1.

Voved

1.1. Cerebrospinalen likvor

Likvor ili cerebrospinalna te~nost e bistra te~nost koja go

ispolnuva subarahnoidalniot prostor na mozokot i rbetniot mozok. Likvorot
go opkru`uva mozokot i r’betniot mozok od site strain vo vid na ,,pernica,, i
gi za{tituva vo nivniot kosken oklop. Subarahodidalen proctor e prostorot
pome|u pau`inestata (sredna) (lat. Arachnoide) mozo~na pregrada i meka
(vnatre{na) mozo~na pregrada (lat. Pia matter) .

Likvorot e bistra te~nost so pribli`no ista gustina so mozokot, taka

da mozokot ,,lebdi,, vo nea. Vkupnata zafatnina na likvorot e okolu 150ml.
Dnevno se sozdava okolu 500 mililitra, {to e za 3-4 pati pove}e od
zafatninata na celokupniot likvor. Likvorot neprestano se proizveduva no i
resorbira.

Osmotskiot pritisok na likvorot e ednakov na osmotskiot pritisok na

krvta (okolu 300 miliosmola). Koncentracijata na natriumovi joni isto taka
e pribli`no ista kako vo krvnata plazma, dodeka koncentracijata na hloridni
joni e za okolu 15% pogolema otkolku vo krvta. Koncentracijata na
kaliumot e za okolu 40%, a glukoza za okolu 30% pomala otkolku vo
krvnata plazma.

Likvorot sodr`i mnogu malku }elii. Normalniot broj e do 4 }elii vo

mililitar likvor (glavno monociti i limfociti). Vo slu~aj na vospalenie na
mozo~ni memebrani – meningitis, brojot na }elite e zgolemen (osobeno
kaj bakteriskiot meningitis i do iljada pati), isto taka e zgolemena i
koncentracijata na proteini vo likvorot koja iznesuva 0,15 – 0,45 grama po
litar.

Normalniot pritisok na likvorot e okolu 10 mm Hg.

1
2. Ulogi na likvorot

- Mehani~ki gi {titi mekite tkiva na mozokot i rbetnata mo`dina od te{ki

povredi pri nagli pokreti i udari;
- Pomaga vo odr`uvaweto na homeostazite vonkleto~nite te~nosti na
mozo~noto tkivo (od posebna va`nost za funkcionirawe na nevronite –
elektri~ki zbieni }elii)
- Ovozmo`uva razreduvawe i odstranuvawe na metaboli~ki produkti vo
mozokot i rbetnata mo`dina;
- Ima nutritivna uloga za razli~ni ,,avaskularni,, podra~ija na mozokot;
- Ima va`na uloga vo intracerebralniot transport na razli~ni bioaktivni
supstancii (neuropeptidi, neurohormoni).

3. Sozdavawe i pat na likvor

Likvorot nastanuva vo horoidniot pleksus (lat. Plexus chorideus) na

mozo~nite komori. Toa e struktura so polipoiden oblik bogata so krvni
sadovi, koi se prekrieni so tenok sloj na epitelni }elii.

Horoidniot pleksus se nao|a vo slepoo~niot rog na bo~nite mozo~ni

komori, vo zadniot del od tretata mozo~na komora, i na krovot, ~etvrta
mozo~na komora. Niz ovie epitelni }elii aktivno sekretiraat natriumovi joni.

Jonite na natrium bidej}i se pozitivno naelektrizirani gi povlekuvaat

so sebe negativnite joni na hlor. Ovie dva joni so svoeto preminuvawe vo
subarahnoidalniot prostor doveduvaat do zgolemuvawe na osmolaritetot
{to predizvikuva osmoza na voda niz ovoj }eliski sloj, taka da nastanuva
likvor.

2
 So drugi transportni procesi se transportiraat mali koli~ini na
glukoza, dodeka bikarbonatite i kalumot se resorbiraat od likvorot vo krvta.

Pat na likvor

Sl. 1. Mozo~na komora

Vo najgolem del likvorot nastanuva vo bo~nite komori na mozokot i

ottamu preminuva niz me|ukomorskite, Monroovi otvori najprvo vo tretata
mozo~na komora, od nea preminuva niz Silvijev akvadukt do ~etvratata
mozo~na komora. Od otvorot na ovaa komora Ma`andiev i Lu{kin otvor
doa|a vo subarahnoidalen prostor i cisterna na mozok. Subaranhoidalniot

3
prostor se nao|a pome|u paja`inestata i mekata mozo~na membrana. Ovoj
prostor e ispolnet so likvor i niz nea pominuvaat krvnite sadovi na mozokot.

4. Apsorpcija na likvor

Apsorpcija na likvorot se vr{i niz arahnoidalnite resi~ki. Toa se

ednostavni izdanci so paja`inesta membrana koi se povrzani so venski
sinusi posebno so gorniot sagitalen sinus (lat. Sinus sagitalis superior ) , taka da
likvorot od subarahnoidalniot prostor se absorbira vo venskiot sistem. Ovie
resici se rasporedeni vo grupi koi se nare~eni arahnoidalni granulacii.
Kako likvorot neprestano se proizveduva negoviot pritisok se regulira
po pat na apsorbcija preku arahnoidalnite resi. Kaj nekoi bolesti na primer,
krvarewa vo subarahnoidalniot prostor, meningitis, tumori ovie resici se
zapu{uvaat pa apsorbcijata na likvorot e ote`nata. Toga{ se javuva bolest
hidrocefalus. Likvorot toga{ poradi zgolemeniot pritisok go potisnuva
mozokot. A bidej}i mozokot se nao|a vo ~etvrtasta lobawa, kade ima
mnogu malku sloboden prostor, mo`e da dojde i do kompresija na nekoi
va`ni centri vo mozokot {to mo`e da predizvika te{ki posledici: ma~nina,
povra}awe, glavobolka, gubewe na svest, poremetuvawe vo motorikata,
di{eweto, rabotata na srceto…
Hidrocefalia e sostojba pri koja abnormalnoto sobirawe na likvor vo
mozokot predizvikuva zgolemuvawe na vnatre{niot pritisok vo
vnatre{nosta na lobawata taka nare~ena kompresija na mozok. Pri~ina za
ova e naj~esto blokada za odliv na likvor.
Pritisokot i sostavot na likvor mo`at da se merat so lumbalna
punkcija. Lumbalna punkcija e medicinsko tehni~ka rabota koja ima za cel
zemawe na likvor vo dijagnosti~ki i terapiski celi.

Indikacii za lumbalna punkcija:

- meningitis

4
 - encephalitis
- zgolemen intrakranijalen pritisok
- vnesuvawe contrast
- vnesuvawe na lekovi

Kontraindikacii za lumbalna punkcija

- Apces na mozok
- Maligniteti
-
Mesto za izveduvawe na punkcija: Pome|u 4 i 5 lumbalen pre{len.

5. Likvorska dijagnostika

Sostav na cerebralniot likvor

- 99% od volumenot na likvor e voda

- hemiskiot sostav e sli~en na serumot osven
- ↓↓↓ proteini, ↓glukoza, kalium, kalcium,
- ↑↑ hlorid, ↑laktat (acidoza)
- likvorot e acelularna te~nost
- sostavot na likvorot mo`e zna~ajno da se promeni vo
bolest (izgled, }elii, proteini i drugo)

Kako se zema likvor?

Punkcija – lumbala L3 – L4 ili L4-L5

Ventikularna samo kaj mali deca
Subkocipitalna

5
 - Koli~inata zavisi od klini~kata situacija
- Istovremeno zemawe na likvor i serum (za evaluacija na
proteini vo likvor)

Sl.2. Lumbalna punkcija

6
 Sl.3. Stavovi za izveduvawe na lumbalna punkcija

Lumbalnata punkcija e ubod so specijalna igla vo ‘rbetot pome|u

slabinskite pre{leni, za da se dobie te~nost od kanalot na ‘rbetniot stolb
za ponatamo{na analiza. Mestoto na ubod prvo dobro se o~istuva i
dokolku e potrebno se otstranuvaat vlakna. Potoa se dobiva lokalna
anesezija. Doktor ja izveduva lumbalnata punkcija.

Pregledot mo`e da se izvede vo dve razli~ni polo`bi.

- Le`ej}i na strana poblisku do rabot na krevetot so

glavata i kolenata svitkani sto poblisku edni do drugi,
taka da grbot e svitkan vo lak kon rabot na krevetot.

7
 - Sedej}i na rabot od krevetot so kolenata napred i glavata
svitkana kon kolenata, i pri toa mora dobro da se
potpreni racete i stopalata.

Po izvedenata proba, mora da se le`i eden ~as vo bolnica. Dokolku

pacientot se ~ustvuva dobro, mo`e da odi doma.

← Sl.4. Primeroci za
analiza od likvor

Se zemaat
primeroci za biolo{ka,
mikrobiolo{ka i
serolo{ka analiza, broj i
vidovi na kletki,
hematogeni pigmenti.
Po zemaweto na likvorot
toj veda{ se nosi vo
labaratorija.

Lumbalanata punkcija ne e bezizlezna dijagnosti~ka postapka i mora

da postojat cvrsti klini~ki indikacii za nejzina primena.
Procenata na promenata na bojata na likvorot se vr{i : vizuelno i so
spektralna analiza.

Zaklu~ok

8
 Likvorot se sozdava so slo`en mehanizam vo podra~ieto na
koroidniot pleksus (aktiven sekreciski epitel) a se apsorbira od
subarahoidniot proctor vo venskiot sostav vo podra~ieto na naborot na
arahnoideata. Krvno mozo~nata bariera e mnogu va`en mehanizam koj go
odeluva likvorot od krvata i go odr`uva negoviot sostav postojan.
Vo fiziolo{ka normalna sostojba likvorot e bistra, bezbojna te~nost,
koja neprestano se sozdava i resorbira, a celiot volumen, (okolu 150ml) se
izmenuva tri pati dnevno.
Specifi~nata te`ina iznesuva 1006-1009, a pH e okolu 7,3. Vkupniot
broj na kletki vo lumbalniot likvor e 0-8 vo mm, od koi 70-100% limfociti i 0-
30% monociti.
Koncentracijata na proteini vo likvor e izrazito niska 0,15 – 0,45 g/l,
{to e posledica na ote`natiot premin na makromolekulite niz krvno
mozo~nata bariera. Poradi toa vo likvorot pogolema koncentracija imaat
relativno mali molekuli kako {to se prealbumin, albumin i transferin,
dodeka pogolemi molekuli kako immunoglobulin ima mnogu malku.
Se smeta deka 95% od vkupni proteini e od hematogen podred i
nivnata koncentracija vo likvorot zavisi od koncentracijata vo plazmata.
Koncentracijata na glukoza vo likvorot iznesuva 2,22 – 4,44 mmol/l, odnosno
60% od serumskata vrednost.
Va`no e da se odredi glukozata vo likvorot vedna{ po punkcijata,
bidej}i pod vlijanie na leukocitite i enzimite, so stoewe doa|a do
razreduvawe i la`no niski rezultati. Koncentracijata na elektrolite vo likvorot
e ne{to poniska od serumskata.
Isklu~ok se hloridite, koi imaat povisoka vrednost (118-132 mmol/l)
otkolku vo serumot (101-111 mmol/l) Ulogata na hloridite e nadomestok na
nedostig od proteinski anjoni koi poradi svojata golemina pote{ko
preminuvaat niz barierata.

Funkcijata na likvorot e:

9
- mehani~ki da go {titi mozokot;
- slu`i za ekskrecija, u~estvuva vo regulacijata na cerebralnata
cirkulacija;
- izvr{uva imunolo{ka i specifi~na uloga
- ja regulira hidratacijata na cerebralnoto tkivo;
- so svojata sodr`ina na elektroliti deluva na odr`avawe na nervnite
stanici;
- go osiguruva hormonskoto aktivirawena mozokot so sodr`ina na
hormone, posebno hipofiznite;
- bidej}i vo mozokot ne e razvien limfen sostav, vo likvorot se izla~uvaat
produktite na metabolizmot na mozokot.

10
Koristena literatura

1. Vladimir E. Trajkovski , ,,Humana genetika,, (Skopje,2005)

2.www. Kbsm.hr/klinkemija/HDMB/BiochMed
http://209.85.129.132/search?q=cache:sC85YsZ8YyUJ:www.kbsm.hr/klinkemija/HD
MB/BiochMed

11
 Sodr`ina

1. Voved.......................................................................................................................................1
1.1. Cerebrospinalen likvor..........................................................................................................1
2. Ulogi na likvorot......................................................................................................................2
3. Sozdavawe i pat na likvor........................................................................................................2
4. Apsorpcija na likvor.................................................................................................................4
5. Likvorska dijagnostika.............................................................................................................5
Zaklu~ok......................................................................................................................................8
Koristena literatura.....................................................................................................................11
2.www. Kbsm.hr/klinkemija/HDMB/BiochMed.......................................................................11

12
 Univerzitet “Sveti Kiril i Metodij”
Filozofski fakultet
Institut defektologija

Predmet: Humana genetika

Tema: LIKVOR

Mentor:
Student:
Doc.dr.Vladimir E. Trajkoski Aleksandar

Skopje, 2009

13
14