You are on page 1of 76

Wojciech Chmielak

ciga z
receptury
wersja 0.91 z dn. 6.12.2010

Szczecin 2010

ciga z receptury

Zamiast wstpu na wesoo powane informacje o e-booku.


Wiadomoci tu zawarte powstay w oparciu o wykopaliska z notatek z kilku aptek, recept z ktrymi
si spotkaem podczas pracy, dostpnych receptariuszy, podrcznikw, wielu stron WWW,
prywatnych opracowao i przekazw ustnych najstarszych aptekarzy ;)
Moim celem nie byo powielenie tych rde a jedynie skompletowanie w jednym miejscu
tego co moe si przydad raz na rok i co zostao wydrukowane gdzie i dawno do czego dostp
jest trudny bd po prostu mao wygodny. Ponadto jak kada ciga tak i ta chciaem by miaa
charakter utylitarny std kilka komentarzy praktycznych i szereg informacji dodatkowych mam
nadziej przydatnych w praktyce.
W trakcie opracowywania najwikszym kopotem byo okrelenie waciwego
(pierwotnego) skadu. Niestety mnogod modyfikacji, przekamania w literaturze, a nawet bdy ka
mi sdzid, e rwnie tutaj jest ich wiele i mam nadziej, e dziki informacjom od Was uda si je
poprawid lub uzupenid.
W opracowaniu pominem dziesitki receptur ktre byy wyszczeglnione gdzie
jednorazowo, maym druczkiem. Brakuje te takich, ktrych ze wzgldu na obecny brak skadnikw
nie mona wykonad oraz ktrych skadu nie udao mi si wystarczajco ustalid (np. Pyn Ejsenberga)
W zamian umieciem inne ktre chod s rzadko (lub wcale) przepisywane na receptach warte
s uwagi i mog si czasem jeszcze przydad oraz takie, ktre w ciekawy sposb nawizuj do
historii receptury
Na maila ( dodotoja@gazeta.pl )prosz o przysyanie opinii, swoich recept zwaszcza
regionalizmw typu Pukanka Parny i oczywicie informacji o znalezionych bdach. oczywicie
nadmierna krytyka pozostanie bez odpowiedzi ;) Za to mona przysad mi pocztwk
Z uwag merytorycznych nie mam niestety ju od dawna stycznoci z lekami ocznymi std
te sabo u mnie z receptami i sugestiami co do nich i jak sobie z nimi radzid. Podobnie rzecz si ma z
dostpem do kapsulatora czy przetwarzaniem zi.
Niestety ku niezadowoleniu purystw jzykowo recepturowych nie skupiam si nad
aciosk nomenklatur i gramatyk . Zgodnie z zasad, e w kadym z nas drzemie jakie zwierz a
moim jest leniwiec prosz o wybaczenie. (to samo dotyczy literwek, interpunkcji itp. ale to
akurat bd stara si poprawiad i uzupeniad).
E-book jest darmowy ;) Aczkolwiek zgodnie z zasadami prawa autorskiego - zastrzegam prawa do
bezkrytycznego wycinanania i przerabiania. Zwaszcza w celach komercyjnych.
Prosz go rozpowszechniad i stosowad jako caod w celach uytkowych, dydaktycznych itp..
Nowe wersje mam nadziej, e takie powstan bd dostpne na www.receptura.farmacja.pl

Wojciech Chmielak

ciga z receptury

Spis treci
Roztwory, zawiesiny, mazida, krople ...................................................................................... 10
Aphtin ................................................................................................................................... 10
Aqua Calcis ............................................................................................................................ 10
Aqua Menthae Piperitae....................................................................................................... 10
Aqua Kummerfeldi ................................................................................................................ 11
Collodium simplex ................................................................................................................ 11
Collodium elasticum ............................................................................................................. 11
Collodium salicylicum ........................................................................................................... 11
Emulsio ricinosa .................................................................................................................... 11
Guttae cardiacae................................................................................................................... 12
Guttae antihypertonicae ...................................................................................................... 12
Guttae antotalgicae .............................................................................................................. 12
Liquor Pectoralis ................................................................................................................... 12
Lotio Zinci = Puder Pynny .................................................................................................... 13
Lotio Booki Pyn Booka ...................................................................................................... 13
Linimentum Calcis (Stahla) ................................................................................................... 13
Linimentum ammoniatum .................................................................................................... 13
Linimentum contra bronchitem ........................................................................................... 13
Linimentum antirheumaticum.............................................................................................. 14
Linimentum anastheticum stomatologicae .......................................................................... 14
Linimentum contra Stomatitae ulcerosae ............................................................................ 14
Mazido Winiewskiego ........................................................................................................ 14
Mixtura acida ........................................................................................................................ 15
Mixtura Pawowa .................................................................................................................. 15
Mixtura Pepsini ..................................................................................................................... 15
Mixtura expectorans............................................................................................................. 15
Mixtura Valerianae ............................................................................................................... 15
Mixtura Nervinae / Erlenmeyeri ........................................................................................... 16
Mixtura hypnotica ................................................................................................................ 16
Mixtura hypnotica wg Barwioskiego .................................................................................... 16
Mixtura dr Rakowskiego ....................................................................................................... 17
Mixtura antirheumaticum .................................................................................................... 17
Oleum camphoratum ........................................................................................................... 17
Oleum salicylicum ................................................................................................................. 17

ciga z receptury

Oleum Menthae.................................................................................................................... 18
Oleum Zinci ........................................................................................................................... 18
Oleum Nasale........................................................................................................................ 18
Odsiwiacze do wosw.......................................................................................................... 18
Pukanka Parny ..................................................................................................................... 18
Pukanka Schwartza .............................................................................................................. 18
Pukanka cigajca .............................................................................................................. 19
Pyn na wtrob .................................................................................................................... 19
Pyn na Hemoroidy ............................................................................................................... 19
Pyn na wzdcia .................................................................................................................... 19
Pyn wg Hammerlacha .......................................................................................................... 19
Pyn Kozowskiego ................................................................................................................ 20
Pyn na odek ..................................................................................................................... 20
Pyn przeciw upieowi ......................................................................................................... 20
Pyn Langa ............................................................................................................................. 20
Pyn Shohla ........................................................................................................................... 20
Pyn Mandla .......................................................................................................................... 21
Pyn na odmroenia .............................................................................................................. 21
Pyn przeciw poceniu i grzybicy stp .................................................................................... 21
Remedium antihydroticum ................................................................................................... 21
Sirupus simplex ..................................................................................................................... 22
Sirupus Codeini ..................................................................................................................... 22
Sirupus Expectorans ............................................................................................................. 22
Solutio contra clavos............................................................................................................. 22
Solutio Jodi aquosa Pyn Lugola ......................................................................................... 23
Solutio Jodi spirituosa Jodyna............................................................................................ 23
Solutio Jodi spirituosa pro usu interno ................................................................................. 23
Spiritus Ammoni anisatus ..................................................................................................... 23
Spiritus salicylatus ................................................................................................................ 23
Spiritus camphoratus ............................................................................................................ 24
Spiritus Lavandulae ............................................................................................................... 24
Spiritus formicum ................................................................................................................. 24
Spiritus formicum verus........................................................................................................ 24
Spiritus Menthae piperitae ................................................................................................... 24
Spiritus Mentholi .................................................................................................................. 24

ciga z receptury

Spiritus Anesthesini .............................................................................................................. 25


Spiritus Sapo Kalini ............................................................................................................... 25
Spiritus Prodermini ............................................................................................................... 25
Tusz do znakowania tasiemek noworodkw ........................................................................ 25
Solutio Argenti nitrici* .......................................................................................................... 26
2% Solutio Detreomycini spirituosa ..................................................................................... 26
2% Solutio Detreomycini aquosa .......................................................................................... 26
Solutiones anticoagulantia ................................................................................................... 27
Tinctura sedativa .................................................................................................................. 27
Kremy, maci, pasty.................................................................................................................. 28
Cold-cream ex Eucerino ........................................................................................................ 28
Krem beztuszczowy ............................................................................................................. 28
Krem do opalania .................................................................................................................. 28
Krem do paznokci ................................................................................................................. 28
Lanolinum cum aquae .......................................................................................................... 28
Masd cholesterolowa ............................................................................................................ 28
Mad Pani D .......................................................................................................................... 29
Mad mocznikowa 10%* ....................................................................................................... 29
Mad tranowa Ung. Olei Jecoris Aselli ............................................................................... 29
Mad na odciski ..................................................................................................................... 30
Mad przeciw owosieniu u kobiet ....................................................................................... 30
Mad z Tannin ..................................................................................................................... 30
Mad ichtiolowa .................................................................................................................... 30
Mad ichtiolowo kamforowa ............................................................................................. 30
Mad majerankowa............................................................................................................... 31
Mad wybielajca .................................................................................................................. 31
Mad chodzca z pynem Burowa ........................................................................................ 31
Mad na odleyny 1 .............................................................................................................. 31
Mad na odleyny 2 .............................................................................................................. 31
Mad na odleyny z morfin ................................................................................................. 31
Mad Lenartowicza = siarkowo-mydlana.............................................................................. 32
Mad salicylowo-siarkowo-mydlana ..................................................................................... 32
Mad potrjna (cygnolinowa mikka) 2%. ............................................................................ 32
Pasta Farbera (cygnolinowa twarda) 0,2% ........................................................................... 32
Mad silikonowa.................................................................................................................... 32

ciga z receptury

Mad na zajady...................................................................................................................... 32
Mad / Linimentum oraz opatrunek Kocha ** ..................................................................... 33
Mad Szostakowskiego ......................................................................................................... 33
Mad czarna - Mad Mikulicza .............................................................................................. 33
Mad szara (rtciowa)- Unguentum Hydrargyri cinereum ................................................... 34
Mad biaa Unguentum album........................................................................................... 34
Unguentum Simplex (prosta) ............................................................................................... 34
Unguentum Molle (mikka) .................................................................................................. 34
Unguentum lenienes (zmikczajca) .................................................................................... 34
Unguentum desquamationis ................................................................................................ 34
Unguentum Paraffini ............................................................................................................ 35
Unguentum Bismuthi subgallatis Ung.Dermatoli .............................................................. 35
Unguentum Bismuthi subnitrici ............................................................................................ 35
Unguentum Chloramphenicoli (1%) ..................................................................................... 35
Unguentum Xeroformi.......................................................................................................... 35
Unguentum Camphorae ....................................................................................................... 35
Unguentum cynobri c.sulfur ................................................................................................. 35
Unguentum hydrargyri sulfurati rubri .................................................................................. 36
Unguentum Methyli salicylici ............................................................................................... 36
Unguentum Sulphuratum ..................................................................................................... 36
Unguentum hydrocortisoni .................................................................................................. 36
Unguentum Kalii iodati ......................................................................................................... 36
Unguentum Jodi.................................................................................................................... 36
Unguentum Linomag ............................................................................................................ 36
Unguentum salicylicum compositum ................................................................................... 37
Unguentum Wilkinsoni ......................................................................................................... 37
Unguentum Wilsoni .............................................................................................................. 37
Unguentum Zinci oxydati...................................................................................................... 37
Unguentum Acidi borici ........................................................................................................ 37
Unguentum Acidi borici durae.............................................................................................. 37
Unguentum haemorrhoidale ................................................................................................ 38
Unguentum Whitfieldi .......................................................................................................... 38
Pasta Chiota ......................................................................................................................... 38
Pasta siwa Pasta canities ................................................................................................... 38
Pasta wg ukomskiego .......................................................................................................... 39

ciga z receptury

Pasta Zinci ............................................................................................................................. 39


Pasta Zinci mollis................................................................................................................... 39
Pasta Zinci mollis wg Receptarium Polonicum: ................................................................. 39
Pasta Zinci Sulfurati .............................................................................................................. 39
Pasta Zinci salicylatis (Pasta Lassara) .................................................................................... 39
Pasta Zinci Oxydi et Ammoni Bituminosulfonatis ................................................................ 40
Pasta proderminowa 10%..................................................................................................... 40
Proszki ...................................................................................................................................... 41
Proszek przeciw poceniu ...................................................................................................... 41
Proszek do stp..................................................................................................................... 41
Proszek do czyszczenia zbw 1 ........................................................................................... 41
Proszek do czyszczenia zbw 2 ........................................................................................... 41
Pulvis adsorbent ................................................................................................................... 41
Pulvis analgeticus 1 ............................................................................................................... 42
Pulvis analgeticus 2 ............................................................................................................... 42
Pulvis antidiarrhoicus ........................................................................................................... 42
Pulvis Ipecacuanhae opiatus (Dovera) ................................................................................. 42
Pulvis magnesie cum Rheo (Troisty) ..................................................................................... 42
Pulvis Saloli compositus ........................................................................................................ 43
Pulvis antilumbaginis polentis .............................................................................................. 43
Pulvis Vincenti....................................................................................................................... 43
Czopki, globulki, prciki ............................................................................................................ 44
Suppositoria Glyceroli........................................................................................................... 44
Suppositoria antihaemorrhoidalia ........................................................................................ 44
Suppositoria antihaemorrhoidalia cum adrenalini............................................................... 44
Suppositoria antispastica ...................................................................................................... 45
Globules cum clindamycini ................................................................................................... 45
Globules vaginales cum Nystatini ......................................................................................... 45
Globules cum Augmentini* .................................................................................................. 45
Styli vaginales cum amoxicillini ............................................................................................ 46
Leki oczne ................................................................................................................................. 46
Trudnoci (i niezgodnoci) recepturowe .................................................................................. 47
Acidi salicylici Sapo kalini ................................................................................................... 47
Argentum nitricum ............................................................................................................... 47
Argentum proteinicum ......................................................................................................... 47

ciga z receptury

Balsam peruwiaoski .............................................................................................................. 48


Detreomycyna ...................................................................................................................... 48
Efedryna + Erytromycyna ..................................................................................................... 48
Ichtyol ................................................................................................................................... 49
Jod ......................................................................................................................................... 49
Kalium Jodatum .................................................................................................................... 49
Luminal ................................................................................................................................. 50
Mieszaniny eutektyczne ....................................................................................................... 50
Nystatyna .............................................................................................................................. 50
Parafina + Gliceryna i inne. ................................................................................................... 50
Pepsyna kwas solny ........................................................................................................... 50
Rozpuszczanie w podwyszonej temperaturze .................................................................... 51
Rivanol .................................................................................................................................. 51
Styli vaginales metod rcznego wytaczania. .................................................................... 51
Test na poprawne wykonanie zawiesiny .............................................................................. 52
Unguator ............................................................................................................................... 52
Przygotowanie i rodzaje naczyo oraz opakowao recepturowych ............................................ 54
Przygotowanie naczyo i opakowao szklanych w recepturze. ............................................... 54
Utensylia (gary) i opakowania do lekw .............................................................................. 54
Przydatne informacje iloci ryczatowe, miary domowe, krople, temperatura, krople,
rozpuszczalnod, rozcieoczanie spirytusu i inne. ..................................................................... 57
Iloci lekw recepturowych na tzw. jeden ryczat ........................................................ 57
Miary domowe: .................................................................................................................... 57
Krople ilod i masa ............................................................................................................. 58
Liczba wodna podoy maciowych ...................................................................................... 58
Okrelenia stopnia rozpuszczalnoci .................................................................................... 59
Tabela rozpuszczalnoci niektrych substancji .................................................................... 59
Przyblione pH roztworw niektrych substancji ................................................................ 60
Okrelenia temperaturowe .................................................................................................. 61
Opatki i kapsuki - pojemnod .............................................................................................. 62
Czopki, globulki, prciki tabela wielkodi i masy. .............................................................. 62
Czopki i globulki - wspczynnik wyparcia. ........................................................................... 63
Odchylenia zawartoci i iloci rodka leczniczego ................................................................ 64
Dawki pediatryczne .............................................................................................................. 64
Mieszanie roztworw (regua krzya)................................................................................... 66

ciga z receptury

Rozcieoczanie spirytusu ........................................................................................................ 66


Dodo-datek ............................................................................................................................... 68
Farmaceutyczne .................................................................................................................... 68
Oglne................................................................................................................................... 68
TRAMAL POLTRAM pompki i krople ............................................................................... 68
Najwaniejsze synonimy .......................................................................................................... 69
Nazwy witamin ..................................................................................................................... 74
Bibliografia................................................................................................................................ 75

ciga z receptury

Roztwory, zawiesiny, mazida, krople


Aphtin
Natrii tetraborici
Glycerini

4,0
ad 20,0

Jest to 20% roztw.boraksu (powyej 5% naley rozpuszczad na ciepo)


Wykonanie w parownicy odwayd 16,0 gliceryny i dodajemy 4,0 boraksu. Wstawiamy na
anie wodn i mieszamy do calkowitego rozpuszczenia. W czasie mieszania powstaje
kw.glicerynoborowy
Zastosowanie p/bakteryjne przy pleniawkach itp.

Aqua Calcis
CaO
Aquae

1,0
100,0

Wykonanie CaO zalewamy 5cz. zimnej wody w parownicy i mieszamy. Wytwarza sie
Ca(OH)2 dodajemy 100cz.H20 Mieszamy i do butelki ->wstrzsamy a po kilku godzinach
zlewamy pyn znad osadu. Dodajemy wody do 100,0 i zamykamy butelk.
Preparat przechowujemy nad osadem, w szczelnej butelce, aby Ca2+ rozpuszczony nie czy
sie z CO2 i nie wytrca w postaci CaCO3
Zastosowanie rodek zobojtniajcy soki zodkowe, odtrutka w zatruciach kwasami,
p/biegunkowy u dzieci (antidiarhoica)
**Do maci rod.dezynf, poza tym do przemyania ran a w poczeniu z olejem lnianym
tworzy mazido przeciw oparzeniom

Aqua Menthae Piperitae


Oleum Menthae
Talcum
Aquae

0,1
1,0
100,0

Wykonanie olejek rozcieramy z 10-krotnie wieksza ilosci talku, dodajemy wody ostudzonej
do 40-500C wytrzsamy 3x po 10min. Sczymy.

10

ciga z receptury

Aqua Kummerfeldi
Syn. Lotio cosmetica Kummerfeldi

Camphorae
Gummi arabici
Sulfur ppt
Aquae calcis

6,0
6,0
20,0
ad 200,0

wg Barwioskiego Sulfur 25,0

ZMIESZA PRZED UYCIEM

Wykonanie
Kamfor rozetrzed z odrobina etanolu, dodac siark strcon i rozetrzec. W zlewce zmieszac
gume arabska z czescia wody wapiennej (ok. 1:1-1,5) i podgrzewajac zrobic kleik ktory
nastepnie si dodaje do modzierza z siark i kamfor. Dodawac wod wapienn dokadnie
rozetrzed, przelac do butelki i mozdzierz przplukac woda wapienna -do 200,0 w butelce.
Aqua kummerfeldi powinna byd jednorodna ! bez grudek i powinna po odstaniu dad si
wytrzsnd dod atwo do rwno jednorodnej zawiesiny.

Collodium simplex
Collodii 4% (duplex)
Spir.Vini 95%
Aetheri aethylici

ad

50,0
6,25
100,0

Collodium elasticum
Collodii 4%
Ol.Ricini

97,0
3,0

Collodium salicylicum
Acidi salicylici
Acidi lactici
Collodii elastici

ad

Emulsio ricinosa
Ol.Ricini
Gummi acaciae pulv.
Sir.simplex
Aqua destil.
M.f.emuls.
ZMIESZA PRZED UYCIEM

20,0
6,0
10,0
ad 100,0

1,0
1,0
20,0

11

ciga z receptury

Guttae cardiacae
Receptariusz Barwioskiego podaje 2 przepisy na krople nasercowe ACV i CCV (skrty od uytych tynktur
chod naley zwrcid uwag, na skady gdy Barwioski nie rozrni konkretnie czy C oznacza convalariae czy
crataegi). Tu podaj rwnie przepis, z ktrym si spotkaem niejako syntez: ACCV oraz na koocu przepis
wg FP VI.

Guttae cardiacae ACV


Tct. Adonidis vernalis
Tct. Convallariae majalis
Tct. Valerianae
D.S. 3xdziennie po 20 kropli

Guttae cardiacae CCV


Tct. Convallariae majalis
Tct. Crataegi
Tct. Valerianae
D.S. 3xdziennie po 25 kropli

10,0
10,0
10,0

Guttae cardiacae ACCV


Tct. Adonidis vernalis
Tct. Convallariae majalis
Tct. Valerianae
Tct. Crataegi

10,0
10,0
10,0
5,0

Guttae cardiacae FP VI
Tct. Convallariae
Tct. Valerianae
Tct. Crataegi

50,0
25,0
25,0

Guttae antihypertonicae
Tct. Crataegi
Intr. Visci albi
Tct. Valerianae

10,0
10,0
10,0

Guttae antotalgicae
Antipirini
Polocaini
Glyceroli
D.S. do ucha

1,0
0,3
ad 15,0

Liquor Pectoralis
Spir. Ammoni anisati
Sir. Althae
Aquae destil.
D.S. co 2 godziny yk

5,0
30,0
ad 200,0

10,0
10,0
10,0

12

ciga z receptury

Lotio Zinci = Puder Pynny


Syn. Linimentum Zinci, Lotio alba

Zinci oxydati
Talci veneti
Glycerini
Aquae destil.

aa 20,0
10,0
50,0

Czsto z dodatkiem benzocaini !

ZMIESZA PRZED UYCIEM

Lotio Booki Pyn Booka


Zinci oxydati
Talci veneti
Glyceroli
3% Sol.Acidi borici

20,0
20,0
15,0
ad 120,0

ZMIESZA PRZED UYCIEM

Linimentum Calcis (Stahla)


Linimentum contra Combustiones, wazoliniment wapniowy

Oleum Lini
Aqua calcis

aa 100,0

ZMIESZA PRZED UYCIEM

Stosowanie nie tylko przy oparzeniach (combustiones) lecz rwnie przy odmroeniach.
Wykonanie
Wlad do butelki i szaleoczo wykucid bdzie dobrze .

Linimentum ammoniatum
Syn. Lin.volatile

10% Liq.ammoni caustici


Ol.Rapae

25,0
75,0

Linimentum contra bronchitem


Ol.Terebinthinae
50,0
Ol.Camphorati
50,0
D.S. Do nacierania klatki piersiowej
ZMIESZA PRZED UYCIEM

13

ciga z receptury

Linimentum antirheumaticum
Spir. Sinapis
Spir.Saponis Kalini
Ammoni hydryci
D.S. Do nacierania

10,0
70,0
ad 100,0

ZMIESZA PRZED UYCIEM

Linimentum anastheticum stomatologicae


Natrii biborici
4,0
Anaesthesini
1,0
Glyceroli
ad 30,0
D.S. do pdzlowania j.ustnej.
ZMIESZA PRZED UYCIEM

W recepcie wystpuje niezgodnod Anaesthezyna hydrolizuje w rodowisku zasadowym


przez co z czasem zmienia si konsystencja i barwa preparatu. Powinno si rozdzielid
substancje i wydad w 2 oddzielnych butelkach.
Aczkolwiek krtkotrwale przy pleniawkach waciwszym wydaje si byd mimo wszystko wykonad lek mimo nizgodnoci zaznaczajc krtk przydatnod do stosowania.

Linimentum contra Stomatitae ulcerosae


Tct. Tormentillae
10,0
Tannici
3,0
Glyceroli
30,0
D.S. do pdzlowania dzise

Mazido Winiewskiego
Linimentum Winiewskiego
Oryginalny, rosyjski skad:

Pix Betulae
Xeroform
Oleum Ricini

3,0
3,0
ad 100,0

W rnych rdach spotkaem sie z modyfikacj iloci I zamian Ol.Rusci na Pix.Liquida Pini np.:

Pix liqida pini


Xeroform
Oleum Ricini
ZMIESZA PRZED UYCIEM

5,0
3,0
ad 100,0

14

ciga z receptury

Mixtura acida
Acidi hydrochloric dil.
7,0
Tincturae Aurantii
3,0
Sir.Simplex
20,0
Aqua destil.
ad 200,0
D.S. 3xdziennie yk przed jedzeniem
ZMIESZA PRZED UYCIEM

Mixtura Pawowa
Luminali natr.
Tct.Valerianae
Tct. Adonis vernalis
Chloralhydrati
Natrii bromati
Aquae dest
D.S. yk stoow na noc.

0,2
8,0
4,0
4,8
4,8
ad 200,0

Mixtura Pepsini
Pepsini
5,0
Acidi hydrochlorici dil.
2,0
Tct.Auranti
4,0
Aquae destil.
ad 200,0
D. S. 3xdziennie yk przed jedzeniem
ZMIESZA PRZED UYCIEM

Wykonanie
Pepsyn rozpucid w wodzie, nastpnie dodad nalewk i na koocu roztwr kw.solnego.

Mixtura expectorans
Kalii iodati
Aquae destil.
D.S. 3-4x dziennie yk

ad

6,0
200,0

ad

20,0
10,0
50,0
200,0

Mixtura Valerianae
Tct. Valerianae
Natri bromami
Aqua Menthae pip.
Aqua dest.

15

ciga z receptury

Mixtura Nervinae / Erlenmeyeri


W skad w/w mixtur wchodz sole bromkw w odpowiednich proporcjach (wchodza one
rwnie w skad wielu innych mieszanek uspokajajcych)
Mixtura Nervinae

Sol. Sal Erlenmeyeri

Kalii bromati
4,0
Natrii bromati
2,0
Ammoni bromati
2,0
Aquae dest.
ad
100,0
D.S. 3xdziennie yk stoow po jedzeniu

Aquae dest.

Ad

4,0
4,0
2,0
100,0

Roztwory o dziaaniu uspokajajcym, trwae 10 dni. Wykonuje si te rozt. stone 20% (25%
w przypadku Sol.Sal. Erlenmeyeri) -do rozcieoczania. Prawidowe wykonanie zakada
rozpuszczenie najpierw soli amonowej, potem sodowej i na koocu potasowej.
Jak wynika ze skadw roztwory s odpowiednio 8% i 10% -co naley zapamitad, zwaszcza
w przypadku, gdy lekarz na recepcie nie podaje procentowoci (zwaszcza po obnieniu Dd w
FPV) lub jak zazwyczaj iloci odpowiedniej soli na ilod roztworu(zapis np. 12,0/150,0).

Mixtura hypnotica
Chlorali hydrati
Kalii bromati
Sirupi Papaveris
Aqua destil

aa 5,0
10,0
ad 100,0

Mixtura hypnotica wg Barwiskiego


Chlorali hydrate
10,0
Kalii bromati
10,0
Aquae destil.
20,0
Ol.Menthae pip
gtt. No 2
Sir.Althaeae
Neospasmini
aa 80,0
D.S. yk stoow przed snem

16

ciga z receptury

Mixtura dr Rakowskiego
nazwa nieoficjalna prawdopodobnie nadana wycznie doranie na regionalne potrzeby..

Kalii iodati
Ephedrini hydrochlor.
Codeini phosphorici
Sirupus Pini
Aquae dest.

6,0
0,3
0,15
100,0
ad 250,0

Mixtura antirheumaticum
Natrii salicylici
5,0
Aqua Menthae pip.
ad 100,0
D.S. 4x yka stoowa

Oleum camphoratum
Camphorae
Oleum Rapae

10,0
ad 100,0

Wykonanie
olej rozgrzewamy w butelce na anie wodnej do 400C, dodajemy i rozpuszczamy w nim
kamfore maa uwaga - w butelce lekko zamknitej gdy kamfora atwo sublimuje. Naley
otwierad tylko co jaki czas. Sczymy przez ptno do suchej butelki.

Oleum salicylicum
Oliva salicylata, Sol.Acidi salicylici oleosae

Acidum salicylicum
Ol.Ricini
Ol.Rapae

2,0
10,0
88,0

Recepta ma liczne modyfikacje rwnie w zapisach od ujcia samego kwasu salicylowego w


rnych ilociach (do 10%) z olejem rzepakowym poprzez jak powyej mieszanin Ol.Rricini /
Ol.Rapae a do zapisw na wycznie oleju rcznikowym.
Istot poprawnego wykonania recepty jest jednak kwestia m.in. rozpuszczalnoci.
Acidum salicylicum w Ol.Rapae rozpuszcza si w stosunku 1:80 a w Ol.Ricini 1:10. Naley wic w
miar potrzeby modyfikowad skad podoa.
Inn spraw jest waciwe przygotowanie naley Ol.Ricini podgrzad i dopiero na gorco rozpucid
kwas salicylowy. Nie naley grzad mieszaniny z uwagi na powstajce rce pochodne !!!
Nastpnie po ochodzeniu dodad Ol.Rapae o ile wystpuje w recepcie.
Jeli recepta jest od pediatry dla dziecka zamieniamy caod na Ol.Ricini!

17

ciga z receptury

Oleum Menthae
Paraffini liquidi
100,0
Ol.Menthae piperitae gtt.V

Oleum Zinci
Zinci oxydati
Ol.Rapae

aa 50,0

ZMIESZA PRZED UYCIEM

Oleum Nasale
Mentholi
Camphorae
Iodi
Paraffini liquidi

0,05
0,05
0,01
ad 20,0

Odsiwiacze do wosw
Wersja 1

Glicerini
Ammoni chloratum
Sulph.ppt
Plumbi acetici
Spir Vini
Aquae destil.

Wersja 2

75,0
4,0
4,0
4,0

Ammoni chlorati
Plumbi acetici
Glicerini
Spir.Vini95
Aquae destil

aa

ad

8,0
5,0
20,0
200,0

aa ad 180,0

Pukanka Parny
3% Sol.Hydrogeni peroxydati
Liq. Alumini acetici
Aquae menthae pip.

180,0
30,0
10,0

Pukanka stomatologiczna o wielorakim dawkowaniu zazwyczaj jest to yka na szklanki wody do


pukania ust.

Pukanka Schwartza
Syn. Spiritus formalini stomatologica

Formalini 40%
5,0
Spir.menthae pip
0,5
Spir.Vini 95
ad
50,0
D.S. 10-15 kropli na szklank wody do pukania jamy ustnej

18

ciga z receptury

Pukanka cigajca
Tct.Gallae
Tct. Tormentillae
aa 10,0
D.S. 20 kropli na szklank wody do pukania j.ustnej.

Pyn na wtrob
Trae Chelidoni
Trae Menthae
Solareni
Pabialgini
Glicerini
Cholesoli
Neospasmini
S.1 yk na noc

10,0
10,0
aa 5,0
aa 25,0
100,0

Pyn na Hemoroidy
Mentholi
Anasthesini
Polocaini
Spir.Vini70

2,5
1,5
1,5
100,0

Pyn na wzdcia
Ol.Foeniculi (vel Carvi)
Trae Belladonnae
Tct. Amarae
Trae Valerianae

ad

3,0
7,0
15,0
50,0

Pyn wg Hammerlacha
3% Hydrogeni peroxydati
10% Acidi lactici
Nystatini pulv.
Dolomit
1%Lignocaini
Aquae destil.

ad

Do pukania j.ustnej po nawietlaniach.

5,0
1,5
0,5
1tabl.
0,6 ex amp
1000,0

19

ciga z receptury

Pyn Kozowskiego
Natrii biborici
Formalini 40%
Phenol liq.
Aquae destil

ad

20,0
50,0
10,0
1000,0

Pyn na odek
Polocaini
Papaverini H/Chl
Bismuthi subcarbonici
Gummi acaciae
Trae Belladonnae
Trae Chelidonii
Aquae dest.
Ol.Menthae

0,8
1,2
40,0
20,0
aa
gtt

10,0
400,0
VI

Pyn przeciw upieowi


Resorcini
Sulphurici ppt
Spir.Salicylici

ad

2,0
5,0
100,0

Pyn Langa
Natrium chloratum
Natrium citricum
Aquae destil.

5,0
5,0
90,0

Stosowany w celu pobudzenia pragnienia i apetytu.

Pyn Shohla
Acidum citricum
Natrium citricum
Aqae destil

140,0
98,0
ad 1000,0

Stosowanie w kamicy nerkowej (cytryniany zmniejszaj wchanianie Ca2+ z p.pok)

20

ciga z receptury

Pyn Mandla
Wystpuje duo modyfikacji ilociowych jeli chodzi o receptur w/w pynu. Oto najczciej
wystpujce.
wg Barwioskiego

Kalii iodati
Iodi puri
Olei Menthae pip.
Glyceroli

0,6
0,3
gtt. Nr III
ad 20,0

Kalii iodati
Iodi puri
Olei Menthae pip.
Glyceroli

2,0
0,2
gtt. Nr V
ad 30,0

Stosowanie dziaanie bakteriobjcze wykorzystywane jest w przewlekym zanikowym


nieycie nosa i przewlekym cuchncym zanikowym nieycie nosa.

Pyn na odmroenia
Spirytus kamforowy (10%)
Tiamina

50,0
0,5

Pyn przeciw poceniu i grzybicy stp


Acidi borici
Acidi tannici
Zinci oxydati
Talci veneti
Camphorae
Glicerini
Formalini
Resorcini
Spir.Vini 96
Aquae destil.

aa

1,0

aa

15,0
3,0
5,0
10,0
3,0
50,0
200,0

ad

Remedium antihydroticum
Hexamethylenotetramini
Spiritus Lavandulae
Aqua destil.

15,0
10,0
ad 100,0

21

ciga z receptury

Sirupus simplex
Saccharum album
Aqua destil.

64,0
36,0

d: 1,310-1,320

Rozpucid i zagotowad nie utrzymywad we wrzeniu duej ni 2 min.!!! (powstawanie cukru


inwertowanego) Przesczyd i uzupenid do 100,0.

Sirupus Codeini
Syn.Syrop Forgeta

Codeini phosphoric
0,2
Sirupus simplex
ad 100,0
D.S. 3xdziennie wg dawek dostosowanych do wieku

Sirupus Expectorans
Kalii jodati
Sirupus simplex
D.S. 3-4xdziennie yk

6,0
ad 200,0

Solutio contra clavos


pyn na odciski

Acidi salicylici
Acidi lactici
Collodium

20,0
10,0
70,0

Wykonanie
teoretycznie - odwaamy kw.salicylowy i dolewamy do niego kw.mlekowy. mieszamy
i nastpnie dodajemy kolodium
praktycznie lepiej jednak odwayd kolodium wprost do buteleczki (szklanej) i
nastpnie dodad kwasy. Wszystko si adnie rozpuci i nie bdzie strat ilociowych.
Zastosowanie keratolityczne. dziala zmikczajco, usuwa zrogowaciay naskrek te na
okciach i pitach
S te wersje recepty : Ac.salicylici, Ac.lactici, Tct.iodi, Aetheri -aa2,0 i Collodium 10,0
oraz podobna ilociowo i jakociowo - lecz bez jodyny.

22

ciga z receptury

Solutio Jodi aquosa Pyn Lugola


Iodi puri
Kalii iodati
Aqua destil.

1,0
2,0
ad 100,0

Wykonanie
Jodek potasu rozpucid w niewielkiej iloci wody dodad Jod I I po rozpuszczeniu uzupenid
wod do penej iloci.

Solutio Jodi spirituosa Jodyna


Syn.Tinctura Jodi

Iodi puri
Kalii iodati
Aqua destil.
Ethanolum 95%

3,0
1,0
6,0
90,0

Solutio Jodi spirituosa pro usu interno


Iodi puri
Ethanolum 95%

10,0
90,0

Spiritus Ammoni anisatus


Ol. Anisi
Aethanoli 95
Aquae dest.
Ammonium chloratum
Talcum

2,0
40,0
55,0
3,0
2,0

Wykonanie Olejek anyowy rozpucid w etanolu w jednej zlewce, a w drugiej chlorek amonu w
wodzie. Po rozp. mieszamy ze sob oba roztwory, dodajemy talk, wytrzsamy i pozostawiamy na
10min. wstrzsajc od czasu do czasu. Sczymy przez saczek karbowany do suchej butelki
Zastosowanie wykrztusne NH4Cl. Ol.anyzowy subst pomocnicza corrigens, poprawia smak.

Spiritus salicylatus
Acidi salicylici
Etanoli 70o

2,0
ad 100,0

Zastosowanie do nacierao rozgrzewajcych, ble reumatyczne. stos zewntrznie. Chod jak wskazuje
yciowa praktyka jest to najtaoszy poranny drink przed prac dla oszczdnych ;)

23

ciga z receptury

Spiritus camphoratus
Camphorae
Etanoli 95o
Aqua

10,0
65,0
25,0

Po dodaniu wody roztwor alkoholu jest wiec 75% (kamfora rozpuszcza sie w etanolu x>60%
(podobnie jak kwas salicylowy)
Zastosowanie do nacierao rozgrzewajcych, ble reumatyczne. stos zewntrznie.

Spiritus Lavandulae
Ol.Lavandulae
Etanol 950

0,3
ad 100,0

Spiritus formicum
Syn.Spir.Formicarum, Spir.Mrwkowy, Spir.Mrwczany

Acidi formici 25%


Spir.Vini 70%

5,0
ad 100,0

Spiritus formicum verus


Syn. Spirytus mrwkowy prawdziwy

Formicae
Spiritus Vini
Aqua destil

aa 10,0

Wykonanie
Lene mrwki zalad czci spirytusu, rozgnied, dolad reszt spirytusu I wod. Po kilku
dniach oddestylowad 10 czci spirytusu mrwkowego.

Spiritus Menthae piperitae


Syn. Spir.Mitowy

Olei Menthae pip.


Spir.Vini 70%

5,0
ad 100,0

Spiritus Mentholi
Syn. Spir mentolowy

Mentholi
Spir.Vini 70%

1,0
ad 100,0

24

ciga z receptury

Spiritus Anesthesini
Anesthesini
Spir.Vini 95%

10,0
ad 100,0

Poza oczywistym, znieczulajcym miejscowo dziaaniem roztwr ten moe byd uyty w
akwarystyce do oguszania ryb. Stosuje si 5ml roztworu na 1litr wody w akwarium.
Dziaanie po ok.2-4minutach utrzymuje si przez 10-15 minut.
UWAGA nie bior odpowiedzialnoci za ewentualne straty !

Spiritus Sapo Kalini


Syn: Solutio Saponis spirituosa, Spirytus mydlany

Sapo kalinus
Etanol95
Ol. Lavandulae

50,0
49,0
1,0

Wykonanie
Sapo Kalinus rozpucid w 40,0 Etanolu. Olejek Lawendowy w pozostaej iloci i poczyd
(spotkaem si rwnie z przepisami bez Ol.lavandulae)

Spiritus Prodermini
Prodermini
Aetheri aethylici
Spir. Vini 95%

5,0
aa ad 100,0

Stosowanie - uszczyca

Tusz do znakowania tasiemek noworodkw


Gentainae Violet
Argenti nitrici
Gummi arabici
Spir.Vini
Glycerini
Aqua destil.

ad

1,0
30,0
5,0
5,0
20,0
100,0

25

ciga z receptury

Solutio Argenti nitrici*


Argentum nitricum
Aqua destil

1,0
ad 100,0

Stosowane s raczej niewielkie stenia 0,5-2% do stosowania zewntrznego. Dziaanie


rce naley odpowiednio oznaczyd butelk!
*W stomatologii stosowane s stenia 10-20 a nawet do 50% (przy takim steniu jednak
oznaczenie ad manus medici byoby wg mnie wskazane) - rewelacyjnie dziaa przy
punktowym usuwaniu aft.

2% Solutio Detreomycini spirituosa


Detreomycini
Ethanol 700

2,0
ad 100,0

2% Solutio Detreomycini aquosa


Detreomycini
Aquae destil.

2,0
ad 100,0

(niezgodnod)

Wykonanie
Przekroczony jest iloczyn rozpuszczalnoci Detreomycyna rozpuszcza si w wodzie w
stosunku 1:400. Naley skorzystad z jednego z moliwych buforw umoliwiajcych
wykonanie roztworu i w porozumieniu z lekarzem wykonad wg skadu:
Detreomycini
Acidi borici
Natrii tetraborici
Aquae destil.

ad

2,0
1,5
3,0
500,0

Inne skady buforw do wykonania wodnego roztworu mona znaled w literaturze dot.
receptury antybiotykw, bd receptury kropli ocznych.

26

ciga z receptury

Solutiones anticoagulantia
3,8% Sol. Natrii citrici
M.f.sol

100,0

40ml roztworu zapobiega krzepniciu 650ml krwi.


W przypadku gdy pobrana krew ma byd przechowywana przez jaki czas, naley uyd:
Natrium citricum
Acidum citricum
Glucosum
Aqua pro inj.
M.f.sol

ad

1,6
0,56
1,5
75,0 ml

Roztwr wyjaowid.
Powysza ilod jest wystarczajca do zabezpieczenie 500 ml krwi. Naley j przechowywad w
lodwce (do 21dni).

Tinctura sedativa
Tincturae Crataegi
Tincturae Valerianae
aa 10,0
D.S. 3xdz po 20 kropli z cukrem.

27

ciga z receptury

Kremy, maci, pasty


Cold-cream ex Eucerino
Syn. Krem chodzcy na eucerynie

1% Sol.Acidi borici
Eucerini
M.f.creamor

aa 50,0

Krem beztuszczowy
Glycerini
Amyli tritici
Aqua dest.
Zinci oxydati
Natrii benzoici

35,0
12,5
5,0
4,0
0,3

Krem do opalania
Ol.Cacao
Eucerini
Ol.Paraffini
3% Sol. Acidi borici

10,0
25,0
5,0
10,0

Krem do paznokci
Oleum ricini
Lanolini
Ol.paraffini
Vit.E

40,0
5,0
50,0
0,3

Lanolinum cum aquae


syn. L.hydricum, L.hydrosus

Lanolini anhydrici
Aqua destil.

ad

75,0
100,0

Mas cholesterolowa
Cholesteroli
Vaselini albi
Paraffini liquidi
Paraffini solidi

3,0
18,0
64,0
15,0

Wykonanie patrz Mad Pani D

28

ciga z receptury

Ma Pani D
Aqua destil.
Cholesteroli
Vaselini albi
Paraffini liquidi
Paraffini solidi

60,0
4,2
25,2
89,6
21,0

Jest to inaczej:
Aqua destil.
Ung.Cholesteroli

ad

60,0
200,0

Wykonanie
Teoretycznie nie ma tu adnej filozofii . Najprociej zmieszad skadniki podoa,
nastpnie mieszajc stopid (nie przegrzewad) i odstawid do ochodzenia.
I w tym miejscu czas na praktyczna rad by przy chodzeniu mieszad podoe tak by
stygo rwnomiernie i nie wytworzyy si uski przy powierzchni lub przy ciankach
naczynia. Bdem jest pozostawienie podoa do cakowitego zestalenia.
Wod najlepiej wemuglowywad powoli kiedy podoe jest jednorodnie wymieszane tzn.
bez grudek !! i ma konsystencje wci jeszcze po-sta.
Dobrze zrobiona mad jest lekko matowa i nie mieci si do 2 pudeek a 100,0.

Ma mocznikowa 10%*
Urea
Aquae dest.
Vaselini albi
Lanolini anhydrici

10,0
10,0
40,0
40,0

Spotykane rwnie recepty z zapisem


maci na podou - wycznie Euceryna.

Wykonanie - mocznik rozpucid w wodzie prawidowo przygotowany nie powinien


krystalizowad na ciankach. Jeli ju chce si proces przypieszyd mona delikatnie ocieplid
(np. trzymajc zlewk w doniach) ale nie ogrzewad bezporednio na gorcej pycie grzejnej !
Dziaanie mocznika w steniach:
2-15% - stosowany w celu hydratacji warstwy rogowej (na podoach lpiofilowych dziaanie
jest silniejsze i dusze) te jako promotor wchaniania.
x>40% - dziaanie keratolityczne

Ma tranowa Ung. Olei Jecoris Aselli


Wersja 1
Paraffini solidi
Vaselini albi
Lanolini
Olei Jecoris Aselli

Wersja 2 (wg Receptarium Polonicum)


7,0
43,0
5,0
20,0

Olei Jecoris Aselli


Vaselini flavi

30,0
ad 100,0

Wykonanie olej wtuszowy dodajemy do czciowo ochodzonego podoa, dokadnie mieszajc.

29

ciga z receptury

Ma na odciski
Emplastrum melilothi
Acidi salicylici

10,0
10,0

Warto uyd najwikszego modzierza jaki si posiada gdy w zasadzie mamy do czynienia z
past. Emplastrum po wyjciu z lodwki mimo wszystko jest bardzo gsty i solidne roztarcie
z kwasem salicylowym a takie jest konieczne! - w maym modzierzu moe byd kopotliwe.

Ma przeciw owosieniu u kobiet


Androcur
Aqua destil.
Hascobaza

0,1
20,0
ad 50,0

*Spotykane wersje recepty na Eucerynie oraz z mniejsza ilocia Aq.destil.

Ma z Tannin
Acidi Tannici
Aqua destil
Eucerini

1,0
aa ad 100,0

Wykonanie tannin naley rozpucid w wodzie I roztwr wprowadzid do euceryny.

Ma ichtiolowa
Ung. Ammonii bituminosulfonatis

Ammoni bituminosulfonatis
Lanolini anhydrici
Vaselini flavi

10,0
45,0
45,0

Ma ichtiolowo kamforowa
Syn. Unguentum contra congelationem (p/odmroeniom)

Camphorae
Ichtyoli
Lanolinum
Vaselinum flavum

5,0
15,0
40,0
40,0

30

ciga z receptury

Ma majerankowa
Ung. Majoranae

Majoranae Herbae
Ethanoli 760g/l
Vaselini albi

2,0
1,0
10,0

Wykonanie do majeranku dodad spirytus i zostawid na ok. godzin pod przykryciem !! Nastpnie
dodad stopion wazelin i ogrzewad do ulotnienia spirytusu. Nastpnie przecedzid przez gaz na
gorco.

Ma wybielajca
Perhydroli
3% Sol.Acidi borici
Eucerini

7,0
10,0
30,0

Ma chodzca z pynem Burowa


Alumini subacet. Sol.
Aqua dest.
Eucerini

ad

6,0
32,0
100,0

Ma na odleyny 1
i trudno gojce si rany (te stopa cukrzycowa)

Bismuthi subnitrici
Gentamyci sulph
Vaselini hydrophyllici

ad

20,0
1,0
100,0

Ma na odleyny 2
Balsam Szostakowskiego
Lanolini
Vaselini albi

ad

25,0
40,0
100,0

Ma na odleyny z morfin
Morphini hydrochlorici
0,2
Balsami peruviani
Aquae
aa 10,0
Eucerini
ad 100,0
D.S. Co 4 h smarowad odleyn

31

ciga z receptury

Ma Lenartowicza = siarkowo-mydlana
Sulfuricum Sublimati
Sapo Kalini
5%Ung.Ac.salicylici

10,0
20,0
100,0

ad

Ma salicylowo-siarkowo-mydlana
Acidi salicylici
Sulfuris ppt.
Sapo kalini
Vaselini albi

5,0
12,0
25,0
ad 100,0

Ma potrjna (cygnolinowa mikka) 2%.


Cignolini
Acidi salicylici
Prodermini
Vaselini flavi

2,0
5,0
10,0
ad.100,0

Pasta Farbera (cygnolinowa twarda) 0,2%


Cignolini
Acidi salicylici
Ol.paraffini
Pasta Zinci

0,2
2,5
5,0
ad 100,0

Ma silikonowa
Silol F-350
Lanolini anh.
Vaselinum album
Ol.Olivae

10,0
50,0
6,0
34,0

Stosowanie: ochronne.

Ma na zajady
Vit.A
Vit.B2
Acidi salicylici
Eucerini

100,000j
1 amp
1,0
20,0

obecnie Sulfur ppt

32

ciga z receptury

Ma / Linimentum oraz opatrunek Kocha **


wg Janickiego

Balsamum peruvianum
Parafinum liq.
Vaselinum album

aa
ad

1,0
80,0

Wykonanie
Balsam nie miesza si z parafin ani wazelin. Niezgodnod t mona niwelowad czc
Balsam z OI.Ricini (1:1) a nastpnie poczenie z mieszanin Parafini + Vaselina.
Jest jednak rwnie skad prowadzcy do mazida:
Balsamum peruvianum
Vaselinum album
Silol
M.f.linimentum

10,0
200,0
600,0

Opatrunek stanowi bandae nasczone powyszym mazidem.


Moliwe, e powysze receptury naley traktowad niezalenie jako leki na rany aczkolwiek
w jedynie w stosunku do drugiego skadu znalazem odniesienia lekarskie na temat
stosowania i dobrych efektw jeli chodzi o dziaanie (wraz z podkrelonym efektem
kosmetycznym)
** mad na rany wymaga jaowoci !!!! (Balsam peruwiaoski nie wymaga jaowienia! )

Ma Szostakowskiego
Neomycyni
Balsam Szostak.
Lanolini
Vaselini Flavi

2,0
20,0
aa ad 100,0

Ma czarna - Ma Mikulicza
Ung. Argenti nitratis comp.

Argentum nitricum
Balsam peruviani
Vaselini flavi

ad

1,0
10,0
100,0

Wykonanie
w maci wystpuj niezgodnoci std - Argentum rozpucid w wodzie (q.s.) i rozetrzed z
wazelin. Balsam peruvianski rozetrzed z Ol.Ricini (1:1) i dopiero poczyd z podoem.

33

ciga z receptury

Ma szara (rtciowa)- Unguentum Hydrargyri cinereum


FP IV Syn. Unguentum Hydrargyri cinereum, Ung. Hydrargyri, Ung.neapolitanum, Ung. mercuriale

Hydrargyri vivum
Lanolini anhydrici
Vaselini flavi
Aquae destillatae

30,0
20,0
40,0
10,0

Ma biaa Unguentum album


Cerae albae
Vaselini albi

5,0
95,0

Unguentum Simplex (prosta)


Lanolini anhydrici
Vaselini flavi

10,0
90,0

Unguentum Molle (mikka)


Lanolini anhydrici
Vaselini flavi

aa 50,0

Unguentum lenienes (zmikczajca)


Syn. Ung.refrigerans, Ung. emoliens, Cold cream

Cetacei
Cerae albae
Ol.Rapae
Aquae destil.
Ol.Lavandulae

15,0
8,0
62,0
15,0
0,2ml

Unguentum desquamationis
Syn. Mad zuszczajca z mocznikiem

Urea
Aq.destil.
Ung. Mollis

10,0
10,0
80,0

Dziaanie zuszczajce mocznika raczej nie bdzie tu zbyt due (mae stenie mocznika)

34

ciga z receptury

Unguentum Paraffini
Paraffini solidi
Paraffini liquidi
Lanolini anhydrici

40,0
50,0
10,0

Unguentum Bismuthi subgallatis Ung.Dermatoli


Bismuthi subgallatis
Ung.Leniens

20,0
80,0

Unguentum Bismuthi subnitrici


Bismuthi subnitrici
Ung. Leniens

20,0
80,0

Unguentum Chloramphenicoli (1%)


Detreomycini
Paraffinum liquidum
Vaselinum album

1,0
10,0
89,0

Unguentum Xeroformi
Xeroformi
Vaselini flavi
Lanolini anhydrici

10,0
45,0
45,0

Unguentum Camphorae
Camphorae
Vaselini hydrophyllicum

10,0
90,0

Unguentum cynobri c.sulfur


Hydrargyri sulfurati rubri
Sulfuris ppt.
Vaselini flavi

ad

1,0
10,0
100,0

35

ciga z receptury

Unguentum hydrargyri sulfurati rubri


Hydrargyrum sulfuratum rubrum
Vaselini flavi

2,0
ad 100,0

Unguentum Methyli salicylici


Methyli salicylici
Lanolini
Vaselinum album

20,0
40,0
40,0

Unguentum Sulphuratum
Sulfur ppt
Adeps suillus

30,0
70,0

Unguentum hydrocortisoni
Hydrocortisoni
Lanolini
Vaselini albi

1,0
10,0
ad 100,0

Unguentum Kalii iodati


Kalii iodati
Natrii thiosulphurici
Aquae dest.
Adeps suillus

10,0
0,2
7,8
82,0

Unguentum Jodi
Wersja 1(wg Receptarium Polonicum)
Jodi
0,3
Kalii jodati
1,5
Aqua destil.
1,2
Unguenti mollis
ad
30,0

Unguentum Linomag
Linomag ol.
Lanolini
Vaselini albi

20,0
40,0
40,0

Wersja 2
Jodi
Kalii jodati
Lanolini cum aquae

0,3
3,0
ad 30,0

36

ciga z receptury

Unguentum salicylicum compositum


Acidi salicylici
Ol.Terebinthinae
Vaselini flavi

aa 10,0
ad 100,0

Unguentum Wilkinsoni
Syn. Unguentum Sulfuratum comp., Unguentum antisepticum

Sulphur ppt.
Sapo kalinus
Calcii carbonici
Pix liq. Pini
Adeps suillus

15,0
30,0
10,0
15,0
ad 100,0

Wykonanie
Najlepiej wykonywad na ciepo smalec + pix.liq i stopniowe czenie z mieszanin
(sapo+suplhur+calcii carbonici)
Dziaanie p/wierzbowe

Unguentum Wilsoni
Zinci oxydati
Adeps suillus

10,0
ad 100,0

Unguentum Zinci oxydati


Zinci oxydati
Vaselini hydrophyllici

10,0
90,0

zamiast wazeliny hydrofilowej - pierwotnie by Adeps suillus ->


patrz Unguentum Wilsoni

Unguentum Acidi borici


Mad borna, mad borowa

Acidi borici
Vaselini albi

10,0
90,0

(do FP III Vas.flavi)

Unguentum Acidi borici durae


Acidi borici
Glyceroli
Cerae flavae
Paraffini liq.
Vaselini flavi

10,0
10,0
20,0
20,0
40,0

37

ciga z receptury

Unguentum haemorrhoidale
Bismuthi tribromophenylici
Zinci oxydati
Aethylii aminobenzoici
Unguenti mollis
ad

1,5
1,0
1,0
30,0

Unguentum Whitfieldi
Syn. Whitfieldova Mast, Ung.Acidi benzoicicompositum.

Acidi salicylici
Acidi benzoici
Vaselini flavi

ad

3,0
6,0
100,0

Receptariusz Barwioskiego podaje nieco inny skad:


Acidi benzoici
Acidi salicylici
aa 5,0
Lanolini anhydrici
Adeps suillus
aa ad 100,0
Skad maci ma bardzo liczne modyfikacje dotycz zarwno rodzaju podoa, iloci Acidi
benzoici/Acidi Salicylici jak i dodatkowych skadnikw np. Sapo Kalinus 9,0 (dod czsto w
skadzie recepty w wersji 1).

Pasta Chiota
Gelatini
Amylum tritici
Glicerini
Liq.Burowi
Aquae dest.

2,4
5,6
72,0
20,0
15,0

Pasta siwa Pasta canities


Pix liquida Pini
Sulfur ppt.
Pastae Zinci

5,0
5,0
90,0

38

ciga z receptury

Pasta wg ukomskiego
Syn.Pasta Fluorata

Natrii fluorati
Glicerini

3,0
1,0

Pasta Zinci
Zinci oxydati
Amylum tritici
Vaselini albi

25,0
25,0
50,0

(tu FP V - ale wg Barwioskiego Vaselini flavi)

Pasta Zinci mollis


Pasta Zinci
Paraffini liquidi

80,0
20,0

Pasta Zinci mollis wg Receptarium Polonicum:


Calcii carbonici
Zinci oxydati
Ol.Lini
Aqua Calcariae

15,0
15,0
10,0
10,0

Spotkaem si rwnie z przepisem, w ktrym wszystkie


skadniki byy w rwnych czciach.

Wykonanie
Wod wapienn poczyd z olejem lnianym (wytworzy si Linimentum Calcis) i nastpjie
dodawad mieszanin proszkw.

Pasta Zinci Sulfurati


Zinci oxydati
Sulfur ppt
Terrae silici
Adeps suilus

6,0
4,0
2,0
28,0

Pasta Zinci salicylatis (Pasta Lassara)


Acidi salicylici
Zinci oxydati
Tritici amyli
Vaselini albi

2,0
25,0
25,0
48,0

39

ciga z receptury

Pasta Zinci Oxydi et Ammoni Bituminosulfonatis


Zinci oxydati
Ammonii bituminosulfonatis
Amylum tritici
Vaselini albi

22,5
22,5
10,0
45,0

Pasta proderminowa 10%


Wystpuje w steniach 2-20%

Prodermini
Pasta Zinci
Stosowanie uszczyca

10,0
ad 100,0

40

ciga z receptury

Proszki
Proszek przeciw poceniu
Acidi salicylici
Acidi borici
Tannini
Alumeni plv
Zinci oxydat.
Talci

6,0
8,0
aa

18,0

aa

75,0

Proszek do stp
Alumen
Acidi borici
Urotropini
Talci
Magnesi oxydati

9,0
9,0
9,0
1,5
1,5

Proszek do czyszczenia zbw 1


Acidi tannici
Bismuthi subnitrici
Pabiamid
Mentholi
Saccharum
Calcium carbonici

ad

2,0
1,0
1,0
1,0
0,6
100,0

Proszek do czyszczenia zbw 2


Calcium carbonicum
Magnesium carbonicum
Sapo medicatus
Ol.Menthae

100,0
10,0
5,0
1,0

Pulvis adsorbent
Magnesi oxydati
15,0
Carbo medicinalis
ad 50,0
M.f.pulv
D.S. co 3 godziny paska yeczk od herbaty

41

ciga z receptury

Pulvis analgeticus 1
Acidi salicylici
Phenacetini
aa 0,5
M.f.pulv. D.t.d. No XII

Pulvis analgeticus 2
wg Barwioskiego

Coffeini puri
0,05
Pyramidoni
0,15
Phenacetini
0,3
M.f.pulv. D.t.d. No XII
D.S. 1 proszek w razie blu

Pulvis antidiarrhoicus
Rhiz.Tormentillae pulv.
Bismuthisubgallici
Carbonis animalis
aa 10,0
M.f.pulv. D.S. 3xdziennie paska yeczka od herbaty

Pulvis Ipecacuanhae opiatus (Dovera)


Syn. Proszek Dovera, Doveri pulvis

Ipecacuanhae radix
Opium pulveratum
Saccharum lactis

1,0
1,0
8,0

Pulvis magnesie cum Rheo (Troisty)


Syn.Proszek Troisty

Magnesi carbonas
Rhei rhizoma
Saccharum
Ol.Foeniculi

10,0
4,0
6,0
gtt. No III

Dziaanie przeczyszczajce, zmniejsza wzdcia i nadmiar HCl w soku odkowym.

42

ciga z receptury

Pulvis Saloli compositus


Phenylii salicylici
Hexamethylenotetramini
M.f.pulv. D.t.d. No XII

aa 0,5

*w sprzeday preparat UROSAL w skadzie te same subst. aa 0,3

Pulvis antilumbaginis polentis


Syn. Proszki antyneuralgiczne dr Sznapki

Polopiryni
0,5
Pyramidoni
0,3
Codeini phosporici
Luminali
aa 0,02
Coffeini puri
0,025
M.f.pulv. D.t.d. No XX
D.S. 2-3xdziennie proszek

Pulvis Vincenti
Calcium chloratum
Acidum boricum
M.f.pulvis

1cz.
4-5cz.

Dziaa antyseptycznie, przeciwzapalnie, osuszajco i przeciwwysikowo. Stosowany by przed wojn


do posypywnia mokrych wypryskw, wrzodw i ran (do otwartego leczenia ran). Leczy opryszczk.
Chore miejsce trzeba pudrowad 4-6 razy dz.

43

ciga z receptury

Czopki, globulki, prciki


Suppositoria Glyceroli
wg FP III

Natrii carbonici
Acidi stearinici
Glicerini

wg FPVI

5,0
9,0
100,0

Natri carbonas anhydrici


Acidi stearinici
Glicerini

1,68
8,19
91,0

Suppositoria antihaemorrhoidalia
Nazwa Suppositoria antihaemorrhoidalia jest nazw pod ktr znaled mona dziesitki
rnych receptur na czopki oczywicie o rnych skadach zarwno ilociowych jak i
jakociowych. Nie sposb jest tu je wszystkie przytoczyd std pozwol sobie ograniczyd do
kilku najczciej spotykanych.

Rp. (wg FP VI)


Bismuti subgallici
Zinci oxydati
Tannini
Massae suppositorium
M.f.supp D.t.d. No XII

0,2
0,1
0,15
q.s.

Rp.
Bismuti subgallici
Zinci oxydati
Resorcini
Balsam peruviani*
Massae suppositorium
M.f.supp D.t.d. No XII

0,2
0,1
0,04
0,1
q.s.

*niezgodnod -> naley Balsam rozetrzed z Ol.Ricini 1:1

Suppositoria antihaemorrhoidalia cum adrenalini


Xerofomini
Anasthesini
Sol.Adrenalini 1:1000
But. Cacao
M.f.supp.analia Dtd No 24

0,1
0,3
gtt III
q.s.

(czasem w skadzie zapisany zamiast: Dermatol)

44

ciga z receptury

Suppositoria antispastica
Papaverini hydrochlorici
Belladonnae extr.sicc.
Massae supp
Mf.supp. D.t.d.No XII

0,040
0,015
q.s.

Globules cum clindamycini


Klindamycini
Acidi borici
But.cacao
M.f.glob.vag. D.t.d.No X
s 1x1

0,1
0,1
q.s.

Globules vaginales cum Nystatini


Neomycini
Nystatini
Acidi borici
Sac.lactis
Ol.Cacao
M.f.glob.vag. D.t.d. No X

0,5
100.000j.
0,2
0,3
q.s.

Wykonanie
Naley przeliczyd nystatyne np. 1mg to ok. 5800j. (dane na opakawaniu s rne !! ) Patrz
rwnie uwagi o trudnociach z nystatyna!

Globules cum Augmentini*


Augmentini
Clotrimazoli
Lactosae
Gliceroli
Ol.Cacao
M.f.glob vag. D.t.d.NoXII
S. dopochwowo

gtt

0,3
0,1
0,2
V
q.s.

Wykonanie
Obliczyc konieczne ilosci tabletek augmentinu i clotrimazolu a nastepnie je rozetrzec i ew.odsiac z
pozostalosci otoczek (bardzo przydatne jest tu sitko ). dodac kilka gropli gliceryny i potem maslo
kakaowe. Utrzec dokladnie i uformowac globulki.

45

ciga z receptury

*-dotyczy pewnego dylematu moralnego jaki augmentin autor recepty ma na myli a


dokadnie tego, e poszczeglne dawki nie rni si ilocia kw.klawulanowego tylko
amoxicillini. W swoim dziaaniu przyjmuj jako referencyjny Augmentin 1,0 ze wzgldu na
najwikszy stosunek iloci antybiotyku do masy tabletki.

Styli vaginales cum amoxicillini


Amoxicillini
Acidi borici
But.Cacao
M.f.styli vag. D.t.d.No X

Leki oczne
w trakcie opracowywania

0,125
0,1
q.s.

46

ciga z receptury

Trudnoci (i niezgodnoci) recepturowe


Poza znanymi i dobrze opisanymi w literaturze niezgodnociami jest wiele sytuacji ktre
uciekaj gdzies w niepamid, przez co wykonanie recepty moe si nie udad..lub co gorsze
zostanie niewiadomie bdnie wykonana i nastpnie wydana pacjentowi. S oczywicie
rne sposoby jedne to merytoryczne poprawki skadu recepty inne to praktyczne
sposoby dziki ktrym jej prawidowe wykonanie staje si nie tylko atwiejsze i szybsze a
niekiedy w ogle moliwe.

Acidi salicylici Sapo kalini


Kwas rozkada mydo potasowe naley unikad bezporedniego kontaktu. Np. dodawanie
Sapo na koocu itp. w zalenoci od skadu recepty.
Inna sprawa to rozcieranie kwasu salicylowego / Ol.ricini wzgldnie w maej iloci podoa
zwaszcza przy korzystaniu z unguatora - kwestia ta to nie tylko uzyskanie odpowiedniego
rozdrobnienia ale rwnie pozbycie si zaadsorbowanego powietrza z krysztakw
substancji. Podobnie - dotyczy to take innych substancji np. metronidazoly czy
hydrokrotyzonu warto nie id na szybkod.

Argentum nitricum
UWAGA unika kontaktu ze skr !
Podczas odwaania warto uyd szalki Petriego lub skonstruowad z bibuy co na ksztat
czenka. Zapobiegnie to przypadkowemu rozsypaniu si i wybrudzeniu przez Argentum
caej okolicy.
Argentum nitricum jest niezgodny z:
bromkami, jodkami, mleczanem etakrydyny (rivanol) w zalenoci od stenia
(redukuje si do metalicznego srebra), formaldehydem, wglanami rozpuszczalnymi,
pynem Burowa, ichtiolem, glicerolem - bo glicerol utlenia si w jego obecnoci do
aldehydu a ten redukuje jony srebra do metalicznego srebra (tak jak formaldehyd).

Argentum proteinicum
Zapisywany jako skadnik kroli do nosa, ktre poinny byd izotoniczne nie moe byd
izotonizowany za pomoc 0,9% NaCl tylko jak w kroplach ocznych 1,6% Sol. KNO3.

47

ciga z receptury

Balsam peruwiaski
Nierozpuszczalny w wodzie, rozpuszczalny w etanolu najkorzystniej w 90 ,bardzo dobrze z
olejem rycynowym z innymi z olejami nie miesza si!
Z Paraffin te si nie miesza !! Nie miesza si z Lanolin , nie miesza si z wazelinami, ale da
si go wprowadzid, jeeli w rwnych czciach zmieszamy go z olejem rycynowym (1:1)- ta
waciwod jest wykorzystywana w praktyce ! patrz rwnie MAD MIKULICZA !
Jest niezgodny z tlenkiem cynku.
Balsam lubi olej rycynowy

Detreomycyna
Kwestie rozpuszczalnoci zwaszcza w wodzie -> patrz recepta 2% Solutio Detreomycini
aquosa oraz literatura (rozdz. o recepturze jaowej)
Detreomycyna jest niezgodna z:
alkaliami, z silnymi alkaliami hydroliza, z jonami metali - cikimi - wytrcenie
osadu, z wikszoci antybiotykw : z gentamycyn, z erytromycyn, z tetracyklinami
- praktycznie nie powinno si czyd ze sob na recepcie !

Efedryna + Erytromycyna
Rp.
2% Ephedrini
2% Erytromycini

aa ad 10,0

Poza niezgodnocia erytromycyna ulega w kwanym rodowisku efedryny hydrolizie co


wymusza rozdzielenie roztworw i wydanie ich w odzielnych butelkach jeszcze kwestia
stenia wydawanych roztworw.
Na recepcie zapisano 2% roztwory, ktre wg zapisu lekarza po poczeniu miayby utworzyd
jeden czyli 1% wzgldem kadej z substancji.
Rozdzielajc wic substancje i wydajc w oddzielnych buteleczkach naleaoby
przygotowad 1% roztwor efedryny i 1% zawiesin erytromycyny* w ilociach po 5,0.
*Optymalnie byoby wykonad erytromycyne z fiolki i.v. aczkolwiek wtedy wycena na 100%.

48

ciga z receptury

Ichtyol
Roztwory wodne mona nieco podgrzad by szybciej si rozpuci (w zasadzie wytworzy
koloid) . Ale UWAGA nie za mocno gdy powyej 70-750C nastpuje rozkad ichtiolu !
Roztwory spirytusowe prba rozpuszczenia ichtiolu w etanolu powyej 90 % nie uda si !
- nastpuje wytwarzanie si nierozpuszczalnego ichtiolu - tworzy si ywica ichtiolowa gumowata masa uszkodzonego ichtiolu. W receptach z Ichtiolem i Spir. Vini naley
rozwayd zamian na etanol 70%.
Aby uniknd brudzenia ichtiolem (i innymi podobnie gstymi substancjami np. dziegcie)
warto podczas wylewania wykorzystad jego lepkod i pod koniec - obrcid opakowanie o
1800 tak aby reszta substancji wrcia do niego a nie je brudzia. Przy okazji unika si strat.
Ichtyol jest niezgodny z:
Argentum nitricum, Rivanol, zw. Alkaliczne (wydziela si amoniak), papaweryna
(wydzielenie osadu), atropina, tanina, bromki, acid.salicylicum, pyn Burowa.
Mieszanie ichtiolu do samej wazeliny jest utrudnione moe si wydzielid dlatego te
naley dodac lanoline. Podobnie z parafina nie miesza si.
Ichtyol lubi lanolin

Jod
Podobnie jak z Argentum nitricum podczas odwaania najlepiej szalka Petriego.
W przypadku recpety Jod + KJ + Gliceryna naley uyd nieco wody kosztem glicerolu do
rozpuszczenia KJ a w konsekwencji Jodu.

Kalium Jodatum
Gdy w roztworze KJ jest w steniach x>5% - wwczas jest niezgodny z:
sole chininy od 0,1 % - osad na 2-gi dzieo
fosforan kodeiny od 0,3 % - osad jodku kodeiny po 24 h
chlorowodorek morfiny od 0,2 % - osad po 5-12 dniach
chlorowodorek papaweryny od 0,2 % - osad natychmiast

49

ciga z receptury

Luminal
z kodein, sir.Pini, neospasmina (wszystkie wymienione maj pH kwane a luminalu
zasadowe pH 8,0-8,2), niezgodny z hydroxyzini sir. wytrcenie osadu hydroxyzyny, bromki,
pyralgina
Rozpuszczalnod LuminalNa w wodzie 1:1-1,5, jeli na recepcie wystpuje Luminal wwczas
zamieniamy zgodnie z przeliczeniem mM:
232,24 - masa czsteczkowa Luminalu
254,22 - masa czsteczkowa LuminaluNa
Luminal rozpuszcza si w spirytusie 1:10-20 wic nie zawsze jest koniecznod zamiany na
sl.

Mieszaniny eutektyczne
Mieszaniny eutektyczne powstaj w okrelonych steniach (proporcjach) danych substancji
i odpowiedniej temperaturze. Dokadne dane mona znaled w literaturze - tu zaznacz
jedynie najczciej spotykane w praktyce recepturowej, pary substancji, na ktre naley
zwrcid uwag:
Kamfora Fenol (+ Spirytus), Kamfora Salol, Kamfora Mentol, Mentol
Rezorcyna.

Nystatyna
Kiedy dostpna bya Nystatyna o sile 2.000.000j./g ! Std naley zwrcid uwag jeli na
recepcie jest nieoczekiwanie dua jej iloc zapisana (zapis w gramach).
Nierozpuszczalna w wodzie, niezgodna z parafin ciek.

Parafina + Gliceryna i inne.


Substancje nie mieszaj si za sob aby wykonad prawidowo recept naley dodad
niewielk ilod Lanoliny kosztem parafiny.
Podobnie postpujemy w przypadkach poczeo innych hydofilowych substancji zapisanych
razem z parafin: np. sol.adrenalini, wodne solubilizowane roztwory witamin A, D.

Pepsyna kwas solny


W receptach naley maksymalnie oddzielid czenie tych skadnikw aby uniknd inaktywacji
pepsyny. Kwas zwyczajowo dodajemy na koocu przyrzdzania leku.

50

ciga z receptury

Rozpuszczanie w podwyszonej temperaturze


W wodzie:
Kwas borny, aminophenazon, metronidazol, wodorowglan sodu (do 400)
W Glicerynie:
Boraks
W Oleum Ricini:
Acidi salicylici

Rivanol
Jest niezgodny z:
z wod wapienn, natrium tetraboricum, tannin i garbnikami, z kwasem
salicylowym. Jako substancja kationowa jest niezgodny z subst. o charakterze
aninowym - np. tummenolem, ichtiolem, - tworzy si wwczas zwizek ywicowy pochodna rivanolu i ichtiolu.

Styli vaginales metod rcznego wytaczania.


Prciki dopochwowe czyli styli stylki. Rozumiem, e mona ich nie lubid wykonywad..ale
eby do tego stopnia by odsyad z apteki pod pozorem braku skadnika ??
Wbrew pozorom nie robi si ich wcale tak strasznie jeli podejdzie si ze sposobem. Ot
potrzeba do stylek (analogicznie jak i do globulek czy czopkw jeli ktos je robi rcznie
jeszcze) - jak najwikszy modzierz ceramiczny dua powierzchnia tarcia i masa pistla
zrobi nam mas stylkow duo szybciej i z mniejszym wysilkiem.
Ale po kolei.
Zazwyczaj spotykam si z receptami na stylki dla dziewczynek w wieku od kilku miesicy do
kilku lat o skadzie: antybiotyk + kwas borny + Ol.cacao o masie wynikajcej z recept od 0,2
substancji staej do niemal 1,0 grama co oczywicie wymaga korekty i konsultacji z
lekarzem. (Patrz wymiary). Nie czas i miejsce by tu rozpatrywad zasadnod wypisywania acidi
borici aczkolwiek trudno jest jednoczenie tu rozpatrywad zamiane na acidi lactici
O roztarciu nie ma co przynudzad waniejszym aspektem jest ilod Ol.cacao bo od tego
zaley wielkod prcikw. Praktyka pokazuje, e mona uzyskad super plastycznod masy co
ma potem wpyw na atwod wytaczania oraz trwaoc leku przy iloci Ol.cacao w iloci
okoo 25-30% masy docelowej stylki. Jak to ma si wic poczyd i potem nie rozpac?? Jest
metoda - po dosypaniu wirkw do roztartych substancji naley dodac odrobine lanoliny.

51

ciga z receptury

Wystarczy bardzo maa ilod ok.100-300mg na caod by masa si uplastycznia dziki


czemu nie trzeba dodawad wikszej iloci Ol.cacao.
Po roztarciu postpujemy analogicznie jak przy globulkach czyli waek->graniastosup
podzia na rwne czci i toczenie stylek na szklanej tafli. Polecam szeroki n recepturowy
(nadaje si idealnie) oraz subtelne podsypywanie talkiem aby masa nie przyklejaa si do
powierzchni.
Dokadne roztarcie wraz z uklepywaniem masy!!! i dodanie lanoliny powoduje, e nie ma
w niej pustych przestrzeni z powietrzem powodujcych ze mimo szybkiego ochadzania si
masy, i tym samym twardnienia stylki nie krusz si podczas wytaczania.
Trzeba oczywicie przy tak maej masie leku uwzgldnid rodzaj materii czyli szybko topice
si maso i nie robid przesadnych stokw, ani te glizd ktre zanim si zaaplikuje
pokrusza si w pudeku.
Przy stylkach o masie ok. 0,5g trzeba oczywicie stylki wayd aby wszelkie wymogi ars
farmaceutica zostay spenione
Przy okazji wydania leku - warto przypomnied rodzicom o zasadach higieny dziewczynek

Test na poprawne wykonanie zawiesiny


Wstrzsad 15 sek. jednolite rozproszenie powinno utrzymad si przez 2 minuty.

Unguator
Niby wszystko wiadomo a jednak znam aptek, w ktrej mimo wszystko, czopki i globulki
toczy si rcznie std te par sw tutaj..ale zacznijmy od pocztku.
Do unguatora mamy do dyspozycji 2 rodzaje mieszade:
wielokrotnego uytku i jednokrotnego. Od razu wbrew superlatywom ze strony wszystkich
czycioszkw powiem = ze jednorazwek nie polecam. (Zreszt to yciowe stwierdzenie
sprawdza si poza receptur rwnie )
Praktyka pokazuje, e mieszado jednorazowe majc paska powierzchni moe
powodowad niedokadne rozmieszanie si masy w tubie ale jej ubicie co daje
Unguatorowi sygna do zmiany ruchu i tym samym miesza tylko czc podoa.
Dotyczy to oczywicie zwaszcza twardych past lub podloa wycignitego z lodwki np.
lanolina (Producent susznie sugeruje aby takiego zimnego i twardego podoa nie uywad)

52

ciga z receptury

W przypadku wielorazowego mona tub dopochnd do kooca tak by mieszado


chwycio podoe to samo dotyczy powstawania martwej przestrzeniu i robienia si
kluchy przy wieczku..
Sposb ten jest niemal niezbdny w przypadku wykonywania czopkw / globulek maso
kakaowe niestety na pocztku zbija si w wiksze grudki i utrudnia wykonanie jednorodnej
masy. Warto wic w pocztkowej fazie zatrzymad maszyneri i sprawdzid, czy aby nie zrobia
si klucha.
Przy okazji wykonywania czopkw lub globulek warto dodad e jeli komu udao si adnie
wymieszad skadniki, a podoe roztopio si przyjmujc postad i pikn, pprzezroczyst
barw lipowego miodu tzn. e schrzani i czas zrobid recept raz jeszcze, tym razem bez
przegrzania masy
Kwestia wykonywania maci co jeszcze.
Ot stoje na stanowisku, e Unguator to nie niewolnik i nie naley tylko wcisnd mu
przycisk i wyjd, zwaszcza jeli si wemulgowuje roztwr do podoa.
Wiele osb wlewa do podoa od razu caod roztworu z przepisu, po czym ustawia obroty na
6-8 i jazda pogadad przez telefon. Bo przecie w koocu si wrci..
Ciekawe, e robic rcznie nikt nie pokusi si o podobny sposb postpowania. A rzecz w
tym, e nie chodzi tylko o bezsensowny wysiek ale o poprawnod wykonania maci.
Przy wysokich obrotach moemy doprowadzid do takiego stopnia wymieszania e nie
zauway si i powstaa emulsja jest niestabilna (jeli w ogle istnieje). Dla przykadu jeli w
butelce intensywnie wstrzsnd olej z wod to przez chwil bdzie wygldad jednorodnie
ale za chwilk..warstwy si rozdziel. Podobnie tu i jeli przy wydawaniu leku nie sprawdzi
si konsystencji Pacjent wrci ze susznymi uwagami.
Dlatego naley maymi porcjami dodawad roztwr do podoa i ustawiad na unguatorze
mae obroty !!
Patrz te uwagi odnocnie: Acidi salicylici w trudnociach .

53

ciga z receptury

Przygotowanie i rodzaje naczy oraz opakowa recepturowych

Przygotowanie naczy i opakowa szklanych w recepturze.


Zasadniczo w aptece wykorzystuje si tradycyjn metod przygotowania utensyliw oraz
opakowao, zarwno szklanych, metalowych jak i porcelanowych czyli mycie w wodzie i
wyjaawianie w sterylizatorze powietrznym. Sterylizacja par wodn ( i inne metody) ze
wzgldw na koszty urzdzeo, wygod oraz brak potrzeby niszczenia materiau zakanego
nie s stosowane powszechnie w aptekach std te parametry tego typu jaowienia
pozostan tu pominite.
Naczynia oraz opakowania szklane i porcelanowe naley umyd dokadnie szczoteczk
wewntrz i zewntrz 1 % roztworem detergentu, o temperaturze 60-80OC, nastpnie usund
detergent dokadnie ciep wod biec a do zaniku piany i pukad trzykrotnie wod
jaow.
Umiecid w puszcze sterylizacyjnej i wyjaawiad w sterylizatorze powietrznym zgodnie z
czasem i temperatura sterylizacji wg zaczonej tabeli:
Temperatura
[0C]
140
160
170-180
Depirogenizacja:
200
250

Czas wyjaawiania
[h]
3
2
1 30min
1
30min

Czas wyjaawiania liczony jest od osignicia temperatury jaowienia w suszarce a nie od jej
podczenia do zasilania !!

Utensylia (gary) i opakowania do lekw


Jak napisaem we wstpie receptura mimo, i jest szalenie powana i naley w niej uyd
wszelkiej starannoci i uwagi to rwnie utensylia, z ktrymi lepiej dobrze yd i jak z
dobrymi znajomymi mona si nieco poprzezywad (std te gary) i lepiej poznad.

54

ciga z receptury

Warto mied o kilka przedmiotw w niej za duo ni mied wczony tryb Eco i zastanawiad
si czy aby na pewno jest wszystko ok. Druga sprawa to wygoda i praktycznod by wysiek i
czas woony w wykonanie leku by adekwatny i jedynie niezbdny.
Bagietki super wynalazek do mieszania roztworw niedoceniany podczas robienia
czopkw przy pomocy unguatora. Zazwyczaj wszyscy znaj bagietki cienkie ok. 45mm rednicy ale s te lepsze grubsze mniej si tluk, lepiej si je trzyma i
atwiej wyciera z substancji czyli mniejsze straty!! ;)
Cylindry miarowe koniecznie, gdy nie raz zdarzy si recepta napisana w ml.
Garnek a jake ! prawdziwy te si przydaje zwaszcza jesli si nie posiada ani
wodnej to z jego pomoc moemy j sobie w razie potrzeby urzdzid ;)
Karty/Klisze celuloidowe Rzecz niby maej wagi a jednak. Zazwyczja odzyskiwane z
kliszy rentgenowskiej chyba najlepsze jeli chodzi o grubod /elastycznod
/trwaod. Nie spotkaem si z gotowymi. W kadym razie mona si posikowac
materiaem z blistrw w ktre s pakowane rne rzeczy. Aczkolwiek zazwyczaj
plastik jest albo za twardy albo za miekki ..albo si deformuje z czasem. W kadym
razie taka grub kart/klisz te warto mied zwaszcza przy produkcji past czy
czopkow.
Kieliszek (najlepsze od syropu) jeli kto sypa omeprazol w opatki dla dziecka to
wie o co chodzi. Otwiera si kapsuki do kielicha way i wylicza odpowiednio ile
rozsypad do pojedynczego opatka i proszki robi si niemal same..
Lampa grzewcza a w zasadzie arwa IR (promiennik) - zamiast pyty grzejnej
sprawdza si do podgrzewania podoa w maci.
Lejki ilociowo moe nie s potrzebne w nadmiarze lecz wielkociowo warto mied
kilka
Mieszado magnetyczne mao popularne i drogie jak na zapotrzebowanie apteki
urzdzenie, a szkoda
Modzierze i parownice warto mied w recepturze kilka wielkoci, warto mied je z
dziubkiem i po trzecie warto te mied wszystkie rodzaje czyli standard
ceramiczne, metalowe, szklane oraz z tworzywa sztucznego. Te ostatnie (i szklane)
nie majc porowatoci - s idealne do rozcierania/mieszania maych iloci substancji
(zwaszcza o maych krysztaach). Maj wad maj cienkie cianki wic jeli kto
chce rozetrzed twarde tabletki moe zepsud. Pewnym rozwizaniem jest
rozkruszenie tabletki w miejscu styku z doln ciank boczn lub rozkruszenie tabletki
w normalnym modzierzu. Due (powyej 20cm rednicy) ceramiczne modzierze +
duy pistel - s idealne do zrobienia masy na czopki/globulki/stylki !!
N niby mikki i si nim lanoliny nie powinno nakadad ale warto mid
zwaszcza duy i szeroki bez niego robienie styli vag. Byoby udrk.
Pistle podobnie jak z modzierze warto mied ich nadmiar zarwno ceramiczne
jak i z tworzywa. Nie naley oczywicie niszczyd ceramicznymi pistlami modzierzy z
tworzywa

55

ciga z receptury

Probwki, kroplomierz - te si przydadz ..


Sitko oczywicie metalowe ktre mona wyjaawiad bez kopotu. Bardzo przydatne
urzdzenie jeli trzeba rozetrzed tabletki z trwaymi osonkami . Mona si nad nimi
pastwid a osonki odsiad. S oczywicie rwnie sita numerowane (dot. wielkoci
oczek) do odsiewania zi.
Szalka Petriego kto kto odwaa kiedy zbyt szybko Jod wie jak bardzo by mu si
wtedy przydaa ;)
Szklane tace/tafle czyli dzisiejszy odpowiednik tacy do robienia piguek. Rzecz
niezbedna do formulacji czopkw czy stylek. (w zasadzie kiedy te byy
wykorzystywane do robienia Lamelek ale nie wiem czy byo to powszechne)
Szpatuki i yki recepturowe osobicie preferuje metalowe chod s te z
tworzywa. Podobie jak ze zlewkami szpatuek nigdy nie jest za duzo ;)
Sztandy czyli soje (i butelki) ze szlifem osobicie nie przepadam ale niektrzy
producenci wci dostarczaj niektre substancje w papierowych torebkach (po
poznaosku w TYTKACH ) czyli niejako wymuszaj ich posiadanie.
Tarka jeli kto lubi maso kakaowe w bloku kupowad ;)
Unguator rzecz niezbdna jeli chodzi o dzisiejsz receptur. Po pierwsze usprawnia
prac, po drugie wydajemy Pacjentowi lek, ktry dobrze zabezpiecza lek a
estetycznie wygldajc budzi wiksze zaufanie rwnie do apteki czyli NAS ;)
Zlewki ile si da, tyle warto mied i tak si draostwo tucze w czasie mycia ;)
osobicie preferuje zlewki tzw. niskie. Obecnie dostpne rwnie z tworzywa
wprawdzie grzad si w nich nie da na maszynce ale jest to wietna propozycja do
nowoczesnej receptury i jednoczenie alternatywa dla niepotrzbnie pokaleczonych
rk Pomocy Aptecznej.

Butelki wiadomo o co chodzi. Obecnie dostpne jaowe wietna sprawa niestety nie
wszystkie wielkoci. I ..nie do wszystkiego. Producent deklaruje zgodnod z normami
ywnociowymi ale mimo monitw nie odpowiada konkretnie na pytania o trwaod
chemiczn. A eter czy Collodium jakby nie patrzed raczej trudno w plastik nalad(kto skleja
kiedy modele w czasch gdy brakowao kleju ten wie o co chodzi..) Ja w kadym razie
Pacjentowi nie dam butelki bez pewnoci, e mu si po tygodniu nie rozpynie

56

ciga z receptury

Przydatne informacje iloci ryczatowe, miary domowe, krople,


temperatura, krople, rozpuszczalno, rozcieczanie spirytusu i inne.

Iloci lekw recepturowych na tzw. jeden ryczat

Postad leku

Ilod

Proszki dzielone
Proszki niedzielone (proste i zoone)
Substancja stosowane przy oznaczaniu krzywej cukrowej
Czopki, globulki, prciki
Roztwory, mikstury, zawiesiny, emulsje
Pynne leki do stosowana zew. (jeeli zawieraj spirytus, ilod
spirytusu w przeliczeniu na 95% nie moe przekraczad 100g)
Maci, kremy, mazida, pasty, papki
Krople do uytku wewntrznego
Mieszanki zioowe
Piguki
Krople do oczu i uszu oraz maci oczne sporzdzone sporzdzane
w warunkach aseptycznych

do
do
do
do
do
do

20 szt.
80 g
100 g
12 szt.
250 g
500 g

do
do
do
do
do

100 g
40 g
100 g
30 szt.
10 g

Miary domowe:

yeczka

yka

kieliszek

szklanka

H20

5,0

15,0

15-25

200-250

nalewki/ oleje

4,0

12,0

12-20

160-200

syropy

6,0

20,0

20-30

250-320

proszki

0,5-3,5

7,5

na koniec noa 0,1-1

57

ciga z receptury

Krople ilo i masa


w 1,0 gramie

masa 1 kropli

Aqua

20

50

Acidum lacticum

34

30

Aluminim sbaceticum sol.

21

48

Ammonium hydricum 10%

23

44

Chloroform

56

17

Etanol95

65

15

Etanol90

62

16

Eter

85

11

Formalina 40%

32

31

Gliceryna 86%

23

44

Kardiamid (roztwor niketamidu) 30

33

Nalewki

53

19

Oleje tluse

44

23

Paraffinum liq.

45

22

Liczba wodna podoy maciowych


Jest to liczba gramw wody jak, w 20C, moe zwizad 100g podoa, tworzc trwa
emulsj:
wazelina
7 -10
wazelina hydrofilowa
ok. 250
smalec
7-16
lanolina bezwodna
ok. 200
euceryna
ok. 300
euceryna S
ok. 250*
mad cholesterolowa
ok. 220
olej kakaowy
ok.30
hascobaza
ok.100*
*informacje od producentw.

58

ciga z receptury

Okrelenia stopnia rozpuszczalnoci


Stosunek iloci substancji do iloci rozpuszczalnika
bardzo atwo rozpuszczalny

mniej niz

atwo rozpuszczalny

1-10

rozpuszczalny

10-30

dod trudno rozpuszczalny

30-100

trudno

100-1000

bardzo trudno rozpuszczalny


praktycznie nierozpuszczalny

1000-10000
wiecej niz

10000

Tabela rozpuszczalnoci niektrych substancji


Dotyczy stosunku 1cz.substancji na Xcz.rozpuszczalnika = im mniejsza wartod tym lepiej
substancja si rozpuszcza !
G oznacza na gorco
+ oznacza rozpuszczalny
Substancja
Acidum acetylosalicylicum
Acidum benzoicum
Acidum boricum
Acidum lacticum
Acidum salicylicum
Acidum tannicum
Anaesthesinum
Argentum nitricum
Argentum proteinicum
Balsamum peruvianum
Bismuthum subgallicum
Bismuthum subnitricum
Calcium chloratum
Camphora
Cholesterolum
Cignolinum
Codeinum phosphoricum
Coffeinum n.benzoicum
Cuprum sulfuricum

Woda

Etanol

Oleje

Gliceryna

300 lub 100G


350 lub 18G
25 lub 4G
+
550 lub 15G
1
2500
0,5 lub 0,1G
1
1,2 lub 0,7G
800
400
3,2
2
3 lub 1G

5
2,3
25
+
3,5
2
8
30
5
3
1
100
+
450
50
-

+
+
80
50
4
+
+
-

85
5
+
60
1
4

59

ciga z receptury

Detreomycinum*
Ephedrinum
Ephedrinum hydrochloricum
Glucosum
Glycerinum
Ichtiol
Jodum
Kalium jodatum
Lactosum
Luminal
LuminalNa
Mentholum
Morphinum hydrochloricum
Natrium benzoicum
Natrium biboricum
Natrium bicarbonicum
Natrium citricum
Natrium thiosulfuricum
Neomycini sulfuricum
Novalginum (Metamizol)
Novocainum hudrochloricum
Papaverinum hydrochlorocum
Pyoctaninum coeruleum
Pyramidonum
Rivanolum
Urea
Urotropina

400
20
3,5
0,8
+
10
2950
0,75
7
1100 lub 40G
1
25 lub 1G
2
25 lub 0,5G
12 lub +G
2 lub 0,6G
1
16
1,5
1
40
25
18
50 lub 9G
1 (1,5)
1,5

+
7
140
+

10,5
23
10
20
0,2
52
75
-

6
8
-

65
20
9
1,5
-

9
+
2
100
5
10

+
-

Przyblione pH roztworw niektrych substancji

Substancja
Acidum aceticum 1%
Acidum ascorbicum
Acidum boricum
Acidum citricum
Acidum lacticum
Acidym hydrochloricum 1%
Adrenalina
Aluminii Kali sulfuricum (Alumen)
Ammonium bromidum
Ammonium chloridum
Ammonium hydricum sol 1%
Atropinum sulfuricum
Calcium chloratum
Codeini phosphoricum
Coffeinum n.benzoicum

pH
3,0
2,5-5,0
4,0-5,0
1,8-2,2
1,6-2,5
1,0
2,5-3,5
2,5-4,5
4,0-6,0
4,5-6,0
11
5,4-6,4
5,5-6,5
4,0-5,0
7,0-8,5

60

ciga z receptury

Ephedrini hydrochloricum
Glucosum
Insulinum
Insulinum protamina tum c. Zn
Luminal-Na
Metamizolum natricum
Morphinum hydrochloricum
Natrium benzoicum
Natrium bicarbonicum
Natrium bromatum
Natrium chloratum
Natrium salicylicum
Natrium tiosulfuricum
Papaverinum hydrochloricum
Polocainum (Novocainum, Procainum)
Resorcinolum
Syropy
Tinctury
Urotropinum (Methenaminum)
0,9% Sol. Natrii chlorati
Vit.B1 (Thiaminum)
Vit. B2
Vit.B12 (Cyanocobalaminum)
Zincum sulfuricum

4,5-6,0
4,0-6,0
2,5-3,5
6,9-7,3
9,0-11,0
6,5-7,5
4,5-5,5
6,5-8,0
7,5-8,0
5,8-7,4
5,0-7,5
6,0-7,4
7,0-8,0
3,0-4,5
4,2-6,5
4,0-5,5
3,5-5,5
3,5-7,0
7,8-8,2
5,8-7,2
3,0-4,0
6,0
3,5-5,5
4,5-6,0

Okrelenia temperaturowe
zimna
chodna
temp. pokojowa
umiarkowanie ciepo
ciepo
gorco

0
5
15
25
40
75

C 5 C
C 15 C
C 25 C
C 40 C
C 75 C
C 95 C

FPVIII wprowadza nowe okrelenia:


zamraarka
poniej -15 C
lodwka
2 C8 C
zimne/chodne
8 C 15 C
temp. Pokojowa
15 C 25 C

Ochodzid (=doprowadzid do)

15 C 25 C

Ozibid

0 C 5 C

Umiarkowanie ogrzad

25 C 40 C

Ogrzad

40 C 75 C

Silnie ogrzad

> 75 C

Przy braku okrelenia temperatury stosowa temperatur pokojow 15 C 25 C

61

ciga z receptury

Opatki i kapsuki - pojemno


Nr opatka
1
2
3
4
5
6

Subst.cikich Subst.lekkich
(g)
(g)
0,5
0,7
0,9
1,2
1,5
1,8

Nr kapsuki

Objtod
(ml)

Subst.okoo
(g)

000
00
0
1
2
3
4
5

1,4
0,95
0,68
0,5
0,37
0,3
0,21
0,13

1,64-0,82
1,09-0,55
0,82-0,41
0,6-0,3
0,44-0,22
0,36-0,18
0,25-0,126
0,16-0,08

0,3
0,4
0,6
0,8
1,1
1,3

Aby obliczyd wielkod opatka:

WO = (m1 + m2 + + mn) * 5
WO wielkod opatka wynik zaokrglamy w gr do caoci np. 3,45 = opatek nr 4.
m1,2..n masa substancji wchodzcych w skad pojedynczej dawki z recepty

W przypadku substancji puszystych np. MgO zwikszamy numer o 1, a w przypadku


pyralginy nawet o 2.
Gdy ilod substancji przekracza pojemnod opatkw naley rozdzielid je na 2 mniejsze,
rwnej wielkod, zaznaczajc na sygnaturze zmien dawkowania np. z D.S. 2x1 na D.S. 2x2.

Czopki, globulki, prciki tabela wielkoi i masy.

Postad leku
Czopki
Globulki
Prciki Styli
-docewkowe (wymg jaowoi!)
-dopochwowe

Wielkod

Masa

Dugod 1-3 cm
rednica 1-1,5 cm
Dugod ok. 2-2,5cm owalne

Dzieci 1,0g
Doroli 2,0g (do 3,0)
2,0-5,0
Zazwyczaj 3,0g

Dugod 4-8 cm
rednica 3-5 mm
Dugod 2-3 cm
rednica 3-5 mm

1,0-3,0g
0,5-1,0g

62

ciga z receptury

Czopki i globulki - wspczynnik wyparcia.

M = F (f s)
M ilod masa jak naley uyd do wykonania czopka / globulki
F pojemnod formy w gramach (zwykle dla masa kakaowego)
f wspczynnik wyparcia
s ilod substancji
W praktyce ze wzgldu na konieczn dokadnod uzyskanych wynikw naley jednak
obliczeo dokonywad dla caoci recepty z uwzgldnieniem wszystkich substancji
wchodzcych w skad leku (tu: czopka / globulki).
Zmodyfikowany wzr przyjmuje postad

MN = N * F (f1 s1) (f2 s2) (fx sx)]


MN ilod masa jak naley uyd do wykonania wszystkich czopkw / globulek
F pojemnod formy w gramach (zwykle dla masa kakaowego)
f1,2,x wspczynnik wyparcia dla substancji 1,2,x
s 1,2,x ilod substancji 1,2,x

Substancja
Acidum boricum
Aminophyllinum
Ammoni bituminosulfonas
Balsamum peruvianum
Bismuthi subgallas
Bismuthi subnitricum
Codeini phosph.
Glycerolum 86%
Metronidazolum
Morphini hydrochloricum
Nystatinum
Papaverini hydrochloricum
Phenobarbitalum
Procaini hydrochloricum
Resorcinulum
Sulfanilamid
Tanninum
Theophyllinum
Zinci oxydatum

Wspczynnik wyparcia* f
0,67
0,88
0,91
0,83
0,37
0,33
0,69
0,78
0,67
0,85
0,77
0,72
0,84
0,80
0,71
0,60
0,64
0,60
0,15-0,25

63

ciga z receptury

REDNI WSPCZYNNIK WYPARCIA


(przy braku danych)
* dla tuszczw

0,70
*1,0

*oznacza ze 1,0 gram danej substancji zajmuje taka objtod jak zajaby ilod Ol.Cacao
odpowiadajca ilociowo - wartoci f w gramach.

Odchylenia zawartoci i iloci rodka leczniczego

do 1,0 subst.
powyzej 1,0

+/ 10%
+/ 5 %

Proszki do 0,2 +/ 15%

caly lek ->

do

5 10
10 20
20 50
50 100
100 200
x > 200
1,0 +/ 10%

+/
+/
+/
+/
+/
+/

10%
8%
5%
3%
3%
1%

x>1,0 +/ 8%

Dawki pediatryczne

Tutaj zamieszczam jedynie kompilacje rnych wzorw i tabel szczegowych informacji


zwaszcza wobec lekw silnie dziaajcych naley zawsze szukad w literaturze gdy dawki mog
rnid si od wyliczonych. Ta sama sugestia dotyczy dawkowania lekw u pacjentw geriatrycznych,
u ktrych zmiany w nerkach, wtrobie, wchanianiu i oglnym poziomie metabolizmu oraz czsta,
niekontrolowana polipragmazja mog znaczco zmieniad dziaanie leku.

Dla lekw o duym indeksie terapeutycznym dla dzieci powyej 1roku ycia:
Wzr Gowlinga:

Dd =

Max dawka dla dorosych x Wiek dziecka w latach

24

Dd dawka dla dziecka

Wzr Younga:

Dd =

Max dawka dla dorosych x Wiek dziecka w latach

Wiek dziecka w latach + 12

Dd dawka dla dziecka

64

ciga z receptury

Wzr Clarka w oparciu o mas ciaa:

Dd =

Max dawka dla dorosych x Masa ciaa dziecka

70

Dd dawka dla dziecka

NIE NALEY UYWAD POWYSZEGO WZORU U DZIECI OTYYCH

Wzr w oparciu o powierzchni ciaa

Dd =

Powierzchnia ciaa dziecka *m2]


x Dawka dla dorosego
1,8

1,8 rednia pow.ciaa


dorosego o wadze 70kg i
wzrocie 170 cm.

Wartoci powierzchni i masy ciaa u dzieci oraz przyblione dawki jako % dawki
dorosego.
Wiek (powyej)
4 tygodnie*
2 miesice*
4 miesice*
1 rok
3 lata
7 lat
12 lat
Dorosy

Masa ciaa
[kg]
3,5
4,5
6,5
10
15
23
40
65

Powierzchnia ciaa
[m2]
0,21
0,28
0,36
0,49
0,65
0,87
1,27
1,76

Procent dawki
dorosego
12,5
15,0
20,0
25,0
33,0
50,0
75,0
100,0

*-nie dotyczy wczeniakw ze wzgldu na upoledzone funkcjonowanie wtroby i nerek.

65

ciga z receptury

Mieszanie roztworw (regua krzya)


Regua krzya oglnie suy do otrzymania proporcji w jakim powinny byd zmieszane 2
wyjciowe roztwory o ronym steniu (1 i 2) aby uzyskad oczekiwane (porednie) stenie
roztworu (3). Oczywicie regu mona stosowad rwnie w przypadku rozcieoczania wtedy
roztwr (2) traktujemy jako roztwr o steniu 0%.

1 (np. 60%)

.>

3-2

(tu:20)

3 (np.30%)
2 (np.10%)

>

1 3 (tu: 30)
Suma: 50

W powyszy przykad naley odczytywad:


Zmieszad 20 czci roztworu 1 (60%) z 30 czsciami roztworu 2 (10%) w celu uzyskania
oczekiwanego roztworu 3 o steniu 30% (cznie 50 czci).

Rozcieczanie spirytusu
Uwaga ponisze obliczenia su jedynie do rozcieoczania etanolu -> wod w
przypadku mieszania dwch roztworw etanolu rnej mocy naley zastosowad regu
krzya.

X=

100 x % wagowy etanolu sabszego

% wagowy etanolu silniejszego

= ile wzid silniejszego (na 100)

W praktyce zamiast 100 z licznika wstawiamy ilod rozcieoczonego etanolu czyli tego,
ktrego chcemy uzyskad i jaka bdzie potrzebna do wykonania recepty wynikiem za jest
ilod etanolu silniejszego, ktrego bdziemy rozcieoczad.

66

ciga z receptury

Jest to tzw. zasada: Lekarz Lekarz przez Aptekarz czyli to co Lekarz chce (ilod/stenie)
przez to czym my dysponujemy (stenie) prosz podstawid samodzielnie jaki przykad, a
okae si jakie to proste

Najczciej stosowane stenia etanolu (wartoci na podst. FP VI):

% obj.
950 (95,02)
900 (90,00)
700 (70,00)
600 (59,96)
500 (50,05)
400 (40,06)

% wag.
92,45
85,69
62,40
52,05
42,48
33,36

67

ciga z receptury

Dodo-datek
Dodo - (Raphus cucullatus) ptak yjcy niegdy na Mauritiusie, ktry zosta
bezpardonowo wytpiony przez ludzi.

Farmaceutyczne
Anastezyna 5x sabsza od Polokainy i 10x sabsza od lignokainy
Prednisolon 5x silniejszy od hydrokortyzonu
Aqua regia (woda krolewska) = stony kwas solny + st kw.azotowy w stosunku obj.
3:1. jest silnym utleniaczem (rozpuszcza nawet zoto)
HLB hydrofile-lipofile-balance wielkoc opisujca emulgatory. Przyjmuje wartod
od 1 (dla silnie lipofilowych tworz W/O) do 20 (hydrofilowe tworz O/W)

Oglne
Jednostka chlebowa (wymiennik weglowodanowy) = ok 1 kromka razowego =
yeczka miodu = 1 rednie jabko
Kozieradka pobudzenie laktacji

TRAMAL POLTRAM pompki i krople


1ml = 40 kropli = 8 pompek a 5 kropli = 100mg
1 pompka (dawka) = 12,5 mg tramadolu
1op a 96 ml = 768 pompek = 3840 kropli
1op a 10ml = 80 pompek = 400 kropli

68

ciga z receptury

Najwaniejsze synonimy
A
Acidum benzoicum kwas benzoesowy, kw.bdwinowy
Acidum formicum = kwas mrwkowy, kw.metanowy, Acidum formicicum, Acidum
formicarum
Acidum hydrochloricum = Acidum muriatiucum (concentratum =36%, dilutum=10%, crudum
(techniczny) =ok30%)
Acidi spirici = Acidi salicylici
Adeps suillus = smalec wieprzowy, Adeps suillus depuratus, Adeps praeparatus, Axungia
Porci
Adeps lanae = Lanolinum
Adrenalinum = Epinephrinum
Aether sulfuricus = Aether aethylicus
Alumen = Aluminii Kali sulfuricum
Aminophenazoni = Pyramidon, Amidopyrina
Aminophyllinum => Euphyllin
Anastezyna = Benzokaina, Aethylum aminobenzoicum, Etoform
Argentum proteinicum = Protargol
Aqua Kummerfeldi = Lotio cosmetica Kummerfeldi

B
Benzokaina = Aethylum aminobenzoicum = Anastezyna
Bismuthum subgallicum = Dermatol
Bismuthi tribromophenylici => Xeroform
Boraks = Natrii biboricum = Natrii tetraboricum

C
Cardiamidum = Coraminum, Nikethamidum
Cetacei olbrot
Cerae albae wosk biay

69

ciga z receptury

Cignolina = Ditranol = Antrolina = Derobin = Batidrol


Collodium elasticum = collodium flexile

D
Dermatol = Bismuthum subgallicum
Dionina = Etylomorphini hydrochloricum
Diuretyna = teobrominian sodowy z salicylanem sodowym = Theobromino-Natrium
salicylicum
Dziegied mineralny (wglowy) = Pix Carbonis = Pix Lithanthracis => Prodermina

E
Elactuaria = Powideka
Ethacridini lactas => Rivanol
Ephedrinum hydrochloricum = Ephetoninum = Ephedrosan
Epinephrinum = Adrenalinum
Etanol 760g/l = Etanol 96o
Eter ethylicus
Euphyllinum = Theophyllinum cum aethylenodiamine = Aminophyllinum

F
Formalinum = Solutio Formaldehydi = Formaldehydum 40%

G
Gossypium depuratum = Wata baweniana oczyszczona
Gummi arabicum = Gummi acaciae

H
Hexamethylenotetramini = Hexamine => Urotropinum

70

ciga z receptury

I
Ichtiol = Ammoni bituminosulfonas = Ichtammol

J
Jodyna Solutio Iodi spirituosa

K
Kalomel Hydrargyrum chloratum

L
Lactosum = Saccharum lactis
Lanolinum = Adeps lanae
Lanolinum hydricum = L.hydrosus = Lanolinum cum aquae
Lapis infernalis = kamieo piekielny = Argentum nitricum
Lidokaina = Lignokaina = Xylocaina

M
Metamizol =Novalgina =>Pyralgina
Methenaminum => Urotropinum

N
Natrium biboricum = Natrium tetraboricum = Boraks
Natrium bicarbonicum = Natrium hydrocarbonicum (wodorowglan sodu) = soda
oczyszczona
Natrium sedativum = Natrium Bromatum

O
Oleum Ricini = Oleum Palmae Christii
Oleum Rusci = Pix Betulina, Oleum muscoviticum, smoa brzozowa

71

ciga z receptury

P
Pantocainum = Tetracainum hydrochloricum
Pix Lithanthracis => Prodermina
Pix liquida Pini = dziegied sosnowy
Prodermina => Dziegied mineralny (wglowy) = Pix Carbonis = Pix Lithanthracis
Protargol = Argentum proteinicum
Pulvis magnesie cum Rheo =Pulvis pro infanttibus = Proszek troisty
Pulvis Ipecacuanhae opiates = Proszek Dovera
Pyralgina = Metamizol = Novalgina
Pyramidon => Aminophenazon
Phenyli salicylas = Salol

R
Rivanol = Ethacridini lactas

S
Sal Carolinum artificiale = sl karlsbadzka
Salol = Phenyli salicylas
Sebum = j (ovile barani, bovinum woowy)
Silol = Dimethicon = olej silikonowy
Sirupus sacchari = Sirupus simplex
Spiritus formalini stomatologia = Pukanka Schwartza
Spiritus Vini = Spiritus Vini dilutes = Spiritus 95 = Etanol 95
Spiritus Vini dilutus = Spiritus 70 = Etanol 70
Sublimat = Hydrargyrum bichloratum = chlorek rtci (II)

T
Tinctura Valerianae = Tincturae Polemonii
Tetracainum hydrochloricum = Pantocainum
Theophyllinum cum aethylenodiamine = Aminophyllinum = Euphyllinum

72

ciga z receptury

Theobrominum => Diuretinum

U
Urotropinum = Methenamine = Hexamethylenetetramine = Formin = Aminoform

V
Vaselinum album = Vaselinum petrolatum

W
Wata baweniana oczyszczona = Gossypium depuratum
Woda borowa = 3% Sol.Acidi borici

X
Xeroform => Bismuthi tribromophenylici
Xylocaina = Lidokaina = Lignokaina

Z
Zephiran = Zephirol = Benzalkonii chloridum

73

ciga z receptury

Nazwy witamin
A retinol
B1 tiamina, aneuryna (brak zapalenie wielonerwowe BERI-BERI)
B2 ryboflawina, laktoflawina (brak ojotok, zajady)
B3 niacyna, kw.nikotynowy, nikotynamid, = Wit.PP
B5 kw.pantotenowy, pantenol, pantotenian wapnia
B6 pirydoksyna, adermina
BC lub B9 kwas foliowy, folacyna = witamina M
Bt karnityna
Bx kw.paraaminobenzoesowy PABA
B12 cyjanokobalamina
B13 kw.orotowy
B15 kw.pangamowy
B17 letril
C kw.askorbowy
D D2-ergokaclyferol, D3 cholekalcyferol
E tokoferol
F kw. tuszczowe NNKT
H biotyna, koenzym R
K fitochinon, fitomenadion
P rutyna, rutozyd, glikozydy flawonoidowe
PP niacyna, kw.nikotynowy, nikotynamid = Wit. B3 (brak pelagra) witamina 3D (diarhoe,
dementia, dermatitis) stosowana jest w odmroeniach (bo rozszerza naczynia) ,oparzeniach
Q ubichinon, koenzym q10 zmnijesza zapotrzebowanie na O2 w miesniu

74

ciga z receptury

Bibliografia
Barwioski W.: Podrczny receptariusz. Przedsibiorstwo Zaopatrzenia Farmaceutycznego
CEFARM w Katowicach 1983
Bobowska M., Gobiec K., Grzda W., Kempisty J., Sadowski Z.: Poradnik terapeutyczny,
Warszawa 1975
Bukowski St.: Receptura Zarys technologii lekarstw. PZWL, Warszawa 1956
Drobnicka B.: Trudnoci recepturowe w aptece wykad. 2000
Farmakopea Polska III red., PZWL, Warszwa 1954
Farmakopea Polska IV red., PZWL, Warszawa 1965
Farmakopea Polska VI red., PTF, Warszawa 2002
Getty-Kostyal M.: Preparaty galenowe. Zasady nauki o sporzdzaniu preparatw
galenowych. PZWL, Warszawa 1959
Gowacki W.W.: Receptarium Polonicum. Farmaceutyczny Instytut Wydawniczy przy NIA im.
Prof.B.Kostkowskiego, Warszawa 1947
Jachowicz R.: Farmacja praktyczna. PZWL, Warszawa 2008
Jachowicz R.: Receptura apteczna. PZWL, Warszawa 2004
Janicki K., Krwczyoski L.: Receptura dla lekarzy i studentw. PZWL, Warszawa 1999
Janicki St., Fiebig A.: Farmacja stosowana. PZWL, Warszawa 2001
Janicki St., Szulc J., Woyczikowski B.: Receptariusz. Medyk Sp.z o.o., Warszawa 1992
Krwczyoski L. Receptura antybiotykw. PZWL, Warszawa 1967
Krwczyoski L., Jachowicz R.: Dwiczenie z receptury. Wydawnictwo UJ, Krakw 2000
Krwczyoski L.: Receptura dla studentw farmacji. PZWL, Warszawa 2000
Krwczyoski L.: Zarys technologii postaci leku. PZWL, Warszawa 1974
Kubis A.A., Pluta J.(tum.): Receptura. Wskazwki racjonalnego przyrzdzania leku
recepturowego. MedPharm, Warszawa 2010
Majcherczyk J.: Receptura dla studentw medycyny. PZWL, Warszawa 1980
Modrzejewski F.: Niezgodnoci recepturowe. PZWL, Warszawa 1964

75

ciga z receptury

Pluta J., Haznar-Grabacz D., Karolewicz B., Fast M.: Preparaty Galenowe. MedPharm,
Warszawa 2010
Supniewski J.: Receptura. PZWL, Warszawa 1957
Telejko E., Winnicka K., Sosnowska K.,Sodownik T.: Niezgodnoci recepturowe, interakcje,
homeopatia i homotoksykologia. AM, Biaystok 2005
Teuchmann J.K.: Receptura dla studentw medycyny i lekarzy. PZWL, Warszawa 1971
Wartak J.: Receptariusz lekarza praktyka. PZWL, Warszawa 1962

* http://www.aptekarzpolski.pl zwaszcza artykuy Olgii Sierpniowskiej


* http://luskiewnik.webpark.pl
* http://luszczyca.org.pl
* www.oia.lodz.pl/Instrukcja%20mycia%20naczyn.doc

Rysunek Dodo z: "A German Menagerie Being a Folio Collection of 1100 Illustrations of
Mammals and Birds" by Edouard Poppig, 1841

(Sugestia druku: najlepiej 2 strony na 1 kartce koszulki i segregator format zeszytu b5)

76

You might also like