ANKARA NVERSTES MHENDSLK FAKLTES

JEOFZK MHENDSL BLM

MSS-414

AFET YNETMNE GR
HHG AFET YNETM Ders- 1 1

MSS-414

- AFET - AFET DNGS - AFET YNETM - BTNLEK AFET YNETM - TERMNOLOJ - ACL DURUMLAR ve KRZ - AFET DENKLEM - TEHLKE - ZARAR GREBLRLK - RSKLER - RSK YNETM
HHG AFET YNETM Ders- 1 2

AFET

Afet

nsanlar iin, fiziksel, ekonomik ve sosyal kayplar douran, normal yaam ve insan faaliyetlerini durdurarak veya kesintiye uratarak topluluklar etkileyen, ve etkilenen topluluun kendi imkan ve kaynaklaryla stesinden gelemeyecei, doal, teknolojik veya insan kkenli olaylar ve dourduu sonulardr. Afeti deiik ekillerde tanmlamak mmkn olsa da, bu tanm, Birlemi Milletler tarafndan kabul edilmi en yaygn kullanma sahip olan Afet tanmdr.
HHG AFET YNETM Ders- 1 3

AFET YNETM

Afet Ynetimi

Afetleri nlenme ve etkilerinden korunma amacyla, afet dngsnn ana aamalarnda yaplmas gereken faaliyetin planlanmas, desteklenmesi, ynlendirilmesi, koordinasyonu ve uygulanmas iin toplumun tm kurum ve kurulular ile imkan ve kaynaklarnn bu ortak ama dorultusunda kullanmn gerektiren bir ynetim eklini ifade eder.
Afet Ynetimi dngs

Afet Mdahaleyle balayan, yiletirme dneminin ardndan Yeniden na, Zarar Azaltma ve Afete Hazrlk almalaryla devam eden sretir.
HHG AFET YNETM Ders- 1 4

AFET YNETM EVRELER

R S K
MDAHALE HAZIRLIK
AFET AFET

A C L D U R U M Y N E T M

Y N E T M
HHG

ZARAR AZALTMA YLETRME YENDEN N A

AFET YNETM

Ders- 1

Ayn zamanda Afet Ynetimi;

Mhendislik, planlama, ynetim ve bilgi teknolojileri, aratrma-gelitirme sonularn kullanarak; Doal, teknolojik ve insan kkenli afetlerde toplumun fiziksel, sosyal, ekonomik ve psikolojik kayplara uramamas veya olas kayplarn en dk dzeyde tutulmasn salayan, zgn kural ve yntemleri olan ok ynl, ok aktrl, ok disiplinli, dinamik bir ynetim eklidir.
HHG AFET YNETM Ders- 1 6

BTNLEK AFET YNETM

Btnleik Afet Ynetimi

Afet ncesi ve afet sonras almalarnn bir btn halinde ele alnp planlanmas zorunluluundan ortaya kan yaklam ifade eder. KAPSAMLI AFET YNETM veya ADA AFET YNETM olarak da adlandrlr. Afetlerin nlenmesi ve zararlarnn azaltlabilmesi iin, afete yol aabilecek tehlike ve risklerin belirlenmesini, bunlarn afete yol amasnn nlenmesini, mmknse aklc yntemlerle ortadan kaldrlmasn, meydana gelebilecek olumsuz etkilerin kontroln hedefleyen kapsaml bir afet mcadelesidir. Bu mcadele ierisinde, en sade bireyden en yetkili makamlara kadar, herkese grev ve sorumluluk dmektedir
HHG AFET YNETM Ders- 1 7

Afet ncesi faaliyet hedefleri

Afet zararlarnn azaltlmas almalarn kalknmann her aamasna dahil etmek ve bylelikle mevcut riskin artmasn nlemek ve srdrlebilir bir kalknma salamak, Meydana gelebilecek olaylardan, en az zarar ve fiziksel kayplarla kurtulabilmek iin gereken teknik, idari ve yasal nlemleri zamannda almak, Mmkn olan hallerde olaylar nlemek, mmkn olmayan hallerde ise, kurtarma, ilk yardm ve iyiletirme almalarnn zamannda, hzl, verimli ve etkili bir ekilde yaplmasn salamak, Toplumun her kesimine, afet olaylarn etkilerinden en az zararla kurtulabilmeleri iin gerekli bilgileri iletmek, Afet eitimi programlarn uygulamak ve toplumda bir zarar azaltma kltr oluturmak,
HHG AFET YNETM Ders- 1 8

Afet sonras faaliyet hedefleri

Mmkn olan en fazla saydaki insan kurtarmak ve salklarna kavumalarn salamak, Afetlerin dourabilecei ikincil tehlike ve risklere kar insan cann ve maln koruyucu dzenlemeleri yapmak, Afetten etkilenen topluluklarn hayati ihtiyalarn mmkn olan en ksa zamanda ve en akc yntemlerle karlayarak, blgedeki hayatn bir an nce normal hale getirilmesini salamak, Afetin dourabilecei ekonomik ve sosyal kayplarn en dk dzeyde kalmasn, psikolojik yaralarn bir an nce sarlmasn temin etmek, Afetten etkilenen topluluklar iin salkl, emniyetli ve gelimi yeni bir yaam evresi kurmak,
HHG AFET YNETM Ders- 1 9

TERMNOLOJ
Sismik Bo e luk k i l Ris n rdm Teh a o Y y k l s Afe a kA n i A d r fet Y t Koo na m u net lizi r P u i s m ikolojik d i E rk e l D e i s tek n Uy c A f e t A le ar Tbb a h a d M e t e a f A e A ktif Fa m m r i m y t d a e l r i l i i a m i y t D v Y c e n l ep i n y S i k l s i Ac Lojisti r i em R B k Planlama t id e f s Yen g A n ik de l D r iden i t ti il A fe b a e Yap r at m r a lan Y G r ma apasite a Kriz ar K Z Risk Haz m rlkl n a m lt za A r d ra a Z l Olm e s t n a Ke E i t a i ci Eiti Direnl m n k mi al i Toplu K r i l Senary m bi e l o Tatbi r kat Srd
HHG AFET YNETM Ders- 1 10

Afet ynetimiyle ilgili konulardan bahsederken kullanlan terimler ve bunlarn ifade ettii anlamlar, birbirine kartrlabilmekte bazen yanl kullanlarak farkl anlamalara neden olunabilmektedir. Bu dersler boyunca baz terimler zgn bir konu olarak ayrntl biimde ele alnmakta rneklemeyle izah edilmekte, dier terimlerin ise sadece anlamlar aklanmaktadr.

Afet terminolojisi

ok karlalan terimlerin bazlar; Kriz, Tehlike, Risk, Risk Analizi, Koordinasyon, Psikolojik Destek, Lojistik Planlama, Zarar Azaltma, Kapasite Oluturma, yiletirme, Hazrlkl Olma, Srdrlebilir Kalknma, Svlama, Erken Uyar, Sismik Boluk, Yeniden Yaplanma, Kentsel Dnm, Acil Yardm, lk Yardm, Afet Tbb, Afet Dngs, Eiticilerin Eitimi, Kapasite Yaratma, Direnli Toplum, Zarar Grebilirlik, Afet Bilinci, Afete Mdahale v.b. gibi
HHG AFET YNETM Ders- 1 11

Afet ynetimiyle ilgili terimler

Acil Durum

ACL DURUMLAR ve KRZ

vedilikle mdahale etmeyi gerektiren tm durum ve olaylar ile bu haller ortadan kalkana kadar yaplmas gerekenleri ifade eder. Balang, gelime, pik noktaya ulama ve sona erme safhalar olan, sreklilii bulunmayan bir ynetim biimidir. Acil durumu gerektiren nedenlerin ortadan kalkmasyla sona erer.
Kriz Acil Durum Ynetimi

Snrl koullarda, ivedilikle mdahale gerektiren durum ve olayn ortaya kmasdr. Siyasi, Diplomatik, Sosyal, Ekonomik konularda yaanan geici dnemleri ifade eder. Kriz srasnda ve snrl bir sre ierisinde, baz zel nlemlerin de uygulanmaya konduu geici bir ynetim biimi.
HHG AFET YNETM Ders- 1 12

Kriz Ynetimi

Olaanst Hal

lgili yasadaki tanmlanan koullarn ortaya kmas veya kma ihtimali bulunmas dikkate alnarak belirli bir blge veya lke tamam iin Bakanlar Kurulu tarafndan verilebilen bir karardr.
Olaanst Hal Ynetimi

Doal afetlerde, Tehlikeli salgn hastalklarda, Ar ekonomik bunalmlarda, iddet ve terr olaylarnda, Anayasa ile kurulan hr demokratik dzeni veya temel hak ve hrriyetleri ortadan kaldrmaya ynelik yaygn iddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya kmas, kamu dzeninin ciddi ekilde bozulmas hallerinde siyasi iradenin tercihiyle alt ay sreyle bavurulan bir idare biimi olarak tanmlanr.
HHG AFET YNETM Ders- 1 13

AFET DENKLEM

Tehlike x

Zarar Grebilirlik

AFET

Afet, bir olay veya tehlikenin kendisi deil, yol at kayplar ile dourduu olumsuz sonulardr.
HHG AFET YNETM Ders- 1 14

TEHLKE

Tehlike

nsan topluluklar iin olumsuz etkiler dourma potansiyeli olan doal, teknolojik ve insan kkenli her trl etkeni yada olay ifade eder. Bir baka deyile; fiziksel, ekonomik, sosyal kayplara yol aabilecek afetleri aniden veya yava yava ortaya karan kaynaktr. 9Doal tehlikeler Yerkabuu, Meteorolojik, Kozmik, 9nsan kkenli tehlikeler Teknolojik, Sosyal, Kltrel, Ekonomik
HHG AFET YNETM Ders- 1 15

Balca tehlike trleri

ZARAR GREBLRLK

Zarar Grebilirlik

Bir toplumun, bir yapnn veya bir hizmetin, afet tehlikesi olutuunda grebilecei hasar veya zararn olas lsn etkileyen faktrler olarak tanmlanr. Ayn zamanda Zarar Grebilirlik; herhangi bir tehlikenin etkilerini tahmin etme, verecei zararlar azaltma, sonularna diren gsterme ve baa kma, normal yaama dnebilme konularnda, bir insann yada sosyal grubun imkan ve kapasitelere sahip olma dzeyini ifade etmektedir. Zarar grebilirlii, fiziksel sosyal ve ekonomik zarar grebilirlik e ayrarak incelemek mmkndr.
HHG AFET YNETM Ders- 1 16

nsan eliyle oluturulmu yaplar, alt yaplar, evre, tarm, sanayi, retim vb. unsurlar ile toplumlarn fiziksel kapasiteleriyle ilgili olas afet etkilerini kapsamaktadr.
Sosyal zarar grebilirlik

Fiziksel zarar grebilirlik

Toplumun nfusu, nfus younluu, ya ve cinsiyet oranlar, eitim ve kltr dzeyleri ile dier ilgili sosyal faktrleriyle ilgili olas afet etkilerini iermektedir.
Ekonomik zarar grebilirlik

Ekonomik yaam biimi ve ilikilerin nasl dzenledii, yrtld, retim ve geim salamayla ilgili imkan ve kapasitelerin olas afetten etkilenmesini kapsamaktadr.
HHG AFET YNETM Ders- 1 17

ASLINDA AFET BR SONUTUR

Tehlike
DEPREM SEL FIRTINA I HEYELAN VOLKAN TSUNAM KURAKLIK SAVALAR KAZALAR vb.....
HHG AFET YNETM Ders- 1 18

Zarar Grebilirlik
YETERSZ
Kurumsallama Eitim Tatbikat Beceri Yatrm Basn zgrl Gvensiz Fiziksel evre stikrarsz ekonomi Kt yaam koullar

= AFET

Temel Nedenler Deiken Nedenler Dier Nedenler

Yoksulluk Snrl imkan ve kaynaklar deolojiler Ekonomik sistem Kltrel alkanlklar

TEHLKEL
Zemin Bina Altyap

AIRI
Nfus ehirleme evre kirlilii

RSK

Risk

Bir olayn meydana getirebilecei olumsuz sonularn tm risk kavramn oluturur. Mhendislik ve sigortaclkta kayp olasl olarak da tanmlanmaktadr. Riskten yani kayp olaslndan bahsedebilmek iin, belirli bir yerde, belirli bir byklkte bir tehlike veya olayn olmas, mevcut deerlerin bundan zarar grebilir olmas, etkilenme veya zarar grebilirlik oranlarnn tahmin edilebilmesi gerekmektedir.
HHG AFET YNETM Ders- 1 19

Risk Denklemi

Risk =

Zarar Tehlike X Grebilirlik

__________________________________________________________________________________

Afetin Ynetilebilirlii

Afetin ynetilebilirlii; Afetlerden korunma ve nleme almalarnn, RSK YNETM anlayna dayal kapsaml bir afet ynetimi erevesinde yaplma baarsdr
HHG AFET YNETM Ders- 1 20

RSK YNETM

Risk Ynetimi

Belirlenen tehlike ve risklerin, bir afet halini almadan atlatlmas amacna ynelik nlem ve almalarn bir plan dahilinde yerine getirilmesidir. Risk Ynetimi almasnda; tehlike ve riskler belirlenmekte, risk senaryolar hazrlanmakta, korunma ve zarar azaltma nlemleri seilmekte, sonular gncel haritalar ve grafiklere ortaya konmakta, kullanlabilecek kaynak ve imkanlar belirlenmekte, afetten korunma ve afet mdahalesi iin en uygun seenek ve ncelikler hakknda kararlar alnp uygulamaya geilmektedir.
HHG AFET YNETM Ders- 1 21

Halkn ve karar vericilerin mevcut riskleri alglama eksiklii giderilmeli, Afeti nleyici ve zararlarn azaltc politika ve eylemler sratle uygulamaya konulmal, Zarar azaltma ve hazrlk almalarna kaynak ayrlmal ve kapasite oluturulmal, Youn gnlk risklerle i ie yaayan insanlara, gelecekte karlaabilecekleri risklerin nemi aklanmal, Risklerin byk bir ksmnn nlenebilir veya zararlarnn azaltlabilir olduu konusunda toplum bilgilendirmeli ve eitilmeli, nsani yardm kurulular, sivil toplum kurulular, meslek odalar ve gnll yardm almalar desteklenmeli,
HHG AFET YNETM Ders- 1 22

Risk Ynetiminin baars iin;

SON SZLER

Tehlikeleri, zellikle de doal olanlar ortadan kaldramayz.. Riskleri en alt dzeye indirebilmek iin yaplacak ok ey vardr.. Riskleri azaltmakla, kayplarn daha az, acil yardmlar daha hzl ve yeterli klabiliriz.. Zarar grebilirlii azaltmak, ancak planl ve etkin kaynak kullanmyla baarlabilir.. Bir yaam gerei olan afetlerin olumsuz etkilerini azaltabilmek bize baldr.. Afet, ynetilmesi zor ve riskli bir sretir..
HHG AFET YNETM Ders- 1 23

ANKARA NVERSTES MHENDSLK FAKLTES

JEOFZK MHENDSL BLM
MSS-414

AFET YNETMNE GR
H. Hseyin GLER
hhguler@yahoo.co.uk
HHG AFET YNETM Ders- 1 24