Balarken

Sonsuz krler olsun...

8. Ciltte beraber olmann gzelliini yayoruz.

Byk Hak A Yunus Emre

Senelerce, senelerce evveldi i iine smayan kk bir ocuktum. Be yandaym. Bir gn eve bir misafir geldi. Babamn okul arkadaym. Gittim, elini ptm, Hogeldiniz dedim. Salarm okad. Bana be kuru verdi. Henz okula gitmemitim ama mtemadiyen kitap okuyordum. Misafir amcann verdii be kurula kitap almak iin doru kitapya gittim. Gzme bir kitap iliti: Yunus Emre Divan. Kitapya be kuruu uzattm, Bu kitab alabilir miyim? dedim. Kitap, Hay hay yavrum dedi. O gn bu gndr her gn Yunusdan bir eyler okurum. Yunussuz geen bir gnm olmad. Okuduka, zerinde dndke Yunusa olan sevgim, saygm, hayranlm her gn biraz daha artt. yle msralar var ki, onlar anlamak, derinliine varabilmek iin yz yllk bir mr ok az. zellikle, Yunus bir haber verir, iidenler d olur, Benim bir karncaya ulu nazarm vardr, Her dem taze doarz, bizden kim usanas,

lim, ilim bilmektir,

lim kendin bilmektir,

Sen kendini bilmezsin,

Ya nice okumaktr,

Da ne kadar yce olsa, yol onun stnden aar, lmden ne korkarsn, korkma ebedi varsn,

Bu dnya dopdolu kalle,

Her birinden bir ses gelir,

Hakk gerek sevenlere,

Cmle lem karde gelir

Ak gelicek, cmle eksikler biter, Hi kimse bilmez bizi biz ne iin iindeyiz,

Gelin tan olalm,

i kolay klalm,

Sevelim, sevilelim,

Dnya kimseye kalmaz,

Bir emeden akan su ac tatl olmaya msralarn bir mr boyu okudum. Tamamen anladma, btn inceliklerini kavrayabildiime inanmyorum. Allah mr verdike de, son nefesime kadar okumaya devam edeceim.

Ankara Hukuk Fakltesine giden gen bir renci idim. Yenimahallede oturuyorduk. Bizim evin karsnda bir komumuz vard. Ona Karamanl Dede diyorlard. Doksan yalarnda idi. Arada bize gelirdi. Elini per, hogeldin, derdim.

Cebinden bir defter karr, oradan bana yetler, Yunusdan msralar okurdu. Dinlemeye doyamazdm. Karamanl Dede, be vakit namazn camide klard. Dimdik yrrd. Yznde her zaman tatl bir tebessm bulunurdu. Onu tanyp da sevmemek mmkn deildi. Bazen Yunusdan msralar okurken gzlerinden ya gelirdi. O, sekiz, on yet, Yunusun sekiz, on msra ona inanlmaz bir gzellik kazandrmt.

Asrlarca insanlar hogr konusunda binlerce kitaplar yazdlar, onbinlerce makale kaleme alnd. Ama hibiri Yunusun, Yaradlan ho gr, Yaradandan tr msra kadar anlaml deildi. Ele ald her konuyu, ok basit bir dille, Yunus kadar gzel anlatan dnyada ikinci bir air yetimedi. Yunus iin hi ekinmeden kinatn en byk airi diyebiliriz. Yunus dost, Yunus karde, Yunus sevgili. Allah akn, insanlk kltr tarihinde Yunus kadar gzel anlatan kimse olmad. Hep o sadelik, o edep, o tevazu ve o gzellik iinde, her yerde, her eyde, her vesileyle Allah akn terennm etti. O, gnllerin sultanyd. O, akn sultanyd. imdi baz kimseler kalkyor, bu muhteem insan ateistlikle, sosyalistlikle, ihtillcilikle itham ediyorlar. Bu, insanlk kltr adna, dncenin haysiyeti adna ne utan verici bir durum. Bu firavun taslaklar, bu geri zekllar, hi utanp sklmyorlar m? Kendi hasta ruhlarn, imansz gnllerini, neden bir dnya gzeli insana fatura etmek istiyorlar? Anlamak mmkn deil. Zavalllar, Ebu Cehillerin, Ebu Leheblerin torunlar. Sizlerden utan duyuyoruz. Hayatta yle insanlar var ki, efendice, imansz olmay bile beceremiyorlar. lle kmrle dnm, simsiyah olmu i dnyalarn birilerine bulatrmaya alyorlar. Zavalllar, bilmiyorlar ki, t rr, kervan yrr. Onlar istediklerini yazsnlar, istediklerini sylesinler, kyamete kadar Yunus Emre insanln ba tac olacak, medar- iftihar olacak.

Eceli gelen kpek, cami duvarna derler. Bunlar ne kadar zavall, ahsiyet sahibi olmaktan ne kadar uzak insanlar ki, igl ettikleri makam, mevki, sahip olduklar nvan ne olursa olsun, tkrmeye bile demeyecek insan msveddeleridir. Hayat, ancak byk, gzel, yce insanlarla bir anlam kazanyor. Bir Shakespeare, sade ngilizlerin deil, btn insanlarn medar- iftihardr. Bir Montaigne, bir Goethe, bir Tolstoy, bir Dostoyevski, bir ehov iin de ayn eyleri dnebiliriz. Bir Japon estetik hocas, bir resim sergisini gezerken, gzel bir tablonun nnde saygyla durun. Ona byk bir hkmdarn huzuruna yaklar gibi yaklan diyor.

Hayatta insan, iindeki sayg, edep, incelik kadar nem tar. Kuran- Kerimde, Allah her an yeni bir en zeredir buyruluyor. Byk Yunus, gzel Yunus, bunu ne kadar gzel yorumluyor: Her dem taze doarz, bizden kim usanas, Cmle yerde Hak nazr, gz gerektir gresi diyor. Her an dnya yeniden kuruluyor, her an insan yeniden douyor. Muhteem bir oluum iindeyiz. Ne olur iimizin karanlndan kurtulabilsek. Nefsimizin azgnln bir kenara koyabilsek, hayata, varolua her an yepyeni bir gzle bakabilsek. Mevln,

Dn dnle beraber gitti cancazm

Bugn yeni eyler sylemek lzm

diyor. Ne yazk ki, baz kimseler, igl ettikleri makamlarn, sahip olduklar unvanlarn sarholuu iinde sallanp duruyorlar. Bir o yana, bir bu yana gidip geliyorlar. Gzlerini aka ve gzelliklere smsk kapamlar. Nefislerinin elinde oyuncak oluyorlar. Arkasndan da samalamalar balyor. Aslnda u dnyada hepimiz misafiriz. te geldik, gidiyoruz. Hep dnrm. Bazen be aile birleir, bu hafta sonu piknie gidelim derler. Gnler ce nceden hazrlk balar. Kimisi kfte, kimisi dolma, kimisi brek yapar, kimisi yumurta kaynatr. Btn bu hazrlklar, piknikte geecek drt saat iindir. Bizler hiret yolculuuna kacaz. Hani hazrlmz? Allah rzas iin ne yaptk ki, ne gtreceiz? Yunus ne gzel anlatyor:

Sana derim ey hoca,

Srat Kprs nice,

Kllardan daha ince,

Ge derlerse ne dersin?

Birtakm ne id belirsiz insanlar, firavunluk taslayarak talebelerine sz hakk bile vermezken, Yunus, sonsuz bir edep ve tevzu iinde,

Miskin Yunus, sen seni bir adam m sanrsn?

Hlini miktarn bil derlerse ne dersin?

diyerek zarfet ve inceliin en gzel rneini gsteriyor. Gnmzn ortal kasp kavuran irkin ve materyalist havas iinde Yunus, tek msra ile, kinatn en gzel tehisini koyuyor: Bunca varlk var iken, bitmez gnl darl diyor.

Bir Yunusun insan ve toplumu kurtaracana btn kalbimle inanyorum. Hem dertleri tehis ediyor, hem devsn gsteriyor:

Gelin tan olalm,

i kolay klalm.

Sevelim, sevilelim,

Dnya kimseye kalmaz

diyor. Ne olur iimizin karanlklarndan, kirlerinden biraz syrlalm. Edeple, tevzu ile, saygyla, Yunusun huzuruna varalm, mbarek ellerinden pelim. Onun iindeki sevgi, iman, Allah ak, sayg ve edep yedi milyar insana yeter de artar bile...

Nefs Problemi

Binlerce yldan beri insanlar, nefs problemine bir zm getirmeye almlar. Kimisi bir dmann stne gider gibi nefsinin stne gitmi, kimisi kendine ne ikenceler etmi, kendini nelerle denemi, nelerle imtihan etmi.

Ortak nokta nefsi ldrmek. nsanlar bu uzun zaman dilimi iinde az gitmiler uz gitmiler, dere tepe dz gitmiler, bir de bakmlar ki bir arpa boyu yol alamamlar. Ne zaman ki Resulullah Efendimiz insanln ufkunda bir gne gibi douyor, her eye olduu gibi nefs problemine de en gzel zm getiriyor. Nefsin senin binek hayvanndr. Ona rfk ile muamele et. Dikkt edersek, bu Hadis-i erifte ne nefisle muharebe var, ne de ona alkla, susuzlukla, ar ykler altna girerek eziyetlere, ikencelere katlanarak tavr almak var. Sadece tpk bizim bir binek hayvanmzm gibi ona tatllkla, yumuaklkla, efktle, anlayla gzel bir yaklam var. nsanolu bugn iine dald kfr karanlklarndan, gaflet uurumlarndan, inatlklardan, taassuptan kafasn kaldrp bir baksa grecek ki, gerek mutluluk, gerek huzur sadece ama sadece Peygamber Efendimizin gsterdii yoldur. irkin karikatrlerle, kin dolu, nefret dolu davranlarla Peygamber Efendimize dil uzatanlar, bir bilseler ki, Resulullah Efendimiz onlara analarndan, babalarndan, btn sevdiklerinden ok daha yakn. Sadece ama sadece onlarn dnya ve hiret saadetleri iin konuuyor, hareket ediyor. Ama ne yazk ki daldklar nefs batakl, o zavall insanlara dorular, gzellikleri ve gerekleri yasaklyor. Oysa amzn perian insanlar ne kadar da bir gzelliin, scak bir sevginin, masum bir tebessmn zlemi iindeler. ngiliz atasznde, ne gzel bir tespit var; Kimse grmek istemeyen kadar kr deildir.

Her gn gazetelere, televizyon ekranlarna yansyan yle irkin, yle tiksindirici durumlarla karlayoruz ki, dehet iinde kalyor, rperiyoruz. Bir yerde artk sz bitiyor. Ne yazk ki ad psikoloa, sosyoloa kan birtakm insanlar, bu durumlar karsnda sadece balarn eviriyor, srtlarn dnyorlar. Bir air ne gzel sylyor;

Sen yanmazsan, ben yanmazsam, biz yanmazsak,

Nasl kar karanlklar aydnla.

Papalk btn dnyay Hristiyan yapmak istiyor. yi gzel de, daha nce Hristiyan yaptklar, acaba huzuru, mutluluu, mnevi neeyi, cvl cvl bir hayat anlayn bulabildiler mi? Yoksa mehur arkdaki gibi,

Ya her eyim ya hiim,

Sorma dnyam ne biim,

Bir krdm ki iim,

zdke dolayor

mu diyorlar? Allah nasip etti, doudan batya, kuzeyden gneye btn Avrupay gezdim. Btn kiliselerini ziyaret ettim. Yaama sevinci olan bir tek kii grmedim. Yzler ask, yumruklar sklm, diler kenetlenmi, kin dolu, nefret dolu baklarla sizi szyorlar. Size tepeden bakyorlar. Sizi hor gryorlar. Kmsyorlar. nk hl bat, slmn nrundan uzak kald iin nefs problemini zememi. Birok manastrlar grdm. Nice insanlar dolmular. Bedbinlik, karamsarlk, mutsuzluk iinde yzen zavall insanlar. Yzlerinde karanlk kat kat. nk nefs problemiyle nasl baa kacaklarn bilemiyorlar. rpnp duruyorlar. rpndka batyorlar. Zavall Nietzsche iyiyi, gzeli, doruyu aramak istedi. Ama yanl kulvarlarda yolunu iyice ard. Tmarhane duvarlarna ban vurarak gt. Gnmzde nice insan akl almaz straplar ekiyor. Bir ksm cinnetin eiine gelmi. Bir ayda sekiz kii annesinin boazn kesti. Nereye gidiyoruz? Gnlk olaylarn patrt grlts iinde kk, hasis, zavall karlarn rpn iinde insanlk bir felkete doru gidiyor. Oysa Peygamberimiz ne gzel buyuruyor; Nefsin senin binek hayvanndr. Ona rfk ile muamele et.

Asrlarca nefsimize dman gibi davrandk da elimize ne geti? Krmz ne oldu? A brakarak, uykusuz brakarak, bir nevi ikence eder gibi eitli vastalara bavurarak neye ulatk? Vaktiyle Batda yle kemerler varm ki, ilerinde sivri iviler bulunuyormu. Onu bellerine takarlarm. Uyku bastrnca, o iviler etlerini yaralar ve tekrar uyank duruma geerler, ibadetlerine devam ederlermi. Baz kimseler da balarna gider, orada tekml etmeye alrlarm. Oysa bunlarn hibirinden bir sonu alnamam. nemli olan, slm db zere insanca, efendice yaamak. Az yemek, az konumak, az uyumak. Parasn ll ve dengeli bir ekilde kullanmak. nemli olan nefsimizi ldrmek deil, onu Mslman edebilmek. Bu da ancak saygyla, edeple, incelikle, lyle, henkle oluyor. Mtemadiyen nefsimize svp sayacamza, ona hrn ve kaba muamelelerde bulunacamza btn gcmz pozitife

doru evirsek, Kuran- Kerimi, Hadis-i erifleri, Snnet-i Seniyyeyi derinliine anlamaya alsak. Btn gcmz burada kullansak. Sonra rendiklerimizi yaamaya aIsak. rendiimiz gzellikleri aile hayatmza, i hayatmza, sosyal hayatmza getirebilsek. Onlarla amel etsek, daha gzel olmaz m? O zaman hayatmza renk gelir, k gelir, gzellik gelir. O zaman aile hayatnda da, i hayatnda da baarl oluruz. Sosyal hayatmzda sevilen, saylan, aranan, zlenen, el stnde tutulan gzel bir insan oluruz. Nihayet varmak istediimiz en byk hedef, dnya hayatmzn da, hiret hayatmzn da bir cennet olmas deil mi? Bunlar herkes iin eriilmesi mmkn olan hedefler. Ama nemli olan arabamz doru kulvarda srebilmek. Bir insan dnn. Herkese kar sevgi dolu, sayg dolu, edep ve incelik dolu. ok alkan. Onun iin bir iin yaplmasnda en msait zaman iinde bulunulan an. Her an hizmete hazr. Mtemadiyen evresine bakyor, kime, nerede, nasl, ne za man iyilik yapabilirim diye. Mtebessim, yznde hep bir sayg ifadesi var. Byle bir kimse evresinde sevilmez mi, el stnde tutulmaz m? Aranp, zlenmez mi?

Bugne kadar u veya bu ekilde yanl yaam olabiliriz. Hayatmza karanlk sayfalar yazm olabiliriz. Ama Mevln ne diyor;

Dn, dnle beraber geip gitti cancazm,

Bugn yeni eyler sylemek lzm.

Byk Yunus;

Her dem taze doarz,

Bizden kim usanas

diyor. Biz de yeni doan gnle beraber hayata yeniden, yeniden balasak. Hibir ey olmam gibi yeniden. yi adna, gzel adna, temiz, asil, byk, yce olan adna yeni balanglar yapabilsek. Dn braksak, yarn unutsak, sadece bugn, yaanlan n ihya edebilsek.

Ve bir an yayorum,

Btn bir mre bedel

diyebilsek.

Ak gelicek, cmle eksikler biter

deyip sonra;

Gelin tan olalm,

i kolay klalm,

Sevelim sevilelim,

Dnya kimseye kalmaz

diyebilsek. O zaman hayat daha gzel, daha renkli, daha k dolu, daha yaanmaya deer olmaz m?

ki Gn Birbirine Eit Olan Ziyandadr

Geen gn karde olduklarn syleyen iki gen geldiler. Efendim dediler, bizim zemediimiz bir mesele var. Biz, hayat yolunda bir yanl yapyoruz ama ne olduunu bilemiyoruz. Bu konuda bize yardmc olur musunuz? Sevgili genler dedim, insan olu r da hatas, kusuru, noksanl olmaz olur mu? Bizler, hepimiz tek istisna olmadan eitli yanllar, hatalar iindeyiz. deal, kusursuz, mkemmel insan sadece bir simge. Hibirimiz yle deiliz. Ama nemli olan yaadmz srece her an daha iyiye, daha gzele, daha mkemmele gitmeye almak, bunun iin var gcmzle aba harcamak. yle bir dnsek, biz dnyaya niye geldik? Baz kimselerin sand gibi yiyelim, ielim, zevk edelim, sefa srelim diye mi? Yoksa adam olmaya m geldik? Hayat, hi de sandmz gibi deil. Bizim iin aslolan tekml etmek. Her gn daha iyiye, daha gzele gitmek, her gn biraz daha olgunlamak, hatalarmzdan kurtulmak, gzel meziyetlere sahip olmak. Eer hep olduumuz gibi yaayacaksak, yerimizde sayacaksak, o zaman yaamann ne anlam kalr? O zaman baz kimseler gibi eek gelip, eek gitmez miyiz? Bir insan iin bundan daha utan verici ne vardr? Tekml, hayatn ana kanunu deil midir? Rahmetli babaannem hayat yalnz yiyip imekten, zevk, sefa srmekten ibaret gren insanlar iin Aman yavrum, sen onlar da insandan m sayyorsun, ver yesin, rt uyusun derdi. Aradan yllar geti, babaannemin bu szn unutamadm. Kime sylediysem defter kalem karp not aldlar. Gelen misafirlere Siz bir tek hatanz olduunu mu sanyorsunuz, gerek sizin, gerek bizim, gerekse hepimizin hatalarmz bamzdan akn. Bir deil, be deil. nemli olan hep daha iyiye, daha gzele gitmek deil midir? dedim.

Hayat, hibir zaman geriye adm atmaz. Hayatn istikameti daima iyiye, yeniye ve gz eledir. Bizim de hayatn genel gidiine uymamz arttr. Dn, bir hata ilediysek, bugn onu tekrarlamayalm. Dn, bir yanln iindeysek, bugn ondan kurtulalm. Bundan altm yl evvel Ankarada kimin evinde buzdolab vard, kimin evinde televizyon vard, kimin evinde amar makinas vard? Bugn artk bunlar harc lem eya arasna girdi. Radyonun, telefonun ilk kullanld gnleri dnn. Belki baz insanlar inanmak istememiti. Hayat, her gn daha iyiye, daha gzele, daha ileriye doru gidiyor. Onlar zerinde biz ne dersek diyelim, geen zaman bizi de aacak, bizi de geride brakacak. Yerinde saymak bile bir yerde geri kalmak demek deil midir? Hazret-i Ali, ocuklarnz kendinizden sonras iin, gelecek zamana gre yetitirin der. yle bir zaman gelecek ki, biz hayatta olmayacaz ama ocuklarmz olacak. Onlar, kendi zamanlarna gre bir hayat mcadelesi verecekler. Resulullah Efendimiz Daima evreyi gzetleyin, ona gre dmann silhlarndan daha gzel silhlar yapn buyurur. Ayakta kalabilmek, hayat mcadelesinde baarl olabilmek iin daima tetikte, uyank, tedbirli ve basiretli olmak zorundayz. Bugnk hayatta yalnz hakl olmak yetmiyor. Ayn zamanda o hakkmz savunacak gcmzn de olmas lzm. UNESCOnun yaynlad istatistiklere gre, dnyada kitabn en az okunduu lkelerden biri de bizim lkemiz. Deil ileri, uygar lkelerde, orta halli, gariban lkelerde bile bizdekinin elli misli kitap okunuyor. Ne yazk ki kitaplarn baslma says da dier lkelere gre utan verici bir rakamda. Azerbaycanda bile kitaplar en az elli bin baslrken, Trkiyede bu bin, iki bin, bin, bazen de beyze kadar dyor. Bu rakamlar ne kadar znt verici. Birok insan son zamanlarda hangi kitaplar okudunuz diye sorulduu zaman size tuhaf tuhaf bakyorlar, bu ne

biim soru diye. Hayat, her gn ileriye doru koarken, bu gidi nereye? Allah sonumuzu hayr getirsin.

Okullar, grevlerini dershanelere brakyorlar. Bu ne ac, ne utan verici bir giditir. Dershanelerin tek dncesi para kazanmak deil midir? Genlerin yetimesi onlarn umurunda m? Ne yazk ki Milli Eitim Bakanl, bu konuda inanlmaz bir sarlk, vurdumduymazlk iinde. Her halleriyle bana ne der gibiler. yle profesrler gryoruz ki, doru drst konumasn bile beceremiyorlar. Akllar, fikirleri kitaplarnn satnda, dekan, rektr olma hevesi peinde. yle gnler oluyor ki, gnlk gazetelerimizin mnderecat utanlacak bir dzeyde kalyor... Artk magazin haberleri, resimleri birinci sayfalara kadar srad. Televizyonda dinleyecek bir ey bulamyorsunuz. Ne yazk ki insanmz gnden gne dinden, tasavvuftan, ilimden, gzel sanatlardan, tabiat sevgisinden uzaklayor. yle bir toplum olduk ki, tek mabut para. Para iin erefler ayaklar altna alnyor, para iin namuslar satlyor. Yazk gnah deil mi? Memleketi nasl bir gelecek bekliyor? Genlik yllarmda radyodan dinlerdik, bir ark vard:

Titrerim mcrim gibi baktka istikbalime

diye. Artk bugn o ark hepimizin oldu. Btn bu pislikleri elimizin tersiyle itip, Allahn Kitabna, Peygamberin Hadislerine, Snnet-i Seniyyesine iltica etmedike bu problemler nasl halledilir? Yce Resulmz, ki gn birbirine eit olan ziyandadr buyuruyor. Resulullah Efendimiz her gece yatarken Allahm, beni bir an, bir andan da ksa bir zaman nefsime brakma buyururdu. Bizlerin bu karmakark ortamda yapacamz ey, elimizden geldii kadar Peygamber Efendimizin Hadis-i eriflerini okumak ve onlar gnlk hayatmza intikal ettirmek olacak. Bir tek Ya hayr syle, yahut sus Hadis-i erifi gnmz insannn karmakark kafa yapsna bir gzellik, bir selbet, bir aklk, bir estetik getirebilir. Bir insan, gnlk hayatnda, bir tek bu Hadisi yaasa, aile hayatnda, meslek hayatnda, sosyal hayatnda uygulayabilse velyet makamna kadar ykselebilir. Artk gn kurtulu gndr. Felha ulamak gndr. Hedef belli. O noktaya bizi gtrecek yol da belli, daha ne bekliyoruz?..

nsan ve Mnakaa

Sanki bir salgn hastalk gibi. Bir mnakaa hastal ortal kaplam. Birok insan, sanki bundan zevk alyor. Evlerde, iyerlerinde, sosyal hayatta, medyada bitip tkenmek bilmeyen bir mnakaa salgn. Zaman zaman kendime sorarm. Bu mnakaalarn kime ne faydas var? Mnakaa srasnda sinirler geriliyor, saplar bozuluyor, bazen ller de kayor. Kaba szler, irkin ithamlar, arkasndan sanki tamamlayclarm gibi dargnlklar, krgnlklar, ksknlkler skn ediyor. Bu krgnlklarn bazlar mr boyu devam ediyor. Aralar yle alyor ki, artk hibir gayret ve fedakrlk onu geri iade edemiyor. Zaman zaman baz szler okuruz. Akll insanlar mnakaadan holanmaz, sevmez, hatta yapmaz da. Hibir getirisi olmayan, ama ok eyleri alp gtren bir yntem bu. nsanlar ancak gerektii zaman, gerektii kadar konusalar, kendilerine sorulmad zaman sktu tercih etseler daha gzel olmaz m? Rahmetli hocam Doktor Mnir Derman; Bazen cevap vermemek de bir cevaptr. derdi. Hele gnmzde skta o kadar hasretiz ki. Skt, gzel skt, beyaz bir kt gibi skt hepimizin zlemini duyduumuz bir gzellik deil mi? Bazen be alt masal bir dnerciye, bir pideciye gidiyorsunuz. Sanki sizi sesten bir silh bekliyor. nnzdekileri yediiniz srece o tokmak banza iniyor. Bazen gittiinize, gideceinize piman oluyorsunuz. Hele grup yemekleri ayr bir lem. On, on be kiilik bir grup geliyor. Sanki dayak yemi gibi oluyorsunuz. Herkes ayn anda konuuyor. Kimse kimseyi dinlemiyor. Ve herkes kendi sesini duyurabilmek iin daha ok baryor. Demek ki bizim toplumumuzda dinleme terbiyesi denilen bir kavram yok sanki. Yllarca nce Japonyaya giden matematik profesr olan bir arkadam anlatmt. Tokyoda, bin kiinin yemek yedii bir salonda t kmyordu. Arkadam hayretler iindeydi. Trkiyeden ayrlrken sormutu; Japonyadan sana ne getireyim? diye. Teekkr ederim, dedim. Yalnz bir ricam olacak. Ginza Caddesindeki bir kitapya ura ve dinleme sanat stne ka kitap, konuma sanat hakknda yazlm ka kitap olduunu reniver. Eksik olmasn arkadam memlekete dnnde bana urad ve rakamlar syledi. Gzel konuma sanat hakknda iki kitap, gzel dinleme sanat hakknda yirmi kitap vard.

Mevln Mesneviye yle balar;

Dinle neyden kim hikyet etmede, Ayrlklardan ikyet etmede.

Mesnevi; Dinle diye balyor. Kuran- Kerim, Oku diye balyor. Hibir kitap, Konu diye balamyor. Konumak, sz sylemek aslnda o kadar inceliklerle dolu ki, insan biraz dnecek olsa titrer, rperir, konumaya cesaret edemez. Bu hususu Yunus ne gzel belirtir:

Sz ola kese sava

Sz ola kestire ba

Sz ola aulu a

Ya ile bal ide bir sz.

Bazen bir sz, insan kalbinde ebediyen kanayacak bir yara aabilir. Bazen bir sz, mitsiz bir hastay bile ayaa kaldrabilir. Bir szle intihardan vazgeen insanlar vardr. Yllarca nceydi. Bir akam Dantaydan ktm, kardaki bfeye gittim. Gazete alacaktm. Benden nce gen bir insan vard srada. Bfeciye yaklat, iki tp aspirin istediini syledi. Ses tonu beni rpertmiti. Sanki onlar iip, intihar etmek istiyor gibiydi. Yanna yaklatm. Bak yavrum dedim, kardaki binay gryor musun? Evet, dedi. Ben eimle beraber orada alyorum. Geen gn ba arm, aspirin alm. Akam midesi kanama yapt. Gnlerce strap ekti. Aman aspirinleri dikkatli kullan. Allah seni esirgesin. dedim ve paltosunun zerinden srtn svazladm. Ertesi gn heyetten ktm, dinlenmek iin odama gittim. Biraz sonra kap alnd. Bu gen insan kapdan ban uzatt, Efendim, girebilir miyim? dedi. Buyurun, dedim. Elinde bir buket vard, Size getirdim dedi. Yzne baktm, nerden gerekti gibilerden. Gen anlad. Efendim dedi, ben hayatm size borluyum. O aspirinleri intihar etmek iin almtm. Ama siz, scak ve yumuak bir ses tonuyla beni uyardnz. yle duygulandm ki, eve gittim. lk iim o aspirinleri pe atmak oldu. Size teekkrlerimi bildirmeye gelmitim. Bu hadise beni de ok duygulandrd. Gzlerim yaard. Ve yllarca unutamadm. O szde nasl bir g var ki, yerine gre insana hayat veriyor, yerine gre insan hayata kstryor. Demek ki sz ok dikkat ederek sylemek gerekiyor. Nice kavgalar, dvler, nice yaralamalar, cinayetler, nice ayrlklar boanmalar, nice dargnlklar, krgnlklar hep bir szle balyor. Bu bazen cihan savalarna kadar gidiyor. Bu kadar nemliyken sz sylemek ve yerine gre skt etmek bile ok etkili bir cevap oluyorken, bu ard arkas gelmeyen mnakaalara akl, sr ermiyor. yle gnler oluyor ki, bir yerde mnakaa eden insanlar baka bir yerde bazen birbirlerine bir hasm gibi, bir dman gibi davranabiliyorlar. in asln aratrrsanz, iki tarafn da syledii szler bir incir ekirdeini doldurmaz. Ama nefis araya girince, insanlar habbeyi kubbe yapyorlar. O nefis o kadar tehlikeli ki, dikkat edin mnakaay seven insanlarn arka plnnda korkun bir ego, rpertici bir nefis vardr. Aslnda mnakaalarda arpanlar nefislerdir. Ben daha stnm, ben daha akllym, ben daha ok bilirim teraneleri nefsin azgnlndan baka nedir? Vaktiyle Sokrata sormular: Senin en iyi bildiin nedir? Sokrat cevap vermi; Hibir ey bilmediim. Ne kadar enteresan, insanolu, ben diye, ben diye rpnd srece bsbtn ukura gidiyor. Ama farknda deil. Tatl, gzel, efendice bir skt, muhatabn edeple, saygyla, hu ile dinlemek insana neler kazandrr, bunu bir bilebilsek. Bilmem diyen renir, bilirim diyene ne verilir sznde yle bir incelik var ki, insan ister istemez etkileniyor.

evremize dikkat edelim, mnakaay ok seven insanlar, genellikle kaba, hoyrat, saygsz insanlardr. Onlarn btn derdi, kendi nefislerinin stn olduunu dnyaya kabul ettirmektir. Ama bilmiyorlar ki, kendi kuyularn kendileri kazyorlar. Bu tr insanlardan evre yava yava bkyor, usanyor, ellerini eteklerini ekiyorlar. Ve onlar bir gn yapayalnz kalyorlar. Kendi yalnzlklar iinde kahroluyorlar. nk yalnzln gzelliklerle, inceliklerle doldurabilmek herkesin harc deildir. Ankarann mnevi gnelerinden Azize Anne bir gn merdivenlerden iniyormu. Azize Anne doksan sekiz yanda, yalnz yaayan, her iini kendi gren bir mbrek, eli plecek annemiz. Apartman yneticisi di doktoru Hiam Bey de merdivenlerden yukar kyormu. Selmlamlar. Hl hatr sormular. Hiam Bey Azize Anneye: Senin yalnz yaadn sylyorlar, doru mu? diye sormu. Annemiz o gzel slbuyla cevap vermi, Hayr efendim, ben yalnz deilim. Peki kiminle oturuyorsun? Azize Annenin cevab mthi: Allahla, Peygamberle, meleklerle beraber oturuyorum. demi. Ynetici Hiam Bey bir korkmu, yz sapsar olmu. Kekelemeye balam. te yalnzlk o zaman gzel, o zaman anlaml oluyor. Ama bu, pek tabiidir ki herkesin harc deil. Bana yle geliyor ki, ok konuanlar, mnakaay ok sevenler aslnda kendilerinden kayorlar. Bu ileri bir ka mekanizmas olarak kullanyorlar. Ama tarihte yaplan btn byk ileri gzden geirecek olursak unu grrz: Dinde, tasavvufta, bilimde, gzel sanatlarda yaplan gzellikler, byk iler, hep sessizliin, yalnzln rndrler. Resulullah Efendimizin yanna ekmeini ve suyunu alarak Hira Maarasnda tefekkre ekiliinde hepimiz iin nice dersler, ibretler vardr. Byk dnceler ancak yalnzlkta geliebilir, serpilebilir, byyebilir. Btn mr kalabalklar iinde geen insanlar herhalde ok eyler kaybediyorlardr. Yalnzlk yle bir ortamdr ki, btn gzellikler orada byr, dal budak sararlar. Zaman zaman baz sorulara muhatap oluyoruz: Efendim, diyorlar, biz bu mnakaa huyundan nasl vazgeelim?. Onlara sylenecek tek sz vardr: Nefislerinizi mslman edin. nsan mnakaaya gtren hep nefis deil midir? Hep uuraltndan gelen bir stnlk duygusu deil midir? Peki kardeim stn olsan ne olacak, neyi halledecek? Farzet ki btn mnakaalar kazandn. Gururun bir kat daha katmerleti. Peki halledilen nedir? stelik bu durum bize bir mutluluk, bir gzellik, bir holuk kazandrabilecek mi? Hi sanmyorum. Skntlarmz, huzursuzluklarmz daha ok artacak, daha bedbin, daha karamsar, daha eki yzl bir insan olacaz.

Takvimden yapraklar boyuna dyor. Yllar birbirini takip ediyor. Biraz daha mukadder akbetimize yaklayoruz. Daha derlenip toparlanma zaman gelmedi mi? Ya aniden ite buraya kadar denirse, bizlere de yazk olmayacak m? Herhalde baz kimselerin kendilerine eki dzen vermeleri iin bekleyecekleri ne kald? Allah bizlere de, dnyadaki btn insanlara da hayrl bir ekilde imn ile ene kapamay nasip etsin.

Bir Muhabbet nar

Onunla irtibatmz bana gnderdii, yazlarm tebrik ve tevik eden bir maille balad. Kendisini ahsen tanmasam da yllardr TRT ekranlarnda srdrd Gnl Sohbetlerinden aina idim. Ksa srede oluan birka mailleme ile yakinen tanma ve dinleme ihtiyac duydum. Ziyaret talebimi kabul ederek Ankarada bir iftar sofrasnda engin gnl dnyasn bize at.

Sayn Sabri Tandoandan bahsediyorum. Dantay 2. Daire yeliinden emekli, yllarn tasavvufa ve insanln hakiki saadetini fark etmeye ve fark ettirmeye adam, 72 yanda bir mneviyat ehlinin tecrbelerini dinlemek, bak asndan yararlanmak benim iin olduu kadar siz deerli okur kardelerimin de ilgisini eker dncesi ile sohbetimizi kaydettim. Aada o sohbetin zmn okuyacaksnz.

Sabri Tandoanla yaplan bu sohbette, kendisinin feyizlendii ve hayatnda nemli bir dnme, idrak genilemesine vesile olan Dr. Mnir DERMAN (k.s.) hakknda da zet bilgiler, nemli mnevi tecrbeler okuyacaksnz.

Sohbetimizi rportaj resmiyetinden uzak, kalplardan kararak akna braktk. Zaman zaman ince ayrntlar yakalamak zere sorularmz oldu ve cevaplardan biz ok istifade ettik. Konumamz sizlere kolaylk olsun diye, konu balklar halinde dzenledik. Yeni idraklere vesile olmas dilei ile sizi Sabri Tandoanla ba baa brakyorum.

Mehmet Doramac

Tarih: 21 Ekim 2006

Saat: ftar Vakti

Yer: Kent Oteli / Shhiye-Ankara

Gavs- zam ile Rabta

Sizi bir miktar tanmak isteriz. Ama zgemi ve hayat hikyesinden ok feyizlendiiniz zatlar hakknda bilgi edinmek istiyoruz.

Evliyann en by Abdlkadir-i Geylni Hazretleri bizim evimizde daima ismini duyduumuz, kerametlerini dinlediimiz bir zat idi efendim. Babaannem ve annem Ona kar derin bir muhabbet beslerdi. te yle bir atmosferde bydm. Onun feyzini ve yardmn mr boyu zerimizde hissetmiizdir.

Sz Gavs- zamdan almken, Fyzat- Rabbani isimli eserinde Mrid ne zaman bunalsa imdadna yetiirim, maddi, mnevi yardmcs olurum tarznda bir hitab mevcut. Bylesi bir olay yaadnz m?..

Evet Efendim. Bu ok srl bir olaydr. Bu hitaba yrekten inananlar iin Gavs - zamn himmeti her an hazr ve nzrdr. yle izah edeyim efendim. Bundan seneler evvel, Ankarann dnda bir yerlerde, bir sohbete davet edildim. Bendeniz din olan her eye ilgi duyarm efendim. Bunu bilen bir arkadam Sabri gel, bu akam mbarek bir zatn sohbeti var dedi. Evlerin bitip de bozkrn balad uzak bir semt. Akam oraya gittim.

Eve girdiimde, kalabalk bir cemaatin bir hoca efendiyi dinlediini grdm. Bir kenara ben de ilitim. Sohbet iimi daraltt. nk o zat durmadan cehennemi, azab anlatyor, srekli korkutucu bir slpla ders veriyordu. Epey bir sabrdan sonra sz aldm. Efendim, sizin elinizde cehennem biletlerinin koan m var? Habire bilet kesip, insanlar dolduruyorsunuz! slm bu mu? Sorum zerine ortalk buz kesti. Bir sre sonra msaade istedim ve evden ayrldm. Saat gecenin 01i... Dar ktm. yle uzak ve cra bir yer ki, ne belediye otobs, ne dolmu, ne de bir taksi o saatte oradan gemez. Adam kesseler duyulmayacak bir yer sizin anlayacanz. Ellerimi atm ve Yeti Y Geylni diye dua ettim. nann 10 dakika gemedi, karanlklar iinden bir Mercedes araba belirdi ve nmde durdu. ofr kapy at ve: Buyurun sizi evinize brakaym dedi. Evimi biliyor musunuz? dedim. Evet, buyurun dedi. Yol boyunca aynadan seyrettiim o sima, ne bir insand, ne de baka bir ey. deta balmumu bir heykel sanki elbise giymi gibi ylece duruyor idi. Ama inann o sima hl gzmn nnde. Gecenin o vaktinde, hi adres sormadan beni evime brakt efendim.

Bu olay ve benzeri eyler, herkese olmuyor deil mi? Sanyorum gnl ba olanlar arasnda cereyan ediyor!..

 yle efendim!

Bunun mantkla da pek izah yok sanyorum. Bu alm nasl geliiyor?

Efendim, benim rahmetli annem Edebiyat retmeni idi. 3 dil bilirdi. Hayatta tandm en kltrl anne idi. Fakat bir o kadar da rza ehli idi. 7 yanda namaza balam. 75 yanda Hakka gt. Hayatnda bir tek gn, o gnn namazn ertesi gne brakmad. Senenin 4/5ini orulu geirirdi.

Annem, Abdlkadir Geylni (k.s.) Hazretlerine bal idi. Bir gn bana dedi ki; Olum, eer rabta kurabilirsen, daraldn, bunaldn zaman yardma ar. Hazreti yardma ar, Hazret gelir. Bir iki kere ardm efendim, derhal himmeti var oldu!..

Hocam Dr. Mnir Derman (k.s.)

Hocam ok mbarek bir insand. Belki tanrsnz. 30 yl Eskiehir Devlet Hastanesinde operatrlk yapt: Dr. Mnir Derman.

Salnda grmek nasip olmad ama methini duydum. Eskiehirde hem doktorluk, hem de krs vaizlii yapm. Hayatn aratrmak istedim. ok fazla kaynak yok. Onun bendesi biriyle grmek istedim, Rabbim sizi kard. Grmemiz bu adan da mnidar benim iin!

Mnir Beyin srr pek anlalamamtr. Mnir Bey Krklardandr efendim.

Ricali Gayb ordusunda bahsi geen Krklar?

 Evet efendim, Krklardand. Kelimelerle, szle ifadesi mmkn olmayan muhteem bir insand. Mnir Beye gelene kadar 39 Efendi Zatn sohbetinde bulundum. Hizmetinde bulundum. Ama 39u bir yana, Mnir Bey bir yana!

ok Ynl Okuma

Sanyorum Trkiyede benim kadar ok ynl kitap okuyan kimse de yoktur. Sadece Tasavvuf deil, baty ve douyu da okudum. Mesel Trk komnistleri iinde hi kimse benim kadar komnizme ait kitap okumamtr.

slma Gnl Verdim, k Oldum

Ama ben kk yatan itibaren slma gnl verdim. Hz. Muhammed (s.a.v)e k oldum. Hz. Ebubekire k oldum. Hz. mere k oldum. Bilal-i Habei Hazretlerine k oldum. Onu o kadar ok seviyorum ki... Ama o kadar ok seviyorum ki... Sanki karma kverecekmi gibi geliyor. Allah Onun elinden pmeyi nasip etsin. Bana ok sevimli geliyor Bilal-i Habei...

Yunus'a Hayranm

Bir de Yunusu ok seviyorum efendim. Yunusa hayranm. Ben Konya Ermenekliyim ama Yunus, Mevln ile de mukayese edilmez. Yunus, kinatn en byk airi. O baka bir ey... ok baka biri. Bugn insanlk kltr Yunusu anlayacak seviyeye gelemedi.

Yunus, ok byk bir insan. Dnyadaki btn psikologlar, psikiyatristleri toplayn, Yunusun bir msran sorun, hibir izahn yapamazlar. Bir tek msra: Seni deli eden ey / Yine sendedir sende

Her ey Bizde, Darda Deil

Bizler darda bir eyler aryoruz. Karm beni mutsuz etti, kocam beni mutsuz etti, sayyoruz artk. Hibir ey bulamayan da Fenerbaheyi tutmaktan mutsuz oldum diyor. (Glmeler)

Ama Yunus meseleyi bir msrada hallediyor efendim: Seni deli eden ey, yine sendedir sende! nsanlar ben ok inceledim efendim. Mesleki adan ok insan tandm. Drt fakltede okudum. Hukuk - Tp - lhiyat - Felsefe...

u kanaate vardm efendim. Btn mesele, u kafann ii... Kendi kendimizle dost muyuz, arkada myz, sevgili miyiz?.. Btn mesele burada. Hep bakalaryla aklyoruz olaylar. Filnca babakan olmasa, ben mutlu olurdum. Ne alkas var efendim. Filnca cumhurbakan olmasa, ben mutlu olurdum. Ne alakas var?.. Sen mutlu olamazsn, nk dva burada. Kafada efendim. Byle byle efendim insanlar nesiller boyu, binlerce yldr kendi kendilerini aldatm!.. Yunus bir tek msrada zm getiriyor: Seni deli eden ey / Yine sendedir sende.

Rehbere Balanmak Kiiye Ne Verir?

Peki bu noktada nemli bir husus geldi. Bunlar tespit eden Yunusun dzenli tahsili yok.

Evet yok.

Dergha odun tam krk yl. Burada dergha hizmet, birine balanma, insanda nasl bir uur hali ayor ki, karmzda asrlardr canl bir Yunus var? Bunu aar msnz?

 Efendim, ou tarikatta olay yle ilermi eskiden. Bir padiah eyhe gelir ve el almak ister. Ona derler ki, al eline sprgeyi tuvaleti temizle! Ben padiahm nasl olur derse, kapy dardan kapar msn derlermi.

Bunda ama ne?.. O padiaha zulmetmek mi?.. Ona hakaret etmek mi?.. Hayr. Mesele urada efendim, bizim kafamzn iindeki o kavgay dindirmedike, sulh ve skna kavuamayz. Bu nasl olacak? Nefis arka plna getiinde olacak!

Benlik yok edilecek yle mi?

Evet efendim. Baka trl olmuyor. Gidin 15 tane faklte bitirin. Ne olacak?.. Sadece bilginiz artar. Ne demi Yunus: lim ilim bilmektir / lim kendin bilmektir / Sen kendini bilmezsin / Ya nice okumaktr. 15 faklte bitirsen ne olacak ki?.. Hi

O zaman insan benliini kendi kendine ldremiyor. ll mrid ya da rehber biri mi ldrecek?

Sultanm biz zat- linizle Hindistana gitsek. Lamalar incelesek. Oradaki mabedleri gezelim. Hint felsefesinin derin liklerine inelim deseniz. Himalaya dana da kmak istesek. kalm demekle kabilir miyiz? Ne lzm? Bir rehber lzm.

Bugn bakn en knden en byne kadar her futbol takmnn bir antrenr var.

Dnyann parasn derler onlara. Yol gsteren olmadan siz bir ey renemezsiniz. Yol gsteren olmadan yzme renemezsiniz. renirim derseniz, soluu te yanda alrsnz. Denizle aka olmaz.

Kitaplar var, kitaplardan renirim yzmeyi. Hem de gzelce izah ediyorlar!

 renemezsiniz efendim. Vallahi renemezsiniz!..

ll zat m lzm?

ll lzm. Mesel annesi kt yemek yapan bir ev hanm sittin sene iyi yemek piiremez. Niin?.. nk damak hcrelerindeki lezzet kavram anneden grd ilk yalardaki yemee gre ekil alr! Ondan sonra bunu dzeltmek mmkn deil efendim. Anlatabildim mi? Mesele burada. Hibirimiz kitap okuyarak, hatta sohbet dinleyerek mnevi lemde yol alamayz efendim. Bir rehber lzm. Ad ya da nvan mhim deil. Ona rehber deyin, mrid deyin, antrenr deyin, altrc deyin, ne derseniz deyin, kelimeler nemli deil, kavram nemli!.. Bir yol gsteren lzm. Ben byle dnyorum.

Birine balanmak, hizmet etmek aslnda ona bir ey kazandrmyor. Ne verirse bize veriyor. Yani biz o rehberle kendimizdeki cevheri aa karyoruz diyebilir miyiz?

O kadar efendim!.. Tabii... O mbareklerin bizim gibi gariban ve zavalllarn hizmetine ihtiyac yok ki! cabnda melekler gelir onlara yardm eder. Ne kadar gzel sylediniz.

Kendi kafamzdaki anari bitiyor bylece. Kendi kafamzn iinde, kendi kalbimizde sulha, skna, gzellie ulayoruz. Mesele burada. Bunlar kitaplardan edinemezsiniz!.. Ben imdiye kadar kitaplardan kendi kendini yetitirip de mnevi kemle ulam hi kimseyi grmedim.

Teslimiyet Niin Zor?

Peki gnmzde insanlarn bir zata teslimiyetleri neden zor?

Nefis!.. Nefis ve ene!.. Benim bir arkadam vard lisede. ok okuyordu, paralyordu kendini. Fakat ateistti. Dedim ki; Ya kardeim, senin gayretin, akn hepimizden fazla. Niin Hz. Muhammed (s.a.v)e bende olmuyorsun? Hl rperirim ve gzmden ya gelir. Dedi ki; Gururum engel oluyor. Ben kendimden stn hi kimse tanmyorum! Peygamber de olsa,

ben kendimden stn insan dnemiyorum! Aman Ya Rabbi!.. Nefs!.. Yani ondan sonra o arkada bana eytann somutlam bir rnei gibi geldi. Onu hl tehlikeli bulurum.

Nefis ldrlmez, Mlyemet Edilir!

Asrlarca insanlar nefis problemi ile uram. Nefsimizi nasl ldrebiliriz diye yollar aramlar. Ve hibir netice alamamlar. Fransada zellikle Pariste adm banda manastr var. Oraya birtakm insanlar gidecek, toplumdan soyutlanacaklar ve orada ibadetle vakit geirecekler. Kendi kendilerini aldatmlar efendim. Yzlerce, binlerce sene kendi kendilerini aldatmlar. Ama ne zaman ki Resulullah (s.a.v) Efendimiz terif buyurmu, bir cmlede meseleyi halletmi: Nefsine rfk ile, mlyemet ile (yumuaklkla) muamele et buyurmu.

Nefsinizi ldremezsiniz efendim. Siz ldremezsiniz, ben de ldremem. Yani tatllkla muamele et.

Haliym sfat ile mi?..

Eveet... Yoksa nefisle ztlaarak, ben onu a brakacam, ben onu susuz brakacam, ben uyumayacam ile hibir ey elde edemezsin!.. Uyuma nolacak?.. Bakrky bir kii daha kazanr!.. (Glmeler)

Alkla, susuzlukla nefsini eitmi olamazsn sen! Ne ikenceler yapm insanlar asrlarca kendilerine. Ama hibir netice alnamam. Nur iinde yatsn Hocam Mnir Bey derdi ki: Nefsinle didime! Sen nefsini alt edemezsin! Peki o zaman ne yapacaz?.. Yaplacak ey u; nefsimizi yle bir tarafa koyacaz. Ona sen aslansn, kaplansn, sen Fenerbahelisin deyip okayarak onu brakacaz te yana. Biz bu yanda yetleri-Hadisleri hayatmza tatbik etmeye alacaz. Gene Kuranda bir yet var, yle buyurulur: Nur gelince zulmet gider.

Hak geldi btl zail oldu!

 Evet. Ik gelince karanlk gider. Yazk olmu insanla. Nefsimizi ldrelim diye olmadk eyler denemiler. nsanlk kltr tarihinde nefsini ldrm bir tek kii gsteremezsiniz!..

Nefsi bir yana koyup iimizle, gcmzle, ibadetimizle megul olacaz. Hizmet akmzla, kalbimizdeki insan sevgisi ile ylesine megul olacaz ki, bu garip nefsim ban kaldracak frsat, vakit bulamayacak!.. (Kahkahalar)

Asi genlik diyorlar, tinerci, uyuturucu alan genlik diyorlar, bir are bulamyorlar. Bulamazlar. nk; ocuklarmza iyinin, gzelin, temiz ve asil olann yolu gsterilmedike mesafe alamazsnz!..

Hakiki Baar Ne?

Kiisel Geliim gibi baz konular hakiki huzuru verebilir mi? Baar algmz ne olmal? Dnyaya endeksli bir baar anlay pompalanyor. Ev, araba, lks, kazan zerine. Bir yanda da dnyadan geen Yunus ve Mevlnlar var. Bunlar da asrlardr ayakta. Baar anlaymz ne olmal?

Materyalist bat, garipler, bula bula bu kadarn bulmu efendim. Baar anlay deimeli tabi. Ama bunun arkasnda dev gibi bir inan felsefesi yatar! Dev gibi.

Karlksz verme zerine kurulu, o dev gibi inan sanyorum.

Tabii... Ne diyor Resulullah? Veren el alan elden stndr! Batlnn kafas bunu almaz ki!.. O diyor ki, alan el stndr. Hani Yahudinin biri denize dm. Komular, Salomon uzat elini, vermemi Yahudi elini. Gluk gluk boulmak zere. i bilen biri komu, ekilin demi ve Salomon al elimi demi, Yahudi alm, ekip karm. Olay bu: AI elimi... Vermeye deil, almaya alm.

Gnl; imizdeki Allah!

 Gnl kavramnn bat dillerinde karl yok. Nedir gnl sizce?

Gnl sadece batda deil, Arapada da yok. Sadece Trkede var!

Nedir gnl?

Bunu benden mi istiyorsunuz?

Evet, Gnl Sohbetleri yapan sizden istirham ediyorum.

imizdeki Allah!.. Evet gnl; iimizdeki Allah!.. Batl bu kavramlardan o kadar uzak ki!..

Sper G; mandr!

Bakn, u anda ben zat- linize bir sual sorsam. Desem ki, dnyada u anda sper g kimdir? Hemen diyeceksiniz Amerika. Ama Amerika sper devlet deil bence, zavall bir devlet. Banda Bush diye bir lgn var. Dnyadan habersiz, kltrsz, grgsz, ilkel, hayattan, sanattan, bilimden, felsefeden, tasavvuftan uzak.

Vietnam dedi, yenildi. Afganistan dedi, yenildi. Yemin ederim ki Irakta da yenilecek. Sefih, perian olacak. rana dedi ki; Uranyum aratrmalarn durdur. Gelirsem ta stnde ta koymam. rann banda bir aslan var: Ahmedinecad. Uzaktan baknca musluk tamircisi gibi bir adam. Ama Himalaya gibi iman var adamda. Cevap verdi Busha: Erkeksen gel, ne duruyorsun? Bekliyorum dedi. Gelebildi mi, gelemedi. Olay bu efendim. Bizim hibir devlet adammz ABDye onun szn syleyemez. nk o adamn iindeki heyecan, maalesef benim devlet adamlarmda yok. Olay bu efendim.

Dinleme Sanat

Yllar nceydi, bir matematik profesr arkadam Japonyaya gidecek. Gitmeden evvel bana Japonyadan bir arzun var m? dedi. Ondan unu istedim: Tokyoda ana caddede en byk kitapya gir ve sor: Sizde Gzel Konuma Sanat zerine ka kitap var?.. Gzel Dinleme Sanat zerine ka kitap var?.. Tek istediim rakamlar ve oran!.. Arkadam gidip sorar ve renir. Konuma Sanat zerine 3 kitap, Dinleme Sanat zerine 21 adet kitap var!.. Henz ben Trkiyede Dinleme Sanat zerine kitap grmedim efendim. Konu diye balayan kutsal kitap yok. Kuranmz Oku diye balar. Mesnevi Binev: Dinle diye balar. ki kulamz, bir azmz var. Bir syle, iki dinle. Dinlemek ok ince bir mekanizmadr.

Dinlemek sanat; sadece kardakinin sylediklerini anlamak deil, ayn zamanda syleyemediklerini de anlayabilme sanatdr. Byle diyor Japonlar. Dinleme sanatna nem vermemekle ok ey kaybettik. Sanki pek ok insan konuma yarna km. Devrilen amlarn, krlan gnllerin farknda myz?.. Konumak ok dikkt, itidal, teenni ister. nk bir kalp yaras, bazen bir mr boyu kanar!..

Sz ola kese sava

Sz ola kestire ba

Sz ola aulu a

Ya ile bal ede bir sz

Dinginlik ve Huzur

 Gerek telefon konumalarnz, gerek mailleriniz ve gerekse u anda karmdaki haliniz dingin ve skn iinde bir ruhu yanstyor. Kayg, tedirginlik, tel ve acele yok sizde. Bu hli neye borlusunuz?

Efendim, bunun bir tek nedeni var; o kafadaki kavga dedik ya, ite onun sulha skna dnm! Pek ok kafalarn iinde kavga olanca iddeti ile devam ediyor. Gayet tabii onlarn ses tonlar trmalayc oluyor. Sknt verici oluyor. Ama kendi kafasnn iini gl bahesi eyleyen, orada yalnz beyaz gller, krmz ve sar gller buluyor. Olay bu!

Muhabbet; Bilinci Gl Bahesi Eyler

Kafamz nasl gl bahesi yaparz? Muhabbet ve akla m oluyor bu?

Gayet tabii.

Akn yaanma biimleri olarak iki tarz biliyoruz. veysi merep dediimiz, zat olmakszn gnlde bulmak, bir de Yunus-Taptuk, Mevln-ems rnei gibi bir mahalde seyir. Akn zuhuru hakknda neler denebilir?

ok ey sylenemez efendim. Bu insann elinde olan bir ey deil. Ak, insann elinde deil.

Mesel, ben Mnir Beyi grdm, tanr tanmaz ona k oldum.

O zaman ak tamamen Allah ltfu?

Gayet tabii. nk benim orada ne bir abam, ne bir gayretim, ne bir telm olmad. Hani divan edebiyatnda bir iir var: Gz grd gnl sevdi seni ey yz mhm / Kurban olaym

syle, var m benim bunda gnahm. te onun gibi efendim. Daha akasn syleyeyim mi?..

Ltfen buyurun!

Nasip meselesi!.. Mesel, Mnir Beye gelene kadar benim btn hayatm ok farkl geti.

Mesel, annem zhiren edebiyat retmeni, ok k giyinen, modern bir hanmd. Bu bir yn. Ama bir yn daha var ki, Allah Ak ile Peygamber Ak ile doluydu. Geylni Hazretlerinin Ak ile dolu idi. Ve o anne beni yetitirdi. Anlatabiliyor muyum?

Asalet ve Genetik nemli

O zaman yle anlyorum. Hakka yolculukta aslet, genetik ve yetiilen ortam mhim?

ook... Hem de ook... Annem sabah okula gider, akam gelirdi. Gndz bana babaannem bakard. Babaannem Konya Ermenekten gelmi, Ermenek dnda ilk kt yer Ankara, okuma yazmas olmayan, alfabe bilmeyen bir hanmd. Ama, vel bir hanmd. Gnl gz akt. Mahalledeki profesr teyzeler, ailevi ve mesleki baz problemleri onunla istiare ederlerdi.

Ezeli Pln ve Nasip

Yani her ey yle bir ayarlanyor ki... yle bir tertipleniyor ki...

nsann elinde bir ey yok o zaman?

 Daha 5 yamdaym. Babamn bir arkada bize geldi. Elini ptm, harlk verdi. O yataki ocuk ne yapar?.. Gider ikolata ve erez alr. Ben ne yaptm?.. Kitapya gittim ve YUNUS EMRE DVNI satn aldm. 3.5 yanda okuma yazma rendim. 5 yanda Yunus Divn aldm. Ben daha bunun izahn yapabilmi deilim.

5 yanda Yunus Divn?..

Evet, bir gizli kuvvet elimi ona gtrd. Be yandan beri her gn Yunus okudum. Yunus okumadm gnm olmad.

Anlyor muydunuz peki? 5 ya ve o terkipler?

Gayet tabi hepsini anlamyordum. Ama muhabbetle okuyordum. Okul hayatm farkl geti. ok kymetli hocalar derslerime geldi. Lise hocalarmn pek ou sonraki yllarda niversitede profesr oldu. Ben onlarn rahle-i tedrisinde yetitim. Bilmiyorum, benim yetimemde kendi rolm falan yok efendim.

O diledi, O yapt?

O kadar efendim. Her ey yle tertiplendi, dzenlendi ki!..

O diledi, O yapt demek kolay ama bir de himmet isteyene gayret deniyor. Talebimizi nasl ortaya koyarz sizce? Ynelmek dileyenlere neler sylersiniz?

Fazla bir ey sylenemez. Vermeyince Mabud neylesin Mahmut demi. Nasip ii... Ben o kanaatteyim. 5 yanda Yunus Divn. Haydi izah edin!.. kamazsnz iinden. Tm bilim adamlar toplansa gene izah edemez.

Kalbime o ak veren ne idi? Hani zengin bir adam klesi ile alverie gitmi pazara. Kle camide ezan okununca izin istemi. badete komak iin. Adam izin vermi. Millet dalm, camiden kle kmaz. Beklemi beklemi gelmemi. eri seslenmi camiye: Hey demi, niin kmyorsun, seni dar salmayan m var? O da ieriden seslenmi: Efendim, seni ieri salmayan kuvvet, beni de dar salmyor!.. (Glmeler)

Hepsi O kuvvetin eseri. Yani aka syleyeyim, yetimem, evlenmem, inann pek bir rolm yok. Mesel, ben eim rahmetli Rn Hanm grene kadar bekr kalma karar alm idim. Dantay snavn birinci olarak kazandm. Bana dediler ki, git kinci Dairede al. kinci Daire Memurin Muhakematna bakar.

Ne zaman ki Dantay 2. Dairenin kapsn ap ieri girdim, o na kadar kararm evlenmemek. Bu kzlarla evlenemem, bam derde sokamam derdim nceden. Onu grdm, ite o an karar verdim. Daha dorusu verdirildim!.. Gri bir tayyr giymi, sanki bir melek. Allahn bir melei... Ne oldu ise, o an oldu. zah yok efendim.

Sentez nanc

Uzun birikimlerinizin sonucu vardnz noktaya SENTEZ NANCI diyorsunuz. Nedir sentez inanc?

Tevhid!.. slmi Tevhid... Hz. Peygamberin sunduu tevhid. Tevhidin bir sentez olduuna inanrm. Neyin sentezi?.. Madde ile mn, ruh ile beden, aklla duygu, kadnla erkek, i gzellik ile d gzellik, dnya ile hiretin sentezi. Ancak mutluluk, sevgi, gzellik bu sentezle o zaman oluyor efendim.

Bakn, bat uzaya gidiyor. Ne makineler yapt; akl, fikir duruyor. Allah nasip etti, ben btn Avrupay kar kar gezdim. Olaanst gzellikler grdm. Ama bir de unu grdm btn Avrupada, yz glen bir tek kii yok! Mesut, huzurlu, bahtiyar bir tek insan grmedim.

Dikkt edin, bir Amerikan ya da Avrupa filmi seyredin, film balyor viski barda ellerinde, film bitiyor gene viski barda ellerinde. yle bir dnya kurmular ki, ancak o viski denen tahta kurusu kokulu ikiyle bu hayata dayanabiliyorlar!..

Niin?.. nk, slmi Tevhidden uzaklar!.. Papa!..Eeklik yapp, slm dmanlnda ayak direyinceye kadar, oturup biraz da Kuran ve Hadisleri okusa, Snneti Seniyyeyi incelese, hem kendi mesut olacak, hem kendi cemaati huzura erecek. Ama yapamyor!

Bu da nasip meselesi herhalde?

Tabii bu da nasiple!

Nefisle Sevgi Beraber Olmaz!

Sevmek kolay derler. Kalp sevmekle yorulmaz derler. Verdike artacak ey sevgi derler. Kin, nefret kalbe yk derler. Bunlarn hepsini biliyor insanlar. Bilmelerine ramen niin sevemiyorlar?

unun iin sevemiyorlar; ancak nefsaniyetini arka plna itebilen insan sevebilir. Nefisle sevgi olmaz.

Olmaz m?

Kesinlikle olmaz. Yeminle sylyorum olmaz. Ona sevgi denmez: Tutku olur, ehvet olur, ihtiras olur ama sevgi olmaz. Ancak hizmet olunca, nefsaniyetimizi yle bir kenara koyunca sevgi doar!

Huzurda Olmak, Huzurlu Olmak

Huzura erenler, huzurda olduunu fark edenlerdir diyorsunuz bir yaznzda. Huzurda olmak nasl bir uur hali?..

 Her zerrede Hakkn varln mahede etmektir huzurda olmak. Her zerrede... nsanda, hayvanda, eyada, yerdeki kum tanesinden gkteki Samanyoluna kadar tm kinatn Hakkn varl olduunu mahede etmek.

Vahdet-i Vcud

Yeri gelmiken soraym; Vahdet-i Vcud inanc hakknda grnz?

Ben de Vahdet-i Vcudcuyum! Vahdet-i Vcud hakknda binlerce kitap yazld. Ben onu iki cmlede zetledim: VAR OLAN HAKTIR. GAYRISI YOKTUR. O kadar!.. Hakkn varlndan baka bir ey yok efendim.

Gayrs vehim mi?

Kuruntu ve zan... Mecellede bir kaide vardr; ZAN LE YAKYN HASIL OLMAZ!..

Cezbe Hali

Zaman zaman Allah dendiinde titreyen baz insanlar gryoruz. Ya da baz zatlarn ad anlnca titriyorlar. Az nce sizde de mahede etim; Geylni Hazretleri denince titrediniz ve kanz gznz ekildi. Cezbe dedikleri bu hli aar msnz?

Cezbe Akn zirveye ulamasdr. O anda Onun varl sizin varlnz siler srprr. Sadece Allah kalr. Varlmzdan zerre eser kalmaz, sadece Allah kalr.

Cezbe hli, mny bedenin kaldramamasdr ya da zfiyettir gibi bir yaklama ne dersiniz?

 Bu ok irkin! Haset dolu, kskanlk dolu irkin bir gr bu! nk ben bilinli bir biimde, aman bana k desinler, aman bana Hak yolunda desinler diye titreme olayn, rperme olayn dnyann en irkin, en di olay olarak kabul ediyorum. Ben titrediimde kendimde deilim. Siz beni o anda lme mahkm etseniz, boynumu uzatr buyurun derim!..

Benim seimimle, ihtiyarmla olan bir ey deil o cezbe! O anda ben yokum. O anda Sabri yok! O ak birdenbire epeevre sarveriyor beni. Onun iin bunu byle yanl nitelendirmek ho deil.

Zikir nerisi

Tecrbe ve almalarnza dayanarak soracam. nsanlara en kolay zikir neriniz nedir? Sizin zelde bize bir neriniz olabilir mi?

Onu insan kendisi bulacak sultanm. nk benim iin faydal olan, bir baka kardeim iin faydal olmayabilir. Esmai Hsnay inceleyecek, mnevi byklere bakacak, en ok hangisi onu ak hline tayor ise, onu uygulayacak. ahsa gre deiir. Tabiatta pek ok sebze var, bana sebze tavsiye et, mr boyu yiyeyim diyemezsiniz. Ben faslye severim de, kardeim patlcan sever. Onun gibi ite.

Hac ve Kbe

Hac ve Kbenin insana verdiklerini konumak isterim biraz. Size sanyorum hac nasip olmutur.

Olmad efendim. nk biraz kalp zfiyetim var, doktorlar msaade etmedi. Yllardr kalp ilc alrm. Ama hacc ok istiyorum. u mbarek gnlerde dua buyurun da Allah bana hac nasip etsin. ok istiyorum oook.

Mira ve Namaz

Mira, malmunuz srlar yuma. Bir de mminin mirac namaz var. Mirac- Resulullah ile mminin mirac namaz arasnda ne tr balar kurabiliriz?..

Peygamber Efendimiz evinden kalkt, Cebrail (as) ile beraber Kudse geldiler. Cebrail dedi, Ya Resulullah, bana msaade. Niye, beraber gidelim dedi. Cebrail Gelemem, yanarm dedi.

nsanlk kltr tarihinin en muhteem olaydr mira. Kudsten sonraki ksm. Koskoca Cebrail yanarm demi. Bu ok ok zel bir durum. Yani insan mirata Allahl a beraber. Namazmz yle ed etmeliyiz ki, biz o namaz srasnda kendimizde deil, yalnz Allah ile olmalyz. te o zaman namaz mminin mirac olur.

Gzya

Kuran okunurken alamaya alnz hadisi var. Gzyandaki sr ne?

Samimi dklen gzya srasnda, insan Allaha ok yaklayor. O anda tabiri caizse nefsaniyet eriyor. Onun iin Efendimiz bir hadisinde rpermeyen kalpten, gzya dkmeyen gzden Rabbim sana snrm buyurmu. Gzya nemli. Bir nevi demin buyurduunuz cezbe hlinin bir alt kademesi gzya. Yerine gre bir melodi, yerine gre bir msra, asil bir bak, bir duru insann gzlerini yaartabilir. Artk o anda nefis yoktur.

Beni bende demen bu ben deilim

Bir ben vardr bende benden ier

Sleyman ku dilin bilir dediler

Sleyman var Sleymandan ieri

Dr. Mnir Derman (k.s.)

Hocanz ve sizi en fazla etkileyen zat diye nitelediiniz, mridiniz Dr. Mnir Derman hakknda detayl hatralar almak isterdim ama vakit bir hayli geti. Sizi en ok etkileyen ynleri, ya da zhiren ahit olduunuz kerametleri?

ok var efendim, nasl anlatsam. Mesel, bir tarihte bundan 35 sene nce, eim o zaman savc idi. Elinde egzama kt. Benden rica etti, Sabri dedi, heyette dosya okurken elim clk yara, egzamal halde ok utanyorum. Dua eder misin dedi. Rn gel Mnir Beye dua ettirelim dedim. Mnir Bey de o gn Eskiehire gidecek. Gardayz. Tren hareket etmek zere, neredeyse kampana alacak.

Efendim, Rnnn eline okur musunuz dedim. Gel kzm dedi, elini eline ald, ahadet parman azna gtrp slatt ve yaray meshetti. Gemi olsun dedi. O oldu, yaradan eser kalmad. Halbuki o na kadar ne cilt profesrlerine gitmi idik. Mnir Bey okudu, geti.

Ve Rnnn eli bir hafta gl koktu!.. Bir de hastanede ateist bir doktorla tartmas var Mnir Beyin.

Nasl, ltfen buyurun.

Ateist doktor, ate yakar, doa kanunu demi. Mnir Bey Allah dilemezse yakmaz demi. Bak gstereyim demi Mnir Bey. akmak tard merhum. Elini uzatm ve avucunun altna akma akm. Tam 45 dakika avucuna ate tutmu. Normalde bu durumda el kmr olur. Nice sonra avucunu o doktora gstermi, hibir ey yok ve ate yakmam. Mnir Bey kkremi, Grdn m, Allah dilemedike yakmad demi. Ateist doktor gzyana boulmu, hayretten ama, iman bana zor geliyor demi!.. Nasip meselesi dedik ya!

 Mnir Derman Bey yaz k ksa kollu gmlek ve pantolonla gezermi yle mi?..

Evet bir tirt, gri bir pantolon. Hatta ou kere tirtn iine atlet de giymezdi. yle gezerdi. Mesel, bize gelecei zaman biz 10 bardak su koyardk buzlua. yle su ierdi ki, bardan yars buz, yars su olurdu. Hem de zemheride!.. Bazen yle bir ak atei basard ki, gmleinin birka dmesini aard. Ondan bir koku yaylrd ki gl kokusu, mnevi bir koku, sanki cennet efendim. Hibir kokuya benzemezdi!

O kokuyu herkes hisseder miydi?

Hayr efendim, herkes hissedemez! Bu gnl ba ile alkal!..

Mnir Beyin kabri Ankara Memluk Kynde. Biz yarn gitmek istesek yakn mdr?..

Uzak efendim. Nasip olursa bir dahaki Ankaraya geliinizde birlikte gideriz.

Allah raz olsun sizden. ok vaktinizi aldk, yorduk sizi.

Hepimizden efendim. Davetimizi kabul ettiniz, eref verdiniz, Allah sizden de raz olsun.

***

Evet Dostlar!

Hakikte adanm 72 yllk bir mr.

Dingin ve huzur iinde bir gnl.

Rzann, kulluk neesinin, hakiktle yaama sevincinin canl timsali Sabri Tandoan dinledik. mr uzun ve bereketli olsun. Daha nice Gnl Sohbetlerinde man ve Akn nurlu klarn sasn!.. (Amin)

Mehmet DORAMACI

sraf zerine

Senelerce, senelerce evveldi. Bir yaz tatilinde svee gitmitim. Stokholmde bir otelde kalyordum. Sabahleyin tra olmak iin lavaboya gittim. Aynann kenarnda bir not vard. Ltfen diyordu, tra olduktan sonra jiletinizi pe atmaynz. Yanda bir kutu var, makinenizden kardnz jileti oraya koyunuz. Ve bir de teekkr cmlesi: sve elik sanayiine yaptnz olumlu katkdan dolay ok teekkr ederiz.

Aradan yllar geti bu olay unutamadm. Hepimiz biliriz, elik sanayii deyince akla sve elik sanayii gelir. Volvo arabalar sve eliinden yapld iin gnmzde de en ok tutulan markalardan biridir. elikte bu kadar ileri giden bir lkenin bir tek jiletten bile istifade etmek istemesi beni yllardr dndrr. Bazen rpertir. Ya Rabbi, bu hayata kar, varolua kar duyulan ne muhteem bir saygyd. Hep Yunusun msran dnrm:

Benim bir karncaya ulu nazarm vardr.

Madem ki her zerreden zikreden Allahtr, madem ki her zerrede Allahn ayr bir tecellisi vardr Bir yaknm yllarca nce hukuk doktoras yapmak iin svireye gitmiti. Ondan dinlemitim. svirede belli zamanlarda radyolarla, televizyonlarla ilnlar veriliyor. Falanca gn diyorlar, evde okumadnz, ilgilenmediiniz ne kadar kitap, dergi, gazete varsa, velev ki bir il kutusundaki prospekts dahi olsa ltfen kapnn nne koyun. Bu ekilde daha fazla aa kesimine engel olabilirsiniz. Yardmlarnzdan dolay ok teekkr ediyoruz.

Bu olay da yllardr unutamadm. Bugn dnyann en zengin, en varlkl lkelerinden biri olan svirede minicik bir prospekts dahi deerlendiriliyordu. Aradan ne kadar zaman geti hatrlamyorum. Fransaya gitmitim. Pariste anzelize Caddesinde bir restoranda yemek yiyordum. Yanmdaki masaya yal bir zat oturdu. Garsonlar o kadar ok ilgi gsterdiler ki merak ettim. Bir garsona sordum. Kim bu zat dedim. Efendim, dediler bu zat Fransann en zengin adam. Oturduktan sonra bir garson geldi. Ne istediini sordu. Ekmek ve spanak dedi. Biraz sonra iinde spanak olan bir tabakla, ince dilim ekmek olan baka bir tabak geldi. Bir dilim ekmekle spana yedi. Garsonu ard, Hesap rica ediyorum dedi. Sonra iinde iki ince dilim ekmek bulunan taba gstererek; Ltfen paket yapar msnz? dedi. Dnn Fransann en zengin adam iki ince dilim ekmeini tabakta brakmyor, paket yaplmasn istiyordu. Hepimiz zaman zaman gazetelerde kan ekmek israfna ait yazlar okuyoruz. Gsterilen rakamlar bazen lgnca boyutlara ulayor. Aman Yarabbi diyorum. Bu gidi nereye?

Yllarca nce Berlindeyim. Gzel bir yaz gecesi. Berlinin ana caddesinde vitrinlere bakarak geziyorum. Gerekten olaanst gzel maazalar ve onlarn muhteem vitrinleri. Birden vitrinin klar snd. Rahmetli eime dndm: Bak hanm, dedim, burada da klar niden snveriyor. Oradan gemekte olan bir ii kardeimiz bana dnd ve: Hayr, efendim dedi, klar snmedi. Dokuz buuk oldu, vitrinin klar otomatik olarak karard. Dokuz buuk olunca burada det byle. Vitrinler kararyor. Sokakta olanlar evlerine ekiliyor. Akam saat ondan sonra en ufak tkrt yapmak yasak. Bir kimsenin komusu gece saat ondan sonra tkrt ederse ok ar ceza gryor. Cezann gerekesi, Alman ekonomisinin zarar grmesi. Akam onla sabah alt arasnda mutlak bir sessizlik egemen. Bir kimse tkrt yznden uyuyamazsa, ertesi gn onun i verimi der, bu da grlt yapann ar tecziyesini gerektirir dedi. Bugn bat hayran geinen birok kimse bu gereklerden habersiz. Batda moda olan herhangi bir uygunsuz durum, hemen Trkiyede kabul gryor. Biraz da iyi, gzel taraflarn alsak ya. Batda herhangi bir tren istasyonuna gidiyorsunuz. Her istasyonda bir tarife asl. nanlr gibi deil. Tren gara onikiyi bir gee girecek deniyor. Gerekten tam o anda tren garda oluyor. Bizde Ankara stanbul arasndaki trenlerde birok defalar gidip geldim, grdm u oldu: Hibirinin ne geli saati, ne gidi saati birbirini tutmuyordu.

Bizde belediyeler tarafndan toplanan pler bir sknt ve strap konusu. Halbuki batda o pler deerlendiriliyor, sanayide kullanlan eitli asitler elde ediliyor.

Bana yle geliyor ki, bu israf ve tasarruf meselesine ok daha geni alardan bakmak gerekiyor. Bu bir hayata kar taknlan tavr. ocukluumdan beri iitirim, batda meyveler tane ile alnyor diye. Ne iyi ediyorlar. htiyalar kadar alyorlar. Ne eksik, ne fazla. Bizde olduu gibi, gereinden ok alp sonra pe dkmek onlarda yok. Bizde atlan sadece ekmek deil ki. Sebzeler, meyveler, etler, balklar, yemekler, her ey atlyor. Bir gn bir lokantada yemek yiyordum. nmdeki pilv tabanda be alt pirin kalmt. tinayla onlar kama alyor, yiyordum. Kar masada drt be gen yemek yiyordu. Birisi bana dnd, efendim, siz imam msnz? dedi. Neden sorduunu anlamtm. Onu konuturmak istedim. Niye sordunuz? dedim. Anlattlar. Gzel yavrum, dedim. Adam gibi pilv yemek iin ille hac hoca m olmak lzm? ve onlara bir hatram anlattm. Be yanda bir ocuktum. Bir k gn sobann kenarnda oturmu kitap okuyordum. Rahmetli babaannem, pirin ayklyordu. Bir ara tepsiden bir pirin tanesi yere dt. Rahmetli babaannem, tepsiyi brakt, o den pirin tanesini aramaya balad. Dakikalar geiyor, babaannem aramaya devam ediyordu. Bir ara dayanamadm. Aman babaanne, dedim bir pirin iin bu kadar eilmene, aramana ne lzum var? Yazk deil mi canna? Her zaman sakin ve mtebessim olan babaannemin birden ifadesi deiti. Kalar atld. Yavrum, dedi sen hi pirin yetitirilirken grdn m? Baz kimseler o pirinci retirken salklarn kaybediyorlar. Sakat kalyorlar. Istrap iinde yayorlar. Sen burada scak sobann yannda keyif iinde kitabn okuyorsun. Ltfen bir daha byle bilmeden konuma. Ben gerekirse o bir pirinci bulmak iin saatlerce arayabilirim. Utandm, mahcup oldum, kulaklarma kadar kzardm. Aradan yetmi yl geti. Hl o mahcubiyetimi bugn gibi hatrlarm. O gn bu gn hangi meknda kimlerle yemek yersem yiyeyim, tabamda bir tek pirin tanesi brakmam.

Rahmetli eim Rn Hanmla krk drt yl evli kaldk. O mbrek kadn, bu krk drt yl iinde ne bir tabak, ne bir bardak, ne bir fincan krmad. Evlenirken aldmz her ey mutfakta bugn de mevcut. yle hanmlar gryorum ki, her ay Paabaheye gidiyorlar, tabaklarn, bardaklarn, fincanlarn yeniden alyorlar. Ertesi ay yeniden. Sebep; dikkatsizlik. Rahmetli eim, hayatnda bir kere Besmele ekmeden bir taba, bir barda tutmad. O inanlmaz edebi, saygs, inceliiyle onlar Besmele ile ykar, yerlerine Besmeleyle kaldrrd. Krk drt yl iinde bana bir kere abdest almadan orba piirmedi. Burada btn mesele, hayata kar taknlan tavr. yle kimseler gryorum ki, akam yamurlu bir gnden sonra eve geliyorlar. Haliyle ayakkablar slanyor, amurlanyor. Onlar bir kenara koyup ylece brakyorlar. Bir sre sonra amurlar kuruyor ve ayakkabnn derisini skyor. Deri atlyor. Ksa bir sre nce alnan ayakkab, pe atlyor. Oysa o ayakkaby temizlemek, silmek, fralamak, boyamak varken, bir ihmal ayakkabnn atlmasna neden oluyor. Bu mislleri alabildiine oaltabiliriz. Netice ne mi oluyor? te mahkemeye verilen yz binlerce kart borlular. Ve bundan dolay intihar etmek iin stanbul Kprsne gidenler, bozulan bteler, yklan aile yuvalar ve dalar gibi biriken d borlar. Ve birtakm devletlerin alacaklarna gvenerek zerimizde hkimiyet kurmak istemeleri. Nasl da olaylar zincirleme birbirine bal. Evet efendim, her ey birbirine bal. Sonradan Mslman olan Profesr Eva Hanm; Bir kimse, diyor ay bardana koyduu ekeri kartrrken kan ses, ayn anda uzayn btn hcrelerinde duyulur. Bunu okuduum zaman yle heyecanlandm ki, rperdim. Hayatta her ey birbirine o kadar yakndan bal ki, mutfaktan ayrlrken elektrii sndrmeyi ihmal edenler, musluu kapatmayarak gereksiz yere su aktanlar, bir sre sonra fert olarak, aile olarak ve toplum olarak bunun faturasn demek zorunda kalacaklar. Aa ya iken eilir. Tasarruf terbiyesi ok kk yatan itibaren verilmezse sonra yaplacak fazla bir ey yoktur. Aile, okul, toplumdaki messeseler, gazetesiyle, televizyonuyla, radyosuyla, sinemasyla, tiyatrosuyla el ele vermeli, tasarruf terbiyesini ok kk yatan itibaren ocuklara vermeye almaldr. Hepimiz mesulz. Hibirimizin bana ne demek lks yok. Rahmetli Mehmet Akif;

Sen sahip olursan bu vatan batmayacaktr

diyordu. Allah cmlemize bu sorumluluklarmz hissetmeyi nasip etsin

Sayn Sabri Tandoan ile Sohbet

Soru: Efendim, sizde, slmn btn gzelliklerini; hliniz ile, tavrnz ile, yaamnzn her nnda grmek mmkn. zellikle gnlk yaamnzda estetie verdiiniz neme ve deere de ahit oluyoruz. Zaman zaman sohbetlerinizde de deindiiniz gibi, estetik yaamnzn ayrlmaz bir yn. Yaamnzda estetie neden bu kadar nem veriyorsunuz ve insan yaamnda estetik neden nemlidir? Dinimizi yaamak iin estetik gerekli midir? Tekml etmek, insan olmak iin de estetik gerekli midir? Estetik nedir, ana unsurlar nelerdir? Bu konudaki deerli dncelerinizi renmek istiyorum

Cevap: Kymetli yavrum, estetik gerek fert, gerek toplum hayatnda son derece nemli bir olay. Estetik varoluun ieklenii, ak haline geliidir. Bundan sene evveldi. National Geographic dergisinde ilgin bir yaz okumutum. Tokyoda bir mekn varm. Evi, bark olmayan, otelde kalacak paras bulunmayan kimseler burada kalrlarm. Baz fotoraflar da vard. Herkesin bir yaygs var: Kimisi kilim, kimisi hasr, kimisi battaniye. Herkes, kendi yaygsnda kalyor. Bir nevi onun evi gibi. Gnn hangi saatinde geerseniz gein, unu mahede ediyorsunuz, herkesin zati eyas o kadar tertipli, o kadar dzenli ki. O fotoraflara gnlerce baktm. Baktka saygm ve hayranlm daha da oald. te yavrum, estetik bu. Nerede, ne zaman, nasl olursa olsun, her zaman tedbirli, intizaml, saygl, edepli, ince ve zarif olabilmek. Bakyorsun minicik bir dilenci kz ocuuna, giysisinin eitli yerlerine ilitirilmi birtakm nesneler. inde bulunduu artlar ne kadar ar olursa olsun, bu kz ocuu estetie yneliyor... Estetik, btn hayatmz kaplayan muhteem bir duygu. Estetik, hayatmzn her nna, her dilimine mil bir davran tarz. Bunu yalnz gzel sanatlarla snrl grmek olay hi anlamamak demektir. iir okumak gzeldir, iir yazmak gzeldir. Ama biz hayatmz o kadar gzel yaayalm ki, her dakikas ayr bir iir olsun. Giyimin estetii olduu gibi, bir de sofra adabnn, yemek yemenin, bir barda tutmann, bir atal ka tutmann, konumann, hitap etmenin, dinlemenin, okumann da bir estetii vardr. Beeri mnasebetler bizden her an estetik bir duyarlk ve incelik bekler. Rahmetli air Necip Fazl Ksakrek Bir Adam Yaratmak isimli piyesinde der ki:

Kadnla erkek arasnda yle hassas bir cazibe muhiti var ki, en olmayacak sebeplerle, bir anda renk gibi uar, duman gibi dalr ve artk hibir gayret ve fedakrlk onu geriye iade edemez.

Acaba yarn ne yemek piirsek?

Yarnn derdini bugnden tama. Hele bir yarn olsun Allah Kerim.

 Bakn u krmz sardunyalar ne kadar gzel...

Topraktan kyor bu gzellikler...

Yzn yardm trmk ile bel ile;

Bana cevap verdi yine gl ile

diyor k Veysel. nl bir profesr k Veyseli aryor, Gel seni tedavi edeyim. Gzlerini aalm diyor. k Veysel kabul etmiyor. Gzlerim alp da ne olacak... Gzellikler benim iimde... Darda deil ki... Ben byle mutluyum diyor.

Gzelliin on para etmez

Bu bendeki ak olmasa,

Elenecek yer bulaman

Gnlmdeki kk olmasa...

(Dalgalar ok yumuak vurularla kyya vuruyor. Tatl bir rzgr esiyor. nar aacnn solan yapraklar uuuyor havada... Sonra zarif yalpalanmalarla yere dyorlar.

 Bu yl yapraklar erken dklmeye balad. Henz sonbahara girmedik. Diyor yerleri temizleyen grevli... Hr hr dklen yapraklar kreiyle toplarken...)

mit Yaar Ouzcandan msralar dklyor hocamn dudaklarndan...

Beni kr kuyularda merdivensiz braktn;

Denizler ortasnda bak yelkensiz braktn.

ylesine yktn ki, btn mitlerimi

Beni bensiz braktn, beni sensiz braktn.

Yahya Kemalden;

Hafzn kabri olan bahede bir gl varm,

Yeniden her gn aarm kanayan rengiyle.

Gece blbl aaran vakte kadar alarm

Eski iraz hayal ettiren hengiyle.

lm sude bahar lkesidir bir rinde,

Ruhu her yerden buhurdan gibi yllarca tter

Ve serin serviler altnda kalan kabrinde

Her seher bir gl aar; her gece bir blbl ter.

Soru: Zikir nedir? Nasl yaplr? Sesli mi, sessiz mi yapmak gerekir?

Cevap: Zikir Allah anmak demektir. L ilhe illallah demek de zikirdir. Bir iee bakmak, ondaki uyumu, gzellii mahede etmek de zikirdir. Denize, gkyzne bakmak da zikirdir. ster iinden anar, ister da vurarak... Bu bir miza meselesidir. Dncelerimizin Allahn, Peygamberin (S.A.V.) gsterdii yolda olmas, ilerlemesi lzm. yle eyler dnelim ki, ailemize, evremize faydal olsun.

Soru: Efendim, merhamet duygusu insanlara mahsus bir duygu mu?

Cevap: Allah isterse, bir kpee yle merhamet veriyor ki... Kaplan, yavrularn besleyebiliyor. Bazen gazetelerde gryoruz, kpek, kedi yavrusunu veya kedi, kpek yavrusunu emziriyor. Himaye ediyor. O merhameti onlarn kalbine Allah veriyor. Hayat mucizelerle dolu. Ekmek yiyoruz. Vcudumuzda kana dnyor... Yunus,

Benim bir karncaya ulu nazarm vardr

diyor. Bize den her eye, herkese o ulu nazarla bakabilmek. Yine Yunus,

Miskin Yunus, sen seni bir adam m sanrsn

Hlini, miktarn bil... Derlerse, ne dersin?

diyor. Bize den, her an edepli, saygl olmak, her an hizmete hazr olmak. Peygamberimiz diyor ki... En hayrl insan, insanlar seven ve onlara hizmet edendir. O ak, heyecan iimizde duyabilmek nemli... Son derece bedbin, karamsar bir insann gnlne bir mit , bir teselli verebiliyor musun... O nemli.

Soru: Efendim, renkler insan psikolojisini etkiler mi?

Cevap: Elbette etkiler. Japonlara gre, insana en ok huzur veren renk, portakal rengi imi. Mavi renk de huzur, skn veriyor. Krmz renk insan heyecanlandryor... Mor ise, daha ok hayalperest, romantik insanlarn sevdii bir renktir. Gri renk uyku getirir. Mesel, mterisi ok lokantalar griye boyatrm. Adamn hemen uykusunu getiriyor. Hemen kalksn, baka mteri gelsin diye.

Soru: Allah, herkesin karsna bir vel kartr m?

Cevap: Allah herkesin karsna bir vel zat kartr. Fakat, gurur, kibir, enaniyet, benlik, nefis Ne yani, der... Ben niversitede profesrm. O kim oluyor der. Ben, dnya kadarservetin sahibiyim der. Herkes kendine gre bir nefsaniyet iftesi ata, ata... Bu frsat deerlendiremez.

Soru: Kimler deerlendirebilir?

Cevap: Samimi olarak, Allah akna ulamak isteyenler... Bunu lfla isteyen ok. Adam mesel 20 kere Hacca gidiyor. Ne olacak?.. Sende o yrek, o ak yoksa... Kabeye bile anlamn veren, senin akn... Bu ak yoksa, adam gidiyor, bakyor... te tatan bir bina...

Soru: Kabeyi ortadan kaldrnca, insanlar birbirine secde etmi oluyor. Bunu nasl izah edebiliriz?

Cevap: Yavrum... te, Peygamber (s.a.v.)in Hadisi var... Diyor ki; Mmin mminin aynasdr diyor... Mnir Bey de derdi ki; nsan insan eden, yine insandr. yle kitap okumakla, faklte bitirmekle bu iler olmuyor yavrum.

Soru: Aslnda insanda tecelli eden Hakka m secde ediliyor?

Cevap: Evet yavrum. Daima Hakka boyun eilecek... Yce Allah Kuran- Mbininde, meleklere, secde et... emrini buyurduu Hz. nsana, blis secde etmeyi kibirine, gururuna yediremedii iin, cennetten kovuldu. Yce Allah, nsanda tecelli ettiim kadar hibir eyde zhir olmadm buyuruyor.

Soru: lmi Ledn ne demektir? Ona nasl sahip olunabilir?

Cevap: Ledn; hayatn srr demek... lmi Lednne sahip olursan, hayatn srrna ermi olursun. lmi Lednn renince hakikt perdesi aralanyor. Allah gryorsun. lmi Lednn renebilmek iin birok merhaleleri amak gerekir. Samimi olarak Allaha k olmak lzm. Gerektii zaman ekinmeden Allah rzas iin lm gze alabiliyor musun? lmi Ledn sahibi olmak iin hakszlk karsnda boyun ememek gerekiyor. nsann varolu gayesi var. O gayeye uygun yaamak gerek. Allahn koyduu kurallara riayet ederek, mneviyat yolunda adm atacaz. Ukal, kendini herkesten stn gren bir insan, mneviyat yolunda bir adm ilerleyemez.

Soru: Zaman iinde zaman vardr szn aklar msnz?

Cevap: Bir ie balarken Besmele ile balayp btn dikktimizi o ie verirsek, ok ksa bir zaman iinde o ii yapabiliyorsun. Btn mesele her ie Besmele ile balamak, hi kimse hakknda kt bir ey dnmemek. O zaman ok az bir para ile de geinebilirsin. Bazen mekn iinde mekn oluyor. Mesel kck bir ev... Ama orada herkes yle huzur, sknet iinde yayor ki, oras byyor, byyor saray gibi oluyor. Bunun sebebi, orada yaayanlarn huzur iinde olmalar.

Veller, zamann kymetini bilirler, herkese saygldrlar. Tam bir teslimiyet iindedirler. Hibir zaman hayat artlarndan, gelirlerinden ikyet etmezler. Hell rzk yerler, kendilerini hi kimseden stn grmezler.

En gzel zikir, bir kenara ekilip Besmele ekmek. Daraldn, bunaldn zaman, bir keye ekilip, dik oturarak, gzlerini yum. Ellerini dizlerine koyarak, Bismillahirrahmanirrahim de. Besmeleyi sylerken bir n kyor. O insana huzur, skn veriyor. Yemek yerken, her lokmada BSMLLAHRRAHMANRRAHM de... Alverite, antan ap para verince, parann stn alnca Besmele ekin... Her daim Besmele deyin...

Soru: Efendim, Samiha Ayverdi, Trk kltrn, tarihini her yn ile en gzel ve hakiki hviyeti ile, ruhu ile aktaran ok deerli bir yazarmz. ocuklarmza, genlerimize her frsatta neriyoruz. Fakat kelimelerin yabanc geldiini, o yzden okumakta zorlandklarn sylyorlar. Bu duruma nasl bir zm nerirsiniz?

Cevap: Yavrum, lgat tayacaklar yanlarnda. Bakacaklar. O kelimeler hatt zatnda bizim kltrmzn yap talar. O kelimeleri renmeden kltr olmaz yavrum. Kltrl insan olunamaz.

Soru: Reat Nuri Gntekinin kitaplarnda da yabanc kelimelere rastlyorum.

Cevap: Samiha Hanm, Reat Nuri ile mukayese edilmez. Reat Nuri sadece grdklerini yazm. Ama Samiha Hanmn sonsuz gzel, muhteem bir dnyas var. Bize kitaplarnda o dnyasn tantyor.

Zorluklar insan yetitiriyor. Zorluklar olmaynca yavrum, insan yetiemiyor.

Mesel imdi bir futbolcu var... David Beckham dnyann en ok para kazanan, en mehur futbolcusu... Bir gazeteci ile onun bir rportajn okudum. Gazeteci soruyor; Sen nasl dnyann en mehur futbolcusu oldun? diyor... Beckham diyor ki; Dnyada hibir futbolcu benim kadar antrenman yapmad. Ben gece ryamda bile gol atarm. diyor. Kendini yle vermi ki futbola...

Mesel, dnyada hi kimse, dil Biret kadar gzel piyano alamyor. Neden?.. nk; dnyada kimse, dil Biret kadar piyanoya emek vermedi. Her gn 8 saat alt. Ne zamandan beri?.. 5 yandan beri... Dile kolay bu... Yani, ile ekmeden olmuyor.

Geen sene televizyonda bir program seyrettim. Bir Japon terzi, Parise geliyor. Pariste dnyann en byk terzisi oluyor. Bir provasn gsterdiler... Tylerim rperdi... Bir hanma tayyr provas yapyor. Ceketi giydirdi. Kol acaba byle su gibi akyor mu?.. Kendini yerden yere att adam yahu... Oradan bakyor... Buradan bakyor... Kol nasl diye... Niye kendini bu kadar helk ediyorsun?.. diyorlar. Nereden baklrsa baklsn, kol bir stun gibi inmeli yere diyor. Oras buruuk, buras kvrk olmaz!.. diyor. Daha ufack ocukken, annesi de mahalle terzisiymi Japonyada. Annesine yardm edermi. Teyelleri yapar, dme dikermi. Sonra annesi onu bir erkek terzisinin yanna veriyor. Meslei rensin diye. Orada Tokyonun en mehur terzisi oluyor. Bu yetmez bana anne, ben Parise gideceim. diyor. Tabi Paris moda merkezi... Dnyann en iyi terzisi olacam diyor. Birisi, bir mantoluk kuma getirdi. O kumaa bir bak, dokunuu var... O elleri sanki sevgiliyi okuyor gibi. Kumaa yle sayg, sevgi dolu yaklam var ki... Sanki o kuma deil de, gkten inen Hacerl Esved... Kumaa yle yaklat ki... Eee... bu adam olur bir ey yani... Hayatta her ey yle...

Soru: Danklk bir alkanlk mdr, genetik midir?

Cevap: Bir dereceye kadar annenin, babann etkisi olabilir... Savruk, derbeder bir annenin kz da yle olur. Ama nemli olan onu amak... Annem yle olabilir, ama ben yle olmayacam, benim babam her gece iki iiyorsa, ben de mi ieyim?.. Benim teyzem dedikodu yapyorsa, ben de mi yapaym?.. Bana ne ailemden, sana ne... Yarn Allahn huzuruna ktm zaman, bana annem, babam sorulmayacak... Sen diyecekler, Hayatn nasl yaadn?.. Tpk unun gibi: Lokantaya gittin. Biraz sonra hesap alnacak... Hibir masann hesab baka bir masadan istenmeyecek.

Psikologlar ispat etmiler. Masas dank bir genel mdrn alt iyerinden hayr gelmiyormu. Amerikada baz irketler gece baskn yapyorlarm... Kimin masas danksa, bir not brakyorlarm. inize son verilmitir. Sabahleyin muhasebeciden hesabnz kapatn diye...

Ben 3 yanda iken, annem bana unu retti; Yavrum, aslan yatt yerden belli olur. Dank bir insan benim nazarmda be para etmez. Ve yle kiiler hayatta hibir zaman tekml edemezler. Onlar ne mutlu bir evlilik hayat yaayabilir, ne meslekte baarl bir insan olabilir, ne de toplum iinde sevilen, saylan, el stnde tutulan bir insan olabilir. Yani bunlar bir lks, bir fantezi, bir zenti deil... Eer insan olarak yaayp, insan olarak lmek istiyorsak buna mecburuz yavrum.

Hep gzel rnekler bizi ilgilendirecek yavrum. Peygamberler, veller, mn yolunun bykleri... Yunus byle derdi... Mevln yle yapard... Abdulkadir Geylni Hazretleri byle sylerdi... Muhyiddin bni Arabi Hazretleri byle sylerdi... Bunlar beni ilgilendirir yavrum...

Soru: Kar koca arasnda sevgi ifade edilmeli mi?

Cevap: Ben 44 yl iinde bir tek gn Rnya Seni seviyorum demedim. Rn akama kadar diini skt. Akam olunca, elini alnma koydu. Sabriciim sen bugn hasta msn dedi. Ne oldu ki Rn dedim... Daha ne olsun ki, bugn bana seni seviyorum demedin. dedi. 44 yl her Allahn gn ona Rn, seni ok seviyorum dedim... yi ettim mi?

ok iyi etmisiniz. O da size syledi mi?

Syledi.

Mesel ben bulak ykarken, arada kaklar, atallar, bardaklar severim. Okarm. perim. Ondan sonra gardrobumu aarm. Onlara iln ak ederim. perim, okarm. yle yavrum karlkl sevgi... Baz kazk gibi herifler var. Seni seviyorum demeye ne gerek var. Onunla evlenmem sevdiimi gstermiyor mu? diyor. Sen bir gn yemek yiyorsun, ertesi gn niye tekrar yiyorsun. Yedin ite... Bir mr boyu yetsin sana...

(Borsaya para kaptran bir kardeimizin itiraf zerine alan sohbetten)

mer Bedrettin olsayd imdi yle derdi: Kz Aye, gzel Aye, haly sen ger Aye; o zengin ocuunu sana vermezler Aye.

Aye ehirde bir halc kz. Tezghta hal ryor. Gnl bu ya... Aann oluna gnln kaptryor. Yanp yaklyor aann olu iin. Trkler aryor. Bu mer Bedrettinin kulana gidiyor. O da bu iiri yazm.

Kz Aye, gzel Aye,

Haly sen ger Aye,

O zengin ocuunu

Sana vermezler Aye...

Zengin ocuu, zengin ocuu ile evlenir. Borsadaki para da bizim gibi gariban bulmaz yavrum. nk bizim kulamza geceleyin kimse tyo fsldamaz. Biz saf saf gazeteyi okuruz. O gazeteye gre hareket ederiz. Halbuki o gazetede bizim gibi enayilerin 3 kuruunu elinden ekmek iin plnlar yaplmtr. Olay bu yavrum. Yani benim kendilerini ok, ok akll kabul eden, nice tandm, yaknm hep borsaya girdiler ve kaybettiler. Hem de feci ekilde... Ellerindeki kuru da gitti.

Hani Yonca Evcimikin bir arks vard. Nakarat blmnde; Kendine gel, sen haddini bil diyordu. O hatt zatnda hepimize hitap ediyor.

Dantaya bir kz girmiti. Daktilo olarak... Gecekonduda oturuyor. ok fakir bir ailenin kz. Birileri yardm etti. Daktilo olarak girdi. Kz ok iddial, Ne yani, benim neyim eksik, ben niye Rahmi Koun kars gibi giyinmeyeyim dedi. Yahu... Sen daktilosun... Eline geen kuru para... Sen nasl Rahmi Koun kars ile ak atarsn. Ne oldu sonra?.. Borland... Borland... deyemedi. craya verdiler. Maana haciz geldi.

Dantayn en k giyinen insanydm. Baz kimseler benim kyafetlerim iin etele tutard. Her gn deiik giyinirdim. Topyekn elbise, gmlek, kravat, orap, kol dmeleri, hatta kravat inesi... O zamanlar kol dmesi de, kravat inesi de taklrd.

Ama ben bir kere Vakkodan alveri yapmadm. Herkesin en ok beendii kravatlarm da, benim iportadan aldklarmd. Bazen iportada o kadar gzel kravatlar olurdu ki... Mesel bir tccar maln tasfiye ediyor, iportaya kartyor. En lks maazadan alamayacan kravat oradan 5 liraya alyorsun. Ama o na mahsus, ertesi gn bulamazsn. Vakkoda bir kravat 125 lira. E niye vereyim. Zaten veremem de. Param da olsa gene vermem. Bana aptallk gibi geliyor. 125 liraya kravat m olur, yani insaf... Yani sen haddini bileceksin... Sen bir daktilo memurusun...

imdi de ok k giyiniyorsunuz. Dikkt ediyoruz, birbirinden k kravatlar takyorsunuz.

Onun arkasnda, yllarn tecrbesi var. Ben ilk kravat Orta 1de taktm. Bir takm elbise yaptrdlar annem, babam... 1 gmlek, 1 kravat aldlar. Pazartesi onu taktm, Sal gn elim gitmedi. Ben her gn ayn kravat m takacam dedim. Ne yapaym. Anneme, babama sylemeye de utanyorum. Tuttum, bir hafta le yemei ve otobs param biriktirdim. Yryerek gidip geldim. leleri de a kaldm. O biriktirdiim para ile ikinci kravatm aldm. 12 gnde bir deiik takyordum. Sonra ondan da usandm. Gene para biriktirdim. Bir hafta otobse binmedim. A kaldm. nc kravatm aldm. Yani daha bir ayda kravatm olmutu... te yle yavrum. Hayatta her ey adm adm, yava yava ilerliyor.

ok teekkr ederim efendim. Dilinize, gnlnze salk.

Fatmagl uhadar

almann Gzellii

amz, mnevi deerlerden uzaklatka, insanlar yeni yeni putlar ediniyorlar. Bunlardan biri de baar putu. Gnmzde en ok kullanlan kelimelerden biri, baar, baarl olmak, baarl insan. Neredeyse baar kelimesi bile, birok insanlar kendinden geiriyor. Azlarnn suyunu aktarak yle bir bahsediyorlar ki, onlarn baardan anladklar da maddi zenginlik, bol para, mal, mlk, mevki, makam. Nice insan bunlarn szn ediyor, hayallerini kuruyor, ryalarn gryorlar. Bir yerde bir nian, bir nikh sz edilmeye grsn. Sorular balyor; kz gzel mi? Olan zengin mi? Ve bu sorularn etrafnda sralanan dier sorular. Ama hepsi ayn paralelde. Sanki kzn gzel olmasyla, erkein varlkl olmasyla her ey hallediliyormu gibi. Ankarada Dil Tarih Fakltesinin karsndaki Ankara Adliyesinin kapsndan girin. Birbiri ard sra dizilen boanma mahkemeleri. Dosyalar koridorlara tayor. Byle uydurma sebeplerle kurulan evlilikler, ok ksa bir srede uydurma sebeplerle yklveriyor. Allah sonunu hayr getirsin. Yllarca nceydi. Telefon ald. Baktm. Buyurun efendim, dedim. Tanmadm bir ses, ben, dedi, televizyonda yllardr sizi izliyorum. Ltfen kzmn nian yzn takar msnz? Tarihini syledi, yerini syledi. Ben akam gelir, sizi alrm, dedi. Kapda yeni model bir mercedes vard. Saygyla kapy at. Buyurun efendim, dedi. Bindim, gidiyoruz. Nereye gittiimizi sordum. Sheraton Oteline dedi. Konu alsn diye sordum. Efendim, damat hakknda, damadn ailesi hakknda bir soruturma yaptnz m? Kazanlar hell mi? Drst, temiz insanlar m? Adamn yz aslmt. Bana dnd. Damadn mercedesi var dedi. Ne sormu, nasl cevap almtm. Arabay durdurdum. ndim. Sizin mercedesiniz var, damadn mercedesi var. Ben, dolmula, otobsle gidip gelen bir insanm. Sizin ailenizin nian yzn takamam. dedim ve yrdm. Bu olay beni gnlerce zd. Damadn mercedesinin olmas, her eyin stne bir snger ekiyordu. Acaba hell parayla m alnmt, onu soran yoktu. Bu, maddeci dnya grnn aile hayatmza kadar giriinin ne ac bir sonucuydu.

Hepimiz bu dnyaya bir grevle geldik. Onurlu bir hayat yaamak, hellinden kazanmak, insanca, efendice bir hayat srerek Allahn ve Peygamberin gsterdii yolda, imknlarmz nispetinde yrmek, her an daha iyiye, daha gzele, mkemmele doru gitmeye almak, hayatmzn her blmnde, Resulullah Efendimizi kendimize rnek almak ve yryebildiimiz kadar o yolda yrmek. Kinatn Efendisi; ki gn birbirine eit olan ziyandadr buyurmuyor mu? Bir halk airi, Dnya bir penceredir, her gelen bakt, geti diyordu. Bu ksack dnya hayatnda, yapabildiimiz kadar Kuran yolunda, Snnet -i Resul yolunda yol alabilmek, en azndan baz yet-i Kerimeleri, baz Hadis-i erifleri hayatmza intikl ettirebilmek hayatn en gzel, en yce baars deil midir? Bir insann, lmnden sonra, arkasndan onun ahlk, Kuran ahlkyd, O Peygamberimizin gsterdii gibi yaad, o yoldan hi sapmad, yaad her gn kendi kendini amaya alt, nur iinde yatsn, Allahn rahmeti zerine olsun, dedirtebilmesi baarlarn en muhteemi deil midir? Ya Rabbi, ne kadar maddiletik. Mnevi gzelliklerimizden ne abuk uzaklatk. Deer yarglarmz ne kadar deiti. Bakp da rpermemek mmkn m? ster istemez insann ii acyla, hznle doluyor. Her gn gazetelerde okuyor, televizyonlarda seyrediyor, bazen bizzat ahit oluyoruz. Bizi biz yapan, bizi asrlarca dimdik ayakta tutan, nice zaferler kazandran mnevi

deerlerimizi, gzelliklerimizi her gn biraz daha kaybediyoruz. Hayata hangi ynden bakarsanz bakn, iki, sigara kullanm gn getike artyor. Onlarla yetinemeyenler areyi uyuturucunun kucanda aryorlar. Gnmz insanlarnn bir ksmn zina bile tatmin edemiyor. Sratle sapkla doru kouyorlar. Baz niversitelerin kampslerinde, kapdan girince grlen iln panolarnda, artk sapkla davetiyeler kyor. Geenlerde bir gazetede, bir niversite kampsndeki, insan kusturacak kadar iren bir iln okumutum. Hemen internetten dekana bir mail gnderdim. Bu iren iln hakknda ne dndn sordum. Bu iln verenler hakknda bir soruturma alp almadn renmek istedim. Dekann verdii cevap, beni gnlerce uykusuz brakt. Birka renci velisinden tepki aldklarn, ama bunun nazar itibara alnmadn bildiriyordu. Acs hl iimden kmad. nsan ister istemez soruyor, bu gidi nereye? Olaya bir sosyolog gzyle bakarsak ne grrz? Toplum, mnevi deerlerden uzaklatka, irenlikler, sapklklar da o oranda artmaktadr. Necip Faz l bir iirinde;

Bir ey koptu bizden, bir ey, her eyi tutan bir ey,

Benim adm bay Necip, babamnki Fazl bey.

Utanrd burnunun ucu grnse ninem,

Kzmn gsterdii, kefen bezine mahrem

diyordu. Btn bunlar her gn gzmzn nnde olup biterken, ilk yaplacak nedir? nce ie kendimizden balamak, kendi nefsimizi Mslman edebilmek. Bunun iin sonunda lm bile olsa gereken btn mcadeleyi verebilmek. Bir gn birisi kp da yazdklarmz, sylediklerimizi beenmeyecek, ne yani senin gibi mi olaym, diyecek olursa, hadi bakalm, kolaysa yap, seni de grelim, diyebilmek. uras kesin bir gerek ki, artk gnmz insanlar lfa deil, icraata bakyorlar. Sylediklerimiz, gnlk hayatmzda, i ve aile hayatmzda birbirine paralel olmadka, iyi bilelim ki, evde, eimizi, ocuklarmz bile mspet olarak etkileyemeyiz. Sadece arkamzdan bize glerler, elenirler. Allah kimseyi bu durumlara drmesin. lk yapacamz i, nce yaantmzla, hl ve gidiimizle, gerek ev hayatndaki, gerek i hayatndaki yaama slbumuzla rnek bir kiilik kurabilmek, evreye rnek olabilmek. Yoksa arkamzdan alayc tavrlarla bakp,

Onlar ki lf ile verirler dnyaya nizmat, Bin trl teseyyp bulunur hanelerinde

dedirtmek ne acdr. Ne utan verici bir hldir. Allah kimseyi bu duruma drmesin. Peygamber Efendimiz; ki gn birbirine eit olan ziyandadr buyuruyor. Bizim boa geirilecek bir gnmz dahi olmamal. Her gn kendi kendimizi gemeye, amaya gayret etmeliyiz. Hayatn her alannda almak bizim iin bir zevk, bir heyecan olmal. Bir air;

Sen yanmazsan,

Ben yanmazsam,

Biz yanmazsak,

Nasl kar karanlklar aydnla

diyordu. Yaamann, varoluun gzelliini, her gn kendi kendini amada bulanlar ne gzel