ri bay ra ch Vng ngi, va bay va ku,
xng n trc bng Vng ri xung thnh ra mt trang giy trng. Trong trang giy c nt ch
l m, trng khng c r, dng nh rng my, Vng bo em ct i.
m y trng trong gi mt, quang cnh ng yu, Vng cho mi tt c bn thn cng n
thng ngon, n ca rn rp, c ru linh nh, ni ci vui v chng khc g tic ln Diu Tr.
Vng ht nhin ngi nhm mt thy mt ngi tc chng su mi tui, i mo gii tri, bn
o t h, tht lng, tay cm ao Thanh Long Yn Nguyt n trc mt vi cho, Vng lin hi.
Tha rng:
- Ti l v sao V Khc trn tri, vng lnh c Ngc Hong in an Tiu, xung triu
Vng n trc in T H l ch Qun , tho mt chng Ngc ip.
Vng tha li rng:
- Ti l ngi lng trn mt tht, u hay lm vic trn tri c?
Ri ly tay gt ao thanh long c t. Thot c trn gi u o o a n. Vng git mnh tnh
li th ra l mt gic chim bao.
Vng mi thut li u ui cu chuyn con chim diu hu hm trc cho thn bng nghe. Mi
ngi u bo l im tt.
Tic xong, Vng vo phng ng, m y khng au m g m cht. Ngi trong chu xin lp
n th phng, mi khi cu nng, o ma, u c linh ng, lm mt v i phc thn cho mt
chu. Cc ni thn lc u c n th, cng u linh ng.
Mi khi thin t em qun i nh k bn nghch th rc kiu Vng i trc, n ch chin a,

96

LongThuThiBnhlninhiuthnhtcaLThnhTng,btut1054.Vynmthhailnm1055.

http://www.lichsuvietnam.info

Page42

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

nghe trn khng c ting binh m rm r, u c i thng c.


Gia nm Nguyn Phong nh Trn, vua Thi Tng nam chinh Chim thnh, thuyn vua i mau
nh gi, qu nhin c i thng. Lc khi hon v n chu, vua ng ln n, sc phong Oai
Minh Dng Lit i Vng.
Nm Trng Hng nm u, li cho thm hai ch Hin Trung; nm th t, gia phong hai ch T
Thnh. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Phu Hu.

Tim bnh
Nc ta t xa ly i Mc min lm Nam gii, Ngh An l t cc bin ca nc vy.
Tri i cc quan cai tr trong ht, ht thy u ly k nam, trm hng lm ti mang; thit mc,
bch n lm rng hm, t ai ly trch nhim v v, ro ngn lm gnh nng ca mnh.
L Bt Lang thn lm con vua, gi ly tit vit, ng mt phng in, khin cho nhn dn v
mi r u s phc, triu ni xng khen. n lc i c s tnh cm th niu xe than khc. n lc
cht c ci triu chng vng mnh ln tri. Lng dn mn cng c ca Vng, lp n th
phng, th ra n hu cm ngi bit l ngn no! ang lc y su cnh qun nam chinh, ng
thu, ng b u tin, Vng thung dung lm xong cc cng vic, cng t u tin li, l
mt im rt kh khn. Gn y c ng Uc Trai, ng Siu Trung Cng lu trn nhng mi tm
nm, m cng nghip vng v chng nghe g. duy c ng Phm Thng th v nho thn bit gim
thu cho dn, nhng th trn cha c bao lu vi mt, nhn dn truy nim cng c lp n
miu, Cu Dinh m th phng. Mi hay gnh nng can thnh cho cng hu khng ch chuyn
nng ta vo bc v phu mnh m m thi vy.

http://www.lichsuvietnam.info

Page43

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

HIU Y UY MNH ANH LIT PH TN I VNG


(L ng Trng)
Vng h L tn ng Trng, ngi huyn T Lim, mnh cao hai trng ba thc 97, kh cht
oan dng khc ngi thng. Thiu thi lm quan huyn p, b quan c nh n, Vng
than rng:
- Trng chi ca i ngi nn nh chim Loan chim Phng, nht c vn l, u m cho ngi
tha m, lm n l cho ngi?
Vng bn chm hc, ngy thng di mi, pht minh kinh s, vo lm quan nh Tn, lm chc
T l hiu u. n lc Tn Thu Hong thn tnh thin h, sai Vng em binh trn th Lm
Thao th thanh danh chn ng Hung N 98. Thu Hong ly lm im tt.
n sau, Vng gi c v lng. Thu Hong c tng ng, t ngoi ca T m Hm cung;
trong rut tng cha c vi mi ngi, mi khi s bn phng n, thm khin ngi vo
trong rut lay ng pho tng; Hung N thy th kinh s cho l Hiu U cn sng, bo nhau
khng dm xm phm bin gii. 99
i c Tng nh ng, nin hiu Trinh Nguyn nm u, Triu Xng 100 qua lm H
nc An Nam ta thng qua chi lng Vng, m mng thy cng Vng ni chuyn tr dn, v
ging lun sch Xun Thu t truyn, nhn Triu Xng mi hi thm nh c ca Vng hi
xa, th ch thy m khi ngang tri, sng nc mnh mng, ru phong ng , xanh ri cm
hoang, mt mnh nhn vn pht ph trn m c thn hoa rng. ng mi lp li n th, xng
cao lu ln, ri chun b l vt em n t vng.
n lc Cao Bin nh ph nc Nam Chiu, Vng thng hin linh tr thun. Cao Bin ly
lm kinh d, sai th trng tu t v trng l hn xa, v chm khc tng g son thp ging nh
thc m em l vt n t, t , hng ha khng khi no ht 101.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Anh Lit Vng, n bn nm, gia phong hai ch
Dng Mnh, nm Hng Long th hai mi, gia phong Ph Tn i Vng.

97

Haitrngbathctc9mt20

98

LngTrngsngvoivuaThc,hiulimtriuTnbnTu,lmhiuunhHungNibi,danh
tinglylngnnichvicctngngtcaHmDng(bnTu)mqunHungNkinhs.Theo
LnhNamChchQui,LngTrngtnthclLThn.
99

ncangnaylngTrm,phaBcHNi(chTrmdochLimmra,i:eltrccltl,sautl:tr).

100

ChuynLngTrngthngcsptronglchssaucuckhinghacaPhngHng,trongthikTriu
Xngsanglmh.
101

CaoBinthnggiLngTrnglLHiuU.PhnbitviLUlmtnhnvtkhc.

http://www.lichsuvietnam.info

Page44

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Tim bnh
Hng, Bng, ng, ng l bn v ti linh ca nc ta vy. Ph ng i Vng; ng Chu
Thn Vng u l linh kh ho nhin, khng c th l danh trng c. L Hiu U ly tm thn
cao hai trng, lm quan thng quc, gi chc Ty L, oai khip Hung N, ngi Lm Thao s
oai m mn c. Sng thi ngi u hm m; cht thi nh chng qun. Tng ng t ngoi
ca, c my lay chuyn ng, oai hng nh sng, ng xa m trng khin cho bn cng h
rng hn phch. Sau vi trm nm li thc mng cho Triu Xng, hin linh cho Cao Bin, ting
thm oanh lit, ging nh cc v Thin Thn khng hn khng km, nh th h chng hng v
lm thay!
By gi miu lng Thu Hng huyn T Lim, cch pha ng thnh bn mi dm n i
s, miu in trang nghim, cao ngt trn b sng. Du cho sng c v b, mun dm chy
xit, vn nghim nhin ng vng khng lay. Ngay trc miu c bn ngang l con ng
thng lu n kinh phi ngang qua y, mt ch hi ln, thng mi hnh nhn, cao ti t
khch, chp ni nga xe qua li nh dt, m trn xa vn an n, khng xy ra nn gi sng, nhn
dn u xng tng cng c ca thn. Lng Thu Hng rt ng, giu, n khi cng t, l vt
long trng tinh khit, hng nm n ngy rm thng by, c ngy hi lm l i k phc, ngi
n xem ng nh rng, ng s ch ba nh ca c ci quang cnh nh thnh th. L t, th
nghim chnh, ngi n xem l u phi kh knn, so vi hai n Tin Du v Kim ng cng
ngang hng vi nhau. Nhiu ngi n n cu t, c ngi bng con n xin Thn cho h,
nhhai anh em Tit, Ngha lng Vn Canh, n xng h L h Trn tc l Thn cho h . Tp
Chch Qui chp s tch ny cng ng vi y, nhng trong y c vi chuyn nh: au bng i
tiu, em cho xin php thn, v dng thu ngn lim thy ma th l qui n, nn b i cng
c.

http://www.lichsuvietnam.info

Page45

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

THI Y TRUNG PH DNG V UY THNG CNG


(L Thng Kit)
ng h L tn Thng Kit 102, ngi phng Thi Ha 103 bn hu kinh Thng Long; thn ph
tn l An Ng, lm quan n Sng Ban Lang Tng, i ny qua i kia c tp m. ng nhiu
mu lc, c ti tng soi, lc nh phong t tun nh, c ting khen ra ngoi, c sung lm
chc Hong Mn K Hu 104. i L Thi Tng hng thin ln chc Ni Th Tnh Tri. Thnh
Tng bi chc Hiu U Thi Bo.
ng lm quan knh cn, hnh ng u tun theo l php, khng mt my may lm li, mng n
vua trao cho Tit Vit, c i kinh l hai qun Thanh Ha v Ngh An, coi dn n nm huyn,
mi lo ba ngun, nu c k nghch mnh th u cho quan Trn trng tr; duy c nc Chim
Thnh nhc b chc cng, vua phi thn hnh chinh pht 105; ng phng lnh Tit Vit i
Tng, sung chc Tin phong, bt c vua Chim Thnh l Ch C 106, lun c thng chc
Ph Quc Thi U kim lnh chc Ch Trn Tit ng Trung Th Mn H, Thng Tr
Quc Thin T Ngha 107 Quc Ph Quc i Tng Qun Khai Quc Cng.
Nhn Tng tc v, thng chc Ph Quc Thi U nhim i thn 108 thi Anh V Chiu

102

TnhcaThngKitcghimtcchkhctrongmchcaAnhV,lngYnLc,phKhoiChu,
tnhHngYn.TheoHongXunHn(trongLThngKit,quyn2,trang388390),nhngonlincannL
ThngKitcamtchychobitchaThngKitlmtquanthiuiThnhTng,hQuch,qun
huynCuLu,thucTGiangNayxtccschTonThvVitSLc,tathyiThiTngcthiu
QuchThnhDtltngmThiTngsaicmqunnhNngTrCaonm1048.Cthlngisinhra
ThngKit.NuqunhvythtisaoThngKitlithnhhL?MchAnhVtrlisn:yvvuaban
quctnhchong.Tuymchkhngnichuynyxyravonmno,nhngclvonmngcbanhiu
ThinTNghaNam.Vuanhnnglmconnui,thtnhinchonghL(HongXunHn,Sd,tr.389).Theo
biacaNhBS,ThngKitltnt,tnhulTun(Sd,tr.41).
103

PhngThiHavophaTythnhThngLong,phaNamBchTho,gnchrxungtrngua
nga.
104

Hongmnchihulmtchchonquan.BnA.751catikhngniLThngKittnhthn,nhngchc
Hongmnchhuchobitriuy.BncagiosHongXunHnyhnvchp:vngcdngmt
p,nnmitnhthnmsungvochcHongmnchhu.CngtrongVitinULinhTpbncaHong
XunHn:vuathymtmip,chongtinbavn,botym.
105

Hchiunamchinhngy2421069,xutqunngy831069.

106

ChClRudravarmanIII,sauimngbngbachuBChnhaL,MaLinhtcQungBnhvBcQung
Trngynay.
107

BncatichpThinTNgha(emnuivua)clhplhnbnHongXunHnchpThinTNgha
Nam(connuivua)vLThngKitlcy51tui,trongkhiLThnhTngmi46tui.Nhngbnca
HongXunHnhpvibiaNhBSvlchs.LThngKitcllnghacaLNhnTng.
108

NhnTnlnngingy121072,lcymi7tui.LThngKitcthngchcvnghbLanThi
Phi,mvuaNhnTn,khuynhoHongthihuThngDnghDng.4thngsaungyngquangca
NhnTn,LoThnhpheThngDngbginglmbinhbthlang,nmsauThihubpphichttheo
LThnhTng.

http://www.lichsuvietnam.info

Page46

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Thng109. Trc kia ng c nghe ngi nh Tng mun em binh m qua nhm bin cnh nc ta
ri gy ra chin tranh, ng lp tc tu cng vua rng:
- i cho gic n m nh, bt nhc mnh nh trc i cho chng nht mt nhut kh th hay
hn.
Vua mi sai ng thng lnh i binh, nh ph ba chu Ung, Khm, Lim 110 v bn tri ca Tu,
bt sng ngi cng ca ci v s.
Nin hiu Long Ph 111 nm u, vua trao cho ng chc Ni Th Phn Tnh p Nha Hnh
in Ni Ngoi Tri S 112. Ma ng nm y, i nh gic Din Chu 113 l L Gic cng ph
tan c. Nh Tng bo th, hm my chu Lc Lc. ng ra sc p thnh bn sng Nh
Nguyt 114, nh ly ngun V Bnh 115. em qun tr v, vua rt khen thng; n lc ng
mt116, vua truy tng chc Nhp Ni in Tri Hiu Kim Thi U Bnh Chng Qun Quc
Trng S, tc Vit Quc Cng, cp n lc mt vn nc nh 117, cho em l Thng Hiu k
phong tc Hu.

109

AnhVChiuThnglninhiuthhaicaLNhnTn.Lmvuat10721127,NhnTncttc8nin
hiu:ThiMinh(4nmu),AnhVChiuThng(9nmsau),rinQungHu,HiPhong,LongPh,Hi
TngiKhnh,ThinPhDcV,ThinPhKhnhTh.
110

ThtUng,Khm,Limkhngcng,philKhm,Lim,Ung.Cucbcchinhkhist1591075.

111

LongPhlninhiuth5caNhnTn,btut1101n1109.

112

T1082n1101,LNhnTntrngthnh,LThngKitluivtrnThanhHa,dngchaLinhXng,
HngNghim.SaukhiLNhnTnininhiulLongPh,LThngKitcmivtriugichct
tng.Lcyng83tui.ChcmicaLCnglmtchccnthn,quncmivictrongvngoicung
in.
113

DinChuvphaBctnhNghAnvclgmmtttThanhHa,VitinULinhTpkhngnirv
LGic.LGichccphpphthu,dngmbinhsaikhinqunlnhgi(CngMc,chnhbin,IV,3b42)
114

BnNhNguyt:NhNguytlkhcsngCuchyqualngNhNguyt,chcasngCLchyvo
sngCu,cchThngLong20cys.Mttrnnyquytnhsthngbicaibn.Phngtuyncaqun
Tngdi30cysnhngphngtuyncatacngrtvngchi.Cuicng,tathngmtcchvvangnhti
iukhinrttinhvicaLThngKitvcngnhtinhthnrtcaocaquns(xemthmchuynTrng
Ht,cngtrongtpny,tr.46).
115

VBnh:tcNhNguyt,haysngCu

116

LThngKitsinhnm1019mtvothngsunmAtDu(1106)tiThngLong,th86tui(CngMc,
chnhbin,IV5)
117

ChctccaLThngKit(theobiachaLinhXngvligiithchcaHongXunHn(Sd,tr.386):Bia
LinhXng,dngsaukhiLThngKitmt,kccchctccangnhsau:suythnhhipmu,th
chnh,tl,dcicngthn,ththngthlnh,khaiphnghngtamti,nhpninitritnhtri,
kimhiuthiu,kimngsiphu,daothchtrntits,ngtrungthmnhbnhchngs,
thngtrquc,thintngha,phqucthngtngqun,vitquccng,thcpnhtvnh,thctht
phongtthinh.Nghal:kbyticcng,trungthnh,bymu,cmtit,gichnh,gipvic,pht;coi
victithngth,cquynmph,ngangvitamti,cvoni,coittcccvicchutrongcung,lnh
chcthiunguccqun;kimchcngsiphukimsotvicchnh,Kinhcoivicqunttccc
trn,cngcoivicbth,hngngyngnvuabnvic;hmthngtrquc,ccngbtctng
gic;emnuivua;chcthngtnggipnc,tcquccng,hiuVit,cphonglchngmtvnh,
cthtphonglcbnnghnh.

http://www.lichsuvietnam.info

Page47

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Ngi dn no ham chung ma qu, ng bng huyn hoc dn chng th b ng trng pht sa
thi kh tr phong, cho nn lc by gi c ci Dm T no th u bin ra lm hng ha
ca cc v Phc thn c; nhn dn chu n su ca ng rt nhiu, nn sau khi ng cht, tu xin lp
n n th phng s ng; mi khi c vic cu o thy u linh ng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Ph Quc Cng, nm th t gia phong thm hai ch
Dng V. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Oai Thng, n th sum nghim,
linh ng cng r rt vy.

Tim bnh
L Thi U l mt quan Trung Thng Th. Tri thi ba triu, thu chung khng c t vt, phng
Bc b gy c nh Tng ln, phng Nam bnh c nc Chim mnh, k ci cng nghip
triu miu th ging nh L Phng Hiu, L o Thnh. Sng lm danh tng, cht lm danh
thn, tht l khng ly g lm thn mt vy; ai bo trong phng quan Gim li khng c nhn vt
xut sc nh th, cng nghip v i nh th!
Bn sao Ta c sao Ym T, trong sch Chu L c chc T nhn, u ni v hon quan (quan
gim), m nhng k che lp thng minh ca vua, ri lon chnh s triu, tri qua i nh Hn,
nh ng, nh Tng, nh Nguyen, nh Minh lm mt nc, hi dn k ra khn xit, m tm
c nhng hng tri gan th cha nh M Tn Lng dp lon, L K Nghip tn trung th thc
l rt him.
Nc Vit ta t i nh L nh Trn v trc cha c nghe ci nn quan Gim; nh L trung
hng v sau hon quan c k ngi trn liu ban, cc quan vn v u xu ph trc ca, sng
thi kt ng phn bi cng l, cht thi vin l sc phong Vng tc. M m snh vi Sn
lng, nh ca ln hn Vng ph, nhng ai trng thy u cng cm gan. Ch duy bit phng vic
cng nh Hong Ng Phc, em lng knh cn th vua, ly iu nghim minh sa tr k di,
thng thng lnh i qun i nh dp, bnh c ci lon Nguyn Cht, Nguyn Cu, gic trng
thy bng c bo nhau l c ca Mc Nha Tng Cng ri em nhau trnh i, oai c phc
ngi xa nh th, cng nghip rng triu, vang c mi r, mi khi ch miu ng bn vic
chnh s, sng sut qu quyt, nghim nhin c phong th i thn.
Nm Gip Ng, ng lm Thng tng, em qun qua sng Linh Giang, bt c ph tng ca
gic, vo trong m vi vn hng binh nh l vo ci khng ngi, thu ho khng phm, chung
c khng di, nu khng c tr dng hn ngi th u c nh th? Nhn s H Nam n nay
vn cn thng mn m truy tng n tc i Vng, i Chiu Thng nm u, c t chiu
tc ot Vng tc ca cc v hon quan, duy Vip Cng c nhng cu m thi, cng l
cng lun ca thin h ch khng phi ring ca Bng Lnh vy.
Than i! Nht Nam lp quc trn di vi nghn trm nm, tm nhng k danh thn trong hng
quan Ni Th, s xanh i i ghi c nh Vit Cng Vip Cng th c my ngi u?

http://www.lichsuvietnam.info

Page48

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

BO QUC TRN LINH NH BANG QUC THNH HONG


I VNG
(Thn sng T Lch)
Xt S, Giao Chu K v truyn Bo Cc th Vng vn h T, tn Lch, lm quan Lnh Long
; Vng vn Long , lng trn b sng nh 118, gia t khng ho ph lm, t gia ly s
hiu lm trng, ba i nhn nhng nhau khng ring bit.
Thi nh Tn th u Hiu Lim, c li chiu biu dng mn l ca Vng, gp nm mt ma
thiu n, chiu ong la kho cho Vng, ly tn Vng l T Lch t tn thn.
Thi vua Mc Tng nh ng, nm Trng Khnh th hai, quan H L Nguyn H 119 thy
ngoi ca bc thnh Long Bin c dng nc chy ngc, a th kh quan mi tm ch cao ro
di Ph L n; quy ch tr liu l ca kp tng i, bn hng vy trn, nh ca san st, y
l c trch ca Vng lc sinh thi vy. Nhn c hi y, quan H tit tru t ru, mi tt c
cc k lo hng thn n n ung, ri thut chuyn mun tu xin phng Vng lm thnh hong
th trn di mt lng, mu tnh bn bc vi nhau rt l tha thip.
Khi y bn tnh vic khi cng lm n th, chng bao lu n th lm xong th l mt to n
ln, nguy nga trng l; ngy khnh thnh, trm iu ma u c, n ch vang tri. t bi ngi
m p, ngi bi c m long trng, c phi vy khng?
m y, Nguyn H ang yn lng nm bn ca s, ht nhin mt trn thanh phong o o thi
n, vi cun ct bay, rm lay n ng, c mt ngi ci mt con hu trng t trn khng chy
xung, my ru bc ph, o xim sc s, ni vi Nguyn H rng:
- Mng c S qun u cho ta ch thnh, nu S qun c gio ha c dn trong thnh cho ht
lng ht sc th mi sung c nhim v ca quan th mc, mi xng vi trch nhim ca mt
bc tun lng.
Nguyn H vi t xin vng, hi n h tn th khng p. Ht nhin tnh dy mi hay l mng.
Kp n lc Cao Bin xy thnh i La, nghe Vng linh d, lp tc em l in t bi chc
Ph Thnh Hong Thn Qun.
Thi L Thi T di thng mng thy mt ng u bc, phng pht ng trc b rng, ci
u ly hai hy h vn tu. Vua ly lm l, hi tnh danh th ng tu r lai lch nh th. Vua ci
bo rng:

118

TheoCngMc(tinbin,IV,31)thTLchlmtnhnhsngNh.TheoThanhNhtThngChsngTLch
itphangthnhphGiaoChuchuynsangphaBcriisangphaTythngnsngNhu.Xakiac
ngitnlTLchy,chonngisngylsngTLch.HiuninhiuVnhLc(14031424)nhMinh,
HongPhcliothm,nhnitnlsngLaiT.NayphangtnhHNi,huynThXngcmtca
sng,ylchphnlutsngNh.
119

VLNguynH,CungTh(quyn17thng,t5b)vit:NmBoLchnguynnin(825)thng5,L
NguynHAnnamtuxindichuynhphsangbsngphaBc.

http://www.lichsuvietnam.info

Page49

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

- Tn thn cng gi c hng la trm nm hay sao?


ng lin p:
- Mong mun hong nh Thi Sn bn thch, thnh th v cng, trong triu ngoi qun thi
ha, bn thn khng ch hng ha mt trm nm m thi.
Vua tnh dy, khin quan Thi chc em ru n t, phong lm Quc Thng Long Thnh
Hong i Vng. Dn c cu o hoc th nguyn iu g, lp tc thy ha phc linh ng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong hai ch Bo Quc; nm th t, gia phong hai ch
Hin Linh, nm Long Hng th hai mi mt, gia phong hai ch nh Bang.

Tim bnh
Ci c ca qu thn rt l thnh vy. Tuy rt ti m rt sng, rt kn m rt h. Cho nn bo rng:
thng minh, chnh trc gi l Thn, khng nn ly thc tc m o lng c. Xem nh vic
linh d ca T Vng h chng nn s hay sao?
i! Vng vn con nh dng di trm anh, ch vo ni bin bi, tu nh ly c, hiu ha
lng ging, ln nh tha thip, gn xa vui vy; ch nh nt tt hiu m u c khoa hiu
lim, c li chiu ch khen thng, nh ngho ly s thanh bch gi mnh, ch tho ngy thng,
hn k tm thng gp bi.
Tuy sinh tin c ci vinh danh nc Bc chiu nu, sau khi cht anh linh phi thng khng mt.
Ban u bo mng cho Nguyn H m i cao, gc rng t mng n, k li bo vo trong mt
L m mun dm cn nhc, mt hng phng chiu xung Thin th, mun th ting linh
khng dt, th so vi cc ngi sng lm chc Khanh Tng, cht c vua bao phong, h chng
phi trong kh m c d, trong d m c kh hay sao?

http://www.lichsuvietnam.info

Page50

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

HNG KHNH KHUNG QUC TRUNG V T TR I VNG


(Phm C Lng)

Xt S k: Vng h Phm tn l C Lng. Thi vua Thi Tng nh L, nhn ph H c


nhiu nghi n, quan s s khng th quyt nh c. Vua mun lp n th thn, cu nhng v
thn no anh linh hin hch, c thnh tch r rt trn hon cho nhng k gian t n n bi
yt thn khng dm man tr. Vua mi tm gi trai gii, thit n t hng trnh co vi Thng
.
m y Thi tng mng thy mt vin S gi o , phng lnh ch ca Thng , sc t Phm
C Lng lm H Ph Ngc Tung Manh Ch. Vua hi li rng:
- Th th l ngi no, hin gi chc g triu ta?
S gi ni:
- ng y l quan Thi u triu vua L i Hnh y; lm ti th tn trung bo quc, ch th l
mt by ti ca x tc; ng l ngi ngay thng d di, c ng gi sinh; sau khi mt, Thng
xt hi th trong trng khng c mt li no, hin b chc Nam To Cuc Trung Tuy L Lc
Quan.

Hi n nhn duyn i trc, c iu g lm li khng th u tha rng:


- ng y ng l mt ngi tt lnh, chu ni quan Chu Mc V An l Phm Chim, con quan
Tham Chnh l Phm Man; em quan U l Phm Dt, Phm Chim gip Ng Tin Cha c
cng khai quc, phong chc ng Gip Tng Qun; Phm Man gip Nam Tn Vng lm quan
Tham Chnh H; Phm Dt gip vua inh Tin Hong v vua L i Hnh rt nhit lit, lm
quan Thng Qun Hiu; C Lng gip nh inh sau v nh L, c cng t mnh, lm chc
Ch Huy S, h gi qua nam nh Chim Thnh chm c u vua gic, c phong Thi
U. Ph t huynh i ny qua i khc u c ting khen.
Vua Thi Tng rt ly lm phi, bn phong tc Hong Chnh i Vng, sau i li l Hng
Thnh i Vng. m y, vua mng thy Vng i m, mc o, ai lng, ro bc n ly
trc long tr. Vua ly lm l sai quan vn thn chm lm bi k chp tch l.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong hai ch Khung Quc, nm th t gia phong hai ch
Trung V. Nm Trung Hng th hai mi mt, gia phong hai ch T Tr.

Tim bnh
Nhng nh ngc, nh lao i xa, u th ng Cao Dao, bi v ong Cao Dao ly ti nng ca
http://www.lichsuvietnam.info

Page51

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

mt ngi by ti thnh trit lm chc S s, th ci c khoan gin, gi ci chc don minh,


trm h hp trung, bn phng gi ng; hnh vin th ng, c hnh pht nhng cu ng cho c
hnh pht vy, ng Phm Nh Nam cn ly lm cong hay thng, nghe mnh tri th t c ch g?
ng Phm Thi U ngi ra th no m cng nhin dm lm Minh Ch ch ngc tht? K v
gia th th chm ni i Ng, Tn, ci nga triu inh, L, th c khc g bn tu thi lp
cng danh?
Lm quan vi nh inh ri tr v nh L, nay li lm ti nh L, nu i by gi c ci kin bt
trung bt hiu, qu n cng nh th ng c x hay khng, hay l khng x? Truyn c ni rng:
Mnh khng c iu li mi ch ngi c. ng Minh Ch nu c linh thing, v tt dm
ni rng: x kin ta cng nh ngi vy!
Ngi i sau c bi th rng:
Vi nn tm hng mng xch y.
Bo cho Thi U gi Hnh Ty,
Nam To trong cuc tri T Lc;
U gia n qu S s
Hng thnh qu sn nu hin d,
Vn quan khc chp hy k.
Nghn thu tra n inh, L n,
Minh Ch khn b x l g?

http://www.lichsuvietnam.info

Page52

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

THNG KHUNG QUC T THNH VNG


(L Phng Hiu)
Vng h L tn Phng Hiu, ngi lng Bang Sn (c ch gi l Bng Sn, by gi l x Dng
Sn, huyn Hong Ha) ph Thanh Ha (nay l tnh Thanh Ha). C ngi bo Vng l chu
nh Phin Hu nh; Vng thn hnh cao i, k v, my ru di v rm, sc mnh hn ngi.
Thi ng cn nhc qun, c k nh giu Lng Giang mn ngi c sc mnh ginh
rung Vng ly tay nh c khm trc m nh khng mt ngi no dm chng c.
Sch Vit s B Di c chp: thiu thi, Vng hng dng c hai lng C Bi v m X tranh
nhau a gii, dng n gm gio nh nhau. Vng xn tay o bo ngi lng C Bi rng:
- Ch mt mnh ta c th ch hng vn a.
Cc ph lo c mng mi dn nhiu cm ru mi Vng n ung no say. Vng n rt kho,
cm dng n ba mi ni ng mi no, ru ung nhiu khng k c. Ngy y, cc bc ph
lo khon i Vng n ung no say ri, lp tc ra khiu chin vi ngi lng m X. Hai thn
gip chin, Vng xng mnh n trc, nh c gc cy, gi tay ch huy n ch no thi ch y
b tan tnh; chng b thng rt ng, ngi lng m X c kinh, tr rung li cho lng C Bi.
L Thi T tuyn m hng ngi dng lc sung vo qun Tc V Cm Bnh; Vng ra ng
m u tin, cn lao c lc, rt hp lng vua nn c thng chc V V Tng qun, cng vi
m Thn, Quch Thnh Dt, L Huyn S ngang hng.
Thi T bng 120, Thi Tng phng di chiu tc v, Dc Thnh 121, V c, ng Chinh122 ba
vng u em binh n mu phn, em v binh ca doanh mnh ko thng n i Ni, chia ca
tranh nhau vo trc, nh nhau hn lon; s th cng bc, Thi Tng hong s, khng bit tnh
lm sao bn u mnh i s cho Vng, bo rng:
- Trm nay tin thi lng nan, cho php Khanh c tin nghi hnh s.
Vng phng mnh em v binh trong cung ph ko ra ca cung i ni gip chin, qun lnh hai
bn gip nhau, thng ph cha quyt; Vng phn n tut gm n ca Qung Dng123, ln
ting bo V c Vng rng:
- Bn Vng dm d Thn kh, mit th T qun, trn th vong n tin , di li bi ngha thn
t, thn l Phng Hiu xin em gm n hin.

120

LThiTmtnm1028;LThiTnphngchiulnngicngnmy,vohi18tui.

121

TheoschThinNamTrungNghaLccaPhmPhiHinthDcThnhVnglconthLThiT(xem
CngMc,chnhbin,II,8)
122

ngChinhVngtnlLc(CngMc,chnhbin,II,26).HaiVngkiakhngbittnlg.

123

CaQungDng,theoCngMclsQungPhc(CngMc,chnhbin,II,28).ChDngvch
Phccthlmvinhau.

http://www.lichsuvietnam.info

Page53

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Ni on, chm ngay chn nga V c Vng. V c Vng gic nga mun n nh
nhng nga qu, b Vng chm u. Binh ba ph thua chy, quan qun ui git khng cn
mt mng, duy ch ng Chnh Vng, Dc Thnh Vng mt mnh thot nn.
Vng tr v tu tip trc linh cu vua Thi T, v n in Cn Nguyn bo tin thng li.
Thi Tng u lo v bo rng:
- Ta s d i c nghip c ca tin , ton c di th ca cha m, u nh sc ca khanh. Ta
thng c s nh ng, thy Ut Tr Knh c gip nn vua, t bo nhn thn i sau khng
ai snh kp, by gi khanh y trung dng li vt qu Knh c xa lm.
Vng li khc m than rng:
- B h c cm tri t, oai dy bin thu, triu ni trong ngoi theo gi m lt, cc Vng
manh tm d , qu thn trn di u c th git c c, bn thn c sc g u?
Vua bn phong cho lm Thng Thng Tng Qun, phong tc Hu. n gia nm Thin
Cm Thnh V124, Thi Tng nam chinh Chim Thnh, Vng lnh chc tin phong i ph binh
gic, ting dy nc Phin. Sau khi khi hon, vua nh cng hnh thng, chiu ly hn nghn
mu cng in ni Bng Sn, cp cho Vng lm t in, min cho thu la chc ao.
S chp: Sau khi bnh Chim v, Phng Hiu khng mun tc thng, ch nguyn vua cho php
ng trn ni Bng Sn, qung ai ao mt ci, h ao cm n ch no th cho lm bit nghip
n y. Vua nghe li, Vng mi tro ln chp ni Bng Sn, xch dao nm mt ci, dao i xa
hn mi dm, cm vo a phn lng a M. Vua lin y cho Vng tha thu chc ao. Cho nn
chu i v sau c rung thng cng, u gi l rung chc ao, l do t Vng lm trc vy.
Vng tn trung th cha, bit c iu g l ni ht; i chinh pht ch no cng thng ch.
Vng c by mi by tui mi cht; th nhn truy nim cng c, lp miu th lm Phc
Thn; thn dn cu o lp tc thy linh ng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Thng Vng, nm th t gia phong hai ch
Khung Quc. Nm Hng Ln th hai mi mt, gia phong hai ch T Thnh, n nay miu v
nguy nga, hng ha khng dt.

Tim bnh
Vng sinh ra dnh d, m sn k ti, sc mnh hn ngi, thy trong S chp tng cha
d c my ngi snh kp. Xem ci sc mnh lc tui tr, la gt ba mu m ch gnh mt
gnh, ba cm hai mi ngi n m ch n mt ba th ci d lc ca Vng ra lm sao! Nc ta
c L Quang H n nhiu v sc mnh, c th so snh vi Vng nh anh em. Cng nghip ca
Vng chp s nh L, thi gii hn Ut Tr Knh c125 vy.
Vng sinh tin c in t Bng Sn, nu ln mt s gp g khng i no c, tha thu

124

ThinCmThnhV(10441088):ninhiuth5caLThiTn.ThiTnnamchinhnmGipThn(1044).

125

UtTKnhcgitcNguynCtcuchlThDn(ngThiTng).

http://www.lichsuvietnam.info

Page54

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

chc ao, mng i vinh sng, n lc cht th c chiu phong Phc Thn, d linh mun i bt
h, miu mo trng tn, tn tui rc r trong t in. Kinh th ni rng: Cng ln thng ln,
h chng phi th ru!
By gi lng Tin Phong, lng Bch Hc thn dn u c phng t, hoc gi thi p ca Vng
ang cn di tch chng?

http://www.lichsuvietnam.info

Page55

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

THI Y TRUNG TU V LNG CNG


(Mc Thn)
Xt S k v i truyn: ng h Mc tn Thn, ly vic chi li bt c lm ngh sinh nhai.
Thi xa L Thi Tng c quan Thi s L Vn Thnh 126 nui c mt ngi gia n ngi i
L, gii v thut ch o, hay bin ha my m, khin ngi thc ha ra hnh beo, cp. Vn Thnh
d dnh n m hc c thut y127 ri thit k git a y i, mu tnh vic tim ngi vua.
Mt hm vua Nhn Tng ng ra Dm m xem c; thuyn rng thung dung, mi cho khoan
nht, ln chi trn h rt vui v, ht nhin thy my ko n trn mt h m mt, i din
khng trng thy nhau, vng nghe ting cc cho vn vt lt m tin n, thp thong c mt
con h ln ang h mm nhe rng nh mun cn, vua trng thy c kinh. Lc by gi Mc Thn
ang vung li bt c, trng thy r rng mi ni vic gp ri, lp tc vung li chp bt c
con h ln, li ha ra l L Vn Thnh 128. Vua truyn ly giy st tri li, ci g giam vo, ri y
ln thng lu sng Thao129.

126

LVnThnh:HongXunHndntrongcunLThngKittrang430:TheogiaphhLQutxPhL
thLVnThnhngingCu(huynGiaBnh,tnhBcNinhngynay).VhL,ngilngPhLny.Vn
Thnhgpb,lcthnphblmquanThngLong.Clchvvy,conVnThnhsaunhptchqum.Nhng
cngcthvcthhailVnThnhbyvoThanh.
LVnThnhuukhoathiutincanctanm1075,saucvocungdyvuaNhnTng;nm1084,
dnuphioniunhvvicphnchiaagiiviTngtitriVnhBnh;nm1085cbnhimThi
svgichcnnm1096,lnmxyrachuynny.
127

VicLVnThnhgiivthutcholmtviccthc.VitSLcchocuchuynxyrabanngy(Vit
SLcII,192).CngMckhngnirngygi.Chnilthng3,maxun.VitSLcnilvothng11,
mang.
128

ChuynnytiubiuchosmtncnhhnglnnchnhtrtriuL.Scnchobitnhiuchuyn
chngrngNhnTng,cngnhccvuaLvsau,rttinothut,vcthnkinhdcmxc.Chonnchv
mtvicxyrartthngmVnThnhxutbcht.Vthngmimt,trnmthnhlnhtitrnh,l
mtsthngc.NhngvitmthnhaybxccmcavuaL,khithytritimmnhcntrnmtnc
thvuamrahonght.ClVnThnhcngvthytritimvivsaichothuyngptihvuav.
Ngitrongthuynbtrngtringkhngvng,VnThnhphingikhommnh,taychngvothuynchovng.
Hnhdngtrngnhconh.MtmtkhcclVnThnhcngtinvoccthut,vctingsnlhcc
phphah.Chonn,ktrngthyhnhconhtrongthuynlicngnghichoymunhivua.

Cngmaychoy.Tuyvuatindoan,nhngoPhtgieomittm,chonnVnThnhkhngbtruditam
tcnhNguynTriisau.Ccnhbnhlunphinhoisau,nhNgSLincntrchrng:Nhnthnm
mugitvuacpngi,thmcnthati.Lmsaihnhchnhnhvy,ybivlivuaqusngPht(Hong
XunHn,LThngKittr.421422).
129

SngThaophaBchuynTamNng,tnhHngHa(CngMc,IV2).TheoVitSLcthLVnThnh
bylnmttrithnglusngLng(VitSLcII,192).VitSLckhngninMcThn.LVn

http://www.lichsuvietnam.info

Page56

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Vua khen Mc Thn c i cng bo h, phong ng lm U Tng Qun, quan giai ln ln ti


Ph Quc Tng Qun. ng mt, vua tng chc Thi U, dng t ng v tc tng ng m
phng s.
n th ng rt linh d, c con mng x trong l ct n, mi khi n ngy sc vng c k t l,
n t di tng b ln, khoanh trn m nm; nhn dn vng lai chng ly g lm kinh hi,
nhng ngi no t u m vo trong n th lin b n cn; m ti, n li chui xung l ct m .
n nay, t v thm trang nghim, thn dn phng lm Phc thn.
Nin hiu Trng Hng nm th t, sc phong Trung Tu Cng. Nm Hng Long th hai mi
mt, gia phong hai ch V Lng.

Tim bnh
H ny i nh Hn gi l h Lng Bc; i nh L, nh Trn gi l h Dm m. Triu L
trnh tn hu vua i ra l Ty H, mt m nc ln thnh i La vy. mi khi n ma thu,
nc lt rt th nc h trong xanh, cng vi tri mt sc; ri cc triu u ly h y lm ni
du ngon. ang khi m php y tri, long nhan tht sc, du cho c nghn c xe, mun tht
nga, cng kh b i ph. Mc Lang ch l mt ngi k chi, i vi quc gia cha tng c
hng mt chc quan nh, mt ht lng kho, m n khi Thin t lm nn th hng hi chng
ngh n mnh, bt h mnh gia sng to, qut m yu m ti, khin cho ng vua c d tng,
di trn c hai ch tht tinh, c d o tr mt phng nam by mi nm, th cng kh ca
ng bit chng no vy.
Ly t cch mt k giang h nhn tn, sinh sng bng ngh chi li, mt mai t ch thn qu ln
ch miu ng, ng ci ti nn m i mo hin min. Sng th lm quan Thi U, cht th c
phong Phc Thn, h chng phi rng my gp hi, c nc vy duyn, nghn nm mt th, vua
sng ti ngay hay sao? Nn chi khut phc c con mng x ln gc i th, sng chu ti
ngh th cng chng ly g lm l vy.
Nay miu trong ht huyn Qung c, phng Vng Th, n th chnh tc, th sum
nghim, cng vi n Kim Ngu phng Ty H i din.
Triu nh L vn quc t, gn y c Phm Tin S ng Bnh, son tho li Sc gia phong,
c cu:
Vi li dy trong h, ha h, k gian thn nt c. Qut my m trn nh, ci rng, v thin
t m my, truyn nhau ly lm mt cu hay, nhng cng ch chp vic thc m thi.
L Vn Thnh ti nn x trm, vua li tha m ch pht lu, chnh hnh nh th tht l lm li.
Ngi i sau c bi th rng:
Qung li ri hay bt h thn.
Trong ngi chng s a gian nhn.

ThnhbyvosngLngtcThanhHaclnghnvconchucaLVnThnhnhLQutuThanh
Ha.

http://www.lichsuvietnam.info

Page57

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Nghn tng m c ngang thuyn qut;


Mt ch hm yu dc mi vn.
Ting sng mun i ho dng khi;
Cng u mt th vng minh qun.
n nay di miu cn oanh lit.
Hng ha nghn thu thng ng thn.

http://www.lichsuvietnam.info

Page58

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

TRNG HNG, TRNG HT


(Khc ch Thin Hu Tr Thun i Vng
Uy ch Dng Cm Hin Thng i Vng)
Xt S k ca Thin chp th hai Vng l hai anh em. Thi Nam Tn Vng nh Ng i
nh gic L Huy Long Chu, ng qun ca Ph Lan130, m ng mng thy hai ngi y
quan k v, din mo khi ng, n ra mt vua v tha rng:
- Bn nghch tc honh hnh lu lm, chng ti xin tng qun tr chin.
Vua ly lm l, hi rng:
- Bn khanh l ngi no. C ny cha h bit mt; c lng thng cm th nn cho bit tnh
danh.
Hai ngi u sp xung ly, tha rng:
- Bn thn l anh em, vn ngi Ph Lan, nguyn h Trng, anh tn l Hng, em tn l Ht, u
lm tng ca Vit Vng131. Vit Vng b L Nam nh bi, Nam em l vt n rc
bn thn c mun cho lm quan. Bn thn tha li rng: Ti trung chng th hai vua, gi trinh
chng i hai chng, hung h ngi l ngi bi ngha m cn mun khut ci tit bt di dch
ny ? Mi trn vo ni Ph Long; Nam nhiu ln cho ngi n truy n khng c, mi
treo ngn vng cu ngi bt. Bn thn khng cn ng tin thi nn u ung thuc c m
qua i. Thng thng bn thn v ti cht chng phi mnh, sc b chc Than H Long
Qun Ph S, tun hai sng V Bnh v Lng Giang n tn trn ngun, hiu l Thn Giang
Ph S. Trc kia Tin Cha132 trong chin dch Bch ng, bn thn hiu lc tr thun.
Vua tnh dy, bo em c ru n in t, khn rng:
- Qu c anh linh, hy ph tr chin dch ny, nu c thng li, tc th dng miu v phong
tc, hng ha i i.

130

PhLanlsngLcu

131

TheoiNamQucSDinCa,TrngHngvTrngHtcanTriuVitVngnggCoNngcho
NhLang:

Cngi:Hng,HthTrng
Vbinnhngcngbitngcmu,
Rng:XaTrngThu,MChu,
Hnnhnlgi,khuthlchn.
Mnhgngvngscngn,
132

TinchatcNgQuyn

http://www.lichsuvietnam.info

Page59

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Vua mi tin qun vy ni Cn Ln, gic th him tr, khng ai c th vn tro m ln c.


ng n lu qu, qun s u c tr tm. m y vua mng thy hai Vng c binh, b ng
lin thuc u c mt my nh qu thn c, hng ng rt nghim, b lc rt chnh t hi ti ca
Ph Lan. Binh ng anh ng t sng V Bnh n sng Nh Nguyt tin n u ngun sng Ph
Lng; Binh ng em i t men sng Lng Giang vo sng Nam Bnh133.
Vua tnh dy bo vi t hu, qu nhin trn y c ton thng. Bnh xong gic Ty Long, vua sai
S chia ch lp n th, u phong lm Phc Thn mt phng, chiu phong anh l i ng
Giang H Quc Thn Vng, lp n ca sng Nh Nguyt. Cn em l Tiu ng Giang
H Quc Thn Vng, lp n ca sng Nam Bnh.
Thi vua Nhn Tng nh L, binh Tng nam xm ko n bin cnh; vua sai Thi u L Thng
Kit da b sng ng c c th.
Mt m kia qun s nghe trong n c ting ngm to rng:
Sng ni nh Nam Nam
Phn minh tri nh ti thin th.
C sao nghch l sang xm phm?
Bn chng ri y s bi h. 134
Qu nhin qun Tng cha nh tan r. Thn mng r rng, my lng si tc chng sai.135
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Nh Nguyt Khc ch i Vng, nm th t gia
phong Thin Hu Dng Cm.

Tim bnh
Hn thua c mt l mt l m cng l mt th vy. im lnh, im xu l kh vy. l th u

133

SngNamBnhtcsngThng.nthcaHngcasngNamBnh,lngPhngNhn,bcngnsng
Thng.

134

BndchcaHongXunHn:

SngnincNam,vuaNamcoi
RnhrnhphnnhschTri.
Csaolgicsangxmphm!
Baystantnhchtschtoi.(Sd,tr.287)
135

Chuynnybtquvllngsngbicangitambatra,vnhnhophhachothmlinh.Sthtc
lnhtitheoTrnTrngKim,nhnrngthlcaLThngKit.NhngnichclLThngKitlm
thcthkhngcglmbngc.

NgynaycvnglncnhaisngCuvThng,cnhn290nginthhaivthnhTrng.nchnh
thTrngHnglngVngNguyt,cnhlngNhNguyt;vnthchnhTrngHtlngPhngNhn
casngThng.VtrnphhpvivicqunTngquasngbnNhNguyt,chonncuchuyn
thnmtrktrongVitinULinhccncvosthttnhiu(HongXunHn,LThngKit,tr.303).

http://www.lichsuvietnam.info

Page60

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

th kh cng theo m gy nn, nn khi h Tr B sp mt th thn Hoc Sn ly th tre trao cho


Trng T, mi Khit an sp b dit th thn Ap Giang ly u lu trao cho Hong Nhan,
chng qu l ci l v s phc ca k thin, ci ha ca k dm.
Hai h Trng y l ti Vit Vng, khng chu khut phc vua Nam , ci kh trung ngha
ho nhin thng phng pht khong tri t, khng nn ly t lng my vt m bn lun vy.
Sng lm danh tng, cht l danh thn, cho vua Tn Vng nm thy m gic Cn Ln ph tan,
ngm bi th Nam Quc m qun nh Tng khng b nh t tan v, ly s bo ng nh th,
phong lm Phc Thn, hng c cng vi nghn xa, i n vinh phong tng cu trng, hai
n th ngy nay vn cn, ngi hai bn sng u trnh tn hu, gi ht bng xng. Tinh anh
y dy, nghn trm nm vn thng nh mt ngy, khin cho ng thi, nhng k cam lng
u gic, mu cu ph qu mt thi, u c tri thm mun i, khin cho ngi ta thn m
m hng hi ln nh hai Vng ny vy.

http://www.lichsuvietnam.info

Page61

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

CHNG AN MINH NG HU QUC CNG


(L Phc Man)
Xt S Thin chp rng: Vng h L tn Phc Man. Vua L Thi T i tun phng n
sng S B u, thy giang sn t kh, phong cnh thng du, nh vua tm thn cm hng, mi rt
ly ru xung trng giang, vi rng:
- Trm xem ch ny non xanh nc bic khc hn mi ni, nu c nhn kit u linh, xin hng.
m y vua mng thy mt d nhn cao i, mt h ru rng, y phc trang nghim, cn hi t
chnh, n trc nh vua ci u ly hai ly m tu rng:
- Thn vn l ngi lng ny, h L tn Phc Man, gip L Nam lm Tng qun, nh s
trung lit c vua bit tn, mi sai trn th hai gii sn h ng v ng Lm, mi lo u
s khng dm phm bin, mt phng yn n. n lc cht, Thng thng k trung nn cho
gi chc nh c. Nay thn xin k mt vi chuyn B h nghe th. Thi vua Tng Vng nh
ng, thn thng em qu binh theo Khu Ha ph c nghch tc l Nnh Trng Chn ca
Gip Sn, thi vua Tc Tng li ph c gic i Thc Ba T ca Thn Thch, thi vua i
Tng li ph gic Cn Ln, B136 Chu Din. Cao Vng ph nc Nam Chiu; Ng Tin
Cha ph nc Nam Hn, vua L i Hnh ph Tng Binh, mi ln xut binh chinh pht, thn
trn khng em qu binh m tr, thy u c cng. Thn li thng thng sut qun binh qu
thn, vng theo mnh Thin ph gic Chim Thnh trn Gip Sn. n khi thn mnh mt, u
linh khng tn, thn dn knh mn, li s khng ai phng th, mi lo n cp bc, nhn lp
n th phng; bi vy, thn thng phng pht khong tri my, phm gp khi c dng binh,
thn trn khng m h, nghch l nhp khu th u hn ng c. By gi gp B h loan gi
quang lm, thn xin n bi yt.
Ni on, ngm bn cu th rng:
Thin h ton mng mui
Hy tm n thanh danh,
Gia tri nu nht, nguyt,
Quang diu y chn hnh.
Ngm xong lin bin mt; vua cha kp i p, ht nhin tnh dy, ni li vi t hu; quan Ng
s i Phu Lng Vn Nhm ni:
- l li thn mun hin linh lp hnh tng.
Vua sai ngi xin keo, qu nhin lp ng.
Vua sc cho ngi trong chu lp n th, tc tng thn y nh trng thy trong mng, miu
mo sum lit, lm Phc thn mt phng.

136

B:tnringmtncccongoib,gmbnoMalaca(MLai)(theoHongXunHn,iNam
QucSDinCa,tr.93)

http://www.lichsuvietnam.info

Page62

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Trong thi Nguyn Phong137, Tht t nhp khu, n bin cnh th nga qu khng tin c;
thn dn bit c sc thn m tr mi em dn chng ra c chin, chm c u gic rt nhiu;
gic thua chy tn lon, khng dm tr li dm d b ci na. Khu tc bnh xong, sch phong
Chng An Nam Quc Cng, chiu cho thn y i tn l H X Chng An.
Nin hiu Trng Hng138 nm u, gic Bc li vo n cp, my ch khc u b t chy c,
duy c p ny nh c phng h, mt my lng ma thu cng khng b phm ti.
Gic bnh xong, sc phong Chng An Vng, nm th t gia phong hai ch Minh ng, nm
Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch T Quc, cng ngy cng thm linh ng vy.

Tim bnh
Ci kh tinh hoa ca sng ni, kt li ha ra vng ngc chu bu, nh ngc bch Lam in, ngc
chu D Quang, vn l c ting qu gi xa nay. Cn n nh con ngi cng th, thin nhn
qun t l tinh hoa ca ci kh y. Sng S B u, sn k thu t, ngi ti t linh, L Tng
qun thc l vun c y, kp n lc th vua Nam lm Tng qun, oai nghim lm ro
ngn cho hai x ng v ng Lm. Thn ci ui sao C, quanh vng bit ting, ci kh
anh sn thng t li, ci cng v lit thm k. Ph Trng Chn Gip Sn, git B Chu
Din, bnh nc Nam Chiu, nh nc Nam Hn, ui binh nh Tng, Thn chc khng ni di
ta vy. Trong bi th, li du dng, qu tnh tn danh, khng mun ni vi thn dn khch tc,
dng n c tng, dung mo tn nghim, k ch dn mng u knh ngng. Xem nh r
Tht t rt mnh, mang cung n u, t d n nh Liu H, nh Kim, nh Tng cc nc ln
y cng u trng gi m xp gm gio, hung chi chng ko sang Nam nh gi cun my n,
sm go chp nhong, th m ng ly sc thn lui c binh gic, khin cho nhn dn c n
yn yn nh xa. ch bnh nguyn h c cng c vi dn th c phng s, th th cng
c ca ng bit chng no vy.
Miu nay lng C S huyn An Phng, ch rt chnh, l b rc r, mi nm l nghinh yt c
xng ht, lm mt cnh i hi sng Ht Giang, triu trc i no dn cng uc tha thu,
i vi n Ph ng, n Bch ng cng ngang hng nhau, rt l thnh vng.
Tc truyn rng ng tin s lng Ninh X tn l Nguuyn Mi trn tnh Sn Ty thng phng
mng em l n cng, ng li trong n lng C S, mng thy mt ngi n b eo ngc, mo
vng, o gm, giy thu, xim la, c ci dng iu hoa ghen nguyt thn, ci nhan sc mt ngc
da hng, tay cm mt nhnh hoa mai phe phy n trc ch ngi, gi thanh mt mt, hng kh
ngt ngi; ngi n b y tha rng:
- T khi lang qun thip i vng, trng h vng v mt mnh khng ngi sn sc, nay Tn gi
n y, n th khng ly g lm quang khit. S qun c lng tt, xin nh trng tu li cho.
Nguyn Mi hi li rng:
- Vy ch lang qun tn h l g?

137

NguynPhong(12511258:TrnThiTn)

138

TrngHngnguynnin(1285,TrnNhnTn).

http://www.lichsuvietnam.info

Page63

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Nng ni:
- Lang qun thip tn l L Tng qun, kim sinh tc l ng tin s lng Thanh Mai tn l L Anh
Tun, hin nay ang i s Tu, xin trnh S quan r.
Ht nhin gi ng lan can, Nguyn Mi tnh dy, th ra l mt gic mng k vng, mi em cu
chuyn trong mng thut li cho ngi lng nghe, v bo sa sang n th li cho t t. Khi i s
v, L Anh Tun thng qua li nh Nguyn Mi i li tr chuyn. Nguyn Mi gi ngi nh
n ch L Anh Tun m bo rng:
- ng ny l Chng An Vng n C S .
L Cng gii vn hc, lm quan n Thng th, quyn th lng ly. Tuy l chuyn mng mi
cha dm tin chc, nhng qua li thm kn, i khi cng h mi manh. ng Phm Trng Ym vi
o nhn Cn Ln i trc, ng Ph Bt vi thy cha Xung H Qun cng phng pht ging
nh vy.

Ph lc:
S tch n th thn x An S
Xt i Vit Ngoi S chp rng: Gia Thng i Vng vn l ngi lng C S (sau i ra An
S). Lc by gi thin h lon ly, k ho kit du h du tn trnh nn.
Th nh, i Vng phong t hn ngi, ti ngh xut chng, nht l ci nga bn cung li l
s trng, rt c uy c, sc mnh voi cng chu thua; n khi th L Nam (ng thi vi vua
Lng V bn Tu) vua trng thy ngi kh v hin ngang, tht l mt bc i trng phu, c
th ng ni mt phng, mi bo vng theo qun ng; Vng hng lp c nhiu k cng.
Sau vua cho mt ci ng l t bin vin him tr, nu khng phi l tay Vng th chng ai
tr ni, ri phong cho Vng chc i tng qun, bo qua trn th ; mi khi c hiu lnh
ca Vng ra thi cc k hng c trn xa, gic cp u n u hng, nhn dn c an c lc
nghip, trong ci yn n, gi tr u mn i n c ca Vng.
Kp n lc nc Lm p (tc l Chim Thnh) vo n cp chu Cu c, bin th co cp,
triu nh bn k xut chinh, cc quan u ni rng:
- Khng c quan Tng qun ng th khng th nh bi gic y c.
Vua mi tuyn chin triu Vng thng sut cc tng lnh i nh, i ph qun Lm Ap Cu
c. Tin thng trn v n kinh , vua thn thng giy lu ri bo quan th thn rng:
- Gp n r quanh t cng mi bit c dng sc, nay quan ng tng qun ch bn
vi mi tn m c ph c gic mnh, thc l k ho kit Sn Ty, nhng bc can thnh i
xa cng chng ly g lm hn c, nn phi c trng thng mi xng cng lao.
Vua mi lc nhng cng phc bin, t tnh l h L, g mt v Cng cha tc l L Nng v
thng ln chc Thi U. T y n sng cng ngy cng thm, li khin lm chc Tham h ph
nghi, gim th c trm quan.
http://www.lichsuvietnam.info

Page64

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Quan L Thi u thin t trung hu, tnh vn thanh lim, mi khi c kin ngh iu g th chuyn
lo ngay thng, trong triu nu c ai li, trc mt th bt b, gia triu th can gin chng dung
tha mt ai, c n nhng k quyn qu xin v vic ring. Ting tm lng ly, trong ngoi u gi
l Phc Man Tng cng, knh mn ngi c c.
Lc by gi vua Nam ch tm vic bin phng, khin quan Thiu u ra trn ng Lm, binh
quyn tay, uy lnh xa khp, lm lng bi trn sa mc, lm tiu tan lng s hi chin tranh. No
ng tri chn nghip nh L, gi a binh nh Lng n, nm t Su th hai, Trn B Tin em
binh i nh qun Chu Din, sng T Lch, ln lt dp yn.
Nm inh Mo th t (nm u vua Lng Vn Tr), binh nh Lng tha thng, i n u l
ch khng c ngi.
Vua ti triu L u tht sc, tan r nh ngi v t l, chng bit tnh lm sao, toan mun triu
Thi u.
Thi u ng Khut Liu, nghe c tin y, ngm ngi than th, lng trung kch thch, mi sai
ngi cn th cc ni yu hi ca dinh n. Ht nhin, ang m la chy rc c bn mt, y
ng binh Lng bc gn n trc sn, mi hay lng ngi nham him, mnh tri khn
lng. Vng bn em gia tng nh thot vng vy tnh b khi phc. Nhng t cng
ng xa, t lui khng ng, Thi u nh phi ch tri vch t, thn nhin ung thuc t tn.
Ngi nh phng linh cu a v bn H M (tc nay l cha Ngc Tn, tn sng ca bn x)
chn ct v p m ngoi bi bn x.

http://www.lichsuvietnam.info

Page65

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

HI THIN TRUNG LIT UY V TR THUN VNG


(L y)

Tc truyn Vng hiu L U, khng bit ngi i no, cng chng bit tn h l g, nhn
qua sng gp gi bo chm thuyn m cht, u vn chng tan, thng sng bn, gp lc gi mt
trng thanh, nghe ting ni ci trn khng, li c ting n ca na.
Mt hm trong thn nghe ch sa vang, hin vo mt ngi trai trng, co vi thn dn rng:
- Ta i n Thng sc phong lm thn Ca Sng.
Thn dn rt kinh d, lp n phng s, mi thng n ngy rm, c con rn mo vng t di vc
b ln vo n th khoanh trn nm ; thn dn tn lm Minh Ch Phc Thn.
Khong nm Nguyn Phong, gic Tht t nhp khu hm kinh s; xa gi vua phi ng ra ngoi,
thun theo dng sng m i, n ch sng y cm thuyn m ng.
n m, thn cho vua chim bao rng:
- B h khng nn ng i xa.
Vua tnh dy, bo quan Trung s ln trn n t hng vi thn xin ng cho gic n. Qu
nhin gic khng n.
Gic yn ri, bn sc phong Hi Thin Thn Vng.
Nin hiu Trng Hng nm u, gia phong hai ch Trung Lit, nm th t, gia phong bn ch Uy
V Tr Thun.

Tim bnh
V thn ny khng c lng mc; tn h cng khng, qua sng b gi lm chm thuyn, thc mng
cho dn thn, mi c n th, n th li c rn, gi v thu thn ra i, cha ht nhn xa m
th chng?
Mt gic mng i Nguyn Phong ng hong c Loan th phong tng, nhng m ch thu hiu
xng l Hi Thin Trung Lit thi ging nh cc bc danh thn nh ng Ngu Vn Trinh, Khu
Trung Mn thng xng Thin Mc Giang Khu Hin Linh Thn Vng, ng hu mi xc thc.
V li, V Linh Sn Thn m xng l Sc Thin Vng, Thin Mc Giang Thn m xng l L

http://www.lichsuvietnam.info

Page66

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Hiu U, th ci danh hiu so vi Ph ng ng Thin Vng, Thu Hng Uy Mnh Vng


cng r rng, ngi nghe phi nn cho r.

http://www.lichsuvietnam.info

Page67

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

QU NGH CNG CHNH UY HU VNG


(Cao L)
Xt s Thin dn Giao Ch K th Vng vn tn l Cao L, mt lng t ca An Dng
Vng, tc hiu l L hoc Thch Thn. Ngy xa, Cao Vng bnh gic Nam Chiu, ri em
binh i tun chu V Ninh, n a u, mng thy mt d nhn, thn di chn thc, y quan chnh
tc, ngn mo lng tng, ly di bi tc, gi dao lm trm, lng dt gy , bch vua rng:
- Thn vn tn l Cao L, ngy xa gip An Dng Vng lm i tng qun, c i cng
khc ch, sau v c k i thn l Lc hu gim pha nn b git; Thng thng ngi ngay
thng, sc cho qun lnh mt gii giang sn, hiu l thng tng qun, phm nhng vic dp
gic hoc gt hi u c ch trng ca thn nh ca v Phc thn mt phng. Ngy nay Minh
Cng tho bnh nghch l, hon v thi ha nn phc hon bn b, nhc khng co t, t phi l
vy.
Cao Vng hi rng:
- Lc hu vic g k m sinh ra gim pha?
Vng ni:
- Vic u minh khng mun tit lu.
Cao Vng li hi mt ln na. Vng p rng:
- An Dng Vng tc l tinh Kim K, Lc hu l tinh Bch Vin, cn m l tinh Gip Mo
Thch Long, g vi vn tng hp cn vi rng th tng khc cho nn ra th.
Ni on bin mt. Cao Vng tnh dy, em cu chuyn ni vi k liu t, ri hoan h ngm bi
th rng:
t Giao Chu tt p.
Mun th c lu di.
Hin xa c tip kin,
Mi chng ph Linh i.
Li ngm:
Bch Vit yn b ci,
Nh Hn nh ni sng,
Thn linh u gip thun.
L ng cnh phc chng.
C k tu thn vua Cao Vng tn l Tng Cn khen vua Cao Vng rng:
t Vit ni non xa
http://www.lichsuvietnam.info

Page68

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Nh ng nhn vt mi.
Ngi cao ch kh cao,
ng, tnh Long Thn ti.
Li ni rng:
Nam quc ni sng p,
Long Thn gp t linh.
Giao Chu thi cht vt,
Ngy sau thy thng bnh.
Tc truyn: Sng i Than l cung qut ca Long Vng hay hng pht vn v, c lng ba o,
thuyn no gp phi thng b trm nch. Nu ai c bit th em l co yt trc, tuy gia sng,
gp phong ba m vn an nhin v s.
Nm u Trng Hng, sc phong Qu Ngh Vng, nm th t gia phong hai ch Cng Chnh.
Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Uy Hu.

Tim bnh
Hai con giao khng th trong mt vc su; hai con chim trng khng th u trn mt cnh, th
lc ngang nhau th d sinh him khch, mu lc nh nhau th d khi ha, v vy cho nn Lc
hu s d khng dung c Thch Thn l ti . G, vn hp nhau nn chi rng tng khc, li
ni tht khng k cu. T ch ci dao, tc di cho nm thy V Ninh m n y mi c
nghim nh tn nghim, hng ha i i chng dt.
Khong nm nh V, qun Ty Sn trn n Kinh , k th ho i Nam c Diu V ngi
c sc mnh sut gia nh chng nh, ng V thng hiu binh php Tn Ng, hay ly t ch c
ng, thn xut qu mt, khng ai d c binh c, qun Ty Sn nh mi khng hn, tr li b
ng V ui nh chm c rt nhiu, ly c kh gii ca ci k khng xit c. Ngi Ty
Sn s nh cp, kp lc vua Chiu Thng Tu v, nhn ng V c cng nh hm c Bc
Trn, trao chc Kinh Bc Hnh Trn Th, tc nh Lnh Hu. Sau khi loan gi vua Chiu
Thng tr li Tu, ng V khng chu lm ti Ty Sn, vn nh m vn hn lun.
Ngi Ty Sn dng vng la l vt, trm cch d d ng, nhng cng khng c. Sau v xut
k bt b Ty Sn bt c.
C ngi cho rng Vng l hu thn ca Thch Thn, cha dm ly g lm tin chc lm, song
trong qun chng m c hng ngi ho hip nh th, tng cng l hu kh tinh hoa un c m
thnh vy.

http://www.lichsuvietnam.info

Page69

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

HO KH ANH LINH

http://www.lichsuvietnam.info

Page70

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

NG THIN HA DC NGUYN TRUNG HU TH A


K NGUYN QUN
(Hu Th Phu Nhn)
Truyn Bo Cc chp rng: Nguyn Qun tc l Nam Quc Ch i a Thn.
Xa kia, L Thnh Tng nam chinh Chim Thnh, n ca bin Hon Hi thot b gi to ma ln,
sng cun m m, long thuyn dao ng c h mun chuyn; nguy cp khng ng, vua rt lo
s139.
Gia lc ang bng hong, vua bng thy mt ngi con gi c hai mi tui, mt ta hoa
o, my m mu dng liu, mt sng nh sao, ming ci nh hoa n; nng mc o trng,
qun lc, lng mang ai, du dng bc n bch vi vua rng:
- Thip l tinh ca i a Nam Quc, thc c lng Thu Vn lu lm, xem thi m ra nu
gp c lc tt. By gi gp c Long nhan, ch nguyn sinh bnh c tha, ci xin B h
chuyn i ny nn ht sc mn cn, ton thu hoch thng li. Thip tuy l b liu mong manh
cng nguyn em sc mn mc nhin ph t B h; ngy khi hon, thip xin chc y bi yt.
Ni on bin mt.
Vua kinh hi tnh gic, nhng li hoan h ngay mi triu t hu n, thut chuyn trong mng cho
mi ngi nghe; tng thng Hu Lm Sinh tu rng:
- Thn c ni l thc sinh trn cy, lng Thu Vn, by gi nn tm cy hoc gi c linh
nghim g chng?
Vua cho l phi, mi bo ngi tu tng i tm cc bi sng qu nhin c mt ci cy, u rt
ging ngi, hnh nh c du sn c ging nh trng thy trong mng.
Vua mi lp hiu l Hu Th Phu Nhn, t hng n trong ng thuyn, t nhin sng gi m
lng, cy ci ht lay chuyn.

139

BndchvlibnhcaHongXunHn(Sd).TronglcLThnhTngvtb,hnhnhcgpsnggito.
SchVitinULinhcnchpchuynthnHuthakgipvuaquab.Chuynnhsau:khiLThnhTn
ncabHon(?),thnhlnhbotomaln,sngningnngt.Thuynvuakhngtinc.mn,vua
mngthymtnb,otrng,qunlc,nivivua:TiltinhtncNam,gilmmtcyglunm
ithi.Naythin.Gipvuakhngchnhcgic,mncnhcncchnh.Nixong,bin
mt.Tnhdy,vuas.emvichichungquanh.CsHusinhninntmcygcthnn.Qunlnni,thy
mtcyghnhngi.emxungthuyn.Vuasaiemlmtng,mcoqunnhthytrongmngvban
hiuHuthphunhn,vtthuynvua.Thuynbnmkhnglcna.Lcctrnvnchc,vuasai
lpnth.Nhngtin,magiliniln.SHusinhxinemtngvkinh.Snggibnlng.Vn
kinhvuasailpnthlngYnLng.

Chuyntrnnyisauvit,chonncslm.VnhvsHusinh,thccbnsaovitHuLmsinhhayl
HuLm,schTUTA/57bcchpchuyntngthngHusinhhLm,chclvy.NhngHusinhmtnm
1064,trcnmThnhTngnhChimThnh5nm.

http://www.lichsuvietnam.info

Page71

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Kp lc vua n Chim Thnh, trong khi gip trn nh c Thn gip140, qu c i thng. Ngy
khi hon, ng thuyn u li ch c, sc lnh lp n, gi ma li ni ln nh xa. S Hu Lm
tu:
- xin mt keo, v Kinh S s lp n.
Xin mt keo lin c ngay; gi ma li m lng.
V n kinh , vua bo thy xem t, xy p n th lng An Lng, rt c linh ng, h c
ngi no ph bng nguyn ra, lp tc mc phi tai ha.
Thi vua Anh Tng, nhn tri i hn, qun thn xin p mt ci n hnh trn Nam Giao t
tri, thnh Nguyn Qun lm n ch.
Nguyn Qun cho vua nm thy rng:
- Bn b c thn Cu Mang lm ma rt gii.
Vua ly lm mng mi hi ngh qun thn li, nh rc thn Hu Tc phi vi tri, thn Hu
Th phi vi t, lp n Nam Giao m o. Qu nhin c ma to xi x.
Vua c mng, sc h rng:
- Hu Th Phu Nhn c Cu Mang Thn Qun l ch v vic ma xun; t nay v sau phm n
l Lp Xun c con tru t phi em v np n th.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Hu Th Thn a K Nguyn Qun. Nm th t, gia
phong hai ch Nguyn Trung. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong bn ch ng Thin
Ha Dc.

Tim bnh
Trc khi vua nhp mng th m bin mt gc cy kh. Mt ngy tm n thuyn vua m hiu
linh, thu gp gi ma, ui m sng c, gip v cng Lm Ap, khi n th Lng Hng, lm
Hon Khu n ch, lm Hu Th Phu Nhn, nhng xt n lai lch, ch xng l i a Chi
Tinh, danh tch mt m, khng c r rng cho lm, s tch rt l kh hiu. M sao anh linh r
rt, vang di ci trn, h c cu tnh, o ma, lp tc hiu nghim, thi c vua phong hng
cng l rt phi. Cn chiu phng bao phong cc ch th kn o, duy c hai ch Nguyn
Trung khng hiu ra lm sao.

140

Ngyxutqunlmng831069.Trnngihayngvucrngvnghinlongthuyn,nhngy
153,ngy183m313.Khivuaemqunvcngthyrngxuthin,m196,ngy256.cbitlkhi
thuynvocaThilbnicaChimThnh,ngy34c2conchimbaytheongthuynnhmundnng
(VitSLcII,13b).Nhvyrngvngvchimllinhngcathnchng?

http://www.lichsuvietnam.info

Page72

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

MINH CH LINH NG CHIU CM BO HU I VNG


(Thn ni ng C)
Truyn Bo Cc chp rng: Vng vn l thn ni ng C (ni y tnh Thanh Ha, tc danh
l ni Kh Phong). Ngy xa, thi L Thi Tng ang lm Thi t, Thi T sai em qun i nh
Chim Thnh141, qun ko n Trng Chu, m ng qun ngh li. Chng khong canh ba, gia
lc mng lung bng thy mt ngi k d, thn di tm thc, tu mi nh kch, y quan nghim nh,
mnh mc nhung phc, tay cm binh kh, ci u khp np tu rng:
- Thn l ch ni ng C, nghe Qun Thng nam chinh chng n nguy him, xin theo tr thun
vng s, sau l c th khip phc c h man, lp cht cng mn.
Thi Tng c mng, v tay cho ngay, ht nhin thc dy th ra l mt gic m. Trn nh y qu
c i tip. Thi Tng khi hon, em l phm n t n, nhn xin rc thn v Kinh S
bo quc h dn. Vua sai ngi i xem ch lp n th t pha ngoi kinh k cha c ch no
quyt nh l tt. m y, Vng thc mng cho vua xin ch t trong i ni, bn hu cha
Thnh Th sau ni rng:
- Ch y tinh khit, trng vo lng ly, xt cho tng tn hn l c tc nhn vy.
Vua lin nghe theo, chn ngy khi cng, chng bao lu m hon thnh. Thi T bng, Thi Tn
tc v. m , Vng li thc mng tu Thi Tng rng:
- Ba Vng lu nay hoi bo d ch, mun huy ng binh gip, xin vua sm lo phng b hu khi
hu hon.142
Vua tnh dy cng cha ly g lm tin chc. n lc tri m sng, qu nhin ng nh li ni
trong mng.
Thi Tng kinh d, chiu phong lm Thin H Minh Ch Thn, thm tc i Vng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Linh ng i Vng. Nm th t, gia phong hai ch
Chiu Cm. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Bo Hu.

Tim bnh
i Vng l v danh thn ni non, bm th Sc mnh ca Thng , oai c lng ly lu

141

KhiLThiTnganglmThit,vuaThiTsaiemquninhncChimThnh.Nmylnm1020
(VitSLcII,3b).
142

ThnbochoThitbitcnilondo3vnggyra.lmthng3,ngyMuTut,khiLThiT
vabngh(xemCngMc,chnhbin,II30).Thngnm,thnnhnxuthininvtchaVnTu(VitS
LcII,5a).KhngbitthnycphilthnngChaykhng.

http://www.lichsuvietnam.info

Page73

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

gia tri t, khng i n Thi qun Th ch bao phong mi r linh d.


Duy thng ci i chm m, lng trn ti tm, nu m lng l khng thm ch v ng m th
Th ch trn i khng tnh ng. Nn chi hng thc mng co r, m ng mi. Khi , Th
ch mi tn, mi knh, mi lp n th phng, ri li theo m phong tng na.
Nu khng phi th th cc v danh thn trong nhn hon, lng no li khng th, ngi no li
khng ly, cu o nh l, m sao c mt mt m m, lung hng hng ha ca nhn gian m
ha phc khng nghe c bo ng, ch chuyn trang sc b ngoi, lu i cho trng l, th cho
rc r ri nghim nhin ngi nga trong y th ra lm ci tr g vy?

http://www.lichsuvietnam.info

Page74

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

QUNG LI THNH HU UY T PHU NG I VNG


(Thn Long )

Ngy xa, Cao Vng p thnh i La, mt ngy ang tra, vua i b do chi n ca ng,
bng chc thy my m ni ln t pha; trong m m, c mt chm my nm sc t mt t n
ln, tia sng bn ln sao u chi la c mt, kh lnh but ngi. Trong chm my ng sc, c
mt ngi Tin ci rng vng, u i mo xch hoa, thn mc o t h, xim l, giy , bay
ln trong my m, hng l thm lng, n so hp tu, lng l uyn chuyn, lc thp lc cao,
lu c hai khc ri bng nhin tan mt.
Cao Vng kinh d, ng l qu m hin ra yu linh cu nhn gian cu o, ch cng chng bit
g. Va n m y, vua ang ngi chi khng lm g ri ng th mng thy mt ngi y nh
quang cnh ban ngy thy, n trc co vi vua rng:
- Ti l Long Vng Kh Qun y, nghe ng mi lm nh ca, xy p thnh, thn n
tng kin xin ng ng nghi g.
Cao Vng tnh dy, hi ngh than th giy lu ri ni rng:
- Ta khng bit lm chnh tr nn qu thn vt mt ta, s ny l im lnh hay im g?
Ngi ngoi c k bn nn lp n, tc tng ri ly ng, ly st m trn ym i. Cao Vng
nghe li ban th lm y nh vy, ht nhin gi ma o n lm cho bay ct cy, sp nh l t,
li c ng st ln m nghin tan ra nh tro bi; Cao Vng gin, ni rng:
- Ta bit ri, th no cng phi v Bc y.
Qu nhin nh vy.
L Thi T cng li ng ch y; ch ng m rng thm, bun bn tp np, bc cn n
thn rt l huyn no; vua mun di n thn n ch thanh tnh, nhng ri li bo:
- Xa lp y, nay khng nn di i ch khc.
Bn sa li rng ct dc theo giy ph, nhng cha ra mt khong l ch n thn.
n m, thn lp tc hin linh, gi bc ni ln, ct bay chuyn, cy gy nh sp, mt dy ph
di u sp xung t, duy ch mt ta n thn y nhin ng sng nh c.
Thi Tng kinh d, xt hi lai do, c ngi bit chuyn tu r u ui. Vua mng bo rng:
- y l thn ch s .

http://www.lichsuvietnam.info

Page75

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Chiu em l vt n in t, nh tn nin mi lm l t i K Phc, t y gi lm l thng,


sc phng lm Qung Li Vng.
Trc kia, ch ng ba ln b tht ha, gi a ngn la, ph x nh ca u chy ra tro, duy mt
mnh thn t nghim nhin khng my may tn hi.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong hai ch Thnh Hu. Nm Hng Long th hai mi
mt, gia phong hai ch Phu ng, tn tc i Vng, phm trt Thng Tng Thi S.
Trn Quang Khi mt bi th miu rng:
Xa nghe ngi ni i Vng linh
Nay mi bit rng qu m kinh
La chy ba ln thiu chng ht.
Gi bay mt trn thi khng chnh.
Ch huy vng qu ba nghn chng.
n p yu ma trm vn binh
Xin cy uy tha tr gic Bc,
Khin cho b ci hng thng bnh.
By gi t v nguy nga v linh ng.

Tim bnh
c Khng ni: Ci c ca qu thn rt l thnh vy. ng lc my m ca ng, ngi
tin bn o t h, ci rng vng i mo xch hoa, c th trng m thy r. Cao Vng cho l loi
ma ni, qu bin.
Kp n lc Thn nhp mng cho Cao Vng m ng st cng khng th ym c s linh
thing, ln n th h L m la hng cng khng chy ni s oanh lit. Thn t s cng vi
Hong , in C Lc u c tn trng nh nhau. Than i! Thnh lm thay!
Gn y quan Nguyn Hiu Tho Ph Th c t cho ngi ph mt cu i rng:
Gip tt Chc Dung ba bn la
p tan H vn cn vng.
Ngi ta c ly lm hay tuyt.

http://www.lichsuvietnam.info

Page76

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

KHAI NGUYN UY HIN LONG TR TRUNG V I VNG


Gia nin hiu Khai Nguyn nh ng, Th s Qung Chu tn l L Ng qua lm quan h
Giao Chu ta, ng ti thn An Vin.
Thn ny tip gip gia khong hai huyn Long v T Lim; L Ng thy t ai bng phng
rng ri, cy ci xanh ti, pha sau li gi sng Gi La, thc l mt ni thng cnh, nhn mi xy
p ph ly, sng lp n miu, trong miu thit thn v Huyn Nguyn Qun.
L Ng m mng thy mt ng u bc n ni rng:
- Ci miu nn i tn l qun Khai Nguyn m thn cng nn i tn l Khai Nguyn.
Quan h nghe theo, li lp bia chp s tch biu dng cng c ca v Thin t Khai
Nguyn. Th na lp n, thit tng thn Th a m th cho hin thm oai c, n th t tn
l Qun Gia La, mi khi c cu o u c linh ng, hng ha c cn mi.
u nin hiu Thiu Long nh Trn (nin hiu vua Thnh Tng) thy cha l Vn Thao tu b li,
i tn cha l An Dng; t v sau, tng thuyn nh ma nhm, s n nh my li, xem cnh,
hng mt, du xe v nga y ng. Nhng m vt i sao di, my bay nc chy, tri bao
nm thng nay n li di v lng B u.
Nin hiu Trung Hng nm u, sc phong Khai Nguyn Uy Hin i Vng. Nm th t, gia
phong hai ch Long Tr. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Trung V.

Tim bnh
L Ng l mt quan Thi th, qua lm h nc Nam Giao ta, chnh lnh c dn tin mn,
yu nh ngi nh, thn nh cha con. Lc nhn h lp n th thn, phng s v Huyn Nguyn
Qun. Qun l v thn trn tri, ngi phm tc cha d cm thu c. Ch nh mt gic
mng. Th thn i tn lp qun. T cu o mi linh ng, k n ngi lui, thnh ra thng hi
mt phng. Th th chnh tr quan h tun lng n y mi c thy. Li cn bia chp
cng, nu uy danh ca Thin t, chn t yn thn, nh c tr cho dn chng, thn giang h m
lng lang miu, con ngi nh th cng kh c lm vy.

http://www.lichsuvietnam.info

Page77

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

XUNG THIN DNG LIT CHIU NG UY TN I VNG


(Thn Ph ng)

Xt truyn Bo Cc chp rng: i truyn Vng vn l thn Th a cha Kin S ging sinh.
Xa kia Thuyn s Ch Thnh cha Kin S ti lng Ph ng c lp n th Th a bn
hu cha lm ni tng nim cho thanh tnh. Nm thng chy lu, mt c s tch, bn thy tang
mn khng r chng c. Th dn bn x a vic ma qu th t hng khn vi, lm xng l
Dm T. Kp n lc Thuyn s a Bo sa li cha, cho n th y l Dm T mun p ph i.
Ngy kia gc cy c th ni Thn t c bi k rng:
Php Pht ai gn gi?
i nghe li K vin.
Nu khng ta vun qun,
Sm theo ch khc thin.
Ch ch Kim Cng b,
Du mt ch lan truyn.
y khng, trn vi a.
Tu Pht thnh oan khin.

Cch t lu, Thn li ng hin tm cu k rng:


Php Pht t bi ln.
Uy quang trm mi min.
Mun thn u th ha,
Ba gii thy lan trn.
S ta hnh hiu lnh.
T qu ai dm trn?
Nguyn thng theo th gii,
Ln nh h K vin.
S ly lm l, mi li thit n lm chay, cng dng ton chay c.
Vua Thi T ang lc tim long, bit s a Bo l ngi c hnh cao mi kt lm n vit. Sau
khi chu truyn ngi, thn ng n cha, nh s n gi i ngang qua bn cha; S ln ting
hi rng:
- Pht t, ngi hy thung dung mng Tn Thin T ch?
Nghe c ting: Vng! Tc th thy da cy c bn cu th rng:
c cn khn ln,
http://www.lichsuvietnam.info

Page78

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Oai thanh lng tm min.


Ci m nh n hu,
Nhun thm n Xung Thin.
Thi T xem thy lin c bit c t, bn ban hiu l Xung Thin Thn Vng; bi th t
nhin bin mt.
Vua ly lm l, mi bo th tc tng thn, nghi dung hng v, v tm ngi ng hu. Sn thp
xong ri th lm l co thnh, li thy di cy i th c bn cu th:
Mt bt nc cng c,
Theo duyn ha th gian.
Sng choang cn chiu uc,
Bng tt, nht ln non.
Nh S em bi k y tu ln vua, nhng vua Thi T khng hiu l ni g. Sau triu L c tm
i, truyn ngi cho nh Trn. Ch bt cng ch bt ng m, nht bt nh bt. Vua Hu Tng
tn l Sn trn ch nht, di ch sn, nn gi l nht ng sn, th ra thn diu nh th.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Dng Lit i Vng. Nm th t, gia phong hai ch
Chiu ng. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Uy Tn.

Tim bnh
Cha Kin S nay ti lng Ph ng, bn n th Thin Vng, thi Xung Thin Thn Vng
tc l huy hiu Thin Vng. Vit S chp vua L Thi T truy phong Xung Thin Thn Vng,
dng miu bn cha Kin S, th r rng l vic ca Thin Vng, m sao y li chp l vic
thn Th a, th chng bit ra lm sao vy.
My bi k trong bn chp ny, nu chng l ca ngi lo luyn bt nghin th cng l ca k
thm thu thuyn hc, ch khng phi l ca k thp nhang tm thng m c th x xch mun
mt vy. Hoc l kh tt c Giang, tinh anh c li lm Thin Vng m thn l ph thuc vy
chng? V bng ly Th a lm Thin Vng, t ny chng dm tin chc vy.
Hoc gi li bo: Ch Thnh Thuyn S, sau khi cht, anh kh khng tan, thng gi hnh thn
Th a nhng thi u do Ch Thnh Thuyn S lm ra c. Xem nh Dm T mun ph ri li
khng ph, lai sa sang m cng l na. Ngm ngh li th th l ca Thuyn S lm ra cng cha
bit chng.
Tc truyn rng: vua L Thi T lc cn b nh, vi nh s Vn Hnh ti cha y, mi khi n
rm hoc mng mt, nh cha cng l, vua ly on xi n trc. Mt hm thn cho S mng rng

http://www.lichsuvietnam.info

Page79

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

mi khi c l cng, Hong c nm trc mi. Vn Hnh cho triu tng chng n trch mng.
Vua gin ly bt vit sau lng tng H Php ba ch: Lu vin Chu (y chu xa). S m y
li mng thy thn n t rng:
- Nay vng mnh Hong y i, xin n t bit.
S tnh dy, i xem khp c cc tng, thy sau lng tng thn H Php c ba ch r rng. S
cng bit nt ch l do tay vua vit ra mi khin ly nc ra i. Ra xong, pho tng bng dng
ng xung, v sau cha cng chng lm li tng H Php na.
Thuyt ny tuy hoang ng nhng Vng lm ch cm trm thn, hnh hi t g u dm
cng mt tri mt trng ginh sng, cng c l nh th.
Cc bi k gc cy, ging ging nh php bi i xa, bi vn trong cy nt ra, cng chiu ng
vi nhau.
Khong nm Bnh Ng nin hiu Cnh Hng, lng An Hng huyn An Qung, la st chy ni,
sng ngy ng Tiu thy gc cy chy tn c vit mt hng: Cy sinh h L, tri t sp t mt
ngi, tri, t, ngi.
ng Tiu em chuyn trnh vi quan Trn cho ngi nghim xem th no, n th ch vn y
nguyn, duy c ba ch Mc sinh l, i ra lm Mi nin qu (cui nm Mi) quan Trn mun
em vic y tu ln vua nhng gp lc nc ang lon nn nh li.
l khng bit ch vo vic g, xin chp li y lu nghim v sau.

http://www.lichsuvietnam.info

Page80

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

TN VIN HU THNH KHUNG QUC HIN LINH NG I VNG


(Sn Tinh)
Xt Giao Chu K ca Tng Cng chp rng: Vng l Sn Tinh cng vi Thu Tinh lm bn rt
thn thit, n ti ng Gia Ninh, chu Phong.
Hng Vng c ngi con gi tn l M Nng, dung mo tuyt lun, nhan sc khuynh thnh.
Thc Vng Phn sai s sang cu hn, vua mun g. Quan i thn l Lc hu cn rng:
- ng y mun dm d nc ta .
Hng Vng s sinh ra him khch.
Lc hu tu:
- i Vng t rng dn ng, tm k no c k ti d thut m g cho lm r ri thit lp k
binh cho sn th c s g?
Vua nghe phi mi tuyt giao vi Thc Vng ri tm khp trong nc nhng ngi c d thut.
Vng cng vi Thu Tinh u n ng tuyn. Hng Vng bo em ra thi ti; Vng c thut
xem sut ngc ; Thu Tinh c thut nhp vo nc la; ngi no cng c ti linh thng.
Hng Vng c mng, bo Lc hu rng:
- Xem ti ca hai chng th ta thy u nn g con cho c hai, duy ta ch c mt ngi con gi m
n hai ngi th tnh lm sao?
Lc hu tu:
- Vua nn hn vi hai chng h ai ci trc thi c.
Hng Vng cho l phi; vua bo vi hai chng v chun b l vt. Vng v bn h, sut m
bin gp th vt nh l: vng, bc, ngc bu, t gic, ng voi, vi li chim qu, th l, mi th
mt trm. Hm sau, sng tinh sng, Vng n dng hin Hng Vng. Hng Vng mng
lm, g M Nng cho Vng; Vng rc v v em ln ni Li Sn.
n chiu ti, Thu Tinh cng em thu vt n, nh l trn chu, i mi, san h, h phch, vi
li c knh, c ngh, cc th c ngon mi th mt trm, em n by ra dng vua, nhng M
Nng, Vng em v mt ri!
Thy Tinh i n em qun ui theo, toan mun nghin nt ni Li Sn. Vng di ln trn
chp ni Tn Vin, i i cng vi Thu Tinh l k th. C mi nm n ma thu, Thu Tinh
dng nc ln nh ni Tn Vin, dn chng em nhau p gip Vng. Thu Tinh khng
th phm n c.

http://www.lichsuvietnam.info

Page81

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Linh tch ca Vng rt nhiu, k khng xit.


Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Hu Thnh Vng. Nm th t, gia phong hai ch
Khung Quc, li gia phong hai ch Hin ng.

Tim bnh
Bi k ny so vi tp Chch Qui r hn, nhng rung, ao, lng, miu, cc vn t sch c rt c.
Xt a mch nc ta, t ni Tiu Cn Ln m n, chia ra ba iu long. Chi gia chia ra lm ni
Tam o. Chi t chia ra lm ni Qu Mn. Ni Tn Vin tc l chi hu vy.
t ny khi t t ni Tn, cao tt my xanh, hnh trn nh ci d ci lng, nhn cao, xanh p,
lm hn ni c danh ting th nht ca nc ta, quanh co bao ln n thnh Thng Long lm
mt ng bng ln, quanh pha nam vo n Ai Chu ngng kt li lm ch Vng i a
ri bng m qua bin Nam Hi, khng bit u m o lng. Cao sng di lu, rng di to ln, ci
kh anh sn c li lm thn Quc Ch.
Cu k truyn li, v bn tho Phong Thu ca Cao Vng c ni: Cao Vng mun dng thut
ym ni Tn Vin, thy Sn Tinh ci: nga n gia tri, mng nhic ri i. Tht l linh d
khng th ni c; duy c chuyn Sn Tinh v Thu Tinh th nhau, tht la qui n, u c
trc nghn vn nm, ly c nng M Nng ri c nm nm n ma thu dng nc ln, em
loi thu mc nh c rng, cng vi loi tn voi rng nh nhau, ri dn c ni li p
ngn nc, nhin hu mi trnh c hi.
By gi th xem, gia lc ma h sang ma thu, ma lt xung xi x, ngp ni lp ng, th
mun lt tri, ri sn dn a chuyn qu thn, ly h n h, bn tin lm s thc. Tuy Thu thn
hoc c khi cng hin d, m bo thu ho nh nhau, th t ny khng dm tin chc vy.
n th n triu Hong L, l t rt long trng, lit vo hng nht trong bn v thn bt t.
Cc lng da theo trin ni, dn chng u c min thu, c thy mi ba lng. My huyn
tip cn nh huyn Minh Ngha, Bt Bt, Tam Nng thay phin nhau n lc tu b Thn cung.
Du cho h, bo, t ngu, voi k hng nghn by, m dn inh ln lm vic, i mt mnh, ng gia
tri, th m my may chng h b xm phm. My m tan hp, cy ci sm ut, tiu ni, trng
tng khm, ch ng trng th c ch ln n th khng c.
Than i! Ni ny ging nh ni Thi, ni Hoa ca nh Minh, m l ni Vn bt ca thnh triu
ta vy.

http://www.lichsuvietnam.info

Page82

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

KHAI THIN TRN QUC TRUNG PH T DC I VNG


(Thn ng Chu)
Xt s Thin chp rng: Vng vn l thn Th a ng Chu143.
Vua L Nga Triu ang lc lm Khai Minh Vng, thc p ng Chu, thng n lng ;
thuyn ang i gia sng, ang lc vua du lm, ht nhin ban ngy ti en, my ko m mt, ri
gi ma o n, vua bo kim ch u trnh, thy trn b cao c n th mi hi ngi trong
thn rng:
- n th y th thn g?
Thn dn tha:
- y l n th thn Th a ca ng Chu 144.
Vua hi:
- C linh khng?
Thn dn tha:
- Dn trong chu ny nng nh v thn y, cu ma, o tnh lp tc thy linh ng.
Vua mi ln ting bo rng:
- Thn nh c linh th lm th no cho lui c gi ma khin bn ny tnh, bn kia ma th ta
mi tin l c linh nghim.
Ni on qu nhin na sng gi, na sng ma, vua khi b t o xim. Vua rt ly lm l, bo
trng tu li miu v.
Ngi ng thi c bi ca rng:

143

ngChu(theoCngMc,tinbinV,31)lxngChu,huynKimng,tnhHngYnnhTrngil
KhoiL,nhLgilKhoiChu.
144

KhinhNgmt,PhmBchHgingChu,txnglPhmPhngt(CngMc,tinbinV28).Hin
nayngChuvncnnthPhmSqun.

TheoThntchxngChu(KimngHngYn)thhuynngAn(KhoiChu)cnhhPhm,lmngh
bunbn.MthmmPhngAtqualngngChugiatragpmagiln,vomiunmathyho
quangsngrccmtvSntinhbchhhinra.bskhipm,tnhratnhma.Sauvcmang,nm
CanhNg(922)ngy10thngGing,sinhmtcontraittnlBchH.LnlntheoNgQuynnhgitCng
TinvqunNamHn.SaulicngqunthnmutrutDngTamKha,lpXngVn.Nm951,BchHxin
vlppngChungyrmthng11(khngrnm)ttrium,cmmyvngsaxungdinhBchH,
Htheomyvngmbinmt,chonngilvuaMy(xemNguynVnT,iNamDtS,trongTriTns
159).

http://www.lichsuvietnam.info

Page83

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Tt thay i vng oai thanh trng,


ng Chu th a c an c.
Hay khin gi ma khng xm phm,
Na sng tnh ro, na sng ma.
Vua nghe c, thm t ph l phc tri.
Vua cha bng, vua Trung Tng ln ngi, em l Long nh (Nga Triu) mu i s, n n cu
mng. Mng thy mt d nhn ngm rng:
Mun thng tt thng
Mun thnh tt thnh
Phng dn u thun phc
Nc nh hng thi bnh.
Trong nm nm lc nghip.
T by miu an linh.
Thi y xem l y.
Gia tri xem bng trnh.
Vua tnh dy, khng hiu ngha lm sao, nhng cng quyt ch git anh145.
c ngi vua ri, mi thng ng Chu lm Thi Bnh Ph, phong thn Th a lm Khai
Thin Thnh Hong i Vng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Khai Thin Trn Quc Thnh Hong i Vng.
Nm th t, gia phong hai ch Trung Ph. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch
T Dc.
L Lng Thi lng ng Kh c bi th rng:
Cn khn gy dng i cng thnh,
Ph Dc Thn chu ni tnh danh.
t lng gan bn chnh trc.
Tri vun tai mt rt thng minh.
K thay cng v mun thn phc,
Sng ta hoa vn trm qu kinh.
Oai dy li nh Cng gi ,
Pht ph kh tt tc uy thanh.

145

ChuynnynitiLNgaTriu,nhngcnhtcabiththThncvnhmunnghLNga
Triu(tcLongnh)mnunhvythcththnkhngthngminh,chnhtrcnhLTXuynnhngha
trongbiTa.

Doy,tacthnglngicthngipkhngphilLNgaTriumlLCngUn,tngcaL
NgaTriu,ngicngcthcpngChu(xemchuynThthnngChutrongThinNamVnLcLit
TruynschsA.1442,tr.4748)schHngYnNhtThngCh(A.963,t23)vakviccumacaNga
Triu,vadnmtthuytkhccholviccaLCngUnnhngchuynLNgaTriucthcpngChu
lmtviccthc.TheoCngMc(chnhbin,I39)khiinhNgManVngLongnhPhongChunm
1006nhndpemqunvnngChu,LNgaTriusaitngChulnlmphThiBnh.

http://www.lichsuvietnam.info

Page84

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Tim bnh
ang lc ma gi ti bi, th kh m lng, m hay khin na sng ma gi, na sng tnh kh,
nh th cng r rng linh d. Nhng v Nga Triu l k hung bi, hng ngi khng lu m cn
theo tr thun gip linh, ngm th thc mng, tuy cu ng nin c ch lo xa, cn n nh cu
Ch phng thun phc, Tht miu an linh th l ph trng thi qu vy.

http://www.lichsuvietnam.info

Page85

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

TRUNG DC V PH UY LINH VNG


(Thn sng Bch Hc)
An Giao Chu k ca Triu Cng th Vng vn l Th Lnh Trng. Gia nin hiu Vnh
Huy nh ng, L Thng Minh qua lm c Giao Chu thy t ai bng phng nghn
dm, ni sng bao bc n ng ba sng Bch ng, lin tip n ng ba sng Bch Hc, mi dng
qun Thng Linh, t tng Tam Thanh, m ring trc mt ni nh gi l tin mc. ng khin
tc pho tng H Quc Thn. Tng lm xong mi em l, t trm vi rng:
- Trong ny Thn K nu c linh d, sm cho ta nhp mng, hnh trng nh pho tng ny mi
tha lng ta.
m y, L Thng Minh mng thy hai d nhn, my ru nh tng, hnh dung chi chut, k
tu tng n vi mi ngi, u tay cm c tit, trng phch, n so, va i va nh va thi,
bc bc chm ri, ginh nhau trc Tin Mc. Thng Minh hi n tnh danh; mt ngi
xng l Th Lnh, mt ngi xng l Thch Khanh.
Thng Minh xin hai ngi th php thut, ai thng th trc. Thch Khanh nghe ni, nhn
mnh nhy mt ci qua bn kia b sng thy Th Lnh Trng ng trc ri. Thch
Khanh li nhy li mt ci qua bn ny b sng, cng li thy Th Lnh Trng ng trc
ri. Nh vy, Th Lnh Trng c trc.
Tc ngi Th chung ma qu, nay thy tng thn uy nghim, lng u knh s, h c s g li
lm, lo ngi, u n n cu khn, xin keo, u thy linh ng, nghim nhin lm v Phc Thn
mt phng, nhang n khng dt.
Tri my triu, cc v tng soi mi khi c phng mnh i nh k nghch mnh trn ngun
Tam Giang, thng bin l phm, mc binh phc n n bi yt, phn nhiu c Thn m
ph, mc tng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Trung Dc Vng. Nm th t, gia phong V Ph.
Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Uy Linh.
Ph bi th quan Hn lm vin Th c Hc S Nguyn S Hi hu gi vua i nh Ai Lao, n
bi yt n Thn. Th rng:
Ph ra, n c buc lng ngang,
Lnh tt, mong cu gip Tng quan.
Hn yu Th sinh khng ch cy,
Ch xin di miu bo bnh an.
Quan Th c Hc s tn l Vng Thnh Vu hu gi vua i phng ty nh mi lo. Lc khi
hon, vua bo lm bi th t Thn, th rng:
T hu mi vn t Vng linh.
bp Vn Nam i ngoi thnh.
http://www.lichsuvietnam.info

Page86

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Giang t my may no mn.


Gi a ting hc khip Tn binh.

Tim bnh
Ng ba sng Bch Hc tc l ch giao hi ca sng Thao, sng L, xanh hai dng u chy
vo sng i Hong. Ni sng xanh trong, phong cnh nh v, trn b sng c i tun ng, lm
mt ch thuyn b bun bn ng c. Mi nm cui ma thu, u ma ng, chim anh v l
thc phm rt qu gi, ch yu hi nh huyn Sn V c lng Trnh X, lng Ph An, huyn
Thanh Ba c lng V Cu, lng V Yn, t ni b kp.
Th Lnh Trng nay lm Thn lng Bch Hc, Thch Khanh nay lm Thn lng Chi Ct hng
c i n phong tng, hng la khng ngt. Cc lng da theo bn sng cng u th c, c
l sn k thu t un c li lm danh thn, nghim nhin lm h v cho thn Tam Thanh, hai bi
th ca hai ng Hc S lu li i khng mt.
Khong nm Cnh Thnh, ng T Tha n ni Tn Vin, m nm mng thy Thn bo:
- Sng ngy c k d nhn n yt ta, ngi nn qut dn sch s cho c quang khit.
ng T tnh dy, lo i qut dn trong ngoi sch s.
n ng ng, c mt ton vi mi ngi n, trong s y c mt ngi ln tui, tc bn
mi, em heo xi n t thn, qu xung khn vi lm rm. L xong, ng T Tha mi n cho
hi v thut li im mng ban m cho ngi y nghe ri xin theo v nh cho bit. Ngi y
bng lng. T Tha theo ngi y i vo trong ni, i n u cng thy rung vn nh ca san
st, i hai ngy cng u nh th c. n ngy th ba, ngi y ni vi ng T rng:
- Khng phin ng phi theo ti i xa lm g, hy v i, nhng xem ng ba sng Bch Hc, lc
no c thy cm cy c en th lp tc n hi hp, ti khng qun ng u!
ng T bi t tr v
Khong nm Mu Thn Hong Triu Gia Long, c ging chim hnh nh chim s, k hng nghn,
t h lu bay n ng ba sng Bch Hc, lm chm chi u xung nc, nh th c n nm ba
ngy, thy chim cht ng trn mt sng.
Trn quan em vic y tu v triu, v dng lun c th chim y na, nhng ri ai cng chng bit
ging chim y l chim g.

http://www.lichsuvietnam.info

Page87

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

THIN H LINH NG CHNG V QUC CNG


(Thn Hi Thanh)

Xt bn truyn: ng vn l Phc Thn qun Th Quc. Xa nc Vit ta ni thuc nh ng,


Nam Chiu nhp khu, hm qun p, ui quan h nh ng, chia binh n m gi.
Ngi trong nc co cp vi nh ng, vua Tng nh ng sai Trng ip lm tng,
lnh nm vn qun qua tho pht. Trng ip bit nam binh ng o, chn ch khng dm tin.
Vua Tng ni gin, khin Cao Bin n thay. Bin bit hi o Bch Hc c man binh ng gi
mi ng mt nghn chic thuyn nh nh bao ni, vt bin vo Thanh Hi v hai ca b i
Nha, Tiu Nha, ri nh ly li Giao Chu, t Trn ch y, Bin a o thut, p xong
Trn ri, lin thit bn th a K, t ru cu m ph. Canh ba m y, nghe thn ni
khng trung rng:
Nu mun xong vic quan,
Nn tm ngun o c,
X cho chnh trc lun,
Nghch ng s v phc.
Bin c mng, bn xy dng o Cung, t tn l h cung, bn t dng n th thn Th a
lm th h cho p mt. Ngi i sau th lm Phc Thn.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Thin H Quc Cng. Nm th t, gia phong hai ch
Linh ng. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Chng V.

Tim bnh
Thn l xem m chng thy, nghe nh khng nghe, m y l gic mng trong m, ting ni gia
khng trung, th l hin hay l n vy? Bo rng: Bin ha khng d c gi l Thn, khng nn
ly tr thut m dm ng, ly hnh tch m cu n.
Binh gia hay mn qu thn huyn hoc dn. Cao H dng binh, i khi bt chc tr c
ca in an ngy xa.
n qun tn nghim, hng ha cung phng, nm thng chy lu mi c linh ng, thnh knh
cho nhiu thn mi cm cch, mi y cho ch phi d u. Tri xt xa nay, n th u ging nh
th c.

http://www.lichsuvietnam.info

Page88

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

LI T LINH THNG HU TN VNG


(Nam Hi Long Vng Qun)

Tc truyn:Vng l Ha Long Tinh Qun. Ngy xa lng Kiu Hn, chu Hng, c hai anh em
ngi h ng, anh tn l Quyt Minh, em tn l Thin X, sinh sng bng ngh nh c, ngy
ngy thng xung bin nh c; mt hm gp mt vt l, hnh dng ging nh phin g, b di
ba thc, sc nh trng chim, theo con nc tri ln. Hai ngi vt ly em v. m li, trong
phin g phng pht c ting nh thi so, v ting ngi mun ni ri li khng ni na. Hai
ngi kinh hi, em qung tr li dng sng, tm qua thuyn khc xin t tc.
m khuya ang ng ngon th mng thy mt ngi n b bo rng:
- Ta l v Nam Hi Long Vng, l cng Ha Long giao cu, sinh ra a con y, s Nam Hi
Qun bit c nn bo mng vi hai ngi; a con l phin g y n bn thuyn y.
Hai ngi ly lm l bn ch em v; n lng An K, phin g ht nhin t thuyn nhy ln trn
b, hai ngi mun mi xin mt keo, qu nhin c, bn dng t v y, bo th mc
khc phin g tc tng, phng s nh thn, hiu l Long Qun.
Ngy sau, triu nh sai Th thn m ngi xung bin tm ngc chu, ch duy con chu nh h
ng tm c rt nhiu. Th thn hi ti sao, con chu h ng em vic y trnh li cho quan
Th thn nghe. Th thn v tu vi vua. Vua sai em nghi v m nhc n rc v. Khi y c
ngc chu rt nhiu, vua mi cho hiu l Thn Chu Long Vng.
Nin hiu Trng Hng nm u, sc phong Li T Long Vng. Nm th t gia phong hai ch
Linh Thng. Nm Hng Long th hai mi mt, gia phong hai ch Hu Tn, c nhiu linh ng
vy.

Tim bnh
trong bch thn, duy c Thu thn rt l linh d, lm my lm ma, xoi b v p, hoc vo ni
rng n g, vn , kt b m i ging nh ngi thc, nh th lm g vy? V rng m ch
tnh; ni m cao qu th my m ng li, sng m su qu th giao long sinh ra, nc l kh
dng trong kh m, ngoi ti m trong sng, thy m khng th d c, bi vy thn lng m
linh, xem vic Ha Long rt l qui n. Song vic Thu thn i khi u nh th c, nn chp
li ngi i xem cho .

http://www.lichsuvietnam.info

Page89

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

TC B
Tc Vit in U Linh Tp ton bin,
T Nghip trng Quc T Gim,
Nhu Nin Nguyn Vn Hin tng b

http://www.lichsuvietnam.info

Page90

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

BI K S TCH SC THIN VNG

Xt sch Thuyn Uyn Tp Anh, i L i Hnh Hong , i S Khung Vit h Ng


thng i chi ni V Linh qun Bnh L, ngm xem phong thu, thy cnh tr rt p nn
mun dng t am . m mng thy mt v thn mnh mc o gip vng, tay bn t cm
gip vng, tay bn hu xch ci bo thp, theo sau hn mi ngi, trng mo c qui ng
s, n trc bo rng:
- Ta l T Sa Mn i Vng, k tu tng u l qu D Soa c, Thin c sc bo qua
nc ny ph h cho h dn, vi ngi c duyn nn mi n y ni chuyn.
S git mnh tnh dy kinh hi, nghe trong ni c ting h ht, lng rt ly lm ght. Sng
ngy, S vo ni thy mt cy rt to, cnh l rm r, li c my sc trm trn ngn cy, mi
bo th rng n xung, qu y nh trong mng, lin khc tng lp n.
Nm Thin Phc nguyn nin, qun Tng vo cp, vua nghe n nay linh ng, bo S n
n cu o.
Lc by gi qun nh Tng ng trong lng Ty Kt, hai bn cha nh nhau, qun Tng t
nhin kinh hi, ko lui ng sng Chi Giang, li gp sng c gi to, giao x ni dy, qun
u kinh s m b chy; Tng nh Tng l Quch Qu ko qun tr v Tu.
Vua lp thm n th v phng t.
Hoc c k ni cc c lo tng truyn rng khng nh v i no, Thin vng sinh mt
lng kia, lc cn nm ni, trong nc c gic, vua sai s gi i m khp dn gian xem c ai
ph c gic th ban cho tc lc.
Thin vng dy hi m, m mi bo r rng nh vy, Thin vng ni:
- Th th m em nhiu cm n y cho con n.
Chc lt n ht vi u cm. Vi thng sau, cao ln hn mi trng, t ra ng m, S gi
a n Kinh s, vua trng thy c mng hi rng:
- By gi ngi mun xin g?
Tu: - Xin cho mt thanh gm di, v mt con nga st.
Vua ban cho, ri Vng cm gm nhy ln nga, ht ln mt ting, xng vo trong trn,
chm qun gic cht ngn ngang. Gic tan ri, b ci c yn lng. Thin vng phi nga
v ni V Linh, tro ln cy a m bay ln tri, o v du tch li, n nay vn cn, ngui
trong thn gi cy y l cy Dch Phc. Ngi trong nc ly lm l, lp n th t, dng tr
bnh chay m cng, nu c cu khn vic g u c linh ng.
Triu nh L cng n cu o, dng n th lng Co Hng bn h Ty m th t. By
http://www.lichsuvietnam.info

Page91

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

gi lm v Phc thn chp ti T in.

Tim bnh
Ni V Linh l ni ng Thin Vng ln tri. H Hc s vnh th tc l y. Truyn ny
chp li khc xa vi Vit S. S chp r i Hng Vng th su m sao y li ni khng
nh l i no? S chp r l lng Ph ng m sao y li ni khng bit ngi thn no?
Nh chp vic thng nhiu s sut nh th. Lnh Nam Chch Qui chp vic ny so vi y
cn r hn. Tay t cm gio, tay hu xch thp, t hiu l T Sa, th khc vi bn sc Xung
Thin. Duy ging th m ui c gic An, hin thnh m lui c binh Tng, c cng c
vi dn, khng g ln hn na; s d c hng nghn trm nm trai nghi cng vi, hn c
cc v thn khc m c lit vo hng bt t, c phi tnh c m c vy u?
n miu Ph ng ng vo bc nht, bn tng ln nh Thng, ng, Minh, Vin tu tit
phng t rt l thnh knh, mi nm n ngy mng 9 thng t c hi, lm hi ln ca Bc
Giang. Cc tng min thng du st ni V Linh l chn tng, mi khi n l i hi th ly
l b bng ng thc m nhm li nh nhau din li v cng ca Thin vng.
n th lng Co Hng lm cnh p cho Kinh , n u nm lm l t u Xun th
thc l ni hi ca c mt phng. Am linh chi li, chn tng tri hm m oi hoi, lm
lng bi d m phc hi b ci, sui trong nc lng, nc Vit ta yn n vng vng nh bn
thch Thi Sn, thc l nh sc hin tng ca Thin vng vy.

http://www.lichsuvietnam.info

Page92

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

THANH SN I VNG

Ni Tam o l ngn ni c ting ca nc Vit ta. Quanh co sut phng bc, ni di n nghn
dm. Thi triu L, triu Trn vn c chp trong T in, nhng danh hiu v thn khng c r
rt, gp lc binh la nn b tht lc mt.
Triu nh L, vua Nhn Tng Hong , khong nm K T, Canh Ng, gp tri i hn, o
khp bch thn khng thy ma, triu nh mi bn rng: Ni Tam o l danh sn, m vic
phng t th thiu trong T in by gi nn em l n t cu thn gip.
Vua mi khin Vn thn tho sc, phong lm Thanh Sn i Vng, em l n t cu ma, ngy
y n n my ko, bn b ti en, sng ngy ma to nh xi, nm li c ma.
T y v sau, h gp i hn hay ma dm, n cu o u c linh ng, lm v Phc thn mt
phng, c chp T in.

Tim bnh
Ni Tam o ng v phng hng Cn Hi ca chi gia mch t tri Nam ta. Ba ngn ni
nhm li cao ti my xanh cho nn t tn l Tam o, thn ni danh hiu cha r, ch duy
trong lm ni xa c n th Quc Mu l mt v Am thn.
Truyn ng Trn Nguyn Hn chp rng: ng l con chu Hng o i Vng, nh phng
ng trn ni , lc hn vi ly ngh bn du lm sinh nhai, i v ba hm, ba y i n n th
tri ti en, s khng dm i mi ng nh n mt m.
m khuya cha ng, nghe ngoi n c ting gi m bo rng.
- Nay thin nh c ch triu cc thn, Phu Nhn ra i ln chu.
Nghe trong n tr li rng:
- C khch ng li, i xa khng tin, thi cc thn hy i i, c vic g th ni li cho bit.
ng ly lm l, c trn trc canh chy khng h ng c, chng n canh t th nghe c ting
gi li, hi rng:
- Phu nhn dy cha?
Thy trong n c ngi i ra ni rng:
- Ba nay thin nh hp c hai vic: Vic th nht l bu c L Li ng Lam Sn ln lm An
Nam Quc Vng, Nguyn Tri Nh Kh lm ph t. Vic th hai l di ng Sn Nam c
http://www.lichsuvietnam.info

Page93

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

mt lng git tru t thn cu ma, ci dao ca tn t b phn tru lp mt, tm mi khng c
n mi ni ngo rng: khng c l thn linh no li n y n cp dao ca ta sao! By gi nh
pht lng y ba nm i hn cho bit.
Ni on ri t bit.
ng nghe r u ui cu chuyn nh vy, sng ngy hi h xung di ng Sn Nam, tm n
lng y, n ng phn ch git tru bi ly c con dao, thy ng rung ca lng y kh cn
nt n c. ng mi xch con dao trnh vi Ap trng v ni r t s u ui nh vy. Dn p c
s, bin l n n t ti, ri dn dn cng c ma.
ng thy vic y c linh nghim, tt nhin vic khc cng s phi ng mi tm qua ni Lam
Sn, vo sn ng gp L Li nguyn theo lm ti; n khi L Li lm vua, ng c cng ln
phong Khai quc cng thn. Sau ng cht, c lm Phc thn Sn ng.
T y n Quc Mu c xng l linh d, hng ha i i bt tuyt, n miu trang nghim.
y chng bit c v Sn thn danh hiu khc na khng? Hay ch l Quc Mu m thn m thi,
nn chp li i sau kho cu.

http://www.lichsuvietnam.info

Page94

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

KIN HI MN T

( ph Din Chu, huyn Qunh Lu lng Hng Cn)


Phu nhn h Triu, cng cha nh Nam Tng, m con ba ngi, Phu nhn l con gi t.
Nin hiu Thiu Bu nm u i Trn Nhn Tng, tng Trng Hong Phm nh p qun nh
Tng ni Giai Sn; qun Tng i bi, quan T tha tng Lc T Phu m vua Binh nhy
xung bin, quan qun nhy xung cht theo hai mi vn ngi; Phu nhn m con ba ngi vn
mn thuyn tri n cha Hi Giai, nh s thng, em v nui nng; sau vi thng, Phu nhn da
tht hon nguyn, din mo p , nh s mun t thng, Phu nhn nht thit c tuyt. Nh s
xu h nhy xung bin t t.
Ba m con cng khc, bo rng: M con ta nh s m sng. S v m con ta m cht, lng ta sao
an, ri cng u nhy xung bin cht c.
Thi th Phu nhn tri n ca bin Kin Hi ph Din Chu nc ta, tuy cht lu m ngc din
vn nh sng, ngi bn x ly lm l, vt ln chn ct hn hoi, sau thy c nhiu linh d, mi lp
n th phng. H thuyn bin gp cn gi to sng ln, nguy cp lm, van vi vi Phu nhn th
u c bnh an v s. Cc ca bin u c n th, cng u linh ng.

Tim bnh
ng sau khi su qun tan r, sn h nh bt nc mong manh, thn th cnh bo theo gi, gi
mnh cnh tnh mui da, sng ta thy n nh s, gho ta y ti nh s, nh ngi m sng,
khng n thy ngi cht mt mnh, ci ch ca Phu nhn cng ng thng lm thay! Tm lng
u phn, reo gi ma m khc c sng gn, ci tit tho trinh lit, sut vng m ngang dc
t tri; cu thuyn b nguy ngp, tha lng ngi chim ngng, hin linh trong m, cu o lp
ng, n thing ca bin, ting ni vang di.
Nhng ngoa truyn d s tc k, u lm t vt cho hn ngc bch trng tinh ca Phu nhn
vy.

http://www.lichsuvietnam.info

Page95

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

TNG B
Ca o nhn qun Tam Thanh

http://www.lichsuvietnam.info

Page96

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

ANH LIT CHNH KH ON TNG QUN

Tng qun tn l Thng, ngi lng Hng th huyn Trng Tn, con ca b v vua L Hu
Tng, theo lnh vua sai ko vo Hng Chu bt cp.
Nh L mt, Tng qun vch gii hn ca chu m chim gi, quan Thi s nh Trn l Trn
Th gi b lm ha vi Tng qun nhng thm khin Hiu V Vng l Nguyn Nn em
trng binh nh p.
Trn nh ang say, qun Trn t Vn Giang ko n n ng trc, Tng qun b Nn chy v
hng ty, b gm chp t u, ch cn dnh mt mnh da, ng ci ai buc li, kh gin si
ln, gic nga chy v hng ng.
n lng An Nhn, thy mt ng gi khn en o di, ng vng tay mt bn ng m tha
rng:
- Tng qun trung lit ngha kh, Thng chn ri.
Ch sang p bn kia v ni:
- Ch y l ch huyt thc ca Tng qun, xin Tng qun ng qun.
Tng qun vng, ri thng nga qua bn y, xung nga gi gio m nm, t nhin kin mi n
t ln, chn mt c thi th thnh mt ci m.
Dn thn tc tng m th. Sng Nh H l, miu xung nc, tng tri n lng An Nhn,
lng An Nhn lm miu mi m th. Miu tr mt ra ng ci ng ng Bc, uy linh hin hch,
khch i ng, ngi bun bn qua li trc n, h khng ct nn ci u lp tc thy s tn
hi.
Ngy kia, tn miu tha t nhin t xung t, chc lt li vng dy, nhy ln ngi trn cao, hp
cc bc ph lo li m bo rng:
- Sng ngy phi qut dn sch s, c gi ng n, bn o en i b l Ngi , phi chc sn
y n tip.
Chng u d d.
Sng ngy lo dn dp, khn o n chc sn, i n ngy gn ti khng thy g, ai ny u mt
mi mun ra v. Ht nhin c mt nh s bn bt y di chm t, theo sau mt ch tiu, qua cu
ng trc n ri i thng vo trong. Cc bc ph lo t trm sp xung ly. Nh s ly lm l
mi hi. Ngi trong p tu nh th. Thi y vua Nhn Tng truyn ngi cho con, xng l iu
Ng i Vng, xut gia ni, thng ngy mt bnh mt bt qua li hng thn, t ai bit n,
nhn ngy y i n lng An Nhn th gp chuyn nh vy.
Vua khen, li n mt m, em s Nhn Qu thuyt php cho thn v mi ngi nghe, v
http://www.lichsuvietnam.info

Page97

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

khuyn thn nn th c hiu sinh, sng sm vua tr v Kinh S.


Ngy mai sm ma c dy, thn ta xy v hng ng, nhng ngi qua li trn ng t y
c an ton v s. C sc ch phong thng ng thn, lu Trng Tn c n nay vn cn.

Tim bnh
Tng qun l k thn ca nc c, phc nh L m th nh Trn, c l khng i chung tri t,
nh Chu lm ngoan dn, nh Thng lm trung thn. Ci cht ngha kh tuy cht cng nh
cn, coi vic ci ai buc u th bit. ng gi ch ch, khin mi p m, gi ngi trong p c
thn ch bo chng? Tng thy An Nhn, nhp mng cho k lo, bit iu Ng sp n chi,
xy thn ta qua hng ng, t trm nm hng la, ho kt nhn duyn, ng Bc M u,
miu n lng ly, khch qua ng phi xung nga, con ht phi king tn, tri i ngi trung
ngha, hu n ng no vy!

http://www.lichsuvietnam.info

Page98

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

LINH THN MIU THANH CM

Huyn Th Xng, phng ng Cc, miu Thanh Cm th v thn C Mc Lit S M Cng.


ng tn h khng r, u tin s nh Mc, lm quan n i Snh.
Lc by gi Trit vng nh Trnh em qun xung phng ng, vua nh Mc b thnh chy v
hng Bc, Trit vng vy qun ui theo, s th qu khn bc. ng bn bn bo gm, ai
vng, do bn h Thi cc ra ng ng Cc, n nga Trit vng li. Vng ra lnh tm nh,
hp cc tng li ngh trm. Xong li ging trng ui theo th Mc cha qua bn kia sng ri.
Ngha qun Trit vng ko v Ty, Mc li tr v chim c ng Kinh, n ch ng b chm,
dng miu thng theo ng ci, hng ha khng ngt.
Vua Nhn vng khin ph miu y i, di miu c ngi m chn mt ci u lu, c mt c
binh xm li ko nhng vn tr tr khng chuyn ng, ri thi, miu khng b ph na.

Tim bnh
Binh Trnh tha thng, cha Mc chy m, mt g th sinh, thong dong o qun ai vng, c gan
xng n ch tn n lm k hon binh, tht ng thng thay! Tm lng ny khng khc chi
tm lng ca K Th Trung v L Th Lang vy.
Miu m nh c m tn h tht truyn, ci li ca nh chp s tht nhiu lm thay!

http://www.lichsuvietnam.info

Page99

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

PH LC
Ca o nhn qun Tam Thanh

http://www.lichsuvietnam.info

Page100

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

TRN TRIU HNG O I VNG

Vng h Trn tn Quc Tun, con An Sinh Vng Liu, phong tc l Hng o i Vng.
An Sinh Vng cng vua Thi Tng c him khch; lc ng sp cht, cm tay Vng tri rng:
- My hy v ta ly cho c thin h, nu khng th ta cht chng nhm mt.
Vng tuy vng d nhng trong lng khng ly lm phi, mi khi lm g th ht sc cn thn.
Khong nm Trng Hng, Vng hai ln nh lui qun Nguyn, lm v cng bc nht lc y.
n khi Vng mt, vua lp n th, mi khi c gic n cp ph th ly gm thi trong n ra
nh u c i thng.
Vng tr bnh t Phm Nhan rt linh nghim.
Phm Nhan miu ti huyn ng H lng An Bi, sng Lng Giang. Tc truyn rng: Phm
Nhn h Nguyn tn B Linh, cha l khch bun tnh Qung ng, m l ngi lng An Bi nc
ta, u tin s nh Nguyn, gii thut ph thu, thng ln vo hu cung lm s bt chnh, b bt
c, sp em i chm nhng va gp lc nh Nguyn qua nh ta nn B Linh tnh nguyn xin
lm hng o chuc ti. Nh Nguyn thun cho. Trn nh sng Bch ng, B Linh b
Vng bt sng, em chm lng m, qung u xung sng; c hai ngi k chi c chi c
u lu mi, mi van vi rng:
- Nu nh c linh th gip bn chng ti chi c cho tht nhiu, chng ti s chn ct hn hoi.
Qu nhin ngy y h chi c rt nhiu c, nhiu gp my ngy trc, mi em u lu ln b
chn ct. Hai ngi k chi thng van vi mi B Linh i theo thuyn chi chi, lu thnh ra
quen. B Linh thng ch n b bo hai ngi y gho chi th u c c. hai ngi mi lp
n th phng.
Trc kia, B Linh sp b chm c hi Vng rng:
- By gi Vng cho ti n g?
Vng gin bo rng:
- Cho my n sn huyt ca n b.
Sau khi cht, B Linh i khp trong nc, h gp ch no c sn ph l theo ngay v tc th ngi
n b y m man bt tnh, thuc men khng th cha c. Nh bnh n n Vng cu o,
ly chiu c trong n thnh lnh p ln ngi bnh hay tri cho ngi bnh nm, v ly tn
nhang nc thi cho ung th lp tc lnh ngay, c ngi mi em chiu v n nh l lnh ri,
anh linh k nghim nh th c.

http://www.lichsuvietnam.info

Page101

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Tim bnh
Vng l dng di h ng A, chu li tri ca cha l An Sinh Vng nhng khng chu theo
lon mnh, th th nh l hiu t. Gp bin lon Trng Chng m lp cng ln th nc l
trung thn, duy trung duy hiu, mi che ni ci li ca Tin nhn. Cng trm thin h, ngi tt
nhn thn, ting vang hoa di, sau khi cht li c mun i huyt thc.
Triu nh Trn, tng v tng vn nhiu k lm danh thn, nh Quc in Ch Linh, Khc
Chung Lp Thch, Quc in Tin Phong nhng cui cng khng lng ly bng Vng, l
trung hiu bo n vy chng?
Nc Mng C qut khi phng Bc, nut nc Linh H, uy hip Cng Kim, nh p nh
C Tng, mang cung tn n u th cc nc ngoi ni bin u trng gi m tan v, em qun
sang Nam o o nh ni l sng bng, gi rung my cun; Vng ch mt nhm tn qun dm ra
chng c, khc no nh ni Thi Sn trng, th m mt hi trng sng Bch ng, qun Mng
C phi thy nghn dm, h chng phi l vic him c tri t sao? Khng nhng c cng ln
vi nh Trn m cng c cng ln vi thin h i sau na, nu khng c Hng o i Vng
th nc Nam Giao phi tc uisam ri vy.
By gi miu ca Vng gip gii Phng Nhn v Ch Linh; lng Vn Kip, lng Ln Sn hai
lng phng s, t y gn C Phao, s thin nhan vn hc; miu lng chng ni, t hu c
ni Nam To, Bc u, mt ng xung sng Hu Giang, cy c um tm, ng xa m trng r
rng nh mt thng cnh Bng Lai, xa gn n cu o, trn ng ong nh dt. Miu chc c
hai ngi, mt ngi lng Vn Kip, xng l Bc Chc, h c ai t ng phng Bc n
hnh hng th ngi ny lm ch. Mt ngi lng Ln Sn, xng l ng chc, h c ai t
ng phng ng n hnh hng th ngi ny lm ch. Mi nm tin bng ca khch i l
ng v Bc u cn nhau, linh d i khi nh th.
Ph xt cc tp th Thi Bnh, Qung K c ni Trung Quc c loi yu h ly hay dm hm n
b. Nc ta khng c ging qui y, duy c t Phm Nhan, ai mc phi n cu ti n Vng l
lnh, vic c khc nhau, ch nn ly hnh tch m cu n.

http://www.lichsuvietnam.info

Page102

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

CHP R S TCH T O HNH I THNH

Xa o Hnh h T, tn hu l L, ng thn tn l Vinh ly o Thch lm Gio tng, lm quan


triu L n chc Tng Quan St, thng qua chi lng An Lng, ci con gi h Tng tn l
Loan, lm nh xm Lang Nam lng An Lng, c ch ng ch qu a, bm sinh ra o
Hnh, c tin phong o ct.
o Hnh lc nh du ng nhng c ch ln; khi nh cng nh khi ra ngoi, ngi i khng
th d bit c, thng cng vi nh nho Ph Sinh, nh o s L Ton Ngha, kp ht Phan At
kt lm bn thn; m thi chm ch c sch, ngy thi cu, thi so, nh bc lm vui. Cha
thng chi mng l phng ng, nhng mt hm, ng ln nhm vo phng Vn Hnh thy ngn
n leo lt nh ht u, sch v ba bi; o Hnh ta n ng m tay cn cm quyn sch, t
mi khng la ry con na; v sau, o Hnh i thi khoa Bch Lin tng gio c u u nhng
ng khng mun lm quan, m ngy ch lo tr th cho cha.
Nguyn ng cha ngy trc ly diu thut phm n Din thnh hu, nh Din thnh hu c thy
php i in dng ph ym git cht i, qung thy xung sng T Lch, tri n cu Ty
Dng, ch nh Din thnh hu , thy dng , cch ngy khng chu tri i. Din thnh hu
s, i bo thy i in; i in n, nim k rng:
- Tng cn gin cha mn tc hay sao? Sng l mt cnh h trng, cht mi thnh B .
Dt li, thy lin tri i, n sng Hm Rng lng Nhn Mc Cu th dng li. Ngi ta thy c
linh d, lng y chn ct ri dng miu, tc tng m phng th, mi nm ngy mng mi thng
ging l ngy k.
B m chn cha Ba Lng lng Thng An, tc nay l cha Hoa Lng, cha y th hai v thnh
ph v thnh mu.
o Hnh chm lo tr th, ngh cha ra k g, mt ba dm thy i in ra i sp lm php
thut u ; o Hnh ly gy nh i in, bng nghe trn khng c ting mng bo thi.
o Hnh qung gy v nh, thng cm v on hn mun qua Ty Thin An hc thm d
thut v chng tr i in, mi cng i vi hai ngi bn l Minh Khng v Gic Hi.
n x X Man, ng s him tr, i rt kh khn ang mun tr v th thy mt ng gi cho
mt chic thuyn con ang do chi trn sng; ba ngi cng n hi rng:
- Tha ng, ng y n qua Ty Thin cn bao xa na.
ng gi tr li:
- ng ni him tr, i chn khng i c u. Lo ny c chic thuyn con xin ch gip cc
ngi, v c ci gy con, nhm thng nc Ty Quc m n chng xa l bao nhiu, lo ch
gip.

http://www.lichsuvietnam.info

Page103

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Ri lo c mt bi k rng:
o l ng nhin gip cc anh,
Khen ai vin hc ch thnh danh.
Mnh mng mun ng qua no kh,
Ch mt Hong Giang thy thnh sinh.
c xong bi k, nga mt trng chng giy lt n b Ty Thin, c nhiu thn thng linh
php.
o Hnh li gi thuyn, Gic Hi, Minh Khng ln b trc, hc c linh php ri b i v
trc; o Hnh gi thuyn ba ngy, khng thy hai ngi tr v, t nhin gp mt b lo bn
sng lin n vi cho m hi rng:
- B lo c thy hai ngi cu o tr v cha?
B lo p:
- Hai ngi y, ta dy cho linh php c o tr v ri.
o Hnh va ly va ni duyn c ba ngi cng i vi nhau nh th no, nay li b nhau, rt l
n hn. B lo nghe ni, bo o Hnh:
- Hy gnh i thng nc v nh, ta s dy linh php cho ngi, cho thm thut thu t v bi
ch La Ni na.
o Hnh hc c tt c, ngh gin hai bn tht c mi nim ch; Minh Khng, Gic Hi i
c na ng, b ch, au bng nh ct, o Hnh dng thut thu t li, bng b v trc, ri
ha ra h m np trong bi rm lng Ngi Cu huyn T Lim, gm tht vi ting, ln cn u
kinh hi.
Minh Khng, Gic Hi i ngang qua y, nhn nhau ngc nhin, b ngoi tuy hi s nhng trong
bng ngh c linh thut li sn c thng minh, bin bit h thc bit qu l o Hnh ha tng,
mi ng lui bo rng:
- My mun bit hu thn ca thn my, n y ta bo cho.
Bo o Hnh rng:
- Bn ta cng c Th Tn dy d, o qu trn, hu thn my phi ra li th gian lm vua,
nhng bnh tri kh b trnh c. Bn ta vi my c duyn, phi n cu gip nhau.
o Hnh khi y b ht gin c, cng nhau truyn i php tin, i trn mt nc, bay khng
trung, rng phi xung chu, h phi np, bay ln tri thu t li, mun qui nghn k, vo thn ra
qu, chng ai d c huyn diu. Khi y mi nhng o Hnh lm anh c, Minh Khng lm
anh th, Gic Hi lm em t, ch y nay gi l Bn Kiu.
Minh Khng, Gic Hi t v cha Giao Thu, o Hnh tu luyn cha Thin Phc, ni Thch
http://www.lichsuvietnam.info

Page104

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Tht; trc cha c hai cy c tng, ngi i gi l long th. o Hnh ngy thng chuyn c
bi ch i Bi Tm La Ni, c c vn nghn ln th cy tng rng xung mt nhnh. c
ch xong, hai cy tng u tri ht. o Hnh tng c Quan Th Am n ng h, ci sc
ph ch ca mnh thu n Thin ng.
Mt hm thy c mt v thn n, chn trc i khng bn t, o Hnh hi:
- Ngi l thn g?
Thn tr li:
- t l thn T Trn Thin Vng, cm v ci cng c ca S tng kinh nn n y hu
S S sai khin.
o Hnh t bit lc tr ca mnh vin mn, c th tr c th cha ri mi tr v li lng c
l An Lng, thn n cu An Quyt sng T Lch, phng ci gy xung di nc, ht nhin ci
gy dng thng trn mt nc ri i ngc dng nh bay n cu Ty Dng th dng li.
o Hnh c mng m rng:
- Php ca ta hn i in ri y.
Ri i thng n ch i in . i in trng thy bo rng:
- My khng nh vic ngy trc hay sao?
o Hnh ng ln trn khng th vng v khng thy g, lin ly gy nh cht i in, li em
thy qung ra sng T Lch tr th xa.
Tr c th cha, lng trn khoan khoi mi i chi khp cc rng ni, tm hi cao tng, nghe cao
tng Tr Huyn Thi Bnh tu hnh c o mi tm n yt kin, t ht chn tm, cbi k rng:
Lu a phm trn chabit kim.
Chng hay u tht chn tm.
Xin nh ch dy ng phng tin,
Khi n B ngt kh tm.
Tr Huyn cng p li bi k rng:
B quyt chn truyn gi vn cm.
trong y mt thy thuyn tm.
H sa th gii nn ng ni.
Bt tt B cch vn tm.
T o Hnh m mt khng hiu ra lm sao, b i qua cha Php Vn hi s Sng Phm Hi
rng:
- Th no gi l chn tm?
Phm Hi bo cho, o Hnh qut nhin t ng bn tr v cha Thin Phc ni Thch Tht, tu
o luyn php nh xa.
http://www.lichsuvietnam.info

Page105

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

T php lc cng tng gia, lng thuyn thm chn chn, hay khin chim ni, th rng, tng
on n cha i quanh qun, hin lnh t t. H phng dn ai c au m n cu khn th phi
ph nim ch linh nghim tc th, dng o gip ngi, ai ny u i n c.
Lc by gi L Nhn Tng khng c con, cu o u khng linh nghim. Hong Sng Hin
Hu mi o Hnh n nh cng ni chuyn v vic cu t. o Hnh nguyn thc thai n
n Sng hin hu ngy trc. Lc y Phu nhn ang tm gi hu ng, ht nhin thy o
Hnh hin vo trong thng nc. Phu nhn s, ni vi Sng hin hu. Hu vn bit , mt bo
Phu nhn rng:
- Trong thng nc thy hin hnh tc l chn nhn vo thai cung ri. Phu nhn ng kinh hi.
Phu nhn cm nh c thai. o Hnh t t m v, dn rng:
- H khi no lm bn phi n ni cho ti bit.
n ngy thai thng, Phu nhn thy trong mnh kh chu, chuyn bng mun nhng
khng c. Sng thin hu bo:
- Th th phi gp n bo vi cao tng.
T o Hnh nghe tin bo, bo vi t rng:
- Ta nghip trn cha dt, phi tm ra lm vua nhn gian, khi ht th li lm ch ba mi ba
tri; nu thy chn hnh ca ta b nt ht, l ta vo N Vin ch khng c sinh dit g u.
t nghe xong, ai ny u cm kch m khc, o Hnh thuyt bi k rng:
Cui thu chng bo nhn v y.
D khin nhn gian ng nh thy.
T du ngi i khng tic,
S xa my li s nay.
c xong, i ln tin ng, va u vo vch , gim chn ln bn , nghim nhin thy r ra ri
ha, nay du in vn cn. Nm y l nm Bnh Thn, nin hiu Hi Tng i thnh th ba, ngy
mng by thng ba ma xun.
T khi Nit Bn xut th, o Hnh lm con Sng hin hu, khng phin dng dc m mau ln,
khng cn hun gio m thng minh, din mo khi ng, ti bin bt chng, vua chiu i vo
cung gio dng, sc phong lm hong t.
Vua Nhn Tng bng, hong t ln ngi tc l vua Thn Tng.
n nm Bnh thn, thi k hai mi mt tui xun, t nhin vua thy thn mnh ha lng mc
vut, dn dn bin thnh h; danh s bn phng cha khng thy khi; Minh Khng, Gic Hi
nghe vua b tt l, qu nghim li ni trc mi lm ra mt bi ca dao m dy cho tr ht rng:
Mun lnh bnh Thin t,
Phi tm s Minh Khng.

http://www.lichsuvietnam.info

Page106

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

Khi y tr con ht rm, triu nh sai S n cha Giao Thu yt s Minh Khng rng:
- Nay Thin t b k tt, triu nh sai S qua rc S cha bnh cho Thin t.
Minh Khng, Gic Hi ly ci ni nh nu cm ri mi S gi v qun lnh tu tng rng:
- Bn o c nu t cm, xin mi ch qun tm dng ba.
Quan qun n u no n, nhng nim cm nh vn cn. Hai S cng vi S gi xung thuyn.
Minh Khng bo qun lnh rng:
- Cc ngi hy tm ngh ngi, i con nc ln ri i n Kinh S.
Khi y quan qun trong thuyn u ng ngon c. Hai S lm php cho thuyn khng cn cho m
t nhin i bay nh tn bn, ni ci khonh khc n trn b ng Tn. Hai S vi gi quan
qun dy th thy thp Bo Thin ri; quan qun rt i knh phc. Khi y rc hai s vo
thng trong n vua; cc thy thin h trng thy hai S hnh dung c qui, n mc qu m th
mit th chng ly lm knh n, c ngi yn mt ch chng thm ng dy cho hi.
Hai S mi th tay vo trong ti ly ra mt ci inh st di chng nm tc gm vo ct in, ly
tay v th ci inh lt mt vo ct in. Bo rng:
- Ai nh c ci inh ny ra th cha c bnh Thin t.
Ni i ni li hai ba ln m khng nghe ai tr li g c. Minh Khng ly hai ngn tay tri nh
inh, inh trong ct theo hai ngn tay ra ngay. Mi ngi trng thy u phc diu php.
Minh Khng bo ly ra mt ci nh ln vi mi hai thng du, inh st mt trm ci, mt nhnh
cy he, khin Ng gi n ha n.
Minh Khng nhng cho Gic Hi chm la nu du, la chy bng bng, du si sng sc. Gic
Hi ly tay r vo trong nh, ly ra mt trm ci inh ri Gic Hi nhng li cho Minh
Khng lm php, Minh Khng ly nhnh ho tm vo du, ry khp mnh vua, c ch rng:
- Qu l lm Thin t, li cn au g!
T nhin lng vut rng ht, lnh ln nh xa ri li lm vua nh thng.
Sau khi vua thng h, cha Thin Phc c linh kh khc thng, ngi trng thy u kinh hi,
em vic y tu ln T Qun; T Qun sai quan n t, tn phong cha y l Thng ng Ti
Linh T.
Cn ch thy ci b trong ng, ngi lng cho l linh d em thy b vo trong lng phng s.
n nin hiu Vnh Tc nh Minh, s Minh qua nc ta, i ngang qua y nghe mi thm nng
nc nh trm hng lin i tm, trng thy thy nm trong lng, din mo nh ngi sng, cho l
ngi tin o thot bn rc v cha Hng Sn lm php ha tng, nhng la chy khng c,
tri qua by ngy m m vn y nguyn khng bin; ngi Minh khng bit lm sao, toan mun
nh bi.
m mng thy mt ngi bo rng:

http://www.lichsuvietnam.info

Page107

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

- Ta tri nh L, nh Trn n nay, chn thn khng nt k linh diu php c phi ngu nhin m
c th u. Lng ny nh mun xin linh ng th phi ly cy m ta mi chn m t mi
c.
Ngi Minh lm y nh li trong mng, qu thy hiu nghim, bn ly ci t cn li m tc
tng, vo trong lng m th bn t cha Thin Phc.
n i vua L Thnh Tng, b Quang Thc Hong Thi Hu khin quan Thi U Trinh Quc
em l vt n trc cu o, bi s vn rng:
Trm nghe Pht vn t bi, cng l ch ch thin, ra dy thnh cho rng thm. Phc khp qun
sinh, n th bn bin. Trm th mnh Hong thin gi ly nghip c, ch lo gnh nng khng
kham, s ni tai ng xy n. V vy, mt lng run s ch lo cho nc th dn an. Nn ch thn
nim kinh thnh, cu tri sc mnh. Knh nghe cha Tin Tch sn c linh ng ngi u thy
nghe, c sai quan V v, trai thanh n trc Phm cung cu xin th kho, phng chng c
nh Thi Mu nh Thng sng hn trm tui, thi cng c nh vua Cao Tng nh Thanh tm
mi chn nm, li cu cho T Vy thnh th v cng, dn lng yn n lm n, tht nh n t ca
Pht khn xit k.
Dng l v c vn xong, thot c im phi thch; Thi Hu trong lng c cm, kt thnh thai
nghn sinh ra Hin Tng Hong .
T nc o, dn cu u c linh d phi thng, nghn thu hng ha, n cha trang nghim
vy.

http://www.lichsuvietnam.info

Page108

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

LINH CHNG LINH NG I VNG


T NHIN PHNG DUNG CNG CHA
(Chuyn Triu Xng v phu nhn)

Thn ny h Triu tn Xng, thi nh ng, sang lm h nc An Nam, xe nga thng i


tun chi trong ht. n lng Minh Lun huyn ng An (Cn n: Ph Bnh Giang i nh L
nh Trn lm ph Hng L, triu L chia ra i lm Thng Hng, ng An xa vi ng
Ho lm mt, trung gian chia lm Nam Bc, ng An thi nh c. n Loan xa l n Lun,
u nin hiu Gia Long i tn n Loan) Triu Xng mn cnh ni l sng trong, ngi ng
t rng, c ch hng mt, c nh ngh chn, cnh tr thin nhin thng ngon khng chn,
nhn lp trng hc pha ng p y, gi l ng Giao Hng hiu.
T dn min ng, nhng trang anh tun mo s u n hc tp, dn c nh c bit nhiu
l ngha. Nhng ngi xa nghe ting cng giy dp n hc. Hc tr ng nh my nhm,
thnh ni hi, ban u cn xng l c thn, sau bit ra lm x n Lun, hc tr trng ny
n sau c rt nhiu ngi thnh t, lm quan vinh hin.
Sau khi ng mt, s dn thng tic nh n, bn nhn ni nn c trng hc m lp n th
Vng, cng vi b v u xng thn c, h c cu o u c linh ng. Tri qua cc triu gia
phong: Bo Hu Ph Vn Dc Thnh Khung T Chnh Thun Dng V Uy Dng Hu c
Ch Nhn i Vng. Phu Nhn: Gia Hnh Trinh Thc T Hu Cng Cha.
(Cn n: nin hiu Quang Thiu nh tin L v sau, nin hiu Hong nh nh Hu L v trc,
ng th b binh ha lun lun, hin thn tuy cn m i ny hng, i khc ph, tn mt i
chng bit u m xt cho ng )
Hong triu Minh Mng nm th hai, ngy hai mi thng by nm Tn t, phng vua Th t Cao
Hong , c chn anh oai, khai b m t, nn nay ni theo mng ln, sng ni hng , gia
tng Hng o Ph Chnh Trung ng Thn. n nay n miu chnh n, n th trang nghim,
linh d cng r rt hn lc xa vy.

http://www.lichsuvietnam.info

Page109

Vit in U Linh Tp L T Xuyn

BI BT TNG B TP VIT IN U LINH TON BIN

Nc Vit ta lp quc, sn k thu t, a linh nhn kit, lit vo hng vi cc nc trn ton cu,
nhng k ti nng li lc vn chng km ngi. Duy kh thing un c li, sinh ra c nhiu bc k
ti, sng lm danh tng, cht lm danh thn, n b th k tit ngha, ngi trinh lit, chnh kh
y thng chu lu bng bc khong tri t, hoc tan ra lm o ct, lm Tin phong, cn mi
trn i khng tiu dit.
Xem nh cc sch: Cng D Tip K, Truyn K Mn Lc, Lnh Nam Chch Qui, Tang Thng
Ngu Lc th thy r vy. Nay tp lc ca L T Xuyn, theo trong T in i Trn m chp ra,
cn nhiu iu cha chp nn cn thiu st.
Ta nay qun mnh l b lu, c gng tng b, ng nh li L T Xuyn bo ng hiu s y
vy. Hoc c k bo: nhng chuyn ngi thm , anh lit chnh kh vn c; n nh truyn thn
thng chn kh ca o Hnh, Minh Khng e khng khi qu hoang ng.
Vng! C hoang ng thc, nhng v li truyn li nh vy. Ta cng bo rng: l chp li
nhng vic nghe m thi. Cn nh ly l m suy xt, b iu qui m gi li iu thng th
ti ni ngi xem ch ngi chp c can d g?
Vy nn c vi li lm bi Bt ghi sau ton bin.
m Tut tch nm K T,
Tam Thanh Qun o Nhn .

http://www.lichsuvietnam.info

Page110

You might also like