You are on page 1of 27

Nghin cu phng php xc nh cc axit

bo trong mt s loi du m ng, thc vt


Vit Nam bng k thut sc k


V Th Vit Dung


Trng i hc Khoa hc T nhin
Lun n TS. ngnh: Ha phn tch; M s: 62 44 29 01
Ngi hng dn: PGS.TS. Nguyn Xun Trung, PGS. TS. Lu Vn Bi
Nm bo v: 2012


Abstract. S dng phng php quy hoch ha thc nghim - xy dng m hnh
hi quy bc hai tm trc giao tm iu kin ti u cho qu trnh xc nh cc axit
bo trong du m ng thc vt. Kt qu nghin cu thu c ti u hn nhiu
so vi cc nghin cu phn tch axit bo trc y. s dng cc k thut sc k
hin i: sc k kh ion ha ngn la (GC/FID) v sc k lng siu nhanh (UFLC)
phn tch ng thi 37 metyl este axit bo trong hn hp. Cc nghin cu c
tin hnh mt cch c h thng t kho st n l n m hnh ha cc yu t c nh
hng tng h. Qu trnh x l thng k v xc nhn gi tr s dng ca phng
php nghin cu c tin hnh y , p ng yu cu khi xy dng phng php
phn tch. ng dng phng php nghin cu xc nh cc axit bo trong 8 mu du
m ng thc vt thng dng ca Vit Nam gm: m c basa, m ln, du m, du
u nnh, du lc, du da, du ht cao su v du ht jatropha. Phn tch xut c
kh nng xy dng thnh phng php tiu chun xc nh thnh phn cc axit
bo trong du m ng thc vt, phc v nghin cu v dinh dng, kim nghim
thc phm, ch to nhin liu sinh hc v cc nghin cu khc.

Keywords. Ha phn tch; Axit bo; K thut sc k; Du ng vt; Du thc vt


Content
M U
1. Tnh cp thit ca lun n
Du m ng, thc vt (DMTV) ng vai tr to ln trong vic cung cp dinh dng
thit yu cho c th sng di dng thc n, thc phm chc nng, lm nguyn liu ch bin
thc n gia sc, nguyn liu sn xut nhin liu sinh hc (biodiesel),
Di dng thc phm thit yu, nu s dng v tiu th DMTV ng cch, ng hm
lng cht bo s cn bng c dinh dng v kim sot bnh tt. Vi cc loi DMTV c
hm lng dinh dng thp, du m thi hoc qua s dng, DMTV khng n c nh
du ht jatropha, ht cao su, thu du, to, c th s dng lm nguyn liu sn xut
biodiesel. y c xem l ngun nng lng thay th y tim nng.
Trn c hai phng din l thc phm dinh dng v nhin liu sinh hc th ti Vit
Nam hin cha c c s d liu y v hm lng cc axit bo trong du m ng, thc
vt. Cc quy trnh phn tch cng b v p dng ch yu t ti liu tham kho ca nc
ngoi. Cc s liu phn tch hm lng axit bo khng y , nn kh so snh nh gi ton
din ngun cung cp axit bo cho nhu cu lm thc phm hoc cho nguyn liu sn xut
nhin liu sinh hc.
V vy ti: Nghin cu phng php xc nh cc axit bo trong mt s loi du m
ng, thc vt Vit Nam bng k thut sc k s gip cho vic hon thin quy trnh phn
tch axit bo, p ng c yu cu phn tch cho cc phng th nghim u ngnh ti Vit
Nam.
2. Mc tiu v ni dung nghin cu
Mc tiu ca ti l nghin cu tng i ton din cc vn lin quan n qu trnh
tch v xc nh ng thi cc axit bo trong hn hp, qu trnh chuyn i DMTV thnh
metyl este axit bo (FAME) lm c s khoa hc tch v xc nh cc axit bo trong 8 mu
DMTV Vit Nam. T xy dng phng php tiu chun xc nh hm lng cc axit
bo trong DMTV nc ta.
Do ni dung ca lun n gm:
- Xy dng m hnh th nghim bc hai tm trc giao xt nh hng ng thi cc yu t
n kh nng tch v xc nh cc FAME bng phng php sc k kh.
- Da trn m hnh th nghim trn ti u ha v nh gi nh hng cc nhn t kho
st n vic tch v xc nh cc FAME bng phng php sc k kh detector ion ha ngn
la (GC/FID)
- S dng h thng sc k lng siu nhanh (UFLC) nghin cu tm iu kin ti u v
nh gi nh hng ng thi cc nhn t kho st n hiu sut qu trnh chuyn i este
du m.
- Xc nhn gi tr s dng ca phng php nghin cu.
- ng dng phng php nghin cu xc nh cc axit bo trong 8 mu DMTV Vit
Nam.
3. Nhng im mi v khoa hc ca lun n
3.1. Ln u tin Vit Nam s dng phng php quy hoch ha thc nghim theo m
hnh th nghim bc hai tm trc giao nghin cu nh hng ng thi cc yu t nh tc
pha ng, nhit ban u ca ct tch, tc tng nhit, t l bm chia dng n kh nng
tch v xc nh cc FAME bng phng php sc k kh vi detector ion ha ngn la.
- Ln u tin xy dng m hnh th nghim bc hai tm trc giao xt nh hng ng
thi cc yu t n hiu sut qu trnh chuyn i este DMTV nh t l mol metanol/du
m, hm lng cht xc tc (axit hoc kim), nhit , thi gian v mi trng phn ng
nhm t hiu sut chuyn i ti u (~ 100%).
3.2. Da trn cc iu kin ti u ha trn ln u tin tch v xc nh ng thi
37 FAME trong hn hp vi lp li tt, lm c s tin hnh xc nh cc axit bo trong
DMTV.
3.3. tin hnh nghin cu mt cch c h thng cc yu t nh hng n vic tch,
xc nh cc axit bo trong DMTV bng phng php sc k kh. Kt qu phn tch cc
axit bo x l thng k, xc nhn gi tr s dng ca phng php, p ng yu cu khi
xy dng phng php phn tch.
3.4. Ln u tin tin hnh phn tch ng thi cc axit bo trong 8 mu DMTV
Vit Nam: m c basa, m ln, du m, du u nnh, du lc, du da, du ht cao su v
du ht jatropha.
3.5. Phng php phn tch xut c kh nng xy dng thnh phng php tiu chun
xc nh thnh phn axit bo trong DMTV Vit Nam.
4. B cc ca lun n
Lun n gm 151 trang vi 42 bng s liu, 37 hnh v, 178 ti liu tham kho v 11
phn ph lc c chia thnh cc phn nh sau: m u: 2 trang, chng 1. tng quan ti
liu: 31 trang, chng 2. thc nghim v phng php nghin cu: 23 trang, chng 3. kt
qu v tho lun: 74 trang, kt lun v kin ngh: 2 trang, ti liu tham kho: 18 trang.


Chng 1. TNG QUAN

Chng ny tng hp l thuyt v cht bo v axit bo, cc cng trnh nghin cu Vit
Nam v nc ngoi v cc phng php nh lng cht bo v axit bo, cc phng php
iu ch v cc yu t nh hng n qu trnh iu ch FAME, phng php quy hoch ha
thc nghim tm iu kin ti u tch v xc nh cc axit bo.


Chng 2. THC NGHIM V PHNG PHP NGHIN CU

2.1. Nguyn liu, ha cht v thit b th nghim
Nguyn liu DMTV c la chn nghin cu gm: M c basa An Giang do Cng
ty c phn xut nhp khu thy sn An Giang (Agifish) cung cp, m ln t cc ch H Ni,
c nu chy thnh dng du, du u nnh, du m, du lc, du da t Hp tc x Nng
nghip Qung Ngi, du c p t ht u nnh, ht m, ht lc v cm da Qung Ngi,
du ht cao su v du ht jatropha t cng ty Sn xut Xut nhp khu Bnh Dng, du
c p t ht cao su v ht jatropha k Nng.
Cht chun v ni chun ca Sigma (M), dung mi loi phn tch ca Merck (c), cc
ha cht khc: CH
3
OH cng nghip 90% (Malaysia), KOH 82%, NaOH 96%, H
2
SO
4

96% (Trung Quc),
Thit b s c ky

lng siu nhanh UFLC ca Shimadzu (Nht) vi detector ch s khc x


RID10A, my sc k lng: LC20AD, degasser: DGU20A
3
, l ct: CTO20A, ct sc k:
Cadenzal CDC18 (250 mm 4,6 mm ID 3 m) ca Imtakt (M); thit b sc k kh
Shimadzu GC2010 (Kyoto, Nht) vi detector FID, ct mao qun phn cc mnh SP
TM
-
2560 (100 m 0,25 mm 0,2 m) v ct mao qun t phn cc Equity-5 (30 m 0,25 mm
0,25 m) ca Supelco (M), my khuy t gia nhit Velp 1200 rmp (Italia), l vi sng Sanyo
1200W (Nht), bm chn khng IKA (c), my rung siu m Telsonic 750W (Thy S),...
2.2. Phng php nghin cu
2.2.1. Tch v xc nh cc FAME
S dng sc k kh vi detector FID, ct mao qun phn cc mnh SP
TM
-2560 (100 m
0,25 mm 0,25 m) c thnh phn 100% poly(xyanoisopropyl siloxan), kh mang Heli, dung
mi diclometan, ni chun n-hexadecan.
2.2.2. Xc nh hm lng axit bo t do trong du m
S dng phng php chun vi dung dch NaOH 0,01M, ch th phenolphatalein.
2.2.3. Chuyn i este du m ng thc vt
S dng phn ng transeste ha DMTV vi metanol xc tc kim v phn ng este
ha DMTV vi metanol xc tc axit.
2.2.4. Xc nh mc chuyn i este
S dng sc k lng siu nhanh vi ct sc k Cadenzal CDC18 (250 mm 4,6 mm
3 m), detector: RID10A, nhit l ct: 35
0
C, pha ng: Ace/ACN (7/3; v/v), tc : 0,5
ml/pht, th tch tim mu: 25l.
2.2.5. Thu thp mu phn tch
S dng phng php ly mu DMTV theo TCVN 2625:2005 (hay ISO 05555:2001).
2.2.6. Nghin cu tm iu kin ti u cho qu trnh tch v xc nh cc axit bo
S dng phng php mt mc tiu theo m hnh hi quy bc hai tm trc giao vi s
h tr ca phn mm Modde 5.0.
2.2.7. nh gi thng k phng php phn tch
Thng qua vic xy dng ng chun, tnh sai s, nhy, lp li, ng, hiu
sut thu hi v so snh kt qu phn tch vi kt qu kim nghim Vilas (ISO 17025:2005).


Chng 3. KT QU V THO LUN

3.1. Nghin cu ti u ha iu kin GC/FID xc nh cc FAME
3.1.1. Ti u ha iu kin GC/FID theo phng php n bin
Trc ht chng ti kho st, so snh kh nng tch cc FAME ( phn gii R) v
lp li ( lch chun tng i RSD%) v t l din tch pic cc FAME/IS la chn loi
ct tch (ct mao qun phn cc mnh SP
TM
-2560) v loi kh mang (kh He) c nh dng
cho GC/FID do trong qu trnh phn tch vic thay i hai nhn t ny gp nhiu kh khn.
nhy, n nh ( lp li) ca h thng phn tch thay i ng k khi thay i hai yu
t ny. Sau chng ti tip tc kho st xc nh khong bin thin cc iu kin phn tch
ca GC/FID ti u ha cc iu kin ny nhm tch tt cc FAME. Kt qu kho st n
bin tm khong bin thin cc iu kin phn tch GC/FID thu c nh sau:
- Tc pha ng (tc kh mang) He: 18 25 cm/s
- Tc tng nhit ca ct tch: 2 4
0
C/pht
- Nhit ban u ca ct tch: 60 140
0
C
- T l bm chia dng: 10:1 200:1
3.1.2. Ti u ha iu kin GC/FID theo phng php a bin
3.1.2.1. Xy dng m hnh hi quy bc hai tm trc giao
S dng m hnh hi quy bc hai tm trc giao xy dng phng trnh hi quy
(PTHQ) v nh gi nh hng ng thi ca 4 nhn t kho st: tc pha ng, X
1
; nhit
ban u ca ct tch, X
2
; tc tng nhit ca ct tch, X
3
; t l bm chia dng, X
4
n
kh nng tch ( phn gii R) cc FAME, y
1
v lch chun tng i (RSD%) ca t l
din tch pic FAME/IS, y
2
. Kt qu thc nghim c trnh by trn bng 3.2.
Quan h gia hm mc tiu v cc nhn t kho st c m t theo phng trnh bc
hai: y = b
0
x
0
+ b
1
x
1
+ ...

+ b
12
x
1
x
2
+ b
13
x
1
x
3
+ ...+ b
11
(x
1
2
) + b
22
(x
2
2
) + Vi tham s
hi quy v cnh tay n sao d c tnh sn cho m hnh hi quy bc hai tm trc giao khi
n = 4 l: = 0,8000, d = 1,4142.
Bng 3.2. Kt qu thc nghim tm iu kin GC/FID tch v xc nh cc FAME theo m
hnh hi quy bc hai tm trc giao
TT
Bin m ha Bin s thc Kt qu
x
1
x
2
x
3
x
4
X
1
X
2
X
3
X
4
y
1
y
2
1 -1 -1 -1 -1 18 60 2 10
0,5
9
1,76
2 1 -1 -1 -1 25 60 2 10 0,6 1,88
3 -1 1 -1 -1 18 140 2 10
1,0
2
1,75
4 1 1 -1 -1 25 140 2 10
0,2
1
1,79
5 -1 -1 1 -1 18 60 4 10 0 1,92
6 1 -1 1 -1 25 60 4 10 0 1,79
7 -1 1 1 -1 18 140 4 10
0,4
3
1,69
8 1 1 1 -1 25 140 4 10 0 1,75
9 -1 -1 -1 1 18 60 2 200 0,6 3,85
2
10 1 -1 -1 1 25 60 2 200
0,1
7
3,92
11 -1 1 -1 1 18 140 2 200
1,0
9
3,82
12 1 1 -1 1 25 140 2 200
0,2
4
3,88
13 -1 -1 1 1 18 60 4 200 0 3,84
14 1 -1 1 1 25 60 4 200 0 3,87
15 -1 1 1 1 18 140 4 200
0,4
7
3,84
16 1 1 1 1 25 140 4 200 0 3,92
17
-
1,4142
0 0 0 16,6 100 3 105
0,7
8
3,23
18 1,4142 0 0 0 26,4 100 3 105
0,1
5
3,18
19 0
-
1,4142
0 0 21,5 43,4 3 105
0,6
8
3,2
20 0 1,4142 0 0 21,5 156,6 3 105
0,9
9
3,23
21 0 0
-
1,4142
0 21,5 100 1,6 105
0,6
6
3,16
22 0 0 1,4142 0 21,5 100 4,4 105 0 3,19
23 0 0 0
-
1,4142
21,5 100 3 -29,3
- -
24 0 0 0 1,4142 21,5 100 3
239,
3
0,8
6
4,07
25
1
0 0 0 0 21,5 100 3 105
0,9
6
3,24
25
2
0 0 0 0 21,5 100 3 105
0,9
6
3,19
25
3
0 0 0 0 21,5 100 3 105
0,9
7
3,23

y, cn tin hnh N = 27 th nghim xc nh cc h s trong PTHQ. Th nghim
th 25 l th nghim tm c tin hnh 3 ln. Phng sai ca cc th nghim c xc
nh theo th nghim b sung tm l
2
0(R)
S = 7,43.10
-5
,
2
0(RSD)
S = 7.10
-4
. T kt qu th nghim,
s dng phn mm Modde 5.0 loi b cc h s hi quy khng ph hp, tc l cc h s c
TN
i
t =
i
i b
b / S < t
p
(f) hay
TN
i
t < t
(0,05)
(2) = 4,3. Kt qu c ch ra trn bng 3.3.
Bng 3.3. Kt qu phn tch nh hng ca cc nhn t kho st n kh nng tch cc
FAME (I) v lch chun tng i ca t l din tich pic FAME/IS (II) ca GC/FID theo
m hnh hi quy bc hai tm trc giao
y
H s hi quy Phng sai mu Chun t
tin cy
()
I II I II I II I II
b
0
0,95 3,24 1,42.10
-16

8,01.10
-
19
8,0.10
7
3,6.10
9

0,03 0,06
x
1
-0,22 0,01 3,89.10
-13
0,30 3,7.10
5
0,018 0,01 0,03
x
2
0,12 -0,02 2,84.10
-10
0,17 7,0.10
3
0,049 0,01 0,03
x
3
-0,21 6,00.10
-4
6,10.10
-13
0,96 2,7.10
5
6,1.10
-4
0,01 0,03
x
4
0,01 1,04 0,12
1,45.10
-
16
0,024 8,6.10
7

0,01 0,03
x
1
.x
1
-0,24 -0,02 2,36.10
-11
0,29 4,9.10
4
0,037 0,02 0,04
x
2
.x
2
-0,05 -0,02 8,71.10
-5
0,41 5,7 0,031 0,02 0,04
x
3
.x
3
-0,31 -0,04 1,50.10
-12
0,08 2,5.10
5
0,14 0,02 0,04
x
4
.x
4
-0,05 -0,33 1,19.10
-5
1,15.10
-8
13 3,1.10
-3
0,02 0,05
x
1
.x
2
-0,11 0,01 3,17.10
-9
0,49 1,9.10
3
0,014 0,01 0,03
x
1
.x
3
0,10 -0,02 3,99.10
-9
0,26 1,6.10
3
0,039 0,01 0,03
x
1
.x
4
-0,01 0,01 0,30 0,49 0,013 0,014 0,01 0,03
x
2
.x
3
-0,01 3,10.10
-3
0,20 0,82 0,02 3,4.10
-3
0,01 0,03
x
2
.x
4
0,01 0,02 0,38 0,13 9,7.10
-3
0,056 0,01 0,03
x
3
.x
4
-0,01 1,90.10
-3
0,31 0,89 0,013 2,0.10
-3
0,01 0,03
N = 26
2
I
R = 0,9983 RSD
I
=0,025
P =0,95
2
II
R = 0,9984 RSD
II
=0,053
*Ghi ch: Nhng h s in nghing, m l h s khng c ngha trong PTHQ.

Nhng kt qu thu c bng 3.3 cho thy c nh hng bc nht ti kh nng tch
cc FAME y
1
l tc pha ng x
1
(tiu cc), nhit ban u x
2
(tch cc) v tc tng
nhit ca ct tch x
3
(tiu cc), cn t l bm chia dng x
4
th nh hng khng ng k.
Ngc li t l bm chia dng li l nhn t bc nht nh hng ch yu (tch cc) n
lch chun tng i ca t l din tch pic FAME/IS y
2
, ba nhn t cn li th t nh hng.
Kh nng tch cc FAME chu nh hng tiu cc bc hai ca c bn nhn t kho st v
nh hng ng thi ca tc pha ng v nhit ban u ca ct tch, x
1
x
2
(tiu cc),
tc pha ng v tc tng nhit ca ct tch, x
1
x
3
(tch cc). Trong khi lch chun
tng i ca t l din tch pic FAME/IS ch chu nh hng bc hai ca t l bm chia
dng, x
4
2
(tiu cc), nh hng bc hai v nh hng ng thi ca cc nhn t khc l
khng ng k.
T kt qu thu c trn bng 3.3, sau khi loi nhng nhn t khng ph hp, c th vit
c PTHQ dng m ha m t s ph thuc ca y
1
, y
2
vo cc nhn t x
i
nh sau:
y
1
= 0,95 0,22x
1
+ 0,12x
2
0,21x
3
0,11x
1
x
2
+ 0,10x
1
x
3
0,24(x
1
2
0,800) 0,05(x
2
2

0,800) 0,31(x
3
2
0,800) 0,05(x
4
2
0,800) (3.1)
y
2
= 3,24 + 1,04x
4
0,33(x
4
2
0,800) (3.2)
S dng chun Fisher kim tra s ph hp ca m hnh:
F
m hnh I
=
I
2
ph hp I
2
0
S
S
=
4
5
4, 53.10
6, 09
7, 43.10

= < F
bng
= F
0,95
(15, 2) = 19,43.
F
m hnh II
=
II
2
ph hp II
2
0
S
S
=
3
4
1, 33.10
1, 91
7.10

= < F
bng
= F
0,95
(23, 2) = 19,45.
F
m hnh
< F
bng
: m hnh thng k m t ng thc nghim.
Do m hnh ton hc m t quan h gia kh nng tch cc FAME v lch chun
tng i ca t l din tch pic FAME/IS vo cc bin thc nh sau:
Y
1
= -8,67 + 0,76X
1
+ 0,03X
2
+ 0,99X
3
+ 0,01.10
-1
X
4
0,75.10
-3
X
1
X
2
+ 0,03X
1
X
3

0,02X
1
2
0,33.10
-4
X
2
2
0,31X
3
2
0,05.10
-4
X
4
2
(3.3)
Y
2
= 1,95 + 0,02X
4
3,65.10
-5
X
4
2
(3.4)
Vi
o
i i
i
i
X X
x

=

. Trong : X
i
: cc gi tr dng thc ca nhn t kho st,
o
i
X : mc gc
(0) ca X
i
, x
i
: cc gi tr m ha ca X
i
,
i
: khong bin thin X
i
.
Hai PTHQ trn phn nh kh chnh xc m hnh thc nghim, iu ny c khng
nh qua cc gi tr lch chun R
2
ca m hnh (bng 3.3). M hnh c th d on kh
nng tch cc FAME v lch chun tng i ca t l din tch pic FAME/IS vi
chnh xc cao, tng ng l 99,83% v 99,84%, gia gi tr thu c t m hnh d on v
gi tr thc nghim ch c mt s sai khc nh.
3.1.2.2. Xc nh iu kin ti u ca GC/FID
Da trn m hnh hi quy bc hai tm trc giao xy dng c khi thc nghim kho st
nh hng ng thi ca cc nhn t ca GC/FID n kh nng tch cc FAME v lch
chun tng i ca t l din tch pic FAME/IS xc nh iu kin ti u. Bng cch ly
o hm ca hm hi quy theo tng bin v cho bng 0 tm ra cc tr ca hm (thng qua
phn mm Modde 5.0) tm c iu kin ti u tch v xc nh cc FAME nh sau: tc
kh mang He: 20,5 cm/s; tc tng nhit ca ct tch: 2,4
0
C/pht; nhit ban u ca
ct tch: 140
0
C; t l bm chia dng: 30:1. iu kin ti u trn, kh nng tch cc FAME
v lch chun tng i ca t l din tch pic FAME/IS c gi tr d on theo m hnh
ti u ha ln lt l 1,08 v 2,11%. Cc gi tr trung bnh tng ng thu c khi tin hnh
thc nghim 3 ln vi cht chun FAME 204060 ppm l 1,08 v 2,12%.
Gi tr cc phng sai thc nghim theo iu kin ti u thu c:
I
2
tu
S = 6,43.10
-5
,
II
2
tu
S =
5,33.10
-4
v ca m hnh tng ng l:
I
2
0
S = 7,43.10
-5
,
II
2
0
S = 7,00.10
-4
. C F
tnh I
= 7,43.10
-
5
/6,43.10
-5
= 1,16; F
tnh II
= 7,00.10
-4
/5,33.10
-4
= 1,31 < F
bng
(0,95; 2; 2) = 19. Nh vy
chnh xc ca cc s liu theo m hnh v theo thc nghim iu kin ti u l ging nhau.
Kt qu ny cho thy m hnh d on c chnh xc cao, m bo tin cy. y l mt
cng c hu ch trong vic tin on kt qu cng nh ti u ha cc iu kin thc nghim.
3.2. Nghin cu chuyn i DMTV thnh FAME
3.2.1. Kim tra hm lng axit bo t do, la chn quy trnh chuyn i
Hm lng axit bo t do (%FFA) c nh hng n quy trnh chuyn i DMTV
thnh FAME. Cc phn ng chuyn i este dng xc tc kim cn c nguyn liu u vi
hm lng FFA < 2,5%. Nu hm lng FFA > 2,5% th cn s dng nhiu kim hn
trung ha FFA, ng thi sn phm to ra x phng v nc nhiu hn. X phng sinh ra lm
tng nht ca hn hp, to thnh nh v lm cho vic tch glyxerin tr nn kh khn.
Phn ng sinh ra nhiu nc c th lm cho metyl este b thy phn to ra axit bo v
metanol, do vy tiu tn nhiu xc tc hn v hiu sut phn ng b gim i ng k. Do
vi du m c hm lng FFA > 2,5% cn chuyn i qua hai giai on, giai on u thc
hin phn ng este ha xc tc axit chuyn axit bo t do thnh FAME sau tip tc giai
on hai vi phn ng transeste ha du m s dng xc tc kim. V vy trc ht chng ti
chun kim tra hm lng axit bo t do ca nguyn liu DMTV la chn quy trnh
chuyn i DMTV thnh FAME thch hp.
Kt qu phn tch cho thy hm lng FFA trong m c basa: 1,26%; m ln: 0,45%;
du u nnh: 0,21%; du m: 1,68%; du lc: 0,33% v du da: 0,21%. Cc mu du m
ny u c hm lng FFA < 2,5%, hon ton thch hp tin hnh chuyn i thnh FAME
bng phng php metyl este ha xc tc kim mt giai on. Ring du ht cao su v du
ht jatropha c hm lng FFA rt ln, tng ng 46,19% v 21,01%, phi tin hnh chuyn
i qua hai giai on, giai on u este ha vi xc tc axit, giai on hai chuyn v este vi
xc tc kim.
3.2.2. iu kin chuyn i este theo phng php n bin
Qua kho st n bin cc nhn t nh hng n hiu sut phn ng chuyn i este
gia m c basa v metanol s dng xc tc kim v c mt ca dung mi chng ti thu c
khong bin thin cc iu kin phn ng nh sau:
+ T l mol metanol/m c (X
1
, mol/mol)): 4/1 7/1;
+ Nng xc tc KOH (X
2
, % m/m): 0,75 1,25%;
+ Nhit phn ng (X
3
,
0
C): 30 60
0
C;
+ Thi gian phn ng (X
4,
pht): 10 40 pht.;
+ Hm lng dung mi axeton (X
5
, % m/m): 10 30%.
Kt qu kho st n bin cc nhn t nh hng n hiu sut phn ng este ha xc
tc axit (giai on 1) ca qu trnh chuyn i 2 giai on iu ch FAME t du ht cao su
thu c khong bin thin cc nhn t nh sau (tt c cc phn ng u thc hin nhit
si ca hn hp, ~ 60
0
C):
+ T l mol metanol/du (X
1
, mol/mol): 3/1 9/1
+ Hm lng xc tc H
2
SO
4
(X
2
, % m/m): 0,5 2%
+ Thi gian phn ng (X
3,
gi): 1 6 gi
+ Hm lng dung mi axeton (X
4
, % m/m): 10 50%
3.2.3. iu kin chuyn i este theo phng php a bin
* Xy dng m hnh hi quy bc hai tm trc giao
Tng t nh qu trnh thc nghim ti u ha cc iu kin GC/FID tch v xc
nh cc FAME, vi qu trnh chuyn i DMTV, qua m hnh hi quy bc hai tm trc
giao, chng ti thu c cc PTHQ dng m ha sau khi loi b cc nhn t nh hng
khng ng k nh sau:
- Hiu sut phn ng este ha xc tc kim iu ch FAME t m c basa ( = 0,7698):
y
1
= 94,06 + 5,88x
1
+ 1,53x
2
+ 2,18x
3
+ 4,46x
4
+ 0,99x
5
0,80x
1
x
2
0,77x
1
x
3
0,71x
1
x
4

4,76x
4
2
+ 0,96x
5
2
(3.5)
- Hiu sut phn ng este ha xc tc axit (giai on 1) ca qu trnh chuyn i hai giai
on iu ch FAME t du ht cao su ( = 0,8000):
y
2
= 105,36 + 9,24x
1
+ 3,61x
2
+ 3x
3
+ 2,08x
4
1,18x
1
x
2
1,04x
1
x
4
1,47x
2
x
3
11,08x
1
2

3,2x
4
2
(3.6)
Bin i
o
i i
i
i
X X
x

=

a phng trnh (3.5) v (3.6) v dng thc tng ng l :


Y
1
= 38,41 + 7,18X
1
+ 7,88X
2
+ 0,30X
3
+ 1,60X
4
0,28X
5
1,07X
1
X
2
0,03X
1
X
3

0,04X
1
X
4
0,03X
4
2
+ 0,01X
5
2
(3.7)
Y
2
= 20,39 + 17,71X
1
+ 4,43X
2
+ 2,18X
3
+ 0,68X
4
0,52X
1
X
2
0,02X
1
X
4

0,78X
2
X
3
1,23X
1
2
0,01X
4
2
(3.8)
Kt qu phn tch cho thy c nh hng tch cc nht bc 1 n hiu sut phn ng
chuyn i m c basa thnh FAME l t l mol metanol/m c (x
1
), tip n l thi gian
phn ng (x
4
), nhit phn ng (x
3
), hm lng xc tc (x
2
) v hm lng dung mi (x
5
) t
nh hng nht. nh hng tiu cc nht bc hai n hiu sut phn ng l nhn t thi
gian (x
4
2
). nh hng bc hai ca t l mol metanol/m c (x
1
2
), hm lng xc tc (x
2
2
),
nhit phn ng (x
3
2
) v nh hng ng thi ca t l mol metanol/m c v hm lng
dung mi (x
1
x
5
), hm lng xc tc v nhit phn ng (x
2
x
3
), hm lng xc tc v thi
gian phn ng (x
2
x
4
), hm lng xc tc v hm lng dung mi (x
2
x
5
), nhit phn ng v
thi gian phn ng (x
3
x
4
), nhit phn ng v hm lng dung mi (x
3
x
5
), thi gian phn
ng v hm lng dung mi (x
4
x
5
) n hiu sut phn ng l khng ng k. S tng ng
thi ca t l mol metanol/m c vi hm lng xc tc (x
1
x
2
), vi nhit phn ng (x
1
x
3
)
v vi thi gian phn ng (x
1
x
4
) u lm gim hiu sut phn ng (nh hng tiu cc). Kt
qu ny c th hin trn hnh 3.14.

Hnh 3.14. nh hng ca cc nhn t kho st n hiu sut phn ng chuyn i este xc
tc kim m c basa
i vi qu trnh chuyn i hai giai on, kt qu phn tch cho thy c bn nhn t
kho st u nh hng tch cc bc 1 n hiu sut phn ng este ha xc tc axit du ht
cao su trong t l mol metanol/du (x
1
) c nh hng tch cc nhiu nht, tuy nhin s
tng ng thi t l metanol/du (x
1
x
1
) li lm gim nhiu nht hiu sut phn ng (nh
hng tiu cc). Cc nh hng bc hai v nh hng ng thi ca cc nhn t kho st
cng u l nh hng tiu cc. S thay i ng thi hm lng xc tc (x
2
x
2
), thi gian
phn ng (x
3
x
3
), t l mol metanol/du v thi gian phn ng (x
1
x
3
), xc tc v dung mi
(x
2
x
4
), thi gian phn ng v dung mi (x
3
x
4
) t nh hng n hiu sut phn ng. nh
hng ca cc nhn t kho st n hiu sut phn ng este ha du ht cao su c th hin
trn hnh 3.17.
Hnh 3.17. S bin thin ca hiu sut phn ng este ha xc tc axit du ht cao su theo t
l mol metanol/du (3/1 9/1) v hm lng dung mi (10 50%) khi c nh hm lng
xc tc (1,25%) v thi gian phn ng (3,5 gi).

Kt qu nghin cu cng cho thy tng quan gia hiu
sut phn ng chuyn i este m c basa thnh FAME thu c
t thc nghim v tnh ton t PTHQ l 99,7%, ca phn ng este
ha xc tc axit du ht cao su l 98,7%. Nh vy gia gi tr thu
c t m hnh d on v gi tr thc nghim ch c mt s sai
khc nh.
* Xc nh iu kin ti u
Da trn PTHQ xy dng c, vi s h tr ca phn mm Modde 5.0, bng phng
php o hm tm c iu kin ti u ca qu trnh chuyn i DMTV thnh FAME t
m c basa: t l mol metanol/m c: 6/1 (mol/mol); nng xc tc KOH: 0,98% (m/m);
nhit phn ng: 37,8
0
C; thi gian phn ng: 23,5 pht; hm lng dung mi axeton: 30%
(m/m). iu kin ti u ny, hiu sut chuyn i mt giai on cc FAME d on c gi
tr l 99,9%, gi tr tng ng thu c khi tin hnh thc nghim lp li ba ln vi mu m
c basa l 99,7%. Gi tr phng sai theo iu kin ti u thu c l S
tu
2
= 0,0233, theo m
hnh l S
0
2
= 0,0351, F
tn
= 0,0351/0,0233 = 1,51 < F
bng
(0,95, 2, 2) = 19, vy chnh xc
ca cc s liu theo m hnh v theo thc nghim iu kin ti u l ging nhau.
iu kin ti u ca phn ng este ha xc tc axit (giai on mt) ca qu trnh hai giai
on iu ch FAME t du ht cao su thu c nh sau: t l mol metanol/du: 7,5/1
(mol/mol); hm lng xc tc H
2
SO
4
: 1,65% (m/m); thi gian phn ng: 4 gi; hm lng
dung mi axeton: 35%; phn ng thc hin 60
o
C. iu kin ti u ny, hiu sut phn
ng este ha d on c gi tr l 97,9%. Kt qu thc nghim thu c gi tr trung bnh ca
3 ln th nghim iu kin ny l 98,3%. Gi tr phng sai theo iu kin ti u thu c
l S
tu
2
= 0,034, ca m hnh l S
0
2
= 0,350, F
tn
= 0,350/0,034 = 10,29 < F
bng
(0,95, 2, 2) = 19,
chnh xc ca cc s liu theo m hnh v theo thc nghim iu kin ti u l ging
nhau.
Qua so snh kt qu nghin cu vi cc kt qu chuyn i este DMTV theo hng
kho st n bin tng nhn t vi cc loi xc tc khc nhau cho thy phn ng chuyn i
theo hng ti u ha ng thi cc nhn t trong mi trng ng th t c hiu sut
cao hn vi lng metanol cn dng t hn, thi gian ngn v nhit thp hn nhiu.
chnh l u im ca phng php ti u ha chuyn i DMTV thnh FAME ny so vi
cc nghin cu chuyn i trc y.
3.3. Xc nhn gi tr s dng ca phng php phn tch
3.3.1. Xy dng ng chun, xc nh gii hn pht hin v gii hn nh lng
tin hnh xy dng ng chun dng cho vic phn tch cc FAME, mt dy chun
hn hp 37 FAME c nng t 246 ppm n 50100150 ppm c tim vo h
GC/FID. T cc kt qu phn tch, v th s ph thuc t l din tch pic FAME/IS vo
nng ca cc FAME thu c cc ng chun tng ng. Da trn phng trnh ng
chun: y = ax + b tnh LOD theo cng thc:
B
LOD 3.S / b = , trong S
B
: lch chun ca
mu trng, nu khng lm th nghim vi mu trng th S
B
= S
y
( lch chun ca phng
trnh hi quy). LOQ = 3,3LOD. Kt qu phn tch c ch ra trn bng 3.16. T kt qu
phn tch cho thy c s tng quan tuyn tnh cht ch ca t l din tch pic FAME/IS vo
nng cc FAME (R > 0,999) v h thng phn tch GC/FID c nhy cao, pht hin
c cc FAME n 0,2 ppm v nh lng c n 0,7 ppm.
Bng 3.16. Phng trnh hi quy, gii hn pht hin, gii hn
nh lng cc FAME ca phng php phn tch
TT FAME Phng trnh hi quy ( P =0,95) R

LO
D
(pp
m)
LO
Q
(pp
m)
1 C4:0
y = (0,2138 0,0334)x (0,7961
1,6451) 0,9964 0,8 2,6
2 C6:0
y = (0,1066 0,0191)x (0,3036
0,9336) 0,9953 1,6 5,2
3 C8:0
y = (0,2688 0,0347)x (0,7646
1,7056) 0,9976 0,3 1,1
4 C10:0
y = (0,2776 0,0286)x (0,5932
1,4071) 0,9984 0,7 2,5
5 C11:0
y = (0,2595 0,0220)x (0,2424
0,5387) 0,9990 0,9 3,1
6 C12:0
y = (0,2646 0,0220)x (0,4430
1,0873) 0,9990 1,0 3,3
7 C13:0
y = (0,2505 0,0216)x (0,2174
0,5343) 0,9989 1,5 4,9
8 C14:0
y = (0,2599 0,0216)x (0,4558
1,0707) 0,9990 1,1 3,5
9 C14:1
y = (0,2466 0,0159)x (0,1023
0,3895) 0,9994 0,5 1,7
10 C15:0
y = (0,2512 0,0197)x (0,1922
0,4856) 0,9991 0,9 3,1
11 C15:1
y = (0,2322 0,0146)x (0,0498
0,3618) 0,9994 0,8 2,6
12 C16:0
y = (0,2581 0,0226)x (0,5489
1,6721) 0,9989 2,0 6,5
Bng 3.16. Phng trnh hi quy, gii hn pht hin, gii hn
nh lng cc FAME ca phng php phn tch
TT FAME Phng trnh hi quy ( P =0,95) R

LO
D
(pp
m)
LO
Q
(pp
m)
13 C16:1
y = (0,2546 0,0229)x (0,1097
0,5667) 0,9988 0,8 2,7
14 C17:0
y = (0,2229 0,0210)x (0,1632
0,5174) 0,9987 0,2 0,7
15 C17:1
y = (0,2373 0,0210)x (0,1194
0,5180) 0,9988 0,2 0,7
16 C18:0
y = (0,2436 0,0353)x (0,4954
1,7351) 0,9969 1,4 4,6
17
C18:1n-
9t
y = (0,2683 0,0382)x (0,3669
0,9365) 0,9970 0,8 2,7
18
C18:1n-
9c
y = (0,2485 0,0073)x (0,2644
1,1500) 0,9987 0,5 1,7
19
C18:2n-
6t
y = (0,2220 0,0185)x (0,1188
0,4499) 0,9990 0,5 1,8
20
C18:2n-
6c
y = (0,2246 0,0248)x (0,0773
0,6119) 0,9982 1,0 3,4
21 C20:0
y = (0,2428 0,0280)x (0,4469
1,3800) 0,9980 1,9 6,1
22 C18:3n-6
y = (0,2010 0,0150)x (0,0759
0,3701) 0,9992 0,8 2,6
23 C20:1
y = (0,2322 0,0239)x (0,1528
0,5855) 0,9985 0,9 2,9
24 C18:3n-3
y = (0,2017 0,0185)x (0,0941
0,4550) 0,9988 0,8 2,5
25 C21:0
y = (0,2784 0,0566)x (0,5429
1,3969) 0,9939 0,7 2,4
26 C20:2
y = (0,1954 0,0264)x (0,1625
0,6517) 0,9973 1,2 4,1
27 C22:0
y = (0,2326 0,0283)x (0,4390
1,3988) 0,9978 1,4 4,5
28 C20:3n-6
y = (0,2256 0,0296)x (0,2176
0,7242) 0,9975 0,4 1,4
29 C22:1n-9
y = (0,1910 0,0130)x (0,0107
0,3246) 0,9993 1,5 5,0
30 C20:3n-3
y = (0,2265 0,0267)x (0,1597
0,6545) 0,9980 1,0 3,2
31 C22:4n-6
y = (0,1847 0,0207)x (0,1544
0,5107) 0,9981 0,9 2,8
32 C23:0
y = (0,2001 0,0245)x (0,1093
0,6039) 0,9978 0,4 1,3
33 C22:2 y = (0,1528 0,0162)x (0,0829 0,9984 1,8 5,8
Bng 3.16. Phng trnh hi quy, gii hn pht hin, gii hn
nh lng cc FAME ca phng php phn tch
TT FAME Phng trnh hi quy ( P =0,95) R

LO
D
(pp
m)
LO
Q
(pp
m)
0,3962)
34 C24:0
y = (0,2274 0,0315)x (0,5378
1,5522) 0,9972 2,2 7,3
35 C20:5n-3
y = (0,2198 0,0178)x (0,1239
0,4398) 0,9990 1,9 6,3
36 C24:1
y = (0,1216 0,0140)x (0,0766
0,3449) 0,9980 0,8 2,5
37 C22:6n-3
y = (0,1994 0,0111)x (0,0331
0,2762) 0,9995 0,4 1,3
MIN 0,2
0,
7
MAX 2,2
7,
3

3.3.2. Kho st lp li
lp li ca h thng sc k kh (thi gian lu, t l din tch pic FAME/IS) c kho
st bng cch bm 7 ln song song mu chun hn hp 37 FAME 20-40-60 ppm trong cng
iu kin ti u ca GC/FID. Kt qu thu c cho thy lp li ca h thng sc k kh rt
tt, gi tr lch chun tng i v thi gian lu ca mu chun hn hp 37 FAME 20-40-
60 ppm dao ng trong khong t 0,03 n 0,08%, lch chun tng i v t l din tch
pic FAME/IS dao ng trong khong t 1,28 n 4,98%. Khi hm lng cht phn tch 10
ppm th RSD (%) cho php l 7,3%, hm lng cht phn tch 100 ppm th RSD (%) cho
php l 5,3% [117]. Nh vy vi mu chun FAME 20-40-60 ppm, lch chun tng i
ca h thng GC u di 5%, p ng c yu cu phn tch nh lng.
Kt qu kho st lp li 6 ln ca phng php phn tch khi tin hnh thc nghim
trn 8 mu DMTV Vit Nam cc iu kin ti u ca qu trnh chuyn i este v ca
GC/FID cho thy lch chun tng i v hm lng FAME iu ch t m c basa dao
ng t 1,02 n 4,65%, m ln: t 1,25 n 5,13%, du u nnh: t 0,87 n 5,18%, du
m t 1,18 n 4,72%, du lc: t 1,28 n 4,96%, du da: t 0,95 n 4,89%, du ht cao
su: t 0,95 n 4,96% v du ht jatropha: t 0,92 n 4,98%. Vi hm lng FAME o
c trong 8 mu DMTV dao ng t 0,178 n 433,471 mg/g th RSD (%) cho php ti
a l 5,3% [117]. Gi tr lch chun tng i cao nht thu c khi phn tch FAME l
5,18% trn mu du u nnh. Vy RSD% thu c khi phn tch cc FAME u < 5,3%, do
lp li ca phng php phn tch p ng c yu cu nh lng trong ha hc.
3.3.3. Xc nh ng v hiu sut thu hi
ng ca phng php phn tch c xc nh bng cch thm chun trn nn mu
trng. Hiu sut thu hi c xc nh bng cch thm chun trn nn mu thc. Cc mu
thc sau khi tin hnh nh lng FAME v bit c hm lng ca chng trong mu, thm
chnh xc mt lng chun FAME sao cho tng hm lng cc FAME trong dung dch nm
trong khong tuyn tnh kho st v tin hnh nh lng theo quy trnh.
Kt qu thc nghim thu c cho thy quy trnh phn tch c thu hi v ng
kh tt, sai s khi phn tch m c basa dao ng t -10,93% n 9,83%, m ln t -13,34%
n 9,70%, du u nnh t -10,64% n 9,79%, du m t -12,70% n 9,57%, du lc t -
11,95% n 9,81%, du da t -8,16% n 9,12%, du ht cao su t -10,29% n 8,87%, du
ht jatropha t -10,26% n 9,71%. Nh vy phng php nghin cu c sai s nm trong
ngng cho php, t -20% n 10% [22], p ng c yu cu phn tch.
3.3.4. Kim tra i chng kt qu phn tch
xem xt tnh chnh xc ca phng php nghin cu, chng ti tin hnh gi kim
nghim hm lng axit palmitic, axit oleic v axit linoleic trong mt mu m ng vt (m
c basa) v mt mu du thc vt (du m) n phng th nghim c cng nhn VILAS
(theo ISO 17025:2005) (h thng cng nhn phng th nghim ca Vit Nam), Vin Kim
nghim An ton V sinh thc phm Quc gia v so snh kt qu phn tch vi kt qu kim
nghim. Kt qu kim tra chnh xc ca phng php nghin cu c ch ra trn bng
3.28.
Bng 3.28. So snh kt qu phn tch v kt qu kim nghim mt s axit bo ca mu m c
basa v mu du m Vit Nam
Thng s
phn tch
Kt qu
phn tch
(mg/g)
Kt qu kim
nghim Vilas
(mg/g)
t
tn
(N=6)
M c basa
Axit
palmitic
227 238 2,570
Axit oleic 305 308 0,840
Axit linoleic 118 123 2,448
Du m
Axit
palmitic
77 79 2,330
Axit oleic 285 293 2,470
Axit linoleic 424 420 1,923
So snh kt qu phn tch vi kt qu kim nghim u thu c gi tr t
thc nghim
=
x . N / S (N = 6; S c tnh qua kt qu kho st lp li 6 ln hm lng cc FAME
trong mu m c basa v mu du m 3.3.2) b hn t
chun
(0,95; 5) = 2,571. Nh vy,
phng php xy dng t yu cu v ng [22].
Vy kt qu kim tra thng k cho thy phng php phn tch c lp li tt, nhy
v thu hi cao, t yu cu v chnh xc v tin cy, c th p dng trong vic phn
tch thnh phn axit bo trong cc mu DMTV Vit Nam.
3.4. Phn tch mu thc t
3.4.1. Chuyn i DMTV thnh FAME
p dng cc iu kin ti u tm c theo hai quy trnh chuyn i DMTV thnh
FAME dng metanol vi xc tc kim hoc axit c tin hnh 3.2. Vi cc mu m ln,
du u nnh, du m, du lc, du da s dng cc iu kin ti u ca quy trnh chuyn i
mt giai on xc tc kim nh mu m c basa. Vi du ht jatropha s dng cc iu kin
ti u ca phn ng este ha xc tc axit (giai on mt) ca quy trnh hai giai on iu ch
FAME nh du ht cao su.
Sau khi thc hin cc qu trnh chuyn i, chuyn i thnh FAME ca cc mu
DMTV c phn tch trn my UFLC v c tnh theo cng thc:
i i
i
S s
H% 100%
S

(3.11)
Trong :
i
s

: tng din tch pic ca cc triglyxerit cha chuyn i thnh FAME,


i
S

: tng din tch pic ca tt c cc triglyxerit ban u.


Kt qu chuyn i trung bnh ba ln o ca cc mu DMTV c th hin trn
bng 3.29.
Kt qu phn tch bng UFLC cho thy mc phn ng chuyn i este cc mu
DMTV nghin cu l rt cao (> 98%), hm lng monoglyxerit, diglyxerit v triglyxerit
sau phn ng ch l lng vt, qu trnh chuyn i c lp li tt, lch chun tng i
di 0,7%, sn phm thch hp tin hnh phn tch thnh phn FAME trn thit b
GC/FID.
Bng 3.29. chuyn i thnh FAME ca cc mu DMTV (n = 3)
DMTV
H
1

(%)
H
2

(%)
H
3

(%)
H
(%) SD
RSD
(%)
M c basa 99,3 100 99,9 99,7 1,0 0,4 0,38
M ln 100 99,9 99,8 99,9 0,2 0,1 0,10
Du u nnh 99,8 99,8 99,3 99,6 0,7 0,3 0,29
Du m 97,8 98,3 98,1 98,1 0,7 0,3 0,26
Du lc 99,1 98,1 97,9 98,4 1,5 0,6 0,65
Du Da 99,8 100 99,9 99,9 0,2 0,1 0,10
Du ht cao su 98,3 98,1 97,9 98,1 0,5 0,2 0,20
Du ht
jatropha
98,4 97,9 99,1 98,5 1,5 0,6 0,61
3.4.2. Xc nh axit bo trong cc mu DMTV Vit Nam
Sau khi chuyn i hon ton DMTV thnh FAME, t cc iu kin ti u tm c
ca phng php GC/FID tch v xc nh cc FAME chng ti p dng tch v xc nh
cc axit bo trong 8 mu DMTV Vit Nam. Kt qu phn tch thu c nh sau:
Trong m c basa c cha n 25 axit bo trong axit bo chim hm lng cao nht
l axit oleic (37%), tip n l axit palmitic (28%), axit linoleic (14%), axit stearic (8%), axit
myristic (5%), axit palmitoleic (1,4%), cc axit bo khc u c hm lng thp, di 1%.
Tng cc axit bo no (SFA) v axit bo khng no mt ni i (MUFA) gn xp x nhau,
tng ng l 43% v 38%, v gp khong 2 ln cc axit bo khng no nhiu ni i (PUFA)
(18%). Hm lng cc axit bo e-3 v e-6 trong m c basa l 155 mg trong 1g cht bo,
c bit trong c thnh phn ca DHA (5,52 mg/g) v EPA (1,53 mg/g) rt tt cho sc
khe.
Trong m ln c cha 15 axit bo v cng tng t nh trong m c basa, chim hm
lng ln nht l axit oleic (35%), tip n l axit palmitic (24%), axit linoleic (23%), axit
stearic (12%), cc axit bo khc u c hm lng thp. Tng cc SFA (38%) v MUFA
(37%) gn xp x 1,5 ln tng cc PUFA (25%). Hm lng cc axit bo e-3 l 7,6 mg/g cht
bo, chim gn 1% v hm lng cc axit bo e-6 l 193 mg/g cht bo, chim 24% trong
tng s cc axit bo. M ln ch yu cha cc axit bo mch ngn, khng thy s c mt ca
cc axit bo mch di C22 v EPA, DHA nh trong m c basa.
Trong du u nnh phn tch c 15 axit bo, trong tng hm lng cc MUFA
nhiu nht (39%), tip n l cc PUFA (32%) v thp nht l cc SFA (29%). Du u nnh
cha mt lng ng k cc axit bo e-3 (75 mg/g) v axit bo e-6 (188 mg/g).
Trong du m c cha 11 axit bo trong nhiu nht l PUFA, 51%, ch yu l axit
linoleic, tip n l MUFA, 34%, ch yu l axit oleic v ch c 15% cc SFA. Du m cng
cha lng ng k axit bo e-6 (424 mg/g) v c bit c cha lng b thnh phn ca
DHA (0,165 mg/g) m cc loi du thc vt khc khng c.
Trong du lc c cha 13 axit bo, nhiu nht l cc MUFA, 42%, ch yu l axit oleic,
tip n l cc PUFA, 35%, ch yu l axit linoleic v cha t hn cc SFA, 22%, ch yu l
axit palmitic. Du lc cng cha nhiu axit bo e-6 (288 mg/g) nhng lng axit bo e-3 th
rt t (0,66 mg/g).
i vi du da th khc vi cc du thc vt phn tch, thnh phn ch yu li l cc
SFA (8/12 axit bo), chim n 87%, nhiu nht l axit lauric (43%), axit myristoleic (19%),
axit palmitic (12%), v cha lng t cc MUFA (9%) v PUFA (3%). Duy nht ch c du
da l cha cc axit bo mch ngn C8, C10. Lng axit bo e-3, e-6 ca du da t hn rt
nhiu so vi cc du thc vt trn. Do du da ng rn iu kin thng v gi tr dinh
dng ca du da l thp nht.
Du ht cao su v du ht jatropha l hai loi du trong thnh phn c cha nhiu loi
c t v cc cht khng dinh dng (antinutritional) gy c hi i vi ngi v vt nui.
V vy hai loi du ny khng s dng lm thc n m ch yu nghin cu sn xut nhin
liu sinh hc, x phng v dc liu cho con ngi. Kt qu phn tch cho thy du ht cao
su v du ht jatropha c thnh phn gn tng ng nhau, gm 13 axit bo, trong nhiu
nht l cc PUFA (tng ng 46% v 43%), tip n l MUFA (34% v 35%) v cha t hn
cc SFA (19% v 21%), ch yu cng bao gm cc axit palmitic, stearic, oleic, linoleic.
Tm li, vi kt qu phn tch cc mu DMTV trn chng ti nhn thy: Du da cha
hm lng axit bo no cao nht, t axit bo khng no, nht l axit bo e-3, e-6 do t c gi
tr dinh dng nht, thch hp b sung vo thc n v lm ch phm dinh dng cho ng vt
nui. ch to nhin liu sinh hc t du da, cn c thm ph gia h nhit ng c v
nht cho nhin liu v nhin liu ny c hm lng axit bo no cao, nhit ng c,
nhit bt chy v nht cao, khng c li v mt kinh t.
Du m cha tng cc axit bo e-3, e-6 cao nht, gp khong 17 ln axit bo e-3, e-6
c trong du da v gp khong 2 ln axit bo e-3, e-6 c trong m c basa, m ln, du u
nnh, du lc v nht l thnh phn c cha DHA. Du u nnh th cha lng axit bo e-3
cao nht, do du m v du u nnh c gi tr dinh dng cao, thch hp s dng lm
thc n v thc phm dinh dng cho con ngi. Vi du lc, m ln v m c basa cng c
nhiu cc axit bo khng no, do c th s dng lm thc n cho ngi v ng vt nui.
Tuy nhin m c basa v m ln c cha nhiu axit bo no nn nu n nhiu s khng tt cho
sc khe. Do con ngi nn tng cng n cc loi du thc vt thay v thng xuyn s
dng cc loi m ng vt nh thi quen thng thng trc y.
M c basa, m ln c hm lng axit bo khng no thp hn du m, du u nnh,
du lc do biodiesel i t hai loi m ny s c ch s xetan cao hn v bn oxy ha tt
hn, ngc li nht v im ng c s cao hn biodiesel i t cc loi du thc vt trn.
Hai loi du khng n c l du ht cao su v du ht jatropha c hm lng axit bo
khng no cao hn rt nhiu axit bo no (gp khong 4 ln), nht, nhit ng rn v
nhit bt chy thp, c th ch to diesel sinh hc, nht l cc vng lnh. Tuy nhin v
c nhiu axit bo khng no nn nguyn liu cng d b oxy ha, polyme ha, phn hy nu
lu ngy, gy kh khn cho qu trnh bo qun, thi gian s dng ngn.
M c basa, m ln, du m, du u nnh, du lc va c th dng lm thc n, ch
phm dinh dng va c th s dng ch to biodiesel. Tuy nhin ngun nguyn liu ng,
thc vt Vit Nam hin nay ch yu dng trong thc phm vi sn lng thu hoch thp v
Nh nc cha c nh hng quy hoch nui trng lm nguyn liu cho cng nghip.
Trong nhng nm trc mt, nu khng c quy hoch vng nguyn liu cng nh cc chnh
sch h tr khc ca Nh nc th DMTV cha th coi l nguyn liu sn xut biodiesel
Vit Nam. Nguyn liu sn xut biodiesel c u th hn c l m c basa, m c tra, du m
thi hoc qua s dng. Du m thi hoc qua s dng gn nh thi b gy nhim mi
trng, ngun cung nh l, khng n nh. s dng lm nguyn liu sn xut biodiesel
cn phi thit lp h thng thu gom, tn tr v s ch m bo cung cp n nh cho sn xut.
Ngun nguyn liu t cy jatropha phi c mt chng trnh quc gia chuyn cy hoang ha
thnh cy cng nghip gn lin cc nhn t mi trng vi cng ngh sn xut du jatropha,
biodiesel v cc sn phm ph nh thc n gia sc, thuc tr su, dc phm,... M c basa
l sn phm ph c sn, r tin, sn lng tng nhanh trong nhng nm gn y do tnh hnh
xut khu phile c pht trin mnh, c bit l cc tnh ng bng sng Cu Long. V vy
khng nh hng n ngun lng thc, thc phm quc gia, ng thi tn dng c
ngun ph thi, hn ch gy nhim mi trng, li c nng sut thu hoch cao th dng ph
phm m c basa t cc nh my ch bin thy sn lm nguyn liu iu ch biodiesel l
thch hp hn c.


KT LUN

Trn c s cc kt qu nghin cu thu c, chng ti rt ra mt s kt lun sau:
1. Nhm xc nh chnh xc v chn lc ng thi 37 axit bo, s dng m hnh hi
quy bc hai tm trc giao xy dng phng trnh hi quy v nh gi nh hng ng thi
cc yu t n kh nng tch v xc nh cc axit bo trong du m ng, thc vt Vit Nam.
2. Trn c s d kin thc nghim ti u ha iu kin tch v xc nh ng thi 37
axit bo bng phng php sc k kh detector ion ha ngn la gm: Ct mao qun phn
cc mnh SP
TM
-2560 (100m 0,25mm 0,2m); chng trnh nhit : nhit u 140
0
C,
gi 5 pht, tng 2,4
0
C/pht ln 240
0
C, gi 8 pht; kh mang He, tc 20,5 cm/s; bm chia
dng t l 30:1.
3. thnh cng trong vic nghin cu mt cch c h thng kim tra hm lng axit
bo t do trong DMTV v chuyn i DMTV thnh FAME t kho st n l n m
hnh hi quy bc hai tm trc giao xt nh hng ng thi cc yu t n hiu sut chuyn
i thng qua phn mm Modde 5.0, bng phng php o hm xc nh cc iu kin ti
u ca phn ng, xy dng quy trnh chuyn i thch hp mt giai on xc tc kim v quy
trnh hai giai on, giai on u xc tc axit, giai on sau xc tc kim.
4. p dng quy trnh nghin cu chuyn i 8 mu DMTV thnh FAME, hiu sut
chuyn i trn 99%, lp li tt, lch chun tng i di 0,7%.
5. Kt qu phn tch hm lng cc axit bo c x l theo phng php thng k:
lch chun tng i ca hm lng cc FAME trong khong 0,87 5,18%; ng dao
ng t -13,34 9,83%; t yu cu v chnh xc v tin cy khi so snh kt qu phn
tch vi kt qu kim chng ca phng th nghim c cng nhn Vilas (ISO 17025:2005) -
Vin Kim nghim An ton V sinh Thc phm Quc gia.
6. tin hnh phn tch cc axit bo trong 8 mu DMTV Vit Nam: m c basa, m
ln, du u nnh, du m, du lc, du da, du ht cao su v du ht jatropha. Kt qu cho
thy du m v du u nnh c gi tr dinh dng nht, tip n l du lc, m c basa, m
ln, du da t c gi tr dinh dng. Du ht cao su v du ht jatropha c th s dng lm
nguyn liu chnh sn xut biodiesel.

KIN NGH
1. ngh s dng kt qu xy dng quy trnh phn tch v tin ti ph duyt thnh
phng php phn tch tiu chun xc nh thnh phn axit bo trong du m ng, thc vt.
2. p dng phng php xc nh axit bo nghin cu m rng cho nhiu i tng
du m ng, thc vt khc nhm cung cp thm s liu phc v cho cc nghin cu v dinh
dng, kim nghim thc phm, dc liu, thc n gia sc, nhin liu sinh hc,



References
Ting Vit
1. Huy Bch (2004), Cy thuc v ng vt lm thuc Vit Nam, NXB Khoa hc k
thut, H ni, tr. 861863.
2. o Thanh Bnh, Nguyn c Ton, Nguyn Tun Anh, Trnh Vn Lu (2007), nh
lng ng thi EPA v DHA trong 1 s vin nang mm omega 3 bng sc k kh,
Tp ch Kim nghim thuc (2) tp 5, tr. 1416.
3. Nguyn Xun Duy, Trng Sn, Trina Lapis, Vanessa Leibero, Stuart Thomas, Tobias
Pop (2010), Thnh phn axit bo ca mt s loi du thng mi c ngun gc t
ng vt v thc vt, Tp ch Khoa hc v Cng ngh, i hc Nng 3 (38), tr.
2530.
4. B Nng nghip v pht trin nng thn (2008), n Nghin cu, pht trin v s dng
sn phm cy cc ro Vit Nam giai on 20082015 v tm nhn n 2025.
5. V Th Thu H, L ng Khoa, Nguyn nh Lm (2007), Nghin cu phn ng tng
hp biodiesel bng phng php siu ti hn v thu glyxrin tinh khit cao,Tp
ch Ha hc & ng dng 8 (68), tr. 4143.
6. Trn Th Vit Hoa, L Th Thanh Hng, Phan Minh Tn, Trng V Thanh (2007),
iu ch biodiesel t m c basa bng xc tc pToluen sunfonic, Hi ngh khoa
hc v cng ngh ha hc hu c ton quc ln th IV, tr. 834839.
7. Li Mai Hng (2007), Kt tinh phn on acid bo khng no nhiu ni i t du c
trch v c basa, Tp ch Ha hc 45 (5), tr. 559564.
8. L Th Thanh Hng, Trn Th Vit Hoa, Nguyn Th Ngc Bch (2006), Tng hp AKD
t m c basa s dng trong cng ngh xeo giy, Tp ch pht trin KH&CN 9 (7), tr.
4956.
9. L Th Thanh Hng, L Vit Tn, Phan Minh Tn, Trn Th Vit Hoa (2009), nh
hng ca mc chuyn ha este n cht lng ca biodiesel iu ch t m c
tra, Tp ch Ha hc 47 (4A), tr. 107112.
10. L Th Thanh Hng, L Vit Tn, Phan Minh Tn, Trn Th Vit Hoa (2009), Ti u
ha chuyn ha este m c tra vi xc tc KOH/Al
2
O
3
s dng phng php b mt
p ng, Tp ch pht trin KH&CN 13 (12), tr. 6976.
11. H Sn Lm, L Th Ha, Phm Thanh H, V Minh Hong, Nguyn Th Thu Tho,
Th Mai, Phm Ha Sn, Bernd Ondruschka, Steffen Klupsch (2006), Nghin cu
tng hp biodiesel t mt s du thc vt Vit Nam bng phn ng
transesterification v kho st cc ch s ha l ca sn phm to thnh theo tiu
chun chu u, Bo co nghin cu khoa hc, Vin Khoa hc Vt liu ng dng.
12. H Sn Lm, L Th Ha, Phm Thanh H (2006), So snh ch s cetan v cc ch s
khc ca diesel du m vi biodiesel i t du ht cao su, Bo co nghin cu khoa
hc, Vin Khoa hc Vt liu ng dng.
13. H Sn Lm, L Th Ha, Lu Cm Lc, Phm Thanh H (1999), Nghin cu thnh
phn, cng ngh ch bin v hng s dng du bng vi Vit Nam, Tp ch Khoa
hc v Cng ngh 37, tr. 4346.
14. Phm Quc Long, Chu Vn Minh (2005), Lipit v cc axit bo hot tnh sinh hc c
ngun gc thin nhin, NXB Khoa hc K thut, H Ni.
15. Lu Hu Mnh (1999), Gio trnh dinh dng gia sc, Trng H Cn Th, Cn Th.
16. Bi Tn Ngha, Trn Th Vit Hoa, Phan Thanh Sn Nam (2009), iu ch biodiesel t
m c da trn bng phn ng alcol phn trn xc tc base NaOH v Na
2
CO
3
, Tp ch
Khoa Hc v Cng Ngh 47 (4A), tr. 190200.
17. L c Ngc (2001), X l s liu v k hoch ha thc nghim, i hc Quc gia H
Ni, H Ni.
18. Nguyn Th Kim Hng (2002), Thnh phn dinh dng 400 thc n thng dng, Nh
xut bn Y hc, H Ni.
19. Nguyn Trung Sn, Nguyn Khnh Diu Hng, inh Th Ng (2009), Nghin cu
ch to xc tc d th trn c s Na
2
SiO
3
/MgO cho phn ng tng hp biodiesel t du
ht cao su, Tp ch Ha hc 47 (2A), tr. 184188.
20. Nguyn Hng Thanh, Nguyn Trn T Nguyn, Nguyn Th Phng Thoa (2009),
iu ch biodiesel t m c basa bng phng php ha siu m, Tp ch pht trin
KH&CN 12 (3), tr. 5161.
21. Nguyn Vn Thanh, Bi Cng Mnh, inh Th Ng, o Vn Tng (2008), Nghin
cu tng hp biodiezel t du u nnh trn xc tc baz, Tp ch Ho hc 46 (2),
tr. 172177.
22. T Th Tho (2008), Gio trnh Thng k trong Ha phn tch, Trng i hc Khoa hc
T nhin, i hc Quc gia H Ni, H Ni.
23. Nguyn Th Phng Thoa, Nguyn Th Thanh Nhanh, V ng Phong, Nguyn Th Mai
Thanh, L Vit Hi, Nguyn Nh Tr (2006), iu ch biodiesel t du thc vt thi
bng phng php ha siu m, Hi tho Khoa hc ln th Nht v nhin liu c
ngun gc sinh hc biofuel & biodiesel Vit Nam, tr. 6375.
24. Chu Quang Truyn, L Tt Thnh, Lu Vn Huyn, Phm Quc Long (2006), Vai tr
ca cc acid bo a ni i (PUFA) nh thc n b sung trong chn nui, Hi ngh
Khoa hc ln th 20, K nim 50 nm thnh lp trng i hc Bch khoa H Ni
12, tr. 8589.
25. Nguyn Thanh Uyn (2005), Vai tr ca DHA v ARANhng li khuyn i vi cc
b m mang thai v nui con b, Y hc thc hnh s 12, tr. 9295.
26. Phm Hng Vit (2003), C s l thuyt ca phng php sc k kh, NXB Khoa hc v
K thut H Ni, H Ni.
27. Nguyn Tng Vy, Trn T An, ng c Khanh, Trnh Vn Lu (2005), Xc nh cc
axit bo trong du mng ht gc bng phng php sc k kh (GC/FID), Tp ch
kim nghim thuc 3 (9), tr. 2125.
28. Nguyn Tng Vy, Trn T An, ng c Khanh, Trnh Vn Lu (2007), Xc nh
thnh phn cc acid bo du gc bng sc k kh khi ph (GC/MS), Tp ch Dc
hc 3, tr. 2830.
29. Hong Th Yn, L Th Anh o (2004), Nghin cu thnh phn ha hc v hot tnh
sinh hc ca mng ht gc v nhn ht gc (momordica cochinchinensis spreng)
Sn Ty H Ty, K yu hi ngh sinh vin nghin cu khoa hc nm 2004, Trng
HSP H Ni, tr. 103108.

Ting Anh
30. AOAC Officaial Method 996.06, Fat (total, saturated and unsaturated) in foods, 2002
AOAC International (41.1.28A).
31. A.B.M.S. Hossain, M.A. Mazen (2010), Effects of catalyst types and concentrations on
biodiesel production from waste soybean oil biomass as renewable energy and
environmental recycling process, AJCS 4 (7), pp. 550555.
32. Alberto Brucato, Busciglio A., Stefano Di F., Grisafi F., Micale G., Scargiali F. (2010),
High temperature solidcatalized transesterification for biodiesel production,
Universit degli Studi di PalermoViale delle Scienze ed. 6, 90128 Palermo, Italy.
33. Amonrat Thanonkaew, Soottawat Benjakul, Wonnop Visessanguan (2006), Chemical
composition and thermal property of cuttlefish (Sepia pharaonis) muscle, Journal of
Food Composition and Analysis 19, pp. 127133.
34. Ana Carolina Aguiar, Damila Rodrigues Morais, Leandra Pereira Santos, Flavia Braidotti
Stevanato (2007), Effect of flaxseed oil in diet on fatty acid composition in the liver
of Nile Tilapia (Oreochromis niloticus), Archivos Latinoamericanos de Nutricin
(ALAN) 57 (3).
35. Andrea Weston, Phyllis R. Brown (1997), High Performance Liquid Chromatography &
Capillary Electrophoresis: Principles and Practices, Academic Press, San Diego, CA,
printed in the USA.
36. Antczak M. S., Kubiak A., Antczak T., Bielecki S. (2009), Enzymatic biodiesel
synthesis Key factors affecting efficiency of the process, Renewable Energy 34, pp.
11851194.
37. A RodrguezBernaldo de Quirs, Ana SanchesSilva, Julia LpezHernndez (2004),
Comparison between highperformance liquid chromatography and gas
chromatography methods for fatty acid identification and quantification in potato
crisps, Journal of Chromatography 1032 (12), pp. 715, 27th International
Symposium on HighPerformance LiquidPhase Separations and Related
Techniques, Part III.
38. Audun F., Eli A. B., Achim K. (2005), Determination of C22:5 and C22:6 marine fatty
acids in pork fat with Fourier transform midinfrared spectroscopy, Meat Science 69,
pp. 433440.
39. Augustsson K.(2003), "A prospective study of intake of fish and marine fatty acids and
prostate cancer", Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention 12 (1), pp. 6467.
40. Ayhan Demibars (2008), Biodiesel A realistic Fuel Alternative for Diesel Engines,
SpringerVerlag, London Limited, London.
41. Ayhan Demirbas (2009), Political, economic and environmental impacts of biofuels: A
review, Applied Energy 86, pp. 108117.
42. Ayhan Demirbas (2009), Progress and recent trends in biodiesel fuels, Energy
Conversion and Management 50, pp. 1434.
43. Bahruddin Saad (2007), Determination of free fatty acids in palm oil samples using
nonaqueous flow injection titrimetric method, Food Chemistry 102, pp. 1407
1411.
44. Banerjee A., Chakraborty R. (2009), Parametric sensitivity in transesterification of waste
cooking oil for biodiesel production A review, Resources Conservation and
Recycling 53, pp. 490497.
45. Bautista L. F., Vicente G., Rodriguez R., Pacheco M. (2009), Optimization of FAME
production from waste cooking oil for biodiesel use, Biomass and bioenergy 33, pp.
862872.
46. B. Brgger, G. Erben, R. Sandhoff, F. T. Wieland, and W. D. Lehmann (1997),
Quantitative analysis of biological membrane lipids at the low picomole level by
nanoelectrospray ionization tandem massspectrometry, PNAS 94 (6), pp. 2339
2344.
47. Ben Perston, Nick Harris (2009), Biodiesel Blend Analysis by FTIR (ASTM D7371 and
EN 14078), Seer Green, UK.
48. Bezerra M. A., Santelli R. E., Oliveira E. P., Villar L. S., Escaleira L. A. (2008),
Response surface methodology (RSM) as tool for optimization in analytical
chemistry, Talanta 76, pp. 965977.
49. Boryana Nikolova Damyanova, Herslof B. G., Christie W. W. (1992), Silver ion high
performance liquid chromatography of derivatives of isomeric fatty acids, Journal of
Chromatography A 609 (12), pp. 133140.
50. Boryana Nikolova Damyanova, Christie W. W., Herslf B. G. (1993), High
performance liquid chromatography of fatty acid derivatives in the combined silver ion
and reversedphase modes, Journal of Chromatography A 653 (1), pp. 1523.
51. Bucher H. C., Hengstler P., Schindler C., Meier G. (2002),n3 polyunsaturated fatty
acids in coronary heart disease: a metaanalysis of randomized controlled trials. Am J
Med 112 (4), pp. 298304.
52. Burr M. L., Sweetham P. M., Fehily A. M. (1994), Diet and reinfarction, European
Heart Journal 15 (8), pp. 11521153.
53. Canakci M., Van Gerpen J. (1999), Biodiesel production via acid catalysis,
American Society of Agricultural Engineers 42 (5), pp. 12031210.
54. Calder Philip C. (2006), n3 polyunsaturated fatty acids, inflammation, and
inflammatory diseases, American Journal of Clinical Nutrition (American Society for
Nutrition) 83 (6), pp. 15051519.
55. Caygill C. P., Hill M. J. (1995), Fish, n3 fatty acids and human colorectal and breast
cancer mortality, Eur J Cancer Prev 4 (4), pp. 329332.
56. C de La Cruz Garcia, Lopez Hernandez J., Simal Lozano J. (2000), Gas
chromatographic determination of the fatty acid content of heattreated green beans,
Journal of Chromatography A 891, pp. 367370.
57. Chen S. H., Chen K. C., Lien H. M. (1999), Determination of fatty acids in vegetable oil
by reversedphase liquid chromatography with fluorescence detection, Journal of
Chromatography A 849, pp. 357369.
58. Chen S. H., Chuang Y. J. (2002), Review: Analysis of fatty acids by column liquid
chromatography, Analytica Chimica Acta 465, pp. 145155.
59. Cholada Komintarachat, Sathaporn Chuepeng (2010), OptimizationBased Methanol
Transesterification of Waste MethanolBased Transesterification Optimization of
Waste Used Cooking Oil over Potassium Hydroxide Catalyst, American Journal of
Applied Sciences 7 (8), pp. 10731078.
60. Dalia Panavaite, Edita Adomaviciute, Vida Vickackaite (2006), Anovel SPME fibre for
fatty acid determination, Chemija 17 (4), pp. 6166.
61. Davidson M. H., Stein E. A., Bays H. E., Maki K. C., Doyle R. T., Shalwitz R. A.,
Ballantyne C. M., Ginsberg H. N. (2007), Efficacy and tolerability of adding
prescription omega3 fatty acids 4 g/d to Simvastatin 40 mg/d in hypertriglyceridemic
patients: An 8week, randomized, doubleblind, placebocontrolled study, Clin Ther
29 (7), pp. 13541367.
62. De Deckere E. A. (1999), Possible beneficial effect of fish and fish n3 polyunsaturated
fatty acids in breast and colorectal cancer, Eur J Cancer Prev 8 (3), pp. 213221.
63. Demirbas A. (2008), Biodiesel from sunflower oil in supercritical methanol with
calcium oxide, Energy Conversion and Management 48, pp. 937941.
64. Demirbas A. (2008), Comparison of transesterification methods for production of
biodiesel from vegetable oils and fats, Energy Conversion and Management 49 (1),
pp. 125130.
65. Demirbas A. (2008), Relationships derived from physical properties of vegetable oil
and biodiesel fuels, Fuel 87, pp. 17431748.
66. Dennis Y. C. Leung, Xuan Wu, Leung M. K. H. (2010), A review on biodiesel production
using catalyzed transesterication, Applied Energy 87, pp. 10831095.
67. Dias J. M., AlvimFerraz M. C. M., Almeida M. F. (2008), Comparison of the
performance of different homogeneous alkali catalysts during transesterification of
waste and virgin oils and evaluation of biodiesel quality, Fuel 87(1718), pp. 3572
3578.
68. Di Serio M., Tesser R., Dimiccoli M., Cammarota F., Nastasi M., Santacesaria E. (2005),
Synthesis of biodiesel via homogeneous Lewis acid catalyst, Journal of Molecular
Catalysis A: Chemical 239, pp. 111115.
69. Di Wu (2009), Determination of linolenic acid and linoleic acid in edible oils using
nearinfrared spectroscopy improved by wavelet transform and uninformative variable
elimination, Analytical Chimica Acta 634, pp. 166171.
70. Du W., Li W., Sun T., Chen X., Liu D. (2008), Perspectives for biotechnological
production of biodiesel and impacts, Appl Microbiol Biotechnol 79, pp. 331337.
71. Edmurphy E. J., Rosenberger T. A., and Horrocks L. A. (1996), Separation of neutral
lipids by highperformance liquid chromatography: quantification by ultraviolet,
light scattering and fluorescence detection, Journal of Chromatography B:
Biomedical Sciences and Application 685 (1), pp. 914.
72. Elisabeth Drange, Elsa Lundanes (1997), Determination of longchained fatty acids
using nonaqueous capillary electrophoresis and indirect UV detection, Journal of
Chromatography A 771 (12), pp. 301309.
73. Elotero E., Liu Y., Lopez D. E., Suwannakarn K., Bruce D. A., Goodwin J. G. (2005),
Synthesis of biodiesel via acid catalysis, Industrial & Engineering Chemistry
Research 44, pp. 53535363.
74. Emily Sonestedt, Ulrika Ericson, Bo Gullberg, Kerstin Skog, Hkan Olsson, Elisabet
Wirflt (2008), Do both heterocyclic amines and omega6 polyunsaturated fatty acids
contribute to the incidence of breast cancer in postmenopausal women of the Malm
diet and cancer cohort?, The International Journal of Cancer (UICC International
Union Against Cancer) 123 (7), pp. 16371643.
75. Encinar J. M., Gonzalez J. F., RodrguezReinares A. J. (2005), Biodiesel from used
frying oil. Variables affecting the yields and characteristics of the biodiesel, Ind. Eng.
Chem. Res. 44, pp. 54915499.
76. Epidar Sayyar, Zurina Zainal Abidin, Robiah Yunus, Azhari Muhammad (2009),
Extraction of oil from jatropha seedsoptimization and kinetics, American Journal
of Applied sciences 6 (7), pp. 13901395.
77. E.S. Lima, D.S.P. Abdalla (2002), Highperformance liquid chromatography of fatty
acids in biological samples, Analytica Chimica Acta 465, pp. 8191.
78. FAOSTAT (2009), Value of Agricultural Production,
http://faostat.fao.org/site/613/default.aspx#ancor
79. Food Standards Agency (1991), "Fats and Oils", McCance & Widdowson's the
Composition of Foods, Royal Society of Chemistry.
80. Frank D., Allen K. V. (2005), Column Selection for the Analysis of Fatty Acid Methyl
Esters, Agilent Technologies, Inc.
81. Freedman B., Pryde E. H., Mounts T. L. (1984), Variables affecting the yields of fatty
esters from transesterified vegetable oils, J Am Oil Chem Soc 61, pp. 16381643.
82. Fredoen V., Jacqueline J. M. S., Lia E. M. L., Albert H. G., Ronald J. A. W., Stephan K.
(2003), Analysis of very longchain fatty acids using electrospray ionization mass
spectrometry, Molecular Genetics and Metabolism 79, pp. 189196.
83. Kawachinaganoshi Osaka, Yasuaki Maeda, Micrea Vinatoru, Carmen Eugenia Stavarache
(2003), Method for producing fatty acid alcohol ester, European patent Office,
Application number 1411042, A1.
84. George Gutnikov (1995), Fatty acid profiles of lipid samples, Journal of
Chromatography B: Biomedical Sciences and Applications 671 (12), pp. 7189.
85. George Gutnikov, John R. Stren (1991), Rapid highperformance liquid
chromatographic determination of fatty acid profiles of lipids by conversion to their
hydroxamic acids, Journal of Chromatography A 587 (2), pp. 292296.
86. Giuseppe Procida, Luciano Ceccon (2006), :Gas chromatographic determination of free
fatty acids in olive mill waste water, Analytica Chimica Acta 561, pp. 103106.
87. Gerhard Knothe (2005), Dependence of biodiesel fuel properties on the structure of fatty
acid alkyl esters, Fuel Processing Technology 86, pp. 10591070.
88. Gerhard Knothe, Dunn R., Bagby M. O. (2008), Biodiesel: The use of vegetable oils and
their derivatives as alternative diesel fuels, Oil Chemical Research, National Center
for Agricultural Utilization Research, Agricultural Research Service, U.S Department
of Agriculture, Peoria, IL 61604.
89. Guan G., Kusakabe K., Moriyama K. (2009), Transesterification of vegetable oil to
biodiesel fuel using acid catalysts in the presence of dimethyl ether, Fuel 88, pp.
8186.
90. Guan G., Sakurai N., Kusakabe K. (2009), Synthesis of biodiesel from sunflower oil at
room temperature in the presence of various cosolvents, Chemical Engineering
Journal 146, pp. 302306.
91. Guerreiro L., Castanheiro J. E., Fonseca I. M., MartinAranda R. M., Ramos A. M.,
Vital J. (2006), Transesterification of soybean oil over sulfonic acid
functionalised polymeric membranes, Catalysis Today 4648.
92. Havrilla C. M., Hachey D. L., Porter N. A. (2000), Coordination (Ag
+
) ion spraymass
spectrometry of peroxidation products of cholesteryl linoleate and cholesteryl
arachidonate: HPLCMS analysis of peroxide products from polyunsaturated lipid
autoxidation, J. Am. Chem. Soc. 122, pp. 80428055.
93. Helwani Z., Othman M. R., Aziz N., Kim J., Fernando W. J. N. (2009), Solid
heterogeneous catalysts for transesterification of triglycerides with methanol: A
review, Applied Catalysis A: General 363, pp. 110.
94. Hibbeln Joseph R. (2006), Healthy intakes of n3 and n6 fatty acids: estimations
considering worldwide diversity, American Journal of Clinical Nutrition (American
Society for Nutrition) 83 (6), pp. 14831493.
95. Hideo Iwahashi (2000), Highperformance liquid chromatographic determination of
linoleic acid peroxidederived radicals using electrochemical detection, Journal of
Chromatography A 904 (2), pp. 197202.
96. Hironori Tsuchiya, Tokishi Hayashi, Hiroshi Naruse, Nobuhiko Takagi (1982), High
performance liquid chromatography of carboxylic acids using 4bromomethyl7
acetoxycoumarin as fluorescence reagent, Journal of Chromatography A 234 (1), pp.
121130.
97. Hiroshi Miwa, Magobei Yamamoto (1986), Improved method of determination of
biolgically imporant C
10:0
C
22:6
fatty acids as their 2nitropheylhydrazides by
reversedphase highperformance liquid chromatography, Journal of
Chromatography A 351, pp. 275282.
98. IbondiaPons I., MoreraPons S., Castellote A. I., LopezSabater M. C. (2006),
Determination of phospholipid fatty acids in biological samples by solidphase
extraction and fast gas chromatography, Journal of Chromatography A 1116, pp.
204208.
99. Illum R. F., Mussolino M. E., Madans J. H. (1996), The relationship between fish
consumption and stroke incidence: The NHANES I Epidemiologic Followup Study
(National Health and Nutrition Examination Survey), Arch Intern Med 156 (5), pp.
537542.
100. Iso H., Rexrode K. M., Stampfer M. J., Manson J. E., Colditz G. A., Speizer F. E.,
Hennekens C. H., Willett W. C. (2001), Intake of fish and omega3 fatty acids and
risk of stroke in women". JAMA 285 (3), pp. 304312.
101. Jasmika Giacometti, Ana Milosevic, Codomila Milin (2002), Gas chromatographic
determination of fatty acid contained in different lipid classes after their separation by
solidphase extraction, Journal of Chromatography A 976, pp. 4754.
102. JeanPierre C. L. L., Lesley A. S., Elizabeth A. T., Michael A. Q. (2007), Solid phase
extraction and liquid chromatography mass spectrometry for the determination of
free fatty acids in shellfish, Journal of Chromatography A 1145, pp. 5157.
103. Jeong GwiTaek, Yang HeeSeung, Park DonHee (2009), Optimization of
transesterification of animal fat ester using response surface methodology,
Bioresource Technology 100, pp. 2530.
104. Jinmao You, Weibing Zhang, Yukui Zhang (2001), Simple derivatization method for
sensitive determination of fatty acids with fluorescence detection by highperformance
liquid chromatography using 9(2hydroxyethyl)carbazole as derivatization reagent,
Analytica Chimica Acta 436 (1), pp. 163172.
105. Jinmao You, Xianen Zhao, Yourui Suo, Yulin Li, Honglun Wang, Guichen Chen
(2007), Determination of longchain fatty acids in bryophyte plants extracts by
HPLC with fluorescence detection and identification with MS, Journal of
Chromatography B 848 (2), pp. 283291.
106. Kansedo J., Lee K. T., Bhatia S. (2009), Biodiesel production from palm oils via
heterogeneous transesterification, Biomass and Bioenergy 33, pp. 271276.
107. Karmee S., Chadha A. (2005), Preparation of biodiesel from crude oil of Pongamia
pinnata, Bioresource Technology 96, pp. 14251429.
108. K. Eder (1995), Gas chromatographic analysis of fatty acid methyl esters, Journal of
Chromatography B 671, pp. 113131.
109. Kontominas M. G., Georgogianni K. G., Avlonitis D., Gergis V. (2006),
Transesterification of sunflower seed oil for the production of biodiesel: effect of
catalyst concentration and ultrasonication, International Conference on Energy &
Environmental Systems, Chalkida, Greece 810, pp. 425429.
110. Kulkarni M. G., Dalai A. K. (2006), Waste cooking oils An economical source for
biodiesel: A review, Ind. Eng. Chem. Res. 45, pp. 29012913.
111. Kusdiana D., Saka S. (2004), Effects of water on biodiesel fuel production by
supercritical methanol treatment, Bioresour Technol 91, pp. 289295.
112. Lai CC., Zullaikah S., Vali S. R, Ju YH. (2005), Lipasecatalyzed production of
biodiesel from rice bran oil, Journal of Chemical Technology and Biotechnology 80,
pp. 331337.
113. Lands W. E. M. (2005), "Dietary fat and health: the evidence and the politics of
prevention: careful use of dietary fats can improve life and prevent disease", Annals of
the New York Academy of Sciences 1055, pp. 179192.
114. Lang X., Dalai A. K., Bakhshi N. N., Reaney M. J., Hertz P. B. (2001), Preparation
and Characterization of biodiesel from various oils, Bioresource Technology 80,
pp. 5362.
115. Leung D., Guo Y. (2006), Transesteification of neat and used frying oil: Optimization
for biodiesel production, Fuel Processing Technology 87, pp. 883890.
116. Ling Tong, Lei Zhang, Shuanghui Yu, Xiaohui Chen, Kaishun Bi (2007), Analysis of
the fatty acids from Periploca sepium by GCMS and GCFID, Asian Journal of
Traditional, Medicines 2 (3), pp. 289294.
117. Ludwig Huber (2007), Validation and Qualification in Analytical Laboratories (2), pp.
144211.
118. L. J. Morris (1966), Separations of lipids by silver ion chromatography, Review,
Journal of Lipid Research 7, pp. 717732.
119. Lotero E., Goodwin J. G. (2006), The catalysis of biodiesel synthesis, Catalysis 19,
pp. 4183.
120. Ma F., Hanna A. (1999), Biodiesel production: a review, Bioresource Technology 70,
pp. 115.
121. Marta Bernrdez, Laura Pastoriza, Gabriel Sampedro, Juan J. R. Herrera, Marta L.
Cabo (2005), Modified method for the analysis of free Fatty Acids in Fish, J.
Agric. Food Chem 53 (6), pp. 1903 1906.
122. Meher L. C., Dharmagadda V. S. S., Naik S. N. (2006), Optimization of
alkali catalyzed transesterification of Pongamia pinnata oil for production of
biodiesel, Bioresource Technology 97, pp. 13921397.
123. Meher L., Kulkarni M., Dalai A., Naik S. (2006), Transesteification of karanja
(Pongamia pinnata) oil by solid basic catalysts, Eur. J. Lipid Sci. Technol 108, pp.
389397.
124. Mori Trevor A., Bao Danny Q., Burke Valerie, Puddey Ian B., Beilin Lawrence J.
(1993), Docosahexaenoic acid but not eicosapentaenoic acid lowers ambulatory blood
pressure and heart rate in humans, Hypertension 34 (2), pp. 253260.
125. Morinko Petrovic, Natasa Kezic, Vesna Bolanca (2010), Optimization of the GC
method for routine analysis of the fatty acid profile in several food samples, Food
Chemistry 122, pp. 285291.
126. Morris M.C., Sacks F., Rosner B. (1993), Does fish oil lower blood pressure? A
metaanalysis of controlled trials, Circulation 88(2), pp. 523533.
127. Najera A. I., Aldai N., Osoro K., Barron L. J. R. (2006), Gasliquid chromatographic
method for analyzing complex mixtures of fatty acids including conjugated linoleic
acids (cis 9 trans 11 and trans 10 cis 12 isomer) and longchain (n3 or n6)
polyunsaturated fatty acids. Application to the intramuscular fat of beef meat, Journal
of Chromatography A 1110, pp. 133139.
128. Nelson L. A., Foglia T. A., Marmer N. W. (1996), Lipasecatalyzed production of
biodiesel, Journal of the American Oil Chemists' Society (JAOCS) 73 (8), pp.
11911194.
129. Nguyen Thi Danh, Nguyen Ngoc Hanh (2009), Biodiesel production by
transesterification of catfish fat on solid base catalyst, Journal of Science and
Technology 47 (5A), pp. 344347.
130. Nimura N., Kinoshita T., Yoshida T., Uetake A., Nakai C. (1988), 1
Pyrenyldiazomethane As a Fluorescent Labeling Reagent for Liquid Chromatographic
Determination of Carboxylic Acids, Anal Chem 60, pp. 20672070.
131. Ong Q. Chen (2007), Modulation of prostate cancer genetic risk by omega3 and
omega6 fatty acids, J Clin Invest 117 (7), pp. 18661875.
132. zbay N., Oktar N., Tapan N. (2008), Esterification of free fatty acids in waste
cooking oils (WCO): Role of ionexchange resins, Fuel 87 (1011), pp. 17891798.
133. Pinto A. C., Guarieiro L. L. N., Rezende M. J. C. (2005), Biodiesel: An
overview, J. Braz. Chem. Soc. 16, pp. 13131330.
134. Ranganathan S. V., Narasimhan S. L., Muthukumar K. (2008), An overview of
enzymatic production of biodiesel, Bioresource Technology 99, pp. 39753981.
135. Richard B. (2008), Bioethanol and bidiesel overview, WREC, Bangkok, Thailand.
136. RoblesMedina A., GonzlezMoreno P. A., EstebanCerdn L., Molina Grima E.
(2009), Biocatalysis: Towards ever greener biodiesel production, Biotechnology
Advances 27, pp. 398408.
137. Ruthig D. J. and MecklingGill K. A. (1999), Both (n3) and (n6) fatty acids
stimulate wound healing in the rat intestinal epithelial cell line, IEC6, Journal of
Nutrition 129, pp. 17911798.
138. Sanders T. A. B., Oakley F. R., Miller G. J., Mitropoulos K. A., Crook D., Oliver M. F.
(1997), Influence of n6 versus n3 polyunsaturated fatty acids in diets low in
saturated fatty acids on plasma lipoproteins and hemostatic factors, Arteriosclerosis,
Thrombosis, and Vascular Biology 17 (12), pp. 34493460.
139. Schacky C. (2003), The role of omega3 fatty acids in cardiovascular disease, Curr.
Atheroscler. Rep. 5 (2), pp. 139145.
140. Scott R. P. W. (1957), Vapour Phase Chromatography, Ed. D. H. Desty (London:
Butterworths), pp. 131142.
141. SeppnenLaakso T., Laakso I., Hiltunen R. (2002), Review: Analysis of fatty acids by
gas chromatography, and its relevance to research on health and nutrition, Analytica
Chimica Acta 465, pp. 3962.
142. Shantha N. C., Guillermo E. Napolitano (1992), Gas chromatography of fatty acids,
Journal of Chromatography A 624, pp. 3751.
143. Sharma Y. C., Singh B., Upadhyay S. N. (2008), Advancements in development and
characterization of biodiesel: A review, Fuel 87, pp. 23552373.
144. ShibasakiKitakawa N., Honda H. H., Kuribayashi H., Toda T., Fukumura T.,
Yonemoto T. (2007), Biodiesel production using anionic ionexchange resin as
heterogeneous catalyst, Bioresource Technology 98, pp. 416421.
145. Shucheng Liu, Chaohua Zhang, Pengzhi Hong, Hongwu Ji (2006), Concentration of
docosahexaenoic acid (DHA) and eicosapentaenoic acid (EPA) of tuna oil by urea
complexation: optimization of process parameters, Journal of Chromatography A 73,
pp. 203209.
146. ShuHui Chen, KwanCheng Chen, HsiangMei Lien (1999), Determination of fatty
acids in vegetable oil by reversedphase liquid chromatography with fluorescence
detection, Journal of Chromatography A 849 (2), pp. 357369,
147. Simopoulos Artemis P. (2002), The importance of the ratio of omega6/omega3
essential fatty acids, Biomedicine & Pharmacotherapy 56 (8), pp. 365379.
148. Sonnich Meier, Svein A. Mjos, Horaldur Joensen, Otto GrahlNielsen (2006),
Validation of a onestep extraction/methylation method for determination of fatty
acids and cholesterol in marine tissues, Journal of Chromatography A 1104, pp. 291
298.
149. Soriano Jr. N. U., Venditti R., Argyropoulos D. S. (2009), Biodiesel synthesis via
homogeneous Lewis acidcatalyzed, Fuel 88 (3), pp. 560565.
150. Srivastava A., Prasad R. (2000), Triglyceridesbased diesel fuels, Renewable and
Sustainable Energy Reviews 4, pp. 111133.
151. Srivastava P. K., Verma M. (2008), Methyl ester of karanja oil as an alternative
renewable source energy, Fuel 87 (89), pp. 16731677.
152. Stephen T. Ingalls, Paul E. Minkler and Charles L. Hoppela J. Eric Nordlander (1984),
Derivatization of carboxylic acids by reaction with 4bromophenacyl
trifluoromethanesulfonate prior to determination by highperformance liquid
chromatography, Journal of Chromatography A 299, pp. 365376.
153. Su KuanPin, Huang ShihYi, Chiub ChihChiang, Shenc Winston W (2003),
Omega3 fatty acids in major depressive disorder: A preliminary doubleblind,
placebocontrolled trial, Eur Neuropsychopharmacol 13 (4), pp. 267271.
154. Svetlana Momchilova, B. NikolovaDamyanova

and W.W. Christie (1998), Silver ion
highperformance liquid chromatography of isomeric cis and transoctadecenoic
acids: Effect of the ester moiety and mobile phase composition, Journal of
Chromatography A 793 (2), pp. 275282.
155. Takagi T., Itabashi Y., Takao T. (1989), HighPerformance Liquid Chromatographic
Separation of 2Hydroxy Fatty Acid Enantiomers on a Chiral SlurryPacked Capillary
Column, Journal of Chromatographic Science 27 (4), pp. 574577.
156. Tammy Blaira, John Castella, Steven Neila, Louis D'Abramob, Chantal Cahuc, Paul
Harmona and Kehinde Ogunmoyea (2003), Evaluation of microdiets versus live feeds
on growth, survival and fatty acid composition of larval haddock (Melanogrammus
aeglefinus), Aquaculture 225 (14), Proceedings Of The 10th International
Symposium On Nutrition And Feeding In Fish (Feeding For Quality), pp. 451461.
157. Ted Altar (2006), "More Than You Wanted To Know About Fats/Oils", Sundance
Natural Foods Online.
158. Thomas A. Foglia, Kerby C. Jones (1997), Quantitation of Neutral Lipid Mixtures
Using High Performance Liquid Chromatography with Light Scattering Detection,
Journal of Liquid Chromatography & Related Technologies 20 (12), pp. 18291838.
159. Thomas K. Smith (2003), Analysis of FFA in edible oils by catalyzed end point
thermometric titrimetry (CETT), J Am Oil Chem Soc 80, pp. 21 24.
160. Toshimasa Toyo'oka (1995), Use of derivatization to improve the chromatographic
properties and detection selectivity of physiologically important carboxylic acids,
Journal of Chromatography B: Biomedical Sciences and Applications 671 (12), pp.
91112.
161. TseppnenLaakso, Laakso I., Vanhanen H., Kiviranta K., Lehtimki T. and Hiltunen R.
(2001), Major human plasma lipid classes determined by quantitative high
performance liquid chromatography, their variation and associations with phospholipid
fatty acids, Journal of Chromatography B: Biomedical Sciences and Applications
754 (2), pp. 437445.
162. Tsuguchika Yoshida, Atsuhiro Uetake, Hiroshi Yamaguchi, Noriyuki Nimura, Toshio
Kinoshita (1988), New preparation method for 9anthryldiazomethane (ADAM) as a
fluorescent labeling reagent for fatty acids and derivatives, Analytical Biochemistry
173 (1), pp. 7074.
163. Umdu E. S. (2009), Transesterification of Nannochloropsis oculata microalgas lipid to
biodiesel on Al
2
O
3
supported CaO and MgO catalysts, Bioresource Technology 100,
pp. 28282831.
164. Uosukainen E., Lamsa M., Linko YY., Linko P., Leisola M. (1999), Optimization of
enzymatic transesterification of rapeseed oil ester using response surface and principal
component methodology, Enzyme and Microbial Technology 25, pp. 236243.
165. Vicente G., Marti'nez M., Aracil J. (2004), Integrated biodiesel production: a
comparison of different homogeneous catalysts systems, Bioresource Technology 92,
pp. 297305.
166. Vyas A. P., Subrahmanyam N., Patel P. A. (2009), Production of biodiesel through
transesterification of Jatropha oil using KNO
3
/Al
2
O
3
solid catalyst, Fuel 88, pp.
625628.
167. Wang Y., Ou S., Liu P., Zhang Z. (2007), Preparation of biodiesel from waste
cooking oil via twostep catalyzed process, Energy, Conversion and Management 48,
pp. 184188.
168. Wanna Kanchanamayoon, Wipada Kanenil (2007), Determination of some fatty acids
in local plant seeds, Chiang Mai J. Sci 34 (2), pp. 249252.
169. Willett W. C., Stampfer M. J., Colditz G. A., Speizer F. E., Rosner B. A, Hennekens C.
H. (1993), Intake of trans fatty acids and risk of coronary heart disease among
women, The Lancet 341 (8845), pp. 581585.
170. William M. A. Niessen (1998), Advances in instrumentation in liquid chromatography
mass spectrometry and related liquidintroduction techniques, Journal of
Chromatography A 794 (12), pp. 407435.
171. William W. Christie, Hamiltonb J. T. G., Harpe D. B. (1998), Mass spectrometry of
fluorinated fatty acids in the seed oil of Dichapetalum toxicarium, Chemistry and
Physics of Lipids 97 (1), pp. 4147.
172. Yagiz F., Kazan D., Akin A. N. (2007), Biodiesel production from waste oils by using
lipase immobilized on hydrotalcite and zeolites, Chem Eng J 134, pp. 262267.
173. Yin J. Z., Min M. X., Song J. B. (2008)., Biodiesel from soybean oil in supercritical
methanol with cosolvent, Energy Conversion and Management 49, pp. 908912.
174. Yoshida S. (2008), Analysis of fatty acid compositions of human tissues using Fourier
transform infrared spectroscopy, Lipid Technology 20, pp. 184186.
175. Yuan X., Liu J., Zeng G., Shi J., Tong J., Huang G. (2008), Optimization of
conversion of waste rapeseed oil with high FFA to biodiesel using response surface
methodology, Renew Energy 33, pp. 16781684.
176. Yuta Yasaka, Minoru Tanaka, Toshiyuki Shono, Tadahiro Tetsumi and Jun'ichi
Katakawa (1999), 2(2,3Naphthalimino)ethyl trifluoromethanesulphonate as a
highly reactive ultraviolet and fluorescent labelling agent for the liquid
chromatographic determination of carboxylic acids, Journal of Chromatography A
508, pp. 133140.
177. Zachary D. N., Jeffrey B. B., Garry J. H. (1999), Purification of fatty acid methyl
esters by highperformance liquid chromatography, Journal of Chromatography B
732, pp. 495500.
178. Zhou W., Konar S. K., Boocock D. G. V. (2003), Ethyl esters from the singlephase
basecatalyzed ethanolysis of vegetable oils, Journal of the American Oil Chemists'
Society (JAOCS) 80, pp. 367371.

You might also like