You are on page 1of 77

UNIVERSIDADE FEDERAL DE ALAGOAS HOSPITAL UNIVERSITRIO PROF.

ALBERTO ANTUNES SETOR DE ANATOMIA PATOLGICA PATOLOGIA DO ESTMAGO

GASTRITES Aguda: infiltrado neutroflico Crnica: infiltrado de leuccitos mono (linfcitos e /ou plasmcitos) e polimorfonucleares em associao com metaplasia intestinal e atrofia

GASTRITE AGUDA Processo inflamatrio agudo da mucosa, geralmente de natureza transitria Pode ser a companhada de hemorragia na mucosa e, em casos mais graves, de eroso

GASTRITE AGUDA ASSOCIAES MAIS COMUNS Medicamentos Bebidas alcolicas Fumo excessivo Sais biliares A gentes biolgicos lcalis e cidos fortes Intoxicao alimentar

GASTRITE AGUDA PATOGENIA Os mecanismos etiolgicos gerais incluem: etrgrada Reduo na produo de tampo bicarbonato

Secreo cida aumentada com difuso Leso direta mucosa

GASTRITE AGUDA ASPECTOS MORFOLGICOS Macroscopia: edema e hiperemia moderados, ocasionalmente hem orragia e ulceraes rasas Microscopia: congesto, edema e infiltrado de neutrfilos; er oso e hemorragia

GASTRITE AGUDA

GASTRITE AGUDA CLNICA Assintomtica Dor epigstrica varivel, nusea e vmitos se macia, melena ou perda sangnea potencialmente fatal

Hemorragia evidente, h

GASTRITE CRNICA Definida como presena de alteraes inflamatrias mucosas crnicas que ao fim levam atrof ia mucosa e metaplasia intestinal Estas alteraes constituem uma base para a displa sia e da para carcinoma

GASTRITE CRNICA PATOGENIA Causas principais: Bacteriana (Infeco crnica pelo H. pylori) Imunolgica (auto-imune) Qumicas

GASTRITE CRNICA ASPECTOS MORFOLGICOS Macroscopia: Mucosa avermelhada, mole, de textura grosseira

GASTRITE CRNICA

GASTRITE CRNICA ASPECTOS MORFOLGICOS Microscopia: Inflamao: infiltrado linfoplasmocitrio presena de neutrfilos Atrofia Metaplasia intestinal

Atividade:

GASTRITE CRNICA

GASTRITE CRNICA CLNICA Geralmente assintomtica ou causa poucos sintomas al superior lcera pptica e CA gstrico Nusea, vmito e desconforto abdomin

DOENA ULCEROSA PPTICA

LCERAS -> so definidas histologicamente como aberturas na mucosa do trato alimenta r que se estendem atravs da muscular da mucosa em direo da submucosa ou mais profun damente Locais mais freqentes: estmago e duodeno

LCERAS PPTICAS MUCOS A SUBMUCOS A MUSCULA R PRPRIA SEROSA

LCERAS PPTICAS

So leses crnicas, geralmente solitrias, que ocorrem em qualquer local do TGI que est eja exposto ao agressiva dos sucos ppticos cidos Geralmente so nicas e tm menos de 4 de dimetro

LCERAS PPTICAS EPIDEMIOLOGIA EUA: 4 milhes de pessoas e 350 000 novos casos so diagnosticados por ano / 180 000 pacientes so hospitalizados por ano e cerca de 5 000 pessoas morre m a cada ano / a probabilidade de se desenvolver uma lcera pptica durante a vida d e 10% para os homens e 4% para as mulheres

LCERAS PPTICAS So leses recidivantes, diagnosticadas mais freqentemente em adultos de meia-idade o u mais velhos No h tendncia gentica aparente

LCERAS PPTICAS PATOGENIA So produzidas por um desequilbrio entre os mecanismos de defesa da mucos a gastroduodenal e as foras lesivas do cido gstrico e da pepsina, combinados com le ses imunolgicas e a/ou fatores sobrepostos

LCERAS PPTICAS As defesas da mucosa so prejudicadas por: isquemia e choque, esvaziamento gstrico retardado ou refluxo duodenogstrico

LCERAS PPTICAS

A maioria associada infeco por H. pylori O H. pylori est presente em 70% das lceras gstricas e em virtualmente todos os pacientes com lcera duodenal

LCERAS PPTICAS

LCERAS PPTICAS

ASPECTOS MORFOLGICOS 98% localizam-se na primeira poro do duodeno ou no estmago (pro poro de 4:1) Macroscopia: bases ulcerosas lisas e limpas e bordas mucosas projetad as Microscopia: camadas superficiais com necrose e inflamao subjacente fundindo-se em tecido de granulao e cicatrizao profunda

LCERAS PPTICAS

LCERAS PPTICAS CLNICA Desconforto epigstrico, queimao ou dor aguda Nuseas, vmitos, distenso por f cia, eructao e perda de peso Complicaes: anemia, hemorragia, perfurao, estenoses e de ormaes, transformao

LESES AGUDAS DA MUCOSA GASTRODUODENAL (LAMGD) Alteraes da mucosa gastroduodenal provocadas por causas diversas, tendo como denom inador comum sangramento digestivo alto, que pode ser clinicamente inaparente ou provocar perdas sanguneas graves a ponto de levar o paciente ao bito

LESES AGUDAS DA MUCOSA GASTRODUODENAL (LAMGD) lceras de estresse, gastrite hemorrgica, duodenite hemorrgica, lceras gastroduodenai s agudas Principais condies

LESES AGUDAS DA MUCOSA GASTRODUODENAL (LAMGD) PATOGNESE Parece ligada penetrao de cido na mucosa ecreo gstrica mediada por estmulo vagal

Nas leses cerebrais, ocorre hiper

LESES AGUDAS DA MUCOSA GASTRODUODENAL (LAMGD) MORFOLGICOS

ASPECTOS

Eroses ou lceras agudas: pequenas solues de continuidade da mucosa, superficiais, ge ralmente mltiplas, no ultrapassando a muscular da mucosa Hemorragia gstrica: sob a forma de petquias, sufuses, equimoses ou sangramento difuso de grandes extenses da mucosa

LESES AGUDAS DA MUCOSA GASTRODUODENAL (LAMGD)

LESES AGUDAS DA MUCOSA GASTRODUODENAL (LAMGD)

So condies freqentes na prtica mdica, especialmente nas UTIs Prognstico: depende em bo parte da possibilidade de eliminar ou controlar a causa desencadeante

TUMORES As neoplasias gstricas mais comuns so de natureza epitelial O Carcinoma o tumor ma is freqente e importante, correspondendo a cerca de 95% dos tumores malignos do e stmago

PLIPOS

No TGI, termo restrito s leses originadas na mucosa formadas pela proliferao de seus constituintes Faz protruso para a luz e pode ser sssil ou pediculado Geralmente no do manifestaes clnicas e so achados incidentais Cerca de 90% dos casos correspondem a leses hiperplsicas, seguindo-se os adenomas; ambos se originam na mucosa gstrica com gastrite crnica atrfica

PLIPOS

PLIPOS HIPERPLSICOS

ASPECTOS MORFOLGICOS Leses geralmente pequenas e ssseis, nicas ou mltiplas So constitu as por fveolas alongadas, tortuosas e distorcidas, s vezes ramificadas e dilatadas , formando cistos Epitlio -> aumento da produo de muco e as clulas podem ter aparncia globular Lmina prpria -> congesta, infiltrado de mono e polimorfonucleares

PLIPOS HIPERPLSICOS

PLIPOS HIPERPLSICOS

PLIPOS HIPERPLSICOS 1/3 dos pacientes podem recidivar aps polipectomia No tm potencial de transformao mal igna Todavia, alguns estudos mostram que, em cerca de 1-3% das leses, os paciente s apresentem posteriormente displasias ou CA gstrico, recomendandose acompanhamen to dos pacientes

ADENOMA (PLIPO ADENOMATOSO)

Neoplasia benigna, circunscrita, formada por estruturas tubulares e vilosas reve stidas por epitlio displsico (OMS) Incomum no Ocidente, sendo espordico na maioria dos casos Origina-se com maior freqncia no antro, em mucosa com gastrite atrfica Le ses nicas, ssseis ou com pequeno pedculo, podendo atingir 4-5 cm de dimetro

ADENOMA

ADENOMA (PLIPO ADENOMATOSO) Microscopia: A metade superficial constituda por epitlio displsico que recobre tbulo s ou eixos conjuntivos de aspecto viloso Na mucosa adjacente freqentemente h metap lasia intestinal

ADENOMA (PLIPO ADENOMATOSO) So relatados focos de transformao maligna no momento do diagnstico em at 75% dos aden omas, dependendo das dimenses da leso Por serem constitudos de epitlio displsico, so c onsiderados leses pr-cancerosas

CARCINOMA GSTRICO Neoplasia mais freqente e importante do estmago e um dos tumores malignos mais com uns no BR Terceiro tumor maligno mais freqente no mundo (870 000 casos novos por ano)

CARCINOMA GSTRICO

Segunda causa mais freqente de bito por cncer em ambos os sexos no mundo (700.400 bi tos/ano) As taxas mais altas so observadas nos pases do leste asitico (Coria, Japo e China), do leste europeu, Portugal e pases latino-americanos (Chile,

CARCINOMA GSTRICO

Taxas so baixas na Europa Ocidental, Canad, Estados Unidos, Austrlia e na maioria d os pases africanos Populaes de baixo risco scioeconmico BR: faixa de risco de mdio a a lto (20,6 bitos/100 000)

CARCINOMA GSTRICO

Declnio da incidncia e mortalidade: mudanas na exposio das populaes dos pases desenvo dos a fatores de risco para a doena Mudana nos hbitos alimentares Facilidade na con servao dos alimentos Diminuio da taxa de infeco por H. pylori

ADENOCARCINOMA GSTRICO CLASSIFICAO (LAURN) Tipo intestinal Comum nas populaes de alto risco Homens (1,8-2 1) 60 anos GCA e metaplasia intestinal Glndulas mais ou menos diferenciadas e esc assa secreo de muco

ADENOCARCINOMA GSTRICO

Tipo difuso Mais freqente nas populaes de baixo risco Ambos os sexos 50 anos Sem re lao com GCA e metaplasia intestinal Origina-se provavelmente do epitlio gstrico norm al e constitudo por clulas isoladas com tendncia de

ADENOCARCINOMA GSTRICO ASPECTOS MORFOLGICOS Pases de alto risco: antro, pequena curvatura, podendo atingi r o corpo quando muito grande -> corpo gstrico -> fundo ou crdia subdividido de ac ordo com a invaso da parede em carcinoma precoce ou avanado

CARCINOMA GSTRICO Precoce: confinado mucosa ou mucosa e submucosa Avanado: j existe invaso da muscula r prpria (forma mais diagnosticada nos pases ocidentais)

CARCINOMA GSTRICO

CARCINOMA GSTRICO Com base em dados endoscpicos e da pea cirrgica, existem 3 tipos macroscpicos de CG precoce: Tipo I (protruso): leso de contorno elevado, podendo simular um plipo Tip o II (superficial): IIa -> mucosa ligeiramente elevada; IIb -> plano; IIc -> dep rimido (discreta depresso) Tipo III (escavado): lcera ou depresso mais profunda

CARCINOMA GSTRICO I IIa IIb IIc III

CARCINOMA GSTRICO CG precoce

CARCINOMA GSTRICO Classificao macroscpica do CG segundo Borrmann: Tipo I: leso vegetante ou polipide Ti po II: leso ulcerada e delimitada Tipo III: leso lcero-infiltrante Tipo IV: leso inf iltrativa de limites imprecisos, que cresce difusamente na parede do rgo espessand o-a (quando atinge todo o rgo -> linite plstica)

CARCINOMA GSTRICO

CARCINOMA GSTRICO Tipo I Vegetante Tipo II Ulcerado

CARCINOMA GSTRICO Tipo III lceroinfiltrante Tipo IV Infiltrativo

63

v652.avi

CARCINOMA GSTRICO MICROSCOPIA: Tipo Intestinal: glndulas mais ou menos diferenciadas e escassa secr eo de muco (tipos I, II ou III de Borrmann) Tipo Difuso: Clulas isoladas, de padro m onomrfico, com tendncia a acumular muco intracelular / clula em anel de sinete (tip os III ou IV de Borrmann)

CARCINOMA GSTRICO

CARCINOMA GSTRICO EVOLUO / PROGNSTICO Assintomtica ou com manifestaes inespecficas, diagnosticado quase empre na fase avanada, quando surgem perda de peso, anorexia, dor, anemia, hemorr agia e vmitos medida que se aprofunda aumenta-se a probabilidade de metstases e re duz-se a taxa de sobrevida

CARCINOMA GSTRICO

Contigidade: peritnio*, duodeno, esfago, omentos, pncreas e clon transverso Via linfti ca: linfonodos regionais e distantes; atravs do ducto torcico, atinge os linfondos supraclaviculares esquerdos (sinal de Troisier) Via hematognica: fgado, pulmes e o ssos * Via peritonial pode dar metstases

CARCINOMA GSTRICO ESTADIAMENTO pelo sistema TNM Feito T -> tumor N -> metstases em linfonodos M -> metstases distncia

CARCINOMA GSTRICO

TUMORES DO ESTROMA GASTROINTESTINAL (GIST)

O estmago a sede mais comum de tumores mesenquimais no tubo digestivo As neoplasi as mesenquimais podem ser divididas em 2 grandes grupos: Tumores originados das clulas intersticiais de Cajal (controlam o peristaltismo gastrointestinal) Neopla sias idnticas aos de tecidos moles (leses pouco comuns ou raras)

TUMORES DO ESTROMA GASTROINTESTINAL (GIST)

Ocorrem no estmago e intestino delgado, sendo mais freqentes nos primeiros Localiz am-se preferencialmente no corpo e fundo Protena c-KIT (IHQ=CD117) Podem atingir grandes dimenses Originam-se na muscular da mucosa, muscular prpria ou em estrutur as da submucosa Crescem expansivamente, como leses

TUMORES DO ESTROMA GASTROINTESTINAL (GIST)

TUMORES DO ESTROMA GASTROINTESTINAL (GIST)

Laudos de Cncer no NPDC

FIM

You might also like