Professional Documents
Culture Documents
buRaltruli aRricxvis angariSTa gegma da ZiriTadi sameurneo operaciebis g a t a r e b e b i buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebis (bass) S e s a b a m i s a d
Tbilisi 2008
naSromi warmoadgens wina amave dasaxelebisa da daniSnulebis naSromis 2007 wlis gamocemis daemata Sevsebul sagadasaxado da gadamuSavebul aRricxvasTan gamocemas. wina gamocemas
ZiriTadad
dakavSirebuli
buRaltruli
operaciebi Sesabamisi gatarebebiT; SemoRebulia agreTve sabalanso angariSebis damatebiTi indeqsebi mza produqcia savaWro qselSi (1641), winaswar gaweuli dazRvevis xarji (1710), sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis gadasaxadi (3392), arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis gadasaxadi (3393), saTamaSo biznesis gadasaxadi (3394). Aavtori madlobas uxdis Sps Savi zRvis terminalis mTavar buRalters, bn gigla canavas da Sps profilis mTavar buRalters, q-ton nunu manjgalaZes am naSromis momzadebis sxvadasxva stadiaze gaweuli saTanado konsultaciebisaTvis da daxmarebisaTvis. Aaseve, avtor-Semdgeneli gulisyuriT da madlierebiT miiRebs SeniSvnebsa da rekomendaciebs. redaqtori: levan grigalaSvili, ekonomikur mecnierebaTa doqtori, profesori
s a r C e v i buRaltruli aRricxvis angariSTa gegmis struqtura .............................................................................................. salaros operaciebis aRricxva ....................................... operaciebis aRricxva angariSsworebis angariSze ................................................................................................. investiciebis aRricxva ............................................................. moTxovnebis aRricxva ................................................................ ZiriTadi saSualebebis aRricxva ................................... ZiriTadi saSualebebis cveTis aRricxva ............... ZiriTadi saSualebebis ijaris aRricxva.............. aramaterialuri aqtivebis aRricxva ........................... aramaterialuri aqtivebis amortizaciis Rricxva .................................................................................................... sasaqonlo-materialuri maragebis aRricxva ..... valdebulebebis aRricxva ...................................................... sakuTari kapitalis aRricxva ............................................ saoperacio Semosavlebis aRricxva ............................. saoperacio xarjebis aRricxva ...................................... arasaoperacio da gansakuTrebuli Semosavlebis da xarjebis aRricxva .......................... gadasaxadebis aRricxva ......................................................... .................................................. gamoyenebuli literatura 16 21 32 42 45 47 49 52 54 60 68 73 80 83 85
gv.
4 13
mimdinare
aqtivebi
1432 1433 1440 1450 1460 1470 1475 1476 1480 1490 1491 1492
v a l d e b u l e b e b i
3000 mimdinare valdebulebebi
3210 3212 3220 3230 3231 3310 3320 3330 3340 3341 3350 3360 3370 3390
moklevadiani sesxebi moklevadiani sesxebi ucxouri valutiT sesxebi partniorebisagan grZelvadiani sesxebis mimdinare nawili finansuri ijaris mimdinare nawili
3391 qonebis gadasaxadi 3392 sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis gadasaxadi 3393 arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis gadasaxadi 3394 saTamaSo biznesis gadasaxadi
4300 anaricxebi
sapensio uzrunvelyofis anaricxebi sxva anaricxebi
aqciebi xelmoweriT gamosyiduli sakuTari aqciebi saemisio kapitali sawesdebo kapitali Sps-Si
5300 mogeba/zarali
gaunawilebeli mogeba daufaravi zarali saangariSgebo periodis mogeba/zarali
7220 7290 7310 7320 7330 7340 7390 7410 7415 7420 7425 7430 7435 7440 7445 7450 7455 7460 7461 7465 7490 7492
a q t i v e b i
1000 mimdinare aqtivebi 1100 _ salaros operaciebis aRricxva
sinTezuri angariSi _ `naRdi fuli salaroSi~ _ aqtiuri angariSia da gamoiyeneba sawarmoSi arse-buli, Semosuli da gasuli naRdi fulis aRricxvisaTvis. saWiroebisas ixsneba Semdegi angariSebi: `naRdi fuli erovnul valutaSi~ da `naRdi fuli ucxour valutaSi~. fulis ucxour valutaSi aRricxva xdeba ucxouri valutis nominaliT Sesabamisi kursis gaTvaliswinebiT erovnul valutaSi da ixsneba imdenive analizuri angariSi, ramdeni saxis valutasac iyenebs sawarmo. debetSi aisaxeba naRdi fulis naSTi da misi miReba, kreditSi _ fulis gasvla.
##
operaciis Sinaarsi
debeti
kredi ti
1210 3210 1430
1. 2. 3.
4.
5. 6.
7. 8. 9. 10.
16.
17. 18.
naRdi fulis miReba salaroSi: angariSsworebis angariSidan 1110 aRebulia moklevadiani sesxi 1110 dabrunebulia angariSvaldebu- 1110 li pirisagan saqveangariSod gacemuli Tanxis nawili debitorebisagan miRebulia mi1110 wodebuli produqciis Rirebuleba avansad miRebulia myidvelebi1110 sagan miRebulia myidvelebisagan 1110 naRdi angariSsworebiT gayiduli saqonlis Rirebuleba materialurad pasuxismgebelma 1110 pirma dafara danaklisi salaros inventarizaciisas 1431 gamovlinda danaklisi salaros inventarizaciisas 1110 gamovlinda zedmetoba miRebulia salaroSi savaluto 1120 angariSidan naRdi ucxouri valuta Semotanilia mekavSire sawarmos 1110 mier Semotanilia partniorebis mier 1110 kapitalis Sesavsebad miRebulia sesxi partniorisagan 1110 dabrunebulia momwodeblebis 1110 mier maTze gacemuli avansebi xelmZRvanelobis mier dabru1110 nebulia saqveangariSod miRebuli Tanxebi partniorebma miRebuli sesxi 1110 ukan daabrunes naRdi fulis gasvla salarodan: Setanilia bankSi naRdi fuli 1210 gacemulia xelfasi sawarmos 3130 personalze
1410
3120 6110
1450
1110 1110
10
gacemulia avansebi gacemulia sakomisio gasamrjelo saqonlis realizatorze SeZenilia aqcia winaswar gadaxdilia saijaro qira daewera danaklisi materilurad pasuxismgebel pirs saqveangariSod da mivlinebisaTvis avansis gacema bankis momsaxurebis xarjebi angariSvaldebuli pirisaTvis gacemulia saqveangariSo Tanxa ucxouri valutiT gadaxdilia gaweuli momsaxurebis (Sesrulebuli samuSaoebis) Rirebuleba daifara moklevadiani sesxi SeZenilia saqoneli (nedleuli, masalebi, mza produqcia) SeZenilia ZiriTadi saSualebebi da aramaterialuri aqtivebi gaweulia reklamis xarjebi gaweulia miwodebis (transportirebisa da Senaxvis) xarjebi gaweulia saerTo da administraciuli xarjebi winaswar anazRaurebulia momavalSi gasawevi momsaxurebis Rirebuleba daifara sagadasaxado valdebuleba dafarulia sxvadasxva dariculi valdebulebebi gacemulia fuli mekavSire sawarmoebze gacemulia fuli saqveangariSod xelmZRvanelebze SeZenilia moklevadiani investiciebi fulis naSTebis gadafasebidan miRebuli ucxouri valutis gacvlis sxvaoba a) dadebiTi, b) uaryofiTi nedleulis, masalebis, saqolis da sxva sasaqonlo-materialuri maragebis SeZena
27.
3110
1110
41.
11
51.
52.
1294
5494
53.
1210
54.
1210
55.
1220
56.
1220
1410
57.
1220
3212
12
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65. 66.
67.
71.
debitorebisagan Cairicxa 1220,8240 1410 Tanxa savaluto angariSze da miRebuli iqna uaryofiTi kursTa sxvaoba naRdi valutis SeZenisas war- 1220 8140 moiSva dadebiTi sakurso 1210 sxvaoba naRdi valutis SeZenisas 1220,8240 1210 warmoiSva uaryofiTi sakurso sxvaoba miRebulia fuladi 1210,1230, 6110 Semosavlebi produqciis 1290 (samuSaos, momsaxurebis) realizaciidan miRebulia Semosavali 1210,1230, 8190 ZiriTadi saSualebebis 1290 realizaciidan 1210,1230 8130 miRebulia Semosavali sainvesticio fasiani qaRaldebis realizaciidan miRebulia dividendebi 1210,1230 1810,1820 investiciebidan, saprocento Semosavali da procentebi sabanko depozitebidan daifara grZelvadiani moTxo1210,1230 2310,2390 vnebi myidvelebis da momxmareble1210,1230 3120 bis mier gadaxdili avansebi aisaxeba miRebulia Tanxa partniorTa 1210 1460 mier sawesdebo kapitalSi mimdinare Sesatanad dabrunebulia partniorTa 1210 1450 mier miRebuli sesxebi miRebulia partniorebisagan 1210 3220 sesxebi gamoiyo kapitalis mflobelTa 1210,1230 5110 aqciebi maTi nominaluri Rirebulebis farglebSi kapitalis aqciebis nawilis 1210,1230 5410 ganawileba, romelic aRemateba mis nominalur Rirebulebas, aRricxvaSi aisaxeba gansakuTrebuli amonagebi 1210,1230 9110 Caiwereba jarimebis, sauravebis da 1210 5330 sapirgamtexloebis miReba sxva sawarmoebidan miRebuli 1210 3120 avansi aisaxeba miRebulia fuladi 1210,1230, 8190 Semosavlebi masalebisa da 1290 sxva aqtivebis realizaciidan partniorTa mier sawesdebo 1210 2330 kapitalSi Sesatani aisaxeba fulis gasvla angariSsworebis angariSidan Camowerilia bankis 7492 1210 momsaxurebis Rirebuleba Semosulia naRdi fuli 1110,1120 1210,1230 salaroSi CekiT gaxsnilia akreditivi 1291 1210 bankis moklevadiani kreditiT 1291 3210
13
81. 82.
83.
84.
85. 86.
87.
88. 89.
90. 91.
92.
93.
94.
95.
96.
akreditivis gaxsna gatardeba SeZenilia grZelvadiani finansuri dabandebebi angariSsworebis angariSis Tanxebis gadatana da specialur, akreditivis angariSze deponireba myidvelis saaRricxvo registrebSi aisaxeba akreditivis gamoyenebis operacia gadamxdelis aRricxvaSi aisaxeba bankis kreditis saxsrebiT gaxsnili gamouyenebuli akreditivis naSTi gadairicxeba kreditiT davalianebis dasafaravad sakuTari saxsrebis deponireba (gadaricxva) saCeko angariSze Cekis gamoweris da momwodeblisaTvis gadacemis operacia myidvelis (Cekis gamcemis) aRricxvaSi aisaxeba Cekis vadaze gaunaRdeblobisaTvis jarima Cekis gamcemis mier aisaxeba periodis xarjebSi, rogorc arasaoperacio zarali da imavdroulad, moxdeba saCeko angariSze deponirebuli Tanxebis Semcireba Cekis gamowera da mimwodeblisaTvis gadacema sabanko angariSze fuladi saxsrebis da wardgenili Cekebis gasanaRdeblad bankidan gacemuli sagarantio Tanxebis Semcireba da bankis sargeblis daricxva sagarantio momsaxurebisaTvis aisaxeba Cekis gamcemis aRricxvaSi gamotanilia bankidan naRdi ucxouri valuta gadmoricxulia ararezident bankSi gaxsnil savaluto angariSze rezident bankidan gadaricxulia momwodeblis davalianebis dasafaravad (importi) ucxouri valutiT warmoebuli operaciebTan dakavSirebuli momsaxurebis Rirebulebis Camowera bankis mier valdebulebis ganaRdebisas warmoiSva dadebiTi sakurso sxvaoba valdebulebis ganaRdebisas warmoiSva uaryofiTi sakurso sxvaoba fuladi saSualebebis gadaricxva saqonlis, masalebis, nedleulis, moklevadiani investiciebisa da sxva
2410 1291
1210 1210
3110
1291
3210
1291
1292 3110
8220
1292
1120 1230
1220 1220
3110
1220
7492
1220
8240,3110
1210
3110
8140,1220
1210,1230
14
100.
108. 109.
sasaqonlo-materialuri maragebis SesaZenad aisaxeba winaswar gadasaxdeli xarjebis gadaxda aisaxeba kreditoruli davalianebis gadaxda moklevadiani sasesxo, sagadasaxado, dagrovili da sxva mimdinare valdebulebebis gadaxda aisaxeba grZelvadiani valdebulebebis da partniorTa sesxebis dafarva Caiwereba aqcionerebisagan aqciebis gamosyidva aisaxeba sakomisio Tanxebisa da reklamis xarjebis gadaxda gadaricxulia Tanxebi mekavSire sawarmosaTvis mowodebasTan dakavSirebuli transportirebisa da Senaxvis da sxvadasxva saerTo da administraciuli xarjebis gadaxda aisaxeba gadaericxa momwodeblebs Tanxa avansad gadaricxulia jarimebi, sauravebi da sapirgmtexloebi valutis gacvlidan miRebulia gansxvavebebi: a) dadebiTi b) uaryofiTi uaryofiTi sakurso sxvaoba aisaxeba gadaricxulia aramaterialuri aqtivebis, moklevadiani investiciebis da sxva sasaqonlomaterialuri maragebis SesaZenad dafarulia partniorTa sesxebi sakomisio Tanxebis gadaxda aisaxeba saCeko wignakebiT dafarulia saqonlis Rirebuleba da miwodebis xarjebi
4100,3220
1210,1230
1480 5330
1210 1210
15
angariSebi: `moklevadiani investiciebi sawarmoTa fasian qaRaldebSi~, `moklevadiani investiciebi saxelmwifos fasian qaRaldebSi~, `grZelvadiani investiciebis mimdinare nawili~ da `sxva moklevadiani investiciebi~; sinTezuri angariSi _ `grZelvadiani investiciebi~, aRricxavs sxva meurne subieqtis kapitalSi xangrZlivi vadiT (erT welze meti) dabandebul Tanxebs: am SemTxvevaSi, fasiani qaRaldebis TaviseburebaTa gaTvaliswinebiT, am sinTezur angariSs SeiZleba gaexsnas Semdegi angariSebi: `grZelvadiani investiciebi sawarmoTa fasian qaRaldebSi~, `grZelvadiani investiciebi saxelmwifo fasian qaRaldebSi~, `monawileoba sxva sazogadoebaSi~ da `sxva grZelvadiani investiciebi~.
116.
1300
5430
117.
5430,8220
1300
118.
8220
1300
119.
120.
121.
122.
123.
igive moklevadiani investiciis Semdgomi gadafasebisas izrdeba misi TviTRirebuleba da wina periodis zrdaze mikuTvnebuli Camofasebis Tanxis kompensacia aRiarebulia, rogorc Semosavali, xolo darCenili nawili _ investiciebis rezervad, rac aisaxeba mimdinare investiciis reklasificireba grZelvadian investiciad mimdinare investiciis reklasifikaciis dros sabalanso Rirebulebis sabazro Rirebulebamde gadafaseba grZelvadiani investiciis reklasificireba moklevadian investiciad mimdinare investiciebis asaxva
1300
8130, 5430
2400
1300
2400
1300, 5430
1300,5430
2400
1300,5430
2400,8130
16
124. 125.
sabazro RirebulebiT moklevadiani investiciebis aqciebis SeZena aqciebis SeZenis Rirebuleba da mis SeZenasTan dakavSirebuli danaxarjebis saerTo Tanxis Semcireba investiciebis SeZenis wina periodSi daricxuli SemosavlebiT, romelic aRiarebulia xarjebad investiciebis gayidvis operaciebidan miRebulia mogeba
1311 1300,8290
1100,1200 1100,1200
126.
127.
1300 (TviTRirebulebiT)
128.
129. 130.
131. 132.
133.
134. 135.
136.
gayiduli investiciis wili rezervis gauqmeba da misi mikuTvneba mimdinare periodis Semosavalze rezervis mikuTvneba gaunawilebel mogebaze mimdinare investiciebis sabalanso Rirebulebis cvlilebis asaxva gadafasebis rezervis saxiT da gayidvidan miRebuli finansuri Sedegebis aRiarebasTan erTad gayiduli investiciis wili rezervis Camowera Semosavlis an gaunawilebeli mogebis saxiT obligaciebis gamoSveba investorTan obligaciebis SeZena saprocento TariRebs Soris unda aisaxos investiciis SeZenis TariRidan yovelTviurad saprocento Semosavlis aRiareba (daricxvis meTodis Sesabamisad) investorTan wlis pirveli naxevris procentis Caricxva emitentis mier obligaciis gamosyidva nominaluri RirebulebiT da investoris aRricxvaSi asaxva obligaciebis realizaciasTan dakavSirebuli xarjebi (romelic araa investoris mier gaweuli) aisaxeba fasiani qaRaldebis SeZena
8120
5430 5430
1300 1300,8210
1100,1200 1100,1200
1820
8110
1100,1200 1100,1200
8110,1820 1314,8130
1100,1200
1820,1314, 8130
137.
1310,1320
1110,1120
17
138. 139.
140. 141.
naRdi fuliT aisaxeba fasiani qaRaldebis SeZena unaRdo angariSsworebiT fasiani qaRaldebis SeZena materialuri da aramaterialuri aqtivebiT SeZenilia fasiani qaRaldebi kapitalis aqciebis sanacvlod obligaciis SeZenisa da nominalur Rirebulebebs Soris sxvaoba Camoiwereba: a) diskontis b) premiis gadaxdilia gamomSvebis mier moklevadiani obligaciebi realizebulia moklevadiani fasiani qaRaldebi gacemulia sxva sawarmoebze sesxebi mokle vadiT realizebulia fasiani qaRaldebi kreditiT realizebulia fasiani qaRaldebi sxva aqtivebis sanacvlod sesxis gacemidan miRebulia sargebeli dagrovili procentebiT miRebuli Semosavali aisaxeba fasiani qaRaldebis mimoqcevis finansuri Sedegebi gatardeba: a) mogeba b) zarali
1310,1320 1310,1320
1310,1320
1310,1320 5430 1110,1210, 1230 8190 1310,1320 1390 1620,1610, 2500 1210,1220 1110,1210, 1220
5430 1310,1320 1310,1320 1310,1320 1110,1210, 1230 8190 1300 8130 1490
8100 5330
5330 8220
153. 154.
5430 1300
2400 2400
155.
2414
1110,1210
156.
2414
1110,1210
157.
2414
158.
1820,2414
18
159.
160.
161.
rebulebiT yovelTviuri aRricxva da nominaluri saprocento Semosavlebis aRiarebisa da diskontis amortizaciis daricxvis operacia diskontis amortizaciisa da misaRebi procentebis yovelTviuri daricxva investiciis ganTavseba obligaciebSi SeZenis TviTRirebulebiT (premiis calke gamoyofis gareSe) investiciis ganTavseba obligaciebSi nominaluri RirebulebiT da premiis calke gamoyofiT
1820,2411
8110
2414
1110,1210
2414,2412
1110,1210
162.
163.
164. 165.
166.
167.
168.
investoris mier grZelvadiani investiciebis SeZenis TviTRirebulebiT (sabazro fasiT) obligaciebSi aRricxvisas nominaluri saprocento Semosavlis aRiarebisa da premiis amortizaciis daricxvis yovelTviuri operacia Caiwereba investoris mier grZelvadiani investiciebis obligaciebSi nominaluri RirebulebiT da premiis calke gamoyofiT aRricxvisas yovelTviurad procentisa da premiis amortizaciis daricxva aisaxeba erTi sawarmos mier meore sawarmos aqciebis SeZena erTi sawarmos mier ganxorcielebuli investicia meore sawarmoSi pirvandeli RirebulebiT sawarmom saangariSgebo periodis damTavrebisas balansSi asaxa Tavisi wili mis mier meore sawarmoSi ganxorcielebuli investiciis Sedegad miRebul wminda mogebaSi erTma sawarmom meore sawarmosagan dividendis miReba asaxa, rogorc investiciis gadafasebuli sabalanso Rirebulebis Semcireba erToblivad kontrolirebadi operaciebis kontrolis uflebis mqone investoris aRricxvaSi SromiTi danaxarjebi, socialuri gadasaxadis da warmoebriv operaciebze danaxarjebi aisaxeba sawarmom SeiZina nedleuli Semdgomi gadaxdis pirobiT
1820
2414,8110
1820
2412,8110
2415 2415
1100,1200 1100,1200
2415
8131
1110
2415
1635
1620,3130, 3370
169.
1635
3110
19
170.
171.
172.
173.
174.
175. 176.
177. 178.
179.
nedleulis damzadebis operaciebis damTavrebisTanave damkveTma dafara gadasaxdeli Tanxis nawili, saidanac misi (sawarmos) wili aRiarebul iqna Semosavlad nedleulis damzadebis operaciebze gaweuli danaxarjebidan sawarmos wili aRiarebulia periodis xarjad kontrolis uflebis mqone investori aris amave dros erToblivi saqmianobis mmarTvel-menejeri, rac unda anazRaurdes erToblivi saqmianobidan erToblivi saqmianobis mmarTvelis anazRaureba imavdroulad aisaxeba rogorc erToblivi saqmianobis xarji sapremio gasamrjelos anazRaureba ofcionis kontraqtis SeZenisas aisaxeba oficionis kontraqtiT aqciebis Sesyidva amonagebi SeZenili aqciebis gayidvidan (aqciis sabalanso Rirebuleba CamorCeba gasayid fass) ofcionis premiis Camowera gayiduli aqciebis Sesabamisad sabirJo vaWrobis monawile sawarmom fiuCersul birJaze gadaricxa sawyisi marJi depozitis (sawyisi marJi) dabruneba aisaxeba
1420
6112
7106
1635
111091210
6190
7410
3175
1792
1311 1110,1210
8220 1476
1792 1210,1291
1210,1291
1476
180.
181.
182.
183.
184.
185.
variaciuli marJis Setana monawile sawarmos mier aisaxeba: a) variaculi marJis gadaricxva b) gadaricxuli variaciuli marJi miekuTvneba arasaoperacio xarjebs fasebis awevis pirobebSi warmoqmnili dadebiTi variaciuli marJi eqvemdebareba monawile sawarmosaTvis ukan dabrunebas sawarmos forvarduli xelSekrulebis monawile mxared gaxdomisas finansuri aqtivis aRiareba SeZenis TviTRiebulebiT aisaxeba finansuri aqtivis realuri Rirebulebis cvlileba wminda mogebaSi aisaxeba SeZenili finansuri aqtivis aRiareba realuri RirebulebiT da TariRebs Soris cvlilebebi aisaxeba finansuri aqtivis realuri
1476 8220
1210,1291 1476
1110,1210
8130
1390,2490
1110,1210
1190
8130
1390
1110,1121 8130
1190
5445
20
186.
187.
Rirebulebis cvlilebis asaxva sakuTar kapitalSi SeZenili finansuri aqtivis aRiareba realuri RirebulebiT da TariRebs Soris periodSi momxdari cvlilebebis asaxva aRricxvaSi misaRebi finansuri aqtivis da Sesabamisi valdebulebis aRiareba realuri RirebulebiT angariSsworeba finansuri aqtivis SeZenisas finansuri aqtivis gadacema sawarmosaTvis misaRebi finansuri aqtivis realuri Rirebulebis cvlileba TariRebs Soris periodSi fasiani qaRaldebis SeZena aisaxeba fasiani qaRaldebis SeZena kreditiT Semosulia fasiani qaRaldebis barteruli wesiT miRebulia fasiani qaRaldebi investiciebis angariSSi, rac Caiwereba gacemuli aqtivebis Rirebu-leba aisaxeba obligaciebis SeZenis Rirebulebasa da nominalur Rirebulebas Soris gansxvaveba Camoiwereba: a) diskontebi b) premiebi obligaciebis SeZena daricxuli procentebis TanxebiTurT procentebis dagroveba (SeZenis momentsa da procentebis gadaxdis TariRebs Soris) aisaxeba procentebis Semosavali (maTi daricxvis mTel periodSi) gamomSvebma gamoisyida grZelvadiani obligaciebi, rac aisaxeba aqciebis gadafaseba sabazro RirebulebiT: a) Rirebulebis zrda b) Rirebulebis kleba dividendebis daricxva investoris gadasaxdel Tanxaze: a) daricxva b) miReba mogebis da zaralis ganawileba aisaxeba gatarebiT
1390,2490
1110,1210, 5445
1999
3199
195. 196.
8190
1300,1600, 2400
197.
198.
1820
199. 200.
1100,1200 1100,1200
1510,1820 1510,1820
201.
2400 5100
5100 2400
202.
203.
204.
1100
8200
21
205. 206.
207.
208.
209. 210.
215.
b) unaRdo angariSsworebiT g) kreditiT d) SeZenis RirebulebiT e) sxva aqtivebis sanacvlod (barteri) miRebuli aqtivebi aRricxvaSi aisaxeba sawarmos sawesdebo kapitalSi damfuZnebelTa Senatani aisaxeba: a) faqtiuri SenataniT b) davalianebiT (damfuZnebelTa dokumentebidan gamomdinare damfuZnebelTa mier TavianTi pais mixedviT dafarulia davalianeba sxva sawarmoTa fasiani qaRaldebis (aqcia, obligacia) SeZena aisaxeba sxva sawarmosaTvis sesxis micema fuladi saxiT Caiwereba sxva sawarmosaTvis finansuri dabandebis angariSSi materialur faseulobaTa micema miRebulia Semosavlebi finansuri dabandebidan sxva sawarmos mieyida fasiani qaRaldebi imavdroulad, Camoiwera fasiani qaRaldebi Cairicxa angariSsworebis angariSze realizebuli fasiani qaRaldebis gasayidi Rirebuleba sxva sawarmoebma daabrunes fasiani qaRaldebi, materialuri faseulobebi da sesxebi
2400
1100,1200
2400 2400
1100,1200 1620
an
1110,1210
2400
sinTezuri angariSi _ `moklevadiani moTxov-nebi~ _ gaTvaliswinebulia im debitoruli davali-anebis aRsaricxavad, romelTa ganaRdeba mosalo-dnelia erTi wlis vadaSi; igi, rogorc aqtiuri angariSi, aerTianebs Semdeg angariSebs: `moTxovnebi mowodebidan da momsaxurebidan~, `saeWvo moTxov-nebis koreqtireba~, `moTxovnebi mekavSire sawarmo-ebis mimarT~, `moTxovnebi sawarmos personalis mimarT~, `moTxovnebi xelmZRvanelebisa da sameTval-yureo organoebis wevrebis mimarT~, `moTxovnebi partniorebze gacemuli sesxidan~, `kapitalis Sevsebaze partniorebis grZelvadiani moTxovnebis mimdinare nawili~, `grZelvadiani moTxovnebis mim-dinare nawili~, `momwodeblebze gadaxdili avansebi~ da `sxva moklevadiani moTxovnebi~.
22
216.
217.
218.
kontraqtis safuZvelze myidvelisaTvis (m.S.: ucxoeli) saqonlis miyidva wlis bolosaTvis valutis gasacvleli kursis cvalebadobis gamo unda moxdes moTxovnis koreqtireba, rac iwvevs balansSi Sesatani debitoruli davalianebis cvlilebas (am SemTxvevaSi zrdas) moTxovnis koreqtireba, roca balansSi Sesatani debitoruli davalianeba mcirdeba (Tanxa Cairicxa savaluto angariSze)
1410
6110
1410
8140,8190
1220,8240
1410
219.
220.
221.
222.
223.
224.
fasdaTmobis pirobiT ganxorcielebuli miwodeba da momsaxurebis asaxva mTliani Tanxis meTodiT: a) moTxovnis warmoqmna da Semosavlis aRiareba b) roca klientma ar isargebla fasdaTmobiT da momwodebels gadauricxa Tanxa g) roca klientma isargebla fasdaTmobiT da gaanaRda momwodeblis angariSi gacemuli fasdaTmoba, romelic mimwodeblis xarjia, saangariSgebo periodis bolos aisaxeba fasdaTmobis pirobiT ganxorcielebuli miwodeba da momsaxurebis asaxva wminda Tanxis meTodiT: a) saqonlis miwodeba b) roca klientma isargebla fasdaTmobiT da davalianeba gaanaRda daTmobis gamoklebiT g) roca klientma ar isargebla fasdaTmobiT da sruli TanxiT gaanaRda mimwodeblis angariSi d) gamouyenebeli fasdaTmobis Tanxa aisaxeba gamouyenebeli fasdaTmobis TanxiT saangariSgebo periodis bolos izrdeba Semosavali saqonlis ganvadebiT gayidvisas klientis mier Semotanili Tanxa aisaxeba, rogorc Semosavali pirveli Sesatanis Semdeg darCenil Tanxaze warmoqmnili debitoruli davalianeba aisaxeba darCenili Tanxis nawilis gadaxda Setanili Tanxis Semosavlad aRiareba sagadasaxado kanonmdeblobis da
1410 1210
6110 1410
6110
1410
1415
23
228.
229.
230.
231.
232. 233.
234.
235. 236.
237. 238.
daricxvis meTodis Tanaxmad ganvadebiT gayiduli saqoneli sruli TanxiT iqneba aRiarebuli Semosavlad sawarmoTa Soris urTierTCaTvlaze SeTanxmebis SemTxvevaSi xdeba debitoruli da kreditorul davalianebaTa urTierTCaTvla, anu kontra, romelic aisaxeba uimedo debitoruli davalianeba aRiarebuli iqneba xarjad da aisaxeba uimedo vali saangariSgebo periodis bolos Camoiwereba mogebisa da zaralis angariSze Tu saeWvo valebis dafarvisaTvis rezervis (koreqtirebis) Tanxa pirvelad iqmneba, maSin rezervis mTliani Tanxa Seitaneba xarjebSi da warmoiqmneba koreqtirebis sawyisi naSTi, rac aisaxeba uimedo vali Camoiwereba rezervis angariSze saeWvo valis, romlis dasafaravad Seqmnilia rezervi, gadaxda aisaxeba konservatizmis principis moTxovnis Sesabamisad debitoruli davalianebis dafarva gatardeba debitoruli davalianebis aRdgena aisaxeba gacemuli sesxis an aqtivebis sanacvlod Tamasuqis miReba aisaxeba Tamasuqis miReba saprocento Semosavlis daricxva saprocento Tanxis miReba wlis bolos ZiriTadi Tanxisa da saprocento Tanxis miReba Tamasuqis daTqmul vadaSi gaunRdebloba iTvleba Tamasuqis gamcemisagan ganaRdebaze uaris Tqmad, ris gamo igi Camoiwereba saTamasuqo moTxovnis angariSidan da ganixileba debitorul davalianebad gacemuli sesxis sanacvlod martivi Tamasuqis miReba gatardeba Tu martivi Tamasuqi miiReba gacemuli aqtivisaTvis, maSin Tamasuqis mimRebi am opercias asaxavs, rogorc aqtivis realizacias saprocento Tanxis Semosavlad aRiareba gatardeba
3110,3170, 3190
1410,1420, 1490
7461
1410
5330
7461
7460
1415
1415 1415
1410 6130
1210,1110
1412
1412 1210
1415 8110,1510
1510 1820
1410 8110
242.
1510
243.
1510
6110
244.
1820 an 1110,1210,12 20
8110
24
245. 246.
247.
248.
249.
davalebis Semsrulebelze Tanxis avansad gacema aisaxeba saTanado dokumentebis warmodgenis Semdeg piris davalianeba Camoiwereba xarjebSi an gamouyenebeli Tanxa ubrundeba salaros xelSekrulebis Tanaxmad, sawarmos mier sxvadasxva saxis momsaxurebis Rirebulebis winaswari gadaxda gatardeba (maT Soris momwodeblebisaTvis gadaxdili avansebi) momwodeblebis mier valdebulebis srulad Sesruleba aisaxeba sawarmos muSakebze saqonlis ganvadebiT miyidva muSakebis mier davalianebis dafarva aisaxeba sawarmos partniorebze sesxis gacema sesxis dabruneba am angariSze, saidanac gaica sawesdebo kapitalis Sevsebaze grZelvadiani moTxovnis nawilis gadatana moklevadian moTxovnebSi finansur ijarasTan dakavSirebuli grZelvadiani moTxovnebis nawilis gadatana moklevadian moTxovnebSi miRebuli grZelvadiani Tamasuqebis gadatana moklevadian saTamasuqo moTxovnebSi mimRebi sawarmo saaqcio sazogadoebis mier dividende-bis gamocxadebis Semdeg SeZenili aqtivebis Sesabamisad kuTvnil dividendebs asaxavs aqcioneri sawarmo dividendebze sagadasaxado kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli gadasaxadebis gamok-lebis Semdeg dividendebis miRebas asaxavs sawarmos mier gacemuli sesxebidan, miRebuli Tamasuqebidan da sxva operaciebidan misaRebi saprocento Semosavlebi aisaxeba procentis miReba gatardeba ZiriTadi saSualebebis da sxva materialuri aqtivebis realizacia aisaxeba gayiduli (realizebuli) ZiriTadi saSualebebis da aramaterialuri aqtivebis Camowera
1110,1210 1430,1440
1480
1110,1210
1600
1480
1430
6110
254.
1470
2320
255.
1520
2310
256.
1810
8120
257.
1210,1110
1810
258.
1820
8110
259. 260.
1210,1110 1410
1820 8200
261.
6110,8200
1600,2100, 2500
262.
1210,1230
1410
25
mosalodneli saeWvo anga riSebis Sefaseba aisaxeba saeWvo valebis Camowera Camowerili saeWvo valebis aRdgena saeWvo valis gadaxda Caiwereba obligaciebze procentebis daricxva aqciebze dividendis daricxva aisaxeba miRebulia daricxuli procentebi da dividendebi daricxuli davalianeba damfuZneblebisadmi kapitalSi SenatanebiT aisaxeba xelmowera gamocxadebuli aqciebis gamoSvebaze aRricxvaSi Caiwereba miRebulia damfuZneblebisagan depozitebi naRdi fuliT (an unaRdo angariSsworebiT) fasiani qaRaldebis gasxvisebidan miRebuli Semosavali aisaxeba sasaqonlo-materialuri faseulobebis miRebis dros aRmoCenili uxarisxo saqoneli gatardeba warmoebaSi mimwodeblisa da moijaris mizeziT gamowveuli wuni, romelic aRiares maTve, aisaxeba Tamasuqze daricxuli procentebi aisaxeba Tamasuqze daricxuli procentebis Tanxis miReba Caiwereba
271.
1460
272.
273.
8190
274.
3110
275.
1490
7100
276. 277.
1510 1820
278.
279.
284.
miRebulia damfuZneblebisagan depozitebi: a) sainvesticio fasiani qaRaldebiT b) masalebiT da saqonliT g) ZiriTadi saSualebebiT da aramaterialuri aqtivebiT daeweraT gadasaxdelad myidvelebs gagzavnili saqonlis (samuSaoebis, momosaxurebis) Rirebuleba sxva sawarmoebze mokle vadiT sesxis gacema aisaxeba sesxis gacemidan miRebulia sargebeli Camoiwera gasxvisebuli fasiani qaRaldebi SeZenis RirebulebiT saboloo angariSsworebisas CaeTvalaT momwodeblebs winaswar gacemuli Tanxebi avansad gadaricxuli Tanxis dabruneba aisaxeba
1210,1230
1480
26
285.
286.
287.
288.
289.
290.
291.
305.
xelSekrulebiT gaTvaliswinebulTan SedarebiT satransporto tarifebis Seusabamoba gatardeba angariSsworebis angariSidan SecdomiT Camoiwera Tanxa, rac aisaxeba angariSsworebis angariSze SecdomiT Caricxuli Tanxa aisaxeba angariSsworebis angariSze SecdomiT Caricxuli Tanxis dabrunebas miecema gatareba wayenebuli pretenziebis mixedviT angariSsworebis angariSze Tanxebis miReba muSakisaTvis bankis kreditis xarjze saqonlis SesaZenad kreditis gacema aisaxeba muSakisaTvis kreditis dasafaravad morigi gadasaxdeli Tanxis dakaveba bankis kreditis dasafaravad Tanxis gadaricxva mieca muSaks sesxi sawarmos saxsrebis xarjze muSakma Seitana morigi gadasaxdeli muSaks xelfasidan daukavda morigi gadasaxdeli muSakisaTvis gadasaxdelad danaklisisa da gafuWebuli saqonlis Rirebulebis dawera personalis kanonieri saWiroebisaTvis sesxis miReba aisaxeba aRniSnul sesxs daericxa bankis sargebeli sesxis da sargeblis dabruneba salaroSi produqciis (samuSaoebis, momsaxurebis) realizacia miRebuli TamasuqebiT gatardeba debitoruli TamasuqebiT valis gadaxdis Tanxis miReba aisaxeba Tamasuqze daricxuli procentebi gatardeba xarjebis winaswari gadaxda aisaxeba saangariSo periodis danaxarjebis xarjebSi Camowera: a) gamoyenebuli sakancelario saqonlis b) sakomunikacio momsaxurebis g) saangariSgebo periodis saijaro gadasaxadis d) saangariSgebo periodTan dakavSirebuli sadazRvevo gadaxdebis fasiani qaRaldebis SeZena aisaxeba
1490
3110
1420
1210
1210
1490
1490
1210
1210
1490
1430,1440
3210
3130
1430,1440
1210, 1230 1110,1210 1430,1440 1430,1440 7000, 8000,9100 3210,4140 3410,3490 1400 6110
27
1210,8290
2310
2390
2310,8110
2320
2100
1470
2320
2330
5150
1210,1110, 1220 9210 (saaRricxvo mogebis mixedviT) 2340 (sxvaoba saaRri cxvo da
2330
28
317. grZelvadiani Tamasuqebis mimdinare nawilis gadmotana moklevadian TamasuqebSi 318. moklevadiani TamasuqiT mimdinare nawils daericxa procenti 319. grZelvadiani TamasuqiT mimdinare nawilze daricxuli procentebiT miRebuli Tanxa aisaxeb 320. miRebuli grZelvadiani Tamasuqebi Caiwereba
4120
1520 1830
2310
3410
sinTezuri angariSi _ `ZiriTadi saSualebebi~ _gankuTvnilia im materialur sawarmoo saSua-lebaTa aRsaricxavad, romelTa momsaxurebis vada erT wels aRemateba; mas exsneba Semdegi suban-gariSebi: `miwis nakveTebi~, `daumTavrebeli mSenebloba~, `Senobebi~, `nagebobebi~, `manqana-danad-garebi~, `ofisis aRWurviloba~, `aveji da sxva inven-tari~, `satransporto saSualebebi~ da `ijariT aRe-buli qonebis keTilmowyoba~.
321. ZiriTadi saSualebebis SeZena aisaxeba 322. mSeneblobis procesi aisaxeba 323. mSeneblobis damTavrebis Semdeg Senobis SemosavalSi aReba 324. ZiriTadi saSualebebis (kompiuteris) ganvadebiT SeZena aisaxeba 325. pirveli wlis gadasaxdeli saprocento Tanxa aisaxeba 326. wlis bolos unda moxdes mimdinare valdebulebebis _ kompiuteris Rirebulebis nawilis da sesxis procentis dafarva 327. meore wels gadasaxdel valdebulebebze (kompiuteris Rirebuleba da saprocento Tanxa) xdeba gatareba 328. wlis bolos gadaxdili mimdinare valdebulebebi (komp. Rirebuleba da sesxis %) aisaxeba 2110-2190 2120,8220 2130 2160 8210 3190,3410 1210,1690, 3130 1620,3130 2120 1210,1690, 3190,4190 3410 1210
4190,8210
3190,3410
3190,3410
1210
329. sazogadoebrivi organizaciidan ZiriTadi saSualebebis (manqanadanadgarebi) usasyidlod miReba 330. grantiT miRebuli ZiriTadi saSualebebi (sam. inventari) aisaxeba realuri sabazro RirebulebiT 331. alternatiuli meTodis mixedviT
2150
8190
2150
8190
2170
4410
29
332. 333.
334.
335. 336.
337. 338.
miRebuli aqtivi aisaxeba momavali periodis (gadavadebuli) Semosavlebis saxiT aqtivis sasargeblo gamoyenebis vadis ganmavlobaSi erTi wlis Semosavlis aRiareba aisaxeba miRebuli mowyobilobis (aqtivis ganbaJebis, dazRvevis, transportirebis da sxva Sesabamisi xarjebis gaTvaliswiebiT) montaJTan dakavSirebuli operaciebi aisaxeba; a) mowyobilobis miReba b) mowyobilobis muSa mdgomareobaSi moyvana-danaxarjebis gaweva (xelfasi, nedleuli da masalebi, swavlebisa da sxv. zednadebi xarjebi) samontaJo samuSaoebis dasruleba da obieqtis Cabareba eqspluataciaSi TamasuqiT mowyobilobis SeZena aisaxeba aqtivis saeqspluataciod momzadebisaTvis gaweuli danaxarjebi maTi gawevisTanave kapitalizdeba, rac aisaxeba sesxis procentis kapitalizeba aqtiuri samuSaoebis da kapitalizebis periodis damTavrebis Semdeg aqtivis eqspluataciaSi gadacema aisaxeba
4410
8190
2151 2120
2150
2120
2151 2120
4120 2151
2120 2150
4221 2120
339. valdebulebebis dafarva gatardeba 340. mowyobilobis saTadarigo nawilis Secvla 341. mowyobilobebis yovelTviuri profilaqtikuri momsaxureba (gawmenda, SezeTva da sxv.) aisaxeba 342. avtomanqanebisaTvis saburavebis Secvla gatardeba 343. warmoebuli produqciis xarisxis amaRlebis mizniT danadgarebs CautardaT sarekonstruqtoro samuSaoebi 344. kompiuterebs gamoucvales plata, rac aisaxeba 345. eleqtrosaqonlis mwarmoebelma kompaniam moaxdina mowyobilobebis gadaiaraReba axal teqnologiebze 346. kompaniis nayidi Senoba saeqspluataciod ar gamodga remontis gareSe (gadaxurva, kar-fanjrebis, iatakis, el. gayvanilobis gamocvla), rac aisaxeba remontis dasrulebis Semdeg danadgarebi aRricxulia aqtivebad 347. ZiriTadi saSualebaTa agebaze
7440 2150
1690 1210
2160 2150
1210 1210
2120
1210
2130
2120
2120
1620,3130,
30
gaweuli xarjebi aisaxeba 348. ZiriTad saSualebaTa SeZena 349. miRebulia damfuZneblebisagan, rogorc kapitalSi mimdinare Senatani, rac aisaxeba 350. ZiriTadi saSualebebis usasyidlod miReba aisaxeba 351. damfuZneblebisagan miRebulia dasadgmeli mowyobiloba 352. momwodeblebisagan dasadgmeli mowyobilobis miReba aisaxeba 353. dasadgmeli mowyobilobis dasamontaJeblad gadacema
2100 2100
2120
2151
sinTezuri angariSi _ `ZiriTadi saSualebebis cveTa~ _ gankuTvnili ZiriTadi saSualebebis cveTis aRsaricxavad, es angariSi `ZiriTadi saSualebebis~ kontraluri angariSia da ZiriTadi saSualebebis sabalanso/narCeni) Rirebulebis damdgenia, amitom ZiriTadi saSualebebis TiToeuli angariSisaTvis calke ixsneba Sesabamisi kontraluri angariSi, ker-Zod: `Senobebis cveTa~, `nagebobebis cveTa~, `manqana-danadgarebis cveTa~, `ofisis aRWurvilobis cveTa~, `avejisa da sxva inventaris cveTa~, `satransporto saSualebebis cveTa~ da `ijariT aRebuli qonebis keTilmowyobis cveTa~:
354. cveTis Tanxis xarjad aRiareba da misi daricxva aisaxeba 355. sawarmom gayida danadgari, fuli Caricxuli iqna angariSsworebis angariSze 356. realizebuli danadgaris pirvandeli Rirebulebis Camowera aisaxeba 357. realizebuli danadgaris dagrovili cveTis Camowera 358. demontaJis xarjebis daricxva (xelfasi) 359. ZiriTad saSualebaTa realizaciidan miRebuli finansuri Sedegis asaxva 360. fizikuri cveTis gamo ZiriTadi saSualebebis (avtomanqana) likvidacia aisaxeba 361. ZiriTad saSualebaTa gacvla kompiuterze 362. kompaniam kompiuteri gacvala avtomanqanaSi 363. kompaniam skolas aCuqa aslebis gadamRebi aparati, rac aisaxeba 364. ZiriTadi saSualebebis gadafasebis procesi aisaxeba: a) proporciuli meTodiT: 1) pirveli gadafaseba afaseba _ aisaxeba kapitalis zrdis gatarebiT Camofaseba _ aisaxeba xarjad gatarebiT 365. 2) Semdgomi gadafaseba: 7170 1210 2230-2290 8190
8190
2150
2280,1690
2180,3130,
2160 2160
2260,8220
2160
2100 2200,8220
5420,2200 2100
31
366.
367. 368.
369. 370.
371.
afaseba _ wina Camofasebis Sedegis Tanxis (zaralis) sapirispirod aRiardeba arasaoperacio mogeba, sxvaoba ki _ kapitalad gatarebiT: Camofaseba _ mcirdeba wina afasebis Sedegad Seqmnili rezervi (Tu aseTi arsebobs); darCenili sxvaoba ki aRiardeba xarjad gatarebiT b) eliminirebis meTodis SemTxvevaSi: _ cveTis eliminireba _ aqtivis Rirebulebis zrda _ aqtivis Rirebulebis Semcireba cveTis daricxva ZiriTad saSualebebze aisaxeba Cveulebriv ijariT gacemuli ZiriTad saSualebebze cveTis daricxva ZiriTadi saSualebebis realizacia aisaxeba gayiduli ZiriTadi saSualebebi (Rirebuleba realizaciaSi gasayidi fasebiT) gatardeba gayiduli ZiriTadi saSualebebis Rirebulebis miReba aisaxeba
8130,2100
5420,2200
5420,8220, 2200
2100
2100,8200 8200
1100,1200
1400
372. gasuli (realizebuli) ZiriTadi saSualebebis Camowera (pirvandeli RirebulebiT) aRricxvaSi aisaxeba 373. Camoiwera gasuli (realizebuli) ZiriTadi saSualebebis cveTa 374. ZiriTadi saSualebebis realizaciidan amonagebis miReba 375. ZiriTadi saSualebebis likvidacia aisaxeba 376. ZiriTadi saSualebebis likvidaciis xarjebis asaxva gatardeba 377. likvidaciidan miRebul faseulobaTa Rirebuleba aisaxeba 378. ZiriTadi saSualebebis gasvlasTan dakavSirebuli xarjebis ganaRdebis asaxva 379. miRebulia mogeba ZiriTad saSualebaTa realizaciidan
8230
2100
1600 8290
5330,8220
8290
2190, 2290 ZiriTadi saSualebebis ijaris aRricxva 380. ijariT aRebuli qonebis aqtivad 2100 4130 da valdebulebad aRiareba aisaxeba 381. finansuri ijaris pirvelive wels 4130 3230 saWiroa wlis kuTvnili saijaro valdebulebis Tanxis finansuri ijaris valdebulebebis angariSidan mimdinare periodis valdebulebebSi gadmotana, rac aisaxeba
32
382. pirveli wlis bolos ijariT aRebuli ZiriTadi saSualebis cveTa aisaxeba 383. imavdroulad xdeba mimdinare wlis kuTvnili moTxovnis gadmotana grZelvadiani moTxovnebis angariSidan 384. pirveli wlis kuTvnili saijaro gadasaxdelis miReba aisaxeba 385. moijaris mier saijaro valdebulebis daricxva 386. roca saijaro da saangariSgebo periodebi ar emTxveva erTmaneTs, maSin saijaro qira xarjad aRiardeba Tveebis mixedviT ganawilebuli saxiT da aisaxeba 387. Cveulebrivi ijaris dros saijaro aqtivTan dakavSirebuli riskebi da Sesabamisi ekonomikuri sargebeli ar gadaecema moijares da rCeba meijares, rogorc cveTadi aqtivi 388. balansis Sedgenis momentisaTvis xdeba meijaris mier gamomuSavebuli saijaro Semosavlis aRiareba 389. fulis miReba aisaxeba 390. ZiriTadi saSualebebis grZelvadiani ijariT gacema (saxelSekrulebo fasiT) aisaxeba 391. Camoiwera balansidan grZelvadiani ijariT gacemuli ZiriTadi saSualebebi (pirvandeli RirebulebiT), rac aisaxeba 392. Camoiwera grZelvadiani ijariT gacemuli ZiriTadi saSualebebis cveTa 393. moijarisagan saijaro gadasaxadis miReba aisaxeba 394. miRebuli saijaro gadasaxadi unda aisaxos mogeba-zaralis angariSze 395. saijaro procentis daricxva Caiwereba 396. moijreebisagan saijaro qiris saprocento gadasaxadis miReba aisaxeba 397. grZelvadiani ijariT ZiriTadi saSualebebis miReba 398. saijaro valdebulebebis gadaxda aisaxeba 399. daricxulia finansuri ijaris procentebi, rac aisaxeba 400. ijariT aRebuli miwebis gaumjobesebis RonisZiebebi aisaxeba 401. ijariT aRebuli saSualebebis amortizaciis daricxva 402. ijariT aRebuli ZiriTadi saSualebebis gamosyidva aRricxvaSi aisaxeba 403. saijaro qiris saprocento gada-
7170
2200
3230
2320
1110,1210 7420
3230,8110 3490
3490, 7420
1110,1210
7190
2230-2290
1890
6190
1110,1210 2320
8290,4200
2100,8290
2200
8290
1210 8190
2320 5330
2320 1110,1210
5330,8130 2320
1100,1200
1820
33
saxadis miReba 404. ijariT aRebuli ZiriTadi saSualebebis cveTis gadatana sakuTari ZiriTadi saSualebebis cveTis angariSze
2200
2200
2510-2590 (gasuli)
2510-2590 (miRebuli) 2610,2690 (gasuli) 2510-2590 2610-2690 (aqtivis gamoyenebis mTel periodSi) 1210 (im TanxiT,ra
3110,25102590 (gasuli)
34
2510-2590
414. Tu sawarmo iyenebs aramaterialuri aqtivebis gadafasebis rezervis angariSs da aqtivis gayidvisas am angariSze aqvs naSTi, maSin igi mcirdeba da aRiarebuli iqneba aramaterialuri aqtivebis gayidvidan miRebul arasaoperacio mogebad an gaunawilebel mogebad 415. aramaterialuri aqtivebis sargeblianobis vadis amowurvisas misi Camowera aisaxeba
5490
8130 an 5310
416. aramaterialuri aqtivebis Sesyidva fuliT an kreditiT aisaxeba 417. aramaterialuri aqtivebis sawesdebo kapitalis saxiT damfuZneblebis mier Cadeba aisaxeba 418. ufasod aramaterialuri aqtivebis miReba Caiwereba 419. aramaterialuri aqtivebis sxva aqtivebze barteruli garigebidan (gacvliT) miRebuli Semosavlebi aisaxeba 420. aramaterialuri aqtivebis amortizaciis daricxva Caiwereba 421. daricxuli amortizacia danaxarjebidan Camoiwera, rac aisaxeba 422. gaiyida aramaterialuri aqti-vebi
2610-2690 (dagrovili TanxiT), 8220 (sxvaoba sabalanso Rirebulebasa da dagrovil amortiza cias Soris) 2510,1590 2510-2590
2510-2590 2510-2590
9130,8130 1400
5430
2510-2590
35
aramaterialuri
aqtivebis
anga-
424. aramaterialuri aqtivebis amortizacia Camoiwereba saoperacio xarjebSi 425. aramaterialuri aqtivis gayidva aisaxeba 426. aramaterialuri aqtivebis Camowera 427. aramaterialuri aqtivebis pirveli gadafasebisas fasebis momateba aisaxeba 428. Tu pirveli gadafaseba warmoadgens Camofasebas, maSin Tanxa aRiarebuli iqneba arasaoperacio xarjad 429. im SemTxvevaSi, roca aramaterialuri aqtivis pirveli afasebis momdevno wels moxdeba misi Camofaseba, maSin adgili aqvs aramaterialuri aqtivebis gadafasebis reze-rvis Semcirebas da danarCeni Tanxis (Tu aris aseTi) xar-jebad aRiarebas 430. aramaterialuri aqtivi, romelic araa amortizirebuli, iyideba Tavdapirvel Rirebulebaze met Tanxad, rac buRaltrulad aisaxeba (am SemTxvevaSi xdeba aramaterialuri aqtivebis amortizaciis koreqtireba) 431. roca sawarmo aramaterialuri aqtivebis gadafasebisas axdens akumulirebuli amortizaciis eliminirebas, maSin uqmdeba amortizaciis angariSze arsebuli Canaweri da amortizacia dairicxeba realuri Rirebulebis mixedviT (zaralis TanxiT mcirdeba aramaterialuri aqtivebis Rirebuleba) 432. roca ar xdeba eliminireba, maSin adgenen gadafasebamde amortizaciis Tanxis procentul Sefardebas aramaterialuri aqtivebis narCen RirebulebasTan da amiT, dgindeba amortizaciis Tanxa aramaterialuri aqtivebis axali Rirebulebidan, rac Caiwereba 433. Tu saangariSo periodSi gaiyida gadafasebis rezervebis angariSze wina afasebis Sedegad aRricxuli aramaterialuri aqtivi, maSin am TanxiT mcirdeba rezervi da izrdeba arasaoperacio mogeba 434. gudvili myidvelis aRricxvaSi
7000
2610-2690
8200
2510-2590
5490, 8200
2510-2590
2510-2590, 8100
8100,26102690
2610-2690, 8220
2510-2590
2610-2690, 8220
2510-2590
5490
8130 5310
an
1000-2000,
3000-4000,
36
aisaxeba
2540
1100,1200
1600 sasaqonlo-materialuri maragi sinTezuri angariSi _ `sasaqonlo-materia-luri maragi~ _ gankuTvnilia sasaqonlo-materia-luri maragisa da daumTavrebeli warmoebis aRsa-ricxavad; sasaqonlo-materialuri maragi gamoi-yeneba erT sawarmoo ciklSi moxmarebisaTvis an gasayidad. maragebis aRricxva SesaZlebelia uwyveti da perioduli sistemis gamoyenebiT. mas exsneba Semdegi angariSebi: `saqoneli~, `nedleuli da masalebi~, `daumTavrebeli warmoeba~, `mza pro-duqcia~, `sxva sasaqonlo-materialuri maragi~: saWiroebis SemTxvevaSi SeiZleba gaixsnas damatebiTi angariSebi.
uwyveti (mudmivi) aRricxvis meTodiT sasa-qonlo-materialuri faseulobebis moZraobis aRsa-ricxavad angariSTa gegmis Sesabamisad gamoiyeneba 1600 jgufis (1610-1690) angariSebi, xolo perioduli meTodiT aRricxvis dros gamoiyeneba `saoperacio xarjebis~ ganayofis angariSebi (7110, 7140, 7185, 7210, 7220, 7290).
3110
1110 an 1210
1610-1690
440. sasaqonlo-materialur faseulobaTa SeZena momwodeblisaTvis winaswar gadaxdili avansis safuZvelze an angariSvaldebuli pirebis mier 441. mza produqciis SemosavalSi aReba aisaxeba 442. masalebisa da sxva narCenebis warmoebidan sawyobSi dabru-neba 443. sasaqonlo-materialur faseulobaTa realizacia (naRd fulze an kreditiT) aisaxeba Semdegi
1610-1690
37
gatarebiT 444. realizebuli faseulobebis TviTRirebulebis yovelTviuri gansazRvra aisaxeba (uwyveti aRricxvis meTodis Tanaxmad) 445. damxmare warmoebidan miRebuli masalebi aisaxeba 446. masalebis warmoebaze gadacema 447. Camowerilia tara 448. realizebulia masalebi 449. realizebuli masalebis Camowera aisaxeba 450. masalebis gadacema sxva sawarmoebisaTvis dafinansebis angariSze 451. mcirefasiani sagnebis SeZena: a) momwodeblebisagan b) angariSvaldebuli pirisagan g) sxvadasxva kreditorebisagan 452. mcirefasiani sagnebis gadacema sawyobidan eqspluataciaSi 453. mcirefasian sagnebze cveTis daricxva: a) ZiriTad warmoebaSi gadacemulis b) damxmare warmoebaSi gadacemulis g) sammarTvelo aparatSi gadacemulis 454. mcirefasiani sagnebis usasyidlod gadacema aisaxeba 455. mcirefasiani sagnebis SeZenasTan dakavSirebuli satransporto gadazidvebis xarjebi aisaxeba 456. danaklisis an gafuWebuli sagnebis Camowera 457. sawarmosaTvis usargeblo da arasaWiro sagnebis Camowera da misi realizacia 458. finansuri Sedegebis asaxva: a) mogeba b) zarali 459. SeZenilia pirutyvi sxva pirebidan an sxva sawarmoebidan 460. Camowerilia stiqiur ubedurebasTan dakavSirebiT dacemuli pirutyvi 461. aRebulia SemosavalSi ZiriTadi jogidan gamowunebuli pirutyvi 462. Camowerilia dacemuli da iZulebiT dakluli pirutyvi 463. SemosavalSi aRebulia namatis saxiT miRebuli mozardeuli 464. realizebulia gamosazrdeli da gasasuqebeli pirutyvi 465. SemosavalSi aRebulia suqebaze myofi pirutyvis wonamati 466. mozardi pirutyvis ZiriTad jogSi gadayvana aisaxeba 467. miRebulia damfuZneblebisagan ma-
7200
1610-1690
2100
1610,1620,
1460
38
468.
469.
470. 471.
472.
473.
terialuri faseuloba saaqcio kapitalSi Senatanis saxiT mza produqciis masalebis realizacia barteruli operaciis safuZvelze grZelvadiani investorebis da sxva maragebis sanacvlod miRebulia maragebi gacemuli masalebis Riebuleba aisaxeba produqciis warmoebisaTvis gaweulia pirdapiri materialuri xarjebi produqciis warmoebisaTvis gaweulia pirdapiri SromiTi danaxarjebi produqciis warmoebisaTvis gaweulia zednadebi xarjebi, rac aisaxeba mza produqciis realizaciidan miRebuli Semosavali aisaxeba realizebuli saqonlis (masalebis) Rirebuleba aisaxeba mza produqciisa da masalebis barteruli wesiT realizacia aisaxeba
1490
1630
7120
1630
480. saqonlis ukan dabrunebisas sawarmom gadaixada sabaJo xarjebi 481. sawarmom momwodebels daubruna dawunebuli saqoneli da mis nacvlad miiRo srulfasovani saqoneli 482. saqonlis naRd angariSze gayidva 483. saqonlis kreditiT gayidva 484. saboloo maragis dadgenis mizniT Catarebuli inventarizaciiT gamovlinda sxvaoba, razedac Sedgeba makoreqtirebeli gatareba 485. finansuri Sedegis gansazRvra da mogeba-zaralis angariSiT droebiT angariSebis daxurva aisaxeba: a) realizaciidan miRebuli Semosavlis Camowera b) xarjebis Camowera
7220 7210,3110
1110 7220
6110 5330
39
g) sasaqonlo maragis koreqtirebis angariSis daxurva d) saangariSgebo periodis mogebis gadatana gaunawilebeli mogebis angariSze 486. inventarizaciis Sedegad gamovlenili normirebuli danakargebis Camowera xarjebSi 487. sasaqonlo-materialuri faseulobebis datacebiT, gafuWebiT an sxva mizezebiT gamowveuli aranormirebuli anu zenormatiuli danakargebi daewerebaT damnaSave pirebs sabazro RirebulebiT, rac aisaxeba 488. damnaSave pirebis mier danaklisis dafarva sasaqonlo-materialuri faseulobebiT an fuliT
1431
1600, 8190
1600 1110
an
1431
489. im SemTxvevaSi, Tu danaklisebis da zenormatiuli danakargebis amoReba ver moxerxda damnaSave pirebis daudgenlobis gamo an uari iTqva sasamarTlos mier damnaSave pirebisagan maT amoRebaze, maSin xelmZRvanelis gankargulebiT igi Camoiwereba sawarmos finansur Sedegebze mikuTvnebiT 490. sasaqonlo-materialur faseulobaTa zedmetoba aiReba sawarmos SemosavalSi da aisaxeba 491. sasaqonlo-materialur faseulobaTa afaseba aisaxeba 492. sasaqonlo-materialur faseulobaTa Camofaseba 493. saaqcio kapitalSi Sesatanad damfuZneblebisagan miRebulia materialuri faseu-lobani 494. barteruli operaciebidan miRebuli Semosavali aisaxeba 495. saangariSgebo periodis bolos Catarebuli inventarizaciiT moxda maragebis angariSze ricxuli naSTebis Sesworeba, rac aisaxeba: a) saqoneli _ maragebis zrda _ maragebis kleba 496. b) ZiriTadi maragebi: _ maragebis zrda _ maragebis kleba
8290
1600
1600
8190
1600
8190
8290 1600,2100
1600 1400
1400
6100
1630
7290
40
_ daumTavrebeli samuSaos kleba 498. d) mza produqcia _ zrda _ kleba 499. realizaciidan Semosavlebis Camowera xdeba Semosavlisa da xarjebis angariSebis urTierT SejerebiT 500. Mmza produqciis naSTis koreqtireba 501. Mmasalebis naSTis koreqtireba periodis bolos 502. realizebuli produqciis faqtiuri TviTRirebulebiT Camowera
valdebulebebis aRricxva
3100 moklevadiani valdebulebebi
sinTezuri angariSi _ `moklevadiani valdebu-lebebi~, _ gankuTvnilia im moklevadiani valdebu-lebebis aRsaricxavad, romelic dakavSirebulia sawarmosaTvis miwodebuli saqonlis, masalebisa da sxva aqtivebis Rirebulebis, aseve sawarmosaTvis gaweuli momsaxurebis an sawarmoSi daxarjuli Sromis anazRaurebasTan; aRniSnuli valdebulebebi warmoiSoba saxelSekrulebo pirobebidan da gan-sxvavdebian erTmaneTisagan, amitom finansuri angariSgebis informaciuli uzrunvelyofis mizniT am angariSs exsneba Semdegi angariSebi: `mowodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi~, `miRebuli avansebi~, `gadasaxdeli xelfasebi~, `roialti~, `sakomisio gadasaxdelebi~, `valde-bulebebi sawarmos personalis winaSe~, `valde-bulebebi mekavSire sawarmoebis winaSe~ da `sxva moklevadiani valdebulebebi~.
503. sawarmom SeiZina danadgari, romlis Rirebuleba ori wlis Semdeg unda gadaixados TamasuqiT, wliuri saprocento ganakveTis CaTvliT, rac aisaxeba saTamasuqo valdebulebebis ganaRdeba aisaxeba mowodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi aisaxeba valdebulebaTa gastumreba avansebisa da depozitebis miReba roca sawarmos kontragenti miiRebs misTvis gagzavnil faseulobas (Sesr. samuSaos, gaweul momsaxurebas), miRebuli avansi (an depoziti) SeiZleba aRiarebuli iqnes, rogorc Semosavali imavdroulad, garigebis darCenil Tanxaze Caiwereba saqonlisa da momsaxurebis gagzavnis momentSi dasaSvebia moxdes aseTi Canaweric amasTan erTad, axdenen myid2100 4120
504. 505.
1210 3110
509. 510.
511.
1600
41
512.
513.
514.
515. 516.
517.
velebisaTvis gagzavnili mTeli maragis TviTRirebulebis Camoweras winaswar ganaRdebuli Semosavlebi (Jurnal-gazeTebze xelmowera, samgzavro bileTebis gayidva, winaswar gadaxdili saijaro qira da a.S.) ar iTvleba Semosavlad manam, sanam gaweuli ar iqneba am Semosavlis momtani momsaxureba an myidvels ar miewodeba Sesabamisi saqoneli; aseTi Tanxebis SemosavliT izrdeba sawarmos fuladi nakadebi, magram amasTan, warmoiSoba Sesabamisi valdebulebebic, rac aisaxeba saqonlis miwodebis an momsaxurebis gawevis Semdeg, romlis Rirebulebac adre iyo ganaRdebuli, `winaswar miRebuli Semosavlebis~ an `avansad miRebuli Semosavlebis~ pasiur angariSze naSTebi mcirdeba miwodebuli saqonlis an gaweuli momsaxurebisaTvis gadaxdili TanxiT, romelic rogorc makoreqtirebeli gatareba, aisaxeba Semosavlebis angariSis kreditSi `winaswar miRebuli Semosavlis~ angariSis kreditSi darCenili naSTi (Semosuli Tanxa), rogorc jer kidev mouwodebeli saqoneli (an gauweveli momsaxureba), gadaitaneba momavali saaRricxvo periodSi valdebulebaTa saxiT sawarmos mier saijaro qiris winaswar miReba aisaxeba winaswar miRebuli saijaro qiris Tanxa TandaTanobiT Camoiwereba Semosavlis angariSze sawarmos mier SeZenilia ZiriTadi saSualeba saTamasuqo angariSsworebis pirobiT erTi wlis vadiT (saprocento ganakveTis gansazRvriT), rac aisaxeba
1110,1210
3120
3120
6110
1110,1210
3120
1110,1210 4130
4130 8100
2100
3490
518.
519.
finansuri angariSgebis momzadebisas xdeba wlis kuTvnil saprocento Tanxaze makoreqtirebeli gatareba Tamasuqis dadgenil vadaSi ganaRdeba aRricxvaSi aisaxeba
8210
3410
3410,8210, 1510,3490
1110,1210
520.
1110,1210,
1510
42
521.
522.
523.
524. 525.
yenebisas uprocento Tamasuqi aRricxvaSi aisaxeba nominaluri RirebulebiT, xolo fuladi Tanxebi _ mimdinare RirebulebiT, procentis Tanxa _ daTmobis angariSze saangariSgebo periodis bolos makoreqtirebeli CanaweriT aisaxeba diskontis amortizacia (`xarjva~) da Sesabamisad, gadaxdili procentis xarjebis daricxva Tamasuqis ganaRdebiT mcirdeba diskontis araamortizirebuli nawili, rac aisaxeba uprocento Tamasuqi wminda Tanxis meTodiT aRricxvaSi aisaxeba diskontirebuli (mimdinare) RirebulebiT wliuri angariSis Sedgenisas xdeba koreqtireba saangariSgebo wlis mogebazaralis angariSebaSi saprocento xarjis daricxva da balansSi moklevadiani saTamasuqo valdebulebebis asaxva buRaltrulad Caiwereba: a) Tamasuqis dafarvisas b) Tamasuqis ganaRdebisas
7220
8210
7220
8210,1510
1110,1210
8210
1510
8210 3111
3111 1110,1210
526.
527.
528. 529.
533.
534.
535.
emitenti (gamomSvebi) sawarmos mier dividendis daricxvisas Caiwereba dividendis gamcemi sawarmo Tanxis gacemisas axdens saSemosavlo gadasaxadis dakavebas, rac aisaxeba dividendis gacema aisaxeba dividendis kuTvnili saSemosavlo gadasaxadis biujetSi gadaricxva aisaxeba saprocento xarjebis daricxva, rogorc valdebuleba, aisaxeba saprocento valdebulebis dafarvisas Caiwereba sawarmo klientebisaTvis sagarantio momsaxurebis gawevis mizniT qmnis anaricxebs, rogorc valdebulebas, rac buRaltrulad Caiwereba sagarantio momsaxurebis valdebulebis Sesruleba xdeba anaricxebis xarjze maragis, fuladi saSualebis an xelfasis angariSebTan korespodenciiT saangariSgebo periodis bolos darCenili anaricxebis gamouyenebeli naSTi ixureba xarjebis SemcirebiT anaricxebis Tanxis ukmarisobi-
5310
3420
3420
3320
3420 3320
1110,1210 1110,1210
3430
1600,1210, 3130
3430
7490
7490
3430
43
sas damatebiT Caiwereba xelfasis daricxva xelfasis gacema saSemosavlo gadasaxadis dakaveba socialuri gadasaxadis daricxva sabiujeto valdebulebebis gadaxda angariSvaldebul pirze gacemuli saqveangariSo Tanxa angariSvaldebuli piris mier warmodgenilia saqveangariSod miRebuli TanxiT Sesyidul faseulobaTa damadasturebeli dokumentebi saxelmwifo biujetis sasargeblod gadasaxadebis daricxva aisaxeba a) dRg b) mogebis gadasaxadi g) fizikur pirTaTvis saSemosavlo gadasaxadis dakaveba d) socialuri gadasaxadi e) qonebis gadasaxadi materialuri faseulobis SeZena (dRg-s CaTvliT) Tu momwodeblisaTvis Tanxa imavdrulad aris gadaxdili, maSin dRg-s Tanxa Caiwereba roca saaRricxvo mogeba naklebia sagadasaxado mogebaze, warmoiqmneba gadavadebuli sagadasaxado aqtivi, rac mogebis gadasaxadis Tanxaa da unda aRdges momaval saangariSgebo periodSi. es faqti buRaltrul angariSebze aisaxeba roca saaRricxvo mogeba metia sagadasaxado mogebaze, es warmoSobs gadavadebul sagadasaxado valdebulebas, rac dasabegri droebiTi sxvaobiT gamowveuli momaval saangariSgebo periodSi gadasaxdeli mogebis gadasaxadis Tanxaa
543.
6110 (dRg-s CaTvliT), 9210 3130 7130, 7415 7465 1600,3330 1600,3340
544. 545.
546.
9210,2340
3310
547.
9210
2340,3310
44
valdebulebebis aRsaricxavad. igi iTvaliswinebs fasiani qaRaldebis mosalodnel mimoqcevas. sinTezuri angariSi _ `gadavadebuli gadasa-xadebi da sxva grZelvadiani valdebulebebi~ _ axa-lia moqmed saaRricxvo sistemasTan SedarebiT. misi gamoyeneba dakavSirebulia xarjebisa da Semosav-lebis aRiarebisadmi buRaltuli aRricxvis stan-dartebisa da sagadasaxado kodeqsis gansxvavebul midgomasTan, kerZod, bass-is Tanaxmad, Tu sagada-saxado miznebisaTvis daricxuli cveTa da amor-tizacia metia finansuri angariSgebis mizniT da-ricxulze, maSin sagadasaxado xarji meti iqneba sagadasaxado valdebulebaze, romelic momaval periodSi sagadasaxado valdebulebad iqceva; xdeba am droebiTi sxvaobiT gamowveuli sagadasaxado valdebulebis gadavadeba, amitom, am miznidan gamomdinare, sinTezur angariSTan (`gadavadebuli gadasaxadebi da sxva grZelvadiani valdebulebebi~) iqmneba angariSi _ `gadavadebuli mogebis gadasaxadi~; calke angariSadaa, agreTve, gamoyofili `sxva grZelvadiani valdebulebebi~, sadac aRiricxeba iseTi grZelvadiani valdebulebebi, romlebsac aRniSnul grZelvadian valdebulebebSi ar aRric-xaven. sinTezuri angariSi _ `anaricxeb~-Si aRiric-xeba iseTi gasavlebi, romelTa warmoSobis safuZ-vlebi saangariSgebo periodSi arsebobda; anaricxebi iqmneba daricxvis meTodisa da windaxedulobis principis moTxovnaTa gaTvaliswinebiT da keTdeba sawarmos muSakTa sapensio uzrunvelyofis, ZiriTadi saSualebaTa remontis an sxva grZelvadiani mizne-bisaTvis da eqvemdebareba winaswar Sefasebas.
548. grZelvadiani sasesxo valdebulebis procentis yovelwliuri daricxva da gadaxda buRaltrul angariSebSi aisaxeba: a) movalesTan b) investorTan ZiriTadi valis gadaxda gatardeba: a) movalesTan b) investorTan sesxis sabazro fasis gansazRvrisas masze procentis daricxvas axdenen gamocxadebuli ganakveTebiT, xolo diskonirebas sabazro ganakveTebiT, rac aisaxeba: a) movalesTan
8210 1110,1210
3410 8110
549.
4110 1110,1210
1110,1210 2420
550.
1110,1210
b) investorTan
2420
551.
45
553.
Tu sadamfuZneblo dokumentebiT gaTvaliswinebulia gamosaSvebad nebadarTuli aqciebis mTeli raodenobidan aqciebis erTi nawilis gamoSveba da mis meore nawilis kvlav damfuZneblebs Soris nominalze meti TanxiT ganawileba, maSin damfuZnebelTa valdebuleba aqciebis meore nawilis yidvasTan dakavSirebiT dafiqsirdeba moxovnebis im angariSze, romelic sawesdebo kapitalis Sevsebas ukavSirdeba
1110,1210, 1460 (im TanxiT, rac unda iqnes Semotanili damfuZneblis mier)
46
554.
555.
556.
557.
valdebulebis Sesrulebis momentis dadgomisTanave, aqcionerebi iZenen aqciebis darCenil nawilsac, rac aisaxeba Semdegi CanaweriT kompaniam gamouSva aqciebi nominaluri RirebulebiT, rac faqtiurad gayida ufro meti RirebulebiT, rac aisaxeba aqciebi gaiyida arafulad aqtivebze, romelic fasdeba aqciis mimdinare, sabazro fasiT an aqciaze gacvlili aqtivis sabazro fasiT ss miwis nakveTebis gacvla aqciebze aqciebis xelmoweriT gayidvisas dadebuli kontraqtis safuZvelze warmoiqmneba debitoruli davalianeba kontraqtSi naCvenebi TanxiT da aqciebi xelmoweriT nominaluri da gamocxadebuli Rirebulebis farglebSi; saxelSekrulebo da nominalur Rirebulebas Soris sxvaoba aris saemisio kapitali, rac aisaxeba aqciebi gadaecema aqcionerebs aqciebis Rirebulebis morigi gadaxdis sruli ganaRdebis Semdeg; aqciis Rirebulebis ganaRdeba aisaxeba gatarebiT Tanxebis sruli miRebis Semdeg gamoSvebuli Cveulebrivi aqciebiT iqmneba aqcioneruli kapitali, rac aisaxeba
1210
1460
1210
5110,5140
2130
5110,5140
2110
5110
558.
1492
5121, 5140
559.
1110,1210
1492
560.
5121
5110
561.
562.
aqciis sabazro fasis dagdebis mizniT (e.i. aqciebis gamoSvebiT izrdeba aqciaTa ricxvi da Sesabamisad mcirdeba erTi aqciis sabazro fasi) axdenen arsebul aqcionerTaTvis maT sakuTrebaSi arsebuli aqciebis proporciulad ufasod aqciebis gamoSvebas rezervebis, saeimisio kapitalis an gaunawilebeli mogebis xarjze (e.i. xdeba `bonusuri~ anu kapitalizirebuli emisia), rac aisaxeba kompaniis mier wesdebis an saerTo krebis gadawyvetilebiT aqciebis SeRavaTian fa-
5140
5110
1110
5110,5140
47
563.
sebSi TanamSromlebisadmi miyidva (ofcionis wesiT) fasdeba gayidvis dRes moqmedi sabazro fasebiT an momavalSi SesaZeni aqciebis fiqsire-buli fasiT, rac aisaxeba winaswar dadebuli SeTanxmebis Tanaxmad, kompania Cveulebrivi aqciebis rezervebidan axdens privilegiuri aqciebis konventirebas Cveulebriv aqciebSi gansazRvruli fasebiT, rac aisaxeba nominaluri RirebulebiT. konventirebul da Cveulebriv aqciaTa nominalur Rirebulebas Soris sxvaoba aisaxeba sakredito sxvaobiT _ izrdeba saemisio kapitali da sadebeto sxvaobiT _ mcirdeba gaunawilebeli mogeba aqciebis gamosyidva, riTac mcirdeba kompaniis sakuTari kapitali, aqtivebi da brunvaSi arsebuli aqciebis ricxvi da ara aqvT xmis, dividendebis miRebis da likvidaciis SemTxvevaSi, qonebrivi pretenziis ufleba, aisaxeba gatarebiT (gamosyidvis operacia aisaxeba faqtiuri danaxarjebis sididiT) meorad bazarze aqciebis gayidviT gamosyidulsa da faqtobrivad gadaxdil fass Soris warmoqmnili sxvaoba unda daregulirdes saemisio kapitaliT, magram Tu kompanias saemisio kapitali ar gaaCnia, maSin aqcia gaiyideba SeZenis fasze naklebi TanxiT da zarali ifareba gaunawilebeli mogebiT; aqciebis meoradi gayidva aisaxeba: a) gamosyiduli fasiT b) gamosyidvaze dabali fasiT gayidva g) gamosyidvaze maRali fasiT gayidva Sps-s registraciis dros Seqmnili kapitali da masTan dakavSirebuli operaciebi aisaxeba gansazRvruli vadis Semdeg damfuZnebelma Seitana Tavisi wili kapitali avejis saxiT sazogadoebidan gasuli erTerT partniors mieca misi wili fulis saxiT, rac amcirebs kapitals gasuli par-
5120,5140
5110
564.
5120
5110, 5140
565.
5130
1110,1210
566.
567.
568.
2170
1460
569.
5150
1110
48
570.
571.
572.
tnioris wilis proporciulad kapitali izrdeba axali partnioris miRebiT da damatebiTi SenatanebiT (rac iuridiulad unda iqnes registrirebuli), romelic aisaxeba miznobrivi daniSnulebis rezervebis Seqmna buRaltrulad gatardeba dividendebis (romelic ar aris xarji da misi sididiT ar mcirdeba dasabegri mogeba) daricxva Semdegnairad gatardeba dividendebi aqciebiT gacemis gamocxadebis dRes Caiwereba aqciebis gacemis dRes gakeTdeba Canaweri ZiriTadi saSualebebis gadafasebis rezervi ZiriTadi saSualebebis realizaciis Semdeg aRiarebuli iqneba mogebad, rac aisaxeba
1000-2000
5150
5310
5310
577.
1110,1210
3120 4220
an
578.
an
6110
579.
1610
580.
49
581.
582.
583.
584.
585. 586.
587.
588.
589.
bas: a) gayiduli saqonlis Rirebulebis Camowera; b) saqonlis konsignaciis wesiT (saqonlis realizacia Suamavlis saSualebiT) realizaciidan amonagebis gatareba saqonlis ganvadebiT gayidva gadavadebis procentis gaTvaliswinebiT aisaxeba ganvadebuli gayidviT warmoqmnili grZelvadiani moTxovnis mimdinare nawili aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT (pirveli wlis monacemebiT) misaReb procentebze warmoqmnili moTxovnebisa da saprocento Semosavlebis aRiareba daricxvis meTodiT aisaxeba (pirveli wlis monacemebiT) ganaRdebis TariRis dadgomisas ganvadebuli gadaxdis da misi Sesabamisi procentis Semosavali aisaxeba gatarebiT (pirveli wlis monacemebiT) realizaciidan amonagebis aRiareba aisaxeba gadasatvirTad gadawyobili saqoneli Camoiwereba, rogorc gayiduli da ar aisaxeba saangariSgebo balansSi amonagebis aRiareba dauSvebelia myidvelis mier, Tu garigebis mixedviT Tanxebi Semosulia, magram saqoneli araa mzad gadasatvirTad, am SemTxvevaSi miRebuli Tanxebi aisaxeba, rogorc kreditoruli davalianeba (avansi) damkveTisagan dasrulebuli samuSaoebis moculobis mixedviT gadaxdili Tanxebi Semosavlad aRiarebas eqvemdebareba kontraqtiT gaTvaliswinebuli samuSaoebis damTavrebis Semdeg, rac aisaxeba momsaxurebis mTliani moculobidan wilis aRiareba mocemuli saangariSgebo periodis Semosavlad aisaxeba gatarebiT
7210 1110,1210
1611 6110
6110
2395
1820
8110
1110, 1210
1475, 1820
6110,3330 1670
1110,1210
3120
1110,1210 an 3120
6110
1110,1210 an 1410
6110
590.
Tu momsaxurebis gawevis procesSi sawarmos momxmareblebisagan winaswar miRebuli hqonda Tanxa (avansi), maSin Semosavlebis aRiarebasTan
3120
6110
50
591.
592.
593.
erTad aRricxvaSi asaxva unda hpovos valdebulebis Semcirebam Tu ukve aRiarebuli Semosavlis mimarT warmoiqmneba gaurkvevloba da saeWvoa misi miReba, amonagebi ar mcirdeba da saeWvo Tanxa aisaxeba Sesabamisi saangariSgebo periodis xarjebSi saeWvo moTxovnebis koreqtirebiT momsaxurebis gawevisas Semosavlebis aRiareba xdeba gansazRvruli samuSaos meTodiT, romelic gamoiyeneba calkeuli saxis momsaxurebiT (mag.; stomatologis Semosavali, auditoruli firmis Semosavali da a.S.) miRebuli Semosavlebis buRaltruli aRricxvisaTvis da amonage-bis aRiareba aisaxeba calkeuli saxis damTavrebuli samuSaoebis mixedviT SemkveTidan miRebuli gadaxdebi Semosavlad ar aRiardeba manam, sanam ar dasruldeba mTavari saxis momsaxureba da yvela saxis momsaxurebis dasrulebis Semdeg xdeba Semosavlebis aRiareba Semdegi gatarebiT
1415
1410
1110,1210 an 1410
6110
1110,1210 an 3120
6110
594.
595.
596.
momsaxurebis gawevidan miRebuli Semosavlis (mag.:sareklamo komisiis gasamrjelos) aRiareba amonagebis saxiT xdeba im saangariSgebo periodSi, romelSic ganxorcielda momsaxureba (reklamis publikacia an Cveneba); Tanxis miReba momsaxurebamde (reklamis demonstraciamde) unda aisaxos miRebul avansad Semdegi gatarebiT momsaxurebis (reklamis publikaciis an gamoqveynebis) TariRiT miRebuli avansi iTvleba gamomuSavebul Semosavlad da aisaxeba sadazRvevo kompaniis sakomisio gasamrjelo, romelic kompaniisagan ar moiTxovs Semdegi momsaxurebis gawevas, kompaniis mier amonagebad aRiarebuli iqneba sadazRvevo polisis ZalaSi Sesvlis an ganaxlebis TariRisaTvis, magram, Tu kompaniisagan moT-
1110,1210
3120
3120
6110
1110,1210
4410
51
597.
598.
xovnili iqneba momsaxurebis gaweva polisis moqmedebis vadis ganmavlobaSi,sakomisio gasamrjelo, an misi nawili dafiqsirdeba,rogorc momavali periodis Semosavali Tu aRiarebuli iqneba polisis moqmedebis periodis amonagebebad, maSin Caiwereba winaswar gadaxdili swavlis safasuri aRiarebulia miRebul avansad da Sesabamisad, kreditorul davalianebad
4410
6110
1110,1210
3120
599.
600.
601.
602.
603.
604. 605.
606.
607.
kreditoruli davalianeba mcirdeba amonagebis aRiarebis Sesabamisad, rac aisaxeba yovel saangariSgebo periodSi gatarebiT Semosaval-meTodiT saxelmwifo grantebs Semosavlebad aRiareben im saangariSgebo periodSi, romlebSic gaiweva danaxarjebi grantiT dafinansebul RonisZiebebze; grantis miReba, romliTac igi fiqsirdeba gadavadebul Semosavlad, aisaxeba gatarebiT yovel saangariSgebo wels gaweuli danaxarjebis dasafinanseblad gadavadebuli Semosavali aRiarebuli iqneba mimdinare periodis Semosavlad Tu grantiT dasafinansebel RonisZiebaze xarjebi gaiweva saangariSgebo periodis ganmavlobaSi, grantis miRebis operacia aisaxeba rogorc periodis Semosavlad aRiarebuli sawarmoebs saxelmwifo grants aZleven ukve gaweuli xarjebis kompensaciisTvis da mas ganixilaven, rogorc gansakuTrebul (SemTxveviT, araordinalur) da im periodis Semosavlad, roca igi iqna miRebuli grantiT ZiriTadi saSualebis SeZena aisaxeba pirvel saangariSgebo wels (obieqtis eqspluataciis dasawyisSi) cveTis daricxva Caiwereba imavdroulad xdeba saxelmwifo grantebidan Semosavlis aRiareba kapital-meTodis gamoyenebisas granti pirdapir aisaxeba sakuTari kapitalis Semadgen-
3120
6110
1110,1210
4410
44105330
6190
1110,1210
6190
1110,1210
9110
2100 7100
4410 2200
4410
8190
1110,1210
4410
52
608.
609.
610.
611.
lobaSi xarjebis dafarvamde da ZiriTadi saSualebebis obieqtis SeZenis operacia iseve gatardeba, rogorc es Semosaval-meTodis dros iyo pirvel saangariSgebo wels (obieqtis eqspluataciis dasawyisSi) cveTis daricxva aisaxeba grantis saxelmwifosTvis dabruneba aisaxeba a) `gadavadebuli Semosavlis~ angariSis daxurva da grantis dabrunebis valdebulebebis warmoqmna b) akumulirebuli amortizaciis aRiareba saangariSgebo periodis xarjebad SemosavlebTan dakavSirebuli grantebis dabruneba aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT: a) gadavadebuli Semosavlebis angariSze jer kidev auRiarebeli Semosavlebis naSTis Camowera da gadavadebuli Semosavlis angariSis daxurva b) darCenili Tanxa, romelic dabrunebas eqvemdebareba, aisaxeba sangariSgebo periodis zaralSi (xarjebSi) daricxvis gziT saangariSgebo periodis bolos `Semosavlis~ angariSis daxurva aisaxeba: _ Semosavali produqciis, saqonlis (samuSaos, momsaxurebis) realizaciidan _ ukandabrunebuli saqonlis, produqciis Rirebuleba da diskonti (daTmoba) _ miRebuli Semosavali barteruli gacvlidan _ realizebuli saqonlis Camowera gatardeba
4410
2200
4410
3180
8292
3180
4410
3180
8292
3180
53
jebi/SeZena~, `arapirdapiri xelfasi~, `socialuri danaricxebi arapirdapir xelfasze~, `cveTa da amortizacia~, `remontis danaxarjebi~, `sasaqonlomaterialuri maragebis koreqtireba~ da `sxva saoperacio xarjebi~. sinTezuri angariSi _ `realizebuli saqonlis TviTRirebuleba~ _ gankuTvnilia savaWro sferos sawarmoebSi realizebuli saqonlis TviTRirebulebis aRsaricxavad da moicavs Semdeg angariSebs: `gayiduli/SeZenili saqoneli~, `SeZenili saqonlis ukan dabruneba da fasdaTmoba~, `sasaqonlo-materialuri maragis koreqtireba~. sinTezuri angariSi _`saerTo da administra-ciuli xarjebi~ _ gankuTvnilia im danaxarjebis aRsaricxavad, romelic Sesuli ar aris mza produq-ciisa da realizebuli saqonlis TviTRirebulebaSi, raSic Sedis: administraciuli xelfasi danaric-xebiT, saerTo daniSnulebis ZiriTadi saSualebebis cveTa da remontis danaxarjebi, aramaterialuri aqtivebis amortizacia, telesakomunikacio momsaxu-rebis danaxarjebi, iuridiuli, auditoruli, sakonsultacio da sxva momsaxurebis danaxarjebi, saeWvo moTxovnebis Camowera da sxv.
612. 613. sawarmoSi miRebulia kreditiT SeZenili masalebi sameurneo Tvis ganmavlobaSi sawyobidan gacemulia ZiriTadi da damxmare masalebi daricxulia sameurneo Tvis xelfasi. m.S. ZiriTadi da damxmare personalis ganxorcielda daricxuli xelfasis Tanamdevi socialuri daricxvebi sawarmo mowyobilobis cveTis daricxva aisaxeba qonebis dazRvevisaTvis gadaxdili Tanxidan Tvis xarjis Camowera 1620,3341 1630,7195 3110 1620
614.
1630,7195
3130
615.
1630,7195
3370
616. 617.
7195 7195
2250 1790
618.
619.
620.
621.
sameurneo TveSi realizebulia produqcia dRg-s CaTvliT, saidanac myidvelma SeZenis momentSi gadaixada nawili, xolo danarCenze gacemuli iqna savaWro krediti pirobiT mudmivi da cvladi sawarmoo zednadebi xarjebi produqciis TviTRirebulebaSi aisaxeba gamoSvebuli produqciis moculobis mixedviT gasanawilebeli zednadebi xarjebi iTvleba im periodis xarjebad, romelSic iqna gaweuli; igi buRaltrulad aisaxeba gatarebiT, (amiT zednadebi xarjebi ixureba) Tu ganawilebuli, anu mikuTvnebuli mudmivi zednadebi xarjebi sWarbobs faqtobrivad gaweuls, sxvaobaze Sedgeba gatareba (am gatarebiT ang. 7195 ixureba)
1110,1210, 1410
6110,3330
1630
7195
5330
7195
7195
5330
54
622.
ZiriTadi warmoebis saamqrodan sawyobSi gadaeca mza produqcia, rac aisaxeba gatarebiT mza produqcia realizebulia TviTRirebulebiT daricxulia administraciis muSakTa xelfasi daricxuli administraciis muSakTa xelfasze socialuri gadasaxadi daricxulia mimdinare periodis saijaro qira daricxulia administraciuli Senobis cveTa uimedo valebis xarjebis aRiareba gatardeba dairicxa qonebis gadasaxadi gadaxdilia sakonsultacio momsaxurebis Rirebuleba warmodgenili iqna satransporto sawarmos angariSfaqtura produqciis gadatvirTvisaTvis gaweul momsaxurebaze daricxulia tvirTis gamcileblis anazRaureba daricxulia socialuri gadasaxadebi daricxulia sareklamo momsaxurebisaTvis sesxis aRebis organizebasTan dakavSirebuli xarjebis aRiareba periodis xarjebad sesxis Sesabamisi saprocento gadaxdis aRiareba aisaxeba periodis xarjebad sesxis aReba gatardeba Tvis saprocento xarji aRiricxeba moklevadiani Tamasuqis gacema sesxis miRebaze aisaxeba: a) nominaluri valdebulebis aRiareba b) mTliani TanxiT valdebulebis aRiareba warmoebis zednadebi xarjebi aRiricxeba grZelvadiani ijariT aRebuli ZiriTadi saSualebebis cveTis daricxva aisaxeba daewera warmoebaSi gamovlenili wuni ZiriTad warmoebas, rac aisaxeba
1640
1630
631.
7340
3110
636.
8210
1110,1210 8210
3210 3210
640. 641.
642.
1600,7190
55
643.
644.
645.
646.
647.
648.
649.
gaiyida moralurad gacveTili avtomanqana, ris gamo: a) Camoiwera realizebuli avtomanqanis akumulirebuli cveTa b) Camoiwera realizebuli avtomanqanis narCeni Rirebuleba g) miRebulia salaroSi avtomanqanis Rirebuleba d) avtomanqanis gayidvidan miRebulia mogeba daricxulia misaRebi procenti moklevadiani Tamasuqidan daricxulia bankis kreditiT sargeblobisaTvis gadasaxdeli procenti daricxulia moijaresTan ijariT aRebuli qonebis sargeblobisaTvis saijaro qira daricxulia moijaresTan ijariT gacemuli qonebis sargeblobisaTvis saijaro qira warmoqmnili gadavadebuli sagadasaxado aqtivi aisaxeba gatarebiT warmoqmnili gadavadebuli sagadasaxado valdebuleba
8210
3410
7420
3440
1830
8150
2340, 9210
3310
9210
3310, 4210
56
650. 651.
aisaxeba mogebis gadasaxadis daricxva gatardeba roca saaRricxvo mogebis gadasaxadi metia sagadasaxado mogebis gadasaxadze, maT Soris warmoSobili droebiT sxvaobaze, rogorc gadavadebul sagadasaxado valdebulebaze, Sedgeba buRaltruli muxli
2340,9210 9210
Ggadasaxadebis aRricxva
gasuli saukunis 90-iani wlebis miwuruls sagadasaxado kanonmdeblobaSi Setanilma cvlilebebma sabuRaltro da sagadasaxado aRricxvis gamijvna gamoiwvia, Tumca nebismieri gadasaxadi sabuRaltro aRricxvis monacemebis safuZvelzea formirebuli da gadasaxadis gamoangariSeba-gadaxdis operacia sabuRaltro aRricxvis aRricxvis erT-erT sameurneo operaciad iTvleba,magram,radganac ama Tu im gadasaxadis sidide sagadasaxado aRricxvis wesebidan gamomdinareobs,amitom aucilebeli xdeba sabuRaltro aRricxvis maCveneblis sagadasaxado aRricxvis Sesabamis maCvenebelze dayvana; saqarTvelos sakanonmdeblo-normatiul aqtebSi Semovida axali cneba-sagadasaxado aRricxva, romelic Tavisi SinaarsiT da specifikuri wesebiT gansxvavdeba sabuRaltro aRricxvis wesebisagan da gulisxmobs mxolod dabegrvis mizniT aRricxvas sagadasaxado aRricxvis wesebSi Sedis: Semosavlebis da xarjebis aRricxvis principebi,romelic gulisxmobs gadamxdelis mier Semosavlebisa da xarjebis sworad da droulad aRricxvas da maT mikuTvnebas imave saangariSo periodisaTvis,roca miRebuli iqna Semosavlebi da gaweuli iqna xarjebi; Semosavlebisa da xarjebis aRiareba daricxvis meTodiT (gaTvaliswinebulia bass-iT), romelic gulisxmobsSemosavlebis miRebis momentad saqonlis miwodebis CaTvlas; Semosavlebisa da xarjebis aRiareba sakaso meTodiT,romlis gamoyenebiTac gadasaxadis gadamxdeli Semosavals aRiarebs da aRricxavs misi miRebis momentSi,xolo xarjebs-gamoqviTavs maTi ganaRdebis Semdeg. sagadasaxado aRricxvasTan dakavSirebuli sameurneo operaciebi aisaxeba Semdegi buRaltruli gatarebebiT
654
9210
3310, 4210
655
2340,9210
3310
656
5330
3310
57
gadawyvetileba (saaRricxvo politikidan gamomdinare), romgadavadebuli gadasaxadebi aRricxvasa da angariSgebaSi ar aisaxos,am SemTxvevaSi igi saaRricxvo mogebas gansazRvravs saangariSgebo periodis mixedviT koreqtirebis formis gamoyenebiT 2. saSemosavlo gadasaxadis
aRricxva
657 658 659 660 xelfasis daricxva aisaxeba saSemosavlo gadasaxadis dakaveba gatardeba xelfasis gacema aisaxeba saSemosavlo gadasaxadis biujetSi gadaricxva 1630 an 7110 3130 3130 3320 3130 3320 1110 1210
671
3330
58
672
Tu rezidents momsaxurebas ararezidenti piri uwevs,maSin rezidenti(sagadasaxado agenti)ibegreba ukudabegvriT,anu rezidenti ararezidentisaTvis kuTvnili Tanxidan gansazRvravs dRg-s Tanxas,rac aisaxeba: -ararezidentis winaSe davalianebis warmoqmna -biujetis kuTvnili dRg-s daricxva -biujetSi dRg-s gadaricxva
3350
674.
aqcizuri saqonlis, sawarmos mier SeZenili aqcizuri produqciis sawarmoeblad mTlianad gamoyeneba aisaxeba: - saqonlis SeZena
1610 an 1620 (saqonlis Rirebule ba sabiTumo fasebiT aqcizis gareSe) 1410 (mTliani anazRaur ebuli TanxiT)
- saqonlis miwodeba
59
TanxiT) - biujetisaTvis kuTvnili aqcizis Tanxis gadaricxva 3350 (aqcizis mTliani TanxiT) 3360 (momwodeblebze gadaxdili aqcizis TanxiT), 1210 (biujetSi gadasaricxi aqcizis TanxiT) 1640
675.
aqcizuri saqonlis savaWro qselSi gatana aisaxeba sawyobidan saqonlis gatanisas aqcizis daricxva aisaxeba biujetSi kuTvnili aqcizis Tanxis gadaricxva saqonlis realizaciis Semdeg sawarmoSi kuTvnili aqcizis Tanxis Semosvla aisaxeba SeZenili aqcizuri markebis Rirebuleba gatardeba biujetisaTvis kuTvnili aqcizis Tanxis daricxva aqcizuri saqonlis miwodebis Semdeg aisaxeba gadaxdili aqcizis gaqviTva aisaxeba
1641
676
5330
3350
677 678
1210 5330
679 680
3360 1410
681
3350
683
60
gamoyenebuli literatura:
1. buRaltruli aRricxvis angariSTa gegma, baf, Tb., 1999 w.
2. buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebi. 2005, baf, Tbilisi. 3. l. grigalaSvili, aRricxva da gadasaxadebi, Tb., 2006 w.
4. e. kupreiSvili, buRaltruli aRricxvis kursi, Tb., 2005 w. 5. i. mesxia, d.jalaRonia, buRaltruli aRricxva, Tb., 2006 w. 6. r. ZaZamia, finansuri aRricxva da angariSgeba, Tb., 2002 w. 7. e. xarabaZe, buRaltruli aRricxva saerTaSoriso standartebiT, Tb., 1998 w. 8. a. xorava, n. sreseli, n.kvataSiZe, z. gogriWiani, buRaltruli aRricxva, Tb., 2006 w.
61
62