ΤΟΜΟς 4Ος

ΚΕΦ. 6Ο

Μοντέρνα αρχιτεκτονική – 1930-2000

Το παρόν δεν έχει ιστορία- Γεννιέται μπροστά στα μάτια μας αλλά έχει διάρκεια
σχεδόν 70 χρόνια. Δεσμοί και συγγένειες με το παρελθόν εξακολουθούν να υπάρχουν.

ΜΟΝΤΕΡΝΟ ΚΙΝΗΜΑ στην αρχιτεκτονική. Εκδηλώθηκε στην Ευρώπη με

σημαντικές διαστάσεις το 19320-30 και εφαρμόστηκε και στην Ελλάδα. Έτσι το Μ.Κ.
κόβει τους δεσμούς της αρχιτ. με το παρελθόν, απορρίπτει όλα τα στιλ και αρχίζει
πάλι από το σημείο μηδέν.
Μοντέρνοι αρχιτέκτονες ταυτίζουν τις σύγχρονες ιδέες τους με τις εξελίξεις στον
υπόλοιπο κόσμο. Άλλοι το δέχονται άλλοι όχι. Η κοινή γνώμη αντιδρά στο καινούριο
περιβάλλον που δημιούργησε το νέο είδος, η πολυκατοικία. (30).
Μεγάλη διαφορά της πολυκατοικίας και του νεοκλασικού της πόλης.
Νέος τρόπος ζωής και κοινωνική κριτική (θετική-αρνητική), προφητική για τις
μεταπολεμικές αλλαγές πριν τον πόλεμο.(40) Συνθήκες (πολιτικές) όπως η διεθνής
πολιτική, διεθνής κρίση του 1920, φασιστικά καθεστώτα στην Ευρώπη, δικτατορία
Μεταξά και η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (πραγματική αιτία) είναι οι αιτίες της διάδοσης του
ΜΟΝΤΕΡΝΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟς, επειδή ήταν πιο αποδοτικό οικονομικά μέσα από την
απλοποίηση της κατασκευής, την κατάργηση δαπανηρών ειδικοτήτων και την μείωση
εκτέλεσης έργου. ΑΥΤΌ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΒΑΣΙΚΟ
Tο μοντέρνο κίνημα λόγω της ραγδαίας διάδοσής του, μπορεί να παραλληλιστεί με
την διάδοση του νεοκλασικισμού τον προηγούμενο αιώνα. Παρουσιάστηκε στα
τέλη της δεκαετίας του 20, και ήταν επαναστατικό επειδή απέρριπτε την ιστορία
και όλα τα φθαρμένα ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΙΛ, αντίκριζε τις προκλήσεις του παρόντος
και προέβλεπε το μέλλον εφαρμόζοντας σύγχρονη τεχνολογία. Τα κτίρια ήταν
άνετα, φωτεινά, λειτουργικά χωρίς τίποτα περιττό.
Η λειτουργικότητα (φονξιοναλισμός) βασίζεται σε απλούς γεωμετρικούς όγκους
που (για τους επικριτές) έμοιαζαν με ΚΟΥΤΙΑ. Κατάργηση των κοσμημάτων (γείσα-
κορνίζες- αετώματα-γύψινα) και σπίτια άριστα εξοπλισμένα μέσα.. Συν τω χρόνω
μειώθηκε η επαναστατική αυτή οξύτητα στην Ευρώπη και συνδυάστηκε με
διακοσμητικά στοιχεία ενός απλοποιημένου κλασικισμού= ART DECO=
αφαιρετικό στιλ με γωνιώδη σχήματα. Έτσι την δεκαετία του 30 διαδόθηκε το
Μοντέρνο κίνημα (όπως και με τα νεοκλασικά παλιότερα) και έχουμε ανέγερση
πολλών σχολείων- νοσοκομείων ( Σωτηρία) κ.λ.π. ΒΛΕΠΕ ΕΙΚΟΝΕΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΑΘΗΝΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Αισθητό το Μοντέρνο Κίνημα με σύνθημα τον εκσυγχρονισμό και εξευρωπαϊσμό. Οι
πολυκατοικίες διέθεταν τεχνικό εξοπλισμό με το όραμα του ΦΟΥΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ
μέλλοντος. Πρότυπα ήταν τα ρευματα Γαλλίας –Γερμανίας στην μορφολόγηση.
Παράδειγμα εικ. 113, μπλε πολυκατοικία – πλατεία Εξαρχείων και εικ. 112=
αυστηρα μοντέρνο κίνημα με απόρριψη κάθε διακόσμησης-γεωμετρικά καθαροί
όγκοι- συνεχείς σειρές παράθυρων.
Όπως και με τον νεοκλασικισμό, το μοντέρνο κίνημα εισχώρησε μέχρι και τα
μικροαστικά σπίτια – μονώροφα-διώροφα και η προπολεμική Αθήνα έδινε την
εικόνα μιας σύγχρονης πόλης πιστή στα δυτικά πρότυπα.

ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΥ.

Αποκοπή προέλασης του κινήματος λόγω της γερμανικής κατοχής και του Εμφύλιου.

Η μεταπολεμική ανασυγκρότηση δεν επιστρέφει στα νεοκλασικά και στα κουτιά

του 30.
Καινούριος μοντερνισμός κατακτά την Ελλάδα μετά το 60 με εφαρμογή νέων υλικών
(μπετόν-γυαλί- αλουμίνιο)με λεπτούς προβόλους μπετόν – μεγάλα ανοίγματα-χωρίς
υποστυλώματα – μεγάλες γυάλινες επιφάνειες. ΟΙ κατασκευαστικοί νεωτερισμοί
ακολουθούν την υψηλή τεχνοτροπία του εξωτερικού.
ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΑΠΟ Κ. ΜΠΙΡΗ 1966 . Υποστηρικτής της επιστροφής στο
νεοκλασικισμό και ενάντιος στην πολυκατοικία.
Οι τάσεις του μοντερνισμού της Ευρώπης επέδρασαν στην ελληνική αρχιτεκτονική
και αναγνωρίστηκαν από τον Ορ. ΔΟΥΜΑΝΗ 1964.
Ο Δουμάνης δεν κρύβει την συμπάθειά του για του νεωτεριστές και τους θεωρεί
φορείς προόδου και εξέλιξης ενώ αντιτίθεται απέναντι στον νεοκλασικισμό και στην
επιστροφή στις ρίζες. Κατακρίνει τις αδικαιολόγητες υπερβολές και την έλλειψη
μορφολογικής δεοντολογίας για να ικανοποιηθεί μία τάξη εύπορων που στερείται
καλλιέργειας. Για τον Δουμάνη η σωστή αρχιτεκτονική πηγάζει από την λιτότητα την
ειλικρίνεια στα υλικά, στην κατασκευή και στη ορθολογιστική λειτουργία που
υπαγορεύουν οι πραγματικές ανάγκες.
Για τους αρχιτέκτονες της εποχής αυτής, ίσχυε η λογική ότι όφειλαν να
προβλέψουν τις μορφές του μέλλοντος παριστάνοντάς τες, έστω και με
υποδεέστερα μέσα.
Δεν διαψεύσθηκαν οι υποσχέσεις του μεταπολεμικού μοντερνισμού λόγω της
φαινομενικής ανάπτυξης του τόπου, του μαζικού τουρισμού, του γιγαντισμού των
αστικών κέντρων η αρχιτεκτονική γνώρισε άνθηση. Διαδόθηκε η πολυκατοικία
στις μεγάλες πόλεις , τα γραφεία και τις ξενοδοχειακές μονάδες- υπαίθριες
παραθεριστικές κατοικίες και έγιναν θεμελιακές αλλαγές που συνοδεύονταν από
πολεοδομικές μελέτες –χωροταξικές για τον έλεγχο της ανάπτυξης της Ελλάδος.
Το ΄60 εκπονήθηκαν ρυθμιστικά σχέδια για τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα και τις
τουριστικές ζώνες με σχεδιασμό δυτικού τύπου. Τα πρότυπα ήταν οι θεωρητικές
βάσεις και οι προδιαγραφές των ξένων χωρών Λόγω όμως της ανέφικτης εφαρμογής,
αποκτήθηκε πείρα και προσπάθεια βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης στο αστικό
περιβάλλον.
ΑΙΣΙΟΔΟΞΗ ΑΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΑΠΟ FRAMPTON 1987
Υποστήριξε ότι η Αθήνα είναι μία μοντέρνα πόλη που η νεοκλασική μορφή της
σταδιακά επεκτάθηκε και αντικαταστάθηκε μετά τις επιρροές του 1950 από μία
καθορισμένη μοντέρνα τυπολογία. Οι πολυκατοικίες (γενικά) δεν ξεπερνούν του 6
ορόφους και υπακούουν στο τυπικό πλάτος και σχήμα. Επαναλαμβάνονται με
διαφοροποιήσεις που ανατρέχουν από τον νεοκλασικισμό μέσω της ART DECO
στην γεωμετρική απόδοση, για να δημιουργηθεί ένα πολιτισμένο επίπεδο αστικής
δόμησης , χωρίς όμοιό του στον σύγχρονο κόσμο. Αν και είναι « μη συνειδητό»
επίτευγμα αλλά αυτόνομη έκφραση γενικευμένης κουλτούρας, κατά ένα αλλόκοτο
τρόπο, αναπαράγεται το κατακερματισμένο μωσαϊκό των νησιώτικων οικισμών.
ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ -ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ- ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ
Αναπλάσεις ιστορικών κτιρίων……με στόχο την αναβάθμιση του δομημένου
περιβάλλοντος σε κεντρικές περιοχές που περιέχουν παλιά κτίσματα και μετά το
1975 προστατεύονται με ειδική νομοθεσία ως «διατηρητέα». Οι δημόσιοι χώροι
εξωραΐζονται με πεζοδρομήσεις και προσθήκη πράσινου. (Βουκουρεστίου) σε πόλεις
και εμπορικά κέντρα. Γίνονται αναπλάσεις σύμφωνα με τα ξένα πρότυπα (Πλάκα-
Αθήνα- Θεσσαλονίκη-Ρέθυμνο). Η πολεοδομική ανάπλαση στη ελληνική πόλη είναι
μία στρατηγική «επανάχρησης» παλιών κτισμάτων ώστε να στεγάσουν νέες χρήσεις
χωρίς να κατεδαφιστούν, με σκοπό την πρακτική προστασία της πολιτιστικής
κληρονομιάς. Εικ. 128, Αρσάκειο ( η μεγαλύτερη ως τώρα αποκατάσταση –
επανάχρηση που στεγάζει το Συμβούλιο Επικρατείας κ.λ.π).