Zadatak 1:

Za reduktor prikazan u horizontalnoj projekciji koji prima merodavnu snagu od EM preko kainog prenosnika K1-K2 i predaje je dalje preko krutih spojnica S1 i S2, izabrati materijal za zupanike 1-2 i dati njihove glavne mere. Napone savijanja ne proveravati. Poznato je da je obrtni moment na vratilu EM : P EM = 11 kW, n EM = 720 o/min.

i k = 2,25 D2 = 408 mm

z 2 = 102
= 15 = 2,2

Reenje zadatka 1:
manji zupanik

Kd doputena vrednost koeficijenta izdrljivosti na pritisak:

Kd =

6.22 T (i + 1) i m3 z2

K koefic. Izdrljivosti:

K = Kd
-

vei zupanik

(HB) 2 = (HB)1 - (300 ... 400) MPa

gemetrijske mere Prenici: temenih, deonih i osnovnih krunica, irina zupanika.

Zadatak 2:
Dvostepeni reduktor, koji slui za pogon transportera sa trakom (T), prima snagu od elektromotora (M), preko elastine spojnice (ES), prema slici. Vuna sila trake koju ona dobija od bubnja (B) treba, prema proraunu, da iznosi FT = 6400 N, brzina trake vT 4 m/s. Treba proraunati cilindrini zupasti par reduktora tj. zupanike 3 i 4 i dati njihove radionike crtee.

Zadatak 2. e biti reen na sledei nain: 1. Usvajanje optih podataka: Proraun snage EM i usvajanje istog; Proraun i usvajanje prenosnih odnosa reduktora; i Proraun ugaonih brzina. 2. Proraun modula prema gnjeenju bokova zubaca Vri se prema obrascu koji se bazira na Hertz-ovom pritisku i koji u obzir uzima doputenu vrednost koeficijenta izdrljivosti na gnjeenje bokova na pritisak Kd :

m n = cos 3

6.22 P (u 2 + 1) 2 u 2 Kd z 3 3

3. Provera dinamike izdrljivosti korena zupca Vri se prema obrascu za stepen sigurnosti korena zupca, koji se bazira na nemakom standardu DIN 3990:

SF =

YR YX (YN ) F lim

- dinamika izdrljivost korena zupca:

F lim

- napon u korenu zupca:

F =

Ft K A K v K F K F YF (YS ) Y Y b mn

Faktori optereenja - Faktor radnih uslova (spoljnih dinamikih sila) - K A - Faktor unutranjih dinamikih sila - K v - Faktor podele optereenja na dva susedna jednovremeno spregnut azupca - K F - Faktor podele optereenja du zupca - K F Faktori materijala - Faktor kvaliteta obraene povrine - YR - Faktor veliine zupca - YX - Faktor ogranienog veka - YN 4

Faktori zupca - Faktor oblika evolvente zupca - YF - Faktor koncentracije napona - YS - Faktor nagiba zupca - Y - Faktor stepena sprezanja - Y 4. Provera dinamike izdrljivosti bokova zupca na gnjeenje - vri se prema obrascu za stepen sigurnosti bokova zupca, koji se bazira na nemakom standardu DIN 3990:

SH =

Z L Z R Z V Z W Z X Z N H lim

- dinamika izdrljivost zupca na gnjeenje:

H lim

specifini povrinski pritisak na boku zupca:

H = Z E Z H Z Z

Ft u + 1 K A K v K H K H b d1 u

Faktori optereenja - Faktor radnih uslova (spoljnih dinamikih sila) - K A - Faktor unutranjih dinamikih sila - K v - Faktor podele optereenja na dva susedna jednovremeno spregnut azupca - K H - Faktor podele optereenja du zupca - K H Faktori materijala - Faktor maziva -

ZL

- Faktor kvaliteta obradjene povrine - Z R - Faktor brzine - Z V - Faktor sprege materijala - Z W - Faktor veliine zupca - Z X - Faktor ogranienog veka - Z N Faktori zupca - Faktor elastinosti materijala spregnutih zubaca - Z E - Faktor oblika spregnutih zubaca - Z H - Faktor nagiba helikoidnih zubaca - Z - Faktor stepena sprezanja - Z 5

Izbor minimalnih vrednosti stepena sigurnosti moe da se vri prema sledeim preporukama:

5. Geometrijske mere zupanika

Prilog, tablice za navedene faktore

Tablica 5.1. Faktor radnih uslova (spoljanjih dinamikih sila) KA

Tablica 5.2. Faktor unutranjih dinamikih sila Kv

10

11

12

Reenje zadatka 2:
1. Usvajanje optih podataka Prema zadatim podacima elektromotor treba da ima snagu:

Reduktor treba da ima prenosni odnos:

13

2. Proraun modula prema gnjeenju bokova zubaca

14

15

3. Provera dinamike izdrljivosti korena zupca

16

17

18

19

4. Provera dinamike izdrljivosti zubaca na gnjeenje

20

21

22

23

5. Geometrijske mere zupanika

24

25

Da bi se nacrtali radioniki crtei pored ve navedenih mera neophodno je proraunati i : a. Prenike vratila na mestu zupanika (orijentaciona jednaina za tzv. lako vratilo i dt = 20 MPa): usvaja se 60 mm

usvaja se 95 mm b. Oblik manjeg zupanika 3

c. Oblik veeg zupanika 4

26

27

Zadatak 3:
Dat je trostetepeni puno-planetni reduktor, prenosnog odnosa i = 970,083. Pogon: elektromotor sa frekventnom regulacijom: - broj obrtaja n1 = 1000 o/min, - obrtni moment T1N = 493 Nm - max dozvoljeno preoptereenje T1max d = 878 Nm Radna maina: pogon transporta bagera Objekat: rotorni bager SchRs-1600 Tamnava zapad, EPS Spoljanje dimenzije reduktora: 1320x1420 Masa reduktora: m = 5000 kg + 250 kg (ulje) Izlazni obrtni moment na reduktoru: - nominalni T2N = 421.000 Nm - max dozvoljeno preoptereenje T2max d = 760.000 Nm Izraunati osnovne podatke vezane za: - parametre ozubljenja - geometrijske mere zupanika 1. Parametri ozubljenja I stepen prenosa puni par - osno rastojanje: - puni zavrtanj: - broj zuba punog zupanika: - prenosni odnos I stepena: - ulazni broj obrtaja: - izlazni broj obrtaja: - materijal punog zavrtnja i zupanika: II stepen prenosa planetni par - normalni modul: - broj zuba: - meuosno rastojanje: - irina zupanika: - osnovni profil zuba: - ugao nagiba zuba: - prenosni odnos II stepena: - broj satelita: A = 315 mm trovojni levi, z1 = 3 z2 = 46 i1-2 = 46 / 3 = 15,333 n 1 = 1000 o/min n 2 = n 2 / i1-2 = 1000 / 15,333 = 65,217 o/min 20 MnCr 5 / GZ-CuSn 12 Ni mn = 8 mm z3 = 13, z4 = 52, z5 = 119 A3-4-5 = 269 mm b3 = 93 mm, b4 = 86 mm, b5 = 84 mm, JUS M.C1.016 (DIN 867) = 00

i345 = 1 +

z5 119 = 1+ = 10,154 13 z3

p=3 z + z 13 + 119 - uslov simetrinosti rasporeda satelita: f = 3 5 = = 44 = ceo broj - to zadovoljava p 3 - broj obrtaja zupanika sunca: n 3 = n 2 = 65,217 o/min - broj obrtaja zupanika satelita: n 4 = n 3 z3 / z4 = 65,217 13 / 52 = 16,304 o/min - broj obrtaja zupanika sa unutra. zup.: n 5 = 0 - broj obrtaja nosaa (ulazni u trei stepen): n h6 = n 3 / i3-4-5 = 65,217 / 10, 154 = 6,423 o/min III stepen prenosa planetni par

- normalni modul: - broj zuba: - meuosno rastojanje: - irina zupanika: - osnovni profil zuba: - ugao nagiba zuba: - prenosni odnos III stepena: - broj satelita: - uslov simetrinosti rasporeda satelita: - broj obrtaja zupanika sunca: - broj obrtaja zupanika satelita: - broj obrtaja zupanika sa unutra. zup.: - broj obrtaja nosaa (izlazni broj obrtaja):

mn = 14 mm z6 = 13, z7 = 27, z6 = 68 a6-7-8 = 290 mm b6 = 175 mm, b7 = 165 mm, b8 = 163 mm, JUS M.C1.016 (DIN 867) = 00

i67 8 = 1 +

z8 68 =1+ = 6,231 13 z6

p=3 z + z8 13 + 68 f = 6 = = 27 = ceo broj - to zadovoljava p 3 n 6 = n h6 = 6,423 o/min n 7 = n 6 z6 / z7 = 6,423 13 / 27 = 3,093 o/min n8=0 n h8 = n 6 / i6-7-8 = 6,423 / 6,231 = 1,031 o/min

2. Geometrijske mere zupanika planetnog prenosnika, prema DIN 3960 - Profil zuba: - Normalni modul: DIN 867 mn3,4,5 = 8 mm

- Ugao nagiba zuba: 3,4,5 = 0 O - Broj zuba: z3 = 13; z4 = 52; z5 = - 119

- Prenosni odnos (parcijalni): i3-4 = z4 / z3 = 52 / 13 = 4,000 i5-4 = z5 / z4 = 119 / 52 = 2,288 - Koeficijent pomeranja profila: x3 = 0,6; x4 = 0,65699; x5= - 0,78373 - Ugao profila zuba: n3-4 -5 = 200 - Ugao dodirnice:

inv wt 34 = =

x3 + x4 2 tg n 34 + inv n 34 = z3 + z 4

0,6 + 0,65699 2 tg20 0 + inv200 = 0,028981 wt 34 = 24,7350 13 + 52 x + x5 2 tg n 45 + inv n 45 = inv wt 45 = 4 z 4 + z5 = 0,65699 0,78373 2 tg20 0 + inv200 = 0,016281 wt 45 = 20,577 0 52 119

- Osno rastojanje:

30

A34 = A45

m34 ( z3 + z4 ) cos n 34 8 (13 + 52) cos 20 0 = = 269 mm 2 cos wt 34 2 cos 24,7350

m45 ( z4 + z5 ) cos n 45 8 (52 119) cos 20 0 = = = 269 mm 2 cos wt 45 2 cos 20,577 0

- Radna irina zupanika: b3-4 = mn3-4 = 86 mm; b4-5 = mn4-5 = 84 mm; - gde je = 10 ... 20 faktor irine zupanika: - Prenik podeone krunice:

d 3 = mn 345 z3 = 8 13 = 104 mm d 4 = mn 345 z4 = 8 52 = 416 mm d 5 = mn 345 z5 = 8 (119) = 952 mm

2 A34 2 269 = = 107,6 mm 4 +1 i34 + 1 = i34 d w3 = 4 107,6 = 430,4 mm

- Prenik kinematske krunice:

d w3 =

d w 4 3

d w 45 =

d w5

2 A45 2 269 = = 417,5522 mm i45 1 2,288 1 = i45 d w 45 = 2,288 (417,552) = 955,5522 mm

- Prenik osnovne krunice:

d b 3 = d 3 cos n 34 = 104 cos 200 = 97,7280 mm d b 4 = d 4 cos n 34 = 416 cos 200 = 390,9121 mm d b 5 = d 5 cos n 345 = 952 cos 200 = 894,5874 mm d f 3 = d 3 2 mn 345 (1 + ca x3 ) = 104 2 8 (1 + 0,25 0,6 ) = 93,6 mm

- Prenik podnone krunice:

d f 5 = d 5 2 mn 345 (1 + ca x5 ) = 952 2 8 (1 + 0,188 + 0,78373) = 983,5533 mm

- koeficijent visine glave alata ca = 0,25, odnosno ca = 0,188 za unutranje zupanje - Prenik temene krunice:

d f 4 = d 4 2 mn 345 (1 + ca x4 ) = 416 2 8 (1 + 0,25 0,65699 ) = 406,5118 mm

d a 3 = 2 a34 d f 4 2 c mn 345 = 2 269 406,512 2 0,250 8 = 127,4882 mm

d a 43 = 2 a34 d f 3 2 c mn 345 = 2 269 93,6 2 0,150 8 = 442,0 mm

d a 45 = 2 a45 d f 5 2 c mn 345 = 2 (269) (983,5533) 2 0,222 8 = 442,0 mm

d a 5 = 2 a45 d f 4 2 c mn 345 = 2 (269) 406,512 2 0,250 8 = 948,5118 mm
- koeficijent temenog zazora: c = 0,250; 0,150; 0,222; 0,250 - respektivno 31

- Aktivna duina dodirnice:

l34 = 0,5 ( d a23 d b23 + d a24 d b24 ) A34 sin wt 34 = = 0,5 ( 127,4882 2 97,7280 2 + 442,0 2 390,91212 ) 269 sin 24,7350 = = 31,5191 mm
l45 = 0,5 ( d a24 d b24 d a25 d b25 ) A45 sin wt 45 = = 0,5 ( 442,0 2 390,91212 (948,5118) 2 (894,5874) 2 ) (269) sin 20,577 0 = = 40,0566 mm
- Osnovni korak:

pb 34 = mn 34 cos nt 34 = 8 cos 20 0 = 23,6171 mm pb 45 = mn 45 cos n 45 = 8 cos 20 0 = 23,6171 mm

l34 31,5191 = = 1,335 pb 34 23,6171 l 40,0566 = 4 5 = = 1,696 pb 45 23,6171

- Stepen sprezanja profila:

34 =

4 5

- Merni broj zuba:

z w3 = = 13

z3

(tg 3 x inv n 34 )

2 x3 tg n 34

+ 0,5 =

(0,571 inv200 )

2 0,6 tg20 0

+ 0,5 = 2,66 3 zuba

z w 4 3 = = 52

z4

(tg 4 x inv n 34 )

2 x4 tg n 34

+ 0,5 =

z w 45 = z w 43 = 7,32 7 zuba
- pri emu je:

(0,436 inv200 )

2 0,65699 tg20 0

+ 0,5 = 7,32 7 zuba

4 tg 3 x = tg 2 n 34 +

x3 x3 0,6 0,6 1 + 1 + 4 z z3 13 13 2 0 3 = 0,571 = tg 20 + cos 2 20 0 cos 2 n 34

tg 43 x

tg 45 x

x4 x4 0,65699 0,65699 1 + 1 + 4 z z4 52 52 2 2 0 4 = tg 20 + = tg n 34 + = 0,436 cos 2 n 34 cos 2 20 0 = tg 43 x = 0,436 4

32

- Mera preko zuba:

= 8 cos 20 0 [ (3 0,5) + 13 inv200 + 2 0,6 tg20 0 ] = 63,783 mm W43 = mn 34 cos n 34 [ ( z w 4 0,5) + z 4 inv n 34 + 2 x4 tg n 34 ] =
W45 = W43 = 162,932 mm
- Kvalitet prema DIN 3961/63 3 7e24; 4 7bc24; 5 8f25;

W3 = mn 34 cos n 34 [ ( z w3 0,5) + z3 inv n 34 + 2 x3 tg n 34 ] =

= 8 cos 20 0 [ (7 0,5) + 52 inv200 + 2 0,65699 tg20 0 ] = 162,932 mm

33

34