Cumhuriyetimizin 80.

Ylnda niversitemizin Dn Bugn ve Gelecee Bak

Rektrlerimizin Eitim Yl A Konumalar 1946-2004

Editr
Do. Dr. Doan Atlgan

Ankara niversitesi Yaynlar; 219 Ktphane ve Dokmantasyon Daire Bakanl tarafndan hazrlanmtr.

ISBN: 975-482-614-5

Cumhuriyetimizin 80. ylnda niversitemizin dn bugn ve gelecee bak: Rektrlerimizin Eitim Yl A Konumalar 1946-2004 / Editr Doan Atlgan; hazrlayan Ktphane ve Dokmantasyon Daire Bakanl.- Ankara: Ankara niversitesi 2003. 448 s.; 24 cm. (Ankara niversitesi Yaynlar; 219) ISBN: 975-482-614-5 1. niversiteler-Trkiye 2. Ankara niversitesi Tarihi I. Atlgan, Doan. II. Ankara niversitesi Ktphane Dokmantasyon Daire Bakanl

Ankara niversitesi Basmevi 2003 www.ankara.edu.tr

II

NSZ
TBMMnin 13.06.1946da kabul ettii 4936 sayl kanun ile 18.06.1946da kurulan niversitemizin ilk renim ylnn al 04.07.1946 tarihli senato toplantsnda 21 Ekim 1946 olarak kabul edilmitir niversitemizin temelini ise 05 Kasm 1925 ylnda Atatrkn nutku ile alan Hukuk Fakltesi, 1936 ylnda alan Dil ve Tarih Corafya Fakltesi, 1943 ylnda alan Fen Fakltesi ve 1945 ylnda alan Tp Fakltesi oluturmutur. 1945-46 retim ylnda bu drt Fakltemizin toplam renci says 3408dr. Bu renciler Fakltelerimize u ekilde dalmtr. DTCF 784, Fen Fakltesi 82, Hukuk Fakltesi 2232 ve Tp Fakltesi ise 310dur. niversitemizin aratrma ve bilgiye verdii nem daha ilk yllarda belirginlemi ve bunun gstergesi olarak da 1946 ylnda niversite kitapl kurulmaya balanm ve satn alma ve balarla 2067 cilt eserle hizmete balamtr. 1947 ylnda niversite mzesi kurulmas karalatrlm ve bteye denek konmutur. Aratrma ve eitimin salkl ve dzenli srdrlebilmesi bilimsel etkinlikler yannda sosyal aktivitelerle de desteklenmelidir. Bunun gerekletirilebilmesi amacyla niversite mensuplarnn salk ve sosyal ilerini dzenlemek zere Salk ve Sosyal leri Aratrma Merkezi kurulmutur. Gnmzde niversite-sanayi ibirliinin nemi lke kalknmas asndan nemi yadsnamaz bir gerektir. Bu ibirlii bilinci daha niversitemizin ilk yllarnda ele alnm ve ibirlii almalar balatlmtr. Bu giriimlerin bir sonucu olarak da 1949-50 retim ylnda Sanayici Vehbi Ko bir yurt yaptrarak donanml olarak niversitemize balamtr.

III

Drt Faklte ile eitime balayan niversitemiz tarihsel sre iinde hzl bir gelime gstermitir. niversitemizde eksiklii duyulan bilim dallarna ilikin faklte ve yksek okullar hzla kurulurken Daha nce kurulmu kimi eitim kurumlar da faklte ilevi kazandrlarak niversitemize balanmtr. Aratrma ve gelitirme faaliyetlerine verilen nem ve bunun iin yaplan giriimler yannda Ankara ve dier illerde de gelecekte yeni niversitelerin ekirdeini oluturacak eitim kurumlar da kurularak veya eitici ve mali olarak desteklenerek lke eitimine katk salanmtr. Bu giriim ve etkinlikleri tarihsel perspektif iinde sizlerle paylamak istiyorum.: 30.06.1948 tarihli ve 5234 sayl kanunla Veteriner ve Ziraat Faklteleri niversitemize balanmtr 1949-50 retim ylnda lahiyat Fakltesi kurulmutur. 1950-51 ders ylnda Siyasal Bilgiler Okulu Faklte halinde niversitemize balanmtr. lk be yl sonunda niversitemizde 15i yabanc 153 Profesr, 87 Doent 239 asistan bulunmaktadr. Toplam renci says da 7938dir rencilerin %69u Sosyal Bilimler alannda %41ide Fen ve Salk Bilimlerinde Eitim grmektedir. 10. ders ylnda 8 faklte 11293 renci 188 Profesr, 121 Doent, 36 retim Grevlisi, 34 Okutman, 28 Uzman ve 376 Asistan kadrosuna ulalmtr. Yine 10. Ylda niversite Doktora Ynetmelii kabul edilmitir. 1960 ylnda Eczac Fakltesi kurulmu ve 1961-62 retim ylnda eitime balamtr. 1962 Ocak aynda ise niversite basmevi almaya balamtr. 1962-63 retim ylnda artan lise mezunlarnn niversitelere daha fazla girmelerini salamak amacyla Tp, Veteriner, Ziraat, Eczaclk Fakltelerinin ilk snflar olan FKB kontenjanlarnn ikiye katlama karar alnmtr. 1964-65 ylnda MEB ile ortak almalar sonucu Eitim Fakltesi kurulmutur. 1966-67 ylna gelindiinde niversitemiz 2si Lisans st dzeyde olmak zere 7 yksek okul 2 kolej amtr. Bilgi lem Merkezinin ekirdeini oluturan Ankara niversitesi Elektronik Hesap Merkezi 1967 ylnda kurulmutur.

IV

niversitemiz, Ankarada bir baka niversiteyi (Hacettepe), Diyarbakrda bir ikinci niversiteyi, zmirde ve Antalyada nc ve drdnc Tp Fakltelerinin kurulmasn salad. Bunun yan sra Ziraat Fakltemizin Ege niversitesi Ziraat Fakltesi, ukurova niversitesinin kuruluuna esas olan Adanada nc Ziraat Fakltesini; Veteriner Fakltemizin Elaz ve stanbul niversitesi Veteriner Fakltelerinin, yine yalnz kendi retim yeleriyle retime devam etmesini saladn da belirtmek istiyorum. Henz zerk niversite statsne kavumam olan niversiteleri, akademileri ve devletletirilen yksek okullar da niversitemiz desteklemitir. Orta Dou Teknik ve Karadeniz Teknik niversitelerinden baka stanbul, Ege ve Hacettepe niversitelerine, Kara Harp Okuluna, Polis Enstits vb. eitim kurumlarma ilk yllarnda 151 doent ve profesrmz haftada 611, gnde 122 saat ders vermilerdir. Ayrca, 4828 saat ile Frat niversitesine (Elaz); 5084 saat ile Ankara iktisadi ve Ticari limler Akademisi ve Ankara Devlet Mhendislik ve Mimarlk Akademisine; 2250 saat ile Diyarbakr niversitesine; 1590 saat ile stanbul niversitesi Veteriner Fakltesine; 1392 saat ile Hacettepe niversitesine destek salanmtr. 1982 ylnda 41 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile niversitemizin tekilat yeniden belirlenmitir. Buna gre Ankara niversitesi, 11 Faklte, 5 Enstit ve 6 Yksek Okul olarak rgtlenmitir. Yaplan i organizasyona ilave olarak Kastamonu, ankr ve Krkkale Meslek Yksek Okullar da niversitemize balanmtr Toplam renci saymz 1981 ylnda, 29.600 iken, 1982 de 36.000'e ulamtr retim yeleri ve yardmclar toplam says ise Temmuz 1982 itibaryla 2327'ye ykselmitir. Trkiye'nin yeni kurulan niversitelerine Ankara niversitesinin yardm ve katklarn 1983 yl Danma Meclisi 1983 Bte Komisyonu Bakanl raporunda u ifadelere yer verilmitir: "Ankara niversitesi halen faaliyette bulunan pek ok niversitenin ve bu niversitelere bal fakltelerin kuruluunda nclk etmitir. Atatrk, Hacettepe, Ege, Dicle, Frat, ukurova, Seluk, Uluda ve nn niversitelerinin kuruluunu balatm ve retim yesi desteinde bulunmutur, stanbul niversitesi Veteriner Fakltesi de dahil, imdiye kadar grevlendirilen retim yelerinin says 555'e ykselmitir."

Ksa ad "TMER" olan "Ankara niversitesi Trke retim Merkezi" 1 Mart 1984'de yeni kurulan dil laboratuvarlarnda modern metotlarla Trke kurslar balatmtr niversitemiz akademik rgtlenmeleri yannda AratrmaGelitirme faaliyetlerine de byk nem vermi ve bilimsel aratrmalar desteklemek amac ile 1985 ylnda Aratrma Fonunu kurmutur. Ve ilk yl eitli birimlerimizden gnderilen 92 aratrma projesinden 54 tanesi desteklenmitir. Aratrmaya ayrlan pay yllar itibar ile srekli artrlm ve buna bal olarak ta desteklenen proje says srekli artmtr. 2002 ylnda aratrma projelerine 7 trilyon 902 milyar 721 milyon Trk Liralk destek salanmtr. niversitemiz 1946 ylnda drt faklte ile kurulmu, bunu izleyen yllarda hzl ve srekli bir geliim izleyerek Bugn 15 faklte, 5 yksekokul, 6 meslek yksekokulda ve Devlet Konservatuarnda n lisans ve lisans dzeyinde eitim yaplmaktadr. Lisansst eitim niversiteye bal 7 enstit bnyesinde srdrlmektedir. ok geni yelpazeye yaylan 50'yi akn n lisans, 100' akn lisans program bulunmaktadr. niversitemizde 5261 n lisans ve 30.049 lisans rencisi vardr. steyen renciler ilk yl yabanc dil hazrlk snfna devam edebilmektedirler. retim yesi says bakmndan ise niversitemizde 945'i profesr, 480'i doent, 292'si yardmc doent olmak zere toplam 1717 retim yesi grev yapmaktadr. retim yelerimizin yan sra yardmc retim elemanlarnn toplam says 1992'dir ve dalm retim grevlisi (202), uzman (173), okutman(344), ve aratrma grevlisi (1273) eklindedir. niversitemiz bir yandan kendi iinde geliimini srdrrken, dier yandan 1950'lerden sonra alan hemen tm yksek renim kurumlarnn kurucu kadrolarnn yetimelerine katkda bulunmutur. Bugn de bu katksn, cumhuriyetin ilk kurulduu yllardaki ruh ve evkle srdrmektedir Dier taraftan son yllarn nemli kavramlar ve uygulamalar olan "Uzaktan Eitim" ve "Srekli Eitim" almalarn dzenlemek zere Rektrlmze bal bir merkez kurulmutur.

VI

niversitemizin lke eitim ve retimine yapt bu nemli katklarda emei geen niversitemizin ilk rektr olarak 22 Haziran 1946'da greve balayan Ord. Prof. Dr. evket Aziz Kansu'dan sonra bu grevi yklenen srasyla Ord. Prof. Dr. Enver Ziya Karal, Prof. Dr. Hikmet Birand, Prof. Dr. Ekrem Rt zmen, Prof. Dr. Hseyin Cahit Ouzolu, Prof. Dr. zzet Birand, Prof. Dr. Zihni Erenin, Ord. Prof. Dr. Suut Kemal Yetkin, Prof. Dr. hsan Doramac, Prof, Dr. Cumhur Ferman, Prof. Dr. Tahsin zg, Prof. Dr. Trkan Akyol, Prof. Dr. Tark Somer, Prof. Dr. Necdet Serin ve Prof. Dr. Gnal Akbay'a niversitemizin tm mensuplar adna minnettarlmz sunarken, deerli hocalarmzn hizmetlerini kranla anyorum. Elinizdeki bu eser sayn rektrlerimizin eitim yl alnda hazrlayp bastrdklar kitapklardan derlenerek oluturulmutur. Tm abalarmza karn baz sayn rektrlerimizin bir-iki a konumasna ulamak mmkn olmad. Bu eksiklii hogr ile karlayacanz umarak cumhuriyetimizin 80. ylnda niversitemizin Ellisekiz yllk tarihine k tutaca inanc ile hizmetinize sunuyorum.

Ankara 2003 Prof. Dr. Nusret ARAS REKTR

VII

Ord. Prof. Dr. EVKET AZZ KANSU REKTR (1946-1948)

1319 ylnda Edirnede domu, 1340 ylnda, stanbul Darlfnun Tp Fakltesinden mezun olmutur. 26.12.1340 tarihinde, Bala Kozan Hkmet tabibi olarak greve balamtr. 18.12.1926 tarihinde, Darlfnun Tp Fakltesi Asistanlna atanm olup, 01.08.1933 tarihinde, stanbul niversitesi Fen Fakltesi Antropoloji Profesr Muavinliine atanmtr. 19.04.1934 tarihinde, Profesrle ykseltilmitir. 01.12.1935 tarihinde, Ankara niversitesi Dil ve Tarih Corafya Fakltesi (Antropoloji) Profesrlne atanmtr. 9.7.1939 tarihinde, Ord. Profesrle ykseltilmitir. 1946-1948 yllar arasnda iki yl Rektrlk yapmtr.

1946-1947 RENM YILI AI KONUMASI

Pek Sayn Cumhur Bakanmz, Sayn davetlilerimiz, Sayn Milli Eitim Bakanmz, Sayn Profesrler ve renciler: Trkiye Cumhuriyetinin Devlet merkezi Ankarann niversitesi, Trkiye Byk Millet Meclisinin 13.06.1946 tarihinde kabul ettii 4936 sayl niversiteler Kanunu ile 18 Haziran 1946da zerk ve tzel kiilie sahip olarak kuruldu. Senato, 04.07.1946 toplantsnda, niversitemizin ilk renim ylnn al tarihini, 21 Ekim 1946 olarak kabul etti. Devrim Trkiyesinin ilk Millet Meclisinin 23 Nisan 1920 tarihinde topland ve 13 Kasm 1923 tarihinde Millet Meclisinin kabul ettii bir kanunla makarr- idaresi ilan olunan Ankara ehri, medeniyet tarihinde nemli bir yer tutmaktadr. nsanlk sergzetinin ilk anlarndan itibaren, Ankarann sreli bir yerleme yeri olduunu gryoruz. Ankarann yerleme tarihi eski ta medeniyeti dediimiz alardan itibaren balar. Ta devri insanlarndan sonra, madenler a insanlar da Ankarada yerleme izlerini brakmlardr. Yazl tarih devirlerinde Ankarann Frikyallar ve onlardan sonra Lidyallar, Galatlar, Persler, Romallar, Bizansllar ve Anadolunun kesin olarak Trklemesinden sonra da Seluklular, lhaniler ve Osmanllar tarafndan iskan edildii malumdur. Ancak Hitit medeniyetinin Ankarada izlerine kat tesadf olunmu deildir. Baz aratrclarn Ankara ad ile Hititlerin Ankuva ehri ad arasnda bir iliki kurmak istemelerine ramen, bugnk teoriye gre Ankuva ehrinin Ankara deil Yozgat ilimizde bulunan ve byk bir Hitit ehri olduu anlalan Aliar olaca dnlmektedir. Tarih boyunca Ankarann ad zaman zaman Ankyra, Ancyre, Engriye, Engr, Angara, Angora olarak sylenmi ise de, sadan nce bin yldan bugne kadar pek az deiiklikle ayn ad tamtr. Romallar devrinde Ankarann demokratik tekilata malik bir ehir olduunu ve btn haklarn halkta yani Demosda bulunduunu, kitabeler bize sylemektedir. Ankarann Tarihinde Seluk ve Osmanl devirleri arasnda yer alan Ahi esnaf tekilat baz aratrclar Ankarada bir Ahiler ehir Cumhuriyetinden bahse sevk etmitir. Tarihinde ksaca Augustus, Caracella, apur, Ahi Hsamettin, erafettin, Orhan Bey, I Murat., Timur, Yldrm Bayazd, Mehmet elebi, Hac Bayramveli v.s. gibi ahslarn yer ald Ankara, devrim Trkiyesinin merkezi olduktan sonra byk Atatrk ve nn gibi inklap nderlerinin adlarn tarihinin eref sahifelerine kaydetmekle vnecektir. Milyarlarca dnyalar iinde ufack bir dnya olan yuvarlamzn zerinde hayat olaynn bir sonucu diyebileceimiz insanlk sergzetini, yani tarih ve medeniyetin balad uzak devirlerden beri bugne kadar insan kltr tarihini 2

inceleyenler, insan topluluklarnn ve medeniyetlerinin eitlilii zerine dikkati ekmilerdir. Bugnk bilgimize gre, insan topluluklar dnyasnda, baz byk medeniyet evreleri vardr. Birok milletler gibi Trk topluluu da tarihinin baz anlarnda bir medeniyet evresinden dier bir medeniyet evresine ynelmitir. Trk devrimi dediimiz muhteem olay da ada Trk topluluunu kesin olarak Bat medeniyet evresine sokmak teebbsn ele almtr. Gerekten Atatrk bir nutkunda Millet, beynelmilel umumi mcadele sahasnda sebebi hayat ve sebebi kuvvet olacak ilim ve vastann ancak muasr medeniyette bulunabileceini bir hakikati sabite olarak umde ittihaz eylemitir demitir. Bu teebbsn mjdecisi olarak kabul edeceimiz Tanzimat hareketi ve onu takip eden sosyal faaliyetlerin tarihi de gsteriyor ki, Trk topluluu garpl messeseleri kendi yapsna sokmay ada bir hayat art olarak benimsemitir. Trk topluluunun kltr hayat da bu artlara uymutur. Yksek retim messeselerimizin ve bilhassa stanbul Darlfnununun ve niversitesinin tarihi bunun en gzel rneini tekil eder. Evet bu bakmdan, inklp Trkiyesi sosyal messeselerini bir medeniyet evresinde dier bir medeniyet evresine intibak ettirmekle, Trk topluluunun hayatnda kkten devrimler yapmakla, Bat medeniyet evresinin douya doru ileri bir dura olmutur. Bugn, ilk renim yln aacamz Ankara niversitesini, bu gr asndan kavramak istiyoruz. Ankara niversitesini oluturan Hukuk, Dil ve Tarih-Corafya (Edebiyat), Fen ve Tp Fakltelerimiz devrim merkezimizde, Cumhuriyet tarihimizin eyrek yzyl iinde ard sra kurulmulardr. Bu bakmdan, niversitemiz Fakltelerinin ksa tarihlerini ve faaliyetlerini de gzden geirmemize msaadelerinizi dilerim. Devlet merkezimizde ilk kurulan Fakltemiz Hukuk Fakltesidir.

Hukuk Fakltesi
Ankara Hukuk Fakltesinin eski Reis Vekili ve stanbul niversitesinin eski Rektr bugn Samsun Milletvekili Sayn Ord. Prof. Dr. Cemil Bilsel, Ankara Hukuk Fakltesinin kuruluu hakknda Hukuk adnda ve Ankara Hukuk Fakltesi talebe cemiyeti tarafndan 1933 ylnda karlan derginin birinci saysnda, ok deerli malumat vermitir. Gerekten byk Atatrkn Cumhuriyetin meyyidesi olacak byk messese diye and Hukuk Fakltemizin kurulu tarihi, Trk devriminin ilkeleriyle sk skya ilgilidir. Ankarada bir Hukuk mektebi amak teklifi en evvel 16 Mart 1922 tarihinde maddelik bir kanun layihasyla Kastamonu Mebusu Abdlkadir Kemali Bey tarafndan ileri srlmtr.

Bu teklif, Layiha Encmenince mzakere edilebilir olduuna karar verilerek, Maarif Encmenine havale olmu, fakat Maarif Encmeni ilk mektepler iin bile bina ve ders levazm bulunmad srada, Ankara'da bir Hukuk mektebi amann imkansz olduu mtalaasyla reddini istemitir. Bu mazbata, Meclisin 19 Aralk 1922 tarihli oturumunda konuulmu, Adliye Vekili Refik evket Bey byle bir mektebe ihtiya olduunu ve 1922 senesi btesine bunun iin tahsisat koyduunu, fakat mal zaruret hasl olduunu izah ederek meselenin imdilik tehir edilmesini istemi ve Dr. Suat Beyin tehir teklifi reye konarak, Meclise kabul edilmitir. Tehirin manas sorularak bunun tekrar mzakere edilmek zere geri brakld da tasrih olunmutur. Ankara Hukukunun alna ait ikinci teebbs, 1922 ylnda yaplmtr. Bu teebbs Atatrk'n Byk Millet Meclisinde verdii 1 Mart tarihli sene ba nutkunda ifade edilmitir. 1921 Martnda, szlerini yalnz memleket mdafaasna hasreden Gazi, 1922 nutkunda, tam bir devlet reisi sfatyla memleketin btn ilerinden bahsediyor. Adliyeye ait szleri, kanunlar, adli istiklal ve mahkemeler hakkndadr. Gazi, her devletin mensup olduu itimai heyetin medeniyet derecesiyle mtenasip hukuk mevzuat olduunu, btn medeni devletler kanunu medenilerinin ve milletimizin adalet fikir ve zihniyetinde hibir medeni memleketten geri deil, yksek olduuna tarihin ahadet ettiini, bu sebeple kanunlarmzn hibir medeni memleketten geri ve eksik olmasnn caiz olmayacan sylyor. Bunda, Kanunu Medeni inklabna bir iaret vardr. Gazi, elde etmek iin savatmz tam istiklal mefhumunda adl istiklalimizin de dahil olduunu ve bu sebeple her devletin ayrlm hakk olan adalet vazifesine kimseyi kartrmayacamz sylyor. Bunlar baarabilmek yolunda da Hukuk Fakltesine lzum gsteriyor. Hakimlerin ve adliye mensuplarnn erefli hizmetlerine uygun liyakate malik olmalar adliyemizin ruhu mesabesindedir. Teekkr olunur ki, Adliye Vekaletimiz mevcut mahkemelerimizi, muktazi vasflar haiz hakimlerle kuvvetlendirmek iin bir Hukuk Fakltesi tesisine karar vererek, Byk Meclisin muvaffakatn almtr. Bu adli messese iin 1338 senesi btesine lazm olan mebla ithal olunmutur." Ancak Ankara Hukukunun kuruluu ve al, bu tarihten iki sene sonra rahmetli Mahmut Esat Beyin vekillii srasndadr. Mahmut Esat Bey, Adliye Vekili olunca, hakim ve kanun meselesini gz nnde tutarak, Ankara'da yeni bir Hukuk mektebi amay dnmtr. Mahmut Esat Beyin Meclisteki szlerinden anlyoruz ki o gn istei mtevazdr. mparatorluun vilayetlerde at Hukuk mektepleri gibi (Konya, Beyrut, Selanik) bir hukuk mektebidir. Buna Devlet merkezinin lzumunu, biraz da Anadolunun bilgi nimetlerinden istifade etmesi szlerini katyor. Bu, Sayn Bilsel'in dedii gibi, maksadn elde etmek iin bir eit siyaset hneridir. Mektebe ne faklte unvan, ne hukuk inklabmzda bir rol, hatta ne de stanbul Hukuk Fakltesi kadar bir ilmi mevki aryor. Hocalar adliye erkanndan bulacan sylyor. Ankara'da almas kabul edilince mektebin leyli olmasndan da vazgeiyor. Btn bunlarn sebebi, srf hakim ihtiyacyla bu teebbse balam olmas ve biraz da bu teebbste hemen yapayalnz olmak itibariyle, o sene ne koparabilirse bunu kar saymak lazm geleceini grm bulunmasdr. Tahsisat kabul edildikten sonra bile, Mecliste Mebuslardan birisinin 4

kendisine, Paray aldn, fakat ne bir talebe, ne muallim bulamayacaksn ve mektebi aamayacaksn, demi olmas bunu teyit eder. Rahmetli Mahmut Esat, Ankara Hukukunu kurarken elinden gelen hibir eyi esirgememitir. O gn iin Ankara Hukuk mektebi, fakat dnn Hukuk Fakltesi ve bugn Ankara niversitesinin mmtaz bir unsuru olan bu messeseye Reis vekili olarak Sayn Cemil Bilsel tayin ediliyor. Cemil Bilsel, mektebin Reis vekilliini kabul ettikten sonra yer meselesi, dersler meselesi, hoca meselesi ile megul olmaya balyor. Mektebe mdr olarak da o tarihte Afyon'da Maarif Mdr bulunan Fevzi Bey Ankara niversitesi Genel Sekreteri tayin oluyor. Ankara Hukuk Mektebinin hocalarna ne unvan verilecei de o zaman uzun uzadya dnlmtr. Cemil Bilsel diyor ki: "Muallim tabiri beenilmedi. Mderris tabirine Maarif Vekaletinin itiraz edebilecei dnld. Nihayet karar verildi: Profesr. Ve bu bulutan ok memnun kalnd." Profesrler tamam olunca Profesrler Meclisi fahri Reisliine Byk Gazi ve Trk Hukuk tarihi fahri Profesrlne de Bavekil smet Paa seildiler. Mahmut Esat Bey de Profesrler Meclisi Reisliine seildi. Ankara Hukuk Fakltesi Leyli Adliye Hukuk Mektebi" adyla 1925 yl Kasm aynn beinde, Atatrk'n tarihi nutku ile almtr. "Hukuk Mektebi binas olarak seilen eski posta binasnn boalmas gecikmiti. Halk Frkas (C. H. P.), derslerin gecikmemesi iin Byk Millet Meclisinin eski itima yeri olan salonunu mektebe brakt. Dersler memleketi istiklle kavuturan Meclisin topland ve byk kararlarn iinde verildii salonda yaplacaktr. O gn eski Byk Millet Meclisi binas (C. H. P. binas) bir maher gibi idi. Btn vekiller, btn mebuslar, byk memurlar, gazeteciler, Profesr ve talebe karmt. Ne salonda, ne odalarda ve koridorlarda bo tek bir yer yoktu ve herkeste milli savan ilk gnlerini andran samimiyet ve heyecan vard. Ankara ilk yksek bilgi evini kendi can evinde ayordu. Saat tam 14:00de Byk Reis geldi. Redingot giymiti ve banda silindir apka vard. Bu, merasime byk resmi mahiyet verildiinin delili idi. Profesrler krs nndeki sralarda yer ald. Fahri Profesrmz olan Bavekil (Cumhurbakan smet nn) de ortamzda idi. Nutuk ok gzeldi. ok alklanyordu. Birok yerlerinde imekler akyor, yldrmlar yadryordu ve kendini iptidadan beri inklba veren hukukularn gs kabaryordu. Kendini inklaba uydurmam olan hukukularn da beyni tutuacakt. Hukuk Fakltemiz, 1927 ylnda, Faklte adn alm ve 01.06.1940 tarihinde de Milli Eitim Bakanlna devir olunmutur. niversitemiz Hukuk Fakltesinin tarihine ait bu ksa izahat bize gsteriyor ki o, memleketimizde yeni hukuk rejiminin balangc olmutur. Memlekette yeni hukuk, Ankara niversitesi Hukuk Fakltesinin alyla balar ve onunla temelleir . Ankara niversitesi, en kdemli Fakltesinin tarihindeki bu erefle vnecek ve bu erefin deerini bilecektir. Hukuk Fakltemizin 1945-1946 renim yl iindeki faaliyetlerini de gzden geirmek istiyorum:

a) Kitap tedariki hususunda hsl olan imkanlardan faydalanarak, bu yl, 753 kitap alnm ve bunlar ile birlikte Faklte kitaplndaki kitap says 13834 cilde ykselmitir. Gerek lisans ve gerek doktora retimi normal artlar iinde baar ile devam etmitir. Faklte dergisinin ikinci cildinin ikinci ve nc saylar bastrlm, drdnc ve beinci saylarnn yazlar tamamlanm ve bastrlmalar iin gerekli tedbirler alnmtr. K smestri tatili srasnda iki grup renciye profesrlerinin bakanl altnda zmir, stanbul ve civar ile Hatay ilinde inceleme gezileri yaptrlmtr. niversiteler Kanununun Hukuk Fakltemize ykledii yeni grevlerin yaptrlmas bakmndan gerek bina, gerek kitaplk ve gerek retim ve ynetim kadrolar itibariyle alnmas gereken birok tedbirler Profesrler Kurulunca tespit edilmitir. Bunlarn balcalar zet olarak unlardr: 1 - Noksan inaatn ikmali ve Faklte binasnn dier Devlet daireleri tarafndan igal edilen yerlerinin boaltlmas. 2 - Faklte Kitaplnn dzenlenmesi ve yeniden kitap alnmas. 3 - Mevcut bir Kriminoloji Enstitsne ilave olarak yeniden Hususi Hukuk, Amme Hukuku, Hukuk Sosyolojisi, Maliye ve ktisat bilimleri iin drt enstit almas. 4 - retim kadrosunu kuvvetlendirmek ve doentlerimizi daha iyi bir ekilde hazrlamak maksadyla be yabanc profesr arlmas. 5 - Okutulan her dersin kitabnn bastrlmas ve mmkn olmad takdirde profesrlerin takrirlerinin not eklinde oaltlmas maksadyla tedbirler alnmtr.

Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi

Ankara niversitesini oluturan Fakltelerimizden ikincisi, 14 Haziran 1935 tarih ve 2795 numaral kanunla kurulmu ve 1936 ylnn 9 Ocak gn saat 15.30da Atatrk'n ve nn'nn huzurlaryla Ankara Halkevinde eski Milli Eitim Bakan Sayn Saffet Arkan'n nutkundan sonra bir trenle almtr. Dil ve Tarih-Corafya Fakltemiz, stanbul niversitesinin ve baka niversitelerin Edebiyat ve Felsefe Fakltelerine tekabl etmekle beraber Sayn Hasan Ali Ycel'in dedii gibi, "Atatrk ona bizim altmz bir ismi vermedi. Baka memleketlerde bunun benzeri olan ilim messeselerine konulmu bir ismi semedi. Bunun byk manas vardr. Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi adn mnasip grmesi Trk inklabnn bu messeseden bekledii gayeye sarahatle iaret etmektedir. O gayeyi yle hlasa edebiliriz: z kaynaklarna inmek suretiyle mazimizin aydnlatlmas, bizimle mnasebette bulunmu milletlerin tarihine gene kendi gzmz ve kendi anlaymzla baklmas, Trk dilini yabanc kaidelerin esirliinden kurtararak kendi kudretleri ve kendi imkanlar ierisinde gelitirme yollarnn aranmas ve onun zelliini, eskiliini, zenginliini belirtmek iin gayret sarf edilmesi, lkemizin corafi tabiatnn ilmi usullerle ve olduu gibi tetkik edilmesi, nihayet uradan buradan alnm fikirlerle deil, milli hayatmzn uuruna

dayanan bir grle elde edilmi evrensel gre sahip mtefekkirlerimizin yetimesidir. lmin, yurt, millet ve insanlk hizmetinde olduunu gstermek isteyen Dil ve Tarih-Corafya Fakltemiz alma ve aratrmalarn sadece kendi rencilerine deil, Faklte dndaki vatandalara da duyurmak amacyla 1942 ylndan beri seri konferanslar tertiplemi ve bu suretle bilgi mnasebetlerini geniletmi bulunmaktadr. Yedinci serisini tamamlam olan bu konferanslar eitli ve ilgi eken konularyla alaka ile karlanmakta ve istenilen fayday salamaktadr. Her biri dikkatli bir ett mahsul olan bu konferanslar Faklte her yl srasyla yaymlamak suretiyle bir konferanslar serisi neriyatn da tesis etmi bulunmaktadr. Fakltenin yllk almalarnn ve baarlarnn ikinci nemli blmn aratrma ve inceleme gezileri tekil etmektedir. Geen yl yaplan bu aratrma ve inceleme gezileri srasyla: Tarih ve Antropoloji Enstitlerinin mterek gezisi:

Doent Dr. Afet nan'n bakanlnda yedi renci, asistan ve bir ilmi yardmc ile birlikte yaplan bu gezide Kayseri, Sivas, Samsun, Merzifon, Yozgat ve orum illeri ve dolaylar gezilmitir. Corafya Enstitsnn gezisi :

Prof. Dr. Cemal Alagz'n bakanlnda yaplan bu gezide stanbul, erkez Ky, Lleburgaz, Krklareli, Edirne ve dolaylar incelenmitir. Antropoloji ve Etnoloji Doenti Muzaffer enyrek, Antropoloji aratrmalarn tamamlamak zere bu yaz Amerikaya gitmi ve incelemelerine balamtr. Prof. Dr. Akdes Nimet Kurat, Tarih tetkikleri iin ngiltereye gitmitir. Be ay evvel in'e giden Sinoloji Asistan Muhaddere zerdim halen in'de bulunmakta ve ince zerinde almalarna devam etmektedir. Fakltenin devlerinden biri de aratrmalarn sonularn yaymaktr. Onuncu ders yl sona eren Faklte yaym almalarna normal olarak devam etmitir. Fakltenin yaym alannda imdiye kadar ulat neticelerin rakamn vermekle bunu deerlendirmi olacaz. kan Eserler: 7 Dil ve Edebiyata ait eser, 5 Tarih, 2 Corafya, 6 Antropoloji ve Etnoloji, 2 Arkeoloji, 2 Klasik Filoloji, 8 Felsefe, 1 Franszca, 5 Sinoloji, 2 Hindoloji, 1 Smeroloji, 2 Doktora tezi, 4 dier yaymlar ve 4 eser de henz baskda olmak zere Faklte yaymlarnn says bugn 50 esere varmtr ki, bu, ksa tarihi iine sdrlm bir baardr. Bu yaymlarn yan banda 1942 ylndan beri karlmakta olan Faklte dergisine de birka kelime ile iaret etmek isterim.

Faklte dergisi her saysndaki orijinal muhteviyat ile memleket iinde ve dnda aranlan bir kymet olmutur. Bugn drdnc cildini tamamlamak zere olan bu dergide Fakltemizin btn profesr ve doentlerinin aratrmalar bilim dnyasnn gz nne konulmu bulunmaktadr. Btn bu yaymlardan baka, Faklte profesr ve doentlerinin, memleketimizin bilim kurumlar adna veya kendi hesaplarna bastrm olduklar kitaplar da vardr. Bu yaymlarn yan banda bir kaynak vazifesi gren ve saysn her frsatta biraz daha artrmak suretiyle deerlendirdiimiz Faklte ktphanesinin kitap saysn da bir rakam olarak ifade etmek isterim. Faklte genel kitaplk ve enstitlerinin kitaplklarnda 51 061 cildi bulunan kitaplar Fakltemiz iin bir hazine deerindedir retim kadrosu daimi bir gelime halindedir. Mevcut profesrlere ilaveten Fransz Dili ve Edebiyat Enstitsne Prof. Bonneau, Felsefe Enstitsne Ord. Prof. Pratt gibi iki deerli eleman daha katlmak suretiyle kadro takviye edilmitir. Gerek ilmi, yurtta tatbik yeri bulunmas manasnda alan ve bilgisini insan ve muhit karsnda kullanmay esas bilen Fak1tenin iki faydal teebbs zerinde de iki kelime sylemek isterim. Bunlar zmir'de kurulacak olan Arkeoloji ve Diyarbakr'da kurulacak olan Anadolu Aratrmalar istasyonlardr. leri bir ruh ile Fakltenin bu devini de ksa bir gelecekte yerine getirdiini grmekle bahtiyar olacaz. Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinin teebbs ile 1942 ylndan itibaren "Ankara niversitesi Haftalar"nn Kars, Hatay, zmir, Gaziantep, Urfa illerimizde yaplm olduunu da belirtmek isterim. Bu Fakltenin 1941 ylndan bugne kadar 17 disiplinden kendilerine "Edebiyat Doktoru" unvan ve payesini verdii kz ve erkek genlerimizin says 33 bulmutur. Edebiyat Doktorlarmzn Doktora tezleri, 09.01 1944 ylnda Fakltenin Dekan bulunduum srada sekizinci yl dnmn kutlarken ifade ettiim gibi bilime birer Contributiondur.

Fen Fakltesi
niversitemizin, dou srasyla nc Fakltesi, 17 Eyll 1943 ylnda Byk Millet Meclisince kabul olunan, 4492 sayl kanunla kurulan ve ayn yln Kasm aynn 8. gn Gazi Eitim Enstits binasnda alan Fen Fakltesidir. Cumhurbakanmz nn'nn huzurlar ile Faklteyi bir nutuk ile aan eski Milli Eitim Bakan Hasan Ali Ycel, Cumhuriyetin 21. yln yaamaya baladmz bu gnlerde Ankara niversitesinin Fen Fakltesini huzurunuzda amakla bahtiyarm. Inklabn memlekette kurduu dier yksek renim kurumlar gibi, bu da, yeni Trk cemiyetinin vard seviyenin icab olarak domaktadr. Hukuk alanndaki devrim Ankara Hukuk Fakltesini, Dil ve Tarih alanndaki milli gr, Dil ve Tarih Corafya Fakltesini dourmutur. Yirmi yldan beri fen ve teknik alanndaki ilerlemeler de gnlk hayatmzda ve medeniyet seviyemizde

esasl deiikliklere ve ykselmelere yol amtr. Halkmz ve aydnlarmz, eski yaama vastalarn brakp yeni medeniyet aralarna dknlemee balamtr. Nitekim iinde bulunduumuz byk harbin kulland ateli ve makineli silahlar memleket mdafaasnda fenne ve teknie dayanmas zaruretini btn yurda iddetle hissettirmitir. te bugn amakta bulunduumuz Fen Fakltesi, duyulan bu ihtiyalarn ve ilerleyen bu anlayn verimidir," demitir. Grlyor ki, 1943-1944 renim yl banda alm olan Fen Fakltemiz Matematik, Astronomi, Fizik ve Kimya dallar ile yksek Kimyagerlik dallarnda renime ve almaya balamtr. Bu Fakltemiz 1946-1947 retim ylnda Biyoloji dallar (Botanik, Zooloji) ile Jeoloji ve Mineroloji alanlarnda dersler de aacaktr. Fen Fakltemiz son yl iinde 30 ders kitab yaymlamtr. Ayrca drt tanesinin daha basm sona ermektedir. Bunlardan hari olarak kitabn da basks devam etmektedir. Bundan baka sekiz kadar kitabn daha bu yl iinde basmevine verilmesi dnlmektedir. Kitaplndaki kitap says, btn gayretlere ramen getirtmek zorluklar dolayisyle ancak bin kadardr. Ayrca elli kadar periyodik yayn gelmektedir. Geen yl Matematik semineri kurulmu ve almalara balanmtr. Bu semineri Prof. Dr. Alisbah ve Kabakolu idare etmektedirler. 1944 ylndan beri Matematik profesrleri kollogyum almalarna balam bulunmaktadr. Kollogyumda konferanslar kendi aratrmalarnn zetini tebli etmektedirler. niversitenin, bilhassa Fen Fakltesinin esas amalarndan biri de bilimsel aratrma olmas sebebiyle bu yndeki almalarn bu yl daha kesifletirilmesi dnlmektedir. Fen Fakltemizde halen biri Matematik, biri Fiziko-Kimya olmak zere iki doktora tezi zerinde allmaktadr. Yer darl ve buna ramen F. K. B. de dahil olmak zere ok renci kabul etmek zarureti bilhassa deneyle ilgili almalarn biraz gecikmesine mucip olmaktadr. Bu yl iinde seminer gnlerinin bazlar geen yl olduu gibi Matematik ve Felsefe rencilerinin bir arada almalarna arz edilecektir. Bu suretle her iki disiplin rencilerine yeni bir zihniyetin alanmasna allmaktadr. Matematik ve Fizik Kimya rencilerinin baz Felsefe temel derslerini dinleyebilmeleri iin Faklte programnn bunu mmkn klacak ekilde tertibi tasarlanmaktadr. Mspet bilimlerin memleketimizde kklemesi, ona intisap edenlerin saysnn artmasna bal olduu iin, bilhassa Matematik, Fizik gibi alanlarda renci saysn arttrc tedbirlerin alnmas icap etmektedir. Dier taraftan, Fen Fakltesinde alnan baz sertifikalarn Teknik niversitece tannarak bu gibi rencilerin daha yksek ihtisas smestrlerine alnabilmesi salanacak olursa hem mhendis olmak isteyen genlere say bakmndan daha ok yer temin edilmi, hem de Fen Fakltesi, memleket genliine, dolaysyle memleketin geleceine yeni bir hizmette daha bulunmu olur. Her halde Ankara'da kurulacak Politekniin bu dnceye gre tesisi hem Fen Fakltesini, hem de bu messeseyi daha faydal klacaktr dncesindeyiz. 9

Balayan smestr ierisinde, Fen Fakltesi rencileri, yurdumuzdaki endstri messeselerini ve kimya tesislerimizi tanmak zere gezilere kacaklardr. Teorik Fizik krss iin byk bilgin Prof. Schrdinger'in, Analitik Kimya iin Prof. Laur'n szleme ile tayinlerine ait teebbslere geilmitir.

Tp Fakltesi
imdi Ankara niversitesinin en son doan Fakltesine geliyorum. Ankara Tp Fakltesi, 20 Haziran 1945 tarihinde T. B. M. M. de kabul edilen 5761 numaral kanun ile kurulmutur. 18 Temmuz 1945de Sayn Cumhurbakan Faklte merkez binasn ereflendirerek Fakltenin kuruluunu kutlam ve Faklteyi gezmitir. Ankara Tp Fakltesi Refik Saydam Hfzshha Enstits, Hfzshha Okulu, Glhane Askeri Tabip Okulu ve Klinii ve Ankara Numune Hastanesinde mevcut klinik ve laboratuvarlar yardmyla kurulmutur. lk yl F. K. B. snf ile son staj snf, ikinci yl, ikinci ve beinci snf; nc yl, nc ve drdnc snflar almak suretiyle tamamlanacaktr. Profesrleri ve dier retim ve ynetim elemanlar da her yl alacak snflara gre intihap ve tayin edilecektir. Faklte iin yeni bina yaplncaya kadar bu geici binalarda retimin teminine allacaktr. 19 Ekim 1945 tarihinde Ankara Tp Fakltesi al treni, eski Milli Eitim Bakan Hasan Ali Ycel'in bir syleviyle Glhane Askeri Tabip Okul ve Klinii byk dershanesinde yaplm, bu treni ok sayn Cumhurbakanmz smet nn de ereflendirmitir. Staj snfna, 1945-1946 yl iin, stanbul Yatl Tp Talebe Yurdundan 63, Askeri Tbbiye Okulu staj snfndan 88 ve serbest olarak 16 erkek 7 kz renci devam etmitir. Staj snf asker ve sivil rencileri, klinik ve polikliniklere ok iyi devam etmiler, gruplar kalabalk olmad iin ok ve eitli hasta grme frsat bulmulardr. Klinik ve polikliniklerde hasta mahedelerini ve hastalarda gereken laboratuvar muayenelerini doent ve baasistanlar yardmyla hep kendileri yaparak meleke kazanmlardr. Bundan baka verilen serbest konferanslara, Glhane ve Numune Hastanesi tbbi konferanslarn da devam ederek ayrca faydal bilgiler edinmilerdir. Faklte yeni kurulduundan, kitaba, periyodik ve dergiye malik olmad iin yabanc profesrlere ait olup Numune Hastanesi kitaplnda saklanan 4766 eitli tp kitab ve Trk profesr ve tabiplerinin sattklar 575 kitap alnarak bunlar Numune Hastanesi ve Glhane kitaplklarna yerletirilmitir . F.K.B. rencileri ve bundan sonra alacak smestr rencileri iin de Faklte merkezi olan Hfzshha binasnda bir kitaplk kurulmu ve buraya zel olarak rencilere lzumlu olan kitaplar seilerek bu yl iinde 5500 kitap alnm ve alnan kitap toplam bu suretle 9834 cildi bulmutur.

10

1945-1946 yl derslerinden baka ayrca rencilere ve meslektalara faydal olabilecek konular stnde tbbi serbest konferanslar verilmitir Merkez binasnda alan kitaplk, rencilerin alabilmelerini salamak amacyla gece saat 22ye kadar ak bulundurulmutur. Profesrler kurulunda verilen bir karar gereince her Profesr kendi dersinin kitabn hazrlayacaktr. Ankara Tp Fakltesi Dergisi ad ile bir dergi karlmas da karalatrlm ve ilk say stanbulda Kenan Basmevine verilmitir. Mecmuann Trke ve yabanc diller blm vardr. Ylda drt say karlmak zere tertibat alnmtr. 14 Mart 1946 Ankara tp bayram kutlama treni Fakltenin nderliiyle baarl olarak yaplmtr. 1946-1947 ylnda alacak Anatomi, Fizyoloji, Histoloji, Biyoloji, Kimya, Farmakoloji, Tp Tarihi ve Deontoloji dersleri iin profesr, laboratuvar, dershane, profesrler iin alma ve oturma odalar mevcut olmadndan bunlarn salanmasna allmtr. Anatomi, Patoloji, Fizyoloji ve Biyolojik Kimya iin yabanc profesrlerle konuma yaplmaktadr. Lboratuar olarak Anatomi iin Glhanede Anatomo-Pataloji Enstitsnn alt kat Milli Savunma Bakanlndan alnm ve ilavelerle geniletilmesi gerektiinden Bayndrlk Bakanl mhendislerine lzumlu keifler yaptrlarak inas iin bir mteahhide verilmitir. Anatomo-Pataloji iin baka mnasip yer bulunmadndan Milli Savunma Bakanlndan alnan msaade ile Glhane Anatomo-Patoloji Enstits st katndan faydalanma karar verilerek buraya pratik ders iin bir salon yaptrlmas ilemi temin edilmitir Farmakoloji, Biyolojik Kimya, Histoloji dersleri iin Hfzshha Okulunda bulunan laboratuvarlardan istifade amacyla Salk ve Sosyal Yardm Bakanlndan msaade alnmtr. Ayn tarzda Tp Tarihi Enstitsne de Hfzshha Okulundan bir oda tahsis edilmesi salanmtr. Ankara niversitesinin kltr ve bilgi hayatmzdaki dev ve sorumluluu ne olacaktr? imdi bu konuya deinmeye ve cevaplarn vermeye alacam. Bunu yapmak iin de genel eitim, renim ve niversite problemlerine temas etmek zorunda kalacam belirtmek isterim. ok defa sylediim gibi, bir niversiteyi bir bilim cumhuriyeti gibi kabul etmek mmkn ise de onu bir demagoji eklinde tasavvur imkan yoktur. Her yksek kltr memleketinin, yaratc enerjisini olduu kadar entelektel kuvvetlerini gelitirmeye alt ve bunun iin de niversitelerine gvendii ak bir gerektir. Bir niversitenin, kendisine yetimek iin mracaat eden gen nesillere kar retim devi, onun aratrma esi kadar nemlidir. niversite retiminde gz nnde tutmak zorunda kalnlacak ilkeler vardr. Gerek olan bir ey varsa o da bir dimaa her eit bilgiyi ymakla kltrl bir ruh vcuda getirilemeyeceidir.

11

Bununla beraber yine gerek olan bir ey varsa o da her kltrn asgari bir bilgi temeline dayanddr. Kanaatimizce bir niversitede iki eit retime yer vardr. a) (doldurma) Information retimi, b} (oldurma) Formation retimi. niversitede (oldurma) formation retiminin yeri birinci planda gelmelidir. niversite retiminde aktif metotlar, pasif metotlara tercih edilmelidir. . Bugn ada niversitelerin hayatnda kabul edilen be prensip zerinde durmak da yerinde olacaktr. 1) niversitede aratrmann yeri, 2) niversite ile endstri arasndaki mnasebet, 3) Bir blgenin merkezi olarak niversite, 4) niversitede retmen yetitirme meselesi, 5) niversitenin bal bulunduu milli toplulua ve milletler ailesine ve bar lksne kar olan devleri. Aratrmann niversitedeki hayati nemi ve retim cephesi ile olan sk ilikisi ak bir gerektir. Aratrma ile retmen her halde iki ayr cephe olarak kabul edilmelidir. niversiteler, mntakalar iin birer bilgi ve fikir merkezidirler . Bu vazifelerini normal renimden baka ksmen retim yelerinin mstakil ve mnferit faaliyetleri ile, ksmen de Anglo-Sakson niversitelerinde olduu gibi "extra-mural" faaliyetleri (extra-mural faaliyet: niversite retim yelerinin niversite makamlarna bal olarak niversite d faaliyetleri, veya niversite dndaki sekin kimselerin niversite ii faaliyetleri demektir) greceklerdir ngiltere'de, niversite Profesrleri Birliinin "Association of University Teachers" hazrlad bir raporda belirtildii gibi, niversitenin bir mntkann merkezi olarak balca faaliyet ve gelimesi, niversite ile endstri arasndaki mnasebet meselesi ile ilgilidir. Meslek ve endstri adamlarnn bilgilerini tazelemek iin umumi kurlarn, ileri ihtisas kurlarnn ve konferanslarnn nemi ve faydas genel olarak kabul edilmitir. Byle bir ii grmee yetkili messese de niversitedir. Eer niversite, cemiyetin fikri hayatna bu yoldaki yardmnn en faydal ekilde olmasn istiyorsa, meseleyi yeni bir gr ve vazh bir dnle ele almaldr. Rapora gre, bu kurlar muhtelif mesleklerle halk arasnda temaslar temin edecek ekilde yrtmelidir ki, cemiyette muhtelif mesleklerin temel vazifesi hakknda genel bir anlay husule gelsin. Bu kurlar ayn zamanda, niversitenin eski talebeleri ile temas etmelerine yarayacaktr. Bu iin mali cephesi, ilgili mesleki messeselerle ibirlii kurularak halledilmelidir. niversite bo vakti olan kimselerin gelip aratrma yapacaklar bir yer deildir. niversite kendini bilgiye verip bundan hz ve ilham alan bir yksek

12

retim organdr. retim yelerine den vazife de, kendi sahalarnda, aratrma neticeleri ile daima ilgilenerek, yeni fikirleri gz nnde tutmak, yeni verilerin kabuln gerektirecei gr ayarlamalarn yaparak bilgiyi gelitirmektir. niversitede bilgi aratrmalar bilginin zati kymeti iin yaplr. niversitede bir aratrcnn gayesi, bilginin bilinen snrlarn, fikri bakmdan en tatmin edici ekilde geniletmektir. Onun iin, bir niversitenin retim yelerinin aratrma faaliyetlerinden her vakit faydacl neticeler beklenmemelidir ve bunlarn almalar pratik meselelerle yakndan ilgileri nispeti ile llmemelidir. niversitelerin, esasl bir parasn tekil ettikleri cemiyete kar vazifeleri vardr ve uzun zamandr retmen eitimi esas vazifelerinden biri olmutur. Medeni bir millet iin retmen yetitirme ii hayati bir meseledir ve niversiteler retmenlik standardn ykselterek bilginin artma ve yaylmasna hizmet, bylelikle de btn milletin fikri seviyesinin ykselmesine ve idamesine yardm edebilirler. niversiteler, eitim messeseleri silsilesinde en yksek mertebeyi igal ederler; Bundan dolay btn eitim sistemini kuvvetlendirmek iin ellerinden geleni yapmaldrlar. retmenlerin eitimi yolunda daha byk bir sorumluluk almakla btn eitim sahasna messir surete yardm etmi olurlar. niversitelerin retmen yetitirmede, hrriyet ve gelime ile mezcedilmi yksek standartlar kurmak ve idame ettirmek iin itibar ve iktidarlar vardr; tek ve merkezi bir messeseyi vasflandrabilecek tek ekillilik ve eilip bklmezlik tehlikelerinden de uzaktrlar. Eitim sisteminin, her seviyede, hayatiyeti retmenlere baldr. Bir niversitenin milletleraras vazifesi en geni manasnda btn dnya hakknda ve her mnferit memleketin mukadderatna gitgide daha da tesir etmesi muhtemel olan dnya meseleleri hakknda bir ey renmek imkann temindir. Eer niversiteler ileride, eitim mektepleriyle retmen yetitirme vazifelerini de faaliyet sahalarna alacak olurlarsa, hibir renci niversiteden ufkunu, yukarda sz geen manada geniletme imkann bulmadan kamayacaktr. Bundan baka, niversitelerin beynelmilel sahadaki mesuliyetinin daha dar bir manada tecellisi de baka memleketlerdeki niversitelerle daha fazla ve daha sk balar kurmalar, mesela retmen ve talebelerin baka memleket retmen ve talebeleriyle bulumas ve mbadelesi hususlarn temin etmeleridir,. Alfred Espinas'n dedii gibi, "Cemiyet, bir mcerret mnasebetler huzmesi, fertlerin rastlamalarndan doan suni bir evre deildir. Cemiyet, organlam tabii bir vcuttur. u halde itimai ve siyasi dzen ve mnasebetleri kontrol ve insanlarn daima deien artlara intibak ilerinde, madde dnyasn kontrolde gsterilen muvaffakiyet nispetinde baar elde edilmediinden, itimai bilimlerde aratrmann son derece mhim olduunu ve bu aratrmalara niversiteler tarafndan giriilmesinin ve bir istikamet verilmesinin daha iyi olacan dnmek yerindedir. Sosyal ettlerin gelimesi iin, niversiteler arasnda bir koordinasyon yoktur. timai bilimlerin daha da gelimesi ve niversite iinde olsun, niversiteleraras olsun, bu bilimler arasnda daha da sk bir temas kurulmas arzu edilir bir keyfiyettir. Elizabeth Mac' Adam'a gre baz bat niversitelerinde, itimai bilimler zerindeki kurlar daha ziyade itimai Patalojiyi ele almaktadr; halbuki 13

normal cemiyetler zerinde daha fazla incelemelere lzum vardr. Mesela, cemiyet iinde gruplar ve bunlarn birbirleriyle ve btn cemiyetle olan mnasebeti, kitle ve gurup psikolojisi ve nderlik meseleleri, cinsler arasndaki mnasebetler ve aile yaps, eitimin itimai cepheleri ve btn bunlarda deimee doru meyiller. Bundan baka, birok itimai meselelerde olaylar ve deerler mevzuu bahis olduuna gre, itimai bilimlerle, Felsefe arasnda sk bir mnasebet kurulmaldr. Birok itimai meselelerde, felsefe tahsili grm ve itimai vakalar bilen ve anlayan kimselere ihtiya olacaktr. niversitelerin, yukarda iaret ettiimiz gibi, sosyal olaylar inceleme bakmndan vazifelerini dnrken, Condertenin "insan ruhunun ilerlemeleri ile bizzat sosyetelerin deimeleri arasndaki mnasebetleri arama tevik ettiini de hatrlatmamak kabil midir? Gerekten E m i l e D u r k h e i m 'in u sz tam yerindedir: "Sosyoloji aksiyonlarn yollarn aydnlatmaya mecburdur; bunu yapmad takdirde bir dakika bile megul olunmaya demez. nsanlarn hareket tarz alar boyunca ve eitli sosyetelerde ok deimitir. nsanlarn hareket tarz iki temelli sebepten dolay tekaml eylemitir: nsanlarn mantalitesi deiir ve insanlar yaadklar evrenin tahavvl eden artlarna uymaa mecburdurlar. Bu artlar, yalnzca fizik amiller, iklim, avarz, su rejimine deil, insani amillere de tabidirler. Tekaml boyunca bu insani amiller gittike nem kazanmlardr ve nihayet bu insani amiller mantaliteyi de tayin eden bilgiye mncer olurlar. Bu bakmdan, niversitede Felsefe retimi de, disiplinletirmekten, baka bir deyimle, naslatrmaktan ok, hrletirmee, geleneklerin basks altnda ezmekten ok ahsi dnceleri uyandrmaya almaldr. niversiteler, Atom devrinin eiinde, insanln kaderine kaytsz kalamazlar. ada insanlk dnyas Milli Devletler kompleksinden kurulmutur. Bu kompleks, insanca gelimek ve bar lksne sayg gstermek zorundadr. Modern Astronomi, Fizik, Biyoloji, Paleontoloji, Antropoloji, Prehistorya ve Etnoloji bilimlerinin sonularndan, Felsefe olduu kadar insan topluluklarnn politikas da mstani kalmamaldr. Gnein paraziti olan bir dnyada, hayat olaynn muhteem sonucu insann ve insanln Milli Devletler halinde karlkl anlay iinde kardee yaamaya haklar yok mudur? Bu dnya btn insanlarn yaamaya haklar olan bir dnya deil midir? UNESCO yani Birlemi Milletler Eitim, Bilim ve Kltr Teekkl'nn anayasasnn giri ksmda, "herkes iin tam ve eit eitim imkan ve frsatlar, hibir engel tanmadan objektif hakikati aratrma, fikirlerin ve bilginin serbest mbadelesi" eklinde ifade edilen inan, niversite fikrinin lazm gayri-mfarikidir. Ankara niversitesinde, bir niversite Mzesi kurmak istiyoruz. nk mzeler tabiat ve insan faaliyetinin eski olduu kadar yeni belgelerini de toplayan, karlatran, incelemeye yarayan birer ariv olarak da gz nnde bulundurulmaldr. Bu suretle niversitemizin eitli bilim dallarndaki aratrma

14

mahsullerini koleksiyonlar halinde dzenlemek, bu suretle aratrclara zengin belge serileri hazrlamak istiyoruz. Memleketimizdeki bilimsel ve teknik yeni problemleri yakndan takip etmek ve neticelerini bildirmek, bu sahalarda yeni problemler ortaya atmak ve zlmesine almak maksadyla niversitemizde bir Bilimsel ve Teknik Aratrmalar Enstits kurmak istiyoruz. Bandan baka Tp bilimindeki yenilikleri yakndan takip ve tatbik edecek, denetleyecek ve memleketimizin salk problemleri ile de ilgilenecek bir Tbbi Aratrmalar Enstits de kurmak istiyoruz. Milli antikitelerimiz ve sanat tarihi zerindeki eitli almalarmza daha da hz vermek ve kesifletirmek iin bir Anado1u Enstits ve bir sanat Tarihi Enstits tesisini dnyoruz. Bir niversitenin temelini genlik tekil ettiine gre, bilhassa niversite rencilerinin salk ve sosyal durumlaryla yakndan ilgilenmek ve salk ve sosyal yardm konusunda gerekli tedbirler almak, anketler yapmak ve genel olarak akademik hayatla ilgili olan sosyal meseleleri incelemek ve Sosyal Aratrmalar Enstitsnn ekirdeini tekil etmek zere niversitemizde bir salk ve sosyal iler merkezi vcuda getirmek istiyoruz. Kendi sahamzdaki bu almalar deerlendirmek ve tevik etmek dncesiyle bir "niversite Armaan" tesis etmek istiyoruz. niversite kitapl ile, niversitemizin almalarnn akademik evrelere tantlmas, niversite serbest derslerinin, konferanslarnn, niversite dergisinin, yllnn ve benzeri yaymlarnn baslmas ve Fakltelerimizin yaym ilerine yardmda bulunmak iin niversite Basmevinin tesisi de esasl alma konularmzdandr. niversitemizin, bilimlerin ilerlemesine alacak Trk Derneinin Association Turque pour l'avancement des Sciences" kurulmasna, Trkiyede bilim ve felsefe kongrelerinin toplanmasna n ayak olmasn candan diliyorum. niversiteler genlik ile yaarlar. niversitelerin ehresini bir yandan retim kadrosu, dier yandan renci topluluu izer. Bize yetimek iin gelen vatan ocuklarnn genel durumlaryla elbette ilgileneceiz. Bu renim ylndan itibaren Fakltelerimizin darda kalan rencileri iin gece alma yerleri temin edeceiz. renci yurtlarna elimizden gelen yardm yapacaz. Byk nn, memleket urunda yaptnz eitli byk iler arasnda Milli eitim davasnda yllardan beri gsterdiiniz geni ilgi ve almalarn bugn bir rnei karsnda bulunuyorsunuz. Ankara niversitesi ilk renim yln sizin huzurunuzla amakla ebediyen iftihar duyacaktr. Sa olunuz.

Sayn Devlet adamlar: niversitemiz devlerini yerine getirmek artyla, ki bunu baarmaya alacaz, gelimesi iin sizlerin sempatinize ve yardmlarnza muhtatr. Ankara niversitesinin sayn retim yeleri, sayn profesr arkadalarm,

15

Aranzdan beni ilk Rektrnz olarak setiniz. Sizlere kalbimin btn sevgilerini ve teekkrlerini tekrar ifade ediyorum. Gveninize layk olmaya alacam. yl iinde omuzlarma yklenen bu ar fakat erefli devi hakkyla baarmak iin bana yardm edeceinizden hi phe etmiyorum. Dnyadan gm olan arkadalarmzn hatralarn sayg ile anarm. Fakltelerimizin kurulularnda ve gelimelerinde emekleri gemi olan arkadalarmza da sevgilerimi ve sayglarm sunarm. Kurumlar ve bilimsever vatandalarmz, niversiteler Kanununun verdii haklara dayanarak, niversitemize yardma aryorum. Ankara niversitesinin sevgili rencileri, bu vatan ve bu millet iin, insanlk iin deerli ve verimli ahsiyetler olmak amacyla alnz. Bunun iin de cesur olunuz. Gerekten uzun yllar nce bir niversite profesrnn dedii gibi "sizler iin cesaret, hayatn bin bir gl ve karkl iinde cesaret, bir meslek semek ve onu hakkyla baarmaktr. Sklmamak, bkmamaktr. Cesaret, faydal aksiyonun art olan ihtisas kanununu kabul etmek ve anlamakla beraber ruhunuza, gnlnze geniliin kaplarn kapamamaktr. Cesaret, insann kendi hayatn anlamas, onu aydnlatmas, derinletirmesi, kurmas ve sosyetenin hayat ile ahenkletirmesidir... Sevgili rencilerimiz, niversitemizin bu gn ve gelecei bakmndan, niversite hayatnzda, hak ve vazife kavramlar zerinde titizlikle durmanz beklerim. Sayn misafirlerimiz bugn bize huzurunuzla eref verdiiniz iin niversite ve ahsm adna kranlarm arz eylerim. Ankara niversitesinin ilk renim yln en iyi baar dileklerimle ayorum.

Ankara niversitesi Fakltelerinde renci Mevcudu Fakltenin ad 1945-1946 Ders Yl Yl Kz Dil ve Tarih Co. F 135 Fen Fakltesi Hukuk Fakltesi Tp Fakltesi 26 212 26 Erkek Toplam Kz 549 56 2020 284 2709 784 82 2232 310 3408 571 45 249 40 905 Erkek Toplam 399 113 2168 475 3155 970 158 2417 515 4060 1946-1947 Ders

Toplam 699

16

Yeni Kaydolunan renciler Kz Dil ve Tarih Co. F 220 Fen Fakltesi Hukuk Fakltesi Tp Fakltesi 13 79 26 Erkek Toplam Kz 178 27 841 284 1330 398 40 920 310 1668 145 19 81 18 263 Erkek Toplam 118 57 727 187 1089 263 76 808 205 1352

Toplam 338

Nfusumuza oranla yksek renim retmen ve rencilerinin durumu: Trkiye nfusuna oranla yksek retim messeselerinin durumunu u suretle ifade edebiliriz. Bunu 10 senelik bir ara ile yapmakta da fayda vardr. Aada 1930-38 ve 1943-44 yllarnda yaplan istatistiklere gre fakltelerimizdeki rencilerin saylar ile bunlarn memleketimiz genel nfusuna gre 1/100000 oranlarn gstermekteyiz. 1/100000 olarak 1937-38 1943-44 1937-38 1943-44 Faklte says Kadn retmen says Erkek 15 98 739 837 1508 6684 6156 17 190 724 914 5172 11407 14579 0.6 4.5 5.1 9.0 41.0 50.0 1.0 3.8 4.8 16.1 60.6 77.2

Kadn-Erkek retmen says Kz renci says Erkek renci says Kz-erkek renci says

17

1947-1948 RENM YILI AI KONUMASI

Sayn Cumhurbakanmz, Sayn davetlilerimiz, Sayn Profesrler, Sevgili renciler: Uluslarn ve insanln hafzasn tarih tekil eder. Tarihsiz, yani hafzasz bir medeniyet dnyas ve insan topluluu tasavvur edebilir miyiz'? Ayn gerei bir ulusun messeseleri iin de kabul zarureti vardr. Bizim Alma Mater'in, yani Ankara niversitesinin de kurulduu gnden beri kendi tarihi balamtr. Her ders yl banda Rektrlerinin verecekleri a nutuklar, niversitemizin bir yl iindeki almasn, program ve isteklerini uygulamak konusundaki baarsnn memleket evlatlarnn gz nne serilmesi, yani tarihinin bir sahifesinin okunmas demektir. Geen yl 21 Ekim 1946da niversitemizin birinci ders yl a nutkunu sylediimden 21 Ekim 1947 tarihine, yani bugne kadar tam bir yl geti. imdi 1947-1948 renim ylnn eiinde sayn vatandalarma geen bir yllk niversite faaliyetlerimiz hakknda--bir ocuk gibi gnl, ruhu ve manevi yaay, vatan, millet ve insanlk hizmetinde iyi emeller, doru ve gzel lklerle daima taze, iyimser ve heyecanl kalmaya mecbur olan Alma Mater ailesinin Rektr sfatyla-bilgi vermek iin huzurunuzda bulunuyorum. almalarmz, niversitemizin btn ve niversitemizi oluturan fakltelerimiz bakmndan idari ve akademik almalar olarak hlasa edeceim. Fakltelerimizin idari ve akademik organlar olan genel kurullar, profesrler kurullar, ynetim kurullaryla niversitemizin organlar olan niversite Ynetim Kurulu ve niversite Senatosu almalar neticesi olarak, Byk Millet Meclisinin, bir kanunla kurarak bize emanet ettii bu manevi yapnn idari ve akademik mekanizmasn dzenleyecek olan Trk niversitelerine mterek olan bir Tzk ve bir Ynetmelik hari, dorudan doruya niversitemize ait adlarn aada okuyacam 11 ynetmelik hazrlanm ve bu ynetmelikler Milli Eitim Bakan tarafndan onaylanarak geen yldan beri yrrle girmilerdir: 1 - Ankara niversitesi Asistanlk Ynetmelii, 2 - Ankara niversitesi rencileri Disiplin Ynetmelii, 3 - Ankara niversitesi Armaan Ynetmelii, 4 - Ankara niversitesi Harlar ve cretler Ynetmelii, 5 - Ankara niversitesi Salk ve Sosyal ler Aratrma Merkezi Ynetmelii, 6- Kaybedilen diplomalarn yerine verilecek ikinci nshalar hakknda Ynetmelik, 7 - Hukuk Fakltesi Kitaplk Ynetmelii, 8 - Fen Fakltesi Doktora mtihan Ynetmelii, 9 - Dil ve Tarih- Corafya Fakltesi Dou Anadolu Aratrma stasyonu Ynetmelii.

18

10 - Dil ve Tarih- Corafya Fakltesi Arkeoloji Aratrma stasyonu Ynetmelii, 11 - Hukuk Fakltesi Dergi Ynetmelii niversite Ynetim Kurulu bir yl iinde (24) toplant yapm, (75) karar almtr. niversite Senatosu yine bir yl iinde (43) toplant yapm, (129) karar almtr. niversiteleraras Kurul ikinci toplantsn 21.09.1946da, nc toplantsn 24.11.1947de ve beinci toplantsn da 29.06.1947de niversitemizde yapmtr. niversite btnn ilgilendiren almalarmz arasnda, serbest derslerimizi, yaymlarmz, kitaplmz, mzemizi, Salk ve Sosyal ler Merkezimizi, armaanmz, basm evi kurulmas hakkndaki teebbsmz, kutlama trenlerimizi saymak isterim. niversitemiz serbest derslerine geen yl Hukuk, Dil ve Tarih - Corafya ve Tp Fakltelerimizin sayn retim yeleri arkadalarm, setikleri eitli bilim konularyla itirak etmilerdi. niversite rencileri ile vatandalarmzn byk bir ilgi ile takip ettikleri bu derslerin program 79 saat tutuyordu. lk serbest ders 4.12.1946 tarihinde verildi. Haftann hemen her gnnde akam saatlerinde yaplan bu derslerimiz 4.03.1947 tarihine kadar devam etti. Bu suretle 31 saat ders yapld, geri kalan 48 saatlik ders verilemedi. imdilik niversite serbest dersleri serisi, bilim kitaplar serisi ve Ankara niversitesi Yll olmak zere niversite yaymlar ihdas ettik ve Fakltelerimizin yaymlar dnda niversitemiz Rektrlk btesinin geen yl kazandrd imkanlar iinde, aadaki eserleri bastrdk.

Ord. Prof. Dr. evket Aziz Kansu; Ankara niversitesinin lk renim Yln A Nutku, Ord. Prof. Dr. evket Aziz Kansu; Genlikte rade Eitimi ve Byk Adamlar. Ord. Prof. Dr. Abdlkadir Noyan; imanlk ve Zayflk Prof. Dr. W. Ruben; Felsefenin Balangc. Ankara niversitesi Haftas, Gaziantep, Urfa. Mellif Prof. Dr. Melchior, Mtercim: Dr. Nimet Takran; Genel Cerrahi Birinci Fasikl. Ayn Mellif ve Mtercim: Genel Cerrahi - kinci Fasikl. Ayn Mellif ve Mtercim: Genel Cerrahi - nc Fasikl. Ankara niversitesi renci Klavuzu. niversiteler Kanununun Yrrle Giriinin ve Ankara niversitesinin Kuruluunun ilk Yldnm. 19

Ankara niversitesi Yll. Bunlardan baka niversite ynetmeliklerini de bastrm bulunuyoruz. Elimizde basma hazr durumda u eserler vardr: 1 - Yorga'nn tarihinin Prof. Dr. Bekir Stk Baykal tarafndan tercme edilen ve tarihimizi ilgilendiren beinci cildi. 2 - Doent Dr. Tahsin zg'n yazd "Die Bestattung-braeuche im Vorgeschichtlichen Anatolien adl Almanca eser. 3 - Doent Dr. Reat zbrak tarafndan yazlan Jeomorfoloji. Byk Millet Meclisine intikal eden bte mnakale ii sonuland takdirde 1948 yl bana kadar bu eserleri de bastrm olacaz. retim yelerimizden birou, bilim serimizde kmak zere eser hazrlamaya baladklarn bildirmilerdir. Eser veren ve vermek vadinde bulunan Sayn retim yelerimize huzurunuzda teekkr etmeyi bor bilirim. Yaymlarmz arasnda Ankara niversitesi yll, Annales de l'Universite d' Ankarann 1946-1947 ylna ait olan 359 sayfa iinde geen yla ait a nutkunu, a dersini ve yedi kymetli etd, belgeler "documents" ksmnda niversiteler Kanununu, mesajlar, Ankara niversitesi tesislerini ve niversite istatistiini ihtiva eden ilk cildinde yaymlanm olduunu bildirmekten zevk duyuyorum. Ankara niversitesi Ylln, niversitemiz yelerinin dnce ve aratrmalarn dnya bilim evrelerine tantmak maksadyla karyoruz. Onun iin yllkta yazlar ngiliz, Fransz, Alman dilleriyle intiar etmektedir. Makalelerin dilimizde birer hlasalar bulunmaktadr.

niversite Kitapl
niversitemizle birlikte kanun Kitapl"nn kurulmasna da balanmtr. gereince "Ankara niversitesi

1946 ylnn son aylarnda faaliyete balayan kitaplmza 1 Ocak 1947ye kadar (1151.18) lira tutarnda (192) cilt; 1947 yl bandan imdiye kadar aa yukar 10 aylk sre iinde de (8626.61) lira ile (879) cilt kitap satn alnmtr. Kitaplmzn kitap says satn alnanlar ve muhtelif resmi ve zel kurullardan, yabanc bilim kurumlarndan armaan edilenlerle birlikte 2067 ciltten 12si yazma, 1293 basma olmak zere 1305 takmdan ibarettir. Bunlarn 97si hukuka, 46s iktisada, 43 bibliyografyaya, 73 istatistie. 270i edebiyata, 133 tarihe, 102si felsefeye, 252si gzel sanatlara, 144 szlklere, 7si ansiklopedilere, 139u da trl bilim ubelerine aittir. Bu eserlerin 658i Trke, 423 Franszca, 33 Almanca, 29u ngilizce, 14 Rusa, birer tanesi de Arapa, Farsa, Latince ve talyanca'dr. Kitaplmzda bulunan 75 takm derginin 61i Trke, 14 de trl yabanc dillerdedir. 20

Yabanc lkelerden kitaplmza deerli eserler armaan eden kurullar arasnda Smer dergisinin tam takmn yollayan Badat Antikite Umum Mdrlne ve bu idarenin banda bulunan sayn bilgin Naci Al-Asil'e, Journal of THA American Oriental Society'nin tam takm gnderen American Library Association'n International, Relation Office'ine huzurunuzda teekkr etmeliyim. Yukarda arz edilen saylara gre kitaplmz, Batnn dev kitaplklar yannda bodur kalrsa da kurulu yenilii, yer darl ve bte imkan nazara alnrsa bu durumu azmsamamak lazmdr. Kitapln iler hale gelebilmesi iin gereken etajerler, fi dolaplar geen ay ksmen tamamlanmtr; mevcut kitaplarn aksesyon sistemine gre tasnifleri bitirilmek zeredir. Kitaplmz her dilden yazma ve basma ana eserlerle zenginletirmek zere gereken teebbslerde bulunulmutur. Bir iki yl iinde Ankara niversite genliinin ivedi renim ve bibliyografik aratrma ihtiyalarn karlayacak bir kitaplk kurulmu olacaktr. Yerimiz ve imkanmz elverdii takdirde bu genlerin geceleyin de kitapla gelip okuyabilmelerinin salanmasna allacaktr. Kitaplk kadrosunda alanlara verilecek genel direktifleri tespit etmek ve almalar denetlemek maksadyla fakltelerimizin deerli mmessillerinden mrekkep bir kitaplk kurulumuz vardr. Taslak halinde bir niversite Kitapl Ynetmelii hazrlanmtr.

niversite Mzesi
Byk Millet Meclisi, 1947 yl btemizde teklif ettiimiz niversite mzesi kurulmasn kabul etmi ve mzemiz iin btemizin 36. blmne denek koymutur. niversite mzemiz, eitli retim ve karlatrma materyali hazrlamak ve orijinal koleksiyonlar temin etmek gibi iki gaye takip ediyor. Mzemiz: 1 - Antikiteler ve Gzel Sanatlar, 2 - nsan Paleontolojisi, Antropoloji, Etnografya ve Folklor, 3 - Genel Paleontoloji, Botanik, Jeoloji, Zooloji ve Patoloji olmak zere ksma ayrlmtr. Geen ders yl iinde, mzelerimizde bulunan damgalarla, silindir mhrlerin plastilinle kopyelerinin ilgili makamlarn msaadesi ile alnmas iine teebbs edilmi ve bylece bir koleksiyon temin edilmitir. Renkli minyatrlerimizin renkli kopyelerinin ve hat sanatmzn en gzel rneklerinin salanmas iin teebbse geilmitir. Hitit imparatorluk ana ait olan Boazky yanndaki mehur Yazlkaya Hitit Tapnann Tanr-kral ve sava kabartmalarnn istampaj usul ile kopyeleri, Asistan Dr. Kl Kkten tarafndan baar ile alnmtr. Bunlarn byk 21

bir ksmn bugn tehir etmekle bahtiyarz. Dr. Kl Kkten' e bu baarsndan dolay niversitemiz adna teekkr ederim. Trkiye'nin eitli blgelerinde bulunmu olan minerallerden zengin bir koleksiyon Maden Tetkik ve Arama Enstits tarafndan mzemize hediye edilmitir. Yine Yazlkaya Hitit Tapnann detayl resimleri Doent Dr. Ekrem Akurgal tarafndan temin olunmutur. Gzel Sanatlar seksiyonu iin, ngilterede iki messeseye 1200 lira kymetinde klasik tablo reprodksiyonlar sipari edilmitir. Arkeoloji Doenti Dr. Tahsin zg, Kayseri civarnda Fraktin Hynde mzemiz adna kaz yapmaktadr. Byk Millet Meclisinde niversitemiz tekilat kanunu kabul edildii zaman mzemizin idari bakmdan da normal bir halde almas salanm olacaktr.

Salk ve Sosyal leri Aratrma Merkezimiz

niversitemiz Rektrlne bal olarak kurulan Salk ve Sosyal ler Aratrma Merkezi, niversite mensuplarnn salk ve sosyal durumlar, akademik hayatla ilgili sosyal meseleler gibi konularla, bu konulara bal ileri dzenlemek iin alacaktr. Merkezin uraaca balca iler unlardr: a) niversite mensuplarnn filer esasna dayanan salk ve sosyal durumlarn ilgilendiren istatistikler hazrlamak, b) Filer ve istatistikler esaslarna dayanlarak yaymlar yapmak, c) Salk filerine gre niversite mensuplarnn tedavi ve korunma arelerini salamak, (Prevantoryum, Sanatoryum, Kamp gibi) gerekli tedbirleri almak, d) Evlerinde hasta olan niversite mensuplarnn Salk ve Sosyal kurumlardan faydalanmalar iin areler aramak, e) niversite mensuplarnn kazaya ve hastala sigorta imkanlarn aratrmak, f) htiyac olan rencilere olaanst durumlar karsnda yardmda bulunmak, g) rencilere ucuz yemek yedirme arelerini aramak, h) rencilerin mesken davalarn ele almak, i) Salk ve kltr filmleri gstermek, konferanslar tertiplemek ve bunlar imkanlar erevesinde brorler halinde bastrmak, j) Sala, kltre ve sosyal ilere ait olmak zere niversite takvimleri, tl brorler, afiler gibi propaganda aralar kullanmak, k) Memleket iinde ve dnda merkezi ilgilendiren konular zerine temaslar salamak.

22

Merkezin, niversite fakltelerinin retim yelerinden mrekkep bir Salk ve Sosyal ler Danma Komitesi vardr. Merkezin, niversite mensuplar iin yapaca almalar danma Komitesi tarafndan her yl gzden geirilecek ve dzenlenecektir. Merkezin kadrosu udur: a) Salk ve Sosyal ler Aratrma Merkezi Mdr (Uzman tabip). b) statistik ve Biyometri uzman (bu uzman niversitenin dier istatistik ilerinde de grevlidir), c) Spor uzman, d) Salk memuru.

niversite Armaanmz Ankara niversitesi, memleketimizde bilimsel almalar tevik amacyla yllk bir Ankara niversitesi Armaan tesis etmitir. Btn niversite retim yeleri, yardmclar ve niversite doenti unvann kazanm olanlar bu armaan konusuna itirak edebilirler. Armaann tutar 2500 Trk lirasdr. 14.04.1947 tarihinde toplanan senatomuz 1947 yl armaannn konusunu "Hayatta en Hakiki Mrit limdir" olarak semitir. Bu seneki armaana itirak edenler eserlerini bu ekim ay sonuna kadar Rektrlmze gndereceklerdir. niversitemizin 1947 yl btesine konulan 20,000 liralk denekle mtevaz bir matbaa kurmak zereyiz. Ve 50000 liralk dner sermayeyi de katmak suretiyle kuracamz matbaay ilerisi iin geniletme dncesindeyiz. Ankara Gazi Lisesi arkasnda "Viran Hamam" ad ile anlan XV. yzyl Osmanl mimari eserlerinden olan metrk bir binann niversitemize balanmas iin Ankara Vali ve Belediye Bakan Sayn zzetin apar ile yaptm temaslarn msait karlandn da bildirmek isterim. Bu bina niversitemize baland takdirde onartlarak niversite tesislerimizden her hangi birisi iin faydalanacaz. niversitemize bal olarak kurmak istediimiz Gazetecilik Enstits hakknda da birka sz sylemek isterim. Bilindii gibi bu konudaki ilk teebbs niversitemizce yaplmtr. nce bir ntasar hazrlanm, bu tasar Dil ve Tarih Corafya Fakltesi ile Hukuk Fakltesi retim yelerinden kurulan bir komisyonca ele alnarak, Bat niversitelerinin benzer okul veya enstit tekilat ve programlar da incelenerek senatomuza sunulmak zere bir rapor ve program tespit edilmitir. Memleket apnda hayrl i greceine inandmz enstitnn gereklemesi senatomuzun alaca karara baldr. ngiliz hukuk bilginlerinden Prof. Smith ile (16.11.1946) ngiliz arkeoloji bilginlerinden Prof. Gordon Childe (24.1.1947) ve Prof. John Garsteng (4.04.1947) niversitemizde iki konferans vermilerdir. Atina'da "Ecole Franaise d' Athen" nin yznc yl dnm merasimine itirake davet edilen niversitemizi temsil etmek zere, Dil ve Tarih-Corafya 23

Fakltesi Dekan Prof. Enver Ziya Karal ile Arkeoloji Doenti Dr. Ekrem Akurgal Eyll aynda Atina'ya gitmilerdir. Prof. Enver Ziya Karal niversitemizin bir dostluk mesajn da kongreye sunmutur. 1946 - 1947 renim ylnda niversitemizde, kanunumuz gereince Dil ve Tarih-Corafya Fakltemiz 7, Fen Fakltemiz 1, Tp Fakltemiz de 4 rencimize niversite bursu tahsis etmitir. niversitemiz, yaymladmz 1946-1947 yl renci klavuzunda da grlecei zere, ilk defa olarak niversite istatistiklerini tespite ve yaymlamaa balamtr. Bu istatistiklerden niversitemize yazlan rencilerin kz, erkek olarak fakltelerimize dal oranlar, geldikleri liselere gre dallar, ya hadleri, doum yerlerine gre dallar tespit edilmitir. Bu yoldaki almalarmza bundan sonra da devam ederek maarif politikamza yararl niversite istatistiklerinin temellerini atm olacaz. 1947 - 1948 renim yl banda, Hukuk Fakltemize 700, Dil ve Tarih Corafya Fakltemize 500, Fen Fakltemize 90, Tp Fakltemize 200 olmak zere niversitemize 1490 yeni renci alnmas kararlatrlmtr.

Hukuk Fakltesi:
1946 - 1947 ders ylna baladmz zaman Hukuk Fakltemiz yersizlik yznden hayli sknt iinde idi. nk esasen harp dolaysyla ikmal edilmemi olan Faklte binasnn bir ksm da dier baz devlet dairelerinin igali altnda bulunuyordu. Faklte muhtariyete kavuunca, binann hem noksan kalan ksmnn tamamlanmas, hem de igal edilmi olan ksmlarn boaltlmas iin Milli Eitim, Maliye ve Adalet Bakanlklar nezdinde mteaddit teebbslerde bulunmu ve yl iinde ancak Milli Eitim Basm Evince tahliye edilmi olan bir ksm odalara sahip olabilmitir. Bugn yine Hukuk Fakltesi binasnn mhim bir ksm Maliye Bakanl tarafndan eski evrak deposu, Milli Eitim Bakanl tarafndan basmevi ve kat ambar, Adalet Bakanl tarafndan da yatl renci yurdu olarak kullanlmaktadr. Gerek noksan kalan inaatn tamamlanmamas ve gerek megul olan yerlerin boaltlmamas bakmndan, Faklte kitapln iyice dzenlemek mmkn olamad gibi, gerektii zaman snflar ubelere ayrmak, seminer faaliyetlerine ve doktora kurlarna msait yerler tahsis etmek de kabil olamamaktadr. 1946 - 1947 ders ylnda renim, snf esas zerinden normal olarak devam etmitir. Faklte Profesrler Kurulu, esasl tetkiklere girimeden, renim ve imtihan sistemlerinde derhal bir deiiklik yaplmasn uygun grmemitir. Bu suretle, bir taraftan eski ynetmelikler gereince faaliyete devam edilirken, dier taraftan tetkiklere balanm ve bir komisyon kurularak smestr usulnn uygulanma ekli hakknda rapor tanzimine memur edilmitir. Hazrlanan rapor, Profesrler Kurulunda grlm ve stanbul Hukuk Fakltesi ile de temasa geilerek beraberce ve ahenk iinde hareket edilmesi maksad ile yine kesin bir karar alnmas uygun grlmemitir. Bununla beraber, renim sisteminin deimesine

24

kadar, yrrlkte kalacak olan renim ve imtihan ynetmeliinde tadili acil bir mahiyeti haiz olan noktalarn slah hususunda almalar yaplmtr. Lisans renimi, pratik kurlar ve seminerleri ile normal seyrini takip etmitir. Ancak, snf mevcutlarnn ok kalabalk olmas ve retim yeleri kadrosu ile yer darl yznden bunlarn ubelere ayrlmamas, renciler ile retim yeleri arasndaki temas asgari haddine indirmitir. niversiteler Kanununun yrrle girmesinden sonra Faklte iin, birer laboratuvar mahiyetinde olan enstitlerin tekiline derhal teebbs edilmi ve nceden mevcut Kriminoloji Enstitsne ilaveten drt enstit daha kurulmutur. Bunlar Kamu Hukuku, zel Hukuk, Hukuk Felsefe ve Sosyolojisi, Ekonomi ve Maliye Enstitleridir. Kriminoloji Enstits tarafndan Ankara Cezaevinde sulular zerinde ve Ankara ocuk Islahevinde yldan beri sulu ocuklar zerinde yaplmakta olan incelemeye bu yl da devam edilmi ve 27 cezaevinde mkerrer sulular zerinde etd yaplmtr. Halen stanbul, Bursa, zmir, Manisa, Konya, Afyon, Kayseri Cezaevlerinde mkerrer sulular zerinde incelemeler yaplmaktadr. Hukuk Fakltemizin bu bakmdan ilk ii bu enstitlere almalarna msait yer temin etmek olmutur. Ondan sonra her enstitye lzumu olan kitap ve dokmanlar tedarik ederek, gerei gibi faaliyete geecek bir duruma karmak noktasna ehemmiyet verilmitir. Hukuk Fakltesi Enstitlerinin yeni ylda daha verimli bir surette alabileceklerini ummaktayz. 1946-1947 renim ylnda Fakltenin retim yelerinde nemli bir deiiklik olmamtr. Ticaret Hukuku kara ksmna Dantay nc Daire Bakanlndan ayrlan Siyasal Bilgiler Okulu profesrlerinden Kemal Arar retim grevlisi olarak tayin edilmitir. Medeni Hukuk Krssne Kudret Ayter, Maliye Krssne Bedi Feyziolu, Roma Hukuku Krssne akir Berki, Kriminoloji Enstitsne Dr. Saim Apay, Ekonomi Krssne Tahir Aktan, Anayasa Krssne Emel Semizolu, Devletler Umumi Hukuku Krssne Mzehher Renda Asistan aday olarak tayin edilmilerdir. Fakltenin retim yeleri kadrosu bakmndan, bilhassa renci says da gz nnde tutulunca gerekten byk bir noksanlk arz etmektedir. Etd ve staj in Doent Faruk Erem alt ay sre ile talya'ya, Osman Fazl Berki bir yl sre ile svire'ye, Asistan Yaar Karayaln iki yl sre ile svire'ye ve Asistan lhan Ltem de iki yl sre ile Fransa ve ngiltere'ye gnderilmilerdir. Fakltenin kitaplk, Faklte dergisi, yardma muhta rencilere yardm ynetmelikleri hazrlanarak uygulanmaa balanmtr. 1946-1947 renim ylnda Amerika'nn Cornell niversitesi profesrlerinden Herbert W. Briggs tarafndan "Devletler Hukukunun Tedrici nkiaf" konulu iki ve Fransann Touluse niversitesi Hukuk Fakltesi Dekan Profesr Jacques Maury tarafndan da "Devletler Hususi Hukuku Bakmndan Uyrukluk" konulu iki konferans verilmitir.

25

1946-1947 renim ylnda Hukuk Fakltemizde verilen iki doktorluk payesinden biri "Trk Hukukunda Kamuya faydal messeseler var mdr? konulu tezini savunan Ticaret Hukuku Asistan Yaar Karayaln'a, br de "Egemenlik kavram ve Devletleraras Hukuku" konulu tezini savunan Devletler Umumi Hukuk Asistan lhan Ltem'e tevcih edilmitir. Hukuk Fakltesinin nemli bir ksm henz ina edilmemi olduundan kitaplk elverisiz artlar altnda kk bir odaya sktrlmtr. Bununla beraber muhtelif yabanc memleketlere birok sipariler yaplm ve memleket dahilindeki kitaplklardan da tedarik edilmek suretiyle Fakltenin zerkliinden beri 1065 eser satn alnmtr. Evvelce 7190 eserle 13589 cildi ihtiva eden kitaplk mevcudu bu gn 8255 eserle 15128 cildi bulmutur ki bu suretle art nisbeti % 12,5 tur. Enstit kitaplklar henz balang dneminde olduklarndan imdilik bir nem arz etmektedir. 1946-1947 ylnda yalnz Faklte Dergisinin nc cildinin 2,3 ve 4. saylar karlabilmitir. Ayrca Prof. Dr. Cahit Ouzolu'nun hazrlad Roma Hukuku notlar da oaltlmtr. Hukuk Fakltemizde geen yl da yalnz yatl renciler iin mecburi olan yabanc dil retimine devam edilmitir. Ancak, bu mecburiyetin meyyidesi yatl rencilerin bal bulunduklar Adalet Bakanlnca gerei gibi uygulanmadndan yabanc dil derslerinde ok kere hi bir renci bulunmam ve yabanc dil okutmanlar karsnda ac bir durum hasl olmutur. Onun iin Profesrler Kurulu, Fakltenin kendi ii olmayan bu ekil bir retime nihayet verilmesinin daha uygun olaca kararn almtr. 1946 - 1947 yaz dnemi imtihanlar sonundaki lisansiye durumu yledir: Erkek Birinci snftan ikinciye geen: kinci snftan ncye : nc snftan drdncye: Mezun olan 99 76 74 50 Kz 13 12 3 8 TOPLAM 112 88 77 58

Dil ve Tarih - Corafya Fakltesi:

1946.1947 ders ylnda Dil ve Tarih-Corafya Fakltemizin retim yelerinden Felsefe Enstits Mdr Ord. Prof. C. C. Pratt szlemesini yenilemeyerek Amerika'da Princeton niversitesinin Dekan seildii Psikoloji Fakltesindeki grevi bana dnmtr. Bundan baka, profesr, doent, asistan ve okutman olarak 6 retim yesi ve yardmcs eitli sebeplerle faklteden ayrlmtr. Yine 1946-1947 renim ylnda retim grevlisi, okutman, tercmeci olarak 7 yeni ye Faklte kadrosuna katlm bulunmaktadr.

26

ngiliz Dili ve Edebiyat blmnden Doent Orhan Burian incelemelerde bulunmak zere izinli olarak Amerika'ya gitmitir. Faklteden retim yeleri ve yardmclar ve rencilerinden 1946 -1947 ders yl iinde: Trk Dili ve Edebiyat blmnden 1 Asistan; Corafya Blmnden 2 Profesr, 3 Doent, 1 Asistan, 46 renci; Klasik Filoloji Blmnden 1 Profesr; Linguistik Blmnden 1 Doent; Hindoloji Blmnden 1 Profesr, 1 Doent; Antropoloji ve Etnoloji Blmnden 1 Doent, 1 Asistan ve Esas rencileri; Tarih Blmnden 2 Profesr, 4 Doent, 1 Asistan, 22 renci; Arkeoloji Blmnden 2 Doent, 1 Asistan; Smeroloji Blmnden 1 Profesr, 2 Asistan inceleme ve aratrma gezileri yapmlardr. Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi 1946 - 1947 ders ylnda Antropoloji ve Etnoloji, Trk Dili ve Edebiyat, Felsefe ve Corafya blmlerinden olmak zere drt kiiye Edebiyat Doktorluu payesini tevcih etmitir. Antropoloji ve Etnolojiden smail Kl Kkten, Anadolu Prehistoryasnda Kars Blgesinin yeri; Trk Dili ve Edebiyatndan Mehmet Turul, Mahmut Gazi Kynn Halk Edebiyat; Felsefeden Mbeccel Belik, Tketim normalar zerinde bir aratrma; Corafyadan Talip Ycel, Acpayam ovasnn morfolojisi ve Dalaman ay. Dil ve Tarih - Corafya Fakltesi Dergisinin 5. cildinin 1.2. ve 3. saylar yaymlanmtr. Bundan baka retim yelerinden Doent Dr. Necip ok, Genel Dil Bilim (Lengistik); Prof. Dr. W. Eberhard, Sinolojiye giri; Prof. Dr. W. Ruben, Budizm Tarihi; Okutman Dr. J. Eckman, Macar Edebiyat Tarihi; Prof. Dr. Melahat zg, Konferans (iir ve Musiki - iir ve Plastik Sanatlar - Sanatta Dnya gr); Kenan Akyz, Tevfik Fikret adl eserlerini yaymlamlardr. Bu yeni yaymlarla Fakltenin yaym says 60a yaklamtr. 1946 -1947 ders yl esnasnda gerek umumi kitapln, kitaplklarnn inkiaf ve muntazam iler bir hale konulmas iin yeni bir hzla almalara balanlmtr: a) Evvela Umumi Kitaplk ile Edebiyat, Tarih, ngilizce, Franszca, Almanca, Felsefe ve Klasik Filoloji kitaplklarnda mevcut bulunan kitaplar demirba defterine gre kontrol edilmitir. b) smail Saip Efendinin veresesinden satn alnm olan 10448 ciltlik ve kymetli yazma koleksiyon dank olarak konulmu bulunduu depodan karlm, kolayca istifade edilebilecek bir halde tanzim edilmitir. Ayrca Fakltenin dier yazmalar da bu yazmalarla birletirilerek hususi bir yazma seksiyonu yaplmtr. Yine smail Saip Efendinin veresesinden alnan 10278 cilt basma kitap Profesrler Kurulunun onay ile geni bir salonda yeni yaptrlan dolaplara muntazam ekilde yerletirilmitir. c) Faklte Genel Kitaplnda dank bir halde bulunan 2010 mecmua tasnif edilmi ve her mecmua hususi dolaplara yerletirilmitir.

27

d) Ait olduklar enstitlere verilmeyip umumi ktphanede kalan kitaplar tasnif edilmi ve yerlerine gnderilmeye balanmtr. e) Ayrca 1946 - 1947 ders yl esnasnda 1263 kitap demirba kaydolunmu ve enstitler ile genel kitapla datlmtr. f) Harp yllar esnasnda tedarik edilmeyen ve yeni intiar eden eserlerin sipariine balanm ve imdiye kadar bu siparilerden 181 nemli kitap gelmitir. g) Fakltenin yazma koleksiyonuna dahil bulunan baz yegane nshalar ilim cemiyetlerine tantlmaya ve bu cemiyetlerce Edition critique'leri hazrlanmaa balamtr. Ezcmle Harvard niversitesinin Peabody Mueseum'u, stanbul Msterikler Cemiyeti ve Romanya'da yaymlanan Balcania Dergisi idaresi bu mhim yazmalarn bir ksm zerinde neriyat yapmak zeredirler. Btn bu koleksiyonun ilmi mahiyetten katalounun yaplmas iin gereken hazrlklar da tamamlanmtr.

Enstit kitaplar

Geen seneki kitap says

Bu seneki kitap say

Trk Dili ve Edebiyat Fransz Dili ve Edebiyat Alman Dili ve Edebiyat ngiliz Dili ve Edebiyat Hungaroloji Rus Dili ve Edebiyat Klasik Filoloji Hindoloji Sinoloji Hititoloji- Smeroloji Arkeoloji Antropoloji - Etnoloji Corafya Tarih Felsefe Toplam Faklte Kitapl Genel Toplam

8727 4675 2226 2238 1942 852 2927 779 1054 2695 835 1010 2459 1709 257 36645 14519 51164

8756 4680 2287 2656 2045 892 3059 790 1055 2731 842 1030 2521 1758 2660 37762 14665 52427

28

Dil ve Tarih - Corafya Fakltemizin krs ve Enstit almalar, yaymlar bir taraftan memleket ve dier taraftan bilim iin bizi sevindirecek bir gelime yolundadr. Bat niversitelerinden baz renci ve asistanlarn Doktora tezlerini hazrlamak iin Fakltemiz enstitlerinin malzemelerinden faydalanmak istemeleri de bilim bakmndan vneceimiz bir olaydr. Dil ve Tarih - Corafya Fakltemizin memleket bakmndan ok hayrl olacana inandmz iki gzel ve yerinde teebbsnden bahsedeceim. Bunlardan birincisi Fakltenin, Dou Anadolu'nun corafyasn, tarihini, antropoloji ve etnolojisini, arkeolojisini, folklorunu ve trl zelliklerini ve niversitenin trl bilim alanlarn ilgilendiren konularn aratrmak maksadyla kurduu ve merkezi Diyarbakr olan Doa Anadolu Aratrma stasyonu ile dieri, Bat Anadolu blgesinin sistematik bir ekilde aratrlmas iin kazlar yapmak, corpus'lar hazrlamak, eski ehirlere ve eski eserlere ait fotoraf ve plan arivleri kurmak, arkeoloji ve tarih haritalar hazrlamak, her eit arkeoloji ve tarih malzemesi toplamak ve derlemek, bu arada birinci planda klasik kltr kalntlarn meydana karmak maksadyla ve merkezi zmir olmak zere kurduu Bat Anadolu Arkeoloji Aratrma stasyonudur. Her iki istasyonun da Ynetmelikleri hazrlanm ve Milli Eitim Bakan tarafndan onaylanarak yrrle girmi bulunmaktadr. Bu arada Dil ve Tarih-Corafya Fakltemizde drt be yldan beri baarl sonular vermekte olan Ktphanecilik Kursunu da zikredeceim. Adnan tken arkadamzn gayretli almas ile daha imdiden faydal eserler ve elemanlar veren kursun, yarn daha esasl bir gelimeye kavumas tabiidir. Dil ve Tarih - Corafya Fakltemizin nmzdeki yllarda gereklemesine alaca baz noktalar da iaret etmek isterim. nmzdeki yllarda Fakltenin esas planna gre henz yaplmam bulunan Kitaplk blmnn yaptrlmasna allacaktr. Bat Anadolu Arkeoloji Aratrma stasyonu ile Dou Anadolu Aratrma stasyonunun ynetmeliklerine gre kitaplk, ariv ve mzelerinin gelitirilmesine allacaktr. nmzdeki yllarda, bir Gzel Sanatlar Enstits, bir Trk ve slam Sanat Enstits, bir Mukayeseli Dinler Tarihi Enstits kurulmasna gayret edilecektir. Bundan baka, Felsefe iin bir yabanc Ordinarys veya Profesr, Rus Dili ve Edebiyat iin bir yabanc Ordinaryus veya Profesr, Corafya iin bir Ordinaryus veya Profesr, Yaayan Diller iin 6 Lektr getirtilmesine allaca gibi enstitler iin de en az ikier asistanlk kadrosunun teminine allacaktr. Fakltenin programnn sertifika ve lisans sistemine uydurulmas iin geen yl balam olan almalara devam edilecek ve bu yl mmkn olmad takdirde, gelecek yldan itibaren yeni retim esasna gre almalara balanacaktr. Lisans ve sertifika esasna dayanan retim sistemi kabul edildii takdirde bugn mevcut retim ve imtihan ynetmeliklerde deiiklik yaplmas zaruri olacandan gelecek yl iinde bu ile de megul olunacaktr. Bundan baka mevcut Doktora Ynetmelii de niversiteler Kanununun hkmlerine gre yeniden tadil edilecektir. Fakltenin umumi kitaplnda balam 29

olan metotlu tasnif devam edecek ve mevcut yazmalarn bir katalou tertiplenerek yaymlanacaktr. Faklte, stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi ile retim yesi mbadelesini salamaya alacaktr. Faklte dergisinden baka, retim yeleri aratrma mahsullerinin bastrlmasna devam edilecei gibi, doktora tezlerinin yaymlanmasna da bilhassa ehemmiyet verilecektir. Dil ve Tarih Corafya Fakltesinin 1946 - 1947 renim ylnda lisansiye durumu 137 kz ve 86 erkek olmak zere 223 rencidir. Yine Fakltenin 1947 ekim ayna kadar olan renci says 529 kz ve 39O erkek olmak zere toplam 919 rencidir.

Fen Fakltesi:
1946-1947 ders ylnn sona ermesi ile Fen Fakltesi drdnc yln tamamlam ve Haziran dneminde ilk mezunlarn vermi bulunmaktadr. Fen Fakltemizin en kalabalk ubesi olan Yksek Kimyagerlik tahsili be yl sreli olduundan bu blm ancak gelecek ylda ilk mezunlarn verecektir. Bylece bir retim devresini tamamlam bulunan Faklte, kuruluundan itibaren her yl gittike artan sayda renci kabul etmek ve yeni ders, laboratuvar, seminerler amak suretiyle faaliyetini artrd halde, yer imkanlar deimemitir. Bugnk yer darl iinde, ou deneysel olan bilim ubelerinin retimini salayabilmek iin byk skntlar ekilmektedir. gal edilmekte bulunan binann mstakil olmay da ayrca huzursuzluklara sebep olmaktadr. Faklte, retim vastalar ve kitap bakmndan da g bir durumdadr. Harp yllar iinde memleket dndan malzeme temini mmkn olmadndan, hepsi de henz kurulu halinde olan enstitlerin alet ve ecza ihtiyac byktr. Buna karlk 1947 yl btesinde retimi ilgilendiren ara giderleri olarak sadece 50 000 lira tahsisat verilmitir. Bu miktar Fakltede mevcut dokuz enstitnn ihtiyacn karlamaya kafi gelmemektedir. Faklte Kitapl da henz ihtiyaca cevap verecek durumda deildir. Bu yl 720 kitap alnm ve 150 kadar periyodie abone olunmutur. Fakat bilhassa ilmi almalar iin elzem olan, gemi yllara ait periyodik koleksiyonlar bakmndan kitaplk zengindir denilemez. renci says yldan yla artmakta olan Fakltenin asistan kadrosu ok dardr. renci tatbikat laboratuvarlarnda byk bir renci kitlesi ile megul olan asistanlar, kendi bilgilerini arttrmak ve bilhassa niversiteler Kanunu gereince muayyen bir zamanda vermeye mecbur olduklar doktoralarn hazrlamak iin pek az zaman bulabilmektedirler. Bu bakmdan yeni elemanlarn yetiebilmesi iin asistan kadrolarnn muhakkak geniletilmesi icap etmektedir. Prof. Gemgross, 10. 04. 1947 tarihinde Snai Kimya Profesrlne, Prof. Hamburger, 13.01. 1947 tarihinde Matematik Profesrlne tayin edilmilerdir. Doent Dr. Salahattin Okay, stanbul niversitesi Fen Fakltesinden naklen

30

21. 06. 1946 tarihinde Fakltenin Zooloji Doentliine tayin edilmi ve Fakltenin Denel Fizik Profesr Nusret Krkolu stanbul Teknik niversitesine naklen 3. 02. 1947 tarihinde Faklteden ayrlmtr. Denel Fizik Doenti Dr. Mehmet gder, 31. 05. 1947 tarihinde istifa etmitir. Matematik Doenti Dr. Sleyman Sencer, 01.06. 1947 tarihinde vefat etmitir. Hatrasn sayg ile anarm. Fakltenin Enstit ve Laboratuvarlar retim grevini baarmakta, aratrmalar yeni yeni gelimektedir. Kimya retim yeleri ve rencileri zmit, Gemlik, Bursa ve stanbuldaki Kimya Sanayi messeselerinde, Zooloji retim yesi ve asistan da Van Gl havzas hakknda incelemelerde bulunmulardr. Halen de Ankara blgesi havzasn incelenmektedirler. Temmuz aynda Londra'da toplanan 11. Milletleraras Saf ve Tatbiki Kimya Kongresine itirak iin Faklte Profesrler Kurulunca Dekan Prof. Dr. Cemil Dikmen ve Prof. Dr. A. Parts seilmilerse de, ancak Prof. Dr. Cemil Dikmen Faklteyi temsil etmitir. Fizik Doenti Besim Tanyel, bilgisini arttrmak iin 8.06.1946 tarihinde Amerika'ya gnderilmitir. Halen Kalifoniya Teknoloji Enstitsnde almaktadr. Doktora mtihan Ynetmelii hazrlanm ve yrrle girmitir. Kimya rencileri, retim yeleri ve yardmclar refakatinde Karabk ve Zonguldak Kimya Sanayi ve Maden Tesislerini gezmilerdir. 1946-1947 ders ylnda Fakltenin yaynlar unlardr : Prof. Dr. Cemil Dikmen, Organik Kimya dersleri; Prof. Nusret Krkolu, Fizik Dersleri- Akustik- Optik; Celal Sara, G. ve D. Fizik Periyodik Hareketler; Doent Berki Yurtsever, Dzlemde ve Uzayda Ele. Geometri; S. Sray, Matematik Analiz. 1946- 1947 retim yl Ekim ayna kadar Fen Fakltesinin lisansiye durumu kz ve erkek olmak zere yledir: Kz: -- Erkek: 3. 1946-1947 Ekim ayna kadar renci says 46 kz ve 115 erkek olmak zere 161dir.

Tp Fakltesi:
Tp Fakltemiz, 1946 - 1947 ders ylnda drt snfl olarak almaya balam ve bu drt snfta renci says 558i bulmutur. Bilindii gibi 1945- 1946 yl yalnz F. K. B. ve staj snflar vard. 1946- 1947 ylnda beinci ve ikinci snf ald. Alan beinci snfa Salk ve Sosyal Yardm Bakanl Yatl Tp Yurdundan 100 renci getirildi. stanbul Tp Fakltesinden naklen 24 sivil renci gelmitir. F. K. B. snf iin 87 asker ve 135 serbest sivil olmak zere 222 renci alnd. 31

Fakltenin ikinci snf, 1945-1946 yl F. K. B. snfndan geen 89 renci ve staj snf da (altnc snf) beinci snftan geen 123 renci ile retime balad. Anatomi dersleri iin Glhane Anatomo - Patoloji Enstits binasnn alt katndan mhim bir ksm Milli Savunma Bakanlndan alnm ve yanna iki byk disseksiyon salonu ve alnan alt kat bina ksmna kadavra muhafaza depolar ve Anatomi salonlarna lzumlu disseksiyon masalar ve sair tertipler yaptrlmtr. Fizyoloji retimi iin hazr laboratuvar, alet ve edevat olmad ve bunlarn tedariki de mkl ve hatta imkansz olduundan, Tarm Bakanlna bavurularak Ziraat Enstitleri Rektrlnn muvafakatiyle oradaki Fizyoloji laboratuvar ve dershanelerinden faydalanma msaadesi alnm ve esasen orann Fizyoloji Profesr olan Bedii Toktay, Mecit Erkol Fakltemiz Fizyoloji dersi iin de retim grevlisi tayin edilmi olduklarndan, retim normal bir durumda yaplmtr. Bu snfa verilen Histoloji dersi iin Salk ve Sosyal Yardm Bakanlndan, Refik Saydam Enstits Hfzshha Mektebi geni laboratuvarlarndan ikisinin igali iin msaade alnarak, lzumlu ilaveler yaplarak ve alet ve edevat tedarik edilerek bu dersin de normal verimi temin edilmitir. Yeni alan beinci snf derslerinden Farmakoloji iin Refik Saydam Messesesi Hijyen Mektebi amfisinden ve laboratuvarlarndan istifade edilmi ve tecrbe iin istenilen hayvanlar tedarik olunarak retim kolaylatrlmtr. Farmakoloji dallarndan biri olan Farmakotekni retimi Glhane Farmakotekni laboratuvarlarndan ve profesrnden faydalanmak suretiyle salanmtr. Beinci snfn Fizyopatoloji dersi de Refik Saydam Enstits amfisinde verilmi, ok masrafa, alet ve cihazlara ve byk hayvanlara muhta olan laboratuvar tesis edilmediinden bu tecrbi ksm alamamtr. Biyolojik Kimya dersine Refik Saydam Enstits Hijyen Mektebi st katndan iki byk laboratuvar iin Salk ve Sosyal Yardm Bakanlndan msaade alnarak lzumlu alet ve edevatla techiz edilmi ve normal bir retim salanmtr. Anatomo - Patoloji dersi Glhane Anatomo-Patoloji laboratuvarndan ve profesrlerinden faydalanarak temin edilmitir. Tp Tarihi ve Deontoloji retimi iin Refik Saydam Enstits Hijyen Mektebi amfisinden istifade edilmi, ayn binadan mze ve kitaplk olabilecek geni bir oda ayrlmtr. Bu yl iinde kendi memleketlerinde Ordinarys derecesi alan Prof. Ektein, Marchionini, Melchior'a Ordinarys profesrlk unvan verilmitir. Fakltenin ntani Hastalklar Klinii Profesr General Prof. Dr. Kemal Pilevneliolu 1 7 .12.1946 tarihinde istifa etmitir. Tp Fakltemizde 1946 - 1947 retim yl iinde Fiziksel Fizyoloji Profesrlne Prof. Dr. Plewka, Biyo-kimya Profesrlne Prof. Dr. Zdenko Stary, Farmakodinami Tatbikat dersine retim grevlisi olarak Dr. zzet Kandemir, Materiya Medika'ya retim grevlisi olarak Eczac Prof. Dr. Mustafa Suner, Anatomi Enstitsne Uzman olarak Dr. brahim Veli Adar atanmlardr. Jinekoloji Profesr Dr. Ali Esat Birol alt ay izinli olarak Amerika kliniklerinde incelemelerde bulunmutur. 32

kinci Hastalklar Klinii Doenti Dr. Nusret Sungun, ubesindeki bilgisini geniletmesi iin iki yl sre ile Amerika'ya gnderilmitir. Hastalklar Poliklinii Doenti Dr. Ahmet Hamdi Ergene, Hastalklar klinikleri ve poliklinikleri hakknda etd yapmak zere alt ay sre ile Amerika'ya gnderilmitir. . Fizyoterapi Profesr Dr. Nzhet akir Dirisu Beynelmilel Romatizma Kongresine katlmak zere Kopenhag'a, Kulak - Boaz - Burun Profesr Dr. Nzhet Atav, Orta Kulak Siklerozunda yaplacak pencere ameliyatna ait mtehassslar toplantsna katlmak zere Strazburg'a gnderilmilerdir. retim hazrlanmtr. ve imtihan, yayn ve basn ynetmeliklerinin tasarlar

Klinik stajlarna devam ok muntazam olmu, Klinik Profesrleri, Doentleri ve Stajiyerleri hasta tetkikine altrmak iin byk gayretler sarf etmilerdir. Stajyer tabipler hastalarna ait laboratuvar tetkiklerini de Asistanlarn yardmlaryla kendileri yapmlar ve Asistan olmayan Klinikler de Glhane'ye Numune Hastahanesi Asistan ve Baasistanlar bu yardmla grevlendirilmilerdir. Staj snf rencileri Klinik ve Polikliniklerde eitli ve fazla sayda hasta grmlerdir. Kliniklerin birounda renci bana ortalama 5. 6 hasta ve toplu olarak her postaya 100-150 hasta dmtr. Yalnz Jinekoloji Kliniinde yatak says halen 40 olduundan rencilere lzumu kadar doum gstermek imkan elde edilememitir. nas henz tamamlanamayan Ankara Doumevine bu hususta fazla ihtiyacmz vardr. Bu yl sonunda yaplan staj snf Doktora imtihanlar iyi sonu vermitir. Fizyoterapi Profesrnn refakatinde staj snf rencileri Hidroloji dersi tatbikat iin Aya imelerine gitmiler ve orada incelemeler yaparak kendilerine memleket imeleri ve Aya ime suyu hakknda lzumlu bilgi verilmitir. Bu yl 120 tabip, ynetmelii gereince son snav ve doktoralarn vererek doktor unvann almlardr. rencilerin yabanc dil derslerinden istenilen istifadenin salanmad kanaatine varan Faklte idaresi dncelerini ve tekliflerini Rektrlmze bildirilmitir. Fakltemizde, retim programlar stnde evvela salahiyetli bir komisyon birka ay iinde alm ve sonra Faklte Genel Kurulu halinde retim Program tartmalar yaplarak bu nemli mesele ile uralp lzumlu Ynetmelik meydana getirilmitir. Bu Programlarda Smestri esas ve usulnn uygulanmas karar altna alnmtr. 1946 - 1947 retim ylnda Ankara Tp Fakltesi Mecmuasnn 1 - 2 says bir ciltte ve yabanc dille hlasal olarak ve 3. says yalnz Trke olarak karlmtr.

33

Ayrca Prof. Dr. Bedii akir Toktay'n yazd Kimyasal Fizyoloji Tatbikat kitab kmtr. Kimyasal Fizyoloji kitab da baslmaktadr. Ord. Prof. Dr. Eckstein tarafndan yazlan Trkiyede ocuk hastalklar ve ocuklarn korunmas problemleri adl kitap da kmtr. Geen sene Tp Fakltesinin Kitaplnda 9834 kitap vard. Bu sene alnan 1673 kitap ile toplam 11507yi bulmutur. Bunlardan 2514 Trke, 4246s ngilizce, 1232si Franszca, 3510u Almanca, 3 Rusa, 2si Rumencedir.

Sevgili renciler: Zamanmzda, niversiteleri, Latin airlerinin, vatan ifade iin kullandklar ve besleyici ana manasna gelen Alma mater veya Alma parens diye anmak adet olunmutur. Gerekten niversiteler insandaki renmek ve retmen ihtiyacnn en geni ve insanca anlamda teskin olunduu evrelerdir. Medeni ve hr insanlar yzyllar boyunca dnce, kanaat ve gr hrriyeti iin yaptklar bunca mcadele ve tartmalarla elde edebildikleri hrlk kazan ve ilkelerini, niversitelere de akademik hrlk ad ile mal etmekte tereddt gstermemilerdir. Bana bir meslektam fikir, atom bombasyla yok edilemez, ama atom bombasn fikir yok edebilir dedii zaman, hem Faber ve hem de Sapiens karakterli insanln ruh dnyasnda her zaman yeniden douuna, Rnesanssna inancn belirtmitir. nsanln aln yazs, bugnk medeniyetinin manevi iklimi ve bu iklimin artlaryla sk skya ilgilidir. Bugnk medeni insanln abasn, bir taraftan atom enerjisi tatbikatnn dourduu neticeler, dier taraftan, milletlerin bamszlk ve hrlkleri, demokrasi uruna sarf ettikleri gayretler ve mcadeleler tekil etmektedir. Bu hal, binlerce yzyllk bir insan ve medeniyet evriminin ulat ileri bir merhaledir. te bu merhaleye ulam olan zamanmz insanlarnn kendi ilerine dnmeye ve hakikaten yaayan ve yaamaa layk olan gerek ve kymet hkmleriyle, arta kalanlar fosilleenleri ayrt etmeye bu suretle milletlerin ve insanln yararna ve ilerlemesine uygun bir dnyay, yani fikrin, atom bombasn yok edebilecei manevi iklimi yaratmak zorunda olduklar kanaatini tayorum. Bugnk maddi ve manevi medeniyetimizin, mihrab olmak haysiyetiyle akademik hrlne smsk bal bir niversitenin, cemiyetin manevi iklimini yaratmaktaki pay azmsanamaz. Bu vatann, iyi ve temiz istekli evlatlar, bu vatan ve insanlk iin, Milli ve nsani kuvvetlerin en kuvvetlilerinden biri olan manevi yaplarn yani niversitelerimizin artlarn dzenlemekte tereddt gstermediler. Biz niversitelilere den vazife de bunlar ahsiyetimizle kymetlendirmektir. Ankara niversitesinin 1947 -1948 retim yln baar dileklerimle ayorum. Sizleri sayg ve sevgilerimle selamlarm.

34

PROF. DR. ENVER ZYA KARAL REKTR (1948-1949)

1322 ylnda Kosovada domu, 1933 ylnda Lyon niversitesi Lisans mezunu(Edebiyat) olarak bitirmi, 11.11.1933 stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Doentliine atanmtr. 27.03.1940 ylnda Ankara niversitesi D.T.C.F. Doentliine, 01.07.1941 ylnda yine Ankara niversitesi D.T.C.F. Profesrlne, 01.08.1960 ylnda ise Ankara niversitesi D.T.C.F. Ord. Profesrle ykseltilmitir. 13.07.1976 ylnda emekli olmutur.1948-1949 yllarnda bir yl Rektrlk yapmtr

35

1948-1949 RENM YILI AI KONUMASI

Sayn Cumhurbakanmz, sayn davetlilerimiz, Ankara niversitesinin sayn retim yeleri ve deerli rencileri:

Ankara niversitesi, dnya niversitelerinin en genlerindendir. Kurulular Ortaalara kadar uzanan niversiteler yannda, iki yan henz doldurmu bulunuyor. Bu itibarla mazisinin derinliiyle vnmek gelecekteki Trk nesillerinin ksmeti ve hakk olacaktr. Bugn niversitemiz bu vnmeyi hakl klacak ilim zihniyetini yaratmak, ilim alannda yzmz aartacak faydal baar rnekleri meydana getirmek suretiyle milletimizin refah ve kltr seviyesinin ykselmesine hizmet etmee almaktadr. niversiteler gemilerinin derinliklerinden baka kendilerini kurmu olanlarla da vnrler. Dnya niversitelerinin bir ksm hkmdarlar, bir ksm laik veya dini kurumlar, pek az da hkmetler tarafndan kurulmutur. Ankara niversitesi ise, Cumhuriyet devrinin btn eserleri gibi Trkiye Byk millet Meclisinin eseri olarak meydana gelmitir. Milli iradenin tek kayna olan bu meclisimizin kabul buyurmu olduu niversiteler kanununun snrlar iinde grevlerini yerine getirmee gayret etmektedir. Bu suretle de hem meclisimize kar kran borcunu deyeceini hem de milletimizin muhabbetini kazanacan mit etmektedir. (niversitemiz bu almalarnda Devlet Bakanmz nnden grd tevik edici hareketleri de daima hatrlayacaktr). Cumhurbakanmz, a derslerimizi ereflendirmek ve Senatomuzu ziyaret etmekle niversitemizin gelimesi iin, muhta olduu manevi ve scak atmosferin domakta olduunu mit etmeleri iin niversitelilere cesaret vermilerdir. Kendilerine huzurunuzda Ankara niversitesinin kran duygularn sunmak frsatn bulduum iin bahtlym. Bugn nc ders ylna giren Ankara niversitesi olu halindedir. Trl ynden noksanlar vardr. Fen Fakltesi Gazi Eitim Enstitsnde snt durumundadr. Tp Fakltesi Refik Saydam Enstitsnde, Numunede ve Glhanede misafirdir. Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinin esas planlarnda mevcut kitapl henz yaplmamtr. Ziraat ve Veteriner Fakltelerinde; rencilerin mtemadiyen artmas sebebiyle snf ve laboratuvara ihtiya vardr. Birok enstitlerimizin alma ve aratrma vastalar yetersizdir. Bundan baka saylar 7058i aan rencilerimiz iinde trl ynden yardma muhta olanlara gerei gibi yardm yapmak imkanlarndan da mahrum bulunuyoruz. Bu mahrumiyetleri ve skntlarmz ikayet maksadyla deil, durumumuzu belirtmek iin arz ediyoruz. Memleketimizin bugn iinde bulunduu artlarn arln gryoruz ve anlyoruz. niversitenin gelimesi iin yapt yardmdan dolay da hkmete minnettarz. Biz btn bu noksanlarmzn zamanla tamamlanacan mit ediyoruz.

36

naat bugn ok ilerlemi bulunan Teknik niversite binasndan Fen Fakltesinin, bu fakltenin retiminden de Teknik niversitenin istifadesi salanabilirse binasz bir Faklte binaya, retmensiz bir niversite de renmene kavuabilecektir. Tp Fakltesinin inas iin de mevcut kanun hkmlerinin yrtlmesi hususunda hkmetin niversiteye tesirli yardmda bulunacan umuyoruz. Ankara niversitesine bu gelime imkanlar temin edildii takdirde niversitemizin gelecekte yalnz memleketimizin deil, yakn dounun da feyiz alabilecei ileri bir ilim merkezi haline geleceine imanmz vardr. Biraz nce, niversitemizin olu halinde bulunduunu arz etmitim. Bu mnasebetle geen ders yl iinde niversitemizin bnyesini ve geleceini ilgilendiren iki nemli kanunun Byk Millet Meclisince kabul edildiini hatrlatmama msaadenizi dilerim. Bu kanunlardan biri niversitenin drt Fakltesini ilgilendiren 6.06.1948 tarihli ve 5239 sayl Ankara niversitesi kurulu kadrolar kanunudur. niversitenin retim yeleri, retim yeleri yardmclar ve memurlar says bu kanunla tespit edilmi bulunmaktadr. Kanunlardan dieri de Ziraat ve Veteriner Fakltelerini Ankara niversitesine balayan 30.06.1948 tarihli ve 5234 sayl niversiteler kanununa ek kanundur. Hepimiz hatrlyoruz ki, Ankarada Hukuk Fakltesinden sonra 1933de Yksek Ziraat Enstits topluluu iinde Ziraat Fakltesiyle Veteriner Fakltesi kurulmutur. Bu iki faklte daha kurulularndan beri niversiter bir zihniyetle, tekilat, retim ve aratrma ynnden gelimee balam ve Ankara niversitesi henz tasar ve mit halinde iken ahsiyetlerini kazanmlardr. niversite kurulunca, Trkiye Byk Millet Meclisi Ziraat ve Veteriner Fakltelerinin de niversiteler bnyesi iine alnmalarn zaruri ve faydal grmtr. Bu iki fakltenin niversiteye balanmasyla Ankara niversitesi bugn alt faklteli bir ilim merkezi haline gelmi bulunuyor. niversitemizin olumasnda byk ve hayrl bir mana ifade eden bu olay niversitelerin sevin ve mitle karladklarn belirtmek isterim. imdi niversitenin arkamzda kalan ders ylna ait durumundan bahsedeceim: Geen yln nemli kadro deiiklikleri unlardr: niversitemiz profesrlerinden Dr. Salahattin Kuntay, Tanrnn rahmetine kavumutur. Gen ve deerli profesrmzn bu vakitsiz lm niversite ailesini byk ac iinde brakm bulunuyor. Arkadamzn aziz hatrasn bugn anarken manevi varln aramzda bilerek teselli buluyoruz.

37

Yine geen ders ylnda Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinden aylkl retim yesiyle be szlemeli retim yesi kadro zaruretleri dolaysyla, bir szlemeli retim yesi kadro zaruretleri dolaysyla, bir szlemeli retim yesi de mukavelesini feshetmek suretiyle niversiteden ayrlmtr. Geen ders ylnda drt doent arkadamz niversiteler kanununun amir maddesine gre hazrlanm olan tzk hkmleri gereince profesrle ykseltilmitir. Bu arkadalarmz, Hukuk Fakltesinden Faruk Erem, Dil ve TarihCorafya Fakltesinden Necati Akder, Bedrettin Tuncel ve rfan ahinbatr. Fakltelerinde ve niversitede kendilerine verilen vazifeyi uzun yllar Doent sfatyla dikkat ve itina ile yapm olan bu deerli profesrlerimizin yeni unvanlaryla da memleketimize ve niversiteye faydal hizmetlerde bulunacaklarna inanyoruz. Kendilerini bu inanla huzurumuzda tebrik ederken, yeni baarlarla daha yksek akademik unvanlara ulamalarn da temenni ederim. Geen ylda niversite retim kadrosu be profesr ve dokuz doent tayin edilmek suretiyle kuvvetlendirilmitir. Profesrlerimiz Tp Fakltesinden Dr. Sreyya Tanay, Dr. Mustafa Suner, Dr. Zeki Faik Ural, Dr. Eyp Canat, Dr. Necati Eranldr. Doentlerimiz de, Hukuk Fakltesinden Necip Bilge, Tp Fakltesinden Dr. Sami Grn, Dr. Veli Odar, Dr. Vefik Krak, Dr. Kazm Aras, Dr. Cahit zgen, Dr. Alaattin Orhon, Dr. zzet Kantemir, Dr. Gyasettin nsaldr. Yeni Profesr ve Doent arkadalarm tebrik eder, niversite kariyerinde kendilerine baarlar dilerim. Yine geen sene, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesine be, Fen Fakltesine drt, Tp Fakltesine onsekiz, Ziraat Fakltesine bir, Veteriner Fakltesine olmak zere toplam otuz bir asistan alnmtr. Asistanlarmz tebrik eder, yeni vazifelerinde baarlar dilerim. niversite retim yelerinin balca vazifelerinin retim yapmak olduu malumdur. niversiteler kanunu niversite retiminin krs esasna gre yaplmasn gerektiren hkmler ihtiva etmektedir. Bu sebeplerdir ki krs esasndan baka esaslar dairesinde retim yapan fakltelerimiz geen yl yeni imtihan retim ynetmelikleri hazrlamlardr. Hukuk Fakltemizin hazrlad yeni imtihan ynetimlii nmzdeki ubat smestrinden itibaren tatbik edilecektir. Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinin sertifika usulne gre dzenledii retim ve imtihan ynetmelii hazrlanm ve tasdike sunulmutur. Ziraat ve Veteriner Fakltelerimizde de bu yl yeni krslerin tespit edilecei ve mevcut retim ve imtihan ynetmeliklerinin gzden geirilecei tabiidir. Bu yeni retim sistemi ile rencilerimizi daha iyi yetitirmeyi mit ediyoruz. niversitemizin renci says her yl artmaktadr. Tp, Fen, Ziraat ve Veteriner Fakltelerinde yer darl ve vasta noksanl sebebiyle renci yazmn tahdit etmi bulunuyoruz. Hukuk Fakltesi ile Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinde imdilik hibir tahdit yoktur. Bu ksa aklama renci says hakknda imdi vereceim rakamlarn anlalmasn kolaylatracaktr. 1947-1948 ders ylnda

38

niversitemize kaytl bulunan renci says 5480dir. Bu rencilerin fakltelere gre dal da yledir: Hukuk Fakltesi 2745, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi 939, Tp Fakltesi 840, Ziraat Fakltesi 440, Veteriner Fakltesi 325, Fen Fakltesi 191dir. Bu rencilerimizden son snf veya son smestrde olup da geen Haziranda imtihana girerek muvaffak olanlarn says da yledir: Hukuk Fakltesinden 141, Tp Fakltesinden 116, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinden 86, Ziraat Fakltesinden 60, Veteriner Fakltesinden 37, Fen Fakltesinden 6 olmak zere 446dr. Yine geen yl Ziraat Fakltesinden 7, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinden 4, Veteriner Fakltesinden 3, Hukuk Fakltesinden 1, Fen Fakltesinden 1 olmak zere 16 kii doktora imtihan geirerek Doktor paye ve unvann kazanmlardr. niversite mezunu, niversite doktoru ve tp uzman olarak hayata atlan bu deerli genlerimize niversitenin tebriklerini ve baar temennilerini sunuyorum. Yeni ders yl iin bugne kadar niversiteye yazlan renci says 1156dr. Bu rencilerin fakltelere dal da yledir: Tp Fakltesi F.K.B. 357, Hukuk Fakltesi 280, Ziraat Fakltesi 205, Veteriner Fakltesi 200, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi 72, Fen Fakltesi 42dir. niversitenin vazifesi yalnz nceki nesillerin kazand bilgiye sahip olmak ve onu gelecek nesillere ulatrmak deildir. Modern niversite ilmi daimi bir olu olarak kabul ettii iin mevcut bilgiye yeni bilgiler ilave edilmesini ama kabul etmektedir. Bu ise aratrma ile mmkndr. niversitemizi oluturan faklteler kurulduklar gnden beri vazifelerini bu manada anladklar iin retim yeleri aratrc olmaya ve rencilerini de aratrc olarak yetitirmeye almaktadrlar. Derslerde, seminerlerde, laboratuvarlarda, yazl devlerde, doktora tezlerinde en ok dikkat ettiimiz nokta yurdumuzu ve milletimizi ilgilendiren konular ilim metodu ile incelemek ve deerlendirmektir. Dnya ilim alemine gtren aratrma yollarnn milli hudutlar iinde olduuna inanm olan retim yelerimiz her tatilde yalnz veya renci kafileleriyle birlikte memleketimizi dolamakta ve kendi konularmz zerinde aratrmalar ve incelemeler yapmaktadrlar. Geen yl iinde Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinden Ord. Prof. Rohde, Prof. Altunda, Prof. Baykal, Doent Atademir, Doent Demirciolu, Doent Egemen, Doent zbrak, Doent Sinanolu, Asistan Samim Sinanolu; Fen Fakltesinden Prof. Birand, Prof. Dikmen, Prof. Gemgross, Doent Saracolu, Prof. Kabakolu; Tp Fakltesinden Prof. Toktay; Veteriner Fakltesinden Ord. Prof. Berker, Ord. Prof. Aygn, Prof. Sengir yurdumuzun trl blgelerinde ihtisaslarna giren konular zerinde tetkiklerde bulunmulardr. Bundan baka Tp Fakltesinden, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinden, Ziraat ve Veteriner Fakltelerinden renci gruplar profesr ve doentlerinin

39

nezareti altnda bulunmulardr.

memleketimizin

trl

blgelerine

giderek

incelemelerde

Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinden 40 kiilik bir renci grubu Doent Danyal Bedizin idaresinde talyada bir ay sren baarl bir seyahat yapmtr. Dil ve Tarih Corafya Fakltesinden Doent Akurgal zmir civarnda, Doent zg Kltepe mevkiinde fevkalade nemli sonulara varan arkeoloji kazlar yapmlardr. Bu alma ve aratrmalarn neticelerinin yaymlarla tespiti lzumu aikardr. niversite retim yeleriyle yardmclarnn kendi adlarna veya ilim kurumlar namna yaptklar yaymlar ehemmiyetli yekun tutmaktadr. Bu yaymlar dikkat nazara almadmz takdirde bu yl niversite tarafndan, devaml olarak kartlmakta olan dergilerden baka 11 kitap baslmtr veya baslmak zeredir. Bu rakam tatmin edici bulmuyoruz. retim yelerinin baslacak durumda ders kitaplar ve ilmi etdleri mevcut olmasna ramen bastrmakta mklat ekiyoruz. Bu mklat ortadan kaldrmak deil ise bile, mmkn olduu kadar azaltmak iin niversite Senatosu dner sermaye iin ayrlm olan paradan bir ksm ile Ziraat Fakltesindeki matbaay genileterek bir niversite matbaas haline getirmeyi tetkik etmektedir. Bu i baarld takdirde rencilerimize en lzumlu olan kitaplar sratle bastrmaa ve bu suretle mhim skntlarndan birini hafifletmee alacaz. niversite alma, aratrma ve yaymlarnn bilinmesi iin, niversitemizin, baka niversiteler tarafndan da tannmas lazm olduu aikardr. Ayn konular ayn metotlarla ilemeleri ve ayn hakikatleri araylar, niversitelerin birbirlerini tanmlar ve yardmlamalar prensibini ok eski zamanlardan beri gelenek haline getirmi bulunmaktadr. Ankara niversitesi de kendini tantmak ve dnya niversitelerini tanmak iin niversiteleraras mnasebetlerini mmkn olduu kadar sklatrmay faydal grmtr. Bu hususta geen yl iinde unlar yaplmtr: htisas konular zerinde incelemelerde bulunmak iin Bat memleketlerine retim yeleri gnderilmitir. Milletleraras bilim kongrelerine itirak etmesi iin niversitemize vaki olan davetler kabul edilmitir. retim yelerimizden bazlarna, yabanc niversiteliler tarafndan, ders veya konferans vermeleri iin yaplan tekliflere mspet cevap verilmitir. Geen yl ihtisaslar ile ilgili tetkiklerde bulunmak iin Hukuk Fakltesinden Doent Muvaffak Akbay Londraya, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinden Doent Osman Turan Londraya, Doent Saadet aatay svireye, Tp Fakltesinden Muhittin lker Amerikaya birer yl sre ile gnderilmilerdir. Geen yl niversitemiz, yabanc memleketlerde toplanan trl bilim kongrelerinde de temsil edilmitir.

40

Hukuk Fakltesinden Ord. Prof. Dr. Arsebk, Laheyde toplanan Accademie International de Droit Comparnn ihzari komitesi toplantsna; Prof. Dr. Zeki Mesut Alsan ve Doent Dr. Muvaffak Akbay, Laheyde toplanan Milletleraras Hukukular demei kongresine; Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinden Prof. Dr. Akdes Nimet Kurat, Prof. Dr. Enver Ziya Karal ve Doent Dr. Osman Turan, Pariste toplanan arkiyat Kongresine; Doent Dr. Muzaffer enyrek Brkselde toplanan Antropoloji Kongresine; Fen Fakltesinden Saffet Sray, Londrada toplanan Milletleraras Mekanik Kongresine; Doent Dr. Salahaddin Okay, Pariste toplanan Milletleraras Jeoloji kongresine; Ziraat Fakltesinden Prof. Dr. Sait Tahsin Tekeli, Pariste toplanan Milletleraras Ziraat Aletleri Kongresine; ayrca, Utrechtda toplanan niversiteler kongresinde de, niversitemiz, Rektrmz tarafndan temsil edilmitir. Londrada toplanan Devletleraras Genlik kongresine Trkiyeyi temsil etmek zere giden kiilik renci heyetinde niversitemiz adna Hukuk Fakltesinden Kaya Pnar itirak etmitir. 25 milletin murahhaslarnn itirak ettii bu kongrede Kaya Pnar 11 kiilik idare heyetine seilmekle rencilerimizin olgunluu hakknda yeni bir rnek vermitir. niversitemiz iin gs kabartc bir olay da, Hukuk profesrlerimizden Hirschin konferanslar vermek zere Almanyann Mnih niversitesine, Antropoloji doentlerimizden Muzaffer enyrekin bir seri konferans vermek zere Amerikann Washington Antropoloji kurumu tarafndan davet edilmi olmalardr. niversitemize kar gittike artmakta olan rabetin bir iareti de niversitemize renci mbadelesi yapmak veya renci gndermek iin yabanc niversitelerin teklifleri ile, niversitemizde okumak isteyen rencilerin dorudan doruya yaptklar mracaatlardr. imdiye kadar Birleik Amerikadan, ngiltereden, Almanyadan, Hindistandan ve Yakn Dou memleketlerinden bu yolda teklif ve mracaatlar karsnda kaldk. Bu teklif ve mracaatlarda bize sorulan en byk sual renciler iin barnma ve yemek hususunda mevcut imkan ve kolaylklarn nelerden ibaret olduudur. Bu sual karsnda ok mkl durumda kaldmz aklamak mecburiyetindeyiz. Kendi rencilerimiz iin bile bu trl imkanlardan ve kolaylklardan mahrum olduumuzu dndke zntmz artmaktadr. niversite Senatosu, bu vesile ile rencilerimizin trl ynden sosyal ihtiyalaryla ilgilenmeye karar vermi ve bunun iin de bir komisyon semitir. Bu komisyon renci yurdu veya yurtlar problemini de incelemektedir. niversitenin elinde mevcut vastalarla yurt iini halletmek kudretinde olmadmz bilmemize ramen durumu ve bu husustaki dncelerimizi ilgili makamlara arz etmeyi ve kendi kudretimiz nispetinde onlarla ibirlii yapmay faydal buluyoruz. Bu ve bu gibi rencilerimizi ilgilendiren sosyal ilerde renci teekkrlerinin dncelerini renmek iin onlarla temas etmeyi faydal grdm belirtmeye lzum gryorum.

41

Szlerimin banda Ankara niversitesinin gen bir niversite olduunu belirtmitim. Genlik mit ve istikbal demektir. Ankara niversitesinin maddi ve manevi bakmdan, Trk milletinin yksek kudret ve kabiliyetinin bir abidesi haline gelmesi iin hepimizin elbirlii ve gnl birlii ile almas arttr. Ben bu yolda alacamza daima inandm ve bu gn de inanyorum. Bu inanla Ankara niversitesinin nc ders yln ayorum. Hepimize kutlu olsun.

42

PROF. DR. HKMET BRAND REKTR (1949-1951)

1320 ylnda Karamanda dodu. 1933 ylnda Halkal Ziraat Mektebinden mezun oldu. 02/04/1939 ylnda Bonn niversitesi Doktoras, 20/06/1927 ylnda Etlik Merkez Laboratuvar Mlahasss, 28/10/1935 ylnda Yksek Ziraat Enstits Baasistan, 29/04/1938 ylnda Yksek Ziraat Enstits Doenti, 31/07/1946 ylnda ise Ankara niversitesi Fen Fakltesi Profesr olmutur. 1949-1951 yllar arasnda iki yl Rektrlk yapmtr.

43

1949-1950 RENM YILI AI KONUMASI

Sayn Cumhurbakanmz, Sayn Misafirlerimiz, Sayn Meslektalarm, Aziz renciler: niversitemiz bugn drdnc ders ylna balyor. Bu mutlu gnmze eref veren sayn misafirlerimizi teekkrle selamlarm. Byk itibarl ve yal niversitelerin ounda yeni rektrlerin ders yln, konusunu kendi ilim ve ihtisas ubelerinden setikleri bir konuma ile amalar adettir. Bilindii gibi niversiteleri ykselten, niversite hayatna dzen veren unsurlarn en mhimlerinden biri de niversite adet ve gelenekleridir. Ankara niversitesi, yeni Ankara'dan daha gentir. Yeni Ankara'nn medeni dnyada kazand yksek eref ve itibar gibi gen Ankara niversitesi de ilim dnyasnda imdiden hatrn saydrmaya balamtr. niversitemizin ilk Rektrlk dneminde sayn seleflerim ders yllarn aarlarken yaptklar konumalarda niversitenin bir yl nce gerekletirdii iler zerinde nemle durmulardr. Bu, yeni kurulan ve kendini oldurmaya alan ilim messeseleri iin de iyi bir usuldr ve artk niversitemizin gelenekleri arasna girmitir. Bendeniz de bu gelenee uyacam. Fakat nce niversitemizin zihniyetini, kendi yasasna ve niversite zihniyetinin tarihi tekamlne gre, ksaca belirtmee alacam. Bylece hem niversitemize nasip olan byk talihi, hem de niversitemizin zerine deni al tarzn da daha iyi aklam olurum. Bilindii gibi niversiteler, ilme hizmet eden, ilim terbiyesi ile yksek bir fikir hayat yaratmaya alan ve ok eski maziye sahip olan messeselerdir. Btn ileri memleketlerde niversiteler vardr ve her niversite bir ilim ocadr. Bu byle olmakla beraber muhtelif memleketlerde niversiteler, iinde bulunduklar itimai muhit, sosyal tekaml ve baka sebeplerden tekilat, idare, gaye ve bnye bakmndan ok farkldrlar. Bu farkllk sadece muhtelif memleketlerin niversitelerinde deil, bir memleketin niversitelerinde bile vardr. Ama bu kadar farklla ramen btn niversiteleri birletiren, hepsi iin mterek olan ve niversitenin manevi varln tekil eden baz deerler vardr ki, bunlardan biri "'niversite zihniyeti"dir. Bu zihniyete gre niversiteleri iki guruba ayrabiliriz: 1 - lmin nakline hizmet eden eski niversite, 2 - Yeni ilim elde etmee alan modern niversite. Eski niversite, zamannn ilimlerini retmek ve yaymak amacn gderdi. Bu ilimler de ilk ve ortaa filozoflarnn ve alimlerinin, skolastiklerin fikirlerinden ibaretti. Bunlar renen renci, niversiteyi magister olarak terk eder, profesr gibi bir alim olur ve kendisi de profesr gibi alim yetitirmek salahiyetini haiz olurdu. Eski niversite kendini ilme vakfeden insanlarn adeta bir dernei idi. 44

Birlikte yenir iilir, birlikte oturulur kalklrd. XII yzylda hkmdarlar, zadegan ve kilise tarafndan kurulmaya balanan Avrupa niversiteleri de hep byle ve bu ama iin alrd. Bizim Medrese de ilim zihniyeti bakmndan bir eski niversite tipi idi. Demek oluyor ki eski niversite iin karakteristik olan ey, mntehasna varlm olduu sanlan ve dinle devletin yapt mahfaza iinde sakl tutulan ilmin olduu gibi tekrar ve nakli idi. XV. yzyl sonlarnda ilkin bir sanat ve edebiyat hareketi olarak balayan, sonra hayatn genel olan her yann saran Renaissance denen fikir hareketleri eski niversiteye ve onun yaymak istedii ilme de arpm, sarm ve niversitede yeni bir ilim zihniyetinin domasna sebep olmutur. Renaissance insan, hazr, ba sonu belli olan bir ilime kanmyor, bizzat kendisinin yapt, grp kanarak yapt, yapaca bir ilim istiyordu. Fakat kendi iine ekilen ve kkleen geleneklerin basksnda ezilen eski niversitenin zihniyetinde bir deiiklik yapmak da kolay deildi. nk bu, niversitenin iinde bulunduu itimai muhitle, metottaki deiiklie bal idi; ama olacakt. XVIII. yzylda ilim byk ilerlemeler kaydetti. Mahede ve tecrbe, endktif metot, tabiat ilimlerinin, matematik fizik ilimlerinin sratle inkiafn temin etti. limde ilerlemenin her eyden nce tutulan metoda bal olduu anlald, Aydnlanma devri ve Fransz Byk htilali de yava yava insanlarn kiiliklerini anlamasn, dncelerini rasyonel kritik istikametine evirmelerini salad. Artk hayat akln muhakeme szgecinden geirmek, kltr ilmin kritik llerine vurmak iin abalamalar balad. Mspet ilimlerde ve mspet ilimlerin tatbikat alanndaki ilerlemelerin korrelat olarak manevi ilimlerde de gelimeler oldu. Her ikisi birden hi bir pein hkme tabi olmadan aratrma yolunu tuttular. Fakat bu aratrmalarn ortaya kard gerekler byk bir manevi kuvvet olarak belirmeye balad. Acaba teokratik devlet ve monari bundan kukulanmayacak ve kendi kucanda imlenmeye balayan byle bir kuvvete tahamml edebilecek miydi? Bu soru, trl zlebilirdi. lmi aratrmalarn sonular dinle devletin dayand esaslara aykr olunca mcadele kanlmaz bir hal alacak, bu iki messesenin dokunulmaz otoritesi niversiteyi ykacakt. niversitelerin ounda byle oldu. kinci ihtimalde, devletin niversiteyi kendi varln ve otoritesini ihkak eden bir messese sayarak kendi fonksiyonu arasnda ona yer ayrmas, niversitenin de ilmi faaliyetini, devletin totaliter varlk ve otoritesini destekleyecek ekilde dzene koymas ve bylece zahiri bir uzlama iinde hayatn idameye almas idi ki, byle de oldu. Fakat otoritenin hizmetkar olan, kendi z gayesini ve bu gayenin gerektirdii faaliyeti gstermeyen niversite de snd. nc ihtimal, retim, ilmi aratrma ve ynetim muhtariyetinin niversite iin ilerleme prensibi olarak kabul edilmesi idi. Fakat bu zordu. Devlet sadece kendi otorite ve menfaatlerini n planda tutan zahiri bir kuvvet olarak kaldka, ilmin ideal kuvveti ona yabanc kalmaya mahkumdu. Byle bir devlet ilme bir ey veremezdi. Ama bu nc ihtimal iin de zemin hazrd. ki yz yl nce 45

atlan canl maya tutmutu. nk devlet de artk yaratc fikirlerin, zeka ve moral enerjilerinin mmessili olmaya doru adm atmt. Devlet, hakikatin peinden koan moral ve ideal kuvvetlere istinat eder, vatandalarn hr faaliyetini kendi idari ve siyasi fonksiyonuna ortak ederse, ilmi de bu ideal kuvvetlerden biri olarak kabul eder ve iine alabilirdi. Gerekte de bu yle oldu. Fakat tasrih edeyim ki ok yllar nce oldu. niversite zihniyetinde mukadder olan deiiklik de ite o tarihlerde balar. Eski niversitenin iki esasl fonksiyonundan biri, ilmin nakli, yeni niversitede de muhafaza edildi; fakat ikincisi deiti. Yeni niversite, eski niversite gibi eskiyi devam ettirmek isteyen alim tipi yetitirmek amacn gtmyor, yeni hakikatler peinde koan aratrc ilim adamlar yetitirmek istiyordu. te modern niversitenin anayasas budur. 200 yl nce niversite statlerine girmitir. O zamandan beri her niversite hocasnn ayn zamanda bir aratrc olmas, kendine emanet edilmi olan rencileri ve yardmclarn da aratrc, yaratc bir insan olarak yetitirmesi lazmdr. nk ilim, bilindii gibi, kendi i art ve zaruretlerine gre durmadan ilerleyen, organik olarak gelien bir btndr. lmi faaliyetlerin vahdetini vcuda getiren messese de niversitedir. Onu oluturan fakltelerde temsil edilen disiplinler, kendilerine den sahadaki yaratc fikirlerin mmessilidirler ve ahenkli olarak o vahdet iindeki yerlerini alrlar. te bizim gen niversitemiz de modern bir niversitedir. Fakat onun yukarda iaret ettiim byk talihi yalnz bu deil, inklabmzn eseri olmasdr. stiklal sava bittikten sonra memleketin i kalknmasna ve bu kalknmann bal bulunduu hareketlere giriildii zaman, inklap her yolda ilme sarlmay esas bildi. Memlekette ilmin deerinin anlalmasn inklabmzla balar saymay doru bulmayanlar olabilir. Ancak her deerin bilinmesi, aksiyonda ona balanmakla, gerek ekilde balanmakla olabilir. lmin kadrini bilmek, btn hayat aksiyonlarnda ilmin metotlarna ve telkinlerine uymakla olur. Hakikati sylemek lazm gelirse, inklaba tekaddm eden devirlerdeki itimai aksiyonlarmz ilme tam bir ballk ifade etmedii gibi rasyonel de deildi. Cemiyetin ilimden baka mritleri de vard. Bu sebepledir ki, ilim, faaliyetlerimiz arasnda almakta hakl olduu deeri ve mevkii alamamt. nklap bir defa geni lde prensiplerin tayinine lzum grd. Sarih olarak medeniyet yolundaki istikametimizi bilmek ve belirtmek icap ediyordu. Maziye ait hi bir deeri ve yine mazide vaki hazrlklarn hi birini inkar etmeksizin, tebcil ederek diyebilirim ki inklap, evvela medeniyet yolundaki istikametimizi tayin etmekle ilme layk olduu ehemmiyeti vermitir. Memleket deerlerinden herhangi birini ilemek, her trl tekilat kurmak bahis konusu olduu zaman, o iin en ileri ilim mmessillerine mracaat bir esas olarak alnd. Mesela ilmi faaliyetin icap ettirdii istatistik ilerine byk ehemmiyet verildi. timai bnyemiz bir seri inklaplar icap ettiriyordu. Yeni hukuk esaslarna ihtiyacmz vard. Bunun iin gerekli kanunlar yapld. Fakat yeni hukuk fikirlerini ileyecek, milli hayatn hukuk alanndaki ihtiyalarn ilmi ekilde grp tespit edecek bir messeseye ihtiya vard. Hukuk Fakltesi kuruldu. Bu fakltenin fonksiyonu sadece seri halinde memur, hakim, avukat yetitirmek deildi. Milli

46

hukukun temellerini hazrlamak, cemiyet iinde, yurttalarn kendi aralarnda ve yurttalarla kurumlar arasnda en salim mnasebetlerin yollarn aramakt. Faklte 24 yllk hayat iinde binlerce mezun verdi. Bunlarn hepsi yeni fikirlerle heyeti itima iyemiz iinde serbest veya memur olarak almaya baladlar. Hukuk fikri bugn memleketimizde bundan 25 yl ncesine nispetle ok yer alm bulunmaktadr. Hi bir cemiyet messesi yoktur ki, kendi bnyesinin hukuki taraflaryla megul olacak bir organa sahip olmasn. Milletimizin fertleri de hak fikri zerinde aydnlanm, cemiyetin en byk nizam olarak kanunun mutlak hakimiyetine inanmtr. nklap bu trl messeseleri kurmam olsayd, bugn memlekette hukuk fikrinin bu derece gelimesine imkan tasavvur edilemezdi. 1936 ylnda Dil ve Tarih - Corafya Fakltesi ald. Milli benliimizin en mhim unsurlarndan biri olan dilimizin tarihi gelimesini inceleyerek, z strktrn ortaya koymak, kendi bnye ve zevkine yabanc kelime ve kaidelerden kurtararak kendi hayatiyet nizam iinde gelimesini salamak, onu muasr Trk tefekkrnn kolay ve rahat bir ifade organ haline getirmek, bu fakltenin vazifelerinden biri idi. kinci bir vazifesi de tarihimizin derinliklerini ilmin ile aydnlatmak, bize milli uurumuzun kaynaklarn tantmak idi. Bir baka vazifesi de, yurdumuzun tabii varln ilim gzyle tanmak ve onun barnda gizledii hazinelerin kaplarn imdiye kadar ondan layyla faydalanm olan milletimize amakt. Sonradan alan Felsefe zmresi ile, milli tefekkrmzn sentezini yapmak da bu fakltenin vazifeleri arasna girdi. Alnnda byk Atamzn "Hayatta en hakiki mrit ilimdir" vecizesi yazl olan bu Fakltemiz de imdiye kadar birok aydn Trk genci yetitirmek ve zerine den devleri tamamyla baarabilmek iin bir yandan kendini techiz etmek, bir yandan da faaliyet sahasna den ilmi aratrmalar yapmak ve bunlar kitaplar ve dergilerle yaynlamak suretiyle yerine getirmeye almaktadr. nklabmzn byk davalarndan biri de milli iktisadmz kalkndrmakt. stiklal Savandan sonra Milli Hkmet, iktisadiyat kmek zere olan bir vatan devrald. nklap, milli iktisadiyatmzn dayand temellerden en mhiminin ziraat olduunu ve modern ziraatn tamamyla bir ilim ii olduunu anlamakta gecikmedi. 1933 ylnda Yksek Ziraat enstitleri kuruldu. Bu messese, Ziraat Teknolojisi, Orman, Veteriner ve Tabii limler Fakltelerinden terekkp ediyordu. Bu fakltelerin vazifesi bir yandan mspet bilgili meslek adamlar yetitirmek, bir yandan da giriilecek zirai kalknma hareketlerinin gerektirdii ilmi ve temel aratrmalar yapmakt. Ziraat Enstitsn oluturan fakltelerin her biri, renim sahasnda da, ilmi aratrma sahasnda da imdiye kadar memlekete ok hayrl hizmetler etmitir. Bu fakltelerden yetien gen Ziraat ve Orman mhendisleri, Veterinerler bugn memleketin her kesinde yaylm, serbest veya devletin hizmetinde baar ile almaktadrlar. Yine bu fakltelerin yaynlad aratrma ve ettlerden bugn ziraat, ormanclk ve hayvanclkta neler yapmamz lazm geldiini renmi bulunmaktayz. Tekniin ba dndrc bir hzla ilerledii, kainatn znde bulunan enerjinin insan zekasna ram olduu bir devirde yayoruz.

47

Bugn ileri memleketlerde ocuklar dorudan doruya teknik bir dnya iinde doup byyorlar. Bir dmeye dokununca ortaln aydnlandn, bir dmeyi evirince evlerinin sndn, baka bir dmeye dokununca dnyann en uzak bir kesinde konuan insanlar gryor ve iitiyorlar ve ister istemez mspet ilim terbiyesi veren bir muhit iinde yetiiyorlar; mspet ilimlerin faziletlerini kk yatan anlyorlar. nklap, memleket ocuklarn bu nimetten mahrum edemezdi. Memleketimizde speklasyona msait ve bundan dolay da belki daha cazip olduu iin manevi ilimlerin seviyesi, mspet ilimlerinkinden belki az stndr. Memlekette mspet ilimleri retmek, yaymak ve bu ilimleri muasr ilmin gerektirdii seviyeye ulatrmak iin harbin en dadaal ve milli gailelerin en etin olduu bir zamanda, 1943 ylnda, Fen Fakltesi ald. Vatandalarn salk durumlarn daima kontrol altnda tutmak, iklimimizin icab srekli veya mevsimin icab vakit vakit ba gsteren ve harp sonras yabanc memleketlerde itimai sefaletin sebep olduu ve memleketimize de bulamak ve sratle yaylmak istidadn gsteren hastalklarla savamak iin aydn Trk hekimleri yetitirmek zere 1945 ylnda Ankara Tp Fakltesi ald. Bylece yalnz inklap hareketlerimizin deil, hkmetimizin ve bayndrlk hareketlerinin de merkezi olan Ankara, yava yava memleketin bir ilim ve irfan merkezi haline de getirilmi oldu. Bu messeseler yan yana, fakat kendi balarna ve kendi istikametlerinde temsil ettikleri ilmi disiplinleri gelitirmeye urayorlard. Fakat aralarnda bir irtibat, iten bir ba yoktu. Bunlarn birbirlerine sk skya sarlmalar, organik bir btn tekil etmeleri lazmd. 1946 ylnda Byk Millet Meclisimizin kard 4936 sayl kanunla, ilkin Dil ve Tarih-Corafya, Fen, Hukuk ve Tp Fakltelerinden mrekkep bir niversite kuruldu. Bylece Ankara niversitesi eski ve erefli bir maziye sahip olan stanbul niversitesi ile gen Teknik, niversitemizin yannda yerini alm bulunuyordu. Bir yl sonra Ziraat ve Veteriner Faklteleri de bu camiaya kartlar. Bu faklteler yeni katldklar ilmi btn iinde erefli yerlerini alrlarken ne yadrgandlar, ne de kendilerini yadmsadlar. Zaten her ikisi de ayn espri ile kurulmu, ayn espri iinde serpilip gelimilerdir. niversite ilmi faaliyetlerin organik vahdetini vcuda getirdii iin, bylece her fakltenin bu vahdet iinde kendine has ruhla yerini ve zerine deni, uurlu olarak almas, kendinin de teki karde faklteler gibi mterek ve yksek bir gayenin emrinde olduunu duymas salanm oluyordu. Az nce andm 4936 sayl kanunla Byk Millet Meclisimiz, yalnz Ankara niversitesini kurmuyor, ayn zamanda btn niversitelerimize retim ve ynetim muhtariyetini de bahediyordu. Burada belirtmek isterim ki, niversitelerimize retim ve ynetim muhtariyeti, geni bir anlayla dorudan doruya milli iradenin tecelligah olan Byk Millet Meclisimiz tarafndan verilmitir ve bu olduka uzun sren tarihi bir vetirenin mahsuldr. niversitemiz kranla bunun kadrini bilecektir. Kadirinaslk, fertleri olduu kadar messeseleri de ykseltir. Cumhuriyet idaresinin teki milli eitim messeselerimize olduu gibi niversitelerimizin yeniden dzenlenmesi iin sarf ettii emekleri ve bu hususta milletimizin gsterdii byk fedakarl buradan tebcil etmek isterim. niversitelerimizin tekaml tarihi,

48

inklap tarihimizin erefli bir sahifesini tekil edecektir. Millet ve memleketimiz iin o kadar hayrl sonular verecek olan bu muazzam eserin ilk tohumunu atan Atamz burada rahmetle ve bin minnetle anarm. niversitemiz fakltelerinin ounu uurlu elleriyle aan ve niversitemize muhtariyet verildikten sonra da inkiaf ve tekaml seyrini daima tevikkar bir alaka ile takip eden, ders yl ba trenlerimize her yl eref veren, yeni seim dneminde niversitemize kadar terif ederek yeni seilmi olan senatomuzu tebrik ve niversitemizin hayrl geleceine baladklar gzel mitlerini aklayarak niversitemizi taltif buyuran Sayn Devlet Bakanmz nn'ye daima sakl tutacamz kran duygular buradan da sunarm. niversitemizin eski hocalarndan Sayn Babakanmza, Milli Eitim Bakanmza ve Salk ve Sosyal Yardm Bakanmza niversitemizin byk dertlerine bulmak vaadinde bulunduklar arelerden dolay da teekkrler ederim. niversitemize her vesile ile yardm ve ilgi gsteren Hkmet adamlarmza, memurlarmza da teekkrler ederim. Muhtar niversitemizin kurulu tarihi mesut bir tesadfle memlekette geni lde demokrasi rejiminin uyguland bir zamana rastlar. niversite genlikte milli uurun ykselmesine hizmet ettii kadar, onlara haklar olan hrriyetin karar ve lsn bizzat kendilerinin tayin etmelerini de reten bir messesedir. niversitenin bu bakmdan tad yksek manay belirtmek iin imdi iinde yaadmz zamandan daha elverili bir zamana rastlanacan sanmyorum. Millete sarldmz demokrasi davasna da niversite, ats altndaki ilmi hayatla, demokratik hayatn en tipik misalini vermek suretiyle hizmet edecektir. nk ilim, ferdin indi iddias deil, zerinde her salahiyetlinin fikrini syledii byk beeri mevzudur. niversite, bu mevzuun bu zihniyetle incelendii yerdir. Hayatla her trl hadise zerinde tartlrken takip edilecek yol, ilimde hakikati bulmak iin tutulan yolun ayni olmak lazm gelir. Onun iin memlekete objektiflik ruhu niversiteden yaylacaktr. Demokratik bir rejimde btn beeri kuvvetlerin nabz milletle atar. Bundan dolaydr ki devletimizin niversiteye besledii mfik fikirleri ve mitleri, millete maletmeye, niversiteyi millete aziz belledii messeselerden biri olarak saydrmaya almak lazmdr. phesizdir ki bu, niversitenin kendi stne den bir itir. Naiz fikrimce modern niversitelerin en byk zaferi, kendilerini millete mal ettirmi olmalardr. leri memleketlerin ounda, niversitelerin ounu dorudan doruya milletin kendisi kurmakta, btn giderlerini o demektedir. Bu vesile ile unu huzurunuzda kranla belirtmek isterim ki, bizde de niversite mevzuu vatandalarmzn yakn ilgilerini ekmeye balam bulunmaktadr. Bu ilginin ilk ve gzel rneini sayn hemehrimiz Vehbi Ko vermitir. Vehbi Ko bir milyon liraya malolacak olan modern bir renci yurdu yaptrp, tehiz ederek niversitemize hediye etmitir. Kendilerine niversite ve renicilerimizin kranlarn huzurunuzda sunmakla bahtiyarm. Yukarda belirttiim gibi modern niversitenin ana kanunlarndan birisi, yeni ilmi hakikatler peinde koan aratrc ilim adamlar yetitirmektir. niversitelerde yaplan ilmi aratrmalar, mensup olduklar memlekete ve ok defa memleket snrlarn aarak insanla maddi manevi yeni deerler kazandrmak iin 49

yaplr. Onun iin ileri memleketlerde sosyal ve iktisadi hayatla niversite hayat pek ili dl olmutur. ki taraf birbirlerinin isteklerini anlamaya, birbirlerini desteklemeye ok itina ederler. Bu karlkl alaka iki taraf iin de ok hayrl neticeler vermitir. Bu cmleden olarak ileri memleketlerin niversitelerinin ounda, hassaten her eit endstrisi yeni kurulmakta, tarm, madencilik, ormanclk ve bunlarn sanayiinin modernize edildii memleketlerin niversitelerinde, memleket iktisadn ilgilendiren meseleleri aratrmak iin i adamlar, fabrikalar ve dier iktisadi messeselerin finanse ettikleri aratrma enstitleri kurulmutur. Bu enstitlerin vazifeleri, ilgili olduu iktisadi faaliyet brannda teknik ilerlemeleri salamaktr. Herhangi bir iktisadi faaliyette teknik bir ilerleme de endstri, ziraat, ticaret velhasl milli iktisat yararna mevcut vasta ve tesislerin mkemmellemesi, yeni usul ve cihazlarn bulunmas ile olur. Amac bu olan bir ilmi aratrma, phesiz dorudan doruya iktisadi faaliyetlerin, endstrinin iidir. Her eit ekonomik faaliyeti temsil eden messesenin de kendi ihtiyalarndan beliren meseleleri incelemek, aratrmak iin zel laboratuvar ve enstitleri vardr. Bu aratrmalarla niversite aratrmalar arasnda bir fark bulunduu ileri srlebilir ve niversitede yaplan ilmi aratrmalarn "mahs" olduu, yani ilmin kendisi iin yapld, tekilerin belli bir ama gtt sylenebilir. Fakat her trl ilmi aratrmann mevcut bilgi ve grgy derinletirme ve geniletmeye yarad iin belli bir amac vardr. Ve bunlarn da ilmin ubesine gre, manevi veya maddi deer yaratt iin er ge bir uygulamaya temel olmalar mukadderdir. Fakat ayrca, niversiteyi kuran ve ileten milletin, niversiteden kendisine ne gibi kymetler kazandrdn sormaya da yerden ge kadar hakk vardr. Milli ekonomisinin seviyesi dk olan, bu seviyeyi ileri memleketlerin seviyesine karmak isteyen memleketlerde, niversite enstitlerine den ilmi aratrma devleri ok byktr. Ekonomik kalknmann da ba art bilgidir. lerlemeyi salayan yenilikler ancak bilgi ile olur. Bugn bizim istihsal ubelerimizin ou, tarm, madencilik, ormanclk, hayvanclk, bunlarn teknoloji ve endstrisi ve endstrinin bizzat kendisi, bir aya mspet ilimlere, bir aya iktisada dayanan bir kprye benzerler. Bu kprnn salam kurulabilmesi, ayaklarnn dayand temellerin salamlna baldr. Onun iin niversitemizin pratikle ibirlii etmesi, cemiyetimizin ve milli iktisadmzn zaruretlerinden doan meseleleri ilmi aratrmalarnn n safna almas ok yerinde olur. limden baka bir ey olmak istemeyen "mahs - i ilim zamanmzda artk romantik bir mahiyet almtr. Cumhuriyet Hkmeti kendi fonksiyonlar arasnda niversiteye mmtaz bir yer ayrdna gre, devletin giriecei her trl kalknma hareketlerinin gerektirecei etdler ve ilmi aratrmalarda elinden geldii kadar ona muin olmak da niversitenin en mmtaz vazifelerinden biri olmaldr. Memleketimizde yenilik aratrmalarndan ok nce kurma, hazrlama ve uygulama eitlerine giren ilmi aratrmalara ok, pek ok ihtiya vardr. Baka memleketlerde belli amalarla yaplan ilmi aratrmalar sonularnn hazr olduu gibi bizde uygulanmasna imkan yoktur. Bilindii gibi ilmi aratrmalar daima zamanla mekan denen iki faktre ve bu iki faktrn saysz kombinasyonuna baldrlar.

50

Sayn misafirlerimiz: Bu ders yl banda Ankara niversitesinde bir lahiyat Fakltesi alm bulunmaktadr. Bu faklte de, niversitenin, milli ihtiyalarmz cevaplandrma grevini yerine getirmek zere kuruluyor. Yksek din alimleri yetitirmek, dini ettlere ilmi bir merkez olmak, bu ara da slamiyetin ana prensiplerini ortaya kararak onu her trl batl itikatlardan syrp tam z ile meydana koymak, fakltenin vazifesi olacaktr. Bir hayat gerei olan din de hayat ile birlikte tekaml etmek ve yeni hayat olular karsndaki vaazn tayin etmek gerektir. Bu tekaml ve tayin indi mlahazalarla deil, hayat hakknda reel ve ilmi bir grten sonraki metafizik izahlarla salanacaktr. Hi deilse bu daim yksek mensuplar olacak Alimler iin bu bir zarurettir. lmi gereklerin inkar ve istihfafna sapmadan bu gerekleri, tandktan sonra varlan dini ruh, byk, aydnlatc derin bir kuvvet olabilir. Bu itibarladr ki, lise renimi zerine kurulacak bir ilahiyat tahsilinden memleket fayda grecek, dini olanla olmayan birbirinden ayrt edecek alimler buradan yetiecektir. Geen asrlarda fertlerin yapt dini izahlar ve reformlar bugn hayatn kendisi, cemiyet yapmaktadr. Bu vakalar mahede ve tespit etmek, gerekli hallerde rehberlik vazifesini grmek, uyank bir dini messesenin iidir. lahiyat Fakltemiz bugn iinde bulunduumuz artlarn tabii bir ilcas olarak domaktadr. Ve inallah zerine ald vazifede muvaffak olacaktr. niversitemiz 1948 - 1949 ders ylnda almalarna normal bir ekilde devam etmitir. Bu mnasebetle unu kaydetmek isterim ki, bu ders yl iinde doktora ve doentlik namzetlerinin says artm, bunlardan imtihana girenlerin hazrladklar ilmi aratrmalar jrilerin takdirine mahzar olmutur. Fakltemizin retim kadrolar doentlikten profesrle ykseltilen ve yeni alnan doentlerle takviye edilmitir. Bundan baka btn fakltelerin klinik, kitaplk ve laboratuvarlar niversite btesinin verdii imkanlar nispetinde gelitirilmitir. Geen ders yl iinde Tp Fakltesi Hastalklar Doenti Nusret Sungu'nun lm btn niversite ailesini keder iinde brakmtr. Kendisine byk mitler baladmz bu deerli arkadamzn hatrasn huzurunuzda hrmetle anar ve ona Tanrdan rahmet dilerim. Fakltelerimizin bazlar bina, retim ve aratrma aralar bakmndan henz kurulu, bundan dolay da niversitemiz hala olu safhasndadr. Kurulu safhasn ksa zamanda bitirmesi ve niversitemizin kendisinden beklenen devleri tam manasyla baarabilmesi, balca meselemizi tekil etmektedir. Fakltelerimizin bazlar iin yeni binalar yaparak gelime artlarn hazrlamak mecburiyetindeyiz. Bugn imkanlarmz onu icap ettiriyor ki, yeni kurulan bir enstit veya faklteyi, baka maksatlar iin hazrlanm olan bir binaya, bir katna veya bir kesine sktrmak zorunda kalyoruz. Byle bir durumun niversitemizin gelimesine ne kadar sekte verdii, her gn yeniden belirmektedir. Dil ve Tarih - Corafya Fakltemizin kitapl yaplamamtr . Fen Fakltesi kurulduu gnden beri, Gazi Eitim Enstitsnn bir kesinde inkiaf imkanlarndan mahrum, trl skntlar ve glkler iinde 51

vazifesini yapmaya almaktadr. Bu faklteye imdiye kadar 4,5 milyon liradan fazla harcadk. Eer faklteyi vaktinde kendi iine uygun bir binaya sahip klabilseydik, bu fakltenin durumu ve randman bugn herhalde baka trl olurdu. Tp Fakltesi, Hfzshha Enstits, Numune ve Glhane Hastanelerinde misafir vaziyetinde almaktadr. Bu fakltelerin retim yeleri ve rencileri arttka, skntlar da o derece artmaktadr. Bu skntlarn ortadan kalkmas ve ad geen fakltelerimizin normal ekilde gelimesi, yukarda da iaret ettiim gibi ancak bina meselelerinin halliyle mmkn olacaktr. Yeni kurulmu olan bu faklteleri kendilerinden beklenen ilk ve acele hizmetleri grebilmeleri iin, tehiz etmek, iler hale getirmek iin, sndklar binalarda hatr saylacak kadar pahal tesis ve tadiller yapmak zorunda kalyoruz. Bir gn bu messeseler kendi zel ihtiyalarna gre dnlerek yaplm binalara sahip olunca, misafir olduklar yerlerde muvakkaten vcuda getirilmi olan tesislerin ounun ziyan olmas ihtimali vardr. Fakat asl ziyan grbz doan messeselerin serpilip gelime imkanndan mahrum kalmalar ve muvakkaten barndklar yerlerin skntl artlarna gre allan ve yeter derecede verimli olmayan alma usullerinin kklemesi tehlikesidir. nmzdeki yllar iinde niversitemizin imdiden kestirilebilecek olan inkiafn ve imkanlarmz gz nnde tutarak bir program hazrlayacaz. Bu programn konusunu, fakltelerimizin yerleri, hangi istikamette geliecekleri, benzer disiplinler iin birka fakltenin mterek olarak faydalanacaklar enstit, dershane, laboratuvar, klinik, atlye, kitaplk, mze, botanik ve zooloji baheleri, deneme tarla ve istasyonlar, spor ev ve alanlar ve rencilerimizin trl ihtiyalar tekil edecektir.

Sayn misafirlerimiz: Fakltelerimizin geen ders ylnda grd ileri, sizleri skmamak iin bir bir saymadm. Fakat bugn size tebir edeceim gzel bir eserimiz var. Bu, niversitemizde yllk almadan sonra ortaya konan mspet baarlarn en deerlisidir. Bu eser, fakltelerimizin iyi anlama ve elbirlii ile almas neticesinde belirmeye balayan niversite uurudur. Taze bir filiz gibi sren bu uur gelitike, kuvvetlenerek btn fakltelerimize kk saldka, niversitemiz ykselecek, dnya niversiteleri arasnda erefli bir mevki alacak ve milletimize borlu olduu kran hakkiyle deyecektir. Bu kadar byk bir eseri, bu kadar ksa bir zamanda baarabilmi olmamzn bir srrn da niversitemizin retim ve ynetim muhtarl ile kurulmu olmasnda aramalyz. Bu sayededir ki, niversitemiz doar domaz milli hayat iindeki sorumluunu derinden duymu ve zerine deni ona gre alarak ksa zamanda bu neticeyi elde edebilmitir.

52

Sayn meslektalarm: Sizin vefal gayret ve himmetinizle niversitemiz kemal yolunda sratle ilerlemektedir. yldr uygulamakta olduumuz kanun, salam temeller zerinde niversite binamz ykseltmektedir. Fakat bu binann iinde canlanan ve btn memlekette hayr saacak olan ruhu siz yarattnz. niversitemiz yalandka sizlere daima minnettar kalacak ve bugn atmakta olduunuz tohum, gzel meyvelerini verdike memleket sizi hayrla anacaktr.

Sayn doent arkadalarm: ok yakn bir gelecekte niversite btn sorumluluu ile sizlerin acar ellerinize emanet edilecektir. Konumamn banda aklamaya altm modern niversite zihniyeti ile yreklerinizi doldurarak bu byk sorumlulua hazrlannz. Zaman ve nizam insan kariyerin en yksek mertebesine karabilir. Fakat hi bir faktr, eer yle yetiilmemise, insan aratrcla yeni hakikatlerin bulucusu olmaya namzet klamaz. una da dikkat etmelisiniz ki, aratrc ilim adam demek, dar bir konunun sekter muhafz demek de deildir. Kendi zel ihtisas ubesini ilmin mihrak sanan, onda genel olan semeyen iyi hoca olamaz. niversitemiz sizin yetimeniz, olgunlamamz iin elinden geleni yapmaya alacaktr. Hepiniz bir yol sra ile kendi ihtisas ubelerinizin en iyi mmessili tannan Bat niversitelerini grmeli ve alma usullerini incelemelisiniz. Bunun, niversitemizin yetersizliinden veya imkanlarnn bugn iin mahdut bulunmasndan lazm geldii sanlmasn. En nl niversitelerin hocalar bile vakit vakit ksa surelerle baka niversitelerde bulunan yeni alma metotlarn grmek, yeni gelien rasyonel bir alma havasn teneffs etmekten mstani kalamazlar. Bizim arzumuz, sizin yalnz kuvvetli olarak yetimeniz deil, ayni zamanda, eylemli eylemsiz, saynzn bereketle artmasdr. Umarm ki, yakn bir gelecekte memleketimizin baka kelerinde de faklte ve niversiteler alsn ve sizler o zaman taze ve temiz heyecanlarnzla onlarn kurucular olasnz.

Sayn Asistan arkadalarm: Sizler de niversitemizin mit dolu geleceisiniz. Bugn ders ve tatbikatlarda hocalarnzn en yakn yardmcs olarak gsterdiiniz gayretten niversitemiz ok honuttur. Sizin de meslek lknz, doent arkadalarmznkinin tpks olsun.

Aziz niversiteliler: imdi sizinle konuacam. niversitenin manas, heyeti umumiyedir. Fakat bu aslen, ilimlerin heyeti umumiyesi deil, retim yeleriyle rencilerin heyeti umumiyesidir. niversite bir btn olduuna gre, siz bu btnn yarssnz. Bunu anlatmak iindir ki, sizi niversitemizin eref sahnesinde hocalarnzn yanna

53

kardm ve bununla niversitemizin tad yksek eref ve haysiyeti her ynden korumak ve ykseltmek sorumluluunda ortak olduunuzu hatrlatmak istedim. Aziz niversiteliler, bizim gzel, ok gzel bir vatanmz var. Tarihin her trl tecrbesini geirmi, faziletli, kahraman bir milletin ocuklaryz. Her zaman, hele dnyann bu kark devrinde bunlar dnmek, fert olarak, millet olarak bizim iin en byk kuvvet kayna olduunu size bir kere daha hatrlatmak isterim. Muvazenesini kaybetmi, eitli tehditler altnda, trl ideolojilerin rzgarnda sarslan bugnk dnya iinde terk genliine hakiki vazifesini bu iki realite verecektir. Bir vatan olmak, insani mesut edici bir eydir. Fakat unutmaynz ki, bir vatan olmak sadece vnmek iin deildir. Bu saadetin yan banda etin mkellefiyetler de vardr. Bunlarn phesiz en mhimmi, ona sadk ve sahip kalmaktr. Fakat bu da yetimez. Ayrca onu daha mamur daha mesut etmeye de almak lazmdr. Bir zamanlar o kadar mesut olan, refah ve mamurluu ile gurur duyan, yurtlar, kendi vatanlarnn refah ve mamurluk derecesine varamam olan milletlere vakit vakit yukardan bakan Avrupa milletlerinin bir cihan harbinin sonunda harap olan memleketlerinde nasl yeis iinde rpndklarn grdk Halbuki bizim, vatanmza sadk kalmak iin asrlarca dvmekten, onu, zlediimiz gibi, imara elimiz demedi. te ikinci vazifemiz budur. zerinde yaadmz topra bir medeniyet oca haline getireceiz. Biz yapc bir nesil olacaz. Her gnk ilerleyiimizi, ertesi gn gemeye alacaz. Ancak byle devaml bir alma ile vatanmz daha mamur bir hale getirebilir, gelecek nesillerin saadet ve emniyetini salayabilirsiniz. nsan dncesinin ufku genitir; fakat yolunuzu, o kadar ok vnlecek hatralarla dolu olan tarihimiz ve milletimizin hi birinize mehul olmayan ihtiyalar izmitir. Ahlakl, temiz ruhlu, alkan olun. Bu memleketin malsnz. Bu memleketin insan olarak yetiecek, bu memleketin insanlar iin alacaksnz. Byk dnya ailesinin esasl bir cz' olmak, sizin gayretinize, zerinize den devleri alnza baldr. Gelecein Trkiyesi, bilin ki, sizin isteiniz, tam ve sadece sizin istediiniz gibi olacaktr. Zekann ve ilmin byk ve tatmin edici dnyasnda kaln. Kendi kendinizi yaratmak iin renin ve renmek iin paha biilemeyecek olan bu yllarnz asla gnlk politika fikirleri urunda harcamayn. Bilin ki, sizin iin tek bir ideal vardr. Bu memleketin maddi manevi btn varln ilmin gzyle grp deerlendirmek, bu memleketi feragat ve fedakarln en harikuladesi pahasna size emanet eden ecdadnn evlad olmak. Sizin renci, bizim hoca olarak gelecek yllar iindeki btn gayretlerimiz, niversitemizin ilmi hviyetinin ykseltilmesine ve milli realitelerimizin incelenip ilendii bir merkez haline getirilmesine matuf olacaktr. Drdnc ders ylmz, niversitemiz ve milletimiz iin uurlu olmas dilekleriyle ayorum.

54

1950 -1951RENM YILI AI KONUMASI

Sayn Byk Millet Meclisi Bakanmz, Sayn Misafirlerimiz, Sayn Meslektalarm, Aziz renciler:

Milletimizin manevi ve fikri varlnn sembol olan niversitelerimiz de yeni ders yllarnn al, yalnz niversite ailesi iinde deil, milli hayatmzda da sevin ve ilgi ile beklenen bir hadise olmaktadr. niversitelerimize kar millete beslenen bu ilginin kkleri yeni srm deildir, ok derindedir. Bizim milletimiz ilmi daima aziz bellemi, eskiden de uzun zaman birer ilim ve irfan merkezi olan niversiteler kurmutur. Onlarn en genci ve hayrl halefi olan Ankara niversitesi, bu gn beinci ders ylna balyor. Bu mutlu gnmze eref veren sayn misafirlerimizi, memleketin uzak ve yakn yerlerinden mektup ve telgrafla tebrik ve iyi dilekler yollayan niversitemizin dostlarn teekkrle selamlarm. Bu trenimizde bulunamamaktan duyduklar znty ve yeni ders ylmzn feyizli olmas dileklerini bendenize bildiren sayn Cumhurbakanmza sayg ve kranlarm sunarm. Geen ders yln aarken burada, sadece bilgin yetitirmek amacn gden eski zaman niversitesi ile retim ve ilmi aratrma vahdet ve hrriyeti temeline dayanan yeni zaman niversitesi arasndaki fark belirtmi ve modern niversitenin dayand temeli bir buuk asr nce dini, siyasi ve iktisadi tahakkm zihniyetine kar alan amansz bir mcadele ile elde ettiini, bu itibarla modern niversitenin gerek demokrasisinin z evlad olduunu aklamtm. Onun iin modern niversite messesesinin ilkin bu hviyeti ile vazifesi zerinde ksaca durmak isterim. Modern niversitenin vazifesi yle tarif edilir: lmi aratrmalarla eriilen mcerret hakikatleri retmek suretiyle insana hizmet etmek. Bu tarifte grld gibi, insan ve hakikat retmek gibi iki mhim unsur vardr. Bu iki unsuru aklayaym. Aslnda eski niversite, insanla tabiatn bir btn olduu dncesine dayanr. Bu dnce zaman iinde deiiklikler geirmi, Ortaa niversitelerinde Hristiyanlk, XIX. asr niversitelerinde, Hmanizma ideali eklinde tecelli etmitir. Bugn modern niversitenin vazifesinde ifadesini bulan insan, yalnz niversitede okuyan renci deil, niversiteyi kuran millettir. kinci unsur hakikat retmektir. Bilindii gibi modern niversite, retimle ilmi aratrmay birbirinden ayrlmayan bir btn sayar; yani sadece retim messesesi deil, ayn zamanda ilmi aratrma messesesidir. nk ilim statik deil, dinamik byk beeri bir mevzudur. retimin ilmi aratrma ile el ele vermesi, ilmi aratrmalarn insanla maddi deerler ve refah kazandrm olmasndan da deil, modern niversitenin retimi ayn zamanda eitim telakki etmesindendir. nk ilmi aratrma, hakikat ve hrriyete tam ballk iin, yani hakikat ve ahsiyet eitimi iin belki de tek yoldur. nk bir hakikate samimi olarak ballk, insan, hr klar, hi bir zordan ylmaz, hi bir insan otoritesinden

55

ekinmez yapar. Onun iin bir niversitenin en deerli eitim organ, hakikatin sadk aratrc ve bekisi olan retim yeleridir. Bir renci iin gerek bir aratrc olan hocasnn yaratc faaliyetinin verdii canl misal kadar messir olan bir ey yoktur. Laboratuvar ve seminerlerde ilmi aratrmalara katlan bir renci, ilkin gayesini, mahiyetini anlayamad bu almalarla, kendisinden kritik dnme ve dndklerini deneyerek, tatbik ve tahkik ederek bizzat kendi ahsiyetini yetitirmekten baka bir ey istenmediini ok gemeden anlar. te modern niversitenin ilmi aratrmay retimle bir btn saymas, ilmi aratrmay retimin emrine vermesi bundan dolaydr. Bazlar niversitenin bir eitim messesesi olmadn ileri srerler. Byle bir iddia, niversitenin muayyen bir eitim sistemini tayine hakk olmas bakmndan doru olabilir. nk bir memlekette genel eitim sistemini milletin sosyal ideali tayin eder. niversitenin uyaca, gdecei eitim sistemi, milli iradenin tespit ettii eitim sistemidir. Trk inklabnn ocuu olan Ankara niversitesinin eitim sistemi, burada sras iken syleyeyim ki, milli idealimizden ve inklabmzdan mlhem olan eitim sistemidir ve bu halde de, istikbalde de hep byle olacaktr. Bu ksa aklama bizi niversitenin asil ve hi bir zaman mahiyetini deitirmeyen vazifelerinden birine yaklatrm bulunuyor. Bu vazife, niversitenin mensup olduu heyeti itimaiye, ilmi ve objektif metot ve almalarla yorulmu, ileride yklenecekleri resmi ve hususi vazifeleri baarmaya muktedir, iinde yaad itimai muhitin gereklerini kavrayan ve onlar zerinde dnebilen milli ahlak ve faziletlerle sekin yapc insanlar yetitirmesidir. leriye bakan ve her ynden ykselmek, kalknmak ve demokratik bir rejim kurmak azminde bulunan milletler iin niversitenin bu vazifesinin ehemmiyetini ayrca belirtmeye lzum yoktur. nk demokratik bir devlet, yukardan aaya doru deil, aadan yukarya, temelden ina edilebilir. Temeli btn vatan topraklarna yaslanacak olan bu muhteem binann, ok pek ok sayda yapc ellere ihtiyac vardr. Bunu niversite temin eder. Bununla sk skya ilgili olan bir konu da, niversitedeki ilmi almalarla elde edilen maddi ve manevi kymetlerin, niversite iinde kalmayp, niversitenin iinde bulunduu itimai muhite yaylmas, yani millete mal edilmesi keyfiyetidir ki, bu dava, bugn dnya niversitelerini igal eden iki mhim meseleden birini tekil etmektedir. Bu, niversite retim yeleri ve rencilerinin dikkatlerini, iinde bulunduklar milli hayatn gerekleri zerine emeleri ve onlar objektif olarak mnakaa, hatta retim konusu haline getirmeleri ve vardklar sonular olduu gibi cemiyetin istifadesine vermeleriyle temin edilebilir. Bugn en ileri memleketlerde bile sosyal nizam ve zaruretler, yksek tahsil nimetinden btn vatandalarn nasiplerini almalarna imkan vermemektedir. Yalnz eski demokrasilerde deil, yeni kurulan demokrasilerde bile yksek renim grememi olan vatandalarn yalnz meslek eitimleri deil, sosyal ve politik eitimleri de niversitelere emanet edilmektedir. Bu maksat iin niversitelerin nezaret ve idaresinde akademiler, enstitler kurulmutur. Bu messeselerin bir ksm, vatandalarn cemiyet iinde kendilerine i edindikleri sahalarda gelimelerini salamak, mesleki bilgilerini artrmak, onlar zel i sahalarnda n salan byk adamlarn fikirlerinden ve yeniliklerden haberdar etmek, daha yeni olan bir ksm da yetikin vatandalara sosyal ve politik bilgiler vermek, onlar insanlk ve vatandalk

56

hak ve hrriyetleri zerinde aydnlatmak amacn gtmektedir. skandinavya memleketlerinde, Byk Britanya ve Dominyonlarnda, Almanya'da bu tecrbelerden ok iyi neticeler alnmtr. Bugn dnyamz saran hava saysz meselelerle arlam bulunuyor. nk bin bir eit sporla, bin bir eit kla giren fikir ve ideoloji tohumlaryla doludur. Bunlarn hayrl olanlarnn benimsenebilmesi, uursuzlarnn imlenmesine bile imkan verilmemesi, vatandalarn bilgi ve idrak seviyelerine baldr. Onun iin bu gnn niversiteleri, yalnz iin iin yanan birer ilim oca deil, iinde yaadklar sosyal evrelerin, manevi ilimleri temsil eden disiplinlerinin insana mteveccih aratrmalar ile fikri, tabiat ilimlerini temsil eden disiplinlerinin milli iktisada mteveccih aratrmalar ile de iktisadi kalknma merkezleridir. Ve onun iindir ki, ileri memleketlerde niversitelerin oalmas ve memleketin zel karakterler tayan blgelerine yaylmas, byk bir itina ile dnlm ve gerekletirilmi bulunmaktadr.

Sayn bayanlar baylar: Modern niversitenin dayand temelin retim ve ilmi aratrma birlik ve hrl olduunu belirtmitim. Aklamaya altm vazifeyi baarmakla mkellef olan modern niversite, retim ve ynetim ilerini tam bir hrriyet iinde baarabileceini iddia eder ve kendi z ve ii ile badaamayan her trl tesirden kurtulmu olmay, hlasa akademik hrriyeti art koar. Buna u sebeplerden lzum vardr: Eski Ortaa niversitesi, hocalarn, kendilerini ilme veren alimlerin bir dernei idi ve bu dernek, ne mahalli, ne de merkezi bir idareye bal idi. Modern niversitenin durumu yle deildir. nk o, cemiyete saysz girift balarla baldr. Milletin en yksek yetime messesesi olan niversite umumi bir krsye benzer. Oradan sylenen ve sylenecek olan szlerle ilgilenen ve bunlarn kendi istekleri ynnde olmasn isteyen iktisadi, siyasi trl teekkller bulunabilir. Devlet fikri mahs olan totaliter rejimler mstesna, demokratik rejimlerde de siyasi partiler ve byk menfaatler salayan ilmi aratrmalar dolaysyla yakn zamanlarda hatta iktisadi teekkller, kendi isteklerinin niversitenin ilmi almalarna esas tekil etmesini isteyebilirler. niversiteler tarihi, bu hallerin ve neticelerinin ackl rnekleri ile doludur. Bu vaka, akademik hrriyeti zaruri klan ve ok kr artk tarihi olan bir sebeptir. Ne bu sebepten, ne de niversite mahza muhtar olsun diye deil, akademik hrriyet, niversitenin yukarda anlatmaya altm tamamyla objektif olan vazifesini yaparken, tek olan hakikat normuna ancak ve ancak tam hrriyet iinde bal kalabilecei iin lazmdr. niversite muhtariyetini zaruri klan asl sebep ite budur. Bundan dolaydr ki, bir buuk asr nce demokratik devlet messesesi, yaratc ilmin hrriyet iinde hi bir engele rastlamadan gelimesini ve ileride vazife verecei istidatl vatandalarn demokratik bir ruh iinde yetimelerini, sosyal hayatta tedavle srlen fikirlerin objektif bir szgeten geirilebilmelerini salayan ve daima hakikati aklayan, tarafsz ve akademik hrriyete sahip niversiteler kurmay ve onlar mahiyetleriyle badaamayan her trl tesirlerden korumay en mmtaz vazifelerinden biri saymtr. nk bu hrriyetin deil zedelenmesinden, hatta incinmesinden doan zararn kolay ve abuk giderilemedii,

57

nesiller boyunca srd ac ac anlalmtr. Bu arada, mali muhtariyeti olmayan niversitenin gerek muhtariyete sahip olamayaca hakknda eskiden Bat memleketlerinde ok tekrarlanan fikrin de esasnda doru olmad belli olmutur. nk niversite, amme menfaatine hizmet eden bir messesedir. Vatandalarn fikri seviyelerini ykseltmek, istidatl, liyakatli genlere yksek tahsil vermek devletin en asil vazifelerindendir. Bu vazifeyi devlet niversiteye emanet etmitir. Bundan dolay da btesinden daima niversiteye bir denek ayrr. Fakat devletin niversiteye emanet ettii vazife, biraz nce de akladm mahiyeti dolaysyla, muhtariyeti istilzam ettirdii iin, mali yardmla niversite muhtariyeti arasnda bir ilgi yoktur. Nitekim bu gn Avrupa 'da devlet yardm grmeyen niversite de kalmamtr. phesizdir ki, niversite muhtariyeti bir anlay meselesidir. Efkar umumiyeyi o anlaya ulatrmak da niversitenin zerine den ilerdendir. Fakat akademik hrriyet nedir? Bu sadece niversitenin kendi bana buyruk olmas m demektir? Bence hayr. nk niversite muhtariyeti veya akademik hrriyet demek, niversitenin politik tesirler dnda kalmas, ynetim, retim ve ilmi aratrmalarnn istikamet ve neticelerinin ne olmas gerekeceini bildiren aykr telkinlere uymamas, hi bir pein hkme kaplmadan mcerret hakikatleri aratrmas ve yaymas demektir. Acaba bu hrriyetin hi mi snr yoktur? Akademik hrriyetin de elbette bir snr, ama iten ve derinden bir snr vardr. Bu snr o hrriyete sahip olmak iddiasnda bulunan messesenin milli varlk iinde yklendii sorumluluu derinden duyabilmesidir. u halde niversite faaliyetinin esas, ilmin hrriyet iindeki hayatiyetidir ki, bu da niversite mensuplarnn mesuliyet duygularna baldr.

Sayn bayanlar, baylar: Buraya kadar ki szlerim modern niversite messesesi iin en ehemmiyetli telakki ettiim hususlar aklayarak niversitemizin vazife ve mesuliyet telakkisini belirtmek iindir. nk bizim niversitemiz de, kurulu amac, tutumu ve stats bakmndan modern bir niversitedir. Fakat acaba niversitemiz bu ileri baarmaya muktedir midir? niversite mensuplarnn, bizim, kendi kendimize her zaman sorduumuz bu suali, burada huzurunuzda da aka soracak ve cevaplandrmaya alacam. Byle olmasa da vakit vakit efkar umumiyede, umumi ve hususi toplantlarda niversitemiz buna benzer suallere muhatap olmaktadr. Evvela unu belirteyim ki, bizim duyduklarmzdan ve okuduklarmzdan, anlayabildiimiz, niversitemizin, varsa, kusur veya noksanlarn en iyi bilenlerin, yine niversite mensuplar olduudur. Temiz dileklere makrun olan her trl tenkidi, uyartc olduu iin, niversitemiz kranla karlamaktadr. lim objektiftir. En byk alim bile hakl bir delil karsnda eilir, hatta yalanan bir alim de ilmi canlln bu kabiliyetine sahip olabildii nispet ve mddete muhafaza edebilir. Bu uurun gelimesine alan bir messesenin mntesibi olarak benim yukarda vazettiim suale vereceim cevabn samimiyetinden phe edilmeyeceine eminim. Hayr, niversitemiz yklendii vazifeyi arzu ettii gibi baaramamaktadr. nk bir ok bakmlardan baaracak

58

durumda deildir. Fakat hemen ilave edeyim ki, bu mutlu vazifeyi baarmak yolundadr ve o yolda imkanlarna gre ok da ilerlemi bulunmuyor. Geen ders yln atktan sonra da memleketin muhtelif yerlerinden, aydnlarmzdan, niversitemizin fakltelerinde yetimi, resmi ve hususi vazifeler yklenmi ve niversiteden memlekete gelecek hayra inanm olan, ounu tanmadm vatandalardan, ierisinde yabanc dil retimi, pratik kurlar, niversite sitesi, botanik ve deneme bahelerinin kurulmas gibi ehemmiyetli meselelere dokunan mektuplar ve tavsiyeler aldm. Onlara niversitemize kar besledikleri iyi duygular iin burada teekkr eder, niversitemize kar olan hayr alakalarn devam ettirmelerini rica ederim. niversitemizin ykselmesi iin hi bir gayretin esirgenmediini temin etmek isterim. Fakat u hakikati da haber vereyim ki, eksikliklerini hissettiimiz ve hissettiimiz iin de giderilmesine, dzenlenmesine kanaat getirdiimiz eylerin hepsi mmkn, hi olmazsa hemen mmkn sanlmasn. niversitemiz henz be yandadr. Bu kadar gen olan, daha aranma ve kendi kendini bulma devresinde bulunan bir messesenin sadece bu gn baarmaya urat iler bile takatinin ok stndedir. niversitemizin ykselmesi, muasr niversitelerin seviyesine abuk ulamas iin titiz bir dikkat ve itina ile hazrlanmas ve gerekletirilmesi gereken hususlar ve her yl ta ta stne koyarak yaplmas lazm gelen tesisler vardr. Onlardan imdilik en ehemmiyetli saydm n syleyeceim. Bunlardan birincisi, niversite uurudur. Bunu, niversitenin yazl olmayan kanunu diye ifade edebilirim. Bu kanunu, niversite ailesi, yani retim yeleri ve renciler tedvin eder. Bu uur niversitemizde taze bir filiz gibi srm ve kklerini btn fakltelerimize ulatrmtr. Bunu sayn meslektalarmn himmetlerine ve renci birliklerimize borluyuz. niversite zihniyetine bal sayn meslektalarmn ihtimamlaryla kuvvetlenecek olan bu uur, niversitemizin istikbalini kuracaktr. Bu uura k ve yn veren kanunumuzun lzum gsterdii tzk ve ynetmelikler hazrlanmtr. Fakat yle sanyorum ki kanunumuzun derpi ettii, nceden bilinmeyen ve ancak fakltelerin geliimi ile meydana kan meselelerin hepsi henz bir yol olsun devrini tamamlam deildir. Her mesele, hele gelecek iin rnek ve gelenek olacak mesele, hususi bir itina ile ele alnmak ve zlmek zorundadr. Faklte ve niversite kurullarmz sabrlar tkenmeden gece yarlarna kadar uratran ve niversitemizin geleneini kuracak olan bu almalarmza nmzdeki yllarda da evkle devam edeceiz. renci birliklerimizin mmkn olduu kadar yakndan takip ettiim almalarn da burada veceim. Btn almalar, meselelerini ele allar, objektif tartmalar ve tartmalarndaki toleranslar, ynetim kurullar seimlerinde kullandklar demokratik usuller, ciddi gayeler urunda gsterdikleri birleme zihniyeti ve bu birlemeyi gerekletirebilmeleri, rencilerimizin niversitede bal kalacaklar esaslar iyi anladklarn gstermektedir. Ancak btn bu almalarn kendilerine unutturmamasn istediim baz eyler de vardr. Bildiimiz gibi niversite ve ilim hayat, her eyden nce, insann kendini, kendi abalaryla kurmas demektir. nk ahsi ilgi ve almalarn yerini tutabilecek hi bir yetime

59

vastas bu gne kadar kefedilmi deildir. Bu sebepten, bu gayretlerinde de onlara yardmc ve rehber olmak, bize de dmektedir. Onlarla el ele verecek fikri sahada gerei gibi almamak denen byk terakki dman ile devaml mcadele edeceiz. niversitemizin yakn gelecekteki gelimesi iin ok ehemmiyetli terakki ettiim ikinci nokta da, niversite retim yeleri kadrosunun alt kademeden geniletilmesi meselesidir. Btn fakltelerimizde Doentlik kadrolar geniletilmeli, her ilim dalna mensup eylemli eylemsiz doentler oalmaldr. Onlara iyi yetimeleri, fazilet ve ilmi iktidar snrlar iinde meru, hatta ok lzumlu olan rekabet imkanlar hazrlanmaldr. Bylelikle ancak hem bugnk niversitelerimizde, hem de yakn bir gelecekte memleketimizin baka yerlerinde kurulmas gereken niversitelerde krslerin yetikinlere emanet edilebilmesi ile ilmi ehliyet seleksiyonu salanabilir. Doentlerimizin ilmi almalarnda l, dnya ls olmaldr. Bu hem onlarn baars iin bir anahtar, hem de niversitelerimizin yarn iin bir garantidir. Kanaatimce niversite davasnn dm noktas Doentlik messesesidir. niversitemiz imkan iinde bu konuya gereken ehemmiyeti vermektedir. retim yelerimizin yabanc memleketlerde mesleki bilgi ve grglerini artrmak iin niversitemize ayrlm olan 25 kontenjan, fakltelerimize taksim edilmi ve btn doentlerimizin mnavebe ile istifadeleri temin edilmi bulunmaktadr. Daha da artrmaya alacamz bu kontenjandan ve yabanc memleketlerde almakta olanlar dndke alacak olanlardan, yeni ders ylnda da faydalanmalarn doentlerimize tavsiye ederim. nc nokta da niversitemizin tehizi, maddi gelime imkanlarnn bir an nce salanmas meselesidir. Geen ders ylnda, kltr hayatmzda eski ve erefli bir mazisi olan Siyasal Bilgiler Okulunun bir Faklte halinde niversitemize balanm bulunmas ile, niversitemiz bugn sekiz Faklte olmutur. Bu birleme senelerden beri akademik esaslara gre yneltilen Siyasal Bilgiler Fakltesi iin olduu kadar niversitemiz iin de pek isabetli oldu. nk son zamanlarda eski dnya niversitelerinin ou Siyasal Bilgiler Fakltemiz gibi sosyal ilimlerle uraan fakltelerin lzumunu duymular ve byle bir faklte kurmak yolunu tutmulardr. Siyasal Bilgiler Fakltemiz iyi mcehhezdir. Hukuk, Dil ve Tarih Corafya Fakltelerimizin de binalar iyidir. Bununla beraber Dil ve Tarih Corafya Fakltemizin Kitapl yaplamamtr. lahiyat Fakltemiz Hukuk Fakltesinde misafirdir. Fen Fakltemiz Gazi Enstitsnn bir kesine snmtr. Tp Fakltemiz Hfzshha Enstits, Glhane ve Numune hastahanelerinde glkle barnmaktadr. Ziraat ve Veteriner Fakltelerinin de Enstitleri yeni tesis ve ilaveleri gerekmektedir. leri memleketler, endstri, tarm ve dier istihsal kollarndaki byk ilerlemelerle kavutuklar iktisadi refah, byk lde bunlarn benzerleri olan fakltelerde yaplan ilmi aratrmalara borludurlar. Bu fakltelerde uyulmas, uygulanmas gereken retim ve ilmi aratrma metotlar, zel tesislere ve cihazlara lzum gsterir. Bunlar temin edildikten sonra da verimli olarak alabilmeleri iin kritik alma itiyad, meleke ve zaman ister. Bu 60

fakltelerimiz iin lzumlu bina ve tesislerin temininde gecikmi olmamz, onlar gerei gibi gelime imkanndan mahrum brakmaktadr. Misafir vaziyetinde bulunan fakltelerimiz iin byk bir mahzur da, bugnk bulunduklar yerlerin skntl ve elverisiz artlarndan doan ve fakltelerimizi hi bir suretle tatmin etmeyen alma usullerinin kklemesi tehlikesidir. Fen ve Tp Fakltelerimizi, biran nce sadece maksatlarna uygun binalara kavuturmal ve yerletirmeliyiz. niversitelerimizin ba Sayn Milli Eitim Bakannn, Fen Fakltemizin, istasyon arkasnda yaplmakta olup bir ka yldr istifade edilemez halde bulunan binalara yerletirilmesi hususunda yapt gzel teebbsn bir an nce gereklemesi temennisini izhar ederken kendilerine peinen teekkr vazife bilirim. phesizdir ki, bina ve binalarn bugn pahal olan cihazlarla tehizi, bir para meselesidir. Fakat modern niversiteler, maalesef pahal messeselerdir. Bundan dolaydr ki, Avrupa'da eskiden kendi ya ile kavrulan niversitelerin hepsi artk devlet niversitesi olmutur. Bat niversitelerinin bazlarnda yaplan ilmi aratrmalar iin kurulan tesis giderlerini, devlet deil, bir ka devlet birlikte deyebilmektedir. Ne kadar skntl ve dar durumda olursak olalm, niversitelerimizi kurmakta gecikmemeli, bu uurda en byk fedakarlklara katlanmadan ekinmemeliyiz. Unutmamalyz ki, sahip bulunduumuz en byk hazine, milli zekadr. Onun ilenecei yer de niversitedir. Beinci ders ylmz, feyizli ve uurlu olmas dilekleriyle ayorum.

61

62

PROF. DR. EKREM RT ZMEN REKTR (1951-1953)

1315 ylnda Selanikte domutur. 1338 Halkal Yksek Ziraat Okulundan mezun oldu. 29/10/1933 Yksek Ziraat Enstits Stlk ubesi efliine atand ve 27/02/1936 ylnda Yksek Ziraat Enstits Doentliine atand. 01/10/1943 ylnda Yksek Ziraat Enstits Profesrlne atanmtr. 1951-1953 yllar arasnda iki yl Rektrlk yapmtr. Ankara niversitesi Ziraat Fakltesi St ve Mamul Krss Profesr iken, 24/12/1967 ylnda vefat etmitir

63

1951-1952 RENM YILI AI KONUMASI

Sayn misafirlerimiz, deerli arkadalarm ve sevgili renciler:

Bugn, Byk Millet Meclisinin de al dolaysyla bu toplantmzda meguliyetlerinden tr bulunamayacaklarn bildiren Sayn Cumhur Bakanmz, niversitemizin yeni ders ylnn btn retim yeleri ve renciler iin baarl gemesi temennilerini ibla beni memur etmilerdir. Szlerime balamadan nce kendilerine niversite ailesinin teekkrlerini arz etmeyi bir vazife bilirim. 1946 yl Hazirannda zel bir kanunla kurulan Ankara niversitesinin altnc ders yln ayorum. Bu mutlu gnmze yksek huzurlaryla eref veren sayn misafirlerimize kranlarm sunar ve hepinizi sayg ve sevgi ile selamlarm. niversitelerde ders yl balanglarnn kutlanmas, Bat memleketlerinde olduu gibi, bizde de bir gelenek halini almtr. Geleneklerin umumiyetle milli hayatta byk yeri ve nemi vardr. niversite gibi byk ilim messeselerinin hayatnda ise bu geleneklerin bilhassa kymeti bulunmaktadr. nk ilim yalnz maddi vastalardan meydana gelmi bir evrede deil, ayn zamanda manevi bir atmosfer ierisinde geliebilir. Trk milleti, bundan yz yllarca nce, byk bir dnya parasna hkmeden bir devlet kurduu zamanlarda, devrin en yksek ve en verimli ilim messeselerini de yurdun drt bucanda tesis etmekten geri kalmam, bylece ilmin insan hayatnda, medeni cemiyet milletlerde tad byk mevkii, derinden takdir etmi olduunu belirtmitir. lme kar beslenen byk sevgi ve ilgi dolaysyla milli hayatmzda sevinle karlanan bu mutlu gnmzde konuurken, evvela niversitelerin mahiyet ve vazifelerinden ksaca bahsedecek ve sonra da niversitemizin durumunu ve kuruluundan itibaren yaplan balca almalarla bu gnk ihtiyalarn belirtmeye uraacam. Bilindii gibi ortaa niversiteleri zamann ilimlerini olduu gibi nakleden, fakat buna yeni bir ek katmak iin byk bir ceht sarf etmeyen teekkllerdir. O zamanlar Avrupada belirli sebeplerle kurulan bu messeseler daha ok Hristiyanla bal ve kiliselerden kaynan alan fikir cereyanlarnn merkezi roln oynamakta idiler. Osmanl mparatorluunun muhtelif yerlerinde kurulan ve o devir ilminin her tarafa yaylmasn salayan medrese dediimiz teekkller de bu eit birer messese idiler. Zamann ilerlemesiyle muhtelif alanlarda meydana gelen bir ok deiiklikler ve bunlara paralel olarak doan fikir hareketleri, Avrupada niversitelerin mahiyet ve grevleri zerinde de tesirlerini gstermi ve bunun neticesinde, muhakkak ki uzun mcadelelerden sonra, bu gnn zihniyetine uyan 64

zamanmz niversiteleri meydana gelmitir. Bunlarn en esasl vazifeleri ve evvelkilerden en bariz farklar, evvelemirde devrin ilmini sadece bir nesilden dierine ulatran birer nakil olmak deil, memleketlerin eitli artlarna, dnya ihtiya ve aplarna gre trl sahalarda yeni inceleme ve aratrmalar yapmaktr. Bu aratrmalardan elde edilen neticeler, gerekli yaynlarla btn dnyaya mal edilme, bylece hem iinde bulunduklar memlekete ve hem de insanla yararl bir hale sokulur. niversiteler, medeniyetin douunda ve gelimesinde yer alan en nemli teekkller olduuna gre, bu irfan ocaklarnda, oralara kaytl olanlardan baka, eitli zaruret ve sebepler yznden yksek tahsil imkanlarna malik olmayarak bu nimetten mahrum kalan vatandalar da faydalanma frsatn bulabilirler. Bu sebepten yabanc memleket niversitelerinde ayrca enstitler, teknik kurslar ve saire alm ve bylece niversitelere devam imkan bulamayan kimselerin kendi alma alanlarna ait bilgileri, niversitelerde grevli yksek deerde ilim adamlarnn tecrbe ve malumatlar ile arttrlmak yoluna gidilmitir. Bundan baka eitli konferanslar, halk yaynlar ve saire ile memleketteki fikir seviyesi ve itimai sorumluluk duygularnn gelitirilmesine imkan hasl olmu ve trl sebepler yznden inkiaf frsatn bulamayan ferdi kabiliyet ve zekalarn da cemiyet iin heder olmamasna gayret edilmitir.

Sayn bayanlar, baylar: Medeniyetin balca kaynaklar diye de vasflandrabileceimiz bu gnk niversiteler, her eyden evvel yaratc messeselerdirler. Memleket ve insanlk iin mhim olan balca problemleri ele alp inceleyerek neticelere varamayan ve yalnz mevcudu tekrarlamakla yetinen messeseler belki birer mektep saylabilirler. Fakat bugn kavranan manasyla niversite deildirler. Bu sebepten, niversitelerde retim, ilmi aratrmalarla birlemi, Enstit ve laboratuvar almalaryla el ele vererek birbirlerini tamamlayan iki esas unsur olmulardr. Metodik almasn bilen ilim adamlarnn nezareti altnda ta mektep sralarndan itibaren ilmi hakikatleri bulmaa ve onlar retmeye alan ve bu yolda zihinlerini yorarak yetien nesiller, teebbs fikrine sahip, kabiliyetli ve hr fikirli insanlar olarak hayata atlrlar. Zamanmz niversitelerinin en esasl vazifesi de, rencilerini salam dnceli, hakikat sever, bilim anlay kuvvetli, ayn zamanda metodik almasn bilen genler olarak yetitirmektir. Bunlar zel teebbsleri baarmaa, alacaklar cemiyet vazifelerini liyakatle yapmaa muktedir insanlar olarak hazrlamak, niversitelerin balca gayeleri arasndadr. niversiteler bir memlekette milli eitimin de merkezidir. Buralardan feyz alan kabiliyet ve kudretlerin vasflar ne kadar yksek olursa, o memleketteki dier retim messeselerinin verimleri de ayn derecede artar. niversitelere gelecek yeni kabiliyet ve taze enerjiler, o merkezlerin daha nce yetitirmi olduu kudret ve

65

kabiliyetlerin seviyeleri nispetinde deerli ve yetikin olurlar. Bu itibarla niversiteler bir memleketteki irfan hayatnn asl kaynan tekil ederler. niversiteler, bir memleketin sosyal hayatnda byk hizmetler yaptklar gibi, ekonomik kalknmasnda da nemli iler grrler. Muhtelif enstit ve laboratuvarlarda yaplan aratrmalarla o memleketin hakiki varln ortaya koyarlar. Kaynaklarn ilmi bakmdan inceleyerek deerlendirirler ve bu neticelerin, Ziraat Endstri ve yer alt servetlerinin gerei gibi iletilmesinde faydal olmasn salarlar. Hatta btn insanla yarayacak yeni bulular ok defa memleket snrlarndan darya bile tarlar. Bu sebepten niversiteler, ekonomik ve sosyal hayatn k kaynaklardr. Btn bir memleketin her alanda ilmi zihniyete uygun bir ekilde gelimesine nclk etmektedirler. Bu konudaki mtalaalarm hlasa etmek icabederse, memleketlerin trl artlarna ve millet psikolojilerine gre baz ayrlklar ve zellikler gstermeleri tabii olan zamanmz niversitelerinin eitli vazifelerini u suretle toplamak mmkndr: Mevcut ilmi mktesebatn muhafaza ve idamesi, yeni aratrma ve bulularla ilimlerin gelitirilmesi, renci yetitirilmesi ve nihayet memleketin sosyal, kltrel, ekonomik hayatna bir nevi dima vazifesini grmesidir. lmi mktesebatn muhafaza ve idamesi, metodik almalar yannda bilhassa niversitelerin zengin ktphaneler kurmalar ile mmkndr. Bunlar niversitelerde alanlar kadar, dier irfan messeselerinin de faydalanmalarna sunulur. Balca milli hazineleri tekil ederler. Bu bakmdan burada yeni kurulmakta olan niversitemizin kitaplklarn, elde mevcut imkanlara gre zenginletirmeye almann balca vazifelerimiz arasnda bulunduuna iaret etmeden geemeyeceim. Bilindii gibi, zamanmz niversitelerinde ayrca, inceleme ve aratrmalar yapabilmek bakmndan lzumlu enstitler, laboratuvar klinik ve iletmeler tesis edilmi ve bunlarn gerekli alet ve cihazlarla tehizi iin hibir masraf ve fedakarlktan kanlmamtr. lim pahal, fakat o nispette de deerli bir metadr. stn bir millet olarak yaayabilmek iin lzumlu olan her vasta, ancak bilgi ile temin edilir. lme dayanarak giriilen teebbsler, ancak o temel zerine kurulan messeseler payidar olur. Bilhassa tabii kaynaklar gerei gibi deerlendirilememi, milli ekonomisi geri kalm memleketlerde, niversitelerin bu bakmdan vazifeleri ok byktr. Bu itibarla yabanc memleketlerdeki asrlk benzerliklerine baknca henz ok gen olan niversitemizde laboratuvar, klinik ve iletmelerimizin trl noksanlarn gidermeye uramak ve baz fakltelerimize esasl bir alma saha ve imkan temin etmek, hem memleketimizin menfaati, hem yetien genlerimizin istikbali ve hem de niversitemizin gelimesi iin byk bir zarurettir. Ayrca ada niversitelerde rencinin yetitirilmesi iin zengin bir retim kadrosu bulunmakta, yalnz bir ilim kolunda bile ok sayda profesr almakta, bilhassa doent, asistan gibi yarnn kymetli ilim adamlar olarak yetiecek gen elemanlara geni lde yer verilmektedir.

66

Gen eleman saysnn okluu, yalnz ilmi yardmclarn fazlal dolaysyla ilerin daha kolaylkla yrmesini salamakla kalmaz, bilhassa yksek kademeler iin aralarnda en liyakatlilerini seebilmek gibi bir imkan hazrlamas dolaysyla nem tar. Onun iin niversiteler, ilim kadrolar itibariyle ok zengin tutulmalar gereken messeselerdirler. niversitemizde de ayn zihniyetle hareket edilerek bu kadroyu mmkn olduu kadar kuvvetlendirmeye almak messesenin yarn iin bir mecburiyettir. niversitelerin, memleketin sosyal, kltrel, ekonomik hayatnn dima olmak bakmndan zerlerine aldklar vazifenin nemi ise meydandadr. Bnyesinde trl bilginleri toplayan, her nevi alma ve aratrma imkanlarna sahip olmas icabeden bu messeseler, gerek bulunduklar memlekete, gerekse btn insanla hayr dokunacak bulular, fikirleri ortaya koymakla esasl hizmetler grrler hususiyle hkmetten geni lde mali yardm gren devlet niversitelerinin, memlekete kar bu bakmdan yklendikleri grevler ok byktr. Sayn dinleyicilerim: Buraya kadar verdiim izahat ile zamanmz niversitelerinin mahiyet ve vazifelerini ksaca belirttiimi sanyorum. imdi de yksek msaadenize dayanarak niversitemizin grevlerini toplu olarak aklamaya alaym: Vazifelerimizin bata geleni hi phesiz milli ideal ve byk inklabmzn temelleri zerine dayanan bir alma sistemi ile, iinde yaadmz devrin realitelerini kavrayabilen ve bunlar zerinde isabetli fikirler yrtebilen milli karakter ve fazilet sahibi, vatanperver Trk genlerini yetitirmek, bylece onlar ideallerimizin baarc ve Trk inklaplarnn azimli koruyucular haline getirmektir. Ksa bir zaman iinde vuku bulan byk dnya sava sonunda insanlk hala zlediimiz ve hasretle beklediimiz huzura kavuabilmekten ok uzaktr. Trl ideolojiler ve fikir cereyanlar ortasnda bunlara gerek deerlerini verebilecek, milli menfaatlerimize ve insanla en uygun olan milliyeti dnya grn ruhlarna ve dncelerine sindirmi vatanda kltelerini yetitirmek, niversitemizin en mhim vazifesini tekil etmektedir. Ankara niversitesi be yln bitirip bir ok noksanlarna ramen baarl saylabilecek, hayatnn daha verimli gnlerine adm atarken, yetitirdii Trk genlerinin, eitli bilgilerle birlikte, kuvvetli ve yksek bir milli terbiye edindiklerini de iftiharla belirtmek isterim. niversitemiz bu yoldaki gayretlerine bundan sonra da azimle devam edecektir. niversitemiz, gnlk politika cereyanlarndan, her an deien aktalitelerden uzak kalarak yalnz hakikatin peinden koan ve sosyal olaylar ilim altnda objektif olarak aydnlatmaa alan bir teekkl halinde kalacak, bilhassa bu tavr ve zihniyeti ile memlekete faydal olacaktr. Bu bakmdan, millete benimsediimiz demokrasi davasnda niversitemize den vazifenin nemini kaydetmek isterim. niversitemizin bu yolda kendi payna deni gerekletirmeye almaktan baka bir gayesi bulunmamaktadr.

67

Vazifelerimizden birisi de uzun yllar muhtelif sebepler yznden geri kalm olan yurdumuzda sosyal, kltrel ve ekonomik sahalarda hala sahipsiz duran bir ok memleket konularn ele almak suretiyle milli kalknmamza gereken hizmeti yapmaktr. Bu bakmdan aziz yurdumuzun malik olduu tabiat hazinelerinin mahiyet ve deerlerini trl alma ve aratrmalarla ortaya koyarak geri kalm iktisadmz ileri memleketler seviyesine ulatrabilmek iin lzumlu yollar gstermek niversitemizin esasl vazifeleri arasndadr. Bundan baka milletleraras bilim aleminde nemli almalaryla temayz etmi bilginlerimizin saysn arttrmak da hedefimizdir. niversitemizin, ileri memleketlerdeki emsallerinde olduu gibi, medeniyetin ilerlemesine insanln hazine olan alma ve bulular ile dnyada n almas lazmdr. Bu yoldaki baarlarn erefi phesiz yalnz messesemizin deil, memleketin de erefi olacaktr. Benzerlerine kyasla ok ksa bir mazisi olmasna ramen, niversitemiz bu yolda her an ilerlemektedir. Yalnz sava meydanlarndaki kahramanlk ve zaferleriyle deil, vaktiyle yurdun her tarafnda at ilim ocaklar ve bu gn bile insanln hayranln eken saysz abide ve eserleri ile takdirler toplam bir milletin yksek seciyeli fertleri olarak bu yolda gereken hamleleri yapacamza gvenimiz vardr.

Sayn Bayanlar, Baylar: Buraya kadar verdiim izahat ile niversitelerin balca fonksiyonlarn ve bize den nemli vazifeleri vaktin msaadesi nispetinde tebarz ettirmeye altm. imdi de niversitemizi tekil eden sekiz fakltenin durumundan, yaplan ilerle ihtiyalarmzdan bahsedeceim. niversitemizde halen (15)i yabanc olmak zere (153) Profesr, (87) Doent ve (239) Asistan bulunmaktadr. Dier memleketlerdeki benzerleriyle mukayese edilince, olduka mtevaz olan bu retim kadromuzda, nce de iaret ettiim gibi bilhassa Doent ve Asistan saylarnn artrlmalarna nem vermekte ve elimizdeki imkanlar lsnde bu kadrolar kuvvetlendirmeye almaktayz. Baz fakltelerimize yabanc memleketlerden, sahalarnda baarlar ile tannm ilim adamlar getirmek suretiyle de aratrma ve retim almalarmz kuvvetlendirmekteyiz. Nitekim bu maksat iin lahiyat Fakltesine bir tefsir profesrnn getirilmesi iin teebbslere geildii gibi; dier fakltelerimizin eitli kollarna da 1952 ylnda mali imkanlarmz elverdii takdirde lzumu kadar yabanc profesr getirmeyi istemekteyiz. niversitemizde kuruluundan itibaren bu gne kadar 66 gencimiz eitli konularda aratrmalar yapmak suretiyle, Doktora almalarn bitirmi ve Doktor unvann almlardr. 53 gencimiz de ayn ekilde habiltasyon alma ve

68

imtihanlarn baar ile tamamlayarak muhtelif krslere Doent olmulardr. Doentlik kadrolarmzda alan (26) arkadamz da ilmi liyakatlerini ispat ederek akademik derecelerin en ykseini tekil eden profesrlk payesine ykselmilerdir. Kanun hkmlerine gre cereyan eden bu ykselmelerde, niversitemiz profesrler kurullar ve senatomuzun her bakmdan gereken hassasiyeti gsterdiini ve messesemizin istikbalini bu dikkat ve alakada grdn bu vesile ile de ayrca belirtmeyi bir vazife telakki ederim. Bilindii gibi, memleketimizde yksek okul ve niversitelere rabet gittike artmaktadr. niversitemize yaplan mracaatlarn says da ayn ekilde ykselmektedir. Bu gn muhtelif fakltelerimizde okuyan renci says (1434) kz ve (6495) erkek olmak zere (7938)dir. 1950-1951 ylnda niversitemizin eitli fakltelerinde ise (938) gencimiz mezun olmutur. Memleketin drt bucana dalarak devlet hizmetinde trl vazifeler alacak bir ksm genlerimizin, bu vazifelerini byk bir gayret ve azimle yapacaklarna gvenimiz olduu gibi, zel teebbsleriyle hayatlarn kazanmak yolunu tutanlarn da ilerinde muvaffak olacaklarnda phemiz yoktur. almalarmzn en kymetli ls olan ilmi yaymlarmza gelince: niversitemizin kuruluundan bu gne kadar ok ksa bir zaman gemi olmasna ramen hi de kmsenmeyecek bir durumdadr. Byk bir emek mahsul olan bu eserlerin kymetleri, her ne kadar saydan ziyade asl muhteviyatlarnn deerleriyle llrse de srf bir fikir vermek iin bu mddet ierisinde fakltelerimizde yaynlanan ve yaynlanmak zere hazrlanan eitli ders kitaplar says 259, aratrma ve monografiler says 300 mtecavizdir. Messesemiz, dnya niversiteleriyle de kitap mbadelesine nem vermekte ve yaynlarmz buralara gndermekteyiz. Bunlar arasnda orijinal olanlar, yabanc dillerde zetlenmekte ve bu suretle dnya milletlerinin istifadesine sunulmaktadr. retim yelerimiz, ilmi almalarn neretmek suretiyle hem genlii yetitirmeye ve hem de millete hizmet etmeye gayret ettikleri gibi muhtelif mevzularda vermi olduklar mteaddit konferanslarla da halk tenvir yoluna gitmilerdir. Kymetli vakitlerinizi fazla igal etmemek iin buna benzer yaplan daha baz ileri burada sylemekten vazgemeyi muvafk grmekteyim.

Sayn dinleyicilerim: lim ve teknik, dev admlar ile ilerledii devrimizde, ileri gitmi memleketlerdeki almalar yerlerinde grmek ve bylece grg ve bilgilerini arttrmak gayesiyle daha ziyade gen retim yelerimizi imkan bulduka muayyen mddetler iin buralara gndermekteyiz. Mspet ilimler alannda her gn vuku bulan bir yenilii kavramak, ileri memleketlerin alma tarzlarn, enstit, laboratuvar, klinik ve iletmelerini yerlerinde incelemek, oralarda bir mddet almak ve bu suretle yalnz kitap

69

malumat ile iktifa etmemek, niversitemiz ilim yelerimiz iin de bir ihtiya, hatta bir vazifedir. Buna binaen, lahiyat Fakltemizden maada dier fakltelerimizde bir ksm arkadalarmz, Avrupa ve daha ziyade Amerikaya ya Maral yardmndan faydalanmak veya zati fedakarlklara katlanmak suretiyle gitmiler, bylece altklar ilim sahalar iin byk faydalar salamlardr. Bundan baka niversitemizin dier bir ksm ilim yeleri de yaz aylarndan istifade ederek memleket iinde ve dnda inceleme gezilerine ktklar gibi, muhtelif fakltelerimize mensup arkadalarmz da yabanc memleketlerde yaplan beynelmilel kongrelere itirak etmilerdir. lim yelerimiz, ecnebi memleketlerdeki toplantlara itirak etmeyi lzumlu grmekte ve ilmi teekkllerle her trl mnasebeti arttrmay bir vazife bilmektedirler. te btn bunlarn neticesinde muhtelif fakltelerimize mensup bir ksm arkadalarmz, ileri memleketlerdeki ilmi cemiyetlere, kongrelere ye seilmilerdir. Fakltelerimizin ihtiyalarna gelince, burada kurulu halinde olmann yaratt duruma iaret etmek isterim. Bilindii gibi, niversitemiz gentir, yeni gelimektedir. Bundan baka geen harp yllarnn sebep olduu mali zorluklar, bu gelimeyi byk lde engellemektedir. Fakat buna ramen, millete fedakarlklarda bulunmak ve barnda yer alan ilim messeselerini her trl imkanlardan faydalanarak gelitirmek de memleketimizin vazifesi ve erefidir. Bu ihtiyalarn balcalarn ksaca toplamak gerekirse, ilk nce Tp Fakltemizin bu gnk mkl durumuna bilhassa iaret etmeyi lzumlu grrm. Bilindii gibi bu Fakltemiz esasl bir binaya sahip bulunmamakta, halen Refik Saydam Enstitsnn bir ksm ile Glhane ve Numune hastanelerinde almalarna devam etmektedir. Bilhassa snf darl yznden rencilerimizin tedrisatn bu gn laykyla yapamamaktan sarfnazar, son zamanlarda Glhane Hastanesinde tahadds eden durum da, huzurla almay gletirilmi bulunmaktadr. niversitemize kar mzaheretini esirgemeyen hkmetimizin, ciddiyetle ele alm olduu bu durumu pek ksa bir zamanda kesin olarak slah edeceini ve ellerine insan hayatn tevdi edeceimiz yarnn hekimlerinin iyi bir surette yetimelerini salayacan kuvvetle mit etmekteyiz. Milli iktisadmzn temeli olan ziraatmzda zerine nemli vazifeler alan Ziraat Fakltemizin bir deneme ve tatbikat iftliine ihtiyac vardr. Fakltenin ok yerinde olan bu dileinin bu yl ierisinde tahakkuk ettirileceine inanmak isteriz. Ayn vehile Veteriner Fakltemizin de muhtelif konulardaki almalarn daha iyi bir lde yapabilmek iin bir tatbikat iftliine ihtiyac bulunduunu belirtmeyi bir vazife bilirim. Vaktiyle iyi bir surette kurulmu olduklar halde geni tutulmamalar yznden Ziraat ve Veteriner Fakltelerinde bu gn bir snf laboratuvar darl

70

bulunmaktadr. Mali imkanlar elverili olduu takdirde bu durumun dzeltilmesi ve lzumlu dershanelerin yaplmas zaruri grlmektedir. Bu yl Fen Fakltemize tahsis edilen yeni binalarda gerekli inaatn yaplmasna ciddiyetle allmaktadr. Gazi Eitim Enstitsnde ok skk ve elverisiz bir durumda bulunan bu fakltemizin yeni binalarnda byk bir ferahla ve alma imkanna sahip olaca phesizdir. Bu imkan salamak suretiyle messesemize kar iten ilgisini izhar eden hkmetimize ve sayn Milletvekillerine niversite ailesi adna derin kranlarm sunmay bir bor bilirim. Bu fakltemizin dier bir ksm nemli noksanlarnn telafisi ve dolaysyla istenir ekilde alma imkanna sahip olabilmesi iin bir rasathaneye, botanik bahesine, akvaryum ile terraryuma ihtiyac vardr. lahiyat Fakltemiz henz gelime halindedir. Bu yl nc snf amak imkan hasl olmutur. Devlet matbaasnn boaltlarak yerine yurdun geirilmesi ve bunun igal ettii yerlerin fakltemize tahsisi, bize bina bakmndan gerekli inkiaf salamtr. Dil ve Tarih-Corafya Fakltemiz, be yl nce kurulmu bulunan Dou ve Bat Anadolu Aratrma stasyonlarnn bu yl daha verimli bir hale getirilmelerini derpi etmektedir. Bu fakltemizin bir nevi laboratuvar olan kitaplnda (150) bine yakn kitap ve yazmann muhafazas ve bundan beklenen faydann salanabilmesi iin gerekli hususlarn temini icap etmektedir. Mevcut fakltelerimiz arasnda en nce kurulmu olmasna ramen Hukuk Fakltemizde, ok nemli olan kitapln her gn artan ihtiyalar karsnda geniletilmesi ve alt enstitnn trl noksanlarnn telafisi zaruri grlmektedir. Siyasal Bilgiler Fakltemiz de ayn durumda bulunmakta, gerek kitaplnn ve gerek enstitlerinin noksan olan cihetlerinin telafisini, geliimi iin lzumlu bulmaktadr. Fakltelerimizin bu ihtiyalarndan maada niversitemiz bu yl, bizim iin ok nemli olan bir niversite matbaas kurmak niyetindedir. Bu sayede eitli eserlerimizi kolaylkla ve ucuz bir ekilde yaynlamak frsatn bulacak ve bizden beklenen hizmeti daha iyi bir surette yapm olacaz. Sunduumuz 1952 btesinde imkan bahedildii takdirde Rektrlk binasndaki mevcut tesislerden istifade etmek suretiyle, devlete byk bir mali klfet ykletmeden bunu tahakkuk ettirebileceimize inanmaktayz.

Sayn dinleyicilerim: niversitemiz zerine den nemli vazifeleri hakkyla yapabilmek iin phesiz devletin geni lde maddi yardmna muhtatr. Bu yalnz bizde deil ileri gitmi memleketlerin ounda da niversiteler, hkmetlerin byk mzaheretlerine nail olmular ve bu sayede istenen gelimeyi salamlardr. Bilhassa kurulu halindeki messeseler iin milletlerin katlandklar fedakarlklar byk ve srekli olmutur. Bu itibarla hkmetimizin 1952 btemizi tetkik ederken, Ankara niversitesinin halen gelime yolunda olduunu, baz 71

fakltelerinin byk ihtiyalar karsnda bulunduunu, imdiye kadar eitli sebepler ve bilhassa mali zorluklar yznden bir ok hususlarn temin edilemediini gz nnde bulunduracan ve gerekli fedakarlktan ekinmeyeceini mit ederiz. Ancak bu vesile ile unu da belirtmek isterim ki, niversiteler bir ok memleketlerde yalnz devletin maddi muzaheretine nail olmakla kalmazlar, ayn zamanda halkn da byk yardmlarn grrler. Bir ok kymetli ve yurtsever kimseler, en ulvi bir amme hizmetini gren ve memleket irfannn en nemli kayna olan niversitelere yurtlar, kitaplklar balamak ve armaanlar tesis etmek suretiyle eitli yardmlarda bulunurlar, bylece niversitelerin ilerleme ve gelimelerine hizmet ederler. Yabanc memleketlerde emsallerine ok rastlanan bu alakalar, milletlerin niversitelere kar besledikleri en iten gven ve ilginin canl bir ifadesidir. Hamiyetli ve ilim sever hemehrimiz Sayn Vehbi Koun byk bir himmet eseri olarak ve hibir fedakarlktan ekinmeyerek rnek denebilecek bir mkemmeliyette tesis ettii ve niversitemize hibe etmi olduu renci yurdu, bu eit hamiyet belirtilerinin memleketimizde de gzel bir numunesidir. Bunun, memleket irfanna hizmet bakmndan, dier varlkl yurttalarmza da rnek olmasn temenni ederim.

Sayn bayanlar, baylar: Dnce ve ifade hrriyetinin ncln yapm olan ve bugn de tefekkr serbestisinin milli hayatta ve insanlk camiasnda bayraktarln ifa eden niversiteler, bnyelerindeki bu hususiyet itibariyle, demokrasili millet hayatnn en messir teminatdrlar. nk demokrasi ve akademik ruh ve anlay birbirlerinden ayrlmayan iki mefhumdur. Terakkide, medeniyet nimetlerinden faydalanma da milletlere rehber olan messeselerin banda niversiteler gelmektedir. almalarn, vatan snrlar ierisinde her trl mdahaleden azade olarak ancak ilim altnda tam bir serbesti ierisinde yapan ve hadiseleri hakikat szgecinden geirmek suretiyle objektif olarak tahlil ve mtalaa eden messeseler, niversitelerdir. te bu sebepten niversiteler hemen hemen btn dnyada muhtar olmulardr. Cemiyetlerin tarih ierisinde zaman zaman gmldklerini grdmz uyuukluktan silkinmelerini salayan yine onlardr. Milletlere kalknma yollarn, istikbalinin saadet ve istikametini gsteren ana fikir ve esaslar hazrlayan niversitelerdir. Atatrk inklabnn en kuvvetli bir meyyidesi olan niversitemiz, milli menfaatlerimizin ve insanln menfaatine olan almalarn byk bir azimle yaparken yarnn kuvvetli mitler mjdeleyen ufuklar iin elinde tuttuu meale, bilgi mealesidir. Gen Ankara niversitemizin altnc ders yln baarl ve millet iin hayrl olmas dilei ile ayorum.

72

1952 1953 RENM YILI AI KONUMASI

Sayn byklerimizle muhterem misafirlerimiz ve kymetli arkadalarmla sevgili renciler!

Bugn niversitemizin yeni ders yl balamakta ve bu vesile ile atmzn altnda her yl olduu gibi yine toplanm bulunmaktayz. Muhtelif insan cemiyetlerinde nemli bir yer alan ananelerin, bilhassa niversiteler gibi ilim ile uralan ve ilim yaylan yerlerde tadklar deerler byktr. nk bu gibi messeseler yalnz yazl hukuk kaideleriyle deil, ayn zamanda ve hatta ondan daha mhim olarak zamanla kkleen esasl teaml ve geleneklerle geliip kemalini bulabilirler. te bu ananeye uyarak bugn gen Ankara niversitemizin yedinci ders yln aar ve bunun btn Trk Milleti iin olduu kadar Kurumumuz iin de uurlu ve verimli olmasn dilerim. Manevi ve fikri varlklarn sembol olan niversitelerde kullanlan bu mutlu gnde duyduumuz sevin byktr. Zira memleketin yarnn ellerine brakacamz Trk Genliini yeni bir yl ierisinde yurda hayrl olarak yetitirecek ve trl problemleri milletin ve insanln faydalanmasna sunacak olan niversitemiz, yeni alma devresine daha kuvvetli bir inan ve azimle balamaktadr. Bir milletin ileri cemiyetler nizamnda hr bir insan topluluu halinde canl, kudretli bir varlk olarak kalabilmesi iin her eyden nce medeni bir insan gibi yaama azmine ve uuruna sahip olmas lazmdr. te niversiteler bu yolda memleketlerine, hususiyle gen nesillere her zaman ba olmular ve bu erefli hizmetlerin daima bayraktarln yapmlardr. Medeniyet ilimden domu ve gdasn ondan almtr. lmin mihrak olan niversitelerin bu hayati grevlerini iyice anlam ve onlara gereken deeri vermi olan milletlerdir ki, tarihin muhtelif devirlerinde insan topluluklarnn her vakit n saflarnda yerlerini almlardr. Her trl ktln iinde barnp redii cehaletin karanlklarn syran ve geri zihniyeti yok etmek iin uraarak medeni insanlar halinde yaanacak yolu gsteren k, ilimdir. Bu aydnln belirdii, yurda ve dnyaya yayld yerler ise niversitelerdir. Tabiatn gizli kalm trl kudretlerinin srlarn zerek insanln faydalanmasna sunan biricik vasta, mspet ilmidir. Bunun da ana kayna yine niversitelerdir. te bu sebeplerden dolay, medeniyetin ilerlemesi, insanln gn getike daha byk bir refaha kavuabilmesi iin niversitelerin daima gelimeleri,

73

tekamle doru gitmeleri bir zarurettir. Ve hatta bu, varlklarnn da en esasl bir hikmetidir. Trl ilim sahalarn iinde toplayan ve medeniyet dnyasna eitli ynlerden hizmet eden niversite gibi geni evreli messeselerin ilerlemesinde sebatl ve programl almann nemi bata gelmekle beraber, tpk yalandka olgunlaan ve gelien canllarda olduu gibi zamann da byk pay vardr. nk bu gibi messeselerin hayatnda sistemli bir alma uuru ile birleecek bir ilim zihniyetinin dolaysyla bu yolda zamanla kkleecek geleneklerin byk nemleri aikardr. Bu itibarla yeni kurulmu niversitelerin hayatnda, 5 ve 10 yl gibi mddetler, hele imkanlar dar olan yerlerde, tam bir gelime iin kafi deildir. Yabanc memleketlerde kurulu tarihlerini orta alara kadar karan niversiteler, muhakkak ki zamanla eksiklerini gidererek hatta alma ekil ve istikametlerini deitirerek istenen tekamle erimiler ve bylece zamanmz niversitelerini meydana getirmilerdir. Geen yl da yine burada bir nebze bahsettiimiz vehile bugnn niversitelerinde mevcut ilimler, eskilerinde olduu gibi, yalnz bir nesilden dierine nakledilmekle kalmaz, ayn zamanda memleket ve insanlk iin nemli olan eitli problemler incelenir, bir ok meselelerin halline allr ve bu suretle eskilerine durmadan yenileri katlarak medeniyet ufkunun daima geniletilmesine gayret edilir. Zamanmz niversitelerinde genlii renci sralarndan itibaren, hakikatleri bulmak yolunda sistematik almaya altrmak ve bu istikametteki almalarda mspet ilim ve laboratuvar metotlarn uygulamak, yeni yetien nesillerde ada zihniyetin olumas bakmndan ok nemli bir keyfiyettir. u halde asrmz niversitelerinde retim, ayn zamanda eitli istikametlerde yaplan ilmi aratrmalarla birlikte yryen ve dolaysyla birbirinden ayrlamayan, birbirini tamamlayan iki esas unsurdur. Bugnn niversiteleri haiz bulunduklar bu vasf sayesindedir ki, hem bulunduklar memlekete ve hem de insanla daha faydal olmulardr. Nitekim sosyal hayatta ki hizmetlerinden baka, enstit ve laboratuvarlarnda yaplan trl aratrmalarla o memleketin hakiki varln ve deerini ortaya koyarak tabii kaynaklarndan istifade imkanlarn salamlardr. Bu itibarla, ileri memleketler, byk masraflarla meydana getirilen bu messeselere her trl fedakarl yapmaktan ekinmemiler ve bu kurumlar daima milletin ve devletin geni lde maddi ve manevi mzaheretini grmlerdir.

Sayn Bayanlar, Baylar! Trk milletinin ilme verdii byk deerin bir ifadesi olarak 1946 ylnda zel bir kanunla kurulan Ankara niversitesi yabanc memleketlerdeki benzerlerine kyasla ok gentir.

74

Uzun yllar sren ve byk bir emek ve himmet mahsul olan eserlerle vnmek, gelecek Trk nesillerinin hem hakk ve hem de nasibi olmakla beraber, bugn kurulu halinde bulunmann meydana getirdii noksanlara ve mevcut baz eksiklerimize ramen, niversitemiz ileriye doru salam admlarla yrmektedir. Gen bir niversite olmann dourduu trl mkller karsnda alma ve baarma azmimizin azalmayp artmakta olduunu bu vesile ile de teyit etmek isterim. lim durmadan ilerleyen ve organik bir varlk gibi gelien bir btndr. Bilhassa bu sonuncu yzylda trl sahalarda ba dndrc bir hzla inkiaf eden ilmi almalarn esas itibariyle topland yer, niversite atsdr. Bu at altndaki muhtelif fakltelerde ele alnan trl ilimler, yurdumuzun ve insanln hayrna hizmet edecek yaratc fikirlerin ana kaynaklardr. Bunlar, birbirleriyle ahenkli alma maksat ve amacyla gayretlerini birletirmi manevi bir vahdet halindedirler. te gen Ankara niversitesi byle bir topluluk, dier bir deyimle bu yoldaki ada anlay temsil eden bir kurumdur. Byk fedakarlklarla kurulan ve her yl nemli masraflar gerektiren messesemizde hakim olan atmosferin yalnz ilim atmosferi, ilim zihniyeti ve zamanla teesss etmekte bulunan geleneklerin de yine ilim gelenekleri olduunu ifade etmek benim iin bir bahtiyarlktr. Geen yl da arz ettiim vehile, niversitemiz, ekonomik problemler gibi, sosyal olaylar da ancak ilmin gsterdii yolda ve hakikatin emrettii ynde inceleyen ve bunlar gnlk cereyanlardan uzak kalarak umumi efkara objektif bir zihniyetle aksettiren bir messese vasf ve karakterini tamaya devam edecektir. Bilhassa dnce ve sz serbestisine dayanarak, trl fikir cereyanlarnn kaynat ve eitli tahriplere istidat gsterdii devrimizde, millet ve yurt menfaati bakmndan gerekten hayrl ve kl olan yolu genlie ve millete gstermeye almak, niversitemizin belli bal vazifelerindendir. Fakat ayn zamanda bize dnya devletleri arasnda bugnk itibarl ve kudretli mevkii salayan, nmze gvenle yryebileceimiz aydn bir istikamet ve salam bir yol aan inklaplarmz gen nesillere mal etmek, onlarn yalnz zihinlerine deil, kalplerine ve sevgilerine de sindirmek, bizlere gurur ve eref veren gayelerden de biridir. Bundan baka niversitemiz, bir devlet niversitesi olarak memleketin eitli sosyal ve ekonomik alanlarnda yapaca trl almalarla hkmete, ilmin mspet altnda elindeki btn imkanlar nispetinde yardm ve hizmet etmei de kendisine erefli bir vazife bilmektedir. Messesemizde hizmet gren deerli retim yelerinin omuzlarna yklenen vazifelerin erefi nispetinde nem ve mesuliyetlerini de mdrik olduklarnda teredddmz yoktur.

75

Sayn dinleyicilerim! niversiteler Kanununun neir tarihi olan 1946 ylnda ilk nce drt faklteden ve sonra da muhtelif yllarda bnyesine katlanlarla bugn sekiz faklteden teekkl eden Ankara niversitesi hakknda ksa bilgi verebilmem iin evvela renci ve retim yeleri durumundan, baz fakltelerimizde yaplan ilerden bahsetmei faydal buluyorum. niversitemizde halen 1234 kz ve 6416s da erkek olmak zere 7650 renci bulunmakta ve bunlarn ierisinde eitli milletlere mensup 50 renci de muhtelif fakltelerimizde okumaktadr. renci mevcudunun % 59u Hukuk, Siyasal Bilgiler, Dil ve Tarih Corafya, lahiyat gibi itimai ilimleri temsil eden fakltelerde, % 41i ise mspet ilimlere ait Fen, Tp, Ziraat ve Veterinerde bulunmaktadr. Bu ikinci gruba dahil olan fakltelerde renci saysnn dierlerine kyasla noksanl, genlerimizin yalnz mspet ilimlere az temayl gstermi olmalarndan deil, nazariyat kadar tatbikatn da ok nemli olduu bu blmlerde laboratuvar, klinik, tatbikat salonlar vesaire gibi sebepler yznden her sene alnan renci saysnda bir tahdit yapmak zaruretinden ileri gelmektedir. Genlerimizin ellerine kuru bir diploma vermekten ziyade, onlar gerek devlet hizmetinde ve gerek zel teebbslerinde baarl iler grecek, rendiklerini yerinde tatbik edebilecek kaliteli insanlar olarak yetitirmek en esasl vazife ve hedeflerimizden biridir. Bu yl niversitemizin muhtelif fakltelerinden 553 gencimiz mezun olmu ve memleketin drt tarafna dalarak omuzlarna yklenen memleket vazifelerini feragat ve azimle baarma yoluna koyulmulardr. niversitemizde bu yl 14 yabanc olmak zere 155 profesr, 127 doent ve retim grevlisi ile 257 asistan vazife grmektedir. Kurulu devrinin zaruri bir icab olarak halen profesr saysnda, doent saysna kyasen grlen bu fazlalk, tedricen azalmakta ve dolaysyla niversite gibi ilmi teekkllerde istenen piramidal sistem zamanla teesss etmektedir. Geen yl ierisinde imtihanlarn baar ile bitiren 14 gencimizin doent olmalarna mukabil, ancak 5 arkadamzn ayn mddet zarfnda profesrle terfi etmeleri, bunun ak bir delilidir. Biz niversitenin selametini, bilhassa doentlik messesesinin salam temellere oturmasnda, yeni yetien neslin yksek deerinde bulmaktayz. Bu sebeple asistan veya doent olacaklar iin pek titiz davranmak en ciddi vazifelerimizden biri olduu gibi, profesrle liyakat gsterenler arasndan da ancak en iyilerini semek balca hedefimizdir. Profesrler Kurullarnn ve Senatomuzun bu hususta lzumlu hassasiyeti gsterdiini bilhassa ifade etmek isterim.

76

niversitemizin Fen ve Tp Fakltelerine bu yl yabanc memleketlerde kendi ihtisas alanlarnda yksek deerleriyle tannm drt profesr getirtilmitir. lmin durmadan byk bir hzla ilerledii bu devirde messesemiz, yabanc kymetlerden icabnda bundan byle de faydalanmada devam edecektir.

Fakltelerimizden bazlarnn durumlarna gelince: Mspet ilimlere ait fakltelere kaytl rencilerin ilk temel bilgilerini vererek Trk Genliini tabii ilimler alannda yetitirmek ve yine mspet ilimler yolunda aratrmalar yapmak grevini zerine alan Fen Fakltemiz, imdiye kadar Gazi Eitim Enstitsnn bir kesinde ok skk bir durumda bulunmakta idi. Salanan byk yardmn bir neticesi olarak bu fakltemizin muhtelif yerlerde dank bir halde bulunan enstitlerinin bir ksm bugn yeni binalarna yerlemi, dierlerinin de en ge birka ay ierisinde hazrlanan yerlerine tanabilmesi iin gereken almalara byk bir gayretle devam edilmitir. Ellerine insan hayatn ve dolaysyla millet saln emniyetle tevdi edebileceimiz Trk hekimlerini yetitirmek gibi hayati bir vazifesi olan Tp Fakltemiz, bilindii gibi, kendisine ait esasl bir binaya sahip olmadan teye beriye dalm bir halde cidden mkl artlar altnda almakta idi. te bu ok elverisiz durumu gz nnde bulunduran hkmetimiz, Glhane Askeri Tp Akademisinin baka bir yere nakli hususunda kesin bir karara varm ve bu karar niversitemizde sevinle karlanmtr. Ancak nakil iinin ksa bir zaman zarfnda tatbikine balanlmas ve dolaysyla bugnk arzi duruma bir an evvel son verilmesi, fakltemizin byk bir ferahla kavuabilmesi, almalarnn huzur ierisinde yaplabilmesi ve nihayet genliin de iyi yetitirilebilmesi bakmndan lzumludur. lahiyat Fakltemizin binasnda, bu messesenin daha iyi bir gelimeye ulaabilmesi iin yeni baz tadiller yaplm, retim yelerine alma odalar, ktphane, snflar vesaire tesis edilmitir. Bu fakltemiz bu yl son snfn amak imkanna kavumutur.

Aziz Dinleyicilerim! niversite, ats altnda muhtelif ilim ubelerini toplayan, enstit, laboratuvar vesairesinde trl mevzular tetkik eden, sosyal olaylar inceleyen ve btn bunlar rencinin ve milletin faydalanmasna sunan bir messese, bir ilim mabedi olduuna gre, iinde vazife grmekte olan deerli arkadalarmn muhtelif sahalardaki faaliyetleri hakknda biraz bilgi vermeyi de lzumlu grdm. almalarmzn en nemlilerinden birisini tekil eden neriyatmz gnden gne artmakta ve bu husustaki eksiklerimiz tedricen tamamlanmaktadr. Ktphanelerimizi muhtelif dillerde yazlm yabanc literatrlerle birlikte, kendi almalarmz mahsul olan ve daha ziyade memleket meselelerini ihtiva eden eserlerle de donatmak, balca hedeflerimizden birini tekil etmektedir. 77

Kymetli vakitlerinizi fazla almamak iin niversitemizde yaynlanan eserlerin adlar ve mahiyetleri hakknda burada herhangi bir aklamada bulunacak deilim. Ancak renciler iin hazrlanan ders kitaplarndan baka, orijinal almalara istinat edenlerin, senenin muayyen zamanlarnda kan faklte dergilerinde veya ayr basklar halinde, milletin ve btn dnyann faydalanmasna sunulduunu kaydetmek isterim. Tp, Ziraat ve Fen Fakltelerinin, Trke nshalarndan baka, yabanc dillerde de neredilen dergileri ve dier fakltelerimizdeki almalarn yine yabanc dillerde yazlm zetleri btn medeni milletlerin faydalanmasna arz edilmekte ve bylece onlarla srekli bir mnasebet salanmaktadr. Baz arkadalarmza bu vesile ile yabanc ilim aleminden takdir yazlar geldiini ve adlarnn snrlarmz dnda da tanndn bildirmei de bir vazife bilirim. Eserlerin kymeti, saysnn okluundan ziyade phesiz muhteviyatnn zenginlii ile llrse de bir fikir vermek amacyla 1951-1952 ylnda muhtelif fakltelerimiz tarafndan yaynlanm olanlarn says, baslmak zere hazrlananlarla makaleler hari olduu halde 128dir. niversitemiz, bir devlet niversitesidir. Elimizdeki btn imkanlar nispetinde hkmete ilmin ve hakikatin gsterdii yolda yardm etmei, muhtelif bakanlklarn ve teekkllerin mkllerini gidermeyi, fikir ve mtalaalara cevap vermei biz, yalnz bir kanun icab grmemekte, ayn zamanda bir memleket vazifesi, erefli bir hizmet olarak telakki etmekteyiz. Bu cmleden olmak zere Byk Millet Meclisi, Adalet, Tarm, Salk ve Sosyal Yardm ve dier Bakanlklar tarafndan niversitemizin muhtelif fakltelerine eitli meseleler hakknda yollanan mteaddit yazlara byk bir itina ile cevap verilmi ve arkadalarmz memleket hizmetindeki bu nemli grevlerini yapmaktan biran geri kalmayarak Bakanlklarla daimi bir ibirlii salamtr. Hukuk Fakltemizin, havale edilen mteaddit kanun tasarlar zerindeki tetkikleri, Ziraat Fakltemizin, gbre meselesi, hayvan yemi problemi ve daha baz mevzularda Tarm Bakanl ile el ele vermesi ve dier fakltelerimizin buna benzer almalar bunun en iyi bir delilidir. Medeni dnyada ilim ve fen sahasnda yaplan terakkileri incelemek, bilhassa mspet ilimlerde byk bir hzla vukua gelen yenilikleri yerinde grmek ve onlarn tatbik ekillerini renmek maksadyla, geen yl olduu gibi bu yl da yabanc memleketlere daha ziyade gen arkadalarmz gndermekte ve bylece onlarn ayn zamanda dil bilgilerinin de kuvvetlenmesini salamaktayz. retim yelerimiz, medeni alem ile sk temas halinde bulunmann lzumu, mmtaz ilim adamlaryla ahs tanmalarn byk faydas ve yalnz kitap malumat ile iktifa edilmeyerek yerinde yaplacak incelemelerin nemi zerinde durmakta ve bu maksatla tatil aylarndan faydalanarak mali fedakarlklara katlanmak suretiyle yabanc memleketlere gitmektedirler.

78

Oralarda muhtelif messeseleri gezen arkadalarmzn elde ettikleri faydalardan baka, bilhassa kongrelerin ehemmiyetleri byk olmaktadr. Dnya milletlerinin ok nem verdikleri ve mteaddit delegelerle itirak ettikleri ilmi kongrelere, niversitemize de vaki mteaddit davetlere ramen, elimizdeki maddi imkanlarn darl yznden, maalesef ok defa katlamamaktayz. Fakat bu vesile ile unu da tebarz ettirmek isterim ki, bu trl beynelmilel toplantlara itirak eden arkadalarmzdan bazlarnn kongre bakanlklarna seilmeleri, deerli tebliler neretmeleri, messesemizin ve dolaysyla milletimizin ilim ahsnda da n almasna sebebiyet vermilerdir. Bu kongre bakanlklarna seilen kymetli arkadalarmzdan Ziraat Fakltesi Ord. Prof. Dr. Kadri Bilgemre'nin bugn sabahleyin ani bir kalp krizi ile hayata gzlerini yumduunu da sonsuz bir teessrle bildirir ve kendisinin manevi huzurunda btn niversite ailesi adna sayg ile eilirim. niversitemiz, almalarn yalnz dar bir ereveye inhisar ettirmemekte, bilakis yurdun her tarafna yaymak iin uramaktadr. Nitekim Dil ve Tarih Corafya Fakltesinin bilhassa Bat Anadolu'da yapt kymetli arkeolojik almalarla, dier illerimizde yine bu konudaki incelemeleri takdirle zikrolunabilecei gibi, Ziraat Fakltesinin, yurdun muhtelif yerlerinde birka yldan beri tesisine balad aratrma istasyonlar da memnunluk verecek neticeler salamaktadr. niversitemiz, bilhassa aratrma istasyonlarnn yurdun her tarafna geni lde yaylarak ele alnmam birok bakir mevzularn incelenmesini istemekte ve bunu memleket menfaati bakmndan pek hayrl bir i olarak telakki etmektedir. htiyalarmza gelince: Byk Millet Meclisinin ve hkmetimizin messesemize kar gsterdii iten mzaheretin bir neticesi olarak geen yl ihtiyalarmzn bir ksm salanm bulunmakta idi. Bu yl ihtiyalarmzn alakann devam edeceini, kurulu halinde olmann tevlit ettii noksanlarn giderilmesi hususunda gerekli yardmn esirgenmeyeceini kuvvetle mit etmekteyiz. niversiteler, geen sene de arz ettiim gibi, byk fedakarlklar gerektiren pahal messeselerdir. leri gitmi memleketlerde bunlarn normal alma ve gelimeleri iin her yl sarf edilenler karsnda bize tahsis edilen btenin pek mtevaz olduunu ifade ederken bir ikayet kast katiyen beslememekte, bilakis hkmetimizin yakn ilgisine ve byk mzaheretine yksek huzurunuzda da teekkr etmekteyiz. Ancak bu gibi messeseler, yabanc memleketlerde de hkmetin yardmndan baka halkn da maddi muvanetine nail olmaktadrlar. Bu itibarla memleketimizde gnden gne saylarnn arttn gururla grdmz varlkl vatandalarmzn istidatl, alkan fakat yeter derecede yetime imkanndan mahrum fakir rencilerimize yardm etmek, onlar icabnda yabanc memleketlere gndermek, kymetli hemehrimiz Vehbi Ko'un yapt gibi yurtlar amak vesaire gibi ok hayrl ve kutsal olacak hareketlerini memnunlukla karlayacamz belirtmei de bir vazife bilirim.

79

Sevgili renciler! imdi sizlere hitap ediyorum. Trkn medeniyet aleminde n safta ilerleyen milletlerle birlikte yrmesi, eitli sebeplerle geri kalm yurdumuzun imar, milletimizin refaha kavumas, bamzda erefle dalgalanan bayramza bugn olduu kadar, yarn da btn dnyann sevgi ve sayg gstermesi, sizlerin ciddi, feragatli almalarnza, sarslmayan baarma azminize ve her eyin stnde seciyeli bir milletin evlatlar olarak yreinizde beslediiniz kuvvetli imana baldr. Bir niversiteli olarak eitli memleket meselelerinin zlmesinde daha imdiden bizlerle beraber almaktasnz. nk niversiteler, bnyelerinde yalnz trl ilimlerin topland kurumlar deil, ayn zamanda hocas ve rencisiyle birlikte dnen, birlikte kaynaan btnlerdir. te sizler, niversite denilen bu btnn en mhim unsurlarndan birisisiniz. Bizlerin i ve sorumluluk ortamzsnz. Onun iin bir taraftan ada bilgilerle bezenerek yarna ok kuvvetli olarak hazrlanrken, te taraftan da trl ideolojilere, fikir cereyanlarna kar hazrlkl, bilgili uurlu olmanz gereklidir. Maksatl ve zararl tohumlarn etrafa sald bir devirde sizi yolunuzda aydnlatabilecek en kudretli k, memleket sevgisi, milli ideal ve menfaatlerimizle Atatrk devrimlerine kar beslediiniz sarslmaz inantr.

Aziz niversiteliler! nsan zekasnn esiz baarlar karsnda muhallerin gerekletii, hayallerin hakikat olduu bir devirdeyiz. nsan zekas, tabiat kudretlerini gittike daha geni lde kendisine ram etmekte, eksilenlerin yerine yenilerini koymakta gecikmemektedir. Fakat bunun da karsnda aciz kald bir gerek vardr ki, o da zamandr. Geen her yl, her gn, hatta pek ksa bildiimiz her saniye bile insan mr iin yerine konmaz bir kayptr. Onun iin birka yla inhisar eden niversite hayatnzn deerini iyice bilin. Btn gcnzle alp vaktinizi kymetlendirin. Baarma azmine sahip, kendisine gvenen idealist ve faziletli insanlar olarak yetiin. Bu vasfta olanlarn, tarihin her devrinde byk kitlelerin daima sevgilerini kazandklarn hatrlayn. Faziletli bir insan byn sayar, kn korur ve sever. Saymasn, sevmesini bilin. K sevgi ve bye saygnn, Trkn en mutlu deerlerinden olduklarn unutmayn. Gen arkadalarm! Hayatta karlaacanz her mkl, cesaretinizi krmamal, bilakis baarma azminizi arttrmaldr. nk glk, mazisi anl olan milletlerde azmi arttrr, onlarda yenme hrsn dourur.

80

te sizler alar kapayp alar aan byle byk ve erefli bir milletin ocuklarsnz, varlmzn kuvveti sizsiniz. Yarnmzn gveni de yine sizsiniz. Sizlere inanyor, sizlerin imanl, salam varlnzda yarnn byk ideallerinin gerekletiini gryoruz. Sayn Bayanlar ve Baylar! Szlerimi bitirmeden nce msaadenizle birka nokta zerinde tekrar duracam. Laboratuvarlarnda yalnz tahlil ve terkip yaplan kurumlar deil, ayn zamanda trl fikirlerin de elenip incelendii ve demokratik cemiyetler nizamnda sz ve dnce hrlnn geni lde hkm srd yerler olan niversiteler, arz ettikleri bu hususiyet dolaysyla medeni milletler aleminde daima sevgi ve sayg ile arlanrlar. Mspet zihniyetle dnen, memleket ve insanlk menfaatleri bakmndan zerine ald grevleri baarma yolunda azimle yryen niversitemiz, bugne kadar olduu gibi, bundan byle de trl tesirler dnda kalmaya ve hakikat yolunda almaya mecburdur. nk ilim, demokrasinin ancak bamsz evresinde gelierek faydal olur ve serbest alma ve gelime yolunu bulabildii takdirdedir ki milli bnyemizde yerlemesini istediimiz ve bu yolda gayret sarf ettiimiz demokratik nizamn kklemesini, milli menfaatlerimizin gereklemesini mmkn klar. te bu sebepten, birok dnya memleketlerinde olduu gibi bizde de niversite muhtariyeti, tesadflerin deil, ancak zaruretlerin bir icab olarak meydana gelmitir. fade ve dnce hrlne sahip messeselerde bu hrln milli ideallerimiz ve memleket menfaatleri bakmndan elbette ki hayrlar vardr. Bu hayrlar, niversitemizde grevli olan deerli arkadalarmn idrakleri ve bu idraklerde yer alan llerdir. Bu sorumluluun messesemizde tamamyla takdir edilmi bulunduunu memnunlukla kaydetmek isterim. Benzerlerine kyasla ok gen olan, kurulu devrinin tabii bir icab olarak birok eksikleri bulunan niversitemizde, milli menfaatlerimizi hedef tutan sistemli bir alma yolunda bulunduumuzu, memleket yarnn, shhatli ve imanl Cumhuriyet nesillerine brakmak iin mmkn olanlarn gerekletirilmesine uraldn iftiharla ifade ederim. almalarnn Trk vatan ve btn insanlk iin hayrl ve baarl olmas dileiyle bugn Ankara niversitesinin yeni ders yln aarken, hocas ve rencisinde yurt sevgisinin, ilme balln gnllerde snmeyen ve daima artan bir atein scakl ile canl kaldn, kuvvetli bir iman ve gven ile ileriye doru yrnmekte olduunu belirtmekten de mstesna bir haz ve gurur duyarm. lk al dersine balamasn, kymetli arkadam Siyasal Bilgiler Fakltesi Dekan Prof. Dr. Yavuz Abadan'dan rica eder ve bu toplantmza yksek huzurlar ile eref veren aziz byklerimizi ve muhterem misafirlerimizi btn niversite ailesi adna sayg ve sevgi ile selamlarm. 81

82

PROF. DR. HSEYN CAHT OUZOLU REKTR (1953-1955)

1322 ylnda Kbrs-Lefkoe da dodu. 1928 ylnda Ankara niversitesi Hukuk Fakltesinden mezun oldu. 28/07/1928 ylnda Adliye Vekaleti Hukuk leri Memurluuna balamtr. 20/12/1933 Ankara Hukuk Fakltesi Roma Hukuku Profesr oldu. 1953-1955 tarihleri arasnda iki yl Rektrlk yapmtr.

83

1953-1954 RENM YILI AI KONUMASI

Sayn vekillerimiz, deerli misafirlerimiz, aziz meslektalarm, sevgili talebelerim:

niversitemizin sekizinci ders yln aarken byk bir bahtiyarlk duymaktaym. Bu mutlu gnmzde huzurlar ile bize eref veren sayn vekillerimizle, temsilci gndererek trenimize katlan karde Teknik niversiteye ve deerli misafirlerimize niversitemiz adna teekkr bor bilirim. Yeni ders ylnn al, geen yllardaki almalarmzn muhassalas zerinde durarak niversitemizin meselelerini umumi efkara arz etmek ve yurdumuzun bilim ve kltr sahasndaki gayretlerine yeni bir hz vermek bakmndan byk bir ehemmiyeti haizdir. niversitemizin mesaisinde bize rehberlik edecek esaslar tespit ederken, onun iki hususiyetini gzden uzak tutmamak icap eder. Bunlardan biri bu ilim, messesemizin uzun bir maziye sahip bulunmamas, dieri ise memleketin btn hayatn deitiren ve bizi garp medeniyetine ynelten inklaplarmzla beraber domu ve gelimi olmasdr. Messesemiz, henz pek gen ve kurulu devresinde olduundan ihtiyalar ok ve mensuplarna den vazifeler de byktr. Bununla beraber, yeniliin verdii kuvvet ve ciyadetle ksa zamanda yzyllarn geleneine tevars etmi olan niversitelerin seviyesine ulamak yolunda ve azmindedir. Bir taraftan mazinin art olan muhafazakar usul ve zihniyetten mstakil, taze bir ruha sahip oluu, dier taraftan Trk milletinin byk fedakarlklarla kendisine hediye ettii yeni tesislere ve vastalara malik bulunuu, bir bakma niversitemizi emsaline nazaran imtiyazl bir duruma koymu bulunmaktadr. niversitemizin ilk nvesi, Milli Mcadeleyi takibeden en hararetli gnlerde nklap idealleri gerekletirmek zere alan Ankara Hukuk Fakltesidir. Bu messese ve bunu takiben kurulan muhtelif faklteler, millete kalknmada ba gsteren ihtiyalarn birer cevab olarak tesis edilmilerdir. Binaenaleyh niversitemize den vazife, sadece teorik birtakm aratrmalar yapmak deil, ayni zamanda memleketin gereklerini gz nnde bulundurarak onun kalknmasna hizmet etmek ve genliin inklap ruhunu daima canl bir halde tutmaktr. Son yllarn olaylar ve genliin bunlar karsndaki akslamelleri de niversitenin bu sahadaki vazifesini ifada daima mteyakkz ve hassas bulunduunu gstermektedir. niversitelerimizin bilim sahasndaki her trl tesirden azade ve yapc bir surette almalarn salamak zere kabul edilen muhtariyet esas, son zamanlarn tekrar zerinde durulan mevzularndan biri olmutur. Her niversite mensubunun, ilmin objektif mtalaalarndan mlhem olarak muhtelif sahalarda memleket menfaatlerinin ne suretle gerekletirilecei hususunda bir kanaate sahip olmas en

84

tabii hakkdr, hatta bu husustaki kanaatlerini memleket efkarna arz etmesi ona terettp eden bir vazifedir. Zaten muhtelif hkmet organlar da hazrlanan kanun projelerinde veya eitli ve nemli memleket meselelerinde niversitedeki salahiyetli ilim adamlarnn mtalaa ve reylerine mracaat etmektedirler. Ancak sosyal ilimlerle itigal edenlerin memleket meseleleri hakkndaki grlerini ihtiva eden yaz ve beyanlarn, gnlk politika faaliyetlerinden ayran hududun tespiti her zaman kolay olmamaktadr. Bu hususta baz tereddt ve fikir ayrlklar ortaya km ve neticede Byk Millet Meclisince niversite mensuplarnn siyasi faaliyet ve neriyatna taalluk eden kanun kabul edilmitir.

Muhterem dinleyicilerim! Sizlere biraz da, kendi iindeki ve dardaki vazifelerini bugne kadar olduu gibi, bundan sonra da byk bir titizlikle ifaya devam edecek olan niversitemizin hali-hazrdaki durumundan bahsetmek isterim: a) retim yeleri ve yardmclar retim yelerimizin ve yardmclarnn adedi tedricen artmakta ve birok kymetli elemanlar yetierek niversitemizdeki yerlerini almaktadrlar. Halen niversitemizde 16s yabanc olmak zere l6 profesr, 107 doent, 29 retim grevlisi ve 292 asistan vazife grmektedir. Geen ders yl iinde 10 doentimiz profesr olmu, 13 asistanmz da doentlik imtihanlarn kazanmlardr. Bundan baka, niversitemiz, hret yapm yabanc ilim adamlarndan faydalanmay da lzumlu grerek Fen, Tp, Siyasal Bilgiler ve Dil ve Tarih Corafya Fakltelerinin baz Krslerine yabanc profesrler de getirtmitir. Yine geen ders yl iinde bir profesrmz Teknik niversiteye nakletmi, dier bir profesr de istifasn vermitir. Kymetli hocamz Ceza Hukuku Ordinarys Profesr Baha Kantar kanuni ya haddini doldurmas sebebiyle emekliye ayrlmtr. Uzun seneler memleket irfanna deerli hizmetler ifa etmi ve binlerce talebe yetitirmi olan Sayn Baha Kantar'a bu hizmetlerinden dolay niversitemizin kranlarn, Rektr sfatyla ve ayn zamanda eski bir talebesi olarak huzurunuzda arz etmek isterim. Sayn hocamzn bundan sonraki hayatnn da salk ve huzur iinde gemesini candan dilerim. Geen ders yl iinde ok deerli baz arkadalarmz maalesef ebediyen kaybettik. Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi profesrlerinden Orhan Burian, Necip ok ve yine ayn Faklte okutmanlarndan Mahmut Yazr'la, Siyasal Bilgiler Fakltesi okutman Zeki Arman'n manevi huzurlarnda hrmetle eilirim. Yurda en verimli bir ekilde hizmet edebilecekleri bir ada aramzdan ayrlan bu arkadalarn aziz hatralar her zaman yreklerimizde mahfuz kalacak ve kendilerinden mahrum olmann zntsn daima iimizde duyacaz. niversitemiz bir taraftan tedris vazifesini layyla baarmaa alrken, dier taraftan da vazifelerinin banda gelen aratrma ilerine gereken ehemmiyeti atfetmektedir, Bunun iin mevcut enstitlerimize ilaveten her yl yeni enstitler ve

85

aratrma merkezleri tesis edilmekte ve bir ok mevzular ele alnarak ilenmektedir: Ezcmle geen sene Siyasal Bilgiler Fakltesinin dari limler, D mnasebetler, Maliye, skan ve ehircilik Enstitlerinin Ynetmelikleri tekemml etmi ve bu Enstitlerimiz faaliyete gemitir. Hkmetimizin Birlemi Milletlerle ibirlii yaparak kurduu, Trkiye ve Yakndou Amme daresi Enstits de ayn fakltemizde faaliyete balamtr. almalar memleketimizde ve Yakn ark'ta hakikaten byk ilgi uyandrm olan bu Enstitye talebe kayd iin mracaatlar gittike oalmaktadr. lahiyat Fakltemizde de bir Trk ve slam Sanatlar Tarihi Enstits alm bulunmaktadr. Dier fakltelerimizde mevcut enstitler de muntazam ve devaml bir surette sahalarna giren aratrmalar yapmaktadrlar. Bu ders yl iinde de Siyasal Bilgiler Fakltesinde bir letmecilik blm ile statistik Enstits, Dil ve Tarih - Corafya Fakltesinde Ford fondasyonundan faydalanmak suretiyle bir Ktphanecilik Enstits, ayrca Seluk-Osmanl Enstits kurmak tasavvurundayz. niversitemiz aratrma mevzuu yannda yaynlara da byk bir ehemmiyet atfetmekte ve neriyatmzn adedi gnden gne oalmaktadr. Fakltelerimiz, dergilerini muntazaman karmakta ve bazlar bunlar yabanc dilde de yaynlamaktadrlar. Bundan maada ders kitaplar, monografiler, etdler, doktora ve doentlik tezleri, eski metinler gibi eitli yaynlar yaplmaktadr. Bu yaynlarmzn medeni memleketlerdeki niversitelerin yaynlar ile mbadelesi yoluna gitmemiz ve dnyaca kabul edilen bir usul yava yava dier niversitelerle temas etmek suretiyle bizim de tesis etmemiz icabeder. Avrupa ve Amerika'daki niversiteler arasnda bu nevi mbadelelerin yaplan anlamalar neticesinde mevcut olduu grlmekte ve ilmin bu memleketlerdeki gelimesi ve aratrmalarn derinlemesi bu sayede bir kat daha kolaylam bulunmaktadr. niversite olarak bu nevi mbadelelere balam bulunmakla beraber bunun ehemmiyetini nazara alarak daha mull bir mahiyet almasn temine almamz zaruridir. Bu vesile ile niversitemizde teden beri iddetle hissedilen bir ihtiyaca temas etmek yerinde olacaktr. Bu da, bir niversite matbaasnn tesisi iidir. Byle bir matbaa kurulabildii takdirde devaml surette almas icabedecek ve belki de niversitemizin btn basm ilerini hemen karlamasna imkan olmayacaktr. Fakat tedrici bir surette ihtiyalarmza tamamyla cevap verecek bir hale getirildii zaman niversitenin bugn dardaki matbaalarda ekmekte olduu skntlar ortadan kalkacak ve retim yelerimiz imdikinden ok daha fazla eser yazp bastrmak arzusunu gerekletireceklerdir . retim yelerimizi ve yardmclarn ilmin ve tekniin yeni inkiaflarn takip etmek ve mahallinde grmek iin yabanc memleketlere gndermekteyiz. Bu arkadalarmz bulunduklar ilim messeselerinde ciddi mesaileriyle temayz etmektedirler. Bu mesaileri srasnda kendilerine baz unvanlar tevcih edilen ve muayyen bir zaman iin ders vermek zere davet edilen arkadalarmz da vardr. Yine bu cmleden olmak zere Cenevre niversitesinde doktora yapan Hukuk Fakltesinden iki asistanmzn tezlerinin mkafat kazandn iftiharla kaydetmek isterim.

86

retim yelerimiz geen ders yl esnasnda mteaddit beynelmilel kongre ve konferanslara katlmlar ve dikkate deer teblilerde bulunmulardr. Bu ilmi toplantlarn bazlarnn bu yl memleketimizde yaplmas dolaysyla, bunlara daha geni bir kadro ile katlmak imkan hasl olmutur. Yabanc memleketlerdeki kongre ve konferanslara katlmann temin ettii byk faydalar gz nnde tutan niversitemiz, bunlara daha geni mikyasta itirak etmek iin nmzdeki yl btesinin bu faslndaki tahsisat da bir miktar artrm bulunmaktadr. Bu artrmann Hkmete ve Byk Millet Meclisimizce de yerinde grlerek tasvip edileceini kuvvetle ummaktayz. retim yelerimizin ve yardmclarnn memleket iinde ve dnda yapm olduklar incelemeler; alma ve aratrmalarmzda byk faydalar temin etmektedir. Bu itibarla memleket dnda yaplacak bu incelemelerin ve almalarn gerektirecei masraflar karlayacak dviz taleplerimiz iin de, her hususta olduu gibi hkmetimizin daha fazla mzahereti esirgemeyeceini ummaktayz. retim yelerimizin niversite ii faaliyetleri yannda bir de niversite d almalar mevcuttur: Ezcmle hkmetin istedii ilmi mtalaalar vermek, kendilerine havale edilen kanun projelerini tetkik etmek, kurulan komisyonlarda almak, memleket ii ve d kendilerine tevcih edilen vazifeleri yerine getirmek, anketler yapmak, yaplan anketleri cevaplandrmak, halk iin neriyat yapmak, yetitirici kurlar tertip etmek, konferanslar vermek, zirai, snai ve teknik sahalarda ihtiya duyulan aratrmalar yapmak gibi faaliyetler bu meyanda zikredilebilir. retim yelerimizin memleketimizin dier niversitelerinin retim yeleri ile zaman zaman mbadelesi yoluna gitmek ve hatta dnya niversiteleri ve ilim teekklleri ile bu mbadeleyi kurarak bu yoldan ilmi temaslar temin etmek, iinde bulunduumuz dnya artlarnn ve yaadmz devrin icaplarna uyma bakmndan zaruridir. niversitemizin bu yolda teebbse gemesi ve bu nevi mnasebetler tesisine almas gerekmektedir. Bunun ilmi faaliyetlerimizin gelimesinde byk bir amil olaca muhakkaktr. Bundan maada muhtelif fakltelerimiz arasnda daha sk mnasebetler ve temaslar kurmak ve bunlar gelitirmek yani tam manasyla bir niversiter zihniyet erevesi iinde ibirlii yapmaa gayret etmek lzumludur. Bilhassa muhtelif fakltelerdeki retim yelerinin birbirini daha yakndan tanmasn salamak iin gereken teebbslere gemek ve icabeden tedbirleri almak yerinde olacaktr. Bunun iin de Ankara niversitesi retim yeleri Kulb ad ile bir teekkle vcut vermek ve hocalarmzn sk sk buluup grmelerini salamak ilk akla gelen bir tedbirdir. Ayrca zaman zaman btn retim yelerini bir araya toplayarak meselelerimizi grmek faydal olacaktr. Hatta retim yelerimizle rencilerimizi sene iinde birka defa olsun bir araya getirmek suretiyle dertlemelerini ve muhtelif meseleler zerinde konumalarn salamann lzumlu olduuna kaniiz. b) retim yelerimizle yardmclarnn faaliyetleri hakkndaki bu ksa izahattan sonra biraz da renci durumundan bahsedeyim:

87

Halen niversitemizin muhtelif fakltelerinde 1491 kz ve 6446 erkek olmak zere cem'an 7937 talebe vardr. Bu sene muhtelif fakltelerimize 1182 renci kaydolmutur. Tp, Ziraat, Veteriner gibi Klinik ve Laboratuvar mesailerine ihtiya gsteren fakltelerimiz maddi imkanszlklar yznden muayyen miktarda talebe almak zorunda kalmlar, Siyasal Bilgiler hari dier Fakltelerimiz btn mracaatlar karlayabilmilerdir. 1952 - 1953 ders ylnda muhtelif fakltelerden 781 talebe mezun olmutur. Memleketin kendisine byk mitler balad lahiyat Fakltemiz bu sene ilk mezunlarn vermi ve yaz devresinde mezun olan 36 genten vazife talebinde bulunan 28i Milli Eitim Vekaleti tarafndan Ky Enstitlerine, Kz Muallim Mekteplerine ve mam Hatip Okullarna retmen olarak tayin edilmilerdir. Talebelerimizin memleketin kendilerinden bekledii vazifeleri en iyi ekilde baarabilecek kudret ve kabiliyete sahip olarak yetimeleri iin btn gayretlerimizi sarf etmekteyiz. Bunu temin iin de, fakltelerimiz, retim ve imtihan ynetmeliklerini bu ihtiyaca en iyi cevap verecek ekilde hazrlamlardr. Ezcmle Ziraat Fakltemiz bu yl kol sistemine dayanan yeni bit retim ynetmelii vcuda getirmitir. Bununla, talebelerin pratik almalarnn daha verimli olmas saland gibi, retim programnn daha geni bir zamana tevzii de mmkn olmutur. niversitelerin benzer faklteleri ynetmelikleri arasndaki prensip ayrlklarnn giderilmesi ve hatta muhtelif niversitelerimizdeki ynetmeliklerin istinat ettii esaslarn mmkn mertebe tevhidi yolundaki a1malar da ilerlemekte ve bu iin tahakkuku iin komisyonlar kurulmu bulunmaktadr. Genlerimizin arzu ettikleri fakltelere girememeleri bizim iinde bir znt mevzudur. Ancak, yukarda iaret ettiimiz gibi bu maddi imkanlarla mukayyet bir meseledir. Bu sebepledir ki, fazla rabet gren baz fakltelerimizde ayrca bir giri imtihan veya lise bitirme ve olgunluk derecelerine gre bir seim usulne bavurmak mecburiyetinde kalyoruz. Bu faklteler, daha geni imkanlara sahip olduka, bu kabil tahditlerin tedricen ortadan kalkacana da phe yoktur. Fakltelerimizde memurlarla subaylarn okumas hususunda mevcut olan kanuni engelin de biran evvel kaldrlmasn ve bu suretle bunlara da niversite tahsili yapma imkannn bahedilmesini temenni etmekteyiz. Bu mnasebetle bir ok retim yelerimizin ve aydnlarmzn da teden beri almasn arzu ettikleri Akam niversitesi fikri zerinde durduumuzu arz etmek isterim. Bu fikrin tahakkuk etmesi halinde, memleketin bilim ve kltr sahasndaki gelimesi ynnden byk faydalar salanacana inanyoruz. niversitede talebemizin durumundan bahsederken, yabanc memleketlerle talebe mbadelesi mevzuuna da temas etmek isterim. Bugn muhtelif memleket niversiteleri arasnda, anlamalar gereince talebe mbadelesi yoluna gidilmekte ve bu ekilde bir ok genler, gittikleri yabanc memleket niversitelerinde okuyarak gelimektedirler. imdiye kadar baz yabanc memleketlerden bu kabil teklifler

88

alm bulunuyoruz. Biz de bu sene ilk defa olarak alt tane yabanc talebe bursu ihdas ettik ve bu burslar tercihen karlkl mnasebet kurduumuz niversitelerin rencilerine tahsis etmeyi uygun bulduk. niversiteler arasnda bu mnasebetlerin gelimesine bundan sonrada almann lzumlu olduuna kaniiz. Bunun milletleri birbirine tantmak ve yakn temaslar tesis eylemek bakmndan da ayrca byk faydalar olacana phemiz yoktur. Genlerimizin, salk durumlar ile de yakndan ilgilenmekteyiz. Talebelerimizin barndrlmas iin tesis edilen yurtlar ihtiyaca kafi gelmemektedir. Mevcutlardaki artlar da pek elverili deildir. Yurtlarn, talebemizin ihtiyalarn karlamaa medar olacak ekilde ve shhi artlar haiz bir tarzda adetlerinin artmas lazmdr. Bu hususta hkmetimizin alaka ve yardmna ihtiya mevcut olmakla beraber, hayrsever Trk zenginlerinin harekete gemelerini ve Sayn Vehbi Ko'u rnek ittihaz etmelerini beklemekteyiz. Medeni memleketlerde niversitelerin bu kabil tesis ve teberrularla beslenip gelitiklerini ve hayr sahiplerinin bu ilim ve irfan merkezlerini ihmal etmemekte olduklarn gryoruz. Bizde de gerek niversiteye gerekse talebe tesislerine teberrular yolunun almasna iddetle ihtiya vardr. Bu yol ecdadmzn yoludur. Bugnk nesillerin de er ge bu yolu takip edeceklerini umarz. Genlerimizin sal iin ayrca spor faaliyetlerinin gelitirilmesi ve bu nevi almalarn tevik edilmesi arttr. Sporun ehemmiyetini layyla takdir eden rencilerimiz eitli spor hareketleri yapmaktadrlar. niversite iindeki bu kabil almalar daha organize bir hale sokmak zarureti vardr. Ayrca genliin mzik terbiyesi zerinde de durulmas ve bu husustaki ihtiyacnn karlanmas iin lzumlu teebbslere giriilmesi icabeder. Geen yl Filarmonik Orkestrann gerek ders senesinin al gnnde, gerekse sene iinde Dil ve Tarih - Corafya Fakltemizde vermi olduu izahl mzik konserleri ok yakn bir alaka ile takibedilmi ve rencilerimiz bunlardan ruhen gdalandklar gibi, ayni zamanda bu sahada baz bilgilere de sahip olmulardr. Bu yl da bu nevi faaliyetlere yer vermee ve hatta bunlar biraz daha arttrmaa almak niyetindeyiz. Bu vesile ile geen yldan beri niversitemize yapt bu deerli hizmetlerinden dolay Filarmonik Orkestrann, bata Sayn efleri olduu halde btn mensuplarna ve orkestrann niversitemize gelmesine delalet eden arkadalarmza huzurunuzda teekkr ederim. Muhtelif fakltelerimizin durumuna ve ihtiyalarna gelince: Askeri Tp Akademisinin igal ettii binalar, Tp Fakltemize tahsis etmek sureti ile bu fakltemizi mstakil bir binaya sahip klan Hkmetimize ve Byk Millet Meclisine burada alenen teekkr etmeyi bir vazife bilirim. zel bir kanunla Tp Fakltemize verilmi bulunan bu binalarda lzumlu tadilatn sratle ikmaline allarak Klinik, Enstit ve Laboratuvar faaliyetlerinin daha mstakar ve verimli bir hale getirilmesine gayret edilmektedir. Yeniden yaplan tahsislerle Tp Fakltemizin muhtelif binalarnda bulunan enstit ve laboratuvarlarnn bir ksmn ayn saha dahilinde birletirmek imkan hasl olmutur. Bu sene alnan tahsisatla kliniklerin umumi tamirat, dershanelerin 89

geniletilmesi, kalorifer ve santral inas ilerine teebbs edilmitir. Buna ramen, bir ksm servislerin Numune Hastahanesinden alnmasna henz imkan bulunamamtr. Numune Hastahanesinin altnda Tp Fakltesi iin balanp, ahvali fevkalade dolays ile yarm kalan inaatn halile ipkas, imdiye kadar yaplm olan masraflarn da heder olmasn inta edeceinden, hi olmazsa Tp Fakltemizin bir ksm ihtiyalarna cevap verecek ekilde ikmali yoluna gidilmesi yerinde olacaktr. Bylece Tp Fakltemizin Morfoloji binasna olan ihtiyacnn karlanmas imkan elde edilecektir. Bu fakltemizin eksikleri ve ihtiyalar henz pek oktur. Fakltenin tamamlanmasn temin iin ayrca bir Hemire ve Laborant okulu ile Eczaclk okuluna ihtiya vardr. Bunlarn kurulmas iin de gerekli hazrlklara giriilmitir. Bir ok yllar Gazi Terbiye Enstitsnn ats altnda misafir olarak barnan Fen Fakltemiz, kendisine tahsis edilen binalarn inaat ve tesisatnn byk bir ksm ikmal edilmi olduundan yerli yerine tanmtr. Bu suretle skntdan kurtulan bu Fakltemiz, daha verimli bir alma imkanna sahip olmutur. Bununla beraber bir ksm laboratuvar tesisleri ve Botanik bahesi kurulmas iin daha bir miktar tahsisata ihtiya vardr. lahiyat Fakltesinin igal ettii bina, yeni enstitlerin kurulmas ve kadrolarnn geniletilmesi dolays ile ihtiyacna kafi gelmemektedir. Dier fakltelerimizde de ayni ihtiyacn mevcudiyetini mahede etmekteyiz. Ziraat Fakltemiz eitli memleket meselelerini ele alarak Tarm Vekaleti ile tam bir ibirlii halinde almaktadr. Bu fakltemizin henz bir tatbikat iftlii yoktur. Senelerden beri zerinde durulan bu meselenin yakn bir zamanda halledileceini mit etmekteyiz. Ziraatn memleket ekonomisindeki byk roln gz nnde tutacak olursak, bu fakltenin niversitemiz iinde igal etmekte olduu mevkiin ehemmiyeti daha iyi anlalm olur. Nitekim Dou niversitemizin nvesi olarak evvela Ziraat ve Veteriner Fakltelerinin kurulmas dnlmektedir. Byk Atatrk'n dou kalknmas iin tesisini istedii niversitenin kurulu hazrlklarna balanlm bulunmas bizi son derece sevindirmitir. Bu ilim yuvamzn her eyden evvel ihtiyac bulunan elemanlar niversitemizde yetitirmek bizim iin ayrca bir iftihar vesilesi olaca gibi, bu messeseye dier her trl yardmda bulunmay da kendimiz iin byk bir zevk sayacaz.

Sevgili talebelerim: Buraya kadar niversitemiz hakknda malumat vermee ve onun faaliyetini, alma programnn nasl olmas lazm geldiini izaha altm. imdi de bilhassa en kymetli varlmz olan sizlere hitap etmek isterim. Atatrk'n sizler iin syledii ebediyen unutulmamas lazm gelen szlerini dnerek, memleketin yarn sizler olduunuzu, bu memleketin btn deerleri ile her eyinin size emanet edileceini bir an bile hatrdan karamayz, karamazsnz. Bunun iindir ki sizlerin ok iyi yetimesi, memleketimize ve 90

milletimize kar hissenize decek hizmetleri layyla ifa edecek kudret, kabiliyet ve karakterde olmanz temin etmek bizlerin, hocalarnzn, byklerinizin belli bal vazifeleri arasnda yer almaktadr. Biz, genlerimizin bilhassa memleket ve inklap mevzuunda son derece titiz, hassas ve mteyakkz olduunu grdke byk bir sevin ve ferahlk duyuyoruz. Memleketi idare edenler de genliimizin uurlu ve memleket-sever hissiyat ve hareketlerini grp anladka iftihar duymakta ve yarna bizlerle beraber byk bir huzur ve itminan iinde bakabilmektedirler. niversite olarak biz, genlerimiz arasnda mevcut olan baz ufak tefek ayrlklar ho grmee almakla beraber, muhtelif fakltelerimizde mteaddit talebe teekkllerinin mevcudiyeti yerine, her faklte rencilerinin tamamnn ayni cemiyet iinde aza olarak yer almasn temenniye ayan buluruz. nk genlerimizin vcuda getirdikleri bu teekkllerin gayeleri tamam ile bir birinin ayndr. Birlik kuvvettir, sz genlerimiz iin de, ecdattan bize intikal eden bir darb mesel olarak dstur ittihaz edilmek lazmdr. Bizim memleketimizin kuvveti ve dnyada byk bir itibara sahip oluunun belli bal sebebi birliimizdir. te genlerimiz de sylediim ekilde bir birlik vcuda getirirlerse o zaman daha kuvvetli olarak gayelerine ulamak imkann elde ederler. Memleket meselelerinde ve inklap mevzuunda btn Trk genliinin yek vcut olduunu ve byle hareket ettiini bir ok vesilelerle mahede ettiimiz iin, bundan sonra da her zaman ayni tarzda hareket edeceinizden ve sylediim hususlarda birliinizin mevcudiyetini ve kuvvetini ortaya koyacanzdan zerre kadar phe etmiyorum. Bunun byle oluu, byk Atatrk' n ruhunun da ad olmasn ve ebedi istirahatgahnda huzur iinde yatmasn salayacaktr. Mektep sralarnda, hocalarmz bize daima byklerimize hrmet ve riayet gstermemizi, terbiyeli, drst, karakterli olmamz ve ok almamz telkin ettiler. Biz de deimeyen bu hakikatleri sizlerin hocalar, bykleri, aabeyleri olarak aynen sizlere telkin etmek zorundayz. Sizlerden beklediklerimize mukabil sizlere kar derin bir sevgi ile hareket ederek maruz kalacanz btn zorluklarda mzahir olmak, her trl kolayl gstermek ve yetimeniz iin elimizden gelen her eyi yapmak bizim de vazifemizdir. Bu memlekette herkes kendine den vazifeyi layyla ve mesuliyetini tamamen mdrik olarak ifa ettii takdirde halimiz ve istikbalimiz tam manas ile teminat altna alnm olur. niversiteye intisap ettiiniz gnden itibaren aramzda teesss eden mnasebetler, niversitemizi ikmal ederek hayata atldnz zaman da phe yok ki devam edecektir. Ondan sonra da niversitenin sizden bekledii, sizlerin de mezun olduunuz ve bal kalacanz niversitemizden isteyeceiniz eyler olacaktr. u noktay unutmaynz ki, biz hocalarnz faklte sralarndaki muvaffakiyetlerinizle ne kadar ok seviniyorsak, hayattaki baarlarnzla da daima iftihar ederiz. Her hoca, talebesinin ykseliini ve memleket hizmetinde layk olduu yeri almasn zlemekte ve bundan kuvvet, hayatiyet kazanmaktadr. Ankara niversitesi, hocalar ile, talebeleri ile, btn memur ve mensuplar ile bir btn, byk bir ailedir. Hepimiz el ele vererek tam bir tesant ve hakiki bir ballk havas iinde almak sureti ile memleketin bizden ifasn beklemekte olduu byk vazifeleri yerine getirmee gayret etmekteyiz. Bu irfan ve ilim yuvamzn canl eserleri olarak memleketin her tarafna yaylan ve yaylacak olan 91

sizlerin muhtelif sahalarda yapmakta olduunuz ve yapacanz hizmetler, byk bir hzla kalknmakta olan yurdumuzun daha fazla ykselmesine ve gelimesine yardm edecektir. niversite genlii olarak daha imdiden memleketimizin kltr sahasnda bizlerden bekledii almalarn ve gayretlerin mesuliyetini omuzlarnzda tamaa balam bulunuyorsunuz. Tekilatl bir surette altmz takdirde, halkmza ve onun okuma imkanna sahip olmasna byk apta destek olabileceimize eminim. alnz, alnz, ok alnz, muhakkak muvaffak olacaksnz. uurlu Trk Genlii, Aziz Talebelerim: Btn kalbimizle sizlerle beraber olduumuzu ve her zaman bizleri yannzda bulacanz hatrdan karmaynz. Seleflerimin niversite ileri yannda genlie gsterdikleri alakay burada kranla belirtirken sizlere almalarnzda azami baar, salk ve saadetler dilerim. Bu dnceler iinde Ankara niversitesinin sekizinci ders yln ayorum.

92

1954 1955 RENM YILI AI KONUMASI

Pek Deerli Bavekilimiz, Sayn Vekillerimiz, Kymetli Misafirlerimiz, Aziz Meslektalarm, Sevgili Talebelerim!

Bu yl da, niversitemizi mutat trenle aabilmek saadetine erimi olmaktan mstesna bir zevk ve gurur duymaktaym. Byle bir gnmzde bizlere eref vermi olmanzdan dolay messesemizin kranlarn arz eder, hepinizi sayg ve sevgi ile selamlarm. niversitelerin byle bir trenle almas ve geen yln bir muhasebesinin yaplmas adet olmutur. Son gnlerde dier karde niversitelerimiz de bu ekilde alarak yeni ders ylna girmi bulunmaktadrlar. Henz ok gen olan niversitemiz, geen yl da ilmi almalarna devam etmi ve memleketin kendisinden bekledii tedris ve aratrma vazifelerini yerine getirmek hususunda gcnn yettii kadar gayret gstermitir. Durmadan fakltelerimiz arasndaki ibirlii zihniyetini gelitirmeye ve takviyeye altmz gibi, memleketimizin dier niversiteleri ve hatta dnya niversiteleriyle mmkn mertebe temaslar tesis etmek arelerini aratrmaktan da geri kalmyoruz. Medeni memleketlerde mahede ettiimiz ok sratli ilmi gelimeleri yakndan takip etmek, yaplan aratrmalar, neriyat, yeni bulular gzden karmamak, ilim hayatmzda birok yeniliklere vcut vermenin ve ilmi kalknmamz temin etmenin belli bal artn tekil etmektedir. Yabanc memleket niversiteleriyle sk temaslar tesis etmenin ve bu yolda anlamalara varmann byk faydalar salayacana phe yoktur. Bunun iindir ki, niversitemiz, Birleik Amerika'nn New York ve Nebreska niversiteleriyle yakn temaslarda bulunarak muhtelif fakltelerimizi ilgilendiren anlamalar yapma yoluna gitmitir. New York niversitesiyle yaplan anlamaya gre, bu niversite Siyasal Bilgiler Fakltesindeki Amme daresi" retim ve aratrmalarn takviye edecektir. Bu maksatla New York niversitesinden buraya retim yeleri gelecek ve buradan New York'a ayn sahada altrlmak zere retim yeleri ve yardmclar gnderilecektir. Ayrca idare sahasnda da muhtelif elemanlar yetitirmek iin kurslar alacaktr. Yaplan bu anlamaya gre Hukuk Fakltesinde bir "Hukuk Aratrma Merkezi kurulacaktr. Ziraat ve Veteriner Fakltelerimiz de bu gnlerde Amerika'nn Nebreska niversitesiyle bir ibirlii program hazrlamak ve bu hususta prensip anlamasna varmak iin gereken temaslar ve almalar yapm bulunmaktadrlar.

93

Sayn Dinleyicilerim: Yukarda da iaret ettiim gibi, niversitemiz henz pek gen ve kurulu devresindedir. Bu itibarla ihtiyalar pek oktur. Btn bu ihtiyalar bir ylda tamamyla karlamaa imkan bulunmadna da phe yoktur. Bununla beraber hkmetimizin ve Byk Millet Meclisimizin niversite btelerine kar gsterdikleri yakn alaka ve anlay ancak kranla yad edilebilir. Geen yl denk bte yaplmasna karar verilmi olduu halde, niversitemizin ihtiyalarn yakndan grerek bir evvelki seneye nazaran 4 milyon liraya yakn bir fazlalkla btemizin kabul edilmi olmas bu anlayn en bariz delilini tekil etmektedir. Kurulu halinde olan niversitemizin byk ve saysz ihtiyalarn senelere taksim ederek ve bir sraya koymak suretiyle karlamann lzumlu olduuna phe yoktur. niversitemiz bu yolda hareket ederek mmkn mertebe her sene reel bir bte ile Hkmetin ve Meclisin huzuruna kma doru ve yerinde bulmaktadr. Bu yl; btemizin hazrlanmasnda da arz ettiim dnceler hakim olmu ve 1955 mali yl bte tasarmz tamamen bir yln hakiki ihtiyalar karln tekil eden rakamlardan vcuda getirilmee allmtr. Hkmetimizin ve Byk Millet Meclisimizin gemi senelerdeki alaka ve mzaheretlerini bu yl da niversitemizden esirgemeyeceklerinden emin bulunuyoruz. Muhterem Misafirlerimiz: Muhtelif kanunlarla tespit edilmi bulunan kadrolarmzdan birou niversitemizin inkiafna muvazi olarak dolmu olup halen niversitemizde 17si yabanc olmak zere 170 profesr, 116 doent, 312 asistan, 29 retim grevlisi, 29 okutman vazife grmektedir. Geen ders yl zarfnda 19 doentimiz profesr olmu, 23 asistanmz da doentlik payesini kazanmlardr. Fen Fakltesinde Astronomi, Botanik ve Matematik; Ziraat Fakltesinde Fitopatoloji ve Kltr teknik; Dil ve Tarih - Corafya Fakltesinde Dil Psikolojisi ve ngiliz Dili ve Edebiyat; Tp Fakltesinde Biyokimya; lahiyat Fakltesinde de Dinler Tarihi krslerine dnya ilim alemince tannm yabanc profesrler getirtilmitir. Geen yl iki deerli retim yemizin kayb bizi byk bir teessre gark etmitir. Hukuk Fakltemizden Ordinarys Profesr Ahmet Esat Arsebk'le lahiyat Fakltemiz profesrlerinden Yusuf Ziya Yrkan'n hatralarn huzurunuzda hrmetle anmay vazife bilirim. Bu deerli ilim adamlarmzn braktklar byk boluu daima hissedeceiz. Memleket ilim ve irfanna uzun yllar byk hizmetler yapm olan bu muhterem hocalarmzn ruhlarnn ad olmasn Ulu Tanrdan niyaz eylerim.

94

Geen ders yl zarfnda drt retim yemiz mebus seilmek suretiyle niversitemizden ayrlarak Byk Millet Meclisine iltihak etmilerdir. Bu kymetli ilim adamlarmzn ilmi hayatlarnda olduu gibi, siyasi hayatlarnda da memlekete byk hizmetler ifa etmelerini candan dileriz. . Bundan baka Afganistan Hkmeti tarafndan vaki davet zerine Tp Fakltemizden baz retim yeleri muvakkaten Kabil niversitesine gitmilerdir. retim kadromuzun durumundan bahsederken ilk kademede yer alan asistanlarmz hakknda da birka sz sylemek isterim. Baz fakltelerimiz halen asistan bulmakta mklat ekmekte ve mevcut olan asistanlarn bir ksm da kendilerine daha msait tekliflerde bulunan daire ve messeselere gitmektedirler. Tekilat kanunumuza gre ehramn kaidesini tekil ettikleri kabul edilen bu elemanlarn, geim artlarnn slah, niversitede kalmalarn temin edecek ilk tedbir olarak hatra gelmektedir. Bu durumdan ziyadesiyle mteessir olan stanbul Teknik niversitesi, Hkmetin ve Byk Millet Meclisi Bte Komisyonunun gsterdii anlay neticesinde yksek cretli teknisyen kadrolar ihdas ederek, ksmen olsun asistanlarn maddi refahn temin etmek yoluna gitmi bulunmaktadr. Bu cihetin btn niversitelere amil olacak ekilde dnlp, elverili bir hal suretine balanmasn temenniye ayan bulmaktayz. Aziz Dinleyicilerim: niversitemiz, tedris faaliyeti yannda ilmi aratrmalarna da btn kuvvetiyle devam etmi ve bu gayretlerin muhassalas tamamyla mspet olmutur. Siyasal Bilgiler Fakltesinde, geen sene ynetmeliklerinin tekemml edip faaliyete getiini sylediimiz Maliye, D Mnasebetler, dari limler, skan ve ehircilik enstitleri deerli almalar yapmlardr. Maliye Enstits, yeni bir Maliye Lgat hazrlamaktadr. Ayrca bir Maliye Antolojisi meydana getirmek zere yapt almalar da haylice ilerlemitir. D Mnasebetler Enstits, Karneci Milletleraras Sulh Tesisi ile bir anlama yaparak "Memleketimizin milletleraras teekkller ve bilhassa Birlemi Milletler Tekilat muvacehesinde davran" hakknda Trke ve ngilizce olarak bir ett hazrlamtr. ok geni bir dokmantasyona dayanarak hazrlanan bu ett, enstit faaliyetlerinin mihrak olmutur. dari limler Enstits, amme sahasna dahil eitli kanunlar zerinde temaslar ve aratrmalar yapm, ilmi toplantlar tertip etmi, anket usul ile "gen ve mstakbel idarecilerin mesleki ve sosyal davranlar" zerinde ilmi bir ett meydana getirmitir. Bu ett, Enstit tarafndan yaknda yaynlanacaktr. Bundan maada halen "seim sosyolojisi" zerinde ilmi bir aratrma yaplmaktadr. skan ve ehircilik Enstits de "lkemizdeki tabii kaynaklarn kullanlmas ve gelitirilmesi" yolundaki aratrmalar, almalarna balang noktas alarak

95

faaliyetine devam etmi ve Haziran ay iin de iskan ve ehirciliin ana meseleleri zerinde bir seri konferanslar tertiplemitir. Konularnn btn memleketi yakndan ilgilendirmesi dolaysyla, bu enstitnn hzla gelimesi bir zaruret halini almaktadr. Hukuk Fakltemizin Kriminoloji Enstits, bin mkerrir sulu zerinde kriminolojik bir anket yapm ve neticelerini Trke, Franszca ve talyanca dillerinde neretmitir. Yine bu Enstit "kan gtme" problemini de ele alm ve bu mesele zerinde almalara balamtr. Bundan maada ceza ve infaz hukuku ile ilgili haberleri de derleyerek her ay Adliye Dergisinde neretmektedir. ok kymetli milli messeselerimizden biri olan Bankas, Hukuk Fakltemizde tesis eklinde bir Bankaclk ve Ticaret Hukuku Enstits kurmutur. Banka tarafndan finanse edilen ve Hukuk Fakltesi ile dier faklteler mensuplarnn ilmi mesaileriyle ileyecek olan bu enstitnn, memleketimizin iktisadi hayatnda mhim bir rol oynayacana ve verimli faaliyetlerde bulunacana inanyoruz. Byk messeselerin bu gibi tesislerle bir memleketin ilmi hayatna yardmda bulunmalar btn medeni memleketlerde rastlanan bir harekettir. Bankamzn ayan kran olan bu hareketinin, dier messeselerimize de rnek olmasn can ve gnlden dileriz. Dil ve Tarih - Corafya Fakltemizde geen yl bir Ktphanecilik Blm ihdas edilmitir. Bu fakltede 1941 ylndan beri kurs halinde yaplmakta olan ktphanecilik retimi, bu suretle mstakil bir blm haline getirilmi bulunmaktadr. Bu blm iin Ford Vakfnn mali yardm ile Amerika'dan bir ktphanecilik profesr getirtilmek suretiyle ktphanelerimiz iin son derece lzumlu olan mtehasss personelin yetitirilmesi salanm olacaktr. Bu blm, biri yazmalarla eski eserlerin, dieri de modern neriyatn tasnifinde alacak iki tip ktphaneci yetitirecektir. Bu fakltemizin kurduu Dou, Bat ve Orta Anadolu istasyonlar da faa1iyetlerine devam ederek Arkeoloji ve Paleoantropoloji sahasnda kazlar ve aratrmalar yapmak suretiyle semereli almalarda bulunmulardr. lahiyat Fakltemizde geen yl faaliyete gemi bulunan slam Sanatlar Enstits birok konferanslar tertip etmi, umumi sanat tarihi ve hususiyle Trk ve slam sanatlar tarihi ile ilgili kitaplardan mteekkil bir ktphane tesisine ve trl mimari eserlerin Trk ve slam sanatna ait minyatrlerin fotoraf ve filmlerini aldrmaa ve onlar ilmi bir tasnife tabi tutmaa balamtr. Ziraat Fakltemiz, memleket meselelerini kendi esas retim ve inceleme konular olarak ele alm, bilhassa istihsali arttrmaa matuf olan almalarda kendine den vazifeyi azami dikkat ve itina ile ifaya devam etmitir. Memleket kalknmasn ve ilerlemesini ilgilendiren bilimsel aratrma ve inceleme sonularn, 43 adetten fazla muhtelif neriyat ile iftimizin istifadesine arz eylemi bulunmaktadr. Ayrca baz mnakaal ve mesleki konferanslar da tertiplemitir.

96

Fen Fakltemizdeki enstit ve laboratuvar almalar da tabii seyrini takip etmitir. Ezcmle Snai Kimya, Botanik ve Jeoloji enstitleri ve dier enstitler kendi sahalarnda deerli incelemelerde bulunmulardr. lmi aratrma ve faaliyetlerin devam eden Veteriner Fakltemiz de Trakya blgesinde yllardan beri hayvan telefatna sebep olan mahiyeti mehul bir hastal Ziraat Vekaleti elemanlar ile birlikte aratrm ve "Botlizmus" tehisi konularak telefatn nlenmesi mmkn olmutur. Bu hastalk hakknda etrafl bir konferans da verilmitir. Tp Fakltemizin enstit ve laboratuvar mesaisi de ok mspet ve semereli olmu, klinik ve polikliniklerinde binlerce hasta tedavi grmtr. Bu mnasebetle memleketimizin salk durumu ile ok yakndan ilgili bulunan bir tesis zerinde durmak isterim. Tp Fakltemizin geen sene bir ocuk Sal krss ihdas hususundaki teebbs ve teklifi Senatoca hararetle karlanm ve ittifakla karara balanmtr. Hkmetimiz ve Byk Millet Meclisimiz de bu hususta azami mzaheretlerini esirgemeyerek yaplacak ocuk hastanesi iin gerekli tahsisat vermilerdir. Belediyemizin Hacettepe'de tahsis ettii arsa zerinde yaplmakta olan inaat bir hayli ilerlemitir. Bu yl da alnacak tahsisatla hastahanenin ikmaline allacaktr. Memlekete byk hizmetler grecek olan byle bir tesisin vcuda getirilmesinde, inaat iin gerekli tahsisat veren Hkmetimize ve Byk Millet Meclisimize, Ankara'nn en gzel bir yerinde arsa tahsis eden Ankara Belediyesine ve inaatn bir blounun ikmalini zerine alan Kzlay'a en derin kranlarm arz ederim. Bu gzel tesisin nmzdeki yaz aylarnda ikmal edilerek faaliyete balayabileceini umduumuzu ayrca tebir etmekten byk bir haz duyarm. Muhterem Dinleyicilerim! lmi faaliyetlerimizin izahna devam ederken biraz da yaynlarmz zerinde tevakkuf etmek yerinde olur. niversitemiz neriyatnn ayan memnuniyet bir gelime kaydettii mahede edilmektedir. Geen ders yl zarfnda birok ders kitaplar, ettler, doktora ve doentlik tezleri monografiler, eski metinler gibi eitli yaynlar yaplmtr. Faklte dergileri de muntazam neredilmekte ve bunlardan bazlar yabanc dilde kmaktadr. Ayrca niversitemizin teden beri neretmekte olduu Annalesin baslmas ikmal edilmi ve muhtelif fakltelere mensup retim yelerimizin alaka ekici eitli makaleleri, deiik yabanc dillerde olmak zere iinde yer alm bulunmaktadr. niversitemizin bu yaynnn yabanc memleketlerde alaka ile takip edilmesi ve istenilmi olmas bizi ayrca memnun etmektedir. Yine niversitemize mteallik bilgileri havi yabanc dilde bir klavuz hazrlanm olup tabedilmek zeredir. Bu klavuzun Trkesi de her iki ylda bir baslmakta ve ders yl balamadan nce alakallara datlmaktadr. niversiteye giri, imtihanlar, harlar, diplomalar, doktora ve dier hususlar hakknda malumat

97

ihtiva eden bu rehberin niversite tahsili yapacak genlere ve dier ilgililere faydal olduuna kaniiz. Yaynlarmzn mbadelesi, datlmas ve satlmas hususlarna byk bir ehemmiyet atfetmekteyiz. Bu mbadelenin ve datmann daha fazla gelimesini salamak ve bilhassa niversitemiz yaynlarnn satn temin etmek zere bir merkez kurmak lzumuna inanyoruz. Fakltelerimizin dank vaziyeti karsnda niversitemizin merkezi bir yerde umumi bir kitapla sahip olmas zaruri bulunmaktadr. Bu ihtiyac muhtelif fakltelerimiz, retim yeleriyle yardmclarmz ve genlerimiz hissetmekte ve bunun biran evvel tesisi iin gereken tedbirlere bavurulmasn hakl olarak istemektedirler. Merkezi bir yerde byle bir niversite kitapl vcuda getirebildiimiz takdirde, bu tesisin kitap mubayaas hususunda byk tasarruflar salayaca muhakkak olduu gibi, kitaplktan istifade imkanlarn artrm olacana da phe yoktur. Bunun garp niversitelerindeki misallerinden bahsetmei lzumsuz sayarm. Yaynlarmzdan bahsederken bunlarn kolaylkla baslmasn temin etmek zere bir niversite matbaasnn kurulmasna zaruret bulunduunu geen sene de ifade etmitim. Bte imkanszlktan dolaysyla bunu tahakkuk ettirememi, bu yl da bu hususu salamak zere btemizin hazrland srada koyduumuz tahsisat, ayn sebeple karmak zorunda kalm bulunuyoruz. Fakat bu matbaa iinin ileride niversitemizce baarlacan ve eserlerimizin orada basldn grebileceimizi kuvvetle umuyoruz. Sayn Dinleyicilerim! Geen yl da bir ok retim yelerimiz mteaddit beynelmilel toplantlara ve kongrelere itirak etmiler ve sayan dikkat teblilerde bulunmulardr. Bu cmleden olmak zere Zrihde limler Felsefesi, Cambridge'de Msterikler, Madrit'te Prehistorik, Cenevre'de Jinekoloji, Barselona'da Gs Hastalklar, Sao Paulo'da Kanser, Lsem' de Zootekni, Roma'da Tp Tarihi, Amsterdam'da Klinik kimyas ve Matematik, Paris'te Botanik, Viyana'da niversiteler ve Tahran'da bni Sina kongre ve toplantlarna ve daha dier baz kongrelere katlm bulunmaktayz. Bu sene Ziraat Fakltesi ile ibirlii halinde FAO tarafndan bu fakltede beynelmilel ayr, Mera, Yem Bitkileri ve Hayvan Besleme kongresi yaplm, ayrca yine bu mevzular zerinde btn Akdeniz memleketlerini iine alan iki aylk bir kurs almtr. lmin son terakkiyatn takip etmek ve incelemelerde bulunmak zere bize ayrlan tahsis nispetinde bir ksm retim yelerimiz ve yardmclarmz Avrupa'ya ve Amerika'ya gnderilmitir. Dier bir ksm retim yelerimiz ve yardmclar da yurdun muhtelif yerlerinde kendi bilim kollaryla ilgili mevzuular zerinde incelemelerde bulunmular ve bunlardan bir ksmna rencilerimiz de itirak etmilerdir. Bu nevi hareket ve faaliyetlerin artmasnn, memleketimiz ve niversitemiz iin zaruri bulunduuna phe yoktur. Bu yl da niversite konferanslarna devam etmek ve muhtelif fakltelere mensup olan retim yelerimizin muntazaman bu salonda halk ve genliimizi ilgilendiren mevzular zerinde konumalarn temin eylemek kararndayz. Evvelce olduu gibi bu konferanslarn byk faydalar salayacana kaniiz. Hatta mnasip 98

zamanlarda deiik fakltelerin retim yelerinden mrekkep bir heyetin memleketin muhtelif yerlerinde konferans vermelerini ve halkla temasa gemelerini lzumlu grmekteyiz. Evvela yaplan niversite haftalarnn devamnda fayda mlahaza ediyoruz. Bu kabil konferanslarn retim yelerimiz tarafndan yabanc memleketlerde de verilmesi arzuya ayandr. Bundan maada fakltelerimiz yabanc memleketlerden de konferans vermek zere profesrler davet etmekte olduklar gibi, memleketimizin mnevver ve yetimi insanlarna da sahalaryla ilgili konferanslar verdirmek suretiyle rencilere faydal olmaa almaktadrlar. retim yelerimizin birbirlerini yakndan tanmalar ve niversiter bir zihniyetin daha fazla geliip kuvvetlenmesi iin Ankara niversitesi retim yeleri Dernei ad ile bir teekkle vcut vermi bulunuyoruz. Bu teekkln bir lokale sahip olmas ve gayemizin tahakkuk edebilmesi iin bata muhterem Bavekilimiz olmak zere yardmlarn rica ettiimiz vekillerimizle mali messeselerimizden grdmz samimi alakay burada kranla belirtmei bor bilirim. Yakn zamanda byle bir lokalde buluup grmek imkannn hasl olacan kuvvetle umuyorum.

Aziz Dinleyicilerim! niversitemiz gemi senelerde olduu gibi hkmetimizle muhtelif sahalarda teriki mesai eylemi ve kendisine verilen ileri yapmaktan byk bir zevk duymutur. Ezcmle Zirai, ktisadi, Kltrel, timai, Tbbi ve dier sahalarda ilgili vekaletlerle sk bir ibirlii yapmtr. Bu yl da bu ibirliinin gelieceini ve daha verimli bir mahiyet iktisap edeceini umuyoruz. Bu ibirliinin memleketimiz hayatnda ok hayrl neticeleri olacana inan maktayz. Bu almalarla ilim verilerinin hayat umumiyeye tatbiki salanm bulunmaktadr. Bilhassa Zirai ve Snai sahada yapmakta olduumuz byk kalknma hamlelerinde bu ibirliinin messir bir rol oynayaca tabiidir. Hkmetimizin btn kuvvet ve enerjisiyle tesisine alt Atatrk niversitesinin kurulu ve gelimesinde niversitemize byk vazifeler terettp etmekte olduunu mahede ediyoruz. Bu niversitenin kurulmas iin en lzumlu olan retim kadrolarn igal edecek elemanlarn pek ouna niversitemizin kaynak tekil edeceine phe yoktur. Bu yolda niversitemize tevecch edecek hizmetleri byk bir memnuniyetle ifaya amade bulunduumuzu ifade etmekle bahtiyarm.

Muhterem Misafirlerimiz! imdi birazda talebelerimizin durumundan bahsedeyim. Halen niversitemizin muhtelif fakltelerinde 1190 kz, 6131 erkek olmak zere 7321 talebe vardr. Bu sene muhtelif fakltelere imdiye kadar 3702 mracaat olmu, Tp 165, Veteriner 140 Ziraat 180, Siyasal Bilgiler 150 talebe almtr. Hukuk, lahiyat ve Dil ve Tarih - Corafya Faklteleri ise btn mracaatlar karlayarak 1500 kadar talebenin kaydn yapmlardr.

99

1953 - 1954 ders ylnda muhtelif fakltelerimizden 865 gencimiz mezun olmutur. Memleketin eitli hizmetlerinde vazife alacak olan bu genlerimizin meslek hayatlarnn baarl gemesini temenni ederim. Biz hocalar talebelerimizin en iyi bir ekilde yetimelerini temin etmek iin btn kuvvetimizle almaktayz. retim ve imtihan ynetmelikleri ihtiyalara cevap verecek tarzda vcuda getirilmektedir. Ezcmle Fen, Siyasal Bilgiler ile Dil ve Tarih - Corafya Fakltelerimizin hazrladklar yeni ynetmelikler bu meyanda zikredilebilir. Doktora ynetmeliklerinin tevhidi zarureti zerinde duran Senatomuz, bu mevzuun incelenmesini zel bir komisyona havale etmi ve bu komisyonca tespit edilen esaslar hakknda fakltelerin mtalaasn sormutur. Bu mtalaalar alndktan sonra btn fakltelerde kabili tatbik mterek birtakm esaslar meydana getirilmi olacaktr. Bunlardan baka fakltelerimizin ktphane, yayn ve ihtisas vesaire hususlarla ilgili ynetmelikleri de ele alnmtr. Genlerimizin ve hatta retim yardmclarmzn yabanc dil bilgisine sahip olmalarn veya bu bilgilerini gelitirip kuvvetlendirmelerini temin etmei lzumlu gryoruz. Muhtelif fakltelerimizde dank bir ekilde yaplmakta olan yabanc dil retiminin niversitece ele alnarak daha mull bir tarzda organize edilmesi icap etmektedir. Geen yl bu hususta baz admlar atlm ve birtakm temaslar ve almalar yaplmtr. Bu yl da bu yoldaki mesaimize devam edeceiz. Genlerimizde yksek tahsil yapmak hususunda mahede etmekte olduumuz arzu, bizi son derece sevindirmektedir. Liselere vuku bulan tehacme muvazi olarak niversitelerimiz ve yksek okullarmz da durmadan artan mracaatlar karsnda, bunlarn isafn temin edecek tedbirleri dnmek zorundadr. Bundan maada memur ve subay olup da niversitelerimizde tahsil grmek arzusuyla rpnanlar da pek oktur. Geen yl zerinde durduumuz bu mevzu ile ilgilenmee ve akam kurslar amak hususundaki dncelerimizin tahakkukuna bu yl da var kuvvetimizle almak kararndayz. rencilerimizin salk durumlar zerinde de tevakkuf etmek zorunda olduumuza phe yoktur. Bunun iin bir taraftan Tp hocalarmzn, genlerimizi sal koruyucu tedbirler hakknda tenvir etmelerini dnmekte olduumuz gibi, hastalanan rencilerimizin tedavisi tedbirlerini almak ve onlar shhi bakmdan bir kontrole tabi tutmak lzumuna da kani bulunuyoruz. Bunun iin de bir salk merkezinin tesisini zaruri grmekteyiz. Genlerimizin salklarn korumak iin spor terbiyesine de iddetle ihtiya vardr. niversitemiz elinde mevcut imkanlar nispetinde talebenin bu kabil faaliyetlerini desteklemektedir. Ancak, bu husustaki tedbirlerimizin kifayetsiz olduunu da itiraf etmek zorundaym. Spor faaliyetlerinin daha fazla gelitirilmesi, mullendirilmesi ve esasl bir spor tekilatnn vcuda getirilmesi iktiza eder. Filormonik Orkestramz, geen yl da niversite konserlerine muntazaman devam etmi ve bu konserler ok byk rabet grerek yakn bir alaka ile takip edilmitir. Genlerimiz zerinde mspet tesirleri olan bu konserlerin bu yl da

100

devamnn byk faydalar salayacana inanyor ve bu deerli hizmetlerinden dolay, bata sayn efleri olmak zere orkestrann btn yelerine niversitemizin teekkrlerini huzurunuzda sunmaktan hususi bir zevk duyuyorum. Genlerimizin umumi kltrn artracak ve kuvvetlendirecek tedbirlerin alnmas ve ok iyi yetimelerini salayacak btn arelere bavurulmas da vazifelerimiz arasnda yer almaktadr. Ankara'mz her eyden evvel bir memur ve talebe ehridir. Sekiz fakltenin oluturduu niversitemizle bir ok okullar bu gzel Hkmet merkezimizin sinesinde yer almtr. Zamanla bu kltr messeselerimizin adedinin pek ok artacana da zerre kadar phe etmiyoruz. Memleketimizin belli bal kltr merkezlerinden biri olmak haysiyet ve karakteri ile Ankara'nn senelerden beri bir niversite sitesine kavumak ihtiyacnda olduu aikardr. Mevcut yurtlarn her bakmdan kifayetsiz olduu grlmektedir. Genlerimizin huzur ve skun iinde alabilecei, yatp kalkabilecei, vakitlerini israf etmeyecei byk bir yurda kavuturulmas zaruretini hissetmekteyiz. Byle bir sitenin yaplmas iin bir dernek kurulmas ve halkmzn, hkmetimizin ve mali messeselerimizin yardmna bavurulmas yerinde olur kanaatindeyiz. Bidayette 600 - 1000 yatakl bir yurdun planlarnn hazrlanmasnn ve arsann bu ie elverili ve muhtelif fakltelerimizden pek de uzak olmayan bir yerde Belediyemiz tarafndan temin edilmesinin muvafk olacan dnyoruz. Yaplacak byle bir yurdun byk bir ktphanesi, okuma salonlar, konferans, temsil ve sinema iin elverili bir yeri, temiz bir yemekhanesi, spor salonlar, gzel bir bahesi, temizlik ve salk bakmndan zaruri olan btn artlar hav olmasn, hulasa modern manasyla gnmzn ihtiyalarna cevap verecek bir binann yaplmasn istiyoruz. Byle bir niversite sitesinin vcut bulmas neticesinde talebelerimizin tahsil hayatnn ve almalarnn ok daha randmanl ve hepimizi memnun edici olacana phe yoktur. Sayn Vehbi Ko, yaptrp niversiteye hibe ettii modern yurt binas ile bize bunun gzel bir misalini vermi bulunmaktadr. Onun bu hareketini her zaman hayranlkla ve takdirle yad ediyor ve emsalinin artmasn temenni ediyoruz. Ankara'da bir niversite sitesi vcuda getirilmesi teebbsnn, memleketin her tarafnda byk alaka toplayacana ve gereken yardmlarn esirgenmeyeceine inanyoruz. Geen sene, talebe teekklleri arasndaki ikiliin ortadan kalkmas lazm geldiini, birliin kuvvet tekil ettiini ve genlerimizin ayn gayeyi tayan muhtelif teekkller yerine birleerek tek teekkl iinde toplanmalar halinde almalarnn ok daha verimli olacan ifade etmitim. Bir mddet sonra da byle bir yola gidildiini renerek ok sevindim, fakat neticede bu birlemenin tahakkuk edemediini, bugnlerde yeniden ele alndn gryoruz. Bu defa yaplan almalarn, daha iyi bir ekilde inkiaf edeceini ve mspet bir neticeye varacan umuyor ve genlerimizin er ge bu birlii temine muvaffak olacaklarna inanyoruz.

Sayn Dinleyicilerim! Muhtelif fakltelerimizin durumuna ve ihtiyalarna gelince;

101

Geen yl Tp Fakltemiz kendisine verilen tahsisatla dershane, klinik ve laboratuvarlarnn inasna devam etmi, bunlardan bir ksmn ikmal eylemitir. Btn tesisleriyle bir Tp Fakltesi kurulmasnn byk bir mali fedakarla bal bulunduunu sylemee lzum yoktur. Bu ihtiyalar ancak muayyen bir plana tabi tutulmak suretiyle mteaddit senelere taksim edilerek karlanabilir. Fen Fakltemizde, kk mikyasta bir rasathaneye ve botanik bahesinin biran evvel tesisine lzum ve zaruret hissedilmektedir. Ziraat Fakltemizin iletme vastalaryla birlikte bir deneme iftliine sahip olmas, bu fakltenin vazifelerini daha iyi bir ekilde yapabilmesi iin lzumludur. lahiyat Fakltemiz gibi baz fakltelerimizde bina ihtiyac da kendini hissettirmektedir. Bundan maada niversitemiz Senatosu, Rektrln merkezi bir binaya nakli zarureti zerinde durmu ve bunun temini iin gereken tedbirlere bavurulmasnn yerinde olaca neticesine varlmtr.

Sevgili Talebelerim, Aziz genler! niversiteyi a nutuklarnn son ksmn size hasr ve tahsis etmek ve szlerimizi bitirirken sizlere hitap etmek gzel bir anane olarak teesss etmitir. Btn almalarmzn ve gayretlerimizin belli bal hedefi, sizleri yetitirmek ve memleketin bize emanet ettii vazifeleri layyla yerine getirerek sizleri vatan hizmetine hazrlamaktr. Milletimizin ilim iin, niversitelerimiz iin katland fedakarlklar hi bir zaman kmsenemez. Bu fedakarlklar, biz hocalarnzla birlikte sizlerin de gz nnde bulundurmak mecburiyetinde olduunuzu unutmamanz lazmdr. Yetien her nesil, yetimekte olan nesillere kar ar vazifeler ve mesuliyetler altndadr. Bizi yetitiren hocalarmzn nasl canla bala altklarn ve vazifelerini ellerini vicdanlarna koyarak ne byk bir titizlikle ve hassasiyetle yerine getirdiklerini dndmz zaman, sizlere kar, bize den vazifelerin ehemmiyetini ve muln ok daha iyi kavram oluruz. Sizlere alma akn, vatan sevgisini, drst ve ciddi olma telkin etmek lazm geldiine ve bu telkinlerimizde muvaffak olduumuz nispette sizlerin iyi yetimenizi salayabileceimize inanmamz ve bunlar kendimize hocalarnz olarak dstur ittihaz etmemiz icap eder. Yurdumuzun, her tarafnda ve her sahada almalarmza, bkmak usanmak bilmeden sarf edeceimiz ciddi gayretlere ne kadar byk ihtiyac bulunduunu hepiniz takdir edersiniz. Bugn dnyada teknik ynde ve fen sahasnda kaydedilen ilerlemeler ve ilmin sratli gelimesi karsnda; gzlerimizi fazlasyla amaa ve gayretlerimizi memleketimizi ilerletme yolunda var kuvvetimizle teksif etmee mecburuz. niversitelerin ve onlarn yetitirdii byk alimlerin bu hususta oynadklar rol ve dnya gidiinin deimesi bakmndan yaptklar tesiri yakndan mahede etmekteyiz. te Trk niversitelerinde okumakta ve yetimekte olan sizlerin de elde edeceiniz ilmin altnda memleketimizin ileriye doru gidiini ve kalknmasn her bakmdan salayacanza phe etmiyorum.

102

Yarn bu memleketi idare edecek olanlarn sizlerin arasndan kacana phemiz yoktur. Belki de dnyaya n salacak birok alimlerin de yine bu anda sizlerin arasnda karmda yer almakta olduklarn gryor gibiyim. Trk Milletinin, sizden ok eyler beklediini ve hepinizin gayretleriyle yurdun her sahada tamamyla kalknp geliebileceine inandn biran bile hatrdan karmamalyz. Memleket iin vazife grenlerin, yaptklarnn semerelerini ve gzel neticelerini idrak ettike duyacaklar saadet ve bahtiyarla hudut tasavvur edilemez. Bugn renci sfatyla karmzda sralar zerinde oturan, bizleri dinleyen, enstitlerimizde, laboratuvarlarmzda, kliniklerimizde ve tatbikat sahalarmzda bizimle beraber alan sizlere, Trk genliine Atatrk bu memleketi ve btn inklaplarn emanet etmekte biran bile tereddt etmemitir. Birliimizin ve kuvvetimizin sembol olarak her zerremizde varln ve kudretini hissettiimiz O Byk nsann siz genler hakkndaki dncelerinin isabetini her an gryor ve sizleri Trk milletinin en mukaddes varl olarak barmza basmakta tereddt etmiyoruz. Sizlerin de bu itimada, bu gvene layk olmaa altnz grmekle bahtiyar oluyor, gurur duyuyoruz. Bu szlerimle sizlere byk ve erefli mevkiinizi anlatmaa alrken vazifelerinizin arln ve mesuliyetlerinizin bykln de ayn zamanda izah etmi oluyorum. alacaksnz, ok alacaksnz, durmadan alacaksnz. Atatrk evlatlar olduunuzu, Trk ocuunun ne kadar seciyeli, karakterli, alkan ve yurda bal bulunduunu ve herhangi bir tehlike karsnda gzn krpmadan cann ve kann fedaya her an amade olduunu btn dnyaya ispat edeceksiniz. Genler! Sizinle ne kadar iftihar etsek yeridir. Hepinizi candan kucaklar, barma basarak itiyakla perim. Sa ve var olunuz, yurt yolundaki baarl almalarnz daim olsun. Bu gzel ve zevkli dncelerle niversitemizin 9. ders yln aar ve bunun niversitemize ve memleketimize hayrl ve uurlu olmasn candan dilerim.

103

104

PROF. DR. ZZET BRAND REKTR (1955-1957)

1318 ylnda Karamanda dodu. 20/11/1335 tarihinde Askeri Tp Okuluna girdi. 11/08/1340 tarihinde Temen olarak mezun oldu. 30/08/1941 ylnda Yarbayla ykseltildi. 10/10/1949 tarihinde Askerlikten istifa etti. 20/01/1946 tarihinde Ankara niversitesi Tp Fakltesi (ortopedi) Profesrlne atanmtr. 1955-1957 tarihleri arasnda iki yl rektrlk yapmtr.

105

1955-1956 RENM YILI AI KONUMASI

Sayn Maarif Vekilimiz, Sayn Misafirlerimiz;

Bugn niversitemizin 10. ders yln idrak etmekle bahtiyar bulunuyoruz. Muasr medeniyet yolunda en seri admlarla hz almakta olan memleketimizin, kemiyet ve keyfiyetlerinin ayn tempo ile gelimekte olduunu ifadeden derin bir haz duyduum ilim mihraklarndan birini tekil eden niversitemizin, kendine mevdu vazifesini memleketimizin arpan kalbi, Devlet merkezinde ifa etmek gibi mstesna bir talihi de vardr. Vazife ifasnda daha da titiz bir ihtimam icap ettiren bu mstesna durum, u anda, btn alma sahalarnda en kesif faaliyetine gemi olan memleketimizin, bu dnem iba hamlesinde tam hzn alm olduuna iaret eder gibi zaman iinde de mstesna bir mevki tutmaktadr. Yksek huzurlaryla bu duygularmza ayr bir berraklk veren, davetimize icabet etmekle ilim ve irfan messesemize alakalarn izharda itina gsteren sayn Maarif vekilimize, sayn misafirlerimize ve memleketimizin yakn uzak yerlerinden mektup ve telgrafla iyi dilekler yollayan niversitemizi sevenlere kranlarmz arz ederim. Akademik hayatmzda iyi bir anane olarak teesss etmi ve bu ehrin hayatnda arzu ile beklenen bir hadise olmak deerine ulam olan niversitemizin al trenleri, hem de, umumi efkar nnde geen ders ylnn muhasebesini yapmak, yeni ders ylnn alma plan ve kadrolar hakknda bilgi vermek, niversitemizin umumi durumunu aksettirerek faydal olacaklar takdir edilmi, fakat tahakkuku niversitenin takat ve tasarruflar iine smam hususlar hakknda temenniler izhar etmek gibi memleket kltr vazifesinde mhim bir hizmetin ifasna da frsat vermektedir. . Bizzat devletin bir kltr esasna dayanarak gelimesi anndan beri tesisine zaruret duyulmu olan niversite, btn tarihi boyunca retim ve aratrma olmak zere, hi birisini asla ihmal edemeyecei iki mhim vazife ile grevlendirilmitir. Tarihi seyir takip edilince, niversite hayatnda zahirde retimin daha ok yer ald, fakat yakndan baklnca aratrmann retimi arkasndan srkledii ve her ikisinin birbirinden ayrlmaz bir btn tekil ettikleri grlr. niversite almas, kendisini bir zel konuda dnme ve aratrmaya vermi hocann yol gstericilii ile, aratrlan malzemeyi ve aratrma konusunu tanmak, aratrma yollarn bilmek, aratrma usullerine tasarruf etmek iin, talebenin, olaylar dikkatle ve anlayla gzetleyerek, daha eskilerin almalarna fiilen itirak ederek, bu arada lzum grd veya lzum gsterilen dersleri takip ve eserleri tetkik ederek ulalan bir merhalede kendine has yolu semesi eklinde inkiaf eder. Eyann perspektiflerini shhatle grebilen kltrl bir insan 106

yetitirirken meslek adayln hazrlayan bu tarz alma, niversite talebesinin daha nceden belli bir seviyeye ulam olmasn lzumlu kld kadar, hocann ahsnda da aratrcln ve reticiliin ift hizmet halinde tek vazife olarak tecelli etmesini zaruri klar. Yeni zaman niversitesinde aratrma yapmayan hoca artk dnlemez; lakin, mcerret aratrma da niversitenin mutlak vazifelerindendir de denilemez. Fakat niversitenin, evresindeki kltr ve aratrma hareketleriyle yakndan alakalanmas ve onlara elden gelen kolaylk ve yardm salayarak ibirlii yapmas, bu almalar zabt ve tasnif edip kymetlendirmesi, kltr ve aratrmay koruyan temaylleri organize ederek ekillendirmesi gibi faaliyetleriyle, bir taraftan memleketin iine yaylarak gelime ve kalknmasna alr, ona renk ve eni verirken, bir taraftan da milli snrlar dnda irtibatlar kurup karlkl faydalanmalarla byk insanlk camiasna hizmet etmesi vazifelerindendir. niversitelerin, iinde kurulduklar cemiyetin bir messesesi olarak o cemiyetin kuruluunun, zamann ruh haletinin, siyasi ve iktisadi vaziyetinin tesirine maruz ve tabi olaca aikardr ve bu tesir, niversitenin asl gaye ve mahiyetine ilimeden, baz usul ve davranlarda mahalli ve maddi icaplara uymak eklinde izah edilebilir. Bu anlay iinde bir dereceye kadar her itima bnyenin kendine gre bir niversitesi vardr, demek doru olur. Bununla beraber, niversitelerin yapmakla muvazzaf olduklar ilmin otonom ve niversel ruhu itibariyle, hepsinde mterek olan taraflar ve evreleri zerinde devaml ve gittike artan tesirleri vardr. Gayesi hakikati aramak olan ilim, insanlk tefekkrnde cemiyet gelimesini ideale doru gtrmek ister. Vahiy ile akl telif ederek dini tahkim ve bu sahada hizmet grecek din adamlarn yetitirmek iin kurulmu olan eski niversitelerde, aratrc zihniyete bir snr izip onu bir istikamete zorlayan gaye, teoloji fakltelerini, btn niversiteyi tesirleri altna alacak bir stnle karm, fakat ilmin tabiatndaki mterakki vasf, evresinde yeni fikirlerin toplanmasna yol aarak bylece gelien cemiyet de kendi ynnde niversiteler zerinde mukabil etkisini yapm ve bnyelerinde deimeleri zaruri klmtr. Modern niversitelerin eskilerden bariz fark btn fakltelerinin ayn safta hizalandrlm bulunmalarndadr. niversitelerde bu devrin almas, XVIII. asr sonlarnda, Amerika istiklalini hemen takip eden safhada, Avrupada, etin harplerin sebep olduu zorluk ve kntlerin etkilerinin de yardmyla esasen sarslm olan eski tefekkr sistemi zerinde en msait inkiaf zeminini bulmu olan, vicdan serbestlii, renme ve retme serbestlii ile daha baka prensiplerin btn ktay hzla sarp hlyalandrd aa tevafuk eder. Bu hzl inkiafn kopard frtnalar, en salam itimai bnyelerde yaptklar tesirlerini hepimiz biliriz. Yeni bir fikir dnyay saracak kudrette niversel vasfl ise, topluma daha iyi ve faydal eyler getirecekse, zaman gelince eskinin yerine gemesi

107

mukadderdir. Fakat cemiyet hayatnn pek teferruatl gelimesi, rlnn fevkalade mulaklamas, yan sra yeni alan kadrolara yeni mefhum ve messeselerin yerlemesine de yol aar. Ancak, muhakkak olan bir ey var ki, insann ruh kuruluu bir boluun iinde yaamasna msait bulunmaz. Bu boluun telafi ve tazmini, geni anlamda ilimden istiane ile mmkndr. lim hakikati arar. Hakikat ise, Mutlak'a kadar giden ve ihatamz aan mefhumlardan biridir. Ancak, fiile intikal ettii zaman vuzuh ile ifadesi mmkn olur. Bu anlamda hakikat, bir mesele karsnda ahsn btn bilgisini, tecrbesini harekete geirecek, bu mesele ile irtibat ve ihtilat olabilecek btn sebep ve neticeleri mtalaa ederek vicdannn tasvibi ile "o Anda" vard ve doruluuna inand hkmdr. nsann huzur ve istirahata kavutuu bu merhale Mutlak'a en ok yaklat andr. Bu hadsi muadeledeki bilgi unsurlar, yollar aydnlatacak "Ik"lar, vicdan murakabesi yani doruluksa, btn beeri muamelatta her eyin temelidir. Bu sebepledir ki insanlk, btn tarihi boyunca ilimle uram, mkllerini ilimle zm, tesellisini ilimde bulmutur. Ve ite yine bunun iindir ki hibir tefsirinde yanlmayan byk Atatrk, Hayatta en hakiki mrit ilimdir" demitir. ahs iin akl ve idrakin tasarrufuna girmeyen eyler onun imkan tesi sahasdr. Bu saha ilahi ve en insani itilalara makar olabildii gibi, en korkun itilalara da sahne olabilir. Burasnn, insanln ezeli ve ebedi ziyneti olan deimez manevi kymetlerle doldurulmas lazmdr. eitli meseleler karsnda insan tefekkrnn ahstan ahsa ne kadar geni grafikler izebildii gz nne getirilince, medeni cemiyet nizamnda, vatandalarn ilim disiplini ile dnebilir bir seviyeye eritirilmesinin hayati ehemmiyeti aikar olur. Eer mterek zevkler ve manevi kymetlerle ahlaki ve manevi balantlar tesis edilemezse salam bir kltr topluluu yaratlamaz. Zahirde, bir cemiyetin belki de fuzuli bir tekellf gibi grnen ve normal artlarda zerine dikkati hi ekmeyen bu manevi kymetler, bilhassa toplumun varlk davasnn fertlere rcu etmi olduu strap anlarnda, onlarda hibir eye kar feda edemeyecekleri mukaddes bir emanet olarak bekann teminat olurlar. niversitenin kltr politikas vazifesinin iinde olan bu konularda niversite hocasnn verilen bir vazife ile veya grecei lzum zerine krssnn dnda sz almas gerekirse, onun zel ve ar bir mesuliyet tayan bu sz, burada da bir ilim adam ve hep bir nazariyeci olarak kalan hoca sz olarak, ilmi ve nazari snrlarnda kalmal ve memleketin her kesinde her ferdine nfuz edebilecek kudrette, umumun anlay ve kabulne mazhar olacak mahiyette olmaldr. Bir niversite iin, faaliyetlerinin byk ksmnda ameli olmadnn sylenmesi, bir tariz saylamaz; niversite kendi vazifelerini yapabilmek iin gnlk hadiselerin stnde kalmaya mecburdur. Demokrasi nizamnda niversitelere duyulan ihtiya hibir itimai nizamda bu kadar ehemmiyetle kendini hissettirmemitir. Bu ihtiya, yukarda izahna altm hususlar dnda bnyevi ifadesini de, niversitelerin geleneksel yaps ile demokrasi fikrinin tam intibak ederek organik bir btn tekil etmelerinde bulmaktadr. inde yaadmz devrin ileri cemiyetlerinde, niversite faaliyetinin niversite duvarlarn tamas, niversite d ilim hareketlerinin niversite ii ile sk mnasebetler kurmas ve btn bu faaliyetlerin milletleraras geni bir ibirlii ve

108

kltr mbadelesi ile gelitirilmesi eklindeki yeni inkiafn, biz de iine girmi bulunuyoruz. Milletler hayatnda kltr faaliyetinin en intensif ekilde tatbikine doru ileri bir hamle olan bu inkiafn, ilmin gsterdii gayeye doru sarih olarak istikamet alndn ve insanln, saadete gtrecek yolu artk grebildiini mjdelemesi itibariyle sevinilmee ve tevik edilmee cidden deeri vardr. Btn bu olumann, otonomi, itimat gibi niversiteye itibar salayacak faktrler yannda, pek ar masraflara da ihtiya gsterdii ve bu sebeple btn dnya niversitelerinin bugn ancak devletlerin byk yardmyla geliip ayakta durabildiklerini, buna kar devletin, aktel kadro ihtiyalar ynnden beklediklerini dahi bnye strar sebebiyle, niversiteden hemen isteyememek gibi bir halin ortada olduunu ifade etmek yerinde olur. niversiteler ayr her i sahas iin pratik olgunluunu tamamlam hazr meslek adam veremezler. niversiteler, faydacl hi istihdaf etmeyen mcerret ilim aratrmalar yolunda btn zaman ve imkanlarn da israf edemezler. niversiteler, bir saat zembereinin etrafnda toplanm arklar gibi, her biri ayr bir tempoda, fakat ahenkle ileyen, hepsi bir tek gayeye, memleketin ve insanln refah ve saadetine ayarlanm, eitli kltr ve teknik messese ve atlyelerinin enerji kayna olmak gibi hayati bir vazife ifa ederler.

Sayn Dinleyicilerim: Onuncu ders ylna balarken niversitemizin durumu udur: Sekiz fakltesi, 11293 talebesi ile emsali arasnda byk niversitelerden olan messesemiz, tesisleri, kadrolar tehizat ynnden kuruluunun mhim ksmn tamamlam; retim hemen btn bilim kollarnda balam; yaynlar, teblileri, aratrma deneyleri ile ismini ilim alemine tantm; hakl olduumu zannederek syleyeceim ki, bu ehrin ilim havasnda bir iklim deiikliinin yolu artk almtr. Fakat, her balangcn zorluu yannda ilk hz almada karlalm olan iin hacmi ile mevcut artlarn msaade nispetinin, niversite adet ve ananelerinin titizlikle tatbikini gletirmesi; nihayet, insan tefekkrnn dnya lsn en yksek akortlarda tutacak ok nazik ve o nispette muazzam bir messesenin, ilk ayarlamalarnda hizmet almak erefine erimi olan bizlerin kusurlar ile bugn ulalan merhale, ulalmas icap edenin belki gerilerinde bulunmaktadr. Bununla beraber hemen ilave etmek lazm gelir ki, iinde olduumuz safha, akademik icaplarn gereince temini zaruretini bnyeye hissettirir bir inkiafa ulam ve artlar, son safha inkiafnda gayeye doru istikametin gereince dzenlenmesine msait bulunmutur. darede ve akademik faaliyette faydal ve zaruri olandan daha fazla bir paralanmaya doru olan istidat kendi zerine dikkati ekmi; talebe kayd, ktphane, matbaa, lisan renimi ve daha baka niversitenin tmn dorudan doruya ilgilendiren konular, kendi fonksiyonlarnn icabna gre ayarlayarak, merkez kadrosuna almak ynnden inceleme ve almalara balanmtr. Btn 109

fakltelerimizin eksik kalan inaat ksmlar bir daha gzden geirilerek niversitenin hizmet btnl ynnden planlanp ktphane ve rektrl hizmete en uygun decek yerde ve ekilde fakltelerimizden biriyle gruplandrarak, hocalarmzn da ilmi alma ve toplantlarn huzur iinde temin edecek olan son inaat safhasnn senelere sari kanun teklifi ile, niversitemizin gelecekteki inkiaf iin ehemmiyeti byk olan niversite elindeki gayrimenkullarn tapulanmas ve niversite tasarruflarnn mkellefiyetten istisnas hakkndaki kanun teklifleri zerinde almalara geilmitir. niversitenin akademik kadrolarnda gelecek hakknda iyi bir iaret olmayan u noktay da ehemmiyetle belirtmeye lzum vardr. Kanuni kadrolarmzdan, retim yeleri hemen tamamen fiili kadroya intikal etmi grnrlerken, baz fakltelerimizde alm olan asistan kadrolarnn dahi doldurulmasna imkan olmam ve esas kadrolarda mhimce bir yekun tutan bir ksm kalmtr. Asistanlar, sadece niversitenin gelecekteki retim kadrolarnda yer alacaklarndan deil, memleket hizmetlerinde, kendi sahalarnda alacaklar pek nazik hizmet ynnden de hayati ehemmiyet tamakla, bu kadrolarn daha hzl ilemesinin zarureti aikardr. Bugn asistan bulmakta mklat iindeyiz. Bu itibarla niversite asistanln bir derece cazip klacak esbabn teminine zaruret grlm, bu hususu salayacak kanun teklifi hazrlanmtr. Byk Millet Meclisimizin ve Hkmetimizin kranla anmay bor bildiim, ihtiyalarmza kar gsterdii yakn alaka ile bu eksiklerimizin de temini myesser olursa, tamlaza olarak shhat artlarna ulaacak olan niversitemiz, phesiz kendinden beklenen hizmetleri mutlaka baaracaktr. Krsler kadrolarnn tespiti konusu ele alnm, faklteleraras alma ahengine bir balang olan niversite Doktora Ynetmeliine esas tekil edecek ana maddeler tasars ile fakltelerimiz Doktora Ynetmelii tasarlar hazrlanm ve Senatoya intikal etmitir. Baz fakltelerimizce tatbikine geilmi olan ders kredilerinin ders - saat nitesi zerinden uygulanmasnn ve ders planlarnn btn faklte talebelerine ak derslerle serbest ihtisas kurlarna da imkan salayacak ve niversitenin btnn kavrar ekilde ayarlanmas ve niversite rehberi mevzuunun da ele alnmas bu alma devresinde inceleyeceimiz konular arasndadr. Halka mahsus serbest konferanslar gittike organize olup bir sistem haline dklr safhaya girmi bulunmaktadr. Says onbini am olan talebemizin niversite d hayat artlar, niversite yetitirmesinde ok mhim olan ve niversitenin indirect patronaj altnda inkiaf etmesi gereken talebe faaliyetine, yaama kltrne istenilen havann sindirilmesini pek mkl klmaktadr. Karma bir konseyin kontrol altnda, talebenin idaresini fiilen kendilerinin yapaca nevama kk bir ehir ideali ne kadar vaitkar bir eda tar! Bir niversite ehri olan Bakentimizin ve niversitemiz hinterlandndaki vilayetlerimiz kltr sevenlerinin elbirlii ile, hi phesiz Hkmetimizce de mmkn olan yardmlarn esirgenmeyecei byle bir teebbsn hakikat olmasna

110

inanmak iin kafi sebepler vardr. Burada, vesilelerle memleket d tannm kltr adamlar ve yabanc talebelerin de faydalanm olduklar ve tesisindeki zel fikrin dikkatle zerinde durduklar Ko Yurdumuzu kranla hatrlyorum. niversitemizin akademik faaliyetinde desteklenmesinin yeni bir tezahrn de Sayn Ahmet Andien tarafndan tesis edilmekte olan Kanser Hastanesi vermektedir. Her hayrl teebbs vicdanlarda mesut ihtizazlar yapar. niversitemiz adna teekkrlerimi arz ederim.

Sayn Dinleyicilerim: Bu ders ylna girerken Tp Fakltemizin kurulu hizmetlerinde bulunmu olan ikinci Dahiliye klinii Profesr Zeki Hakk Pamir'i Fen Fakltemizin Fizik Profesr Mnif elebi'yi, Dil Fakltemizde Corafya Asistan Rza Tuna'y, Tp Fakltemizde Nroloji Asistan Fahamettin Geliken'i, Franszca okutman Latif Poyraz' kaybetmi bulunuyoruz. Hizmetlerinin en verimli alarnda ebediyen aramzdan ayrlan bu pek kymetli arkadalarmzn hizmet ve hatrasn hrmetle ve minnetle anar ve Tanrdan kendilerine rahmet dilerim. Geen retim devremizin sonunda Veteriner Fakltemiz Dahiliye Ordinarys Profesr Samuel Aysoy, ya haddini doldurarak eylemli kadromuzdan ayrlmtr. Bu muhterem hocamzn, istirahat kesinde uzun seneler shhat ve saadet zere muammer olmasn dilerim. niversitemiz, bu ders ylna, Dil ve Tarih - Corafya Fakltemizde Sistematik Felsefe, Felsefe Tarihi, lim Tarihi, Sosyoloji, Psikoloji ve Pedagoji, Sanat Tarihi ve Trk Sanat; Fen Fakltemizde Atom Fizii; Ziraat Fakltemizde Mezbaha Mahsulleri ve Teknolojisi, Ev Ekonomisi olmak zere ceman sekiz yeni krs ile girmektedir. niversitemizde bu ders yl, 12 yeni profesr fiili kadrolarda yerlerini almlardr. Bylece bu ders ylna 164 eylemli ve 24 mukaveleli yabanc olmak zere 188 profesrle girmi bulunuyoruz. Memleketimizin gelien trl teknik ve kltr sahalarna ehil insan yetitirmek phesiz en mhim davalarmzdan olmakla beraber, u noktay ehemmiyetle ifade etmi olaym ki, byk ecdadmz gibi biz de ilim sahasnda bir otari taassubuna asla kaplmak hevesine dmedik. Bir ev kurmu olann komusundan bir hacet istemesi veya bir meselesi hakknda akl danmas nasl beeri bir muamele ise, milletler arasnda da her yerde mterek olan meselelere, her milletin kendinden bir eyler katarak mterek are aranmas o kadar insanidir. Medeni cemiyetler arasnda bu muamele bugn olduu gibi yarn da devam edecektir. Bu anda memleketimizin tarihinde, eitli sahalarda hizmetler alm ve isimleri gemite ve bugn dnya bykleri arasnda yer alm byk insanlar hatrlyorum.

111

Yine bu anda, muhtelif memleketlerde vazifeler alm, deerli hizmetler yapm bizim byklerimizi dnyorum. Bu ders ylnda 16 niversite doentimiz eylemli doentlie seilmiler ve vazifelerine balamlardr. Bylece retim kadromuzda eylemli doent saymz 121e ykselmi bulunmaktadr. Yine bu ders yl 36 retim grevlisi, 34 okutman, 28 uzman, 376 asistan fiili kadromuzda almaktadr.

Fakltelerimize bu sene kaydolunan talebelerin tevzii yledir. Dil ve Tarih - Corafya 450, Fen 250, Hukuk 3000 kayt devam ediyor. Tp 200, Veteriner 150, Ziraat 250, lahiyat 40, Siyasal Bilgiler 150. Son drt senelik istatistiklerin tetkikinden kaydedilen talebeye nazaran mezunlarn says, hatta tahditli fakltelerimiz iinde dikkati ekecek kadar dk grlmektedir. Geri, hayatn kazanmak zarureti ile erkence bir geim yolu temin etmi olmak ve iktisap edilen her bilgiyi bir kazan saymak bir nevi izah olabilirse de, niversite ynnden tabii saylamayan bu vakann ilmi yollarla incelenerek aslnn anlalmas lzumuna inanm bulunuyoruz. Bu dnem niversiteleraras Doentlik imtihanlarna 57 aday katlm, 58 asistan imtihanlarn vererek doktor veya mtehasss olmulardr. Geen yl fakltelerimiz periyodikleri muntazaman neredilmi ve 55 eser, 11 habilitasyon, 16 doktora tezi yaynlanmtr. Yine geen ylda memleketimizde milletleraras mhim toplantlar yaplm, karlkl tanma ve fikir teatilerinin salad faydalar yannda, dnyann hemen her kesinden gelen ilim adamlarnn memleketimizi yakndan tanmalarna da imkan olmutur. Ayrca yabanc memleketlerde muhtelif ilim kongrelerine itirak edilmi memleket iinde tetkik gezileri yaplm, aratrma kazlar, ilmi faaliyet normal olarak devam etmitir.

Fakltelerimizde geen ders ylna gre baz farkl hususlar: Dil ve Tarih - Corafya Fakltemizdeki Ktphanecilik Enstits, Amerikadan gelmi olan Prof. Grieder'le almalarna daha msait artlarla balamtr ve ok rabet grmektedir. Tp Fakltemizde Kzlay Cemiyetinin yardmyla Virs, Riketsiya ve Doku Kltr laboratuvarlar tesis edilmi, Hastalklarnda kalp katederizasyon ekibi ve Hemire Okulu kurulmutur. Bu vesile ile Tp Fakltemize ve talebelerimize mmkn olan her yardm yapan Kzlay Cemiyetimize kranlarmz arz etmeyi bor bilirim. Siyasal Bilgiler Fakltemizde Amme idaresi sahasn destekleme ynnden ehemmiyeti olan New York niversitesi grubu faaliyete gemitir.

112

Maruzatmn bu safhasna gelince gen arkadalarma bilhassa tevecch etmekliim iktiza ediyor. Gerekten btn bu olu ve uran mahiyetinden sarahatle anlalm bulunur ki niversite, talebesi ve hocasyla ayrlmaz bir btndr. Onun iin, konuyu toplu mtalaa etmek zorunda idim. Fakat imdi fark kendini gstermi bulunuyor.

Gen Arkadalarm: retme ve aratrma bal bana bir gaye deildir; gdlen tek hedef renmedir. Yarnn bekisi olan genler! Btn mit de sizdedir. Ho gelen, ho grnen fantezileriniz yannda ar vekar ve sorumluluk duygular tayan temiz nasiyelerinizi hepimiz gryoruz. Krlarmzda aan renk renk ieklerin sizce ayr bir mana tadn biliyoruz. Bugnden gnllerinizde yer alacak bir tatl hatrann, yarn kutsileen bir hasretle barnz yakacana da inanyoruz. Yapacam bir ikaz ve isteyeceim tek ey vardr. kazm udur: nsan organizmasnda refleks fonksiyonu olan heyecan, hareketlerinizde sadece neeli anlarnzda neenizi artrmak iin olsun. Ciddi ilerde, heyecan ya iflasn ya iktidarszln ifadesidir; mantk ve muhakemenizden ayrlmayn, cemiyet ve muaeret kaidelerine ok kymet verin. steimi evvelce syledim, bir daha tekrar edeceim: Her hareketin izini mutlaka vicdannzn murakabesinden geirin; vicdann tasvip etmedii hareketlerin, geri dnp er ge sizi vuracandan hi pheniz olmasn. Yollarnz aydnlatmaa yetecek bilgiyi buradan alabileceinize emin bulunuyoruz. Szlerime son verirken bir vazifeyi de ifa etmeliyim. Otonom haysiyetiyle sevk ve idaresi bize emanet edilmi olan memleketin gzbebei bu byk messesenin, kendinden beklenen vazifeleri hakkiyle yapmas yolunda, mnevverlerimizin kendilerine zahmet vererek yayn yolu ile, mektup veya telefonla bir vazife diye yaptklar ikazlar ehemmiyetle itibara aldmz, dikkatle inceleyip yerli yerinde faydalandmz teekkrle ifade eder, bu alakann kesilmemesini rica ederim. 1955 - 56 ders ylmzn hayrl ve uurlu olmasn diliyorum.

113

1956-1957 RENM YILI AI KONUMASI

Sayn vekillerimiz, sayn misafirlerimiz:

Bugn niversitemizin 11. ders yln idrak etmi bulunuyoruz. Bu mutlu gnmzde yksek huzurlaryla bize eref veren, davetimize icabet etmekle messesemize alaka ve itinalarn izhar buyurmu olan sayn vekillerimize, sayn misafirlerimize ve memleketimizin yakn uzak yerlerinden mektup ve telgrafla iyi dileklerini yollayan niversitemizi sevenlere kranlarmz arz ederim. Geen ders yl zarfnda, btn faaliyet sahasnda canlln en gen rneini vermi olan memleketimizde, kltr faaliyetimiz yolunda da yeni bir merhale alm bulunuyor. niversitemizin kendine ait hususlar arz etmeden nce, memleketimizde ilim ocaklarn memlekete yayma yolundaki gelimeden ksaca bahsedeceim. Memleketin kltr benliini ileme ve gelitirme, muasr medeniyet istimatlaryla bezeme ynnden, yksek kltr messeselerinin memlekete yaylmas ile elde edilecek netice baka hibir tedbir ile mukayese kabul etmeyecek kymet ve ehemmiyettedir. Bilhassa gnmzn artlarnda, byk bir memleketin kltr davas, bir iki byk ehrin inhisar altnda braklamazd; bunun zararl taraflar da vardr. Bu itibarla, bu ders yl iinde Maarif vekaletimizce tekil edilen ve almalarna konu olarak memleketin ilk k akademik blgelerini tespiti ele alan zel komisyon almalarn; bu almalarla muvazi olarak, Ege niversitemizin, alan iki fakltesinde ilk ders yln ikmal etmi olmasn ve yine bu yaknlarda bu niversitemizin yerini ve ilk be senelik gelime safhasnda kurulmas uygun decek fakltelerini tespit eden komisyon almalarn, Devlet merkezinde ilk talebelerine kaplarn aan Orta Dou leri teknoloji enstitsn, mahalli icaplara gre uygun artlarla ie balamak iin hazrlklarn ikmal yolunda hayli ilerlemi olan Atatrk niversitesini ve Karadeniz Teknik niversitesini memnuniyetle zikretmeliyim. Byk memleketimizi arkndan garbndan saralayan bu faaliyet kk tutup teesss ettikten sonra gvenle diyebiliriz ki, byk kltr davamz artk normal zm safhasna ulam olacaktr. Sayn dinleyenlerim: Hayat aknn tabii ahengi iinde daima deien cemiyetteki insan mnasebetlerini nizam altnda gelitirmeyi istihdaf eden gaye, devlet mefhumunun idealidir. Halk ideallerinin devlet doktrinleriyle ahenkle telifi, cemiyet nizam iin temel kymetlerden biridir.

114

Hadiseleri mnasebet ve ihtilatlaryla kavrayacak drst ahlakl kaliteli adam yetitirmek; ilmi aratrma metotlaryla saf hakikatin ardnda komak, bulduklarn tantmak; kazanlm ilim verilerini derleyip kymetlendirmek gibi maksatlar iin kurulmu olan niversitelerin, iinde bulunduu zamann dn tarznn, kendisini kuran cemiyet rgsnn, siyasi ve iktisadi artlarn tesirleri altnda bulunacaklar aikardr. Bu itibarladr ki, skolastik niversitelerle hmanistik niversiteler ve zamanmz niversiteleri arasndaki fark derindir. Teolojiye gre tensik ve tertip edilmi bir ilmin temsilcisi olan bir devrin mtebahhir ideal adam, din ve devlet menfaatlerinin kaytsz artsz ilim temeli zerinde oturduunu tasavvur eden dier bir devrin ilim ve marifetle bezenmi mnevver adam, tekniin byk gelimesi karsnda mcerret ilim yolundaki laboratuvar aratrmalarnda da bir snr tanyp tanmamak hususunda tereddtlere den bugnn adam elbette bir olamaz. Zamanmzda her mevzu hakknda dnmek ve aratrma yapmak, bulgularn ve dncelerini yaymak hrriyeti, her medeni memlekette herkese tannm bir haktr; fakat bu hakkn suistimalinin sorumluluu da yine her memlekette bu hakkn kullanlmasna bal tutulmutur. Demek oluyor ki, btn olular sinesinde besleyen, gelitiren cemiyetin emniyeti kaygs, anari korkusu henz halledilememi, yani cemiyetler, sarslmaz tam muvazene idealine daha ulaamamlardr.

Sayn dinleyenlerim: Akademik hrriyet, ferdin, yukardaki entelektel hak ve hrriyetinden baka ve ayr bir ey deildir; o temel zerine bina edilmitir. Akademik hizmetlerin, gereine ifasn mmkn klabilmek iin, akademik messeselere tannmasnda fayda grlm olan otonomi, memleketten memlekete deien kontrolleriyle, kanun, nizam ve hiyerarik disiplin merasimi iinde inkiaf eder. Otonom haysiyetiyle niversiteyi, bulunduu cemiyet iinde kendi kabuuna sarlm yabanc bir cisim gibi mtalaa etmee temayl asla caiz olmaz. Byle bir kanaat istidadna ne niversite ne de evresi imkan brakmamaldr. niversite, tamamyla organize olduu muhitinde, kymetlendirdii deerleri mahalli renkleriyle kendi zerinde aksettirecek, aratrma ve ilim haberlemesiyle mahallinin insanlk idealinde itilasna istidadn daima canl tutacaktr. nsan, iinde yaad cemiyetin hayrna, mensup olduu byk insanlk camias hayrna saf olarak doru diye faydal bildiini sylemelidir. Bu vicdan bir vazifedir. Yalnz doruluk ve vicdan hkmdr ki, ezeli ve ebedi kymetler deeriyle ilim aratrmalarnn ve her eyin temelinde, vazgeilemez ilk artlar olarak daima mevcuttur. Talebeye yaptrlan ilmi aratrma pratiklerinden beklenen bir gaye de, genlere, ilmin dakik kontrol metotlaryla doruluk itiyad kazandrmaktr. 115

Sayn dinleyenlerim: Talebe ve hocasyla yksek tahsilin tmn kucaklayan akademik hrriyet, talebe iin, fert olarak, lise bitirme ile yksek tahsil ehliyetini kazanm olanlarn hibir tercih, hibir tahdit (numerus clausus) grmeden yksek tahsile gidebilmesini; bu tahsil sresince, dar talimat hkmleriyle zorlanmadan, hocann dikkat ve ihtimamla takip ve vesayeti altnda alarak kendi kendine istikamet verip kendini yetitirmesini; toplum olarak da, akademik otonomi sahas iinde talebe kitlesinin kendi kendisini idare edebilmesini ister. Aikar grlyor ki, bu icaplarn tahakkuk edebilmesi, yukarda mitle, inirahla bahsettiim gelime ile hemahenk olarak mmkn olabilecektir. Ancak burada zerinde durulmas lzumlu olan bir iki nokta da vardr: 1) mkanszln zaruri kld tahdit, niversitelerimizde iptidada mezuniyet derecesi zerinden semelerle ayarlanmken, sonralar test veya imtihan usulne doru bir inkiaf gstermitir. Tabii diye ifadelendirilmesi zor olan bu inkiaf, manal grlmek lazm gelir. niversite hayatnda belli zaman iinde belli standartlara ulamas istenilen talebenin, niversiteye olgun ve uygun bir aday olarak gelmesi arttr. Yukardaki inkiaf, orta retim idealinin, niversiteye hazrlamak yolunda gerei gibi ayarlanmad veya standartlarn henz tutulamad gibi bir neticeye gtryor. Liseyi niversitenin eii iinde mtalaa etmek ve liseye girebilmeyi liyakat ve istidat zerine ayarlamak esastr. Orta okulu bitirenlerin, meslek okullaryla liseye ayrlmalarndan sonra, her liseye girenin, yksek tahsilini ikmal edebilmesi idealidir. Bu konuda ifade etmek yerinde olur ki, lise hocalnn durumunun da ele alnmas, niversite ile irtibat salanmas, doktorluk, niversite doentlii gibi payelere imkan ve heves uyandrlmas; lise ve niversitenin sk skya badatrlmas bir bnye zaruretidir. Ancak bu yolla yksek retim kadromuz geni ve emin bir temel zerine oturmu, bahsedeceim dier hususlarla birlikte, niversiteler kanunumuzun 22. maddesi ile gerekesindeki lzum ve icaplarn teminine yol alm ve akademik iklim yaratlmas artlar hazrlanm olur. 2) Talebenin akademik otonomi sahasnda kendi kendisini idare edebilmesi konusu da, phesiz nc baz artlarn mevcut olmasna baldr. Bunlarn banda talebe sitesi gelir. Bu noktada mitle dolu olduumuzu hemen ilave etmeliyim. Ko Yurdumuza Sayn messisi tarafndan iki kat daha ilavesi teebbsne geilmi, Ankara Yksek Tahsil Genliine Yurt Yaptrma Dernei kurulmu, bu hususta ihtiyaca cevap verecek bir sahann bulunmas hakknda muhterem byklerimizin vait ve alakalar salanmtr. kranla arz ederim. artlarn msait olmamasna ramen, talebemizin kendilerini idaresi uurla olgunlamaa doru aikar bir inkiaf gstermektedir. Temsili ynden bu inkiaf sistemletirecek, idare ile mnasebeti dzenleyecek tedbirleri hazrlamak, talebenin sosyal durumuyla ilgilenmek zere talebenin de noktainazarnn alnaca bir komisyon senatomuzca seilmi bulunmaktadr.

116

Aziz genlerimize bir ikaz olarak burada, talebe idareciliinin, tpk talebelik gibi, geici bir intikal safhas olduunu, niversiteler faaliyet iinde yardmc bir unsur olarak ok faydalar bulunduunu, ancak, amatr ii karakterinin asla istihale ettirilmemesi gerektiini ifade etmi olaym.

Sayn dinleyenlerim: Tabii ilimlerde kaydedilen hzl terakki, teknik zerinde tahmin edilemeyecek derecelerde messir olmu, yeni alan geni kadrolara yksek tahsil ihtisas adamlar ihtiyac birdenbire artmtr. Umumiyetle otomasyon dediimiz, hakikatte dima iisinin el iisi yerine kaim olmas hareketi, hzla devam etmektedir. Tabii ilimlerdeki gelimenin, pratik saha tatbikatna geni temel tekil etmesi, ihtisas blmlerinin oalmas, eski edkasyon idealini kymetten drm, teknik vastalarn tekaml gnn ideali olmutur. XIX. asr ortalarndan sonra tabii ilimler ve teknoloji tesisleri iin muazzam envestismanlara zaruret gren niversitelerin i rgleri ve retim sistemlerinde de deiiklikler olmu; enstitler mstakil enstitsyonlar halinde alma istidad almlar; retimde, pratik tatbikat birinci safa gemitir. Bu inkiaf, niversiteye hazrlayan orta retimde de etkisini yapm, klasik diller yerine yaayan dillerin ne gemesi, tabii ilimler, matematik ve mantka kuvvet verilmesi gibi bir kayma orada da grlmtr. Daha XIX. asr sonlarnda ilim niformitesi sarslm olan niversite, ihtisaslamann tasavvurlar aan gelimesiyle muhtelif mstakil ihtisas eitim kolejleri haline istihale vaziyetiyle karlam; yeni ilmi hakikatlere ulamak manasndaki niversite aratrcl ise, mutlak faydacl istihdaf eden ve bu vasfyla rekabet, gizlilik isteyen ve kitlesiyle de heybetlenen endstri aratrclna intibak edebilmekten ok uzaklarda kalmt. Bu inkiaf, devletin, hususi sektrn ve dier teekkllerin niversite d mstakil byk enstitler kurmasn zaruri kld. Artk niversite aratrmann tek makarr ve normal niversite tahsili tahsilin mntehas deildir.

Sayn dinleyenlerim: niversitelere rabet btn dnyada son senelerde tahminlerin st artm ve talebe says harp ncesi standartlarn hayliden hayliye gemi bulunuyor. Bu olu, niversitenin, btn dier enstitsyonlar genel temel olmak fonksiyonunun mana ve ehemmiyetini vuzuhla ifade eder. Btn ince ihtisaslamalar, kklerini niversitenin sinesinden alrlar. Bitkilerin toprakla nispeti gibi. Filhakika, ahlak temeli zerinde felsefi muhtevasyla ilim ve fikir kavram, pratikte grlen zahiri ayrlklara ramen, her mevzuu, yine eski ilim birlii mefhumu iinde her zaman saracak kudrettedir.

117

niversitenin, tarihi gelenek fonksiyonunun snrlarn ykmadan, kendi bnyesini bozmadan tecerrtten syrlmas, btn bu enstitlerle ibirlii yapmas ve cemiyetin z ile organik olarak badamas gnmzn icab olmutur. Bu ibirliinin, istihlaki endstri aratrclna yeni hakikatlerin aratrma damarlarn bulup gstermekten baka, maddi aratrcln, insan hayatn, tasavvur edilemeyecek her trl menfaat balarna gittike daha hzla srkleyen tabiatn, saf hakikatin aratrlmas istidadn canl ve faal tutmak yoluyla tadil etmek gibi ulvi bir fonksiyonu da vardr.

Sayn dinleyenlerim: Geen ders yl niversitemiz faklte ve enstitlerinde retim ve aratrma almalar normal ekilde cereyan etmi, niversitemize intikal ettirilen eitli meselelerin etdleri yaplm, retim ye ve yardmclar memleket iinde ve dnda muhtelif ilmi kongrelere itirak etmi, memleket ii ve d inceleme gezileri ve kazlar yaplm, dergilerimiz muntazaman intiar etmi, Riyaseti cumhur Filarmonik Orkestras programl niversite konserleriyle kltr faaliyetimizdeki mmtaz yerini titizlikle muhafaza etmi ve bylece gzel ve hayrl bir anane teesss etmitir. Geen ders ylmzda Dil ve Tarih-Corafya Fakltemizde 8, Hukuk Fakltemizde 11, Tp Fakltemizde 10, Veteriner Fakltemizde 12, Ziraat Fakltemizde 24 ve Siyasal Bilgiler Fakltemizde 18 olmak zere 63 eser yaynlanmtr. Geen ders ylmzda niversitemize 9733 erkek ve 1373 kz olmak zere 11106 talebe kaytl bulunmu ve haziran imtihan dneminde 472 erkek, 103 kz olmak zere 575 mezun vermitir. Mezuniyet nispeti kz talebede %27, erkek talebede %19dur Yine geen ders ylmzda Dil ve Tarih-Corafya Fakltemizde 5, Fen Fakltemizde 3, Hukuk Fakltemizde 2, Veteriner Fakltemizde 7, Ziraat Fakltemizde 10, Siyasal Bilgiler Fakltemizde 2 doktora; Tp Fakltemizde 65 ihtisas imtihan yaplm ve 94 aday imtihanlarn muvaffakiyetle baararak sahalarnda doktor ve mtehasss kazanmtr. Bu ders ylna girerken, niversitemiz Fen Fakltesi Jeoloji Profesr byk kardeim evket Birand, Tp Fakltemizin emektar Sekreteri Kenan enel, lahiyat Fakltemiz memurlarndan Hikmet Boyacolu aramzdan ebedi olarak ayrlm bulunuyorlar. Hatralarn sayg ile yd ve tezkr ederim, Ulu Tanrdan rahmet dilerim. Geen ders ylmz sonunda Veteriner Fakltemiz irrji Ordinarys Profesr Salih Zeki Berker, Hukuk Fakltemiz Devletler Umumi Hukuku Profesr Zeki Mesut Alsan, ya hadlerini doldurarak eylemli kadrolarmzdan ayrlmlardr. Aziz hocalarmzn feyizli hizmet hatralarn kranla hatrlarken, shhat ve saadet zere uzun yllar muammer olmalarn dilerim.

118

Geen ders ylmzda 5 profesr ve 9 doent eylemli kadrolarmzda yerlerini almlardr. niversitemiz bu ders ylna, 18 mukaveleli yabanc olmak zere 185 profesr, 141 doent, 34 retim grevlisi, 385 asistan, 16 yabanc olmak zere 45 okutman, 10 yabanc olmak zere 36 uzman; yeni talebe ynnden Tp Fakltemiz iin 150, Veteriner Fakltemiz iin 150, Ziraat Fakltemiz iin 160, Siyasal Bilgiler Fakltemiz iin 175, Fen Fakltemizin kimya blm iin 55, Fizik blm iin 40, Tabiiye blm iin 40 olmak zere tahditli blmlere 770 talebe kontenjan ile girmektedir. Dil ve Tarih-Corafya, Hukuk ve lahiyat Fakltelerimizle Fen Fakltemizin Matematik blm tahditsizdir. Yeni ders ylnn memleketimize ve niversitemize hayrl ve baarl olmasn dilerken, bu byk ilim messesinin sevk ve idaresi sorumluluu emanet edilmi olan bizleri sahabetle saran ve mkllerimizi imkanla karlayan Byk Millet Meclisimize, Hkmetimize, her zaman alakasn esirgemeyen matbuatmza ve mnevverlerimize kranlarm arz ederim.

119

120

Prof. Dr. ZHN ERENN REKTR (1957-1959)

1326 ylnda Manisada dodu. 1937 ylnda Yksek Ziraat Enstits Veteriner Fakltesinden mezun oldu. 1944 ylnda Doktora, 30/11/1938 ylnda Yksek Ziraat Enstits Asistanlna, 12/11/1948 ylnda Veteriner Fakltesi Doentliine, 27/05/1954 tarihinde ise Profesrlk kadrosuna atanmtr. 1957-1959 tarihleri arasnda iki yl rektrlk yapmtr. 13/07/1980 ylnda emekliye ayrld.

121

1957-1958 DERS YILI AI KONUMASI

Kymetli Misafirlerim, deerli retim yeleri, Asistanlar ve sevgili renciler: Ankara niversitesinin 1957-1958 12. ders yln, yksek huzurunuzla ayorum. niversitemizin kurulu tarihi olan 1946dan beri, her yl, a konumalarnda, kymetli misafirlerimize duyurulmas teaml haline gelmi olan, niversite ilerine ait bilgilerin, kemiyete taalluk eden ksmlar zerinde fikir edinebilmek iin, mracaattan vareste kalamayacamz baz hususlar geride braktmz 10 yln mukayeseli bir tablosu halinde arz etmek istiyorum. niversitemiz, inklaplarn benimsemi, yeni Trkiyede, yksek tahsil eitimine kar duyulan gerek ihtiyacn tezahr olarak, 1946 ylnda kurulmutur. Mtevaz bir retim kadrosuyla ie balam olan, 4 faklteli Ankara niversitesi, 12. a yln kutladmz bu gnde, 8 fakltesi ve kuruluundan ok farkl retim ve aratrma vastalaryla, ilme ve memlekete faydal olabilmek iin, btn imkanlarn ortaya koymu bulunmaktadr. Kuruluundan beri, hkmetlerimizin daima artan bir tempoyla, niversitemize gstermi olduu mzaheret, son yllarda, byk ihtiyalarmz karlayacak bir lye ykselmitir. 1946 - 1947 ylnda 5,038,120 liralk btesiyle ders ylna giren niversitemizin 1956 - 1957 btesi 25.047,440 liradr. 12. ders yln idrak ettiimiz bu gnde, mali imkanlarmzn, kuruluuna nazaran % 500 artm olduunu tebarz ettirirken, Byk Millet Meclisine ve hkmetimize huzurunuzda teekkr etmeyi, yerine getirilmesi gereken bir vicdan borcu olarak telakki ediyorum. 10 senelik bir faaliyet devresinde, niversite bte!erindeki bu arta karlk, elde edilmi olan gelimeler de tatmin edici olmutur. Bu sre ierisinde, renci says % 129, profesr says, % 63, doent says % 22, asistan says ise % 134 artmtr. Bugn niversitemizde kaytl bulunan renci says 12,131, profesr says 179, doent says 136, asistan says ise, 356dr. Bu ykselilere paralel, niversite faaliyetlerinin tabii neticesi olan, aratrma ve neriyat ilerinde de bariz gelimeler kaydedilmi, yeni ynetmelikler hazrlanmtr. niversite ii faaliyetler yannda, devlet sektrnde ve halk 122

hizmetindeki d faaliyetlerimiz de genilemitir. Geen sene, niversitemizde, Devlet Memurlar ve Halk iin tertiplenmi olan eitli kurslar ve seminerler ok semereli olmutur. nmzdeki yllarda bu eit niversite d faaliyetlerimizi daha da arttrmak kararndayz.

Muhterem misafirlerim: Yksek heyetinize arz ettiim bu istatistik tablo, 10 senelik bir faaliyet devresi ierisinde, bir taraftan memleket ihtiyalarnn, dier taraftan da, ilmi icaplarn tesiri altnda realize olmutur. Bendenizce, niversitemizin gelimesi bakmndan sizlere kemmi bir fikir veren bu rakamlar yannda, keyfiyete taalluk eden hususlar, bilhassa, nem tamaktadr Her sahada byk kalknma hamleleri ierisinde bulunan memleketimizde, niversitemizin de gelime halinde bulunduu muhakkaktr. Bununla beraber, dnyann geri kalm memleketlerinde dahi, niversite mefhumunun btn incelikleriyle kavranmaa baland bu gnlerde, gen niversitemizin her bakmdan klasik standartlara ulaabilmek iin, ciddi gayretler sarf etmesi lazmdr. Kalknan Trkiyemizin istikbali, inklaplarmzn garantisi, kanaatimce, bu eit faaliyetlere baldr. Bu gayenin istihsalinde, en byk dava, inanm olarak ifade ediyorum ki, niversitelere intisab etmi olan kymetli mnevverlerimizin, retim yelerimizin, manevi bakmdan, yksek kltr llerine gre, kendilerini yetitirmelerine, her hususta, numune insan olmaya azmetmi bulunmalarna baldr. Bu yksek ilim ocaklar, dnyann her tarafnda olduu gibi, bizde de, efkar umumiyenin daimi murakabesi altndadr. Artan maddi imkanlar, byk fedakarlklarla kurulmu olan Snai Messeseleri, yollar ve modern tesisleriyle, her bakmdan milletler aras deerler arasna katlm bulunan Trkiye, kalknmasn idame ettirebilmek ve gayesine, mspet ilme dayanarak, emniyetle ulaabilmek iin, niversitelerine de kymet vermesini bilmitir. Bu hususu nemle tebarz ettirmek isterim. niversitemizin, bu gn elinde bulunan imkanlar, tesislerini, gnn alageldiimiz ihtiyalarna gre, tevsie msaittir. Tekamlde, madde ile mana arasnda daimi bir korelasyon mevcuttur. Bugn, sahip olduumuz madde, realist bir nizam ierisinde, elbette ki, manasn da bulacaktr. Memleketin manevi deer ve yksek insanlk vasflar bakmndan, kusursuz mnevverlere ihtiyac byktr. Bilgi kolaylkla iktisab edilebilir. Orta zekada bir gen, uygun metod ve eline verilecek eserlerin yardmyla, ksa zamanda, i grebilecek bir formasyon kazanabilir. Manevi deerlere sahip, mkemmel insan yetitirmek ise, dnya apnda, btn milletleri top yekn olarak, megul eden en ulvi gaye ve en ince bir sanat halini almtr. Bu, yalnz okullarn ve niversitelerin ii olmaktan kmtr. Bu gnk anlayla, iyi insan, kuruluu, kalb, itimai nizam karakterini bulmu, cemiyetlerde, btn bir milletin mterek ve uurlu gayretlerinin ortaya koyduu atmosfer ierisinde, aile, okul ve niversite yetitirilir.

123

Btn inklaplar, ve maddi varlklaryla, Trkiyemizin istikbali, bu ulvi gayenin tahakkukuna baldr. Dava mahede edilmi ve nemi kavranmtr. Geen sene akdedilmi olan 6. Maarif urasnda Halk eitimi komisyonunda, ortaya konan grler, karara balanan teklifler bu bakmdan ferahlk vericidir. yi insan yetitirmede milletlere den vazifeler, bu mevzuda muhtelif sosyal teekkllerin rolleri, okulun ve niversitenin vazifeleri ayr bir ilim halini almtr. Btn bir milleti iine alan iyi insan yetitirme nizamnn tatbikat, Amerika Birleik Devletlerinde, ngilterede, skandinav memleketlerinde ve baz merkezi Avrupa memleketlerinde, en ciddi tatbikatn bulmutur. Bu memleketlerde dini teekkller de sistemin en nemli organ olarak, kendilerine deni mkemmel bir ekilde yapyorlar. Muhterem Misafirlerim: Bir taraftan ilim yapan, dier taraftan da kendisine tevdi edilen genlerimizi, bilgili olduklar kadar yksek vasfl iyi insanlar olarak yetitirmek zere vazifesine devam eden niversitemiz, gayeye ulamann kendi bnyesinde kaydedilecek manevi tekamle bal olduunu mdriktir. Bu olmaktadr. Gayesi namtenahilikte bulunan, tekaml yolunda, dnya baki kaldka, Trkiyemiz de, kendisine deni yapacak, ilerlemesine devam edecektir. kinci Dnya Harbinden buyana, bilhassa, mspet ilimler sahasnda byk devletler, masraflar astronomik rakamlar bulan muazzam bir aratrma rekabeti ierisindedirler. Bu stil almalarn mihverini tekil eden zamanmz niversiteleri, gnn icaplar karsnda dar sahal, derinliine ihtisasa nem vermilerdir. niversitelerimiz de bu istikamette almak tesislerini ona gre tekilatlandrmak mecburiyetindedirler. Her eyin en mkemmelini yapma hususunda mstesna bir sezie ve gre sahip bulunan hkmetimizin bu yolda mmkn olan yapacandan emin bulunuyoruz. Kendi llerimize gre, yeter gibi grnen retim kadrolarmzla bu stil almaya gemek mmkn deildir. Bu sene hkmete sunmay dndmz Kadro Kanunu, niversitemize, bu bakmdan nemli imkanlar salayacaktr. Tesislerimiz ve Laboratuarlarmz daima artan btelerimize yaplacak yeni ilavelerle, zamann ihtiyalarn karlayacak mkemmellie ulaacaktr. Muhtelif milletleraras messeselerden temini mmkn olan d yardmlara da nem vermek mecburiyetindeyiz. niversitemizin hemen btn faklteleri bu mevzuda baarl faaliyetler gstermilerdir. Bu yardmlar temin iin gayretlerin daha da artrlmas lazmdr. Ynelmi bulunduumuz bu istikamette ruh tazeliimi muhafaza edebilmek, niversitelerimizin milletler aras mnasebetleri arttrmalarna, eleman mbadelesine nem vermelerine, kongrelere ok sayda temsilci gndermelerine baldr. Bu eit faaliyetlerin, gnlk hayat icab, tabii grdmz her eit kritik mlahazalarnn dnda braklmas lazmdr. niversite mevzuunda, vaktimizin msaadesi nispetinde eitli meseleler zerinde durmaa altm.

124

Bu mutlu vesileden istifade ederek, kymetli almalaryla temayz edip Profesrlk payesine ykselmi olan, lhan Ltem, Akif Erginay (Hukuk); Sabahattin Payzn, Ltf Tat, Sami Grn, Cahit rgen, Mehmet Akay (Tp); Seha Mera (Siyasal Bilgler); Mahir Pamukcu, ahin Akman, mer Ertrk (Veteriner); Orhan Dzgne, Rauf Cemil Adam, Mustafa Uluz (Ziraat) Beylerle; imtihanlarn ikmal ederek, Doentlik unvann kazanm olan: Abdulkerim Ouz Erol (Dil - Tarih Corafya); Dilhan Ezer, Hseyin nal (Fen); Aliye Erkoak, Selahattin Kololu, mer Yiitba, Necdet Menemenli (Tp); Fahir Hadi Armaolu, Nejat Bengl, Ahmet lhan Unat (Siyasal Bilgiler); Nahide Karamzrak (Veteriner), Mustafa zer, brahim Karaca, Zht Yney, Mustafa Hilmi ikan, Mehmet Turhan Dokuzouz (Ziraat) hanmlara ve beylere bundan sonraki akademik hayatlarnda da baarlar dilerim. Muhterem Misafirlerim: Bu sene memleket ve niversitemiz, kymetli ilim adamlarmzdan Prof. Dr. Muvaffak Akbay ve Prof. Dr. Kamil Sokulluyu kaybetti; bu byk kaybn strab dinmeyecektir. 1956 - 1957 ders yl ierisinde, dost ve mttefik Federal Almanya Cumhurbakan, deerli ilim ve fikir adam, ekselans, Prof. Theodore Heus'a, malumunuz olduu zere, niversitemizde, fahri Hukuk Doktorluu unvan tevcih edildi. nmzdeki aylar ierisinde de, ekselans Theodore Heus'un davetlisi olarak, 4 profesrmz Almanyada bir tetkik seyahati yapacaktr. Geen yln akademik hayatnda mstesna bir mevkiye sahip olan bu olay anmay mahsus bir bahtiyarlk telakki ediyorum.

Sevgili renciler: Sizinle daima beraber olmak, ders ii ve d mevzular zerinde, grp mnazaralar yapmak, hayatmn en byk zevkini tekil etmitir. Bu al konumasnn dar erevesi ierisinde, size hitap ederken de, emin olunuz, ayn haz ve heyecan duyuyorum. Yksek deere sahip, ideal insanlar ve vatandalar olacanzdan emin bulunmann bahtiyarl ierisindeyim. Hepinize, bu yolda stn baarlar diler, yeni ders ylnn memleketimize, niversitemize ve insanla hayrl olmasn candan temenni ederken, senelik niversite konserleriyle ailemizin bir rkn olmu bulunan Riyaseti Cumhur Senfoni Orkestrasna, onun kymetli efine ve bu gnk toplantmza eref vermi olan deerli misafirlerimize kalbi teekkrlerimle kranlarm arz ederim.

125

1958-1959 DERS YILI AI KONUMASI

Muhterem Reisicumhurumuz, Meclis Reisimiz, Kymetli Bavekilimiz, Deerli retim yeleri, aziz misafirlerim ve sevgili renciler!

niversitemizin 1958-1959, 13. ders yln yksek huzurunuzla ayorum. Kurulu tarihimiz olan 1946dan beri her yl a konumalarnda kymetli misafirlerimize duyurulmas teaml haline gelmi olan niversite ilerine ait bilgilerin kemiyete taalluk eden ksmlar zerinde fikir edinebilmek iin mracaattan vareste kalamayacamz baz hususlar, geride braktmz yllarn mukayeseli bir tablosu halinde arz etmek istiyorum.

Muhterem misafirlerim, niversitemiz, inklaplarn benimsemi yeni Trkiyede yksek tahsile kar duyulan gerek ihtiyacn tezahr olarak kurulmutur. Mtevaz bir retim kadrosuyla ie balam olan drt faklteli niversitemiz bugn sekiz fakltesiyle, kurulu yllarna nazaran, ok geni retim ve aratrma imkanlarna sahip bulunmaktadr. Hkmetlerimizin daima artan bir tempoyla niversitemize gstermi olduu mzaheret, son yllarda byk ihtiyalarmz karlayacak llere ykselmitir. 1946-1947 ders yln 5,038,120 liralk bir bteyle idrak etmi olan niversitemizin 1958-1959 btesi, 26,072,725 liradr. Mali imkanlarmzn, kuruluuna nazaran, %500 aan bir nispette artm bulunduunu beyan ederken, Byk Millet Meclisine ve Hkmetimize huzurunuzda teekkr etmei, yerine getirilmesi gereken, bir vicdan borcu olarak telakki ediyorum. Oniki senelik bir alma devresi ierisinde btelerimizdeki bu artlara karlk elde edilmi olan gelimeler de tatmin edici olmutur. Bu sre ierisinde renci says %135, profesr says %65, doent says %30, asistan says ise % 140 artmtr. Halen, niversitemizde kaytl bulunan renci yekn 13,026dr. Bu sene muhtelif fakltelerimizde 189 profesr, 156 doent ve 384 asistan vazife grmektedir.

Muhterem misafirlerim, Arz etmi olduum ykselilere paralel, niversite faaliyetlerinin tabii neticesi olan retim almalar yannda aratrma ve yayn ilerine de nem verilmi, yeni hazrlanm olan eitli ynetmelikleri bu vazifelerin tanzimi salanmtr. niversite ii faaliyetler yannda hkmet sektrnde ve halk hizmetindeki d faaliyetlerimiz de genilemitir. Bu devrede devlet memurlar ve halk iin tertiplenmi olan eitli kurslar, seminerler ve konferanslar ok verimli olmutur.

126

Geen sene halk hizmetine girmi olan ocuk Sal Enstitsnn, ocuklarmzn korunmas yolunda annelerin yetitirilmesine verdii nem bizleri memnun etmitir. Bu alanda yaplacak ilerimiz henz pek oktur. nmzdeki yllarda bu eit niversite d faaliyetlerimizi ve tekilatmz arttrmak ve geniletmek kararndayz.

Muhterem misafirlerim, Yksek heyetinize arz ettiim bu istatistiki tablo, 12 senelik bir faaliyet devresi ierisinde, bir taraftan, memleket ihtiyalarmzn, dier taraftan da ilmi icaplarn tesiri altnda realize olmutur. Her sahada byk kalknma hamleleri ierisinde bulunan memleketimizde niversitelerimizin de gelime halinde bulunduu muhakkaktr. Bununla beraber, dnyann geri kalm memleketlerinde dahi niversite mefhumunun btn incelikleriyle kavranmaya balad bu gnlerde, gen niversitemizin her bakmdan zamann standartlarna ulaabilmek iin ciddi gayretler sarf etmesi lazmdr. Bu gayenin istihsalinde karmzda bulunan en byk dava, inanm olarak ifade ediyorum ki, ancak, niversitelere intisap etmi olan kymetli genlerimizin, manevi bakmdan, yksek kltr llerine gre kendilerini yetitirmeleriyle, her hususta numune insan olmaa azmetmi bulunmalaryla halledilebilir.

Muhterem misafirlerim, Memleketin manevi deer ve yksek insanlk vasflar bakmndan kusursuz vatandalara ihtiyac byktr. Yalnz bilgi kolaylkla iktisap edilebilir. Orta zekada bir gen, uygun metod ve eline verilecek basit eserlerin yardmyla, ksa zamanda i grebilecek bir formasyon kazanabilir. Manevi deere sahip mkemmel insan yetitirmek ise btn milletleri megul eden, dnya apnda, ulvi bir gaye ve ince bir sanat halini almtr. Bu dava yalnz okullarn ve niversitelerin ii olmaktan kmtr. Bugnk anlayla iyi insan, kuruluu, itimai nizam karakterini bulmu cemiyetlerde, milletin uurlu bir gayretle yaratt msait atmosfer ierisinde, aile okul ve niversite yetitirir. yi insan yetitirmede milletlere den vazifeler, bu mevzuda muhtelif sosyal teekkllerin rolleri, okulun ve niversitenin vazifeleri ayr bir ilim halini almtr. Btn bir milleti iine alan, iyi insan yetitirme nizamnn tatbikat; Amerika Birleik Devletlerinde, ngilterede, skandinav memleketlerinde ve Almanya gibi, baz merkezi Avrupa devletlerinde karakterini bulmutur. Bu memleketlerde dini teekkller de sistemin en nemli organ olarak vazife grmektedirler. nklaplarmzn garantisi, byk fedakarlklarla kurulmu olan modern tesislerimizin hsn istimali, memleket hizmetinde uzun mrl olabilmeleri, bir kelime ile, Trkiyemizin istikbali bu eit faaliyetlere baldr Bugn, sahip olduumuz zengin ve yksek vasfl materyal realist bir nizam ierisinde, elbette ki, manasn da bulacaktr. Evvelki sene akdedilmi olan, 127

6. Maarif urasnda, Halk Eitimi Komisyonunda ortaya konulmu olan grler ve karara balanm olan teklifler, bu bakmdan, ferahlk verici olmutur.

Muhterem misafirlerin, kinci Dnya Harbinden bu yana, bilhassa mspet ilimler sahasnda, byk devletler, masraflar astronomik rakamlar bulan muazzam bir aratrma rekabeti ierisindedirler. Bir taraftan eitim ilerini devam ettirirken, dier taraftan da bu aratrmalarn mihrakn tekil eden zamanmz niversiteleri, tekilatlarn gnn icaplarna uydurmular, resmi ve hususi sektrn byk yardmlarna mazhar olmulardr. Bu memleketlerin niversiteleri, yksek kabiliyetli, sekin insanlarn ideali haline gelmitir. niversitelerimiz de bu istikamete ynelmek, tesislerini ona gre tekilatlandrmak mecburiyetindedirler. Kendi llerimize gre, ilk nazarda, yeter gibi grnen bugnk imkanlarmz ve mevzuatmzla bu stil almalar hemen gemek, kanaatimce, mmkn deildir. Bununla beraber, bizim niversitelerin de, muasrlar gibi, her bakmdan kabiliyetli vatandalarn byk bir evkle rabet edecekleri ideal messeseler haline gelecei muhakkaktr. Memleketin ana davalarna byk nem atfeden hkmetimizin, bu yolda da mmkn olan yapacandan emin bulunuyoruz. Muhtelif milletleraras teekkllerden temini mmkn olan yardmlara da nem vermek mecburiyetindeyiz. niversitemizin hemen btn faklteleri, bu mevzuda, baarl faaliyetler gstermiler, byk yardmlar temin etmilerdir. Ynelmi bulunduumuz bu istikamette, ruh tazeliini muhafaza edebilmek, niversitelerimizin milletleraras mnasebetleri artrmalarna, eleman mbadelesine nem vermelerine, kongrelere devaml olarak ok sayda temsilci gndermelerine baldr. Bu eit faaliyetlerin, btn imkanlardan faydalanlarak, arttrlmas akademik hayatn icaplarndandr. niversite mevzuunda, vaktimizin msaadesi nisbetinde, eitli meseleler zerinde durmaya altm.

Muhterem misafirlerim, Bu mutlu vesileden istifade ederek, kymetli almalaryla temayz edip, Profesrlk payesine ykselmi olan, Kemal Balkan, Mustafa Akda, Mehmet Kymen, Haydar Bada, Sadun Aren, Hami Koa, Necati Akgn, Eyp Hzalan Beylerle; imtihanlarn ikmal ederek, Doentlik nvann kazanm olan; Ahmet Uysal, Bahattin gel, Zeynep Korkmaz, Belma akmur, erafettin Turan, Feyyaz Glckl, Cemal Mholu, Doan Karan, Emin Faik stn, Fikret Krmz, Namk Aksoycan, Niyazi Sezen, Ethem Utku, Fevzi Renda, Nihal Erk, Reit Snmez, Rasim Dou, Mahir olakolu, Akif Kansu, hanmlara ve beylere, bundan sonraki akademik hayatlarnda da baarlar dilerim.

128

Muhterem misafirlerim, 1957-1958 ders yl ierisinde dost mttefik talyann Cumhurreisi, deerli ilim ve siyaset adam, Ekselans Giovanni Gronchiye malumunuz olduu zere, niversitemizde Fahri Hukuk Doktorluu unvan tevcih edildi. Bunu takiben de tannm Trk dostu ve deerli ilim adam, Prof. Dr. Emest Jackh, Siyasal Bilgiler Fahri Doktoru olarak; talyan limler Akademisi yelerinden Prof. Dr. Telesforo Bonnadona da Veteriner Hekimlii Fahri Doktoru olarak, niversitemiz ailesine katldlar. Daha nce memleketimizi ziyaret etmi bulunan, dost ve mttefik Federal Almanyann deerli Reisicumhuru, Prof. Dr. Theodore Heussun davetlisi olarak, Almanyaya giden 4 kiilik profesrler heyetinin tetkik gezisi ok istifadeli olmu, bu temaslar Berlin niversitesiyle niversitemiz arasnda asistan mbadelesi mevzuunda gr birliinin husulne vesile tekil etmitir. Geen yln akademik hayatnda mstesna bir mevkie sahip olan bu olaylar anmay mahsus bir bahtiyarlk olarak telakki ediyorum. Senelik niversite konserleriyle ailemizin nemli bir rkn haline gelmi olan, Riyaseti Cumhur Senfoni Orkestrasna ve onun deerli efine minnettarlm bildirirken, Devlet Operas korosunun da byk kymet atfettiimiz konserlerimizi takviye etmek zere, vaki olacak ricalarmz kabul edeceinden emin bulunduumu, imdiden ifade etmek isterim.

Sevgili renciler, Sizinle daima beraber olmak, eitli mevzular zerinde grp, mnazaralar yapmak, hayatmn en byk zevkini tekil etmitir. Bu al konumasnn dar erevesi ierisinde sizlere hitap ederken de, emin olunuz, ayn haz ve heyecan duyuyorum. Yksek deere sahip, ideal insanlar ve vatandalar olacanzdan emin bulunmann engin bahtiyarl ierisindeyim. Hepinize bu mutlu yolda stn baarlar diler, yeni ders ylnn memleketimize, niversitemize ve insanla hayrl olmasn candan temenni ederken; bugnk toplantmza eref vermi olan deerli misafirlerimize kranlarm arz ederim.

129

130

ORD. PROF. SUUT KEMAL YETKN REKTR (1959-1963)

1319 ylnda Urfada dodu. 1930 tarihinde, Darlfnun Felsefe Fakltesinden mezun oldu. 20/12/1339 ylnda, Adana Darlmuallimin Franszca Muallimlii, 02/11/1936 ylnda, Siyasal Bilgiler Okulu Franszca retmenlii grevini yapmtr. 31/08/1939 ylnda, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Doentlik kadrosuna, 14/11/1942 ylnda Profesrlk kadrosuna, 15/12/1958 ylnda Ord. Profesrlk kadrosuna atanmtr. 1959-1963 yllar arasnda drt yl Rektrlk yapmtr.

131

1959-1960 DERS YILI AI KONUMASI

Sayn Reisicumhurumuz, sayn misafirler, deerli arkadalarm, sevgili renciler! niversitemizin kurulduu 1946 ylndan beri 13 yl gemitir. Gvenle syleyebilirim ki, niversitemiz retim yeleri ve her yl asistanlkta yetien byk mitleri, bilime susam rencileriyle memleketi daha aydn, daha verimli gnlere hazrlayan dinamik bir kurum olmutur. Bir yandan retim yelerimizin orijinal aratrmalar, memleket iinde olduu kadar memleket dndaki yaymlar, bir yandan fakltelerimizden mezun olan genlerimizin bat niversitelerinde ve ilim kurumlarnda elde ettikleri baarlar te yandan her yl kabaran says, 1958-59 ders ylnda 480i bulan yabanc uyruklu renciler, niversitemizin ksa zamanda bat niversiteleri seviyesine ulatn gsteren ak delillerdir. niversiteler, kazanlm tecrbelere yenilerinin eklenmesiyle geliir. Tecrbelerimizi btn gcmzle deerlendirmeye alyoruz. 1958-59 ylnda kabul edilmi olan muhtelif fakltelerimize ait 11 ynetmelik, bu gerei ak olarak belirtir. niversite olarak, yirminci yz yln btn ilmi gelimesini dikkatle takip etmekteyiz. Bat ilim dnyas ile sk temas halindeyiz. Bu bakmdan, btemizin her yl artmas, 1959-60 yl iin yaptmz bte teklifinin son kanunla salanan maa ykselmeleri bir yana braklrsa geen yla nazaran 15 milyonluk bir fazlalk gstermesi, niversitelerimizin ruhu olan dinamizmde aranmaldr. Gerek Hkmetin, gerek Byk Millet Meclisinin bu hususu daima gz nnde tutarak, niversitemize azami yardmda bulunduklarn burada kranla anarm. 1948-49 ylnda, niversitemizin muhtelif fakltelerinde okuyan renci says 5996 idi. 1958-59 ders ylnda, yani on yl iinde, bu say 14.728i bulmutur. imdi balayan ders ylnda ise 17483e ulaan renci saysnn, gelecek yllarda daha da artaca phesizdir. Bugn baz fakltelerimize, giri imtihan ile renci alma usulnn, yakn bir gelecekte ortadan kalkmas iin imkanlar hazrlanmaktadr. Her yl, retim kadrolarmz geniliyor. 1958-59 Kasm ayna kadar 8 doentimiz profesr, 22 asistanmz da doent olmutur. Yeni Tekilat Kanunu ile 67 profesr ve 66 doent kadrosu daha salanmtr. naatna balanm olan Veteriner Fakltesinin dershane ve laboratuar, Fen Fakltesinin rasathanesi, Tp Fakltesinin Morfoloji Enstits, Siyasal Bilgiler Fakltesinin yap ilaveleri ve gelecek yllardaki gelimeler bize bu midi vermektedir. niversite deyince, retim yeleri, asistanlar ve rencileriyle bir btn anlalr. niversite, her alanda memleketin geleceini hazrlayan niversiteli genler iindir. Bu bakmdan onlar, bizim mitlerimizdir. niversite rencilerinin gn getike artmas, ancak, renme ve yetime itiyakn gsterir. Fakat itiraf etmeli ki bu art, byk kaygmz olan, rencilerin barnma meselesini ortaya 132

atmtr. Saylar yldan yla kabaran rencilerimizi karlayacak yurtlarmz ne yazk ki yoktur ve her bakmdan kifayetsizdir. Maarif Vekaletine bal olan ve ancak 2009 renciyi barndran be yurt ile, 1153 renciyi barndran 19 zel yurt, renci kesafetini karlamaktan ok uzaktr. Ama hemen sylemeliyim ki, manevi hayatla, onun verimleri ile sk ball olan maddi artlarn, bu yl ihtimamla ve byk lde ele alndn, yeni yurt tesislerine gidildiini sevinle renmi bulunuyoruz. Bir yandan Maarif Vekaletince, Cebecide 500 kiilik bir kz renci yurdunun, te yandan daha byk lde olmak zere, Devlet Konservatuar arkasnda 17.000 metrekarelik bir saha zerinde 2000 kiilik bir yurt sitesinin tesisine teebbs edilmesini 1959-1960 ders ylnn en sevindirici hadiseleri saymaktaym. Tatbikat ve tafsilat projeleri yaplmakta olan, rencilerin her trl ihtiyalarn en modern vastalarla karlayan bu rnek yurt sitesini, banda Maliye Vekili sayn Hasan Polatkan bulunan, Ankarada Yurt Sitesi Kurma Derneine borluyuz. 20-25 milyon liraya mal olaca hesaplanan bu rnek ve byk teebbs yannda, hayrseverlerimizin yardmlarn da unutmamalyz. Sayn Vehbi Koun 1949 ylnda yaptrd kendi adn tayan 142 yatakl yurda bu yl 108 yataklk ilaveler yaptrmasn kranla karlar, bu yolda dier hayrseverlerimizin de yrmesini dilerim. Biz de, niversite olarak yurt meselesiyle daha yakndan ilgileneceiz, imkanlar arayacaz. niversitelerin aratrma merkezleri enstitlerdir. Sevinle syleyebilirim ki, fakltelerimize bal olan enstitlerimiz, istisnasz aratrmalar ve yaynlar ile, ieride ve darda, her gn dikkati biraz daha ekmektedir. Bu arada, memleketimizin bugnk ve yarnki sal ile yakndan alakal olduu iin bilhassa byk bir ehemmiyet tayan ocuk Sal Aratrma Enstits zerinde bir lahza durmak isterim. 17 Haziran 1958 tarihinde kurulan ve ocuk sal ile ilgili aratrmalar yapan, bunlar biri Trke, biri de ngilizce olmak zere iki periyodikle ilim dnyasna tantan bu Enstit, geen yl am olduu Hacettepe ocuk Hastahanesi ile, kurtarc ve koruyucu bir gayretle, ocuklarmzn sal zerine dikkat ve efkatle eilmi bulunmaktadr. Geen yl bu enstitde, memleketin muhtelif yerlerinden gelen 200 ocuk mtehasssnn katld bir tekaml seminerinin almas, ocuk sal davasnn nasl ehemmiyetle ele alnm olduunu gsterir. Burada, 1958-59 ders yl banda almaya balayan, Dil ve TarihCorafya Fakltesi Tiyatro Enstitsn hatrlatmaktan da kendimi alamayacam. ki yllk bir retim sresi iinde, tiyatro tenkidi, tiyatro yazarl, tiyatro tarihi alanlarnda inceleme ve aratrma yapan, daha imdiden 200e yakn rencisi bulunan bu enstitnn daha da gelimesini, lisans veren bir duruma girmesini candan dilerim. Bir dileim de, Tiyatro Enstitmzden sonra, bir ok bat niversitelerinde olduu gibi, bizde de bir musiki enstitsnn almasdr. Bu mmkn olursa, kendi musikimiz zerindeki aratrmalar da derinleebilecektir.

133

Musikiden sz ederken, yllk niversite allarndan ayrlmaz olan Riyaseti Cumhur Senfoni Orkestrasna ve onun deerli efine teekkr nasl unutabiliriz? niversitemizi, neticeleri bakmndan ilgilendiren ok ehemmiyetli bulduum bir konu da, niversitelere ve bunlara bal kurumlara yaplacak balarn vergi, resim ve harlardan istisnasdr. 28 Ocak 1959 tarihinde, Byk Millet Meclisinden kan kanunla bu cihet salanm bulunmaktadr. niversitelerin yalnz devlet btesine konulan deneklerle deil, yurttalarn yapacaklar balarla da desteklendii takdirde yeni imkanlarla zenginleecei tabiidir. Bu hususta ilk rnek hareket, sayn Cumhur reisimizden gelmitir. Alman Cumhurreisi tarafndan kendilerine sunulan elektron mikroskobunu Tp Fakltemize balamlardr. Gerek bu deerli balar, gerekse iinde bulunduumuz yln en byk niversite hadisesi olan Milletleraras Birinci Trk Sanatlar Kongresini yksek himayelerine almalar, ilim ve sanat hayatmz iin byk tevik kayna olmutur. kranmz byktr. Sevgili niversite genleri, Hayat, durmayan bir aktr. Gelecek, bugn, bugn dn olmaktadr. Bu arada gzlerini hayata aanlar var, kapayanlar var. Beikler midimizse, mezarlar tecrbelerimizdir. Bu bakmdan, millete hizmet yolunda aramzdan ayrlp gidenlerin aziz hatralarn varlmzda tamak, gemile gelecei kaynatrmak, gcmzn tkenmez kayna saylmaldr. Yeni ders ylna girdiimiz u anda, bu yl Hakn rahmetine kavumu olan deerli ilim adamlarmzdan Prof. Dr. Nzhet akir Dirisu ile Prof. evki Akayn gen ve canl mitlerimizden asistan Erdoan Atillann aziz hatralarna sayg ile anmamak mmkn mdr? Acmz, braktklar hatralar, eserler ve mitler kadar byk olmutur. Aziz genler, niversitelerin, hayatla balanty kaybetmedikleri, ilhamlarn ondan almakla beraber ona rehber olduklar nisbette ykseldiklerini, bir an olsun unutmaynz. Bilgiyi daima faziletle birletirmek, ihtisasn gururuna kaplmamak, manevi kuvvetlerin ve insanl insanlk yapan lmez deerlerin her eye stn olduunu bir an olsun unutmadan onlar btn gcnzle korumak ilkeniz olmaldr. Btn mitlerimizi sizler temsil ediyorsunuz, hangi sahaya intisap ederseniz ediniz, maddecilikten saknnz, ykseliin ve yaratn, ancak idealizmle mmkn olabileceini bir an olsun unutmaynz, zaten Atatrk nesillerinin baka trl dneceini tasavvur edemiyorum. Bir memleket iin ilerleme, yeni yetienlerin bir ncekiler tarafndan ele alnm meseleleri sonularyla devralarak daha ileriye gtrmeleri ile mmkndr. Biz hocalarmz iin, en byk saadet, bizden devralacanz neticeleri, bizden daha ileriye gtrdnz grmek olacaktr. te bu inanla, verimli ve hayrl olmasn dilediim 14. ders yln ayorum.

134

1960-1961 DERS YILI AILI KONUMASI

Milli Birlik Komitesinin ve Hkmetin Sayn Davetlilerimiz, Sayn niversite Mensuplar, Sevgili Genler, yeleri, Sayn

1960-1961 yl retim ve eitim almalarna, niversitemiz bugn kaplarn ayor. Her ders ylnda olduu gibi, bu ders ylnda da yrmekle, baarmakla devli olduumuz iler, kurmak veya gelitirmek istediimiz enstitler, zmek istediimiz meseleler var. Bunlar, niversitemizin nmzdeki yl btesinde tabiatyla yanksn bulacaktr. Trk Silahl Kuvvetleri memleketi kenarnda bulunduu uuruma dmekten kurtarnca Milli Birlik Komitesinin yapt ilk i ilme seslenmesi, ona gvenini bildirmesi, eitim davasn programnn bana almas olmutur. Bu bakmdan, Milli Birlik Komitesinin ve Hkmetinin niversitemize ve niversitelerimize gelime yolunda her trl yardm gstereceine candan inanyoruz.

Sayn davetlilerimiz! 1960-1961 ders ylnn, 1950den beri ilk defa grlen bir zellii var; o da hrriyete kavumu olmann verdii huzur iinde balamasdr. Bunun iindir ki, yeni ders ylna girerken, gelenek olan niversitenin bir yllk alma verimleri ayrntlaryla sayp dkmeyeceim. Sadece, bir iman savann gerekesine ve sonularna deinmekle yetineceim. Hepimiz biliyoruz ki insanlk tarihi, ezenlere kar ezilenlerin, haklar alanlara kar haklar elinden alnanlarn verdikleri srekli savalardr. Buna ksaca hrriyet sava da diyebiliriz. leri dnceyi geri dnceden ayran zellik, birincinin hakk kuvvet, ikincinin ise kuvveti hak saymasdr. Son on ylmz trl baarszlklar gizlemek iin maddi kuvvetin azgnlat bir dnem oldu. Bu kuvveti ellerinde bulunduranlar, hi tarih okumam grnyorlar. Yoksa insanlk yok edilmeyince, temel hak olan hrriyetin de yok edilemeyeceini anlarlard. Ama tarih okunsa bile ondan ders almak iin her eyden nce kltrl insan olmak gerekir, uygar olmak gerekir. Kuvveti hak sayanlarn ou, hem de pek ou kltrsz insanlar arasndan kmtr. Bunlarn hrriyet dman, gericilik dostu olmalar da bu gerei gstermektedir. Byk bir Fransz dnr, Kltr kelimesinin anlamn iyice kavramak iin le gitmek gerekir, demiti. Biz, son on yl Trkiyesini ynetenlerin birer lden farkl olmayan kafalarn, yaptklar ile grdkten sonra, kltrn ve temeli olan hrriyetin deerini daha iyi anladk. Geri bu anlay ok pahalya mal oldu; ama hrriyetin anlam da, deeri de o kadar yceldi. Hrriyetin yani medeniyetin ikinci dnya savanda, dnya lsnde geirdii byk tehlikeyi hepimiz biliyoruz. nsanlk, yzyllar boyunca savaarak elde ettii bu en byk nimeti bir ara kaybedecek gibi olmutu. O karanlk gnleri imdi birer korkulu rya olarak gerilerde braktk. Ama dnyaca atlatlan bu korkun 135

tehlikeden sonra, 1950den balayarak bir gibi byyen, her trl vatandalk ve insanlk haklarmz elimizden almak isteyen, millete on yl acsn ektiimiz tehlikeyi ise, henz atlatm bulunuyoruz. Cumhuriyet tarihimizin, her biri bir kara sayfay temsil eden bu on yl iinde Trk milletinin btn insanlk haklar inendi. 10 Aralk 1948de Birlemi Milletlerce kabul edilen nsan Haklar Evrensel Beyannamesine, hak ve hrriyet savan erefle vermi bir millet olarak, biz de imzamz koymutuk. Dili, dini, rengi, inanc ne olursa olsun, bir gn haklar ve hrriyetleri ellerinden alnacak milletler olursa, onlarn yardmna komay biz de zerimize almtk. Bylece Trk ve Trkiye olarak, insan haklarnn korunmasna ve haklarn en kutsal olan hrriyetlerin yok edilmemesine inancmz btn dnyaya bildirmitik. Sonu ne oldu? nsan Haklar Evrensel Beyannamesini imzalam olmak sfatyla, Gney Korenin hrriyeti, bamszl iin, askeri birliklerimiz, Birlemi Milletler safnda arprken, kendi ana yurdumuzda insanlk duygusundan, hak ve hrriyet dncesinden yoksun bir topluluun ldrmek istedii hrriyet iin genlerimiz ba kaldryor, kanlarn aktyordu. Yurt ynetiminin, karlarndan baka bir ey dnmeyenler elinde bylesine soysuzlat, hibir medeni memlekette grlmemiti. Trk milleti, tarihimizi tank olarak gsteririm, hibir zaman kaderci olmamtr, hakszlklara boyun ememitir. Bunun en son delili, 27 Mays nklap hareketi oldu. Bu tarih, Trk milletinin vicdannda ebedi olarak yaayacaktr. Hrriyeti iimizde ve dmzda yaadmz u anda, unutulmamas gereken gerek, kaybedilenin hkmetme ve yalnz kendini dnme ihtiras yznden kaybedildii; kazanlann hrriyete, eitlie duyulan sayg ile kazanlddr. Bir milletin maddi ve manevi varln smrerek hkm srenlerin korktuklar ba dman, o milletin aydn kiileridir. Gerek Hitler, gerek Mussolini rejimi, ktlklerine yol ama iin her eyden nce, niversiteyi ve basn, bir kelime ile aydn varl susturarak ie koyuldular. Biz de geride braktmz on yl iinde bunlarn, ac hatralarn unutamayacamz trl rneklerini grdk. Gazeteciler susturulmak istendi, ilim ve adalet mensuplar o mehur grlen lzum zerine kanunlar ile bask altna alnd. zel kanunlarla hapse atlanlar oldu, Siyasal Bilgiler Fakltemizdi okula evirmek, niversiteyi tek elden yrtmek isteyen kanun tasarlar hazrland; bunlar glkle nleyebildik. Sk Ynetim niversiteyi kapatt; genlerimizi imtihana girmek hakkndan mahrum etti. Bu tutumun memlekete verecei maddi ve manevi zararlarn arln, ilgili bakanla hatrlattk. Ak alnl niversite mensuplarna kara cbbeli diyen bahtsza hakaretini, zamann Eitim Bakan vastasyla geri gnderdik. Bask son haddini bulmutu. Atatrkn genlie hitabesini gazete ve dergilerde yaynlamak bile su saylyordu. Ama hrriyet mayas ile yorulmu olan Trk genleri nasl susturulabilirdi? Ne makineli tfek kurunu, ne atl polislerin saldr onlar yldrmad. Sk Ynetim iddetine ramen Atatrkn arsna uydular, savatlar, kan dktler. Biz hocalar, onlarla vnyoruz. Hrriyet iin savaanlarmza, sava zaferle sonulandran Silahl Kuvvetlerimize, gsmz kabartan duygular bildirmek iin kelime bulamyoruz. 1959-1960 ders yl, niversitelerimiz iin ok ezici, ok bunaltc olmutur. Ama bu ilim yuvalarnn kapanmak, genlerimizin ortada kalmak tehlikeleri ile kar 136

karya kald bir dnemde, evksiz de olsa, retmen ve renci olarak midimizi kaybetmeden, almalarmz yrttk. 1959-1960 ylnda yaynlanan 95 kitap, Profesrle ykseltilen 14 Doent, Doent olan 11 Doktor Asistan, doktorasn ve ihtisasn veren 107 Asistan, lisans diplomalar alan 1381 renci, bu almalarn azmsanmayacak verimleridir. Pek yaknda, niversitemizin dokuzuncu kanad olarak almaya alacan umduumuz Eczac Fakltesi, hi phe yok, ilim ve salk alannda byk bir yer alacaktr. niversitemizin retim kadrosu taze kuvvetlerle zenginleirken, ne yazk ki retim yemiz, Profesr Mustafa Suner, Profesr Tevfik Baer, Profesr evki Akay, bir daha dnmemek zere aramzdan ayrlp gittiler. Biliyoruz, yaayan insann son dura lmdr. Ancak yaayanlar lr. Byle de olsa, yllarn kazandrd tecrbelerinden, bu memlekete daha verecekleri varken, bunlar vermeden gitmeleri, iimizi ac ile doldurdu. Her nn de aziz hatrasn sayg ile anarm.

Pek sayn dinleyenler! Artk karanlklar gerilerde braktk. Iklar iinde daha a doru gidiyoruz. Bu gerei kelimeler pek anlatamaz, burada sz musikinindir. Bunun iindir ki, sanat ile vndmz kompozitr Adnan Saygunun, kendi ynetiminde, sekin solistlerin, koronun ve deerli orkestrann birlii ile birazdan dinleyeceiniz, Karanlktan Ia adndaki kantatna bu al treninde yer verdik.

Aziz genler, size hitap ediyorum! Atatrkn lksnden bir an olsun ayrlmadnz, onun yolundan giderek hrriyet savana atldnz. Vatandalk haklarn btn gcnzle savundunuz. Artk sizleri mutlu yarnlar bekliyor. imdi yapacanz ey, bu aziz yurdu, ypranrcasna alarak her gn biraz daha ileri gtrmek, bunun iin de bilgisizlikle, kltrszlkle savamak olacaktr. Sizler ki hrriyet iin savatnz, bunu iyi biliniz ki, hibir ey bilgisizlik ve kltrszlk kadar hrriyetin dman deildir. Bo ve rmcekli inanlarn tutsa olan insanlar, kanunun gvencesi altnda bulunsalar bile, gerekte hr olamazlar ve iinde yaadklar topluma kendilerinden yararl bir ey katamazlar. Bu bakmdan, doru dnceyi saptan, saf duygular bulandran, yaratc atl uyuturan manevi engellerle; ilerlemee yol vermeyen gericilikle adm adm savaacaksnz; Cebecide, Kzlayda Beyazt Meydannda savatnz gibi. Buna inanyoruz. nk yarna gveniyoruz. nk yarn, sizsiniz. te bu gvenle, bu gvenin verdii sevinle, ok verimli olmasn candan dilediim 1960-1961 ders yln ayorum.

137

1961-1962 RETM YILI AILI KONUMASI

Sayn Davetlilerimiz, Deerli Meslektalarmz, Sevgili ocuklar!

rnek bir Anayasa gereince ikinci Cumhuriyetimizin kurulduu, ayn Anayasa ile, bilimde ve ynetimde niversite muhtariyetinin tam olarak salanm olduu bir zamanda, 1961 - 1962 ders ylna giriyoruz. niversiteler her demokratik memlekette, retim ve aratrma kurumlar olduu kadar, birer lk kayna da olmutur. Dnme ve yazma hrl, memleket sevgisi insanlk ve eitlik duygusu, bu lknn bata gelen unsurlardr. Onun iindir ki, yakn tarihin de gsterdii gibi, kendi karlarndan baka bir ey dnmeyen siyaset zorbalar, ilk olarak niversiteleri susturmakla ie koyulmulardr. nklap idaresinin, ilim heyetlerine hazrlatt, Kurucu Meclisin son eklini vererek kard Anayasa'da niversite muhtariyeti sarlmaz temellere dayandrlmakla, memleketin yapcl ve yaratcl da teminat altna alnm bulunmaktadr. Trkiye niversiteleri bu teminat hak ettiklerini, devrimci lkleri ile, tutumlar ile, almalar ile ve yetitirdikleri genlerle ispat etmilerdir. niversitemizin gittike artan verimini, basit bir kyaslama gstermee yetecektir. 1960 Kasmna kadar uzanan dnemde, 11 doktor asistanmz doent, 14 doentimiz profesr olduu halde, 1961 Kasmna kadar uzanan dnemde 32 doktor asistanmz doent, 19 doentimiz de profesr olmulardr. Sekiz fakltemiz, 1960 - 1961 ders ylnda, bir nceki yla gre, 29 fazlas ile, yaymlarn 124e ykseltmitir. denek yetersizlii yznden bekleyen eserler de baslabilmi olsa idi, bu say daha da ykselecekti. nklap idaresinin minnetle karladmz, ok yerinde bir davran ile, niversite Basmevimiz Ocak aynda kurulup almaya balayacak, bylece gelecek btelerimizin Basm blmlerinde indirmeler salanaca gibi, eserlerimiz de daha dzgn, daha dzenli bir surette yaynlanm olacaktr. Hele 1962 btesine koyduumuz 750 000 liralk ek denek de hkmetimizce kabul edilip Meclisten geerse, makineleri gmre gelmi bulunan Basmevimizin kuruluu tamamlanacak, hazrlayacamz dner sermaye ynetmelii ile yaymlarmz daha verimli bir duruma girmi bulunacaktr. niversitemiz, gerek ilim gereklerini daha geni kitlelere yaymak, gerek halk sal ile yakndan ilgilenmek, gerekse Hkmet ile ibirlii yapmak suretiyle verimli bir alma devresi geirmitir. Bu verimin, nmzdeki yl daha artmasna alacaz. Siyasal Bilgiler Fakltemizin tertip ettii Anayasa ve Seim Kanunu tasarlar zerindeki seminer almalar, son derece faydal olmutur. Gerek Veteriner, gerekse Ziraat Fakltelerimizin ilgili ynetim kurullarnca hazrlanan

138

program erevelerinde, retim yeleri ve yardmclar, yurt iinde inceleme gezilerine kmlar, halk ile temas ederek trl konularda konferanslar vermilerdir. Ayrca Tarm Bakanl, Et ve Balk Kurumu ile her alanda geni bir ibirlii de yaplmtr. Tp Fakltemiz, eitim program dnda, halk eitimi konusunu ele alm, bu maksatla 1960 - 1961 retim ylnda Kzlay konferans salonunda tertip ettii halk konferanslar ilgi ile takip olunmutur. Ayrca bu fakltemizin enstit, klinik ve polikliniklerinde binlerce hasta muayene ve tedavi edilmitir. 1960 - 1961 retim ylnn almalar arasnda, ocuk Sal Bilimsel ve Sosyal Aratrma Enstitsnn, 1961 Eyll aynda tertipledii Milletleraras kinci Ortadou Akdeniz Memleketleri Pediatri Kongresi ile, koruyucu ve sosyal pediatri semineri zerinde bir lahza durmadan geemeyeceim. 120si yurt dndan, 250si de yurt iinden olmak zere 370 ocuk hekiminin katld bu kongrede yer alan 126 tebliden 41i bu enstitmzn retim yeleri ve uzmanlar tarafndan verilmitir. niversitemizin btn bu ilmi almalar, memleket iinde kalmam, memleket dna da aktarlmtr. Geen ders yllarnda muhtelif fakltelerimizden 41 retim yesi, milletleraras eitli kongrelere katlarak deiik bilim dallarnda Ankara niversitesini yetki ile temsil etmilerdir. nmzdeki Aralk ayndan balamak zere, her alandaki almalarmzn sonularn, (Ankara niversitesi Olaylar) bal altnda, aylk bir belletenle yaymak kararndayz. Burada kongrelerden sz am iken, dnya niversiteleri ile niversitemiz arasndaki mnasebetlere temas etmeden geemeyeceim. imdiye kadar Ankara niversitesinden azmsanmayacak sayda retim yemiz, konferans veya ders vermek zere bat niversiteleri tarafndan davet edilmi, bylece aratrmalarmz bat ilim dnyasna duyurulabilmitir. Buna karlk, daima denek yokluu yznden, batl meslektalarmz kendi niversitemize armak mmkn olmamtr. Bizi aranlar bizim de armamz, tek ynl, zc bir durumdan kmamz iin, 1962 yl btesine, zaruri grdmz bir denek koyduk. Kabul edileceini umuyoruz. Geen yla ait almalarmz sralarken, memleketimizin byk bir ihtiyacna cevap veren Eczac Fakltesinin, 156 sayl ve 16 Aralk 1960 tarihli kanunla kurulduunu, niversitemizin 9. kanad olarak, 30 renci ile bu gn derslere balayacan burada sevinle duyurmak isterim. u noktay da kaydedeyim ki, Tp, Veteriner, Ziraat ve Eczac Fakltelerimizce daha geni sayda renci alamaymzn balca sebebi, bu fakltelere giren rencilerin, Fen Fakltesi FKB snfnda okumalarndan, Fen Fakltemizin de, birazdan iaret edeceim gibi, trl darlklar, imkanszlklar iinde bulunuundandr. Yine memleketimizin sal ile yakndan ilgili olarak, senatodan geen ynetmelii uyarnca kurduumuz, 35 renci ile yine bu gn derslere balayacak olan Salk Bilgileri ve Hemire Yksek Okulunu da, sevindirici bir olay olarak

139

bilgilerinize sunarm. Bu okulda retmen hemirelerden baka, hastahane ynetimi, besleme ve diyet, fizik tedavi alanlarnda uzmanlar yetiecektir. Geen ders yl iinde niversitemize yaplan baz balar ve bunlarla ilgili almalar burada anmak isterim. Ziraat Fakltemiz iin ICAdan salanan 3.175.000 lira ile byk bir ihtiyac karlayan, Ev Ekonomisi blmn barndracak binann yaplmasna balanm ve yap bir hayli ilerlemitir. Fen Fakltemizde Atom Enerjisi zerindeki almalar, her yl biraz daha gelime yolundadr. Atom reaktrlerinin fizik ve teknolojisi ile ilgili eitim ve aratrma ilerinde kullanlmak zere, bir kritik alt reaktr kurulmu bulunmaktadr. Bunun iin gerekli 100.000 dolar tutarnda iki buuk ton uranyum ve bu tesisle ilgili 50.000 dolar tutarnda ntron kayna ve elektronik malzeme, Amerikan Atom Enerjisi Komisyonundan ba yoluyla salanmtr. Atom enerjisinin kimya alanndaki uygulan ile ilgili eitim ve aratrma alanlarnda kullanlmak zere de, 100.000 dolar deerinde 1000 krilik bir kobalt 60 cihaz ve elektronik malzeme, yine CA yoluyla ba olarak, salanm olup, bu cihazlarn montajlar bitmek zeredir. Nkleer silahlarn meydana getirmekte olduu tehlikeli radyoaktif yalarn kontrol, izlenmesi ve gerekirse memleket lsnde korunma tedbirlerinin alnmas iin CENTO yardmndan, tam tekilatl bir radyoaktif yalar laboratuar salanm ve gerektirdii malzemenin byk bir ksm da Fen Fakltemize gelmi bulunmaktadr. Burada, gerek CA tekilatna, gerekse Amerikan Atom Enerjisi Komisyonuna, CENTO ya, Ankara niversitesinin teekkrlerini sunmay zevkli bir vazife bilirim. Yine Fen Fakltemiz iin, Ankara'nn 18 kilometre gney batsnda, Ahlatlbel mevkiinde, iki yldr yapm devam eden ve bir milyon liraya mal olan rasathane, tamamlanmak zeredir. Bu ders ylndan itibaren retim ve aratrma almalarna balyor. imdi, niversitemizin, nmzdeki yllarda arln daha da arttracak olan iki etin meselesine geiyorum. Bunlardan biri reticilerin, br de rencilerin durumu ile ilgilidir. Gerek almakta olan, gerekse yakn bir zamanda kurulmas zaruri grlen fakltelerin ve yksek okullarn muhta olduklar kaynak, asistanlktr. Akademik hayatn ilk ve ok g bir kademesi olan asistanl, her bakmdan ilgin bir hale getirmezsek, korumazsak, bu kaynak kurur, bu da ilim iin, dolaysyla memleket iin ok zararl olur. Meselenin ciddiliini belirtmek iin, Fen Fakltemizin asistan durumu zerinde bir an duralm. Mspet ilim alanndaki almalarn ekirdeini tekil eden bu fakltemizde renci says, 1950deki saynn be katna kt halde, asistan says, 1954 ylndan beri % 17 azalm ve doktora yapan asistanlarn % 50si faklteyi terk etmitir. Gen mezunlarn asistanla rabet gstermemelerinin sebebi, niversiteden aldklar maan, dier Devlet kurumlarnn verdii maatan ok dk olmas, bu maan en mtevaz ekilde bile bir yaama imkan salamaktan uzak bulunmasdr. Gerekten, Fen Fakltesinin yeni mezunlarna 140

eitli Devlet kurumlarnda 1200 - 1500 lira arasnda bir aylk verilebilmektedir. Fen Fakltesine benzer grevi olan Orta Dou Teknik niversitesinde, bu fakltemizden yeni mezun olmu asistanlar ayda 1500 lira maa almaktadrlar. Bu fark, Fen Fakltesine iyi asistanlar bulmay imkansz hale getirmekte, bu fakltenin gelimesine engel tekil etmektedir. Bu fakltemizin, iinde bulunduu zor durumdan kurtarlmas, gelimesinin salanmas; asistanlarna hi olmazsa, dier Devlet kurumlarnda grev alan Fen Fakltesi mezunlarnn seviyesinde bir yaama hakk tannmas ile ancak mmkn olabilir. Fen Fakltesindeki asistanlarmz zerinde dururken, dier fakltelerimizdeki asistanlarmzn da durumu zerinde durmu oluyorum. Arada hi bir fark yoktur. Hakikat, fakltelerimize asistan bulma glnn, srp gittiidir. niversitelerin geliimini salayan, retim yelerinin vazgeilmez yardmclar olan asistanlarn, hem saylarn arttrmak, hem geim vastalarn ykseltmek zorundayz. Aksi takdirde fakltelerimiz gelime imkanndan mahrum kalaca gibi, yeni alacak niversitelere de retim yesi yetitirmek mmkn olmayacaktr. Hkmetimizin, byk bir memleket davas saydm bu konuda, bizlere yardmc olacan kuvvetle mit ederim. Aklanmaya ihtiya gstermeyen bir hakikattir ki, dnyada en pahalya mal olan, byk emekleri, yoksunluklar gerektiren meslek, retim yelii mesleidir. Bunun iindir ki, yetimi, tecrbeli iki profesrmzn, sfendiyar Esat Kadaster ile Muzaffer enyrek'in, geen ay aramzdan ebediyen ayrlmalar, bizleri, yalnz arkadalklarndan mahrum ettikleri iin deil, ilimlerinden ve tecrbelerinden de mahrum ettikleri, daha bir ok yazacaklarn, syleyeceklerini yazmadan, sylemeden gittikleri iin de, iimizi sonsuz aclara bomutur. Hem bu iki deerli ilim adammzn, hem de parlak bir gelecee hazrlanrken, anszn mazi oluveren gen asistan Dr. zcan Kaya'nn aziz hatralarn burada sayg ile anarm. retim yeliinin glkleri, yoksunluklar zerinde dururken, retim yelerine en ok muhta olduumuz bir zamanda, zel bir kanun uyarnca grevlerinden uzaklatrlan ve niversitelerimiz tarihine 147ler diye geen ilim adamlarmzn durumunu, bu vesile ile, burada hatrlamamak mmkn m? Bu arkadalarmzn pek yakn bir gelecekte yuvalarna tekrar dneceklerini ve o kadar sevdikleri rencilerine, asistanlarna ve arkadalarna tekrar kavuacaklarn kuvvetle umuyoruz. niversitemizin ve btn Trkiye niversitelerinin karlat, bir an nce zlmesi gereken br mesele de, renci saysnn durmadan art karsnda kendini gsteren zorluklardr. Nfusumuzun her yl, ortalama 750.000 zerinden arttn biliyoruz. Bu genel art ierisinde her yl liseyi bitirenlerimizin de says artmaktadr. Yalnz arkada braktmz be yln artna bakalm: 1956da 6271 olan mezun says 1957de 6588i, 1958de 7183, 1959da 8412yi, 1960da 9674 bulmutur. 1961 ylnda liseden mezun olanlarn saysn da, en az 10.000 olarak kabul edebiliriz. Bu saynn gelecek yllarda daha da artaca phesizdir. Bu durum karsnda ne yapacaz? 141

Akla gelen ilk are, yeni ders ve seminer yerlerinin, yeni laboratuarlarn kurulmas, lahiyat ve yeni kurulan Eczac Faklteleri gibi mstakil binalar olmayan fakltelere elverili binalarn salanmas; binalar olup da artk oktan yetersizlikleri anlalan fakltelere yeni ilavelerin yaplmasdr. Bir misal vermi olmak iin syleyeyim, 1933 ylnda renime alm olan Ziraat Fakltesi, en ok 200 renciye gre kurulmu olduu halde, gerek memleket ihtiyalarnn zorlamas, gerekse isteklilerin artmas yznden, bu renci says son yllarda 1300 bulmutur. Ama, buna karlk aratrma ve inceleme tekilatna, retim aralarna tek bir ilave de yaplm deildir. Vaktinizi fazla almamak iin her fakltemizin, birbirinin benzeri olan durumlar zerinde ayr ayr durmayacam. imdilik vakit kaybetmeden alnmas gereken tedbir, yukarda saydm ihtiyalar derhal karlamaktr. Bunun iindir ki, niversitemizin 1962 yl btesine iki esasl ilave yaplmtr. Bunlardan biri fakltelerin, enstitlerin aratrma vastalarn, kitap basm ve almn, dieri de yeni tesislerin ilavesini, cihazlanmasn karlayacak olan deneklerdir. Birinci blmn 6 milyon ilavesi ile 17 milyona; ikinci blmn de 7 milyon ilavesi ile 11 milyona ykseltilmesi, bu kanlmaz ihtiyalardan domutur. Bu iki blmn gerektirdii 23 milyonluk denek, nmzdeki btede kabul olunmazsa, saylar gittike artan rencilerin durumu, daha da zorlaacak, bir ok renci akta kalacaktr. 1962 yl btemizin 31 milyon ilavesi ile 85 milyon olarak grlmesi, btn Devlet memurlar ile birlikte zlk haklarnn ve 115 sayl kanunla tazminatlarn art yzndendir. Yoksa, asl art rencilerimizin yetimelerini karlamaya yarayan yatrm ile, aratrmalarn verimlerini arttrmay hedef tutan blmlerdedir ki, bu da demin iaret ettiim gibi, sadece 11 milyon tutar. Bugn, iinde bulunduumuz glkleri belirtmek iin baz rakamlar vereyim. Tahminimize gre bu yl liselerimizden 11.000 renci mezun olmutur. Geen yl, herhangi bir faklteye giremeyen veya geici olarak istemedii bir faklteye girmi olup bu ders yln bekleyen rencilerin ilavesi ile, Ekim aynda niversitemizin muhtelif fakltelerine bavuranlarn saysn, Siyasal Bilgiler Fakltesi'nin kabul imtihanna giren 6000 renciyi esas alarak, 6000 kabul edebiliriz. Siyasal Bilgiler Fakltemizin giri imtihannda bu 6000 renciden ancak 250si kazanabilmitir. Dier fakltelerimizde de durum hemen hemen ayndr. Bylece niversitemizin muhtelif fakltelerine bavuran rencilerden ancak 4000i kabul olunabilmitir. in asl ac taraf, faklteler alacaklar renci saysn snrlandrd iin, akta kalmamak kaygs ile her rencinin bir ka faklteye birden bavurduudur. Bu bir ilmi hakikattir ki, her lise mezunu, ancak istidat ve kabiliyetine uygun retim ve eitim kurumunu bulduu, orada yetitii takdirde yaratma gc de o nisbette artm olur. stidatlar, kendi yollarna koyamadmz iin, bu gc heder edip duruyoruz. Bundan, dorudan doruya memleket zarar grmektedir. Bu bakmdan Milli Eitim Bakanl byk bir sorumluluun yk altndadr. Her renci, bir ka fakltenin imtihanna birden bavurmak durumundan karak istedii faklteye girebilmelidir. Ama byle de olsa, istedii faklteye

142

girenlerin, istidat ve kabiliyetlerine uyarak hareket ettikleri sylenebilir mi? stee gre bu hareket edite, kabiliyet d faktrlerin de byk tesirleri vardr. znt ile sylemeliyim ki, memleketin gelecei bakmndan ok byk, hayati bir ehemmiyet tayan bu istidad ynetme konusu, bugne kadar ele alnp, mspet bir sonuca balanm deildir. lk olarak bu konuyu, gereken nemle ele alp inceleyen ve gerekten ilmi usullerle memleket gereine uygun bir plana balyan, 27 Mays nklabnn Milli Birlik daresi olmutur. imdi yaplmas gereken i, hazr duran bu ok gzel plan bir an nce harekete geirmektir. Kaybedecek vaktimiz yoktur. Trk ocuklarnn, daha orta okullarda itinal bir mahedeye ve test sonularna dayanan bir metodla, nelere kabiliyetli olduklar tespit olunur, orta okulu bitiren rencilerin de teknik okullara m, konservatuar veya gzel sanatlar akademisine mi, meslek enstitlerine mi, yoksa niversite fakltelerinden birine hazrlayacak olan liselere mi alnacaklar, ilmi usullerle tehis olunur ve retim ona gre dzenlenirse, daha orta okulun ilk snfndan itibaren dikkate alnan ve gelitirilen eitli istidat ve kabiliyetler, hem kendilerini stn seviyeye ulatracak yollar bulmu, hem de niversitelere ynelen akn, kabiliyetlere gre bir dzene girmi olur. Bylece, sosyal ve ekonomik kalknmamz da, insan gcnn verimlendirilmesi ile bir an nce gerekleir. Bu milli davay, kinci Cumhuriyetimiz Hkmetinin nemle ele almasn beklerken, imdiden yaplacak ey, biraz nce zerinde durduum yeni artlarn gerektirdii, 1962 yl btesine koyduumuz deneklerin kabul hususunda tereddt edilmemesidir. Kt bir hatra brakarak gen, geen devrin maliye bakanl, niversitenin mahiyetini ve memleketin kaderi demek olduunu anlamamakta srar edip durmutur. Her yl, btemizin artmamas iin tamim zerine tamim yollanmas, niversitemizi memleket ihtiyalarna ve ilim gereklerine uygun olarak gelitirmek iin Senatomuzca kabul olunan btenin bir pazarlk konusu haline getirilmesi, dokunulmamas icap eden fasllarn budanmas, bu sakat anlayn neticesidir. Geen btelerin aratrma ve yayn deneklerine bir gz atmak, bu gerei belirtmee kafidir. Memleket geleceini hazrlayan niversitenin, dnya niversitelerinin geliimi karsnda srekli hamleler yapmak zorunda olduunu dikkate alrsak, btesinin kslmasndan doacak mahzurlarn arl, kendiliinden anlalr. kinci Trkiye Cumhuriyeti Hkmetinin, btemize akseden ihtiyalarmz karlayacana, (her eyde tasarruf edilir ama, ilimde ve eitimde tasarrufa gidilmez) ilkesini destekleyeceine, btn kalbimizle inanyoruz. Hele Maliye Bakanlmz, niversitelerimizin her yl artmas zaruri ve tabii olan btelerini, fakltelere gre deil de, toplu olarak niversitelere gre dzenlerse, idari ve ilmi ilerimizin yrtlmesi, verimlendirilmesi bakmndan kazancmz elbette daha byk olacaktr. Szlerimi bitirmeden, niversitemizin bilhassa Fen, Tp, Veteriner ve Ziraat Fakltelerimizin gerek modern teknik cihazlar, gerekse zaruri malzemeyi elde etmek hususunda karlat bir gl de burada hatrlatmak istiyorum. Tecrbi 143

ilimlerdeki aratrmalarn, ihtiya duyulan cihaz ve malzeme, zamannda salanmad takdirde yenilik vasfn kaybettii ve almann byk bir deer kazanmad, ak bir gerektir. Yllardan beri srp giden mali ve idari glkler yznden, bu fakltelerimiz iin gerekli alet ve malzeme dardan getirtilememi, dolaysyla verimli surette aratrmalar yaplmas, tehisler konulmas son derece glemitir. Dardan gelen radyodiagnostik, radyoterapi gibi tehis ve tedavide kullanlan cihazlarn, aratrma vastalar ile malzemenin, vakit kaybetmeden, ihtiya duyulduu anda getirtilebilmesi iin, tatbikatta zaman alan, telafi edilmez gecikmelere sebep olan dviz tahsisi rejiminin braklarak, niversitemize bir dviz kontenjan ayrlmasn zaruri gryoruz. te meselelerimizden ve dertlerimizden bir kann tablosu feza yarna kld, bir fze iin milyonlarn harcand bir ada, kaybolan yllar kazanmak, alan mesafeyi vakit kaybetmeden ksmak zorundayz. Yllk niversite btelerinin, bilhassa gzden geirdiimiz fasllarna, tasarruf mlahazalarnn hakim olmamas, en byk dileimizdir. Gelecek yl, 1962 - 1963 ders yln aarken, bu dileklerimizin yerine getirilmi olduunu grmek bana nasip olursa, hayatmn en bahtiyar bir ann yaam olacam. Aziz genler! Szlerimi, sizlere hitap ederek bitirmek istiyorum. Biz, Trkiye'nin ykseliini, genlik ve esenliini, Atatrk'n izdii yolda gerekleen birlik ve beraberlik ruhunda gryoruz. Bu ruh, sizlersiniz. Bu ruh, 28 ve 29 Nisanda sizlerle sembolleti, Yarna olan gvenimiz bu inantan geliyor. Bu memleketin bana ne gelmise bilgisizlikten gelmitir, bilgisizlikle, sonucu olan gerilikle savamak da, yine sizlere dyor. u gerei bir an olsun unutmaynz ki, akl, duygulara, bilhassa kark tutkulara hakim olmadka, bu vatan zlediimiz dzen ierisinde, layk olduu ykseklie ulatrmak mmkn olmaz. Bat uygarlnn tlsm akln duygulara olan egemenliindedir. Aziz genler! stikll sava ile vatanca yok olup gitmekten kurtulduk. Bamsz, itibarl bir devlet kurduk. Sizler, bu devletin istikbale dayanan direklerisiniz. Manevi kurtuluumuzu da, tam olarak sizler salayacaksnz. Bu bakmdan, hayatlarn bu kutsal vatann kurtuluuna, ykseliine adam olan milli deerlerimizin hatralarn da, eserlerini de, sizler koruyacaksnz. Ben size, gerei syleyeyim mi? gvenimiz de sizler, midimiz de sizlersiniz! te bu inanla, verimli ve kl olmasn dilediim 1961 - 1962 renim yln ayorum. 144

1962-1963 RETM YILI AI KONUMASI

Sayn Davetlilerimiz, Deerli Meslektalarmz, Sevgili ocuklar!

1962-1963 ders ylnn eiindeyiz. Pazartesi gn, btn fakltelerimiz, kaplarn retime ayor. Her yl niversitelerimizden yeni bilgiler ve salam inanlarla ayrlanlar, onlarn yerini her yl yeni mitlerle alanlar, yalnz yllarn getiini deil, yeni ve gl kuaklarn da aralksz yetitiini hatrlatyor. Bir memleketin yaratma gc, genlerinin yurtseverlii kadar bilgi zenginlii ile artar. Bu g kaynann banda niversitelerin geldii de apak bir gerektir. amz, her ilim alannda, ba dndren bir yar hz iindedir. Bir yandan yzyllar boyunca trl sebeplerle verdiimiz zaman an kapatmak, bir yandan da amzn ilerleyiine uymak zorundayz. Dinamizm, ilim ve dolaysyla toplum hayatnn, btn medeni milletlerde varolma gvencesidir. niversiteler, nicelik ve nitelik bakmndan, bir yl nceki verim seviyesini aamazsa, durum yalnz bir niversite meselesi olarak kalmaz, memleketin geleceini ilgilendiren byk bir dava zelliini alr. Bu bakmdan, bir nceki yln verimini amak iin byk abalar gerekmektedir. 1962-1963 ders ylna, arl daha da artm olan iki byk mesele ile giriyoruz. Bunlardan biri ve bata geleni, her yl says gittike artan lise mezunlarna, niversitemizin artk yetiemediidir. 1956da 6271 olan lise bitirenlerin says, 1962de 12 bine yaklamtr. Bu saynn, 750.000 orannda artan nfus toplam iinde, her yl daha da kabaraca phesizdir. Fakltelerimizin renci alma imkan, son haddine kadar zorlanmtr. Hukuk Fakltemizin bu yl, 1000 renci aldn, ama bununla dahi istekleri karlamadn, durumun dier fakltelerimiz iin de ayn olduunu belirtmek, vakit kaybetmeden, zlmesi gereken etin bir mesele karsnda bulunduumuzu ortaya koymaktadr. niversitemizde derslere devam mecburiyeti vardr. Geen yl Hukuk Fakltemizin birinci snfnda baar gsteremeyenler ile bu yl kabul olunan bin yeni renciyi bir dnnz! Bylesine kalabalk snflarda okuyanlarn, istenilen verimde yetiemeyecekleri de kendiliinden anlalr. Yeni ubeler amak suretiyle snflardaki renci saysn anlatmaa gelince, hem retim yesi kadrosundaki darlk, hem de binalardaki yetersizlik yznden buna imkan grlememitir. Kald ki, Hukuk Fakltemiz, iki ubeli birinci snfna ramen, ne bu snf ar kalabalktan kurtarabilmi, ne de gittike artan ihtiyaca cevap vermitir. Bu gl karlamak iin, ift retim konusu zerinde de, birka defa ehemmiyetle kurduk. Fakat retim yelerinin, retim yannda aratrma, doktora ve doentlik almalarn ynetme grevi ile de ykml tutulmu olmalar ve

145

demin iaret ettiim, retim kadrolarnn yetersizlii, hele bu kadrolar besleyecek olan ve byk gayretleri gerektiren asistanln, geimi salayamad iin rabet grememesi, bugne kadar olumlu bir sonuca varmaktan bizi alkoymutur. Bununla beraber, saylar az da olsa, fakltelerimizden birine giremeyen rencileri akta brakmamak iin, 25 Ekim tarihinde toplanan niversite Ynetim Kurulumuz bu konunun, fakltelerin genel kurullarnda acele olarak bir kere daha grlmesini karar altna almtr. Her yl arlaan bu durum, derhal baz esasl tedbirlere bavurmann gerektiini ortaya koymaktadr. Geri Milli Eitim Bakanl, sevinle karladmz drt yeni niversitenin kurulu hazrlklar iindedir. Diyarbakr'da, Adana'da, Konya'da, Edirne'de birer niversite almasn salayan kanun tasars, Yksek Meclisin Mili Eitim Komisyonundan gemitir. Bu niversitelerin baz faklteleri bir iki ylda almaya da alabilir. Ama bu drt niversitenin her bakmdan tam ve eksiksiz olarak almas, en azndan on yl ister. Bu mutlu gelecei bekleyedururken, yaplacak ilk i, yllardr almakta olan Ankara niversitesinin eksiklerini en ksa yoldan tamamlamak, bylece daha ok renci alma gcn arttrmaktr. Bu maksatladr ki, Fen Fakltemizde, kendi rencilerinden baka FKB retimini takip eden Tp, Eczaclk, Veteriner ve Ziraat Fakltelerinin ilk snf rencilerini iki katna ykseltmek, yani niversitemize daha ok sayda renci almak iin teebbse geilmi, Fen Fakltesi binalarna bir yenisinin ilavesini salamak gayesiyle bir kanun tasars da hazrlanmt. ki ylda gerekleecek olan ve dokuz milyonluk bir denei gerektiren bu tasar, 15.12.1961 tarihinde Mili Eitim Bakanlna sunulmu, ama ne yazk ki bte mlahazas ile byle bir denein ayrlmasna imkan grlemedii, Maliye Bakaralnn 24.4.1962 tarihli yazs ile Rektrlmze bildirilmitir. Bizim inancmz, her alandaki gelimenin ilk art olan Maarif ve onun yannda ehemmiyetle yer alan niversite davasnda, her trl mali fedakarln yaplmas merkezindedir. Dileimiz odur ki, niversitemizin yllk btesinde, gerekli gelimeyi salayan denekleri koymadmz zaman, bunun bizden sorulmasdr. Bu zntmz baka zntler de takip etmitir. niversitemiz Rektrlk tekilatnn merkeziletirilmesi ve bu arada gittike artan renci says da gz nnde tutularak, ders salonlarn oaltmak maksadyla, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesine ek bir bina yaplmas iin 1962 yl btesine bir buuk milyon liralk bir denek konulmu, niversitemiz Mimarlnca yaplan plan da Ankara mar Mdrlnce 31.3.1962 tarihinde kabul olunmu idi. Kanun gereince tasdik edilmek zere Bayndrlk Bakanlna gnderilen proje, ana yapnn mimari dzenini bozaca mtalaas ile, tasdik edilmeden 25.4.1962 tarihinde geri gnderilmitir. Daha sonra Bayndrlk Bakanl, proje iin mimarlar arasnda bir yarma am, sonu da Temmuz 1962 tarihinde alnmtr.

146

Byk Mimar Brono Taut'un gzel eseri ile slup bakmndan hi de uyumayan, birincilii kazanm projenin uygulanmas, tahmin edilen iki milyonluk yap bedelinin aa yukar iki mislini bulduundan ve buna gre proje masraflarnn da yz bin liraya mal olaca anlaldndan, bu teebbsmz de akim kalm, bylece nmzdeki yl Dil ve Tarih-Corafya Fakltesine bine yakn fazla renci almak imkan da elimizden alnmtr. niversitemizin verimini engelleyen sebeplerden biri de, yrrlkte olan Mnakasa Kanunudur. En ok indirim yapana iin verilmesini gerektiren bu kanun, ou zaman karmza gsz mteahhitleri karm, bu yzden de yap ilerimiz yllarca yzst kalm, neticede bundan retim ve aratrma almalarmz, hesapsz zararlara katlanmtr. Kadn-Doum Klinii inaatn alan mteahhit, avans aldktan sonra ie elini srmemitir. Geri mahkemeye bavurulmu, mteahhit, bir daha devlet ilerinde mnakasaya girmemee mahkum edilmitir, ama iler de srncemede kalmtr. Yllardr tamamlanmasn bekleyen yaplarmz vardr. Misal vermi olmak iin, Siyasal Bilgiler Fakltemizin yurt inaatn, Tp Fakltemizin Kadn-Doum kliniinden baka, Fitizyoloji kliniini ve Hacettepe'deki Morfoloji Enstits inaatn burada sayabilirim. lgili bakanlktan bu kanunda gerekli deiikliklerin yaplmas iin teebbse gemesini, bizi darlktan ve skntdan kurtarmasn rica ediyoruz. Fakat, hem niversite rencilerini daha iyi yetitirmemiz, hem de bugnk ve yarnki skkl nlememiz iin bir an nce zlmesi gereken asl mesele, uygulanmakta olan Orta retim sisteminden bir an nce vazgeilmesidir. Bu mesele, ilk bakta niversite d bir eitim davas gibi grnrse de, esasnda niversitelerimizi yakndan ilgilendirmektedir. Bugnk retim sistemimiz, yksek renimi, zellikle niversiteye hazrlk renimini yalnz liselere inhisar ettirmekle, lise dengi meslek okulu mezunlarndan yksek renime devam etmek isteyenleri lise rejiminden gemeye zorlamaktadr. Bu durumun neticesi olarak liselere rabet artmakta; memleketin meslek okullarna byk ihtiyac olduu halde, lise ve lise rencisinin says her yl biraz daha oalmakta, orta retim seviyesinde meslek okullarna devam eden renci yzdesi, milli kalknmamzn hedeflerine aykr olarak liselere gre daima dk kalmaktadr. Dier taraftan liselerimizdeki retim, ilgi, istidat ve kabiliyetleri gelitirecek bir sistem iine alnmadndan, istidat ve kabiliyetleri ne ynde ve ne seviyede olursa olsun, ayn hak ve imtiyazlarla liseden mezun olanlarn, saylar ve kontenjanlar snrl olan niversitelerle yksek okullarmza akn etmelerine sebep olmaktadr. Bu esasa gre dzenlenecek liselerden ve lise dengi meslek okullarndan mezun olan, yn kabiliyetleri belirmi rencilerin, yetitirildikleri alanlarda niversite ve yksek okullara girmelerini salamak maksadyla, VII. Milli Eitim urasnda kabul edilen "eitli Olgunluk mtihanlar Sistemi"nin uygulanmas iin gerekli tedbirlerin alnmasn, bylelikle Milli Eitim sisteminde arzu edilen dengenin salanmasn, Milli Eitim Bakanlndan beklemekteyiz. 1962-1963 ders ylna girerken, olduu gibi duran ikinci mhim meselemiz de asistanlarmzn iinde bulunduklar durumdur. Geen yl, bu konuda sylediklerimi tekrar etmekten kendimi alamayacam. Gerek almakta olan, 147

gerekse yakn bir gelecekte kurulmas zaruri grlen yeni niversitelerin muhta olduklar kaynak, asistanlktr. Akademik meslein ilk ve ok g bir kademesi olan asistanl her bakmdan ilgin bir hale getirmezsek, asistanlarmz geim derdinden kurtarmazsak, asistanlk kayna er ge kurur. Neticede, niversitelerimiz birok ilim adamndan ve retim yesinden mahrum kalaca gibi, yeni alan niversiteler de gelime ve serpilme imkanna, zamannda kavuamaz. Fakltelerimize asistan bulamyoruz, bulduklarmzn ou da ksa bir sre sonra ayrlp gidiyor. Bu bakmdan asistanlara verilmekte olan tazminatn arttrlmasn, ayrca onlar bilgi ve grglerini arttrmak zere yabanc memleketlere daha bol sayda gndermemiz iin, fakltelerimize verilmi olan kontenjan saysnn oaltlmasn zaruri grmekteyiz. Bu hususta Milli Eitim ve Maliye Bakanlklarmzn bize yardm edeceklerini kuvvetle umarz. Ak bir gerektir ki, retim yelii, meslekler arasnda byk emekler isteyen, o nisbette de byk yoksunluklar gerektiren bir meslektir. Bu meslee katlanlar, bizler iin yalnz bir mit kayna deil, ayn zamanda sonsuz bir sevin vesilesidir de. Bunun iindir ki, 1962de kaybettiimiz drt retim yemiz, Ziraat Fakltesinden Prof. Halit Evliya, Fen Fakltesinden Prof. Mithat Tolunay, Tp Fakltesinden Prof. Dr. Ali Tanman, Siyasal Bilgiler Fakltesinden Doent Nejat Bengl, yalnz iyi insan, yakn arkada olduklar iin deil, yerleri yle kolay kolay doldurulamayan birer ilim adam olduklar iin de, niversitemizi aclar iinde brakmlardr, hatralarn saygyla anarm. Tesellimiz, yetienlerin her bakmdan onlara layk olarak yetitikleridir.

Aziz Genler! Szlerimi her yl yaptm gibi, size seslenmekle bitireceim. u anda, aranza karm, aranzda oturan, sizin gibi delikanl bir renci olmadma derinden zldm sylersem, amaynz. Bu znt, phe yok, bir bakma, bir yalnn genlik ana duyduu zlemden ileri geliyor, ama inannz ki daha ok, Trkiye'nin mutlu yarnn hazrlayan sizlerle birlikte, bu yarnn parlak. verimlerini gremeyeceim iindir.

Aziz Genler! Sizlerle vnyoruz. Memleket davalarnda nasl uyank olduunuzu, Atatrk ilkelerini inanla nasl savunduunuzu, yaaran gzlerimizle grdk. Genlik harekettir derler, doru! Hele bu hareket, bir lk ile birleirse, baarlmayacak dava yoktur. Genliin en gzel ynlerinden biri elbette, heyecanl ve atlgan olmasdr. Bu zellii hepiniz tayorsunuz. Belki de amzn sinirli havas iinde, bu ortam biraz da ar basyor. Ama unutmaynz ki, sizler ayn zamanda bilim ve bilgi yolcularsnz. Kendinizi yaama kayglar iinde yarna hazrlamak zorundasnz. Kendinizi yarna ne kadar hazrlarsanz, memleketin gelecei de o nisbette hazrlanm olur. Bu ise bilgi ve bilginin gcne inan ile 148

mmkndr. nk insan ve insanlk iin en byk nimet olan akl, ancak bilgi ve inan ile g kazanr.

Aziz Genler! Biz ok eski bir medeniyetin varisleriyiz. Bir yanda kuvvetini tarihin derinliklerinden alan geleneklerimiz, davranlarmz, alkanlklarmz var. Ama ayn zamanda eskiliklerden silkinen bir an da parasyz. Mesele, yaratllarla, anlamazlklarla, atmalarla kaynaan amzda, tarihten devir aldmz olumlu ilhamlarla, amzn yapc isterlerini uzlatrmak, mutlu ileri bir vatan yaratmaktr. Siz, bu lknn yorulmayan yapclarsnz. Genlik olarak elbette, kalplam ve canlln kaybetmi dncelere, donup kalm kurumlara, ksr ve gerici davranlara, yzyllar ncesinin karanlk zlemine karsnz! amzda ayakta durmann temel artlardr bunlar. Ama bunlarn yannda, bu aziz yurdu daima daha ileriye gtrmek, ykseltmek, ona dayanak olmak iin, insann insana gstermesi gereken saygnn da yer aldn asla unutmaynz. Unutmaynz ki, toplum dzenini ilgilendiren btn teebbsler, bu saygnn gerekletii nisbette baarya ular. Bu sayg anlay, btn bir hayat felsefesiyle yorulmutur. Siz, bu lky btn gcnzle savunacaksnz.

Aziz Genler! retmenlik, meslekler arasnda, genlikle daima kaynamay salayan bir meslektir. retmen, genlii yetitirirken olgunlaan bahtl insandr. Bir retmen, yalnz bilim almalarndaki baars ile, olgunlamaz. Yllar boyu, gelip geen renci kuaklar ile yaamann da ona kazandrd tecrbeler vardr. Bu geree dayanarak bir kere daha size diyorum ki, akln ve saduyunun yolundan amaynz! Gerekleri duygulara kaplmadan grnz. Hakim olduklar devirlerde bu yurdu daima ykseltmi olan, Atatrk ocuklar olan sizlerde zaten bulunan bu niteliklerin, alarak kazanacanz bilgi ile daha da kuvvetleneceine inanyorum. Bu inancn verdii huzur iinde, verimli ve mutlu olmasn candan dilediim 1962-1963 ders yln ayorum.

149

150

PROF. DR. NEET AATAY REKTR VEKL (1963-1964)

13/03/1333 ark Karaaata dodu. 1940 ylnda, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinden mezun oldu. 1943 ylnda, Edebiyat Doktoru unvan ald. 31/07/1940 ylnda, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi lmi Yardmclna, 11/01/1950 lahiyat Fakltesi Asistanlk kadrosuna, 10/05/1952 tarihinde, lahiyat Fakltesi Doentlik Kadrosuna, 31/12/1960 ylnda, lahiyat Fakltesi Profesrlk kadrosuna atand. 10/12/1981 ylnda, emekli oldu.

151

1963-1964 RETM YILI AI KONUMASI Sayn Davetlilerimiz, Deerli Meslektalarm, Sevgili Genler: Btn niversitelerimizde olduu gibi, Ankara niversitesinde de her yeni ders ylna, bir evvelkine nazaran artan renci says ile girilmektedir. Muhakkak ki bu, bir ok sebeplerle ilim ve teknik alanlarnda Batya nisbetle geri kalm olan memleketimiz iin ok sevindirici bir eydir. Ancak bu say art yannda ondan daha ok nemli bir husus da her ders yl sonunda faklte ve yksek okullarmzdan mezun olanlarn adedi ve bilgi dereceleridir ki, burada sayca art oranna paralel bir baar elde ettiimizi iddia edemeyeceimiz kanaatindeyiz. niversitelerin allarnda yaplan konumalar, onun almasnn ve ald neticelerin bir muhasebesi olduuna gre bu say art ve baar dkl zerinde durmadan, sebeplerine temas etmeden geemeyeceim. Kabiliyet ve ihtiyatan, hatta bir istikbal endiesinden ziyade Yedek Subaylk ve saire gibi sebeplerle, vaktinde gerekli tedbirler alnmayan, bir ksmnn sbjektif tesirlerle aldn bildiimiz, ou, bina, retmen ve ders arac bakmlarndan kifayetsiz bulunan liselerimize anormal bir akn neticesi, saylar gittike artan mezunlar niversite ve yksek okullara bavurmu, niversitelerde de bu art ve zorlana paralel tedbirler alnmadndan fakltelerde mthi bir ylma husule gelmitir. Memleketimizde scaklarn erken bastrmas sebebiyle Mays sonlarnda dersleri kesilen, ikmal ve giri imtihanlar yznden ge alan, rencilerinin son derece kalabalkl yznden devamn salanamad bir niversiteden normal bir randman beklemek imkanszdr. Bu itibarla Milli Eitim Bakanlmzn liselere kabiliyet ve istidatlarna gre renci alma, bir ksm rencileri, memleketimizin ok muhta bulunduu teknik okullara kanalize etme hususundaki kararn niversitemiz, gerek memleket ihtiyalar ve genlerimizin istikballeri asndan, gerekse niversitelere tehacm ve buralara ylmay nleyerek daha kaliteli mezunlar vermemizi temin bakmndan byk bir memnuniyetle karlamtr. te yandan niversitemiz bu tehacm karsnda tedbirini olmak zere bina, eleman tedariki, ders alet ve malzemesi hususlarndaki ihtiyalarn 4-5 yl nce ilgili makamlara bildirmi fakat ciddi bir alaka grememiti. Bir niversitede randman ls, renci art ile oranl olarak bina, retim eleman, ders alet ve vastalarnn yeterliidir. Bu ortam temin edilmezse dzen bozulur. Mesela 1948-1949 ders ylnda Ankara niversitesinde 5996 renci mevcutken, bu miktar 1958-1959da yani on yl iinde 14.728e, 1963-1964 ders ylnda ise 21.500e ykselmitir. Buna mukabil faklteler binalarnda hemen hemen hibir ilave yaplmamtr. niversitemiz renci mevcudunun yarsndan fazlasn sinelerinde barndran Hukuk ve Dil ve Tarih-Corafya Fakltelerinde yer darl had dereceyi bulmutur.

152

Tp, Veteriner, Ziraat, Eczac ve bir de kendisi olmak zere FKB tedrisat dolaysyla be fakltenin kontenjann tayin eden Fen Fakltemiz ayn durumdadr. Buraya ilave bina ve laboratuar malzemesi temin edildii takdirde, memlekete ok muhta olduumuz teknik eleman yetitiren bu fakltelerin kontenjan yzde yz artacaktr. Ziraat Fakltemiz bu gne kadar bir aratrma, deneme ve tatbikat iftliine sahip bulunmamaktadr. Atatrk Orman iftliinden istifadelerini salayacak kanun tasars henz kmamtr. Memleketimizin dini ve manevi bilgiler bakmndan durumu ve seviyesi gz nne alnrsa kendisinden byk vazife ve hizmetler beklediimiz lahiyat Fakltesi de yer bakmndan ok skk durumdadr. Salk tekilatmzn genilemekte, gelimekte bulunduu bu srada ok muhta olduumuz eczaclarmz yetitirecek olan Eczaclk Fakltemiz, kuruluundan bu yana yl getii halde dank ve kira ile tutulmu binalarda tedrisat yapmaktadr. Tp Fakltemiz de laboratuar darl ve alet noksanl sknts iindedir. Bu skk durumumuz bilhassa son iki yldr had dereceyi buldu. Bu gl karlamak iin ift retim konusu zerinde de birka defa ehemmiyetle durduk; fakat retim yelerinin, retim yannda, aratrma, asistan yetitirme, doktora ve doentlik almalarn ynteme, faklte ve niversite kurullarna, doktora, doentlik ve profesrlk jri ve komisyonlarna katlma grevi ile ykml tutulmu olmalar, baz fakltelerimizde retim kadrolarnn yetersizlii, mesela Hukuk Fakltemizde olduu gibi baz snflarn iki ube halinde almas, fakltelerin bir ksmnda ders ve seminerlerin sabahtan akam saat bee kadar devam etmesi, bizi bu hususta olumlu bir sonuca varmaktan alkoydu. Bununla beraber hemen arz edeyim ki Hkmetimiz, iine girdiimiz be yllk planlama devresinin ilk yl iin geen sene ii nemle ele alp dertlerimize deva olmaa balad. inde bulunduumuz 1963 mali yl btesine alet ve bina bakmlarndan baz tahsisat koydu. Bu cmleden olarak Siyasal Bilgiler Fakltesi binasnda tadil ve geniletmeler, lahiyat Fakltesi binasnn birinci ksm inaat, niversite Basmevinin alet ve makinelerinin tamamlanmas, Fen Fakltesi Botanik Magazin inaat, Veteriner Fakltesi doum ve Jinekoloji inaat tahakkuk safhasna girdi. 1964 btesinde de Fen Fakltesine baz laboratuarlar inas, Hukuk ve Dil ve Tarih-Corafya Fakltelerinin ilave inaat ileri plana alnd. Memleket geleceini hazrlayan niversitenin, dnya niversitelerinin geliimi karsnda srekli hamleler yapmak zorunda olduunu dikkate alrsak, btesinin ksalmasndan doacak mahzurlarn arl, kendiliinden anlalr. Her eyde tasarruf edilir ama ilimde, eitimde tasarrufa gidilmez ilkesi benimsenerek bu 1964 yl tahsisatlarnda ksnt yaplmamasn, gelecek yllarda da ayn anlay ve yardmn devamn temenni eder, hkmetimize Maliye ve Milli Eitim Bakanlklarna, Planlama Tekilatna, niversitemizin baz teknik ve sosyal alanlar iin bina yapmnda ve alet temininde yardmda bulunan A..D,.C.A., NATO ve Cento teekkllerine teekkr etmeyi zevkli bir vazife bilirim.

153

imdi biraz da niversitemizin geen ylki ilmi ve mesleki faaliyetlerinden bahsetmek istiyorum: 1962-1963 ders ylnda 33 asistan doktorasn, 204 tabip uzmanln tamamlam, 10 Dr. asistan doent ve 12 de profesr olmu; 141 ilmi eser ve Faklte dergilerinde de bir ok inceleme mahsul makale neredilmitir. Bu yaz tertip ettiimiz niversite konferansna katlan 15 kiilik profesr ve doent arkadalardan mteekkil bir heyet Douda--Van, Hakkari, Tatvan, Tu, Ahlat, Bitlis, Siirt, Batman ve Diyarbakr blgelerinde--tetkik ve temaslarda bulunmu, kendi meslekleri ve memleket meseleleri ile ilgili konferanslar vermilerdir. Bu konferans ve temaslarn neticesi yaknda niversitemizce neredilecektir. inde bulunduumuz 1963 ylnda niversitemiz iki tedris ve aratrma messesesine kavumutur: imdiye kadar Salk Bilimleri Yksek Okulu olarak retim yapan Hacettepe tesislerinde bu yl Tp Fakltesi alarak her iki ksm Hacettepe Tp ve Salk Bilimleri Fakltesi ad altnda olumu ve bu faklteye bal bir de Di Hekimlii Yksek Okulu almtr. Hacettepe Tp ve Salk Bilimleri Fakltesi, Erzurumda Atatrk niversitesi Tp Fakltesinin retim kadrosunun teminini de zerine almtr. retim yeleri bu suretle temin edilecek olan bu Erzurum Tp Fakltesi, Milli Eitim Bakanl ile onanan protokol anlamas hkmleri gereince 1965de retime alm olacaktr. Ankara Tp Fakltemiz daha nce faaliyete geen Kobalt-Terapi ve Radyozotop cihazlarndan sonra bu yl yeni ve nemli bir tesise daha kavumakta, 1957den beri kurulmakta olan Vehbi Ko Gz Bankas bu yl faaliyete gemek zeredir. Geni faaliyet sahas ile memleket hizmetinde byk abalar gsteren bu fakltemizde de yurt lsnde byk ihtiya duyduumuz hemire yetitirilmesi iin bir hemire okulunun almas ok isabetli bir hizmet olacaktr. niversitemize bal iki tp fakltesi, klinik ve hastahanelerinde binlerce hastay ayakta veya yatrarak tedavi ettiklerinden tedris vazifelerinden baka birer amme hizmeti gren salk messeselerimizdirler. Bu itibarla bunlarn laboratuar ve alet mkemmellii hem tedris, hem ilmi gelime, hem de yurt sal bakmlarndan byk bir nem tar. Ziraat ve Veteriner Fakltelerimiz, Tarm Bakanl, Et ve Balk Kurumu ile her alanda geni bir ibirlii yapp gda ve beslenme endstrimize byk lde yardm etmilerdir. Ziraat Fakltesi profesrlerinden Turgut Yazcolu sko Viskisi ile hemen hemen ayn ayarda bir Trk viskisi imaline muvaffak olup, Gmrk Tekel Bakanl ile yaplan ibirlii sayesinde memleketimize bu alanda birka milyon dviz tasarrufu salanmtr. Geen yl Paris ve Ankara niversiteleri arasnda varlan bir anlama zerine tekil edilen Akdeniz Devletleri Ekonomik, Sosyal ve Eitim Meselelerini nceleme Kollogyumu bu yaz Siyasal Bilgiler Fakltesinde toplanp, Fransa, spanya ve Lbnandan gelen delegelerle yaplan almalara Siyasal Bilgiler ve Hukuk Fakltelerinin ilgili profesr ve doentleri katlm, mspet sonular elde edilmitir. 154

22 ihtisas blmnde lisans diplomas veren Dil ve Tarih-Corafya Fakltemiz, Milli Eitim Bakanl ve Erzurum Atatrk niversitesiyle ibirlii yaparak yurdumuzun muhtelif blgelerinde Arkeolojik aratrmalarda bulunmu, bilhassa Erzurum Atatrk niversitesinin himayesinde Patnosta ve Vanda yaplan Urartu ana ait kazlardan elde edilen neticeler geni yanklar uyandrmtr. lahiyat Fakltesi Trk ve slam Sanatlar Tarihi Enstitsnn ve bilhassa bu enstitnn mdr deerli ilim adamlarmzdan Ord. Prof. Suut Kemal Yetkinin neriyat ve gayreti ile her drt ylda bir toplanmas karar altna alnan Milletleraras Trk Sanatlar Kongresi ihdas edilmi bulunmaktadr ki, bu suretle zellikleri ve gzellikleri baka milletler ve topluluklar hesabna istismar edilmi ve aktarlm bulunan Trk Sanat ve Kltr Tarihi bakmlarndan son derece nemli olan bu kongrenin ilki 1959da Ankara da, ikincisi de bu yl talyann Venedik ehrinde toplanmtr. Buraya katlan Trk ilim adamlarmz orijinal ve ilgi ekici teblilerde bulunmulardr. Fen Fakltemiz iin Dikmen istikametinde Ahlatlbelde yaplm olan rasathane Yldz Sistemlerinin yaps konulu NATO yaz kurslarnn Fen Fakltesinde balad 26.8.1963 gn hizmete girmitir. Ankarada bir Rasathane kurulmas, bir retim arac olarak ok nemli olmakla beraber hava artlarnn rasatlar iin fevkalade elverili olmas bakmndan ayr bir deer tar. Mesela Bat Avrupa rasathanelerinde ylda 80 gn rasat yaplabilirken, Ankarada 300 gn rasat yapmak mmkndr. Rasathanemizin dnya rasathaneleriyle balam bulunan ibirliinin bir rnei, Fen Fakltesinde u geen Eyll aynda yaplan yaz kurslar ile verilmi bulunmaktadr. Bu kursa bata ngilterenin Greenwich rasathanesi mdr olmak zere NATO camiasnn tannm astronomi bilginleri katlm ve kurs her cephesi ile baarl olmutur. Yurt d ilmi temas ve faaliyetlerimize gelince: Bu yl yzden fazla Asistan, Doent ve Profesrmz, niversite btemizden ve yurt d tesis ve teekkllerden temin edilen imkanlarla, ilmi incelemelerde bulunmak veya davet edildikleri milletleraras kongre, konferans ve kollogyumlara itirak etmek zere bir hafta ila alt ay arasnda deien mddetler iin dar gidip Trk ilmini salahiyetle temsil etmi ve ilgi ekici konferanslar vermi, teblilerde bulunmulardr. lmin ve tekniin de bir tanm ve sirklasyonu vardr; ancak bu temas, buluma ve tanmalar sayesinde baka milletlerin elde ettikleri neticelerden faydalanlr, kendi bulularmz, grlerimizi, ilmi ve milli hviyetimizi onlara tantabiliriz. Bir ilim yolcusu iin asgari vasta, bilgi ve metodla birlikte yabanc dildir. Bir ok alanlarda bizden geri milletler bu zarureti ok evvel kavram, ilim adamlarnn yetitirilmesinde bunu en bata gz nne almlardr. Bu szlerimle, bilhassa, istikbalin doenti, profesr olacak olan asistanlarmzn hazrlanmalarn kastediyorum. Bunlar gen yata Batya gnderip techiz etmeyi en nemli bir niversite meselesi olarak ele almal, asistanlarmzn darya gnderilmeleri iin geni kontenjanlar tahsis edilmeli. Bu alana yaplacak yatrm, Trk

155

niversitelerinin ve ilminin istikbali iin en lzumlu ve verimli bir kayna bize temin edecektir. Bu sahadaki mahdut imkanlarmzla imdiye kadar sarf ettiimiz gayretler ve temaslar sayesinde, teknik sahalarda da olmakla beraber bilhassa Trk Tarihi ve Edebiyat konularnda nemli ilerlemeler elde edildi. Yakn zamanlara kadar haksz olarak vahi, geri kalm ve nihayet hasta adam eklinde vasflandrlan Trk milletinin gzel hasletleri, kabiliyetleri, tarihinin, edebiyatnn anl, erefli deeri kabul ve tasdik ettirildi. Dnyaca muteber ilmi eser ve ansiklopedilerde Trk bilginlerinin gr ve tetkikleri yer ald; Milletimiz ve Tarihimiz hakkndaki yanl bilgiler tashih edildi. Bu vesile ile Hukuk sahasnda kymetli almalar yapm, niversite genliinin yetimesinde byk hizmetler ifa etmi olup bu yl ebediyen aramzda ayrlm bulunan Profesr Ali Kemal Ararn aziz hatrasn sayg ile anarm. niversitemizin bu ylki al gzel bir tesadf eseri olara, kara gn dostu Kzlay Derneimize tahsis edilen Kzlay Haftasna rastlam bulunmaktadr. Sulhta ve harpte efkat ve insanlk idealinin tahakkuku urunda cihanmul hizmet ve yardmlarda bulunan bu hayr messesemiz bu yl kuruluunun 95. yldnmn kutlamtr. Binlerce niversite gencimize de yardmlarda bulunmakta olan Kzlay btn niversite mensuplarmzn ye olmak, faaliyetlerine katlmak suretiyle desteklemesi ayan temennidir. Aziz genler: Szlerimi, sizlere hitap ederek bitirmek istiyorum. Biz, Trkiyenin ykseliini, genlik ve esenliini, Atatrkn izdii yolda gerekleen birlik ve beraberlik ruhunda gryoruz. Bu ruh, sizlersiniz. Yarna olan gvenimiz bu inantan geliyor. Bu memleketin bana ne gelmise, bilgisizlikten gelmitir. Bilgisizlikle, onun sonucu olan gericilikle savamak da yine sizlere dyor. u gerei bir an olsun unutmaynz ki, akl,duygulara, bilhassa kark tutkulara hakim olmadka bu vatan, zlediimiz dzen ierisinde layk olduu ykseklie ulatrmak mmkn olamaz. Bat uygarlnn srr, akln duygulara olan hakimiyetindedir. Aziz genler, stiklal Sava ile vatanca yok olup gitmekten kurtulduk. Bamsz, itibarl bir devlet kurduk. Sizler, bu devletin istikbale dayanan direklerisiniz. Manevi kurtuluumuzu da sizler salayacaksnz. Bu bakmdan hayatlarnz bu aziz vatann kurtuluuna, ykseliine adam olan Milli deerlerimizin hatralarn da, eserlerini de sizler koruyacaksnz. phesiz bunu, vatansever ve onu her eyin stnde tutan bir zihniyetle alarak tahakkuk ettirebilirsiniz. ok, pek ok alnz. Sizlere gveniyoruz, sizlere inanyoruz. Bu inanla ve hayrl, uurlu ve baarl olmas temennilerimle niversitemizin 1963-1964 ders yln ayorum. 156

PROF. DR. HSAN DORAMACI REKTR (1964-1966)

1331 tarihinde, Erbil'de dodu. 1938 ylnda, stanbul niversitesi Tp Fakltesinden mezun oldu. 22/10/1947 ylnda, Ankara niversitesi Tp Fakltesi (ocuk Hastalklar) retim Grevliine, 29/11/1949 tarihinde Ankara niversitesi Tp Fakltesi Doentliine, 07/02/1955 tarihinde ise yine Ankara niversitesi Tp Fakltesi Profesrlne atanmtr. 1964-1966 yllar arasnda iki yl Rektrlk yapmtr.

157

1964-1965 RETM YILI AI KONUMASI

Sayn Davetliler, Deerli Meslektalarm, Sevgili renciler:

niversitemiz bugn 18 yln bitirip rtne erimi oluyor. Bu dnm yanda, Ankara niversitesini temsil etmenin hakl gururu ile sizlere iimin sesini duyurmak istiyorum. Ders yl balarndaki bu trenler milli hayatmzn nemli hadiselerinden biridir. nk, milli hayat gelecei balayan kpr, niversitedir. Millet hayatnn gemie kk salan zelliklerini canl tutan messeselerin banda niversite vardr. Biz her yl kaplarmz genlere aarken, kalplerimizi de nice mit ve tasavvurlarla dolu gzel istikballere ayoruz. Bu al treni niversitemizin gzel geleneklerinden biri olmutur. Bu vesile ile niversitemiz bir btn olarak kendisini ilgilendiren balca meseleler zerinde durmak imkann bulmaktadr.

Sevgili Genler: Btn szlerim evvela sizin iindir. Ders yl balarnda bir zafer alay gurur ve saadeti ile ilerleyen bu geilerin mstesna tablosu sizsiniz. Sizin niyetleriniz, sizin yry ve hznz, enerjiniz btn varlmz tekil etmektedir. Siz bugn ne iseniz, vatan yarn o olacaktr. Mesuduz ki, ahlakn banda gelen vatanseverlik, sizinde iarnzdr. Genler, ahlaki meziyetleriniz, Atatrk ve inklaplar yolundaki gayretleriniz hudutsuzdur. almalarmzn da biraz daha gayretle ayn seviyeye ulamas mitlerini size balayan milletimizi pek ok bahtiyar edecektir. Sizler iin, milletin gzbebekleri iin, kanaatkar olamyoruz. Bize ne kadar verseniz, dileimiz daima daha oundadr. Kararlarnz ve vaadiniz bizim iin her eydir. Biz asra layk niversite olmak azmindeyiz.

Aziz Arkadalarm: Son 20 yl insan tarihinde beerin ilerlemesi ynnden asrlara tekabl eden gelimelere sahne olmutur. nsanlk imdi feza ve nkleer aratrma an yayor. eitli tefekkr sahalar bu aratrmalarn hzna ayak uydurmaktan acizdir. Byk ve ar grev, bilimsel aratrma merkezlerinde ve niversitelerin omuzlarndadr. niversitemizin erginlik an idrak etmi olmas, grevinin ciddiyet arln bsbtn artrmaktadr. Fakltelerimizin ve yksek retim kurumlarmzn, devrimizin sratle deien ve yeniden ortaya kan ihtiya ve hizmetlerine cevap vermeleri gerekmektedir. Bundan baka unutmamaldr ki, memleketimizin kendine has 158

artlarnn bizden bekledii baka grevler de vardr. Fikirde ilerleme insanln ortak varln tekil eden, dnce ve bululara bir an evvel sahip olmak, bunlar gerei gibi takip etmek, bunlar kendi toplumumuzun ihtiya ve isteklerine gre ayarlamak ve uygulamakla mmkndr. te yandan, yarnn ileri Trkiye'sini btn kurumlar ile hazrlayabilmemiz, kendi bnyemiz iinde bilimsel metodlarla yapacamz aratrmalara ve onlardan alacamz sonularn yaaymza uygulanmasna baldr. Trkiyemiz fakir bir memlekettir. ktisaden gelime halindeki lkeler arasndadr. Memleket tabiatnn ve tabii servetlerinin iyi ilenmemesi bu neticede rol oynamsa, onun kusuru da bize aittir. Gereklerimizi aka bilecek olursak, dertlerin tedavi areleri daha kolay ve daha emniyetle bulunabilir. Her sosyal problemin ciddi ve bilimsel aratrmalara konu tutulduu bir devirde yayoruz. ayet bu eit meseleleri, ayn metotlu almalara ve aratrmalara tabi tutmayacak olursak, salam ve shhatli neticeler alnamamasndan korkmak lazmdr. stiyoruz ki, niversitemiz memleketin mesut geleceini kendilerinden beklemek hakkn iimizde duyduumuz gen nesilleri yetitirsin. Bunun ilk art yksek renim yapmak zere niversitelerimize gelen genlerin, kendilerine verilecek eitime hazr olmalardr. zlerek iaret etmek zaruretindeyim ki, niversite rencilerini salamakta olan lise kaynamz bize zlediimiz ve arzuladmz nitelikte aday verememektedir. Bunun suunu kimsenin srtna yklemek istemiyoruz. Ancak hakikat odur ki, bundan 10 yl ncesine gre lise retmenlerinin says azalrken, liselerde okuyan renci mevcudu misline ykselmitir. Lise mezunlarnn bir ksm retmen yokluu yznden baz dersleri hi okumadan diplomalarn almlardr. Lise ve niversitelerimizdeki randman dklnn eitli sebep ve arelerini ararken, borlu snf geme usulnn tesir ve neticelerini de deerlendirmek zorundayz. Bir baka ac derdimiz, genlerimizin nemli bir ksmnn ana dillerini doru drst yazmaktaki yetersizlikleridir. Bu eksikliklerin giderilmesini tamamen niversiteden beklemek hatal olur. niversite yetitirecei renciyi kendi seviyesi ve standartlarna uygun bulmaldr ki fonksiyonunu yerine getirebilsin.

Aziz meslektalarm: zerinde durmak istediim bir konu da, niversite retiminde ders ylnn uzatlmasna ihtiya olduudur. Bu i hem smestrlerin uzatlmas hem de yaz dnemlerinin ihdas eklinde olabilir. Halen iki fakltemiz ve be yksek okulumuzda eitim sresi 7 aydan 9 aya karlmtr. Dier fakltelerinin de bu yolda karar almalarn temenni etmemek mmkn mdr? Memleketimizde halen iki tip niversite bulunmaktadr: niversite kanunu ile kurulmu olanlar, zel kanunlarla kurulanlar. Bunlarn saylarn arttrmak ve memleket yararna yarmalarn salamak lazmdr. lerde yaplacak deerlendirmelerle hangi tip niversite memleket ihtiyalarna daha iyi cevap veriyorsa, hi phesiz o tarafa doru ynelmek gerekecektir. Ankara niversitesi

159

olarak bu yar kaybetmek istemiyorsak, gereine imdiden teebbs etmeliyiz ve eitim sistemimizde skolastikten tamamen kurtulmalyz. niversite denince ilk hatra gelen insan yetitirmedir. niversite muhtariyeti denildii zaman kastedilen ey, niversite hrldr. niversitedeki dncelerin serbeste ifade edilebilmesi hrriyetidir. Yalnz, unutmamak lazm gelir ki, hrriyet ok nazl ve paha biilemeyecek kadar deerli bir metadr ve bunun muhafaza ve idamesi her gn, her an buna layk olmakla mmkndr. Bu hrriyet ve muhtariyet ancak zerimize den vecibe ve mesuliyetlerimizin yerine getirilmesiyle yaayabilir. Bugnk haliyle dahi niversiteler Kanunu ileri bir eitimin icaplarn yerine getirmee tamamen elverilidir. Kald ki, niversitemizin gelimesine daha yatkn hkmler getirmesi iin niversiteleraras Kurul niversiteler Kanununda baz deiiklikler ngrm ve hazrlanan tasary hkmete sunmutur. Bu tasarya gre doentlik iin gerekli sre ksaltlmakta, retim yelerinin yurdun eitli blgelerinde kurulmu ve kurulacak olan niversitelerde retim hizmeti grmeleri, terfileri iin art koulmakta ve tam-grev sistemi tevik edilmektedir. Fakltelerimizin devaml ikayetlerinden biri, dershane ve laboratuar sknts olmutur ve bu ihtiya hemen her yl niversite al konumalarnda dile getirilmitir. Muhterem seleflerimin bu yoldaki devaml almalar imdi netice vermi ve 1964 yl Mart aynda niversitemizin bina ihtiyalarn etd etmek ve gerekli mimari projeleri hazrlamak amacyla, bir Merkezi naat Brosu kurulmutur. Son 8 ay iinde eitli fakltelerimizin gelime ihtiyalarn karlayacak bina projeleri hazrlanm ve bu yl Hukuk, Fen, Eczaclk, Ziraat, Veteriner, Dil ve Tarih-Corafya, Tp ve Hacettepe Tp ve Salk Bilimleri Fakltelerimizde, dershane ve laboratuar ihtiyalarnn nemli bir ksmn karlamak zere inaata geilmitir. Daha nce balanm olan Siyasal Bilgiler Fakltemizin inaat ile Cebecideki Pediatri Klinii binas hemen hemen tamamlanm durumdadr. nmzdeki yl lahiyat Fakltesi de yeni binasna tanabilecektir. Tp Fakltesi Morfoloji Enstitleri inaatna ylda 5.5 milyon lira sarf ile devam edilmektedir ve inaat kronik bir durum alan bu tesislerimizin hi olmazsa bir ksmnn nmzdeki ders ylnda hizmete girmesi iin allmaktadr. Rektr Prof. Yetkinin ahsi gayretleri ile kurulmu olan niversitemiz Basmevinin makine ve tehizat da geen yl byk lde tamamlanm ve hizmete girmitir. Fiziki yapmzn gelimesi iin niversitemizi destekleyen Devlet Planlama Tekilatna ve Hkmete ve bina yapmnda bizlere deerli yardmlarda bulunan Amerikan AID Tekilatna teekkrlerimi ifade etmeyi zevkli bir vazife bilmekteyim. Bu vesile ile, niversiteyi ilgileyen yatrm politikamz zerinde durmadan geemeyeceim. Halen yatrmmzn arl insan yetitirmeden ziyade, maddi ihtiya ve vastalar zerinde toplanm grnyor. Halbuki asl verimli yatrmn insan zerinde yaplabileceinden phe edilebilir mi? Tesisler ve vastalar elbette ki lzumlu ve hatta zaruridir, fakat yeterli deildirler, bunlarn iletilmesi, yrtlmesi ve yaatlmas retim yelerinin

160

yetitirilmesine ve deerlendirilmesine baldr. retim yeliinin tabii kayna ise asistandr. niversite hayatnn retim faaliyetleri ynnden, aratrma faaliyetleri bakmndan ilkel maddesi de asistandr. te yandan birok enstit ve krslerimiz, asistan bulamama sknts iindedirler. Gen mezunlar asistanl cazip bulmamaktadrlar. Bunun sebebi asistanlarn aldklar maan en mtevaz ekilde bile yaama imkann salamaktan uzak bulunuudur. Kanaatimizce insan gc ve zellikle asistanlar zerinde yaplacak yatrm bilimsel aratrmalarn ve yarnki retim niteliinin teminatn tekil eder. niversitemizin son bir yl iindeki retim ve eitim almalar, aratrma ve yaynlar baarl saylmaldr. Bu almalarn detaylar ile fakltelerimizin randmann gsteren tafsilatl bilgiler, bu arada uzman ve doktor payelerini alanlar ile doentlie ve profesrle ykseltilenlerin listeleri 1963-1964 alma raporunda yaynlanacandan bu hususta ayrca bilgi vererek vaktinizi almayacam. niversitemizin aratrmalarnda memleketin eitli problemleri zerine eilmesi ve ona gre almalarna yn vermesi mutlu bir zellik meydana getirmitir. Bunlarla ilgili birka rnek vermeyi faydal bulmaktaym. Biraz nce orta retimimizin yetersizliine temas etmitim. Memleketimizin ba davalarndan biri olan bu konu zerine geen yl niversitemiz nemle eilmi ve Milli Eitim Bakanl ile ortak almalar devam etmitir. Neticede niversitemizde bir Eitim Fakltesi kurulmutur. Gelecek ders ylnda retim faaliyetine balayacak olan bu fakltede tannm yerli ve yabanc bilim adamlar ve uzmanlar grev alacaktr. Eitim Fakltemiz bir taraftan retmen yetitirirken, dier taraftan da eitim hizmetlerinde yetkili idareci ve uzman ihtiyacnn karlanmasna ve eitimle ilgili aratrclar yetimesine hizmet edecektir. niversitemizin yurdun eitli ana problemleri arasnda memleket sal ile ilgili meselelere byk yer vermesinden daha tabii bir ey olamazd. Salk davamzda hemirelerin azl dnyada rekor tekil edecek durumdadr. Dnyann gelimi lkelerinde bir hekime 4 hemire isabet etmekte iken, memleketimizde 4 hekime bir hemire dmemektedir. Says 3000in ok altnda olan ve bunlarn ancak 750si Salk Bakanl tekilatnda alan okul mezunu hemirelerimiz saysn 30.000e karma amacnn gereklemesi iin niversitemiz Tp ve Salk Bilimleri Fakltesinde hemire eitimine ayr bir nem vermitir. Bu yl okul mezunu hemire, uzman hemire ve retmen hemire yetitirilmek zere yeniden 200 rencinin kayd yaplmtr. Gerekli nitelikte retim yaplmasn salamak maksadyla bu adayla 40ar kiilik ufak snflar halinde be ubeye ayrlmlardr. Keza niversitemiz Etimesgut dolaylarnda bulunan, nfuslar 7er bin civarnda, 7 kyde ocak hekimliini kendi mensuplarna yaptrmaya ve bu kylerdeki ocak merkezlerini tp rencilerimizin ve Salk Bakanl personelinin eitiminde kullanmaa karar vermitir. Halen Atatrk niversitesi Rektrl ve Karadeniz Teknik niversitesi Temel Bilimler Fakltesi Dekanl grevlerini, niversitemiz retim yeleri grmektedirler.

161

ki tp fakltemizin, biri Erzurumda, dieri de Diyarbakrda olmak zere Douda iki yeni tp fakltesinin kurulmas amacyla yarmalar, yeni niversitelerimizin kurulmalar ve gelimeleri bakmndan mesut bir olaydr. Ankarada bu yl alan Fen Lisesi retmenleri de Fen Fakltemizde zel kurslarda yetitirilmilerdir. Bu kurslar Fen Fakltemizin 7 retim yesi ile Orta Dou Teknik niversitesinin 4 retim yesi beraberce ynetmilerdir. Tarm Bakanl ile de niversitemizin geen yl sk ibirlii olmutur. Prof. Cahit ncnn bakanlnda yaplan Tarm Bakanlnn reorganizasyon almalarna retim yelerimiz de katlm ve bu almalar olumlu sonular vermitir. Ayrca, Ziraat Fakltemiz Toprak Mahsulleri Ofisi ile el ele vererek, memleketimizin nemli iki rn olan buday ve afyon tohumlarnn slah konularnda verimli ibirliinde bulunmutur. Geen ders ylnda ebediyen ayrlan meslektalarmzn says maalesef kabarktr. Kendini czzamla savaa adam ve Czzam Enstits kurulmasnda byk emei gemi olan idealist Do. Ethem Utku geen yaz Douda czzamla savarken bir trafik kazasnda ehit dt. Tp Fakltemiz Gz Bankasnn ve modern gz kliniinin kurucusu Prof. Sreyya Grdren, insanlk vasflaryla ve vazife aklar ile kendilerini sevdirmi Dr. Hamdi Dilevurgun ve Doent Fikret Krmz Tp Fakltesinin telafisi imkansz kayplar olmutur. Fen Fakltesinde modern bir rasathanenin kurucusu Prof. Kreiken ve lahiyat Fakltemizin ok deerli profesrleri Kamuran Birand ve Necati Lugal aramzdan ebediyen ayrlmlardr. Aziz hatralarn burada sayg ile anarm

Aziz Arkadalar: imdi, baladm noktaya tekrar dnmek istiyorum. amzn kendine has problemleri vardr. Bunlar niversite rehberlii olmadan zlemezler. Rehberliimizi zamannda ve isabetle yapacaz. ocuklarmza bilimsel metodlara gre i grme itiyadn vermek zorundayz. Akln stn gelecei bir dnyamz olacaktr. almann bir haysiyet ve eref ii olduunu evlatlarmza reteceiz. En yksek deerin insan olduunu, en byk zenginliin hrlk iinde yaratclk olduunu, hudutsuz saadetin gemite, halde ve gelecekte yaadmz ve yaayacamz dnyaya iyilik ve refah getirmek olduunu deimez gerek olarak belleteceiz. Memleket, zledii, bir an nce ulamak hasretini tad gayelerin gereklemesini hakl olarak niversiteden bekliyor. niversite vakit kaybetmeden bu maksada ulamak azmindedir. Bu maksat uruna neleri koparp atmak ve neyi koyup iletmek lazmsa, onu yapmakta gecikmenin hibir makam ve hibir ahs iin hibir mazereti olamaz. Uygarlk ailesi iindeki erefli yerimizi alacamz gn uzak deildir. Yreimiz de bu sarslmaz inan, kafamzda bu din dnce ile yeni bir retim ylnn mitli ufuklarna doru yola kyoruz. Hepinizi teekkr ve sayglarmla selamlarm.

162

1965-1966 RETIM YILI AI KONUMASI

Sayn Davetliler, Aziz meslektalarm, Sevgili renciler:

Bu mutlu gnmzn sevincini bizimle paylaan sekin misafirlerimize teekkr ederim. Bir ka yl ncesine gelinceye kadar bu al trenleri niversite ders ylna balang olmakta idi. retim faaliyetimiz bu trenle birlikte balard. Bugn durum bundan farkldr. Fakltelerimizden ve eitli Yksek Okullarmz Eyll aynda, ya da Ekim iinde retime balam bulunuyorlar. Bununla beraber her yl Kasm banda dzenlenen niversite al trenleri bir gzel gelenektir ki, ailemiz fertlerinin bir bayram sevinci iinde bir araya gelmesini salamakta ve halk oyuna niversitenin denetlenmesi frsatn vermektedir. Bu frsattan yararlanarak yaptklarmz, yapmay tasarladklarmz, tasarlayp da baaramadklarmz ortaya koyarz. Dertlerimizi dkeriz. htiyalarmz syleriz. Meseleleri ele alrz, arelerinden bahsederiz. Bunlarn hepsinden nemlisi de, memleket. lsnde fikirde, dncede ve yaratmada kat ettiimiz mesafenin llmesine, insanlk tefekkrnde ve milletleraras bilim alannda kazanmak zorunda olduumuz mevkiin tayinine imkan vermi oluruz. lk olarak arzulayp da baaramadmz veya yeter lde gerekletiremediimiz ilerden sz aacam. Bizim byk davalarmzdan biri retim kadrosu davasdr. Hep bildiiniz gibi niversite retim yeliinin ana kayna asistanlktr. Bu messeseyi cazip klmak, ehliyetli adaylar iin zlenir bir meslek haline getirmek iin dndklerimizi gerekletirme yolunda, elemle ifade etmek zorundaym Bu nutuk 1965-1966 retim ylnn alnda, 1 kasm 1965 tarihinde, Dil ve Tarih - Corafya Fakltesinin konferans salonunda verilmitir ki, tek bir adm atabilmi saylamayz. Mesele olduu gibi ortadadr. niversite iin asistanlk problemi birinci mesele olmakta berdevamdr. Bunun zm ynnden karmza kan kanuni ve mali engellerin ksa zamanda tedavi greceini temenni ve mit etmekteyim. Her niversitenin gerek zenginlii rencisinin kalitesindedir. atmz altna gelen genlerin orta renim standartlar genel olarak dktr. lk snflarmzda tatmin edici randman alamamaktayz. Bu ynden orta retimin gzden geirilmesi gerektii kansndayz. Bize gelen ocuklarmzn, hele Ankara dndan gelenlerin barnacak yer temininde karlatklar amansz glkleri yakinen bilmekteyiz. Yurt sknts eskisi gibi srp gitmektedir. Yurtlar ihtiyac karlamaktan uzaktr. rencilerimizi bir an evvel asgari maddi alma artlarna kavuturamazsak zlediimiz neticeleri elde etmemiz de gecikecektir. Devletin olsun, kamu messeselerinin olsun ve zel teebbsn olsun bu mesele zerine eileceklerini umuyoruz. rencilerimiz, genel olarak sportif ve kltrel faaliyet imkanlarndan yoksundurlar. Yapabildiklerimiz yeterli olamamtr. Gnlmzn

163

diledii eyleri gerekletiremedik. Bu ihtiyalarn yurtlar davas ile bir arada ele alnmasnda isabet olaca kanaatindeyiz. Geen ders yl zarfnda Ziraat ve Veteriner Fakltelerimiz, bir tatbikat iftliine kavuamadlar. Ancak Tarm Bakanlnca salanan baz imkanlardan mahdut lde istifade edebildiler. Memleketimizin zirai bnyesi gz nnde tutulacak olursa, Ziraat ve Veteriner Fakltelerimizin gelimeleri ve yurdun drt bucanda kurulmas zaruri orta dereceli ziraat ve veteriner meslek okullarna retmen yetitirilmesi amacnn gereklemesi iin, tatbikat iftlii ihtiyacnn yakn gelecekte karlanacan gvenle mit ediyoruz. Tp Fakltemizin Cebeci'deki gs hastalklar ve psikiyatri klinikleri binalar hala iskelet halindedir. Bu binalarn ikmali iin gerekli deneklere hi olmazsa ikinci 5 yllk plan iinde yer verileceini beklemekteyiz. niversitemizin mevcut kadro ve imkanlar ile saylar her yldakini akn olan lise mezunlarna yetiememektedir. Esasen dershane, kitaplk ve laboratuar sknts eken niversitemiz yeni yatrmlar sayesinde hizmete girecek tesisleriyle retim ve aratrma seviyesini ykseltecek olmakla beraber sayca ok daha fazla renciye kucak aamayacaktr. Kontenjanlarn karlanmas iin yeni faklteler tesisi ve yurdun muhtelif yerlerinde niversite nveleri kurulmas zarureti vardr. Esasen geen yl toplanan Avrupa niversiteleri konferansnda bir niversitenin randmanl ekilde alabilmesi iin renci saysnn 10.000'i amamas gerektii tespit olunmutur. Bizde ise renci says 20.000' e yaklamaktadr. Bu hal dahi yeni niversiteler tesisindeki zarureti ak olarak ortaya koyar. Bu konuda btn noksanlarn evvelden tamamlanmakszn, drt ba mamur hale getirilmeksizin faklte ve niversite kurulmasn caiz grmeyen dnce tarzna bizce iltifat etmeye imkan yoktur. Kanaatimizce temel unsurlar hazrlanan faklte veya niversite kurulua gemelidir. zerkliin bahettii nimetlerden biri niversitenin kendi kendini oluturmasdr. niversitelerin says ykseldii nisbette bunlar arasnda en baarl olanlarn belirmesinde halk oyunun messir ve isabetli denet imkan da artm olur. Kurulacak niversitelerimiz ve fakltelerimiz kendi retim ve ynetim dzenlerini ve alma sistemlerini yine kendileri tayin edeceklerdir. Kanaatimce yeni alacak niversitelerin deiik tiplerde kurulmasnda fayda vardr. leride yaplacak deerlendirmede hangi tip niversite memleket ihtiyalarna daha iyi cevap veriyorsa hi phesiz o tarafa doru ynelmek gerekecektir. Mevcut niversitelerimize den i, bunlar tevik etmek, kendilerine elden gelen yardmda bulunmak olmaldr. Bir yandan da lise ve orta retim kurumlarmz, yalnz niversiteye hazrlk okullar halinden kurtarp, genlerimizi memleketin ok muhta bulunduu teknik ve mesleki alanlara ve i sahalarna da ynelten, ok gayeli kurumlar haline getirmek zaman gelmitir. imdi de sevindirici haberlere geebilirim. Evvela, fikri davranmzla ilgili cihete temas edeyim. Geen ders yl iinde de eitim metodlarmzda yeni gelimeler kaydettik. Fen Fakltemizin de aralarnda bulunduu eitli retim kurumlarmzda kredi sistemini uygulamaa baladk. Doktora almalarndan ayr olarak ve "mastr" ad ile bilinen lisans sonras uzmanlk (yksek lisans) renimine 164

baz fakltelerde yer verdik. lim adam yetitirilmesi abalarmz meyvelerini vermee devam ediyor. retim yelerimizle yardmclarnn says geen yla kyasla 150 fazlasyla bugn I510'a ulamtr. Bunun 440'n profesr ve doentler, geri kalann da retim grevlileri, uzmanlar, asistanlar ve okutmanlar tekil etmektedir. Kalknan Trkiye'nin teknik ve tatbiki bilim alanlarndaki ihtiyalarn karlamak amac ile niversitemizde 7 yksek okul ve 2 kolej am bulunuyoruz. Ayrca biri Ceza Hukuku, dieri Hacettepede Tp ve Fen Bilimleri ile Sosyal Bilimler alanlarnda olmak zere 2 lisans sonras uzmanlk yksek okulu atk. Yine geen ders ylnda rencilerin salk ve sosyal durumlaryla ilgilenmekle grevli bir mediko - sosyal merkez kurduk ve hizmete soktuk. Yeni bilim tesislerimiz arasnda Eitim Fakltemiz istikbal iin mitlerle dolu olarak bu ders ylnda 100 rencisi ile hizmete girmi bulunuyor. Henz kadrolar kanunlamad iin Eitim Fakltesinde dier fakltelerimiz retim yelerinden bir ksm grevlendirilmitir. Eitim Fakltemizin nemli bir fonksiyonu da memleketimizin ana davasn tekil eden eitim problemleri zerine eilmek; gerekli aratrmalar yapmak ve ilgililere zm yollarn gstermek olacaktr. Geen ders ylnda niversitemizce retim ve eitim faaliyetlerinin yan sra aratrmalara ayrca ve gittike artan bir nem verildi. Bu arada zellikle toplum sorunlarna k tutacak mahiyette almalarda bulunmak amac ile Toplum Kalknmas Enstits kuruldu. Aratrmalarmz ksmen kendi btemiz imkanlaryla, ksmen de Atom Enerjisi Komisyonu, Dnya Atom Enerjisi Ajans, Trkiye Bilimsel ve Teknik Aratrma Kurumu, Rockefeller ve Ford tesisleri, NATO ve Cento ve dier milletleraras ve milli kurumlarn yardm ve ibirlii ile salanabilmitir. Geen bir yl iinde niversitemizde yaynlanan aratrmalarn says 167yi bulmutur. Bunlarn 42si yabanc dillerde yaynlanan dergilerde 125i de Trke olarak baslmtr. Neticeleri henz alnmam ve devam etmekte olan aratrmalar bu rakamn dndadr. Bundan baka niversitemizde geen ders yl zarfnda 102 kitap yaynlanmtr. Bir evvelki a konumamda bina yetersizliinden sz amtm. Bir yl iinde bu sknty giderme yolunda bir hayli yol aldk. 1964te inasna baladmz lahiyat Fakltesi binas bitti. Hukuk Fakltesi ilave inaat da bir yl iinde tamamland ve bugnlerde hizmete alyor. Geen yl inaya balanan Ziraat, Veteriner, Fen, Dil - Tarih ve Corafya Faklteleri ilave binalaryla Eczaclk Fakltesi binas birinci ksm inaat tamamlanm bulunuyor. Bunlarn ikmali ve gelecek ders ylnda hizmete girmelerini salayacak finansman Devlet Planlama Tekilat kabul etti. denekler Trkiye Byk Millet Meclisince de kabul olunduktan sonra 1964'te inalarna balanm olup da 1966da hizmete girecek yeni faklte binalarmzn says 6'y bulmu olacaktr. Tp Fakltemizin mzmin bir duruma girmi olan morfoloji enstitsnn binas inaat geen ders yl iinde byk srat kazand. Bu binann bir ksmnn nmzdeki ders ylnda, tamamnn da bir sonraki ylda hizmete girmesini bekliyoruz. Hacettepe Tp Fakltemiz ve Hacettepe Yksek Okullar da gelimelerine devam ediyorlar. Bu manzumede halen Tp, Di Hekimlii, Tbbi Teknoloji, 165

Hemirelik, Fizyoterapi -Rehabilitasyon dallarnda ve Sosyal Bilimler ile Fen Bilimlerinin eitli kollarnda lisans ve lisans sonras retim ve eitimi devam etmektedir. Hatrlanaca zere Hacettepe'nin kurulmasyla gdlen ana hedeflerden biri de yurdun eitli blgelerinde ve zellikle Dou blgesinde yeni faklteler almasna n ayak olmak idi. Sevinle kaydedeyim ki, bu ders ylnda Erzurum'da Atatrk niversitesi camias iinde Hacettepe Tp Fakltemizin teebbs ile bir Tp Fakltesi kurulmu ve renci kaydna balanmtr. Hacettepe Tp Fakltemiz retim yelerinden ve yardmclarndan 35 tanesi Erzurumda srekli olarak retim hizmetine katlmay seve seve kabul etmilerdir. Geri kalan retim yeleri de zamanlarnn bir ksmn Erzurumdaki Tp Fakltesine ayracaklarn bildirmilerdir. Geride braktmz ders ylnda 4 deerli profesrmz aramzdan ebediyen ayrld: Veteriner Fakltemizden Nevzat Tzdil ve Hayri Karasoy, Fen Fakltemizden Ali Nazima Ergun, Tp Fakltesinden Niyazi Bademli. Gemi hizmetlerini takdirle, aziz hatralarn hrmetle anarm.

Aziz Genler: imdi de sizlere hitap etmek isterim. Her devrin kendine mahsus bir takm zellikleri vardr. Biz ok eski bir medeniyetin varisleriyiz. Bir yanda kuvvetini tarihin derinliklerinden alan geleneklerimiz vardr. Ama ayn zamanda yeni hamlelerle dolu bir an da parasyz. Sizlerin niversite eitiminden gemekte bulunduunuz devir fende ve teknolojide yldrm a diye anlacaktr. lerlemeler artc hzdadr. Bunun yannda sosyal deerler deimektedir. Yeni bir deerler yaps ina edilmektedir. Btn olup bitenleri izleyebilmek, oluma halindeki yeni dnyada paymza deni yapabilmek iin her eyden nce tekmil gcmzle alp renmeye, bulmaya, yaratmaya mecburuz. Sebatl almann sizlere baar kaplarn amakta olduunu greceksiniz.

Sevgili Genler: Btn abalarmz sizin iindir. Siz bugn ne iseniz vatan yarn o olacaktr. Memlekete yarn zindan etmek ya da, bir dnya cenneti olarak hazrlamak sizin elinizdedir. Bizler bize deni yapmak iin rpnyoruz. Kalbinizden, ruhunuzdan ve kafanzdan yereceklerinizde ne kadar cmert olabilecek iseniz memleket ve insanlk da o lde kazanl olacaktr. Sizlerle vnyoruz. Sizlere gveniyoruz. Gvendiimiz iin de uygarlk ailesindeki erefli yetimizi alacamz gnn uzak olmadna inanyoruz. Yreimizde bu sarslmaz inanla size yolunuzda baarlar diler, ailemize bu yl katlan gen arkadalara ho geldiniz derim. Yeni ders yln niversitemiz iin uurlu ve baarl olmas dilekleriyle ayorum.

166

Prof. Dr. Cumhur FERMAN REKTR (1966-1969)

18/06/1926 tarihinde, stanbulda dodu. 1948 ylnda, Siyasal Bilgiler Okulundan mezun oldu. 1950 ylnda, stanbul niversitesi ktisat Fakltesinde Doktorasn yapmtr. 02/03/1949 tarihinde, Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi Asistanlna, 27/11/1953 Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi Doentliine, 23/11/1960 ylnda yine Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi Profesrlne atanmtr. 1966-1969 tarihleri arasnda yl Rektrlk yapmtr. 26/03/1974 tarihinde, stanbul niversitesi ktisat Fakltesi Profesr kadrosuna naklen atanmtr.

167

1966-1967 RETM YILI AI KONUMASI

Sayn Misafirlerimiz, Deerli retim yelerimiz, Sevgili renciler:

Ankara niversitesinin 1966-1967 ders yln ayorum. Bu mutlu gnmze huzurlaryla eref veren gzide misafirlerimizi sevgi ve sayg ile selamlarm. Al treninin verdii imkandan faydalanarak niversitemizin geen ders yl almalarndan ksaca sz amak, sonra da, bu yl gerekletirme azmi ve kararnda olduumuz iler hakknda bilgi vermek istiyorum. On bir faklte, yedi yksek okul, iki kolej ile ok sayda enstit ve dier ilmi kurululardan meydana gelen Ankara niversitesinin renci says 20.000e yaklamtr. niversitemiz bin alt yz aan retim kadrosu, drt yze yakn idari personeli ve btn imkanlar ile 1965-1966 ders yln da, rencilerini memleket ihtiyalarna cevap verecek kalite ve formasyonda yetitirme hedefine ynelen eitim politikasnn uygulanmas ile geirmitir. rencilerimizin, zellikle bo zamanlarn deerlemek iin kurulmas kararlatrlan Mediko-Sosyal Merkezimiz 19 Mart 1966da ve ihtiyaca uygun bir binada resmen hizmete almtr. Tbbi ve sosyal blmleri ihtiva eden merkezde, be binden fazla rencimizin muayene ve tedavileri salanm; merkezin gs dispanseri blmnde rencilerimizin radyografik kontrolleri yaplm; iki bin ciltlik bir ktphane ile okuma salonu, alt binden fazla rencimizin istifadesini mmkn klmtr. Dil ve Tarih-Corafya Fakltemiz, gece renimine balayarak binden fazla lise mezunu gencimize yksek renim yapabilme imkan salamtr. Faklte ve yksek okullarmzdan byk bir ksm, lisans ve doktora ynetmeliklerini deitirerek bnyelerini, eitim usullerini bu yeni ynetmelik esaslarna gre tekilatlandrmlardr. Eitim Fakltemizin tekilat kanunu km; bylece, niversitemizin bu en gen ve kendisinden ok ey beklenilen fakltesi normal, shhatli alma imkanlarna kavuturulmutur Mspet ilimlerle uraan drt fakltemizin, kendi bnyelerinde FKB snfna sahip olmalar yolundaki almalar byk lde tamamlanmtr. Bu yl Tp ve Veteriner Fakltelerimizde FKB snflarna retime balamalar imkan dahiline girmitir. Bu almalarn, hem Fen Fakltemize temel bilimler iin daha ok eleman yetitirme, hem ilgili dier drt faklteye kendi ihtiyalarna daha uygun bir FKB renimi yapma imkan salama bakmndan faydal olaca, memleketimizin iddetle ihtiya duyduu temel bilimler, Tp, Eczac, Ziraat ve Veterinerlik ihtisas dallarnda daha ok eleman yetitirilmesine imkan salayaca inancndayz. Nitekim, bu sayede Tp Fakltemizin Tp Fakltesi FKB snf iin

168

elli; Veteriner Fakltemizin de stanbul niversitesi Veteriner Fakltesi iin yz FKB rencisi almas mmkn olacaktr. Gerek mspet, gerekse manevi ilimler alannda matematik ve istatistik aratrma usullerine geni lde bavuran niversitemizde elektronik bir hesap merkezine duyulan iddetli ihtiya, geen yl mesut bir ekilde sonulandrlm ve Fen Fakltesinde Ankara niversitesi Elektronik Hesap Merkezinin kurulmas ve bu ders ylnda hizmete girmesi imkan salanmtr. Anadolumuzda tarih boyunca kurulmu eitli medeniyetleri ilmi adan tetkik ve bu konuda milletleraras ilmi alma ve ibirliini gerekletirmek iin niversitemize bal bir "Anadolu Medeniyetler Enstits" kurulmutur. niversitemiz naat Mdrlnn baarl almalar, ilgili faklte ve yksek okul idarecilerinin stn gayret ve alakalar sonunda geen yla ait yatrmlar gerekletirilmitir. Bu sayede, Tp Fakltesi Morfoloji binasnn, lahiyat Fakltesi binasnn, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi krsler, kafeterya ve dershane blounun, Eczaclk Fakltesi laboratuar ve idare binasnn, Fen Fakltesi laboratuar ve krsler blounun, Eitim Fakltesini de iine alan Hukuk Fakltesi ek inaatnn, Ziraat Fakltesi Kltr Teknik ve Endstri Bitkileri binalarnn, Veteriner Fakltesi Kk Hayvan Poliklinik binasnn, Siyasal Bilgiler Fakltesi Amfiler blounun ve Hacettepe Tp ve Salk Bilimleri Fakltesi Temel Bilimler Yksek okulu ile Toplum Hekimlii Enstits bloklarnn geen yl ve bu ders yl hizmete girmeleri imkan salanmtr. niversitemiz iin ayr ayr her biri bir deer olan bu bina ve tesisler iersinde, rencilerimizin 1966-1967 ders yln daha rahat ve msait artlar iersinde geireceklerini dnmekle duyduumuz bahtiyarlk gerekten derindir. Uzun sreli inaat nitelerinin, geen ders ylna den ksmlar da gerekletirilmitir. Tp Fakltemizin Psikiyatri ve Gs Hastalklar binalar, Dil ve Tarih-Corafya Fakltemizin Tiyatro tatbikat sahnesi ile dershane blou kaba inaat ve Ktphane binas, Eczaclk Fakltesi krsler binas, Fen Fakltesi krsler ktphanesi ile kafeterya blou, Hacettepe Tp ve Salk Bilimleri Fakltesi Di Hekimlii Yksek Okulu binas ile dier bloklar kaba inaat, Siyasal Bilgiler Fakltesi Basn-Yayn Yksek Okulu binas birinci ksm kaba inaatna baar ile devam edilmitir; bu niteler, gelecek ders yl hizmete hazr hale getirileceklerdir. niversitemiz, her yl olduu gibi geen yl da retim yelerinden bir ksmnn daha ileri akademik kademelere erimesiyle ve retim ailesine katlan elemanlarla yeni bir g kazanmtr. Geen ders yl ierisinde yirmi iki doentimiz profesrle, krk be asistanmz doentlie ykselmilerdir; yeniden iki yz yirmi bir gencimiz de asistanlk grevine atanmlardr. Bu arada maalesef ac kayplarmz da olmu; deerli profesrmz, bir okutmanmz, bir retim grevlisi yemiz ebediyete intikal etmilerdir. Aziz hatralar nnde hrmet ve tazimle eilirim. Geen ders ylmz, ok sayda ilmi aratrma ve istiare almalarnn yaplmas ile gemitir. niversitemiz retim yeleri, eitli yabanc memleketlerle memleketimiz arasndaki kltrel temaslarda ve milletleraras kurumlardaki almalarnda mhim ve ok deerli hizmetler ifa etmilerdir.

169

niversitemizin muhtelif faklte ve yksek okullar tarafndan 1965-1966 ders yl iersinde milli ve milletleraras ilmi kongre, konferans, seminer, yuvarlak masa ve sempozyum almalar tertiplenmitir. Bunlara ilave olarak, ok sayda retim yemiz yabanc memleketler niversitelerinde ders, konferans vermek, seminerlere katlmak suretiyle gerekten baar salamlardr. niversitemiz davetlisi olarak yurdumuza gelen yabanc retim yelerinin almalar da ayn ekilde memnuniyet verici olmutur. niversitemizin yeni alacak niversite ve fakltelerin kurulularyla ilgili yardm ve ibirlii almalar geen ylda devam etmitir. Hacettepe Tp ve Salk Bilimleri Fakltemiz, Erzurum Atatrk niversitesi Tp Fakltesinin; Veteriner Fakltemiz stanbul niversitesi Veteriner Fakltesinin; Tp Fakltemiz de Diyarbakr niversitesi Tp Fakltesinin kurulularna yardmc olmulardr. niversitemizin geen yl gerekletirdii Trke ve yabanc dildeki kitap ve dergi eklindeki ilmi yaynlar, zellikle muhteva ve tadklar ilmi deer itibar ile memnuniyet verici durumdadr. Bylece geen ders yl ile ilgili aklamalarm tamamlam bulunuyorum. Msaade buyurulursa, imdi de bu yl gerekletirme arzusunda olduumuz konularda bilgi vereceim. rencilerimizin bo zamanlarn deerleme konusunu kkl bir ekilde zebilmek iin ikinci be yllk plan dneminde gereklemek zere bir Ankara niversitesi sitesinin n almalarn tamamlayarak ilgili makamlarn tetkikine sunmu bulunuyoruz. Merkezi bir niversite ktphanesini, her trl spor tesislerini, renci lokallerini, Mediko-Sosyal bina ve tesislerini, niversite matbaas ile Rektrlk brosunu ve rencilerimiz iin lzumlu dier tesisleri ihtiva edecek olan bu sitenin gereklemesi iin lzumlu proje alma hazrlklarn yapmak zere de 1967 yl btemizde gerekli denek teklifi yaplm bulunmaktadr. Gerek Trk Sanatlar tarihi zerindeki ilmi almalar dzenlemek, Trk sanat ve kltrn btn dnyaya ilmi yollardan tantabilmek iin niversitemize bal olarak kurma dndmz "Trk Sanatlar Tarihi Enstits ile ilgili hazrlklar tamamlayp faaliyete geirmek arzusundayz. Ankaramzn uygun bir yerinde aacamz bir "Ankara niversitesi Sat Merkezi" yardmyla niversitemiz yaynlar ile dier alma mahsullerini daha elverili artlarla rencilerimizin ve ilgililerin istifadesine sunmak kararndayz. Bu sat merkezi yardm ile niversitemiz hakknda Trk kamu oyuna devaml bilgi verme imkann da salayacamz inancndayz. Memleketimizin eitli sosyal ve ekonomik meselelerini mspet ilmin yardm ile inceleyip ilmi zm yollarna varabilmei kolaylatrmak iin niversitemiz retim ye ve yardmclar tarafndan bu konularda yaplacak ilmi aratrma projelerini desteklemek iin niversitemize bal bir "Ekonomik ve Sosyal Bilimler Aratrma Merkezinin kurulmasndaki byk fayda ve lzuma inanyoruz. Bu yolda da gerekli almalar bitirip bahis konusu aratrma merkezini yeni ders ylnda faaliyete geirmek arzusundayz.

170

Bu ders yl almalarmzn mhim bir ksmn, yukarda da arz ettiim gibi, bina ve tesislerimizin inaat ve planlanan zamanda hizmete girmeleri ile ilgili her trl tedbirlerin uygulanmas hususu tekil edecektir. Buraya kadar yaptm aklamalar, niversitemizce baarl bir sonuca eritirilen veya eritirilmek zere olan almalarmz hakknda siz sayn misafirlerimize yeter bir bilgi vermitir kansndaym. Bu baarlar elde etmi olmaktan retim yesi, retim yardmcs, rencisi ve idarecisiyle Ankara niversitesi iftihar duymaktadr. Ancak, bu gzel sonularn alnmasnda resmi ve zel kurulularmzdan byk yardm, destek ve anlay grm bulunuyoruz. Bunu kranla ifade ederken ayn yakn alaka, yardm ve anlayn artan bir ekilde devam edeceine inanyor ve bu inanladr ki, zm bekleyen baz problemlerimiz zerinde bir kere daha durmak istiyorum. rencilerimizin, bo zamanlarn deerlendirme ana dertleri yannda, burs, yurt ve kredi meseleleri zm beklemektedir. niversite retim yelii mesleinin balca ve temel kayna olan niversite asistanl, byk mali glklerle kar karyadr. Baz fakltelerimizin baz dallarnda asistanlk, dier resmi ve zel kurulularn ve hususile de Devlet eli ile ve Devlet paras ile kurulmu olan baz yksek renim kurumlarnn rekabeti ile kar karyadr. Bu bakmdan en byk sknty da hemen btn blmlerinde Fen Fakltemiz ekmektedir. Faklte ve yksek okullarmzn yayn tahsisatlar yetersizdir. Bu yzden, retim ye ve yardmclarmzn ilmi eserlerinin baslmas byk lde aksamaktadr. niversite retiminde lzumlu kitap, alet ve sair retim aralarnn satn alnmas iin gerekli tahsisatn azl yannda, dviz ve gmrk formalitelerinin azameti yznden baz fakltelerimiz mevcut tahsisatlarn dahi kullanma imkann bulamamaktadr. Ziraat ve Veteriner Fakltelerimizin deneme iftliklerine, mspet ilimlerle megul dier Fakltelerimizin laboratuarlara olan ihtiyalar btn ciddiyetiyle devam etmektedir. Halen, iki Tp Fakltemizin Diilik Yksek Okullar ile Hukuk Fakltemizin Ceza Hukuku Uzmanlk Yksek Okulunun; Siyasal Bilgiler Fakltemize bal Basn - Yayn Yksek Okulunun; Veteriner Fakltemize bal Hayvan Yetitiricilii ve Salk Bilimleri Uzmanlk Yksek Okulunun tekilat kanunlar karlamad iin bu yksek renim kurumlarmz normal bir alma dzenine kavuamamlardr. Tabi olduumuz mali usuller, bte formlleri, satn alma ve ihale esaslar, niversitemizin rasyonel ekilde almasn byk lde nlemekte, mevcut mali kaynaklardan azami istifadeyi imkansz klmaktadr. niversite btelerimizdeki giderlerden byk bir ksmnn cari harcamalar eklinde mtalaas ve bu eit giderlerdeki zaruri artlarn byk mukavemetle karlamas, en verimli yatrm, eitim iin yaplan giderlerdir," gereine de aykr dmektedir.

171

niversitemizin tm, mali glkler ve kadro imkanszlklar dolaysyla kaliteli idari personel tedarikinde; zellikle Tp Fakltelerimiz vatanda sal iin fevkalade lzumlu teknik personel ve hemire tedarik ve istihdamnda glklerle kar karya bulunmaktadr. Esasen malumunuz olan bu dertleri tekrarlarken, bir ksmnn zmnn uzun vadeli tedbirlere bal bulunduunu ve memleketimizin ok daha mhim ana problemleriyle yakndan ilgili olduunu biliyor ve kabul ediyoruz. Ancak, ksaca arz ettiim bu dertlerin byk bir ksmnn, alnacak ksa vadeli tedbirlerle ve kolaylkla zlebileceine, memleketimize munzam herhangi bir mali yk yklemeyeceine inanyoruz. Bu inanladr ki, gerekli tedbirlerin sratle alnmasn ilgililerden bilhassa rica ediyoruz. Dier yandan niversitemiz problemlerinin bir ksmnn zmnde zel kurumlarn balaryla burs ve kredi yardmlarnn byk lde yardmc olacana inanyoruz. Bu konuda, esasen mevcut olan hayrl teebbslerin arttn ve sahasn genilettiini grmek, en samimi dileimizdir.

Sevgili niversiteli genler: Szlerimi size hitap ederek bitirmek istiyorum. Sizler, maddi imkanlar fevkalade snrl, buna karlk evlatlarnn iyi yetimesi iin her trl fedakarl cmerte gsteren bir milletin ocuklarsnz. Milletimize ve muhterem ailelerinize vereceiniz en iyi karlk, ok almak, muvaffak olmak ve niversitedeki yerlerinizin ksa zamanda sizi izleyen kardelerinize brakmaktr. lim ve teknolojinin her gn byk bir hzla gelitii, inanlmas g yenilikler getirdii bir dnyada yayoruz. Feza ilmindeki gelimeler, elektronik beyinlerin tekaml, ikinci sanayi inklabna vcut veren otomasyon cereyan ve sibernetik ilmi, milletleraras bir ilim yarna yol am bulunmaktadr. Byle bir ortamda yaayan siz Aziz Trk genlerinin balca grevi, bu ilim yarnda byk milletimize layk olduu yeri ve mevkii kazandrmaktr. Bunun iin de fevkalade ok almanzn gerektiini asla unutmaynz. Muasr ilmin iktibasnda, yabanc dil bilgisinin yerini ve tad hayati nemi daima hatrlaynz. Memleketimizin yksek menfaatlerinin, ancak salam bir bilgi ve mspet ilim kafasyla korunabileceini biliniz. zm bekleyen saysz yurt probleminin sadece ve yalnzca mspet ilimle hallinin mmkn olduunu asla kafanzdan karmaynz. ahslar, hadiseler, ve messeseler hakknda hkm vermekte aceleci olmaynz; hkmlerinizde, ilim metodlarndan ve objektif llerden mutlaka yararlannz. Birbirinizi seviniz ve saynz.

Aziz Trk Genleri: Sizler, manevi deerleri fevkalade yksek bir milletin evlatlarsnz. Ayrca Atatrk gibi insanlk tarihinin en byk nderlerinden birinin nesli olmak bahtiyarlk ve erefine sahipsiniz. Onun hayat, eserleri, dnceleri sizler iin,

172

baka hi bir milletin ocuklarnn sahip olmad yol gstericilerdir. Daima hatrlaynz ki, O, her szn sizler iin sylemitir, size gvenmitir.

Atatrk genleri: Her birinizin ayr ayr stn kabiliyetlere, yksek karaktere ve byk bir alma gcne sahip olduunuza inanyoruz. Sizden beklediimiz, elinizdeki imkanlardan en iyi ekilde faydalanmanz ve bu vasflarnz ispat etmenizdir. nmzdeki ders ylnda ve btn hayatnzda size saadetler ve baarlar dilerim.

173

1967-1968 RETM YILI AI KONUMASI

Sayn Misafirlerimiz, Deerli retim ye ve Yardmclarmz, Sevgili renciler:

Btn mensuplar iin salk, saadet ve baarlarla dolu olmas dilei ile Ankara niversitesinin 1967-1968 ders yln ayorum. Bu gzel gnmz ereflendiren muhterem misafirlerimizi, niversitemiz adna sevgi ve sayglarmla selamlarm. Gemite olduu gibi bu ylda al gn mnasebetiyle Ankara niversitesinin geen ders yl almalarnn ksa bir zetini yapmak, sonra da, nemli bulduumuz meselelerimizi ve bunlarn zm ile ilgili grlerimizi aklamak istiyorum. Faklte says on bulan niversitemizde halen be yksek okul, bir kolej ile ok sayda enstit, aratrma merkezi ve benzeri kurulu mevcut bulunmaktadr. renci says on dokuz bine varm olan Ankara niversitesinin retim kadrosu iki bine yaklam, idari personel says ise, be yz amtr. niversitemiz rencilerinin, bilhassa koruyucu salk hizmetlerini yerine getirmek ve hususile de bo zamanlarn deerlemek iin kurulmu olan MedikoSosyal Merkezimizin dahiliye, psikolojik danma, di ve gz servislerinde 9885 rencimizin muayene ve tedavileri yaplm, ilalar verilmitir. Ayrca, gs hastalklar blmnde 11.200 rencimiz radyografik testten geirilmek suretiyle kontrole tabi tutulmutur. Mediko-Sosyal Merkezimiz, iki bin ciltlik bir kitaplk ve okuma salonlar ile 7500 rencimizin istifadesini mmkn klmtr. niversitemiz naat Mdrlnn geen yl almalar baarl olmutur. lgili idarecilerin de ok yakn alaka ve gayretleri ile gerekletirilen bu baar sayesinde yatrm btemizle ngrlen hedeflere eriilmesi imkanlar salanmtr. Bu cmleden olarak, Fen ve Eczaclk Fakltelerimizin bulunduklar yerde ve takriben 370 bin metre karelik bir sahada rencilerimizin bo zamanlarn deerleme maksadyla ve ikinci be yllk plan dneminde gerekletirilmesi ngrlen Ankara niversitesi sitesinin proje almalar tamamlanmtr. Gelecek yl btesine bu proje ile ilgili uygulamalar iin gerekli yatrm tahsisat da devlete salanmtr. ok yaknda dzenlenecek bir sergi ile maket ve planlar kamu oyunun bilgisine sunulacak olan bu tesisler arasnda, rencilerimizin iddetle ihtiyac bulunan kafeterya, kantin, lokal, merkezi bir kitaplk ve okuma salonlar, her trl spor tesisleri, mzik ve konser salonlar ile Mediko-Sosyal binas ve lzumlu dier tesisler yer almaktadr. Bu projenin gereklemesi halinde, rencilerimizin layk bulunduklar modern tesislere kavuacan, bugn kendilerini zen eitli glklerin kknden zleceini dnmek, hepimize hakl bir sevin ve gurur vermektedir.

174

Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Tiyatro tatbikat sahnesi; Eczaclk Fakltesi B blou kaba inaat; Eitim Fakltesi tadil ve byk tamir ileri; lahiyat Fakltesi bahe tanzimi ve duvar inaat ile dier tamir ve tadil almalar; Siyasal Bilgiler Fakltesi Basn ve Yayn Yksek Okulu ikmal inaat ile dier tamirat ileri; Veteriner Fakltesi Viroloji ve Hayvan Besleme Krss binalar ile kalorifer tesisleri ve krematoryum inaat; Ziraat Fakltesi Zirai Kuvvet Makineleri Krss inaat ile be yz kiilik amfi ve dier tamirat ileri; Tp Fakltemizin 1200 yatakl hastane proje almalar ve dier inaat ileri aksamadan yrtlm, bu sayede bir ksmnn hemen, bir ksmnn da mali yl sonundan nce hizmete almas imkan salanmtr. niversitemiz yatrm ilerine ait aklamalarm, bu konudaki baarnn gerek sahiplerini Fakltelerimiz dekanlarnn tekil ettiini; naat Mdrlmz deerli elemanlarnn ancak dekan arkadalarmn stn gayret, destek ve alakalar sayesinde rahat alma imkanna kavutuklarn bir kere daha ifade ve teyit ile kendilerine kranlarm sunarak tamamlamak istiyorum. Geen yl ierisinde yirmi doentimiz profesrle, krk yedi doktor asistanmz doentlie ykselmiler; yeniden 129 deerli gencimiz de asistanlk grevine atanmlardr. Bylece, yelerinden bir ksmnn daha ilen akademik kademelere erimesi ve yeni elemanlarn katlmasyla g kazanan niversitemiz retim ailesi, Prof. Dr. Yavuz Abadan, Prof. Dr. Bedi Ziya Egemen, Do. Dr. Kenan Kayr ve Asistan Dr. Aytekin Yakarn ebediyete intikalleri ile byk bir kayba uramtr. Kendilerinin aziz hatralar nnde hrmet ve tazimle eilirim. niversitemiz iin geen ders yl ilmi aratrma, yayn ve dier ilmi faaliyetler bakmndan baarl gemitir. retim ye ve yardmclarmz tarafndan yrtlen aratrma almalar, gerek say, gerekse muhteva itibariyle takdir ve tebrike ayan bir durum arz etmitir. Trke ve yabanc ilim dillerinde yaynlanan kitap, dergi ve yaynlar da memnuniyet verici durumdadr. Yine Ankara niversitesi retim ye ve yardmclarnn katlm bulunduklar milli ve milletleraras ilmi kongre ve konferanslarla seminer ve sempozyum almalarnda saladklar baarlar gerekten yz aartcdr. ok sayda retim ye ve yardmclarmzn yabanc memleketler niversitelerinde verdikleri ders ve konferanslarla katldklar seminerlerde kazandklar baar, Ankara niversitemizin yabanc ilim dnyasndaki muteber mevkiine yeni katklarda bulunmutur. eitli faklte, yksek okul ve enstitlerimiz ile aratrma merkezlerimizin yabanc memleketler niversitelerinin mmasil kurulular ile devam ettirdikleri karlkl ilmi ibirlii ve mbadele almalar, teknik yardm faaliyetleri geen ylda baarl ve verimli olmutur. Ziraat Fakltemizin Gttingen Georg August niversitesi Ziraat Fakltesi, Veteriner Fakltemizin Bat Berlin niversitesi Veteriner Fakltesi ile yapm olduklar karlkl ilmi ibirlii ve teknik yardm anlamalar, bu yoldaki almalarn baarl iki rneidir.

175

niversitemizin, yeni alacak niversitelerle fakltelere yardm konusundaki almalar, geen ders yl olaanst bir gelime gstermitir. niversitemize bal olarak Diyarbakrda alan Diyarbakr Tp Fakltemiz, Adanada atmz Adana Ziraat Fakltesi ile Elazda kurduumuz Elaz Veteriner Fakltemiz izlemi bulunuyor. Bu yeni fakltemizin kuruluu ve gelimesi sorumluluunu zerlerine alm bulunan Ankara Tp, Ziraat ve Veteriner Fakltelerimiz deerli mensuplarna bilhassa teekkr etmek isterim. Bu konuda dileimiz, yeni fakltemizin sratle gelierek bulunduklar yurt kelerinde kurulacak gen niversitelerin ekirdeini tekil etmeleridir. Geen ders yl, Ankara niversitesi iin ok sayda kanun tasarsnn hazrlanarak yetkili makamlara sunulmas konusunda kesif bir alma ile gemitir. niversite Personel Kanunu Tasars ile niversiteler Kanununun baz maddelerinin deitirilmesine ve bu kanuna baz maddeler ilave edilmesine dair kanun tasars gibi btn zerk niversiteleri ilgilendiren mterek ana kanunlar yannda mspet ilimlerle megul drt fakltemizin kendi bnyelerinde FKB renimini mmkn klacak tasar, evvelce kurulmu yksek okullarmzn tekilat ve tahsisat kanun tasarlar, Ankara niversitesi kadro kanununa ek kadrolar kanun tasars, Diyarbakr Tp, Adana Ziraat ve Elaz Veteriner Fakltelerinin tekilat ve tahsisat kanun tasarlar, Tp Fakltemizde Full-Time almay imkan dahiline sokacak dner sermaye kanun tasars gibi mnhasran Ankara niversitesini ilgilendiren kanun tasarlarn da rnek olarak verebilirim. niversitemiz retim ye, yardmc ve idari personeli ile sair hizmetlilerini ok yakndan ilgilendiren salk sand konusu zerinde, byk bir hassasiyetle durulmu, etrafl almalar yaplmtr. Neticede, konunun kanun yolu ile zmnn en uygun ekil olduunda gr birliine varlm, bu maksadn salanmas iin de, niversitemizin teklifi ile niversiteler Kanununun baz maddelerinin deitirilmesine ve bu kanuna baz maddeler ilave edilmesine dair kanun tasarsna zel bir madde ilave edilmitir. Sadece niversitemizi ilgilendiren ve balcalarn biraz nce zikrettiim tasarlardan yalnz Tp Fakltesi Di Hekimlii Yksek Okulu ile Siyasal Bilgiler Fakltesi Basn ve Yayn Yksek Okulu Tekilat Kanunu tasarlar kanunlamtr.

Sayn dinleyicilerim: Buraya kadar yapmaa altm aklamalarla niversitemizin geen bir yllk faaliyetlerinin ok ksa bir zetini vermi bulunuyorum. Sonu, baarldr. Bundan dolay da hakl olarak gurur duyuyoruz. Ankara niversitesi, 1 Kasm 1966 ile 1 Kasm 1967 tarihleri arasnda ok eyler yapm, ok iler baarmtr. Ancak bu, baz glklerimizin bulunmad, bir dier deyimle, nmzdeki yla zmlenmemi problem kalmad anlamna gelmez. Aksine, nce zerk niversiteler sonra da Ankara niversitesi olarak ok ciddi baz problemlerimiz vardr; bunlar, btn almalarmza ramen ksmen veya tamamen zmlenmemi olarak nmzdeki ders ylna intikal etmi bulunmaktadr.

176

Geen yl da arz ettiim gibi, bu problemlerden bir ksmnn zmnn uzun vadeli tedbirlere bal bulunduunu ve memleketimizin mhim ana davalar ile yakndan ilgili olduunu biliyor ve kabul ediyoruz. Ancak, birazdan ve sadece en mhimlerini arz edeceim bu dertlerin byk bir ksmnn da alnacak ksa vadeli tedbirlerle ve kolaylkla zlebileceine samimi olarak inanyoruz. niversite retim yelii mesleinin balca kayna ve gelecek bakmndan yegane teminat olan niversite asistanl messesesinin maruz bulunduu ciddi mali glkler, zlerek syleyeyim, geen yl da halledilememitir. Halen baz fakltelerimizin btn dallarnda, bazlarnn da bir ksm ubelerinde asistan bulma imkan hemen hemen kalmamtr. Saylar, her gn byk bir hzla artan eitli devlet kurulular ile zel teekkllerin byk rekabeti karsnda bilhassa Fen Fakltemiz ile Tp Fakltemizin klinik ncesi dallar ok byk bir sknt ierisindedir. zerk niversitelerin bu konudaki en byk zntleri, bilhassa devlet eliyle ve devlet paras ile kurulmu baz yksek renim kurulular ve yeni niversiteler karsndaki frsat msavatszldr. Bugn zerk niversiteler olarak bizim asistanlarmza salayabildiimiz mali imkanlarn 5-6 mislini, bir dier devlet niversitesi kolaylkla verebilmektedir. zerk niversiteler, uzun ve ok erefli gemileri olan, bugn de bilhassa yeni kurulan niversite ve yksek okullarn muhta bulunduklar retim kadrosunu byk lde salayan ana, temel messeselerdir. Asistanlk messesesinin, iinde bulunduu kmazdan kurtulmas, bylece yeni niversitelerin geleceini de teminat altna alm olacaktr. Ayn durum, akademik kariyerinin ileri kademelerdeki mensuplar ile idari personelin, teknik ve salk elemanlar iin de bahis konusudur. Esasen mevcut olan byk farkllk ve eitsizlikler, geen yl devlet eliyle kurulan yeni yksek renim kurumlar karsnda daha da artm ve iddetlenmitir. Devlet niversiteleri arasnda yaratlm olan bu farkl durum, zlerek syleyelim, zerk niversitelerin btn mensuplar arasnda ok hakl bir zntye ve huzursuzlua sebep olmaktadr. Bu znt ve huzursuzluk, geen yl, bilhassa artm durumdadr. Geen yl da belirttiim gibi halen tabi bulunduumuz mali mevzuat, bte usulleri, satn alma ve ihale esaslar, hem kaynaklarmzn byk lde israfna yol amakta, hem de niversitemizin en uygun ekilde idaresini gletirmektedir. Mevcut sistemde, niversitelerin gelimesini byk lde engelleyen husus, lzumlu kaynaklar bulmaktan ziyade bu kaynaklarn kullanlmasndaki glk ve irrasyonellikte kendini gstermektedir. niversitemizin, dier zerk niversitelerle mterek ciddi meseleleri arasnda aratrma ve yayn iin gerekli kaynaklardaki kifayetsizlik, lzumlu retim alet ve sair aralarnn satn alnmas iin denek yetersizlii, tabi tutulduumuz dviz ve gmrk formaliteleri yznden mevcut tahsisat dahi kullanamama gibi mhim problemleri de zikretmek isterim. te, gerek yukarda arz ettiim, gerekse sizleri daha fazla yormamak iin szn edemediim dier meselelerin zm iin evvelce bahsettiim iki ana

177

kanun tasars ile niversitemize ait dier tasarlarn en ksa zamanda kanunlamalar, bize yegane hal yolu olarak grlmektedir. niversiteler Personel Kanunu Tasars ile niversiteler Kanununun baz maddelerinin deitirilmesine ve bu kanuna baz maddeler ilave edilmesine dair kanun tasarsnn bir an nce kanunlamalar, devlet niversiteleri arasndaki farkl muamelelere son verme ve zerk niversitelerde huzuru bir an nce salama bakmndan fevkalade zaruri ve hayati ilemler olarak grlmektedir.

Deerli retim yelerimiz: Konumam bitirmeden nce niversitemizin siz muhterem mensuplarna da hitap etmek istiyorum. Malumunuz olduu gibi gsterilen byk itimat ve tevecchten kuvvet alarak ifaya altm Rektrlk grevi sona ermek zeredir. ki yllk hizmet sresi ierisinde, hibir art dncenin esin olmakszn, niversite retim yelik vekar ve haysiyetini her eyin stnde tutarak, sadece ve yalnzca Ankara niversitesi iin, bu byk irfan ocann ilerlemesi gayesiyle samimiyetle ve inanarak altm. Karar ve icraatmda yalnz kanunlarn ve vicdanmn sesine uydum. niversitemiz Senatosu ve Ynetim Kurulu sayn yelerinden daima byk yardm ve destek grdm. Huzurunuzda kendilerine teekkrlerimi ve en derin sayglarm sunarm. Grevimin erefli arln, bata Genel Sekreterimiz olmak zere btn rektrlk mensubu deerli mesai arkadalarmn yorulmaz alkanl, vefal ibirlii byk lde azaltt. Kendilerine teekkr ve sevgilerimi sunarm.

Aziz genler: Szlerimi, size hitap ederek bitireceim. Bu yl aramza katlan ve saylar drt bine yaklaan yeni rencilerimizi en iyi dileklerle kutlar, kendilerine niversite renimleri sresince de stn baarlar dilerim. Milletler arasndaki ilim ve teknoloji yarmas, geen yl da artan bir hzla devam etti. Yine geen yl insanlk, eitli problemlerin zmnde mspet ilmin ve ilim metodlarnn baarl ekilde uygulanmasna ahit oldu. Medeni dnyadaki yerini oktan alm bulunan memleketimizin de zm bekleyen ok sayda meseleleri vardr ve olacaktr. Atatrk, Cumhuriyetimizi emanet ettii siz Trk genlerine, memleket meselelerinin zmnde bavurmanz gereken yolu, gstermitir. O byk insan, sahibi olduunuz yksek manevi deerlen mspet ilimle tamamladnzda baaramayacanz hibir zorluk bulunmadn, aamayacanz hibir engelin olmadn, size bizzat kendi hayat ve yaptklar ile ispat etmitir.

Sevgili genler: niversite, mspet ilmin, objektif dncenin, msamaha ve ho grrln en iyi renilmesi, en iyi tatbik edilmesi gereken kutsal bir yerdir.

178

niversitede retim yapan genler, hkmlerinde, kanaatlerinde objektif olan, karsndakinin fikirlerine hrmet etmesini bilen, fikre fikirle mukabele eden ve meseleler hakknda arada mevcut gr ayrlklar ne kadar derin olursa olsun karsndakini sevebilen, sayabilen kimselerdir. niversite renimini, hibir zaman almann sonu deildir. Orada, gayeye giden en ksa ve en emin yol, yani metotlu alma renilir. niversiteli genler olarak reniminiz sresince elde edeceiniz bu alma alkanln ve gelitireceiniz manevi deerlen, hayata atldnz zaman dalacanz yurt kelerine, sorumluluk ykleneceiniz her kurulua gtreceksiniz. Bylece, niversite reniminin asl gayesi olan hr dncenin, fikre saygnn, metotlu almann reticisi ve uygulaycs olacaksnz. Size inanyoruz ve gveniyoruz; milletleraras ilim ve teknoloji yarmasnda ve yurt kalknmasnda milletimize layk evlatlar olarak yzmz ak karacanzdan asla phemiz yoktur. Yeni ders ylnn ve btn hayatnzn sonsuz baar ve saadetlerle dolu olmasn dilerim.

179

1968-1969 RENM YILI AI KONUMASI

Sayn Misafirlerimiz, Deerli retim ye ve Sevgili renciler, Yardmclarmz: Yeni ders yln, hepimiz iin baarl olmas dilei ile ayorum. Al trenimizi huzurlaryla ereflendiren misafirlerimize teekkr ve sayglarm sunarm. Bildiiniz gibi, aralarnda memleketimizin de bulunduu yirmiden fazla lkede, niversiteler geni lde olaylara sahne olmulardr. Sosyal, kltrel ve politik bnyeleri farkl, ekonomik gelime seviyeleri deiik eitli memleketlerdeki bu niversite olaylarnda, mterek ve kkl baz ana sebepler yannda her memleketin kendine has zel baz faktrlerin rol olduu da bir gerektir. XX. asrn ikinci yarsn karakterize eden balca zellik, modern ilim ve teknolojide kaydedilen ba dndrc ilerleme ve bu ilerlemenin toplumlar zerindeki derin tesirleridir. Modern ilim ve teknolojideki bu byk gelimeye vcut veren, onun, toplum hayat zerindeki tesirlerini aratrp zm yollan bulan, her eyden nce yeter sayda ve nitelikte yetimi insan gcdr. Bu insan gcn salayan balca kaynak da, tm eitim kurulular ve bunlar iinde eitim ve aratrma imkanlar ile bilhassa niversitelerdir. Gnmzde niversitelerin temel problemi, hizmetinde altklar lkenin, modern ilim ve teknolojideki ok hzl gelimeye ayak uydurabilmesi iin gerekli kalifiye insan gcn yetitirecek yeterlikte olma meselesidir. Modern ilmin ve teknolojik gelimenin ortaya koyduu gerek, niversitelerin bu konudaki yeterlii ile memleketlerin gelecekleri ve bekalar arasndaki ok yakn ilgidir. Btn dava, niversiteleri, byle bir gelimeye ayak uyduracak aratrma ve eitim imkanlar ile tehiz edebilme noktasnda toplanmaktadr. Bu da, devlete memleket apnda ksa ve uzun vadeli tedbirlerin alnmasn gerektirmektedir. Btn bu nedenler dolaysyladr ki, niversite olaylarn, sadece ve yalnzca bir niversite sorunu olarak ele almak ve zm yolu aramak, hatal bir dn tarz olacaktr. Gerekte konu, memleketin btnn ilgilendiren bir genilik iersinde mtalaa edilmek; uzun vadeli bir genel eitim meselesi olarak devlete ele alnmak durumundadr. niversite olaylar, geen retim yl sonlarnda niversitemizde de renci hareketleri eklinde balam, genlerimiz, esas, daha mkemmel bir ekilde yetiip gelecee daha iyi hazrlanmak arzusu olan baz isteklerde bulunmulardr. retim yelerimizce takdire layk bir anlay ve hogr ile karlanan bu isteklerden bir ksmnn gereklemesi, niversitemizin; dierlerinin tahakkuku ise, devletin gc ve imkanlar dahilinde grlmtr.

180

Geen Haziranda balayan olaylar bu ekilde deerleyen niversitemiz, alnmas gerekli tedbirlerden retimle ilgili olanlarn, yani lisans ve doktora ynetmeliklerindeki deiiklikleri, faklteler yetkili organlar ile Senato seviyesinde karara balayarak Temmuz ay iersinde yrrle koymutur. retimle ilgili dier konularla aratrma mevzuundaki temel sorunlar, niversitemiz Senatosunca Haziran ay iersinde grevlendirilen yedi ihtisas komisyonu tarafndan incelenmi, getirilen tekliflerden byk bir ksm Senatoda Temmuz ay iersinde karara balanmtr. Bu kararlar, bir kitap halinde yaynlanarak kamu oyunun, yetkili makamlar ve btn ilgililerin bilgi ve tetkikine sunulmutur. niversite sorunlarnn zmnde mterek sz sahibi olma prensibini, niversitemiz Senatosu son oturumunda eit sayda profesr, doent, asistan ve renci temsilcilerinden kurulmasna karar verdii "Faklte" ve "niversite" karma kurullar aracl ile gerekletirmeyi ngrm durumdadr. Faklteler yetkili organlarnda halen mzakereleri tamamlanmak zere olan dier temel mevzulardaki kararlarda, en ge bu ay sonuna kadar kesin eklini alacak ve yine ayr bir kitap halinde kamu oyuna, yetkili makamlara ve btn ilgililere sunulacaktr. niversiteler de, kamu hizmeti gren dier kurulular gibi beeri ve maddi unsurlarn birlemesiyle olumulardr. niversitelerin beeri yapsn retim yeleri, retim yardmclar, yneticiler ve renciler tekil eder. Ayn kuruluun paralar demek olan retim yeleri, yardmclar, yneticiler ve renciler bir btndr, bir kldr. Bunlardan birini, dierlerinden ayr dnmeye imkan yoktur. niversitelerimizin, dolaysyla de memleketimizin geleceinin teminat, geni lde bu gruplar arasndaki karlkl saygnn, sevginin, gven ve ibirliinin devamna baldr. Ayr menfaat gruplarnn haklarn isteme de ve alma da kullandklar veya kullanmay dndkleri metodlar, niversiteler iin dnlemez. Dnld veya uyguland takdirde de, bundan btn ile niversite ve tabiat ile de btn memleket byk lde zarar grr. niversite mensubu olan herkes, retim yesi, retim yardmcs, ynetici ve renci olarak fikre fikirle mukabele etmeyi, kar fikirdekilere saygl olmay, hakkn, kanun yoluyla ve hukuk dzeni iersinde alma bilmelidir. Trkiyemizin gelecekteki yetimi insan gc olan bugnk niversite genliinin, memleketin mevcut imkanlarnn en rasyonel ekilde kullanlmas suretiyle ok daha elverili burs, yurt, kredi ve bo zamanlarn deerlendirme artlarna kavuturulmasnn nemini kabul ettiimiz iindir ki, devlete bu konuda alnacak her trl tedbiri memnunlukla karlayacaz. niversitemiz de bu arada rencilerinin bu yndeki ihtiyalarn karlama almalar ierisindedir. Geen ylki konumamda projelerinin tamamlandn bildirdiim Ankara niversitesi sitesinin inaat almalar devam etmektedir. 370 bin metrekarelik bir alan kaplayan bu sitede, rencilerimiz iin yurt, kantin, kafeterya, lokal, merkezi kitaplk ve okuma salonu, ak ve kapal spor tesisleri, mzik ve konferans salonu ile dier sosyal tesisler yer almaktadr. Yine geen ylki al konumamda zerinde bilhassa ve srarla durduum ve son rektrler toplants mnasebetiyle yaynlanm bulunan bildiride btn Trk 181

niversitelerinin de ittifak ettikleri konu, niversite asistanlarnn mali durumlarnn en ksa zamanda dzeltilmesi arzusudur. zm, devletin yetkisine giren bu fevkalade hayati meselenin, halen Millet Meclisi Bte ve Plan Komisyonunda bulunan tasarnn bir an nce kanunlamas ile hallinin, en isabetli yol olduunda btn niversiteler hemfikirdirler.

Sevgili genler: Sizler, hzla gelien bir dnyada son derece nemli corafi ve politik bir yere sahip ve bu gelimeye mutlaka ayak uydurmas gereken bir memleketin ocuklarsnz. Ayrca, sizlere salanan yksek tahsil imkanlarndan faydalanmak iin niversiteyi bir an nce bitirmenizi bekleyen kardelerinizin mesuliyetini de tayorsunuz. Maddi imkanlarnz gayet snrl, iiniz gtr. Fakat, g ii baarmann erefi ve mutluluu daha yksektir. Esasen siz, maddi imkanszlklar telafi edecek manevi stnlklere sahipsiniz. Muhterem aileleriniz, sizler iin her trl fedakarl yapmaktadr. En byk imkanszlklar iinde en byk zaferi kazanm, en zengin ve iftihar edilecek gemie sahip bir milletin ocuklarsnz. almann, azmin, ileri grn, inann mucizeler yarattn dnyaya reten Atatrk'n neslisiniz. O'nun hayat, eserleri, dnceleri sizler iin baka hi bir milletin ocuklarnn sahip olmad yol gstericilerdir. Btn bunlar, elinizdeki imkanlardan en iyi ekilde faydalanmanz ve stn vasflarnz ispat etmenizi mmkn klacaktr. Yeni ders ylnda ve btn hayatnzda size saadetler ve baarlar dilerim.

182

Prof. Dr. Tahsin ZG REKTR (1969-1980)

1328 ylnda Krcaalide dodu. 1935 ylnda Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinden mezun oldu. 1935 ylnda Edirne Erkek retmen Okulunda greve balad. 30/04/1940 ylnda Ankara niversitesi Dil ve TarihCorafya Fakltesi lmi Yardmclna, 30/11/1944 tarihinde Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Asistanlk kadrosuna, 21/06/1946 ylnda Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Doentlik kadrosuna, 13/05/1954 ylnda da Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Profesrlk kadrosuna atanmtr. 1969-1980 yllar arasnda 11 yl Rektrlk yapmtr. 10/12/1981 ylnda emekli olmutur.

183

1969-1970 RENM YILI AI KONUMASI

Sayn Bakanlar, Sayn Konuklar, Yardmclarmz, Sevgili rencilerimiz, Deerli retim yeleri ve

1969-1970 retim yln salk iinde baarl olmas dileiyle ayorum. niversitelerin al trenleri, yl dnm trenleri gnlleri gzel ideallere bal insanlara yeni bir hz imkan, istikbale gvenle bakmann rahatln salar. niversite sadece retim ve aratrma yapan, bunlarn metodlarn reten bir messese deildir. O, ayn zamanda, mazide kazanlan bilgi ve tecrbeleri yeniden tetkik szgecinden geirmek suretiyle bir millet hayatnn geleceini etkileyen bir ocaktr. Burada toplanan bilginler fikir hayatmzn ynn tayin eden yolu gsterir. Memleketin, dnyann her eit meselesi tarihteki tekamlnn seyri iinde maziyi istikbale balayan bu kprde derinliine ve geniliine incelenir. niversite, retim ve inceleme konularna eitli sorunlara dar adan bakmayan messeselerin en esasl olandr. Bu bakmdan "ekli" olan her gr ve tutumun karsndadr. Akln, bilginin mmessilleri kabiliyet, tecrbe ve metodlarnn salaml lsnde mensubu bulunduklar milletin istikbaline yn vermeyi gaye edinirler. Milletlerin ykselmesinde, memleketlerin kalknmasnda en byk paya sahip karlar. Maara hayatndan ilk madenler ana eriebilmek iin binlerce yl gemi, fakat, insanolu, insanln en byk icad olan yazy zamanmzdan 5000 sene nce icat etmi, bugn de feza ve nkleer aratrma ana girmitir. alar zamanmza yaklatka gz kamatrc bir sratle birinden dierine intikal etmekte, aradaki boluk ok daralmaktadr. te bu noktada niversite grevlerinin en byne, aa ayak uydurmak mesuliyetine sahip kmak zorundadr. niversitemizin bu ilerlemeye uyabilmesi, ilmi tekamle katkda bulunabilmesi iin imkanlarn arttrlmas lazmdr. Bugn bilginlerin byk ounluu, niversiteler, renciler, politikaclar, devlet adamlar niversitenin istikbalini tayin edecek sorunlarn mnakaasyla meguldrler. Yalnz, hemen burada ilave edelim ki bugne kadar hibir devirde niversite sorunlar bylesine uluslararas ortak bir problem haline gelmemiti. Memleketimiz bu tesirden uzak kalamazd. Bir ehirde ayr kanuna bal devlet niversitesi kendisini bu ortamn tam iinde buldu. Konuya sahip kan Ankara niversitesi Senatosu youn bir alma ile 14.4.1969 tarihinde "Reform Tasars" adn verdii tasary ve genel gerekesini Milli Eitim Bakanlna sundu. Tasarnn detayna girmeksizin en nemli noktalar stnde ksaca durmak istiyorum: 1- retim yelerinin tayin ilerini, niversite organlarnn takdir ve kararlar uyarnca ynetilmesi gereken ileri, Hkmet karar ve denetimine bal olmaktan karmak. 2- niversiteye mali zerklik tanmak; Anayasann 10. maddesindeki bilimsel ve idari zerklik tabirlerinde mali kelimesinin yokluu niversitemizi 184

bundan yoksun brakmamaldr. Mali hkmler uygulama ile sabittir ki niversitenin ilmi ve idari zerkliine messirdir. Burada istenilen deiiklik dier niversitelere salanan mali imkan ve kolaylklarn ana niversiteye de tannmasdr. Eitsizlik her devir ve halde huzursuzluk konusudur; hele bilim ve aratrma messeselerinde hibir yerde olumlu karlanmamtr. Denetimi kuvvetli bir mali zerklik dinamik bir niversite gelitirir. 3- rencilerin ynetime katlmalar konusu: bu, henz hibir memlekette istenildii ekilde bir karara balanm deildir. niversitemiz bu konuda bir rapor hazrlamtr. imdilik, bu sorunun niversite, faklte ve yksek okul karma kurullar sistemi iinde zmlenmesine allmaktadr. rencilerin ynetimde sz ve oy sahibi olmas kanun deiikliklerinin yaplmasna baldr. 4- Reform tasarmzn en nemli konularndan bin "Tam Gn alma"dr. Bugn reform memleketlerin artlarna, niversitelerin bnyelerine gre deiik ekillerde kendisini gstermektedir. Esasen, reform daimi bir harekettir; artlara bal kalarak sosyal ve ilmi hadiselerin akna, gelimesine paralel olarak tatbik yolunu bulur. niversite reformlarnn bir defada yaplp bitirilebileceini dnmek, niversiter anlayla badatrlamaz. Bugn hem mali zerklik, hem de tam gn alma niversitelerimizin bazlarnda yrrlktedir, denenmitir. Tam gn alma, memleketi bilginlerimizin ihtisasndan, hizmetinden yoksun brakmak deildir. retim yeleri bal bulunduklar krs, blm, aratrma enstits adna laboratuvarnda, atlyesinde, kliniinde memleketin kendilerine ihtiya duyulan ihtisas alanlarnda yardmc olacaklardr. Bundaki teredddn sebebi, tam gn almann tarifindeki anlamazlktan domaktadr. Reform tasarsnn kanunlamas, iinde bulunduumuz zorluklarn yenilmesini, retim ve aratrmadaki eksikliklerin giderilmesini, renci ve retim yeleri mnasebetlerinin ahengini teminde, birinci derecede faydal olacaktr. Son kan retim ye ve Yardmclar tazminat kanunu, asistanlk messesesinin deerini ortaya koyacak ve hem niversitemizin istikbali olan asistanlar ilme balayacak, hem de kabiliyetli genlerin niversitelerde toplanmasn salayacaktr. Maliye Bakanlnn hi olmazsa bu dnemde niversite Tekilat Kanununu Millet Meclisine intikal ettireceine ve bu suretle bir st dereceye ykselememe tehlikesi ile kar karya kalan retim yelerinin oalmasn nleyebileceine inanyoruz. nmzdeki senelerde kadrosuz profesrlerin ve doentlerin zor duruma dmemeleri iin yeni kadrolarn temin edilmesi sunulan tasarlarn veya hazrlklar tamamlananlarn kanunlamas birok retim yelerini yakndan ilgilendirmektedir. Senatomuz niversite sorunlarn inceleme komisyonlar raporlarn ve bu konudaki senato kararlarn yaynlamtr. Genel eitimle ilgili olan, rencilerin kltrel, sosyal, salk, kredi ve burslarla ilgili sorunlar stnde esasl bir ekilde durulmutur. rencilerimizin pek ounun uygun olmayan artlarda okumak zorunda kaldklar malumdur. Daima artan gayret ve dikkatimize ramen, rencilerimizin imkan ve frsat eitsizlii iinde bulunduklar, bu sebeple bunlar

185

giderecek artlarn en uygun sistemin bulunmas zarureti vardr. Burada henz yapabildiklerimiz yapmak zorunda olduklarmzn ok altndadr. Bu konuda eitli devlet kurulularyla daimi bir ibirlii halinde bulunmak zorunluluu kendisini her zamankinden daha fazla hissettirmektedir. 13 fakltemizden Diyarbakr Tp Fakltemiz, bu dnemde retimine Diyarbakr'da, yeni binalarnda balam bulunmaktadr. Laboratuarlarn bir ksm tamamlanm, dierleri ve gs hastanesi ina halindedir. Yeni binalar iin arazi satn alnm, proje yarmalar hazrl tamamlanmtr. Elaz Veteriner Fakltesi kadro kanunu bu dnem yasama meclislerinden karld takdirde retim ile ilgili gerekli hazrlklara balanabilecektir. Adana Ziraat Fakltesi kurulu kadrolar kanunu Byk Millet Meclisinde kabul edilmitir. Fakat, 1969 mali yl ek btesi gerekleemedii iin bu yl renci alnamamtr. Mstakbel ukurova niversitesi arazisinin kamulatrlmas ii devam etmekte, bina projeleri hazrlanmaktadr. Ziraat Fakltesinde ihtisas ve doktora almalar yeni ynetmelik uyarnca, daha ok temel bilimlere ve metodolojiye dayanmaktadr. Baz imkanlar saland takdirde Faklte gece retimi yapmay karara balamtr. Gttingen George August niversitesi ile kurulan ibirlii verimli bir ekilde yrtlmekte, asistanlarmz Almanya'ya gnderilmektedir. Veteriner Fakltesinde "Hayvan Yetitiricilii ve Salk Bilimler Uzmanlk Yksek Okulu" retime balamtr. Fakltenin bir deneme iftlii ile, su rnleri ve balklk aratrma, enstitsnn bina ve tehizat eksiklii vardr. Tp Fakltemizin 1200 yatakl retim hastanesinin bir an nce bitirilebilmesi iin tahsisata ihtiya vardr. Bunun bitirilmesi Tp eitim tarihi bakmndan dnm noktas tekil edecektir. Bir Tp renci yurdunun yapm daha fazla geciktirilemeyecek bir hal almtr. lahiyat Fakltesinde, sayn Prof. Dr. Hikmet Birand, Faklte retim yesi iken, maalesef, ok gen yata vefat eden kardei Prof. Dr. Kamuran Birand iin vakf tesis etmitir. Vakfn yllk geliri ile muhta bir renciye burs verilmekte, geri kalanlar ile kitap alnmakta, bir renciye de dl balanmaktadr. Vakf'a huzurunuzda teekkrlerimi sunarm. niversitemiz naat Mdrlnn baarl almalar, ilgili faklte ve alakal idarecilerinin stn gayret ve yardmlar ile geen yla ait yatrmlar gerekletirilmitir. Bu sayede, iinde bulunduumuz retim ylnda Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinin Tiyatro Tatbikat Sahnesi kullanlmaya balanaca sahann temini konusunda Milli Savunma Bakanl sayn ilgililerinden yardm, destek ve anlay grm bulunuyoruz. Sitenin ikinci be yllk planda tamamlanmas ngrlm olup 1970 yl iin dokuz milyon lira denek ayrlm bulunmaktadr. Rektrlk sitesinde byk miktarda renci ve retim yesinin ihtiyacn karlayacak kapasitede kafeterya, okuma ve oyun salonlar, lisan kurs odalar ve

186

salk durumlarn kontrol altna alacak Mediko- Sosyal Binas, 500.000 ciltlik Merkezi Ktphane binas, kapal ve ak spor sahalar ile Basmevi binas ve Rektrlk idare binas bulunmaktadr. Geen retim ylnda 14 doent, profesrle, 40 asistan doentlie ykselmi, 120 yeni asistan greve balamtr. niversitemiz bir taraftan yeni retim yesi ve yardmclar kazanrken, dier taraftan, pek deerli retim yelerinden Prof. Dr. Macit Erkol ve Prof. Dr. rfan Titiz'i kaybetme talihsizliine uram bulunmaktadr. Aziz hatralar nnde sayg ile eilirim. Fakltelerimize bal aratrma enstitleri, kongreler, konferanslar tertiplemiler dergilerini kartmlar, eitli konularda, her biri ilme birer katk olan etdlerini yaymlamlardr. Geen ders ylnda kitap, dergi ve yllk olmak zere 150 eser yaynlanmtr. Yaynlarmzn Faklteler itibaryla dal yledir: Faklte Dil ve Tarih - Corafya Fak. Eczaclk Fakltesi Eitim Fakltesi Fen Fakltesi Hukuk Fakltesi lahiyat Fakltesi Siyasal Bilgiler Fakltesi Tp Fakltesi Veteriner Fakltesi Ziraat Fakltesi TOPLAM Kitap 11 5 5 5 8 6 20 19 8 29 116 Dergi 7 7 2 3 6 4 4 33 Yllk 1 1

Yurt d kongrelerine katlan, konferanslar vermek zere yurt dna davet olunan retim yeleri, yabanc meslektalar ile mterek problemlerini tartmak imkann bulmulardr. Szlerimi bitirmeden nce, birok fakltelerde Haziran'da balayan boykot ve igal olaylar stnde durmak istenim. Atatrk ilkelerinin vazgeilmez unsuru olan genliin dinamik bir niversitenin gelimesi iin byk aba gstermesi gerektii bir anda, mitlerin mihrakn tekil ettii bir anda, zararnn en ok kendilerine dokunduu grlen bir takm hareketlere girimi olmalar, kendilerine kar beslenen gveni, sevgiyi yitirmelerine sebep olmaktadr. Hukuk dzenine kar gelmenin, ona saygda kusur etmenin, gruplara ayrlma eilimini gstermenin, vatanda gznde en azndan bu tesiri uyandrmann, zora bavurmann, insan 187

ykselten fikir mcadelesinin yerini, tatbiki kolay, herkes tarafndan denenebilecek kuvvetlere brakma karsnda olduumuzu, bilhassa, ifade ederim. Btn davranlarmzda ada uygarlk insan almak azmimizi belli etmeliyiz Haziran olaylarnn tesir sahasnn snrlandrlmasnda niversite iinde daha derin bir yarann almamasnda sa duyuyu stn klan rencilerimizin ve bilhassa retim yeleri ile yardmclarn sabr, hogrll birinci derecede amil olmutur. Tarihin hibir safhasnda sokaktan messeslere szan d hareketler baar salamam yerini daima akla brakmtr. Bu gerein bilinmesi fikir hareketlerinin gelimesini, dncenin her ite hakim kalmasn salamtr. Taze heyecanlarla beslenen enerjinizi niversitenin itibarn ykseltmekte toplamalsnz. Genlerimiz Cumhuriyetin tarih nndeki emanetisi olarak memleketimizin btn evladna rnek olmak zorundadr. O takdirde arzulanan reformlar da daha kolay gerekleir.

Sevgili renciler: retim ve aratrma da huzur esastr. Bu ancak karlkl anlay ile, iyi niyetle, sevgi ile, fedakarl menfaate, geimsizlie tercih ile mmkn olur. Son senelerin eitli olaylar tetkik edilirse, bilginler bir a deiimi iinde bulunduumuzu kabulde tereddt etmezler. Sizler bu deiime en faydal bir ekilde ayak uydurmak zorunda olduunuzu unutmamalsnz. Yksek retim grenlerin sorunlarn siyasi istismar konusu yaptrmamakta kararl olmalyz. Sizler memleketin byk bir ihtiya duyduu moral eitimine, manevi kalknmaya en ok katkda bulunacaklarn nnde yerinizi almalsnz. Atatrk ilkelerine bal, uurlu genlik mstakbel Trkiyenin kalknmasn salayacak kaynaktr. niversitelerin ilim felsefesi messeseler kurulurken tayin edilir. Bu, ilmin icaplarn objektif llerle yerine getiren, memleketin artlarna en uygun olan bir felsefedir. Bu grevinizi her trl artlar altnda yapmak artlarn gelimesini beklemekten daha faydaldr. Btn rencilerimizin emin olmalarn isterim ki, tecrbe, tolerans sahibi hocalarnz niversitemizin itibarn her eyin stnde tutmakta kararldr. Sevgili renciler, retim yeleri kendilerinde var olan size vermekte tereddt etmezler. yi renerek renme devinizi yerine getiriniz. Biz modern retim ile uygulamay beraber yrtmek zorundayz. Daha imdiden aratrma metodlarna almalsnz. nsan formasyonu ile uramak sanatlarn en zorudur. Bizler bu en zor en uzun yolu semi olmann huzuru iindeyiz. Konumama burada son veriyorum; beni dinlemek ltfnde bulundunuz; sabrnza teekkr eder, sayg ve sevgi sunar, baarlar dilerim.

188

1970-1971 RETM YILI AI KONUMASI

Sayn Konuklar, Aziz Meslektalarm, Sevgili renciler:

Trenimize katlmak sureti ile niversitemize onur verdiniz; hepinize kranlarm sunarm. Bugn hepimiz, bilgi, grg, ya ve yetime imkanlarmz birbirinden ok deiik de olsa, renme-retme ve bu yol ile yurda en ok yararl olma inanc gibi ortak bir sorumlulukla u at altnda, birlemi bulunuyoruz. Yksek eitimi, yatrmlarn en uzun vadelisini, kalknma ve ykselmenin tek unsuru olan insan gc yetitirmeyi, milletin ykselmesinde, memleketin kalknmasnda en byk paya sahip kmay ve toplumun istikbaline yn vermeyi ama edinen akln, bilginin temsilcileri niversiteliler: Yeni retim ylnn retimde, aratrmada, ynetimde glklerin artt ve hukuk devletinde rahata bulunmas gereken dzenin, disiplinin, zellikle, gvenin tartld kritik bir dnemin bandasnz. Ben bunlar hi bir ktmser duyguya kaplmadan, iyimserliime glge drmeden, gelecee umutla bakarak sorunlarmza zm yolu bulacamza, yeni kuaklara daha iyi imkanlar salayacamza inanarak ifade ediyorum. nk sizler, insanlar aras ilikilerin tlsm akli duygular stn klmakta tek unsur olan eitim aracnn sahibisiniz. Bu ara sizlere, "Cumhuriyetin tarih nndeki emanetisi olarak, memleketin btn evlatlarna rnek olmak zorunda bulunan" Atatrk ilkelerinin vazgeilmez unsuru genlerimizi, modern ilmin, ok gelimi teknolojinin icaplarna gre yetitirme imkanlarn salamaktadr. Bu gz kamatrc a deiimi niversitelerimizi yeni hizmetler, istekler, ihtiyalar karsnda bulundurmaktadr. Bu yz yln nc eyreine layk olma arzumuz, ancak, bu ihtiyalarn karlanmas ile llebilir. Bu bakmdan gz nnde tutmamz gereken en nemli husus, memleketlerin mesut geleceini tayin eden zinde, hareketli kuaklar niversitelerin yetitirmi olmasdr. Sevgili renciler, siz de iyi renme imkanlarna sahipsiniz; size verilecek aratrma metodlar ile her ciddi ve ilmi konuyu, her sosyal sorunu tetkik szgecinden geirerek bir sonuca varabilirsiniz. Unutmamalsnz ki, bugn milletler arasndaki ok eitli rekabetin mihrakn akllarnn duygularna hakim klmasn, ilim ve metodlarnn en doru olarak uygulamasn baarm olan niversiteler tekil etmektedir. Biz de buna ayak uydurmak zorundayz; bu da huzur iinde, retici ve aratrc eleman eksikliini ve malzeme azln gidermek, ilim kurullar arasndaki ibirliini temin etmek, messeseye sahip kmak ve hepsinin stnde metotlu ve ok almak ile mmkn olabilir. 1970-1971 retim yln bunlarn gereklemesi arzusu ile ayorum. imdi, 1969-1970 retim ylndaki almalarmz stnde ksaca duracam: niversitemiz Senatosu, tam-gn alma prensibinden baka kkl reformlarn yaplmasnda, temel tedbirlerin alnmasnda kararldr. Bunun sonucu olarak asistanlarmzn ve rencilerimizin ynetime katlmasn, sorumluluun paylalmasn karara balamtr. Memleketimizin iinde bulunduu kalknma

189

abasnda niversitelerin sorumluluunu unutmamak lazmdr. Kalknma, yetikin insan gc ile mmkn olur. Bunun yeterli olmadn gz nnde tutan niversitemiz bir nevi blge niversitelerinin almasn karara balamtr. niversitemiz, "Atatrk niversitesinin ve Ege niversitesinin kurulmasn, fiilen katlmak suretiyle salam, retici ve aratrc kadrolarn meydana getirmitir." Bu yl Diyarbakr Tp Fakltemiz retime drt snfla devam edecektir. Yeni alnacak 50 renci ile 300 rencisi olacaktr. Adana Ziraat ve Elaz Veteriner Fakltelerimizin yeni rencileri Adana ve Elaz'da retime balayacaklardr. Gen retim yelerimizin bu yeni kurulularn kadrolarn tamamlayacaklarna inanyoruz. Unutmamak lazmdr ki, maddi ihtiyalara ve aralara yaplan yatrm yerini esas verimli yatrm tekil eden insan zerine yaplana ne kadar sratle intikal ettirirse, retimden ve aratrmadan beklenen hedefe de o kadar erken ulalm olur. niversitemiz, dnya niversiteleri ile mukayese edilirse btn eksiklerine ve tevazuumuza ramen, byk bir messesenin mensuplar olduunuz grlr. Dier niversitelerimizin kuruluunu salayanlar bir yana, 343 profesr, 236 doent, 849 asistan, 64 okutman, 50 uzman, 47 retim grevlisi ve 17839 renci, tarihinin bir nesil sresinde, yani 30-35 ylda elde edilen sonu. Bu retim ylna kadrolu kadrosuz 30 yeni profesr, 59 yeni doent ve 2984 yeni renci ile giriyoruz. Dier taraftan pek deerli retim yelerinden Prof. Dr. Eyp Canat, Prof. Dr. Kemal Serav, Prof. Dr. inasi Altunda, Prof. Dr. Tahsin Bekir Balta ve Dr. Seluk Baer'i kaybetme talihsizliine uram bulunuyoruz. Aziz hatralar nnde sayg ile eilirim. Geen retim ylnda Prof. Dr. Cahit nc, Prof. Dr. A.. Esmer, Prof. Dr. Selahattin Nejat Yalk, Prof. Dr. mer Tarman emeklilikleri yznden fakltelerindeki retim faaliyetlerine son verdiler. Kendi ihtisas alanlarndaki almalar, yaynlar ile uzun ve baarl retim yllar srasnda yzlerce genci yetitirmi hocalarmz huzurunuzda kutlar, kran duygularm sunarm. Son retim ylnda aratrma ve yayn faaliyetlerinin arttna da bilhassa, dikkatinizi ekmek isterim, Fakltelerimiz 185 kitap, 30 dergi yaynlamtr. retim ye ve retim yardmclarnn kendileri veya yurt iinde ve dndaki messeseler tarafndan yaynladklar kitap ve makaleler bu saynn dndadr. Bu eserlerin mhim bir ksm uluslararas bilim dnyasna yaplm birer katkdr. 1963 ylndan beri yaynlanmayan Ankara niversitesi Yllnn IX. cildi yaynlanm, X. cildi baslmaktadr. niversite naat Md. verimli bir alma dzeni iinde, Faklte Dekanlarnn ve idarecilerinin byk yardmlar ile geen yla ait yatrmlar gerekletirmi, bu yl yatrmlarnn da gereklemesi iin gerekli tedbirler alnmtr. 2490 sayl kanun inaatmz geciktirmekte, gletirmektedir. Yeni kanuna uymamz zorunlu bir hal almtr. 13 fakltemizin eitli onarm ileri iin bir sene iinde 2.882.000 lira harcanmtr. Gerekletirilmesi iin aba harcanan yatrmlar u ekilde zetlenebilir: Diyarbakr Tp Fakltesi ve 780 yatakl hastane projesi ile ilgili planlar teslim alnmtr. Burada kurulmas kararlatrlm olan niversitenin yerleme plan 190

yarmaya karlmtr. Proje seimi Aralk ay iinde yaplacaktr. Fakltenin, daha dorusu, mstakbel Diyarbakr niversitesinin yapmna nmzdeki aylarda balayacamz umuyoruz. Yalnz ifade edeyim 'ki btesi Tp Faklteleri iinde en dk olandr. Adana Ziraat Fakltesi ile gelecekteki niversiteye ait yerletirme plan Devlet Planlama Tekilat Uzmanlar ve A.. naat Mdrlnn ibirlii sonucu hazrlanmtr. Faklte binalar ve bir ksm lojmanlarn inaat 1970-1971-1972 senelerinde gerekletirilecektir. Elaz Veteriner Fakltesinin ve mstakbel niversitenin hazrlklarnn 1971 yl iinde tamamlanmas iin aba gsterilmektedir. Toplam olarak 7.324 .000 liraya mal olan Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Merkezi Ktphane binas bu sene iinde hizmete girmitir. Eczaclk Fakltesi ek bina ikmal inaatnn 1970 mali yl iinde tamamlanm olmasn bekliyoruz. Bu giriim toplam olarak 4.806.000 liraya mal olmutur. Hukuk, Siyasal Bilgiler ve Eitim Fakltelerini iine alan Sosyal Bilimler Faklteleri Sitesi sahasnda kurulacak olan Sosyal Tesis Binalar kazs yaknda balayacaktr. inde bulunduumuz yl iinde Fen Fakltesine bal Botanik binas hizmete girmitir. Bu bina iin toplam olarak 1.217.000 lira harcanmtr. Snai Kimya Mhendislii ve Astronomi krss binas iin 2.628.000 lira denmitir. Bu mali yl iinde yaplacak olan 2.914.000 lira tutarndaki alma ile bina hizmete hazr hale gelecektir. Ayrca, Botanik krss sera binalarnn ikinci ksm da 1971 ylnda tamamlanacaktr. lahiyat Fakltesi ek bina ve dershanesi iin, 2.996.000 lira harcanmtr. Bu sene yaplan 650.000 lira tutarndaki alma sonucu bina tamamlanm ve mescit haricindeki aksam ders yl banda kullanlmaya hazr hale gelmitir. Ankara Veteriner Fakltesine bal Viroloji krss binas, Aratrma ve Su rnleri binas ve i yollarn inaat iin toplam olarak 5.435.000 lira harcanmtr. Bina ve yollar hizmete girmi bulunmaktadr. Deneme Hayvanlar binas bu dnem iinde tamamlanacaktr. Farmakoloji, Fizyoloji, Kimya, Bio-Kimya krsleri ile Radio-Bioloji Enstits binalarnn kaz ilemlerine balamak iin hazrlk yaplmtr. Ankara Ziraat Fakltesinde Zirai Kuvvet Makineleri krss binas, Radio-Fizyoloji binas ve Amfi binalar tamamlanm ve hizmete almlardr. BaBahe krss ile Bitki Koruma binas iin bu gne kadar 2.142.000 lira harcanmtr. Bu iki bina ile St ve St Mamulleri binas bu sene iinde bitmi olacaktr. Ankara Tp Fakltesinin 1200 yatakl retim hastanesi ve Cebeci Hastanesine yaplan ek bloklar ile Gz Polikliniinin yapmna devam edilmektedir.

191

Ankara'nn birbirinden uzak semtlerine, u blgede, Cebeci'de, YldrmBeyazt-Golf Kulb arasnda, Makine Kimya tesisleri ile Bahelievler arasnda, eskilerin yannda yeni binalarmz ykselmektedir. Bu da yeterli deildir; eksikleri bir an nce gidermek iin ok almamz gerekmektedir. rencilerimizin sosyal sorunlarn zecek, bo zamanlarn deerlendirecek olan Rektrlk Sitesi hazrlklar tamamlanmtr. Genel kanalizasyon inaat iin 1.520.000 lira harcanm ve Rektrlk binas 3.000.000 liraya ihale edilmitir. 40.000.000 liraya kaca tahmin edilen bu site tamamland zaman byk apta rencinin ihtiyacn karlayacak okuma, tiyatro ve spor salonlarn, merkezi ktphanesini, Devrim Tarihi Enstitsn, lisan kursu odalarn, kafeteryay, Mediko-Sosyal Merkezini, Basmevi ve Rektrlk idare binasn ihtiva edecektir. naat sahasnn boaltlmas hususunda Milli Savunma Bakanl sayn ilgililerinden anlay grm bulunuyoruz. Mediko-Sosyal Merkezimizin snrl imkanlarna ramen, 7 mtehasss, tabip rencilerin saln, muayene ve tedavilerini temin etmenin ve koruyucu tedbirler almann gayreti iindedir. Ayrca, rencilerin bo zamanlarn deerlendirmek iin sosyal ve kltrel almalarda bulunmaktadr. rencilerimizin pek ou uygun olmayan artlarda okumak zorunda kalmtr. imkan ve frsat eitsizlikleri giderilememitir. Mali formaliteler yznden sizlere ucuz veya cretsiz kitap temin edemiyoruz. Henz Bat'da olduu gibi, gece-gndz kitaplklardan istifadenize bir yol bulunamad. Yurt sorunlarnn, spor sahalarnn, salk konularnn, kredi sisteminin i ac olduunu beyan edemem. Yalnz, ilgili devlet kurulularnn zorluklarn yenilmesi gayreti iinde bulunduklarn belirtmek isterim. Basmevimiz, fakltelerin basm isteklerini byk lde karlamtr. Basmevi, niversitenin en nemli tesisidir. ok daha verimli sonularn salanmas iin sermayemizi arttrmak, binay bir an nce ina etmek, yeni makineler temin etmek ve bir klie atlyesinin tesisi arttr. Bunlar niversite gelirlerini arttrmakla ilgilidir. Bu konuda da almalara baladk. retim yelerimiz yurt iinde ve yurt dnda tertiplenen kongrelere, seminerlere, kollogyumlara, sempozyumlara katlmlar, yerli ve yabanc meslek kurulular ve meslektalar ile ibirliini devam ettirmilerdir. Aratrma Enstitlerimiz eitli konularda her biri ilme birer katk olan orijinal etdler yaynlamakta, eitli aratrma projelerini gelitirmektedirler. Bu dnem, bir sre ara verilmi olan niversite haftasn yeniden tertipledik. Temmuz ortasnda fakltelerimizi temsil eden 11 retim yesinden kurulu heyet Elaz, Bingl, Bitlis, Mu, Van, Hakkari il ve ilelerinde geziler yaparak konferanslar, ak oturumlar dzenledi. Gezinin tertip ve idaresinde byk emei geen sayn meslektam Prof. Dr. Kamil lisulu'ya teekkrlerimi sunarm. niversitelerimiz, Anayasa Mahkemesi kararna da uyularak, Personel Kanununun kapsam dnda kald; imdi "niversite Personel Kanunu Tasars" stnde allmaktadr. niversitede hi bir messesede aranmayan nitelik ve sorumluluk aryoruz. Ancak bunlarn gz nnde tutulmas ile hazrlanm bir "niversite Personel Tasars" kanunlat takdirde, niversitenin gelimesine 192

olumlu katklarda bulunabilir. niversitelerimiz anlayla karlanacaklarna inanmak isterler. 62. maddeye gre yurt dnda aratrma ile grevlendirilmi bulunan retim yelerimiz, devalasyon sebebiyle zor durumda kaldlar. Alnaca duyulan kararn bir an nce gereklemesi hem yelerimizi zor durumdan kurtaracak, hem de bariz bir hakszlk nlenmi olacaktr. Bu konuda yetkililerin bir defa daha dikkatlerini ekmede fayda umuyoruz. niversite btelerinin hazrlanmasnda yeni grlerin getirilmesine ihtiya vardr. niversiteler arasndaki eitsizlii niversitelerdeki rencilerin, retim yesi ve yardmclarnn says, branlara gre rencilerin maliyeti hesaplanmak suretiyle hazrlanacak btelerle gidermek mmkn olur. Hakszln nlenmesinde acele edilmesi zorluklarn artmasn nleyecektir. Dardan getirmek zorunda kaldmz malzeme iin alan akreditifler zamannda ilem grmediinden gecikmektedir. niversitelere gmrk muafiyetinin salanmas, onlarn inkiafn byk lde etkileyecektir. Bizi bu konularda zorluklarn beklediini biliyoruz. Ama gvenimizi yitirmeden srarda kararlyz. Sayn dinleyenlerim: Mazidekilere baknca, deiik, ou kendine has sorunlarla dolu bir adayz. Bunlarn zm yollar, memleketin fikir gcn temsil eden niversitelerin rehberliinde aranmaldr. Memleket, gerei ve bilgiyi yalnz akl ve terbiye yolu ile bulan niversiteden ok eyler beklemektedir. Ankara'da 10 ayr fakltesi olan niversitemiz, laboratuarnda, seminerinde, enstitsnde memleketin her eit problemi stne eilmeli, varln tayin eden objektiflii ve tarafszl ile olaylar aydnlatmal ve toplumun ynn tayinde birinci derecede etkili olma gayretini gstermelidir. Sayn retim yeleri: Bunu baarmak iin ok az insana nasip olan bir imkana, bilim gcne sahipsiniz. Messeselerimiz, iinde bulunduklar bu kritik devrede, sizin bu gcnzden her zamankinden daha fazla yararlanmak ihtiyacndadr. Yalnz, olaylar tefsirde ve sorunlar zmlemede kolayca deiebilen, basit, herkesin stnde konuabilecei gnlk politika akmlarnn stnde kalmaa zel bir dikkat gstermek zorundayz. Aksi takdirde, kastl ve ilkel bir tutumla btn niversiteyi kamu oyunun gznde kk drmeye ynelmi bir davran iinde bulunanlara, niversiteyi olduu gibi deil, diledii gibi grmek isteyenlere yardm etmi oluruz. Teknik ve sosyal alanlarda memleketin ihtiyalarna daha ksa srelerde cevap verebilmek iin, ilgili btn kurulularla, i muhitleri ve aydn evrelerle planl ve kuvvetli balant kurmamz lazmdr.

Sevgili renciler: Bu at altnda insan ykselten her trl fikir mcadelesinin yeri vardr. Fikir her yerde ve ide silahlarn en kuvvetlisidir. Bu gerein kabul fikir

193

akmlarnn tekamln, akl ve fikrin her eylemde stn kalmasn temin eder. Ancak, ayn grlere sahip rencilerin kamplara ayrlmas, kendi grlerini kabul ettirmek iin zora bavurmalar, yani hukuk dzenine kar gelmeleri, kanunun zmesi gereken davay kendi bildikleri yoldan zmeye kalkmalar yalnz niversiteyi deil, devleti de inkar etmek olur.

Sevgili renciler: u szlerime kulak verin: nsanlk tarihinin en utan verici sayfalarn yazm olan kin duygusudur. ok iyi biliyoruz ki, btn tarihler boyunca kaba kuvvetler istibdat getirmitir. Hukuk devleti iinde hr vatandalarz. Her eyi yapabiliriz, yalnz uygar insan gibi hareket etmee mecburuz. nk hrriyete liyakat, sorumluluk bilincine sahip olmakla mmkndr. Her dnce ancak hogr iinde geliebilir. Bu niversitenin vasfdr. Kuvvet ve zor rejiminde, hogr ve her kuvvetin stnde baka bir kuvvet olabilecei dnlemez. nemli bir nokta daha kald: Kamplara ayrlm rencilerin atmas ve eylemleri fakltelerde retimi, aratrmay, hizmet ve grev gvenini bir tarafa atmamaldr. Bu tr hukuk d davranlarn kesin olarak karsnda bulunan sorumlular, mutlak bir tarafszlkla, sorumluluklarnn icabn yapacaklardr. Bu abalarmz retim yelerimizin, asistanlarmzn ve bilhassa saduyuyu stn klan rencilerimizin paylaacandan eminiz. Ancak, bu takdirde hep beraber retim ve aratrmann esas olan huzur ve skun ortamn kurmu oluruz.

Sevgili renciler: Yarnki Trkiye'nin sahibi olarak renme aknz, metod kazanma arzunuzu, eksilmeyen enerjinizi her gn biraz daha arttrarak istikbale gvenle bakn. Kendinizi sert, ekli gr ve tutumlardan, kalplam kat insan olmaktan koruyunuz. Dzeyde kalmann arlndan kendinizi kurtarn ve elinizdeki her konunun zne ininiz. Baar anahtarn elinizde tutmanz, ancak, bununla mmkn olur. 1970-1971 retim ylnn hepimiz iin baarl olmasn, millet hizmetinde, yurt kalknmasnda yapabileceimizin en stne ulamamz dilerken trenimizi ereflendiren deerli misafirlerimize, sayn retim yelerine, sevgili rencilerime sayg ve sevgilerimi sunarm.

194

1971-1972 RENM YILI AI KONUMASI

Sayn Bakan, Anayasal Kurulularn Sayn Bakanlar, Basn ve Yayn Kurulularnn Deerli Temsilcileri, Sayn retim yeleri, Sevgili renciler:

Ankara niversitesinin 1971 - 1972 retim yln salk iinde baarl olmas dilei ile ayorum. 1946 ylnda 4 faklte halinde kurulmu olan niversitemiz o yldan bu yana retime balama trenlerini, artlar ne olursa olsun, devam ettirmede daimi bir titizlik gstermitir. Bu, geleneklerin yerlemesinde, kuaklarn birbirine balanmasnda vazgeilmesi dnlmeyen bir harekettir. Bu trenimize onur vermekle bizleri mutlu kldnz. Hepinize Ankara niversitesi adna kranlarm sunarm. Bu retim ylna, geen senekinden farkl olarak, hukuk devletinde bulunmas gereken dzenin, disiplinin, zellikle gvenin saland, devlet otoritesinin hakim olduu bir dnemde giriyoruz. niversitelerimizi saran anarik olaylarn olumsuz etkilerinden mmkn olduu kadar az kaypla bugne gelinmi ise bunu bata imkanlarmzn, siz retim yelerinin, yardmclarnn ve rencilerimizin byk bir ounluunun insanlar aras ilikilerin tlsm olan akl duygulara stn klmaktaki gayretine borluyuz. 1967den bu yana dnya niversiteleri rencileri, zamannda tehis edilemeyen, her kuruluun bir kesinden tutarak istismara alt, ok dikkate deer bir davran iine girmi bulunuyor. Baz lkelerde genler bir yandan dnsel bir oluma dzeyine varmakta olduklarna, te yandan kamusal deerlerin belirmesine katkda bulunma yeterliliine ulatklarna hkmettirecek durumlara girdiler. Bu hal memleketlerin bazlarnda da kamu otoritesine kar kma, direnme eklinde grld. Memleketimizde bunu frsat bilenlerin, bu tr bir ortam tasarlayanlarn, yani ite ve dtaki devlet dmanlarnn eylem planlarnn ilk hedefleri ve sonra kurbanlar niversitelerimiz ve yksek okul rencileri oldu. Bilim yuvalarnn her eidine sokulan anariyi, o yerlerin kutsallna snp gelitirmede bu ykc rgtler ve elemanlar niversite rencilerinden faydalanma yolunu buldular. rencilerimizden grnte kendilerine aktarlan dncelerin uygulanmas halinde toplumu refaha ulatracaklarna inananlar oldu. retimin bir yana atlmasnda, niversitelerin ve yksek okullarn milli yaantdaki rolnn, devinin, neminin unutulmasnda yarar grdler. Biz retim yeleri anayasal kurumun niteliklerini korumak endiesine dtk. Devletin yrtme organ olmadmz iin olaylarn altnda yatan kkrtmalar, niyetleri, kastlar, renci istek ve ihtiyalarn oktan aan ve temelinde ideolojik, siyasal, sosyal ve ekonomik nedenlerin yatt bu hareketleri, niversiteler olarak, durdurmaya imkan bulamadk. Bylece sanld ki, bilim adamlar, niversite retim yeleri, niversiteli genci belli bir biime gre yetitirme gayreti iindedir. Gene sanld ki, toplumu ikenceye, zulme srkleyen olup bitenler reticilerin sebep olduklar sonulardr. Bunu

195

bilerek, isteyerek byle gstermede fayda umanlar oldu. niversitelerin dnce rehberliinden, milletin istikbaline yn vermeyi gaye edinmesinden honut olmayan sorumsuz mihraklar sinsi varlklarn srdrebilmek, toplumu ilerlemeden alkoymak iin durmadan, hem de uygar bir kisveye brnmeye alarak, daha iyiyi yaratacak her trl deeri bu millete, bu vatana layk grmezliin korkun karanlna daldlar. Bylece bilim adamlarnn tm, son senelerde, tarihimizin en karanlk safhalarnda dahi grlmemi bir biimde ak sulamalara, manevi basknn yeni bir trne hedef seildi. Sayn retim yeleri: Bu nedenlerle sizinle yaptm son konumada olaylar tefsirde ve sorunlar zmlemede kolayca deiebilen, basit, herkesin stnde konuabilecei gnlk politika akmlarnn, ideoloji kavgalarnn stnde ve dnda kalmaa zel bir dikkat gstermek zorunda olduumuzu, aksi takdirde, kastl ve ilkel bir tutumla btn niversiteyi kamu oyunun gznde kk drmeye ynelmi bir davran iinde bulunanlara, tm niversiteyi olduu gibi deil, diledii gibi grmek isteyenlere yardm etmi olacanz bilhassa belirtmitim. Her eyin daha aydn grnd bugnde niversiteliye, yani hocasna ve tm rencisine yneltilecek deer hkm de aka belirmi bulunuyor. Gnahlar faturasn demesi gerekenleri tarih yazd. Nazik anlarda kurulularn itibar ve deerlerinin titizlikle ne ekilde korunmas gerektii hakknda tarihi bir vesika sunacam. 3.3.1924 tarihinde Darlfnun Emini smail Hakk Beyefendi, Gazi Mustafa Kemal imzal u tarihi telgraf alr: "Memleketimizde demokrasi ve Cumhuriyet umdelerinin mutlak ve kati surette tatbiki ve memleketimizin tarihi ilim ve medeniyette layk olduu mertebei refiaya isal hususunda Darlfnun'umuzun kanaat ve kudreti ilmiyeye mstenit trl ve uurlu fiiliyat ve iradatnn daima en kymetli ve msmir amil olduunu bu vesile ile de tekrar eyler". Bugn btn niversitelerimiz de o zamann tek niversitesinin mazhar olduu erefe layk olduklarn, byk bir grev sorumluluu iinde ayakta durmakla ve sizlerin varl ile ispat etmektedirler. Messeselerin, zellikle, Anayasal kurulularn tm sulanmasndan dikkatle ekinmeli, btn lkeyi kaplayan siyasal, sosyal ve ekonomik bunalmlardan niversite dahil btn Devlet kurulularnn, siyasal teekkllerin, birleik kaplar rneine uyacak ekilde, sorumluluunu gzden karmamak gerekir. "Her ey yerinde, gzel, huzur ve skun iinde, yalnz niversite kt ve yok olmak zere" grn yaymaktan memlekete yalnz zarar gelir. Unutmayalm ki, btn kurulularmz ne ise niversitelerimiz de, yksek okullarmzda odur. Yalnz kurulularn tabiatlar, malzemeleri, yaps, ve fonksiyonlar birbirinden ok farkl olduu iin grnleri ve etkileri de ok deiik olur. niversiteye yneltilen tenkitlerin bir ounda byk bir hakikat pay olmasna ramen, burada niversite olaylarnn nedenlerini zerklikte aramann doru olmadn. biz de belirtmek isteriz. Senatomuz kararlarnda da aka belirtildii zere, memleketin ve niversitenin huzurunu bozan iddet olaylar ile niversite zerklii arasnda iliki kurmak ok gtr. Trkiye iinde ve dnda 196

zerk olmayan, dorudan doruya siyasal iktidarlar tarafndan seilmi veya atanm kurullar eliyle ynetilen niversite ve yksek okullarda meydana gelen daha iddetli anarik olaylar, bu olaylar niversite zerkliinin sonucu saymaya imkan olmadn gsterecek niteliktedir. niversitelerde huzur ve skunun salanmas, devletin hukuk dzenini lke apnda hakim klmada gsterecei baarya baldr. Devlet, grevini baar ile yerine getirdii anda niversite de iddet olaylarnn alan olma talihsizliinden hemen kurtuldu. niversiteye den, olaylarn rettiklerinden faydalanmak olmaldr. Devletin temel dzeni iindeki yerimiz bellidir. Anayasa Kuruluu, devleti koruyabilmek iin yapsnda deimeler yapmak zorunda kald. niversitenin Anayasal statsnde de deiiklik oldu. rencilerimizden aznn iine itildikleri ilkel kaba kuvvet zorlamalar karsnda Devlet kendi varln ve gcn tantmak gerei ile niversitelere ilikin Anayasa hkmlerini yeni biime balad. Biz de niversite olarak kendimize deni yerine getireceiz. Anayasa iradesini gerekletirmek borcumuzdur. niversite kendi kendini Anayasa ilkelerine uygun olarak ynetme yeterliinde olduunu kamu oyuna ve tarihe kabul ettirecektir. Devletin gzetimi ve denetimi ancak lkenin niversiteden beklediini vermesi iin kolaylklar getirmek yolunda sz konusudur. niversite renim ve retim hrriyetini salayamyorsa, bu hrriyete glge dmesine gz yummakta ise, ada bilimin isteklerine gre ileyemiyorsa, memleket kalknmasna yardm edemiyor, etkide bulunamyorsa, Devlet denetim grevini yerine getirecektir. Unutmayalm ki, Devlet dediimiz biziz, kendi kendimiziz. O, hepimizin kiiliini yanstr. Esasen insann zellii devlet hayatnda yaamak zorunda oluudur. niversite retim yelerinin, retim ve aratrma grevlerini yaparken krslerini u veya bu politik ama urunda vasta olarak kullanmamalar zorunludur. Bilimsel tarafszlklarn, objektifliklerini korumalar, anayasamzda hakim temel ilkelere aykr den telkin ve tavsiyelerden kanmalarnda kesin bir zorunluluk vardr. Konumamn bu ksmnda anayasann niversitelerle ilgili 120. maddesinin yeni ekline gre niversiteleraras Kurulda temsil edilen be niversitenin yetkili Senato yeleri tarafndan, oybirlii ile, hazrlanp kanunlamas iin hkmete sunulan niversiteler Ortak Kanun Tasarsndan da ksaca sz etmek isterim. Tasarda niversitelerin organlar, seimleri, grev ve yetkileri; sorumluluu; devletin gzetim ve denetim hakkn kullanma usulleri; renim ve retim hrriyetlerini engelleyici eylemleri nleme tedbirleri; niversiteler arasnda retim yeleri ve yardmclarnn grevlendirilmeleri; renim ve retim hrriyetinin, yani btn deerlerin temeli olan ana deerin teminat iinde, ada bilim ve teknoloji gereklerine ve kalknma plan ilkelerine gre insan gcne sahip olmak; Akademik unvanlarn kazanlmasnda eitlii salamak; gereki bir tam gn alma ilkesi; karma kurullarn ekillendirilmesi; disiplin ileri ve mali meseleler kapsanm ve uzun zamandan beri yrtmekte olduumuz almalarn nda hazrlanmtr. Burada tartlmas sre gelen ve her nedense, bilim gereklerine ramen, anlalmamasnda direnilen bir ihtilaf konusuna da deinmek isterim. Yksek retimin tmn, niversiteler iinde ve niversiter nitelikte kurulular olarak kabullenmeye imkan yoktur. Dnyann her tarafnda niversiteler ve yksek okullar hem nitelik hem de fonksiyonlar ynnden birbirlerinden ok farkl birer yksek 197

eitim kurulular olarak kabul edilmitir. Bunlarn niversite haline getirilmeleri grne katlmyoruz. lkemizde de teknik bilgi veren bu tr yksek meslek okullarna her zaman ihtiya duyulmutur; mazisi de ok gerilere gider. Burada niversiteler ve yksek ihtisas okullarn, yani iyi bilinen hususlar bir mnakaa konusu haline getirmekten fayda ummam. Yalnz, bizde nevi ahsna mnhasr bir anlamda kullanlan Akademi kelimesinin ithal nedenini de bir trl renemedim. Bir ok meslektamzn da eitli vesilelerle belirttikleri gibi bunlar amac dnr, serbest aratrcy, nder yrtcy, eletiriciyi, yetitirmek, yani lkemizin kltr kapasitesini muasr medeniyet seviyesine ulatrmak olan ve liberal gelenek zerine kurulan niversiteden kesin olarak ayr tutulmaldr. Hatta bunlarn imdi gelimekte olduunu grdmz fonksiyonel niversitelerle de badamasna tabiatlar ve amalar icab imkan yoktur. Maalesef 1971 Kasmnda bir zihniyeti, niversiter zihniyeti savunma durumuna ynelmi bulunuyorum. Akademik unvanlarn, payelerin kanunla tevcihi niversitelerimizin standardn drr. niversitelerimizin Bat niversiteleri seviyesine erimeleri byk emeklerin mahsuldr. Diyebilirim ki, niversitelerimizin en deerli baars da buradadr. Bu seviyenin muhafazasnda ok titiz hareket etmemiz gerekir. Ayrca, bu tr kurulular birer niversite haline getirildikleri takdirde, niversitelerimiz yine lkenin batsnda, ilerlemi blgelerde toplanacaktr. Bylece niversiteleri Dou blgelerine de yayma dncesi sadece edebiyatta kalacaktr. inde bulunduumuz ortam dnelim: Yz yllar boyu en ar mcadelelerden sonra salanabilen bir btn blmek, tarih bilgisizliinden, vatan corafyasnn zelliklerini tanmamaktan gelen yanl, korkun bir grn sahibi kmak eiliminde bulunanlar, bu memleketin en byk parasn mevhum etnik zmrelere, ayr mezhep gruplarna blmekte, vermekte saknca grmemektedirler. Buna kar en messir silah olan bilim gcnn, retim aracnn Dou Anadolumuza yaylmasnda byk milli yararlar olduuna kainiyiz. Son olaylar kesin olarak retmitir ki, niversitelerimizde Tarih ile Trk Dili ve Edebiyatn temel bilimler arasna koymakta byk faydalar vardr. niversitemiz Diyarbakr ve Elaz'da kurduu Tp ve Veteriner Faklteleri ile Douda kurmay tasarlad iki niversitenin temel talarn yerletirmi durumdadr.

Sayn retim yeleri, Bu mnasebetle size ilk defa bir buyruun gerekletirilmesi iin telkinde bulunmama izin veriniz. nmzdeki senelerde Dicle kylarnda, Elaz ovasnda yeillenip filizlenecek kurululardan sonra bir elinizi de 1937 tarihli buyruu gerekletirmek zere Van'a uzatnz. Ata buyurur ki : Memleketi imdilik byk kltr blgesi halinde mtalaa ederek Garp blgesi iin stanbul niversitesinde balanm olan slahat programn daha radikal bir tarzda tatbik ederek Cumhuriyete cidden modern bir niversite kazandrmak, merkez blgesi iin, Ankara niversitesini az zamanda kurmak lazmdr. Ve Dou blgesi iin Van gl sahillerinin en gzel bir yerinde, her ubeden ilk okullar ile ve nihayet niversitesi ile modern bir kltr ehri yaratmak yolunda, imdiden fiiliyata geilmelidir. Bu

198

hayrl teebbsn Dou vilayetlerimiz genliine kazandraca feyiz, Cumhuriyet Hkmeti iin ne mutlu bir eser olacaktr. imdi, tekrarndan byk znt duyduum niversite personel kanun tasarsndan da sz etmek zorundaym. Senatomuz eitli tarihlerde ald kararlar ya benim araclmla veya mektuplaryla siyasal iktidarlarn sayn balarna duyurdu. niversite retim ye ve Yardmclar hari btn devlet memurlarn kapsayan Personel Kanunu yrrle girdii ve uyguland halde, hazrlanm ve Yce Meclis komisyonlarna sevk edilmi olan niversite Personel Kanun Tasars tam 15 gn nce, komisyonda grlecei gn, Milli Eitim Bakanlnn tezkeresi ile, niversite Kanunu Tasars ile beraber kanunlamas istei ile, grlmesi maalesef ertelendi. Bu suretle retim ye ve yardmclarnn byk ounluunun gittike artan maddi glklerle kar karya braktrmalarn siyasal iktidarlarn niversiteye kar ykml olduu grev ve sorumluluk anlayyla badatramadk. Bylece asistanlk messesesinin cazibeli bir hale gelmesi nlendi.

Sayn Konuklar: niversitemiz dier taraftan btn zorlamalara ramen bilgili insan gcn, aratrc yetitirme grevini, yayn ve aratrma yoluyla lke ve dnya ilmine katkda bulunma abalarna kesiksiz olarak devam etmitir. Memleketimizin iinde bulunduu planl kalknma abasnda niversitelerin sorumluluunu unutmamak lazmdr. Kalknma ancak yetikin insan gcn salayacak yeni kuaklarn yetitirilmesiyle mmkn olur. Bunun yeterli olmadn gz nnde tutan niversitemiz, daha nceki tecrbelerinden de yararlanarak blge niversitelerinin almasn karara balamt. Bunlarn zn tekil eden Diyarbakr Tp, Adana Ziraat ve Elaz Veteriner Fakltelerimiz retimlerine yerlerinde devam etmektedir. Fakltelerimiz Gney, Gney Dou ve Dou Anadolu'da yaplacak niversiter retim ve aratrmalarn mihrakn tekil edeceklerdir. Bu gzel idealleri gerekletirenlere, u anda oralarda grevleri banda bulunanlara ve daha nce bulunmu olanlara, buna karar veren kurullara, kanunlatranlara kranlarmz sonsuzdur. 13 faklteli niversitemiz Atatrk ve Ege niversitelerinin kuruluunda en nemli paya sahip km, Orta Dou Teknik ve bilhassa Hacettepe niversitelerinin retim yesi kadrolarn takviye etmitir. Bylesine bir kuruluun niversiter retim ve aratrma grevini yurt sathna yaymay, bugne kadar olduu gibi, bundan sonra da baarya ulatracandan eminiz. Bugn niversitemizde 358 Profesr, 240 Doent, 970 Asistan, 88 Okutman, 78 Uzman, 60 retim grevlisi ve 18967 rencimiz vardr. Ancak bir neslin elde ettii sonu ve muazzam bir potansiyel. Bu retim ylna kadrolu-kadrosuz 35 yeni Profesr, 41 yeni Doent ve 3230 yeni renci ile giriyoruz. 1402 rencimiz mezun oldu. Dier taraftan pek deerli retim yelerimizden Prof. Dr. Hseyin Cahit Ouzolu, Prof. Dr. mer Ertrk, Prof. Dr. Latif Berkmen, Prof. Dr. Akdes Nimet Kurat, Prof. Dr. Samim Sinanolu, Do. Dr. Mehmet Cem Sar, Asist. Mustafa Snmez'i kaybetme talihsizliine uram bulunuyoruz. Aziz hatralar nnde saygyla eilirim.

199

Geen retim ylnda Prof. Necati Akder, Prof. Lamia Kerman, Prof. Dr. Ali Rza Grgen, Prof. Dr. Hamit Demirta emeklilikleri yznden fakltelerindeki retim faaliyetlerine son verdiler. Kendi ihtisas alanlarndaki almalar, yaynlar ile uzun ve baarl retim yllar srasnda yzlerce genci yetitirmi hocalarmz huzurunuzda kutlar, kranlarm sunarm. Son retim ylnda aratrma ve yayn faaliyetlerimiz artt. Fakltelerimiz ve Rektrlmz 271 kitap, 38 dergi yaynlam veya yaynlamak zeredir. retim ye ve yardmclarnn kendi adlarna veya yurt iinde ve dndaki messeseler tarafndan yaynlanan kitap ve makaleler bu saynn dndadr. Bu eserlerin mhim bir ksm uluslararas bilim dnyasna yaplm birer katkdr. Her fakltemizde birer-ikier antiyemiz vardr. Ankara niversitesi milyonluk ihaleleri ile Seyhan Baraj ve Dicle kylarna ve bakentin be semtine yaylan yeni kltr tesislerini ayaa kaldrmaktadr. Maalesef, 2490 sayl kanun inaatmz geciktirmekte, gletirmektedir. Personel kanununun uygulanmasnda ortaya kan aksaklklar inaat mdrlmz teknik eleman kayb bakmndan byk zorluklarla karlatrd. Gereklemesi iin altmz yatrmlar iin yaplan harcamalar u ekilde zetlenebilir: Fakltelerimizin byk onarm ileri iin bir sene iinde 2.650.000 lira harcanmtr. Diyarbakr niversitesi Kampus planlama projesi yarmas 1970 yl Aralk aynda sonulanmtr. Birinci dl kazanan proje sahibine projenin tatbik ii ihale edilerek bu sene iinde 1.000.000 lira tutarnda almaya geilmitir. Ayrca Tp Bilimleri binas ile laboratuvar ve Merkezi Teshin 1. ksm kaba inaat iin 4.750.000 lira harcanmaktadr. Bundan baka, niversite sahasnn tanzimi ve i yollarnn yaplmas iin Kara Yollar Genel Mdrl ile protokol yaplmtr; 3.250.000 lira tutarndaki almaya devam edilmektedir. Elaz Veteriner Fakltesinin ve gelecekteki Elaz niversitesinin hazrlklarnn tamamlanmas iin aba gsterilmektedir. Adana Ziraat Fakltesi ve gelecekteki Adana niversitesi iin bu yl 3.000.000 lira tutarnda alma yaplm ve bylece toplam harcama tutan 3.547.000 liray bulmutur. niversite konutlar, 1970 ylnda yaplan 999.000 liralk harcamaya ek olarak 1971 ylnda yaplan 2.000.000 liralk alma ile bitirilecek ve hizmete girecektir. Ayrca Altyap Merkezi Teshin ileri iin 3.000.000 lira tutarndaki almaya balanmak zeredir. Toplam olarak 7.603.00 liraya mal olmu bulunan Eczaclk Fakltesi ek bina ikmal inaatnn bitmesi iin 5.000.000 liralk bir alma gerekmektedir. Ayn ekilde, Fen Fakltesinin Snai Kimya Mhendislii laboratuar yapm iin bu gne kadar harcanan 6.066.000 liraya ek olarak 1.000.000 lira gerekmektedir. 3.000.000 liralk Rektrlk tahsisatnn bir ksmnn bu iki inaatta kullanlabilmesini salamak iin Devlet Planlama Tekilatna ba vurulmutur. Ayrca, Fen Fakltesi Botanik krss Sera binas iin toplam 1.375.000 lira tutarnda alma yaplmtr. Bina bu sene hizmete girecektir. Hukuk, Siyasal Bilgiler ve Eitim Fakltesini iine alacak olan Sosyal Bilimler Faklteleri Sitesi sahasnda kurulacak olan sosyal tesis binalarndan Kapal 200

Spor Salonu iin yaplan 1.250.000 liralk alma devam etmektedir. Ayrca, Eitim Fakltesi I. ksm inaat iin 1.500.000 liralk alma, Hukuk Fakltesi Dershane ve Seminer Odalar binas iin de toplam 1.799.000 liralk harcama yaplmtr. almalar devam etmektedir. Tp Fakltemizin 1200 yatakl Eitim Hastanesinin ikmali, Yakn Dounun sayl kurulularndan birine sahip olmamz salayacaktr. Ankara Veteriner Fakltesine bal Farmakoloji, Fizyoloji, Kimya, BioKimya ve Radio-Bioloji krsleri binalarnn inaatna balanmtr. Bu sene 798.000 lira harcanmtr. Radio-Bioloji Aratrma Enstits binas almalar ilerlemektedir. Rektrlk sitesi iin ayrlm olan 3.000.000 liralk tahsisatn 2.000.000 lirasn Eczaclk ve Fen Faklteleri inaatnn ikmali iin kullanmak zere Devlet Planlama Tekilat ile temas kurulmutur. 500 .000 lira tutarndaki tahsisat Rektrlk bahe tanzimi almalar iin kullanlacaktr. Mediko-Sosyal Merkezimiz snrl imkanlarna ramen, rencilerimizin sal, muayene ve tedavilerini temin etmenin ve koruyucu tedbirler almann gayreti iindedir. Kuruluun Medikal ksm Dahiliye, Di, Psikolojik danma, Kadn-Doum ve Gs Hastalklar dispanserlerini kapsamaktadr. Mali imkanszlklar nedeniyle Merkezin yatakl klinii olmad iin ayakta tedavi yoluna gidilmekte, nemli mdahaleleri gerektiren rahatszlklarda hastalarmz Tp Fakltesi ve Salk ve Sosyal Yardm Bakanlna bal hastanelere sevk edilerek tedavi ettirilmektedir. Ayrca, rencilerimizin ila, gzlk, ortopedik tabanlk, korse ve benzeri gibi eitli ihtiyalarnn masraflar da karlanmaktadr. Merkezin Sosyal Servisi rencilerimizin bo zamanlarn en iyi biimde deerlendirmeye ynelmitir ve almalarn Spor ve Kltrel faaliyet dallarnda yrtmektedir. Kltrel faaliyetler tiyatro, mzik almalar, konferanslar, film gsterileri ve lisan kurslarn kapsamaktadr. 80 kiilik okuma salonu, tatil gnleri dahil her gn 8.30-23.00 aras rencilere aktr. Bu sene 200 rencinin istifade edecei yeni bir okuma salonu am bulunuyoruz. Dner Sermayeli bir kurulu olan Basmevimiz fakltelerimizin ve Trk Dil Kurumunun basm isteklerini byk lde karlamtr. Bu sre iinde Basmevi 1455.06 formay kapsayan 153 kitap ve 147 matbu evrak hazrlamtr. Basmevi niversitenin en nemli tesisidir. Verimi ykseltmek iin sermayemizi arttrmak, binamz ina etmek, yeni makineler temin etmek ve bir klie atlyesi kurmak gerekmektedir. Para deerinin drlm olmas niversitemizi d lkelerden kitap, dergi ve malzeme temininde byk zorluklar iinde brakt. Genel eitimle ilgili olarak rencilerin kltrel, sosyal, salk, kredi ve burslarla ilgili sorunlar stne ciddiyetle eilmi olmamza ramen, rencilerimizin pek ounun bugn de, dn olduu gibi, uygun ve yeterli olmayan artlar iinde okumak zorunda kaldklarn gryoruz. Birok kuruluun gayretine ramen, rencilerimizin imkan ve frsat eitsizlikleri bir trl giderilememektedir. Mali formaliteler ucuz veya parasz kitap teminini engellemektedir. Geceleri Bat lkeleri ehirlerinin en parlak semtlerini niversite blgeleri tekil eder. Biz, henz, 201

onlar gibi gece kitaplklarndan, laboratuvarlarndan istifade imkanlarna bir yol bulamadk. Bu konuda btn Devlet kurulularnn kesin bir ibirlii anlay iinde vatann geleceine sahip kmalar arttr; nk, bugn genlik ne ise, unutmaynz yarn da vatan odur. retim yelerimiz yurt iinde ve yurt dnda tertiplenen kongrelere, kollogyumlara, seminer ve sempozyumlara katlmlar, yerli ve yabanc meslek kurulular ve meslektalar ile ibirliini devam ettirmilerdir. Aratrma Enstitlerimiz orijinal ettlerini yaynlamlar, aratrma projelerini gelitirmilerdir. Bu yaz da niversite Haftas tertiplenmitir. 16 retim yesinden kurulu heyet, Van, Mu, Bitlis, Bingl, Elaz, Erzincan il ve ilelerinde konferanslar, ak oturumlar dzenledi; mahalli sorunlar incelendi. Heyete katlan deerli meslektalarmza, gezinin tertip ve idaresinde emei geen meslektam Prof. Dr. erafettin Turan'a teekkrlerimi sunarm.

Sayn Dinleyenlerim: Son olaylar ve gelimeler bize bir daha gstermitir ki, niversitelerimiz Atatrklk lksn, Atatrk retimle pekletirmek zorundadr. Atatrk'n "Cesaretimizi takviye ve idame eden, almakta olduklar terbiye ve ilham ile insanlk meziyetinin, vatan muhabbetinin, fikir hrriyetinin en kymetli timsali olacaklarna" inand genliin tmne son 30 ylda Atatrk ilkeleri dorultusunda yn verecek bir pedagog, sosyolog veya filozof yetitiremedik. Trk milleti, tarihinin yakn mazisinde hi bir millete nasip olmam bir dehaya sahip oldu. Onun ilkelerini, inklabn tarihini genliin bir ksmna gerei kadar retememenin, duyuramamann strabn en ok biz retim yeleri ekiyoruz. Bu ynde yapmak zorunda olduklarmzn en ounu baarmann abasndan fedakarlk etmeyi dnmyoruz. nk, Atatrk dnce sistemine gre yaamak tek kurtulu yolumuzdur.

Sevgili renciler: "Fikir hrriyetinin en kymetli timsali" olabilmeniz ancak hrriyete liyakat, sorumluluk bilincine sahip olmakla mmkndr. Unutmamalsnz ki, hrriyet faziletin paralelidir. Fazilet milli hayatmzda sadece kiisel, yalnz sosyal bir deer deil, ayn zamanda Anayasal bir deerdir. Faziletin kiiye kazandrd ycelik, manevi zenginliklerin en bydr. Fazilet her eyden nce bir insanlk, uygarlk iidir. Trkn geleneklerine en uygun hasleti odur. Bu manevi zenginliklere ancak irfan, bilim yoluyla erimek mmkndr. Bilim insana belli alkanln en iyisini kazandrr. Milletimizin erefle yaamas bilime besledii sayg lsne baldr. niversiteli gen, ite sen bunun temsilcisisin. Onun iin niversitede beyin gc lmszdr. Aklclk orada geliir, oradan yaygnlar. Yalnz, bilimin yaygn bir bar lks iinde yaplacan hi bir zaman hatrdan kartmamak lazmdr. Kendimizi kabul ettirebilmemiz, sahte tevecchlerden kurtulmamz, insanlk ailesi iinde varlmz srdrmemiz, insan olarak kalabilmemiz, safsatadan, hurafeden

202

syrlm aklc bir toplumun insanlar olarak yaayabilmemiz bilime vereceimiz itibara baldr. lkemizi ileri gtrmek ve yaratc olmak bilim sayesinde mmkndr. Yaratc olamadmz srece bakalarnn srkleyecekleri, kabul ettirecekleri yolu takip zorunda kalrz.

Sevgili renciler: Memleketin nabz sizin aklc enerjinizde atar; memleketin gelecekteki mutluluunu siz yaratacaksnz. Kendinizi sert, ekilci gr ve tutumlardan, kalplam kat, kuru insan olmaktan koruyun. Dzeyde kalmann arlndan kendinizi kurtarn ve her konunun, sorunun zne, derinliine inin. retim yeleri kendilerinde var olan size vermekte tereddt etmezler; siz de iyi renme devinizi yerine getiriniz. Size verilecek aratrma metodlar ile her ilmi konuyu, her sosyal sorunu tetkik szgecinden geirerek olumlu bir sonuca varabilir ve ancak o zaman taze bilim gcnzle beslenen atein heyecan ve enerjinizi u ocanzn, niversitenizin, onun da stnde Trkiye'nin itibarn ykseltmekte toplayabilirsiniz. Her davrannzda ahlakn banda gelen vatanseverlik duygunuz ve ada uygarlk insan olmak azminiz belli olmaldr. Beni dinlemek ltfunda bulundunuz. Sabrnza teekkr eder, huzurlar ile niversitemizi ereflendiren Deerli Konuklarmz, Sayn retim yelerimizi ve Sevgili rencilerimizi sayg ve sevgiyle selamlarm.

203

1972-1973 RETM YILI AI KONUMASI

Sayn Cumhurbakan: Trenimize onur vermekle Ankara niversitesi mensuplarn mutlu kldnz, kranlarm arz ederim.

Ankara niversitesinin 1972-1973 retim yln baarl olmas dileiyle ayorum. Daha 26 yl nce 4 faklte halinde kurulmu olan niversitemiz o gnden bu gne, hatta mstakil faklteler halinde iken de, retime trenle balamaya ok dikkat etmitir. Bu yaplm olan ilerin, yaplmas gerekenlerin en azndan kuan tanklnda belirlenmesini, t ve eletirilerin derlenmesini salar. Geleneklerin yerlemesine yardmc olur. Son retim ylnda olduu gibi, bu yla da Devlet otoritesinin hakim olduu, gvenin saland bir ortamda girmi olmann huzuru iindeyiz. Bu ortam retimde pek ksa saylan smestrilik bir sre iinde dahi olumlu sonularn belirmesine, karlkl gvenin ve hele insanlar aras iyi ilikilerin kurulmasna byk lde yardmc oldu. Siz sayn retim yeleri, sanatlarn en zorunu, Trk toplumunun geleceine yn vermeyi ama edinen yksek seviyeli insan gcn yetitirmeyi, ayn zamanda aratrcl, yani yurt ve dnya ilmine katkda bulunmay semi durumdasnz. Sizler byk imkana, eitim aracna, bilim gcne ve salam aratrma metodlarna sahipsiniz. Bunlar sizlere genlerimizi, teknolojinin akllara durgunluk veren gelimesi karsnda akn bir duraklama geiren 20. yz yl insann modern bilimin verilerine gre yetitirme olanaklarn salamaktadr. kinci Dnya Savandan sonraki gz kamatrc a deiimi yalnz niversitelerinizi deil, btn kurulular ve hepimizin kiiliini yanstan devleti yeni, byk hizmetler ve ihtiyalar karsnda bulundurmaktadr. inde bulunduumuz yzyln son eyreine sahip kma arzumuz, bu ihtiyalarn karlanmas ve Atatrk dncenin temel talarndan biri olan bilim stnl ilkesini insanda lmsz, snrsz olan beyin gcne dayandrmakla mmkndr. Bugn uluslararasndaki artc, amansz rekabetin mihraklarn, akllarn, ilim ve metodlarn en doru olarak kullanmasn ve uygulamasn baaran niversiteler temsil etmektedir. Biz de bu yara katlmak zorundayz. Bu ise huzur iinde, eksiklerin giderilmesiyle, metotlu ve ok alma ve hepsinin stnde retici-renci ve aratrc ilikilerinin en olgun bir ekilde ayarlanmasyla mmkndr. Btn rencilerinin bilmesini isterim ki, btn Anayasa deerleri gibi, niversite de hepimizin ok dikkatli ve uyank bekiliine tevdi edilmitir. Btn rencilik sresince ve hatta hayatta onun sahibi olduunuzu, onun bir parasn temsil ettiinizi hibir zaman unutmaynz. Sizin olan niversiteyi, bu byk bilim ocan Anayasa iradesine gre korumak devinizdir. niversite, yine biliniz ki, milletinizin ve insanln dnsel yaplarndan biridir. Belirli bir standard, deimez bir havas ve hele evrensel bir yaps vardr. Bunlar zedelememelidir. niversite tekmil bilim dallarnn, eitli aratrma prensiplerinin en ahenkli bir

204

gelime gsterdii aratrma, inceleme, retme, renme ve sonra da yaratma ve yayma yeridir. Bu ileri baka kurumlar yapamaz; nk hibir kurum niversitenin sahip olduu kapsayc evrensellii tayamaz. Onun iindir ki, devletin anayasa dzeni niversite retim yesine, retim yardmcsna serbeste aratrma ve yaynda bulunma devini vermitir. Bundan rencilerimiz de yararlanmaldr; aklc yolda dnce alkanln kazanmanz geleceimizi gvenlik iine alr. niversite yaratmak yalnz kararla olmaz; yukarda saydm yapsal unsurlar yoksa niversite adn vereceimiz kurulua ad bulmakta glk ekeriz. Szlerimin bu blmnde bizleri ve niversiter zihniyete sahip her kiiyi dndren bir hususa deinmeden geemeyeceim. Her Devlet kurumundan grevini yapmas beklenir. Bunlarn her biri her eyden nce kendi kendini denetleyebilmelidir. Yalnz, btn dava denetlemede hangi ltlerin gzetileceidir. phesizdir ki, hi kimse kendine gre doru, ya da hakl belledii bir izgiyi devletin anayasal kuralna tercih hakkna sahip olamaz. Bunda ok dikkatli olmamza ve muazzam mevcudumuza ramen, pek az niversitelinin iine itildikleri ilkel kaba kuvvet zorlamalarna bakarak bilim adamlarnn, niversitelerimizin tm ak sulamalara hedef oldu. Anayasal bir kuruluu, evrensel bir deeri, uygarln getirdii bir rn bylesine ktlemek, kmaz bir yoldur. niversitelinin dnce rehberliini, ulusun geleceine yn vermeyi, tarihi geliimi iinde dnyann uygar lkeleri arasndaki yerini almay gaye edinmesinden honut olmayan sorumsuz mihraklarn sinsi varlklarn srdrmelerine, en iyiyi yaratacak her trl deeri bu ulusa, bu vatana layk grmezliin karanlna brnenlere mani olmalyz. Bu endie ve nedenlerle sizlerle yaptm her konumada olaylar izahta, bilimsel grleri tartmada, sorunlar zmlemede ok kolay deien, basit, herkesin stnde konuabilecei gnlk politika akmlarnn stnde kalmaya ok dikkat etmek zorunda olduumuzu, aksi takdirde, ok ilkel bir tutumla btn niversiteliyi niversitesiyle birlikte milletin gznde kk drmeye kararl bir davran iinde bulunanlar, tm niversiteyi olduu gibi deil, diledii gibi gstermek isteyenlere, onlarn da says ok az da olsa, yardm etmi olacamz srarla belirtmitim. retim grevimizi, aratrma ve incelemelerimizi yerine getirirken blmlerimizi, krslerimizi, enstitlerimizi, mesleimizin kutsall ile badaamayacak politik amalarn deil vastas haline getirmek, bu pheyi dahi uyandracak bir tutum iine girme eiliminden kesin olarak ekinmek zorundayz. Atatrklkten, Kemalizmden sz etmek kolay olabilir; asl zor olan Onun balatt, gerekletirdii inklaplar korumak, ilerletmek, zellikle btn millete mal etmektir. niversiteli olarak bizler Cumhuriyete, Atatrk dnceye kar geveme salgn ile mcadele amak zorundayz. Vatan btn yapan onun evladdr. Dnyaya, insanla da hizmet etmenin yolu vatana yaplan hizmetle balar. Memleketin bugnk seviyeye erimesinde niversitenin Atatrkn grme sadk kalm olmasnn byk pay vardr: Milletimizin erefle yaamas bilime besledii sayg lsne ballndadr. Onun en gzel ifadesini filozoflarmzn eserlerinde deil, bizim, bu niversitenin aln yazsnda bulursunuz: Hayatta en hakiki mrit ilimdir.

205

Trk toplumu her an uygarlk yarmasnn seferberlii iindedir; Trkiyeyi bir batl deerler devleti haline getiren dnce, memleket insann ada bat uygarl cumhuriyetinin insan olarak yetitirme azmimizdir. Memleketimizde demokrasi ve cumhuriyet umdelerinin kesin olarak uygulanmas ve memleketimizin layk olduu yksek seviyeye erimesinde, niversitelerin bilimsel grlerine dayanan uygulama ve uyarmalarnn daima en deerli ve en verimli amil olduunun Atatrk tarafndan en manal ekilde daha 1924 ylnn banda aklanm olmas, bilim messeselerini greve arma eklinin en ilmi, en gereki olandr. Byk grev anlay iinde, niversitelerinin kalknmas uruna daimi bir alma temposu iinde kalm bulunan en yksek karar organmz Senato bu alma dnemini tamamlamtr. Meslektalarmn bilim yuvalarna sahip kmada gsterdii enerjiye ve dikkatlerine hayranm; niversiteler kendilerini oluturan bilginlerinin omuzlar stnde ykselir. Be niversitemizin yetkili temsilcileri ve Senatomuz tarafndan hazrlanm bulunan niversiteler Ortak Kanun Tasars Byk Millet Meclisi komisyonlarnda grlmektedir. Tasarnn Anayasal teminat altnda bulunan niversite zerkliini zedelemeden kanunlaaca midimi paylaacanza inanrm. Bu mnasebetle ok hassasiyet gsterdiimiz bir konuya, akademik unvan ve payelerin kanunla tevcihinin niversitelerimizin seviyesini dreceine deinmek isterim. niversitenizin Bat niversiteleri dzeyine erimesi sizlerin ve sizlerden ncekilerin byk emekleri rndr. Bu kolay olmamtr. niversitemizin en deerli baarlarndan biri de budur; bu seviyenin korunmasnda gstereceiniz titizlikten fedakarlk etmeyiniz. niversitenizin dnya niversiteleri arasndaki yeri ok kuvvetlidir, salamdr. Her yl getike bu kuvveti artrmak, ilim adamlarmzn grevi olmaldr. retim yelerinin ve retim yardmclarnn gittike artan maddi glklerle kar karya braklmalarn nleyecek niversite Personel Kanun Tasars yeniden hazrlanm ve kanunlamas iin Milli Eitim Bakanlna sunulmutur. niversitelerimizin, lkemizin planl kalknma abasndaki sorumluluk pay byktr. Planl kalknma yetikin insan gcnn eseridir. Onu da niversite salar. niversitemiz, bu kalknmada payna deni yerine getirmek zere daha nce yaptklarna daha byk ilave olarak Diclenin kar sahillerinde Diyarbakr Tp Fakltesi ve 1030 yatakl hastahanesinin sari ihalelerle 90 milyonluk inaatna devam etmektedir. Ceyhan Baraj kylarndaki Ziraat Fakltemiz inaat konutlar yapsnn yeni ihaleler ve sari ihalelerle 34 milyonluu tamamlanm olacaktr. Pek yaknda Elaz Veteriner Fakltesi tesislerimizin inasna balanacaktr. Burada nemli olan, her fakltemizin de retime yerlerinde devam etmeleridir. imdiden bir mamureyi mjdeleyen Diyarbakr Tp Fakltemiz bu Haziranda, dier ikisi de bunu izleyen yllarda ilk mezunlarn vereceklerdir. Bilim adamlar dnyann hangi kesinde olursa olsun en iyi alma koullarn, imkanlarn arama hakkn

206

tar; nk bilir ki, bilim uluslararas bir niteliktir. Buna ramen, artlarn gelimesini beklemeden, mevcut artlar iinde de bu fakltelerin kuruluuna n ayak olanlara, u anda retime orada devam eden arkadalarma, grevlerini tamamlam olanlara kranlarm sonsuzdur. niversitemiz geride braktmz dnemde bilgili insan gcn ve aratrcy yetitirme grevini yerine getirmi, her dilde yapt yaynlarla lke ve dnya bilimine katkda bulunma abasn artrmtr. Bugn niversitemizde 362 profesr, 243 doent, 960 asistan (maalesef az), 79 retim grevlisi, 64 uzman, 79 okutman ve yenilerle birlikte 20.000 rencimiz vardr. Bir neslin elde ettii sonu, muazzam bir potansiyel. Bu retim ylna 23 yeni profesr, 32 yeni doent ve 3129 yeni renci ile giriyoruz. 1686 rencimiz mezun oldu. Dier taraftan pek deerli retim yelerimizden Prof. Dr. H. Demirciolu, Prof. Dr. H. Birand, Prof. Dr. lhan zer, Prof. Dr. Kerim . alar, Prof. Dr. Nail Oraman kaybetme talihsizliine uram bulunuyoruz; aziz hatralar nnde sayg ile eilirim. Geride braktmz retim ylnda Prof. Dr. C. Alagz, Prof. Dr. T. aatay, Prof. Dr. Feridun N. Uzluk, Prof. Dr. R. Adasal, Prof. Dr. Sreyya Tanay, Prof. Dr. Kazm Kyl, Prof. Dr. Sait T. Tekeli ve Prof. Dr. brahim Yarkn emeklilikleri yznden, Prof. Dr. S. zbek Milli Eitim Bakan ve Kontenjan Senatr, Do. Dr. B. ok, Kontenjan Senatr seilmeleri nedeniyle emekli olarak fakltelerindeki retim faaliyetlerine son verdiler. Kendi ihtisas alanlarndaki almalar, yayn ve aratrmalar ile uzun ve baarl retim yllar srasnda yzlerce genci yetitirmi deerli hocalarmz huzurunuzda kutlar, salk dileklerimle kranlarm sunarm. Yayn ve aratrmalarmzda byk atlar grlmektedir. Fakltelerimiz, Rektrlmz eitli boyutlarda ve her dilde 240 kitap ve bror, 68 dergi yaynlamtr. 32 kitap, 34 dergi baskdadr. retim ye ve retim yardmclarnn yurt iinde veya dndaki kurumlar tarafndan yaynlanm olan kitap makaleleri bu saynn dndadr. naat ve onarm rakamlar ile sabrnz tketmeden ekinirim. Plana balanm ilerimizi Devlet kurulularnn anlay ve yardmlar ile gerekletirme imkanlarna sahibiz. Bylece, her fakltemizde birer ikier antiyemiz vardr. Ankarann be byk semtine yaynlan yeni kltr tesislerini ayaa kaldryoruz. 2490 sayl kanunun geciktirici, gletirici hkmlerine ve teknik personel teminindeki skntya ramen, Eczaclk Fakltesinin ek binasn, yeni Eitim Fakltemizdi, Veteriner Fakltemizin enstitlerini, Ziraat Fakltemizin meyve ve sebze soutma-muhafaza iletmesi ilerimizi daha fazla geciktirmeden tamamlama abasndayz. Yeni Rektrlk binamz tamamlanmtr; tanma hazrlklar iindeyiz. Gereklemesi iin altmz yatrmlar ve bunlarla ilgili harcamalar u ekilde zetlenebilir: Diyarbakr, Elaz ve Adana illerimizde kurulmu olan fakltelerimizin ekirdek tekil edecei gelecein niversiteleri ile ilgili almalara devam edilmektedir.

207

1967 ylnda kurulmu olan ve gelecekteki Ziya Gkalp niversitesinin balangc olan Diyarbakr Tp Fakltesinin, geen sene yaplan bir protokol ile Kara Yollar Genel Mdrlne verilen Kampus Saha Tanzimi ve Yollar ii iin 1972 mali ylnda 1.500.000 lira denek ayrlmtr. Ayn mali yl iinde Tp Fakltesi bina inaat iin 500.000 lira ve 130 yatakl hastane yataklar blou iin de 3.000.000 lira verilmitir. 1967 ylnda kurulmu olan Adana Ziraat Fakltesi ve dolaysyla Adana niversitesi inaat almalar ilerlemektedir. niversite konutlar I. Ksm ileri iin 1.000.000 lira, Merkezi Teshin I. Ksm ii iin 300.000 lira, Ziraat Fakltesi I. Ksm inaat Merkezi Binas, Bahe Bitkileri blm ve Tarla Bitkileri blm iin 3.000.000 lira, retim iftlii inaat iin 300.000 lira denek mevcuttur. 1972 mali ylnda Merkezi Teshin I. Ksm ii iin 2.700.000 lira, Ziraat Fakltesi II. Ksm inaat iin 3.000.000 lira ve niversite Konutlar III. Ksm ii iin de 3.000.000 lira verilmitir. almalar ihale safhasndadr. Gelecekteki Frat niversitesinin balangcn tekil eden ve 1968de kurulmu olan Elaz Veteriner Fakltesinin inaat hazrlklar ilerlemektedir. 2.000.000 lira denei olan niversite kampus alt yap tesisleri ii ihale safhasndadr. Barakalar, mar ve skan Bakanl ile Makine Kimya Endstrisinden alnmtr. Bu i iin 1972 mali ylnda 500.000 lira verilmitir. Ankara Tp Fakltesi tesisleri bu yl iinde nemli gelimeler gstermitir. naat 1.000.000 liraya mal olan Cebeci Hastanesi Radyoloji Kobalt Tedavi nitesi ile 1.500.000 liraya mal olan KBB-Nroloji Klinii tamamlanarak 1972 senesinde hizmete almtr. Gz Bankas ikmal inaat ile Gastroenteroloji Klinii inaatnn ksa zamanda hizmete hazr hale gelmesi iin allmaktadr. Bundan baka, tamamland zaman Yakn Dounun sayl kurulularndan biri niteliini kazanacak olan 1200 yatakl retim Hastanesi almalar ilerlemektedir. Bu tesis iin 1972 yl sonuna kadar toplam olarak 63.676.000 lira harcanm olacaktr; Poliklinik ve Gndz Hastanesi ksmnn 1973 senesinde hizmete almas iin allmaktadr. Cebeci Hastanesi Hemire Koleji asistan ve hemire yatakhaneleri inaat devam etmektedir. Tesis 1973 senesinde hizmete girecektir. Ayrca, Di Hekimlii Yksek Okulunun projeleri 1972 mali ylnn sonunda tamamlanacaktr. Cebeci Hastanesi Reorganizasyon ve Merkezi Poliklinii inaat mimari yarmas Eyll 1972de sonulanm ve uygulanacak olan birinci proje, yarma jrisince seilerek kamu oyuna tantlmtr. Eitim Fakltesinin 18.000.000 lira proje tutarl inaat hazrlklar ilerlemektedir. Hukuk Fakltesi Dershane ve Seminer Odalar ve Amfi almalar devam etmektedir. 1972 mali ylnda bu i iin 1.500.000 lira denek verilmitir; yl iinde harcanacaktr. Ayrca, Hukuk, Siyasal Bilgiler ve Eitim Fakltelerini iine alacak olan Sosyal Bilimler Faklteleri Sitesi sahasnda kurulmakta olan Kapal Spor Salonu almalarna devam edilmektedir. 1972 mali ylnda 2.470.000 lira denek verilmitir. Eczaclk Fakltesi bina ikmal inaat iin 1.000.000 lira denek konulmu olup, iin tamamlanmas iin gerekli olan 4.000.000 lira denei temin etmek iin Devlet Planlama Tekilatna bavurulmutur. 208

Veteriner Fakltesine bal Farmakoloji, Fizyoloji, Kimya, Bio-Kimya ve Radio-Biyoloji krsleri binalarnn inaatna devam edilmektedir; 1972 mali yl iin 1.015.000 lira denek verilmitir. Ziraat Fakltesine bal Meyve ve Sebze Soutma, Muhafaza letmesi inaat almalarna balanm ve 1972 Mali Yl iin 1.500.000 lira denek ayrlmtr. Ayrca, St Bitkileri Meras inaatnn hazrlklarna balanmtr. niversite Rektrlk sitesi iin 500.000 lira denek ayrlm olup, i ihale edilmitir. Yatrm harcamalar dnda, fakltelerimizin byk onarm ileri iin 1972 ylnda, u ana kadar 484.433 lira harcanm olup, 1.850.000 lira tutarnda i ihalesi yaplmtr. lk defa 1965-1966 ders ylnda faaliyete geen Mediko-Sosyal Merkezinin amac rencilerimizin tbbi ve sosyal alanlardaki problemlerine yardmc olmaktr. Snrl imkanlarna ramen, rencilerimizin sal, muayene ve tedavilerini yaptrmann, koruyucu tedbirler almann gayreti iindedir. Medikal ksm, Dahiliye, Di, Psikolojik Danma, Kadn-Doum, Gs Hastalklar Dispanserleri ve Gz servisinden ibarettir. Henz yatakl bir renci kliniinin sahibi olamadk. nemli mdahaleleri gerektiren durumlarda rencilerimizi Tp Fakltesinde ve Salk ve Sosyal Yardm Bakanl hastanelerinde tedavi ettiriyoruz. Ayrca rencilerimizin eitli ila, gzlk ve ortopedik cihaz ihtiyalar da merkezimizce karlanmaktadr. Sosyal servisimiz rencilerin bo zamanlarn deerlendirmeye ynelmitir. Bu servis rencilerimize kltrel ve spor faaliyetleri olmak zere iki alanda hizmet etmektedir. Kltrel faaliyetlerimiz tiyatro, mzik almalar, konferanslar, film gsterileri ve lisans kurslarn kapsamaktadr. una da iaret etmek isterim ki, binlerce niversitelinin topland semtin ortasndaki Cebeci Stadyumunun niversiteye balanmas byk bir boluun doldurulmasn salayacaktr. Merkezimizin 200 kiilik okuma salonu ve 5000 kitaplk bir ktphanesi vardr. Bu, Ankarann her gn saat 8.30dan 23.00e kadar ak kalan en mtevaz ktphanesidir. eitli kurumlarmzn gayretine, daima dikkatine ramen, rencilerimizin, imkan ve frsat eitsizlikleri bir trl giderilemiyor. Mali formaliteler, geersiz alkanlklar, ucuz ya da parasz kitap teminini engellemektedir. rencilerimize uzun k gecelerinde scak ktphanelerde okumak, almak olanaklarn salayamyoruz. Geceleri Bat lkelerindeki ehirlerin en parlak semtlerini niversite ktphaneleri, tiyatro ve mzik salonlar tekil eder. Ayrca, genel eitimle ilgili olarak kltrel, sosyal, salk, kredi ve burslarla ilgili istek ve sorunlar stne eilmi olmamza ramen, bugn de pek ok rencinin uygun ve yeterli olmayan artlar iinde okumak zorunda kaldklarn gryoruz. Hepimizin, btn devlet kurulularnn, salam bir ibirlii anlay iinde, vatann geleceine sahip kmas arttr.

209

retim yelerimiz yurt iinde ve dnda tertiplenen kongrelere, seminerlere katlmlar, yeni bulu ve gelimeleri, aratrmalarn sonularn meslektalar ile tartmlardr. Aratrma enstitlerimiz, bilim kurumlarna sunduklar projeleri gelitirmilerdir. Fakltelerimize bal aratrma enstitlerinin gelitirilmesi zaruretine, salam kurulacak bir yabanc dil okulunun lzumuna, her imkan ve frsattan faydalanarak ktphanelerimizin, laboratuvarlarmzn zenginletirilmesini n plana almamz gerekiyor. Bilimdeki muazzam hamleden yararlanmay yeni tehizat ve neriyat takip salar, eitli nedenlerle ktphanelerimiz bilhassa bat yaynlarn teminde glk ekmektedir. Bu arada dnya bilim tarihine byk katklarda bulunmu bir ulusun evlad olarak nemli bir eksikliimize de iaret etmek isterim: Trk Bilimler Akademisi. Bu konuda, Ankara niversitesinin fikir nclnden ekineceini dnemem. Dner sermayeli bir kurulu olan Basmevimiz fakltelerimizin basn isteklerini byk lde karlamtr. Bu sre iinde Basmevi 1985 formay kapsayan 175 kitap ve 125 basl evrak hazrlamtr. Trk Tarih Kurumu Basmevinden sonra teknik olanak bakmndan Ankarann ikinci kuruluu olan basmevimizin verimini ykseltmek iin ona yeni makineler temin etmek, sermayesini artrmak ve almalarn daha uygun artlar iinde srdrebilmesi iin yeni bir Basmevi binas kurmak gerekmektedir. Basmevimizin niversitemizin en nemli tesislerinden biri olduu gereinin herkes tarafndan kabul edilmesi gerekir.

Sevgili Genler: Memleketimizin iine dt korkun bunalmn strabn nasl yaadmz hocalarnz en iyi bilenlerdir. imdi sizlere bir dnceden, bir felsefeden sz edeceim; grlerimi sizlere yakndan tanyan biri olarak, paylaacanzdan eminim. Milletimiz dnya tarihinin son yzyllarndan hibir millete nasip olmam bir dehaya sahip oldu. Asl deha odur ki, lmnden sonra yllar deil, asrlar boyu yaar. Dn, bugn, her yerde, her ite kimin ilkelerinden, dncesinden sz ediliyor? Parlamentoda tasarlar hangi dorultuda kanunlatrlmak veya Trk toplumuna kimin ilke, felsefe ve dncelerine gre yn verilmek isteniyor? Atatrk dnce ile dnyaya yeni bir hayat felsefesi geldi. Bizler bunu Atatrk retimle pekletirmek zorundayz; aksi takdirde tarih bizi affetmeyecektir. Atatrk devletin hayat maddesi Atatrk insandr: biziz. Bu, toplumumuzu uygar dnyada sayg gren, insanln yararlanaca yenilikler getiren kiilerin yaamakta olduu mutlu bir dnya haline dntrmek demektir. Trkiye Cumhuriyetini kurulu amacna uygun bir Bat uygarl devleti olmaktan alkoyacak ya da bu lksnde geciktirecek her davran, hatta her dn, hr dnce deildir. Arln neresinden, hangi renginden gelirse gelsin Atatrk inklaplarna kar olan her hareket, her dnce khnedir; irticadr. Atatrk dnce sistemine gre yaamak, Trkn geleneklerine en uygun olandr; safsatay, hurafeyi deil, modern eitimi, bilgiyi, ruhsal ve kiisel refaha ulatracak yaay lkenin her kesinde kurmak zorundayz. Cumhuriyeti bu anlaya gre kuran ve yaatan gc zayf drmeye hakkmz yoktur. nanlarmz, 210

dncelerimiz her eyden nce onlar oluturacak koullara muhtatr. Bu koullar devletin mayasnda, cumhuriyetin dehasnda bulabiliriz. Yeni bir yaay slubu iine girmekte olduunuz u anda, sizleri dnyann bugnk misli grlmemi eitli bunalmlar iinde Cumhuriyet kua Trk genleri olarak temel deerlerimize smsk sarlmaya aryorum. pheli bask merkezlerinin etki kampanyalarna kar koyunuz. Aklc, gereki yolda Atatrk dnceden en ufak bir taviz vermeyin. O bize gre biilmi en uygun bir gmlektir; yama, ek kabul etmez. Ancak o zaman, Atatrkn Cesaretimizi takviye ve idame eden, almakta olduklar terbiye ve ilham ile insanlk meziyetinin, vatan muhabbetinin, fikir hrriyetinin en kymetli timsali olacaklarna inand Trk Genlii grevini baarm olur. Yalnz, Atatrkteki hr dncenin gerek anlamn iyi bilelim. O, stiklal benim karakterimdir derken hr dncenin, zihninizden geeni ya da size bakalar tarafndan kolayca sindirilmek isteneni kabullenmek demek olmadn ifade etmektedir. Onun iin kendi kendinizi kalplarn cenderesine hapsetmeyeceksiniz. Size sylenenleri kendi kendinize tartn, eletirin. Ancak, o zaman deerlerin gerek olanlar ortaya kar; bu gereklerin biri de, sizin yeni yeni, taze taze kazanacanz ve kazandnz bilgi ve metodunuzla oluan, yeerip filizlenen, ate dolu heyecan ve enerjiniz ile u ocanzn-niversitenizin, onun da stnde vatannzn itibarn ykseltmek olsun.

211

1973-1974 RETM YILI AI KONUMASI

Sayn Cumhurbakan, Trenimize onur vermekle Ankara niversitesi retim yelerini, retim yardmclarn, rencilerini mutlu kldnz; kranlarm sunarm. Ankara niversitesinin 1973-1974 retim yln retimde, aratrmada ve ynetimde baarl olmas dileiyle ayorum. 27 yl nce 4 faklteden oluan niversitemiz, cumhuriyetin 50. ylnda retime 15 faklte halinde devam etmektedir. Millet hayatnn geleceini etkileyen bu ocakta 50 yl boyunca toplanan bilginler, yalnz dnsel hayatmzn ynn tayin etmekle yetinmemiler, onlar milletin tm kalknmasna nclk etmilerdir. Millet kalknmasnda byk paya sahip kmak, katklarn sreklisini ortaya koyabilmek, siz retim yelerinin kabiliyet, tecrbe ve salam metodlarna baldr. niversiter grevlerin en byne, aa, teknolojinin muazzam geliimine ayak uydurmak sorumluluuna sahip kmak ve ulusumuzu Batnn 20. yzyl insannn elde ettii bilim verilerine gre yetitirmek zorundayz. Bu, niversitelerimizi, eskisine baknca, daha byk hizmetlerle ve ihtiyalarla kar karya bulundurmaktadr. Planl kalknma dneminde niversitelerin sorumluluu byk anlam tar. Kalknma bilgili insan gcn, aratrcy yetitirmekle mmkndr. Bunun iindir ki, niversite her toplumda zel yerini almtr. O, btn Anayasa deerleri gibi, hepimizin yalnz dikkatine, uyanklna deil, bilgisine, insan yetitirmedeki maharetine emanet edilmitir. niversite yalnz milletimizin deil, insanln dnsel rnlerinin zirvesinde yerini alan evrensel bir kurulutur. Gerei renmenin yolu, uygar dnyada yerimizi salamlatrmann aresi, yalnz ve ancak bir yerden, eitimden geer. Devlet hayatnn omurgas eitime dayanr. Akla dayanan uygar eitim yoksa, hukuk devleti de olmaz. eitli kurumlarn hi biri niversitenin kapsayc evrenselliine sahip deildir. Onun iin insan yetitirme sanatn hibir kurum yapamaz. Bizim, niversitenin anayasal ve bilimsel grevi, memleketin geleceini emniyet iinde tutacak uygar kafalar yetitirmektir. Bunda baarya ulamak, niversitelinin sorumluluk ykn iyi bilmesine ve neleri baarmakla ykml olduunun bilincine ermesiyle mmkndr. Ancak o zaman, memleket ilerinde varacamz kararlarda pay sahibi olmasn istediimiz gen dimalarn duygusal, mistik, artc, oyalayc g ve etkenlerden arnm olarak, gereklere eilebilecek yetenekleri kazanmalar mmkn olur. Henz tam anlam ile dinmemi bir bunalm ama halinin son basamaklarndayz. nanyoruz ki, niversitelerimizin en bata gelen devi anayasann dayand temel ilkeleri, ilmin gereklerini sonuna kadar savunmaktr. Zira, gemiteki derslerle, tecrbelerle, niversitenin gelime aamalarnn rettikleri ile biliriz ki, Devlet kuruluunun salamln ve gcn lkenin bilim

212

kurumlar emniyet altnda tutar. Bizim tarihsel grevimiz vardr; onu hi unutmaynz. Kanun yapcya k tutmak zorundayz. Bu gerek, niversiteyi devletin vazgeilmez bir danma kurulu durumuna getirmitir. Yrtclerin bu gerei benimseme dereceleri, baarlarnn ls olacaktr. leri, uygar lkelerde siyasal toplumlarn her trl yapsn niversiteler ekillendirmitir. Devlet ana dzeninin zledii gelecei niversiteler hazrlar. Bu zellii bakmndan niversiteler btn dnyada uygarln olumasn, yerlemesini, gelimesini salayan ve bylece toplumu ve insanl refah ve mutlulua gtren varlktr. Bizim de, Trk toplumu olarak haysiyetimizle ada uygarlk dzeyine ykselmemiz bu evrensel rne vereceimiz deere baldr. Bunun idraki iinde bulunan niversitelerin retim sorumlular kendilerini yce amalara adam bilim adamlardr. Hal byle iken, itiraf etmek zorundaym ki, bir sreden beri bir yandan niversitelerimiz, btn uyarmalarmza ramen, tehlikeli bir ekilde itibardan drmek, tm niversite rencilerini, evladn hor grmek; te yandan da retim yelerinin ve retim yardmclarnn erdemliliinden kar salamak giriimleri belirmi bulunmaktadr. Buna ramen, son senelerde, bu yolun da kmazl anlalmakta, ulusal kurulularmz tarihsel grevlerini kesiksiz bir ekilde srdrebilmek olanaklarndan ok ey kaybetmemektedir. Sayn retim yeleri, sizler Anayasal durumunuzun, bilim ve akl gcnzn, eitim aracnzn kiiliinize kazandrdklar ile kendi iddiasz dnyanzn sahiplerisiniz. Hi tereddt etmeyiniz ki, milletimiz, btn tarihi boyunca, zaman zaman iine dt glklere ramen, bilim adamlarna gvencini, saygsn yitirmemitir; aksini iddia, iyi niyetten uzak, yersiz geersiz bir tutumdur. Milletimiz, milletlerin btnln ve dinamizmini nasl yitirdiini ok iyi bilir. niversiteler bir itidal unsuru ve denge kayna olma hviyetlerini korumaktadrlar. niversitelerimiz gnmzn dnya koullar ve kendi toplumumuzun gerekleri ve gelecei bakmndan unutulmayacak deerlere itibar etmektedir. Bir noktann gzden uzak tutulmamasnda byk yarar vardr. Milletin niversiteden, her Devlet kuruluundan daha fazlasn, daha iyisini beklemesinin nde gelen sebeplerini, millete yeni hedefler gstermesi, yeni metod ve sistemler ortaya koymas, ulusal kalknmay hzlandrmas, canl tutmas ve zellikle liderleri, dnsel gleri yetitirmesi tekil eder. Bu ilkeler niversiteyi milletinin tabii rehberi, bilim gc kayna durumuna getirmitir. Baknz bunu Atatrk ne ekilde ifade buyurmu: Memleketimizde demokrasi ve Cumhuriyet umdelerinin mutlak ve kati surette tatbiki ve memleketimizin tarihi ilim ve medeniyette layk olduu mertebei refiaya isal hususunda darlfnunumuzun kanaat ve kudreti ilmiyeye mstenit trl ve uurlu fiiliyat ve iradatnn daima en kymetli ve msmir amil olduunu bu vesile ile de tekrar eylerim. Devletin ekonomik, kltrel ve sosyal gelimesine en etkili yardmda bulunma zorunluluunun idraki iinde bulunan niversitemiz, her yl getike, daha nce yaptklarna yenilerini eklemektedir. Bu retim ylnda 15 faklte halinde retime devam edeceiz. niversitemizin hedefi yurt sathna yaylmak, kalknma abasnda sorumluluk paymzn gerektirdiini yerine getirmektir. Diyarbakr Tp Fakltemiz, ilk 42 mezununu geride braktmz retim ylnda verdi; bunu Elaz Veteriner, Adana Ziraat Fakltelerimizin yerlerinde verecekleri mezunlar takip

213

edecektir. Cumhuriyetin 50. ylnda iki yeni Fakltemiz, Di Hekimlii Fakltesi ve Antalya Tp Fakltesi, yeni rencileriyle retime balyor; drt yeni fakltemiz de (Konya Fen, Diyarbakr Fen, Elaz Edebiyat ve Elaz Fen Faklteleri) kurulularn nmzdeki retim ylna kadar tamamlama abasndadrlar. Diyarbakrda, Diclenin bir yakasnda retim devam ederken, br yakasnda da 80.500.000 liralk eitim ve salk sektr binalarnn yapm; Adanada Ziraat retimi srdrlrken fakltemizin krs binalar, konut ve lojmanlar Ceyhan baraj kylarnda ykseliyor. Elazda Anatomi blm ve dekanlk binalar yapmna hzla devam olunuyor. stanbul niversitesi tarafndan kurulmu olan Veteriner Fakltesinin retim sorumluluunu niversitemiz stne almtr. Ankarada ilk kurulan fakltelerimizin eksikleri giderilirken, plana balanm ilerimizi de gerekletirme imkanlarna sahibiz. Eczaclk ve Eitim Fakltemiz binalar ve kapal spor salonu ikmal inaat; Veteriner Fakltesi Farmakoloji, Kimya, Biyokimya ve Radyobiyoloji krsleri ikmal inaatna, Ziraat Fakltemizin Bahe ve Tarla Bitkileri blm, Hayvan Yetitirme ve Bitki Koruma krs yapmna devam olunmaktadr. Ankarann byk semtlerinde yeni yeni kltr tesislerimiz ykseliyor; Cebeci Hastanesi yeni kurululara kavuurken, Morfoloji binas arkasndaki 1200 yatakl retim hastanemiz Yakn Dounun sayl tesislerinden biri olarak ykselmektedir. Yeni Di Hekimlii Fakltemizin yapmna balanm, Rektrlk bromuz da yeni binasna tanmtr. Veteriner Fakltemiz, ilk defa olmak zere hazrlayaca bir deneme iftlii arazisine sahip olacaktr. Mediko-Sosyal Merkezimiz, ok snrl imkanlarna ramen, rencilerimizin sal, muayene ve tedavilerini yaptrmakta, koruyucu tedbirler almaktadr. Henz, yatakl bir renci kliniinin sahibi olamadk; nemli mdahaleleri hastanelerimizde yaptrmaktayz. Sosyal servisimiz, olanaklarmz lsnde, rencilerimizin bo zamanlarn deerlendirmeye ynelmitir. 200 kiilik okuma salonumuz gece gndz aktr. eitli kurulularmzn abalarna ramen, rencilerimizin imkan ve frsat eitsizlikleri bir trl nlenemiyor. Geersiz alkanlklar, mali formaliteler, ucuz veya parasz kitap teminini nlyor. Uzun k gecelerinde ak, scak ktphaneler, spor sahalar, yzme havuzlar, tiyatro ve mzik salonlar, kullanl, ll kantinler bugn de bir hayal olmaktan ileri gidemiyor. Bat niversitelerinin bu bakmlardan mesut rencilerini grdke, artan strabmz da bu hayalleri gerekletirmeye yeterli olamyor. Genel eitimle ilgili olarak, kltrel, sosyal, salk, kredi ve burslarla ilgili istek ve sorunlar stne eilmi olmamza ramen, bugn de pek ok rencinin uygun ve yeterli olmayan artlar iinde okumak zorunda kaldklarn gryoruz. Hepimizin, btn devlet kurulularnn, salam ve itenlikli bir ibirlii anlay iinde vatann geleceine sahip kmas arttr. Btn rejimlerin, sistemlerin dayand asl unsur insan ise, niversiteninki de rencisidir. Messeselerimizin ekil ve usullerinde yaplacak deiiklikler, bu messeselerin hayatiyetini salayan, yrten unsura gereken deeri ve nemi vermee, bunlar mmkn olduu lde iyi artlar iinde yetitirmeye ve yetienleri de kendi sahalarnda altrmaya ynelmelidir. Geride braktmz 214

retim ylnda yeni niversiteler Kanunu yrrle girdi. niversitemiz Trkiye Cumhuriyeti Anayasasndan ald yetki ile Yce Anayasa mahkemesinden niversiteler Kanununda anayasaya aykr bulduu ve aykrlnda tereddde dt hkmlerinin iptalini isteyen bir dava am bulunuyor. niversitemiz 1972-1973 retim ylnda bilgili insan gcn ve aratrcy yetitirme grevine devam etmi; her dildeki yaynlar ile lke ve dnya bilimine yapt katklar srdrmtr. niversitemiz, Atatrk ve Ege niversitelerinin kuruluunda en nemli paya sahip km, Orta Dou Teknik ve bilhassa Hacettepe niversitesinin retim yesi kadrolarn ikmal ve takviye etmitir. Bugne kadar, ou Ege ve Hacettepe niversitelerine ait olmak zere, bu niversitelere 55 Profesr, yani o gnk mevcudumuzun drtte birini gndermi bulunuyoruz. niversitemizde 378 profesr, 252 doent (4 faklte iken tm retim yeleri 30u gemezdi), 1021 asistan, 73 retim grevlisi, 67 uzman, 64 okutman ve yenileriyle birlikte 20.000e yakn rencimiz olacaktr. Geen retim ylnda 1500 mezun verdik. Bu retim ylna 25 yeni profesr, 44 yeni doent ile giriyoruz. Dier taraftan pek deerli retim yelerimizden Prof. Dr. Burhan Kni, Prof. Dr. Mustafa Akda, Do. Dr. lhan mamolu ve retim grevlisi Dr. Cemil Ziya enbay kaybetmek talihsizliine uram bulunuyoruz; aziz hatralar nnde sayg ile eilirim. Geride braktmz retim ylnda Ord. Prof. Dr. evket Aziz Kansu, Ord. Prof. Suut Kemal Yetkin, Prof. Dr. Nusret Karasu, Ord. Prof. Dr. Hilmi Ziya lken, Prof. Dr. zzet Kantemir, Prof. Dr. Sabri Douer, Prof. Dr. Arif Akman ve Prof. Dr. Turgut Yazcolu emeklilikleri yznden fakltelerindeki retim faaliyetlerine son verdiler. Kendi ihtisas alanlarndaki almalar, yayn ve aratrmalar, dekanlk, rektrlkleriyle uzun ve baarl retim yllar sresince, yzlerce genci yetitirmi deerli hocalarmz huzurunuzda kutlar, salk dileklerimle kranlarm sunarm. Son retim ylnda yayn ve aratrma faaliyetlerimiz artm, retim ye ve retim yardmclar yurt iinde ve dnda tertiplenen kongrelere, kollogyumlara, seminer ve sempozyumlara katlmlar, mesleki ibirliini srdrmlerdir. Aratrma enstitlerimiz ve yeleri fakltelerimiz ve Rektrlmz eitli boyutlarda ve her dilde 175 kitap, 45 dergi yaynlanmtr. 90 kitap baskdadr. Rektrlke Dou Karadeniz blgesinde tertiplenen niversite Haftasna 16 retim yesi katlm, konferanslar, paneller, ak oturumlar dzenlenmi, mahalli sorunlar incelenmitir. Cumhuriyetin 50. yln kutlama almalar programna giren bu haftalara, nmzdeki gnlerde Kahramanmara, Antakya, Gaziantep illerinde devam edilecektir. Siyasal Bilgiler Fakltemiz de bir hafta sreli ve 8 retim yesinin katlmasyla Karadeniz illerinde ayr bir hafta dzenlenmitir. Fakltelerimiz Cumhuriyetin 50. yldnm mnasebetiyle ulusal ve uluslararas kongreler tertiplemiler, zel yaynlarda bulunmulardr. Dil ve TarihCorafya Fakltesi Tiyatro Krss Deneme Sahnesi tarafndan Atatrkn Byk Nutku dramatize edilmitir. lk defa yaplan bu deneyi seyretmenizi diliyorum. Basmevimiz, fakltelerin isteklerini byk lde karlamtr. Basmevi en nemli tesislerimizdendir. ok daha verimli sonularn salanmas iin 215

sermayemizi arttrmak, binay bir an nce ina etmek, yeni makineler temin etmek ve bir klie atlyesinin tesisi arttr. niversitemiz cumhuriyetin Anadoludaki ilk niversitedir. nklaplar pekitiren, temelinde vatan gerekleri yatan bir rejimin, bir sistemin katksz eseridir. Trkiyenin itibarn ykselten, Atatrk dncenin, cumhuriyetin her giriimine, her yeniliine damgasn vuran, ana ilkelerle uyumaz grd engelleri gereksiz hale getiren 50.000 mezunun ocadr Ankara niversitesi. niversitelerin nereden balayp, nereye geldiini gstermek ve cumhuriyetimizin 50 ylda saladklarna iki rnek vermek isterim. Hukuk Fakltesi 1923de 301 renciye ve birka retim yesine sahipti. imdi 3350 rencisi var. Ziraat Fakltemiz 1934de 12 mezun vermi, imdi ise 163; o tarihte hi Trk profesr ve doenti yok; bugn retim ye says 79u, mezun says 5000i bulmu. Bu rnekler btn faklteler iin geerlidir. Temel bilimler doktoras yapan ilk Trk bu almasn 1885de, ikincisi 1919da tamamlamtr; bu gnk durumla kyaslaynz. Daha sonraki yllarda ise, rnein1926-28 yllar arasnda ihtisasn yapan iki Veteriner hekim vard. Uzmanlama, btn sahalarda, asl 1930dan sonra kendini gstermektedir. Hep yaptklarmzdan sz ettim; eksiklerimiz de ok. Laboratuvarlar, ktphaneler en son ara, bulu ve yaynlarla zenginletirilmeli; yurt ii, yurt d aratrma imkanlar, yayn olanaklar arttrlmal; inaatmz zor durumlara dlmeyecek ller iine almalyz. Dnya niversiteleri arasndaki bilimsel gcmz yitirmemek iin ok dikkatli ve hazrlkl olmalyz. ada bilim dnyasnn bir yesi, orta olarak, dnya ilmine katkda bulunma gayretlerimizi ok arttrmalyz. Yurt niversiteleri arasndaki seviye eitliinin salanmas lazmdr. Mali zerklik halledilmi deildir; birine eitli kolaylklar tanmak, dierini genel usullere tabi tutmak bir zm yolu deildir. Dnya bilim tarihine byk katklarda bulunmu bir ulusun evlad olarak ok nemli bir eksikliimizin sregeldiini belirtmemiz lazmdr. Trk Bilimler Akademisinden yoksunuz. Daha ne kadar beklenecek, kestiremem.

Sevgili renciler: Her zamanki gibi, imdi de szlerimi sizlere seslenerek bitireceim. Trk Cumhuriyetinin zellii devlet siyasal rejimin dnyaca bilinen kalplarn tesinde topluma yeni bir nefes getiren, ruh veren, mazlum topluluklara bamszlk iinde insan gibi yaama yollarn aan Atatrklk dediimiz bir dnce sistemine dayanmakta oluudur. Atatrk dncenin arlk noktasnda insan, insan haysiyeti, insan haysiyetinin deer stnl vardr. O zamanlar hi kimse Trkn gerekletirdiklerine inanmak istemiyordu; gelecei kucaklayan akl llerinde baka l tanmayan bu g aamas, bu felsefe, aknlk yaratmt. Atatrklk, taklitilie yer vermeme anlamnda bat uygarcldr. Atatrk bat uygarln ama edinmekle Trkn yaradlnda ve yeteneklerinde gizli becerilerin kendini gsterip ortaya kmasn, yaratclk ustaln gstermesini, dncede zerk olmasn gz nnde tutmutur. Ancak, bu sayede kendi kendimizi bulabilmi, bir millet olabilmi, uygar dnyaya katkda bulunabilmiizdir. Atatrk de bilim anlay

216

medeniyet kavramnn da temelini tekil eder; ada medeniyet bilime dayand iin Atatrk tarafndan benimsenmitir. Atatrk zaman zaman, yer yer yitirmi olmann bahtszln Trk Cumhuriyetinin mayasndaki srra ermekle giderebiliriz. Bu srr ancak genlik anda zmek mmkndr. nk, geleceki bir felsefe olan Atatrkln gerekletiricisi olan genlik, aydn genlik, batl dncedeki genlik, Atatrkn: Cesaretimizi takviye ve idame eden, almakta olduklar terbiye ve ilham ile insanlk meziyetinin, vatan muhabbetinin en kymetli timsali olacaklarna inand genliktir. Bilin huzuru ile devlerinizi her an diri, canl tutmanz gerekecektir. nk, zerk niversite, demokratik cumhuriyete dnsel yaama imkan salayan nefestir. Bu zerklik, tpk hukuk devleti gibi, hukukun, hak dncesinin, btn insanlk iin vazgeilmez genel ilkelerin stnlne dayanr. Atatrk dncenin en mkemmel yapt cumhuriyettir. Onun iindir ki, niversite zerkliinde, niversite retim yesinin zgrlnde rencimizin uygarlk teminatn gryoruz. Bamsz dnebilen, eitli dnler arasnda en iyisini seip tercih edebilen, kendi milli toplumunu ada imkanlara kavuturma yollarn arayan aklc niversite rencileri zlemindeyiz. Geleceimizin gvenlii sizdedir. Milletlerinin btnlemesinde byk paya sahip dehalarn, genliine sahip kma ngrrlnn nice rnekleri vardr. Dndnz aklamaktan korkmayn; yeter ki akladnz ey dnce denmeye layk olsun; yeter ki, safsatay ve hurafeyi dnce biimine sokma gafletine dmeyin... Bakalarnn dncelerine saygl olun ve kendi dncelerinizi de bakalarna zorla kabul ettirme yoluna sapmayn. Trkiyemizin iine srklendii bunalmlarn bir nedeni, Atatrk dorultunun gerei kadar tutarl ve kararl bir lde izlenememesidir. Kk darda olan akmlar esasta az veya ok lde bir kapitlasyonu hazrlar. Ona dnmek imkanszdr. niversite insan ve dnce demektir; niversitenin kendi insan gc rencisindedir. niversite kanunsal kuruluu ne olursa olsun rencisinin niteliklerine gre deer tar. Arzulananlarn gereklemesine yalnz niversitenin, niversite retim yesinin, niversite rencisinin abalar ile ulalamaz. Trk Milli Eitiminin en alt dzeyinden balayarak topluma Atatrk dncenin art kotuu ruhu, atei kazandrmak zorundayz. Cumhuriyetin akl tesi giriimlere yer vermesi dnlemez. Toplumu, cumhuriyeti ie yaramaz hale drmek isteyenler olabilir. Cumhuriyet ncesinin, milli devlet ncesinin zlemini veya yabanc bir uygulamann hasretini ekenler grlebilir. Bizim demokrasi ve zgrlk anlaymz, Trkiye Cumhuriyetinin Atatrk ilkelerine gre varolmas zorunluluu ile snrldr. Bu snrlar silahlarn en gls fikir gcmzle sonuna kadar savunacamzdan emin olmanz isterim. Bu sisteme gre yaamak tek kurtulu yolumuzdur. Ne demokrasiyi, ne zgrl, ne de anayasamzda tanmlanan, Atatrk ilkelerine dayanan cumhuriyeti hibir bahaneye feda edemeyiz. Yarn Devlet ynetimi sorumluluunu ykleneceksiniz; bir noktay asla aklnzdan karmayn... Atatrkln ilk art hibir bahane ile hi kimseye, hibir koul altnda en nemsiz gibi grnebilecek tavizi vermemektir. Cumhuriyetin gerektirdii davrantan ayrlmay hogr ile karlamayn; akl

217

kapsn akl dna aralamayn... Bir tek Atatrk var: Vatan kurtaran ve modern Trkiye devletini, ilkeleri dorultusunda kuran Atatrk...

Sevgili renciler: niversiteler geri kalmla, geri gitme heveslerine, sapkln her eidine kar kurulmu bilim kaleleridir. imdi bu kalelerden birinin iindesiniz. Her trl olumsuz kprdan etkisiz klmak zorundasnz. niversiteniz hr dncenin zapt edilmez kalesi olarak kalmaldr. Yalnz, hr dnce beraberinde sorumluluklar da getirir; sorumluluklarn lemeyen kii, hakkn kullanma hakkndan aciz demektir. imdi ailesine katldnz bu ocakta retim yelerimiz ve retim yardmclarmz memleketin kltrel kalknmasna faydal olabilmek iin hibir fedakarlktan kanmayacaklardr; btn bilgi hazinelerini aacanz anahtarlar size vermekle, devlerin en kutsaln ve en zevklisini yerine getirmi olacaklardr. Sizden Atatrk dncenin mihraknda birlik istiyorum; sizden tarihimize, varlmza temel olan bu dnce evresinde btnlk istiyorum. Paralanan aydn aznl, kuaklar aras kinleme ihtimali bu birlie yardmc olamaz. Birlik akl iin geerli tavsiyeleri dinlemekle mmkn olur. Birbirinize gveniniz, yardm ediniz; niversitenizin, kesinlikle, onun da stnde vatannzn, milletinizin onur ve itibarn ykseltmek iin daha imdiden yarlarn en gzeline, mutlulukta sonulanacak birlik yarna balaynz. Sizin bunu baaracanz gvenci iinde hepinize niversitemizin btn retim yelerinin, retim yardmclarnn iten baar ve niversiteyi temsil etmekle onur duyan rektrnn mutluluk dileklerini bildirmekle sevin duymaktaym. Yeni retim yl hepinize iyilik getirsin, baar dolu olsun.

218

1974-1975 RETM YILI AI KONUMASI

Sayn Cumhurbakan:Trenimize onur verdiniz. Ankara niversitesi retim yelerini, retim yardmclarn, rencilerini, tm personelini mutlu kldnz; kranlarm arz ederim.

Ankara niversitesinin 1974-1975 retim yln, retimde, aratrmada, ynetimde ve anayasal bir kurulutan beklenenlerin baarl olmas dileiyle ayorum. u anda Kbrs sorunu uluslararas dzeyde bir tartma konusu halinde bulunmaktadr. niversitemiz ve niversitelerimiz Kbrs sorununda da kendilerini yeni grevlerle kar karya saymaktadrlar. Kbrsta Trk ve insan haklarn korumak, zgrl salamak, insan insan haysiyeti iinde yaatmak ve hukuk dzenini hakim klmak iin giriilmek zorunda kalnan Bar Harekat Milli Birlik ve Beraberlik iinde srdrlm, devletin btn organlar ve Trk Silahl Kuvvetleri kendilerine den tarihi grevi, harekatn amacna ve niteliine titizlikle sadk kalarak stn bir baar ile gerekletirmilerdir. Kbrs bar harekatnn bundan sonraki dnemi de d dnyada zaman zaman kendini gsteren ve kaynan ekonomik veya kk politik karlarda bulan haksz davran veya kararlara ramen, hi phesiz, millete ayn milli birlik ve beraberlik iinde baarya ulatrlacaktr. Kbrs bar harekat nedeniyle Yunanistan ve eitli kurulularnca lke ve ulusumuza yneltilen haksz, iyi niyet d, yalana dayal propaganday etkisiz klmak, dnya kamuoyuna ve uluslararas kurululara Kbrs sorununu, tarihi geliim iindeki gerek ekliyle tantmak amacyla, niversitelerimiz almaya balamlardr. Ankara niversitesinin sorumluluunda yrtlen ve kademeli olarak planlanan bu almada, Kbrs sorunu nce genel izgileriyle, sonra btn ayrntlaryla ele alnacak ve yabanc dillerde bilgiye sunulacaktr. almalarn ilk blm sonulanmtr. Bar harekat srasnda ve sonra, Trk Silahl Kuvvetlerinin tarihi antlarn zarara uramamasnda gsterdii dikkat ve abaya bu frsattan yararlanarak iaret etmek isterim. Antlar yerinde inceledik; 1954deki Lahey Anlamasna ramen, kendisine ait olmayan, inasnda, tarihi geliiminde hibir katks bulunmad ama zorla sahibi kmak istedii manastr, kiliseyi, kale ve atolar beton tabana basan uaksavar toplaryla tahkim etmek, nl bir manastr insan ldrme sanatn ve tekniini reten bir gerilla-komando okulu haline getirmek, ondan sonra sululuk kompleksi iinde ikayeti olmak; asl bunlar barbarlk hareketidir. nsanln ortak kltr mirasndan habersiz, ona saygsz barbarlarn uygulad yntemlerdir. Bunlar 51 sene nce geerli gibi grnrd; uygar dnyann bir yesi olan Trkiye Cumhuriyetinde kesinlikle geersizdir. Darack bir kesimde, tahkim edilmi bu tarihi antlarn zarara uramamas iin Trk Silahl Kuvvetlerinin gsterdii dikkat her trl vgye layktr. Bugn btnyle salam durumda bulunan bu antsal kalntlar, varlklaryla Trk Silahl Kuvvetlerine uygar dnyann teekkrlerini ifade etmektedirler.

219

niversiteler, insan ve evresinin sorunlarn bilimsel aratrma yolu ile inceleyip zm getiren, bylece millet hayatnn geleceine yn veren, dnsel hayatmz etkili gcyle ycelten ve millete kalknmamza nclk eden kurululardr. Ankara niversitesinin niversitelerimiz arasnda ayr bir yeri olduunu belirteyim. Bakentin niversitesi yeni bir an, bir devrimin ilk kurumudur. Kendi yapsn kendi oluturmutur. Hukuk dzeninin stnl, hukukun her yerde eit uyguland, adalet ve yasa gcnn en byk g olduu ilkesine inan ve hele cumhuriyete glge drmeme devinin verildii Hukuk Fakltemiz, Atatrkn eliyle ald. ats altnda bulunduumuz iddiasz ve fakat gelecekleri kucaklayan salaml ile bat uygarl zelliklerini Trk asaletli grn iine yerletirmi olan bu Fakltenin (Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinin) isim babaln yapt. Planl kalknma dneminde sorumluluumuzun anlamn, zellikle, aa, teknolojinin muazzam geliimine ayak uydurmak, ulusumuzu batnn 20. yzyl uluslarnn elde ettii bilim verilerine gre yetitirme zorunluluumuzun imdiki olumlu sonularn, ileri Bat rneklerine gre kurulmasn gerekletirdii bugnk Ziraat ve Veteriner ile kurulularn onlardan ksa bir sre sonra tamamlayan Fen ve Tp Fakltelerimizce borluyuz. Ankara niversitesi Tp Fakltesi g artlar iinde klalarda balatt srekli almalaryla yalnz niversitemizi glendirmekle kalmad, kendi iinden retim yelerini gndermek suretiyle Ankarada bir baka niversiteyi, Hacettepeyi, Diyarbakrda bir ikinci niversiteyi, zmirde ve Antalyada nc ve drdnc Tp Fakltelerini, yani Trk tbbn evrensel ne eritiren ve eritirecek ocaklarn kurulmasn salad. Bu ne byk bir katkdr Bunun yan sra Ziraat Fakltemizin Ege niversitesi Ziraat Fakltesi, ukurova niversitesinin kuruluuna esas olan Adanada nc Ziraat Fakltesi; Veteriner Fakltemizin Elaz ve stanbul niversitesi Veteriner Fakltelerinin, yine yalnz kendi retim yeleriyle retime devam etmesini salad bilim ocaklar byk bir gelime iindedir. Siyasal Bilgiler Fakltemizdi yllar nce bnyemize alarak yapmz glendirdik; yetitirdii genler yurt iinde ve dnda Maliye, ve Dileri Bakanlklarnn ok nemli grevlerini baar ile yrtmektedirler. Her yl gittike artan aydn din adamn, aratrcy yetitiren lahiyat Fakltemiz, dnyann her ynnde zaman iinde byk lde nemini artran eitim konularn bilimin verilerine gre bir retim ve aratrma laboratuvar haline getiren ve kendisinden pedagoji reformunu gerekletirmesini beklediimiz Eitim Fakltemiz, ksa bir sre iinde kuruluunu tamamlayarak yurt dzeyinde sz sahibi olmu Eczaclk Fakltemiz, yksek okuldan Di Hekimlii Fakltesine dnen kuruluumuz ve nihayet Fen ile Dil ve Tarih-Corafya Fakltelerinin Diyarbakrda ve Elazda kurduklar Fen ve Edebiyat Faklteleri, Ankara niversitesinin, cumhuriyetin bu ilk meyvesinin, kendisine zg sorumluluklar karsndaki tutumunun bir ifadesidir. Henz zerk niversite statsne kavumam olan niversiteleri, akademileri ve devletletirilen yksek okullar da besliyoruz. Bu yl, szn ettiim kurulular arasnda bulunan Orta Dou Teknik ve Karadeniz Teknik niversitelerinden baka stanbul, Ege ve Hacettepe niversitelerine, Kara Harp Okuluna, Polis Enstits ve dierlerine grevlendirdiimiz 151 doent ve profesrmz oralarda haftada 611, gnde 122 saat ders okutmaktadr. Bunun

220

anlam renci kontenjanmza buralarda okuyan binlerce gencin ilavesi demektir. Biz bu yardm yapamayacak duruma dtmz anda, bu kurululardan nemli bir ksm zor durumda kalr. Bylesine bir yardmn benzerine, deil Trkiyede (bilerek arz ediyorum), dnyada rastlayamazsnz. Bunlarn yannda Atatrkl bilimsel aratrmalar konu yapan Devrim Tarihi Enstits bizim iimizde, Trk Tarih ve Dil Kurumlar niversitemizin desteindedir. niversitemiz devlet siyasal organlarnn hemen yan banda bir danman, bir yol gstericidir. Bu rol ile devlet ynetimine katl yksek lde olmaktadr. Ulusal sorunlar karsnda niversitemizin duyarl, onun ne kadar yksek bir birleik bilin iinde olduunu gsterir. Karar organlarnn bilim gereklerine uymayan, dinamik objektiflii koruyamayan, modern devlet anlayna uygun dmeyen, Trkiye Cumhuriyeti devletinin temel ilkelerini karlamayan demokratik ve laik hukuk devletini uzaktan-yakndan zedeleyebilecek bir davran iine dtkleri gsterilemez. nk, niversite ynetim ve karar organlarn oluturan bilim adamlar Ankara niversitesinin kendi dnce ocuklardr. niversitemizi niversite yapan bu mimarlardr; o yce kurullara bakanlk etmekle onur duyan rektrleri olarak niversite Ynetim Kuruluna ve senatrlerimize teekkr borluyuz. Zor dnemlerde niversitelerine yapabileceklerinin en ounu, en dorusunu verdiler. renci ynnden ne kadar sevindirici bir oalma karsnda isek, retim yelerimiz bakmndan da zenginlemekteyiz. Geen ders ylnda niversitemiz 80 yeni profesr ve doent kazand. Yeni bilgilerle, daha ileri yntemlerle, olgun pedagojik prensiplerle aramza katlp krslerimize ktlar; her birini hepiniz adna ilersi iin umut dolu duygularla selamlamak benim gerek mutluluum oluyor. Konumamn bu blmnde eitim sorununa deineceim. Bu alanda ciddi, gereki ve srekli bir planlamay zorunlu klan sorunlarla kar karya bulunuyoruz. lkenin sosyo-ekonomik yapsnn gerekli kld yetimi insan gcn dikkate alarak orta retim, mesleki retim ve yksek retim arasndaki ilikileri ve bozulan dengeyi, organik ba yeniden kurmak zorundayz. Mevcut niversitelerimize, yetimi insan gc ihtiyacn karlamak zere yenilerini eklemek zorundayz. Yalnz, yeni niversitelerin hangi retim alanlarnda ve hangi blgelerde kurulaca sorunu, her trl gnlk ve politik endienin stne klarak gereki ve bilimsel llerle zmlenmelidir. Bilgiler dinmeyen gelime iindedir. Teknolojik ilerleme her gn yeni uzmanlklar aryor. Onun iin de niversite sorunu bir lkenin ada uygarlk dzeyinde yer alabilmesi sorunudur. Saylar durmadan artan renciye cevap vermek, niversite ile iliki kurarak yaadmz aa uymak zorunluluunu duyan yetikinlerin isteklerini karlama devi, niversite sorununu bir lkenin yarn sorunu haline getirmitir. niversite sorununun zmlenebilmesi, niversitenin bir yandan st dzeyde bilimsel aratrmalar yrtebilmesi, dier yandan gerekli insan gcn yetitirebilmesi, siyasal iktidar-niversite ibirliinin salanabilmesi ve problemin ciddi bir plan iinde ele alnmasna baldr. niversitenin zerklii, niversitenin bilimsel grevini yerine getirebilmesinin temel artdr. niversite zerklii, niversiteye tannm bir imtiyaz deildir; niversitenin grevlerini yerine getirebilmesi iin zorunlu saylan

221

bir anayasal hukuki statdr. dari zerklik bilimin teminat olduuna gre, niversite zerkliinde idari ve bilimsel zerklik diye bir ayrm yaplamaz. Bu nedenle btn niversitelerimizin (zerk) eitim kurulular haline getirilmesinin srarl takipisiyiz. Siyasal iktidardan ve yasama organndan, Anayasa Mahkemesinin kararn beklemeksizin, niversiteler Kanununda mevcut anayasaya aykr ve zerklik kavram ile badamayan hkmlerin deitirilmesini bekliyoruz. niversiteler olarak, pek yaknda, niversiteler Kanununda ve niversite Personel Kanununda yaplmas gerekli deiiklikleri gsteren bir tasary siyasal iktidara sunacaz. niversite her gn biraz daha devletin istekleri ile kar karyadr.zerk niversite kendi kendine amak, devlet ynetimine u veya bu etki altnda olmayan, bamsz ve objektif, yalnz bilim yararnn gerektirdii gerekleri aklamak zorundadr. Bylece, toplum yaamna kurallar getirecek olan siyasal iktidar memleket iyiliine, insanlk iyiliine i grmede (ad niversite olan) gvenilir bir dayanak, salam bir yardmc bulur. Yatrmlardan sz etmeyeceim; Ankarann her ynnde byk kltr ve salk kurulularmz ykseliyor. Bu sene Ankara iindeki yatrmlarmz 253.327.000 liradr. Kuruluunu tamamlayan ukurova niversitesine 86.450.000 liralk binalarn devrettik. Diyarbakr, Elaz ve Antalyada 250.327.000 liralk yatrmlar gerekletirmeye alyoruz. Cebeci Hastanesi yeni kurululara kavuurken, 1200 yatakl retim Hastahanemiz Yakn Dounun sayl tesislerinden biri olarak ykseliyor. Yeni Di Hekimlii Fakltesi binamzn yapmna devam ediliyor. Son retim ylnda yayn ve aratrma faaliyetlerimiz ok artmtr. ada bilim dnyasnn orta olarak dnya ilmine katkda bulunma gayretlerimizi eitli boyutlarda ve dillerde yaynlanan 188 kitap, 50 dergi ile ortaya koyduk. retim ye ve yardmclar yurt iinde ve yurt dnda tertiplenen kongrelere katlmlar, mesleki ibirliini srdrmlerdir. Her yl getike dnya lsnde bilimsel deere sahip aratrc ve retim yelerimizin says artmakta, eserleri bilim dnyasnn arad deerler arasnda yerlerini almaktadr. Her zaman iki noktay gz nnde tutmanz gerekir: 1- Dnya niversiteleri arasndaki bilimsel gcmz yitirmemek. 2-Yurt niversiteleri arasndaki seviye eitliini salamak arttr. Yeni niversiteler aarken, en ok ikincisine dikkat etmek gerekir; tehlikeye dikkatinizi ekerim. Bir renci 180-200 retim yesine sahip bir faklteden diplomasn alrken ayn alanda yetien ikinci renci de 20 retim yesi olan ikinci fakltenin mezunu oluyor. Bizi, aleyhimize olmak zere Bat niversitelerinden ayran bir eksiklie de henz are bulmu deiliz: 544 profesr ve doentimize karlk, 883 asistanmz vardr. Daha imdiden gelecekteki glklerin nedenlerini hazrlyoruz. Geri braktmz retim ylnda pek deerli retim yelerimizden Prof. Dr. Celal Tarman, Prof. Dr. . Kl Kkten, Do. Dr. Refakat iner, Do. Dr. Ethem Tokmakolunu kaybetmek talihsizliine uradk. Aziz hatralar nnde

222

saygyla eilirim. Bu retim ylnda Prof. Dr. Semiha Tunakan, Prof. Dr. Mahmut Kololu, Prof. Dr. Osman Fazl Berki, Prof. Dr. erif anga, Prof. Dr. Burhanettin ktem emeklilikleri yznden fakltedeki retim faaliyetlerine son verdiler. Kendi ihtisas alanlarndaki almalar, yayn ve aratrmalar ve baarl retim yllar sresince yzlerce genci yetitirmi deerli hocalarmz huzurunuzda kutlar, salk dileklerimle kranlarm sunarm. Yukarda arz ettiimiz yatrmlara, eitli kurulularmzn abalarna ramen, rencilerimizin imkan ve frsat eitliklerini bir trl salayamyoruz. Bu yl da parasz kitap temin edemeyeceiz. Ak-kapal spor sahalarnn, yzme havuzlarnn, tiyatro-mzik salonlarnn, sade-temiz kantinlerin eksikliini bir trl gideremiyoruz. Sayn yetkililerin yasalarmz hakkndaki beyanlar, arz ettiim eksikliklerin nemli bir ksmnn aresi olaca umudu iinde mutluluumuzu arttrmaktadr. Trk ve Bat niversiteleri arasndaki en byk fark, rencilere tahsis edilen sosyal tesisler arasnda, mukayeseye imkan vermeyen, byk boluktur. Bugn rencimizin nemli bir ksm yeterli ve uygun olmayan artlar iinde okumak zorundadr. zellikle belirtmek isterim ki, hepimizin, btn devlet kurulularnn, salam ve itenlikle bir ibirlii halinde vatann geleceini temsil edenlere sahip kmas zorunludur.

Sevgili renciler: niversitemizi oluturan canl deerler sizlersiniz. Sizler gibi, Atatrk kuan oluturduu mkemmel hamurdan vnlecek bir gelecek yaratlacaktr. Unutmaynz, niversite sizindir; bu yaplar, laboratuvarlar, kitaplklar, klinikler sizin z malnzdr. Devlet niversite hizmetlerinin grlebilmesi iin milli savunma ve salk grevi yannda en yksek ilgiyi sizlerin Cumhuriyet aydn olarak yetimeniz uruna harcyor. Bunun iin, sizlerin, niversite bilinci dediimiz bilince varmanz gereklidir. Burada hibir deerin yaramad rakipsiz deer bilimdir. Sizlerden, baka milletler ocuklarnnkinden daha stn yetenekler bekliyoruz. nk, biz Trkiye Cumhuriyetini ina halindeyiz; sizin bu ulusal giriimde paynz yksek olmaldr, lkenin yarn, mutlu ve uygar gelecein umudu olarak siyasal sorunlarla uranzda, her trl siyasal tercihiniz, yalnz, Atatrk ilkeleri izgisinde olabilir. Atatrk ilkeleri ada uygarla devaml bir yneliin ifadesidir. Bu yneli bugn anayasamzda sosyal-demokratik-laik hukuk devleti olarak ifadesini bulmutur. Byle olmad takdirde devletimizi devlet yapan, devletimize kimliini kazandran deerleri yitiririz. Atatrk dncenin hogrs siyasal hayatmzda trl siyasal kurulularn ortaya kmasn salam bulunuyor. Bunlarn ilan ettikleri amalara erimek iin bavurduklar yollarn eritirecei menziller ve bunlara ulama are ve metodlar da Atatrk ilkelerine uygun olmaldr. Dnce dzeyinde tartmay nleyen, kaba kuvvet kullanan anlayn daima kesinlikle karsnda olunuz. Unutmaynz ki, akl, btn yceliine karn, taassubu, kr inan, hurafe ve safsatay ykmak iin kuaklar boyu savamak 223

zorunda kalmtr. Bamsz dnceye sahip olmalsnz. Her fikirde bir gerek pay olabileceini unutmaynz, kat grlere angaje olmaynz. Tartmay, daha iyiyi aramay reddeden direnilere iltifat etmeyin, aksi halde kendi dnce zgrlnz yok etmi olursunuz. niversite size btn dnceleri, sistemleri retecektir. Gelien bilim dnyasnn yeniliklerini izleme ve bunlar sizin ve lkenin yararlanmasna sunma olanaklar hazrlayacaktr. Siz en iyisini seiniz; yalnz dikkat edin ki, bu en iyi devletimizi kurmu, yceltmi, saygn ve onurlu klm bulunan Atatrk devrimleri inancn daha da geerli, daha da yaammza yerleik hale getirebilecek bir en iyi olsun. Atatrk devrimlerini ayrma ve milletimizin zelliini meydana getirenlerini ortadan kaldrma giriimlerinin altnda, Trkiye Cumhuriyeti devletini a d brakmak suikast yatmaktadr. Biz, gemiten ders alan gelecein devletiyiz. Dnya devletlerinin geri kalmlar arasna itilmeye layk olamayz. Yirminci yzyl Trkleri, inandklar uygarlk ilkeleri ile, cumhuriyetin kazandrd irade beraberlii ile, yaadklar blgede etkin ve denge salayaca bir Trkiye yaratmlardr. imdi rencisi olduunuz bu kutsal ocakta, ok deerli, kendilerini size adam retici kadrolarmz ve niversitelerimizin tm olanaklar, akladm amalar iin, yurdun kalknmasna yararl olabilmek iin, btn gleriyle, yannzdadr. Onlarn salam metodlarndan, bilgi hazinelerinden, eksilmeyen bir dikkat ve tam bir uyanklk iinde yararlanmak zorundasnz. Sizleri, niversitede kazanacanz yeni bilgi ve metodlar, idealizm ve enerjilerine e klma yeteneklerine sahip, Atatrk mealesinin aydnlatt yolda gelecei kucaklayan, Trkiyenin geleceini oluturacak 20 bini akn gencimizi, sevgi ile kucaklyorum. retim yelerimize, retim yardmclarmza, rencilerimize niversiteyi temsil etmekle onur duyan rektrnn mutluluk dileklerini duyurmann sevin ve heyecann yayorum. 1974-1975 retim yl hepinize iyilik getirsin, baar dolu olsun.

224

1977-1978 RENM YILI AI KONUMASI

Yarg Organlarnn Sayn Bakanlar, Sayn Rektrler, Cumhurbakanl Sayn Genel Sekreteri, Sayn Konuklar, Sayn Meslektalarm, Sevgili renciler:

Trenimize onur verdiniz; Ankara niversitesi retim yelerini, retim yardmclarm, rencilerini ve personelini mutlu kldnz; kranlarm kabul buyurun. Bugn hepimiz, bilgi, yetime ve grg olanaklarmz birbirinden farkl da olsa, renme-retme ve bu imknla milletimize ve insanla en ok yararl olma bilinci iinde ortak bir sorumlulukla burada toplanm bulunuyoruz. retim yeleri meslektalarm, sizler yksek retimi-eitimi, sanatlarn en zorunu, yatrmlarn en uzun vadelisini, yani Trk toplumunun geleceine yn vermeyi, kalknma ve ykselmenin tek unsuru olan yksek seviyeli beyin gcn yetitirmeyi ve ayn zamanda aratrclk yetenekleriniz ile Dnya bilimine katkda bulunmay ama edinen bilimin temsilcilerisiniz. Dnsel gcnzn etkin stnln hakim klmada rakipsiz kaynaa, eitim aralarna sahipsiniz. Eitim ve aratrmada sahibi olduunuz salam metod, rencilerimizi, modern bilim verilerine gre yetitirme olanaklarn salamaktadr. Son byk sava beklenenin ok stnde bir a deiimini beraberinde getirdi. Bu yalnz bizi deil, btn dnya niversitelerini ve devletleri byk ihtiyalar ve hizmetler karsnda brakt. Bu hzl aa ayak uydurma arzu ve abamz ancak eitimin, bu gl aracn, Atatrk dncenin yerinden oynatlamaz temel talarndan biri olan bilimin stnl ilkesini, insanda snrsz olan beyin gcne dayandrmaktaki baarsna baldr. niversitemiz ok gl bir retici ve aratrc potansiyele sahiptir. Bu g, Ankara iinde ve dnda drt niversitemizin kuruluunu ve gelimesini salam, bazlarnn da retim kadrolarnn oluturulmasna byk katkda bulunmutur. Kadrolarmz lkenin kalknmasna, dnya bilimine nemli katklarda bulunan bilim adamlarmz oluturmaktadr. Eitim ve retimi, aratrcl ve byk bir kesimi de kamu hizmetini (l grevi) bir arada yrten retim yelerimiz, lkeye yaylmakta olan niversitelerimizi kalkndrmaktadr. Gnmzde niversitemiz nemli bilim dallarnda dnya bilimine yetime abasn tamamlam ve baz dallarda yetikin bilim adamlarmz onlarn eksikliklerini doldurma durumuna gelmilerdir. Dnyaca aranan bilim adamlarmzn says tahminin stndedir. Bu gl kadronun niversiter retimi yurt dzeyine yayma abasn, amaca daha uygun, gereki ve hakllk lleri iinde gelitirmeli ve programlatrmalyz. Bunun amac, u hayati konuda baarya ulamay salamaktr: a) Daha ok renci yetitirmek; b) Yetimi insan gc an kapatmay ve yetieni yetitii dalda grevlendirmek; c) Blgeler arasndaki fark gidermek.

225

Hzla artan nfus, sanayileme atlmlar, ehirlere g, byk kylerin kentlemesi ve zellikle ekonomik ve sosyal gelimelerin kazand boyutlar, yksek renim ihtiya ve arzusunu duyan prl prl genlerimizin de saysn byk lde artrm olmasna ramen, bunlarn ancak ok snrl bir blmne yksek renim olanan salayabiliyoruz. Yeni alan niversiteler de bu ihtiyac karlayacak bir dzeye erimekten ok uzaktr. Yeni niversitelerin almas, yksek retim planlamas iinde yetimi insan gc ihtiyacnn ve istihdam olanaklarnn birbirine paralel klnmas gerei iinde, Devlet Plnlama Tekilt ve niversitelerin yetkili organlarnn ibirlii ile gerekletirilmelidir. Bu, corafya blgelerinin zellii, nfus yaylm, ulam imknlar gz nnde tutularak karara balanmaldr. Baz blgelerde fakltelerin bir merkezde toplanmas yerine, blgeye datlmas da dnlebilir. Siyasal pein hkmle, blgesine ok yardm etme arzusu ile ve niversitelerin haberi olmakszn niversite almamaldr. Mstakil faklteler amay da denemeliyiz. niversite almadan nce retim yesi ihtiyac hesaplanmal, hazrlklar tamamlanrken yatrm balamaldr. Aksi takdirde, milyonlarn yatrld byk yaplar bo brakmak durumunda kalabiliriz. Hangi dalda retim yesi bulunursa o dal ama arzusu, istihdam sorunlarnn kayna olur. niversiteler, genel niversite anlaynn dnda, lkenin toplumsal yapsnn koullarna gre kurulmaldr. Kanmzca asl sorun ilk ve orta retimde vakit geirmeden yaplacak retim reformu ile zmlenme yoluna getirilebilir. niversite bu retim zincirinin son halkasn temsil etmekle, hepsinin bir btn oluturduunu belirtmi oluyorum. Paralel retim ve gece retiminin yaplmas hakkndaki hazrlklarn karara balanmas, yeni niversitelerimize alnmakta olan renci saysndan kat kat fazla olabilir. Ankara niversitesi cumhuriyetin ilk niversitesi olarak, daha nceki kurulular potasnda eriterek, bilgi ve tecrbesine ekledii yaratma gcnden tam zamannda yararlanmtr. Mazidekilere baknca deiik, ou kendine zg sorunlarla dolu bir ada yasyoruz. Bunlarn zm yollan, lkenin bilim gcn temsil eden niversitelerin rehberliinde aranmaldr. lke, gerei yalnz akl ve eitim yolu ile bulan niversiteden ok ey beklemektedir. Yalnz bilimin yaygn bir bar lks iinde gelieceini unutmamak gerekir. Zafer ve baarlar kendisini izleyecek bar salad lde yceleir. niversitenin yasal ve bilimsel grevi, lkenin geleceini gven iinde tutacak uygar genler yetitirmektir. niversite bu grevini anayasann dayand temel ilkeleri, bilimin verilerini sonuna kadar savunmakla gerekletirir. Yalnz milletimizin deil, insanln dnsel rnlerinin doruunda yerini alan niversiteler uygar lkelerde siyasal toplumlarn her trl yapsn olutururlar. Bylece, Devlet ana dzeninin zledii gelecek hazrlanr; uygarln olumas, yerlemesi salanr; toplumu ve insan mutlulua gtrr. Onun iin niversitenin onurunu, koullar ne olursa olsun, her eyin stnde tutmak her niversitelinin bilim ve grev haysiyetinin esasn tekil etmelidir. Trk toplumu olarak ykselmemiz, niversiteye, bu evrensel rne vereceimiz deere baldr. nk millet niversitesinden, her devlet kuruluundan olduundan daha ounu, daha iyisini beklemekte ve bunun nedenlerini de millete yeni hedefler gstermesine, yeni metod 226

ve sistemler ortaya koymasna, ulusal kalknmay hzlandrmasna, canl tutmasna; zlemini duyduu liderleri, dnrleri yetitirmesine balamaktadr. Skntsn ne kadar ok ekersek ekelim, bu ilkeler var olduu srece niversite milletinin en doal rehberi, bilim gc kayna olma niteliini yitirmeyecektir. u anda bu niversitelerden birinin mensuplarna ve onun konuklarna bu lde hitap edebilmenin onur verici gururunu yayorum. niversiteler, sosyal ve ekonomik zorluklar, sorunlar nedeni ile ortaya kmas muhtemel siyasal istikrarszln toplumda ortaya koyduu huzursuzluk dnemlerinde, bir itidal unsuru ve denge kayna olma kimliini korumaldr. niversitelerimiz, bugne kadar olduundan daha etkili ve daha yaygn ller iinde eitimimizin sorunlarna eilmek zorundadr. Bir Eitim Fakltesine sahip tek niversite oluumuz, yaklamlarmza duyulan ihtiyac hzla arttrmaktadr. Gerekletirilmesi her trl siyasal endie ve dncenin stnde kalnmasna bal olan eitim reformunun, Eitim Fakltemizin rehberliinde hazrlanmas zorunluluunu bir kez daha savunuyorum. Nfus patlamasna paralel bir eitim planlamas yaplamad veya uygulanamad srece, her yedi ylda, yedi milyon ocua okul salama sorunu hangi ller iinde zmlenebilir? Eitimi, kltr asndan, her kademede ilgilendiren nemli sorunlardan biri, birbirinden ok farkl yeteneklere, beceri ve grgye sahip insanlar, zgrlk ortam iinde birletirebilme sanatdr. Baka lkelerde grld gibi, teknoloji ve sanayilemedeki hzl gelime lkemizde de kltr deerlerinde br dalmaya, ztlamaya ve atmaya neden oldu. Burada kuaklan birlie, yani, ulusal deerlerde birlik yaratma amacna, ancak, eitim ulatrabilir. Eitimimizin kalknma ve sanayilemenin esasn tekil eden "nsan gc niteliklerini" kazandracak ynde gelitirilmesi zorunluluu, her zamankinden daha ar ve gncel bir sorun haline gelmi olmasna ramen, ihmal edilmektedir. Yeni kurulmakta olan messeselerin nemli bir kesimi bu gerekle ztlamakta, ihtiyalarla atmakta, planszla rnek duruma dmektedir. Olumsuz karar ve uygulamalara orta retimin yalnz niversiteye renci yetitirmeye ynelik olarak dzenlenmesi de eklenince, sorunlarn zm imkansz bir hal almaktadr. Eitimci hakldr; bugn niversite ile orta retim arasndaki ilikilerde dengesizlik, eitim sistemimizin en ar sorununu tekil etmektedir. Bunlar zmek ve bizleri izleyecek kuaklan ar patlamalardan korumak, kuamzn grevidir. Bu yl Eitim Fakltemize bal olarak, eitimin yerel, ulusal ve evrensel boyutlaryla aratrlmas amacyla bir "Eitim Aratrmalar Merkezi" kurulmu olmas, olumlu giriimlerden biridir. Yeni bir an, yeni bir dnya grnn bakentte ilk temsilcisi olan niversitemiz, btn zorlamalara ramen, lkemizin planl kalknma abasndaki sorumluluunun bilinci iinde, bilgili insan gcn, aydn, dnr, aratrcy yetitirme ve bu yolla devletin ekonomik, kltrel, ve sosyal kalknmasna katkda bulunma grevini, daha nce yaptklarna yenilerini eklemek sureti ile, srdrmtr. niversitemizin, retimi ve niversiter zihniyeti yurt dzeyinde yayma amac byk boyutlara erimi, hatta, baz ynleri ile asl kayna zedeleyici bir duruma girme eilimine ynelmitir. Sabrnz tketmemek art ile, baz rakamlar sunmak istiyorum: Biz haftann be gnnde retim yapabiliyoruz: niversitemizin retim yeleri gnde 220 saat Ankara niversitesi dndaki eitli 227

retim kurulularnda ders vermektedirler. Bu, haftada 1100 saat, bir smestrde 12,200 saat ediyor. Bir retim yl 140 i gn ettiine gre, niversitemiz retim yelerinin 175 ignnde dier retim kurulularnda (Diyarbakr, Elz, Malatya, Konya, Adana. Trabzon, zmir, stanbul) ders verdikleri ortaya kar. Bu byk bir katkdr. Bu kadarn hibir niversitemiz baaracak durumda deildir. Fakat dikkat buyurunuz, giderilmesi g bir tehlikeyi de beraberinde getirmi olabilir. Meslektalarm, kendi niversitelerindeki retimi, aratrma ve yaynlarn, bir kesimde de kamu grevini, bu ek grevlere paralel klma zorunluluuna glge drmeden yrtme baarsn gsterebilmektedirler. niversitenin itibarn, kuvvetli retim yeleri ve yaynlar her lkede aranan aratrclar salar. Dnya niversiteleri arasndaki yerimizi koruyabilmek iin, buna birinci derecede nem vermek zorundayz. En byk hizmeti 4828 saat ile Frat niversitesine (Elaz); 5084 saat ile Ankara iktisadi ve Ticari limler Akademisi ve Ankara Devlet Mhendislik ve Mimarlk Akademisine; 2250 saat ile Diyarbakr niversitesine; 1590 saat ile stanbul niversitesi Veteriner Fakltesine; 1392 saat ile Hacettepe niversitesine yapyoruz. Bu dersleri, rnein Frat niversitesi'nde 39, Seluk niversitesinde (Konya) 25, Diyarbakr niversitesinde 19; Hacettepe niversitesinde 18; Ankara ktisadi ve Ticari ilimler Akademisi ve Ankara Devlet Mhendislik ve Mimarlk Akademisi'nde 44, nn niversitesinde 10 retim yesi vermektedir. Batnn hibir niversitesinde bunun benzerini bulamazsnz. Bunun bizim koullarmza uygunluk derecesi de tartmaya ak olmakla beraber, u anda, zellikle, Ankara dndaki Dou niversitelerini de baka trl bir yolla yaatmak mmkn olamamaktadr. En byk abay retim yesi yetitirmede gstermeliyiz; nk, bu uygulama ile niversite bir evrensel kurulu durumuna ulaamaz. Bu kurululara en ok yardm 50 retim yesi ile Fen; 45 ile Dil ve TarihCorafya; 41 ile Veteriner; 28 ile Siyasal Bilgiler; 26 ile Hukuk; 19 ile Tp Fakltesi yapmaktadr. Lisans ve lisans st 23.455 rencimiz var. Bu retim ylnda 4135 yeni renci aldk. 698 retim yesine karlk (409 Profesr ve 289 Doent) 1103 asistanmz var. niversitelerin geleceini asistanlar oluturur. Bu bakmdan asistanlarn artmas, sistemin salkl ilemesini ve retim yesi ann kapatlmasn salar. Bu retim ylna 34 yeni profesr, 57 yeni doent ve 213 yeni asistan ile giriyoruz. 1976-1977 retim ylnda 592 mezun verdik; Ekim snavlar, henz, sonulanmad. Bu retim ylnda pek deerli retim yelerimizden Prof. Dr. Niyazi Sezen, Prof. Dr. Mecit aatay, Prof. Dr. Reat Aktan, Prof. Dr. Seha L. Meray, Prof. Dr. Demir Ali Uur ve Prof. Dr. Talat Konuk' kaybetmek talihsizliine uram bulunuyoruz. Aziz anlar nnde sayg ile eilirim. Geride braktmz retim ylnda 11 retim yemiz, Prof. Dr. Afet nan, Prof. Dr. Saadet aatay, Prof. Dr. Mebrure Tosun, Prof. Dr. Hamit Dereli, Prof. D. Fahir Armaolu, Prof. Dr. Sami Grn, Prof. Dr. Muzaffer Erman, Prof. Dr. Hasan Bakaya, Prof. Dr. Sedat Kansu, Prof. Dr. Cemil algner, Do. Dr. Mukbil zyrk, emeklilikleri yznden retim faaliyetlerine son verdiler. Kendi uzmanlk alanlarndaki almalar, aratrma ve yaynlar ve baarl retim yllan sresince, yzlerce genci yetitirmi deerli hocalarmz huzurunuzda kutlar, salk dileklerimi, kranlarm sunarm.

228

Son retim ylnda yaynlarmz artm, her dilde ve eitli boyutlarda 194 kitap, 17 dergi yaynlanmtr. 40 kitap ve 12 dergi baslmaktadr. niversitemiz, bu durumu ile, lkemizde en ok bilimsel yayn yapan kurulularmzn banda gelmektedir. Yazarnn kendisi veya yurt iinde ve dnda baka kurulular tarafndan bastrlan yaptlar bunlarn dndadr. Son retim ylnda, fakltelerimizin nemli bir blm, eitli bilim kurulular ile ortaklaa seminer, kollogyum, sempozyum ve kongreler tertiplemiler, yurt ii ve dndaki meslektalar ile mesleki ibirliini srdrmlerdir. Yaam Boyu Eitim konulu Dnya Eitim Konferansn Eitim Fakltemiz dzenlemi ve baar ile sonulandrmtr. Fakltelerimiz ve yksek okullarmz ilgili Devlet kurulular ile bilimsel ve uygulamal ibirliini srdrmler, Ziraat ve Veteriner Fakltelerimiz halka ak almalar, uygulamalar ve yeni bulular hakknda olumlu rnekler vermilerdir. retim yelerimizin nemli bir ksm TBTAK tarafndan desteklenen projeler stndeki almalarn srdrmektedirler. retim yelerimizin, retim yardmclarnn, bir tarih ve arkeoloji alan olan yurdumuzun her ynnde yaptklar aratrmalar ve kazlar Anadolu'nun Dnya Medeniyeti tarihine yapt katklar, yerli (Anadolulu) kltrn batya etkisini ve yayln artan bir lde gn na karmaktadr. Fakltelerimiz bnyelerine gre da, halka, kamu ve zel sektre ak olmal, aralarnda salanan ibirliini bugn eritikleri seviyenin stne karmaldrlar. Bugnk seviye yetersizdir. Yabanc niversiteler ile bilimsel ilikileri imdi olduundan daha ileriye gtrmek zorundayz. Bu, batnn bilimsel aratrmalarn izlememizi ve ada gelimelere ayak uydurmamz kolaylatrr. En azndan, Bat niversitelerinde ders ve konferans vermek, aratrma yapmak zere davet olunan retim yelerimiz kadar, uzman meslektalarmzdan da yurdumuzda yararlanmak olanaklarna sahip kmalyz. Snrl da olsa, retim yelerimizin Batnn nl niversitelerinde aranmas, onlarn aratrma, bilgi ve tecrbelerinden yararlanma arzusu niversitemiz iin ok olumlu bir aamadr. Bu uygulamada Dnya niversiteleri arasnda ciddi ibirlii vardr. Yalnz, bu ibirlii gl bilginlere sahip olunduu srece geliir ve etkisini artrr. leri lkelerde bilimsel yaynlar artc bir zenginlie eriti. lkemize en az ithal edilen ara bilimsel yaynlardr. Bilimde rekabet ve yararlanma, ancak, bu yaynlara sahip olmakla gerekleir. En yeni neriyatn izlenmesi mmkn olmayan bir niversite gelimemeye mahkumdur. Bugn dahi, kitabn yatrmdan, kamulatrmadan daha az nemi olduuna inananlarmz vardr. Kamu grevinin grlmesinde, tabiat gerei, en yksek payn sahibi Tp Fakltemizde bu retim ylnda 46.200 hasta yatmak suretiyle, 304.000 hasta da ayakta tedavi edilmitir. Yatak saymz 2240dr; yaplan ameliyat says 14.000dir. Tahlil, rntgen gibi salk hizmetlerimizin says 1.010.671dir. 1977-1978 retim ylnda, Antalya Tp Fakltemiz retimine Antalya'da devam edecektir. Bu yl niversitemize bal "evre Sorunlar Aratrma Enstits" kuruldu. evre ile canllarn karlkl etkisinden doan sorunlar bilimsel olarak saptamak ve

229

zm yntemlerini gelitirmek iin kurulan Enstit, lkemizde nemini gn getike artran bir boluu doldurmay amalamaktadr. Veteriner Fakltemizin yllar boyu skntsn ektii "Eitim, Aratrma ve Uygulama iftlii" hizmete girmenin eiindedir. Ankara-Kzlcahamam yolu stndeki iftliin yz lm 1.921.750 m2dir. iftlikte 1000 st ve besi sr, 500 koyun-kei ve dier hayvanlarla 20.000 tavuk yetitirilecektir. Bu yl yatrmmz 13.000.000 civarnda idi. Be yla datlm yatrm projesi 1981 ylnda 162.000.000 liralk yatrmla tamamlanm olacaktr. Ayn sknty paylaan Ziraat Fakltemiz de, "Uygulama ve Aratrma iftlii" iin 5250 dekar araziyi kamulatrarak, bir Ziraat Fakltesi iin eksiklii dnlemeyecek bir sorunu da zme balamtr. Dekan arkadalarmn, bir Ziraat Fakltesi iin rnek bir iftlik gelitireceklerine eminim. Bununla beraber, fakltelerimizdeki Aratrma Enstitlerinin hem says az, hem de lkeye yaygnl yetersizdir. lkemiz eitli ynleri ile, gerei kadar aratrlmam bir alandr. Aratrma Enstitlerine mal olanaklarn salanmasndaki glkler henz giderilememitir. lkemizde arazide ve arivlerde aratrma yapmak iin bavuran eitli bilim dallarna mensup yabanc uzmanlarn says, bu ii gren uzmanlarmzn saysna yaklamtr. Bu, aratrclarmz bekleyen grevin nemini belirtmektedir. niversitemizin giriimi ile, aratrclarn toplanaca bir Trk Bilimler Akademisinin kurulu yasasnn hazrlanmasn bir kez daha neriyorum. Uygar, ileri lkelerin hepsinde "Bilim Akademileri" vardr ve bilginlerimizin bir blm, bunlarn yeleridir. Bilim akademilerinin siyasal iktidarlarn tercih ve arzularna gre kurulmasndaki sakncalar izlemek durumunda olan niversitelerimizin kararlarnda gecikmemeleri gerekir. Yatrmlarmzdan ksaca sz edeceim. Diyarbakr'da, Elz'da, Ankara'nn her ynnde bek bek kltr ve salk kurulularmz ykseliyor. Bir niversitede aratrmalar iin ayrlan denek, yatrmlara ayrlann yarsna erimemi ise, o niversite bilim ve aratrma gcnden ve bunun sonucu olarak itibarndan ok kaybetmi saylr. niversiteleri bu tehlikeli duruma drmemek zorundayz. 1976 yl inaat programnda 124.361.000 liralk yatrm gerekletirilmitir. Tp Fakltemizin yatrmlar bunun dndadr. 1977 yl yatrmlarnn (230.112.460 TL.) byk blm Diyarbakr niversitesi (92.626.660) ve Elz Veteriner Fakltesi yatrmlarna (49.397.000), geri kalan (88.088.800) niversitemiz yatrmlarna aittir. Bundan sonra, bu iki niversitemizin inaatn yrtme sorumluluunu srdrmemiz imkansz hale gelmitir. 1977 ylnda fakltelere ait 33 ihalemiz olmutur, inaat dairemizin snrl teknik eleman kadrosuna ramen, yatrm programmz gerekletirilmektedir. Szlemeli teknik personel altrma olanaklarnn salanmas, bundan sonraki almalarmz iin zaruri bir durum arz etmitir. niversitemiz, deiik ekillerde ve ehrin iinde dank durumda kurulmu fakltelerden, enstit ve yksek okullardan olumutur. Bu durum ayn ve benzer tesislerin fakltelerde tekrar etmesine, maliyetin artmasna, kurulular

230

arasnda ibirliini gletirmeye neden olmutur. Bunun in, niversitemiz merkez bir ktphane, bir spor-konser-tiyatro salonu yerine, bunlardan birini her faklteye veya 1-2 faklte iin ina etmek zorunda braklmaktadr. Konya yolu stndeki arsamzn iadesi hususunda vardmz anlamay bir protokolle saptadk. Buraya projeleri hazrlanm olan Mediko-Sosyal tesislerimiz, merkez ktphane, spor tesisleri, tiyatro-konser salonu, basmevi, ve sosyal tesisler ina edilecektir. Projedeki yeri boaltlan basmevinin inaasna baland. Buradaki sosyal faaliyetler ve ekonomik kolaylklar retim yelerini, retim yardmclarn, renci ve personeli bir araya getirecektir. Senatomuz, Rektrle bal 'Temel Fen Bilimleri Yksek Okulu" ve "Yabanc Diller Okulu" almasn karara balad. Kadro tasars Bakanla sunuldu. lkenin ihtiya duyduu yeni yksek okullar amay programlatrmalyz. Ayrca, niversitemizin yeni fakltelere de ihtiyac vardr; gl potansiyelimizden Mhendislik, Gzel Sanatlar, ktisat, letme Fakltelerimizi kurmas beklenir. mar ve skan Bakanl Metropoliten Planlama Dairesi Bakanlnca hazrlanan planda, Etimesgut gneyinde, ehre 20 km. mesafede 500 hektarlk bir alan ayrlmtr. Bu, ehr iinde skk durumdaki fakltelerimizi rahatlatacak, genilemelerini ve zellikle kurmay dndmz yeni fakltelere imkn salam olacaktr. abalarmza ramen, eitli nedenlerle, rencilerimizin imkn ve frsat eitliklerini salayamyoruz. cretsiz kitap temini sorunu bir zme balanamamtr. Kantinlerin eksiklerini bir trl gideremiyoruz; bunda, ondan en ok yararlanacak genlerimizin de olumsuz pay vardr. Bat niversiteleri ile bizimkiler arasndaki en byk fark, rencilere tahsis edilen sosyal tesisler arasnda, kyaslamaya imkn vermeyen, byk boluktur. rencilerimizin bir ksm yeterli ve uygun olmayan koullarda renimlerini srdrmek zorunda braklmlardr. Yurt ve yatak ihtiyac had safhada iken, gruplara gre parsellenmi, blnm yurtlarda yataklar sahipsiz ve botur. Elini devlet otoritesine am, sahibini beklemektedir. Hepimizin, btn Devlet kurulularnn ibirlii ile yurtlar birer l yatrm durumuna dnmekten kurtarmalyz. Bu kararl tutum, ayn zamanda, vatann geleceini temsil edenlere sahip kma zorunluluunun da gereidir. rencilerimizin bo zamanlarn deerlendirmede, sportif ve kltrel faaliyetlerinde etkisini srdren mali imkanszlklarn yannda, genlik arasndaki bunalmn etkisini de unutmamak gerekir. Mediko-Sosyal merkezimizin renciler iin yatakl bir klinie ve ehrin uygun bir yerinde renci hastanesine ihtiyac vardr. Bu retim ylnda rencilerimize retim-renim ve sosyal-ekonomik ynden ne kadar ok yardm etmek imkn varsa o kadarn yapacaz.

Sevgili renciler: Szlerimi sizlere seslenerek balayacam. Bugne skntl dnemlerden geliyoruz. Zararn en ok grdnz gnlerin olaylarn karanlndan huzur-skun dnemine girmek istiyoruz. Bu szleri sylerken hep getiimiz retim yln 231

dnyorum. Hocalarnz, yalnz sizler iin, retim yln, yaz-tatil aylarnda grevleri banda kalarak tamamladlar. Snavlar yaptk, mezunlar da verdik. Ama, rencilerimizden nemli bir blmnn renimlerine devam edememek zorunda brakmadan, retimin sk sk kesilmi olmas baar orann azaltm, nitelii olumsuz ynde etkilemi, bizleri ciddi kayglara sevk etmitir. Dnya niversitelerinde de olaylar oldu, fakat hibirinde bir renci, tarafsz veya kar grn mensubu da olsa, dier grup tarafndan renimine devam ettirilmemek zorunda braklmad. Memnuniyetsizliimin kayna burada dmldr. Genlik olaylarndan, lkemizin, niversitelerimizin iine dt bunalmn yaygn etkisinden, her kesimi kapsam iine aldndan sz ederken, genlerimizin 19771978 retim yln olumlu bir ortamda yaamalarn, rencilik grevlerine, sorumluluklarna ilikin ciddi tutumlarn srdreceklerini mit ediyorum. rencilerimizin birbirlerini, akllar, bilgileri ile ikna etmelerini, hogr ile karlamalarn istemek hakkmdr. Karde kavgalarn, blnmln amansz mcadelelerini yanstan tarihin kara blmlerini tekrarlatmak isteyenlere seyirci kalnamayacan duyurmak grevimdir. Bu retim yl iin mit verici bir gelimeyi memnunlukla izliyoruz. Gvenlik kuvvetlerimizin, yetkili ve sorumlularnn, olay karanlarn, su ileyenlerin, tahrik ve tevikilerinin siyasal ballklarna, ideolojik saplantlarna baklmakszn, yasalarn eit ve tarafszlk iinde uygulanaca, farkl bir ilemin sz konusu olamayaca hakkndaki beyanlar ve bunu dorulayan baz giriimler, 19771978 retim ylna girerken mitlerimizin parlamasna neden oldu. Bu tutum ve kurulular arasndaki gereki ibirlii, tehlikeli gelimeleri etkisiz duruma dntrebilecek en etkin gtr. Buna ramen, 1977-78 retim ylnn beraberinde neleri getirebileceini gemiin nda, phe ve endie ile izliyor, tasadan alamyoruz. Bir noktada anlamanz, birlemenizi istiyorum; imdi onu aklamaya alacam: Atatrk, Trk Devrimi ve Atatrk ilkeleri btnlemi, birbirlerinin anlamlarm tamamlayan kavramdr. Milleti millet yapm, vatan btnletirmi kavramlar toplam. Ord. Prof. Dr. E. Ziya Karal, Atatrk'n bu devrimini, kaderimizi tayin eden bu ahlan, ilk dnya savann sonunda, her eyin yitirildiinin en ar, en insafsz ller iinde tescil edildii Mondros Antlamasn izleyen gnlerde, lkenin her ynnde parlayan bamszlk dncesinin ekillenmesi ile balatmaktadr. Bu kavramlar 20 yllk bir sreye (1918-1938) smaktadr; bu dnem, dnya tarihinin son yzyllarnda hibir ulusa nasip olmam bir dehaya milletimizin sahip olduu ksack bir dnemdir. Bu ulusal ayaklanma, dnya tarihinde bu lde eine rastlanmayan en ksa sre iinde uluslararas bir nitelie brnd. Darda inanmayanlar, alayc gzlerle bakan gller, ite herkesin gven ve cesaretini krmaya alyordu. Atatrk, sahibi kt lkeyi yle tasvir ediyordu: zmir'den Erzurum'a kadar, Karadeniz ve Suriye alanlarn grm olanlar ok kolaylkla renebilirler ki, memleketimiz batan aa harabe halindedir, insanlarn yaayabilecei bir tek kente malik deiliz. Kyler erden-pten, 232

samandan yaplm bir takm yerlerdir, insanlarn yaayamayaca yerlerdir. Yolumuz yoktur. Tekrar ediyorum ehir denecek bir tek ehrimiz yoktur. stelik de ulus cahildir, fakirdir, sefildir".

Sevgili renciler: Trk devrimi, ayn zamanda, bu durumu deitirmek iin yapld. Buradaki baar ile Trk nklab Dnya tarihinin devrimleri arasnda sekin yerini ald. te, Atatrk ilkeleri bu devrimin rnleridir. Bu rnlerin doruunda, dnm noktasnn tam banda "Trkiye Cumhuriyeti Devleti" vardr. Yeni Trk Devleti, Trk milletinin kendisi iin, kendi (Trk) adiyle kurup iln ettii ilk devlettir, Bunun anlam stnde dikkatle durmanz istiyorum. Atatrk, stne titrediiniz ulusal egemenlik kavramn Cumhuriyetilik ile beraber getirdi. Cumhuriyeti bu anlaya gre kuran ve yaatan gc zayf drmeye cesaret edenlerin, Trkiye Cumhuriyeti devletini ad brakmak suikastn tasarlayanlarn aramzda yeri olmayacaktr. Prof. E. Z. Karal, ok hakl olarak, Atatrk Milliyetilii'nin, Trkiye'nin siyasal, sosyal ve kltr yaamnda yeni bir ilke olduu inancndadr. Bilindii gibi, milliyetilik bilinci Trkler slmiyeti kabul ettikten sonra, dinsel evrensellik iinde biim deitirmi, uyumutur. Kendimize "Muhammed mmeti", "Osmanl Milleti" derdik. Atatrk milliyetilii ulusal birlii, btnl salamay, ulusun yapc ve yaratc gcn gelitirmeyi ve Trk ulusunun insanlk ailesinin eit hakka sahip onurlu bir yesi olduunu kabul ettirmeyi benimsemitir. Bu bakmdan, Atatrk Milliyetilii, k ynnden, ideolojik deil tarihsel bir anlam tar; onun kendisine zg ikinci zellii de kltrel karakterinde ortaya kar. Atatrk milliyetilii oaltc, birletirici bir kltr milliyetilii anlaydr. Blc, azaltc, nifak tohumlan ekici bir anlaya kardr. Snf diktatrl tesisine ynelen doktrinlerle, Atatrk'n aklc, insanc, bilimsel nitelikler tanyan ve ynetimi ulus egemenliine dayandran gr arasnda kesin ayrlklar vardr. Sultan Abdlaziz'in padiahlnda 1863-1864 yl btesinin gider blmnde Kabe rts, Hicaz ve Yemen iin 8.5 milyon frank ayrlm iken, Ticaret ve Ziraat iin 4,5 milyon, Eitim ve Bayndrlk iin de l milyon frank ayrlmtr. Cumhuriyetin bizi nerelerden, nelerden geerek gnmze getirdiini takdirlerinize sunarm. Teokratik toplum dzenini ykarak lik cumhuriyeti gerekletiren Atatrklk, toplumun siyasal yaamn dogmatik kalplarn etkisinden kurtarmtr. lkemizi hr vicdanl ve hr dnceli insanlarn vatan olmaktan karacak dini kalplarn Devlet hayatnda egemen olmasn amalayan eriat dzeni heveslilerinin, mezhep kkrtcl ve ayrmcl yapan anlay, Atatrk devrimcilii nnde yenilgiye mahkumdur. Devrimcilik, ilke olarak, dier ilkelerin felsefesi, teminat ve ulusumuzun istikbali iin mit kaynadr. Onun iin Atatrk, "Dn ve bugn iin olduu gibi, yarn dahi memleket ve ulus iin tek kudret, ycelik ve refah kayna inklap ilkelerimizdir," derken, ok nem verdii bu konuda grlerini u ekilde aklamaktadr: "Biz ilhamlarmz gkten ve gaibden deil dorudan doruya hayattan alm bulunuyoruz. Bizim yolumuzu izen, iinde yasadmz yurt, barndan ktmz Trk Milleti, bir de milletler tarihinin binbir 233

facia ve strap kaydeden yapraklarndan kardmz sonulardr. Byk davamz en uygar ve en refahl ulus olarak varlmz ykseltmektir. Bu yalnz kurumlarnda deil, dncelerinde de gerek bir devrim yapm olan byk Trk ulusunun dinamik idealidir". Atatrk, devrimleri Trk ulusunun yaptna kanidir; dehalarn deimez inanlar ve tutumlar, tevazular. Biz Atatrk devrimleri inancn daha gl, daha geerli ve yaammza yerleik hale getirmeliyiz ve hibir koul altnda, hibir bahane ile hibir kimseye, hibir kurulua, en nemsiz gibi gsterilse dahi, taviz vermemeliyiz. eitli bunalmlar ortasnda, yeni bir yaam slubuna girdiiniz u anda, sizleri temel deerlerimize sarlmaya, pheli, yanltc mihraklarn tesir kampanyalarna kar koymaya, aklc ve gereki yoldan sapmamaya aryorum. Yurdumuzda sosyo-ekonomik artlarn, ideolojik ve sosyal gr ayrlklarnn, arlarn, kltrel yap bozukluunun, eriat dzeni gnlllerinin, mezhepilii kkrtanlarn, etnik ayrl srdrenlerin besledii bunalm, lke apnda bozulmu asayi, niversitelerimizi de ar lde etkilemi, retim zgrln, can gvenliini, geni boyutlar ile tehlikeye sokmutur. Ankara'da daha dn hocasn yakarak ldrmeyi, Elz'da sakatlamay tasarlayp uygulayanlar, 16 retim yemizin birden Frat niversitesini brakmalarna neden oldu. rencilerimin ideolojik grlerini hakim klmak iin Trkiye Cumhuriyeti'nin temel ilkelerini, demokratik lik hukuk devletini tahribe ynelik bir tutum iine girmemelerini bir kez daha hatrlatrm. Ben, her zamanki gibi, bugn de rencilerimin yukarda anlamn aklamaya altm Atatrk ilkelerinin etrafnda birlemelerini istiyorum. zellikle, bu yolu itenlikle izleyen, olaylarn dnda kalm ve byk ounluu oluturan rencilerimin ocaklarna yardmc olmalar, kendilerinin, ailelerinin ve hepsinin stnde vatanlarnn gelecei iin ok nemlidir; dikkatlerini ekiyorum. Ayn kua oluturan genler birbiri ile amansz, kyasya bir kavgaya tutumu, Devlet otoritesinin zafiyetinden, siyasal istikrarszlktan ve zellikle, siyasal partilerimizin bu konuda gr birliine varamamalarndan yararlanarak olaylara siyasal cinayetlere kadar uzanan boyutlar kazandrmtr. Siyasal partilerimizin sayn liderleri, bu hayati konuda lkemize, toplumumuza yardmc olmak, olaylar nlemek iin daha fazla vakit geirmeden anlamaya, gr birliine varmaldrlar. Bu onlarn sadece siyasal grevleri deil, ayn zamanda, tarihi ve milli grevleridir. Ar ular tm eylemlerini d etkenler altnda srdrmektedirler. Siyasal amalar gden merkezlere baldrlar, rgtldrler, aksiyon aralar, tehdit unsurlar her yerde tekdir, yani, tedhitir. niteleri devletin renci yurtlarnda yuvalanmtr. Siyasal amalara, ideolojik blnmeye ynelen bu eylemlerin kk niversitelerin dndadr. Devletin gc bu kayna kurutmaya yeterli ve kararl olmaldr. Ulusal snrlar iinde Trk devletinin lkesi ve milletiyle blnmez bir btn olmas Trkiye cumhuriyetinin hayat ilkesi olmak zelliini dn olduu gibi bugn de korumaktadr. Trkiye'nin huzurunu bozma amacn gden giriimler hangi ynden ve hangi kisve ile ortaya karsa ksn devletin gc nnde baarszla uramaya mahkumdur. Gen arkadalarmn byk fedakarlklar

234

bahasna kurulan cumhuriyeti, Atatrk devrimlerini, demokratik hukuk devletini zedeleyebilecek tm giriimlere kar kacaklarna olan gvenim sonsuzdur. Paralanan aydn aznl, ayn kua oluturanlarn kinlemesi, i barn, huzurun ve gvenliin salanmasn geciktirir. Bir gerei bir kez daha, yani, demokrasi ve zgrlk anlaymzn, Trkiye cumhuriyetinin Atatrk ilkelerine gre var olmas zorunluluu ile snrl olduunu belirteyim. Sizleri, Atatrk mealesinin aydnlatt yolda Trkiye'nin geleceini kucaklayan yirmi bini akn gencimizi sevgi ile kucaklyorum. Konumam bitirirken retim yelerimize, retim yardmclarmza, niversiteyi, sizleri temsil etmekle onur duyan rektrnn mutluluk dileklerini sunmann sevin ve heyecann yayorum. 1977-1978 retim ylnn hepinize iyilik getirmesini, baar dolu olmasn gnlden diler, sayglar ve sevgiler sunarm.

235

1978-1979 RENM YILI AI KONUMASI

Cumhuriyet Senatosu ve Trkiye Byk Millet Meclisinin Sayn Bakanlar, Yksek Yarg Organlarnn Sayn Bakanlar, Sayn Babakan, Sayn Rektrler, Deerli Konuklar, Sayn retim yeleri ve Sevgili renciler:

Trenimize onur verdiniz. Ankara niversitesi retim yelerini, retim yardmclarn ve rencilerini mutlu kldnz, kranlarm kabul buyurun. 1978-1979 retim yln, retim yelerinin ar yaraland, ldrld bir dnemin hemen ardndan strap iinde amann derin zntsn yayorum. niversitemiz yeni retim ylma balama trenlerini, koullar ne olursa olsun, devam ettirmede srekli bir titizlik gstermitir. Bu gelenei, lkenin mesut geleceini hazrlayacak zinde kuaklara, cumhuriyetin tarih nnde emanetisi olarak lkenin evladna rnek olmak zorunda bulunan genlerimize seslenmek, t vermek frsatn kullanmak zere Atatrk balatmtr. 1967 ylnda, Batnn nemli bir kesiminde genler, zamannda tehis edilemeyen bir tutum ve davran iine girdiler. Bir taraftan dnsel ve teknik bir oluma dzeyine erimi olduklarna, dier yandan kamunun deer ve gereksinmelerinin belirlenip artmasna katkda bulunma yeteneine eritiklerine kendilerini inandrdlar. Bunun sonucu olarak gsteriler, olumsuz direniler birbirini izledi. Ancak, o lkelerdeki toplum yaps, devlet otoritesi, siyasal istikrar ve zellikle btn kesimlerdeki blnmezlik ve btnlk olaylar bymeden sndrmesini bildi. Bylece, bu niversiteler II. Dnya Savandan sonraki gz kamatrc a deiiminin ve niversiteleraras rekabetin olumas imknn buldu. Bu olay lkemizde kamu otoritesine kars kma, direnme ve zora bavuru eklinde grld. Bunu karlmamas gereken bir frsat olarak benimseyenlerin, bu tr bir ortam tasarlayanlarn, yani i ve d Devlet dmanlarnn uygulad eylem planlarnn, utan verici giriimlerin ilk hedefi niversitelerimiz, rencilerimiz oldu. Bu ykc rgtler ve mensuplar, rencilerinin dikkatli ve uyank bekiliine braklm olan niversitelerine, bilim yuvalarnn her eidine, Anayasa iradesine gre korumakla grevli bulunduklar milletinin ve insanln dnsel yaplarna sokulan anariyi, o yerlerin kutsallna snp gelitirmek iin rencilerimizden faydalanma yolunu sinsi sinsi arayp buldular. Batnn olumlu rneklerinden yararlanma yerine, ykcl, okumamay, okutmamay had dzeye karabilmek iin her ey yapld. rencilerimiz arasnda, kendilerine eitli adlar altnda kurulmu niversite d mihraklarca aktarlan dncelerin, szde bilgilerin uygulanmas halinde, tm toplumu, lkeyi kalkndrabileceklerine, dier bir deyile zlenen refaha ulatracaklarna inananlar vard. Bu aznlk, amac sadece renimini srdrmek, okumak olan byk ounlua ramen, retimin bir yana atlmasnda, niversitelerin mill yaantdaki grevinin, hayat neminin unutulmasnda yarar grd. Yalnz bizler, devletin yrtme organ olmayan niversiteler deil, devletin yetkili ve sorumlu olan yrtme organlar da, olaylarn ardna gizlenen tevik ve tahrikleri, istikbale ynelik hazrlklar, niyet ve kastlar, 236

rencilerin iyi bildiimiz istek ve ihtiyalarn oktan am, temelinde ideolojik, siyasa!, sosyal, ekonomik, etnik nedenlerin, amalarn yatt ve mezhep blclnn tevik ve tahrik ettii, gn getike etkinliini arttrd bu hareketlerin durdurulmasna imkn bulamad. Uzun sren siyasal istikrarszlk, Devlet otoritesine kar kmann eritii boyutlar, Devlet kurulularnda ba gsterme eilimine dnen geveme ve umursamazla ilve olarak, niversitelerin dnce rehberliinden, onun da stnde vatann kalknmasn, milletin geleceini ynlendirmesini ama edinmesinden huzursuzluk duyan sorumsuz mihraklar, gizli varlklarn srdrebilmek iin, daha iyiyi yaratacak deerleri bu millete, bu vatana lyk grmezliin karanlna daldlar. 1977-1978 retim ylnda retimi ve snavlar tamamlam, Haziran dneminde 1500den fazla mezun vermi isek, bunu dekanlarmzn, retim yelerimizin, retim yardmclarmzn ve rencilerimizin byk bir ounluunun, akl, duygulara stn klmaktaki abalarna borluyuz. Kendilerine olan saygm, sevgim sonsuzdur. Skntlarmz paylamada gsterdiiniz yardm ve anlaya, btnl daha ok zarara uratmamak iin uyguladnz tutarl tutuma, grevinizin sorumluluk bilincindeki direniinize, rencilerinize kar takndnz mfik tutuma sayg duyuyorum. Sayn retim yeleri, tasvirine altm koullar iinde sanatlarn en zorunu setiiniz, her yl getike, daha iyi anlalmaktadr. Toplumumuzun geleceine yn vermeyi ama edinen yksek seviyeli insan gcn yetitirme amacnzdan fedakrlk etmeyeceinize kesin, kanm vardr. retim grevinizin yannda, aratrcl, yurt ve dnya bilimine katkda bulunma grevini her dilde yaynladnz 150 kitap, 16 srekli dergi ile kantlam bulunuyorsunuz. Yaynlanmakta olanlarla, yurt iinde ve dndaki kurulularca yaynlananlar bunlarn dndadr. niversitemiz ciddi ve ok yayn ile dikkati daima stne ekmektedir. Dier kurulularla kyaslannca lke ve dnya bilimine yaptmz katklar, aka, ortaya kmaktadr. Bunda profesrlk takdim tezlerinin baslma zorunluluunun byk pay vardr. Akademik gcmz, yeni atanan 26 profesr ve 49 doentle ok arttrm durumdayz. Meslektalarmzn bir blm uluslararas kongre ve konferanslara ilgine bildirileriyle katldlar. niversitemizin bugnk dzeyine erimi olmas, byk emeklerin rndr. Cumhuriyet niversitelerinin en deerli baars, Bat niversiteleri dzeyine eriebilmeleridir. Bu, uygar dnyada yerimizi salamlatrmann yoludur. Bunun korunmasnda dikkatli olmamz gerekir. Bu baarnn kaynan sizler oluturdunuz; hepinizi itenlikle kutluyorum.

Sayn retim yeleri: 1978-1979 retim ylnn banda da retimde, ynetimde glklerin azalmad, Hukuk Devletinde bulunmas gereken dzenin, hele gvenin, can gvenliinin, retim zgrlnn tartld kritik bir dnemdeyiz. retmenlik sertifikas, lisans tamamlama ve yksek lisans rencileriyle beraber sorumlusu olduum 26.000 rencimin byk ounluuna gvenerek ifade edeyim ki, herhangi bir ktmser duyguya kaplmadan, iyimserliime glge drmeden, niversitelerin geleceine umutla bakarak, devletin anariye, terre are bulacana, 237

yeni kuaklara daha iyi olanaklar salayacana inanyorum. Sizler, devletin baarsna byk katkda bulunma imknnn, ok az insana nasip olan bilim gcnn sahibisiniz. Yalnz iinde bulunduumuz bunalm dneminde deil, btn tarihnde niversitelerimizin devi anayasann dayand temel ilkeleri, bilim gereklerini sonuna kadar savunmaktr. Devlet kurulularnn salamln, gcn bilim kurumlarnn emniyet altnda tuttuu gerei unutulmamaldr. niversiteyi, modern devletin ihmal edilmez bir danma kurulu durumuna getirmi olmasnn nedenini, kanun kurucuya k tutma durumunda olmasnda aramaldr. Yrtme organnn baars bu gerei benimseme derecesiyle orantldr. Balangta, Batdaki siyasal toplumlarn yapm, dzenini ekillendiren kurulularn banda niversiteler bulunuyordu. niversiteler dzenin geleceini hazrlayan, uygarl oluturan, insanla mutluluk yolunu aan evrensel kurululardr. Kim ne derse desin, siz u szlerime kulak verin: Trk toplumu olarak haysiyetimizle, onurumuzla ada uygarln dzeyine erimemiz, bu evrensel rne, niversiteye vereceimiz anlam ve deere baldr. Buna, Atatrk'n bu fakltenin alnna hk edilen "Hayatta en hakiki mrit ilimdir" sznden daha kuvvetli bir ifade rnei verebilir misiniz? Onun iindir ki, millet niversitesinden yeni ve salam hedefler izmesini, yeni metot ve sistemler getirmesini, ulusal kalknmay hzlandrmasn ve dnrleri yetitirmesini ister. Bu, niversiteyi, milletinin doal rehberi koltuuna oturtan deimez bir oluumdur. Onun iindir ki, cumhuriyetin, yeni devletin, yeni rejimin bu ilk niversitesi inklaplar pekitiren, temelinde btnleen vatann gerekleri yatan yeni dzenin katksz ilk eseri olmutur. Bu niversite devlet siyasal organlarnn yan bandaki danmandr; onun bu rol ile devlet ynetimine katl yksek oranda olmaktadr. Yasamzn 46. maddesi uyarnca 30 meslektamz devlet kurulularnda grevlendirmi bulunuyoruz. Yalnz, unutmamak gerekir ki, dnsel gcmzn etkin stnln kabul ettirmenin ortam ve koullar huzur ve skn iinde hazrlanr. Bilimin yaygn bir bar lks iinde geliebileceini dikkatten uzak tutmamak gerekir. deolojik, siyasal ve sosyal gr ayrlklarnn, kltrel yap dengesizliinin, dikta heveslilerinin, eriat dzeni yeminlilerinin, arln her eidine artlanmlarn, mezhep ayrlndan, yani, Orta a zihniyetinden medet umanlarn, etnik ayrl durmadan srdrenlerin milletin ve devletin btnlne, zgrlk demokratik rejime ynelik kanl eylemleri yalnz lke asayiini bozmakla kalmam, niversitelerimizi de geni boyutlarda tehlikeye sokmutur. Artan siyasal cinayetler, tedhi giriimleri, ehirlerin ideolojilere gre parsellenmesi, yaratlan terr havas, can gvenliini, retim zgrln ortadan kaldrd. Biz, yetkili kurul kararlan uyarnca, yasa stnln salamak, Anayasal dzene glge drtmemek amacyla, btn devlet organlarnn ciddi grevini, sorumluluunu zamannda dikkate sunduk. Devlet, kanun hakimiyetini salamada kararldr; siyasal partiler, Anayasal kurulular ve btn devlet organlar, devletin kararl tutumunun baarsn salayacak anlay ve davran birliini kurmada kararl ve etkn tutum iinde bulunduu inancna varmada geciken emelidir. Tarihmizin en byk eseri cumhuriyete, varlmzn kaynana, rejimine sahip kmada kararszlk, gecikme akla dahi getirilmemelidir. Cumhuriyet kuaklarnn bu yanlgya dmeleri olanakszdr.

238

Teknoloji ve sanayideki hzl gelime, nfus patlamas, byk ehirlere g, kltr deerlerinde dalmaya, elikiye, atmaya neden oldu. Ayrca, kuaklar arasnda boluklar dodu. Ulusal deerlerde birlii salamak grevi eitim ile gerekletirilebilir, niversite eitiminin amac, genlere "insan gc niteliklerini" kazandrmak olmaldr. niversitemizin, retimi yurt dzeyinde yayma karar bu yl byk boyutlara eriti. 276 retim yemizi Seluk, Frat, Hacettepe, Diyarbakr, stanbul, ve Orta Dou Teknik niversitelerinde ve dier yksek retim kurulularna grevlendirmi bulunuyoruz. Diyarbakr, Frat ve Seluk niversiteleri'ni baka yolla yaatma olanan bulamadk. Asl abay retim yesi yetitirmede gstermeliyiz. nk bu uygulama ile niversite evrensel bir kurulu durumuna eriemez. Batnn hibir niversitesinde bunun benzerine rastlanamaz. Bu retim ylnda pek deerli retim yelerimizden Prof. Aziz Kkl, Prof. Dr. Mustafa Gley, Prof. Dr. Danyal Bediz'i kaybetmek talihsizliine uradk. Aziz anlar nnde sayg ile eilirim. Geride braktmz retim ylnda Prof. Dr. Bekir Stk Baykal, Prof. Dr. Hasan Bakaya, Prof. Dr. Kzm Ara, Prof. Dr. Cemil Rota emeklilikleri yznden retim faaliyetine son verdiler. Kendi uzmanlk alanlarndaki almalar, yaynlar ve baarl retim yllar sresince, yzlerce genci yetitirmi olan deerli hocalarmz kutlar, salk dileklerimi, kranlarm sunarm. Fakltelerimizin ve retim yelerimizin bir blm bilim kurulular ile ortaklaa seminer, kollogyum, sempozyum ve kongreler dzenlediler; bir ksm meslektamz da Trkiye Bilimsel ve Teknik Aratrma Kurumu, Trk Tarih Kurumu ve Trk Dil Kurumu'nca desteklenen projeler stndeki almalarn srdrdler. Fakltelerimiz, yaplarna gre, da, halka, kamu ve zel sektre dnk tutumlarn arttrma abasndadr. Batda bilimsel yaynlar, laboratuvar ara ve gereleri byk zenginlie eriti. niversitelerimize, devlet ktphanelerine en az ithal edilen ara bilimsel yaynlardr. Mali zorluklar bizi zor durumda brakt. Bilimde rekabet yaynlara sahip olmakla srdrlr. En yeni yaym, modern bir cihaz izleyemeyen bir niversite gelimi saylmamal. niversitelerin itibarn yetitirdii genler, kuvvetli retim yeleri, aratrclarn her yerde aranan eserleri salar. Kamu grevinde en yksek paya sahip Tp Fakltemizde geen retim ylnda 52.000 hasta yatarak, 340.000 hasta ayakta tedavi grmtr. Yatak saymz 2240dr; ameliyat says 17.000dir; tahlil, rntgen gibi salk hizmetleri 1.300.000dir. Geen yllara baknca memnuniyet verici bir art vardr. "Salk hizmetleri tam gn alma yasas"nn uygulanmasndan sonra ortaya kan eitsizlik, retim yelerini tedirgin etti. retim ye ve yardmclarnn aylklar arasndaki farkn giderilmesini, siyasal iktidarn abuklatrmasnda byk yarar vardr. Dnyann hibir niversitesinde bu tr bir uygulamaya rastlanmaz. nce eitlik salanr; sonra mesleklerin zelliine gre ayrcalklar, dner sermaye-prim uygulamalaryla belirlenir. Bu yasann iptali iin Anayasa mahkemesine bavurduk.

239

Bu yl Hukuk Fakltemize bal, tzel kiilie sahip "Adalet Yksek Okulu" kuruldu. ki yl sreli okulun amac, adalet hizmetlerinin grlmesinde gereken personeli yetitirmek ve grevlilerin hizmet ii eitim ile bilgi dzeylerini ykseltmektir. Adana'dan sonra Diyarbakr ve Frat niversitelerinin yatrmlarn tamamladk. Buralarda gruplaan salk ve kltr kurulular byk kompleksleri oluturmaktadr. 1977'de 230.000.000 liralk yatrm gerekletirmi durumdayz. 1978'in 90.000.000 tutarnda yatrm 15 ihle ile gerekletirilme yolundadr. niversitemizin konferans, kollogyum, seminer ihtiyalarn karlayacak merkezi bir binas yoktur. ehir iinde temin ettiimiz arsaya ihtiyalarmz karlayacak binay ina edeceiz. Yatrmlar arasnda Ziraat ve Veteriner Fakltelerimizin aratrma, deneme ve uygulama iftliklerine ayrlan deneklerin bu kurulular iin eksiklii dnlemeyecek boluu doldurmann ilk nemli admdr, inaat dairemizin snrl teknik eleman kadrosuna ramen, yatrm programlarmz gerekletirmekteyiz. Szlemeli teknik personel altrma olanaklarn bir trl salayamyoruz; kadro skntmzn srmesi, artan i hacmimiz almalarmz gletirmektedir. eitli nedenlerle rencilerimizin imkn ve frsat eitliini salayamyoruz. cretsiz kitap temini sorunu bir zme balanamyor; kantinlerin eksikliklerini giderdiimizi syleyemeyiz; ama burada kantinden en ok yararlanma durumunda olan rencilerimizin olumsuz pay byktr. Kendinize yardmc olunuz, zararn faturasn sizler dyorsunuz; kantinsiz kalyorsunuz. Sosyal tesislerimiz hi denilecek durumdadr. Konya yolu stndeki arsamzn iadesi geciktike skntlarmz artyor; onun iin mediko-sosyal tesislerimizin, gecegndz ak olmasn tasarladmz merkezi ktphanenin, tiyatro-konser salonunun yapm gecikiyor. Devlet mal renci yurtlarna getirilen yeni koullarn ekilen skntlar unutturmasn, devlet otoritesini, tarafszl, eitlii egemen klmasn, rencilerimizin yeterli ve uygun koullarda barnma olanaklarna kavumalarn arzuluyorum. Mediko-Sosyal merkezimizin mtevaz ller iinde tbbi alma blmnde dahiliye servisine, gs hastalklar dispanserine, di, gz, K.B.B. servislerine, psikolojik danmanla bavuran 17633 rencimizden 12953'nn muayene ve tedavisi yaplm, 4630'u da hastaneye sevk edilmitir. lke apnda, byk bir eksiimiz var: uzun tarihi boyunca bilime ok nem vermi bir milletin bugn dahi bir "Trk Bilimler Akademisi"ni kuramam olmas bir talihsizliktir. TBTAK'a paralel bir "Trk Kltr Kurumu"ndan da yoksunuz. Bat lkelerinin hepsinde "Bilim Akademileri" vardr ve bilginlerimizin bir blm bunlarn yeleridir. Bilim akademisinin siyasal iktidarlarn tercihlerine gre kurulmasndaki sakncalar izlemek durumunda olan niversitelerimizin giriimlerini hzlandrmalar gerektiine inanrm. Konumamn bu blmnde yeni niversiteler yasa tasarsndan sz edeceim. Tasarlar hazrlanrken tasalarn artmamasna zen gsterilmelidir. Bu tasar son eklini alnca Senatolarmzn ve niversiteleraras Kurul'un tetkik ve

240

tasvibine sunulacaktr. Yalnz, her eyden nce, bunun bir tepki tasars olmayacan belirtmek isterim. nk, tepkinin gerei yok; ayrca tepki tasarlar hibir zaman bekleneni verememitir. niversite yasa tasarlar, retimin saln, bilimin yaylmasn, aratrmalarn gelitirilmesini, yaynlarn artrlmasn birbiriyle dengeli olarak salamal; niversitelerin okullama tehlikesine, kesinlikle, mani olmaldr. Ayrca, teknik bilgi veren yksek meslek, yksek ihtisas okullaryla, dnr, serbest aratrcy, eletiriciyi, nderi, yani lkenin kltr kapasitesini ada uygarlk dzeyine eritirmeyi amalayan ve liberal gelenek zerine kurulan niversite arasndaki snrn iyi izilmesi gerekir. Gelenekleri yeterince teekkl etmi byk niversitelerin zelliini yitirici bir duruma girilmeyeceine eminim. abalarmza ramen, devlet kendi protokol dzenini, henz, yasalara uygun ller iinde gerekletirememektedir. Bizi, yasamza ramen, kendi yerimizden yoksun etmeye kimsenin hakk olmamaldr.

Sevgili renciler: Szlerimi size seslenerek tamamlayacam. Eski veya birinci snf rencilerimiz olsun, 1978-1979 retim ylnn basna bunalm dolu dnemlerden geliyoruz. Dinamik bir niversitenin gelimesi iin byk aba gsterilmesi gerektii bir anda, mitlerin odan oluturduunuz bir ada, zararn en ok yaadnz aylarn, yllarn karanlndan bar ortamna, huzur ve skun dnemine giriin eiindeyiz. Hukuk dzenine kar gelmenin, fikir mcadelesinin yerine zora, kaba kuvvete bavurmann olumsuz sonular hepimizi kaygya sevk etti. Gizli rgtlerin tahrik ve tevikileri devlet var olduu srece, tarihin hi bir dneminde, sokaktan kurululara szan d eylemlerin baarya ulaamadn dnmeli. Bu at altnda insan ycelten her trl fikir alveriinin yeri ve deeri vardr; birbirinizi aklnz, bilginiz ve ho grnzle ikna ediniz. Unutmaynz ki, kin, nefret ve intikam duygularnn esiri olmu nice uluslar, tarihlerinin strap dolu karanlnda kaybolup gitmilerdir. Yeni bir yaam biimine girmekte olduunuz u anda, sizleri lkemizin nemli bunalmlar iinde cumhuriyet kuann genleri olarak temel deerlerimize sarlmaya, pheli bask merkezlerinin etki kampanyalarna dmemeye, akla dayanan gereki yoldan sapmamaya aryorum. Vatann gelecekte mutluluunu siz yaratacaksnz: Onun nabz sizin enerjinizde atmaldr. Tarihimizin ksack bir dnemi var; bu, 20 yllk (1918-1938) bir sreye syor. Vatann her tarafndan parlam bamszlk yldznn grnmesi, yani dnya tarihinin son asrlarnda hi bir millete nasip olmam bir kurtarcnn-dehnn varl ve ksack iktidar dnemi. Atatrk'n nderliinde bir imparatorluktan, bir istilaclar grubunun silhl tecavzleri nnde, ulusal devleti gerekletiren byk eserin, sonsuzlua ynelik kurtuluun yaratld dnemdir. Ben de bir meslektamn ifade ettii gibi: Kurtulu Savann ardnda braktmz dnce akmnn ve olumalarn sistematize edilip gnmze aktarlamam olmasn, eitli ideolojilerin lkede yaygnlk kazanabilmesinin bir nedeni olarak dnrm. Bugn Trk devrimi, dnyann byk devrimleri gibi (Amerika 1776-1789; Fransa 1789-1848) bir

241

tarihtir. Tarihe geen teki byk inklaplar gibi, tarih bilimine z yntem ile incelenir. Bu devrimin en byk eserini, rnn Atatrk lkeleri oluturur. Bunun da doruunda Trkiye Cumhuriyeti Devleti vardr. Vatan btnletiren Atatrk, milliyetilik ile ulusal birlii, btnl salamay, Trk milletini insanlk ailesinin br yesi olduunu kabul ettirmeyi ve ulusunun yaratc gcn, kltrel karakterini gelitirmeyi, yaygnlatrmay amalar. Bu bakmdan Atatrk milliyetilii, k ynnden ideolojik deil, tarihsel bir anlam tar. Birletiricidir, btnletiricidir bu milliyetilik; oaltcdr bu milliyetilik; blcle kesinlikle kardr bu milliyetilik. Atatrk "Trkiye Cumhuriyetini Kuran Trk Halkna, Trk Milleti Denir" der ve etnik blcl drde kadar ykseltenlere: ".Fakat mazinin istibdat devirleri mahsul olan bu yanl propagandalar bir ka dman aleti mrteci beyinsizden maada hi bir millet ferdi zerinde teellmden (nefretten) baka bir tesir hasl etmemitir. nk bu millet efrad da umum Trk camias gibi, ayn mterek maziye, tarihe, ahlka, hukuka sahip bulunuyordu....." demekle, blcln tehlikesine parmak basmt. Bu vatan ve millet btnlnn, blnmezliinin en belirgin bir ifadesidir. Onun iin, baarl, yaygn, tutarl milliyetilik, emperyalizme kar verilen bamszlk savan kazanan, ulusu ycelten Atatrk milliyetiliidir. Bu milliyetiliin siyasetimize egemen olmas gerei, varlmzn temel tan oluturur. Bu devrimleri daha gl, daha etkili ve zellikle yaammza girip yerlemi duruma getirmeliyiz. Son olaylar laiklik ilkesinin i siyasetimizdeki ihmal edilmez anlamn, bir kez daha, ibret verici, aydn endieye gtrc akl ile ortaya karm durumdadr. Unutmaynz ki, Atatrk dneminde birer ideoloji olan bu ilkeler, bugn, pek doal olarak, yaayan, canl, tazeliini koruyan bir sistemi oluturmutur. Sevgili renciler: Bu ilkeler etrafnda birlein; kendinize, ocanza, ailelerinize hepsinin stnde sizin varlnz yanstan devletinize, vatannza sarln. Daha nce yaptmz bir neriyi, yerine getirlemedii iin, tekrar etme zorunluluunun znts iindeyim. Siyasal partilerimizin sayn liderleri, lkenin bu hayati sorununda toplumumuza yardmc olmak, tehlikeyi nlemek iin daha ok zaman kaybetmeden gr birliine varmanz, ortadaki areler etrafnda anlama ortamm yaratmanz tasviplerinize sunuyorum. Btn gleri kendisinde toplayan bir parlamentonun, gl devletin, onu oluturan organlarn aresini bulamayaca bir sorunun varln dnemiyorum. Tarihi, mill bir grevin ifas frsatn karmaya, saadetini yaamamaya kimin gnl raz olur? "Anari kayna dinardadr'" diyerek, gszlmz itiraf etmeyelim; ayrca hi kimse kayna kendi eilimine gre yorumlamamal, gerei bulup aklamaldr.

242

Sevgili renciler: Byk fedakarlklarn rn "Trkiye Cumhuriyeti Devleti'ni", Atatrk devrimlerini, demokratik hukuk devletini zedelemeye ynelik giriim ve eylemlere kars kacanzdan eminim; sizlere gveniyorum. Bizim demokrasi ve zgrlk anlaymz, anayasada ifadesini bulan, Trkiye cumhuriyetinin Atatrk ilkelerine gre var olmas zorunluluu ile snrldr. Sizleri, Atatrk mealesinin aydnlatt salam yolda, u ocanznniversitenizin, onun da stnde vatann, milletin itibarn ykseltmeye kararl 26.000 genci sevgi ile kucaklyorum. retim yelerimize, retim yardmclarmza, niversitenizi, sizleri temsil etmekle onur duyan rektrnz, baar ve mutluluk dileklerini sunmann onur verici gururunu yaamaktadr. 1978-1979 retim ylnn hepinize iyilik getirmesini, baarnzn srekliliini gnlden diler, sayg ve sevgi sunarm.

243

1979-1980 RETM YILI AI KONUMASI

Yksek Yarg Organlarnn Sayn Bakanlar, Sayn Rektrler, Sayn Konuklar, Sayn retim yeleri, Sevgili renciler:

Trenimize onur verdiniz, Ankara niversitesi retim yelerini, retim yardmclarn, rencilerini ve personelini mutlu kldnz; kranlarm kabul buyurun. Cumhurbakanl Senfoni Orkestras Genel Mdrlne, deerli sanatlarmza Atatrk'le balayan bir konser geleneini, her trenimizde heyecan ve itenlikle srdrdkleri iin niversite kendilerine nasl teekkr borlu olmasn? Ankara niversitesi, yeni retim ylna balama trenlerini kuruluundan beri srdrmekteki kararl tutumunu hi deitirmemitir. nk, bu gelenein temelinde Atatrk'n ncl vardr, reten, ve renenlerin ortak sorumluluk bilinci iinde milletimize ve insanla en ok yararl olma abasnda, yurdun mesut geleceini gvence iinde tutacak taze glere, kutsal emanetin sahibi ve bekisi olarak genlerimize arda bulunmak grevimin, sayn konuklara ve deerli meslektalarma yapabildiklerimizin bir rneini verebilmenin memnunluu iindeyim.

Sayn retim yeleri, 1967 ylndan beri grevlerin en zorunu usanmadan baar ile yrtyorsunuz. Yalnz, getiimiz retim ylnda sizlerin, dekanlarmzn, yetkili kurullarmzn ve rencilerimizin ok byk bir kesiminin inanl abalaryla retimi ve aratrmay, gemi yllara baknca, daha dzenli yrtme imknn bulduk. retim tamamland; snavlar yapld, mezunlar verildi. Bunu Bat niversitelerinde gpta ile izlenen baarnn, olgunun lkemdeki simgesi olarak benimsiyorum. Bildiiniz gibi, 1967'den itibaren Bat niversitelerinde de gsteriler, direniler, bakaldrmalar, olumsuz giriimler birbirini izledi. Ama o lkelerdeki toplumun yaps gerei tutumu, lkede blnmezlik ve btnlk ilkelerinin her kesiminde tartma kabul etmez egemenlii ve hele devlet otoritesinin ycelii, olaylarn ksa bir srede geride braklmasn salad. Getiimiz, retim ylndaki tecrbelerimiz, rencilerimizin byk bir kesiminin bu dnsel seviyeye eritikleri, zararn en ok kendilerinin ektii kamu otoritesine kar kmann, zora bavurmann olumsuzluunu bo grmeyen ve hatta yer yer kar koyan bir tutum iine girdikleri kansn bizde uyandrd. Bu konuda aldanmamay itenlikle diliyorum. Zaman ve olaylar, "niversite olaylarnn," niversite d mihraklarca hazrlanarak, niversitede uygulanma planlarn btn akl ile ortaya koydu. rencilerimizin bundan sonraki davranlarnda bu gerei dikkatle gz nnde tutmalarn, i ve d devlet dmanlarnn toplumumuzu blme, karamsarla yneltme giriimlerini ve zellikle sahibi olduunuz ve yasa iradesine gre korumakla grevli bulunduunuz hem milletinizin hem de insanln bu evrensel 244

messeselerine szmalarna, bu aznln, byk ounlua ramen, niversitenin mill yaantdaki grevinin, hayat neminin unutulmasnda etkili olmasn ho grmeyecei kansna vardna inanyorum, rencilerimizin aklc yolda kendisine gvenenlere zg cesareti, inanc ve kararl tutumu, yeni retim ylnn ncekinden daha baarl olmasn salayacaktr. Dzenli ve srekli bir retimi devam ettirmek iin her trl gvenlik nlemi alnmaktadr. Hangi dncede, inanta olursa olsun, toplumun btn kesimlerinin btnlemesi, sinsi giriimleri tehlikeli boyutlara eritirecek kampanyalar g ve inan birlii ile etkisiz duruma getirme zamandr. 15 ylda salanan tarihin byk birliini, yllardan beri paralama cesaretini kendilerinde bulanlarn, srarl, anlama bilmez kutuplamalar destekleyenlerin cesaretini krmada niversitelere nemli grevler dtn dikkatimizden karmamalyz. niversitelinin kltr ve bilgi birikimi, insan formasyonu ile uramann kazandrd nitelikler her trl yanl politikay, olumsuz uygulamalar zamannda nleyebilir. bunalmlarn yaratt skntdan yararlanmay hedef alan yabanclar asrlar boyu strabn ektiimiz "hasta adam", kelime olarak da olsa, canlandrma cesaretini kendilerinde bulabiliyorlarsa, aydnlar bunlarn nedenlerine are bulma zorunluluunda gecikmemelidirler. Tarihteki bunalmlarn nemli bir blm, toplumlar kkl tedbirler almaya zorlam ve bunalmlardan kmann yollarn buldurmutur. Bunun iin deil midir ki, bu skntlarla dolu, bunalml gnlere, iyiliin, otoritenin stnl, beraberliin, mutluluun zlemi iinde kendine gvenenlerin cesaretiyle kar koyuyorum. niversiteler siyasal, ekonomik ve sosyal zorluklar sonucu ortaya kan bunalmlarn yaratt huzursuzluk dnemlerinde kendinden beklenen bir denge kayna olma gcn ortaya koymaldr. Onun iin, bugn Trk Milleti niversitesinden yurdunun geleceini gven iine alacak vakur, cesur ve uygar genler yetitirmesinin zlemini her zamankinden daha ok ekmektedir. Mazidekilerle mukayesesi olanaksz, ok deiik, yirminci yzyln son eyreine zg bunalmlarla dolu bir dnemi yayoruz. Bylesine tehlikeli dnemlerde lkelerin bilim gcn temsil eden, gerei akl ve eitim yolunda arayan niversitelere byk grevler dmektedir. Kuaklar aras birlie, yani ulusal deerlerde birlik yaratma amacna, yalnz, eitim yolu ile ulalabilir. nk, eitim, kltr asndan birbirinden ok farkl yetenek, bilgi ve grg sahibi kiileri zgrlk ortam iinde, birletirebilme sanatdr. zellikle, II. dnya savandan sonra, byk alkantlar iine den eitimimiz, ancak, siyasal eilim, endie, dnce ve ynlendirilmelerin stne kabilen bir eitim reformu ile gerek anlamn kazanabilir. Eitim sistemimizin en ar sorunlarndan biri, orta retim ile yksek retim arasndaki dengesizlik; dieri de eitimin, kalknmann ve sanayilemenin esasn tekil eden insan gc niteliklerini kazandracak ynde gelitirilmemi olmasdr. Eitimde en baarl reformun sahibi Atatrk'n baarsndaki srr, ada gelimeyi yerinde ve zamannda izleyip yorumlayabilme maharetinde aramaldr. Bu eitim sisteminde, bamszlk ve zgrlk kavramlar milletin, devletin ve kiinin bamszlnn, zgrlnn bir potada eritilmi olmasna dayanr. Bat demokrasisinin fikir zgrlne dayal koullarnn toplum yaamna yansmasn da bu eitim sistemi salamtr.

245

Sayn retim yeleri, Gemi dnemlerde olduu gibi, son retim ylnda da akl duygulara stn klma abalarnz eksiksiz srdrdnz. Sorunlarmz, skntlarmz, zaman zaman ilemizi paylamada gsterdiiniz inanl tutuma, btnl daha etkili boyutlara ykseltmedeki bilinli yaklamnza ve hele grevinizin sorumluluk duygusu iindeki abalarnza ve rencilerinize gsterdiiniz efkate hayranm. Sizler, toplumumuzun geleceine yn vermekle grevli messesenin temsilcileri olarak, yksek seviyeli insan gcn, yeni ve salam ynetici tipini yetitirme amacndan fedakrlk etmeyiniz. Bu hzl a deiimine ayak uyduracak yetikinlere her zamankinden daha ok ihtiyacmz var. Yetikin insan, niteliklerini aa kolay vurabilen, bilgisini uygulamaya abuk yanstan insandr. Bu insan tipi batda yetikin, nder ynetici tipidir. Bunlar sorunlara yaklamda, zm yollarn aramada, toplumu arzulanan amalara ynlendirmede, lkeyi kalkndrmada baarl olacak insandr. Yetitireceiniz yneticinin, liderin gcn istikbali grebilme ve nlemlerini ona gre alabilme yetenei oluturur. Uygar lkelerde niversiteler siyasal toplumlarn yapsn olutururlar. Kurumsal alanlardaki boluklar giderirler. lkedeki siyasal bilincin eitilmesinde grev alrlar. Biz bu grevimizi ve yeni kuaklara daha iyi olanaklar salama sorumluluumuzu, devletin baarsna katkda bulunma imknn, anayasann dayand temel ilkelere, bilimin verilerine bal kalmakla gerekletiririz. rencilerimiz modern devletin ayrlmaz bir paras olan niversitelerine sahip ktklar srece siyasal eylemlerin, bask gruplarnn ve d odaklarn olumsuz etkilerinden hem kendilerini, hem de niversitelerini kurtarrlar. Bugnn genleri her zamankinden daha ok gnn siyasal, toplumsal sorunlar ile ilgilidir. Onlarn olumlu yolda dncelerini ve genliin amalarn niversiteye yanstmalar dorudur; ancak, rencinin niversiteye kar deil, niversiteyi oluturan birimlerden biri olarak sorumluluunun bilinci iinde hareket etmesi gerekir. niversiteyi oluturan elemanlarn ve akademik topluluun bir paras olan rencilerin ortak amalar ve ykmllkler erevesinde birlemi bir btnn paralar olduklarn bilmeleri niversitedeki ahengin ilk kouludur. Bat uygarln simgeleyen, siyasal toplumun yapsn oluturan niversiteler, bu dnce ve uygulamann rndr. Yrtme organlar bu gerei ne kadar zamannda grmlerse, o kadar ok baarl olmulardr. Son 30 yldan beri niversiteler sisteminde byk genilemeler olmutur. Bir zamanlar ufak bir aznln devam ettii niversiteler, imdi kitlelere alm, birok yerde ihtisas eitimi yerini kitle eitimine brakmtr. Bu eitimin ilk koulu retim yelerinin yeterli sayda olmasdr. Bat dnyas, kitle eitiminin u sakncalar beraberinde getirdiinde ortak gre sahiptir: niversitenin karakter btnl zedeleniyor; standart dyor; renci ile renci, renci ile retim yesi ilikileri bozuluyor; bilgi alveriinde rencinin katks hi olmuyor; ayrca niversite bir kltr merkezi olma zelliini yitiriyor. Kitle eitimi yapan niversiteleri bekleyen en byk tehlike, aratrmay bir yana brakmak zorunda kalmasdr. Onun iin niversitelere girme koullar yksek dzeyde tutulmaya baland. Amerikan niversiteleri kitle eitimi ile aratrmay birlikte yrtmeyi baard. Bunu baaramayan baz lkeler de, yalnz, aratrmaya dnk merkezler kurarak boluu doldurmaya alyorlar. Her lke sosyo-politik deerler

246

erevesinde eitiminde deiiklikler yapar. niversitenin sistem problemleri, toplumsal problemleri yanstr. niversitemize gelince, 12 faklteye, 764 profesr ve doente, 1159 asistana, 67 uzmana, 123 okutmana, 55 retim grevlisine sahip niversitemiz 4000 yeni renci aldna gre gerek anlamda kitle eitimi yapyor saylamaz. Son retim ylnda 1275 mezun verdiimize ve 98 kitap, 16 sreli dergi yaynladmza gre (meslektalarmn yurt iinde ve yurt dnda, dier kurumlar adna, yaynladklar kitap ve makaleler bunun dnda) biz, eitim-retim ve aratrma arasndaki nazik dengeyi kurduumuzu ve iki byk grevi yan yana yrtebildiimizi kantlam bulunuyoruz. Bunun yannda niversitemiz retim yeleri Ankara iindeki ve dndaki retim kurulularnda (Diyarbakr'da, Elz'da, Malatya'da, Konya'da) ders vermekte, hatta ounun tm retim sorumluluunu zerine almaktadr. retim yesi mevcudunun % 50sini, zellikle hl yllardan beri kurulmakta olan niversitelere grevlendiriyoruz. Bu lkemize zg bir durumdur; niversiteler kanununun 40. ve 46. maddeleri yrrlkte kald srece Dou niversiteleri gerek anlamda kurulamaz. Nerede ise 15 sene nce kurulmu bir fakltenin kendi kadrosunda 1 retim yesi var. Buna karlk yaptmz yatrmlarn rakam dkmn sunarak hem sabrnz tketmekten, hem de midinizi pheye drmekten ekinirim. Almanya'da, bu zengin lkede, yeni bir niversitenin kurulabilmesi iin en az 3000 renci almas ve bunlar okutmaya yeterli sayda kendi kadrosunda yerli retim heyetinin oluturulmas yasa gereidir. niversitelerin ve siyasal iktidarlarn ortak abalaryla, durmadan artan renci says nedeniyle baarl kitle eitimi yollarnn aratrlmas ve modern eitimin mutlak olarak dayal bulunduu aratrmay engelleyen madd zorluklarn yenilmesi arelerini bulmak gndemin ok zorunlu maddesi haline gelmitir. Akademik gcmz yeni atanan 38 profesr, 51 doent ve 126 asistanla arttrm durumdayz. Asistan amz fazladr; niversitelerin geleceini asistanlar hazrlar; bu kadrolarn artrlmas zorunludur. Mali zorluklara ramen, meslektalarmzn bir blm uluslararas kongre ve konferanslara orijinal teblilerle katlrken; bir blm de yurt iinde dzenlenen sempozyumlar, kollogyumlar, kongrelere katld. Bu yolla yurt ii ve yurt dndaki meslektalar ile bilimsel ibirliini srdrdler. retim yelerimizin nemli bir blm bilim kurulularmzca desteklenen projeler stndeki almalarn srdrdler. Fakltelerimiz, yaplarna gre, da, halka, kamu ve zel sektre dnk almalarn artrdlar. Laboratuvarda ara ve gere, ktphanelerde yayn eksiimiz byk boyutlara eriti. Bilimde rekabet ve gelime bunlara sahip olmakla mmkndr. Adalet hizmetlerinin grlmesinde ihtiya duyulan personeli yetitirmek ve hizmet ii eitimde bulunmak zere Hukuk Fakltemize bal olarak kurulan "Adalet Yksek Okulu" bu dnemde retime balayacaktr. Siyasal Bilgiler Fakltesine bal olarak ve uluslar arasnda bar, ibirlii ve eitlik ilkelerinin gereklemesinde insan haklar lksnn yaygnlatrlmas amac ile "nsan Haklar Merkezi" kurulmutur.

247

Kamu grevinde en byk katkya sahip Tp Fakltemizde son retim ylnda 53690 hasta yatarak, 351764 hasta ayakta tedavi grmtr. Hasta yatak saymz 2280, yaplan ameliyat says 18720, dier salk hizmetlerine katkmz (Rntgen, tahlil vs.) 1.392.900dr. "Salk Hizmetleri Tam Gn alma Yasa"snn uygulanmasndan sonra, niversite iinde ortaya konulan eitsizlik yalnz ibret verici boyutlara erimekle kalmad; hepimizi tedirgin etti. Yasa, tam gn alma esasn bir blm retim yeleriyle ilgili olarak, zel bir biimde dzenlemekte; teki retim yeleriyle bunlar arasnda hakl bir nedene dayanmayan bir ayrm yaratmaktadr. Ayn niversitenin bir fakltesinde grev yapan retim yesinin ve yardmcsnn maa ve tazminat toplamnn iki katndan fazla deme yaplmaktadr ki, byle bir uygulamann eitlik ilkesi ile badatrlmas olanak ddr. Bat niversitelerinde bu tr bir uygulamaya rastlanmaz. nce eitlik salanr; sonra mesleklerin zelliine gre ayrcalklar dner sermaye ve prim eklindeki uygulamalarla belirlenir. Bunun ok olumlu sonular vermi rnekleri vardr. Eer, meslektalarm bunu bir haysiyet ve onur konusuna dntrmemilerse, nedeni retim yelii faziletinin yceliinde aranmaldr. Bu tutumlarndan tr kendilerine takdirlerimi sunarm. ukurova niversitesinden, sonra, Diyarbakr ve Elz-Frat niversitelerinin yzlerce milyonluk yatrmlarn tamamladk. Buralarda gruplaan aratrma, salk, retim, sosyal ve kltr kurulularmz byk kompleksleri oluturmaktadr. Oralarda kurduumuz modern tesislerin nemli bir ksmndan asl kaynak, niversite, henz yoksundur. Dileim, deerleri milyarlar aan bu tesisleri prl prl vatan evladnn ve retici kadronun bir an nce doldurabilmesidir. Bunlarn inasnda ok zorluklarla karlam olmamza ramen, hi mitsizlie dmedik. imdi sra asl niversitenin anlamna, gerek amacna gelince, 40. ve 46. maddelerden baka bir are bulamaynca Diyarbakr', Elaz', Malatya'y hatta Konya'y yeniden dikkatle izlemeye koyulduk. Bu niversitelerin sorumlu ve yetkililerinden, deerli meslektalarmdan, bizimle ortaklaa ok daha farkl atlmlar beklemek hakkmzdr. Ankara niversitesi'nin bir fakltesini dnnz ki, kendi ykmll stne yeni niversitelerin 3-4 fakltesinin de retimini kabullenmektedir. Kendilerinin gelimesini ne kadar istiyorsak, bizi de skntya drmelerinden o kadar endie duyarm. Bu messeseler niversiteye erken ve hazrlksz dnmtr; daha bir sre (4-5 sene) sabredilerek, ana niversiteye bal faklteler halinde kalm olsalar idi, gelimeleri ok daha deiik olurdu. Ankara iinde yatrmlarmz her geen yl artmaktadr. Rektrln geniletilmesi, basmevinin, sosyal tesisin yapm srdrlmektedir. Fen Fakltemizin Jeoloji Mhendislii, Mogan Gl Balk retim ve, Eitim binalar, Ahlatlbel Rasathanesi; Veteriner Fakltemiz Farmakoloji binas, Aratrma ve Uygulama iftlii, Sakarya Su rnleri tesisleri; Ziraat Fakltemiz Diploma Sonras Yksek Okul binas, Mikrobiyoloji ve Gbre Laboratuvar ve Balklk Aratrma binas, Fermantasyon Teknolojisi pilot tesisleri inaatnn byk blm tamamlanmtr; bir blm de 1980'de tamamlanacaktr. Ankara'nn her ynnde 26.000 renci ve yksek lisans rencisine hizmet veren tesislerimiz ykselmektedir. Tp Fakltemizin 1200 yatakl retim hastanesinin ikmali zorunlu bir hal almtr. Yeni mal ylda olanaklarn artrlmas iin abann gsterilmesi gerekir.

248

Bu retim ylnda pek deerli retim yelerimizden Prof. Dr. Zeki Doaneli'ni kaybetmek talihsizliine uradk; aziz ans nnde sayg ile eilirim. Emeklilikleri ve dier niversitelere nakilleri nedeniyle aramzdan ayrlan deerli hocalarmza, meslektalarmza kranlarm sunarm. niversitemizdeki aratrma enstitlerinin hem says az, hem de lkeye yaygnl yetersizdir. lkemiz eitli ynleriyle gerei gibi aratrlm deildir. Aratrma olanaklarmz ok yetersizdir. Bu boluu doldurma olanandan yararlanmak gerekir. Bizi ileri lkelerin hepsinden ayran en byk eksikliimiz bir "Bilim akademisine sahip olmaymzdr. Tekrar ediyorum "Bilim Akademisi" olmayan bir lke durumundan kurtulmamz zorunludur. Aksi takdirde, bu konuda bize taklacak sfata katlanmamz gerekir. yi admlar atlm olmasna ramen, rencilerimize, dilediimiz lde, imkn ve frsat eitliini salam deiliz. cretsiz kitap temini karara balanm deildir. Ktphanelerin, laboratuarlarn, kantinlerin eksikleri tmyle giderilmemitir. Sosyal tesislerimiz hi denilecek kadar az. Bunun nedeni ehrin en youn kesimine yerlemi olmamzdr; genileme olanamz kalmad. Konya yolu stndeki arsalarmza hala sahip olamadk. Protokol gereine uyulmadndan yeni Basmevi binamzn yanndaki Mediko-Sosyal tesislerimizin, spor alanlarnn, tiyatro ve konser salonlarnn yapm gecikiyor. Mediko-Sosyal merkezimizin i hastalklar, gz, di, kulak-boaz-burun servislerine ve gs hastalklar servisine, psikolojik danmanla ba vuran 21615 rencinin 16846s muayene ve tedavi grm, 4305'i de hastanelere gnderilmitir. Rahat muayene olanaklar bavuranlarn saysn artrmaktadr.

Sevgili renciler: Size bir ka szm var. Yukarda da belirttiim gibi, niversitemizin geride braktmz yllara baknca, yeni retim ylna daha huzurlu bir ortam iinde girdiini syleyebilirim. Ancak, lkemizde anari ve tedhi, amansz karde kavgas, Trkiye'yi, ulusu blme abalar, utan vericiliini srdryor. lkenin huzura, milletin yeniden birlie kavumasnda her kesime olduu gibi, siz genlere de ok nemli grevler dmektedir. Bir eski dnya devleti, bir imparatorluk, bir istilaclar srsnn silhl korkun tecavzleri karsnda gp giderken, Atatrk'n nderliinde ulusal devletin nasl gerekletiini iyi bilirsiniz. Her eyin kaybedildiini belgelendiren kara Mondros Antlamasndan sonra, Atatrk'n ahlan yurdun her tarafnda alevlenen bamszlk inanc bu hareketin balangc oldu. Bu dnem 1918-1938 aras, ksack 20 yllk bir sre; ancak tarihin ok orijinal bir blmn ve dnya tarihinin son yzyllarnda hibir millete nasip olmam bir dehann ksa yaamn kapsyor. Vatan paralanp istila edildikten, her ey yitirildikten sonra, bylesine ulusal bir ayaklanmaya, bylesine uluslararas nitelie brnen tarih olayna bir rnek gsterilebilir mi ? Bu baar "Trk inklabn" dnya tarihinin inklaplar arasndaki sekin yerine yerletirdi. Atatrk ilkeleri bu inklabn rnleridir. Yakn tarihimizin bu blmnde birbirinden ayrlmayan

249

kavram var; Atatrk, Trk inklab, Atatrk ilkeleri. Elbet Atatrk byk devlet adam, Dnya tarihinde de byk devlet adamlar var. Ancak, Atatrk' onlardan ayran, ycelten iki byk eser var; Milleti millet yapmak; vatan btnletirmek; mazlum milletlerin rnek lideri olmak. Tarihimizde ilk kez kendi (Trk) ad ile kurup ilan ettii Yeni Trk Devleti, tarihimizin dnm noktasnn banda "Trkiye Cumhuriyeti Devleti" vardr. Bu sistemde ulusal egemenlik kavramn, lkeyi ve milleti cumhuriyetten, cumhuriyetilik kavramndan ayrmak mmkn deildir. Milliyetilik ilkesi, emperyalizme kar verilen bamszlk savan kazanan Atatrk milliyetiliinin addr. Atatrk milliyetilii ulusal btnl salamay, ulusun yaratc gcn, kltrel karakterini gelitirmeyi, Trk milletinin insanlk ailesinin eit hakka sahip bir yesi olduunu kabul ettirmeyi amalar. Cumhuriyetten nce kendimize "Osmanl Milleti" derdik. Vatan-Millet btnlnn, blnmezliinin en belirgin ifadesi olan Atatrk milliyetiliinin siyasetimize egemen olma gerei, varlmzn temeli, geleceimizin teminatdr. Son olaylar, laiklik ve inklaplk ilkelerinde ibret verici, aydn endieye drc boyutlara eritirdi. Atatrk vatan, teokratik, toplum dzeninden dogmatik kalplardan kurtarp hr vicdanl insanlarn yaad lke haline getirdi. Atatrk'n salnda Ortaa kalnts mezhep atmalar, eriat dzeni arzular unutulmutu. Toplum, ulusal eitime ynelmiti. Bugn, laiklii, ancak tarihilerin bir konusu haline getirmek hepimizin grevidir. Yararl olurum dncesiyle bir rnek vereceim; 1854 Krm savan kazanabilmek iin Tanzimat Byk Reit Paa ngiliz ve Franszlarla ortak cephe oluturmutu. Rus ar Nikola, Hristiyan ngiliz ve Franszlar Mslmanlarla birlikte kendilerine kar savaa girdikleri iin dnya karsnda knarken, Osmanl Devletinin baz evreleri de Hristiyanlarla askeri ittifak yapt iin Reit Paay kamuoyuna kfir olarak ilan etti ve en kritik bir dnemde halk, bu nedenle, isyana dahi tevik edildi. Laiklik ilkesi ve bu tarih gerei, Ataya neler borlu olduumuzu ortaya karr. nklaplk, dier ilkelerin felsefesi, teminat ve milletin gelecei iin mit kaynadr. Sizleri bu temel deerlere sarlmaya, ideolojik, siyasal ve sosyal gr ayrlklar bahanesi ile, arln her eidine artlanm olanlarn, durmadan blcl srdrenlerin, milletin ve devletin btnlne, Trkiye Cumhuriyetinin temel ilkelerini tahribe, demokratik laik hukuk devletine ynelik pheli, tehlikeli odaklarn etki alarna dmemeye, kampanyalarna kar koymaya, aklcl temsil eden Atatrk yoldan sapmamaya aryorum. Trkiye Cumhuriyeti'nin hayat ilkesi, ulusal snrlar iinde Trk Devletinin lkesi ve milleti ile blnmez bir btn olmasdr. Tarih, paralanan aydnlarn, birbirine den kuaklarn lkelerine getirdikleri felket sayfalar ile doludur. Tarih ve mazi, gelecek kuaklar iin ders olduu srece anlam tar. O zaman blcln, kin, nefret ve intikam duygularnn etkisiyle nice uluslarn, tarihlerinin ile dolu karanlnda silinip gittiklerini renirsiniz.

250

Sevgili genler: Sizlere bir gerei, bu anlamdaki bir trende son kez belirtme hakkn kendimde buldum ve vurgulayarak sylemeliyim ki, bizim demokrasi ve zgrlk anlaymz Trkiye Cumhuriyetinin Atatrk ilkelerine gre var olmas zorunluluu ile snrldr. Trkiye'nin geleceini, Atatrk mealesinin aydnlatt yolda kucaklayan 26.000 rencimizi sevgi ile kucaklarm. retim yelerimize, retim yardmclarmza, sizleri, niversitenizi temsil etmekle onur duyan rektrnn mutluluk dileklerini sunmann gurur verici sevincini yayorum. 1979-1980 retim ylnn hepinize mutluluk getirmesini, basar dolu olmasn itenlikle diler, sayglar, sevgiler sunarn.

251

252

PROF. DR. TRKAN AKYOL REKTR (1980-1982)

1928 ylnda stanbulda dodu. 1953 tarihinde Ankara niversitesi Tp Fakltesinden mezun oldu. 17/09/1956 tarihinde ihtisasn tamamlad. 30/04/1954 ylnda Ankara niversitesi Tp Fakltesi Asistanlk kadrosuna, 30/04/1965 ylnda Ankara niversitesi Tp Fakltesi Doentlik kadrosuna, 20/01/1970 ylnda Ankara niversitesi Tp Fakltesi Profesrlk kadrosuna ykselmitir. 1980-1982 yllar arasnda iki yl rektrlk yapmtr.

253

1980-1981 RETM YILI AI KONUMASI

Sayn Bakan, Yksek Yarg Organlarnn Sayn Temsilcileri, Sayn retim yeleri, Sayn Konuklar, Sevgili renciler Ankara niversitesi'nin 1980-1981 retim Yl geleneksel a trenine onur verdiniz. Hepinizi sayg ile selamlyor ve teekkrlerimi sunuyorum. Ankara niversitesi, Trkiye Cumhuriyetinin ilk niversitesidir. En gen rencisinden, en kdemli hocasna kadar hepimiz bundan onur ve gurur duyarz. 5 Kasm1925 gn, Atatrk'n Hukuk Devriminin gerektirdii bilgi ve anlaya sahip bir hukuku kitlesi yetitirmek amac ile, Adalet Bakanlna bal olarak ''Adliye Hukuk Mektebi"nin kurulmas, Ankara niversitesinin ekirdei olmutur. Bu kurum 1927 ylnda "Ankara Hukuk Fakltesi" adn almtr. Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi 14 Haziran 1935'de, zel yasa ile kurulan ilk Fakltedir. Bundan sonra yine zel yasalar ile, 17 Eyll 1943'de Ankara niversitesinin Fen Fakltesi ve 20 Haziran 1945'de Tp Fakltesi eitime almtr Ankara niversitesi ise, 4936 sayl yasa ile, 18 Haziran 1946 tarihinde, zerk ve tzel kiilie sahip bir yksek retim kurumu olarak kurulmutur. niversiteler zerklie ve kamu tzel kiiliine sahip, yksek bilim, aratrma, retim ve yaym kurumlardr. Yalnz Ankara niversitesini deil, btn Trk niversitelerini dzenleyen 1750 sayl yasa niversitelere aadaki grevleri vermitir: niversiteler, eitli kademelerde bilimsel retim yapmak; rencilerini bilim anlay kuvvetli, mill tarih uuruna sahip, vatanna bal, milliyeti ve salam dnceli aydnlar olarak ve yksek renime dayal mesleklerde trl bilim ve uzmanlk kollar iin iyi hazrlanm bilgi ve tecrbe sahibi, salam karakterli vatandalar olarak yetitirmek; bata lkeninkiler olmak zere, btn bilimsel ve teknik sorunlar zmek iin inceleme, aratrmada bulunmak ve sonularn toplumun ve kamu oyunun yararlarna sunmakla grevlidir.

Btn eitim kurumlar gibi niversiteler de temel unsurdan oluur: Bunlar I) renciler, II) Eitici kadro, III) Fizik kapasitedir. I) Bugn 12 Fakltesi ve 4 yksek okulu bulunan Ankara niversitesinde 19243 Lisans, 4788 Yksek Lisans ve 1921 Doktora rencisi eitim yapmaktadr. Baz Fakltelerimizin uygulad "Hizmet ii eitim" rencileri ile bu say 28.000'e ulamaktadr. 254

Ankara niversitesi kuruluundan bu yana 55.595 meslek adam yetitirmitir. Bu gne kadar niversitemizin Hukuk Fakltesinden 13.517, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinden 13.436, Siyasal Bilgiler Fakltesinden 5.878, lahiyat Fakltesinden l.691, Eitim Fakltesinden 830, Tp Fakltesinden 5.579, Ziraat Fakltesinden 5.514, Fen Fakltesinden 4.886 (12.539 Bilim Lisans ve 3.749 Yksek Mhendis), Veteriner Fakltesinden 2.560, Eczaclk Fakltesinden l.427, Di Hekimlii Fakltesinden 280 renci mezun olmutur. II) Getiimiz Akademik Yl iinde niversitemize 177 yeni asistan alnm, 79 asistan doentlie, 34 doent profesrle ykseltilmitir. Bylece bugn Ankara niversitesinde 816 retim yesi, 1213 asistan, 114 uzman, 124 okutman, 59 retim ve aratrma grevlisi bulunmaktadr*. Bunlarn dnda, niversitemizin retim yeleri Hacettepe, Ege, Diyarbakr, Bursa ve ukurova niversitelerinin kurulularnda balangtan itibaren grev alm ve bu niversitelerin kurucu kadrolarnn byk bir ksmn oluturmulardr. Ayrca niversitemiz retim yelerinden bir ksm nn, Diyarbakr, Frat ve Seluk niversiteleri ile Antalya Tp Fakltesine 1-3 yllk sreler iin atanm bulunmaktadr. Buna ilave olarak 1979-1980 retim ylnda 269 retim yesi yeni kurulan niversite, Faklte ve Yksek Okullarda eitim ve retim iin grevlendirilmilerdir. 1979-1980 retim ylnda retim yelerimizden Sayn Prof. Kenan Akyz, Sayn Prof. Dr. Saffet Sray, Sayn Prof. Dr. Cavit Skmen, Sayn Prof. Dr. Nermin Tolgay, Sayn Prof. Dr. Zihni Erenin, Sayn Prof. Dr. Muttalip Uslu, Sayn Do. Dr. Hamide Demirel emekli olarak kadrolarmzdan ayrlmlardr. Deerli hizmetlerini saygyla hatrlayacamz hocalarmza salkl ve mutlu bir yaam diliyoruz. Getiimiz retim ylnda maalesef 8 retim yemizi yitirdik. Sayn Prof. Bedrettin Tuncel, Sayn Prof. Dr. Cahit zcan, Sayn Prof. Dr. Ylmaz Gnal, Sayn Prof. Dr. Afet Arkan, Sayn Do. Dr. Erdem en, ve Sayn Do. Dr. evki Gler ile, emekli retim yelerimizden Sayn Prof. Dr. Nusret Hzr, Sayn Prof. Dr. Suut Kemal Yetkin, Sayn Prof. Dr. Hayri Dener, Sayn Prof. Dr. erif anga ve Sayn Prof. Dr. Sait Tahsin Tekeli'yi kaybettik. Hepsinin aziz anlar nnde sayg ile eiliyorum. III) Ankara niversitesinin fizik zelliklerine gelince; niversitenin eitli Faklteleri Ankara'nn deiik semtlerinde dank olarak yerlemi bulunmaktadr. Yeni kurulan niversitelerin kampuslarda toplanm, merkezi yerleme biiminden farkl olan bu dank yerleme dzeninin yararlar yannda sakncalar da vardr. niversitemizin bu zellii tarihi gelimesinin bir sonucudur. Bugn iin sakncalar da olsa, ksa bir srede merkezi bir kampus iinde toplanmas en azndan mali nedenlerle imkanszdr. Ancak, kuruluundan bu yana ilk defa bu yl, niversitemiz Rektrl bnyesinde oluturulmakta olan bir aratrma ve planlama
*

Bu saylar 22.7.1980 ile 13.10.1980 tarihleri arasnda yaplan bir almaya dayanmaktadr.

255

grubu, Ankara niversitesinin uzun sreli bilimsel ve fizik kapasitesinin almas gereken biim konusunda bir alma yapmaya balayacaktr. Bu almann sonular niversite ve Fakltelerimizin yetkili organlarnca tartlp onaylandktan sonra, ortaya kacak olan Ankara niversitesi Gelime Plan niteliindeki bir yazl belge, bundan sonraki ynetimlerin izleme ve uygulamalarna esas alnacak gelime hedeflerini belirlemi olacaktr.

Sayn Konuklar, Sayn retim yeleri ve Sevgili renciler; Sizlere niversitemizin rencileri, retim Kadrosu ve Fizik Kapasitesine ait mevcut bilgileri sundum. imdi balca sorunlarmza ve bunlarn zmlenmesi iin planladmz nlemlere deinmek istiyorum: rencilerimizden byk bir ksmnn ciddi yerleme sorunu vardr. Son yllardaki terr olaylar renci yurtlarnn tam kapasiteyle kullanlmasn engellemitir. Bir yandan ancak % 40 kapasiteyle alan yar yarya bo yurtlar dururken, te yandan rencilerimiz barnacak yer bulamamlardr. Yeni ynetimin, devletin btn kurumlarna ilerlik kazandrma ve yasalarn uygulanmasn salamadaki baarsn, yurtlarn tarafsz biimde ynetilmesine de yarayacana inanarak, bu yl yurt sorununun byk lde zleceini mit ediyorum. Son 5-6 yldr niversitemiz rencilerinin hepsine scak bir n yemei salamakta baarl olamadk. Fakltelerimizin bazlar, byk bir aba ile, devletin salad imkanlar en iyi biimde deerlendirerek rencilerine ok az bir cret karl yemek verebildiler. Bunlarn yaptklar grevi sayg ile karlyorum. Bir ksm fakltelerimiz ise, btn isteklerine ramen, can ve mal gvensizlii nedeni ile yemekhanelerini kapatmak zorunda kaldlar. Bu yl yeniden birlik, beraberlik, karlkl hogr ve bar iinde bir arada yaayacaklarna inandm rencilerimizin beslenme sorunlarna btn imkanlar kullanarak zm getirmeyi planlyoruz. lk ve geici nlem olarak, birbirlerine yakn fakltelerin mutfak ve yemekhane imkanlarn ortak kullanmay ve bunlardan daha ok rencinin yararlanmasn salamay dnyoruz. Daha kkl ve srekli zm olarak da, Mediko-Sosyal Merkezine bal bir santral mutfaktan Fakltelerin yemekhanelerine datmak suretiyle btn rencilere scak yemek vermeyi amaladk. Bu konudaki planlama almalarmz srdrlmektedir. rencilerin, akademik ve idari personel ile btn hizmetlilerin ve ailelerinin salk sorunlarna daha iyi cevap verebilmek iin Mediko-Sosyal Merkezimiz organize edilecektir. Halen Mediko-Sosyal'in yerletii bina ok yetersizdir. nce Merkezimize yeni bir bina bulma ve ardndan yeni bir alma dzeni kurma abasndayz. Kendilerine ricada bulunduum Sayn Genlik ve Spor Bakanmz ve Sayn Belediye Bakanmz byk bir anlay gstererek bize yardm etmeye alyorlar. kranlarm sunarm.

256

Planmz lkenin iinde bulunduu g ekonomik koullarn bilinci iinde, byk yatrmlara ve lkse kamadan, Devlet, Fakltelerimiz ve bize yardm edecek btn kurulularla ibirlii yaparak rencilerimizin ihtiyalarn karlayabilmektir. Genlerimize bunu salamak iin eitim ve renim dndaki bo zamanlarn deerlendirecek tesislere de ihtiya vardr. niversite Kanununun 56. maddesi rencilerin sosyal ihtiyalarm karlamay niversitelere grev olarak vermitir. Bu grevi yerine getirebilmek iin ilk aamada, kstl da olsa, mevcut olanlarn onarlmasna baladk. En ksa zamanda hizmetlerine sunacaz. Uzun vadede ise Sayn Genlik ve Spor Bakanmz ve Sayn Ankara Belediye Bakanmzla ortak olarak genlerimize, rencilerimize daha geni ve eitli spor alanlar hazrlamak abas iindeyiz. niversitemiz retim yeleri ve yardmclarnn sorunlarnn banda, bilimsel almalarmzn gerei olan ara, gere, kitap ve periyodikleri salamakta glklerimiz vardr. Son iki ylda Fakltelerin kitaplklarna yabanc periyodiklerin pek ou gelmemitir. lkemizin iinde bulunduu ekonomik glkleri dikkate alarak, Uluslararas bilim ve kltr anlamas erevesi iinde, eitli lkelerin yapabilecekleri yardmlar deerlendirerek ihtiyalarmzn bir ksmn karlamaya alyoruz. Sevgili ocuklarm, Konumamn bu blmnde sunduum bilgiler arasnda Atatrk'n kurduu Cumhuriyetin ilk niversitesinin gl eitici kadrosu ve bu gne kadar yetitirdii meslek adam, doent ve profesrler konusunda sunduum bilgileri dinlediniz. Mensubu olduunuz niversitemizin Trkiye'de ok nemli bir yeri ve deeri vardr. Bu gl bilim ocann mensubu olabilmek gerekten olaanst bir anstr. Bu ansnz ok iyi deerlendirin. nk, kurucusu olan Atatrk'n ilkeleri ve devrimleri dorultusunda yetiecek olan sizler gelecein gl Trkiye'sinin Ynetim Kadrolarn oluturacaksnz. niversitenin kendi insan gc ve maddi kaynaklarn, ada bilim ve teknolojinin gerekleri ile Devlet Kalknma Planlarnn hedefleri dorultusunda en rasyonel, en etkili, en verimli ve en ekonomik biimde kullanmak niversiteler Kanununun emredici bir hkmdr. (1750 sayl yasa-Madde 3) Bu hkmden hareketle lkemizin insan gc, eitim ve istihdam sorununa bir niversite sorumlusu olarak baktmzda karlatmz tablo maalesef aydnlk ve i ac deildir. Trkiye'de yksek retim sorunlarnn banda, her yl niversitelere girmek iin bekleen binlerce gencin durumu gelmektedir. Orta retimden gelen, saylar bugn 300.000'i akn ve yaknda 500.000e ulaacak olan rencilerin ancak % 10'u niversitelere girebilmekte ve kalanlar Yksek renim dnda toplum iin byk bir sorun oluturmaktadrlar. Gemi yllarda, sorumlular bu sorunu zmek iin en kolay olan yolu semiler ve daima niversiteleri kontenjanlarn artrmaya zorlamlardr. lkemizde salkl bir insan gc politikas tespit edilmeden ve isizlik sorunu dikkate alnmadan kullanlan bu kolay yol, lkeyi yeni ve ciddi bir sorunla kar karya getirecektir. Bugn Trkiye'de i gc 257

fazlasna, bir de Yksek Okul ve Fakltelerden diplomal isizler eklenmitir. Planl kalknma dneminin banda ngrlen eitim planlamas ile i yerleri alma ve gelimesi arasndaki gereken denge salanamad iin, i gc fazlal giderek byk boyutlara ulamtr. lkemizde eitim planlamas, daima en st dzeyde insan, "Bataki kadrolar (designer)" yetitirmek amacna ynelik olmutur. Gelimekte olan bir lkenin kalknmasnda asl ara kademeyi oluturan gerekli gce, bilgi ve beceriye sahip teknik kadrolarn yetitirilmesine yeterince nem verilmemitir. 20 yl nce, ilkretimden ylda 500.000 renci genel orta retime gelince bunlarn ancak % 35'i mesleki teknik retime ayrlyorlard. Bugn ilkretimden orta okul ve liselere bir ylda 1.000.000 renci gelmekte, bunlarn yine sadece % 35'i mesleki teknik retime ynelmektedir. Kalan byk kitle orta retim ve liselerden, hayatn kazanacak hi bir zel bilgi ve beceri sahibi olmadan mezun olmaktadr. Bu genlerin Devlet Dairelerinden baka hibir yerde i bulma ans yoktur. Oysa, Trkiye'de 1960'larda 380.000 Devlet Memuru varken 1979'larda Devlet Memuru says 1.500.000'e kmtr. lkemizde ak isiz says da 1960'larda kentlerde 280.000, krsal kesimde 900.000 iken, 1979 da kentlerde l.650.000 e km ve krsal kesimde 700.000 olmutur. ve i Bulma Kurumunun bltenlerine gre, ak isiz saysnn en ok ilk ve ikinci derecede orta retim mezunlar arasnda bulunduu grlmektedir. Ak isizler en ok 20-29 ya grubu genler arasndadr. istemek iin Kuruma ba vuranlar arasnda 20-29 ya grubunda 170.000 ak isiz mevcut olup bunlarn says bir yl evvelkine oranla % 66.6 artmtr. ok nemli ve ciddi bir gerek de Yksek retim ve Faklte diplomal isiz saysnn giderek artma gstermesidir. Kuruma i istemek zere ba vuran Yksek retim ve Faklte diplomallarn says (bir baka deyimle Yksek Okul ve Faklte diplomal ak isizler) 1980 Mart aynda 2.570 iken, bu say 1980 Temmuzunda 3.713'e ykselmitir. Eitim planlamasnda mesleki ve teknik retime gereken nem ve arln verilmemesi ve ayrca genel orta retimden gelenlerin de zel bilgi ve beceriden yoksun olarak yetimeleri, erkenden hayatlarn kazanma ansn bulamayan bu genlerin bir yandan byk sayda bir i gc fazlas oluturmalarna, dier yandan da bir meslek edinmek amac ile niversitelerin kaplarnda birikmelerine neden olmaktadr. Liselerden gelen rencileri Yksek retime yerletirmek, teknik deyimiyle "Yksek renimde Okullama" oran 4 nc 5 Yllk Planda 1983 yllar iin % 15 olarak planlanmtr. 1979'da % 10.1'e erimitir. Yaygn retim kurumlarndan Yksek retim diplomas alanlar bu orana dahil deildir. Bir baka deyimle, 4 nc 5 Yllk Plan hedefleri iindeki Yksek retimde Okullama oran hemen hemen hedefine varm grlmektedir. Ancak bu sonula birlikte yeni bir sorun gelimektedir. lkemizde bugn mevcut olan meslek sahibi kiilerle, bunlara duyulan ihtiya arasnda belirgin bir dengesizlik vardr. Devlet Planlama Tekilatnn raporlarna gre (Sosyal Bilim dallarndan mezun olanlara deinmeden) baz teknik mesleklere ait rnekler sunmak istiyorum. Bugn Trkiye'nin mimar ihtiyac 5.580 258

iken 13.590 mimarmz vardr. Eczac ihtiyac 1983 yl iin 5.800 olarak saptanm olduu halde 1983 de 14.475 Eczac yetimi olacaktr. Bugn lkede inaat mhendisi ihtiyac 13.290 iken inaat mhendisi says 21.560 dr. 5.170 kimya mhendisine ihtiya varken 8.320 kimya mhendisi bulunmaktadr. O halde baz teknik meslek gruplarnda i gc fazlas mevcuttur. Buna karlk, salk hizmetlerinin gerektirdii meslek dallarnda, tp doktoru, hemire, hastabakc ve salk teknisyeni i gc kesiminde ve bunun gibi inaat, makine, elektrik, kimya teknisyenleri, orman, tarm ve dier teknisyen gruplarnda byk oranda eksiklik bulunmaktadr. 1923 yllarnda Trkiye'de 554 hekim mevcut idi. 1923-1945 arasnda bu say 554 den 3.886'ya ykselmitir.1955'de 9.638 olan hekim says 1971'de 15.800 ve 1977'de 24.000 olmutur. 1971-1977 yllar arasnda hekim says % 51.9 orannda artm olmaktadr. 1980 yl Temmuz hesab ile memleketimizde 27.000 dolaylarnda hekim mevcut olduu bilinmektedir. 1945-1980 arasnda lkede 23 .000 zerinde hekim yetitirilmitir. Dnyann her yerinde tp mesleinde insan yetitirme g ve pahal bir eitim sistemi olduu iin tp doktoru a vardr. Drdnc 5 Yllk Kalknma Plannda 1983 ylnda 35.500 hekime ihtiya doacak, yeni kurulan Tp Fakltelerinin kapasiteleri dahil edilmedii halde 30.525 doktor yetimi olacaktr. O halde, Trkiyede hekim a zannedildii oranda byk deildir. Ve dnyann hi bir lkesinde de bundan daha fazla sayda hekim yetitirildii sylenemez. Ancak salk hizmetlerinin gerei biiminde yrmedii de ac bir gerektir. Bu sorunun en nemli sebebi lke dzeyinde dengeli hekim dalmn ve salk hizmetlerinin gerektii biimde uygulanmasn salayacak bir rgtlenmenin bugne kadar gereklememi olmasdr. Memleketimizde hekimlerin te ikisi veya drt byk ilde yerlemitir. Yine memleketimizde hekimlerin ancak ok snrl saydaki ksm Salk ve Sosyal Yardm Bakanlnda almaktadr. Bu dengesiz dalm nlenmedike, salk hizmetlerinde lke gereklerine uygun bir salk politikas ve planlamas tespit edilmedike, hekim adedi ne kadar artarsa artsn salk hizmetleri aksamakta devam edecektir. lkemizde niversitelerin de bir parasn oluturduu Yksek retim politikasnda, insan gc ihtiyac ile meslek adam yetitirme politikas birbirinden ayrlmas mmkn olmayan ciddi planlamalar gerektirir. Bylece Yksek retimde de ciddi bir eitim planlamas ihtiyac aka ortaya kmaktadr. niversiteye ba vuranlarn says arttka niversitelerin kontenjanlarn arttrmak, daha ok Faklte ve daha ok niversite amak, meslek fazlas bulunan meslek gruplarnda diplomal Yksek renim ve Faklte mezunu isizleri arttracak ve lke yeni bir sorunla kar karya gelecektir. nemle vurgulanmas gereken husus niversite kaplarnda biriken renciler sorununun eitimin son aamas olan niversite dzeyinde zmlenemeyeceidir, Gereki ve salkl tek zm yolu lk retimden balayarak niversiteleri de iine alan, byk oranda mesleki teknik retime dayal, yeni ve geni kapsaml bir eitim planlamasdr. Bu eitim plan iinde yksek eitim planlamasna yn verecek unsur, lke gerekleri ve ihtiyalar gz nne alnarak hazrlanacak olan bir istihdam politikasdr. Yl boyunca basnda pek sk bahsi geen ktisadi ve Ticari limler Akademileri sorununa burada yer vermek gereini duymuyorum. Bu konuda 259

niversitelerimizin ortak gr niversiteleraras Kurul Karar olarak hepinizin bilgilerine sunulmutur. Kamuoyuna yanl ve haksz olarak, tek kaynaktan, niversite-Akademi atmas olarak aksettirilen ve kanmca fazla abartlan bu konu, lkemizin yksek retim sorunu yukarda arz ettiim gibi geni bir adan ve bir btn olarak ele alndnda zmn bulacaktr. Bilindii gibi, Trkiye Cumhuriyeti Devletinin, iine drld tarihinin en bunalml dnemini aabilmesi iin Trk Silahl Kuvvetleri 12 Eyll 1980 gn g ve tarihi bir grev yklenmitir. Trk Silahl Kuvvetleri bu grevi, Trk Milletinin birliini, lkenin blnmezliini, gerek Atatrkle dnlmesini salamak ve demokratik, laik, sosyal ve hukuk devletinin btn kurumlar ile yeniden tesis ve glendirilmesini gerekletirmek amac ile emir-komuta zinciri iinde aldlar. Trk Silahl Kuvvetleri en ksa zamanda, daha salam temeller zerine oturtulmu parlamenter demokratik dzene geii ama edinmi ve her vesile ile bu hususu vurgulamtr. Bu davran Trk Silahl Kuvvetlerimizin demokrasi bilincinin doal sonucudur. inde bulunduumuz dnemde btn kurumlardan beklendii gibi, Ankara niversitesi de bu amaca, en salam temeller zerine oturtulan bir demokratik parlamenter dzene gei amacna hizmet etmeye ve Trk demokrasisinin en iyi biimde ilemesi iin zerine den her grevi yklenmeye hazrdr. Trkiyemizde yeni dzenlemelerin iinde bulunduumuz bugnlerde Hkmet programnda Milli Eitim Temel Kanunu ile birlikte niversiteler Kanunu zerinde de gerekli almalarn yaplaca belirtilmitir. Bu nedenle, a konumamn nemli bir ksmnda sunduum saysal verilere dayanarak, Trk Eitim Sisteminin ve zellikle bunun bir paras olan Yksek retimin gereklerine ve temel sorunlarna deinmek istedim. Btn kurumlar gibi niversitelerimiz de kendi dinamizmi iinde yeni dzenlemeler aray iindedir. Yeni Ynetimin getirecei zmlerde niversitelerin bilgi birikimi ve deneyimlerinin ciddiyetle deerlendirilecei inanc iindeyiz. Bu inancmzn temelinde Hayatta En Hakiki Mrit lim olduunu ifade etmi bir ndere, Atatrk'e sahip olmann gerei yatyor. Ayn gerekten kaynakland iindir ki, kendi bnyesinde daima bilim ve teknie en byk nem ve ncelii veren Trk Silahl Kuvvetlerinin ve onun Yneticilerinin, bilim ve tekniin kayna niversitelere zenle yaklamalar en doal davrantr. Konumam bitirirken Sevgili rencilerime seslenmek istiyorum. Yeni retim ylna balarken birlik, beraberlik, bar ve karlkl hogr iinde, milli birlik ve lke btnlne byk bir titizlikle sahip karak alacanza inancm tekrarlamak istiyorum. Atatrk'n hedef gsterdii ada uygarlk dzeyindeki yerimizi almamz, her birinizin tek tek kendi sahanzda en iyi biimde yetimek iin gstereceiniz abaya bal olacaktr. 1980-1981 retim yln ayor, trenimize onur veren Sayn Konuklar sayg ile selamlarken, Sevgili rencilerime baar dileklerimi ve iten sevgilerimi sunuyorum.

260

1981-1982 RETM YILI AI KONUMASI

Sayn Rektrler, Dekanlar, retim yeleri, Konuklar ve Sevgili renciler

Ankara niversitesi bugn, trenle 1981-1982 retim Ylna balyor. Al Trenimize katlmakla bize onur verdiniz. Hepinizi sayg ile selamlarm. niversitelerin a konumalarnda, bir nceki retim ylnn btn faaliyetlerinin sonucunu ve niversitenin gelecee ynelik bilimsel, akademik ve ynetsel programn sunmak gelenek olmutur. Bu gelenee uyarak sizlere bu konumamda nce Ankara niversitesinin 1980-1981 retim ylndaki bilimsel ve akademik faaliyetleri ile gerekletirdii hizmetler konusunda bilgi sunmak istiyorum. 1980-1981 yl Trkiye'nin tarihinde olduu gibi niversitelerimiz iin de olaanst bir nem tamaktadr. Atatrk'n Doumunun 100. yln kutladmz bu yl, btn eitim ve retim, kurumlarnda olduu gibi birlik, btnlk ve bar iinde baarl bir eitim yln tamamladk. 1981 ylnn en byk nemi, Trkiye Cumhuriyetinin kurucusu Atatrk'n doumunun 100. ylnda, Trkiye Cumhuriyeti Devriminin ve O'nun ilkelerinin zerinde yeniden dnmek ve bunlar btn kapsam ile anlamaya almak olmutur. Dn ve bugn olduu gibi memleketimizin geleceinde de tek ama, bu ilkeler etrafnda birlemektir. Ankara niversitesi, Kurucusu Atatrk'n 100. doum yln O'na lyk bir biimde kutlamaya byk zen gsterdi. Her eyden nce bu yl alma ve grev yapmakta bir "Atlm Yl" kabul etti. Doumunun 100. ylnda, Atatrk'n ilkeleri ve devriminin ne kadar gerekletirebildiimizi bilimsel ve objektif olarak deerlendirmek ve gelecee ynelik almalarn plan ve programlarn saptamak iin, her Fakltemiz kendi bilim ve ura alan iinde sempozyumlar, seminerler ve zel haftalar dzenlediler. Atatrk'n, Eitim, Hukuk, Tarm, Veteriner Hekimlik Salk Bilimleri ve Sosyal Bilimleri konularnda Kltr ve Sanat gibi ok eitli dallarda gsterdii hedefe ne kadar yaklatmz, eksiklerimizi, yanllarmz ve yapmakla grevli olduumuz ykmllklerimizi bilimsel yntemlerle tespit etmeye altlar. Bu bilimsel almalarla elde edilen veriler yaynlanarak, gelecek kuaklarn yararna sunulacaktr. Her Fakltenin kendi kutlama program dnda Ankara niversitesi Rektrlnn, Ankara Valilii ile birlikte dzenledii bir programa gre, retim yelerimiz Ankara ili ve evresindeki ile ve kylerde, 178 deiik konuda, halka pratik yararlar salayabilecek eitsel ve uygulamal konferanslar verdiler. Ankara niversitesi, ilgili Fakltelerinin retim yelerinin katks ile, uluslararas bir sempozyum dzenledi. Sayn Devlet Bakannn Onursal

261

Bakanlndaki bu Sempozyumun ana temas "Atatrk'n Uygulamalarnn Evrensel Boyutlar" olarak belirlendi.

Dnce

ve

16 yabanc konuk Profesr ve eitli niversite ve Fakltelerimizden katlan retim yelerimiz, Atatrk'n barlk, bamszlk ve devrimcilik ilkelerinin ulusal ve uluslararas boyutlar konusunu tartacaklar. Be gn srecek olan sempozyumun bildiri ve tartmalar yaynlanacak ve btn kurumlarn ve gelecek kuaklarn, yararlarna sunulacaktr. Ayrca 12 Faklte ve 4 Yksek Okulun ibirlii ile "Atatrk'n Ansna" armaan edeceimiz bir Ankara niversitesinin Geliim Tarihi kitab hazrlanmaktadr. ki ciltten oluacak bu kitap, Ankara niversitesinin kurulu amacn, geliimini, etkinliklerini ve bugn eritii dzeyi gsteren bir belge olacaktr. Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Trk inklp Tarih Enstitsnde bulunan 70000 adet ariv belgesi, 13000 adet dolaynda fotoraf koleksiyonu ve 8000 cilde yakn Cumhuriyet Tarihi ile ilgili kitaplarn tasnif ve kopyalarnn alnmas ilemlerine balanm ve almalar devam etmektedir.

Ankara niversitesinin bilimsel faaliyetlerine gelince: Ankara niversitesinde 1980-1981 ylnda 12 Faklte, 4 Yksek Okulu ile toplam 20367 lisans rencisi, 1494 lisansst ve 300 doktora rencisi, ayrca zel sertifika eitim programlar ile 28000'in stnde renci eitim yapmtr. 1980-1981 ylnda Ankara niversitesinin eitli Fakltelerinden 1300 renci mezun olmutur. retim yesi kadrolarmza gelince; 1980-1981 retim ylnda sekiz hocamz yitirdik. Sayn Prof. Dr. Sedat Veyis rnek, Sayn Prof. Dr. Gndz Aknc, Sayn Prof. Dr. Sreyya Aybar, Sayn Prof. Dr. Bahtiyar Demira, Sayn Prof. Dr. Mithat Torunolu, Sayn Prof. Dr. Mustafa Gltekin ile Emekli retim yelerimizden Sayn Prof. Dr. Sabri Dilmen ve Sayn Prof. Dr. Abidin tili yitirdik. Aziz anlar nnde sayg ile eilirim. 1980-1981 ylnda 22 hocamz emekliye ayrlmtr. Saygdeer hizmetlerine minnettarz. Mutlu bir emeklilik yaam diliyoruz. Bu yl niversite retim kadrosuna 52 yeni Doent ve 27 Profesr katlm olup, 262 Asistan alnmtr. Halen Ankara niversitesinde 439 Profesr, 426 Doent, 1265 Asistan, 99 Uzman, 120 Okutman ve 86 retim ve Aratrma Grevlisi vardr. Kendi asl grevlerine ilave olarak bu yl Ankara niversitesi retim yelerinden 25 tanesi yl sre ile Elaz, Diyarbakr, Seluk, nn ve Bursa niversitelerinde eitim ve retim iin grevlendirilmilerdir. Geen yllarda balayarak bu yl da grevlerine devam eden retim yelerinin ilavesi ile bu rakam 36'y bulmaktadr. Ayrca yine 1980-1981 ders ylnda 518 retim yemiz niversiteler Kanununun 40. maddesi ile ders vermek zere eitli niversitelerde ve retim Kurumlarnda grev almlar, bu yl gz dnemi btnleme snavlar da dahil btn sorumluluklarn eksiksiz yerine getirmilerdir.

262

Ayrca 12 Profesr retim yemiz 1750 sayl, yasann 40. maddesi son fkrasna gre, eitli bilim kurumlarnda ve devlet ynetimi kadrolarnda grev almlardr. zet olarak; 1980-1981 ders ylnda Ankara niversitesinden 566 doent ve profesr retim yesi kendi asl grevlerine ek olarak, dier Faklte ve niversiteler ile Devlet kurumlarnda grev yapmlardr ve yapmaktadrlar. unu bilhassa belirtmek isterim ki, 1980-1981 eitim ylnda "Gz dnemi snavlarn da yapp bitirmek suretiyle" yalnz Ankara niversitesinden 45 retim yesi Elaz Frat niversitesinde, 18 retim yesi Malatya nn niversitesinde ve 7 retim yesi Diyarbakr niversitesinde grev yapm bulunmaktadr. Ayrca Salk Bilimleri, Tp, Di Hekimlii gibi youn bir kamu hizmeti gerekletirilmitir. Bir rnek olarak; Fakltelerimizde

1980-1981 ylnda Tp Fakltesi Hastanesinde 6400 hasta yatarak, 498000 hasta ayakta tedavi edilmi, 25000 muhtelif ameliyat ve 210000 eitli salk hizmetleri (rntgen, laboratuvar tahlilleri vs.) yaplmtr. 1980-1981 ylnda niversitemizce toplam 132 kitap ve eitli fakltelerin pek ok bilimsel makaleleri yaynlanmtr. Ankara niversitesinin 1980-1981 ylnda gerekletirdii etkinlikleri: 1973ylnda yapm bittikten sonra 1980 ylna kadar kullanlmadan harap olan Hukuk Fakltesi kapal spor salonu onarlp, rencilerimizin ortak kullanmna ald ve Drdnc Spor enlii Ankara niversitesi Spor Eitim Merkezi salonunda 2 Mart 1981 de kutland. Ankara niversitesi Mediko-Sosyal Merkezine bal olarak 1 ubat 1981 tarihinde niversitemiz personeli, retim ye ve yardmclar ile evli rencilerin 3-6 ya grubu ocuklar iin elli yatakl bir kre alm bulunmaktadr 1978 ylnda, balatlan Ankara niversitesi Konukevi 23 Mays 1981 de bitirilerek hizmete almtr.12 yatakl bu Konukevinde Fakltelerimize ders ya da konferans vermek iin gelen yabanc retim yeleri kalmaktadrlar. Salonlar ise hem sosyal faaliyetler iin hem de niversitemizin sanat rnlerini sergileyecek bir sanat galerisi olarak kullanlmaktadr. Milli Eitim Bakanlna bal, Beevler Blgesinde, Fakltelerimize komu bulunan ve kullanlmayan 1500 kiilik bir sinema salonu, Sayn Milli Eitim Bakanmzn onaylar ve Bakanlk ve Rektrln ortak abalar ile onarlm ve 2830 Mays 1981 tarihlerinde niversite ve Yksek retim Genlik Haftas dolaysyla hizmete girmitir. Burada Ankara niversitesi ve Yksek retim Genliinin mzik, tiyatro, konser gibi sanat gsterileri, retim kadromuzdaki sanatlarmzn belgesel filmleri, rnleri sahneye konmutur.1981-1982 eitim ylnda haftann belirli gnlerinde btn rencilerimize cretsiz, kltr ve sanat deeri stne filmler, konser, balo ve tiyatro oyunlar sunmay ve bu yl uygulamay planladk.

263

Rektrlk Merkez binas tamamlanmtr. 1977 ylnda inaatna balanan bina, simultane tercme imkanlarna sahip konferans salonu, senato ve ynetim kurullar salonlar ile zellikle uluslararas ve ulusal bilimsel toplantlar iin kullanlabilecek nitelikte bir yap olarak 2 Kasm 1981 tarihinde Uluslararas Atatrk Sempozyumu ile hizmete alacaktr. naat btn ile bitmi olan Basmevi binamzn ara ye gerelerinin nakli nmzdeki aylarda gerekleecek ve yeni Basmevi daha byk bir kapasite ile niversitemizin hizmetine sunulacaktr. Ankara niversitesi yabanc uyruklu niversite rencilerine Trk Dili eitimi yapmakla grevlidir. niversitelerin grev ve sorumluluk alan iine giren kltr hizmetleri arasna 1980-1981 ylnda bir yenisini ekledik. Ankara'da bulunan yabanc elilik mensuplarnn Trke renme istekleri zerine, Trk dilini ve kltrn yaymak amac ile bir eitim program uygulanmaya baland. Trke dersleri yannda niversitemizin en yetkili retim kadrolar Trk Tarihi, Kltr ve Medeniyetine ilikin konferanslarla bu dersleri zenginleirdiler. Bu program srekli olarak uygulanacaktr. niversitemizin 1980-1981 yl akademik faaliyetlerini ve gerekletirdii etkinlikleri sunmaya altm. imdi yapamadklarmza, eksiklerimize ve sorunlarmza deinmek istiyorum. Ankara niversitesi Ankara'nn 5 ayr ve birbirinden uzak blgesinde yerlemi olup, kampus tipi niversite yapsna sahip bulunmad iin, kaynak kullanmnda ekonomik olmayan, pahal bir ynetim biimi uygulanmaktadr. rnein kitaplklar, laboratuvarlar, yemekhane, kafeterya gibi tesislerin her Faklte ve birim iin tekrarlanmas gerekmektedir. Btelerin parasal durumu ile bunlar gerekletirmenin gl ortadadr. 1980-1981 ylnda btn abalarmza ramen rencilerimizin btnne yeterli ve kaliteli bir le yemei vermek imkann bulamadk. Bir Fakltemiz hari dierlerinde le yemei salayabildikse de hepsinde bunun yeterli ve ayn standartta olduu sylenemez. Genlik ve Spor Bakanl ve Yksek renim Kredi ve Yurtlar Kurumu ile ibirlii iinde soruna zm aryoruz. rencilerimizin yurt sorunlar vardr. 1980-1981 ylnda Kredi ve Yurtlar Kurumunun saygdeer abalar ile Ankara'daki btn yurtlar tam kapasite ile alr halde ise de yine de yksek retim rencilerine yetememektedir. Eitim ara ve gerelerini salamakta, laboratuvar gereksinimlerini karlamakta da byk glkler iindeyiz. Faklteler ve niversiteler Kitaplklarna kitap ve periyodikler hemen hi gelmez oldu, Basmevimiz kendi niversitemiz yaynlarn basabilmek iin kapasitesinin ok stnde almaktadr. Yksek retim Kurumlarndaki bu eksiklikler eitim dzeyini olumsuz etkileyerek ciddi sorunlar oluturur. Bu tr eksiklerimizin, bir ksmnn Dnya niversiteleri arasnda ibirlii ve karlkl yardm ve hibe yolu ile salanmas iin giriimlerde bulunuyoruz. rencilerimizi amzn ve yurt koullarmzn gereklerine uygun biimde yetitirmek iin, eitime btn ynleri ile arlk vermek zorundayz.

264

Eitimin en etkili ve kalc yollarndan biri, rencilerin yaratc ynlerini gelitirecek, onlar rn vermeye yneltecek sanat almalardr. Bu almalar genlerin olaylar eitli alardan grmelerini ve deerlendirmelerini, yalnz doruyu deil, iyiyi ve gzeli de aramalarn salar. Bugne kadar niversite Eitimin ayrlmaz bir paras olan bu eitim trndeki retme grevimizi de yerine getiremedik. Bu yl tiyatro, resim, mzik, sinema gibi sanat dallarndaki renci almalarn zendirmek, ynlendirmek, desteklemek ve kamuoyuna almalarn salamak iin, bir niversite Sanat Merkezi kurmay amalamaktayz. Bu sanat merkezinin ats altnda niversite Tiyatrosu da yer alacaktr. Bylece Devlet ve Belediye Tiyatrolar ile zel tiyatrolar yannda kurumlam bir niversite Tiyatrosu, Trk Tiyatro yaamna yeni ve ilgin bir boyut kazandrm olacaktr. Sanat merkezinin galerisinde renciler, dzenlenecek sergi ve konferanslar izleyerek sanat olaylaryla srekli bir etkileim iinde bulunacaklar, galeriye bal olarak almas planlanan atlyelerde resim, heykel gibi plastik sanat almalarna katlabileceklerdir. Geen retim yl iinde bu tr almalar eitli vesilelerle sergilenmiti. Bu arada Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Tiyatro Krssnn hazrlad "Belgelerle Kurtulu Sava" adl gsterinin kazand baar ve toplad ilgiden gurur duyduk. Sayn Konuklar; 1980-1981 ylnn niversitelerimizin tarihinde nemli bir yeri olacaktr. Bu yl, niversiteler ve Yksek retimde kkl yasal dzenlemelerin hazrland bir yl oldu. Bir yldan beri niversiteler ve btn Yksek retim Kurumlarnn yetkili kurullar lke gereklerinin altnda,niversite ve Yksek retim sorunlarna en uygun zm yollarn bulmak iin youn aba gsterdiler. Hkmet tarafndan Akademik Kurullarmza gnderilen taslaklarla ilgili eletirilerimizi, dnce ve nerilerimizi, gerekelerini de vurgulayarak, byk bir itenlikle belirttik. Son olarak Milli Gvenlik Konseyi ihtisas Komisyonunda btn niversite Rektrleri, Akademi Bakanlar ve ilgili Bakanlklar ve Devlet Kurulular temsilcileri ile birlikte yaplan toplantlarda grlerimizi bildirdik. imdi, lkemizin gelecei ve yarar asndan en iyi bir niversite ve Yksek retim Kanunu'nun bekleyii iindeyiz. Sevgili rencilerim, Yksek retim Kurumlar iinde niversitelerin ayr ve nemli bir konumu vardr. Btn niversite Kanunlarnda da belirtildii gibi niversiteler "Yksek Bilim, Aratrma, retim ve Yaym Birlikleridir". Byle olunca, bir niversite Yksek bir meslek okulundan teye bir bilim ortam sfat ile "Gerekleri

265

Aratrmak, Aratrmalarn Derinletirmek, Bilgiyi Derlemek, Ykseltmek ve Yaymak" grevi yapar. Yani ksaca bilim yapar. niversiteleri yalnzca meslek adam yetitiren dier yksek retim kurumlarndan ayran balca zellik de ite budur. Meslek adamn bilimsel almalar ortam iinde oluturan, yetitiren niversitelerin idari ve bilimsel zerklii yapsnn doal ve vazgeilmez bir unsurudur.

Sayn Konuklar, lkemizin btn kurumlar gibi, niversitelerin de yaplarnn gerektirdii lde ilevlerini yerine getirip getirmedikleri, bunun nedenleri tartlabilir. Ancak yanl ve kt uygulamalar genelletirip kurumlarn temel yaplarn deitirmek yerine, bu yanl ve kt uygulamalarn kkenine inerek nedenlerini aratrp, bunlar dzeltecek nlemler alnmaldr. te yeni yasamzdan bunlar bekliyoruz. Atatrk'n hedef gsterdii ada uygarlk dzeyine erimek iin, niversite bir lkenin vazgeilmez temel tadr. Birlik, beraberlik ve btnlk iinde, elbirlii ile en iyisini bulacamz inanc iinde, 1981-1982 retim ylnn niversitemize ve btn lkemize hayrl ve yararl olmas dilei ile hepinize sayglar sunarm.

266

PROF. DR. TARIK SOMER REKTR (1982-1987)

1926 ylnda Develide dodu. 01/06/1958 ylnda Orta Dou Teknik niversitesi Doentlik kadrosuna, 17/11/1965 ylnda Profesrlk kadrosuna ykselmitir. 1982-1987 tarihleri arasnda 6 yl Rektrlk yapmtr.

267

1982-1983 RETM YILI AI KONUSMASI

Sayn Davetliler, Kymetli Meslektalarm, Sevgili renciler, Ankara niversitesinin 1982-1983 ders yl al trenine katlmakla bize eref veren sekin misafirlerimize teekkr ederim.

Bildiiniz gibi 2547 Sayl Yksekretim Kanunu bir sene nce kabul edilmi, baz maddelerinin uygulanmasnda geici sreler tannmt. Bu sreler imdi tamamlanm olup, bu ders ylnda Kanunun tmn uygulama durumunda bulunuyoruz. Ayrca, yaklak ay nce yrrle giren 41 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile niversitemizin tekilat yeniden belirlenmitir. Buna gre Ankara niversitesi, 11 Faklte, 5 Enstit ve 6 Yksek Okuldan meydana gelmektedir. Yaplan i organizasyona ilave olarak Kastamonu, ankr ve Krkkale Meslek Yksek Okullar da niversitemize balanmtr; bylece lkemizin teknik alanda insan gc ihtiyacnn karlanmasnda nemli bir sorumluluu yklenmi bulunuyoruz. Geen yl niversitemize 4800 renci alnmt. Bu yl, yksek okullar dahil 8450 renci almaktaym. Bylece kontenjanmz bu yl % 76 orannda artmtr. Btn Fakltelerimiz, bu kontenjan artnn beraberinde getirdii snf, laboratuvar, retim yesi, salk ve sosyal hizmetle ihtiyacnn karlanmas iin Temmuz ayndan beri youn bir aba gstermektedirler. Milli grev uuru iinde bu fedakrla katlanan Sayn akademik ve idari personel arkadalarma huzurunuzda teekkr ediyorum.Toplam renci saymz geen yl 29.600 iken, bu yl mezun olanlar dnda ve yeni alnanlarla birlikte 36.000'e ulamtr. Lisans ve lisansst rencilerini birlikte dndmzde, lisansst renciler, toplamn yaklak % 10'unu tekil etmektedir. Yksek lisans ve doktora almalarnn daha verimli olmas ve stn seviyede eleman yetitirilmesi amacyla Fen Bilimleri, Salk Bilimleri, Sosyal Bilimler ve Adli Tp alanlarnda Enstitler kurulmutur. Ayrca Trk inklap Tarihi Enstits, istiklal Savamz ve Atatrk ilkeleri konularnda lisansst almalar, aratrma ve yaynlar yapacaktr. retim yeleri ve yardmclar toplam says Temmuz 1982 itibaryla 2327'ye ykselmitir. Bunlardan 413' Profesr, 383' Doenttir. Grevli ve emekli Profesr ve Doentlerimizden sekizini bu yl iinde kaybettiimizi zlerek bildirmek zorundaym. Ord. Prof. Dr. Enver Ziya Karal, Prof. Dr. Enis Erdik, Prof. Dr. Ahmet kr Esmer, Prof. Dr. Zeki Durusu, Prof. Dr. Sabri Douer, Ord. Prof. Dr. Sreyya Tahsin Aygn, Prof. Dr. Hamza Diner ve Do. Dr. Ziya Ermumcu arkadalarmz ve deerli hocalarmz ebediyete intikal etmilerdir. niversitemize hayat boyu verdikleri stn hizmetlerini minnet ve kranla anar, hepsine ayr ayr Allah'tan rahmet dilerim. niversitemizin bymesi ve gelimesiyle ilgili deiik inaat faaliyetlerini sizleri fazla skmadan ksaca zetlemek istiyorum, inaatna 1968 ylnda balanan 1280 yatakl 150.000 m2 lik modern hastanemiz tamamlanmak zeredir. Poliklinikleri ve ntaniye Servisini 15 Ocakta bu binada amaya alyoruz. 268

niversite Basmevi binas tamamlanm olup, birka ay ierisinde faaliyete geecek durumdadr. Ziraat Fakltesi Mikrobiyoloji Laboratuvar, Et ve Et Mamulleri binas 1982 sonunda tamamlanacaktr. Fen Fakltesi Jeoloji Mhendislii binas, Ziraat Fakltesi Fermantasyon Teknolojisi ve Su rnleri binalar inaat devam etmektedir. Fen Fakltesi Ahlatlbel Lojmanlar bu yl sonunda bitirilmi olacaktr. Baz kanuni engeller yznden bekletilen Tp Fakltesi Kardiyoloji binasnn en ge 1984te tamamlanmas iin gayret sarf edilmektedir. Bu arada Antalya Tp Fakltesi iin ele alnan muhtelif inaatlar tamamlanm olup, kendi binalarmzn bakm onarmlar, 1982 sonunda bitirilmi olacaktr. Mediko-Sosyal Merkezimizin salad hizmetler geen yllara kyasla ok artm bulunmaktadr. 1981-1982 ders ylnda 48.000 renci ve personelin tedavileri yaplm, 8000 kadar renci tberkloz kontrolnden geirilmiti!. lalarn byk ksm Merkezin kendi Eczanesinden karlanmaktadr. rencilerin spor ve sosyal faaliyetlerinin henz yeterli seviyeye ulatn iddia edemeyiz. Barnma, beslenme, burs ve kredi bulma gibi sorunlar zerinde durulmakta, ihtiya duyulan kitaplarn zamannda temin edilmesine allmaktadr. Ankara niversitesinin iine dnk bir kurulu, olmadn, aksine btn Trkiye'ye, hatta dnya memleketlerine hizmet veren bir ilim merkezi olduunu Trk milleti adna iftiharla syleyebiliriz. 1982 yl ierisinde 100' akn kitap baslm. 426 makale ve 145 rapor yaynlanmtr. Bunlarn bir ksm yabanc dillere evrilmitir. Yeni basmevi binasnn henz hizmete girmemi olmasyla, pek ok eser baslmaya hazr bekletilmektedir. Bu yaynlara ilave olarak, aziz Atatrk'n Doumunun 100. yl dolaysyla, deiik fakltelerde toplam 11 eser yaynlanmtr. Sempozyum bildirileri stikll Sava'n ve Cumhuriyet Tarihini konu alan kitaplar ve Faklte dergilerinin zel saylar bunlar arasndadr. Ankara niversitesi bu yl ierisinde yerli ve uluslararas kurululara 35, dier niversitelere 26 Profesr ve Doent salamtr. 2547 sayl kanuna gre yaplan bu geici grevlendirmelerin deiik ihtisas dallarnda nemli hizmetler grd bir gerektir. Tp Fakltemiz 123 Profesr, 114 Doenti, 44 Uzman, 3000 Memur ve Yardmc Hizmet Personeliyle Orta Dou lkelerinin en byk tp merkezleri arasnda yer almakta ve halen 2280 yatakl hastanemizde salk hizmetleri vermektedir. Bununla beraber 40-50 yl nce ina edilmi olan bina ve tesislerin ok eskidiini, bakm ve onarm masraflarnn byk yekunlara ulatn, tesislerin yetersizlii sebebiyle yardmc hizmetlerin glkle salanabildiini zlerek belirtmek isterim.Yeni hastanenin hizmete girmesiyle Tp Fakltemizin byk lde ferahlayacana inanyorum. Bu suretle yatak kapasitemiz de 3560'a ykselmi olacaktr. Trkiye'nin yeni kurulan niversitelerine Ankara niversitesinin yardm ve katklar hepinizce bilinmektedir. Bu hususu dile getiren Danma Meclisi 1983 Bte Komisyonu Bakanl raporunda u ifadelere yer verilmitir: "Ankara niversitesi halen faaliyette bulunan pek ok niversitenin ve bu niversitelere bal fakltelerin kuruluunda nclk etmitir. Atatrk, Hacettepe, Ege, Dicle, Frat, ukurova, Seluk, Uluda ve nn niversitelerinin kuruluunu balatm ve 269

retim yesi desteinde bulunmutur, stanbul niversitesi Veteriner Fakltesi de dahil, imdiye kadar grevlendirilen retim yelerinin says 555'e ykselmitir." niversitemizin bu seviyeye ulamasnda bugne kadar emei geen saysz akademik ve idari personele, 1981-1982 ders ylnn ilk dokuz aynda niversitemiz Rektr bulunan kymetli arkadamz Prof. Dr. Trkan Akyol'a huzurunuzda, teekkr etmeyi bir grev sayyorum.

Sayn Arkadalarm, Yukarda 2547 sayl kanunun uygulanmasna deinmitim. Bu kanunla, 25 yl hizmet ettiim Orta Dou Teknik niversitesinin eski kanunu arasnda yakn bir benzerlik bulunmaktadr, ikisinde de niversite tzel kiiliini Rektr temsil etmekte, faklteler yerine niversitenin tm esas alnmaktadr. Gemiteki tecrbelerime dayanarak belirtmek isterim ki, bu Kanun bize muhtelif hizmetleri birletirmek, merkezi bir ktphane ve bilgisayar merkezi kurmak, cihaz alm ve aratrma merkezlerinin kurulmasnda duplikasyonu ve israf nlemek, zlk ileri, yap ileri ve hastane ynetimi gibi idari konularda daha sratli ve daha etkili hareket imkanlarn vermekte, bylece niversite btesinin daha rasyonel kullanlmas mmkn olmaktadr. u anda bu kanuna gre kurulmu olan Senato ve Ynetim Kurulumuzun almalarnda Rektrle Dekanlar ve Blm Bakanlar arasnda tam bir ahenk ve ibirliinin mevcut bulunduunu memnuniyetle belirtmek isterim. Bunun ne byk bir nimet olduunu zellikle, idari konularda tecrbesi olan arkadalarm takdir edeceklerdir. unu da belirtmek isterim ki, kanunlarn baarl olmasnda, kanunun yaps kadar uygulamas da nem tamaktadr. rencisi, retim yeleri, idari ve hizmetli personeli ile 44.000 kiiyi bulan niversitemiz topluluunun karlkl iyi niyet, sayg ve sevgi esasna dayanan ibirlii ierisinde baarl olacana btn kalbimle inanyorum. Gemi yllarda ok ac gnler yaadk. 1968'de balayan ve 12 Eyll 1980'e kadar 12 yl sren devrede, kardein kardee nasl kyabildiini, milletimizin ve lkemizin blnme ve paralanma tehlikesiyle nasl uurumun kenarna getirildiini saysz rneklerle grdk. Milli birlik ve beraberliini asrlar boyu korumu olan aziz milletimizin byle bir maceraya srklenebileceine nceden inanmamz kabil deildir. Bu olaylarn muhasebesini yaparken, kabahati her zaman bakalarnda aramaya, kalkmayalm. Kabul edelim ki, niversite retim yeleri ve yardmclarnn da bu konuda kabahatleri, kusurlar ve hatal tutumlar olmutur. Bunlar deerlendirmek ve ayn hatalar tekrar etmemek hususunda her trl iyi niyeti, azami gayret ve titizlii gstermek zorundayz. Unutmayalm ki, bu Oniki yl, yalnz kalknmamzda deil, milli kltrmzde, milli rf ve detlerimizde, aile balarmzda da geni tahribat yapmtr. Saysz ailelerde anneyle kznn, babayla olunun arasnda uurumlar belirmitir. Artk biz, niversite hocalar olarak, anne ve babalarn bize gelip, "ocuum beni dinlemiyor, kendisine tavsiyede bile bulunamyorum, benim fikirlerimle alay ediyor" diyerek alamasn istemiyoruz. Bu ac tecrbeler bir kez daha gstermitir ki bizim iin en gvenilir hedef, rencilerimizi Atatrk ilkelerine bal, lke ve milletinin karlarn her eyin stnde tutan, her hareketinde Atatrk izgisinden ayrlmayan genler olarak

270

yetitirmektir. Ankara niversitesi Atatrk ilkeleriyle badamayan her trl ideolojiye kapaldr. Son bir konu olarak niversitemizin 1983 yl btesine deinmek istiyorum. Danma Meclisi Bte Karma Komisyonu, niversitemizin 1983 btesini 7 milyar 231 milyon TL olarak balamtr. Bu parann yaklak 1 milyar 700 milyon TL s hastane hizmetlerine tahsis edilmektedir. renci maliyetine gelince, Hukuk Fakltemizde okuyan bir rencinin yllk maliyeti 61.000 TLdir. Bu rakam bir tp talebesi iin 540.000 TL'na ykselmektedir. Ortalama olarak bir renciye eitim ve retimi iin bu yl 152.000 TL sarf edeceiz.

Sevgiler renciler, Maddi glkler iinde yaayan milletimizin, niversitemize tahsis ettii bu dokuz sfrl rakam asla unutmaynz. Bir ylda bir renciye sarf edilen parann yarsn dahi bulamayan fakir aileler vardr. Buna kar milletimizin sizden istedii tek ey bilgili ve kltrl genler olarak yetimeniz, vatannz, milletinizi sevmeniz, gzel yurdumuza hizmet ak ile balanmanz ve sizden sonra gelecek nesillere daha ileri ve daha varlkl bir Trkiye'yi hazrlamanzdr. Bu uurda Atatrk ilkelerine bal ve vicdannza kar her an sorumlu olacaksnz. niversite renimini sizin yalarnzda yurtdnda yapm ve bundan sonra da pek ok lkeleri ve milletleri tanm bir bynz olarak, size unu samimiyetle belirtmek isterim ki, dnya yznde Trkiye'den daha gzel, daha verimli ve tabiat imkanlarna bu lde sahip baka bir lke yoktur. Her trl fazileti, insanlk duygular ve cmertlii ile de Trk milleti yeryznde esizdir. Bu gzel vatanmza, bu stn vasfl milletimize her an ve her yerde sahip knz. Lozan'dan bugne bir hayli yol aldk. Ama henz arzu ettiimiz ekonomik gce eriemedik. Kendi kaynaklarn en iyi ekilde deerlendiren, d ticaret a vermeyen, gelir fazlasn lkesinin imarna ve yeni i sahalarna aktaran bir lke olmann hasretiyle yayoruz. Bu memleketin evlatlar olarak o hedefe ynelmek zorundasnz. Bunun gerektirdii stn seviyeli renimi kazandnz anda, lkemizin yzyllar boyu hasretini ektii yetimi insan gc gereklemi olacaktr. O gn gelecektir. O gnn mutlaka geleceini yce Atatrk bize Onuncu Yl Nutkunda mjdelemitir. Hepinize stn baarlar diliyorum. 1982-1983 ders ylnn milletimize ve niversitemize hayrl ve uurlu olmasn diler, hepinize sayglar sunarm.

271

1984-1985 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

1 Ekim 1984 Sayn Devlet Byklerim sayn Davetliler, Deerli Arkadalarm TRT ve Basnmzn Kymetli Elemanlar, Sevgili renciler,

Yksek huzurlarnzda niversitemizin 1984-1985 akademik yln balatmaktan byk gurur duyuyorum. Bu mutlu gnmzde davetimizi kabul buyurarak terif ettiiniz iin hepinize ayr ayr teekkrlerimi sunarm. niversitemizin, bir yllk faaliyetim sizlere btn detaylar ile anlatmann ok vakit alacan dnerek, bunlar bir brorde derleyip sizlere nceden takdim etmeyi daha uygun grdk. Msaadenizle, bu bilgilerin bir zetini, rakamlara ve istatistiklere fazla kamadan, burada sunmak istiyorum. Geen yl, aln seim dnemine rastlamas sebebiyle bir tren dzenlenememiti. Bu hususu da dikkate alarak baz konularda 1982-1983 akademik ylna atfta bulunacam. Bilindii gibi, Cumhuriyetin lnndan sonra her alanda byk kalknma hamleleri balatlmt. lk ve orta retimde olduu gibi yksekretimde de kkl ve modern bir dzenlemeye gidildi. O tarihlerde Bakent Ankara'da henz bir yksekretim kurumu mevcut deildi. Atatrk'n "Cumhuriyetin meyyidesi olacak byk messese" diye tanmlad "Leyli Adliye Hukuk Mektebi" 5 Kasm 1925'de ald. Bunu takip eden yllarda, 1933'de Yksek Ziraat Enstits, 1935'de Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi, 1936'da Siyasal Bilgiler Fakltesi, 1943'de Fen Fakltesi, 1945'de Tp Fakltesi bnyelerinde eitim ve retime baland. Daha 1943 ylnda "Ankara niversitesi Haftas'" ad allnda Anadoluda verilen konferanslar ve yaplan uygulamalarla fakltelerin faaliyetleri, niversitenin anlam ve amac anlatlyordu. Bu sebepledir ki Trk genlii o yllardan itibaren Ankara niversitesinde okuma zlemini duymaya balamt. lk niversiteler Kanunu ile birlikte 18 Haziran 1946'da Ankara niversitesi de resmen kurulmutu. Aradan geen 38 yllk sre iinde alan yeni birimleri ile bugn Ankara niversitesi 11 faklte, 6 yksekokul ve 5 enstit ile Trkiye'nin en byk yksekretim kurumlarndan biri haline gelmitir. Ankara niversitesi'nin btn faklteleri ile iki yksekokulu bnyesinde lisans, drt yksekokulunda n lisans eitim ve retimi yaplmaktadr. Yksek lisans ve doktora almalar ise mevcut 5 enstitmz tarafndan yrtlmektedir. Son iki ylda n lisans ve lisans dzeyinde u tablo ortaya kmtr : Ders Vermekle Grevli Akademik Elemanlar 1982 1983de 1983 1984de 272 1217 1164 dari ve Teknik Personel 4776 4686 Kaytl renci 27412 28699

1983-1984 dneminde retim yelerimizden 33' emekli olmu, 4' vefat etmi, 59'u naklen ve 5'i istifa suretiyle aramzdan ayrlmlardr. Vefat eden yelerimiz Prof. Dr. kr Kaymakalan, Prof. Dr. Hamza Keskintepe, Do. Dr. Fuat Taner, Yard.Do. Dr. Halil Tekin'e Allahtan Rahmet, emekli olanlara salkl bir hayat ve dier arkadalarmza baarlar dilerim. Halen, Ankara niversitesinde aratrma grevlilerinin de dahil olduu toplam 1928 retim eleman mevcuttur. niversite Seme ve Yerletirme Snav sonularna gre 1984-1985 dnemi iin niversitemize n lisans ve lisans dzeyinde 8767 renci kayt olmutur. Daha nceki yllarda kayd silinen, ancak 2984 sayl kanun ile yeniden kaydn yaptran 6606 renci ile birlikte bu dnem Ankara niversitesinde 15373 kontenjan imkn salanm olmaktadr. Bylece Ankara niversitesinde kaytl renci says 40572'ye ykselmitir. niversitemiz, 1982-1983 dneminde 2463 mezun vermitir. 1983-1984 dneminde ise, henz Eyll snav sonular belli olmamakla beraber, mezun saymzn 3500'e ulaaca tahmin edilmektedir. Ankara niversitesinde lisansst eitim ve retimin, enstitlerde yapldna yukarda iaret etmitim. Bu enstitlerde 1983-1984 dneminde toplam 546 retim yemiz grev yapm, 119 yksek lisans, 112 doktora aday almalarn tamamlamtr. Halen 711 yksek lisans ve 427 doktora rencisi almalarna devam etmektedir. Ankara niversitesinin yapmakta olduu nemli hizmetlerden biri de Trk Dili'nin yabanclara retilmesi ve yaygnlatrlmasndaki faaliyetleridir. Ksa ad "TMER" olan "Ankara niversitesi Trke retim Merkezi" 1 Mart 1984'de yeni kurulan dil laboratuvarlarnda modern metotlarla Trke kurslar balatmtr. Rektrle bal Trk Dili Blmnde yrtlen bu kurslarda bu yl 135 renci yetitirilmi, bu renciler niversitede renimlerini srdrebilecek dzeyde Trke renmilerdir. Trke kurslarnn byk ilgi grmesi zerine 1984-1985 retim yl iin Avrupada ki modern dil okullar ayarnda hazrlanan yeni bir program ile 1 Ekim 1984'de, yeni dneme balanacak ve ikier aylk smestriler halinde devam edilecektir. Bu merkezin kapasitesi 600 rencidir. Ankara niversitesine bal faklte ve yksekokullarda disiplin cezas alan renci oran, 12 Eyllden nce tespit edilemeyecek llere ulam iken 19821983 dneminde binde 6'ya, 1983-1984 dneminde binde 4'e dmtr. Bu saylar, hemen btn retim messeselerinde olduu gibi, niversitemizde de, 12 Eyllden sonra gelen gven ve huzur ortamn belirlemekte, rencilerimizin derslerine devam ettiklerini ve disiplin cezas gerektiren tutum ve davranlardan kandklarn gstermektedir. Uygulamakta olduumuz 2547 Sayl Yksekretim Kanununun byk eletirilere maruz kald, bu eletirilerin bazen insaf snrlarm dahi at 273

malumunuzdur. Buna ramen u gerei sizlere duyurmay bir grev sayyorum: niversitemizde 1981'den nce ortalama renci baar oran hibir zaman % 45'i gememi iken, bu oran 1982-1983 de % 61'e, 1983-1984 dneminde ise % 91'e ykselmitir. Baar orannn bu lde ykselmesinin balca sebepleri, kanaatimce, 2547 sayl kanunun smestre ii snav mecburiyetini rencilere devam mecburiyetini getirmi olmas, baarsz rencilerin yllar boyu niversitede kalmasn nlemesidir. Bu yeni stat rencileri daha disiplinli, dolaysyla ok daha verimli bir alma ortamna yneltmitir. niversitemizde kaytl btn renciler dikkate alnarak yaplan hesaplamalarda, bir rencinin maliyeti 1982-1983'de 263.813 TL. iken 1983-1984 dneminde 349.628 TL'na ykselmitir. Ancak bu ortalama fakltelere gre deimektedir. niversitemizin Ankara'nn be ayr semtine dalm bulunmas, meslek yksekokulunun ise Ankara dnda oluu, eitim-retim yannda haberleme, ulam ve sosyal hizmetlerin maliyetini artrmaktadr. Elimizden geldii kadar bunu nlemek iin imknlarmz zorlamak durumunda kalyoruz. rencilerimizi an bilim ve teknik alandaki hzna gre yetitirmek en byk grevimiz ve emelimizdir. Bu amala eitim-retim yannda bilimsel aratrma ve yayma da gereken nemin verilmesine azami dikkat gsterilmektedir. Ankara niversitesinin eitli birimlerinde 1983-1984 dneminde toplam 216 kitap, 958 bilimsel aratrna ve makale yaynlanmtr. Halen 49 kitap ve 341 bilimsel makale baskda bulunmaktadr. Rektrlk yaynlar arasnda ilk defa olarak niversitemizin btn birimlerini ihtiva eden ve gerekli bilgileri veren "Ankara niversitesi Katalou" hazrlanm ve bastrlarak datm yaplmtr. Paris'te Ermeni Terristlerin yarglanmas, srasnda niversitemiz Senatosunun teblilerini ve bu konu zerinde yaplan basn toplantsnn metnini ieren bir bror, Trke dnda ngilizce ve Franszca da bastrlarak yurt iinde ve yurt dnda btn ilgililere datlmtr. Kitap ve dergilerin hemen hepsi Ankara niversitesi Matbaasnda baslmaktadr. rencilerin ders notlar ve dier teksirler eitim-retim birimlerinin kendi imknlar ile karlanmaya allmaktadr. Rektrle bal "Ankara niversitesi Basmevi Dner Sermaye letmesi" 1983-1984 dneminde 1230 forma tutan 160 kitap ile 126 kalemlik dier i basmtr. Yl iinde, akreditif alarak ithal edilen ofset sistemli makine ve cihazlar gmrklerden ekilmitir. Bunlarn monte ileri tamamlanmak zeredir. Ayrca 3 adet IBM Elektronik Dizgi Makinesi satn alnmtr. Dier lzumlu makine ve cihazlarn da temini ile niversitemiz en modern bask imknlarna ve i akm artna kavumu olacaktr.

274

Ders kitaplar temini konusunda dier niversitelerin de talepleri ile niversitemizde baslm mevcut kitap says sratle azalm, yeni basklarn yaplmas zarureti domutur. niversitemiz matbaasnn yukarda aklanan yeni imknlar ve retim yelerimizin stn gayretleri ile bu ihtiyacn giderilmesine allacaktr. rencinin, faydalanmak ihtiyacn duyduu kitap ve makalelerin temininde ktphanelerin byk nem tad bir gerektir. Ankara niversitesinin Merkez Ktphanesi, Dkap semtinde bulunduundan, ehrin be ayr blgesine dalm eitim-retim birimlerine gerekli ve yeterli hizmeti ulatramamaktadr. Bu sebeple niversitemize bal faklte ve yksekokullar kendi ktphanelerini kurmak zorunda kalmlardr. Ktphanelerimiz ayn anda bin rencinin faydalanmasn salayacak kapasitede olup, 650 bin cilt kitap ve 200 bin cilt periyodik ihtiva etmektedir. Ancak, bilimsel aratrma ve incelemede temel unsur olan literatr kayna, amzn yayn patlamas iinde, sratle izlenme ve temin zaruretini dourmutur. Buna ramen zellikle d lkelerde yaynlanan kitap ve dergilerin ok pahal oluu ktphanelerimizin ihtiyalarnn karlanmasnda byk glkler dourmaktadr. 1950'lerde 3 dolara satlan bir kitap bugn en az 30 dolara alnmaktadr. Ankara'da Yksekretim Kurulu bnyesinde kurulmakta olan ve kapasitesi olduka byk tutulan dokmantasyon merkezinin, ileride bu ihtiyac nemli lde karlayacana inanyorum. Nitekim ayn glkler iinde bulunan Avrupa niversiteleri de Delft ve Londra'da kurulu iki merkezi dokmantasyon merkezine abone olarak istedikleri yaynlarn kopyalarn annda telex balantlar ve zel cihazlarla temin etme yoluna gitmektedirler. niversite faaliyetleri ierisinde bilimsel toplantlarn da byk nem tad bir gerektir. Bu toplantlar, hem retim yelerimize yaptklar aratrmalarn sonularn yurt iinde ve yurt dnda duyurma imkn vermekte, hem de lkemizi dorudan ilgilendiren i ve d olaylarda gereklerin kamuoyuna yanstlmasn salamaktadr.

Bu toplantlardan baz rnekler sunuyorum: Cumhuriyetin 60nc Yldnm dolaysyla 26-31 Ekim 1984 tarihleri arasnda "Cumhuriyetin 60nc Yl Semineri" dzenlenmi, yurt iinden ve dndan davet edilen 6 konumac "Atatrk-Cumhuriyet-Trk Tarihi" konusunda tebliler sunmulardr. Ekim 1983 ay ierisinde, Veteriner ve Ziraat Fakltelerince 1. Ankara-Hannover Veteriner Faklteleri Bilimsel birlii Sempozyumu" 2. "Uluslararas mmnoloji Kursu" 3. "Uluslararas Akdeniz Blgesi Kkba Hayvan retimi Sempozyumu"

275

dzenlenmi, yerli ve yabanc bilim adamlar sunduklar teblilerle konular tartmlardr. niversitemiz Tp Fakltesi'nin Nkleer Tp Anabilim Dal'nn organizasyonu ile 23-25 Kasm 1983 tarihleri arasnda "II. Ulusal Nkleer Tp ve Biyolojik Bilimler Kongresi" yaplmtr. Eitim Bilimleri Fakltemizde 5-6 Nisan 1984 tarihleri arasnda "Eitim Bilimleri Sempozyumu" yaplmtr. niversitemiz Ziraat Fakltesi Tarmsal Mekanizasyon Blmnn sorumluluu altnda 23-27 Nisan 1984 tarihleri arasnda "2. Uluslararas Tarmsal Mekanizasyon ve Enerji Sempozyumu" dzenlenmitir. niversitemiz Felsefe retim yelerinin Tertip ettii niversitesi Bilim Kavram Sempozyumu" 15 Mays 1984'de yaplmtr. "Ankara

Uluslararas nem tayan milli davalarmz, bilimsel adan ve tarihi gereklerin altnda dnya kamuoyunun gzleri nne sermek amac niversitemiz bilimsel toplantlarn yaplmasnda byk fayda grmtr. Bu noktadan hareketle, niversitemiz 15 Kasm 1983 gn Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti'nin ilnndan sonra "Kbrs'ta Dn ve Bugn" adl bir seminer dzenleyerek Kbrs davasnn ve yeni kurulan Cumhuriyetin durumunu bilimsel dzeyde deerlendirmitir. niversitemiz, 17-18 Nisan 1984 tarihlerinde tertip ettii "Uluslararas Terrizm-Ermeni Terrizmi Sempozyumu"nda yerli ve yabanc 32 bilim adam ve uzmann katlmas ile sempozyumda sunulan 20 tebli zerinde konuyu derinliine incelemitir. Gerek i ve d basn, gerekse TRT kanal ile kamuoyuna geni biimde aktarlan Sempozyumun ngilizce kitab Haziran aynda yaynlanm olup Trke ve Franszca kitaplarn basm da tamamlanmak zeredir. niversitemiz Siyasal Bilgiler Fakltesi ile Ruhr niversitesi'nin birlikte dzenledikleri "Trk-Yunan likileri Semineri" 5-7 Ekim 1984 tarihleri arasnda Ankara'da yaplacaktr. Yksekretim Kanunu ile niversitelere "Fahri Doktora nvan" verme yetkisinin tannd dikkate alnarak Ankara niversitesi Senatosu 13 Mart 1984 tarihli toplantsnda, Kuzey Atlantik Konseyi Bakan ve NATO Genel Sekreteri deerli Trk Dostu Sayn Joseph M.A.H. LUNS'a mstesna kiilii, NATO ittifakna ve dnya barna katklar, stn hizmetleri deerlendirilerek "Siyasal Bilimler Dalnda Fahri Doktor" unvan verilmesini oy birlii ile kabul etmitir. niversitemizde 6 Nisan 1984 gn yaplan Akademik bir tren ile bu unvan Sayn Joseph LUNS'a tevcih edilmitir.

niversitemizin rencilere, akademik ve dari personele salad Sosyal Hizmetler:

276

Ankara niversitesi Rektrlk ve bal birimlerinin mutfak, yemek ve kantin kapasiteleri, bugnk personel ve renci ihtiyacn giderecek durumda deildir. Ortalama 8000 kiilik yemekhane ve 4000 kiilik kantin kapasitesi mevcut olup, bununla gnde 20 bin kiiye hizmet verilmee allmaktadr. Fakltelerimizin Ankara'nn be ayr semtine dalm olmas merkezi bir mutfak ve hizmet imknn gletirmektedir. Buna ramen hemen btn birimlerimiz, zellikle rencilerin yemek ihtiyalarn karlamak iin byk aba gstermektedirler.

renci Yurtlar: Ankara niversitesine bal yalnz "A.. Vehbi Ko renci Yurdu" bulunmaktadr. 1969'da niversitemize hibe edilen bu yurtta 140 adedi tek yatakl, 25 adedi drt yatakl olmak zere 240 renciyi barndrabilecek bir kapasite mevcuttur. Bu ok kk kapasitenin, dnda kalan Ankara niversitesinin hemen btn rencileri Kredi ve Yurtlar Kurumuna bal yurtlarda veya akrabalar yannda, kiralk ev ve otellerde kalmak durumundadrlar. Geen yl yaplan bir incelemeye gre rencilerimizin ancak % 24' yurtlarda kalabilmekte dierleri g artlarda renimlerini srdrmektedirler. Ayn durum yksek lisans ve doktora rencilerimiz ve zellikle kz rencilerimiz iin de geerlidir. Yurt salama ve iletme grevinin niversitelere verilmedii dikkate alnarak, rencilerimizin baarsnda byk nem tayan barnma imknlarnn artrlmas ve bu amala yeni imknlar salanmas konusunun son derece nemli olduu, bu konuda ge bile kalnd dikkatten uzak tutulmamaldr.

Mediko-Sosyal Hizmetler: Ankara niversitesine bal Mediko-Sosyal Merkezi, imknlarnn ok stnde ve son derece yararl sonular tespit edilen faaliyetler srdrmektedir. Bu merkez, rencilerimizin ve niversitemizde alanlarn saln korumak yannda, zellikle rencilerin bo zamanlarn deerlendirmek, beden ve ruh salklarn korumak iin spor, sanat, folklor ve mzik, turizm ve kltr konularnda youn faaliyet gstermektedir. Bu merkezde rencilerimizde tberkloz taramas yaplmtr. Bu yl da niversitemize kaydn yaptracak her rencinin mikrofilmi ekilerek BCG as uygulanmaktadr. 1983-1984 akademik yl Kasm-Mays aylar arasnda Merkezin Salk Hizmetleri durumu yledir:

277

Merkeze bavuran toplam renci Merkezde muayene ve tedavi Dier salk kurumlarna sevk Merkeze bavuran personel Merkezde muayene ve tedavi edilen personel Dier salk kurumlarna sevk Merkezin Sosyal ve Kltrel Faaliyetleri:

: 24989 : 17241 : 7748 : 13512 : 7063 : 6449

"Trk Sanat Mzii Korosu" 79 renciden olumutur. "Trk Halk Mzii Korusu" 18 saz ve 60 renciden, olumutur. "Satran Kursu" satran yarmalarna renci hazrlamaktadr. "Tiyatro Kursu", 50 renci katlmaktadr. Resim-Fotoraf-Karikatr yarmas, Ankara niversitesi Halk Oyunlar yarmas, Konferanslar, Film ve Slayt gsterileri, Resim ve Fotoraf Sergisi, renci Gezileri, Merkezin dier faaliyetleri arasndadr. Spor Faaliyetleri ierisinde yer alan ve her yl dzenlenen Spor enliklerinin bu yl yedincisi yaplmtr. Rektrlmze Bal Beden Eitimi ve Spor Blm Bakanlnn Daclk kolu almalar iinde, getiimiz yl iki defa Ar Da zirve trman gerekletirilmitir. Austos aynda yaplan trmanta Tp Fakltemiz retim yelerine Amerika Birleik Devletlerinden de bilim adamlarnn katlmas ile tbb aratrmalar yaplmtr. Baz Fakltelerimizce Halkmza Sunulan Salk Hizmetleri: Salk ynnden nem tayan hizmetler niversitemize bal baz Fakltelerimiz tarafndan halkmza sunulmaktadr. Bu hizmetleri yle zetleyebiliriz: Di Hekimlii Fakltesinde Di Hekimlii Fakltemiz bnyesinde getiimiz dnem iinde kurulan "Di Sal Rehberlik nitesi'' hizmete almtr. Bu nite eitli salk kurulular ve eitim kurumlar ile ibirlii yaparak insan salnda son derece nemli olan di sal problemlerini temelden zmeyi plnlam ve almalarna balam bulunmaktadr. Muhtelif trden Protetik di tedavisi eitli di eti hastalklar Radyolojik tetkik eitli trden mdahale Di tedavisi Ortodontik vaka uygulamas : : : : : : 7576 4721 25503 7720 %85 1351

278

Eczaclk Fakltesi Eczaclk Fakltesi Dner Sermaye letmesine bal bir Eitim ve Uygulama Eczanesi bulunmaktadr. Bu eczane lisans ve lisansst rencilerimizin eitiminin yan sra btn akademik ve idar personel ile bunlarn bakmakla ykml olduklar kiilerin ve rencilerimizin ila ve shh malzeme ihtiyalarm karlamaktadr. Bu Fakltenin ilk yardm nitesi her an alr durumdadr.

Tp Fakltesi ve Yeni Eitim Hastanesi niversitemiz Tp Fakltesinin uzun sreden beri inaat halinde bulunan yeni hastanesi tamamlanmak zeredir, iki ay ierisinde bu hastanenin tmn iletmeye alacaz. Eski hastanenin intaniye blm ve Poliklinikler geen Haziran ay ierisinde yeni Eitim Hastanesine tanm bulunuyor. O tarihten beri gnde ortalama 1000'den fazla hasta yeni hastanemizde muayene edilmekte, gerekli grlen hallerde tedaviye alnmaktadr. Bu hastanenin ilk projeleri I967'de izilmi, 1968 ylnda inaatna balanmtr. naat iin her yl ayrlan denek yeterli olmadndan inaat yava ilerlemi ve ancak 16 ylda tamamlanabilmitir. Yeni hastanenin binalar blokta toplanm olup, bunlar 3,4 ve 16 katldr. 3500 odas vardr, hasta yataklar says 1286'dr. Bu hastanenin Milletimize sunaca byk salk hizmetleri yannda nemli bir taraf da modern eitim imkanlarna sahip oluudur. Mesel ameliyathanelerde yaplacak ameliyatlar btn renciler tarafndan baka odalardan kapal sistem televizyon tertibat ile izlenebilecektir. Ankara niversitesi Mensuplar, fedakr ve alicenap milletimize salad bu modern hastaneden dolay sonsuz minnet ve kran duygularn ifade etmektedirler. Cebeci semtindeki Tp Fakltesi Hastanesinin dier blmleri yeni binaya nakledildikten sonra eski binalar tamir ettirilip, noksanlar giderilecek. Tp Aratrma Merkezi haline getirilecektir. Tbbn nemli konularnda, bilhassa Temel Tp Bilimlerinde, insanl tehdit eden kanser, kalp ve damar hastalklar gibi konularda srekli aratrmalar yaplacaktr. Bu yldan balayarak nmzdeki senelerde ok daha yaygn bir hizmet verecek olan Ankara niversitesi Tp Fakltesinin 1983-1984 dneminde milletimize sunduu salk hizmetleri aada topluca gsterilmitir:

Hasta Tedavisi 1. Yatarak.............................................. 36310 kii

2. Ayaktan.............................................. 131552 kii 3. Poliklinik muayene............................ 4. Doum .............................................. 281655 kii 2618 kii

279

Ameliyatlar 1. Byk ........................................... 7760 4221 6140

2. Orta ................................................ 3. Kk ............................................

Laboratuvar Tetkikleri Ve Tedavi 1. Radyolojik ................................... 104309 28555 2399 683769

2. Patolojik ......................................... 3. Adli Tp .......................................... 4. Dier tetkikler ................................

Veteriner Fakltesi: Cerrahi Polikliniinde Rntgen ekimi Geici klinik almalar Dahiliye poliklinii: Doum ve Jinekoloji Parazitolojik muayene Bakteriyolojik ve virolojik muayene Patolojik muayene : 2692 kkba, 914 bykba hayvan 621 10 kyde 493 kkba, 750 bykba hayvan : 830 hayvann muayene tedavisi yaplmtr : : 2799 2769 505

Ankara nversitesi'nin Dier Faaliyetleri ve yatrmlar aa da zetlenmitir: 1983 ylnda programa alnan eitli Faklte ve Yksekokullara ait yatrm, mali yl iinde ikmal edilerek gerekletirilmitir. 1984 yl denei ile 21 ihale yaplm bulunmaktadr. Bunlarn bazlarndan rnekler vermek yerinde olacaktr: niversitemiz, sahip olduu Vehbi Ko renci Yurdunda bulunan rencilerine daha iyi bir imkn sunmak amac ile bu yl yurdu gerekli ekilde onarmtr. niversitemiz rencilerinin kayak sporu yapabilmeleri iin Elmada'da salad arazi zerinde Ankara niversitesi Ruh ve Beden Sal Aratrma ve

280

Gelitirme Merkezi'nin inaatna balanmtr. Tesisin 1985'de hizmete almas plnlanmtr. renci ve retim eleman kadromuza daha iyi bir hizmet sunmak amac ile balatlan Merkez Ktphanemizin tadilat ve onarm devam etmektedir. Fen Fakltesi'nin Jeoloji Mhendislii Binasnn ikmal inaat ve alt yap ilerinin ihalesi yaplmtr. Veteriner Fakltesi Aratrma ve Uygulama iftliinin ihalesi 1987 ylna sari olarak yaplm ve inaata balanmtr. Ziraat Fakltesi'nin Et ve Et Mamulleri Pilot Tesisleri Aratrma Laboratuvar'nn ihalesi yaplm olup, almalar devam etmektedir. Ayn ekilde Fermantasyon Teknolojisi Pilot Tesisi ikmal inaatn ihalesi yaplmtr. Su rnleri Aratrma ve Eitim nitesi inaatna ise devam edilmektedir. Ziraat Fakltesi Aratrma ve Uygulama iftliinin ihalesi de 1988 ylna sar olarak yaplm bulunmaktadr. Tp Fakltesi Kardiyoloji Merkezi inaatnn A-Blok kaba ve ince ileri tamamlanmtr. Tp Fakltesinin 1286 Yatakl Eitim Hastanesi son ikmal inaat ihale edilmitir. niversitemize bal Ankara dnda, yani Krkkale, ankr ve Kastamonu'da Meslek Yksekokulumuz bulunduunu belirtmitim. Bu Yksekokullar lkemizin ihtiyac olan ara teknik elemanlar yetitirmek zere kurulmu, pratik alanda eitim ve retim yapmalar hedef alnmtr. Ne yazk ki bu yksekokullar, bina, laboratuvar, atlye ve retim yesi ynnden yetersiz durumdadrlar. Krkkale'de 324, ankr'da 335, Kastamonu'da 545 dnm araziyi, kurulacak binalarn yeri iin hazineden salam olmamza ramen, tahsisat alamadmz iin binalar ina edemiyor, atlye ve laboratuvarlara gerekli cihazlar salayamyoruz. niversitemizde yabanc dil retimini hzlandrmak, zellikle aratrma grevlisi ve doktora adaylarna ksa srede yabanc dil retmek, hatta bu konuda devlet kurulularna da hizmet sunmak zere Bolu'da ormanlk bir alanda 185 dnmlk bir arazinin 49 yllk kullanma hakkn alm bulunuyoruz. Amacmz, senenin 12 aynda serin olan bu blgede binalar ve lisan laboratuvarlar kurarak srekli lisan retmektir. Bu merkez, Almanya'da Goethe Enstitsne benzer ekilde faaliyet gsterecek, retim yeleri genellikle yabanclardan seilecek, renciler 6 ay veya 1 yl sreyle ailelerinden ve evrelerinden uzaklaarak kendilerini tamamen yabanc dil eitimine verebileceklerdir. Yabanc dilde arl, % 65 orannda ngilizce, % 35 orannda ise Almanca, Franszca ve Arapa tekil etmektedir. niversitemizin bir yllk faaliyetini ve bugnk durumunu sizlere zetledikten sonra says u anda 40.000'i aan rencilerimize seslenmek ve onlara baz tavsiyelerde bulunmak istiyorum. Maddi glkler iinde yaayan aziz ve alicenap milletimiz gecen yl niversitemize on milyar lirann stnde bte tahsis etmitir. Bu miktar renci bana yaklak 350 bin liradr. Sizlerde ok iyi biliyorsunuz ki yllk geliri bunun 281

yarsn dahi bulmayan 5-6 nfuslu aileler vardr. Dnyann en zengin lkelerinde dahi niversite renimi paraldr; mesel Amerika'da yllk niversite harlar 400.000 ile 4 milyon TL. arasnda deimektedir. Kendi lkemizde ise yksek retim paraszdr. Aziz milletimizin kendi rzkndan keserek rencilerimizin yetimesi iin katland bu fedakarl unutmamamz gerekir. niversitede kalacanz her saati deerlendirmek, bilgi ve kltrnz artrmak zorundasnz. Vatann gelecei ve milletin istikbali yce Atatrk tarafndan sizlere ve kardelerinize emanet edilmitir. Ekonomik glklerimize ramen iftihar edeceimiz pek ok eylerimiz vardr. Gzel bir vatan, verimli topraklar, deiik iklimler ve kalknma uruna gnl birlii yapm stn meziyetlerle dolu mstesna bir millet. Tarih boyunca byk devletler kurmu, liderler yetitirmi, glkleri yenmesini bilmi, fedakar ve stn yetenekli bir millet. Ne kadar iftihar etsek azdr. Dnya memleketlerinin tutum ve davranlarn dikkatle deerlendirin, bakn neler greceksiniz. Bir avu Lbnan, topran blmek iin senelerdir arpmalar sryor. Kadnlar, ocuklar, yallar katlediliyor bunu yapanlar medeni geinen milletlerdir. En az bin yldan beri kendi z vatanlarnda, kimseye zarar vermeden yaamaktan baka gnahlar olmayan Afganllar, uaklarla helikopterlerle srekli taranarak, bombalanarak imha ediliyor. Kerpi ve ot yn evleri atee veriliyor. Yksek hayat standard ve teknolojisiyle Gney Afrika, yerli halka hak tanmyor, aksine, onlar silah zoruyla kle gibi kullanmakta direniyor. Nerede kald medeniyet, nerede kald insanlk ve insan haklar. Unutmaynz ki glnn zayf yok etmek iin siperde bekledii bir dnyada yayoruz. Tarih boyunca Trkler baka milletlerin ortaklaa hedef ald bir millet olarak yaam ve varln bu artlar altnda tek bana korumak zorunda kalmtr. Bu ortamn bundan sonra da devam edeceine kimsenin kukusu olmasn. Birlik ve beraberliimizi korumak, birlik ve beraberlik iinde yaamak zorundayz. Vatan ve milletimizi blmek, u veya bu ideolojiye teslim etmek isteyen gafillere msamaha gsteremeyiz. Aziz Atatrk Trk genliinin yolunu izmi, hedefini gstermitir. Atatrk yolundan sapanlarn 12 Eyll'den nce lkemizi ne hale getirdikleri, kardei kardee vurdurduklar, milletimizi ve lkemizi blnme ve paralanma tehlikesi ile nasl uurumun kenarna getirdikleri hl zihinlerimizde canldr ve bir ibret dersi olarak asla unutulmayacaktr. Yeni akademik yla girerken 40000 rencimizin Atatrk ilkelerine bal, gnlleri vatan ve millet sevgisiyle dolu, milli birlik ve beraberlii titizlikle koruyan genler olduklarna ve byle kalacaklarna btn kalbimle inanyorum. 1984-1985 eitim-retim ylnn milletimize ve niversitemize hayrl ve uurlu olmasn temenni eder, rencilerimize ve retim yelerimize stn baarlar diler, bu mutlu gnmzde aramza katlmakla bize eref veren siz sayn davetlilerimize teekkrlerimi, sayglarm sunarm.

282

1985-1986 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

2 Ekim 1985

Sayn Davetliler Deerli Meslektalarm Sevgili renciler,

niversitemizin 1985-1986 eitim-retim yln ama trenimize, davetimizi kabul buyurarak terif ettiiniz iin sizlere ayr ayr teekkrlerimi sunarm. niversitemiz iin byk nem tayan bu mutlu gnde sizlerle beraber olmak bir eref vesilesidir. Al treninde geen bir yln faaliyetlerini gzden geirmek adet haline gelmitir. Bu faaliyetleri sizlere ksa bir zet eklinde takdim etmekle yetineceim. 6 Kasm 1981'de yrrle giren 2547 sayl Yksekretim Kanunu'na gre niversitemizin reorganizasyonu tamamlanm olup, eitim ve retim bu kanuna ve bu kanuna dayal ynetmeliklere gre srdrlmektedir. retim yeleri ve renciler arasnda karlkl sayg ve sevgi esasna dayanan bir samimiyet ve huzur ortam mevcuttur. Bu ortamn kt niyetli kiiler tarafndan bozulmamas iin azami gayret ve hassasiyeti gsteriyoruz. Yakn gemiteki olaylardan hatrlayacamz gibi, Trk Milletini ortadan kaldrmay ortak hedef kabul eden, d glerle iliki kuran, birlik ve beraberliimizi bozmaya, vatan ve milletimizi blmeye ve bu cennet vatan u veya bu ideolojiye teslim etmeye kalkan gafiller, geleceimizin gvencesi olan ve Aziz Atatrk'n "Cumhuriyetimizi ve stikllimizi" emanet ettii Trk genliinin istikblini kazanaca niversitelere szmlard. renmek, almak ve baarmaktan baka bir ey dnmeyen masum renci kitleleri bu amalarndan saptrlm, anari ve terrn iine atlm, binlerce ana-babann yrekleri yanm, boykotlar, igaller sebebiyle dersler ve imtihanlar yaplamam. renci ve retim eleman niversitelere sokulmam, renme ve retme hevesi krlm, disiplin cezalar tespit edilemeyecek lye ulam, baar oran inanlamayacak derecede dm, bilimsel aratrma ve yayn faaliyetleri durmu, modern dnya ile aramzdaki ilm aklk telfi edilemeyecek kadar artmt. niversite bnyesinde derin yaralar aan bu korkun manzara hl zihinlerimizde canldr ve bir ibret dersi olarak asla unutulmamaldr. te byle bir kargaadan sonra gelen huzur ve gven ortam iinde Trk yksekretim hayatnda yaplan nemli deiikliklerle yaralarn sarlmas amalanm, yeniden iyileme salanmtr. Geen yl yaptm a konumasnda da belirttiim gibi, "yksekretim kurum-kurulu ve yneticilerinin maruz kald ve bazen insaf snrlarn dahi aan eletirilere ramen" niversitelerde yukarda izdiim ac tablo tamamen deimi yerini huzur ortam almtr.

283

Geen yl niversitemize, n lisans ve lisans dzeyinde eitim iin 15.000'den fazla rencinin kayd yaplmtr. Buna, af kanunu diye bilinen 2984 sayl kanunun verdii haklarla kaydolan renciler de dahildir. Bu yl ilk kez, Yksekretim Kurulu tarafndan tespit edilen esaslara gre, says 40.000'e yaklaan rencilerimizin baar oranlarn bilgisayarla hesapladk. Hesaplanan baar oranlar, tetkik edildiinde fakltelere ve snflara gre deitii grlmektedir. Says yzlere varan rakamlarla sizleri yormamak iin Ankara niversitesinin tmn iine alan ortalama deerleri vermekle yetineceim. Bu ortalamalara gre baar oranlar yledir: % 1. 2. 3. 4. 5. Snflarda Snflarda Snflarda Snflarda Snflarda 55 61 62 79 88

Grld gibi rencinin niversite hayatna abuk intibak edemeyii, niversite giri snavnda genellikle en sevdii bran kazanamay ve belki de balangta bilgisinin yeterli olmay sebebiyle ilk snflardaki baar oran dmekte, son yllarda bu oran birdenbire ykselmektedir. Bu yl 11 faklte ve 6 yksekokulumuzdan eyll ay itibariyle toplam 2342 renci mezun olmutur. Ankara niversitesinde lisansst eitim ve retimin yapld 5 enstitde 542 retim yesi grev alm, 215 yksek lisans ve 129 doktora almas tamamlanmtr. Bu enstitlerde halen 1254 yksek lisans ve 674 doktora rencisi almalarna devam etmektedir. Geen dnem iinde Ankara niversitesine 7 profesr, 3 doent, 5 yardmc doent olmak zere 15 retim yesi ile 10 retim grevlisi, 153 aratrma grevlisi ve 15 okutman atanmtr. Bir ylda retim yelerimizden 19'u emekli olmu, biri vefat etmi, 89 ye baka niversitelere nakletmek suretiyle aramzdan ayrlmlardr. Vefat eden yemiz Prof. Dr. Adnan ZTREL ile eitli eitim-retim birimlerinde grevliyken vefat eden personelimize Allahtan Rahmet, emekli meslektalarmza salkl bir hayat ve u anda dier niversitelerde grev yapan arkadalarmza baarlar dilerim. Eyll ay itibariyle niversitemizde 855 retim yesi ve 1208 retim yardmcs olmak zere toplam 2063 retim eleman ve 5123 idar personel grevli bulunmaktadr.

284

niversite Seme ve Yerletirme Snav sonularna gre 1985-1986 eitimretim yl iin Ankara niversitesi'ne n lisans ve lisans dzeyinde 8281 renci kaydolmutur. Bu say 28 Trk niversitesi iinde en yksek olandr. Bu kontenjana, ksa ad TMER olan Trke retim Merkezine kaytl renciler dahil edilmemitir. Bu merkezde 1 Mart 1984'den itibaren yurdumuzda ilk defa olarak modern metotlarla ve 11 ayr dilde hazrlanan aklamal szlklerle yabanclara Trke retilmee balanmtr. Bilindii gibi gnmzde btn dnyada ve Ankara'da eitli milletlerin Kltr Merkezleri mevcut olup buralarda hem yabanc dil retilmekte, hem de kltrleri yaylmaktadr. TMER, bir yl iinde btn hazrlklarn tamamlayarak "Trkeyi retmek, Trk Kltrn yaymak, Trkiye'yi tantmak ve uluslararas dil kurslar dzeyine ulamak amac" ile almtr. u anda umulann ok stnde ilgi grmektedir. Eyll aynda Alman Hkmeti DAAD kanal ile TMER'de eitim ve retim grmek zere renci ve eitim uzman gndermitir. Bunlara Trke kurslar, eitli konferanslar verilmi ve sosyal faaliyetlerle kltrmz ve yurdumuz tantlmtr. TMER halen, 600 renciye srekli Trke retecek kapasiteye erimi olup modern cihazlara ve lisan laboratuvarlarna sahiptir. mknlarn elverdii lde bu merkezin ubeleri yabanc lkelerde de alacaktr. niversitemiz, ok snrl imknlar iinde, akademik, teknik ve idar personelin gayretleri ile, aziz Milletimizin fedakrlklarna lyk olmaa almaktadr. niversitemize 1985 yl btesinden 11 milyar lira tahsis edilmitir. Buna gre renci bana bir ylda ortalama 350 bin lira sarf edilmektedir. Buna karlk renciden alnan ve aslnda yine renci iin harcanan yllk harlar 1985'de 10 bin ile 50 bin TL. arasnda deimitir. Mesel geen yla gre maliyeti 1 milyonu aan bir Tp Fakltesi rencisinden bu yl 100 bin TL. yani gerek masrafn % 10'u alnacaktr. Bu gerekleri yeni bir teklif yapmak veya basnda kan yorumlar tenkit etmek iin sylemiyorum. Sadece, hayat artlarnn etin olduu u yllarda Aziz Milletimizin kendi rzkndan keserek rencilerimizin yetimesi iin katland byk fedakrl belirtmek istiyorum. Yine hatrlatmak gerekir ki, niversitede okuyan renciye yalnz kendi ailesi deil niversiteye renci gndermemi aileler de byk katkda bulunmaktadr. Yine inanyorum ki rencilerimiz bu gerein ve fedakrln idraki iinde baarlarn artrarak yce Trk Milletine minnet borlarn deyeceklerdir. Bu snrl imknlarn, Aziz Milletimizin, renci velisinin vs rencilerimizin madd-manev fedakrlklarnn izdii tablo iinde Ankara niversitesi'nin geen dnemde gerekletirdii hizmetlerden baz rnekler sunmak istiyorum: 11 Faklte, 5 Enstit ve 6 Yksekokulda yaklak 40.000 renci n lisans, lisans, yksek lisans ve doktora dallarnda eitim ve retim grmlerdir. Binin zerinde kitap, bilimsel aratrma ve makale yaymlanmtr. Ayrca, Rektrlk Basn-Yayn Mdrl tarafndan da eitli konularda ve dillerde 2 bin sayfay geen yayn yaplmtr. Mays ayndan itibaren aylk olarak "Ankara niversitesinden Haberler" blteni karlmakta, bu suretle niversitemizin bilimsel, sosyal ve eitim-retim alanlarnda yapt faaliyetler yurt iine ve yurt dna duyurulmaktadr.

285

niversitemizin renci ders notu ve teksirleri dnda yaynlarnn ou Ankara niversitesi Basmevi Dner Sermaye letmesinde baslmaktadr. Modern bir binaya, teknik imkn ve stnlklere sahip olan Basmevimizin, insanst bir gayretle alarak hizmet veren elemanlarna, niversitem adna teekkr bor bilirim. Bu kurumda bir yl iinde 1470 forma tutan 180 kitap ile 60 milyon toplam tiraja ulaan 150 kalemlik bask yaplmtr. Halen 68 adet kitap baslmakladr. Getiimiz dnem iinde gerek Rektrlk Merkez Tekilt, gerekse niversitemizin eitim-retim birimleri tarafndan birok bilimsel toplantlar yaplm, konferanslar verilmi, retim yelerimiz youn bir aratrma, ve yayn faaliyetinde bulunmulardr. Bunlardan baz rnekler sunmak istiyorum: Veteriner Fakltesi ve Hannover Veteriner Yksekokulu retim elemanlar ile birlikte 2-8 Ekim 1984 tarihleri arasnda Ankara'da bir sempozyum yaplm ve bu sempozyumda, birlikte yrtlen 13 aratrma projesinin gelime raporlar tartlmtr. Aziz Atatrk' kaybediimizin 46 nc ylnda 10 Kasm 1984 gn yaplan anma gnnde "Atatrk ve Eitim-Ekonomi-Milliyetilik ve Hukuk" konular drt yemiz tarafndan ilenmi ve bu toplantnn konumalar bastrlarak datlmtr. Eitim Bilimleri Fakltemiz, 2 Kasm 1984 tarihinde "Kitle letiim Aralar ve Eitim" konulu bir Sempozyum dzenlemi, bu sempozyumda 4 bildiri sunulmu ayrca 1 panel yaplmtr. Tp Fakltemizde Oftalmoloji Dernei Ankara ubesi tarafndan "V. Ulusal Oftalmoloji Kursu" dzenlenmi, kurs 5-7 Nisan 1985 tarihleri arasnda yaplmtr. Cumhurbakanmz Sayn Kenan Evrenin yksek huzurlaryla ereflendirdikleri "Bulgaristan'da Trkler" Semineri 10 Nisan 1985 gn yaplm, bu seminerin konumalarn ihtiva eden kitap yaynlanarak yurt iinde ve dnda datlmtr. niversitemiz Yabanc Diller Blm tarafndan 16-17 Nisan 1985 tarihlerinde dzenlenen seminerde yabanc dil retiminde kullanlan en son metotlar, karlalan problemler ve bunlarn zm konularnda almalar yaplmtr. Eitim Bilimleri Fakltemiz, Milli Eitim Genlik ve Spor Bakanl ile birlikte 25-26 Nisan 1985 tarihleri arasnda "Eitim Ynetiminde Denetleme ve Deerlendirme Sempozyumu" dzenlemitir. niversitemiz Fen Fakltesinde Mart ay ierisinde Elektron Mikroskobu Kursu yaplmtr. Kurs konular ngiltere'nin Manchester niversitesi retim yelerinden Dr. Gordon Lorimer tarafndan ilenmi ve kursa eitli niversite, faklte ve blmlerden 24 retim eleman katlmtr. Di Hekimlii Fakltesi 1. Uluslararas Bilimsel Kongresi 6-11 Mays 1985 tarihleri arasnda yaplmtr. Kongreye yurt ii ve yurt dndan 85 tebli sunulmu, ayrca 5 panel tertip edilmitir.

286

Tarihte Trk Devletleri Sempozyumu" 20-22 Mays 1985 tarihleri arasnda yaplmtr. Trkiye ve Kbrs'tan katlan 67 bilim adamnn 103 tebli sunduu bu seminerin tebli zetlerini ihtiva eden kitap bastrlm ve datlmtr. Sempozyumda sunulan teblilerin tam metni Trke, ngilizce ve mmkn olursa Almanca olarak bastrlacaktr. Drt-be cilt iinde ve 2000 sayfaya ulaacak bu eser, tarihi gerekleri renmek isteyen yabanc ilim adamlarna nemli bir referans kayna olacaktr. Siyasal Bilgiler Fakltesi tarafndan "Ege'nin Uluslararas Stats; Trkiye'nin Menfaatleri" konulu bir seminer dzenlenmitir. 27-28 Haziran 1985 tarihlerinde zmirde yaplan seminere sunulan teblilerden sonra ayrca bir ak oturumda konu derinliine tartlmtr. Eitim Bilimleri Fakltesinde, 7 Haziran 1985 gn 4 konumacnn katld "Uygar Davran Eitimi" konulu panel yaplmtr. Federal Almanya'da bulunan RAA (Yabanc i ocuklarnn Eitim ve Mesleki renimleri ile lgili Blgesel Tekilt) adl tekilt ile Siyasal Bilgiler Fakltesinin birlikte dzenledikleri "25 Yllk Trk D G" konulu toplant 7-9 Haziran 1985 tarihleri arasnda zmir'de yaplmtr. Geen yl a konumamda belirttiim gibi niversitemiz, uluslararas nem tayan mill davalarmz bilimsel platformda ve tarihi gereklerin, altnda dnya kamuoyuna duyurmakta byk fayda grmekte ve bunu, mill bir grev saymaktadr. Yukarda rnekleri verilen bilimsel toplantlar da bu amala dzenlenmi, sonular yaymlanm ve datlmtr. Geen yl yaplan "Uluslararas TerrizmErmeni Terrizmi Sempozyumu" nun Trke-ngilizce ve Franszca olarak bastrlan ve btn dnyaya datlan kitaplar olaanst ilgi grm; konuyu btn gerekleri ile bilim adamlarna ilgili devletlere ve hkmetlere, ayrca uluslararas kurum ve kurululara benimsetmede etkili olmutur. Bugn ounlukla Amerika'da bulunan Ermeni asll retim yeleri, kendi davalarn yrtmek iin faaliyet gsteren drt byk aratrma merkezi ve 10'u ngilizce olarak yaymlanan 28 dergi ile sk mnasebet kurmu bulunmaktadrlar. Bunlarn hizmet ettii ve eitli konularda faaliyet gsteren derneklerin yalnz Kaliforniya'da 200'n zerinde olduu gz nnde tutulursa, Trkiye'de bilim adamlarmzn mill menfaatlerimizi incelemede ne derece hassas olmalar gerektii kolayca anlalabilecektir. Bunun iindir ki Ankara niversitesi ve onun mensuplar mill davalarmz bilimsel dzeyde incelemeyi bir grev saymakta ve yerine getirmekten gurur duymaktadr. Bu faaliyetlerin gereklemesinde bize destek olan Milletimize ve ilgili kurululara minnet ve kranlarmz sunmay bir bor biliyoruz. Geen yl sresince, eitli niversiteler veya kurulular tarafndan dzenlenen ve mill davalarmz konu alan bilimsel toplantlara, kongre, seminer ve konferanslara katlarak tebli sunan, konuma yapan ve bu konularda aratrmalarna devam ederek bunlar yaynlayan birok retim elemanmza huzurlarnzda teekkr ederim.

287

Sevgili renciler, Bildiiniz gibi, Birlemi Milletler Genel Kurulunun 1979 ylnda ald bir kararla 1985 yl "Uluslararas Genlik Yl" olarak kabul edilmi, Ankara niversitesince dzenlenen program, sizlerden temsilci olarak seilen arkadalarnzla 9 Ocak 1985 gn Antkabiri ziyaret ile balam, ayn gn Rektrlkteki bir tren ile ne yaplaca, amacmzn ne olduu tespit edilmiti. O gnk konumamda sizlere "Cumhuriyetin Balangcnda Neredeydik, Bugn Nerelere Geldik?" diyerek milletimizin ektii aclar, karlat saysz felketleri dile getirmeye alm, madd fakirliimizi tarihimiz, dilimiz, kltrmz gibi hibir millette bulunmayan manev zenginliimizle rterek, en g artlarda bile Bat'nn saldrgan devletlerine kar koyup istikllimizi koruduumuzu ve Yce Atatrk'n nderliinde nasl yeniden glenip gelitiimizi anlatmtm. Konumamn banda, belki de ounuzun niversiteye yeni girdii veya daha nceki yllara rastlayan anarik olaylar hatrlatm, bugnk skn, ve gven ortamnn tablosunu o korkun manzarann yannda gstermee almtm. Bugn de sizlerden ricam, bu gerekleri hibir zaman unutmamanzdr. Aranza katlacak, zihinlerinizi kartracak, Atatrk ilkeleri dnda kalan ideolojileri sizlere alamak isteyecek gafillere dikkat ediniz. Madd imknlarmzn yetersizliinden kaynaklanan beslenme ve barnma sorunlarnz, spor tesislerinizin yetersizlii, bo zamanlarnzn istenilen lde deerlendirilemeyii, eitim-retim aralarnn eksiklii, burs ve kredi yardmlarnn eksik kald bizler tarafndan yakinen bilinmektedir. Aslnda bunlarn hemen hepsi maddi imknszlklardan kaynaklanmaktadr. Burada bir kere daha belirtmek isterim ki bizler, genleri ve sorunlarn yalnz "Dnya Genlik Ylnda" ele almadk. Atatrk'n lkeyi emanet ettii Trk genlii, mill birlik ve beraberlii korumak ve ada medeniyet seviyesine ulaabilmek iin Atatrk ilkelerine bal kalmak ve O'nun izdii yolda ilerlemek zorundadr. Hibir refah, sknt ekmeden yaanamaz, 1 Ocak 1985'de balayan genlik yl boyunca saysz sosyal, bilimsel ve spor faaliyetleri yaplm, rencilerle retim yelerini bir araya getiren toplantlara arlk verilmitir. Bu kadar ok faaliyet arasnda hoa gitmeyen tek olayn bile meydana gelmeyii, rencilerimizin asil ruhunda mevcut birlik ve beraberliin ne kadar kkl ve gl olduunu aka gstermektedir. in Halk Cumhuriyeti'nin hazrlad "Genlerin Dnya Barna Katks Semineri"ne yurdumuzu temsilen katlan ve niversitemizin eitli fakltelerinden seilen 8 rencimizin in'de, Asya ve Okyanus lkelerinden gelen 55 heyet arasnda zel ilgi grmeleri, kendilerine radyo ve televizyon programlarnda sk sk yer verilmesi iftihar kaynamz olmutur. Huzurlarnzda, Atamzla balam ve hibir zaman bitmeyecek genlik yllarn kutlayan btn rencilerimizi tebrik eder, yeni eitimretim ylnda dzenli ve disiplinli bir alma ile daha baarl sonular almalarn dilerim.

288

Sayn Davetliler, Sizlere Ankara niversitesinin bir yl iinde eitim-retim, aratrma gibi alanlarda gerekletirdii faaliyetler yannda dier konulardaki almalarndan da rnekler vermek istiyorum. Bilimsel Aratrma Konusu ve Aratrma Fonu: Yksekretim Kanununun amalar iinde belirtildii gibi niversitelerin ana grevlerinden biri de yksek dzeyde bilimsel alma ve aratrma yapmak, bilgi ve teknolojiyi retmek, bilim verilerini yaymak bylece lkemizi bilim dnyasnn sekin bir yesi haline getirerek evrensel ve ada gelimeye katkda bulunmaktr. Bugn Bat aleminde bilim ve teknoloji alannda olaanst gelimeler vardr. Sper devletler imdiden 21 inci yzyln yarna girmilerdir. Konumamn banda belirttiim gibi Trkiye, anari ve terr ortam iinde, bilim yarnda olduka gerilerde kalmtr. Bilim adamlarmzn grevi bu a insanst bir gayretle bir an nce kapatmaktr. Ne var ki bilimsel aratrma yapmak, bilgi ve teknoloji retmek, bilim adam yetitirmek bugn maliyeti ok yksek bir alma alandr. niversitelere tahsis edilen bte ile amalanan hedefe kolayca ulalamayaca gzden kamamaldr. Kanun bu hususta belli imknlar salamtr. niversitemizde de 2547 sayl kanunun 2880 sayl kanunla deiik 58 inci maddesi gereince hazrlanan ynetmelik uyarnca kurulmas ngrlen "Aratrma Fonu" almalar tamamlanmtr. Hazrlanan "Aratrma Projeleri El Kitab" ve proje teklif formlarnn retim elemanlarmza gnderilmesinden sonra ksa srede 112 adet teklif formu Rektrlmze iletilmitir. Bunlarn madd deeri 490.694.700 TL. dr. Bu tablo bir yandan niversitemiz retim elemanlarnn aratrma isteini yanstrken dier taraftan bilimsel aratrmalar iin ne kadar byk bir madd destein elzem olduunu gstermektedir.

Bilgi lem Merkezi almalar: Yksekretim Kanunu ile belirlenen niversite yaps ve ileyii ile 124 sayl Kanun Hkmndeki Kararname niversitemizde Bilgi ilem Merkezi Daire Bakanl kurulmasna imkn vermitir. Bte, yer, eleman ve malzeme eksikliine ramen balatlan almalar ve Devlet Planlama Tekiltnn uzmanlar ile yaplan toplantlar sonu bilgisayar teknolojisinde merkezden evreye yaylan ekonomik bir sistemin tespiti salanmtr. Buna gre Rektrln ihtiyalarna cevap verebilecek merkez bilgisayar donanm gerekleebilecek ve yakn zamanda niversitemizin dank haldeki eitim-retim kurumlar ile dorudan balant denemelerine balanacaktr. Muhtelif faklte ve birimlere 11 adet eitim amal mikrobilgisayar alnm, merkez sistemin ihale almas sonu safhasna gelmitir. Bu merkezin tam olarak faaliyete gemesiyle modern teknolojinin eitimretim alanna yapabilecei en son kalknma gerekletirilmi olacak ve niversitemizde her trl ilemin sonular ksa srede alnabilecektir.

289

Ayrca Kastamonu Meslek Yksek Okulunda 8 bilgisayarl bir eitimretim merkezi kurulmu ve ilk kez haftalk bir kurs dzenlenmitir. Bu kurslar gelecek yl tekrarlanacaktr. bni Sina Hastanesi: niversitemizin eitim-retim alanndaki yatrmlar hususunda vereceim bilgiler arasnda "bni Sina Hastanesi" hakknda sylenecekler zellik tamaktadr. niversitemizin 1286 yatakl bu hastanesi Cumhurbakanmz Sayn Kenan EVREN tarafndan 13 Mart 1985 gn resmen almtr. Arsas 156 dnm, inaat sahas 39.000 M2 yi bulan hastane 13 bloktan mteekkildir ve 17 katldr. En modern imknlara sahip olan niteler yannda, dilde ayn anda tercme yaplabilen bilimsel toplantlarn tertip edilecei bir konferans salonu bulunan hastanenin 18 adet ameliyathanesinde gnde ortalama 150 ameliyat yaplabilecek ve acil durumlarda kapasite bir misli artrlabilecek durumdadr. Bu ameliyathanelerde ayn anda 25 ameliyat yaplmakta ve gerektiinde kapal devre TV sistemi ile bunlar izlenebilmektedir. Laboratuvarlar bilgisayarl modern aletlerle donatlmtr. Bu hastanede poliklinik almalarnn balatld 16 Haziran 1984 tarihinden sonraki gei dneminde 13 Mart 1985 gnne kadar 120 bine yakn hasta muayene olmutur. Resmen alndan sonra hastane yatakl tedavi kurumu haline getirilmi ve Eyll 1985 tarihi itibariyle eitli servislerde yatan hasta says 8673'e ulamtr. Son alt ayda polikliniklerde muayene ve tedavi edilen hasta says ise 95265'dir. En modern teknoloji ve bilgi ile hizmete sokulan bu hastanenin rakamlarla ispat edilen tedavi hizmeti yannda, tp renimini ve tbbi aratrmalar ileri ilm boyutlara ulatrabilecek imknlar da beraberinde getirmesi ayr bir nem tamaktadr. Nitekim ok ksa bir sre gemesine ramen dnya literatrne geen baz alma sonularnn alnmas mit vericidir. Bu zellikleri ve salad sonular ile yalnz memleketimizin deil, Ortadou ve Balkanlarn da en modern tedavi ve eitim kurumlarndan biri olan bu hastane ile millete iftihar ederken, bu messesede grev alacaklarn ve rencilerin, milletimizin cmert ve alicenap fedakrln ok alarak, daha baarl olarak ve youn aratrmalar yaparak deerlendirmelerini bekliyoruz. Dier Mediko-Sosyal Hizmetler: niversitemize bal Mediko-Sosyal Merkezi 1985 yl iinde "Salk, Kltr ve Spor Dairesi" olarak yeniden tekiltlandrlm ve hem rencilerimize hem de niversitemiz alanlarna youn bir hizmet vermitir. Merkezin salk hizmetlerinde u sonulara ulalmtr: Merkeze bavuran toplam renci Merkezde muayene \c tedavi edilenler Dier salk kurulularna sevk edilenler Merkeze bavuran toplam personel Merkezde muayene ve tedavi edilenler Dier salk kurulularna sevk edilenler 290 : : : : : : 30.390 18.843 11.547 16.259 8.967 7.292

Salk hizmetlerinde sadece renciler iin yaplan il, gzlk, ortopedik cihazlar ve kimyasal malzeme ve tedavi gideri toplam 41 milyon 419 bin TL. olmutur. rencilerimize salk hizmetleri yannda onlarn sosyal, kltrel ve sportif faaliyetlerini de programlayan bu merkez 1985 Dnya Genlik Ylnda yukarda belirttiim btn almalarn gereklemesinde youn bir hizmet vermitir. niversitemiz Beden Eitimi ve Spor Blm tarafndan ders programlar iinde yer alan Beden Eitimi konusunun YK ilkeleri dorultusunda mmkn olduu kadar pratik yaplmasna allm, ancak saha ve salon imknszlklar karsnda dersler ksmen de teorik olarak ilenmitir. Hlen inaat devam eden, niversitemiz Eczaclk Fakltesine yakn kapal spor salonunun tamamlanmas ile bilhassa Shhiye ve Beevler semtlerindeki eitim-retim birimlerimizin pratik spor a ksmen de olsa kapatlabilecektir. Spor Blmnn, Daclk Kolu Ar Da Zirve kn gerekletirmi ve bu arada tbbi aratrmalar yapmtr.

renci Harlar Fonu: Yksekretim kanununun 46 nc maddesi gereince kurulan renci Harlar Fonu rencilerimize, beslenme, barnma, salk-sosyal-kltrel ve spor alannda verilen hizmetleri artrmak ve daha faydal bir ekle sokmak zere programlatrlmtr. 1 Ocak 1985 tarihnden itibaren faaliyete geen fon btesi 827.353.000. TL.s olarak hesaplanmtr. Bu parann hemen tamam rencilerimizin beslenmesine, salk hizmetlerine, sosyal tesislere, kltrel faaliyetlere, barnma, elenme, gezi, ktphane gibi hizmetlere aktarlmakta ve deerlendirilmektedir. Bu hizmetlerin daha verimli hale gelebilmesi iin gayret sarf ediyoruz. niversitemizin salk hizmetleri sunan fakltelerinde eitim-retimin yannda halk sal hizmetlerine de nem verilmitir. niversitemiz Di Hekimlii Fakltesi retim elemanlar 1984-1985 dneminde Ankara'daki ilk ve orta okullarda az ve di sal taramas yapmlar, fakir rencileri tedavi etmilerdir. Geen dnem iinde Faklte kliniklerinde tedavi gren hastalara toplam 79095 tedavi hizmeti sunulmutur. Eczaclk Fakltesinin Eitim ve Uygulama Eczanesi tarafndan niversitemizin btn akademik ve idar personeli ile bunlarn bakmakla ykml olduklar kiilerin ve rencilerimizin il ve shh malzeme ihtiyalar karlanmaktadr. Veteriner Fakltesi Polikliniklerinde toplam 4046 hasta hayvan muayene ve tedavi edilmi, ayrca toplam 4303 laboratuvar tetkik ve deerlendirmesi gerekletirilmitir. nsan hayatnn gittike deer kazand bir dnyada yayoruz. Bu sebeple salk hizmetlerine duyulan ihtiya da gn getike artmaktadr. Gelimekte olan lkelerin bu tempoya ayak uydurmalar, madd kaynaklarn kstl olmas dolaysyla

291

son derece g, hatta imknsz hale gelmektedir. Buna ramen, esas grevleri eitim ve retim olan Tp, Veteriner, Di Hekimlii ve Eczaclk fakltelerinin milletimize salk hizmeti sunmada gsterdikleri azami gayret ve kararllk her trl vgnn stndedir. Bu fakltelerde okuyan rencilerimize de gelecek yllara kendilerini hazrlamak iin byk grevler dmektedir.

eitli Yatrmlar ve Dier Faaliyetler: niversitemizin 1984 yl yatrm programnda bulunan eitli fakltelere ait 920 milyon 500 bin TL. lik yatrm yl iinde ikmal edilerek gerekletirilmitir. 1985 yatnn programnda bulunan ilere ait 19 ihale yaplmtr. Bunlardan birka rnek verilebilir: Elmada'da bulunan "Ruh ve Beden Sal Aratrma ve Gelitirme Merkezi" binalarnn kaba inaat tamamlanmtr. Binann 1985 ylnda hizmete almas iin allmaktadr. niversite Spor Salonu ihale edilmi, Karabk elik konstrksiyon tipi salonun kaba inaat bitirilmitir. Yeni ihale ile bu dnem hizmete almasna allmaktadr. Side'de rencilerimizin tatil aylarnda ve bo zamanlarn deerlendirmek amacyla kurulacak olan Rekreasyon Merkezinin ihalesi yaplm ve yer teslimi ile ie balanlmtr. Veteriner Fakltesinin stanbul yolu zerindeki Aratrma ve Uygulama iftlii ile Ziraat Fakltesinin Haymana Aratrma ve Uygulama iftliindeki inaatlarna kesintisiz devam edilmektedir. Tp Fakltesinin Kardiyoloji Merkezi inaatnn A Blok ince ileri tamamlanmtr. B ve C Bloklarn kaba inaat da planlanan programa gre bitirilmi olacaktr. ankr Meslek Yksekokulu'nun renci sosyal tesisleri inaat ihaleye karlm, Austos ay iinde yer teslimi yaplarak program iinde ikmali iin almalar balatlmtr. Kastamonu Meslek Yksekokulu'nun 545 bin M2 kampus arazisi zerinde eitim tesislerinin inaat, dardan salanan kaynaklarla devam etmektedir, 1 Kasm 1985'de tamamlanacaktr. Ayrca, renci sosyal tesisleri inaat ihale edilmi olup yer teslimi yaplarak ie balanmtr. zetlemeye altm bu yatrm program dnda nmzdeki yllara sari iler de yllk tahsisatlar dorultusunda sratle ikmal edilmektedir.

Yabanc niversitelerle birlii almalar: niversitemiz Aratrma Fonu ile ilgili olarak verilen bilgilerde dikkati ektii zere ksa sre iinde teklif edilen 112 aratrma projesinin maliyetine gre,

292

bir aratrma, ortalama be milyon liraya mal olmaktadr. Bu durum modern an gelien bilim ve teknolojisine ayak uydurmann mali portresinin bte imknlarmzn ok stne ktn aka gstermekte, niversitemizin eitli yabanc niversite ve aratrma kurumlaryla ibirlii yapmasn zorunlu klmaktadr. Byle bir ibirlii bilgi al veriine imkn salamakta, yurt dndaki niversitelerle dostluk balarn glendirmektedir. niversitemizin hlen yrtmekte olduu rnekler verilebilir: ibirlii almalarna u

Ankara niversitesi ile Zagreb niversitesi arasnda 1981 ylnda yaplan ibirlii anlamas uyarnca hazrlanan program 1984 ylna kadar ksmen gerekletirilebilmitir. Bu yl iinde Zagreb niversitesi Arkeoloji Blm Tarih Bilimler Merkezi ile arkeoloji, tarih ve sanat tarihi gibi konularda ibirlii yaplmas da prensip olarak kabul edilmitir. Trk Alman ibirlii erevesi iinde niversitemiz Veteriner Fakltesi ile Hannover Veteriner Yksekokulu arasnda yrtlmekte olan Karlkl Aratrma Anlamas bu yl da youn bir ekilde devam ettirilmitir. Hazrlanan yeni projeler ise Ekim aynda Ankara'da yaplacak ortak toplantda deerlendirilecektir. Ayrca Ankara ve Edinburg Veteriner Faklteleri arasnda planlanan ibirlii programnn da son aamasna gelinmitir. Arnavutluk Tirana "Enver Hoxha" niversitesinin Ankara niversitesi ile ibirlii hususunda yapt teklif zerine balatlan grmeler sonunda, 1985 Haziran ay iinde niversitemizden Tirana giden bir heyet iki niversite arasndaki ibirlii anlamasna son eklini vererek bu akademik yl iinde balatlmak zere dzenlenen anlama imzalanm bulunmaktadr. Trk- Alman Teknik ibirlii Anlamas uyarnca balatlan aratrma projeleri almalar niversitemiz Ziraat Fakltesi ile Gttingen niversitesi arasnda devam ettirilmitir. niversitemiz ile Badat niversitesi arasnda 1984'de balatlan kltrel ve bilimsel deiim program hzla gelitirilmektedir. Glasgow niversitesi Tp ve Veteriner Faklteleri retim yeleri arasnda karlkl ziyaret ve konferanslar tertip edilmitir. A. B. D. Enformasyon Ajans Eitim ve Kltr leri Brosu, niversitemiz Siyasal Bilgiler Fakltesi ile Georgetown niversitesi arasndaki ibirlii Projesini desteklenmeye layk bulmutur. Siyasal Bilgiler Fakltesi Dekanlnn koordinatrlnde yrtlecek olan bu projeye gre retim elemanlar mbadele programna fiilen 31 Aralk 1984de balanmtr.

293

Sayn Davetliler, Bir niversitenin grevi yalnz eitim, retim, aratrma ve inceleme deildir. rencilerine insan sevgisini yerletirmek, onlarn kalbine mill birlik ve beraberlik ruhunu alamak, her zaman ve her yerde vatan ve milletlerine sahip kmalarn retmek, i ve d dmanlara kar onlar uyank ve kararl tutabilmek, bu suretle niversite genliini Atatrk'n istedii genlik olarak yetitirmek, en nemli grevleri arasndadr. Sizleri II. Dnya Savann sonlarna gtrmek ve baz ibret verici olaylar konusunda hafzalarnz tazelemek istiyorum: Savan bitmesine az kalm, Almanya kmek zeredir. Mttefikler Yalta'da toplanr, Stalin'in mimarln yapt pln iinde Dou Avrupa lkelerinin gelecei grlr. Stalin, sava sonundu her lkenin serbest ve "demokratik" seimlerle diledii ynetim sistemini kurmalarndan yana olduunu syler. Bu szleri d grnleriyle deerlendiren Churchill ve Roosevelt, teklifi kabul ederler. Ama bilmezler ki bu lkelerde saylan, % 5 veya % 10'u gemeyen komnistler, kendileri ne has metodlarla terr, tehdit ve bask kullanarak halk sindirecek ve iktidar ele geireceklerdir. Nitekim byle olur. nce Baltk lkesi, Lituanya, Lettonya ve Estonya Ruslar tarafndan igal edilir; sonra, Dou Avrupa lkeleri, dorudan Rusya'ya bal ve onun talimatndan kmayacak birer uydu devletler haline getirilir. Bu devletlerin adna ''Demokratik Halk Cumhuriyeti" gibi gerei hi de yanstmayan isimler verilir. Aslnda bunlarn hepsi Moskova'ya baldr, i ve d siyasetini onun talimatna gre dzenlemek ve yrtmek zorundadr. Halkn hrriyeti yoktur. Halk, srekli kontrol altnda tutulur. Bylece nfusun %5 veya% 10'unun kendi ahsi karlar iin istedii, fakat halkn % 90-95'inin nefret ettii bir sistem "Gerek Demokratik idare" ad altnda tam 40 seneden beri srp gitmektedir. nsan haysiyetine, insan yaradlna ters den komnizm bir kere girdii lkeden bir daha kmamaktadr. Macaristan, ekoslovakya, Dou Almanya ve Polonya bunu denemiler, gen-ihtiyar ellerine geirdikleri her eyle mcadele vermiler, fakat hibir baar salayamadan Moskova'nn tanklar altnda ezilmilerdir. Krlmayan bu ember, daha 1950'lerde bizzat Churchill tarafndan "Demirperde" olarak adlandrlmtr. Bu emberin iine denler iin artk kurtulu yoktur. Vatanda, hayatnn sonuna kadar her trl hrriyetten yoksun, devletin bir aleti gibi, yar a, yar tok yaamak zorundadr. Bugn Bulgaristan'a gidip grn, milyonlarca insan senelerden beri glmeyi unutmulardr; sizi, hangi milletten olursanz olun, bir dman gibi karlarlar. nk yasamaktan nefret eden insanlardr. Ne yazk ki o tarihte Roosevelt ve Churchillin gremedikleri gerei, aradan 40 yl gemi olmasna ve bu sre iinde o gereklerin bir milyon kere su yzne km bulunmasna ramen, hl gremeyen gafiller vardr; bunlar u anda aramzda yaamaktadr. Bunlar iin komnizmin gerek yzn aklayanlar suludur, faisttir. Onlar iin vatann, milletini sevmek sutur; stikll Marndan holanmazlar; masum Mehmetie silah skarken vicdanlar asla rpermez, nk onlar vicdanszdr, Allahszdr. Hepsinin masum ve temiz olduuna btn kalbimle inandm genlerimize hitap ediyorum. Hayat artlarnn gn getike zorlat bir

294

dnyada yayoruz. Bana inann, yine en mutlu ve en mreffeh lkelerden birisi Trkiye'dir. nk bu lkede insan haysiyetine ve insan hrriyetine deer verilir; esiz bir vatan, verimli topraklar vardr. Her vatanda diledii yerde oturmak, diledii ii yapmak hrriyetine sahiptir; buna kimse mani olamaz. Trk Anayasasnn getirdii hak ve hrriyetler dnyann her lkesiyle kyaslanabilir. Bizi blmek, bizi paralamak, bizi iimizden kertmek isteyen, hainlerin "gerek demokratik sistem", "halk idaresi", "gerek bamszlk ve zgrlk" gibi kastl ve uydurma sloganlarna aldanmaynz. nk bu sloganlarn altnda yatan tek ey, Trkiye'yi yukarda bahsettiim komnist emberinin iine almaktr. O emberin iinde 40 yldr kvranan, inim inim inleyen milletleri grnz ve tetkik ediniz. Hangisi hayatndan memnun, hangisi mutludur? Gznz Afganistan'dan ayrmaynz. Dnya milletlerinin maalesef kendi kaderine terk ettii bu lke, yllardan beri arpyor, kan dkyor, ve esarete boyun emiyor. O embere girmemek iin lmeyi tercih ediyor. Grnz Afganistan'n bana gelenleri. nk Trkiye'nin bir gn bana getirilmek istenen de ayn eydir. 1968'den 1980'e kadar 12 yl sren anari dneminin saysz ibret sahnelerini sergilediini dnerek, Trk genliinin aldatlamayacana, bu midi besleyenlerin er ge hsrana urayacaklarna btn kalbimle inanyorum. Yeni eitim-retim ylmzn genlerimize, ailelerine ve btn milletimize hayrl ve uurlu olmasn temenni eder, btn rencilerimize stn baarlar dilerim. Szlerime son verirken, siz muhterem davetlilerimize bu mutlu gnmzde bizlere eref verdiiniz iin tekrar kranlarm ifade eder hepinize sayglar sunarm.

295

1986-1987 ETM - RETM YILI AI KONUMASI

1 Ekim 1986 niversitemizde bugn 1986-1987 ders yl balamaktadr. Bu mnasebetle tertip ettiimiz trene, davetimizi kabul buyurarak terif ettiiniz iin, hepinize ayr ayr teekkrlerimi sunarm. Gen Trkiye Cumhuriyeti'nin kurduu ilk niversite olan Ankara niversitesi, geen Haziran aynda 40. kurulu yln tamamlam bulunmaktadr. Bu niversiteden beklenilen unlard: Ankara niversitesi Bakent'i tamamlayan bir simge olacak, Yllarca ihmal edilmi Anadolu'ya ilim ve hizmet yayacak, memleket evlatlarna kucak aacak, Memlekette balayan hukuk inklbnn gerektirdii bilgi ve anlaya sahip bir hukuku nesil ve modern ynetimi renip uygulayacak devlet ve siyaset adamlar yetitirecek, Mill kltrmzn esas temelleri olan dil ve tarihimizi bilimsel metotlarla inceleyip lim dnyasna sunacak, Msbet ilimler cephesini tamamlayacak, Memleketin salk davasna ve sosyal problemlerine zm getirecek, Tarm ve hayvancl gelitirecek, modern bilim ve teknolojiyi ileyip retime aktarabilecek genler yetitirecek. u hususu nemle belirtmek isterim ki, byk nder Atatrk'n istei ve planlar dorultusunda, o tarihe kadar ihmal edilmi olan Anadolu'ya ncelikle ilim ve hizmet gtrmek zere kurulan niversitemiz, yllar boyu byk bir gayretle alm, muhtelif fakltelerden binlerce mezun vermi, saysz ilim adamlar yetitirmitir. Bu 40 sene ierisinde, lisans, yksek lisans ve doktora dereceleriyle mezun ettiimiz rencilerin says 85.815'dir. Bu mezunlarmz kamu kurulularnda veya zel sektrde grev almlardr. Eitimlerini yksek lisans ve doktora seviyesinde tamamlayanlar hem Ankara niversitesine, hem de son 40 yl iinde kurulan faklte ve niversitelere retim yesi olarak intisap etmilerdir. Bu arada Ankara niversitesi dier faklte ve niversitelerin kurulmasna da yardmc olmutur. Mesel, Trkiye'de kurulan hemen btn Ziraat ve Veteriner Faklteleri, Tp Fakltelerinin ou, lahiyat Faklteleri, pek ok Hukuk Fakltesi niversitemizin emeiyle kurulmu ve gelimitir. Trkiye'nin yurt indeki kaymakam, vali ve maliyeci gibi idarecileri, yurt dndaki temsilcileri, byk lde Siyasal Bilgiler ve Hukuk Fakltelerimiz tarafndan karlanmtr. Bugn hangi il ve ilemize gidilse pek ok mezun rencimize rastlamamz mmkndr.

296

Ziraat ve Veteriner Fakltelerimiz toplam 12.500 mezun vererek Trkiye'nin tarm ve hayvanclk alanlarnda gelimesine, ihra ettiimiz rnlerin artmasna ve daha kaliteli hale gelmesine byk katkda bulunmulardr. Fakltelerimizin ou, yaptklar bilimsel aratrmalar yannda, Batnn derledii veya kefettii bilgileri de lkemize getirerek yaynlamlar ve rencilerine aktarmlardr. Bunun yannda, zellikle Dil ve Tarih-Corafya Fakltemiz, bugn mevcut olan bilgileri bizzat retmi ve dnya memleketlerine sunmutur. Mesel, Avrupa'da Macaristan'dan, Dou Asya'da Vladivostok'a kadar uzanan ve Trklerin asrlar boyu yerleme merkezlerini tekil eden lkelerin tarihi, medeniyetleri, dilleri, kltrleri ve arkeolojileri incelenmi, karanlk noktalar aydnlatlm, binlerce yllk gemi, gn na kartlmtr. " Bilimsel deerleri yannda Trk Milletinin varln ve benliini sonsuza dek koruyabilmesi iin bu bilimsel almalarn ne byk deerler tadn takdir edersiniz. Sizlere geen ders ylnn akademik faaliyetlerini ve baz istatistik bilgileri zet halinde sunmak istiyorum: 1985-1986 ders ylnda 11 Faklte, 6 Yksekokul ve 5 Enstit halinde altk. Bu dnemde 8281 rencinin kayd yaplm olup, bu say mevcut 27 niversitemiz ierisinde en yksek kontenjan tekil etmitir. Toplam renci saymz 38.000'e ykselmitir. rencilerimizin baar oranlar Yksekretim Kurulunun tesbt ettii esaslara gre bilgisayarla hesaplanm ve niversite genelinde ortalama baar oran yzde 70'i amtr. Baz retim birimlerinin btnleme snavlar sonulanmamakla beraber Eyll ay itibariyle niversitemizden 2000'e yakn renci mezun olmutur. . Lisansst eitimin yapld enstitlerimizde 235 yksek lisans ve 93 doktora almas tamamlanmtr. Bu enstitlerde halen 760 yksek lisans ve 698 doktora almas devam etmektedir. Sosyal Bilimler Enstitsnde bu yl ilk defa "letiim" dalnda yksek lisans program alm ve 20 kontenjan ayrlmtr. Getiimiz eitim-retm ylnda naklen veya yeniden tayin yoluyla niversitemize 20 retim yesi ve 263 retim yardmcs atanm, 24 retim elemanmz emekliye ayrlm, 9 retim yemiz vefat etmi, toplam 55 retim elemanmz da baka niversitelere naklen gemilerdir. Vefat eden retim yelerimiz Prof. Dr. Sedat Kansu, Prof. Dr. Burhan Gndoan, Prof. Dr. Ali Rza elik, Prof. Dr. Zafer Payko, Prof. Dr. Kudret Ayiter, Prof. Dr. Lamia Kerman, Prof. Dr. Turan Ouz, Prof. Dr. Cevat Grsoy ile Do. Dr. Cumhur Kerimolu' na niversitemize hayat boyu verdikleri stn hizmetlerden dolay ebediyen minnettarz. Aramzdan ayrlan akademik ve idar personelimize Allahtan rahmet, emekli meslektalarma salkl bir hayat, camiamza katlan ve dier niversitelere geen deerli retim eleman arkadalarma baarlar dilerim. Eyll 1986 tibariyle niversitemizde 868 retim yesi ve 1227 retim yardmcs olmak zere toplam 2095 retim eleman ile 4819 idar ve teknik personel bulunmaktadr.

297

niversite Seme ve Yerletirme Snav sonularna gre 1986-1987eitimretim yl iin Ankara niversitesi'ne n lisans ve lisans dzeyinde toplam 6557 renci kaydolmutur. Bu yl ilk defa olarak niversitemize bal tm faklte ve yksekokullarn kayt ilemleri bir merkezde yaplmtr. Bylece, zellikle Ankara dndan gelen binlerce rencinin, kayt ilemlerini ksa zamanda ve dzen iinde tamamlamalar salanmtr. Bundan 18 ay nce hizmete atmz bni Sina Hastanesi, Orta Dou ve Balkanlarn en modern salk kurulularndan biri olarak halkmza salk hizmetleri vermektedir. Tp Fakltesi rencilerimiz burada eitim grmekte, uzman hekimlerimiz yetimektedir. 39.000 m2 lik bir alan zerinde kurulu bu hastanemizle birlikte Cebeci Tp Fakltesi Hastanemiz de hizmet grmekte, bylece yatak kapasitemiz 2600'e ulam bulunmaktadr. bni Sina Hastanesinde ayn kat zerinde kurulu 16 ameliyathanede 22 ameliyat masas, gnn 24 saatinde hizmet vermektedir. Bir sene ierisinde polikliniklerde 148550 hasta muayene edilmi, bunlardan 20933' hastaneye yatrlarak tedavi grmtr. Byk, orta ve kk ameliyat olarak 15011 hasta tedavi edilmitir. Buna ramen mracaatlar ve ylmalar zaman zaman kapasitemizin stne kmakta, tbb tahlil laboratuvarlar, rntgen, tomograf ve anjio gibi hizmetler zorlanmaktadr. Sadece bni Sina Hastanemizde rntgen tetkiki iin bavuran ve filmleri ekilen hasta says 29380'dir. Trkiye apnda salk hizmetlerinin daha yaygn ve rasyonel hale getirilmesi, vatandalarmzn stanbul, Ankara zmir gibi byk ehirlerdeki hastanelere hcum etmelerinin nlenmesi en iten temennimizdir. Sekiz yllk mrne ramen 12 yl sreyle Gz Bankamzda kullanlan lazer cihaznn artk kullanlamaz hale gelmesi ve paralarnn bulunamamas zerine saladmz bir yardmla yeni bir argon lazer cihaz ithal edilmi ve gz kliniimize monte edilmitir. Bu cihaz iki aydan beri hizmet vermektedir. Ayrca, bir argonkripton lazer cihaznn da ihalesi yaplm olup, bu aletin de ylbandan nce gelmesi ve kliniimize monte edilmesi beklenmektedir. Di Hekimlii Faklte binamzda nemli tadilat yaplarak yeni hizmet servisleri kurulmu, kapasite nemli lde artrlmtr. Bunun sonucunda tetkik ve tedavi hizmeti verilen toplam hasta says %431'e ulamtr. nceki yllarda olduu gibi 1985-1986 dneminde de, ekipler halinde Ankara'daki ilk ve ortaokullarda az ve di sal asndan taramalar yaplm ve bu konuda eitli konferanslar verilmitir. Bu yl ierisinde niversitemizde "Atatrk lkeleri Aratrma ve Uygulama Merkezi" kurulmutur. Mstakil bir binada faaliyete geen bu merkezde 23 uzman ilim adammz alacaktr. Merkezin kurulu amalar u ekilde zetlenebilir: Anayasal dzeni koruyucu, mill birlik ve beraberlii salayc, Trk Milletini Atatrk dnce, Atatrk ilke ve inklplar dorultusunda mill kltr, lk ve deerler etrafnda btnletirici, uurlamay gerekletirecek inceleme ve aratrmalar yapmak,

298

Mill g unsurlarnn korunmas, gelitirilmesi, kuvvetlendirilmesi iin gereken hususlar tesbit etmek, bunlar hakknda bilimsel aratrma ve incelemelerde bulunmak, Trkln, Trk Milletinin, Trk Vatannn ve Trk Devletinin geleceini ilgilendiren konularda ve zellikle mill hedeflerin tesbitinde bilimsel inceleme ve aratrmalar yapmak, Bu amalarn gerekletirilmesinde: Atatrk dnce dorultusundan ayrlmamak, Tarih ayrlmamak, aratrma, inceleme, yorumlama ve yazmada btnlkten

Bilimin ve tekniin ada yntem ve imknlarn srekli olarak izlemek, alma, hizmet ve faaliyetlerde en son yntem ve teknolojileri kullanmak, yeni yntem ve teknolojiler meydana getirmek, uygulamak, alma konu ve alanlarnda srekli olarak bilgi retmek, ada yorum ve seeneklere ak olmak, Trk dilini kendi z kk ve kaynaklarn bozmadan, ada medeniyetin ve dncenin, bilimin ve tekniin btn incelik ve unsurlar ile ifadesine imkan verecek ekilde kullanmak, her eit ifratlardan kanarak yazmada ve konumada Trke'nin gramer kurallarna ve zelliklerine zen gstermek, ilkelerine bal kalnmas esas alnmtr. Bu merkezin yaknda balayaca yayn faaliyetleri, tertip edecei seminer ve konferanslarla, yurt iinde ve yurt dnda Atatrk'n daha yakndan tantlmas ve daha ok sevdirilmesi hedef alnmaktadr. Atatrk ilkelerinin yalnz Trkler iin deil btn dnya milletleri iin de ayn lde geerlilik tad, insanlar mutlulua, bar ve kardelie gtrecek tek yol olduu ispat edilecektir. Bu suretle yabanc-ideolojilerin, yaplan propagandalarla geerliliini kaybedeceine, itibarn yitireceine, bunlarn yerini Atatrk ilkelerinin alacana inanyoruz. Bu arada Trk nklp Tarihi Enstitmzn, bu merkezden tamamen bamsz olarak 38 000 rencimize inklp Tarihi dersleri verdiini, halen 35 retim yesi ile, 227 renciye yksek lisans ve doktora eitimi yaptrmakta olduunu bilhassa belirtmek isterim. Ankara niversitesi bnyesinde, iki yl nce bilimsel metotlarla ve modern dil laboratuvarlar yardmyla yabanclara Trke retmek amacyla ksa ad TMER olan Trke retim Merkezi'ni kurmutuk. Geen yl a konumamda bu merkezin kurulu amacn, almalarn, sonular ve gelecek iin dndklerimizi zetlemeye almtm. Konunun nemini dikkate alarak baz aklamalar yapmay faydal buluyorum: ki yl nce kurulan TMER, getiimiz dnemde byk gelimeler gstermitir. Daha nce Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi iinde faaliyet gsteren bu kurulua artan talep zerine Tp Fakltemiz Morfoloji binasnda yeni bir ube eklenmi, bu da yetersiz kalnca 1986 Austos ay iinde Eitim Bilimleri 299

Fakltemiz binalar inde kurulan modern dil laboratuvarlarna ve dier eitim nitelerine tanmtr. Bylece TMER, bu yl video, renkli TV ve dinleme cihazlar ile donatlm, 10-15 kiilik snflarda eitim yaplarak, uluslararas dil retimi standartlarna uyulmutur. 600 kiilik renci kapasitesi 1200 renciye hizmet verebilecek duruma getirilmitir. Daha nce ilk iki cildi kartlm olan "Trke reniyoruz" adl kitabn nc cildi de yaynlanm, drdncs baskya verilmitir. Ayrca, 11 dilde neredilmi anahtar kitaplara ek olarak ikinci ve nc ciltlere ait 8 yeni kitap daha hazrlanm, bylece anahtar kitaplar says 23'e ykselmitir. Yurt dndan dnen Trk iilerimizin ocuklarna da Trke'yi retmek amacyla Milli Eitim ve Spor Bakanl ile ibirlii yaplarak 16-20 Haziran 1986 tarihleri arasnda 67 ilden gelen retmenlerin katld bir seminer yaplmtr. Ayrca sve'ten gelen 20 kiilik bir retmen grubu, Trke'nin ii ocuklarna retimi konusunda uygulamal derslere katlmlar ve metod zerinde almlardr. Geen yl Almanya'daki Paderborn niversitesinden gelen grubun olumlu intibalar zerine 26 Austos 1986 tarihlerinde Ankara'ya gelen ilgili niversitenin bir temsilcisi ile karlkl ibirlii anlamasna esas olacak grmeler yaplmtr.TMER, ayrca DAAD ile ibirlii yaparak zmir'de yaz kurslar dzenlemi, Yugoslavya'dan gelen bir gruba da stanbul'da bu hizmeti sunmutur. Bat lkelerinin dnyann en uzak kelerine kadar yaylm kltr merkezleri bulunmasna ramen, yakn zamana kadar Trkiye'nin byle bir faaliyeti mevcut deildi. Kendi vatandalarmza yabanc diller youn kampanyalarla retilmeye allrken, Trke'nin yabanclara retimi konusu ihmal edilmiti, ki yllk tecrbemiz gstermitir ki, dilimizi renmek isteyen yabanclarn says tahminlerin ok stndedir. Trke'yi renmek isteyenler lkemizi ve kltrmz de tanmaktadrlar. Bu bakmdan TMER, Trk kltrn yaymak zere faaliyet gsteren nemli bir merkez haline gelmi olup, Ankara niversitesi bu tarih grevi yerine getirmekten eref duymaktadr. Bu sene ierisinde gerekletirilen toplantlar, konferanslar, seminer ve sergilerden bazlarn sizlere zetlemek stiyorum: Di1 ve Tarih-Corafya Fakltemizin 50. kurulu yl, 9 Ocak1986 tarihinde Trk Oca Salonunda Cumhurbakanmz Sayn Kenan Evren'in huzurlarnda bir trenle kutland. Bu trende Atatrk'n Dil ve Tarih-Corafya Fakltesini Trk Milletinin tarihini, dilini ve kltrn bilimsel metodlarla inceleyecek, deerlendirecek, Trke ve yabanc dilde eserlerle dnyaya tantacak bir kurulu" olarak kurduu dile getirilerek, Fakltenin 50 ylda verdii hizmetler, yapt almalar ve yaynlar tantld. Kuruluunun 20. yln kutlayan Basn-Yayn Yksekokulumuz tarafndan 26-27 Mays 1986 tarihlerinde Ankara'da "Trk Basnnn Sorunlar Sempozyumu" dzenlenmitir. Bu Sempozyuma muhtelif niversitelerden bilim adamlar ve basn kurulularmzdan temsilciler katlmlardr. Sempozyuma sunulan tebliler ile panel tartmalarn ihtiva eden kitap niversitemizce bastrlm olup, ilgililere datlacaktr. Sempozyumun kapannda Ankara niversitesinin bu tr toplantlara her zaman ak olduu, ibirlii yapmaa kararl bulunduu, her trl imknlarn bu yolda yaplacak eitim-aratrma ve incelemeler iin kullanmay grev sayd

300

bildirilmitir. Ayrca, basn mensuplarna niversite iinde br "Basn ve Yayn Aratrma-Uygulama Merkezi" kurulmas, bu merkezin devaml almalar yapmas, Rektrlke teklif edilmi, gerekli yer ve ihtiyalarn Ankara niversitesi tarafndan karlanabilecei bildirilmitir. 5 Kasm 1985 gn NATO Genel Sekreteri Lord Carrington, niversitemizde NATO ittifakn ilgilendiren hususlar konusunda bir konferans vermitir. lkemize ilk defa 1963 ylnda gelen Japon mparatoru Hirohito'nun kardei Altes Prens Takahito Mikasa'nn bu sene yaptklar ziyaretleri vesilesiyle kendilerine niversitemizce Fahr Doktorluk Payesi verilmesi kararlatrlmtr. Prens Mikasa'ya tarih ve arkeoloji bilimine, zellikle lkemiz arkeoloji ve tarihine katklar ve yakn ilgilerinden dolay niversitemiz Senatosu tarafndan tevcihi kararlatrlan "Fahr Edebiyat Doktoru" payesi, 10 Mays 1986 gn Dil ve TarihCorafya Fakltesinde yaplan akademik br trenle verilmitir. Altes Prens konumalarnda bu payeden eref duyduklarn, bunu kendi ahsnda Japon ulusuna verilmi saydklarn, bu olayn Trkiye ve Japonya arasndaki dostluk ve kltr ilikilerinde, ileri bir adm tekil edeceini belirtmilerdir. eitli toplantlarda srarla belirttiim gibi, niversitemiz uluslararas nem tayan mill davalarmz hususunda byk hassasiyet gstermektedir. Kanunlarn bu konuda niversitelere verdii grev ve yetkinin yannda, mensuplarmzn tad mill uur, heyecan ve gurur, verdiimiz karar ve faaliyetlerimizin temelini tekil etmektedir. Ermeni terr ve Bulgaristan'da yaayan soydalarmzn ektii aclar, bu inanla dile getirilmitir. Cumhurbakanmz Sayn Kenan Evren'in yksek huzurlaryla ereflendirdikleri "Bulgaristan'da Trkler Semineri" 10 Nisan 1985 gn yaplm ve bu olay geen seneki konumamda yer almt. Aradan bir yl gemesine ramen, Bulgaristan'da yaayan ve Trk olmaktan baka bir suu bulunmayan masum ve muhterem soydalarmzn dram bitmemi, bunun zerine Ankara niversitesi, Bulgaristan'da Trkler Semineri'nin ikincisini yapmak kararn almtr. Seminerle birlikte Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Salonlarnda "Bulgaristan'da Trk Varl ve Kltr Sergisi" dzenlenmitir. Memleketimizin drt bir yanndan gmen yurttalarmzn sergilenmek zere niversitemize verdikleri etnografik malzeme ve resimlerle, Devlet Arivlerinden temin edilen belgelerin yer ald bu sergi ile, Trk varlnn ve kltrnn Bulgaristan'daki tarihsel derinlii gzler nne serilmitir. 20 Mart 1986 gn Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinde yaplan bu semineri ve sergiyi Babakan Sayn Turgut zal bizzat ereflendirmilerdir. niversitemizin 40. yln kutlama faaliyetlerinden bir ksmna daha tarih srasyla bu blmde deinmek istiyorum: Yakn gemie kadar Trk ve dnya kamuoyunu en ok megul eden hadiselerden biri, her 76 ylda bir dnyamz ziyaret eden Halley Kuyruklu Yldz'nn grn olmutur. niversitemiz Fen Fakltesinin Astronomi ve Uzay Bilimleri birimine bal Ahlatlbel Rasathanesinde bulunan teleskoplarla bilim adamlarmz almalar yapmlardr. Ayrca, bu ender olayn Ankara ii ve evresinden, hatta yakn-uzak illerden gelen onbinlerce renci ve vatandamz 301

tarafndan izlenmesi temin edilmitir. Haftalarca youn bir gayretle ve muntazam bir programla bu olay kamuya mal eden Fen Fakltemizin ynetim birimine, ilgili retim elemanlarna ve ayrca TRT ve basn mensuplarna huzurlarnzda teekkr bor biliyorum. niversitemizde her 10 Kasm'da Ulu nder ATATRK' anarken O'nun bir ynn konu alan konumalar yaplmaktadr. lmnn 47. ylnda, 10 Kasm 1985 gn Rektrlk 100. yl salonunda dzenlenen Anma Treninde nl mimarlarmzdan Sayn Behruz inici uzun ve ok titiz bir inceleme sonu hazrlad "Atatrk ve Mimari" konulu bir konferans vermitir. Bu konuda aratrma yapacaklara k tutacak orijinallikte bilgi ve belgelerle sunulan ve byk ilgiyle izlenen bu konferans iin kendilerine teekkr ediyorum. Bilindii gibi Birlemi Milletler Genel Kurulu'nun ald bir kararla 1985 yl "Uluslararas Genlik Yl" olarak kabul edilmiti. niversitemizce hazrlanan program erevesinde 11 Aralk 1985 gn Dil ve Tarih Corafya Fakltesi'nde "Trk Genliinin Toplumdaki Yeri, Beklenti ve Sorunlar" konulu bir Panel yapld. Dier niversitelerimizden bilim adamlarnn da katld bu toplantnn alnda yaptm konumada "niversite almalarnda Esas Amacmz "Nedir?" sorusunu 2547 Sayl Yksekretim Kanunu'nun "Ama" balkl 4. maddesi ile cevaplamtm. Bu maddenin hkmleri dn olduu gibi bugn ve yarn da geerlidir. nk Atatrk milliyetiliinden, evrensel dnce sistemine uzanan yolda giderek renci yetitirmeyi, ada uygarln yapc, yaratc ve sekin bir orta haline gelmeyi, bilimsel aratrma yapmay, bilgi retmeyi ve onu yaymay amalamaktadr. yi niyet, gayret, fedakarlk gibi stn hasletlerimizin varl ve elbirliinden doacak gle bu amac gerekletirmeye inanmalyz. Yksekretim Kanunu ana ilkeleri inde eitm-retim sresince Atatrk lkeleri ve nklp Tarihi dersinin zorunlu olarak verilmesi ngrlmtr. Uygulama sonularn deerlendirmek ve yaplmas gerekenleri tesbit etmek amacyla Yksekretim Kurulu Bakanl "Atatrk lkleri ve nklp Tarihi Oryantasyon Semineri" dzenleme grevini niversitemiz Trk nklp Tarihi Enstitsne vermi ve Seminer 3-7 Mart 1986 tarihleri arasnda yaplmtr. Seminerin, bu derslerin amacna uygun olarak verilmesi konusunda ok faydal olduu, katlan retim yeleri tarafndan ifade edilmitir. niversitemiz Siyasal Bilgiler Fakltesi tarafndan "8. Muhasebe Eitimi Sempozyumu" dzenlenmitir. Bodrum'da 30 Nisan 4 Mays 1986 tarihleri arasnda yaplan bu Sempozyuma eitli niversitelerin konu ile ilgili retim yeleri, uygulama alannda alan muhasebeciler, Maliye ve Gmrk Bakanl yetkilileri ile ilgili Derneklerin temsilcileri katlmlardr. niversitemiz gerekten ok snrl imknlar ierisinde, akademik ve dar personelin gayretleri ile aziz milletimizin fedakrlklarna lyk olmaa almaktadr. Bte kanunu ile 1986'da Ankara niversitesine ayrlan toplam denek 18 milyar olup, Bakanlar Kurulu Karar ile bunun % 8'i drlmtr. niversitemizde okuyan bir rencinin yllk maliyeti, eitim birimlerine gre 300 bin lira ile bir milyon lira arasnda deimektedir.

302

Yksekretim Kanununun 46. maddesi gereince kurulan renci harlar fonu, 1986 mali yl btesinde balanm, bugne kadar tahsil edilebilen fon gelirleri, rencilerin beslenme ve barnma ihtiyalar ile sosyal tesislerin bakm, onarm veya yeniden yaplmas gibi inaat faaliyetlerine sarf olunmutur. Cebeci kampusunda inaat tamamlanan Merkez renci Kafeteryas, eitli faklte ve yksek okullarmzda onarlan ve yeni ilvelerle modern br duruma getirilen renci kafeteryalar, Ankara'daki Vehbi Ko renci Yurdu ile ankr ve Kastamonu Meslek Yksekokullarnn renci ve yurt tesislerinin onarm ve ikmal inaatlar, rnek olarak verilebilir. Ayrca, 1986 yl iinde bitirilmek kaydyla 110 milyon TL. denekle Kapal Spor Salonu ikmal inaat, 25 milyon TL. denekle faklte ve yksekokullarmzn msait yerlerine renci ak hava spor saha ve tesisleri ihaleleri yaplmtr. Hemen tm renci ailelerimizin byk fedakarlklarla okuttuklar ve bize emanet ettikleri evlatlarn en iyi salk ve sosyal imknlar iinde eitip retmek iin azami gayreti gsteriyoruz. Bundan kimsenin phesi olmasn. Daha sonra deineceim gibi, bir yandan bu dneme yetitirilmek zere, dier taraftan gelecek yllarn ihtiyalarn karlamak amacyla eitli hizmetler verebilecek yatrmlar, belli bir plan ve program iinde gerekletirilmektedir. Bunlardan bazlarn syle zetleyebilirim: Basn-Yayn leri: Bugn niversitemizde, yllardan beri byk fedakrlklar karl kazanlm olan ve modern bask imkanlarna sahip tesisler arasnda yer alan bir matbaamz bulunmaktadr. niversitemizin eitli birimlerinin kendi imknlar ile hazrladklar ders notlar ve teksirler dnda, ders kitaplar le dier yaynlarn hemen hemen tamam bu messesede bastrlmaktadr. "Ankara niversitesi Basmevi Dner Sermaye letmesi" olarak geen dnemde ulalan sonular yle verebilirim: 194 kitap, forma says 1760 ve matbu evrak says 404' bulan yaklak 100 milyon toplam tiraja ulaan i hacmi. Hzla gelien teknoloji, kt fiyatlar ile matbaa malzemesindeki fiyat artlar vs. problemlere ramen gerekletirilen bu tablo, kmsenmeyen br baar olarak nitelendirilebilir. Canla-bala alarak yzmz gldren bu messesemizin yneticilerine ve dier elemanlarna niversitemiz adna teekkr ediyorum. niversitemize bal eitim-retim birimlerinde geen dnem iinde toplam olarak 209 kitap, 52 teksir, 584 makale yaynlanmtr. lk says Mays 1985'de karlan "Ankara niversitesinden Haberler" adl bltenimizden de bu yl iinde 6 nsha yaynlanmtr. Tm niversiteler ile basn-yayn kurum ve kurulularna, ajanslara ve Anadolu basn dahil byk ehirlerimizde karlan gazetelere muntazam olarak datlan bu blten, Ankara niversitesi'nin her alandaki faaliyetlerini, resim ve yazlar le doru bilgilere dayanarak belgelediinden, yayn hayatmza katks yannda, ileride yaplacak incelemeler iin de gvenilir bir kaynak olma zelliini tamaktadr.

303

Bilimsel Toplantlar: Getiimiz dnem iinde Rektrlk veya bal birimlerimiz tarafndan birok bilimsel toplant yaplmtr. Yurt iinde ve dnda yaplan bilimsel toplantlara katlan yelerimiz tarafndan 280 tebli sunulmutur. Ayrca, "Yksekretim renci Eitim Plan ve Yksekretim Kurumlarnda retim Eleman Yetitirmek ve Oryantasyon Plan" uyarnca Ankara iinde ve dnda olmak zere 5 ak oturum yaplm ve 56 konferans verilmitir. Daha nce bahsedilenlerin dnda faklte ve yksekokullarmzn organizasyonu ile gerekletirilmi olan dier toplantlardan tarih srasyla u rnekleri verebilirim: "1923 Lozan ve 1947 Paris Andlamalar nda Yunanistan'n Ege Adalarn Silahlandrmas Sorunu" konusunda Siyasal Bilgiler Fakltemiz tarafndan Ankara'da bir Seminer dzenlenmitir. Seminer 8 Ekim 1985 gn Rektrlk 100. Yl salonunda yaplm, iki a konumasndan sonra iki ayr oturumda 5 tebli sunulmutur. Ziraat Fakltemiz ile Koruma Tarm llar A..'nin ortaklaa dzenledikleri Pestisid Sempozyumu 23.10.1985 gn Ankara'da yaplmtr. Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinin kuruluunun (9 Ocak 1936) 50. yldnmn kutlama program iinde "niversitelerde Yabanc Dil Eitiminin nemi" konulu bir panel yaplmtr. Bilim adamlarmzdan eitimci smail Hakk Baltacolu'nun doumunun. 100. yl mnasebetiyle 28 ubat 1986 gn Eitim Bilimleri Fakltesinde bir seminer yaplmtr. niversitemiz Ziraat Fakltesi ile TBTAK, ukurova ve Ege niversiteleri Ziraat Faklteleri'nin ibirlii sonucu dzenlenen "Trkiye Peyzajnn Planlama ve Korunmasnn Gncel Sorunlar" konulu bilimsel toplant 6-10 Nisan 1986, tarihleri arasnda Adana'da yaplmtr. Ziraat Fakltemiz ile Trkiye Odalar Birlii ve Gda Tek. Dernei tarafndan ortaklaa dzenlenen "Gda Kongresi" 16-18 Nisan 1986 tarihlerinde Ankara'da yaplm ve Kongreye 22 tebli sunulmutur. Tp Fakltemizin "Kardiyoloji Aratrma Merkezi" tarafndan dzenlenen "Elektrokardiyografi ve Ekokardiyografi Kursu" 15-17 Mays 1986 tarihlerinde "Yasemin Kalp Vakf"nn desteinde yaplmtr. Hacettepe, Gazi ve Anadolu niversitelerinin Tp Faklteleri ile Glhane Askeri Tp Fakltesi ve Yksek htisas Hastanesi'nin bilim adamlarnn teblileri ile katld kursun sonunda bn- Sina Hastanesinde dzenlenen trenle kursiyerlere birer sertifika verilmitir. Ziraat Fakltemizin Ege niversitesi Ziraat Fakltesi ve Hacettepe niversitesi Gda Mhendislii Blm le ibirlii sonucu Ankara'da 21 Mays 1986 gn I. Okul St Sempozyumu yaplm ve sunulan 4 tebli zerinde tartlmtr. Siyasal Bilgiler Fakltesi ve Karadeniz niversitesinin ibirlii ile 29-30 Mays 1986 tarihleri arasnda Trabzon'da "14. skn ve ehircilik Haftas

304

Konferanslar" tertip edilmitir. "Trkiye'de mar Planlama Mevzuat ve Uygulamas" konusunun ele alnd bu toplantya 9 tebli sunulmu, bir de panel dzenlenmitir. "Ernst Reuter'i Anma Toplants"; Siyasal Bilgiler Fakltesinde 2-3 Haziran 1986 gnlerinde yaplan bu toplantya Almanya'dan gelen konuklar da katlmtr. Sunulan 6 tebli ile Ernst Reuter'in bilimsel yn, Trk ilim hayatna ve niversitemize katklar dile getirilmitir. niversitemiz Di Hekimlii Fakltesi tarafndan 18 Haziran 1986 gn "Az Kanserlerinde Tehis ve Tedavi" konulu br panel dzenlenmi, ayrca 17-30 Haziran 1986 tarihleri arasnda 16 adet seri konferanslar verilmitir. Ziraat Fakltemizin Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti Tarm Bakanl ile mtereken organize edildii "Baclk ve araplk Sempozyumu" 8-13 Temmuz 1986 tarihleri arasnda Lefkoe'de yaplm ve bu toplantya 10 tebli sunulmutur. Ankara niversitesinin 40. yl, Orta Dou Teknik niversitesinin 30. yl kutlamalar erevesinde yaplan ibirlii sonucu 15-17 Eyll 1986 tarihleri arasnda Ankara'da bir "statistik Sempozyumu" dzenlenmitir. Bu toplantnn niversitemiz adna organizasyonunu Fen Fakltemiz yapm, toplantda 40 tebli sunulmutur. "Kimya-86 III.. Kimya ve Kimya Mhendislii Sempozyumu" 17-20 Eyll 1986 tarihleri arasnda Fen Fakltemiz tarafndan organize edilmitir. Bu toplantya 300 tebli sunulmu olup, imdiye kadar Fen Fakltemizde gerekletirilen en geni kapsaml Sempozyum olduu ifade edilmektedir. "Astronomi ve Uzay Bilimleri Sempozyumu" yine Fen Fakltemiz tarafndan 24-26 1986 Eyll tarihleri arasnda dzenlenmi olup, bu toplantya da 35 tebli sunulmutur. Ankara niversitesi Osmanl Tarihi Aratrma ve Uygulama Merkezi ve Erturul Gazi'yi Anma ve St enlikleri Vakf ile mtereken 19-20 Eyll 1986 tarihleri arasnda St'te tertip edilen 1. Milletleraras Osmanl Tarihi Sempozyumuna 13 retim yemiz katlm ve 32 tebli sunulmutur.

Bilimsel Aratrmalar: Bilimsel aratrmalar finanse etmek zere 2547 sayl kanunla kurulan "Aratrma Fonu"ndan yararlanmaktayz. niversitemiz Ynetim Kurulu'nun 19.11.1984 tarihli karar ile oluturulan "Aratrma Fonu Ynetim Kurulu" almalarna hemen balamt. 1985 yl iinde Fon Ynetim kurulu'na eitli birimlerimizden gnderilen 92 aratrma projesinin maliyeti 435 milyona yaklamt. Snrl bte imknlar iinde 100 milyona ulaan maliyeti ile ancak 54 proje desteklenebilmiti. 1986 ylnda ise teklif edilen proje adedi 159'a km ve bunlarn maliyeti 690 milyonu amtr. Bu projelerin de 339 milyon ile ancak 115 adedini desteklemek mmkn olabilmitir. Aratrma projelerindeki art, bilimsel heyecan ve istein bir gstergesi olarak memnuniyet verirken, bunlarn maliyet

305

bedelinin ancak yarsnn karlanabilmesi zcdr. Bilindii gibi Batda, devlete destek olan, hatta ondan tede bilimsel aratrmalara kaynak salayan bir zel teebbs yar vardr. lkemizde maalesef bu nevi desteklerden mahrum kalyoruz. 3 Eyll 1986'da yaynlanarak yrrle giren Kanun Hkmnde Kararname ile "Aratrma Fonu" kaynaklar zenginletirilmekte, mesel, dner sermaye gelirlerinin % 20'si bu Fona aktarlmaktadr. niversitemizin bu uygulama sonucu gelecek yl en az 500 milyon TL.'n, aratrma projelerini desteklemek zere kullanabileceini tahmin ediyoruz. niversitemizde aratrma faaliyetleri phesiz bu projelerle snrl deildir. Enstitlerimizde yksek lisans ve doktora yapan rencilerimizin pek ou, retim yelerimiz ve yardmclar, fakltelerin kendi imknlarndan yararlanarak aratrma yapmaktadrlar. Ziraat Fakltesi iftlii, Veteriner Fakltesi iftlii, ifteler Balk retim ve Aratrma Merkezi, Hastanelerimiz ve pek ok laboratuvarmz aratrma ve gelitirmeler in srekli kullanlmaktadr. Bilgi Salama ve leme Konusu: amzda insanolunun bilgi edinme ihtiyac giderek bir ihtirasa dnmektedir. Yirmi yl nce ileri dzeyde gelimi lkelerde bilgi depolar her 16 ylda bir misli artarken, bu sre bugn 7-8 yla nmitir. Bylesine hzla gelien bir bilgi ortamnda ona ulamak ve deerlendirmek de ancak ada teknoloji ile mmkn olmaktadr. Ksaca "bilgisayar" kullanm niversiteler, aratrma merkezleri gibi lm kurumlar iin vazgeilmez bir zaruret haline gelmitir. Mays 1984'de Rektrlk bnyesinde kurulan "Bilgi lem Merkezi"nin almalar ile Rektrlk binamzda bir bilgisayar merkezi dzenlenmitir. Tm altyap almalar tamamlanm, Amerika'dan henz ithal edilen bilgisayar nitelerinin montaj ikml edilmitir. ok yaknda faaliyete geecek bu merkezde renci lerinden, bilimsel aratrmalara kadar, btn almalar gerekletirilecektir. Daha sonra tm birimlerimizi mstakil terminallerle ana bilgisayara balamay dnyoruz. Halen birimlerimizde 40 kadar mikro bilgisayar da kullanlmaktadr. niversitemize bal Kastamonu Meslek Yksek Okulunda geen sene kurulan bilgisayar eitim-retim merkezi geniletilmi ve 1986-1987 ylnda Bilgisayar Blm olarak retime balayacak duruma kavuturulmutur. Krkkale Meslek Yksek Okulumuzda da mevcut imknlarla bilgisayar kursu alm, uzman elemanlar tarafndan ynetilen kurslarda 500 civarnda kursiyerin yetimesi temin edilmitir. Yksekretim Kurulu ile Dnya Bankasnn birlikte yrttkleri ve 6 milyon dolar tutarndaki "Meslek Yksekokullar Proje almasnn ankr Meslek Yksek Okulumuzda balatlmas, gelecek iin bize umut vermektedir. niversitemizdeki Yksek Okullarmzdan, Ziraat Fakltesi Ev Ekonomisi Yksekokulu, bu yl ilk mezunlarn vermi bulunmaktadr. Bu yksek okulumuzda "El Dokusu Halclk Aratrma Eitim ve retim nitesi" faaliyete gemi olup, halen almalar srdrlmektedir. Nisan-Haziran 1986 arasnda bir halclk kursu alm ve baarl olanlara sertifikalar verilmitir.

306

Salk ve Sosyal Alanlardaki Dier Hizmetler: Eczaclk Fakltemizin Salk, Kltr ve Spor Dairemiz bnyesinde kurduu "Eitim ve Uygulama Eczanesi", bir yandan rencilerimize meslek pratik kazandrm, dier taraftan niversitemizin tm akademik ve idari personeli ile bunlarn bakmakla ykml olduklar kiilerin ve rencilerimizin il ve tbb malzeme ihtiyalarn karlamtr. Veteriner Fakltemizin poliklinik ve kliniklerinde 5700 hayvann muayene ve tedavisi ile 6000'e yakn laboratuvar tetkik ve tehisi yaplmtr. niversitemiz "Salk, Kltr ve Spor Dairesi" ne sene ierisinde toplam 48426 renci, akademik ve idar personel, tetkik ve tedavi amacyla bavurmu, bunlardan 31.000'i merkezin salk nitelerinde tedavi grm, dierleri baka salk kurulularna sevk edilmitir. Bu dairemizde salk hizmetleri yannda rencilerin bo zamanlarn deerlendirmek zere eitli faaliyetler de gerekletirilmitir. Konferanslar, tiyatro, resim-fotoraf-karikatr sergileri, koro almalar, konserler, halk oyunlar enlii, satran turnuvas, geziler, sportif karlamalar gibi birok faaliyet fakltelerimiz, yksekokullarmz, Rektrle bal Beden Eitimi ve Spor Blm ve Gzel Sanatlar Blm ile ibirlii yaplarak gerekletirilmitir. Halen onarlmakta olan Dil ve Tarih-Corafya Fakltemiz Farabi Salonuna bu yl 35 mm. lik bir sinema makinesi monte edilmitir. ok yaknda bu salonda haftada 1-2 kez rencilerimize sinema filmleri gsterilecektir. Bilindii gibi 2547 Sayl Yksekretim Kanunu, niversitelerde eitimretim sresince rencilere "Beden Eitimi ve Spor" veya "Gzel Sanatlar" derslerinden birinin semeli olarak verilmesini hkme balamtr. Yksekretim Kurulu da niversiteleri bu hususlar salamakla grevlendirmitir. nceki yllarda Rektrle bal olarak "Beden Eitimi ve Spor Blm" kurulmu ve tm rencilerimizin bu blm dersini almas imkn salanmt. zellikle uygulamal eitimin yaptrlabilmesi iin byk aba harcanmaktadr.Bu yl Ankara niversitesi Spor enlii'nin 9 uncusu l Nisan 31 Mays tarihlerinde Blm tarafndan organize edilmi, yaz aylar sresince niversitemiz mensuplarnn ocuklarna yaz kurslar alm, 28 okutman tarafndan 300 renciye spor yaptrlmtr. renci mevcudu 38.000'i bulan niversitemizde rencilerimizin gzel sanatlar dallarnda ilgi ve yeteneklerini gelitirmek amacyla 1985-1986 Eitimretim ylnda Rektrle bal Gzel Sanatlar Blm kurulmu; resim ve mzik dallarnda semeli ders imkn salanm, baz birimlerimizde alan bu dersler bu dnemde tm birimlerimizde faaliyete gemitir. Getiimiz dnemde blm okutmanlar tarafndan altrlan Trk Sanat Mzii, Trk Halk Mzii, ok Sesli Koro, Hafif Bat Mzii Orkestras topluluklarmz tarafndan konserler verilmi, ayrca resim okutmanlar ynetiminde bir sergi almtr. Bu konularda rencilere daha geni imknlar verilmesine allmaktadr.

307

Yatrmlar ve Dier Faaliyetler: Rektrlk, faklteler ve yksekokullara ait 1985 yatrm programnda bulunan br milyarn stndeki yatrm, yl iinde ikml edilerek gerekletirilmitir. 1986 yl yatrm programnda bulunan 13. renci harlar fonundan salanan gelirle de 4 ihale yaplmtr. Bunlara ait u rnekler verilebilir: Elmada K Sporlar ve Kayak Merkezi hizmete alabilecek duruma getirilmitir. niversite Kapal Spor Salonunun Ocak 1987'ye kadar tamamlanp, hizmete almasna allmaktadr. Antalya-Manavgat ilesi olaklar mevkiinde bulunan arazimizde renci Rekreasyon Merkezi ihale edilmi olup, enerji ve su temini almalar srdrlmektedir. Hemen tm fakltelerimizin byk onarm leri ihale edilmi olup, bunlarn yeni etim-retim ylna baland u gnlerde byk ksm tamamlanm bulunmaktadr. Veteriner ve Ziraat Fakltelerinin Aratrma ve Uygulama iftlikleri inaat devam etmektedir. Ziraat Fakltemiz Su rnleri Aratrma ve Eitim nitesi ikmal inaat ihalesi yaplmtr.

Tp Fakltesi Kardiyoloji Merkez inaat devam etmektedir. Yabanc niversitelerle birlii almalar: Geen seneki konumamda deindiim gibi, modern an gelien bilim ve teknolojisine ayak uydurmann mal portresi bte imknlarmzn ok stne kmaktadr. Bilimsel aratrmalarla ilgili olarak verdiim bilgilerde dikkati ekecei zere, aratrmaya kaynak ve destek salayabilecek her trl imkn deerlendirmek abasn gsteriyoruz. Bunlardan birisi de niversitemizin eitli yabanc niversite ve aratrma kurumlaryla yapmakta olduu karlkl ibirlii almalardr. Bu ereve iinde Almanya'dan Gttingen niversitesi ile Ziraat Fakltemiz, Hannover Veteriner Yksek Okulu ile Veteriner Fakltemiz, Glasgow niversitesi ile Tp ve Veteriner Fakltelerimiz, Zagreb niversitesi ile Dil ve Tarih-Corafya Fakltemiz, Edinburg Veteriner Fakltesi ile Veteriner Fakltemiz, Arnavutluk Tirana "Enver Hoxha" niversitesi ile niversitemiz, Amerika Birleik Devletleri Enformasyon Ajans Eitim ve Kltr leri ve George town niversitesi ile Siyasal Bilgiler Fakltemiz arasndaki ibirlii anlamalar erisinde getiimiz ylda karlkl bilimsel ve kltrel deiim programlar ve aratrma projeleri gelitirilmitir. Ayrca, Eczaclk Fakltemizle Albany College of Pharmacy arasnda balatlan ibirlii erevesinde retim yelerimiz Amerika Birleik Devletlerinde aratrma ve incelemelerde bulunmulardr. Yine 24.4.1986 tarihinde imzalanan akademik ibirlii anlamas ile Roma'da Gregorian niversitesi ve niversitemiz arasnda Eitim, retim ve aratrma alanlarnda bilimsel ibirlii ve akademik personel mbadelesi imknlar salanmtr. Bu fasldan olarak Gregorian niversitesi Rektr A. Roest Crollius

308

niversitemizi ziyaret etmi, grmelerde bulunmu ve bu arada "Modern ve ok Ynl Toplumlarda Dil ve Kltr" konulu bir konferans vermitir. Btn bu projelerin yeni eitim-retim ylnda da titizlikle yrtlmesine ve bunlara yeni anlama projelerinin eklenmesine gayret gstereceiz.

Sayn Davetliler, Bir niversitenin geleceini etkileyen en nemli faktr aratrma grevlilerinin yetitirilmesidir. Emekli olan retim yelerimizin yerine daha bilgili, daha yetenekli retim yelerini ikame edemediimiz srece ksa zamanda ypranacamz aktr. Geen yllarda da dile getirdiim gibi, aratrma grevlilerimize denen ok dk maalarla bu gen arkadalarmzn Ankara gibi byk bir ehirde mtevaz llerle dahi yaamalar ve ilim yapmalar mmkn deildir. Nitekim ok deerli ve gerekten istikbal vaadeden gen aratrma grevlilerimizin darda i bulduka niversitemizden ayrlmalar bizi endieye sevk etmektedir. Bizi dndren ikinci husus, mezunlarmzn i bulmakta karlatklar skntlardr. Gemi yllarda devletimiz, kendi bnyesindeki kurumlara ve kamu iktisadi teebbslerine cmerte kadrolar tahsis etmi, bu kadrolar genellikle niversite mezunlarnn i bulabilmesini kolaylatrmtr. Bahsettiim kadrolarn u anda tamamen, dolu olduu dnlrse niversiteden mezun olan genlerin i bulabilmesi, ancak yeni i sahalarnn almasna bal olmaktadr. Yeni i sahalar almasnn kolay olmadn, bunun ksa srede gerekleemeyeceini biliyoruz. Buna ramen, en az 15-19 yl emek verilerek yetitirilen bir genten istifade edilememesi de kalknma abasnda olan lkemiz iin gze alnamayacak br kayptr. nc dnya lkeleri dahil Bat'nn gelimi lkelerinde bile isizliin byk boyutlara ulat bir gerektir. Mesel, Avrupa Ortak Pazar lkelerinde 1971'de % 3 olan isizlik bugn % 12'ye ykselmitir. Bunun sebebi Avrupa'da hl sosyalist ekonomiye itibar edilmesi ve retimin hkmet kontrolnde olmas gerektiine inanlmasdr. Bu felsefeyi reddeden ve zel teebbsn daha salkl, ekonomiye olan katklarnn daha fazla olduuna inanan lkelerde isizlik, bir problem olmaktan kmtr. Nitekim, 1973-1983 yllar arasnda Amerika'da 10 milyon, Japonya'da 6 milyon kiiye yeni i sahas almtr. Ayn zihniyetin sonucu olarak, 1979-1984 arasnda AET ekonomisi sadece % 5.6 art gstermi, bu oran Amerika'da % 10.4, Japonya'da % 21.7'ye ykselmitir. Macaristan, Dou Almanya, in, Hindistan hatta Rusya gibi sosyalist ekonominin yerletii lkeler bile artk rotalarn deitirmekte, zel teebbse gemektedirler. stn bir zeka ve kabiliyete sahip olan milletimizin de artk eski alkanlklardan syrlmas, Japonya, Kore, Hong Kong ve Singapur mucizelerim grmesi, deerlendirmesi gerekmektedir. Trk ekonomisini yllardr bir cendere altnda tutan, gelimesini frenleyen birtakm ekonomik prensiplerin ve grlerin artk atlmas, bunlarn yerine serbest ekonominin btn unsurlaryla ina edilmesi gerekmektedir. Trk Milleti, binlerce yl hr yaam ve serbest hayata alm bir millet olarak, hr teebbste de byk baar gsterecektir. Nitekim, lkemizde ksa

309

zamanda uluslararas kapasitede inaat firmalarnn douu, stanbul 2. kprsnn bir Trk firmasnn itiraki ile ina ediliyor olmas, Orta Dou ve Avrupa pazarlarna Trk mallarnn, zellikle sanayi rnlerinin, artan bir hzla ihra edilmekte olmas bu sistemin bnyemize ne kadar uygun olduunu aka gstermektedir. Yeni akademik ylda niversitemizin, lkemize daha iyi hizmet veren, eitim, retim ve aratrma faaliyetlerinde gittike ykselen ve ilerleyen bir ilim yuvas olmas iin alacaz. rencilerimizin her zaman olduu gibi mill rf ve detlerine, lkesine ve milletine en yksek sorumluluk duygularyla bal genler olarak yetimelerine gayret gstereceiz. Onlardan, lkemizin i ve d dmanlarn tanmalarn, ykc ve blc faaliyetlerin bizi hangi felketlere srkleyebileceini nceden bilmelerini ve bunun her zaman idraki iinde olmalarn istiyoruz. Onlarn Trklk uuru ve benliiyle, atalar ve tarihleriyle iftihar etmelerini, kendilerine gven duymalarn istiyoruz. Bylece Atatrk genler olarak yetimeleri iin elimizden gelen her trl abay harcyor, ac hatralarla dolu gemi gnlerin geri gelmemesi in azami gayreti gsteriyoruz. Szlerime son verirken, siz muhterem davetlilerimize bu mutlu gnmzde bizlere eref verdiiniz iin tekrar kranlarm ifade eder, hepinize sayglar sunarm.

310

PROF. DR. NECDET SERN REKTR (1987-1992)

16.10.1933 ylnda zmirde dodu. 1958 ylnda Siyasal Bilgiler Fakltesinde asistan olarak greve balad. 1968 ylnda doent 1976 ylnda da profesr oldu. 1987-1992 yllar arasnda 5 yl Rektrlk yapt. 2000 ylnda emekli oldu.

311

1987-1988 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

1 Ekim 1987

Kymetli Davetliler, Sevgili renciler,

Bugn, niversitemizde 42. eitim-retim ylna giriyoruz. Trenimizi onurlandrdnz in sizlere tenlikle teekkr ediyorum. Bilindii gibi ada niversiteler yapt eitim-retimle yetikin insan gcn artrrken, ulat bilimsel aratrma sonularyla bilgi reten, bu yolla insan zeksn gelitirerek mevcut problemlerin zmnde aklc dnce sistemini egemen klan kurumlar olarak tanmlanrlar. Bu grnm ile niversiteler, insan hayatnda son derece nem tayan ana unsurlardr. Nitelikleri ise yarataca insan gcyle llebilmektedir. Mesleklerinde n salm otoritelerin dnyann belli bal niversitelerinden mezun olmalar bir rastlant deildir. Benzer durumu lkemizde de grebilmekteyiz. Gerek kamu kesiminde, gerekse zel sektrde istihdam olanaklarnn ncelikle iyi yetimi ve bilgili elemanlara salanmas bunun rneidir. Bu nedenledir ki, lisans ve lisansst renimde nitelikli eleman yetitirebilen eitim-retim kurumlar tercih edilmektedir. Bu adan baknca gerek odur ki, lkemizde niversiteler adeta bir yar iinde daha iyi eitim-retim yaptrmak durumuna gelmilerdir. Mevcut bilgi, teknik ve teknolojiyi bilimsellik iinde ve en rasyonel biimde kullanabilecek kurumlar phe yok ki, tercihlerin yaplaca n sralarda yer alacaklardr. Mezunlar, kendilerini nitelikli yetitiren kurumlar ile vnrken, kurumlar da mezunlarnn basar dzeyleri ile giderek yaygnlaan bir n kazanrlar. Sonu, bir yandan kiileri ve kurumlarn mensuplarn mutlu klarken, dier taraftan lkenin kalknmasna, milletin refah dzeyinin artmasna yol aar. te bunun iindir ki, ada ve nitelikli niversitelere sahip memleketlerde sosyal, siyasal ve ekonomik hayatta daima bir istikrar sz konusudur. nyargsz ve hibir ayrm yapmadan denebilir ki, lkemiz niversiteleri de byle grlmeli, bu yolda gelimeli ve yce milletine bu sonular sunmaldr. Bu gerek grlebildii ve anlalabildii oranda sorumluluklar artacak, grev bilinci ekillenecek ve baar grafii ykselecektir. niversitelerimizde rencisinden retim elemanna, btesinden plan-program ve uygulamasna kadar her aamada grev alan kii ve kurulular olaya bu adan bakmak zorundadrlar. En azndan biz, Ankara niversitesi olarak bunu byle gryoruz. ada uygarlk dzeyini amay amalayan Atatrk'n Hukuk Fakltesi, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi ve Siyasal Bilgiler Fakltesi gibi yksekretim kurumlarn, salnda, ilke ve amalarn bizzat izerek kurduu bir niversitenin mezunu olarak bu niversitenin banda grev almak ne byk ereftir. Atatrk'n ilke ve amalar dorultusunda hizmet ise benim ve niversitemin her elemannn asl grevlerindendir. Anayasamzn balang ksmnda "hibir dnce ve mlhazann Atatrk milliyetilii, ilke ve inklplar karsnda korunma gremeyecei, liklik ilkesinin

312

gerei, kutsal din duygularnn devlet ilerine ve politikaya kartrlamayaca", 2. maddesinde Cumhuriyetimizin Atatrk milliyetiliine bal, lik ve sosyal bir hukuk devleti olduu, 42. maddesinde eitim ve retimin Atatrk inklplar ve ilkeleri dorultusunda ada bilim ve eitim esaslarna gre yaplaca aka belirtilmitir. Yksekretim Kanununun 4. maddesinde bu temel zerine yksekretimin amac izilmitir. Grlyor ki, br yandan Atatrk Trkiyesinin ve O'nun kurduu Cumhuriyetin yetitirdii kuaklar olarak O'ndan aldmz emaneti korumak iin, bir yandan da O'nun izdii ilkeler dorultusunda ada bilim ve eitimi uygulayabilmek iin grev yklenmi bulunuyoruz. Hi kimse phe etmesin ki, grevimizin bilinci, almamzn azim, evk ve heyecan iindeyiz. niversitelerin al trenlerinde genellikle gemi yln deerlendirilmesi yaplrken, yeni yl iin izilen pln ve programdan, beklentilerden rneklerde verilmektedir. Bilindii gibi Ankara niversitesi nlisans, lisans ve lisansst eitim-retim yaptran 11 fakltesi, 5 enstits ve 6 yksekokulu ile lkemizin en byk yksekretim kurumlar arasnda yer almtr. Eyll 1987 itibariyle yksek lisans dahil yaklak 40 bin rencisi, 917 retim yesi, 1456 retim yardmcs vardr. ankr, Kastamonu ve Krkkale Meslek Yksekokullar niversitemize baldr. Kastamonu Meslek Yksekokulu Kampusu 435 dnmlk arazi iinde mays aynda almtr. Krkkale ve ankr Meslek Yksekokullar ise Dnya Bankasndan salanan teknik malzeme, ders ara ve gereleri ile desteklenerek hzla gelitirilmektedir. Ankara'da mevcut fakltelerimiz ise lkemizdeki benzer faklteler arasnda en ok renciye sahip kurumlardandr. niversitemiz, lkemiz koullar iinde salanabilen mevcut imknlarn en rasyonel biimde deerlendirerek ada niversitelerden beklenen sonulara ulamak durumundadr. Yarn yzyla yaklaan gemiiyle birok eitim-retim biriminde alt yap yetersizlii, onarm ve bakm ihtiyac giderek artmaktadr. Yatrmlarmz da gelimekte olan bir niversiteden daha az deildir. Ynetici, retim eleman, teknik ve idar personeli ile her fert, her aamada byk bir zveri ile almak, i retmek durumundadr. Bilindii gibi 2547 sayl Yksekretim Kanunu uyarnca, 5 yllk sre sonunda niversitelerde Rektr seimi ve atamalar yaplmtr. Ben de 5 yllk bir sre iin Ankara niversitesi Rektrlne atandm ve 3 austos 1987 gn grevime baladm. Grevine yeni balayan bir ynetici olarak geen yln ve 5 yllk dnemin deerlendirmesini benden beklemediinizi umuyorum. Be yldan beri niversitemizi yneten benden nceki Rektr Prof. Dr. Sayn Tark Somer'e ve alma arkadalarna gemi hizmetlerinden dolay ahsen ve niversitem mensuplar adna teekkr ederim. Bu kez sizlere, bana ulatrlan ve nemli grdm baz faaliyetlerden bahsetmek istiyorum:

313

niversite Seme ve Yerletirme Snav sonularna gre 1987-1988 eitim-retim yl iin Ankara niversitesi'ne nlisans ve lisans dzeyinde toplam 7321 renci kaydolmutur. niversitemizde geen yl balatlan, bir merkezde kayt ilemi gelitirilerek bu ylda uygulanm, gerek renci ve aileleri iin, gerekse dare asndan yararl olmutur. Mevcut rencilerimizle birlikte aramza katlan yeni evlatlarmz da bir yuva scakl ve yaknl iinde tutacaz. renci harlar fonundan bteye salanan ve balanacak olan gelirlerin tamam rencilerin beslenme ve barnma ihtiyalar ile sosyal faaliyet amalarn gerekletirebilecek ekilde harcanacaktr. niversitemizin 1987 yl btesi 22 Milyar 763 Milyon 560 Bin TL olarak balanmtr. Bunun 17 Milyar 275 Milyon 760 Bin TLsi cari. 2 Milyar 966 Milyon 80 Bin TLsi yatrm, 2 Milyar 521 Milyon 720 Bin TL'si transfer harcamalarna ayrlmtr. Yalnz bu adan bakldnda bir rencinin yllk maliyeti eitli birimlere gre 400 bin ile bir milyon lirann zerinde olmaktadr.

Sevgili renciler, Kymetli Davetliler, Yce Milletimizin byk fedakrlklar ile salanan bu imknn kuruuna kadar hesaplanarak harcandndan phe edilmesin. rencilerimizin de bu bilinle renimlerini srdreceklerine inanyorum. Az nce aklamaya altm nitelikli insan gc yaratmann temelini rencilerimizin beslenme, barnma, bakm ve sosyo-kltrel faaliyetlerinin gelitirilmesinde gryoruz. Onlara inandmz, yaklatmz ve bizleri anlamalarna olanak saladmz lde baarl bir diyalog kuracamza inanyorum. Ancak bu ekilde, gerek iimizden, gerekse dtan gelecek ve sizleri birbirinizden ve bizlerden ayrabilecek bir dnce ve eylem niversitemizde barnamayacaktr. Yasalarmzn izdii snrlar iinde ve bu yasalarn rencilerin yetitirilmesinde ngrd ilke ve amalar dorultusunda kalarak, aklc dncede ve Atatrk izgide birleerek tm rencilerimizle mutlu sona ulaabileceimize inanyorum. Bu son onlar iin bir meslek, bizler iin mutluluk, millet iin refah, huzur ve gvencedir. retim eleman durumu: Geen yl iinde Ankara niversitesi'ne naklen veya atamayla 20 retim yesi ve 367 retim yardmcs katlm, 12 retim elemanmz emekliye ayrlm, 67 retim elemanmz da naklen dier niversitelere ve kurumlara gemitir. Bu sre iinde 5 retim yemiz vefat etmitir. Prof. Dr. Stk Baykal, Prof. Dr. Zeki Tolgay. Prof. Dr. Kudret Ayiter, Prof. Dr. Avni Duraman, Prof. Dr. Selahattin Akkaynak, Prof. Dr. Gndz Okun emekli olduktan sonra vefat etmilerdir. Prof. Dr. Sadi Berkinen, Do. Dr. Galip Ergen, Dr. Osman Gener ve retim grevlisi Cemil Erdodu da grevi banda vefat etmilerdir. Vefat eden dier akademik ve idar personelimize Allah'tan rahmet, aile ve arkadalarna basal dilerim. Emekli olan ve dier grevlere ayrlan akademik ve idar personele de salkl bir yaam ve basarlar dilerim.

314

Gelecein retim kadrosunu oluturacak gen elemanlarmz aratrma grevlilerinin seim ve yetitirilmesine byk zen gsterilmelidir. zellikle yabanc dil sorunu zerinde hassasiyetle durularak, onlardan istenilecei lde bir lisan bilgisi kazandrlmas iin her trl imkn aranmal ve deerlendirilmelidir. Aratrma grevliliini cazip hale getirmek iin niversite bnyesinde olanaklar salanrken, yeni yasal dzenlemelerle yaam dzeylerini artracak mal imknlar getirilmelidir. Akl tmyle geim derdinde olan nice kabiliyetlerin, aratrma evk ve heyecann unutarak karamsarla dtkleri ve niversiteden ayrldklar grlmektedir. Profesr, Doent ayrm yaplmakszn makam tazminatlarnn belli oranlar da tespiti yannda, alt kademelere kadar inen ek bir madd imkn tespitinin niversite iin bir ayrcalk olarak grlmeyeceine inanyoruz.

Bilimsel Aratrmalar: ada bilgiye ulamak, bunun nda problemleri saptamak ve aratrma projelerini hazrlayarak onlar zmek niversitelerin asl grevlerindendir. Lisansst dzeyde mastr ve doktora tezleriyle, dier aamalarda yeni aratrma projeleri ile desteklenen bu srecin devamll ve verimlilii seilen konularn ve incelenme biiminin ciddiyetine baldr. Ulusal sorunlarmzn aratrlmasnda, ancak, aklc dnce ve bilimsellik iinde kalarak ve uluslararas bilgi akmna katlarak baar salayabiliriz. Bylece bilginin evrensellik kervanna katlabiliriz. niversiteler eitim-retimde salad baar kadar, ulatklar aratrma sonularnn ciddiyeti ve gvenilirlii ile de deer kazanrlar. Aratrmalarn yaynladklar dergiler uluslararas alanda ilgiyle izlenir, aranrlar. Ankara niversitesi'nde bu baary gstermi yaynlar olmutur. Mensuplarmzn bu dzeyi muhafaza edeceklerine inanyorum. Bilimsel aratrmada insan unsuru kadar, yardmc eleman, literatr kayna, ara-gere, modern teknik ve teknoloji de nemlidir. Bunlarn salanmasnda yeterli kadro ve madd kaynak gereklidir. Yksekretim Kanunu uyarnca kurulan niversitemiz Aratrma Fonu bu amala kullanlmaktadr. Bugne dek, 1985'de 53, 1986'da 11, I987'de 165 proje olmak zere toplam 329 projeye yaklak 700 milyon TL. kaynak ayrlmtr. Bu kaynan, bilimsel aratrmann nitelii gz nnde tutularak, rasyonel biimde kullanlmas ile aratrclara zendirici bir ortam hazrlayacan umuyoruz. niversitemizin faklte ve yksekokullarnda tat-ara-gere ve her trl mevcut imknn aratrmalar amacyla kullanlmas iin yneticiler phesiz hassasiyetle davranacaklar ve gerekli kolayl salayacaklardr. Lisansst ve doktora tezlerinin seiminde, hazrlanmasnda ve deerlendirilmesinde de enstitlerimizin ynetici ve retim elemanlar burada sylediim hususlara phesiz titizlikle uyacaklardr. niversite btesi ve aratrma fonu yannda bilimsel aratrmalar destekleyecek vakf-kurum ve kurulularla ibirliine az. Batda rneklerini grdmz bu uygulamann yerletirilip yaygnlatrlmasn elbirlii ile salamak zorundayz.

315

niversiteler bugn en byk skntlarn eitim-retim ara gerecinin ve bilimsel aratrma materyalinin temininde ekmektedirler. Gnmzde baz cihazlarn maliyeti yz milyonlar amaktadr. Hemen her trl ihtiyalar bugn yurt iinden karlamak mmkndr. Ancak, niversitelere retim ve aratrma amal ithallerde gmrk vergisi muafiyetinin tannmas, mevcut bte olanaklarn genileterek byk katk salayacaktr.

Bilimsel Toplantlar: Getiimiz yl iinde gerek Rektrlk tarafndan, gerekse faklte ve yksekokullarn kendi alma programlar uyarnca konferans, seminer, sempozyum, kongre gibi toplantlar dzenlenmitir. Bunlar hakknda "Ankara niversitesinden Haberler" adl bltende bilgi verilmitir. Bilim adamnn ve bilimsel aratrmalarn nitelikleri yaplan yaynlar ve bilimsel toplant sonular ile belirlenir. Bu nedenle bu iki husus zerinde durmak istiyorum: niversitelerde yayn ileri; ders kitaplar, bilimsel eserler ve periyodikler olarak ana dalda yrtlmektedir, retim elemanlarmzn ders kitaplar ve yaynlar niversiteler yayn ynetmelii hkmleri uyarnca bastrlmaktadr. Temmuz aynda telif haklarna ilikin olarak yaplan yeni dzenleme ile bir eserin yazlmas srasnda yaplan fedakrlk bir derecede karlanabilmi, retim yelii sfat manev bir destek salamtr. Ne var ki, niversiteler btesinde bu fasl iin ayrlan miktarn da artrlmas gerekmektedir. nk eitim-retim birimlerinde, ayrlan denekle tm kitaplar basmak ve telif cretlerini demek gl vardr. Bu nedenle birok kitap bask sras beklemek durumundadr. rencilerimizin ders notu ihtiyac teksirlerle karlanabilmektedir. mknlarmzn en rasyonel biimde kullanlmas gerekmektedir. Periyodikler bilimsel aratrma sonularnn yaynland ve en yeni bilgilere en abuk ulalabilecek kaynaklardr. Yalnz lkemizde deil, tm dnyada artan kt fiyatlar ve bask giderleri dergi maliyetlerini ykseltmi, bunlarn ithalini gletirmitir. Yzlerle ulaabildiimiz yabanc dergi saylar bugn onlara dmtr. Yksekretim Kurulu'nun 1983'de temelini atarak hzla gelitirdii "Dokmantasyon ve Uluslararas Bilgi Tarama Merkezi" bugn retim elemanlarmza ve aratrmaclara literatr listesi ve dokman salamada yardmc olmaktadr. On bini aan nemli derginin geldii bu Merkezden yararlanmakla byk bir ihtiyac karlayabiliyoruz. Bu nedenle Merkezin kuruluunu realize eden Yksekretim Kurulu Bakan Prof. Dr. Sayn hsan Doramacya ve tm ilgililere niversitem adna teekkr bor biliyorum. Bundan byle Faklte, Enstit ve Yksekokullarmzda Ynetici, retim Eleman ve ktphane mdrlerimizin bu kurulula ibirliini sklatrmas daha abuk ve olumlu sonularn alnmasn salayacaktr.

316

Aratrma Merkezleri: Yksekretim Kanununun 2880 sayl kanunla deiik 7/d-2 maddesi uyarnca daha nce Ankara niversitesine bal olarak aratrma ve uygulama merkezleri kurulmu ve bunlarn almalar hakknda bilgiler verilmiti. Son olarak Yksekretim Kurulunun onay ile "Avrupa Topluluklar Aratrma ve Uygulama Merkezi" ile "Basn-Yayn Aratrma ve Uygulama Merkezi" kurulmutur. lkinin ynetmelii niversitemiz Senatosunca kabul edilerek yaymlanm ve bu Merkez almalarna balamtr. niversite olarak bu Merkez almalarna zel bir nem verdiimizi nemle belirtmek isterim. nk, Avrupa hareketlerini yakndan izlemek Avrupa topluluklarnn iktisad ve siyas hedefleri ile birlemek, Trkiye'nin izledii d politikann belli bal hedeflerinden birini tekil etmektedir. Antlamalarmzda ngrlen genel hedef, Trkiye'nin Avrupa topluluklar le kurum ve politika olarak btnlemesidir. Topluluun hedeflerine belli bir zaman sreci iinde uyum salayabilmek iin AT'nin ticaret, tarm, sanayi, enerji, ulatrma, igc, para ve maliye, evre sorunlar ve hukuk alanlarnda gelitirmi ve gelitirmekte olduu politika ve uygulamalar yakndan izlemek ve Trkiye'nin bu politikalarla uyum salamasn gerekletirmek gerekmektedir. Ksacas, Trkiye'nin AT ile btnlemesinden mmkn olan azami kazanc salayabilmesi, AT'nin yapsn mikro ve makro dzeyde btn boyutlar ile tanyabilmemiz ve Topluluun hedeflerine belli bir zaman sreci iinde uyum salayabilmemiz ile mmkndr. Bunun iin de kamu ve zel kesimin her kademesinde grev alacak ve AT'nin eitli ynlerini iyi bilen, belli alanlarda uzmanlam lisan bilen elemanlarn yetitirilmesi ve gerekli her trl aratrmann sratle yaplmas gerekmektedir. Byle bir alma AT ile ilikilerde eitim-retim asndan da son derece nem tamaktadr. Bu ynetmelikle kurulan Merkezin amacna ulaabilmesi iin yukarda belirtilen ihtiyalara cevap verecek aratrma ve eitim grevi titizlikle yerine getirilecektir. "Basn-Yayn Aratrma ve Uygulama Merkezi"nin ynetmelii ksa srede Senatomuzdan geirilerek almalara balanacaktr. Bylece iletiim alannda hizmet gren eitim-retim birimleri ile kamu ve zel sektrn kurum ve kurulularnn ibirlii salanarak i ve d kamuoyu asndan byk nem tayan sorunlarn zmne ulalabilecektir. Yazl ve szl basnmzn yetkili ve ilgililerinin yakn desteini beklediimizi bilhassa vurgulamak isterim. Kaln izgilerle belirlemeye altm bu ereve iinde yer alan tm faaliyetlerimiz yeni yl ve yeni dnemde amalarna uygun olarak ve dikkatle programlanacak, uygulanacak ve ulalan sonulara gre almalarmz yeniden planlanarak konumamn basnda sylediim hedeflere eriilecektir. Tm ynetici ve retim elemanlarmz ile idar ve teknik personelimizin ellerinden gelen gayreti gstereceklerinden asla phem yoktur. rencilerimizin de kendi aralarnda ve bizlerle zlenen diyalogu kurarak baar grafiklerini arttrmak iin gereken abay gstereceklerine inanyorum. niversitemizde yeni eitim-retim ylna balanmas nedeniyle yaplan bu trene katldnz iin sizlere tekrar teekkr ediyorum. Daha mutlu, daha baarl gnlerde bulumak zere sayglarm,rencilerimize sevgilerimi sunuyorum. 317

1988-1989 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

3 Ekim 1988

Sayn Konuklarm, Sevgili renciler,

Bugn Ankara niversitesi'nde 43. eitim-retim ylna balyoruz. Trenimizi onurlandrdnz iin teekkr ediyorum. niversitemiz, yeni kaydolan 7488 rencisi, 2401 retim eleman, 6099 teknik ve idari personeli ile bu olayn mutluluunu yayor. Mevcut imknlarn en uygun biimde deerlendirilerek eitim-retim, aratrma, uygulama ve yayn faaliyetleri yannda sosyal ve kltrel alanda da youn bir faaliyet gsterileceine inanyorum. niversiteler akln, sabrn, inancn, g ve heyecann yorulduu bir potadr. Duygu, dnce ve eilimlerin belirmesinde ana unsur olan bu zellikler, saflklar orannda ilenerek deer kazanrlar. Gnmzde insan iin geerli deer ls ise adalaabilmedir. ada niversitelere ne lde yaklaabilirsek, yarnn yetikin insan gcn de o dzeye ykseltebiliriz. Bu amaca ulamak iin yaplacak ilk i rencilerimizin saflklarn bozan a d unsurlardan arnmalarn salamaktr. Bu ilemin metodu ise Atatrk ilke ve inklplar ile belirlenmitir. Yeni bir model aramak, daha da tersine giderek, an gerisinde kalan duygu ve dnceleri insan beynine yerletirmeye ve onu, yaratclk gcnden uzaklatrp, kaderciliin monoton beklentisine saplamaya alan sistemlere ynelmek, bu milleti ve memleketi ortaan skolastik zihniyetinde tutmak demektir. Byle bir sistemi hayal etmek bile, bata Atatrk olmak zere, O'nun izdii ilke ve amalar dorultusunda mill birlik ve bamszlmza hizmet ederek bu vatan uruna can vermi Trk milletinin her ferdine ihanet saylmaldr. nsan hak ve hrriyetinin ana esi demokrasi, bunun geerli olduu lkelerdeki en ada ynetim biimlerinden biri de cumhuriyettir. Cumhuriyetin nitelikleri ise Anayasamzn ikinci maddesinde yle tanmlanmtr: Trkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, mill dayanma ve adalet, anlay iinde, insan haklarna saygl, Atatrk milliyetiliine bal, balangta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir," Trk niversitelerinin, dolaysyle, Ankara niversitesi'nin de balca grevi, yine Anayasamzn 4. maddesinde "deitirilemez ve deitirilmesi teklif edilemez" cmlesinde ifadesini bulan bu hkmn geerliliini srdrecek genleri yetitirebilecek bir eitim-retim sistemini uygulamaktr. Bu sistemin ana unsuru adalamaktr. Bunun yolunu da Atatrk gstermitir. Bugn, tm uygar dnyada kabul gren ve evrensel nitelikli bir kavram olarak benimsenen Atatrk dnce sisteminin temelindeki Bamszlk, Egemenlik, Cumhuriyetilik, Halklk, Devletilik, nklplk, Barlk ve Aklclk gibi lkeler arasnda yer alan laiklik ilkesi de akl ve mantk yolunda

318

konulan bir tehisin simgesidir. Bir daha ve aka vurgulamak isterim ki, niversitemiz Atatrk dnce sisteminden ve O'nun ilkelerinden dn vermeden; Yksekretim Kanununun 4. ve 5. maddelerinde belirlenen ama ve ilkeler dorultusunda faaliyetlerini srdrecektir.

Deerli Konuklar, Sevgili renciler, Al trenlerimizdeki gelenee uyarak geen bir yl deerlendirip, yeni yln plan, program ve beklentilerinden rnekler vermek isterim. Ankara niversitesi nlisans, lisans ve lisansst eitim-retim yaptran 11 fakltesi, 5 enstits ve 6 yksekokulu ile lkemizin en byk yksekretim kurumlar arasnda yer almtr. Eyll 1988 tibariyle yksek lisans dahil 40 bine yaklaan rencisi, 904 retim yesi, 1497 retim yardmcs vardr. ankr, Kastamonu ve Krkkale Meslek Yksekokullar niversitemize baldr. lkemiz koullar iinde salanabilen imknlar en rasyonel biimde deerlendirerek ada niversitelerden beklenen sonulara ulamak durumundayz. Yarm yzyla yaklaan gemii olan niversitemizin birok eitim-retim biriminde alt yap yetersizlii, onarm ve bakm ihtiyac giderek artmaktadr. Yatrmlarmz da gelimekte olan bir niversiteden daha az deildir. Yneticisi, retim eleman, teknik ve idar personeli ile, her aamada byk bir zveri ile almakta ve i retmek gayreti iindeyiz. niversite Seme ve Yerletirme Snav sonularna gre 1988-1989 eitim-retim yl in Ankara niversitesi'ne nlisans ve lisans dzeyinde toplam 7488 renci kaydolmutur. Kayt ilemleri bir merkezden yaplm, bylece renci ve ailelerine byk kolaylk salanmtr. Mevcut rencilerimizle birlikte aramza katlan yeni evlatlarmz da bir yuva scakl ve yaknl iinde tutacaz. renci harlar fonundan bteye salanan ve salanacak olan gelirlerin tamam rencilerin beslenme ve barnma ihtiyalar ile sosyal faaliyet amalarn gerekletirebilecek ekilde harcanacaktr. niversitemizin 1988 yl btesi 43 Milyar 674 Milyon TL olarak balanmtr. Bunun 35 Milyar 203 Milyon TL.'s cari, 5 Milyar 410 Milyon TL.'s yatrm, 3 Milyar 61 Milyon TLsi transfer harcamalarna ayrlmtr. Bu adan bakldnda bir rencinin maliyeti Ankara niversitesinde ortalama l Milyon 880 bin TL. dir.

Sevgili renciler, Kymetli Davetliler, Yce Milletimizin byk fedakrlklar ile salanan bu imkn rencilerimizin en iyi ekilde yetitirilmesi iin byk bir dikkatle kullanmaktayz. rencilerimizin de bu bilinle renimlerini srdreceklerine inanyorum. Nitelikli insan yaratmann temelini rencilerimizin beslenme, barnma, ve sosyo-kltrel faaliyetlerinin gelitirilmesinde gryoruz. Onlara inandmz, yaklatmz ve bizleri anlamalarna olanak saladmz lde baarl bir diyalog kuracamza inanyorum. Ancak bu ekilde, gerek iimizden, gerekse dtan gelecek ve sizleri birbirinizden ve bizlerden ayrabilecek bir dnce ve eylem niversitemizde 319

barnamayacaktr. Yasalarmzn izdii snrlar iinde ve bu yasalarn rencilerin yetitirilmesinde ngrd ilke ve amalar dorultusunda kalarak, aklc dncede ve Atatrk izgide birleerek tm rencilerimizle mutlu sona ulaabileceimize inanyorum. Bu son onlar iin bir meslek, bizler iin mutluluk, millet iin refah, huzur ve gvencedir.

retim Eleman Durumu: Ankara niversitesinde toplam 2401 retim eleman vardr. Profesr, doent ve yardmc doent olarak 904 retim yesi, 327 retim grevlisi ve okutman dorudan, 1170 aratrma grevlisi de dolayl olarak nlisans, lisans ve ykseklisansta grevlidirler. Geen bir yl iinde 82 retim elemanmz naklen dier niversite ve kurumlara gemi, 18 retim yemiz emekliye ayrlmtr. Bunlar; Tp Fakltesinden Prof Dr. Rahmi Gerel, Prof. Dr. Erdoan Yalav, Prof. Dr. Rezzan Berki, Do. Dr. lk Gkalp Gney; Veteriner Fakltesinden Prof. Dr. Hayrettin Antepliolu, Prof. Dr. Afif Sevin, Prof. Dr. Emin Artrk, Prof. Dr. Hseyin Kerim Urman; Hukuk Fakltesinden Prof. Dr. Nuin Ayiter; Siyasal Bilgiler Fakltesi'nden; Prof. Dr. Nermin Abadan Unat; Dil Ve Tarih-Corafya Fakltesi'nden Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Prof. Dr. Orhan Acpayaml, Prof. Dr. Fatma Baaran; Ziraat Fakltesi'nden Prof. Dr. Selahattin ren, Prof. Dr. Mustafa zer, Prof. Dr. Kamil lisulu; Krkkale Meslek Yksek Okulundan retim Grevlisi Mehmet ahin; niversitemiz Okutmanlarndan Halide Satar'dr. niversitemize uzun yllar byk hizmetler vererek emekli olan bu retim yelerimize bundan sonraki hayatlarnda salk ve gzellikler diliyoruz. Sevgileri yreimizdedir. Hizmetlerini sayg ile anyoruz. Uzun yllar niversitemize, Trk ve Dnya bilim alanna hizmet veren, gerek emekliliinde gerekse grevi bandayken vefat eden retim yelerimizden Prof. Dr. Celal Sungur, Prof. Dr. Vefik Krcak, Prof. Dr. Nusret Kansu, Prof. Dr. Kamile Mutluer, Prof. Dr. Hilmi Akn, Prof. Dr. Nurhan Avman, Prof. Dr. Selahattin Grtrk, Prof. Dr. Mualla ztrk, Prof. Dr. Haluk Tanpoan, Prof. Dr. akir Berki, Prof. Dr. Mecit Okay, Prof. Dr. zzet Kantemir'e ve ayrca niversitemiz idar personelinden vefat eden mensuplarmza Allahtan rahmet, ailelerine ve arkadalarna basal dilerim. Getiimiz eitim yl iinde aramza katlan ve gelecein eitim kadrosunu oluturacak olan aratrma grevlilerinin seimlerine ve yetitirilmelerine zen gsterilmektedir. Bunun iin uzun ve ince bir yol olan akademik yaam daha cazip hale getirecek nlemler alnmaldr. Yurt dnda, yksek lisans ve doktora yapmak zere retim eleman gnderebilmek amacyla karlan 260 sayl KHK'nin niversitelerin gelecekteki kadrolarna iyi lisan bilen, ada dnceye, bilim ve teknolojiye sahip elemanlarn kazandrlmasna byk yarar salad bir gerektir. Bu isabetli rnein, niversitelerin her alandaki uygulamalarna k tutmas ve ilgililerce dikkate alnmas dileimizdir. Benzeri olarak, ksa sre nce karlan 3455 sayl kanunun da niversitelerdeki bir tkankl giderdiini ve kroniklemi bir sorunu zdn

320

syleyebilirim. Yalnz Ankara niversitesi'nde bugne kadar bu kanun uyarnca 95 doent profesrle ykseltilmitir. Bu yelerimiz kendi kadrolarnda profesr olduklarndan bir kadro sknts sz konusudur. zellikle yardmc doent ve doent kadrosu bulamayan ok alkan ve kabiliyetli genlerimiz, yaplan parlak tekliflere daha ok kar koyamayarak niversiteden ayrlmaktadrlar. Yurt iinde beyin g diyebileceimiz ve niversitelerimizin gelecei iin hayat nem tayan bu konunun acilen dikkate alnacan umuyoruz. Sakl kadrolarn serbest braklmalar yannda yeni kadrolarn ihdas, ayrca kadrolarnda doentlie ve profesrle ykselen retim yelerimize de kadrolu meslektalarnn mal olanaklarnn salanmas bir zaruret halini almtr.

Bilimsel Aratrmalar: ada bilgiye ulamak, bunun nda problemleri saptamak ve aratrma projelerini hazrlayarak onlar zmek niversitelerin asl grevlerindendir. Lisansst dzeyde mastr ve doktora tezleriyle, dier aamalarda yeni aratrma projeleri ile desteklenen bu srecin devamll ve verimlilii seilen konularn ve incelenme biiminin ciddiyetine baldr. Ulusal sorunlarmzn aratrlmasnda, ancak, aklc dnce ve bilimsellik iinde kalarak ve uluslararas bilgi akmna kaplarak baar salayabiliriz. Bylece bilginin evrensellik kervanna katlabiliriz. niversiteler eitim-retimde salad baar kadar, ulatklar aratrma sonularnn ciddiyeti ve gvenirlii ile de deer kazanrlar. Aratrmalarn yaymladklar dergiler uluslararas alanda ilgiyle izlenir, aranrlar. Ankara niversitesinde bu baarya ulam yaynlar olmutur. Mensuplarmzn bu dzeyi muhafaza edeceklerine inanyorum. amzda, bilimsel aratrmalarn gibi artna ramen, bu aratrmalara madd kaynak salanmas en nde gelen sorundur. A.B.D. bata olmak zere, en gelimi lkelerde bile salanabilen madd kaynaklar, hayat nem tayan bilimsel aratrmalara harcanmaktadr. Bu gerein nda, niversitemizde yrtlen aratrmalar ve planlanacak yeni projeleri destekleyecek kurum, vakf ve benzeri kurulularla ibirliine ak olduumuzu vurguluyorum. amzda hemen tm dnya devletleri, btelerinin byk blmn savunma giderlerine ayrmaktadr. zellikle gelimi ve gl lkeler bu teknolojiyi daha da glendirme yarna girmilerdir. Bu amala da teknoloji geliimini ve retimini artracak bilimsel aratrmalara byk nem vermektedirler. lkemizde de niversitelerin bu ynde faaliyetleri gzlenmektedir. Ankara niversitesi Fen Fakltesi Fizik Mhendislii bnyesinde yeni kurulan EGAL (Elektronik Gelitirme Aratrma Laboratuvar)n rnek olarak verebilirim. Bu kuruluta, niversitemiz ve sanayi ibirlii erevesinde muhtelif aratrma ve gelitirme projeleri yrtlmektedir. Bu kapsam erevesinde silahl kuvvetlerimizin talep ettii "uzaktan komuta sistemleri" prototipleri laboratuvarmzca gelitirilmi ve sahra deneyleri baar ile tamamlanm olup seri imalata aksettirilmitir. Bu ynde almalara devam edilirken dier yandan Tp Fakltemiz Ortopedi Klinii ile de ibirlii yaplarak "konjenital dislokasyonlarn suono spectrografik" yollarla alternatif tehis ve bunu yapacak sofistike elektronik aygtlarn aratrma ve 321

gelitirmeleri baar ile tamamlanm bulunmaktadr. EGAL laboratuvarlarnda sualt akustii alannda ayrca NATO projesi de baar ile yrtlmektedir. niversitemiz Tp Fakltesi Hastaneleri, tehis ve tedavide kullanlan en modern cihazlarla donatlmaya devam edilmektedir. Bilgisayarl Tomografi cihaz, bilgisayarl anjiyo cihaz bunlardandr. 27 ubat 1988 tarihinde Trkiye'de ilk defa yapay kalp nakli bn-i Sina Hastanesinde gerekletirildi. Yapay kalpli hasta 31 gn yaatldktan sonra, kalp bulunamad iin kaybedilmitir. Yapay kalp nakli ile elde edilen bilimsel baar, yurt iinden ve yurt dndan hakettii vgleri almtr. Dnyada 91. sray alan nakil olay bugne kadar 5 lkede gerekletirilmitir. Organ naklini kolaylatrc anlay Trkiyede henz yeterince olumad iin byk glklerle karlamaktayz. Bu yzden hasta insanlar yiletirici abalar istenilen dzeyde olamamaktadr. Sayn Cumhurbakanmzn bu konuda balatt kampanyay desteklemek amacyla bu ylk a dersimizi "ORGAN NAKL" konusuna ayrdk. Amacmz organ naklinin gerektirdii anlayn salanmasna katkda bulunmaktr. Al dersimizde yapay kalp naklini gerekletiren Prof. Dr. Hakk AKALIN ekilen skntlar sizlere aktarrken, lahiyat Fakltemiz retim yelerinden Diyanet leri Bakan Do. Dr. Mustafa Said YAZ1CIOLU konunun dinsel ynn aklayacak.

Aratrma Fonu: niversitemizde, bte imknlar dnda bilimsel aratrmalarn ana kaynan "Ankara niversitesi Aratrma Fonu" tekil etmektedir. Hazrlklar tamamlanarak 1985 ylnda uygulamaya geirilen fon, getiimiz yl iinde yeniden dzenlenen ynetmelik uyarnca daha rasyonel kullanma almtr. Fon'dan 1988 mali ylnda 78 proje 360.407.000. TLsi ile desteklenmi, uana kadar 290.218.000. TL. harcama yaplmtr. Halen 44 adet proje desteklenme aamasnda olup maliyeti 328.792.000. TL. dir. Aratrma Fonundan 1985-1988 yllar itibariyle desteklenen toplam proje 465 adet olup, bunlarn toplam maliyeti l milyar 266 milyon 781 bin 602 TL. dir ve 621 milyon 19 bin 211 TL.s harcanmtr. Bu yllar iinde 74 doktora tezi, 45 uzmanlk tezi ve 94 yksek lisans tezi olmak zere toplam 213 tez projesi desteklenmitir. Bu tablo Ankara niversitesi'nin gen aratrclara salad olanaklar yanstrken, ayn zamanda gen neslin bilimsel aratrmaya yaklamn, onlarn arzu ve baarlarn da sergilemektedir. Genlerimizi ve toplam 252 adet mnferit projede grev yapan aratrclarmz kutlarken, bata Aratrma Fonu Ynetim Kurulu' nun eski ve yen yeleri olmak zere, fonun zveriyle alan idar personeline abalarndan dolay teekkr ediyorum.

322

Yabanc niversitelerle birlii: Bilimsel aratrmalarda ok nemli bir konuya da bilhassa deinmek istiyorum. niversiteler bugn en byk skntlarn Eitim-retim ara gerecinin ve bilimsel aratrma materyalinin temininde ekmektedirler. Gnmzde baz cihazlarn maliyeti yz milyonlar amaktadr. Hemen her trl ihtiyalar bugn yurt iinden karlamak mmkndr. Ancak, niversitelere retim ve aratrma amal ithallerde gmrk vergisi muafiyetinin tannmas, mevcut bte olanaklarn genileterek byk katk salayacaktr. niversitelerin mal skntlar Ankara niversitesi iin de sz konusudur. Ancak, meseleye lke asndan bakarak yaklatmzda imknlar lsnde, mmkn olan kolaylklarn gsterilmeye alldn memnuniyetle ifade etmek isterim. Bu yolda ilgi ve yardmlarn esirgemeyen Devlet byklerimize ve ilgililere huzurunuzda teekkr etmek isterim. Aziz Milletimizin, byk fedakrlklarla oluturduu bte kaynaklarndan harcanacak her kuruun hakkm ve hesabn, vermek iin mevcut imkanlarmz en rasyonel biimde deerlendirmee mecburuz. Dahas da yeni kaynaklar aramak, bulmak ve iletmek zorundayz. te bu amala uluslararas dzeyde bilimsel, kltrel ve teknolojik antlamalar erevesinde Ankara niversitesi ile eitli yabanc niversiteler arasnda ibirlii gerekletirilmitir. u anda 11 yabanc niversite ile yaplan antlamalarla bilimsel ve kltrel kapsaml projeler yrtlmektedir. Bu faaliyetler bir yandan niversitemize mevcut btemizin ok stnde bilimsel aratrma kayna yaratrken, dier taraftan gerekletirilen faaliyet ve yaynlar ile Ankara niversitesinin retim elemanlarnn ve onlarn ahsnda Trk niversitelerindeki bilim adamlarnn uluslararas bilim alannda tannmalarna byk bir olanak salamaktadr. Dier yandan Dnya Bankas'nn destekledii projeler kapsamnda yer alan niversitemize bal ankr ve Krkkale Meslek Yksekokullarnn modern ara ve gereleri gelmi olup montajna balanmtr. Bunlarn modern meslek eitimi veren rnek kurumlar olarak grevlerini yerine getireceklerini belirtmek isterim. niversiteler ve eitli kurulularla yaplan ibirlii, lisans ve lisansst renime katks ve rencileri tevik bakmndan da nem tamaktadr. Japonya'nn Sasakawa Vakf, Siyasal Bilgiler Fakltesi'ne bir milyon dolarlk bir fon salamtr. Bu fonun yllk gelirinden uluslararas ilikiler alannda lisans-st alma yapacak genlerimize burslar verilecektir. Ayn ekilde Artur Andersen Ltd. irketinin SBF Dekanlna sunduu 13490 dolarlk ek, SBF Fakltesinin baarl, ancak yoksul rencilerine burs olarak verilecektir. Bu ba her yl artan miktarlarda devam edecektir. Hrriyet Vakf'nn her yl dzenledii gen gazeteciler yarmas sonucunda baarl renciler ile bunlar yetitiren basn-yayn yksek okullarna verdii dller tevik unsuruna baka bir rnektir. niversitemiz bu tr ibirlii ve yardmlamaya her zaman aktr. Bu rnekleri gerekletirenleri huzurunuzda kutluyor ve teekkr ediyorum. 323

Bilimsel Toplantlar ve Yaynlar: Bilim adamnn ve bilimsel aratrmalarn nitelikleri, yaplan yaynlar ve bilimsel toplant sonular ile belirlenir. Bu nedenle bu iki husus zerinde durmak istiyorum. Getiimiz yl iinde gerek Rektrlk tarafndan, gerekse faklte ve yksekokullarn kendi alma programlar uyarnca konferans, seminer, sempozyum, kongre gibi toplantlar dzenlenmitir. Bunlar hakknda "Ankara niversitesinden Haberler" adl bltende geni bilgi verilmitir. niversitemizin belgesel nitelikteki bu yayn 4000 adet baslmaktadr. Trkiyenin her yanna datlan bltenin u anda 40. says kmtr. Hazrlayanlara teekkr ediyorum. niversitelerde yayn leri; ders kitaplar, bilimsel eserler ve periyodikler olarak ana dalda yrtlmektedir. retim Elemanlarmzn ders kitaplar ve yaynlar niversiteler Yayn Ynetmelii hkmleri uyarnca bastrlmaktadr. Ne var ki, niversiteler btesinde bu fasl iin ayrlan miktarn yeterli olduu sylenemez. nk eitim-retim birimlerinde, ayrlan denekle tm kitaplar basmak ve telif cretlerini demek gl vardr. Bu nedenle birok kitap bask sras beklemek durumundadr. rencilerimizin, ders notu ihtiyac teksirlerle karlanabilmektedir. niversitemiz Basmevi ve Dner Sermaye letmesi bu amala takdire ayan bir hizmet vermektedir. Bu birimimizde getiimiz bir yl iinde 1131 forma tutan 88 kitap ile 609 basl evrak ilenmitir. Canla, bala ve byk zveriyle alan basmevimiz personeline teekkr ediyorum.

Ankara niversitesi Aratrma Merkezleri: Yksekretim mevzuat uyarnca bugne kadar niversitemize bal olarak aratrma merkezileri kurulmu ve faaliyete gemitir. Bunlar arasnda yer alan ve bugnlerde gerek d politikamz, gerekse uluslararas zellii bakmndan ad ile de dikkati eken "Avrupa Topluluu Aratrma ve Uygulama Merkezi"nin almalarn zetlemek istiyorum. niversitemize bal bu Merkez, Avrupa hareketlerini yakndan izlemek ve Avrupa Topluluuna siyas, iktisad ve hukuk ynden uyum salamak amacyla, kamu ve zel kesimin her kademesinde grev alacak elemanlarn eitilmesini ve her trl aratrma faaliyetlerinin yaplmasn salamaktadr. Merkezimiz, faaliyete balad 1987-1988 akademik ylnda Devlet Planlama Tekilt ve AT Bakanlnn koordinasyonu altnda arlkl olarak kamu personeline ynelik eitli kurslar dzenlemi ve bu kurslarda toplam 232 kamu grevlisi ile zel sektr eleman eitim grmlerdir. Yine bu kurslarda, kendi niversitemiz yannda, Ankara'dak dier niversitelere, eitli bakanlklara ve DPTne mensup 50 retim eleman grev alm, ayrca 3 yabanc retim yesinden yararlanlmtr. Kurslara katlan btn kursiyerlere, birini Sayn Babakanmzn, dierini AT ilerinden sorumlu Devlet Bakanmzn onurlandrd iki ayr trende birer sertifika verilmitir. Ayrca, kurslar srasnda hazrladklar 324

devleri ilgili retim yelerince baarl bulunan kursiyerlerin bal bulunduklar kurululara birer vg yazs yazlmtr. imdi de niversitemizin uzun yllardr faaliyette bulunan "letme Ekonomisi Aratrma ve Uygulama Merkezinin" almalarna deinmek istiyorum. niversite ile sanayi ibirliinin merkezimiz byk bir rol oynamaktadr. gerekletirilmesinde ad geen

Merkezce dzenlenen 2-3 aylk seminer ve burslara lkemizin tannm Kamu ve zel kurulularnca ok byk bir ilgi gsterilmektedir. Maliye Muhasebesi, letme Bteleri, Sermaye Piyasas Analizleri gibi lkemiz iletmelerinin temel sorunlarn ele alan merkezden mezun olan yneticilerin uygulamada baarl olduklarn memnuniyetle grmekteyiz. letiim alanndaki olaanst gelimeler, aratrma ve uygulamalar da dorudan etkilemektedir. Gelimeleri daha yakndan izlemek, sorunlara zm bulmak ve zellikle basnmzla dorudan br ba kurmak amacyla tekil edilen "A. . Basn Yayn Aratrma ve Uygulama Merkezinin, ynetmeliinde deiiklik yaplarak konuyla ilgili niversite d kurulu ve cemiyetlerin de Merkezin Ynetim Kuruluna birer ye ile katlmalar ve ynetimde oy hakkna sahip olmalar salanmtr. Bu merkezin, basndan grecei ilgi ve destek orannda yararl olacana inanyoruz.

TMER (A. . Trke renim Merkezi): Bir aratrma merkezi niteliinde olmamakla birlikte amac ve uygulamalar ile ksa srede lkemizde ve yurt dnda dikkati eken bu kuruluumuz geen yllardaki gibi faaliyetine baar ile devam etmektedir. Getiimiz yl iinde stanbul'da 10 katl bir bina kiralanarak Merkezin stanbul ubesi almtr. Bir ube de zmir'de almtr. Ayrca, Dou Akdeniz niversitesi ile ibirlii yaplarak Merkezin Kbrs ubesi faaliyete geirilmitir. Almanya'da TMER'in Merkez ubesi olarak Frankfurt seilmi, daha sonra Berlin, Kln ve Mnih'te ubelerin almas planlanmtr. Yabanclara Trke retiminin yansra, alan fotoraf sergileri ile Trkiye'nin tantmna byk nem verilmitir. Gerekletirilen gezilerle, Kurslara katlan yabanclarn lkemizin tarih zenginliini ve kltr deerlerimizi yakndan tanmalar salanmtr. TMER, Film-Radyo-Televizyon Merkeziyle ibirlii yaparak, yurt dndaki Trk ocuklar iin 117 programdan oluan "Trke renelim" adl bir radyo program hazrlanmtr. Bu youn faaliyetler nedeniyle Merkezin bakan ve tm alanlarn tebrik ve teekkr ediyorum.

Salk Kltr ve Spor Faaliyetleri: Geen bir yl iinde bu konular grev edinmi Dairemiz bata olmak zere, niversitemiz Gzel Sanatlar Blm ile Faklte ve Yksekokullarmz sosyal ve kltrel faaliyetleri gerekletirmilerdir. Bunlara ilikin haberler niversitemiz 325

Blteninde yer almtr. Ancak, niversitemiz Salk-Kltr ve Spor Dairemizin, Tp-Fakltesi Cebeci Kampsndeki yeni binalarna tanmas ile bu faaliyetlerin bu yl daha youn ve dzenli yaplabileceini syleyebilirim. rencilerimize her trl salk hizmeti yannda, yeterli sayda ve dzeyde spor tesisleri ve kltrel faaliyet olanaklar salamaya abalyoruz. Birimlerimizde mevcut tesisler ile Cebeci'deki spor kompleksimize ek olarak, inaat bir ka yldan beri devam eden Rektrlk binamzn arkasndaki spor salonu tamamlanm olup als bu ay iinde yaplacaktr. Spor yannda rencilerimize beslenme, salk ve kltr faaliyetleri iin salanan olanaklarn destek kayna harlardr. renci harlar fonunun 1988 mal yl btesi 2 milyar 987 milyon olarak balanmtr. Bu parann tamam rencilerimizin beslenme, salk, barnma ve kltr hizmetlerine harcanmaktadr. Btenin % 85'i yemek ve beslenmeye, %3' kltr faaliyetlerine % 5'i spor faaliyetlerine % l'i salk giderlerine, % 3' barnma giderlerine, %l'i genel ynetim hizmetlerine, % 2'si dier sosyal hizmetlere harcanmaktadr. Haziran ay sonuna kadar 34615 renci Salk, Kltr ve Spor Dairemizin servislerinde, 10437 renci de Dairemizce sevki yaplan hastanelerde olmak zere toplam 45052 rencimiz muayene ve tedavi edilmitir. rencilerimizin bo zamanlarn daha verimli bir biimde deerlendirmek amacyla fotoraflk, daktilo, ilk yardm, el sanatlar gibi sekiz ayr branta kurslar almtr. Trk Sanat Mzii, Trk Halk Mzii, ok sesli koro gibi mzik faaliyetleri ve bu korolarn konserleri byk ilgi grmtr. Yeni eitim-retim ylnda bu almalara daha ok rencinin katlmas salanacaktr. Halk oyunlar yarmas, konferanslar, aylar yannda eitli tarihlerde alt byk gezi program gerekletirilmitir. Side'de kurulan ve her yl geniletilerek daha modern imknlara kavuturulan niversitemiz Rekreasyon Merkezinde 28 Haziran-17 Eyll tarihleri arasnda dzenlenen. 10'ar gnlk devrelerle rencilerimize ucuz, emin ve amaca uygun bir tatil imkn salanmtr. Bu imkndan 507 rencimiz bu sezon yararlanmtr. Sporun hemen her dalnda srekli bir faaliyet gerekletirilmitir, atletizim, basketbol, hentbol, futbol, gre, kayak, krek, voleybolda niversite i ve niversiteleraras msabakalarda genlerimiz disiplin ve dzen iinde umut veren sonular almlardr. rnek davranlar ve baarlar iin kendilerini kutlarm. niversitemizin dank oluu, spor ve kltr hizmetleri iin arzulanan lde imknlar sunmay nlemektedir. Buna ramen her yl yeni atlmlarla olanaklar artrlmaktadr.

Son Gelimeler: Ankara niversitesinde mevcut 11 Faklte, 6 Yksekokul ve 5 Enstitye yeni kurulularmz eklenmitir.

326

Salk Hizmetleri Meslek Yksekokulu: Kaliteli bir salk hizmetinin yrtlmesi iin nitelikli hekimin yansra iyi yetimi ara-nsan gcne duyulan ihtiyacn byk olduu gerektir. lkemizdeki tm salk kurulularnda hekimin en byk ve nemli yardmcs olan hemire, salk teknisyeni, laborant ve rntgen teknisyeni a ok fazladr. Bu an kurulacak yeni salk meslek yksekokullar ile kapatlmas en aklc yol olmaldr. Bu gerekeye dayanarak, her geen gn ilerleyen ve gelien tbb teknolojinin en son rnlerinin kullanld ve yemlerinin hizmete sokulduu niversitemiz Tp Fakltesinde nitelikli ara-insan gc ihtiyacnn karlanmas iin bir Salk Meslek Yksekokulu almas planlanmtr. Ankara niversitesi Tp Fakltesi yeterli sayda ve nitelikteki retim elemanlar, fizik kapasitesi ve mevcut ekonomik imkanlar ile bu Meslek Yksekokulunun her trl ihtiyacn karlayabilecek dzeydedir. Ankara niversitesi Tp Fakltesinin bugnk ve gelecekteki ara-insan gc ihtiyalar gznne alnarak bu yl hemirelik, laboratuvar teknisyenlii, rntgen teknisyenlii, anestezi teknisyenlii, tbbi sekreterlik ve di hemirelii programlar alm ve alnan rencilerle eitime balanmas planlanmtr. Bakent Meslek Yksekokulu: 1989-1990 retim ylnda faaliyete geecek olan bu yksekokulumuzun kurulu gerekesi yledir: "Trkiye, madd tarih miras asndan dnyann en zengin lkelerinden birisidir. ok eitli medeniyet ve kltr anlaylaryla, ok eitli trde eserler, bu lkede ta devrinden bugne kadar yapla gelmitir. Sz konusu eserlerin hangi dnemlerde, kimler tarafndan ve nasl yapldklar, niversitelerimizin ilgili bilim dallar tarafndan aratrlarak ortaya konulmakta; yer altnda kalanlar ise arkeolojik kazlarla gn na karlmaktadr. Ancak, bu eserlerin varlklarnn tespiti, ilm deerlendirmelerinin yaplmas ve yayn yoluyla tantmalar kadar; onlarn tamir edilip, zamann, iklim artlarnn ve htt insanlarnn ypratc, yok edici tahribatlarna, kar korunmas da nem tamaktadr. Fakat, bu tarih miras yaatma ve koruma faaliyetlerini alelde eya onarm gibi ele almak ve el hnerinden te pek eitim grmemi usta veya iilere emanet etmek mmkn deildir. Bu nedenle restorasyon ve konservasyon gibi alanlarda uzman yetitirilerek, bunlardan yararlanma yoluna gitmek, tarih kltr mirasmz olan sanat eserlerini, gelecek kuaklara salkl biimde ulatrmann temel artlarndan birisi olarak kabul edilmek zorundadr." Bu iki yeni yksekokul yannda niversitemize bal "Beden Eitimi ve Spor Yksekokulunun kurulmasna ilikin nerimiz de Yksekretim Kuruluna arz edilmitir. Basn Yayn Yksekokulumuzda mevcut iki blme ek olarak alan "Halkla ilikiler ve Tantm Blm'ne bu yl 40 renci alnarak eitm-retime balanmtr. Bylece niversiteye girecek genlerimize yeni bir kapasite art salanmtr.

327

Deerli Konuklar, Sevgili renciler, st balklar altnda zetlemeye altm faaliyetlerimiz yeni yl ve yeni dnemde amalarna uygun olarak ve dikkatle programlanacak, uygulanacak ve ulalan sonulara gre almalarmz yeniden planlanarak, konumamn banda sylediim hedeflere eriilecektir. Tm ynetici ve retim elemanlarmz ile idar ve teknik personelimizin ellerinden gelen gayreti gstereceklerinden asla phem yoktur. rencilerimizin de kendi aralarnda ve bizlerle zlenen diyalou kurarak baar grafiklerini artrmak iin gereken abay gstereceklerine inanyorum. Byk bir zveriyle eitim-retim ve aratrma faaliyetlerini srdren akademik kadromuzun deerli elemanlarna, gerek Rektrlk merkez rgtnde, gerekse faklte ve yksekokullarmz ile bal birimlerimizde grevli teknik ve idari personelimize abalar iin teekkr ediyorum. niversitemizde yeni eitim-retim ylna balanmas nedeniyle yaplan bu trene katldnz iin sizlere tekrar teekkrlerimi iletiyorum. Daha mutlu, daha baarl gnlerde bulumak zere sayglarm, rencilerimize de sevgilerimi sunuyorum.

328

1989-1990 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

Saym Konuklarmz, Sevgili renciler, niversitemizde 3 Ekim 1988 gn balatlan eitim-retim yl baar ile tamamlanmtr. Hi phe yok ki, bu olayn temelinde lke apnda gerekletirilen huzur ortamnda rencisi, retim eleman, idar ve teknik personeli ile bir btn olarak duyulan karlkl sevgi ve sayg ile iyi niyet ve hogr snrlar iinde oluan deer yarglarmz bulunmaktadr. Geride braktmz dnemin byle bir sonula tamamlanmasn salayan rencilerimize, akademik ve idar personelimiz ile tm yneticilerimize ve alma arkadalarma huzurunuzda teekkr ediyorum. Ayrca, sorunlarmzn zmnde bizlere yardmc olan her kesimden yetkili ve alanlara da niversitem mensuplar adna ve ahsen teekkrlerimizi sunuyorum. Yeni bir eitim-retim ylna baladmz bugnden itibaren ayn ortamn gerekletirilerek daha stn baarlara ulaacamz umuyorum. niversiteler bir toplumun adalama abalarnda nemli grevler yklenmi olan kurulularn banda gelir. Baka bir deyile, amzn gelimi toplumlarnda niversiteler yetitirdikleri rencilerin baarlar orannda deer kazanrlar. nk gelimi toplumlarda bilim ve teknoloji politikalarnn oluturulmasnda bu niversitelerin mezunlar nemli rol oynamaktadrlar. Bilim ve teknoloji politikalar ise sosyal, ekonomik ve kltrel amalarn gerekletirilmesi iin lkenin yaratc potansiyelini ortaya karmay hedefler. Bylece niversiteler bir yandan adalamay salayacak insan gcn retirken, dier yandan da bu gcn hazrlad bilim ve teknoloji plan dorultusunda eitimretim hizmeti grrler. Bylece denebilir ki, niversiteler bir lkenin gelimilik dzeyi ile adalama izgisinin gstergeleridirler. Bunu tayin eden de o lkede niversitelere verilen deer ile bu deeri koruyup kullanabilen eitici, uygulayc ve renici kapasite ve kalitesidir. Ankara niversitesi, Trk eitim sistemi iinde sahip olduu tarih zellii, salad renim kapasitesi ve mezun ettii meslek adam kalitesi ile bilim ve teknoloji politikalarmzn tayinine, dolaysyla, temelini Atatrk dnce sisteminin oluturduu sosyal, ekonomik ve kltrel amalar gerekletirebilecek yaratc insan potansiyelinin kazanlmasna ynelik bir hizmet vermektedir. Bu hizmetin nicelii ve nitelii, geen bir yl iinde gerekletirilen eitim-retim, aratrma, uygulama faaliyetlerinden verilecek rneklerle tayin edilebilecektir. Ankara niversitesi nlisans, lisans ve lisansst eitim-retim yaptran 11 fakltesi, 5 enstits ve 7 yksekokulu ile lkemizin en byk yksekretim kurumlar arasnda yer almtr. Eyll 1989 itibariyle yksek lisans dahil 40 bine yaklaan rencisi 1054 retim yesi, 1629 retim yardmcs vardr. ankr, Kastamonu ve Krkkale Meslek Yksekokullar niversitemize baldr. Bunlara ek olarak geen yl niversitemize bal olarak kurulan Salk Hizmetleri Meslek Yksekokulu'na bu yl da renci alnacaktr. 329

Seme ve Yerletirme Snav sonularna gre 1989-1990 eitim-retim yl iin 20 Eyll 1989 tarihi itibariyle Ankara niversitesi'ne nlisans ve lisans dzeyinde toplam 7618 renci kaydolmutur. Kayt ilemleri bir merkezden yaplm, bylece renci ve ailelerine byk kolaylk salanmtr. Mevcut rencilerimizle birlikte aramza katlan yeni evlatlarmz da bir yuva scakl ve yaknl iinde tutacaz. renci harlar fonundan bteye salanan ve salanacak olan gelirlerin tamamnn rencilerin beslenme ve barnma ihtiyalar ile sosyal faaliyet amalarn gerekletirebilecek ekilde harcanmasna zen gstereceiz. niversitemiz 1989 yl btesi 70 Milyar 786 Milyon TL. olarak balanmtr. Bunun 53 Milyar 337 Milyon TL'si cari, bunun da 44 Milyar 292 Milyon" u personel gideri, 9 Milyar 45 Milyonu da dier carilerdir. 12 Milyar 730 Milyon TL.'s yatrm, 4 Milyar 719 Milyon TL.'s transfer harcamalarna ayrlmtr. Ayrca personel giderlerine 34 Milyar 200 Milyon bir ilve denek alnmtr. Sevgili renciler, niversitemizde her birinizin eitimi iin ylda bir milyonun stnde harcama yaplmaktadr. Bu imkn Yce Milletimizin byk fedakrlklar ile yaratlm ve en iyi ekilde yetitirilmeniz iin dikkatle kullanlmtr. Sizlerin de bunun bilincinde olduunuza inanyorum. Nitelikli insan yaratmann temelini beslenmenizde, barnmanzda ve sosyokltrel faaliyetlerinizin artrlmasnda gryoruz. Sizi tandmz, size yaklatmz ve bizleri anlamanza olanak verdiimiz lde diyalog kuracamza inanyorum. Ancak bu ekilde, gerek iimizden, gerekse dtan gelecek ve sizleri birbirinizden ve bizlerden ayrabilecek bir dnce ve eylem niversitemizde barnamayacaktr. Yasalarmzn izdii snrlar iinde ve bu yasalarla rencilerin yetitirilmesinde ngrd ilke ve amalar dorultusunda kalarak, aklc dncede ve Atatrk izgide birleerek tm rencilerimizle mutlu bir yl geireceimize inanyorum.

retim Eleman Durumu: Ankara niversitesinde toplam 2683 retim eleman vardr. Bunun 1054" profesr, doent ve yardmc doent, 185'i retim grevlisi ve uzman, 225'i okutman, 1219'u da aratrma grevlisidir. Geen yl iinde 203' aratrma grevlisi olmak zere toplam 259 retim eleman kadromuza katlm, 26 retim yardmcs le 9 retim yesi de naklen ayrlmlardr. Ekim 1988 - Eyll 1989 aylar arasnda 11 profesr, 34 doent, 44 yardmc doent kadrolu olarak atanmtr. Ayn dnem iinde 45 yemiz doent olmu, 142 doentimiz de profesrle ykseltilmitir. Kendilerini kutluyor ve baarlar diliyorum. Getiimiz yl iinde 12 retim elemanmz emekliye ayrlmtr. Bugn kendilerine hizmet belgesi verilecek deerli yelerimizi sunuyorum: Dil Ve Tarih Corafya Fakltemizden Prof. Dr. Hasibe Mazolu, Prof. Dr. Baki n, retim Grevlisi Muzaffer zcanolu; Di Hekimlii Fakltesinden Prof. Dr. Nurettin Gnay; Hukuk Fakltesinden Yrd. Do. Dr. rfan Yazman;

330

Siyasal Bilgiler Fakltesinden Prof. Dr. lhan Unat; Tp Fakltesinden Prof. Dr. Cemil Rota, Prof. Dr. Trkn Sungur, Ziraat Fakltesinden Prof. Dr. Grkan elebi, Prof. Dr. Neriman Grtann, Basn Yayn Yksekokulundan retim Grevlisi M. evket Evliyagl le Yabanc Diller Blmmzden Okutman smet Gerek. niversitemize uzun yllar byk hizmetler vererek emekli olan bu retim yelerimize bundan sonraki hayatlarnda salk ve gzellikler diliyoruz. Sevgileri yreimizdedir. Hizmetlerini sayg ile anyoruz. Uzun yllar niversitemize, Trk ve dnya bilim alanna hizmet veren, gerek emekliliinde, gerekse grevi bandayken vefat eden retim yelerimizden, Prof. Dr. Ahmet Akaboy, Prof. Dr. Saadet aatay, Prof. Dr. Macit Eker, Do. Dr. Kammn Ertrk, Do. Dr. evkiye nalck, Prof. Dr. Mecit Okay, Prof. Dr. Bahaeddin gel, Prof. Dr. Nurinnisa zbek, Prof. Dr. Aygn ehirali, Prof. Dr. Cokun ok, Dr. Melih Varol, Prof. Dr. Ahmet Yaycoglu, Do. Dr. eref Yazgan, Do. Dr. Mualla Yenen'e ve ayrca niversitemiz idari personelinden vefat eden mensuplarmza rahmet, ailelerine ve arkadalarna basal diliyorum .

Yetitirme Durumu: niversitemizin nemli fonksiyonlarndan biri de lisansst eitim veren enstitlerimizdir. Yl iinde be enstitmzde 947 yksek-lisans ve 955 doktora olmak zere toplam 1882 lisansst rencisi bulunmu ve bunlardan 171'i yksek lisansn ve 101'i de doktorasn tamamlamlardr. Bu say, niversitemiz retim yelerinin retim, aratrma ve uygulama yannda, lkemizde bilim adam yetitirilmesine yaptklar katknn lsdr. Gelecein eitim kadrosunu oluturan aratrma grevlilerimize, Hkmetimizce salanan mal imknlar phesiz onlarn alma evk ve heyecann artrc katkda bulunmu ve akademisyenlii zendirici bir etki yapmtr. Bu destein giderek glendirilmesi Trk bilim hayatnn gelecek gvencesini oluturacaktr. yi bir lisan bilgisi kazanarak ada bilim ve teknolojiyi ithal etmek amacyla hazrlanan 260 sayl kararname ile yurt dna gnderilen aratrma grevlilerimizin says 51'dir. Bu yl iinde yedi, gelecek yl da dokuz aratrma grevlimiz daha yurt dna gnderilecektir. Bu elemanlarmzn renimlerini dzenle srdrebilmeleri iin, ayrlan btenin, lke kalknmasnda ncelik alan fasllar arasnda grlmesi ve zamannda tahsis edilmesi gereine inanyoruz. Uluslararas ilikiler erevesinde eitli konularda aratrma bursu veren yabanc devletlerin deerli temsilcilerine burada teekkr etmek istiyorum. lerde deineceim gibi niversitemizin yabanc niversitelerle gerekletirdii ibirliinde, gen aratrclarn yetimelerine ynelik olanaklarn artrlmasyla daha byk yararlar salanacaktr. Bilim ve teknolojideki hzl gelime bilim dallarnda da eitlilik getirmektedir. Nitekim son birka ylda bir ok niversitede olduu gibi niversitemizde de yeni bilim dallar kurulmutur. Gerek bu yeni alanlar, gerekse mevcut bilim dallarnn gelimesinde yeterli kadronun temini zarureti domutur.

331

Yl iinde kadrolarnda profesrle ykseltilen ve doent olan retim elemanlarna, hi deilse, ahsa bal kadrolarn ihdas yoluyla zellikle aratrma grevlilerine ve yardmc doentlere de kadro imkn yaratlm olacaktr.

Bilimsel Aratrmalar: niversiteler eitim-retimde salad baar yannda, ulatklar aratrma sonularnn ciddiyeti ve gvenirlii ile de deer kazanrlar. Ancak, bu aratrmalara maddi kaynak salanmas en nde gelen sorunlardandr. Bu nedenle niversitemizde yrtlen aratrmalar ve planlanacak yeni projeleri destekleyecek kurum, vakf ve benzeri kurulularla ibirliine ak olduumuzu bildirmek istiyorum. Bu daveti yaparken bir noktay belirtmek istiyorum. Yksekretim Kanununun 22. maddesinin b fkrasna gre retim yeleri bilimsel aratrmalar ve yaynlar yapmakla ve bunlar kamuoyuna duyurmakla grevlidirler. Ne var ki, her yemiz bilimsel aratrmalarn seiminde, yrtlmesinde ve sonularnn yaynlanmasnda serbesttir. Bilimsel aratrmann kurallar, metodu ve yayn ilkeleri bellidir. Bilimsel aratrmalarda esas olan unsur vardr. Aratrc, ara-gere ve alan. Bunlarn tm de paraya dayanmaktadr. Bu nedenle bir taraftan niversite btelerinde bu amala ayrlan denekleri artrmak, dier taraftan eitli kaynaklar yaratmak gerekmektedir. Bu ereveden olarak niversitemizin Aratrma Fonu faaliyetlerine ve yabanc niversitelerle gerekletirilen bilimsel ibirliine deinmek, istiyorum.

Ankara niversitesi Aratrma Fonu niversitemizde bte imknlar dnda bilimsel aratrmalarn ana kaynan "Ankara niversitesi Aratrma Fonu" tekil etmektedir. Hazrlklar tamamlanarak 1985 ylnda uygulamaya geirilen Aratrma Fonundan 1985-1988 yllar itibariyle desteklenen toplam proje 465 olup, bunlarn toplam maliyeti 1 milyar 206 milyon 781 bin 602 liradr. Bu yllar iinde 74 doktora tezi, 45 uzmanlk tezi ve 94 yksek lisans tezi olmak zere toplam 213 tez projesi desteklenmitir. Eyll 1988-1989 aylar itibariyle 214 aratrma projesi 2 milyar 227 milyon 598 bin lira ile desteklenmitir. Bu tablo Aratrma Fonun bilimsel aratrmalara salad madd gc aka gstermektedir. Bu nedenle fona kaynak salayan bata Tp Fakltemiz olmak zere dner sermaye iletmeleri bulunan tm faklte ve yksekokullarmzn ynetici ve yetkililerine, ayrca, bu fonu en rasyonel ve dengeli biimde kullanan Aratrma Fonumuzun Ynetim Kuruluna ve Fon grevlilerine stn gayretleri iin teekkr ediyorum.

332

Yabanc niversitelerle birlii: ada bilgiyi aktarmak, niversitemizin bilimsel almalarn d lkelere duyurmak, mevcut sorunlarmzn zmne yarayan ara gere ve bilimsel aratrma materyalini dorudan, hatta ba yoluyla temin ederek aratrma potansiyelimizi artrmak, uluslararas alanda tannm bilim adamlar ile ortaklaa alarak evrensel bilgiye katkda bulunmak amac ile uluslararas bilimsel ve kltrel ibirlii anlamalar erevesinde birok niversite ve aratrma kurumu ile ikili anlamalar yapmaktayz. Bugne kadar pek ok aratrma grevlimiz bu ibirlii erevesinde yksek lisans ve doktoralarn yurt dnda tamamlam, retim elemanlarmz aratrma sonularn yabanc dergilerde yaymlama olanan artrmtr. Bylece lkemizin d tantmna da hizmet edilmitir. Bugne kadar ibirlii anlamalar yaptmz eitli niversitelere ilaveten, u anda ekoslovakya, Federal Almanya, ngiltere, rlanda, talya, Macaristan, Polonya, Portekiz, Sovyetler Birlii, Suriye, Tunus ve Yugoslavya gibi lkelerin niversiteleri ile bilimsel ibirlii almalar yrtlmektedir. Bu 13 lke dnda Ortak Pazar, Birlemi Milletler, Dnya Bankas, Dnya Salk Tekilt ve FAO gibi uluslararas kurulularn desteinde yabanc bilim adamlarnn da katld bilimsel aratrmalar yaplmaktadr.

Bilimsel Toplantlar: Faklte ve yksekokullarmzda alanlar ile ilgili ulusal ve uluslararas nitelikli birok bilimsel toplant gerekletirilmitir. Ayrca Rektrlk olarak da zellikle lkemiz gndemindeki konular zerinde seminer ve sempozyumlar dzenlenmitir. Her yl yaplan "Atatrk' Anma" toplantlarmz Atamzn lmnn 50. ylnda niversitemizin Hacettepe niversitesi ile ortaklaa dzenledii bir sempozyum ile zenginletirilmitir. Trk Milletinin tarih boyunca srdrd zgrlk ve bamszlk savan "Yurtta ve Dnyada Bar" anlay ile noktalayan, bylece ulusal egemenlie evrensel bir boyut kazandrarak Trkiye Cumhuriyetini kuran ve ada Trk toplumunu uluslararas dzeyde tantan ve kabul ettiren byk kurtarc Mustafa Kemal Atatrk'n lmnn 50. yl ansna dzenlenen bu sempozyumda 13 bilim adammzn sunduklar bildiriler yannda 13 devletin lkemizdeki temsilcileri Atatrk' yabanc gz ile anlatmlardr. Bylece sempozyum uluslararas nitelik de kazanmtr. Bu toplantnn tm konumalarn ieren kitap yaknda yaynlanacaktr Burada inancmz bir kez daha belirtmek isteriz ki, Atatrk, incelendike anlalan, anlaldka yaklalan ve yaklaldka yaanan ve ebediyen yaatlacak olan bir nder olarak kalacaktr. niversitece zerinde hassasiyetle durduumuz bir konu da Bulgaristan'dan zorla snr d edilen soydalarmzn durumudur. "Uluslararas Hukuk ve nsan Haklar Asndan Bulgar Zulm" adyla 29 Haziran 1989 gn dzenlediimiz toplantda bilim adamlarmz grlerini aklamlardr. Bulgaristan halknn yaklak % 20'sini oluturan Trk asll nfus 1984'den beri giderek iddetlendirilen bir baskyla sindirilmeye allm, isimleri zorla deitirilen, din inan ve 333

geleneklerinden doan haklarn kullanmalar engellenen, zulm gren, mallarna el konulan, hukuka aykr birok fiile maruz kalan hatta canlarn kaybeden, ocukyal, kadn-erkek demeden her gn binlercesi snr d edilen soydalarmzn sorunu, tek bana Trkiye'nin zemeyecei bir insanlk dram halini almtr. nanyoruz ki, insan haklar konusunda son 14 ylda uluslararas planda makro erevede byk zafer elde etmi bulunan ve mensubu olmaktan gurur duyduumuz ada demokrasi dnyas, bu mnferit sorunu mikro erevede zme kavuturacak gce sahiptir. Bu gc gstermenin bir insanlk borcu olduunu dost lkelere bir kez daha hatrlatmak istiyoruz.

Yayn Faaliyetleri niversitelerde yayn ileri; ders kitaplar, bilimsel eserler ve periyodikler olarak ana dalda yrtlmektedir. retim elemanlarmzn ders kitaplar ve yaynlar niversiteler Yayn Ynetmelii, hkmleri uyarnca bastrlmaktadr. Ne var ki, niversiteler btesinde bu fasl iin ayrlan miktarn yeterli olduu sylenemez. nk eitim-retim birimlerinde, ayrlan denekle tm kitaplar basmak ve telif cretlerini deme gl vardr. Bu nedenle birok kitap bask sras beklemek durumundadr. rencilerimizin ders notu ihtiyac teksirlerle karlanabilmektedir. niversitemiz Basmevi ve Dner Sermaye iletmesi bu amala takdire ayan bir hizmet vermektedir. Bu birimimizde getiimiz bir yl iinde 1876 forma tutan 110 kitap ile 772 basl evrak ilenmitir. Canla, bala ve byk zveriyle alan basmevimiz personeline teekkr ediyorum.

Aratrma Merkezlerinin Faaliyetleri: niversitemize bal aratrma merkezlerinde, merkezlerin alma alan ile ilgili eitim programlar dzenlenmi, eitli kamu ve zel kurulular iin paket programlar hazrlanarak uygulanmtr, rnein Avrupa Topluluu Aratrma ve Uygulama Merkezi'nin 12Aralk 1987 tarihinden itibaren am olduu temel eitim ve uzmanlk kurslarna 515 eleman katlmtr. 212 eleman Merkezin Tmer'le ibirlii halinde yrtt yabanc dil programlarndan sertifika almtr. Bu yl ise 187 eleman yabanc dil kurslarna devam etmektedir.

TMER (Ankara niversitesi Trke retim Merkezi) Ksa ad TMER olan A.. Trke retim Merkezi, bundan 5 yl nce, yabanclara Trke'yi retmek ve Trkiye'yi tantmak amacyla Ankara niversitesi'ne bal olarak kurulmutur.

334

TMER, u anda Ankara'da , stanbul, zmir, Almanya ve Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti'nde birer olmak zere toplam yedi ubede Trke retimini srdrmektedir, TMER, bulunduu konum ve iletiimde bulunduu kiiler gerei -Trke retiminin yansra- Trkiye'nin tantm konusuna da byk nem vermekte ve bu amala faaliyetlerini srdrmektedir. Tmer'in Almanya'daki ubelerinde Almanlara ve Almanya'da yaayan ve anadilini bilmeyen Trk ii ocuklarna Trke retilmektedir. Tmer bir yandan dilimizi retirken, dier taraftan da fotoraf sergileri aarak, yurtii gezileri dzenleyerek, brorler hazrlayarak lkemizin yabanclara tantmn da baaryla srdrmektedir. Tantm faaliyetlerinden biri olan "Trkiye'den Renkler ve TMER" adl fotoraf sergisi geen yl Ankara, Antalya. stanbul ve K.K.T.C.'de sergilenmitir. Bu sergi yurt dndaki Trkoloji merkezlerinde de sergilenecektir. Ayrca "Trkiye'nin Gzellikleri" ad altnda bir slayt (dia) yarmas dzenlenmitir. Yarmaya katlacak eserler 1-15 Mart 1990 tarihleri arasnda Devlet Gzel Sanatlar Galerisinde sergilenecektir.

Salk, Kltr ve Spor Faaliyetleri: Salk, Kltr ve Spor Dairemizin zverili abalar yannda eitim-retim birimlerimizdeki tm olanaklar kullanlarak bu hizmetler en iyi ekilde verilmektedir. rencilerimize her trl salk hizmeti yannda, yeterli sayda ve dzeyde spor tesisleri ve kltrel faaliyet olanaklar salamaya abalyoruz. Birimlerimizde mevcut tesisler ile Cebeci'deki spor kompleksimize ek olarak, inaat bir ka yldan beri devam eden Rektrlk binamzn arkasndaki spor salonu tamamlanm, al Babakanmz Turgut ZAL tarafndan yaplarak hizmete sunulmutur. Spor yannda rencilerimize beslenme, salk ve kltr faaliyetleri iin salanan olanaklarn destek kayna harlardr. renci harlar fonunun tamam rencilerimizin beslenme, salk, barnma ve kltr hizmetlerine harcanmaktadr. Temmuz ay sonuna kadar 35636 renci Salk, Kltr ve Spor Dairemizin servislerinde, 11833 renci de Dairemizce evki yaplan hastanelerde olmak zere toplam 47469 rencimiz muayene ve tedavi edilmitir. Ayrca, personelimiz ve yaknlarna da salk hizmeti sunulmaktadr. Temmuz ay itibariyle Salk Dairemiz servislerinde 16819 ve evki yaplan kurulularda 1868 olmak zere toplam 28687 kiiye salk hizmeti sunulmutur. rencilerimizin bo zamanlarn daha verimli bir biimde deerlendirmek amacyla fotoraflk, daktilo, ilk yardm, el sanatlar gibi sekiz ayr branta kurslar almtr. Trk Sanat Mzii, Trk Halk Mzii, ok sesli koro gibi mzik 335

faaliyetleri ve bu korolarn konserleri byk ilgi grmtr. Yeni eitim-retim ylnda bu almalara daha ok rencinin katlmas salanacaktr. Halk oyunlar yarmas sonunda birinci olan Fen Fakltemizin ekibi 27 Mays 1989 gn Trabzon'da yaplan niversiteleraras yarmada Trkiye birincisi olmutur. eitli tarihlerde Konya, Bursa, anakkale, Elmada ve Yedigller'e gezi program gerekletirilmitir. Side'de kurulan ve her yl geniletilerek daha modern imknlara kavuturulan niversitemiz Rekreasyon Merkezinde l0'ar gnlk devrelerle toplam 507 rencimize ucuz, emin ve amaca uygun bir tatil imkn salanmtr. Ayrca spor ve kltr faaliyetlerinde baarl olmu 55 renci bu tesislerden cretsiz yararlanmtr. Sporun hemen her dalnda srekli bir faaliyet gerekletirilmitir. Atletizm, basketbol, hentbol, futbol, gre, kayak, krek, voleybolda niversite ii ve niversiteler aras msabakalarda genlerimiz disiplin ve dzen iinde umut veren sonular almlardr. rnek davranlar ve baarlar iin kendilerini kutlarm. Deerli Konuklar, Sevgili renciler, st balklar altnda zetlemeye altm faaliyetlerimiz yeni yl ve yeni dnemde amalarna uygun olarak ve dikkatle programlanacak, uygulanacak ve alnan sonulara gre almalarmz yeniden planlanarak, hedefe ulalacaktr. Tm ynetici ve retim elemanlarmz ile idar ve teknik personelimizin ellerinden gelen gayreti gstereceklerinden asla phem yoktur. rencilerimizin de kendi aralarnda ve bizlerle zlenen diyalogu kurarak baar grafiklerini artrmak iin gereken abay gstereceklerine inanyorum. Byk bir zveriyle eitim-retim ve aratrna faaliyetlerini srdren akademik kadromuzun deerli elemanlarna, gerek Rektrlk merkez rgtnde, gerekse Faklte ve Yksekokullarmz ile bal birimlerimizde grevli teknik ve idar personelimize abalar iin teekkr ediyorum. niversitemizde yeni eitim-retim ylna balanmas nedeniyle yaplan bu trene katldnz iin sizlere tekrar teekkrlerimi iletiyorum. Daha mutlu, daha baarl gnlerde bulumak zere sayglarm, rencilerimize de sevgilerimi sunuyorum.

336

1990 - 1991 ETM - RETM YILI AI KONUMASI

Yal dnyamz tm tarihinin en youn ve ilgin olaylarna 20. yzylda tank oldu. Dramatik boyutlardaki sosyal, politik ve ekonomik gelimeler kimi zaman ibretle, bazen de hayret ya da hayranlkla izlendi. Bir yanda zgr insan dncesi glenip hr, demokratik ve parlamenter sistemlerin egemen olduu Bat dnyas dodu. Dier tarafta tek g, tek ses ve dnceye dayal, ya demir perdeleri ya da utan duvarlaryla akln egemenliine set vurmaya abalayan Dou blou ekillendi. oalan ocuk lmleri, ksa aralklarla patlak verip milyonlarca can alan iki dnya sava, etkenleri ve areleri bulunamayan saysz hastalklar, topraktan bitercesine oalan anari ve terr odaklar, gibi byyen uyuturucu kullanm ve ila bamll yzylmzn bandaki dnya nfusunun ikiye katlanmasn engelleyemedi. Afrika'dan balayan alk dalgalar, uluslararas kurulular, aile planlamasna, doal kaynaklarn aklc kullanmna ve evre kirliliinin nlenmesine ynelik almalara zorlad. Yeili bol, havas temiz bir ortamda yetiecek salkl bir toplum iin milyarlarca dolarn harcand silahlarn imhasna baland. Silahszlanma gndeme geldi. Sovyetlerin Batya yaklam ile alan perdeyi, Berlin duvarnn ykl, tek seslerin, tek glerin devrilii, toplumsal iradenin egemenlii takip etti. Dou ve Bat Almanyann birlemesini onaylayarak kinci Dnya Savann resmen sona erdiini ilan edenler, gerekte sessiz ve silahsz balam nc bir dnya savann bitiini mjdeledi. Bu ortamda insanlk alemi amzn son dilimini ieren 10 yla admn atverdi. Bylece ge de olsa Atatrk'n "Yurtta Bar, Dnyada Bar" ilkesi uluslararas dzeyde benimsenmi oldu. Akln ve duygunun bar ortamnda bilimsel dnceyi mutlu bir yaama kanalize ettii ve insanolunun yzyldan beri unuttuu sanat ve kltrde urad akl kapatmay planlad bir dnemde Krfez'de patlak veren sava frtnalarna srt dnmek dnlemezdi. Tm dnyann, blok fark gzetmeden Irak'a kar tavr koymas Birlemi Milletlerin tarihindeki en nemli ve kesin yaptrmlar getiren kararlarn almas, dnyann neresinde olursa olsun kaba gce ve akl d uygulamalara izin verilmeyeceini gstermitir. nk tm dnyada bar ortamnda bilim, kltr ve sanat geliecektir. Bu durum zellikle lkemiz iin daha da nemli lde geerlidir. Trkiye'nin konumu, hzl kalknma sreci, Avrupa Topluluuna yelik aamalar, en ciddi yatrmlarn eitim-bilim ve kltr alanna yaplmas zorunluluunu getirmitir. Trk niversitelerinin yeni eitim-retim ylna balad gnlerde yksekretim kurumlarnn almalarndan, sorunlarndan ve beklentilerinden rneklerin verilecei al trenlerinde syleneceklerin, izmeye altmz bu ereve iinde deerlendirilmesi gereine inanyorum. Bu nedenle ben de Ankara niversitesi'nin abalarn bu amaca ynelik biimde zetleyeceim.

337

Eitim - retim Durumu: Ankara niversitesi, bnyesindeki 11 faklte, 5 Enstit ve 8 yksekokul ile lkemizdeki en geni kapasiteli yksekretim kurumlar arasnda yer almtr. Getiimiz yl nlisans ve lisans dzeyinde kaytl 29167 renciden Eyll 1990 itibariyle 5499'u mezun olmutur. Enstitlerimize kaytl 2980 lisansst rencinin de 323' almalarn baar ile tamamlamtr. Ayrca Eitim Bilimleri Fakltesi Lisans tamamlamada 275, Tp Fakltesi Salk Bilimleri Kolejinde 306 ve Trke retim Merkezinde (TMER) 2000 kaytl renci bulunmaktadr. Seme ve Yerletirme Snav sonularna gre 1990-91 dnemi iin toplam 8159 renci Ankara niversitesine girmeye hak kazanmtr. Kayt ilemleri bir merkezden ve nceden duyurulan tarihlerde yaplmtr. Bylece rencilere ve ailelerine byk kolaylk salanmtr. Yuvamza yeni katlan evlatlarmz kutluyor ve baarlar diliyoruz. Sevgili renciler, basar ltnz yalnz ders notlarnza balamak istemiyorum. Bugn aramzda yksek notlar alarak dereceye giren nice meslek adamlar vardr. Bunlarn iinde ancak sosyal ve kltrel ynde de kendisini yetitirenler yaam mcadelesinde baarl olabilmilerdir. Salkl bnyeyi yaratan ve ayakta tutan sporla uramadan, yetikin ve yaratc insan gcnn temel esi olan sanat ve kltrle ilgilenmeden bilimde ilerleme, teknolojide atlm ve gelime salanamaz. Dersleriniz yannda bu alanlarda gstereceiniz abalar mezuniyet sonras ura ve baarnzda byk rol oynayacaktr. Her on yllk diliminde 20. yzyln tm olaylarndan daha younlarnn yaanaca sylenen 21. yzylda, lkemiz sizlerin elinde bulunacaktr. Toplumlar mlletten mmete, devletleri demokrasiden bask rejimine, zgr dnce ve iradeyi dar kalplara sokan an gerisindeki khnelemi inan, tutum ve davranlara asla kaplmaynz. Bilimde gelime, teknolojik retim ya da teknoloji transferi sosyal refah, mutlu bir millet ve gl bir devlet ancak yeni yzyln modernizasyon ve dnce sisteminden yararlanmakla gerekletirilebilir. Bunu salamak iin, "Mll Mcadele"nin skp att zihniyetin canlanmasna gz yummak, "Misak- Milli'nin tesinde maceralara atlmak ya da bir takm sentezlerle yeni modeller uydurmak gerekmez. Az nce belirttiim gibi bugn uluslararas gelimelerle btn dnyada onaylanm bulunan Atatrk'n "Yurtta Bar, Dnya'da Bar" ilkesine uymak yeterlidir. Ancak bu koulda Atamzn siz genlere verdii "ada uygarlk dzeyine ulap onu ama" grevinde baary, Bat'y, 21. yzyl yakalayabilirsiniz.

retim Eleman Durumu: Ankara niversitesinde toplam 2851 retim eleman vardr. Bunun 1113' profesr, doent ve yardmc doent, 217'si retim grevlisi ve uzman, 233' okutman, 1286's aratrma grevlisidir. Ayrca szlemeli 15 retim yesi, 48 yabanc uyruklu retim eleman da eitim-retimde grev almlardr. Geen yl iinde 46 retim yesi, 255 aratrma grevlisi ve 46 retim grevlisi, uzman ve okutman olmak zere toplam 347 retim eleman aktan ya da naklen kadromuza atanm; buna karlk 112 retim eleman da naklen ayrlmtr. Aramzda uzun yllar grev yaparak emekliye ayrlan 26 yemize salkl ve 338

mutlulukla geecek uzun bir yaam diliyorum. Bugn kendilerine hizmet belgesi verilecek retim yelerimizi sunuyorum: Dil ve Tarih Corafya Fakltesinden Prof. Dr. Mecdi Emirolu, Prof. Dr. Meliha Anbarcolu, Prof. Dr. Osman Ersoy, Prof. Dr. Enver Bostanc, Prof. Dr. Neriman Samuray; Fen Fakltesi'nden Prof. Dr. Turgut Gndz, Prof. Dr. Saadet neri, Prof. Dr. Celal Tuzun, Y. Do. Dr. Akn Taner, . Gr. Abdullah Kiraz, Uzman Dndar Kanberolu; lahiyat Fakltesi'nden Prof. Dr. Hseyin Gazi Yurdaydn; Siyasal Bilgiler Fakltesinden Prof. Dr. Erden ney; Tp Fakltesinden Prof. Dr. Selahattin Kololu, Prof. Dr. Osman Akata, Prof. Dr. Rdvan Ege, Prof. Dr. Erkin B. Kandemir, Prof. Dr. Uluhan Berk, Prof. Dr. Hseyin Grsoy; Veteriner Fakltesi'nden Prof. Dr. Ethem Ersoy

Ziraat Fakltesinden Prof. Dr. Cemalettin Akpnar Okutmanlarmz Glay Esen, Muzaffer Yaln, zcan atr, Yksel ErTurul ve Kadri Kemal Gne Biliyoruz ki, canl alemde en g bytlen varlk nsandr. Onun eitimi ise uralarn en nemlisidir. Sabr, zen ve dikkat ister; bydkten sonra byten ve eiten ve yaamlarnn en gzel yllarn kitaplar arasnda, laboratuvarda aratrma ve uygulama ile geiren bu eitim emeklilerine hak ettikleri maddi-manevi refah ve huzuru salamak Devletimizin bata gelen grevlerinden olmaldr. Bugn btn ileri lkelerde retim yeleri maddi tatmin iindedirler. Son birka yldr salanan imknlar iin ilgililere teekkr ediyorum. Ancak bu konuda daha cmert davranmalarn ve zellikle gen elemanlarmzn kadro ve maddi skntlarnn giderilmesinin tevik edici ve zendirici unsur olacan nemle belirtmek istiyorum. Ulusal ve evrensel bilime katkda bulunarak, gerek emekli olduktan sonra, gerekse alma yaamn srdrrken vefat eden retim yelerimizden. Prof. Dr. Rasim Dou, Prof. Dr. Blent Timliolu, Prof. Dr. Gngr Sami akrgil, Prof. Dr. Behi Onul, Prof. Dr. Muzaffer Erman, Prof. Dr. Cengiz Uluay, Prof. Dr. rfan ahinba, Prof. Dr. Cavit Turan, Prof. Dr. ahin Akman, Prof. Dr. Akn Dren, Do. Dr. Salih Vural, Ar. Gr. Dr. Firdevs Adapnar, Ar. Gr. Dr. Besim mer Sevk'e, ayrca niversitemiz idar personelinden vefat edenlere rahmet, kederli ailelerine ve eitim camiasna basal ve sabr diliyorum. Aclar yreimizde bizimle, bilgi ve baarlar, eserleri ile bilim tarihimizin yapraklarnda yaayacaktr.

339

Bilimsel Aratrma ve Bilim Adam Yetitirme Durumu: niversiteler ve yetitirdikleri bilim adamlar dnya literatrne katklar dzeyinde sralanr. Aratrma says her ne kadar nemli ise de aratrmann nitelii ve sitasyon oran bir aratrmann deerlendirilmesindeki uluslararas lttr. Bu nedenle uluslar, aratrc says kadar alnan sonularn ve yaplan yaynlarn kullanlrl lsnde deerlendirilirler. Aratrc saysn ve aratrmann niteliini etkileyen pek ok faktr arasnda para, alt yap, lisan ve kkl bir eitim en belirgin olanlardr. Her dakika gibi artan bilgiyi yerinde ve annda izleyip zmlemek, bu amala da iyi bir lisan edinebilmek iin hazrlanan 260 sayl kararname ile bugne kadar niversitemizden 60 gencimiz yurtdna gnderilmitir. Ayrca niversitemizle eitli yabanc niversiteler arasnda gerekletirilen ve baar ile yrtlen bilimsel ve teknik ibirlii erevesinde de birok retim eleman yurt dnda lisansst eitim yapmak olanana kavumutur. Lisansst eitim veren be enstitmzde yl iinde 196 yksek lisans ve 127 doktora almas tamamlanmtr. almalarn nicelik ve nitelii elemanlarn seimi kadar eitimde devletin aratrmaya ayrd pay ile orantldr. TBTAK'n kuruluunun 25. yl trenlerinde ve daha sonra toplanan Bilim Kurultaynda bu gerek aka dile getirilmitir, ilgililerce gayri safi mill haslann (GMS) %l'lik ksmnn aratrmaya ayrlacann duyurulmas sevindiricidir ve bilim tarihimizin dnm noktas olma nitelii tamaktadr. Bu destek aratrmada nitelii artracak, onu yapacak aratrmacnn da seleksiyonunu gndeme getirecektir. Huzurlarnzda ve Trk kamuoyu nnde bu gerei grerek almalara balayanlara niversitem adna ve bilim adna teekkr ediyorum. Halkmzn ok byk fedakarlklar sonu salanacak madd olanaklarn en iyi ekilde deerlendirileceinden, daha ok ve nitelikli bilimsel yayn yaplp, aratrc yetitirilebileceinden phe edilmemelidir. Bu hususun da dikkate alnarak aratrma grevlilerine yeterli kadro salanmas gerekmektedir. Esasen halen bu kadrolarda retim yesi durumunda grev yapanlara yardmc doent ve alt kadrolar igal eden doent ve profesre de ahsa bal kadrolarn tahsisi yeni kadro ihdasna gitmeden mevcutlarla da aratrma grevlisi yetitirme ve st kadrolara kayma olanan salayacaktr. Bilim adam yetitirilmesi ve bilimsel aratrma konular bir btnn yine birbirini tamamlayan paralardr. Teknolojiyi gelitirmek ya da transfer etmek bilgiyle, bu da onu renip hazmetmekle mmkndr. ada bilim ve teknolojiyi izlemenin en kestirme yolu ise bilim adamlarmz bu ortamla yz yze getirmektir. Bu amala hemen her karlan niversite kanununda "bilgi ve grg artrma" fasl yer almtr. niversitelerdeki bilim adam ve bilimsel aratrma saysndaki grnr art yannda retim elemanlarnn yurtdna gnderilmeleri snrl tutulmutur. Devletin mal g ve olanaklarn dikkate alarak niversite btelerinin her faslnda hkmetlerin olduunca cmert davranmasn savunmak gtr. Bilim adam yetitirmek ve bilimsel aratrma yapp yaynlamak konusunda genel bte dnda kaynaklar yaratlmaldr. Bu grev de niversitelerin kendilerine dmektedir. eitli fonlardan yararlanarak, yurtd kurulularla ibirlii 340

gelitirerek yurt ii-yurt d ok geni olanaklar salanabilmektedir. Ancak bunun iin de bu komnikasyonu gerekletirecek, bilgi iletiimini, karlkl grmeleri ve antlamalar yapacak zemini hazrlamak gerekir. te bu noktada Hkmetlerin daha duyarl olmasn bekliyoruz. Bir retim yesinin bilgi ve grgsn artrmak ve deindiimiz aratrma olanaklarn salamak amac ile en az be ylda bir yurt dna uzun sreli gnderilmesi gerei mevzuata gemitir. Bu adan baklnca Ankara niversitesinin yalnz 1113 retim yesine be ylda bir sra gelmesi iin ylda 222 elemanmzn uzun sreli yurt dna gnderilmesi gerekmektedir. Bunun Devletin imknlarnn ok stnde olduunu biliyoruz, ancak bu ama iin bu yl tahsis edilen 20 kiilik kontenjan da niversitemizin tm birimlerine paylatrmann gln vurgulamak istiyorum. Burada bizleri artan bir uygulamaya deinmekte byk yarar umuyorum. lkemizin zellikle gelimi lkelerle yapt uluslararas anlamalar erevesinde gerekletirilen bilimsel ibirlii programlar kanal ile yllardan beri niversitelerimize, kendi btelerimizin yetitirme ve aratrmaya ayrd miktarn ok stnde para, malzeme, yayn ve bilim adam deiimi olanaklar salanmtr. Bu kanaldan yalnz Ankara niversitesine milyarlar akm, ada bilim ve teknoloji ile yakn iliki salanmas yannda birok elemanmz deindiim yurtd aratrma-inceleme olanana kavumutur. Hal byle iken 1990l yllarda uluslararas anlamalar erevesinde yaplacak aratrma projelerinin niversitelerden alnp dier bakanlklara ve kurululara aktarlmasn anlamak ve aklamak ok zordur. Bilimsel ibirlii sayesinde 10-15 yldr yalnz Ankara niversitesi'nin birok eitim biriminde modern laboratuvarlar kurulmu bilgi kaynaklar oluturulmu, ok sayda gen elemanmz yurt dnda yksek lisans ve doktoralarn tamamlam, yzlerce retim yemiz gelitirdikleri karlkl ibirlii ile ada bilimi gn gnne izleyerek dnyadaki gelimelerden uzak kalmamtr. Dileimiz bu kaynaklarn yeniden ve acilen niversitelere aktarlmasdr.

Ankara niversitesi Aratrma Fonu: Son Yksekretim Kanunu'nun hkmleri uyarnca niversitelerde kurulan Aratrma Fonlar ok nemli bir kaynak oluturmutur. Hazrlklar tamamlanarak 1985 ylnda uygulamaya geirilen niversitemiz Aratrma Fonundan 1985-1988 yllar itibariyle 500 adet proje desteklenmitir. Bunlarn toplam maliyeti l milyar 705 milyon 604 bin 402 liradr. Bu yllar iinde 80 doktora ve uzmanlk tezi ve 105 yksek lisans tezi olmak zere toplam 185 tez projesi desteklenmitir. Eyll 1989-1990 aylar itibariyle 281 aratrma projesi 6 milyar 363 milyon 401 bin lira ile desteklenmitir. Bu tablo Aratrma Fonu'nun bilimsel aratrmalara salad madd gc aka gstermektedir. Bu nedenle fona kaynak salayan bata Tp Fakltemiz olmak zere dner sermaye iletmeleri bulunan tm faklte ve yksekokullarmzn ynetici ve yetkililerine, ayrca bu fonu en rasyonel ve dengeli biimde kullanan Aratrma Fonumuzun Ynetim Kuruluna ve Fon grevlilerine stn gayretleri iin teekkr ediyorum.

341

Yabanc niversitelerle birlii: Az nce belirttiim gibi, gerek Devletimizle yabanc lkeler arasnda gerekletirilen antlamalar erevesinde, gerekse niversitemizin yabanc niversitelerle dorudan yapt ibirlii kanal ile mevcut potansiyelimizi artrmay amalyoruz. Bugne kadar 14 ayr lkede ibirlii anlamalar yaptmz eitli niversitelere nmzdeki aylarda yenileri eklenecektir. Bu 14 lke dnda Ortak pazar, Birlemi Milletler, Dnya Bankas, Dnya Salk Tekilt ve FAO gibi uluslararas kurulularn desteinde yabanc bilim adamlarnn da katld bilimsel aratrmalar yaplmaktadr.

Bilimsel Toplantlar: Faklte ve yksekokullarmzda alanlar ile ilgili ulusal ve uluslararas nitelikli birok bilimsel toplant gerekletirilmitir. Ayrca Rektrlk olarak da zellikle lkemiz gndemindeki konular zerinde seminer ve sempozyumlar dzenlenmitir. Rektrlmz tarafndan yaymlanan "Ankara niversitesinden Haberler" adl bltenimizin bu yl kan saylarnda bu toplantlara, ama ve sonularna geni yer verilmitir. niversitemizin, bilimsel faaliyetlerinin aynas olan bu toplantlarn yurt iinden ve yurt dndan byk ilgi grmesi sevindirici ve gurur vericidir. Bu tr organizasyonlar gerekletirenlere teekkr ederken, bildiri sunarak ya da tartmalara katlarak bilimsel aktivitemizi zenginletiren deerli aratrclarmz da kutluyorum.

Yayn Faaliyetleri: niversitelerde yayn ileri; ders kitaplar, bilimsel eserler ve periyodikler olarak ana dalda yrtlmektedir. retim elemanlarmzn ders kitaplar ve yaynlar niversiteler Yayn Ynetmelii hkmleri uyarnca bastrlmaktadr. Ne var ki, niversiteler btesinde bu fasl iin ayrlan miktarn yeterli olduu sylenemez. nk eitim-retim birimlerinde, ayrlan denekle tm kitaplar basmak ve telif cretlerini demek gl vardr. Bu nedenle bir ok kitap bask sras beklemek durumundadr. rencilerimizin ders notu ihtiyac teksirlerle karlanabilmektedir. niversite Basmevi Dner Sermaye letmesi bu amala takdire ayan bir hizmet vermektedir. Bu birimimizde getiimiz bir yl iinde 2099 forma tutan 145 kitap le 1800 basl evrak ilenmitir. Canla, bala ve byk zveriyle alan Basmevimiz personeline teekkr ediyorum.

342

Aratrma Merkezlerinin Faaliyetleri: Getiimiz yl kurulan 4 yeni aratrma merkezi ile niversitemiz bnyesinde bu birimlerin says 17'ye ulamtr. Ayrca Fakltelerimiz bnyesindeki aratrma merkezleri says ise 43'tr. 1989-1990 retim Ylnda Kurulan Aratrma Merkezlerinden: Onkoloji Aratrma Merkezi, kanser erken tans ile ilgili almalar yapmak, poliklinikler kurmak, yatakl ve yataksz tedavi hizmetleri yannda disiplinler aras aratrmalar yapmak amac ile kurulmutur. Yzylmzn en nemli sorunlarndan biri olan evre sorunlarn, genel olarak evre ile canllarn etkilemesinden doan sorunlar bilimsel olarak saptamak, zmlenme yntemlerini gelitirmek, uygulamak, gelitirilen yntemleri ve bu arada ortaya kan yeni durumlar ilgililere iletmek, gelecekte evre ynnden sorun olabilecek hususlarda aratrma sonularn yetkililere duyurmak ve uyarmak, evre sorunlar alannda aratrmaclar yetitirmek amacyla kurulan evre Sorunlar Aratrma ve Uygulama Merkezi yine bu yl faaliyete balayan merkezlerimizden biridir. Bir dier yeni kurulan Merkezimiz Akdeniz Aratrmalar Merkezidir. Akdeniz Aratrma Merkezi ncelikle corafi, ekonomik, sosyal, tarihi, kltrel ve politik bir kavram olarak Akdeniz evresindeki tm lkelerle ilgili aratrmalar yapmak; ibirlii ve politika gelitirmek, eitim programlar dzenlemek; Uluslararas ilikileri ve sorunlar Trkiye'nin gr asndan deerlendirip gelitirmek amalar le kurulmutur. Son olarak kurulan Transplantasyon Aratrma ve Uygulama Merkezi ise transplantasyon alannda disiplinler aras aratrma uygulamalar yapma grevini stlenmektedir. niversitemize bal eskiden kurulan aratrma ve uygulama merkezleri ile yeni kurulan btn bu aratrma ve uygulama merkezleri alma olanlar ile ilgili eitim programlar, toplantlar dzenlemiler, eitli kamu kurulular ve zel teebbs iin paket programlar hazrlayarak uygulamlar, ynetmeliklerin de ngrlen amalarna uygun olarak youn faaliyetler yapmlardr. Bu birimlerimizin kendi alanlarndaki faaliyetleri byk nem tamaktadr. Avrupa Topluluu Aratrma ve Uygulama Merkezini bir rnek olarak verebilirim. Merkezimiz 14 Haziran 1987 tarih ve 19487 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Ynetmelik ile kurulmutur. Merkezimizin genel amac, Avrupa hareketlerini yakndan izlemek ve Avrupa Topluluuna siyas, iktisad ve hukuk ynden uyum salamak amacyla, kamu ve zel kesimin her kademesinde grev yapacak elemanlarn eitilmesi ve her trl aratrma faaliyetlerinin yaplmasdr. Bu amac dorultusunda Merkezimiz 1989-1990 Akademik ylnda Devlet Planlama Tekilt Avrupa Topluluu ile likiler Bakanlnn koordinasyonu altnda 5. ve 6. Dnem Kurslarna balam ve bitirmitir. 343

Alan bu kurslarda, kendi niversitemiz yannda, Ankara'daki dier niversitelere, eitli Bakanlklara ve DPT'na mensup 80 retim yesi ve konferanslar grev alm, ayrca baz yabanc retim yelerinden yararlanlmtr. Kurslarnzda yararlanlan retim yelerinin ve konferanslarn ders notlar ve teblileri bastrlarak kursiyerlerimize datlm, Merkez Ynetim Kurulumuzun alm olduu karar dorultusunda balatlan Aratrma Dizisi yaynlarna devam edilmi ve kitaplar bastrlmtr. Merkezimizin 6 Mart 1990 tarihinde balatlan ve 14 Haziran 1990'da bitirilen Temel Eitim kursunda 90, Ekonomik ve Mali Politikalarda 22, Topluluk Hukukunda 12, Sosyal Politikalarda 20, Sanayi Politikalar kursunda da 24 kii olmak zere 168 kursiyer eitim grmlerdir. Bu faaliyetler yannda, 1989-90 Akademik ylnda Merkezimiz 24 Ocak 1990 tarihinde AT Komisyonu tarafndan hazrlanan "Trkiye Deerlendirme Raporu ve Trkiye AT likilerinin Gelecei" konulu bir akoturum; 28 Ocak-1 ubat 1990 tarihleri arasnda "Trkiye niversiteleri ve Avrupa Topluluu" konulu bir seminer; 10 Nisan 1990 tarihinde Trk Kadnlar Konseyi Dernei le "Avrupa Topluluu ve Kadn" konulu bir seminer; 14-15 Nisan 1990 tarihlerinde de Hacettepe niversitesi letme Ynetimi ve Ekonomik Aratrmalar ve Uygulama Merkezi ile "1990'larda Avrupa Ekonomik Topluluu ve Ortak Tarm Politikas" konulu bir uluslararas kollogyum dzenlemitir.

TMER (Ankara niversitesi Trke retim Merkezi) Ksa ad TMER olan Ankara niversitesi Trke retim Merkezi, bundan 6 yl nce, yabanclara Trke'yi retmek ve Trkiye'yi tantmak amacyla Ankara niversitesine bal olarak kurulmutur. TMER, u anda Ankara'da , Almanya'da iki, stanbul, zmir ve Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti'nde birer olmak zere toplam sekiz ubede Trke retimini srdrmektedir. TMER iin 1989-1990 retim yl bir dnm noktas olmutur. Dil kurslarna olan youn talebi karlamak amacyla Kzlay Ziya Gkalp Caddesinde 10 katl bir bina kiralanmtr. Burada Eitim Teknolojisi Mdrl de kurulmutur. Bu birimde yabanc dil ve Trke eitimi iin gerekli olan film, video film, slayt ve multivizyon programlarnn yan sra Trkiye'nin tantm iin belgesel filmler hazrlanmaktadr. Multivizyon programlar hazrlamak iin onbe bin diadan oluan br ariv oluturulmutur. Merkezimize gelen talepler dorultusunda ekonomi, tp, hukuk, Anadolu Liselerine giri, turizm, bankaclk ve teknik konularda olmak zere brana ynelik dil kurslar almtr. TMER Almanya'da Frankfurt'tan sonra 1989-1990 retim ylnda Berlin'de de Trke kurslar dzenlemeye balamtr. Jugendorf ile yaplan ibirlii

344

erevesinde Berlin'de faaliyete geen ubemizde Trke kurslarna byk ilgi duyulmaktadr. TMER, Kara Kuvvetleri Komutanl Lisan Okulu ile dil retimi konusunda bir protokol yaparak 25-30 Haziran 1990 tarihleri arasnda Ottowa'da yaplan NATO - BILC (Uluslararas Dil Koordinasyon Brosu) toplantsna katlmtr. Bu toplantda TMER ve gelitirilen yeni dil metodu hakknda bilgi verilmitir. Ayrca Amerika'daki School For International Training ile bir anlama yaplmtr. Bu anlama gereince ngilizce'nin Trkiye genelinde en iyi ekilde retilebilmesi iin kitap, video film hazrlamak zere dokuz uzman niversite tarafndan grevlendirilmitir. Almanca'nn ve Trke'nin retimi konusunda materyal hazrlamak zere Giessen niversitesinden Prof. Dr. Helga Schwenk ile bir anlama yaplmtr.

Salk, Kltr ve Spor Faaliyetleri: niversitemizin Salk, Kltr ve Spor Dairesi yannda eitim-retim birimlerimizdeki tm olanaklar kullanlarak yalnz rencilerimize deil tm akademik ve idar personelimize ve bakmakta olduklar ailelerine gerekli hizmetler aksatlmadan verilmektedir. Gerekte her konu, yeterli alt yapya ek olarak byk oranda para ve elemana dayanmaktadr. Bugn mevcut kadrolar 1983 ylnda 190 sayl KHK gereince tahsis edilmitir. O tarihten bu yana geen srede Side renci Rekreasyon Merkezi, Elmada Beden ve Ruh Sal Tesisi, Glba Dinlenme Tesisi, eitli spor alanlar, kafeteryalar vb. sosyal birimlerin oalmas personel gereksinimini had safhaya karmtr. rencilerimize sunulan salk hizmeti yannda spor, beslenme, kltr ve sosyal etkinliklerin tm renci Harlar Fonundan yararlanlarak gerekletirilmitir. rnein rencilere le yemei katk pay olarak birbuuk milyar verilmi, kantin ve kafeteryalarn mutfak malzemeleri iin yz milyon, rencilerimizin salk, barnma, kltr, spor ve dier sosyal hizmetleri iin bir milyar harcanmtr. Baka bir deyile toplam olarak fondan 3 milyara yaklaan bir harcama yaplmtr. Dairemizin dahiliye, gs, di, gz, KBB, psikiyatri ve ilk yardm birimlerine yl iinde 39.919 renci ile 19.915 personel bavurmu, ayrca Tp ve Di Hekimlii Fakltelerimiz ile dier salk kurulularna 14.051 renci ile 10.236 personelin sevki yaplmtr. rencilerin muayene ve tedavileri cretsiz olup, gzlk ve gerekli ortopedik cihazlar da cretsiz olarak salanmaktadr. Kzlay Kan Merkezi le br protokol yaplarak Dairemiz bnyesinde Kan Ba Merkezi almtr. niversitemize bal Vehbi Ko renci Yurdunda 248, ankr Meslek Yksekokulu renci Yurdunda 495 erkek ve 105'i kz 600, Krkkale Meslek

345

Yksekokulu renci Yurdunda 197, Kastamonu Meslek Yksekokulu renci Yurdunda da 247 olmak zere toplam 1292 renci barndrlmtr. Side renci Reaksiyon Merkezinde 17 Haziran-29 Eyll 1990 tarihleri arasnda dzenlenen onar gnlk devrelerde, sportif ve kltrel etkinliklerimizde baar kazanm rencilerimiz cretsiz, dierleri de bir dnem iin yz bin TL. vererek yararlandrlm, 1500' den fazla rencimize yaz tatilinde dinlenmeelenme olana salanmtr. Elmada Beden ve Ruh Sal tesisimizden de l Ocak-31 Mart 1990 tarihleri arasnda 2500 rencimiz yararlanmtr. Dairemiz Kltr Birimi 11 ana grupta faaliyet gstermitir. Trk sanat mzii, Trk halk mzii korolar, ok sesli koro ile srdrlen mzik almalar yannda fotoraf, daktilo, enstrman, bilgisayar, ngilizce, muhasebe, satran kurslar almtr. Konserler, konferanslar verilmi, geziler yaplmtr. Trkiye'de ilk kez niversitemiz bnyesinde "Ankara Halk Danslar Topluluu" kurulmu ve topluluk eitli etkinliklere katlmtr. Ankara niversitesi Kltr Haftas 2-8 Nisan tarihlerinde dzenlenmi, dank yerleim alanlarndaki eitim birimlerimizde okuyan rencilerimizin kaynamalar salanmtr. Cebeci ve Tandoan kapal spor tesislerimiz ile eitim birimlerimizde mevcut spor alanlar rencilerimize tahsis edilmitir. Geleneksel Spor enliimizin 13.s 15 Mart-21 Mays 1990 tarihlerinde gerekletirildi. Gerek organizasyon, gerekse baarl sonular iin spor okutmanlarmz ve antrenrleri ve dier ilgili personel ile rencilerimizi itenlikle kutluyorum. Bilindii gibi niversitemiz bnyesinde eitim-retimle birlikte youn ve ok yaygn lde tm Trk milletine ve hatta yabanclara salk hizmeti verilmektedir. Bu faaliyeti yalnz Tp Fakltemiz Hastanelerinin son be yllk ortalama alma verileri ile yoruma ayorum.

Polikliniklere bavuran hasta Acil servise bavuran Yatarak tedavi gren Ameliyat olan" Radyolojik tetkik Laboratuvar tetkikleri " "

l 701 916 114 051 159 278 107 108 788 597 6 742 499

Genel Toplam 9 613 449

346

Bu sonuca gre yllk ortalama l 922 689 gibi bir rakam karmza kmaktadr. Bu mdahaleler iinde gerekletirilen ak kalp ameliyat 1309'dur. Bir hastaya Trkiye'de ilk, dnyada 92. yapay kalp (Jarvik-7) taklm, 3 hastaya yine lkemizde ilk, dnyada 37. beden d kalp pompas uygulanm, ayrca 250 bbrek transplantasyonu ile 43 kemik ilii nakli gerekletirilmitir. Tp Fakltemizin Dner Sermayesine bu uygulamalardan salanan gelirin en byk ksm yine daha iyi ve ada bir salk hizmeti verebilmek amacyla alnan modern cihazlara harcanmtr. Bu kanaldan yalnz bir yl iinde Tp Fakltemize alnan cihazlarn toplam bedeli l milyar 338 milyon 612 bin 800 TL. dr. u anda Fakltemiz hastanelerinde dnyann her yerinde yaplan her trl tedavi ve operasyon baar ile uygulanmaktadr. Trk kamuoyunun yakndan izledii Veteriner Fakltemizin son snf rencisi Meral Argder'e Amerika Birleik Devletlerinde yaplan karacier nakli olay, Tp Fakltemizden iki gen retim elemanmzn bu dalda eitim grmek zere gnderilmesi kararmzla akmtr. Bir-iki yl iinde karacier nakillerinin de baar ile yaplabileceini syleyebilirim. rencimizin ABD'ye gnderilebilmesi iin balatlan kampanyann kamuoyuna duyurulmasnda ve baarya ulamasnda byk rol oynayan Sayn Uur Dndar'a ve ahsnda Hodri Meydan ekibi ile TRT yetkililerine ve yazl basnmza teekkr ediyorum. Sayn Salk Bakanmz Halil vgn'n yakn ilgisi ve Sayn Babakan Yldrm Akbulut'un scak himayeleri ve direktifleri ile salanan maddi katk, hayrsever milletimizin balarna eklenerek bir gencin yaamn srdrmesi salanabilmitir. Bu olay kiisel deil, toplumsal adan deerlendirilmelidir. Bu bir simgedir ve Trk toplumunun deer yargs, birlik ve beraberlik ruhunun incelik ve derinliini yanstmaktadr. Ayrca kurulu aamasndaki "niversite retici Sal Vakf"nn gndeme geliini salamtr.

Fahri Doktora (Dr.h.c.) Konusu: lkemizdeki eitli retim kurumlarnda grld gibi Ankara niversitesi de fakltelerin ilgili kurullarnn teklifi ve niversitemiz Senatosu'nun karar ile fahri doktor unvan vermektedir. lk olarak 1957'de Federal Alman Cumhurbakan Theodor Heuss'a Hukuk Fakltemizin teklifi zerine verilen fahri doktor unvan bugne kadar 19 bilim ve devlet adamna daha verildi. Getiimiz dnem iinde iki bilim adamna fahri doktorluk unvan verilmesi kararlatrld. Bunlardan biri Trk-Yunan yaknlamas iin harcad youn aba, Yunan tarihinde Trk faktrnn aydnla kavumas yolundaki bilimsel faaliyetleri nedeniyle Girit niversitesi Trk tarihi Profesr Elizabeth Zachariadou Oikonomides'dir. niversitemiz Senatosu 17 Nisan 1990 tarihli toplantsnda Zrich niversitesi Nroirurji Blm Bakan Prof. Dr. Gazi Yaargil'e bir Trk doktoru olarak mikrocerrahi, mikrovaskler cerrahi, anevrizma cerrahisi, mikrocerrahi enstrmanlar ve mikronroirurji alanlarnda yapt baarl almalar, katklar ve getirdii yeniliklerden dolay "Fahri Tp Doktoru Unvan" verilmesinin uygun olduuna karar vermitir. Bugn Sayn Prof. Dr. G. Yaargile hem bu unvan tevdi 347

edilecek, hem de kendileri niversitemizin geleneksel al dersini vereceklerdir. Bu nedenle niversitemin tm retim yeleri adna ve ahsen kendilerini kutluyor ve a dersini verecekleri iin teekkr ediyorum. Deerli Konuklar, Sevgili renciler, st balklar altnda zetlemeye altm faaliyetlerimiz yeni yl ve yeni dnemde amalarna uygun olarak ve dikkatle programlanacak, uygulanacak ve alnan sonulara gre almalarmz yeniden planlanarak, hedefe ulalacaktr. Tm ynetici ve retim elemanlarmz ile idar ve teknik personelimizin ellerinden gelen gayreti gstereceklerinden asla phem yoktur. rencilerimizin de kendi aralarnda ve bizlerle zlenen diyalou kurarak baar grafiklerini artrmak iin gereken abay gstereceklerine inanyorum. Byk bir zveriyle eitim-retim ve aratrma faaliyetlerini srdren akademik kadromuzun deerli elemanlarna, gerek Rektrlk merkez rgtnde, gerekse Faklte ve Yksekokullarmz ile bal birimlerimizde grevli teknik ve idar personelimize abalar iin teekkr ediyorum. niversitemizde yeni eitim-retim ylna balanmas nedeniyle yaplan bu trene katldnz iin sizlere tekrar teekkrlerimi iletiyorum. Daha mutlu, daha baarl gnlerde bulumak zere sayglarm, rencilerimize de sevgilerimi sunuyorum.

348

1991-1992 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

Btn dnyada ve zellikle evremizde tank olduumuz ve gnmzde yaadmz gelimeler, yalnz yirminci yzyln deil, denebilir ki, insanlk tarihinin grlmemi olaylarn gzler nne sermitir. Teknolojinin tm olanaklarna ramen bunlar izlemek, deerlendirmek ve yorumlamak zaman almakta, hatta, doru tehis kansyla verilen kararlarn ksa srede yanl ve eksik ynleri ortaya kmaktadr. Bu gerek, aslnda amz insannn olaylar iinde ya da karsnda gerei gibi hazrlkl bulunmadnn somut belirtisidir. Toplumlar, z enerjilerinin olaanstlnn yeni bir aa 21 inci yzyla uyum salayabilecek insan yaratmak iin onu kabuk deitirmeye zorladn anlamak durumundadrlar. Bilim ve teknolojiyi yaratp gelitiren insanolu, milyonlarca yldan beri olua gelen evrimlerini, ok kk bir zaman diliminde adeta ikiye katlamtr. Bundan byle gnlk yaamn esenlik ve mutluluu, gelecee dnk plan ve programlarn mkemmellii ve baars, bu evrimlemeye ulaabilmi bireyler ve onlarn toplumlarnca salanabilecektir. amzda toplumlarn yaam dzeyi iin kullanlan "gelimi, az gelimi" szleri 21 inci yzylda yerini "evrimlemi, evrimini tamamlamakta" deyimlerine brakacaktr. Bugn toplumlarn tanmlarnda "az gelimilikten", "gelimekte olmaya" gei adeta bir vgyle vurgulanmaktadr. Oysa ki 21 inci yzyln tanm ile yaplacak deerlendirmedeki "evrimini tamamlamakta" deyimi bireyi ve o yapdaki toplumlar ortaa insan ile edeer tutabilecek, toplumlar "kk, zavall" grmenin dolayl ifadesi olabilecektir. Bu nedenledir ki, amz toplumlarnn yzeydeki gelime abalar gerekte 21 inci yzyln evrimleme srecine ulamay amalayan bir yarmadr. Bu yarmada gerekli gc salayacak gda "Bilim" onun dopingi ise "Eitim"dir. Grevimiz kukusuz, bu iki ana eyi iki binli yllarn insanmz yaratabilecek kvamda yourabilmektir. Her yl niversiteye girmeye abalayan yzbinlerce renciden meslek adam olarak hayata atlabilenlere verilecek diplomann anlamn bu erevede deerlendirmek retim elemanlarnn, niversite yneticilerinin ana uralar olmaldr. Ankara niversitesinin 1991-1992 eitim-retim yln aarken, geen yln abalarn zetlemeye gemeden "eitim-bilim insan" lsne bak ama deinmeyi akademik yaammn ve yneticiliimin gerei saydm. Belli balklar altnda Ankara niversitesi'nin faaliyetlerini aktarmakla icraatmzn somut rneklerini izleme olana yannda, izmeye altm tabloda belirlenen amaca yneli ve yaklam biimimiz de bulunabilecektir.

Ankara niversitesi'nin Bugnk Yaps, retim Eleman ve renci Durumu:

349

niversitemiz bnyesinde 11 faklte ve 8 yksekokul ile lisans st eitim veren 5 enstit bulunmaktadr. Ayrca Rektrle bal 18 adet "Aratrma ve Uygulama Merkezi" vardr. Bu eitim kurumlarmzdaki toplam retim eleman says 2920'dr. Unvanlarna gre 600 profesr. 287 doent, 227 yardmc doent, 128 retim grevlisi ve 90 uzman, 1363 aratrma grevlisi vardr. Ayrca 16 emekli retim yemiz ile 40 yabanc uyruklu retim eleman grevlidir. Getiimiz yl 8159 renci niversitemize girmeye hak kazanm; yl iinde nlisans ve lisans dzeyinde renim gren toplam 5591 renci Eyll 1991 tarihine gre diploma almaya hak kazanmtr. Enstitlerimizde kaytl 3191 yksek lisans ve doktora rencisinden 228'i almalarn baaryla tamamlamtr. Eitim Bilimleri Fakltesi lisans tamamlamada 27, Tp Fakltesi, Salk Bilimleri Koleji'nde 300 renci bulunmaktadr. Trke retim Merkezi (TMER)'de yl boyunca 5715 renci renim grmtr. Bu grm ile Ankara niversitesi'nin getiimiz dnemlerdeki toplam renci says 32.000'e ulamtr. Seme ve Yerletirme Snav sonularna gre 1991-1992 dnemi iin toplam 8318 renci Ankara niversitesi'ne girmeye hak kazanmtr. Kayt ilemleri bir merkezden ve nceden duyurulan tarihlerde yaplmtr. Bylece rencilere ve ailelerine byk kolaylk salanmtr. Yuvamza yeni katlan evlatlarmza ho geldiniz diyor ve baarlarnn devamn diliyoruz.

Sevgili renciler, nsan uralarnn en g ve karmak olan "insan yetitirilmesi ve eitimi"dir. Ana-babalarnz ilk mjdeden balayarak sizleri zenle bytm, bugne getirebilmitir. lk ve orta reniminiz nasl yksekretime temel oluturmusa, bu dnemde kazanacanz bilgi ve beceri de mesleinizde ve yaamnzn her evresinde baarnn anahtar olacaktr. Gerek kiiliinizi genliinizin en gzel an geireceiniz yksekrenim yllarnda bulacaksnz. Onu ne kadar yksek dzeyde ve gl kazanabilirseniz, Trk toplumunun esenlik ve gvencesine yapacanz katkdan alacanz pay ve mutluluk o denli grkemli olacaktr. niversite yaamnz size sorumluluun, iyi insan olmann, sevgi ve mutluluun, karlaacanz saysz sorunlara yaklamn yolunu gsterecektir. Balangta bu yol uzun ve ince grlecektir. Gerekten de etindir, sizi yanllklara gtrecek kavaklar vardr. Bunlar sizi asl amacnzdan uzaklatracak yol ayrmlardr. armadan yolunuza devam edince dze kacanz ve gerek aydnla kavuacanz greceksiniz. te oradan ardnza baktnzda yolunuzun pek de uzun olmadn, geen zamann bir an gibi yaandn anlayabileceksiniz. Bu nedenle niversitedeki gnlerinizi mesleki bilgi ve beceri kazanmak yannda, sosyal ve kltrel geliiminizi de salayacak biimde deerlendiriniz. Ancak bu

350

ekilde 21 inci yzyln insan ve toplum tanmna yaklaabilirsiniz. Byk nderimiz Atatrk'n "Genlie Seslenii"ni bu bakla yorumlaynz. Her yl niversitemize kaydolan yeni rencilerimiz ve mezunlarmzla birlikte ailemize katlan ve aramzdan ayrlan akademik ve idari kadromuzdan da bahsetmek isterim. Geen yl iinde 21 retim yesi 172 aratrma grevlisi 31 retim grevlisi, uzman ve okutman olmak zere toplam 224 retim eleman aktan ya da naklen kadromuza atanm; buna karlk 88 retim eleman da naklen ayrlmtr. Aramzda uzun yllar grev yaparak emekliye ayrlan 21 yemize salkl ve mutlulukla geecek uzun bir yaam diliyorum. Bugn kendilerine hizmet belgesi verilecek retim yelerimizi sunuyorum: Dil ve Tarh-Corafya Fakltesinden; Prof. Dr. Neriman Samuray, Do. Dr. Rasih Gven, Eczaclk Fakltesi'nden; Prof. Dr. Orhan Altnkurt, Eitim Bilimleri Fakltesi'nden Prof. Dr. Ziya Bursaloglu, Prof. Dr. Enise Kantemir, Siyasal Bilgiler Fakltesi'nden Prof. Dr. eref Gzbyk, Prof Dr. lhan ztrak, Prof. Dr. Feyyaz Glckl, Prof. Dr. Mehmet Gnlbol, Prof. Dr. Mete Tuncay, Tp Fakltesi'nden Prof. Dr. Aliye Erkoak, Prof. Dr. brahim Tunal. Prof. Dr. Sabahat Kaymakalan. Prof. Dr. Ali Ulvi zkan, Veteriner Fakltesi'nden Prof. Dr, Hmeyra zgen, Prof. Dr. ztrk Tekeli, Ziraat Fakltesi'nden Prof. Dr. Nesrin Kaptan, Prof. Dr. smet Trker, Prof. Dr. Ali Kemal Gs, Prof. Dr. mer Bakr, Basn-Yayn Yksekokulu'ndan Prof. Dr. Ahmet Taner Klal, Okutman Sevim Gray. Bu deerli yelerimize sylenebilecekleri, bugn kendilerine sunacamz hizmet plaketinde yazl olanlardan aktarmak istiyorum: niversitemizde grevli bulunduunuz srece eitim, retim ve dier bilimsel aknlarda yaptnz deerli alma ve yaynlarnzla niversitemize g ve onur verdiniz. Verimli ve rnek almalarnz niversitemizde daima kranla anlacaktr. Yaamlarnn en gzel ve verimli yllarn geirdii niversitemizden emekli olduktan sonra, ya da henz grevi devam ederken vefat eden deerli yelerimizi sizlere bir kez daha duyurmak istiyorum. Vefat Edenler; Prof. Dr. Trkan Bagze, Prof. Dr. Selahattin Akkaynak, Prof. Dr. Sabahattin Tamer, Prof. Dr. Bedri Grsoy, Prof. Dr. Fehmi Yavuz, Prof. Dr. Cihat Borbakan, Prof. Dr. Cemal Arif Alagz, Prof. Dr. Jale Akipek, Do. Dr. Mithat En, Dr. Metin Akyurt ve Medikodan Dr. Hasan Uyguner. Gerek bu yelerimize gerekse niversitemiz idari personelinden vefat edenlere rahmet, kederli ailelerine ve eitim camiasna basal ve sabr diliyorum. Aclar yreimizde bizimle, bilgi ve baarl, eserleri ile bilim tarihimizin yapraklarnda yaayacaktr.

351

Bilim Adam Yetitirme Ve Bilimsel Aratrma Durumu: niversitelerin retim hizmeti kadar nem tayan bir ykmll de bilim adam yetitirmek ve bilimsel aratrma yapmaktr. Bu iki konu birbirini tamamlayan, kiilere ve kurumlara ulusal ve uluslararas platformda tannma frsat veren bir faaliyet alandr. niversiteler mevcut olan ve yetitirdikleri bilim adam kadar, onlarn yaptklar aratrmalarn, alnan sonularn ve yaynlarn nicelik ve nitelik yannda aranlrlklar ve kullanlrlklar lsnde deerlendirilmektedir. Her dakika gibi artan bilgiyi yerinde ve annda izleyip zmlemek. bu amala da iyi bir lisan edinebilmek iin hazrlanan 260 Sayl Kararname ile bugne kadar niversitemizden 71 gencimiz yurtdna gnderilmitir. Ayrca niversitemizle eitli yabanc niversiteler arasnda gerekletirilen ve baar ile yrtlen bilimsel ve teknik ibirlii erevesinde de birok retim eleman yurt dnda lisansst eitim yapmak olanana kavumutur. Lisansst eitim veren be enstitmzde yl iinde 133 yksek lisans ve 95 doktora almas tamamlanmtr. Halen mevcut 1861 yksek lisans ve 1330 doktora rencisi niversitemiz aratrma potansiyelinin bir gstergesi olarak deerlendirilebilir. niversiteler Devletin mali g ve olanaklar dikkate alarak kendi abalar ile genel bte dnda kaynaklar yaratmaldr. Bu noktadan hareketle, eitli fonlardan yararlanarak, yurtd kurulularla ibirlii gelitirerek, niversitemizde yurt ii-yurt d ok geni olanaklar salanabilmitir. Gerek Devletimizle yabanc lkeler arasnda gerekletirilen antlamalar erevesinde, gerekse niversitemizin yabanc niversitelerle dorudan yapt ibirlii kanal ile mevcut potansiyelimizi artrmaya alyoruz. Bugne kadar 14 ayr lkede ibirlii anlamalar yaptmz eitli niversitelere bu yl yenileri eklenecektir. Bu 14 lke dnda Ortak pazar, Birlemi Milletler, Dnya Bankas, Dnya Salk Tekilat ve FAO gibi uluslararas kurulularn desteinde yabanc bilim adamlarnn da katld bilimsel aratrmalar srdrlmektedir.

Ankara niversitesi Aratrma Fonu: niversitemizde gerekletirilen aratrmalarn desteklendii ana kaynak Aratrma Fonudur. Hazrlklar tamamlanarak 1985'de uygulamaya geirilen Aratrma Fonumuzdan 1985-1989 yllar itibariyle 781 adet proje desteklenmitir. Bunlarn toplam maliyeti 8 milyar 68 milyondur. Bu yllar iinde toplam 466 tez projesi desteklenmitir. Austos 1990-1991 aylar itibariyle 177 aratrma projesi 11 milyar 336 milyon 565 bin lira ile desteklenmitir. Bu tablo Aratrma Fonu'nun bilimsel aratrmalara salad maddi gc aka gstermektedir. Bu nedenle fona kaynak salayan bata Tp Fakltemiz olmak zere dner sermaye iletmeleri bulunan tm faklte ve yksekokullarmzn ynetici ve yetkililerine, ayrca bu fonu en rasyonel ve dengeli biimde kullanan Aratrma Fonumuzun Ynetim Kuruluna ve Fon grevlilerine stn gayretleri iin teekkr ediyoruz. 352

Bilimsel Toplantlar Faklte ve yksekokullarmzda alanlar ile ilgili ulusal ve uluslararas nitelikli birok bilimsel toplant gerekletirilmitir. Ayrca Rektrlk olarak da zellikle lkemiz gndemindeki konular zerinde seminer ve sempozyumlar dzenlenmitir. Rektrlmz tarafndan yaymlanan "Ankara niversitesinden Haberler" adl bltenimizin bu yl kan saylarnda bu toplantlara geni yer verilmitir. niversitemizin bilimsel faaliyetlerinin aynas olan bu toplantlarn yurt iinden ve yurt dndan byk ilgi grmesi sevindirici ve gurur vericidir. Bu tr organizasyonlar gerekletirenlere teekkr ederken bildiri sunan aratrmaclarmz da kutluyorum.

Yayn Faaliyetleri niversitelerde yayn ileri: ders kitaplar, bilimsel eserler ve periyodik olarak ana dalda yrtlmektedir. retim elemanlarmzn ders kitaplar ve yaynlar niversiteler Yayn Ynetmelii hkmleri uyarnca bastrlmaktadr. Ne var ki, niversiteler btesinde bu fasl iin ayrlan miktarn yeterli olduu sylenemez. nk eitim-retim birimlerinde, ayrlan denekle tm kitaplar basmak ve telif cretlerini demek gl vardr. Bu nedenle bir ok kitap bask sras beklemek durumundadr. rencilerimizin ders notu ihtiyac teksirlerle karlanabilmektedir niversite Basmevi Dner Sermaye letmesi bu amala takdire ayan bir hizmet vermektedir. Bu birimimizde getiimiz bir yl iinde 1830 forma tutan 132 kitap ile 826 basl evrak ilenmitir. Canla bala ve byk zveriyle alan Basmevimiz personeline teekkr ediyorum.

Aratrma Merkezlerinin Faaliyetleri Getiimiz yl kurulan bir yeni aratrma merkezi ile niversitemiz bnyesinde bu birimlerin says 18'e ulamtr. Ayrca fakltelerimiz bnyesindeki aratrma merkezleri says ise 42'dir. Merkezlerimizin yl iinde gerekletirdikleri bilimsel toplant, seminer, bildiri says 150'nin zerindedir. Ayrca 50'ye yakn aratrma yaymlanmtr. Aratrma merkezlerinde yaplan almalar kurulu amalarna uygun olarak yrtlmektedir. Gerekletirilen faaliyetleri nemli say ve nitelie ulamtr. Bunlardan baz rnekler vermek istiyorum. Yl iinde kurulan Trkiye Corafyas Uygulama ve Aratrma Merkezinin I. Sempozyumu 29 Nisan-1 Mays 1991 tarihleri arasnda yaplm; sunulan 17 bildiri tartlmtr. Merkezce hazrlanan 5 proje Rektrlke desteklenmektedir. Psikiyatrik Kriz Uygulama ve Aratrma Merkezimiz Ocak 199l'de Tp Fakltesi Cebeci Kampusu iindeki binasna tanarak tam olarak faaliyete

353

geirilmitir. Merkezde her gn 9-17 saatleri arasnda bireysel bavurulara ve telefonlara cevap verilmekte ve gerekenlerin tedavisi yaplmaktadr. Bekleme ve randevu yoktur, her bavuru annda ele alnp takip edilmekte, tedavi sreleri 6-8 seans arasnda deimektedir. Merkeze bavuran 190 kiinin 90' intihar giriimi, 100' kriz vakas dr. Eitimle Tedavi, Uygulama ve Aratrma Merkezimiz Ocak 1991'de Tp Fakltesi Cebeci Kampsndeki yeni binasnda tam faaliyete gemitir. Otistik ocuklarla, zihinsel zrl ocuklara ynelik faaliyet gsteren merkezde 60 ocuk tedaviye alnm. Temmuz 1991 itibariyle 430 otistik ve zrl ocuk bireysel grmeye alnmtr. Ayrca 75 seans gurup uygulamas yaplmtr. Geen yl kurulan Transplantasyon Aratrma ve Uygulama Merkezinde 29 bbrek ve bir de kalp transplantasyonu yaplmtr. Merkezimizin organ ba kabulleri devam etmektedir. evre Sorunlar Aratrma ve Uygulama Merkezi kurulu hazrlklarm tamamlayarak faaliyete gemitir. Merkezde, evre Hukuku ve rgtleme, Salk ve evre, Doa-Kltr Tarihi ve Estetik evre, Yerleim Sorunlar, Ortam Kirlenmeleri, Doal Kaynaklar, evre Eitimi ve letiim olmak zere 7 ayr alma grubu oluturulmutur. Eyll 1989'da kurulan Biyoteknoloji Aratrma ve Uygulama Merkezi almalarn blmler halinde srdrmektedir. Endstriyel Biyoteknoloji Blmnn DPT, Birlemi Milletler (UNDP) tarafndan desteklenen projesi, gelitirilen alt projelerle devam etmektedir. Avrupa Topluluu Aratrma ve Uygulama Merkezimiz DPT Avrupa Topluluu ile ilikiler Bakanlnn koordinasyonu altnda 6,7 ve 8. dnem eitim kurslarn dzenlemitir. Bu kurslarda 90 retim yesi ve konferans grev alm, 526 kursiyerin eitimi salanmtr. AT Komisyonundan beklenen 500.000 ECU'lk yardmn ilk dilimi olan 270.000 ECU salanarak Merkezimizin Dokmantasyon Blm iin ihtiya duyulan dokman alnmtr.

Trke retim Merkezi (Tmer) Faaliyetleri Alt yl nce yabanclara Trkeyi retmek iin kurulan TMER 10 katl yeni binasnda gerekletirdii faaliyetlerle lkemizin rnek bir Dil Merkezi olma niteliini korumutur. Bu yl, TMER'de dzenli Trke ve yabanc dil retimlerinin dnda seminerler dzenlemi, retim elemanlar, dil retimi ile ilgili toplantlara katlm ve katkda bulunmulardr. Pek ok sosyal, kltrel ve eitsel faaliyeti burada ayr ayr saymyorum.

354

niversitemizin Salk, Kltr Ve Spor Faaliyetleri niversitemizin Salk, Kltr ve Spor Dairesi yannda eitim-retim birimlerimizdeki tm olanaklar kullanlarak yalnz rencilerimize deil, tm akademik ve idari personelimize ve bakmakta olduklar ailelerine gerekli hizmetler aksatlmadan verilmektedir. rencilerimize sunulan salk hizmeti yannda spor, beslenme, kltr ve sosyal etkinliklerin tm renci Harlar Fonundan yararlanlarak gerekletirilmitir. rnein rencilere le yemei katk pay ve kantin ve kafeteryalarn mutfak malzemeleri iin 4.045.211.000, rencilerimiz salk, barnma, kltr, spor ve dier sosyal hizmetleri iin 1.780.450.000 TL. harcanmtr. Baka bir deyile toplam olarak 6 milyara yaklaan bir harcama yaplmtr. Dairemizin dahiliye, gs, di, gz, KBB, psikiyatri ve ilk yardm birimlerine yl iinde 47.368 renci ile 25.809 personel bavurmu, ayrca Tp ve Di Hekimlii Fakltelerimiz ile dier salk kurulularna 14.860 renci ile 12.673 personelin evki yaplmtr. rencilerin muayene ve tedavileri cretsiz olup, gzlk ve gerekli ortopedik cihazlar da cretsiz olarak salanmaktadr. niversitemize bal Vehbi Ko renci Yurdunda 240 ankr Meslek Yksekokulu renci Yurdunda 470 erkek ve 130 kz, Krkkale Meslek Yksekokulu renci Yurdunda 200, Kastamonu Yksekokulu renci Yurdunda da 270 olmak" zere toplam 1310 renci barndrlmtr. Side renci Rekreasyon Merkezinde 10 Haziran - 23 Eyll 1991 tarihleri arasnda dzenlenen onar gnlk devrelerde, sportif ve kltrel etkinliklerimizde baar kazanm rencilerimiz cretsiz, dierleri de bir dnem iin 200.000 TL. karlnda yararlandrlm 600'den fazla rencimize yaz tatilinde dinlenmeelenme olana salanmtr. Elmada Beden ve Ruh Sal tesisimizden de l Ocak-31 Mart 1991 tarihleri arasnda haftada ortalama 200 rencimiz yararlanmtr. Dairemiz Kltr Birimi 11 ana grupta faaliyet gstermitir. Trk Sanat mzii, Trk halk mzii korolar, ok sesli koro ile srdrlen mzik almalar yannda fotoraf, daktilo, enstrman, bilgisayar, ngilizce, muhasebe, satran kurslar almtr. Konserler, konferanslar verilmi sergiler alm, geziler yaplmtr. Ankara niversitesi Kltr Haftas 1-7 Nisan tarihlerinde dzenlenmi, dank yerleim alanlarndaki eitim birimlerimizde okuyan rencilerimizin kaynamalar salanmtr. Cebeci ve Tandoan kapal spor tesislerimiz ile eitim birimlerimizde mevcut spor alanlar rencilerimize tahsis edilmitir. Geleneksel Spor enliimizin 14 ncs 13 Mart-25 Nisan 1991 tarihlerinde gerekletirilmitir. Gerek organizasyon, gerekse baarl sonular iin spor okutmanlarmz ve antrenrleri ve dier ilgili personel ile rencilerimizi itenlikle kutluyorum.

355

Bilindii gibi niversitemiz bnyesinde eitim-retimle birlikte youn ve ok yaygn lde tm Trk milletine ve hatta yabanclara salk hizmeti verilmektedir. Bu faaliyeti yalnz Tp Fakltesi Hastanelerinin son be yllk ortalama alma verileri ile yoruma ayorum.

Polikliniklere bavuran hasta Acil servise bavuran hasta Yatarak tedavi gren hasta Ameliyat olan hasta Radyolojik tetkik Laboratuvar tetkikleri Genel Toplam

109.248 11.500 12.500 30.760 67.524 677.721 909.253

Bu sonuca gre yllk ortalama 909.253 gibi bir rakam karmza kmaktadr. Bu mdahaleler iinde gerekletirilen ak kalp ameliyat 453'tr. 48 bbrek transplantasyonu ile 20 kemik ilii nakli gerekletirilmitir. Tp Fakltemizin Dner Sermayesine bu uygulamalarda salanan gelirin en byk ksm yine daha iyi ve ada bir salk hizmeti verebilmek amacyla alnan modern cihazlara harcanmtr. Bu kanaldan yalnz bir yl iinde Tp Fakltemize alnan cihazlarn toplam bedeli l milyar 159 milyon liradr. u anda Fakltemiz hastanelerinde dnyann her yerinde yaplan her trl tedavi ve operasyon baar ile uygulanmaktadr. Merkez Laboratuvar iin alnan son model kan saym cihaz ile idrar analizatr, Ortopedi Klinii iin alnan derin dondurucu, Genel Cerrahi Klinikleri iin alnan aspirasyon ve Merkezi konsol cihazlar, Kadn Hastalklar ve Doum Klinii iin alnan ultrasonografi cihaz bunlara bir ka rnektir.

niversite rencileri Salk Vakf (nsav) Yalnz lkemizde deil belki de tm dnyada ilk kez gerekletirilen ve faaliyetini tamamen niversitesi rencilerine ynelik biimde srdrecek olan bir vakftan sz etmek istiyorum. Memnuniyetle bildirmek isterim ki bu vakf tm hazrlklarn tamamlayarak 11 Austos 1991 tarihinde Resmi Gazetede yaymlanan kurulu karar ile faaliyete gemitir. Emek verenlere, yardmsever halkmza teekkr bor biliyorum. niversite rencileri Salk Vakf, adndan da anlalaca gibi yalnz Ankara niversitesi rencilerine deil tm yksekrenim genliine ynelik faaliyet gsterecektir.

356

Eitim Birimlerimizin Kurulu Yldnmleri niversitemize bal faklte ve yksekokullarmzn kurulular geleneksel olarak her yl kutlanmakta ve bu etkinliklere ilikin haberler niversitemiz Blteninde yer almaktadr. Bu kutlamalar zellikle yuvarlak yllarda daha nem tamaktadr. Bu erevede Hukuk Fakltemizin 65. Eczaclk Fakltemizin 30. Basn-Yayn Yksekokulumuzun 25. Yldnmleri zel programlarla ve coku iinde kutlanmtr. Bu eitim-retim yl iinde ise ilk kez stanbul'da 1842'de alan, Cumhuriyet Dneminde Ankara'ya alnarak 1946'da kurulan niversitemize 1948 ylnda balanan Veteriner Fakltemizin 150. yln kutlayacaz. Bu olay ayn zamanda Trk Veteriner Hekimliinin de 150. yldr. Bylesine kkl bir eitim kuruluuna sahip olan niversitemiz, 150. Yl kutlama almalarn yrtmenin onurunu tamaktadr. Mays 1992'de iinde gerekletirilecek program iinde uluslararas kongre ve sempozyumlar yer alacak, ayrca Avrupa Veteriner Hekimlii Eitim Kurumlar Birlii (EAEVE)'nin 5. Genel Asamblesi toplanacaktr. Yalnz niversitemizin ve bilimsel ynmzn deil, fakat lkemizin tarih-kltr ve doal gzellikleri ile de yurtdnda tannmasna yol aacak olan bu organizasyona verdikleri maddi-manevi destek iin Maliye, Turizm ve Kltr Bakanlklarmzn deerli ilgililerine, Ankara Valiliine ve eitli katklar ile destek vereceklerini belirleyen kurululara imdiden teekkr ediyorum.

Fahri Doktora (Dr. h.c.) Kararlar Tm dnyada niversite bilim adam, devlet adam ya da lkesinde veya uluslararas dzeyde temayz etmi kiilere eref doktorluu payesi tevcih edilmektedirler. lkemizdeki eitli retim kurumlarnda grld gibi Ankara niversitesi de fakltelerin ilgili kurullarnn teklifi ve niversitemiz Senatosu'nun karar ile fahri doktor unvan vermektedir. lk olarak 1957'de Federal Alman Cumhurbakan Theoder Heuss'a Hukuk Fakltemizin teklifi zerine verilen fahri doktor unvan bugne kadar 21 bilim ve devlet adamna daha verildi. Getiimiz dnem iinde 2 bilim adamna fahri doktorluk unvan verilmesi kararlatrld. Deerli Konuklar, Sevgili renciler, st balklar altnda zetlemeye altm faaliyetlerimiz yeni yl ve yeni dnemde amalarna uygun olarak ve dikkatle programlanacak, uygulanacak ve alnan sonulara gre almalarmz yeniden planlanarak, hedefe ulalacaktr. Tm ynetici ve retim elemanlarmz ile idari ve teknik personelimizin ellerinden gelen gayreti gstereceklerinden asla phem yoktur, rencilerimizin de kendi aralarnda ve bizlerle zlenen diyalogu kurarak baar grafiklerini artrmak iin gereken abay gstereceklerine inanyorum. Byk bir zveriyle, eitim-retim ve aratrma faaliyetlerini srdren akademik kadromuzun deerli elemanlarna, gerek Rektrlk merkez rgtnde,

357

gerekse Faklte ve Yksekokullarmz ile bal birimlerimizde grevli teknik ve idari personelimize abalar iin teekkr ediyorum. niversitemizde yeni eitim-retim ylna balanmas nedeniyle yaplan bu trene katldnz iin sizlere tekrar teekkrlerimi iletiyorum. Daha mutlu, daha baarl, gnlerde bulumak zere sayglarm, rencilerimize de sevgilerimi sunuyorum.

358

PROF. DR. GNAL AKBAY REKTR (1992-2000)

24/05/1935 Mulada dodu. 1955 ylnda zmir Ziraat Mektebinden mezun oldu. 30/06/1965 tarihinde Ankara niversitesi Ziraat Fakltesinden mezun oldu. 23/07/1955 tarihinde Mula Milas ilesinde Ziraat Teknisyeni olarak greve balad. 31/07/1965 tarihinde Ankara niversitesi Ziraat Fakltesi Asistanlk kadrosuna, 31/10/1980 tarihinde Doentlik kadrosuna, 31/07/1991 ylnda Profesrlk kadrosuna atanmtr. 1992-2000 yllar arasnda 8 yl Rektrlk yapmtr. 01/04/2001 tarihinde emekli olmutur.

359

1992-1993 ETM- RETM YILI AILI KONUMASI

5 Ekim 1992

Sayn Konuklarmz, Sevgili renciler,

Ankara niversitesi'nin 1992-1993 Eitim-retim Yl'n aarken lkemizin en kkl yksek retim kurumunun rektr olarak bu ok nemli gnde sizlerle birlikte olmann gurur ve heyecann duyuyorum. Mutluluum, yklendiim sorumluluun bykl ve grev bilincimin derinlii lsnde sonsuzdur. Bu erefli greve beni layk gren niversitemin deerli retim yeleriyle Yksek retim Kurulumuzun kymetli yeleri ve Sayn Cumhurbakanma kranlarm sunuyorum. Akademik yaamn basamaklarnda her retim elemannn amac bilimsel erkini ortaya koyarak niversite profesrlne ulamaktr. Ynetim grevleri ise hizmette zveri, yararllk ve yaratcl ngren, kiiye katlmc iradenin eletirisine ak kalarak baarsn sergileme olana veren sreyle snrl bir ilevdir. Ynetimin her kademesinde grev yklenen bireyin ilk hedefi baarl olmaktr. Ankara niversitesi'nin kurulu tarihi olan 1946 ylndan bu yana rektrlk grevini stlenen 14 deerli bilim adam, grev srelerini hedefleri dorultusunda ulatklar baarlarla tamamlamlardr. niversitemizin ilk rektr olarak 22 Haziran 1946'da greve balayan Ord. Prof. Dr. evket Aziz Kansu'dan sonra bu grevi yklenen srasyla Ord. Prof. Dr. Enver Ziya Karal, Prof. Dr. Hikmet Birand, Prof. Dr. Ekrem Rt zmen, Prof. Dr. Hseyin Cahit Ouzolu, Prof. Dr. zzet Birand, Prof. Dr. Zihni Erenin, Ord. Prof. Dr. Suut Kemal Yetkin, Prof. Dr. hsan Doramac, Prof, Dr. Cumhur Ferman, Prof. Dr. Tahsin zg, Prof. Dr. Trkan Akyol, Prof. Dr. Tark Somer ve Prof. Dr. Necdet Serin'e niversitemizin tm mensuplar adna minnettarlmz sunarken, deerli hocalarmzn hizmetlerini kranla anyoruz. Son yllarda dnyadaki sosyal, siyasal ve ekonomik sistemlerde grlen byk deimeler ile temel bilimler ve teknolojideki gelimeler lkemizde de yeni programlarn ortaya konulmasn zorunlu klmaktadr. Bunun sonucu olarak son gnlerde 2547 sayl Yksek retim Kanununun deimesi tartmalarnn gncellik kazand grlmektedir. niversitelerin eitim sistemine ilikin programlarnn hazrlanmasnda, toplumun beklentilerinin gzetilmesi yannda, bilimsel gereklerin ve ileri toplumlardaki rneklerin de dikkate alnmasnn gereklilii aktr. Bu nedenle yasama ve yrtme organlarnn ada yksekretim programlar ve sistemlerini ieren yasalar hazrlarken, taslak dncelerinden balayarak her aamada niversiteler ile ibirlii ierisinde bulunmalar gereinin unutulmamas yerinde olur. nk, dnyadaki ileri niversitelerin gelimesinde uygulanan modeller, niversitelerin bilgi ve deneyim birikimlerine dayanarak kendi bnyelerinde

360

oluturduklar aratrma-gelitirme almalar sonucunda ortaya konulmu ve bu yaplanma, baar grafiklerinin ykselmesinde en nemli etkenlerden biri olmutur. Cumhuriyet ncesi niversiteleme srecinden sonra cumhuriyetimizin ilk yllarnda ele alnan en nemli konular arasnda "ada niversite" kavram ve bunun gereklemesi yer almtr. Cumhuriyetimizin kurucusu ve byk nder Atatrk'n istekleri ile niversite bnyesinde balatlan almalar, yabanc sekin bilim adamlarnn da Trk niversitelerindeki gzlemlerine dayal raporlar ile zenginletirilmi ve 1933 ylnda gerekletirilen ilk niversite Reformu niversitenin iinden domutur. kinci Dnya Sava'nn lkemizin sosyal, politik yaantsnda yol at nemli deiim ve geliimler sonucunda ok partili parlamenter sisteme gei ile ada demokrasinin douu gereklemitir. Bu gelimeler, tm dnyada olduu gibi bizde de zgr dncenin doup gelitii, topluma yaratclk dinamizminin geldii, ileri bilim ve yksek teknolojide ufuklarn geniledii bir dnemi balatm ve bunun sonucu niversitelerde yeniden yaplanma gerei ortaya kmtr. te bu zorunluluk 4936 Sayl niversiteler Kanunu'nun hazrlanmasna neden olmutur. Bunu izleyen tarihlerde srasyla 1960'larda 115 sayl kanun, 1970'lerde 1750 sayl kanun ve 1980'lerde 2547 sayl kanun ile Trkiye'de yksek retim sistemi ele alnmtr. Bu gelimelere bakarak her 12-14 ylda bir, yeniden yaplanmaya gidildii grlmektedir. Sistemlerin yerlemesinde zaman faktr ok nemlidir. Sistemleri temelden sarsabilecek deiimler, zellikle niversitelerin kar grlerine ramen zorlamayla ve yaptrm nitelii tayan giriimler, var olan sorunlarn zm yerine glklerin domasna yol aabilmektedir. Bu hassas denge nedeniyle, gerek zaman faktr, gerekse lke gerekleri ve lkenin gelecei asndan niversiteler tarafndan oluturulan neri ve kararlara gereken zen gsterilmelidir. Bu grlerin nda, yeniden hazrlanmakta olan 2547 Sayl Yksek retim Kanunu'na ilikin yeni yasa tasla hakknda niversitemizin belirledii ve benimsedii grleri ksaca sunmakta yarar grmekteyiz. Tasarda, yksek retimin bir btn olarak ele alnp yeniden dzenlenmesi yoluna gidilmemesi yannda, anayasadaki engeller nedeniyle yalnzca 2547 Sayl Kanun'un baz maddeleri deitirilerek snrl bir dzeltme ve iyiletirme yaplmasna allmas nedeniyle yksek retim sistemiyle ilgili pek ok eletiri, tasarnn yasalamas ile giderilmi olmayacaktr. te yandan tasar hazrlanrken niversitelerle ibirlii yaplmamas ve gr belirtmeleri iin niversitelere gnlerle snrl ok ksa bir sre braklmas da niversitelerin tasar zerindeki grlerinin tam olarak belirtilememesine neden olmaktadr. Tasar, k noktas olarak daha demokratik bir yapnn kurulmasn temel ald halde; baz eliki, eksiklik ve sakncalar da iermektedir. rnein, bakanlk ve hkmet yetkilerinin artrlmas bilimsel zerklik kavramna uygun deildir.

361

Yksek retim kurumlarnda kurullara, niversite dndaki kurum ve kurulu temsilcilerinin katlmas, tasarda belirtildii gibi alnacak kararlarn daha nesnel olmasn deil, tersine, bu kararlarda siyasal, yerel ve mesleki baz etkenlerin rol oynamasna neden olacaktr. Bu temsilcilerin kurullara dorudan katlmas yerine, kendileriyle daha sk ibirliine gidilmesinin daha yararl olacana inanyoruz. Bu kurullara rencilerin katlm, kendileriyle ilgili sorunlarda grlerinin alnmas ynnden yararl olabilir. niversitemiz yukarda aktardm temel grlerin yan sra, yeni bir taslan hazrlanmas iin almalarn srdrmektedir. Bu konuda sizlere niversitemizin grlerini zetledikten sonra, bugnk durumla ilgili ksa bilgiler vermek istiyorum. Ankara niversitesi 1946 ylnda drt faklte ile kurulmutur. Bunu izleyen yllarda hzl ve srekli geliim gstererek bugn 12 faklte, 8 yksek okul, 5 enstit ve 18 aratrma-uygulama merkezinden oluan yapsna kavumutur. Bu eitim birimlerimizdeki toplam retim eleman says 3155'tir. Bunlar unvanlarna gre, 633 profesr, 334 doent, 237 yardmc doent, 1412 aratrma grevlisi ile 538 retim grevlisi, uzman ve okutmandan olumaktadr. Ayrca, kurulular yasallaan ve kadrolar belirlenen Mhendislik Fakltesi, Mimarlk Fakltesi, Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulu, Yerel Ynetimler Yksek Okulu, Hepatoloji Enstits, Eitim Bilimleri Enstits ile bu rakamlar daha byk boyutlara ulamtr. niversitemiz, bu kadrosu ile lkemizin en byk yksek retim kurumlarndan biri olma zelliini tamaktadr. niversitemiz, bir yandan kendi iinde geliimini srdrrken, dier yandan 1950 ylndan sonra lkemizde alan hemen tm yksek retim kurumlarnn kurucu kadrolarnn yetimelerini salamtr. Bylece, Ankara niversitesi, yaklak 50 yllk yaamnda, hkmetlerin yksek retim programlarn gerekletirmede kendine den grevi en iyi ekilde yerine getirmi olmann mutluluunu duymaktadr. Burada hemen belirtilmesi gereken bir husus ise, bata retim yesi ynnden var olan byk potansiyelin, en yararl hizmetleri retmesinde yeterli imkanlara sahip olmaddr. Son yllarda, yeni kurulan niversitelere olanak salamak iin niversitemiz olanaklarnn kstland gereini burada belirtmek istiyorum. Getiimiz yl niversitemize 7557 renci alnm, buna karlk eitli birimlerimizden haziran ay itibar ile 3907 renci mezun olmutur. Bu yl faklte ve yksek okullarmza kayd yaplan 8775 renci ile, niversitemizin lisans dzeyindeki irenci says 35584'e ulamtr. Yksek lisans eitimindeki 2200, doktora eitimindeki 1900 rencimizin de eklenmesiyle bu say 40000'lere ulamaktadr. renci saylarmz belirtirken, hkmetimizin, niversite nlerinde biriken bir milyona yakn gence eitim-renim olana salamaya ynelik "Yksek retim Kurumlarnda kili retim ve Gece retimi Yaplmas Hakknda Kanun Tasars"na ilikin olarak niversitemizin, gene ok ksa bir zaman dilimi iinde fakltelerimiz ve yksek okullarmzn grleri dorultusundaki deerlendirmelerini zetle sunmakta yarar gryorum.

362

lkemizdeki hzl nfus artnn sonucu olarak niversite nndeki ylma elbette ciddi bir sorundur. Ancak bu sorunun kalc zm nfus art hznn drlmesi, orta retim aamasnda nitelik kaybnn giderilerek mesleki ve teknik eitimin tevik edilmesi gibi kkl ve uzun dnemli nlemlerin alnmasna baldr. Bu nlemler yeterli lde alnmadan, esas itibariyle kontenjan artrlmas ve yurt dna giden kaynan bir blmn lke iinde tutmak amacna ynelik olduu anlalan ikili retim-gece retimi uygulamalarna, kapsaml bir proje aratrmas gerekletirilmeden bavurulmas, sorunun kkl zmn salamak yerine, yeni sorunlar yaratabilecek niteliktedir. Ayrca, daha ok istenen mhendislik, salk, fen ve iletme gibi dallar dndaki alanlarda ikili retim-gece retimine, ne lde paral renim istei olaca da henz kesin olarak bilinmemektedir. Bu nedenle, gelimi lkelerde pek grlmeyen ikili retim-gece retimi yerine, birok Bat lkesinde uygulanan; rgn retimde l yaryl, yaz dnemi gibi sistemlerle, tmyle ayr akademik ve idari personeliyle yalnzca gece retimi veren yksek retim kurumlarnn benzer sistemleri dnlmelidir. Bu tasarda, retim elemanlarnn ilevinin yalnzca ders vermek olarak grld ve aratrma, inceleme, eleman yetitirme grevlerinin gz ard edildii izlenmektedir. Oysa, retim elemanlarnn bugnk zorunlu ders yknn fazlal bile tartlabilir. niversitelerdeki belli olanaklarn, seme snav ile alnan rencilere ikinci kez bir paral hizmet biiminde sunulmasnn, anayasal eitlie uygun olup olmayaca da daha geni ekilde incelenmelidir. te yandan, normal rgn retimde sunulan hizmetin, ayn fiziki ve maddi olanaklarla ikili retim-gece retiminin gereklemesinde yeterli olaca da dnlemez. Bununla birlikte, yksek retim kurumlarna girite ortaya kan byk ylmalar karsnda areler aranmas iin, niversitemizin de, lkemizin bu sorununa titizlikle eilerek kendisinden beklenen grevi yapmas konusunda gr birlii vardr. Yukarda ana hatlaryla belirttiimiz ve konumamda zaman kstl nedeniyle deinemediim glkler ve kayglara ramen, niversitemiz 1992-1993 retim ylndan balamak zere, ikili retim veya gece retimi yaplmas konusunu yeniden ve olumlu ynde deerlendirecektir. niversitemiz, yksek renim ana gelmi genlerimizin renim isteklerini eitim ve retimin kalitesini drmeden karlamaktan yanadr. Bu isteklerin deerlendirilmesinde lkenin ve an gereksinim ve koullarnn yan sra, niversitelerin olanaklar da gz zne alnmaldr. Ayrca yksek retimde kapasite artna gidilirken, mezuniyet sonras istihdam sorununun da gzden uzak tutulmamas gerekir.

363

Deerli Konuklar, Konumamn banda deindiim gibi, her niversite retim elemannn ideali, akademik yaamn gereklerini hakkyla yerine getirerek grevini tamamlamaktr. Bugn aramzda bu ideale erien ve emekli olan ok deerli yelerimiz bulunmaktadr. Onlara en derin sayg ve minnet hislerimizle kranlarmz sunuyoruz. Biraz sonra kendilerine niversitemizin "Onur Belgeleri"ni sunacamz deerli hocalarmza mutlu ve salkl yaam dileklerimizi iletirken, anlarn ve yaptklar hizmetleri hibir zaman unutmayacamz belirtmek istiyor ve yaamlarnn yeni dneminin huzur ve esenlik iinde gemesini diliyoruz. Bu yl ebediyete intikal ederek aramzdan ayrlan ok deerli retim elemanlarmz Prof. Dr. Abdlmecit Doru, Prof. Dr. Uur Silistreli, Prof. Dr. Zeliha Dzgne, Prof. Dr. Gyasettin Unsal, Prof. Dr. Burhan Cahit Yaln, Prof. Dr. Hikmet Tanyu, Prof. Dr. Erdoan Ilanan, Prof. Dr. Erdoan ztrk, Prof. Dr. lhan ztrak, Prof. Dr. Orhan Toygar, Prof. Dr. Orhan Seyfi Sarda ve Ara. Gr. Serdar Altnsaat'e rahmet diliyor ve kendilerini saygyla anyoruz.

Deerli Konuklar, Ankara niversitesi'nin eitim-retim yannda gerekletirdii bilimsel faaliyetler ile aratrma ve uygulama alanndaki almalarn, yaygn salk ve kltr alanndaki etkinliklerini rakamlarla ifade etmek istemiyorum. Ne var ki, gerek birimlerimizin kendi olanaklarn kullanarak, gerekse ulusal ve uluslararas ilikilerle gerekletirdikleri bilimsel, kltrel ve sosyal etkinlikler, ulusal ve uluslararas dzeyde onur verici olmutur. u anda tm dnya ile yrttmz bilimsel ve kltrel ilikilerimiz yannda, yeni Trk Cumhuriyetleri'nden gelecek yaklak onbin gencin dil eitimlerinin gereklemesini de niversitemiz stlenmitir. niversitemiz bnyesindeki salk, kltr ve spor almalaryla rencilere ve mensuplarmza ynelik salk hizmetlerinden ayr olarak, Tp Fakltemiz ile Di Hekimlii Fakltemiz, lkemizde salk hizmetlerinin kmsenmeyecek bir blmne hizmet vermektedir. Bunun yannda niversitemizin tm faklte, yksek okul ve enstitleri eitim-retim dndaki uygulama ve aratrmalar ile lke sorunlarna zm getiren bir alma iindedirler. ada bilim dzeyine ulamann ve bunu kantlamann en etkili yolu, aratrma sonularn uluslararas bilim alannda tartmaya amaktr. niversitelerde uluslararas nitelik arandndan, bu olanaklarn aratrclara salanmas zorunluluu vardr. Bu nedenle niversite btesi eitim, retim, aratrma, yayn ve uygulama alanlarnda niversitelerin gerek gereksinimlerine cevap verecek dzeyde olmaldr. Bat standartlaryla kyaslandnda, olanaklarn yetersizlii ortadadr. Buna ramen deerli retim yelerimizin mtevaz olanaklarla yaptklar zverili almalar, yurt ii ve yurt d bilimsel toplantlarda sunduklar bildiriler, yaptklar bilimsel yaynlar Trk bilim yaamna ve dzeyine katklarn kantlayan rneklerdir. Bundan gurur duyuyor ve deerli retim yelerimize teekkrlerimi sunuyorum. Bu konuya ilikin olarak bilimsel almalar

364

uluslararas atf indeksine girecek olan niversitemiz mensubu bilim adamlarna maddi ve manevi dl verilmesi iin almalar balatmak amacndayz. Gururla belirtmek isterim ki, Ankara niversitesi'nin tm birimleri getiimiz ylda stlendikleri grevleri baaryla yerine getirmi olmann mutluluunu paylamlardr. Gelecek yllarda da ayn baarnn tekrarlanacana olan inancmz tamdr.

Sevgili rencilerimiz, Youn almalar ve emeklerle geen ilk ve orta retim yllarnzdan sonra imdi Ankara niversitesinin birer yesi olarak burada bulunuyorsunuz. Kavutuunuz bu olanaklar ok iyi deerlendiriniz. Baarnn, ulusumuzun ve niversitemizin mutluluu olacaktr. Hi dnmek istemediim baarszlnz ise millete umut baladmz, Trkiyemizin gelecek yllardaki ada ilerlemesinin ve gvencesinin zedelenmesi olacaktr. niversitemiz; huzur, birlik ve beraberlik ortamnda, ada bilim ve teknoloji olmak zere tm alanlarda arzulanan hedeflere ulamak iin bugne kadar verdii hizmeti bundan sonra da srdrecektir. Sizler de bu gayret ve atlmc giriimlerin birer ferdisiniz. Kiisel geleceiniz, lkemizin arzulanan hedefe ulamasyla yakndan ilgili ve i iedir. Trk milleti ve Trk niversite genlii olarak amalarmza eriebilmemizi engelleyecek i ve d kkrtmalara kulak asmaynz ve bu konuda dn vermeyiniz. Ulusumuzun znden gelen ve sizlerde de var olduuna inandmz Atatrk dnce ve saduyu, her zorluu amaya yeterli olacaktr. Buna inanyor ve sizlere gveniyorum. niversitemizde mesleinizle ilgili reniminizi srdrrken, sanat, kltr ve spor faaliyetlerinde bulunabilmeniz iin her trl kolayln salanmasna ynelik yeni dzenlemeler iinde olduumuzu bilmenizi isterim. Bu retim ylndan balamak zere, bu alandaki etkinliklerimizi ksa srede sizlere duyuracak olmaktan mutluluk duyacam. niversitemiz rencilerinin ktphane, kantin ve kafeterya hizmetlerinden rahatlkla yararlanabilecekleri ortamn oluturulmas iin ilgili birimlerimizle ibirlii almalarna ivedilikle balanacaktr. 1992-1993 eitim-retim dnemine balarken, niversitemizin tm mensuplarna ve rencilerimize huzurlu bir ortamda baarl bir yl diliyor, hepinize sevgi ve sayglarm sunuyorum.

365

1993-1994 ETM-RETM YILI AI KONUMASI,

8 Ekim 1993

Sayn Cumhurbakanm, Elemanlar,. Sevgili renciler,

Sayn

Konuklarmz,

Deerli

retim

Ankara niversitesi'nin 1993-1994 Eitim-retim Yl'n Sayn Cumhurbakanmzla birlikte aarken, bu mutlu gnmzn gurur ve heyecann yaamaktayz. Szlerimin banda, niversitemize yakn ilgi gsteren ve pek ok toplantmza katlarak bizleri onurlandran merhum Cumhurbakanmz Turgut zal' rahmetle anyorum.

Sayn Cumhurbakanm, Gerek babakanlnz, gerek cumhurbakanlnz dnemlerinde byk ilgi ve desteklerinizi bizden esirgemediniz. 1996 ylndaki 50. Kurulu Yldnm etkinliklerimizi de himayelerinize aldnz iin ahsm ve niversitem adna kranlarm arz ediyorum. 1992-1993 retim ylnda, gemite olduu gibi, tam bir huzur ortamnda, zverili almalaryla ok baarl hizmetler reten tm retim elemanlar ile niversitemiz mensuplarna ve sevgili rencilerimize de candan teekkr ediyor, benzer baar ve huzurun nmzdeki yllarda da srdrlmesini diliyorum.

Sayn Cumhurbakanm, Her niversite retim yesinin ideali, akademik yaamn gereklerini yerine getirmek, lkemiz ve genlerimiz iin yararl hizmetler yaparak grevini tamamlamaktr. Bugn aramzda bu ideale erierek emekli olan ok deerli retim elemanlarmz bulunmaktadr. Biraz sonra kendilerine niversitemizin "Onur Belgeleri"ni sunacamz hocalarmza, yaamlarnn yeni dnemlerinde mutluluk ve salk diliyor, anlarn ve hizmetlerini hibir zaman unutmayacamz belirtmek istiyorum. Son bir yl iinde aramzdan ayrlan ok deerli retim yelerimiz Sayn Prof. Dr. smet Trker, Prof. Dr. Erol Aygn, Prof. Dr. Zahir t, Prof. Dr. Latif akc, Prof. Dr. Zihni Erenin, Prof. Dr. Burhanettin ktem, Prof. Dr. Mnci Kapani, Prof. Dr. Ahmet Suat Erk ve Aratrma Grevlileri Mehmet Yangel, smet Sevin, Aydn Saylgan ve Uzman Hsniye Doan'a rahmet diliyor ve kendilerini saygyla anyoruz.

366

Sayn Cumhurbakanm, Dnyamz, hzl ve artc gelimelerle dolu ilgi ekici bir dnem yaamaktadr. Hepimiz, birlikte yaayarak dnya tarihinin bu kritik aamasna yakndan tanklk etmekteyiz. Uluslararas alanda olumlu ve olumsuz gelimeler i ie yaanmaktadr. Hem zgrle hem de eitlie dayal sentez dorultusunun ortaya kmas, u sadaki ve u soldaki rejimlerin yklmas, bloklarn kmesi, blgesel ve kresel entegrasyon, evre, bilim, bar kavramlarnn uluslararas boyutlara ulaarak tm insanl birletirici nitelik kazanmas balca olumlu gelimelerdir. Ancak, uluslararas alanda bloklar yklrken, ulusal alanlarda paralanmalarn hzlanarak istikrarszlk yaratmas ve bylece 1960'lardaki bloklar aras "dehet dengesi'nin 1990'larda "dengesizliin dehetine dnmesi; 1970'lerde ska konuulan Kuzey-Gney ekonomik dengesizliinin yan sra, 1990'larda BatDou ekonomik dengesizliinin belirginlemesiyle uurumun daha da derinleip gitgide bar daha ok tehdit etmesi; btn bu olgularn yeni tr ar rejimleri glendirme tehlikesi, Bosna-Hersek'te ve Azerbaycan'da grld gibi katliamlara kar uluslararas kurulularn akl almaz ilgisizlii balca olumsuz gelimelerdir. Dnyann iinde bulunduu bu kritik dnemde, lkemizin hassas konumu daha da nem kazanmakta ve lkemiz 21. yzyln eiinde, beklemedii zorluklar ve sorunlarla karlamaktadr. lkemizin Avrupa, Asya, Kafkasya, Orta Dou ile Dou-Bat ve Kuzey-Gney arasnda ok nemli bir gei noktas olmas, dnyadaki bu gelimelerden dorudan etkilenmesine neden olmaktadr. Trkiye'nin bu kritik konumu glkler yaratt gibi, belki yeterince fark edilmeyen olanaklar da beraberinde getirmektedir. XIX. yzyl Fransz dnrlerinden Alexis de Tocqueville, demokrasi gelenei olmayan lkelerde demokrasiye gemenin son derece g olduunu ve gittike artan kargaaya yol atn 130 yl nce belirtmiti. Bu belirlemenin doruluu gnmzde pek ok lkede kantlanmaktadr. Ancak lkemiz, bugnk noktada zaman zaman ortaya kan baz skntlar, demokratik birikim ve deneyimleriyle, hzla ve emin admlarla aabilecek durumdadr ve bundan kimsenin phesi olmamaldr. lkemizin ok ynl kimliini oluturan etnik elerin, sahip olduklar gzellikleriyle birbirlerinin eksiini tamamlayp Anadoluluk potasnda yorularak ortaklaa oluturduklar Trklk bilinci etrafnda birletiimiz ve tm olumsuzluklara karn birlik ve beraberliimizi koruduumuz lde, Trkiye bar ve istikrar abidesi olmay gururla srdrecektir. Atatrk'n izdii yol budur. Atatrk dneminde de lkemiz, yine ok kritik durumlarda "Yurtta Bar, Dnyada Bar" ilkesine uyarak blge ve dnya barna ok nemli katklarda bulunmutur. Atatrk'n milliyetilik ve evrensellii, laiklik ile dine saygy, kalknma ile gelir dalmndaki eitlii bir arada gerekletiren sentezci dorultusu, dnyann bugn yneldii izgiyi 60 yl ncesinden haber veren, yani insanln yarnn dnden yakalayan stn bir uzak grllk rneidir.

367

Sayn Cumhurbakanm, Son yllarda dnyada grlen byk deiikliin ne zaman sona erecei de belli deildir. Ancak belli olan bir gerek, tm bu deiimlerden etkilenen kurumlarn banda yksek retim kurumlarnn geldiidir. Her toplumun ideali, vatandana yksek retim vermek ve retimden fayda salamaktr. Bilinen bir gerek de, bu yaklama hkmetlerin de yakn ilgi gsterdii ve bunun iin gereken kaynaklar salayacak politikalar retmenin zorluunu yaadklardr. Benzer durum lkemiz iin de sz konusudur. Bunun iin yaplan tm almalarda, yksek retim hangi karakter ve koullar altnda deerlendirilerek gelecek yzyl iin hazrlanabilir; yksek retim sadece bir eitim ekli mi, yoksa insan zekasn ve kiiliini gelitiren ve zenginletiren evrensel bir alma mdr; niversite eitiminin ulusal ve uluslararas ilikilerin gelimesinde rol ne olmaldr; yksek retimden kimler yararlanacaktr gibi sorularn cevaplar ise lkeden lkeye farkllk gstermektedir. niversitenin nemli grevleri arasnda bilginin gelitirilmesi ve aktarlmas yannda, bilgiye ulalmasn salayacak ynetim ve yeteneklerin aratrlmas ve uygulanmas da vardr. niversiteler rencilerine sadece ne reneceklerini deil, ayn zamanda nasl reneceklerini de gstermek zorundadr. Yksek retimin grevlerinin banda, elbette ki, lkelerin gereksinim duyduu i gruplarnda alabilecek insanlar yetitirmek gelmektedir. Gerekletirilecek tm amalarn nndeki en nemli etken ise, eitim verecek kurumlara devletin parasal destek sorunudur. Pek ok lkede hkmetler artk desteklerinde, desteklenen niversitenin baarsn gz nnde tutmakta ve niversitelerden ekonomik ilerlemeye katk salayacak almalar istemektedir. Gerekten bu almalar niversitenin bata gelen amalar olmaldr. Ekonomik gelime iin niversiteleri seferber eden Japonya gibi gemiin pek ok gelimekte olan lkesi, bugnn refah lkeleri konumuna ulamtr. niversitelerin karlat ikinci sorunla ilgili olarak, uzun yllardr lkemizde gndemindeki yerini koruyan ve zerinde tartmalarn srd niversite zerklii kavramnn ynetsel, bilimsel ve mali zerklik olarak ayr ayr deerlendirilmesinin yapay olduunu, bu kavramn bir btn olarak ele alnmasnn daha doru olacan dnyoruz. Bu nedenle, zaten ok snrl olanaklarla hizmet sunmaya alan niversitelerimizin, bte kanunlar ile konmu deneklerini kullanrken brokratik engellerden ve gecikmeden arndrlmasn diliyoruz. niversitelerin kendi faaliyetleri sonucu saladklar gelirlerden oluan dner sermaye btelerini kullanmalarnda, mevcut kstlayc prosedrden farkl biimde, daha serbeste kullanma frsat verilmesinin uygun olduunu dnyoruz. lkemiz btesinin karlat zorluklarn bilincindeyiz. Bu sebeple, niversiteler olarak, kaynak yaratmak amacyla atl kapasiteleri daha verimli kullanmak ve gelir getirici faaliyetler yapmak zere giriimlerde bulunabilmek iin, iletmecilik ilkeleri erevesinde dzenlenmi yasal bir konuma kavuturulmay bekliyoruz. Yurt ii ve yurt dndan retim eleman temini, yurt d grevlendirmeler, kadro salanmas, denek tahsisleri ve kullanm gibi hususlardaki vesayet denetiminin zerklik kavramna uyacak biimde daraltlmasn, bilimsel amalarla yaplan grevlendirmelerde konut fonu uygulamasnn kaldrlmasn, niversitelerin temel 368

amalarndan biri olan bilimsel aratrmalara destek salayan tek ve ok kstl maddi kaynak olan aratrma fonlar btesinden dier fonlara yaplan kesintilerin kaldrlmasn diliyor ve bekliyoruz. Sayn Cumhurbakanm, II. Dnya Sava sonrasnda gelien ve deien dnya dzeninde, lkeler toplumsal ve ekonomik hayatta eitimin roln daha iyi kavramaya baladlar ve milli karlarn gz nne alarak gelitirdikleri yeni kurumlama modellerini ortaya koydular. Bugn ise, zellikle son 10 yl iinde zlen bloklamalar, giderek belirsizleen ve kaybolan ideolojik farkllklar, kreselleme gayretleri ile yrtlen ekonomik faaliyetler, niversiteleri de yeni dzene ayak uyduracak, uluslararas kltrel ve ekonomik faaliyetlerde baaryla yerini alacak, dnyay iyi tanyan kaliteli elemanlar yetitirmeye doru ynlendirmektedir. Bu da niversiteleri eitimde rekabet ortamna girmeye ve uluslararas ilikilerini artrmaya zorlamaktadr. Bu gerein bilincinde olan niversitemiz, lkemiz yksek retiminde baarnn ykselmesi iin, eitimin kalitesini gelitirerek rekabette glenmeyi amalayan almalara ynelmektedir. Bu amaca ularken, niversite eitiminde lkenin kltr ve geleneini nde tutmann da bilincindeyiz. Bu baary salayacak niversiteler ile bu baarda yeterli destek ve katky balayacak hkmetler, sonutan hakl olarak gurur duyacaklardr. Bu gereklerden yola karak, dnyann yeni ufuklarn, yeni alma alanlarn ve ekonomik birliklerini bulmak ve kurmak zorundayz. Bu gelime insanlara etnik farkllklarn nemli olmadn ve birlikte yaanabilecei gereini de retecektir. Tm bu gelimelerde yksek retimin anahtar konumu gz ard edilmemelidir. Bu amalarn gerekletirilmesi iin yeterli ve yetimi retim yeleri ve bilim adamlarna gereksinim vardr. niversitemizin bugn ulat retim yesi potansiyeli bu gelimeleri salayacak dzeyde olmakla beraber, yetersiz olanaklar nedeniyle arzulanan hizmetler retilememektedir. Var olan olanaklarmzn deerlendirilmesi iin, hkmetlerimizin son yllarda artan olumlu katklarnn srmesi ve mali kaynaklarmzn kullanlmasndaki brokratik engellerin kaldrlmasn arzu etmekte ve bu nedenle, niversitelere mali zerklik verilmesinin nemini bir kez daha vurgulamay yararl grmekteyiz. Sayn Cumhurbakanm, Geen ylki a konumamda da belirttiim gibi, 1993'teki dzenlemelerde toplumun beklentileri gzetilmekle birlikte, an bilimsel gereklerinin ve gelimi lkelerdeki rneklerin de dikkate alnacana inanyoruz. Bu almalarda, gerek uygulayclar olan niversite kurullarnn da grlerinin alnmas ve niversitelerle ibirlii yaplmas gereini bir kez daha hatrlatmak istiyorum. Bugne kadar yaplan almalarda bu beklentilerimizin yeterince gereklemediini grmekteyiz. Burada bir noktay aka belirtmek istiyorum. Elbette niversitelerimizin ortaya koyaca ilkeler tam bir benzerlik iinde olmayabilir. Bu aslnda kanlmazdr. Ama 369

buradan yola klarak inatla ve niversitelerin kar grlerine ramen, zorlama ve ztlama nitelii tayan giriimleri srdrmek kimseye yarar salamayaca gibi, var olan sorunlarn zm yerine, yeni glklerin domasna da yol aacaktr. Elbette btn istekleri karlayacak zmler bulmak kolay deildir. zgr ve bamsz dnmenin temel olduu niversitede ok farkl grlerin bulunmas doaldr, ancak demokrasimizin her alanda gerek duyduu asgari mtereklere ulamak da imkansz deildir. Bunu oluturmak sorunlar zmenin ilk kouludur. Bundan byle yaplacak almalarda bu uyumun gereklemesi en byk dileimizdir. Bu konuda niversitelerimiz her trl katky yapmaya hazrdr. Ankara niversitesi olarak bu konuda ayrntl almalarmz vardr. Sayn Cumhurbakanm, 21 gn sonra 70. yldnmn kutlayacamz cumhuriyet dnemimizin ilk niversitesi olan Ankara niversitesi, 1946 ylnda kurulmu olup, 1996'da "50. Yl"n (Altn Yln) kutlayacaktr. Kutlama program iin gerekli hazrlklara balanmtr. niversitemiz tek kampus olmayp Ankara'nn eitli blgeleri, ayrca ankr ve Kastamonu'daki birimleri ile ok yerleimli bir yapya sahiptir. Ancak birok tek kampus niversitesi gibi, niversitemiz de "Ankara niversiteli" olma bilincine byk nem vermektedir. Baz faklteleriyle 1800lere kadar uzanan bir gemie sahip bulunan niversitemiz, dnden bugne, bugnden yarna srekliliin simgesini oluturmaktadr. 1946'da drt faklteyle kurulan Ankara niversitesi, hzl ve srekli bir gelime gstererek bugn 12 faklte, 5 enstit, 8 yksek okul ve 21 aratrma ve uygulama merkezinden oluan yapsna kavumutur. nmzdeki iki ylda, yasal olarak kurulmu bulunan iki yeni fakltemizin (Mhendislik ve Mimarlk Faklteleri'nin) de kurulularnn tamamlanmas gayreti iindeyiz. Bu birimlerimizin toplam retim eleman says 3296'dr. Bunlar unvanlarna gre, 665 profesr, 330 doent, 283 yardmc doent, 156 retim grevlisi, 315 okutman ile 1438 aratrma grevlisi ve 109 uzmandan olumaktadr. niversitemiz, bir yandan kendi iinde gelimesini srdrrken, dier yandan 1950 ylndan sonra lkemizde alan hemen hemen tm yksek retim kurumlarnn kurucu kadrolarn oluturmu, eitim- retimlerini stlenmi ve retim elemanlarnn yetimelerini salamtr. Bugn de bu katklarn srdrmektedir. Bunun en iyi rneini getiimiz yl iinde Krkkale Meslek Yksek Okulu'nun Krkkale niversitesine dntrlmesiyle de gstermitir. Bylece Ankara niversitesi, yaklak 50 yllk yaamnda, hkmetlerimizin yksek retim programlarn gerekletirmede kendisine den grevi en iyi ekilde yerine getirmi olmann mutluluunu duymaktadr.

370

Sayn Cumhurbakanm, Geen yl niversitemize 7737 renci alnm, buna karlk Haziran 1993 itibariyle 2474 renci mezun olmutur. Bu yl niversitemize kayd yaplan 7978 renci ile lisans dzeyindeki renci saymz 35749'a ulamtr. Yksek lisans eitimindeki 2469, doktoradaki 1467 rencimizin eklenmesiyle bu say 39685'i bulmaktadr. Ankara niversitesi'nin eitim-retimin yannda gerekletirdii bilimsel ve kltrel faaliyetler ile aratrma ve uygulama alanndaki almalarn ve yayn etkinliklerini rakamlarla ifade etmek istemiyorum. Bu etkinlikler ulusal ve uluslararas dzeyde onur vericidir. ada bilim dzeyine ulamann ve bunu kantlamann en etkili yolu, aratrma sonularn uluslararas bilim alannda tartmaya amaktr. Bu nedenle niversitemiz btesi eitim-retim, aratrma, yayn ve uygulama alanlarnda gerek gereksinimlere cevap verecek dzeyde olmaldr. Bat standartlaryla kyaslandnda olanaklarn yetersizlii ortadadr. Var olan olanaklarmz kullanmada ektiimiz skntlar, zaman zaman yurt dna bildiri sunmak zere gnderilen retim elemanlarmza verdiimiz ok snrl deneklerin bile brokratik engellere taklmas ve bu olanaklar kullanmamzn engellendiini grmek, zc olmaktadr. Bu glklere ramen, mtevaz olanaklarla yaptklar zverili almalar nedeniyle deerli retim elemanlarmzla iftihar ediyor, kendilerine bir kez daha kranlarm sunuyorum. Bilimsel almalar uluslararas atf indeksine giren retim elemanlarmza maddi ve manevi dl verebilmek ve kendilerini kamuoyuna tantmak iin gerekli dzenlemelerin yapldn ve bu yl uygulamaya geileceini bu vesile ile belirtmek istiyorum. Dnyann eitli niversiteleri ile ve dier uluslararas kurulularla yrttmz bilimsel ve kltrel ilikilerimiz hzla gelimektedir. Bugne kadar 44 yabanc niversite ile bilimsel ve kltrel ibirlii protokolleri imzalanmtr. Bunlarn da 12 adedi son yl iinde gerekletirilmitir. Bunlara ek olarak Orta Asya Trk Cumhuriyetleri ile yakn ilikiler kurulmu ve programlarn uygulanmasna balanmtr. Sayn Cumhurbakanm, Geen yl onurlandrdnz al trenimizde belirttiimiz gibi, niversitelerimizin topluma yol gsteren "deniz feneri" konumunun titizlikle korunmasna byk nem vermekteyiz. niversitelerimizin nnde ylan genlerimizin sorunu, elbette hepimizin sorunudur. niversiteye giremeyen ocuklar hepimizin evlatlardr. Bunun skntsn eken ailelerin acs da hepimizin strabdr. Hzl nfus art, orta retimdeki nitelik kayb ve lkemizin byk ihtiyac olan mesleki ve teknik eitimdeki gelimenin yetersizlii ile yakn ilikilerini gz nnde tutarak bu konuda yeni politikalar retmenin zaman gelmitir. Bu yaplmadan,

371

geici nlemlerle soruna gerek zmler bulunamayacaktr. Alnacak nlemlerde nicelii artrrken, nitelii de drmemek temel ilke olmaldr. Ancak, nicelik ve nitelik arasndaki dengeyi korumann dnyann en gelimi lkelerinde bile kolay olmadn biliyoruz. Bu zor fakat gerekli dengeyi korumada titizlik gsteren niversitemizin duyarllna saygyla yaklalmas beklentimizdir. Ayrca, parlamentomuz ve yarg organlarmzn, renci aff ve benzeri mdahaleleriyle sistemi yarglayc kararlarndan da rahatsz olmaktayz. Sayn Cumhurbakanm, Son olarak ve zlerek deinmek istediim konu retim elemanlarmzn parasal sorunlardr. Son zamanlarda bir ksm kurulu mensuplar iin gsterilen ayrcalkl iyiletirme gayretleri, daha nce allagelmi baz dengeleri alt st etmi ve niversite mensuplarnn saygnlna glge drmtr. Bu yanl uygulamann dzeltileceini mit etmekle birlikte, bugne kadar en ufak bir olumlu belirti de grmediimizi sylemek istiyorum. Suskunluumuz bu uygulamay kabullendiimiz eklinde yorumlanmamaldr. Devletimize olan gven ve ballmz nedeniyle olumlu ve yapc diyaloglarmz srdrmeye zen gsteriyoruz. Bugnk koullarda nitelikli eleman bulmann zorluu yannda, niversitemizdeki deerli elemanlarmz niversitede tutmakta da ciddi glklerle karlamaktayz. Bu gr ve dncelerle, hkmetimizin ve yce meclisimizin bu konuya ksa zamanda ilgi duyacana inancmz bir kez daha tekrarlamak istiyorum. Sevgili rencilerimiz, Youn almalar ve emeklerle dolu ilk ve orta retimden sonra, imdi Ankara niversitesi'nin birer yesi olarak aramzda bulunuyorsunuz. Sizlere salanan ve daha iyisine layk olduunuza inandmz olanaklar iyi deerlendiriniz. lkemizi, milletimizi ve birbirinizi seviniz. Sevginin olmad yerde mutluluk, mutluluun olmad yerde baar aramak olanakszdr. Baarnz, ulusumuzun ve niversitemizin mutluluu olacaktr. lkemizin adalk yolunda ilerlemesinin de gvencesi budur. niversitemiz, huzur, birlik ve beraberlik iinde baarya ulamak iin azimli almasn srdrmektedir. Sizlerin de bu abaya katk salayacanza inanyoruz. Trk milleti ve Trk genlii olarak bu yce amalarmz engellemek isteyenler kabilir. Bu konuda duyarl olunuz. Gelenek ve greneklerimize sayg duyunuz ve a d her trl dnce ve davrantan uzak kalnz. Ulusumuzun zndeki Atatrk dnce ve saduyu, her zorluu amanzda yeterli olacaktr. Buna inanyor ve sizlere gveniyoruz. Sayn Cumhurbakanm, Konumama burada son verirken, al trenimize onur verdiiniz iin tekrar teekkrlerimi arz ediyor, yeni akademik yln niversitemize, lkemize ve tm insanla yararl olmasn diliyorum. Sayglarmla. 372

1994-1995 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

5 Ekim 1994

Sayn Cumhurbakanm, Sayn Konuklar, Deerli retim Elemanlar, Sevgili renciler,

Ankara niversitesi'nin 1994-1995 retim Ylna, Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti Cumhurbakan Sayn Rauf Denkta'n onurlandrd bir trenle amann mutluluunu yayoruz. Yavru vatanda Trk topluluu, kendi tarih ve kltrne sahip karak bamszl uruna ok ileli, ancak ok onurlu bir mcadeleyi uzun yllardr srdrmektedir. Silhlarla susturulamayan, uluslararas siyasi ve ekonomik basklarla ezilemeyen bu mcadelenin mealesini byk bir baar ve yetkinlikle tayan Cumhurbakan Sayn Rauf Denkta'a, niversitemiz adna ho geldiniz diyor, kendilerine sayglarm sunuyorum.

Sayn Cumhurbakanm, Ankara niversitesi, 20. yzyln ilk ve en byk bamszlk savann karargh olan Ankara'nn ilk ve en byk niversitesidir. Sizin sarslmaz azminiz ve byk mcadeleniz, Ankara niversitesi'nin tm mensuplarnn yreini styor, zgvenini tazeliyor. Byk nder Atatrk'n belirttii gibi, "bamszlk bizim karakterimizdir." Bunu bir kez daha dnyaya sizler kantlyorsunuz. Kardelik ve barn egemen olduu yeni bir dnya dzeni, gl olanlarn talimatlaryla deil, bamszlklarna yiite sahip kanlarn varlyla kurulacaktr. Bu anlamda siz yalnzca yavru vatanda yaayan kardelerimize deil, daha gzel bir dnyada yaamay zleyen her topluma k tutuyorsunuz. niversite senatomuzun tarihi kararyla size sunacamz "Onur Doktoras"n kabul etmekle niversitemize byk onur kattnz. Sa olunuz, var olunuz.

Sayn Cumhurbakanm, Deerli Konuklar, Ankara niversitesi bugn 12 fakltesi, 10 yksek okulu ve 5 enstits ile 40.000'i akn renciye lisans ve lisansst renim olana salamaktadr. niversitemiz, akademik personel says asndan Trkiye'nin ikinci byk niversitesi olup, 700 profesr, 323 doent ve 302 yardmc doente sahiptir. Ayrca toplam 604 retim grevlisi, okutman ve uzman niversitemizde grev yapmaktadr. Aratrma grevlilerimizin says ise 1486'ya ulam bulunmaktadr. lkemizin ikinci en eski niversitesi olan Ankara niversitesi, sekin retim yeleri, lkemizin eitli yrelerinden gelen deerli rencileri, fen, salk

373

ve sosyal bilimlerdeki stn nitelikli birimleri ile Trk yksek retiminin ulu bir nardr. Bu mutlu grntnn olumasnda emei geenleri kranla anyoruz. 21. yzyln afanda, dnya her alanda nemli deiimlere ve dnmlere tank oluyor. Kimi toplumlar iin hl bir d olan "bilgi toplumu", kimi toplumlar iin bir yaam gereine dnm bulunuyor. Bilgi toplumu eiinden gemek iin bilgi retmek, evrensel bilgi birikimine katkda bulunmak ve insan kaynan bilgiye en etkin biimde eriebilme ve kullanabilme yetenekleriyle donatmak gerekiyor. nmzdeki yllarda, Trkiye'yi uluslararas alanda daha saygn ve sekin bir konuma tamak, "ada uygarl" yakalayp amak iin bilime ve insan kaynamzn niteliklerinin gelitirilmesine ok daha fazla nem vermemizin gereini biliyoruz. Bu gerein bir baka anlatm biimi, niversiteye, Trkiye'nin gndeminde ncelikli bir yer verilmesidir. nk niversite, st dzeyinde nitelikli insan gcn yetitirip topluma kazandran eitim-retim yuvasdr. Yine niversite, zgr dnce ve tartma ortamyla toplumun, devletin ve siyasetin ufkunu genileten, dinamizmi artran bir bilim odadr. niversitelerde aratrma ve eitim srekli birbirini tamamlar. Yetersiz aratrmann retim ve eitime ne denli olumsuzluklar getirdiini grmezlikten gelemeyiz. retimini, lisans ve lisansst dzeyde srdren niversitemizde, aratrmann farkl bir ayrcal vardr ve nemi ok aktr. niversite retim yesinin kiiliinde, aratrma ve retim birlikte dnlr. retim yelerimizi, sadece derlenen bilgileri aktaran birer retici olarak dnemeyiz. retim yeleri, genelde, bilgi reten kiilerdir. Ne yazk ki retim yeleri, son yllarda, yalnzca retme grevi yapan kiiler olarak grlmeye balanmtr. Bilimin hzla ilerledii gnmzde en geerli bilgilerin bile hzla deitii grlmektedir. Bu deiiklikleri yeterince deerlendirebiliyor muyuz? Bu gelimeleri izleyebiliyor muyuz? Bunlara katkda bulunabiliyor muyuz? Bunun iin yeterli olanamz var m? Her geen gn bilgilerin yetersizliini ve eksikliini izliyoruz. Bu sonu, bizi bilgilerimizi srekli olarak yenilemeye zorlamaktadr. Bunun gereklemesi ise, yurt d bilgi akn salayan kaynaklarn gelitirilmesi ve srekliliinin salanmas ile olur. Bu konuda kitaplklarmzn yetersizlii, bilgisayar ann yokluu ve d lkelerle balatlan ibirliinin durma safhasna gelmi olmas bizleri zmektedir. Bugn iinde bulunduumuz ve bir trl aamadmz brokratik balarn krlmasn ve niversitelerimizde mal zerkliin gerekletirilmesini en nemli ve en gncel sorunumuz olarak gryoruz. Bte uygulamalarnn getirdii vesayet sistemi, gn getike daha da ktlemektedir. niversitelerde kaynak getirici abalarn zendirilmesi gerekirken, engellemeler srmektedir. niversite btesinin devlet brokrasisi tarafndan dzenlendii yetmiyormu gibi, tasarruf tedbirlerinin olumsuzluklarnn da elimizi kolumuzu baladn burada zlerek belirtmek zorundaym. Trkiye'nin mal kaynaklarnn snrl olduunun bilincindeyiz. Bu gerekten yola karak, niversitelere yeni gelir kaynaklar yaratlmasnda

374

brokrasinin de zaman zaman adeta engelleyici olan uygulamalarna son vermesini diliyoruz. niversitelerimize yeni kaynak oluturmada devletin zendirici olmasn, var olan kaynaklarn kullanlmasnda yneticilere inisiyatif verilmesini ve demelerin tek bte halinde verilerek kullanmnn niversite ynetimine braklmasnn gereine inanyoruz.

Sayn Cumhurbakanm, Eitim ve aratrma etkinliklerinin kalitesi dorudan insan unsuruna baldr. Ankara niversitesi, kendileriyle onur duyduu deerli retim elemanlarna verimli bir alma ortam yaratmak ve ada bilimsel almann gerektirdii olanaklar salamak konusunda elinden gelen tm gayreti gstermektedir. Ancak, gnmz koullarnda salayabileceimiz olanaklar ve ne yazk ki ihtiyacmzn ok altndadr. Bu da bizim iin byk bir znt ve kayg kaynadr. Bu znt ve kaygmz, kanayan bir yaraya dntren olgu ise, son dnemlerde retim yelerinin maalarnn, geleneksel olarak eit dzeyde maa alan dier kamu personelinin ok altnda braklm olmasdr. niversite retim yelii ileli bir meslektir. zveri, bu meslein doasnda bulunan bir niteliktir. Bu meslein deerli insanlarn bir de youn ekonomik sknt iinde brakmaya hakkmz yoktur. Sadece eski maa dengelerini korumay amalayan bir kanun tasarsnn, bunca uzun sre Trkiye Byk Millet Meclisi'nde srncemede braklmas olayn, retim yelerimize aklamakta glk ekiyoruz. Bu durum, yalnzca mevcut retim elemanlarn zmekle kalmamakta, retim yelii mesleinin ekiciliini de yok etmektedir. Yksek retimde okullama orann yukarlara ekmek zorunda bulunan Trkiye'de, yetenekli insanlar retim yelii mesleine bu koullar altnda nasl yneltebiliriz? Yeterli sayda ve nitelikli retim elemanna sahip olmadan, Trkiye'yi 21. yzyla nasl tayabiliriz? niversite yaamnn bugnn ve yarnn tehdit eden bu yarann ivedilikle sarlmasn beklerken, yardmc personel alannda da hzl bir iyiletirme gereini ayrca vurgulamak istiyorum. ada niversitelerde yardmc elemanlarn, akademik kadronun daha verimli almasna byk katklar bilinmektedir. niversiteyi tm alanlaryla birlikte btn olarak deerlendirmeliyiz. Bu bakmdan niversite alanlarn memnun edecek bir maa dzenlemesinin de ciddiyetle ele alnmas gerekmektedir. te yandan, tasarruf genelgesi nedeniyle, ayrlan yardmc elemanlarn yerine yenilerini alamyoruz. Baz hizmetlerde bu sorundan doan aksaklklar nemli boyutlara ulamtr. Buna, Tp Fakltemizde son bir yl iinde ayrlan 230 civarndaki yardmc elemann yerine yenilerinin alnmamasndan doan aksaklklar rnek olarak gsterebiliriz.

375

Sayn Cumhurbakanm, Ankara niversitesi'nde eitim kalitesi ve dzeyini srekli ykseltme abasndayz. Ancak retim yesi-renci oran ve mal kaynaklarmzdaki ciddi olumsuzluklar nedeniyle bu alanda dndklerimizi gerekletirmekte zorlanmaktayz. Bununla birlikte, byk snflarda tek ynl anlatma ve tek ders notuna dayal retim anlayn amaya alyoruz. Katlm ve diyaloga dayal eitime nem veriyoruz. ada eitim aralarndan daha fazla yararlanmak istiyoruz. Gnmzde yeniletirilmesi ve iyiletirilmesi gereken ders program ve ieriklerini salkl bir biimde deitiriyoruz. rencilerin, renim grdkleri blmlerdeki bilimsel ortamla btnlemelerini amalyoruz. Bilgisayar okuryazarln rencilerimize mutlaka kazandrmak istiyoruz. rencilerimize yeterli dzeyde bir yabanc dili retmek amac ierisindeyiz. Siyasal Bilgiler Fakltemizden sonra geen yl Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulu, bu yl da Ziraat Fakltesi ile Dil ve Tarih-Corafya Fakltemizde ngilizce hazrlk snflar amann mutluluunu yayoruz.

Sayn Cumhurbakanm, Trkiye'de rgn yksek retim iinde mesleki ve teknik eitim okullarnn pay ok dktr. niversitemiz, bir yandan saylar 10'a ulaan yksek okullarnda eitim kalitesini ykseltmenin abas ierisindeyken, bir yandan da bunlara yenilerini eklemeye almaktadr. 1993-1994 retim ylnda alan Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulu, Kalecik Meslek Yksek Okulu ve Cebeci Salk Hizmetleri Meslek Yksek Okulu'na, bu yl Beypazar Meslek Yksek Okulu'nu kattmz memnuniyetle sizlere duyurmak istiyorum. niversitemizin faklte dzeyinde yeni bir atlm var. Bunu da sizlere duyurmak benim iin bir mutluluktur. Senatomuz, Trkiye'nin sanat yaamnn zenginlemesine katkda bulunacak kapsaml bir gzel sanatlar eitimini en st dzeyde sunabilecek Gzel Sanatlar Fakltesi'nin almasn kararlatrmtr. Bu yeni fakltemizin kurulu heyecann ve kvancn yayoruz. Ankara niversitesi, bilim aratrma ve bilgi retimi konusunda Trkiye'nin en nde gelen niversitelerinden birisidir. Bilimsel aratrma alannda, evrensel gelimelerin ve evrensel standartlarn uzanda kalmamaya byk zen gsterirken, bilimsel almalarmz Trkiye'nin gereklerine ve ihtiyalarna odaklatrmaya gayret ediyoruz. Evrensel dzey ve standartta bilgi retmek hi kukusuz pahal bir itir. Bu nedenle kaynaklarmz en iyi biimde deerlendirmemiz gerekir. Bu erevede Ankara niversitesi Aratrma Merkezi'nin kurulmasna ynelik almalarmz belli bir olgunlua ulam bulunmaktadr. niversitemizde laboratuvar alt yaplarnn ortaya karlmas, farkl disiplinlere zg laboratuvarlararas bilgi alveriinin salanmas ve laboratuvarlarn ada teknolojilere uygun biimde gelitirilmesi amacyla balatlm bulunan almalar, yaklak iki yldr youn bir biimde srdrlm ve 376

kurulacak olan merkezin tm alt yap eleri planlanm bulunmaktadr. Hazrlanan proje, Devlet Planlama Tekilat'na da sunulmu ve olumlu n yant alnmtr. niversitemiz asndan son derece nem tayan bu giriimin Babakanlk tarafndan yaynlanan tasarruf genelgesinin kat kurallar iinde deerlendirilmeyeceini umuyoruz. zlerek aklamak zorundaym ki, deerli retim yelerimizin Devlet Planlama Tekilat ve Aratrma Fonu tarafndan desteklenen projelerinde, 1994 yl iinde tasarruf uygulamalar nedeniyle nemli sorunlar yaanmtr. Demirba almlarnn yaplamamas ve dier giderlerin karlanamamas, birok projede aksaklklara yol amtr. ok sayda projemiz zamannda balayamam, yine baz projelerden vazgeilmek zorunda kalnmtr. Bu arada, geen yl Devlet Planlama Tekilat'ndan projesi ve denei alnan, niversitemizin uluslararas bilgisayar ana balanmas konusu da, yine tasarruf uygulamalar nedeniyle gerekletirilememitir. Bilgi ana hazrlanan Trkiye'nin bylesi sorunlar mutlaka aabilmesi gerekir.

Sayn Cumhurbakanm, niversitelerimiz, lke kalknmasna katkda bulunacak her olana sonuna kadar kullanma gayretindedir. niversitelerimizde retilen bilimin bu kurumlar iinde kalmasna gnlmz raz olmaz, buna da hakkmz yoktur. Burada Trk zel sektrnn bilimsel aratrmaya ok az fon ayrdna da dikkat ekmek istiyoruz. Kreselleen ve uluslararas yarmaya alan bir dnyada sz sahibi olabilmek, ancak bilgi ve teknoloji retmekle mmkndr. zel sektr temsilcilerini, aratrma alannda niversitemizle ibirliine davet ediyorum. Bundan sonraki gayretlerimizin nemli zelliklerinden birisi de rekabete dnk ve da ak bir niversite dzeninin gereklemesidir. Sekin ve yetkin retim yesi kadrosu, aratrma almalarnda nitelik, iyi yetimi renci, eitim ve retimde adalk ve uluslararas ilikilerin glendirilmesi hedefimiz olacaktr. niversiteleraras rekabeti lke dna tamak ve bunun iin her trl deiim ve yenilii gerekletirmek, balca amacmz olacaktr.

Sayn Cumhurbakanm, Eitim-retim ve bilimsel aratrma yannda, niversitemiz, toplumsal hizmetler alannda da ok geni ve ok ynl almalar yrtmekten ve bu almalarna srekli yenilerini katmaktan kvan duymaktadr. Bu tr etkinlikler, niversitenin mal kaynaklarnn gelitirilmesi asndan da nemli boyutlara ulam bulunmaktadr. Genel bteden salanan kaynaklar, bugnn koullar karsnda ok yetersizdir. Bu kaynaklarn Trkiye'deki genel ekonomik eilimler gz nne alndnda yakn gelecekte giderek daha da yetersiz kalaca aktr. Bu gerekten hareketle, niversitemize kaynak yaratacak etkinlikleri gelitirmek ve bu alanda giriimci olmak zorundayz. Bu amala kurduumuz vakf ve irketimiz, bu hedefler dorultusunda bymektedir. Ancak bu byme sresince, vakf ve irketi salt kr amac gden ticarethanelere dntrmemizi kimse bizden beklememelidir. 377

niversitemizin iki deiik alandaki eksikliini bu yl ierisinde tamamlamann sevincini de yayoruz. Bunlardan birincisi Ankara niversitesi Spor Kulb, dieri ise Ankara niversitesi Mezunlar Dernei'nin kurulmasdr. Bu iki kuruluun, Ankara niversitesi kimliini gelitireceine ve niversitemizin tm mensuplar arasndaki dayanmay glendireceine yrekten inanyoruz. niversitemiz, moral ve manev alanda, lkemizin gittike artan ve karmak bir durum alan sorunlarn izleyerek bunlara zm getirecek aratrmalar yapmaya gayret etmektedir. Ankara niversitesi, bu anlay iinde hizmet retmede rnek ve model olmaya adaydr. inde bulunduumuz bilgi a, ayn zamanda bilginin abuk eskidii bir adr, Buna dayal olarak srekli eitime dnk eitsel almalarn nemi giderek artmaktadr. niversitemiz bu alandaki kapasitesini yeterince deerlendirememektedir. ada niversitelerde olduu gibi yln her gnnde yirmi drt saat alan bir niversite olabilmek iin "srekli eitime" ok daha fazla zen gstermemiz gerekiyor. nmzdeki dnemde srekli eitimin gndemimizin banda olacann bilinmesini istiyorum.

Sayn Cumhurbakanm, Sayn Konuklar, niversitemizin d ilikilerine de byk nem veriyoruz. Karlkl ibirlii protokol imzalam olduumuz yabanc niversite says, 59'a ulamtr. Bu ibirlii anlamalar erevesinde baz ortak aratrma projeleri yrtlmekte, retim yesi ve renci deiimi programlar uygulanmaktadr. D ilikilerimizi yalnz ikili ilikilerle snrl tutmuyoruz. niversiteler aras rgtlenmelerde etkin bir yer almaya alyoruz. Avrupa Birlii'nin ve Birlemi Milletlerin eitli programlarndan niversitemizi yararlandrmaya alyoruz. Uluslararas aratrma kurulularyla ilikilerimizi gelitiriyoruz. Trk Cumhuriyetleri'ndeki yksek retim kurumlar, komu lkeler ve gelimekte olan lkelerin niversiteleri ile de yakn ilikiler kuruyoruz. Bu lkelerden gelecek akademisyenler ve meslek mensuplar iin kurslar dzenlemeyi planlyoruz. Yakn gelecekte bu tr eitim etkinliklerini dzenli ve srekli olarak sunacak bir Ankara niversitesi Uluslararas Eitim Merkezi'ni hayata geirmek amacndayz. Bu erevede, Ankara niversitesi'ne bal "Trke retim, Aratrma ve Uygulama Merkezi" TMER'in bugne dein 82 yabanc lkeden gelen binlerce renciye Trke rettiini ve ayrca 20 yabanc dilde eitim hizmeti sunmakta olduunu kvanla belirtmek isterim. 1993 ylnda Trk Cumhuriyetleri'nden gelen on bin renciye verilen baarl Trke eitimi sonucunda, bu yl da btn Trk topluluklarndan gelen rencilere Trke retme grevi niversitemize verilmitir. Bylece TMER genilemi, 20 ehirde yeni ubeler am ve renci says on iki bine ulamtr.

378

Sayn Cumhurbakanm, Sayn Konuklar, 1994 ylnn ilgin bir gelimesi; siyasi partilerin 1982 Anayasas'nn niversitelerle ilgili hkmler ve 2547 sayl Yksek retim Kanunu zerinde son yllarda artan ilgilerinin, bu yl iinde tamamyla azalmas olmutur. Bu durum kukusuz, niversitelerin evrensel standartlarda gelimesi ynnde mevcut yasalardan doan kimi engellerin bulunduu gereini ortadan kaldrmamtr. Bize gre, ynetim yapsnn daha demokratik hale getirilmesi gerekmektedir. zerklii sorumsuzluk ve denetimsizlik olarak alglamyor, ancak bilimsel almann zerk ortamda daha verimli olacana inanyoruz.

Sevgili rencilerimiz, Sizler Ankara niversitesi'nin birer mensubu olarak aramzda bulunuyorsunuz. niversitemizin sizlere salad ve daha iyisine lyk olduunuza inandm olanaklarn iyi deerlendiriniz. Sizleri aratrc, yaratc, giriimci ve yapc bireyler olarak yetitirmek amacndayz. Sizlerin, evrenize ve topluma kar yklendiiniz grev ve sorumluluklarn bilincinde olduunuzu bilmekten kvan duyuyoruz. Drstlk ve alkanl, yurt sevgisini gerek erdemler olarak benimsediinize inanyor, Atatrk ilke ve devrimlerine olan ballnzdan gurur duyuyoruz. Trkiye Cumhuriyeti'ni, bar ve kardelik iinde, bilgi ana sizler tayacaksnz. Sizlere gvenimiz sonsuzdur.

Sayn Cumhurbakanm, Konumama burada son verirken, al trenimize onur verdiiniz iin teekkrlerimi arz ediyor, yeni akademik yln niversitemize, lkemize ve tm insanla yararl olmasn diliyorum.

379

1995-1996 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

Ekim 1995

Sayn Konuklar, Deerli Meslektalarm, Sevgili rencilerim,

Ankara niversitesi'nin 1995-1996 Eitim-retim Yl al trenine ho geldiniz. Trkiye Cumhuriyeti'nin ilk niversitesi olan Ankara niversitesi, 1946 ylndaki kuruluundan balayarak, Trk ulusuna olan tm grevlerini, stn bir anlay, ada bir uygulama ve snrsz bir zveri ile yerine getirmekte byk zen gstermitir. 1950'li yllardan balayarak lkemizde alan pek ok niversitenin kurulu sorumluluunu stlenmesi, kurucu kadrolarn salam olmas, bunlarn geliip kklemesine olan katks, niversitemizin grev anlayn yanstan en somut rneklerdir. lkemiz niversitelerindeki yzlerce retim elamannn yetimesini salayan retim yesi kadromuz, on binlerce mezunun yurt iinde ve yurt dnda grev almasn da gerekletirerek ulusal kalknmamza ve uluslararas alanda lkemizin saygnlna byk katklarda bulunmutur. Bu frsattan yararlanarak yksek huzurlarnzda sizlere, niversitemizin olanaklar, bata eitim-retim ve aratrma olmak zere getiimiz retim ylnda verilen hizmetler, sorunlarmz ve gelecek yllara ilikin hedeflerimiz hakknda ksa bir sunu yapmak istiyorum. niversitemiz, 12 faklte, 11 yksek okul, 7 enstit, 22 aratrma ve uygulama merkezi ile rektrle bal 4 blm ve Trke retim Aratrma ve Uygulama Merkezi (TMER)'den olumaktadr. Ayrca, niversitemize bal olarak kurulan, ancak bu aamada henz eitim ve retime alamam olan Mimarlk, Mhendislik, Salk-Eitim, ankr Teknik Eitim ve ankr Orman Faklteleri olmak zere 5 fakltemiz daha vardr. niversitemiz, akademik personel says asndan Trkiye'nin ikinci byk niversitesi olup kadrosunda 743 profesr, 307 doent, 308 yardmc doent olmak zere toplam 1358 retim yesi grev yapmaktadr. Ayrca 634 retim grevlisi, okutman ve uzman bulunmaktadr. Aratrma grevlilerimizin says ise 1544'dr. Bylece niversitemizde grev yapan akademik personel says 3536'ya ulam bulunmaktadr. niversitemizde eitim-retim ve aratrma hizmetlerimizin temel destei olan yardmc personel saymz ise 5100 dolayndadr. 1995-1996 retim ylnda renci says, 4350'si n lisans, 33849'u lisans ve 6700' lisansst (yksek lisans ve doktora) olmak zere 44899'a ulamtr. Ayrca, TMER'de 7780 kursiyer de dil renimi grmektedir. niversitemizden, geen retim yl sonunda, n lisans ve lisans programlarndan 6117, lisansst programlarndan da 271'i yksek lisans ve 111'i doktora olmak zere, toplam 6499 renci mezun olmutur. niversitemize 1995-

380

1996 eitim-retim yl banda kayd yaplan renci says ise, 8234' n lisans ve lisans, 1740' da lisansst programlarnda olmak zere, toplam 9974'dr. Bu yl niversitemizden 19 retim yemiz emekli olmutur. Deerli hocalarmza uzun yllar verdikleri stn hizmetler iin yrekten teekkr eder, bundan sonraki yaamlarnda da salk ve mutluluklar dilerim. Geen dnemde, Siyasal Bilgiler Fakltemizden Prof. Dr. Oral Sander, Tp Fakltemizden Prof. Dr. Zuhal Yurtarslan ile aratrma grevlisi Yavuz Hilmi Sipahiler, Ziraat Fakltemizden Prof. Dr. Arif Akman ve Prof. Dr. Ferhan Hatipolu'nun ebediyete intikal ettiklerini burada znt ile ifade ederken, kendilerine tanrdan rahmet, kederli ailelerine ba sal ve sabr dilerim. Sayn Konuklar, niversitemiz 1995-1996 Eitini ve retim Yl'na, 20 Austos 1995 tarihinde yrrle giren yeni eitim ve retim ynetmelii ile balamaktadr. 1995-96 eitim ve retim ylndan balayarak uygulanacak olan bu ynetmelikle, niversitemiz ereve ynetmelii dahil, 22 ayr ynetmelik yrrlkten kalkm ve bylece niversitemizde farkl retim ve snav uygulamalarna son verilmi olacaktr. Aratrmalar kstlayan balca etken, parasal kaynaklarn yetersizliidir. Bu durum, zgn aratrma almalar gerektiren doktora programlar iin daha da nemlidir. Geen retim ylnda Aratrma Fonu Btemizin snrl olanaklar ile 109 proje desteklenmitir. Devlet Planlama Tekilat ise sadece 7 projeye destek vermitir. Btn olanakszlklara ramen, retim elemanlarmzn yurt iinde ve dnda yapt aratrma yaynlarnn, 300' yksek lisans, 102'si doktora tezi olmak zere, 1500' am olmas memnuniyet vericidir. niversitemizde eitim-retim dili Trke'dir. rencilerimizi mesleki adan en iyi ekilde yetitirebilmek iin, yabanc dilde eitim yapmaktan ok, Trke eitim yapmaktan yanayz. Ancak, 21. yzyla girerken rencilerimizin ok iyi yabanc dil bilmeleri gerektiine de inanyoruz. Bunun iin de yabanc dilde eitim yerine, onlara en iyi ekilde yabanc dil retmenin arelerini aryor ve nlemlerini alyoruz. Siyasal Bilgiler Fakltesi ve Fen Bilimleri Enstits'nde alt yl, Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulu'nda yl nce balatlan Yabana Dil Hazrlk Eitimi, geen yl, Ziraat Fakltesi, letiim Fakltesi ile Dil ve TarihCorafya Fakltesi'nin baz ana bilim dallarnda da balatlmtr. Bu yl da Fen, Hukuk ve Veteriner Faklteleri'nde yabanc dil hazrlk eitimine balyoruz. Bu uygulama nmzdeki yllarda tm fakltelerimizi kapsayacak ekilde yaygnlatrlacaktr. Hazrlk eitiminin, tek bir merkezde yaplmasnn bu retimin nitelii asndan daha yararl olaca inanc ile, Tandoan Kampusu'ndaki bina inaatmz hzlandrlmtr. niversitemiz, 50. yln kutlamaya hazrland 1996 ylna, Ankara niversitesi Spor Kulb ile giriyor. Kulbn amac, niversitedeki tm spor etkinliklerini bir emsiye altna toplamaktr. Ankara niversitesi Spor Kulb'nn, 381

Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulumuzun da katklar ile, ksa srede lkemizin nde gelen kulpleri arasna gireceine ve ok deerli sporcular yetitireceine inanyoruz. niversitemiz mensuplarnn beden ve ruh sal bakmndan nemi yadsnamayacak olan spor etkinliklerinin yaygnlatrlmas iin yaplan yeni dzenlemelerimiz, hzla genilemektedir. Bu yl Glba Mogan Gl kenarndaki arazimizde, su sporlarn da kapsayan ok amal bir spor merkezinin yapm almalarna balanmtr. Ba dndrc bir hzla gelien bilgisayar teknolojisine ramen, getiimiz yllarda niversitemizin akademik ve idari, en temel bilgi ilem hizmetleri dahi yeterince karlanamamtr. Trkiye'nin ikinci byk niversitesi konumundaki niversitemizin bilgisayar ve iletiim teknolojisinden etkin bir ekilde yararlanabilmesi iin hazrlanan Ankara niversitesi Bilgi lem ve letiim Merkezi Projesi'nin 1. aamas sonulanmtr. niversitemiz Tandoan Kampusu'na iki adet orta boy bilgisayar sistemi alm gerekletirilmi ve bu kampusumuzda bulunan Fen, Eczaclk ve Di Hekimlii Faklteleri, rektrlk bilgisayar ayla birbirlerine balanmaktadr. nmzdeki yl Dkap, Cebeci ve bn-i Sina Kampuslar'nda da bilgisayar alar tamamlanacak, niversitemiz retim elemanlar bilimsel almalarnda, rencilerimiz ise eitimlerinde, yeterince bilgisayar kullanma olanana kavuacaklardr. Bylece, son yllarda nemi ve kullanm olduka artan uluslararas bilgi a" internete gerek anlamda kavumu olacaz. Bu yl ilk aamada 15 milyar TL harcanan projenin toplamnn 400 milyara ulaaca tahmin edilmektedir. Hzla deien dnyamzda, lkemizin a yakalayabilmesi ve rekabet stnlnn salanmasnda en nemli faktrlerden birinin, laboratuvarlardan uygulamaya akan teknolojinin nitelik ve nicelii olduuna inanyoruz. Bu anlayla, niversitemizin temel ve uygulamal bilimlerdeki multi-disipliner aratrma ve gelitirme almalarnn, stn teknoloji rn donanmlarn karlamak amacyla, Ankara niversitesi Aratrma Merkezi kurulmaktadr. Merkezin birinci ksm inaat tamamlanm ve bu blm iin gerekli ekipman ve malzeme satn alnmtr. Merkezin ilk birimleri bu yl iinde alacaktr. niversitemiz, iki byk rehabilitasyon biriminin lke hizmetine sunulmas iin gerekli giriimleri tamamlamtr. Cebeci Kanpsmzdeki hastanemizde bu yl sonunda gerekletirilecek 60 yatakl Rehabilitasyon Klinii'ne ek olarak Ilgaz'daki 100 yatakl Rehabilitasyon Merkezi'nin de inas hzla srdrlmektedir. Bu yl hizmete giren Serum zelti Merkezi, gnde 1,5 ton diyaliz zeltisi ile l ton byk hacimli serum retebilecek kapasitededir. retimine balayan merkez, birka ay sonra 3000 yatakl hastanelerimizin gereksinimini karlayacak dzeydedir. Salk Bakanl ile yaplan grmeler sonunda, Keiren'de Bakanla ait baz binalar niversitemize tahsis edilmitir. 3 Kasm 1994 tarihinde kurulmu bulunan Salk Eitim Fakltemizin nmzdeki akademik ylda almas iin gerekli almalar srdrlmektedir. 382

naatna 1977 ylnda balanmasna ramen pek ok sorun nedeniyle bugne kadar faaliyete gemesi geciken Kalp Merkezinin alabilmesi iin etkin abalarla ek denek salanm, ameliyathane birimlerinin 1995 yl ierisinde greve balamas iin donanm, alt yap ve dier tm koullar yerine getirilmitir. Kalp Merkezi'nin 1996 ylnda tam kapasite ile lke hizmetine gireceini byk bir mutlulukla sizlere duyurmak istiyorum. ankaya'daki arsamz zerinde yaplacak olan Ankara niversitesi Sanat ve Kltr Merkezimizin projeleri tamamlanm olup ksa sre iinde inaatna balanacaktr. Ankara niversitesi, Tandoan, Dkap, Cebeci ve bn-i Sina olmak zere drt kampustan olumaktadr. Bu kampuslar modern bir grnme kavuturmak iin, Tandoan Kampusu'nda bulunan lahiyat Fakltesi'nin evre dzenlemeleri bitirilmi, Eczaclk Fakltesi'nin evre dzenlemeleri ise srdrlmektedir. Eitim Bilimleri, Hukuk, letiim ve Siyasal Bilgiler Faklteleri'nin bulunduu Cebeci Kampsndeki peyzaj projelerinin yapmna balanm ve bir blm de tamamlanmtr. Proje tamamlandnda, Cebeci kampusumuz her ynyle ada bir grnme kavuacaktr. Cebeci Kampusu'ndaki eski SBF yurdu, bu yl, Kredi ve Yurtlar Kurumu'ndan geri alnmtr. Yurt binas, nemli eksikliklerinin tamamlanmas amacyla bu yl alamamtr. Ankara niversitesi'ne yarar ada bir dzenleme gerekletirildikten sonra, nmzdeki yl rencilerimizin hizmetine sunulacaktr. 1995-1996 eitim ve retim yl, Ankara niversitesi Gelitirme Vakf ve Ankr Anonim irketi iin gerekten bir atlm yl olmutur. Vakfmza salanan balar ile irketimizin yapt ciro; son yllardaki tasarruf nlemleri nedeni ile karlalan glklerin giderilmesine byk katk salamtr. Burada vakfmzn bir dier giriimini de mjdelemek istiyorum. 1996-97 ylnda Ankara niversitesi Hazrlk Okulu ile lkokulu'nun renime almas almalar hzla srdrlmektedir. Faklte ve yksek okullarmzdaki yemek, temizlik ileri ve kantinlerde daha kaliteli ve salkl hizmet sunabilmek iin, bu hizmetlerin vakfmz aracl ile yaplmasna balanmtr.

Sayn Konuklar, 2000li yllarn eiinde, Ankara niversitesi'nin uluslararas saygnln daha da ykseltmeyi, temel bir ama ve ncelikli bir grev kabul ediyoruz. Uluslararas ilikilerimizin nemli bir boyutunu, yabanc niversitelerle imzalanan ibirlii protokolleri oluturmaktadr. Getiimiz akademik ylda, bu niversitelerle nceden kurulmu ilikileri canlandrmak ve mevcut ibirlii anlamalarn hayata geirmek iin nemli gayretler sarf ettik. Akademik ibirlii anlamalarnn yaratt olanaklardan, daha ok sayda retim eleman ve rencimizin yararlanmasna zen gsterdik.

383

niversitemiz, Trkiye'nin dost lke ve topluluklara kar rol ve grevinin bilincindedir. Bu nedenle, niversitemiz, kendisine den sorumluluu byk bir zen ve zveriyle yerine getirmeye almaktadr. Bu amala, Trk Cumhuriyetleri ve topluluklaryla teden beri sregelen ilikilerimizi daha da gelitirmekteyiz. Kuruluundan gnmze, Atatrk ilkelerine bal, demokratik, hr dnceli ve ada Trk genleri ile retim yelerini yetitiren niversitemiz, 50 ylda gerekletirdiklerini sergilemek, amalarn belirtmek ve kalc belgeler brakabilmek iin Cumhurbakanmz Sayn Sleyman Demirel'in himayelerinde "Ankara niversitesi 50. Yl Kutlama Program"n hazrlamtr. Planlanan ulusal ve uluslararas etkinlikleri, niversitemiz kadar lkemizin tantmna da nemli katklar olacana inanyoruz.

Deerli Konuklar, Ksaca deinmek istediim bir baka konu ise, niversitemizin ileriye dnk hedefleridir. Getiimiz retim ylnda ilk defe, Ankara niversitesi'nde 2000 ylna kadar ulamas istenen temel hedefleri belirleyen bir "Stratejik Plan" (1995-2000) hazrlanm ve bu plann gelien koullarda gncelletirilmesi ile uygulanmasn izleyecek Daimi Planlama Grubu kurulmutur. Stratejik Plan'n hazrlanmasnda, bat dnyasnda baarl grlen niversitelerin eitim-retim ve aratrma programlar, renci-retim yesi oranlar, ktphane ve dokmantasyon, bilgi ilem ve iletiim hizmetleri, renci maliyetleri, renciden alnan retim cretlerinin dzeyi, aratrmaya ayrlan kaynaklar, bir ylda gelen kitap ve sreli yaynlarn tr ve says, eitim-retim ve aratrma donanm vb. konulara ilikin gstergeler incelenmi ve evrensel geerlilii olan kriterler esas alnmtr. Stratejik Plan'da ulalmas ngrlen hedeflerin bazlar yle zetlenebilir: Yaplan almalar, Ankara niversitesi'nin blgesel bir niversite olmadn, rencisinin Trkiye'nin her yanndan geldiini gstermektedir. niversitenin bu niteliinin 2000li yllarda da srdrlmesi hedeflenmitir. lkemiz ekonomisinin ara insan gcne olan gereksinimi gz nne alnarak, niversitemizde, meslek yksek okullarnn arttrlmas ve programlarn eitlendirilmesi yolu ile n lisanstaki renci saysnn %10'dan %20'ye ykseltilmesi hedeflenmitir. Lisansst retim hedefleri belirlenirken, yeni niversitelerin gereksinimleri de dnlerek lisansst rencilerinin toplam renci iindeki paynn %15'den %20'ye ykseltilmesi planlanmtr. niversitemizdeki 750 bin m2'lik kapal alann byk blm eski yaplardr. Bu nedenle bina varlmzn tamamnn 2000 ylna kadar, kapsaml bir bakm-onarm programndan geirilmesi hedeflenmitir. Bunun iin gerekli denek (1995 fiyatlar ile) yllk 650 milyar lira, 5 yllk ise toplam 3 trilyon liradr.

384

2000 ylna kadar tamamlanmas planlanan yaplarmzn toplam alam 160 bin m2 dir. Bu amala gereksinim duyulan denek ise yaklak 1.5 trilyon lira dolayndadr. 2000 ylna kadar byk ounluu Glba Kampusu'nda olmak zere, yeni alan faklte ve yksek okullarmz iin yaplacak olan ve projeleri tamamlanan yaplarn toplam alan 100 bin m2dir. Ankara niversitesi'ndeki tm kitap, sreli yayn ve bilimsel dokman varlnn etkin bir sistem iinde adalatrlmas ve arzulanan saylara ulatrlmas hedeflenmitir. niversitemizin aratrmalara ayrlan kaynaklarnn, 1996 ylnda 5 milyon dolardan balayp her yl 2 milyon dolar artrlarak 2000 ylnda 13 milyon dolara ulamas hedefimiz ve beklentimizdir. Ankara niversitesi Uluslararas Eitim Merkezi ile Srekli Eitim Merkezi'nin 2000 ylna kadar gerekletirilmesi hedeflenmitir. Ankara niversitesi'nde kaliteli bir eitim-retim ve aratrma ortam yaratmak iin 5 yllk dnemde 1995 fiyatlar ile yaklak 15 trilyon liralk denek gerekmektedir. Bu amala ylda 3 trilyon liralk harcama yaplmas zorunludur. Ayrca, niversitemizin malzeme-tehizat, personel ve dier cari harcamalarn karlamak durumunda olan katma bte deneklerinin ise, 1996 yl iin 10 trilyon liradan balayarak 2000 ylnda 19 trilyon liraya ulatrlmas gerekmektedir.

Deerli Konuklar, lkemizdeki yksek retim kurulularnn, iinde bulunduklar kaynak yetersizliini gstermek asndan, Ankara niversitesi ile benzer bat niversitelerini karlatrmakta yarar vardr. Ankara niversitesi'nin tm aratrma deneklerinin toplam, yllk l milyon dolar civarndadr. Oysa, benzer bat niversitelerinde bu rakam 100 milyon dolar dzeyindedir. niversitemize ylda gelen sreli yayn says 1000'in ok altnda iken benzer niversitelerde bu rakam 10 binin zerindedir. niversitemizde renci bana yaplan ortalama harcama 1500 dolar civarndadr. Oysa benzer bat niversitelerinde bu rakam 20 kat fazladr. niversitelerimizin bir dier temel sorunu ise mali zerkliktir. rnein; Katma bte denei, brokratik engellemeler yznden zamannda, yerinde ve etkin olarak kullanlamamaktadr. niversitenin kendi yaratt dner sermaye hizmet ve rnlerinin satndan balayarak elde edilen gelirden kesilen stopaja kadar uzanan bir dizi brokratik mdahale, ynetim etkinliimizi byk lde drmektedir.

385

niversitelerimizin bir baka nemli sorunu da her trl zendirmeden uzak ve dinamizmi salayamayan, akademik ve yardmc personel rejimidir. Son yllarda, benzer baz kamu kurulularndaki grevliler ile niversite grevlileri arasndaki cret farknn hzla bydn grmekteyiz. Bunun sonucunda, devlet niversitelerinden yeni kurulan vakf niversitelerine geilerin hzlandn znt ile gzlemekteyiz. Etkin nlemler alnamad takdirde, bu durum ksa zamanda devlet niversitelerini olumsuz ynde etkileyecektir. lkemizin nde gelen baz kii ve kurulularnn, vakflar araclyla zel niversiteler amalarn takdirle karlyoruz. Ancak, bu niversitelere verilen geni araziler, btelerinin %45'ine varan miktarlarda ve serbeste kullanlabilen denek harlar ile, zel niversiteler gn getike glenmektedir. Byle giderse devlet niversitelerinin retim yesi ynnden skntya deceinden endie ediyoruz. niversitelerimizin yasal grevlerinden birisi de, rencilerin programlanm eitimleri yannda, salk, spor ve kltrel adan gelimelerinin salanmasdr. niversitemiz, bu amala kullanlan baz mtevaz birimlere sahiptir ve bunlarn artrlmas gayreti iindedir. Bu alandaki yetersizlikler apak ortada iken, ylda 10 ay hizmet veren Side renci Rekreasyon Merkezimizi, kamunun elindeki yzlerce tesis dururken, zelletirmeye kalkan zihniyeti esefle karlyoruz. Hakl tepkimize duyarllk gstererek bu ilemi kaldran yarglarmza ve devlet byklerimize kranlarmz sunuyoruz. zerinde nemle durmak istediim konulardan birisi de, yeni niversiteler kurulmas sorunudur. Nfusun byk ounluunu genlerin oluturduu lkemizde, bu genlere ada anlamda yksek renim olanaklarnn salanmas, phesiz, devletimizin en nemli grevlerindendir. Ancak, bu yeni niversiteler kurulurken, ada niversitelerin evrensel ilev ve grevlerinin lkemizdeki eitim sistemi iinde nasl ve hangi kaynaklarla yerine getirilecei zerinde nemle durulmaldr. Trkiye Cumhuriyeti, 2000 ylna, fiziksel alt yapsn tamamlam, gerekli makine, tehizat, laboratuvar ve ktphane olanaklaryla donatlm ve en nemlisi yetimi bilim adam ve aratrmaclara sahip niversitelerle girmelidir. Yasal dzenlemelerin Avrupa normlarna uydurulmas iin youn abalarn harcand bu dnemde, niversitelerimizin de ayn ekilde Avrupa Topluluu'nun ada normlarna uygun olmas kesinlikle gereklidir. ada niversitelerin grevleri arasnda, sadece bilgi aktarmak, eitim ve retim yapmak deil, ayn zamanda ve belki daha da nemli olarak bilim retmek yer almaktadr. Bu bakmdan, amacmz, genlerimize sadece bir niversite diplomas vermek deil, yakn bir gelecekte girmeyi hedef aldmz Avrupa Topluluu'nda, onlarn genleriyle yarabilen ve lkemize her alanda katkda bulunabilecek, aratrmalar yapabilen gerek niversite genliini yetitirmek olmaldr. Ankara niversitesi olarak bu bilimsel gereklerin altnda, kurulmu bulunan niversitelerdeki olanaklarn uluslararas dzey ve normlara ulatrlmas salanmadka ve lkemizin gereklerine uygun bilimsel eitim ve insan gc

386

planlamas yaplmadka, yeni niversitelerin almasnn uygun olmad grmz burada bir kez daha belirtmek istiyorum.

niversitelerimize ilikin nemli grdmz dier sorunlar ise; lkemizde eitim-retim ve aratrma kalitesini giderek dren renci fazlalna bal kitlesel retim basks, zellikle yeni alan niversitelerde istihdama hibir olumlu katks olmayan, pahal ve renci tercih sralamasnda sonlarda yer alan lisans programlarnn almas, bunun yan sra yetersiz lisansst programlara ynelinmesi, niversiteleraras yar zendirmeyen, yneticilere yeterli inisiyatif tanmayan, bir yksek retim yasasnn varl, Sk sk karlan af yasalar vb. d mdahalelerin retim kalitesine yapt olumsuz etkiler, Yurt ii ve yurt dnda istee uygun akademik personel dolamn salayacak olanaklarn yaratlmamas ve bu yolda bilgi, kalite ve deneyimlerin baka niversitelere tanamamas, Alm lisansst (yksek lisans, doktora) programlarn retim eleman, laboratuvar donanm, ktphane olanaklar vb. kriterler ynnden, ulusal dzeyde bir izleme ve deerlendirmeyi salayacak akademik bir organn bulunmamasdr. niversitelerimizin bu temel sorunlarnn zmlenmesi iin aadaki nlemlerin alnmasn gerekli grmekteyiz: Genel bteden niversitelere verilecek denekler renci says, eitimretim kalitesi ve aratrma programlarnn bilimsel kriterlere gre deerlendirilerek torba bte olarak verilmeli, renci bana ngrlen harcamann bir blmnn renciden, renim creti olarak alnmas yetkisi niversitelere braklmal, Baarl rencilere dk faizli kredi ya da karlksz burs verilmeli, niversitelerin sanayi ve i yaam ile diyalogunun gelitirilmesi, dardan aratrma kayna salanmas, gelir getirici yatrm, hizmet ve faaliyetlerde bulunmalarn zendirici dzenlemeler yaplmal, Kaynana baklmakszn niversite ynetimince tm denek ve gelirlerin serbeste harcanmas salanmal, Akademik unvana ayarlanm, yetersizlii kantlanm bugnk cret sistemi yerine; zendirici, hizmet ve akademik performans gstergelerine dayal bir cret sistemi getirilmeli,

387

 niversitelerimizin gnmz koullarnn gerektirdii yksek nitelikli insan gereksinimini karlamaktan uzak olan yardmc personel rejimi, szlemeli cret sistemine dntrlmeli, Yksek retimdeki yasal dzenlemeler, eitim-retim ve aratrma kalitesinin ykseltilmesinde niversitelerimizi bugne kadar bir rekabet ortamna sokamamtr. Tm niversitelerimiz iin merkeziyeti bir yasa yerine, yneticilerine inisiyatif tanyan ve niversitelerimizi ada niversitelerin hareket serbestisine ve reticilie kavuturacak bir Yksek retim ereve Yasas karlmaldr.

Sayn Konuklar, Batl ile ayn normlar paylaan Trkiye, Avrupa'nn ayrlmaz bir paras olarak siyasi, ekonomik, kltrel ve gvenlik alanlarnda srekli Bat kurulular ile ilikilerini gelitirmeye zen gstermitir. Bunun sonucu Trkiye, Avrupa Konseyi, OECD, NATO, AGK gibi kurululara ye olmu, Avrupa'yla btnlemenin temeli olan Avrupa Birlii ile de 1963 ylnda ortaklk anlamas imzalamtr. Trkiye-Avrupa Birlii ilikileri 6 Mart 1995 tarihli Ortaklk Konseyi karar ile yeni dnm noktasna gelmitir. Bu kararla, Ekim 1995 iinde toplanacak Ortaklk Konseyi'nde oluacak karar sonucu, Ocak 1996 itibariyle Gmrk Birlii yrrle girecektir. Cumhuriyet tarihinin en nemli ekonomik ve siyasi olaylarndan biri olan Gmrk Birlii, Trk ekonomisinin Avrupa Birlii kulvarnda yarmasn salayacaktr. Ortak politikalarla desteklenmesi gereken Gmrk Birlii'nin salkl yrmesi bakmndan TBMM'de yasama almalar srdrlmektedir. Bu almalara paralel olarak 1982 tarihli Anayasamz zerinde yaplan deiiklikler, demokratikleme yolunda atlan nemli admlardr. Gmrk Birlii, Trkiye asndan, Ankara Anlamas'nn yirmi sekizinci maddesinde de belirtildii gibi, son durak deildir. Gmrk Birlii'nin tamamlanmas ile beraber Trkiye-Avrupa Birlii ilikilerinde gei dnemi sona erecek ve Trkiye, Gmrk Birlii'nden hareketle Avrupa Birlii'ne tam yelik hedefine ynelecektir. Bugn; demokrasi, hukuk devleti ve insan haklar, bir ortak deerler btn olarak, ulusal ve uluslararas barn n koulu ve Avrupa Birlii hukukunun da ayrlmaz paras kabul edilmektedir. Bat ile btnlemenin anahtar olan bu deerlerin, Trk genliine kazandrlmasnda, niversitemiz kendisine den sorumluluun bilincindedir. Trkiye, bir insanlk dramna dnen Bosna sorununun zmnde, blge devleti olarak nemli sorumluluk tamaktadr. Trkiye'nin bu blgedeki barn salanmas ve korunmasndaki nemi, uluslararas dzeyde tartmasz kabul edilmektedir. Trkiye, sorunun zmnn, Bosna-Hersek'in toprak btnlnn ve ok kltrl, ok dinli ve ok uluslu yapsnn korunmas ile mmkn olduunu uluslararas platformlarda dile getirmektedir. Temennimiz, insan haklar bakmndan 388

ok duyarl olduunu srekli dile getiren bat dnyasnn, blgeye kalc bar getirecek admlar atarak savaan taraflar Bosna-Hersek'in paralanmasna yol amadan, uzlamaya ikna etmesidir. niversitemiz bu konudaki duyarlln, geen ay Saraybosna niversitesi ile imzalad ibirlii protokol ile somutlatrm, kaplarn Bosnal akademisyen ve rencilere amtr.

Sevgili rencilerimiz, Dnya 2000'li yllara hazrlanrken, zellikle gelimi lkeler, pazar stnlklerini salamaya ynelik bilim ve teknoloji tekelini kurmak iin kyasya bir yara girmi bulunmaktadr. Bu yarta, lkemizin en kymetli hazinesi ise siz genler olacaksnz. Bu gerein bilincinde olan niversitemizde eitim ve retimimizin temel amac, dnyadaki deiim srecini yakalamaktr. niversitemizin en kutsal grevi; siz genlerimizi Atatrk lkelerine ve laik dzene bal, dnme, alglama, aratrma ve problem zme yetenei ve kiisel sorumluluk duygular gelimi, yeni fikirlere ak, kltrel ve tarihi deerlerimizi benimsemi, demokratik tavrl, beceri dzeyi yksek bireyler olarak ulusumuzun hizmetine hazrlamaktr. Bu duygu ve dncelerle yeni eitim-retim ylnda, retim elemanlarmza ve rencilerimize baarlar diliyorum. Al trenimize onur veren sizlere teekkrlerimi sunuyor ve yeni akademik yln niversitemize, lkemize ve bilim dnyasna yararl olmasn diliyorum. Sayglarmla.

389

389

1996-1997 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

1 Ekim 1996

Sayn Konuklar, Deerli alma Arkadalarm, Sevgili renciler,

Ankara niversitesi'nin 1996-1997 retim Yl Al Treni'ne ho geldiniz. Bu ylki al treni niversitemiz iin farkl bir anlam ve nem tamaktadr. Bu yl Ankara niversitesi'nin 50. Kurulu Yl'dr. lk faklteleri bizzat byk nder Atatrk tarafndan kurulan Ankara niversitesi; nitelikli insan gc yetitirme, bilim retme ve bilimsel bilgi yayma ilevlerine ek olarak ve bunlarn tesinde, bir tarihi misyonu gerekletirme abalar iinde 50. ylna erimi bulunuyor. Bu tarihi misyon, cumhuriyet ilkelerinin ve Atatrk devrimlerinin toplum yaamnda kk salmasna katkda bulunmaktr. Onur duyarak belirtmek isterim ki, niversitemiz bu misyonu yce kurucusunun izdii dorultuda yerine getirmitir ve getirmeye devam edecektir. Eitim, aratrma ve toplum hizmetleri alannda gerekletirdii katklarla Trkiye'nin nde gelen yksek retim kurumlar arasnda zel ve saygn bir konumda bulunan niversitemiz, 50. Kurulu Yl'n bu konumuna uygun bir biimde kutlamaktadr. Yln ilk aylarndan bu yana bir dizi uluslararas ve ulusal bilimsel toplant, kltrel ve sanatsal etkinlikle srdrdmz 50. Yl Kutlamalar, 13 Kasm 1996 gn Sayn Cumhurbakanmzn onurlandraca ve eitli lkelerden gelecek ok sayda niversite yneticisinin ve bilim adamnn katlaca bir akademik tren ile noktalanacaktr. Ankara niversitesi, kuruluunun 50. yln kutlarken, gemiteki baarlarn ve katklarn sergilenmesiyle yerinmemi, gelecein inas konusunda grler ve dnceler retmeye almtr. Bu anlamda, 1996 yl bizim iin, gelecee dnk politikalar ve stratejiler zerinde younlama dnemi olmutur.

Sayn Konuklar, 2000 ylnn eiinde, gelimi lke niversiteleri de dahil olmak zere, dnyann her yerinde niversiteler zor bir dnem yaamakta, toplumdaki rollerini ve ilevlerini yeniden gzden geirmeye ve hzla deien koullara uyum salamaya almaktadr. Bu aray ve yeniden yaplanma dneminin ortaya koyduu gereklerden biri de, yksek retim alannda kkl dnmlerin abuk ve kolay olmaddr. Bat dnyasnn, gemileri ve olanaklar gz kamatrc, kimi yksek retim kurumlarnn ve sistemlerinin bile, bu srete byk skntlar iine dtkleri gzlenmektedir. Trkiye'de de yksek retim alannda giderek arlaan sorunlarla kar karya bulunmaktayz. Bu sorunlarn bir boyutunda ekonomik kkenli olanlar yer almaktadr. Yksek retimde renci ve retim eleman says

390

son 15 ylda hzla ykselirken, devlet btesi ierisinde yksek retim btesinin pay gittike dmektedir. 1980 ylnda % 4 olan bu payn, 1996 yl btesinde % 2.6 dzeyine gerilediini zlerek gryoruz. Bunun yannda niversitelere ayrlan deneklerin, bir dizi kesintiler ve brokratik engellerle tam olarak kullandrlmamas sonucu, skntlar bir kat daha artmaktadr. Uluslararas yarma ortamnda lkelerin konumlarnn, bilgi retme kapasitelerine ve insan kaynann niteliklerine bal olduu gereine dayal olarak niversitelerimize yeterli olanaklar salamak zorundayz. niversiteler, toplumlar bilgi ana tayan kurumlarn banda yer alr. Trkiye'de yasa koyucu ve politika yapclarn, yksek retime gerekli nemi vermelerini ve yeterli denek ayrmalarn bekliyoruz. Bu noktada, son yllarda yaadmz bir ikilemin altn izmek istiyorum. Trkiye'de vakf niversitelerinin sayca gelimesini, lkemiz iin mutluluk verici bir olgu olarak deerlendiriyoruz. Bu nedenle vakf niversitelerinin devlet tarafndan desteklenmesini olumlu buluyor ve anlayla karlyoruz. Ancak bu destein, devlet niversitelerinden farkl bir erevede ele alnmasn yadrgyoruz. Bilindii gibi, vakf niversitelerine binlerce dekar kymetli kamu arazisi tahsis edilmekte ve rencilerden aldklar yksek cretler yannda, btelerinin %45'i orannda devlet denei verilmektedir. Vakf niversiteleri, devletten aldklar da dahil olmak zere tm gelirlerini kamunun hibir kstlayc yasal ve brokratik kuralna bal olmakszn diledikleri gibi kullanmaktadrlar. Vakf niversitelerine verdii parann bu niversiteler tarafndan kullanmn serbest brakan devletin, ayn olana devlet niversitelerinden esirgemesi anlalamaz ve aklanamaz bir elikidir. Devlet niversiteleri, braknz devlet btesinden salanan gelirlerinin, dner sermaye iletmelerinden elde ettikleri gelirlerin kullanmnda bile nemli kstlamalarla kar karya bulunmaktadr. Ankara niversitesi, btn bu olumsuzluklara ramen, devlet btesinden ald deneklere yakn bir kayna, dner sermaye iletmeleri aracl ile reten bir niversitedir. Bilimsel, ynetsel ve mali gibi yapay ayrmlar yerine, gerek anlamda zerklik tanndnda, bugnknn ok daha stnde bir kaynak retme kapasitesine sahip olduumuzu burada belirtmek isterim.

Deerli Konuklar, Ankara niversitesi, iinde yaadmz ekonomik skntlar ve zorluklara karn, eitim ve aratrma alt yapsn iyiletirme ve gelitirme ynnde byk bir atlm iindedir. Bir taraftan, eski bir niversite olmann zorunlu kld youn bakm ve onarm ileri iin fiziki yaplarmzn hemen tm elden geirilirken, dier taraftan yeni yaplanma almalar hzla gelimektedir. Bu erevede, Glba'nda kurulacak olan "Ankara niversitesi 50. Yl Kampsnn temeli 6 Ekim 1996 Pazar gn, Sayn Cumhurbakanmz tarafndan atlacaktr. Ayn gn, zel Lisemizin al da Sayn Cumhurbakanmz tarafndan yaplacaktr. Bu yl iinde, aratrma merkezimizin almas ve bilgisayar projesinin 1. aamasnn tamamlanmas, eitim-aratrma alt yapsn adalatrma gayretimizin balca rnlerindendir. Bu konuda daha ok eksiklerimiz olduunu biliyor ve 391

bunlarn tamamlanmas iin tm olanaklar zorluyoruz. Ankara niversitesi'nin 2000 ylna eitim ve aratrma alt yaps asndan uluslararas standartlar yakalam bir kurum olarak girmesi balca hedefimizdir. Bununla birlikte, niversitelerin eitim ve aratrma kapasitelerinin temel belirleyicisinin alt yap olanaklar deil, insan kayna olduu unutulmamaldr. Biz, bu adan lkenin en ansl niversitelerinin banda geliyoruz. Son derece deneyimli, nitelikli ve zengin bir retim yesi kadrosuna sahibiz. Bylesi nitelikli bir topluluun, devlet niversitelerinin tmnde olduu gibi, bilimsel emein deerini andran bir cret politikas ile ekonomik skntlara sokulmasn kabul edemiyoruz. Bilim adamln bir yaam biimi olarak kabul eden bu deerli insanlarn, gnlk geim kayglaryla bouur hale getirilmesini, bu lkenin aydnlk gelecei adna zntyle karlyoruz. Bu cret politikas sonucunda, devlet niversiteleri, nitelikli ve yetenekli genler iin bir ekim merkezi olmaktan uzaklamaya balamlardr. Ankara niversitesi'nde bile, daha imdiden, geni i alan olanaklarnn bulunduu belli dallarda aratrma grevlisi bulma sknts ekmekteyiz. Bu noktada, aratrma grevlileri konusunda bir yanl uygulamay vurgulamak istiyorum. Bilindii gibi, yeni kurulan niversitelerin retim elemanlar gereksinimlerinin karlanmas amacyla, yurt d doktora program uygulanmaktadr. Bu program erevesinde, her yl, yzlerce gencin yurt dna gnderildii bilinmektedir. Ankara niversitesi'nin 1550 aratrma grevlisi vardr ve bu programda niversitemize 1995 ylnda 6,1996 ylnda ise 5 kontenjan ayrlmtr. niversitemizin, gerekten gelimi bilim dallar olduu gibi, yeni alan ya da eitli nedenlerle geliememi bilim dallar da bulunmaktadr. Biz, srekli olarak kendimizi gelitiren bir kurum olmak durumundayz. Bu anlamda, bizim de gelimeye ve yenilenmeye ihtiyacmz vardr. Bunun gz ard edilmemesi gerekir.

Deerli Konuklar, Ankara niversitesi'nde 2000 ylna, bir "mkemmellik merkezi" olarak, stn nitelikli aratrma yapan, bilgi retip yayan ve eitim kalitesinde uluslararas standartlar yakalayan bir niversite kimlii ile tamak iin kararl ve cokulu bir alma ierisindeyiz. Bu dorultuda kendi iimizde kimi eskimi kalplar ykmak ve gerekli dnmleri yapmak iin engel tanmayacaz. Bu amala, niversitemizin tm programlar yeniden deerlendirilecek ve belli alanlara ncelik verilirken, belli alanlarda klme ve birletirme yoluna gidilecektir. Lisans dzeyinde daha snrl sayda renci ve daha az programa ynelirken, yksek lisansta daha ok renci ve daha eitlendirilmi program hedef alnacaktr. niversite iindeki birimlerin, birbirlerinin uzmanlklarndan ve olanaklarndan yararlanarak aralarnda etkin bir ibirlii ve etkileimin yaratlmas gerei aktr. Her birinin her dersi kendi iinde vermesine ynelik dar anlayn 392

krlmas ve disiplinler aras ortak almalarn gelitirilmesi iin daha da ge kalmamalyz. Bilim ve eitim kalitesi zerinde titizlikle durmak ve kaliteden hi dn vermemek zorundayz. Avrupa niversitelerinin giderek deneyim kazand "kalite ynetimi" ve "kalite denetimi" uygulamalarn, niversitemizde, kendi koullarmza uygun bir biimde hayata geirebilmek iin hazrlklarmz hzlanm bulunmaktadr. Bu erevede, niversitemizin ders programlar, snav programlar, snav ve deerlendirme sistemleri, akademik personel gelitirme sistemi, aratrma ve yayn etkinlikleri ve niversite-sanayi-toplum ilikileri; kalite ynetimi uygulamalaryla yeni bir yrngede ele alnacaktr. Nitelikli yabanc niversiteler ve uluslararas niversite kurulular ile ilikilerin, aratrma ve eitim kalitesinin ykseltilmesinde nemli katks bulunmaktadr. Dnya niversitelerinin deneyimlerini ve birikimlerini paylamak, ancak uluslararas sistemlere entegre olmakla olanakldr. Bu konuda gelien almalarmz daha da younlatrmak kararndayz.

Deerli Konuklar, Gnmzde insanl tehdit eden evre sorunlar, uluslararas gndemin en balarna yerlemi bulunmaktadr. Birlemi Milletler rgtleri nclnde balayan almalar, bu alanda yaanan sorunlarn ok ciddi boyutlara varm olduunu gstermektir. Uluslararas abalara paralel olarak devlete, yerel ynetimlere, gnll kurululara ve halkn kendisine, evrenin korunmas asndan nemli sorumluluklar dt aktr. Bu sorumluluun gereini yerine getirerek evre deerlerimize sahip kma bilin ve duyarlln kazanm genlerin yetitirilmesi, niversitelerimizin temel grevlerinden biridir. Ankara niversitesi, bu konuda payna denleri eksiksiz yerine getirme kararndadr. Fakltelerimizden birou, evre sorunlarnn trl ynleriyle ilgili bilimsel almalar yetkiyle yapabilecek akademik donanma ve kadrolara sahip bulunmaktadr. Bu ynden disiplinler aras ibirlii gerektiren evre aratrmalarnn gerekli alt yapsna sahip olduumuzu ve bu kapasiteden yararlanma orann ykseltmek iin her trl abay harcayacamz burada belirtmek isterim. Bu noktada, deerli retim yelerimizden ve fakltelerimiz yneticilerinden nemli ve zel bir ricam bulunmaktadr. Bata aratrmalar olmak zere, evre konularndaki tm almalarmza, rencilerimizin aktif olarak katlmalarnn salanmasn gerekli gryorum. Bunun yannda, rencilerin evre konusundaki giriimlerinin de desteklenmesini istiyorum.

393

Deerli Konuklar, Dnyada bar, insanolunun mutluluunun ve refahnn temelidir. Ekonomide, bilimde, teknolojide ve sanatta ileriye gitmek, ancak bar ortamnda mmkndr. Bu ak geree ve bunca parlak syleme karn, dnyann birok yresinde silahlar konumaya devam ediyor. Ne yazk ki, korkun silahlarn gelimesinde bilim adamlarnn, ou kez istemleri dnda olsa da, paylar vardr. Bu anlamda, evrensel barn tesisinde grevleri ve sorumluluklar olan kiilerin banda bilimle uraanlar gelmektedir. Bizler, byk Atatrk'n yetmi yl ncesinde "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh" zdeyiiyle bize ve tm dnyaya verdii bar hedefinin ylmaz takipileri olmalyz. Barn deerini bilen, yrei bar ve sevgi ile arpan kuaklar yetitirmeliyiz. rencilerimizin baka insanlara, baka kltrlere ve farkl grlere saygyla ve anlayla yaklaabilmelerini salamalyz. Ankara niversitesi olarak nmzdeki dnemde "Dnyada Bar" temasn ileyen bilimsel toplantlar ve kltrel etkinlikler dzenlenmesi iin retim yelerimizi ve rencilerimizi greve aryor, birer bar gnlls olarak almaya davet ediyorum. niversitemizin; insanlar rk, dil, din esaslarna gre blp ayrma abalarna, sava kkrtclna ve tacirliine, her zaman kar kacann bilinmesini istiyorum.

Sevgili rencilerimiz, Bu yl nlisans, lisans ve yksek lisans programlarna kaydolan yaklak 11.000 rencimize, Ankara niversitesi ailesine ho geldiniz diyorum. Ankara niversitesi, lkemizin en deerli varl olan siz genlerimize, her zaman olduu gibi, en iyiyi ve en ada sunma azim ve abas iinde olacaktr. Hedefimiz; sizleri, yaratc gc gelimi, bamsz dnme yeteneine sahip, sorgulayan, aratrc, kendisine, ulusuna ve insanla yararl bilgi ve becerileri kazanm, Atatrk ilkelerine, demokrasiye ve laik dzene bal aydn bireyler olarak lkenin hizmetine hazrlamaktr. Unutmaynz ki, insanlar ancak kendi istedikleri takdirde renirler ve kendilerini gelitirirler. Bizim grevimiz ise, sizlere, uygun renme ortamlar ve olanaklar hazrlamaktr. Gayret size kalmtr. Sizlere sunduumuz olanaklardan en iyi biimde yararlannz. Yalnzca kaydolduunuz programlardaki bilgileri edinmeyi kendinize yeterli saymaynz. En az bir yabanc dili iyi reniniz. Bununla birlikte mutlaka Trke'ye byk zen gsteriniz; kendi dilinde kendisini iyi ifade edemeyen, gzel konuup gzel yazamayanlar, toplumda kendini ykseltecek en deerli anahtardan yoksun kalrlar. rencilik dneminizde kltr, sanat ve spor etkinliklerine aktif olarak katlmay ihmal etmeyiniz. ok ynl gelimeniz, bu alanlardaki katlmnzla yakndan ilgilidir. Arkadalarnzla hem ortak almay hem de kurallar iinde yarmay renmek durumundasnz.

394

Deerli renciler, Sizler, Ankara niversitesi ailesinin saygn yelerisiniz. Sizlerin yksek retim yaamnda karlaacanz sorunlarn zmnde ve beklentilerinizin karlanmasnda sz sahibi olmanz ve sesinizi duyurabilmenizi salamak istiyoruz. Bu nedenle, siz rencilerimizin, kendi setiiniz temsilciler aracl ile, niversite ynetiminin her dzeyinde grlerinizin alnmasna olanak verecek dzenlemeler yaplmasnn gerektiine inanyor ve buna ynelik almalar balatm bulunuyoruz.

Deerli Konuklar, Deerli alma Arkadalarm, Bu duygu ve dncelerle al trenimize onur veren sizlere teekkrlerimi sunuyor ve yeni akademik yln niversitemize, lkemize ve bilim dnyasna yararl olmasn diliyorum. Sayglarmla.

395

1997-1998 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

1 Ekim 1997

Sayn Konuklar, Deerli alma Arkadalarm, Sevgili renciler,

Ankara niversitesi'nin 1997-1998 Eitim-retim Yl Al Trenine ho geldiniz. Bu ylki konumamda, 2000 ylnn eiinde niversiteler ve niversitemizin misyonu, bu misyonun gerekletirilmesinde karlalan sorunlar ve zm nerileri zerinde ksaca durmak istiyorum. Szlerimin banda, lkemiz ve genlerimiz iin uzun yllar yararl hizmetler verdikten sonra, geen eitim-retim ylnda emekli olan retim elemanlarmzn u anda aramzda bulunduklarn gururla ifade etmek isterim. Az sonra, kendilerine niversitemizin Onur Belgeleri'ni sunacamz, deerli hocalarmza yaamlarnn yeni dnemlerinde de mutluluk ve salk diliyorum. Getiimiz dnemde, niversitemizde 1982-1987 yllar arasnda stlendii rektrlk grevi sresince unutulmaz hizmetler vermi olan, eski rektrmz Prof. Dr. Tark Somer ile deerli hocalarmz Prof. Dr. Atf Tapnar, Prof. Dr. Sabahat Abadan ve aratrma grevlimiz Sevin Kayrhan'n ebediyete intikal ettiklerini burada znt ile ifade ederken, kendilerine Tanrdan rahmet, kederli ailelerine ba sal ve sabr diliyor, kendilerini saygyla anyoruz.

Deerli Konuklar, Bilindii gibi niversitelerin temel grevi, bilginin retilmesi ve yaylmasdr. Toplumun sosyal, kltrel, fiziksel ve ekonomik refahnn ykseltilmesinde niversitede retilen yeni bilgilerin nemi byktr. Bu misyonun rol, nmzdeki yzylda daha da artacaktr. nk, bilgi retimi hzla katlanmakta, retim ve hizmet sektrleri giderek kreselleen pazarlarda bir dieriyle rekabet edebilmek iin daha iyi eitilmi insan gcne ihtiya duymaktadr. Bu rekabetin oda, sadece bugnn bilgi ve teknolojilerinin etkili kullanmna deil, yeni teknolojilerin retilmesi ve bunlarn hzla uygulamaya sokulmasyla yeni rnlerin pazara sunulmasna da bal olacaktr. Ayrca, dnya nfusu arttka insanln asgari ihtiyalarnn karlanmas, mevcut kaynaklar zerindeki basky arttracaktr. Bu koullar altnda toplumlarn gereksinimlerini karlamalar, onlarn gerekli beceri ve deneyimi kazanmalarna bal olacaktr.

396

Deerli Konuklar, Gnmzde, her dzeydeki eitim-retim programlarnn, zaman ve mekana bal olmakszn uygulanmas mmkndr, internet, video a ve benzeri sistemler ile giderek zenginleen alternatif program demetleri sunulmaktadr. Teknolojinin bu ynnn niversiteler zerindeki etkisi henz akla kavumu deildir. niversiteleri etkileyecek bir baka olgu, bilgi retim hzndaki arttr. Bilginin hzla artmas, srekli ve yaam boyu eitim olanaklarn daha da nemli klmakta, bireyler kendilerini birden ok meslek iin hazrlamak mecburiyetinde kalmaktadrlar. Bu nedenle, geleneksel eitim-retim programlarnn imdiden, daha genel bir nitelik kazanacak biimde renci merkezli olarak yeniden yaplanmalarnda byk yarar grmekteyiz. Kukusuz bu deiimler ou kez, bilgiye kolayca eriim olana salayan bilgi teknolojisi sistemlerinin kullanlmas ile balantldr. Bilgi teknolojilerinin geleneksel yntemlerin yerini almad, bunlara ancak destek verdii unutulmamaldr.

Deerli Konuklar, niversitenin "bilgi retme" misyonunun kayna, aratrmadr. retilen bilgilerin kuaktan kuaa yaylmas ise, eitim ve retim yolu ile olur. Eitim-retim niversitenin yaam, aratrma ise ruhudur. Aratrmann amac, bilgi birikimine katkda bulunmak, kaliteyi ykseltmek, toplumsal refah artrmak ve yaam kalitesini gelitirmeye ynelik bilgi retmek ve bulular yapmaktr. niversitenin bir yksek retim kurumu olarak ne kmasnda, aratrmada mkemmeliyet esastr. niversitelerde 21. yzyln gereklerine gre eitim-retim yaplrken, "dengeleme" ve "mkemmeliyet" olmak zere iki temel ilkenin gz nne alnmas yerinde olacaktr. niversitelerde denge denince; ulusal-uluslararas, genel eitimprofesyonel eitim ile nihayet, bilim ve hmanizm arasnda kurulan denge anlalr. Mkemmeliyet ilkesinin uygulanmasnda niversiteler, uzun dnemli tasarmlarnda, gelecekteki kresel gelimeleri, toplum isteklerini ve kendi yapsal durumlarn gz nne almak zorundadrlar. Bu srete, kalite n plana alnmaldr. Eitim-retim programlar tasarlanrken, disiplinler aras eitim-retim ilkesine gerekli nem verilmelidir. Anlan bu temel ilkeler erevesinde hedefimiz; Ankara niversitesi'ni 2000'li yllarda bir "mkemmeliyet merkezi" olarak aratrma yapan, bu erevede bilim ve teknoloji reten, kaliteli eitim ve retim veren, topluma yksek dzeyde insan gc yetitirme ilevlerini, niversite deerlerine bal kalarak, bilimin nda yerine getiren, toplumsal ve evrensel deiime ve aa uygun, gelimeye ak bir niversite yapmaktr.

397

Ankara niversitesi kurulduundan beri, uluslararas akademik standartlar yakalayp srdrme abasnda olmutur. Bu erevede esas olan, akademik etkinlikler yannda, sanatsal uralar, kltr, spor ve sosyal yaam alanlar ile de an yakalanmasdr.

Deerli Konuklar, Son 15 ylda Trk yksek retim sisteminde, rgn retimin 2.5 kat bymesine karn, okullama oran ancak %12 dzeyine ulaabilmitir. Trkiye bu adan bat lkelerinin olduka gerisinde olduundan, daha bir sre yksek retim sisteminin bymeyi srdrmesi kanlmazdr. Ancak yksek retimde renim gren renci saysnn artmas; retim kalite ve standardnn dmesi, terk ve baarszln artmas ve gerekli harcamalarn kslmas pahasna olmamaldr. Eitim-retim kalitesinde nemli bir gsterge olan renci bana harcama, lkemizde 1993 ylnda 2660 dolar iken, daha sonra yaanan ve etkileri bugn de srmekte olan ekonomik kriz nedeni ile srekli olarak derek 1996'da 1500 dolara inmitir. Bu deer ABD'de 13600, srail'de 11000, Hollanda'da 9400 dolardr. Bu ksntlar, Ankara niversitesi gibi 45000 rencisi bulunan byk niversiteleri daha da ok etkilemektedir. Nitekim niversitemizde 1995 ylnda 1140 dolar olan renci bana den harcama, 1997 ylnda 1000 dolara inmitir. Ayn ekilde, yllk aratrma deneimiz de, anlan dnemde 1,2 milyon dolardan, l milyon dolara dmtr. Oysa batda, sradan bir niversitenin, sadece mhendislik fakltesinde bu rakam, en az 10 milyon dolar dolayndadr. Bu durumda niversitelerimizin eitimretim ve aratrma etkinliklerini, kamu d kaynak yaratma ynnde de yaplandrmalar byk nem tamaktadr.

Deerli Konuklar, Ankara niversitesi bugn 806's profesr, 331'i doent ve 359'u da yardmc doent olmak zere 3645 retim eleman ve 5300 idari personelden oluan gl kadrosu ile bilimin eitli dallarnda, 40' nlisans, 96's lisans ve 163' lisansst olmak zere 299 programda eitim-retim hizmeti sunmaktadr. Trkiye 21. yzyln balarnda, mr boyu renmeyi hedefleyen bir toplum yaratmak mecburiyetindedir. Bu hedefe bireyler, devlet, iverenler, eitimretim kurulular tmyle katlmaldr. Eitim-retim, yaam zenginletiren bir olgu olup, toplumun refah dzeyinin ykseltilmesinde temel edir. O bakmdan, her dzeydeki retim ve aratrmada n srada olmay, ulusal bir politika olarak benimsemek zorundayz. Bu sebeple sekiz yllk kesintisiz zorunlu temel eitimin yasalamasn, Trk eitim sisteminin aydnlk gelecei iin atlm olumlu bir adm olarak grdmz burada vurgulamak isterim. Bu evrede, bireyin zihinsel ve kiilik 398

zelliklerini kazandrmaya ynelik eitime arlk verilmelidir. Sekiz yllk kesintisiz zorunlu retime dayal orta retimin (lise), renci merkezli bir yaklam ile rencileri hem yksek retime hem de meslek yaamna hazrlayacak ve onlarn ynlenmelerine olanak verecek bir sistem iinde dzenlenmesini yararl grmekteyiz.

Deerli Konuklar, niversitede aratrma, zellikle yksek lisans ve doktora retiminin temel elerinden biridir. Ankara niversitesi'nde aratrma, eitim-retim yannda, niversitenin nemli bir fonksiyonu olmutur. Ankara niversitesi'nde 7 enstit, 26 aratrma merkezi ve 73 blmn destei ile fen, salk ve sosyal bilimlerin eitli dallarnda, uluslararas bilgi birikimine katkda bulunmaya ve lke sorunlarnn zmne ynelik aratrmalar yaplmaktadr.

Deerli Konuklar, niversitelerimizde bugn uygulanan eitim-retim programlar ile yaplan aratrmalarn, evrensel normlara, toplum ve renci gereksinimlerine uygun olup olmadn, kurum iinde ya da kurum dnda belirli yntemlere gre deerlendiren bir kalite gvence sistemi yoktur. Oysa bu tr bir deerlendirme yapldnda, iyi bir blm ya da program olumlu raporla glendirilmi bir gvenilirlie sahip olur. Bu durum blm, renci ve akademik personel iin daha ekici yapar. Blmn kaynak salama gcn arttrr. Deerlendirmenin olumsuz olmasnda ise, blm daha sonra, kstlamalarn giderme yoluna gidebilir. Bylece deerlendirme, eitim-retim ve aratrmada, kalite asndan ykselen bir trend balatm olur. O bakmdan, Yksek retim Kurulu'nun, niversitelerimizde uygulanan eitim-retim programlar ve yaplan aratrmalarn kalite ve standardnn ykseltilmesine olanak verecek bir Ulusal Deerlendirme Sistemi'nin gelitirilmesi amacyla yrtmekte olduu Pilot Proje'yi olumlu ve gerekli bulduumuzu belirtmek isterim.

Deerli Konuklar, niversitelerin misyonunun, ulusal snrlar iinde hapsedilemeyeceine inanyoruz. Bu anlayla Ankara niversitesi, uluslararas akademik ibirliine byk nem vermi, yurt dndan 55 niversite ile Akademik Birlii Protokol imzalamtr. Bu niversitelerin 16's ile etkin akademik personel, renci ve materyal deiiminde bulunulmaktadr. niversiteler, uluslararas boyut kazanrken, ayn zamanda birbirleri ile rekabet edecekler, birbirlerinin eksiini tamamlayacaklar ve ibirliinde bulunacaklardr. niversiteler, yzyllar boyu, fildii kulesinde, toplumdan kopuk olarak bir takm soyut kavramlarla uraan kurulular olarak grlmtr. niversitenin bu geleneksel grnm, modern sosyal ve ekonomik gelimeler sonucu byk lde

399

deimitir. Sanayi devrimi ile birlikte niversiteler, toplumun gereksinim duyduu uzmanlam insan gcn yetitirme sorumluluunu da stlenmeye balamtr. Gnmzn modern niversiteleri, artk toplum gereksinimlerini karlayacak ekilde yeniden yaplanmlar ve topluma daha ok almlardr. Bununla beraber niversiteler, sosyal deiimlerden ne ok fazla etkilenmeli, ne de sosyal deerleri gz ard etmelidir. niversite ve toplum, bamszlk ve karlkl dayanma arasnda optimum dengeyi kurmaldr. niversitenin yaratcl, gnmzn yksek rekabet ortamnda, toplumun ilerlemesine byk lde yardmc olmaktadr. Bu amalara erimek iin niversitenin bamszlk ve zerkliine sayg duyulmaldr. Eer niversiteler, iinde bulunduklar toplumun mekanik bir paras durumuna indirgenir ve zerkliklerini kaybederlerse, bunlarn irket aratrma merkezlerinden bir fark kalmaz. Buna karlk niversiteler bamszlklarn koruyabildikleri takdirde, ulusal kltrn, toplumun moralinin ve teknolojinin gelimesine nemli lde katkda bulunurlar. Ankara niversitesi bu ilkeler nda toplumumuz ile ilikilerini yeni batan gzden geirmektedir.

Deerli Konuklar, niversitemiz geen dnemde, eitim-retim ve aratrma alt yapsnn gelitirilmesi ynnde nemli aamalar kaydetmitir. zninizle bunlardan bir blmne ksaca deinmek istiyorum. Bilindii gibi niversitelerde kampus; eitim-retim ve aratrmaya ek olarak her trl sosyokltrel hizmetlerin sunulduu yerleim merkezidir. Ankara niversitesi, tarihsel geliiminin kendine zg koullar nedeni ile, dnyann teki byk kent niversitelerinde olduu gibi, faaliyetlerini ok kampuslu bir sistem iinde srdrmek durumunda kalmtr. Halen kent iinde belli bal 4 kampustan oluan niversitemizin en byk sorunlardan biri, bu kampuslarda gelime ve genileme olanann son derece snrl olmasdr. 6 Ekim 1997'de Sayn Cumhurbakanmzn att temel, niversitemizi kuruluunun 50. ylnda, modern eitim-retim ve aratrma tesisleri yannda, sosyokltrel olanaklar ile de ada bir ek kampusa kavuturma yolunda nemli bir adm olmutur. letiim, Mhendislik, Mimarlk Faklteleri ile Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulumuzun bulunduu 50. Yl Kampusumuz btn ile tamamlandnda, ada kriterlere gre dzenlenmi eitim-retim ve aratrma dokusu, modern yurtlar, ktphane, bilgi ilem ve letiim sistemleri, sosyokltrel merkezleri, ak ve kapal spor tesisleri ile Ankara niversitesi'ni 21. yzyla tayan bir bilim ve teknoloji merkezi olacaktr.

400

Deerli Konuklar, niversitemizi ada koullara uygun bir bilgi ilem ve iletiim yapsna kavuturmak amac ile 3 yl nce balattmz bir baka projemiz son aamasna gelmitir. Tandoan Kampusu'nda Fen, Eczaclk, Di Hekimlii ve lahiyat Faklteleri ile Rektrlk, Dkap Kampusu'nda Ziraat ve Veteriner Faklteleri, Fen ve Salk Bilimleri Enstitleri'nin bilgisayar a tamamlanm, Cebeci ve bni Sina Kampuslar'nda ise almalar hzla srdrlmektedir. Bunun sonucu olarak niversitemizde internet kullanm hzla artmaktadr. Bugn kullanc saymz 6000'e ulamtr. Internet kullanmn yaygnlatrmak ve retim elemanlarmzn ve rencilerimizin bilgiye ulamn hzlandrmak iin byk aba harcamaktayz. Dier nemli bir projemiz olan Ankara niversitesi Aratrma Merkezi'nin temel amac ise, lkemizde yarnn teknolojilerinin gelitirilmesine katkda bulunmak, bilgi birikimini artrmak, bilim ve teknolojide uluslararas rekabete girmek, dorudan ve dolayl olarak ekonomik kazanlar salamak, lke kalknmasna katkda bulunmaktr. Multi-disipliner aratrma ve gelitirme almalar iin gerekli alt yap ve stn teknoloji rn donanmlar byk lde tamamlanan merkezimiz, bu yl iinde lkemiz bilim adamlarnn hizmetine sunulacaktr. Geen ders ylnda kampuslarmzn peyzaj dzenleme almalar ile eitim-retim ortamnn modernizasyonuna ynelik abalarmzda byk yol alnmtr. Ayrca, Cebeci Kampusu'ndaki hastahanemizin yeniden dzenlenmesi, Ankara niversitesi Aratrma Grevlileri ve Milli Piyango Yurtlar ile Sanat ve Kltr Merkezi projelerimiz byk lde tamamlanm olup, nmzdeki gnlerde hizmete alacaktr.

Deerli Konuklar, Genelde niversitelerimizin, zelde ise niversitemizin misyonunu yrtmede karlalan temel sorunlar syle zetlenebilir: niversitelerimizde bir akademik yar ve rekabet ortamn zendirmeyen, yneticiye yeterli inisiyatif tanmayan, yrtmeyi dar kalplara sokan merkeziyeti, bir yksek retim yasasnn varl, Byk boyutlara varan kaynak ve denek yetersizlii, Ayrlan denek ve yaratlan gelirin brokratik engeller nedeni ile etkin olarak kullanlamamas, niversitelere dinamizm getirmeyen bir akademik ve yardmc personel cret sistemi, Eitim-retim ve aratrma kalitesine olumsuz etki yapan bir kitlesel renci basks, renci aflar gibi d mdahalelerin retim kalitesine yapt olumsuz etki, 401

 niversitelerde, yurt ii ve yurt dndan arz ve talebe dayal bir akademik personel dolamn salayacak bir dzenin kurulamam olmas, Bilim ve teknolojideki ada gelimelerin eitim-retim programlarna yeterince yanstlmamas seklinde zetlenebilir.

Deerli Konuklar, Anlan zetleyebilirim: bu sorunlarn zmne ilikin nerilerimizi ise yle

Yksek retim Kanunu, bir ereve dzenleme biiminde olmal, tm ayrntlarn kanunda yer almas yerine gerekli dzenlemeler, her niversite tarafndan kendisi iin karlacak ynetmeliklere braklmaldr. Bu ekilde niversitelerin farkllamas, kurallar belirli bir yarma ve rekabet ortamna sokulmas salanabilir. niversitelere retim yesi salamann temel dayana, kaliteli bir lisansst retim sonucu kazanlan doktora derecesidir. O bakmdan lkemiz niversitelerinde yrtlen, genelde her dzeydeki retim programlarnn, zelde ise doktora retiminin evrensel performans gstergelerine uygunluunu izleyen ve deerlendiren ulusal dzeyde bir Akademik Deerlendirme Organ'nn oluturulmas salanmaldr. niversitelerde, yurt iinden ve dndan arz ve talebe dayal akademik personel dolamn salayacak bir dzenleme yaplmaldr. Bu dzenlemede, herhangi bir retim elemanna doktora renimini yapt niversitede, zorunlu olmadka dorudan retim yesi olarak grev verilmemesi hkm getirilmelidir. Yksek renime devlet btesinden ayrlacak kaynaklarn artrlmas yoluyla rencilerin niversite giderlerine, frsat eitliini engellememek kouluyla, daha byk oranda katkda bulunmalar salanmaldr. Baarl ve ok baarl rencilere, baarnn srd her yaryl ya da yl iin dk faizli kredi ya da karlksz burs verilmesi gerekletirilmelidir. Kamu kaynaklarnn niversitelere datmn nesnel ltlere balayan bir sistem getirilmelidir. niversitelerin sanayi ve i dnyas ile diyalogunun gelitirilmesi, dardan aratrma kayna salanmas, gelir getirici yatrmlarda, hizmetlerde ve ticari faaliyetlerde bulunmalarn zendirici dzenlemeler yaplmaldr. Kaynana baklmakszn, niversitenin tm denek ve gelirlerinin, hibir engelle karlamadan niversite ynetimince serbeste harcanmas salanmaldr.

402

Deerli Konuklar, niversitelerimizin bugnk kaynak tahsis mekanizmas ile, 2000'li yllarn gerektirdii kaliteli retim ve retken aratrma programlarn gerekletirmeleri mmkn deildir. O nedenle genel bteden yksek retime ayrlacak kaynan; niversitelerin eitli programlarndaki renci says, eitimretim ve aratrma programlarnn bilimsel kriterlere gre deerlendirilmesi sonucu belirlenmesi ve buna gre, gereksinim duyulan denein niversitelere torba bte, kadrolarn ise torba kadro eklinde verilmesi salanmaldr. niversitelerimize dinamizm getirmeyen, akademik unvana ayarlanm bugnk mevcut cret sistemi yerine; dardan salanan aratrma destei, hizmet ve akademik performans gstergelerini gz nne alan bir cret sisteminin getirilmesi, srekli kadroya atamann ancak baarl bir retim yelii dneminden sonra mmkn olmas ve bu arada istenilen nitelikte insan gereksinimini karlamaktan uzak yardmc personel rejiminin de szlemeli cret sistemine dntrlmesi salanmaldr.

Sevgili rencilerim, Bu yl niversitemizi tercih ederek; n lisans, lisans ve lisansst programlarmza kaydolan 7636 rencimize ho geldiniz diyorum. Gnmzde, enformasyon a olarak tanmlanan bir deiim ve atlm dnemine giren dnyamzda, lkemizin en deerli varl siz genlersiniz. Bu gerein bilincinde olan niversitemizde, eitim ve retimin temel amac bu deiim ve atlm srecinin yakalanmasdr. Kkl tarihinin ve sekin konumunun bilincinde olan Ankara niversitesi, daha nce olduu gibi, bundan byle de siz genlerimize, en iyiyi ve en ada sunma azim ve abas iinde olacaktr. Bu erevede hedefimiz sizleri, yaratc gc olabildiince gelimi, bamsz dnme yeteneine sahip, sorgulayan, aratrc, kendinize, ulusumuza ve insanla yararl bilgi ve beceriler kazanm, Atatrk ilkelerine ve laik dzene bal aydn bireyler olarak ulusumuz hizmetine hazrlamaktr.

Sevgili Genler, Deerli ailelerinizin byk zverilerle, devletimizin de anlayl yaklamlarla gerekletirdii byk katklarla, sizleri kendimizden daha iyi yetitirme abamz itenlikle srdryoruz. Eitimin insan yaamndaki yeri, dorudan ulusun geleceiyle ilgilidir. Bilgili, yurttalk sorumluluklarnn bilincinde, her ynden stn nitelikli kiileri topluma kazandrmak bilim kurulularnn balca grevidir. Ykmllmzn tm gereklerini zenle yerine getirerek sizi yarnlara hazrlyoruz.

403

Sevgili Genler, Trkiye Cumhuriyeti sizlerin omuzlarnda ykselecektir. Byk Atatrk'n buyruklar hepinizi her zaman uyank ve ateli tutmaldr. Yaamda en gerek yol gsterici olarak tanmlad bilimle yorulmu beyinleriniz, yurt sevgisiyle dolu yrekleriniz sizin balca gvencenizdir. Atatrk ilkelerinin ylmaz bekileri olarak devlerinizi eksiksiz yerine getirmekle, ulusumuzun gcne g katacaksnz. nsan haklarn zmsemi, laiklii benimsemi, demokrasiye tutkun, hukukun stnlne bal, ulusal deerlere saygl kiiler olarak bizim gz bebeimizsiniz. Bamszlmzn, zgrlmzn, ulusal egemenliimizin ve adalmzn kayna sizsiniz. Siz Atatrk ocuklar, ulusal varlmzn z ve umudusunuz. Hepinizi baar dileklerimle kucaklyorum.

Deerli Konuklar, Al trenimize onur veren sizlere teekkrlerimi sunuyor ve yeni akademik yln niversitemize, lkemize ve bilim dnyasna yararl olmasn diliyorum. Sayglarmla.

404

1998-1999 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

1 Ekim 1998

Sayn Konuklar, Deerli alma Arkadalarm, Sevgili renciler,

Ankara niversitesi'nin 1998-1999 Eitim-retim Yl Al Treni'ne ho geldiniz. Szlerime, byk bir gurur ve kvanla kutladmz Cumhuriyetimizin 75. Yl'nda, bata byk nder Atatrk olmak zere, cumhuriyetimizin kurucularn minnetle ve en derin saygyla anarak balamak istiyorum. Cumhuriyetin ilanndan ksa bir sre sonra, yeni bakent Ankara'da bizzat Atatrk'n emirleriyle Hukuk Mektebi'nin kurulmas, Ankara niversitesinin kurulu srecinin ilk adm olmutur. Ankara niversitesi'nin geliim tarihi cumhuriyet ile btnlemi; niversitemiz, cumhuriyetin dayand temel deerlerin korunmas ve toplumda yaygnlatrlmasn varolu nedeni ve ana misyonu kabul etmitir. u anda iinde bulunduumuz Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi de, yine byk Atatrk'n direktifleriyle kurulmutur. Bu grkemli yapnn zerinde cumhuriyetin temel deerlerinden biri olan "bilimin yol gstericilii" konusunda Atatrk'n o nl zdeyiinin bulunmas, niversitemizin tarihi misyonuna ballnn anlaml bir simgesidir. Ankara niversitesi ve Trkiye'nin tm niversiteleri, birer bilim yuvas olarak, hem cumhuriyetin balca eseridir hem de balca gvencesidir. Demokratik ve laik bir hukuk devleti olan Trkiye Cumhuriyeti'ne ynelik blc tehdide ve giderek artan irticai faaliyetlere kar niversitelerimiz, bu 75. ylda, grevlerini her zamankinden daha duyarl ve dnsz olarak yerine getirme kararllndadr. Bundan kimsenin kukusu olmamaldr.

Deerli Konuklar, Cumhuriyetin kurulu yllarnda yeni bakentin kstl olanaklarnda filizlenen Ankara niversitesi, bugn retim yesi says asndan Trkiye'nin ikinci byk niversitesidir. niversitemizin en byk zenginliini daima nitelikli insan kayna oluturmutur. Ulusal kalknmamza ve insanln bilgi birikimine katkda bulunmak iin niversitemizde zveriyle grev yapan akademik kadromuza, huzurunuzda teekkrlerimi sunarm. te yandan aramzdan ayrlarak ebediyete intikal eden deerli hocalarmz burada rahmet ve kranla anyorum. Geen dnemde Ziraat Fakltemizden Prof. Dr. Mustafa zer, Siyasal Bilgiler Fakltemizden Prof. Dr. Fahir Armaolu, Hukuk Fakltemizden Prof. Dr. Kemal Tahir Grsoy ve Prof. Dr. Seyfullah Edi, Dil ve Tarih Corafya Fakltemizden de Yard. Do. Dr. Dursun Murat en'i

405

kaybettiimizi burada znt ile belirtirken kendilerine rahmet, kederli ailelerine ba sal ve sabr diliyorum.

Deerli Konuklar, Geen ylki konumamda, 2000 ylnn eiinde niversiteler ve niversitemizin misyonu, bu misyonun gerekletirilmesinde karlalan sorunlar zerinde durmutum. Bu ylki konumamda ise ulusumuzun 21. yzyl balarnda ihtiya duyaca kaliteli insan gcnn yetitirilmesine ynelik ada yaklamlar, aratrmada mkemmeliyete eriine, akademik kalite ve zellikle devlet niversitelerini bunaltan finansman sorunlarna ksaca deinmek istiyorum. Gnmzde akademik kalite yksek retim sistemlerinde nemli bir temel kavram olmaya balamtr. Birok lkede hkmetler, giderek byyen bte aklar karsnda, eitli kesimlere olan taahhtlerini yeniden gzden geirirken, destein srmesini, tahsis edilen kaynaklar karlnda deer yaratma ilkesine balamlardr. Daha sonra bunu, niversitelerin sosyal ve bilimsel sorumluluklarnn tam bir hesabn vermeleri izlemitir. "niversiteler aldklar kaynak karlnda rn retiyorlar m? retiyorlarsa bu i randmanl mdr? Yoksa kamu kaynaklar sorumsuz elitler tarafndan israf m edilmektedir?" vb. hususlar sorgulanmaya balamtr. Yksek retimdeki renci saysnn hzla artmasna karlk, bu kesime tahsis edilen kaynaklarn ayn oranda artmamas, birok lkede olduu gibi lkemizde de, yksek retimde, kalite konusunun sorgulanmasn ve kalitenin ykseltilmesine ilikin mekanizmalarn gelitirilmesini gndeme getirmitir. Nasl son yllarda arlk yksek retimde bymeye verilmise, yakn gelecekte de akademik kalitenin byk ncelik tayaca sylenebilir. Bu sorunlarn zlmesinde, eitim-retim ve aratrmann, lkenin 21. yzyln balarndaki gereksinimini karlayacak biimde yeniden yaplanmas, eitim-retim ve aratrma etkinliklerinin blm ya da kurum baznda kalite deerlendirmesinin yaplmas ve finansman koullarnn slah byk nem tamaktadr.

Deerli Konuklar, Bilindii gibi, niversitelerde eitim-retimin temel amac, rencileri an ve lkenin gerektirdii bilgi ve becerilerle donatmaktr. Bu erevede iyi bir eitim-retimin ilevi, kiileri, yaad toplumun uyumlu bireyleri haline getirmektir. Eitim-retim sistemlerinden beklenen ise kalknmann gerektirdii say ve nitelikteki insan gcn, bireylerin ilgi, yetenek ve kapasitesini en verimli biimde deerlendirerek yetitirmektir. Oysa, son yllarda lisans eitim ve retimindeki fazla uzmanlama, tm lkelerde "niversitelerden lisans dzeyinde uzmanlar m mezun etmek istiyoruz, yoksa daha genel eitim grm kiiler mi?" sorusunu gndeme getirmitir.

406

 lkemizde de ou dalda verilen mezunlar, ihtiyacn zerindedir. Mezunlar ou kez, istemedikleri bir dalda lisans eitim-retimi grm, sonra da bu dalla ilgili olmayan ilerde almak zorunda kalm kiilerdir. Belirtilen bu tablonun ana nedenlerinden birinin, lisans eitim-retiminde ar uzmanlama olduunda gr birlii vardr. Bu sorunlarn zmnde, ok sayda kiiye lisans dzeyinde istemedikleri bir meslek verme yerine, onlara farkl ilerde kullanabilecekleri beceriler kazandran, daha ilevsel bir genel eitim-retimin salanmas zerinde durulmaktadr. Genelde gelinen nokta, disiplinler aras ve esnek eitim-retim yaplarnn artk zorunlu olduunun byk lde anlalm olmasdr.

Deerli Konuklar, Gnmzde yksek retim programlarnn eitim-retim hedefleri, retme ve renme amalar hzla deimektedir. Bunun temel nedenleri arasnda rencinin ve i pazarnn farkllaan istekleri, bilgi toplumunun gelimesi, eitimretim ve aratrma finansman sistemlerinde meydana gelen deiimler saylabilir. ada yksek retim sistemlerinde: Arlk artk, retmeden renmeye kaydrlmaktadr. Bu srete retim yesinin yeni rol, bilgi aktarmaktan ok, renme dneminde yol gstermektir. Bireysel renmeden ok, grup renmesi, renmede takm halinde alma esastr. retim yesinin snfta ders anlatmasndan ok, renciye bamsz renme yeteneinin kazandrlmas, entellektel becerinin gelitirilmesi n planda tutulur. renme srecinin, belirli kesitlerde deerlendirmeye alnmas, bu srecin geri besleme yolu ile slahnda byk nem tar. ok sayda birbirleri ile ilikisiz ders yerine, programlarda konularn entegrasyonu esastr. Gnmzde bilimsel aratrmalar sonucunda retilen bilgi, giderek byk boyutlara ulamakta, mevcut bilgiler ksa zamanda demode olmaktadr. Bu nedenle rencinin mezuniyet sonrasnda da yaam boyu renmeye hazrlanmas byk nem tar. Tm bilim dallarnda, bilgi ve iletiim teknolojilerinin giderek artan nemi, rencilerin bu teknolojileri etkin biimde kullanmalarn zorunlu klmaktadr. Eitim-retim programlarnda renciye, ikinci anadal, yan dal ve yeterli opsiyon (alt program} olanaklar ile gdml ya da serbest seimlik ders almasnn salanmas giderek nem kazanan bir konudur.

407

Deerli Konuklar, Yeni bilgilerin sistematik bir biimde retilmesini salayan aratrma, niversite etkinliinin merkezidir. Buna karlk, aratrmann tr, aratrmaya ayrlan zaman ve kaynak, niversitenin misyonu ve yksek retim sistemi iindeki ilevine gre deiir. Bilindii gibi, niversiteler ulusal dzeyde ikili rol stlenirler. Bir yandan en st dzeyde eitim-retim hizmeti sunarken, br yandan da ulusal aratrma ve gelitirme sistemlerinin alt yapsn olutururlar. Bu ikinci ilevinde niversiteler, temel bilim aratrmalarnn byk bir blmn stlenirken, ekonominin eitli kesimlerine de aratrma ve gelitirme hizmeti salarlar. Hzla deien dnyamzda, lkemizin a yakalayabilmesi ve rekabet stnlnn salanmasnda en nemli faktrlerden birinin laboratuvarlardan uygulamaya akan teknolojinin nitelik ve nicelii olduuna inanyoruz. Bu anlayla multi-disipliner aratrma ve gelitirme almalar iin kurduumuz Ankara niversitesi Aratrma Merkezi'nin, ilk birimlerinin hizmete aldn burada ifade etmek isterim. Ayrca, Aratrma Fonumuz da son yllarda nemli lde gelimitir. Fonun, 1994 ylnda 1.4 milyar, 1996 ylnda 18.4 milyar lira olan btesi, iinde bulunduumuz 1998 ylnda yaklak 600 milyar liraya ulamtr. Bylece, desteklenen proje saysn, ylda 30'lardan 150'lere karma olana domutur. Fonun giderek byyen kaynaklarn daha verimli kullanmak iin yeni stratejiler uygulamaya kararlyz. Ksa srede fon ynergesini deitirerek, uzmanlk gruplarn, proje destekleme ve izlemeyi daha etkin hale getirecek yeni bir anlayla yaplandracaz. Daha az sayda, ancak bilime ve ulusal kalknmaya etkisi asndan byk projeleri destekleyeceiz.

Deerli Konuklar, niversitelerimizin gerek eitim-retim ve gerekse aratrma-gelitirme faaliyetleri bakmndan an gerektirdii evrensel kalite dzeyine ulaabilmeleri; bilimsel, teknolojik ve sosyoekonomik gelimelere gre kendilerini srekli olarak yenileyebilmeleri, yksek retimde salkl bir rekabet ortamnn tesis edilmesine baldr. Her alanda mevcut ile daha ok ve daha iyiyi gerekletirmek gnmzn parolasdr. niversitelerde yaplan eitim-retim ve aratrmann kalitesi ve bunlarn ynetiminin, toplumun ihtiya ve taleplerini ne lde karlad son yllarda tm lkelerde enine boyuna tartlmaktadr. Toplumun ilgi gruplar, niversitelerin kendilerine aktarlan kaynaklar etkili biimde kullandnn bir gstergesi olan eitim-retim ve aratrma hizmetlerinin kalitesinin, dardan periyodik olarak kontroln istemektedir. Bir baka deyile, niversitelerin artk kamu, iveren, renci, sivil toplum vb. ilgi gruplarna sorumlu ve saydam olmalar, rettikleri hizmetlere ilikin hesap vermeleri istenmektedir.

408

Deerli Konuklar, Bir niversitenin stratejisinde kalite ok nemli bir kavramdr. Kalite genel olarak, retim ve aratrmada mkemmeliyet ya da amaca uygunluk olarak tanmlanabilir. Yksek retim aslnda kompleks bir olgudur. Kompleks bir olgunun kalitesinin deerlendirilmesi uzmanlk ve beceri gerektirir. O bakmdan niversitede kaliteye ilikin karar vereceklerin, bu olguyu anlayanlardan seilmesi yerinde olur. Bu nedenle, yksek retimde eitim-retim ve aratrma kalitesinin deerlendirilmesinde, kurum dndan seilen ve z deerlendirmenin esas alnd "akademisyen (uzman) incelemesi" biimindeki "kalite deerlendirmesi" (assessment) gl bir mekanizma olarak kabul edilir. Gnmzde zerklik, zerkliin hesabn veren yksek retime dayanr. Bamsz bir kalite gvence sistemi, hesap vermenin en anlaml aracdr. O bakmdan lkemizde oluturulmas almalar srdrlen Ulusal niversite Kalite Gvence Sistemi'nin bamsz, saydam, deiiklik ve farklla ak bir kurum olarak yaplanmasnda yarar grmekteyiz.

Deerli Konuklar, Son 25 ylda, birok lkede olduu gibi Trkiye'de de yksek retim nemli lde bymtr. Nitekim yksek retimde 1983'te 320 bin dolaynda olan toplam renci says, gnmzde l milyon 400 bine ykselerek, 15 yl iinde yaklak 5 kat artmtr. Bilindii gibi Trkiye'de yksek retimin byk bir blm niversitelerde yaplmaktadr. Geen retim ylnda niversitelerimize 374.724 renci kaydedilmitir. lkemizde halen mevcut olan 72 niversitenin 54' devlet, 18'i ise zel vakf niversitesidir. Vakf niversitelerine yerletirilen toplam renci says 11.425'dir. Bunun rgn retim iindeki pay sadece %4.5 dolayndadr. Bu rakamlar bize lkemizde yksek retimin arlnn byk lde devlet niversiteleri tarafndan tandn gstermektedir. 1980'li yllardan balayarak pek ok lkede ekonomik ve sosyal nedenlerle yksek retime ayrlan kaynaklarn byk lde kslmas, niversitelerin kendi kaynaklarn kendilerinin yaratmasn, kaynak optimizasyonunu gndeme getirmitir. zellikle bat lkelerinde, hkmetlerce de desteklenen bu atlm sonucu niversitelere; yatrm yapma, borsada oynama, ticari irketler kurma, eitimretim, aratrma, konferans, kongre vb. faaliyetlerle gelirlerini artrma izni yannda, kamu kaynaklar da torba bte eklinde verilmi, niversitelere kamu kaynaklar dahil tm gelirlerin serbeste kullanlmas olana tannarak, niversitelerin mali zerkliklerine tam anlam ile kavumalar salanmtr. lkemizde ise niversitelerin finansmannda uygulanmakta olan sistemin en belirgin zellii, btenin hazrlanmasna kriterlerden ok, devlet brokrasisinin hakim olmasdr. Bu yntemle hazrlanan btelerin, doal olarak, kurumlarn faaliyetleri ile fazlaca bir ilikisi olamamaktadr. rnein renci saysnn artmas, 409

btenin de artmasn beraberinde getiremeyecei gibi, btenin artmas da kurumsal faaliyetlerin artmasna yol amayabilmektedir. Btenin birok fasl ve kalemden olumas ve harcama srasnda da devlet brokrasisinin onaynn gerekmesi, niversitelere kaynak kullanmnda verimlilii zendirici bir destek salamamaktadr. Oysa niversitelerde finansman programlarnn temel amacnn, eitimretim ve aratrma kalitesi ile renciye sunulan hizmetlerin kalitesinin ykseltilmesi olmas gerekir. lkemizde niversitelerin finansmannda uygulanan mevcut sistem, kaliteli akademik hizmet sunma ve hizmet retmeye elverili deildir. rnein yksek retimdeki renci says son 18 ylda 6 kat artarken, ayn dnemde yksek retime ayrlan kaynaklarn toplam bte iindeki pay % 4.0'den, % 2.9'a gerilemitir. GSMH iindeki pay ise %0.9'dan %0.8'e dmtr. Oysa yksek retime ayrlan kaynan GSMH iindeki pay rnein Hollanda'da %1.7, srail'de %1.8, ABD'de ise %2.4'dr. 1993 ylnda rgn retimdeki renci bana 2658 dolar olan bte denei, 1996 ylnda 1509 dolara dmtr. Bu harcamalar rnein Japonya'da 7600 dolar, ngiltere'de 9600 dolar, ABD'de ise 13600 dolardr. 54 devlet niversitesindeki aratrma destei olarak kabul edilebilecek tm rakamlar toplandnda 56 milyon dolar ancak bulan yllk aratrma denei, ABD'deki nde gelen baz niversitelerin yalnz mhendislik fakltelerinde bile 100 milyon dolarn zerindedir. 1998 btesinde, niversitelere, harcamalarnda nispi bir esneklik getirmek amac ile balatlan iyi niyetli uygulamann, brokrasinin kat tutumu yznden beklenileni veremediini burada nemle belirtmek isterim. Genelde yksek retim sistemimizin finansman asndan belirtilen bu sorunlar, niversitemiz iin de aynen geerlidir. O bakmdan niversitelerimizde eitim-retim ve aratrmada akademik kalitenin ykseltilmesine olanak vermeyen bugnk finansman yntemi yerine, kaynak yaratmay zendiren, niversiteye tahsis edilen kamu kaynaklarn "torba bte" biiminde veren, tm kaynaklarn serbeste kullanmna olanak salayan yeni bir yntemin getirilmesini, niversitelerimizin akademik kalitesinin ykseltilmesinde bir n art olarak grmekteyiz.

Deerli Konuklar, Geen dnemde niversitemiz, yaadmz mali sknt ve zorluklara karn, eitim ve aratrma alt yapsn, kendi yaratt kaynaklarn da katks ile iyiletirme ve gelitirme ynnde byk bir atlm iinde olmutur. Bir yandan, eski bir niversite olmann zorunlu kld youn bakm ve onarm ileri iin fiziki yaplarmzn hemen tm elden geirilirken, dier yandan yeni yapm almalar da srdrlmtr. Bu erevede:

410

 1996 ylnda temeli atlm olan Glba 50. Yl Kampusumuzun yapm devam etmektedir. letiim, Mhendislik, Mimarlk Faklteleri ile Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulumuzun bulunduu bu ek kampusumuz, btn ile tamamlandnda, Ankara niversitesi'ni 21. yzyla tayan bir bilim ve teknoloji merkezi olacaktr. niversitemizin tm kampuslarnn peyzaj dzenleme almalar ile eitim-retim ortamnn modernizasyonuna dnk almalarmz byk bir hzla devam etmektedir. niversitemizi ada koullara uygun bir bilgi ilem ve iletiim yapsna kavuturmak zere 4 yl nce balattmz projenin, fiber-optik bilgisayar a yapm almalar tm kampuslarmzda tamamlanmtr. Bu yl internet k hznda salanan art sonucu, kullanc saysnda da byk bir art gerekletirilmitir. Cebeci kampusumuzda, Milli Piyango daremizin katklar ile, ada ltlere gre modernize edilen 300 kapasiteli kz yurdumuz, rencilerimizin hizmetine sunulmutur. Dkap kampusundaki 300 yatak kapasiteli eski Ziraat-Veteriner Yurdu, Kredi ve Yurtlar Kurumu'ndan geri alnmtr. Bu ve Tp Fakltesi Cebeci Kampusu'nda yeni alacak olan yurdumuzda, Ankara niversitesi'ne yarar ada dzenlemeler yaplmakta olup, yurdumuz nmzdeki aylarda rencilerimizin hizmetine sunulacaktr. Keiren'deki Aratrma Grevlileri Konut tamamlanm, hizmete sunma aamasna getirilmitir. Projesi'nin yapm

stanbul Menkul Kymetler Borsas ynetiminin kaynaklar ile gerekletirilen sanat ve kltr merkezimiz, hizmete sunma aamasna getirilmitir. TMER kompleksinin kaba inaat tamamlanm olup, ince inaat ve tesisat yapm srdrlmektedir. Side'deki olakl Salk Kltr ve Spor Merkezi projemizin kafeterya blm hizmete sunma aamasna getirilmitir. Ankara niversitesi Kapal Yzme Havuzu ve Yan Tesisleri projemizin ihalesi yaplmtr. Drt bin be yz metre karelik bir kapal alana sahip projemiz tamamlandnda, niversitemiz rencileri, retim elemanlar ve alanlarmza sosyal ve sportif yaamlarnda ada olanaklar sunacaktr.

Sevgili Genler, Bu yl niversitemizi tercih ederek n lisans, lisans ve lisansst programlarmza kaydolan 8812 rencimize ho geldiniz diyorum. Girmekte olduumuz bilgi anda artk, korumal pazar, ayrcalkl sermaye kaynaklar ve basit lek ekonomileriyle stnlk salamak olas deildir. Rekabet stnln srdrmenin tek yolu, teknolojik yeniliklerde rakipleri

411

amaktr. Bu ise iyi eitilmi insan gcnn stn abas ile gerekletirilebilir. Gnmzde artk iyi eitilmi insan gc denince, akademik nitelikler yannda: Gl bir szl ve yazl iletiim becerisi, Fen ve sosyal bilimlerin temel ilkelerini kavrama, Bilgi ve iletiim teknolojilerine aina olma, Eletirel dnme yetenei, Srekli renme ihtiyac duyma, Takm almasndan holanma, Yaratc ve inisiyatif sahibi olma, Disiplinli, esnek ve g i koullarnda srekli alabilme yetenei, Salkl bir rekabetten holanma, Karar alma yetenei vb. becerilerin de kazanlmas aranmaktadr. niversitemiz, eitim-retim programlarnda sizlerin bu niteliklerinin gelitirilmesi ve ykseltilmesine, gereken arl verme abas iindedir. Bu erevede hedefimiz, sizleri insanla ve ulusumuza yararl bilgi ve beceriler kazanm, Atatrk ilkelerine ve laik dzene bal aydn bireyler olarak ulusumuz hizmetine hazrlamaktr. Bu bilinle, sizlerin yksek retim yaamnda karlatnz sorunlarn zmnde, beklentilerinizin karlanmasnda sz sahibi olmanz, sesinizi duyurabilmenizi salamak istiyoruz. Bu amala, siz rencilerimizin gerek temsilcilerinin, niversitemizin her dzeyinde grlerinin alnmasna olanak verecek biimde rgtlenmi olan Ankara niversitesi renci Konseyi'nin kuruluunun gereklemesinden byk mutluluk duyduumu belirtmek isterim.

Deerli Konuklar, Deerli alma Arkadalarm, Sevgili rencilerim. Bu duygu ve dncelerle al trenimize onur veren sizlere teekkrlerimi sunuyor ve yeni akademik yln niversitemize, lkemize ve bilim dnyasna yararl olmasn diliyorum, Sayglarmla.

412

1999-2000 ETM-ORETM YILI AI KONUMASI

1 Ekim 1999

Sayn Konuklar, Deerli alma Arkadalarm, Sevgili renciler,

Tarihe devretmekte olduumuz yzyl ile eiine geldiimiz yeni yzyl arasnda kpr kuracak olan 1999-2000 Eitim-retim Yl'nn Al Treni'ne ho geldiniz. Ankara niversitesi'nin bu mutlu gnn paylatnz iin hepinize teekkr eder, sizleri saygyla selamlarm. Bu ylki al trenimizi 17 Austos 1999 gn meydana gelen deprem felaketinin ertesinde yapyoruz. Hepimizi yasa boan bu depremde ok canlar kaybettik, byk aclar yaadk. Kaybettiimiz yurttalarmza rahmet, yaknlarna ve ulusumuza ba sal dilerim. Trkiye'nin depremin yaralarn ksa srede saracak gce sahip olduuna hi kuku yoktur. Hkmetimizin almakta olduu nlemler yannda; insanlarmzn depremzedelerin yardmna komada gsterdikleri esiz aba, sivil toplum rgtlerinin olaanst baarl ve etkin almalar ile uluslararas dayanmann her trl n yargy ykan grnmleri, yaralarmzn ksa srede sarlacana olan inancmz pekitirmektedir. Bundan sonra depremlerin bylesi trajik sonularn yeniden yaamak istemiyorsak, Trkiye'nin tektonik yapsn deitiremeyeceimize gre, kendimizi deitirmeliyiz. Yaadmz aclar, hatalarmz grerek, sorumluluklarmz stlenerek, kalc zmler reterek amalyz. Her eyden nce, gn birlik yaayan toplumlara zg alkanlklarmzn tmn krmal, bilime ve onun uygulamalarna tam anlamyla deer vermeliyiz. Bu corafyada, esenlik ve gnen iinde yaamann tek yolu; demokrasisini ve sivil rgtlenmesini gelitirmi, ynetimlerini saydamlatrm, doaya ve insana saygsn karar srelerine yanstm bir Trkiye yaratmaktr. Tm kurumlarmz bu dorultuda payna deni yapmaya aryorum. Byk deprem felaketinde Ankara niversitesi ailesi de kayplar vermitir. Kaybettiimiz mensuplarmz rahmetle anar, yaknlarna ba sal dilerim. Depremin hemen ilk gnnden balayarak depremzedelere yardma koan; kurtarma ekiplerinde yer alan, doktor ve salk grevlisi olarak hizmet veren, deprem sonras travmalarn azaltlmasnda katkda bulunan ayni ve nakdi bata bulunan ve dier yollarla depremzedelerin yardmna koan tm Ankara niversitesi mensuplarn kutlar ve onlara kranlarm sunarm.

413

Deerli Konuklar, Szlerimin banda deindiim gibi, bu akademik yln iinde 21. yzyl karlayacaz. Aslnda kapmz alan yalnzca yeni bir yzyl deil, yeni bir toplum dzenidir. Gelimi lkelerin daha imdiden yaamaya balad bu sanayi tesi oluum, "bilgi toplumu" ya da "renen toplum" olarak anlmaktadr. Ulusal ve evrensel bilgi birikiminin balca kayna olan niversitelerin deer ve nemlerini, bu yeni toplum dzeninde de artrarak srdrecekleri aktr. ada bir niversitenin yapta bilgidir ve yapt ilerin hemen tm bilginin elde edilmesi, gelitirilmesi, sorgulanmas, paylalmas ve toplumun yararna sunulmas ile ilgilidir. niversiteler, bu yeni yzyl ve yeni toplum dzenini, bir taraftan akademik zgrl ve bilimin atik deerlerini smsk koruyarak; dier taraftan deien koullar grerek, deiimlere uyum salayarak ve kendilerini yenileyerek karlamaldrlar. te bu anlamda, Ankara niversitesi, a yakndan izleyen ve kendisini srekli yenilemeye alan bir niversitedir, eski ve kkl olduu kadar gen ve dinamiktir. Yeni dneme kendimizi hazrlarken yararlandmz anahtar kelimelerden birisi 'diyalogdur. Toplumun her kesimi ile ve her dzeyde diyalogumuzu gelitirmeye byk nem vermekteyiz. Fildii kulelerde yaamay kabul etmiyoruz. Biliyoruz ki, eitim ve aratrma programlarmzn yaanan gereklere dayal olmas, ancak daha geni diyalog ve ibirlii ile mmkndr. Diyalog ayn zamanda hem toplum hizmetlerimizin daha hzl akmasn salamakta hem de niversitemize yeni kaynaklar yaratmamza katkda bulunmaktadr. Son yllarda, gerek kamu kurulular, gerekse zel sektrle birlikte yaptmz seminer, kurs, proje ve benzeri her trl ortak dzenlemenin says ok artmtr. 'Akademik birimlerimizin ve retim yelerimizin ibirlii giriimleri, tarafmzdan daima desteklenmitir. Biz, yerel ynetimlerle, sivil toplum kurulularyla, mezunlarmzla, kent halkyla diyaloga ve birliktelie nem verdik, kaplarmz ak tuttuk, bilgilerimizi paylamaya altk. Bu anlayn rn olarak, Ankara niversitesi'nin akademik birimlerinin etrafnda, onlar kucaklayan, destekleyen ve toplumla aralarnda kpr kuran irili ufakl evre birimlerimiz oluturulmaya balanmtr. Gelitirme Vakf, vakfa bal Ankr ve Anki irketleri, zel lkretim Okulu ve Lisesi, Mezunlar Dernei, Anksev Kltr ve Sanat Merkezi, KOSGEB birimi, Bilim ve Teknoloji Aratrma ve Uygulama Merkezi ile tm Aratrma ve Uygulama Merkezleri Ankara niversitesi'nin periferinde yer alan kurulularn balcalardr. Son yllarda kurduumuz bu kurululara ksa sre iinde, Yaynevi, Srekli Eitim Merkezi, Ankara niversitesi Tiyatrosu ve Sinemas, Ilgaz ve Side niversite Otelleri, Yldz Kongre Merkezi, Altna Evleri ve dierleri eklenecektir. Kreselleme olgusu, bilimin evrensellii ve uluslararas yarma, niversitelerin ulusal snrlar dnda da diyalog ve ibirlii abalarna arlk vermelerini gerekli klmaktadr. Ankara niversitesi; yabanc renci ve retim yesi saylan, ortak eitim programlar ve kredi tama olanaklar asndan henz 414

uluslararas niteliklerin uzandadr. Ancak, dnyann her yerinden ok sayda yabanc niversite ve balca niversiteler aras kurulularla ilikilerimiz hzla gelitirmektedir. Bugn ok verimli akademik ibirlii yrttmz yabanc niversitelerden yedisinin rektrn ya da temsilcisini aramzda grmekten byk mutluluk ve onur duyuyorum. Biraz sonra "Ankara niversitesi Dostu" plaketleri vereceim yabanc dostlarmza trenimize katlarak bizi onurlandrdklar iin huzurunuzda teekkr ederim.

Deerli Konuklar, Ankara niversitesi, yeni yzyl, yenilenen bir eitim-retim anlayyla karlamak kararndadr. niversitemizde renci merkezli ada bir eitim sisteminin hayata geirilmesi sreci balatlmtr. Her eyden nce, rencileri isimsiz, anonim bir kitle olarak grmekten vazgeerek, onlar tek tek tanmaya, yeteneklerini ve gereksinimlerini bilmeye byk nem veriyoruz. Bunun iin bata danmanlar olmak zere tm retim yelerimizden, ders saatleri dnda da rencilerle birlikte olmaya zaman ayrmalarn istiyoruz. rencilerin, niversite yaamnn her alannda sorumluluk tamalar temeldir. Bu, geni ders seimi hakkndan, aratrma projelerinde grev almalarna; programlar aras gei olanandan, renci konseyi araclyla temsil yetkisine; gnll hazrlk snflarndan, renci deerlendirmesine kadar uzanmaktadr. niversitemizde daha imdiden bu dorultuda nemli mesafe alndn mutlulukla belirtmek istiyorum. rencilerimizin bilgi ykn deil, yaratcln ve sorun zme kapasitelerini gelitirmek, onlara yaam boyu renme ve kendini gelitirme yetenei kazandrmak balca amacmzdr. Takm almasna yatknlklarn ve kendilerini yazl-szl iyi ifade edebilme yeteneklerini gelitirmeye byk nem veriyoruz. Onlarn, yaamdan tat almay bilmelerini, insan, doay ve yaam anlaml klan her eyi sevmelerini istiyoruz. Atatrk ilkelerine ve cumhuriyetimizin temel deerlerine ballklarn biliyor, onlara sonsuz gven duyuyoruz. Burada, rencilerle ilgili yaptmz her iin kalitesine ve estetik gzelliine zen gsterdiimizi ve bunun iin hibir zveriden kanmadmz vurgulamak istiyorum. Onlar daha da gzel snflara, yemekhanelere, kantinlere, yurtlara, bahelere layktrlar.

Deerli Konuklar, Bilimsel aratrmann, bugn olduu gibi gelecekte de, niversitelerin temel ilevleri arasnda olacana inanyorum. Her ne kadar, niversiteler dndaki kamu ve zel aratrma etkinliklerinin geliecei ve niversitenin bilgi retimindeki paynn azalaca imdiden gzkyorsa da, aratrma yapmayan ve eitimini aratrmaya dayamayan niversite, gerek bir niversite olamaz.

415

Ancak aratrma alannda bir eylerin deimekte olduu ve deimesi gerektii aktr. Artk, toplumun ve bilgi kullanclarnn istemlerine dayal aratrma anlay egemen olmaldr. Daralan aratrma btesi, ok artan aratrma maliyetleri ve kamu kaynaklarnn kullanmnda hesap verme sorumluluunun yaygnlamas, bu deiimin balca nedenleridir. Bilinmelidir ki, bilimsel yarmada bizi istediimiz dzeye getirmeye katks olmayan aratrmalara ayracak paramz yoktur. Kalitesi yetersiz aratrmalar elimine etmeden, kaliteli aratrmaya kaynak bulmamz gn getike zorlamaktadr. Sanayi ile ibirliini gelitirmeden, uluslararas aratrma fonlarndan yararlanmadan, byk projeler yrtme olana snrl kalacaktr. Zengin ve deneyimli akademik kadrosu ile aratrma alt yaps asndan lkemizin en nde gelen niversiteleri arasnda yer alan Ankara niversitesi, bilgi retiminde tay ykseltmeye kararldr. niversitemizin, aratrma kaynaklarn gelitirmede son yllarda gsterdii baarlarn srdrlmesi ve bilimsel aratrma kalitesinin uluslararas normlara tanmas, ncelikli hedefimizdir. Bu erevede Aratrma Fonu Ynergesi'nde bu yl iinde yaplan deiikliin olumlu rnlerini ksa srede elde etmeye balayacamza inanyorum.

Deerli Konuklar, niversite ynetimi olarak, eskiyen kalplar ve alkanlklarmz ama konusunda kkl dzenlemeler yapmadan yeni yzyla hazrlanamayacamz biliyoruz. Bugne kadar baz zor, ama kanlmaz kararlar aldk ve uyguladk. Akademik kadromuzun byk ounluundan bu konuda grdmz destek, bize g vermektedir. Ankara niversitesi kendisini gelitirme yolunda kararl tutumunu srdrecek, en zor grlen kararlar almaktan ve bunlar hzla hayata geirmekten kanmayacaktr. Bugn niversitemizde, akademik yaama balang koullar dahil her dzeyde atama ve ykseltilme bavurulan, belli ilkelere ve performans gstergelerine balanmtr. Bir gei dneminin gerekli olduu dnlerek, ta, imdilik, olmas gerekenin altnda tutulmutur. Bugne dein bize gelen atama ve ykseltilme bavurusu dosyalarnn ounluunda, belirlediimizin ok stnde puanla karlatmz byk bir mutlulukla belirtmek istiyorum. niversite retim yelerinin aylklarnn son derece dk olmas ve bu nedenle bilim adamlnn giderek cazibesini yitirmesi, Trkiye'nin ac bir gerei ve ivedilikle zmesi gereken bir sorunudur. Ancak bu gerek, unvana endekslenen baary ve performans grmezden gelen mevcut sistemin, niversitelerin dinamizmini engelledii gereini ortadan kaldrmaz. Bu sistem, artk, gelimi lke niversitelerinde btnyle terk edilmekte ve srekli kadro yalnzca az sayda ve baarsn uzun yllarda kantlam kiiler iin mmkn olmaktadr. Kadrolarn byk blm akademik performans gstergelerine dayal szleme statsndedir. Hatta ders cretine ya da projeye bal szlemeler genilemektedir.

416

Trkiye, gereklerini unutmadan, retim yelerinin, kendilerini srekli gelitirmeye yneltmek ve yarma koullar yaratmak durumundadr. Akademik deerlendirme ve kalite gvenlii sistemleri mutlaka kurulmaldr. Nesnel ve saydam bir "retim yesi yllk performans deerlendirmesi" hayata geirilmelidir. niversitemizde, bu yl pilot dzeyde balatlan "renci deerlendirmesi anketi", btncl bir akademik deerlendirme sisteminin tamamlayc bir paras olacaktr. lkemizin en deerli ve en saygn bilim adamlarndan oluan bir akademik kadroya sahip Ankara niversitesi'nin, akademik deerlendirme ve kalite gvenlii konusunda Trk niversiteleri arasnda nc konumda olmas gerektiini dnyorum. Kaynak yetersizlii, niversitelerimizin temel sorunudur. Sadece kamu kaynaklarna dayanan bir bte ile, ada bir niversite olmann gerektirdii harcamalarn tmnn karlanma olana bulunmad aktr. Bu durumda niversitelerin kendilerine kaynak yaratmaya younlamalar ve bu konuda giriimci ve aklc almalar yapmalar kanlmazdr. Ancak, devletin destei ve en azndan brokratik engelleri kaldrmas salanmadan, bu konuda elde edilecek baarlar snrl olacaktr. Devlet niversitelerinin kaynak kullanmnda karlat skntlar zaman zaman kaynak yetersizlii sorununu bile aacak boyutlara ulamaktadr. Aslnda zm; tektir, basittir ve herkes tarafndan bilinmektedir. Kamudan aktarlan denekler dahil niversitelerin tm gelirleri, "torba bte" halinde olumal ve yatrmlar dahil tm harcamalar, niversitelerin kendi ncelikleri iinde serbeste yaplmaldr. niversiteler, gelir harcamalarna ilikin her trl saydaml salama ve topluma hesap verme sorumluluklarnn bilincindedirler. Devletin yapaca i, niversite ynetimlerine gvenmektir. Bu gven bizden esirgendii srece, Trk yksek retimi a yakalayamaz.

Deerli Konuklar, Ankara niversitesi ynetimi, stratejik planmzda ortaya koyduumuz hedeflere erimek ve eksiklikleri hzla gidermek iin her gn artan bir kararllk ve cokuyla almaktadr. niversitemizde 1999-2000 Akademik Yl, geen son yllarda olduu gibi, belki hepsinden de daha youn bir biimde yeni allar ve temel atmalar yl olacaktr. Bu konuda gndemimizde bulunanlarn bir ksmn sizlerle paylamak istiyorum. Yeni alan nformatik Blmmzn, ngilizce hazrlk snflarmzn ve dier baz birimlerimizin de iinde yer alaca Merkez Kampus'taki yeni binamz bir ay sonra aacaz. Bu bina 21.300 m2'lik inaat alan ile, niversitenin sahip olduu en byk yaplardan birisi olacaktr. Binann beinci kat, Ankara niversitesi Devlet Konservatuarna geici ev sahiplii yapacaktr. Cumhuriyetimizin kurucularnn eseri olan Ankara niversitesi'nin, yeni yzyla Devlet Konservatuar ile girecek olmasndan byk onur duyuyoruz. Konservatuarmza ada mzik ve sahne sanatlar eitimine uygun bir mekan araymz ve bu konudaki almalarmz srmektedir.

417

Bu ay iinde Dikimevi'nde yer alan yeni bir renci evinin aln yapyoruz. 210 yatak kapasiteli bu yeni yurdun, olanaklar ve ynetim anlay ile, Milli Piyango renci Evimiz gibi rencilerin ve ailelerinin byk beenisini toplayacana inanyorum. Yldrm Beyazt renci Evi ise bahar yarylnda hizmete girecektir. Dkap Kampusu'ndaki bu yurdumuz 300 yatak kapasitelidir. Hedefimiz olan "gnde 24 saat yaayan niversite"nin gereklemesi iin yeterli yurda sahip olmann bir n koul olduunu biliyor ve bu konuda almalarmz younlatryoruz. Ksa sre iinde, ok nem verdiimiz bir temel atma trenimiz olacaktr. Byk umutlarla kurduumuz, drt yldr byk zveri ve zenle gelitirdiimiz lkretim Okulu ve Lisemiz ok ada yaplara ve evreye kavuturulacaktr. Glba Kampusu'nda ykselecek bu iddial proje, Ankara niversitesi'nin Trkiye'nin aydnlk geleceine armaandr. Ankara niversitesi'nin mesleki eitime verdii nemin ve deerin bir sonucu olarak, tm meslek okullarmz birbirinden nitelikli programlara ve olanaklara sahiptir. gn nce, birinci akademik yl al trenini yaptmz ankr Salk Yksek Okulumuzun da mesleki eitim birimlerimiz arasna katlarak gcmz artrdn kvanla belirtmek isterim. te yandan, Kastamonu Meslek Yksek Okulu'nun akademik yln aarken, renci Sosyal Tesisi'ni de aacaz. Bu gzel ve ilevsel tesis, "mesleki eitimde kalite" konusundaki duyarllmzn, rencilerimizle ilgili her alan kapsadn en iyi biimde yanstmaktadr. Bilim ve Teknoloji Aratrma ve Uygulama Merkezi (BTAUM), analiz cihazlar, fiziki yaplar ve nitelikli insan gc olarak 1. aama hedeflerine erimi bulunmaktadr. niversitemiz aratrma kapasitesinin gelimesinde byk katks olacan umduumuz ve niversite dna da hizmet vermeye balayan bu merkezin tamamlanan iki binasnn al treni, bu yl iinde yaplacaktr. niversitemiz retim yeleri ve rencilerinin sosyal yaamn zenginletirmeye ve spor olanaklarn gelitirmeye ynelik olarak planladmz tesislerimiz bu yl art arda kaplarn aacaktr. lk olarak, Mogan Gl kysnda modern kapal ve ak alanlar olan Sosyal Tesisimiz ile Kaykhane ve Su Sporlar Merkezi'ni bu ay iinde ayoruz. Daha sonra Ilgaz Dann en deerli yerinde kurulu bulunan Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi alacaktr. Bu tesiste 166 kiilik yatak kapasitesi ve 140 kii alan bir amfi bulunmaktadr. 2000 yl Nisan aynda, Side'de yapm devam eden Kongre Merkezi'nin al yaplacaktr. Bu tesiste ise, tm deniz manzaral 68 oda ile 150 kiilik modern bir konferans salonu ve toplant odalar bulunmaktadr. Btn bu allarmz yannda, niversitemizin Merkez Kampusu'nda, olimpik standartlarda, Kapal Yzme Havuzu ve Yan Tesislerini de nmzdeki yl amay planlyoruz. Bu dev tesislerin, niversitemize yepyeni bir grnm kazandracana ve g katacana inanyorum. niversitemizin kltr ve sanat alanndaki son atlmlarnn yaratt olumlu yanklar hepimize byk kvan vermektedir. Anksev Kltr ve Sanat Evi'nde, alndan bu yana zevkle izlediimiz aylk programlar ayn zenginlikte srdrlecektir. Daha byk kapasiteli yeni bir Kltr ve Kongre Merkezini bakente armaan etmek iin Oran Yolu-Yldz'daki arsamz en iyi biimde 418

deerlendirme konusundaki almalarmz srmektedir. Bu arada, stanbulOrtaky'de yklacak halde iken niversitemize tahsis edilen Andonian Vank Manastr, byk bir zenle restore edilmektedir. Ayn ekilde Kalecik'te bize tahsis edilen tarihi Ankara Evi'ni de restore etmekteyiz. Bu yaplar, tarihlerine ve tahsis amalarna en uygun bir biimde kullanlr hale getireceiz. Ankara niversitesi'nin ksaca sraladm bu almalarnda emei geenlere huzurunuzda teekkr etmeyi mutlu bir grev sayyorum.

Deerli Konuklar, Bu trenimizde, her yl olduu gibi, uzun ve baarl hizmet yllarndan sonra, geen akademik yl iinde emekli olan retim elemanlarmz sahneye davet edecek, birlikte alklayacak ve onur belgelerini sunacaz. Trenimize katlarak bizleri onurlandran hocalarmza, bilim dnyasna ve niversitemize yaptklar unutulmaz hizmetleri iin kranlarm iletir, bundan sonraki yaantlarnda mutluluk ve esenlikler dilerim. Hocalarmz uurladmz kaplardan, her yl, yeni rencilerimiz girerek byk Ankara niversitesi ailesine katlrlar. Bu yl da; n lisans, lisans ve lisansst programlarmza 10635 renci kaydolmutur. Yeni rencilerimiz bu yuvada, renciye dost bir renme iklimi, zgr bir dnce ve ifade ortam, karlkl sayg ve sevgiye dayanan hoca-renci ilikileri bulacaklar. lkemizin en saygn ve kkl niversitelerinden olan Ankara niversitesi'nde renim grmenin ayrcaln doyasya yaamalar dileiyle yeni rencilerimize ho geldiniz diyor, hepsini sevgiyle kucaklyorum.

Sayn Konuklar, Deerli alma Arkadalarm, Sevgili renciler, Ankara niversitesi'nin 1999-2000 Eitim-retim yln gelecee umutla bakarak ayor, yeni akademik yln niversitemize, lkemize ve bilim dnyasna yararl olmasn diliyorum. Saygyla. .

419

Prof. Dr. NUSRET ARAS REKTR

11.11.1944 ylnda Ankarada dodu Ankara niversitesi Tp Fakltesini l971 ylnda bitirdi. 1971- 1976 yllarnda Ankara niversitesi Tp Fakltesi, Genel Cerrahi ABD Asistanl yapt.: 1976 :ylnda Ankara niversitesi Tp Fakltesinde, Genel Cerrahi Uzman oldu. 1981 ylnda Genel Cerrahi Doenti nvann ald,, 1981 -1982: Ankara niversitesi Tp Fakltesi, Genel Cerrahi ABD Doenti olarak alt.: 1983 - 1991 yllar arasnda Ankara Numune Hastanesinde, Cerrahi Klinik eflii yapt. 1991 ylnda Ankara niversitesi Tp Fakltesi, Genel Cerrahi ABDna dnd ve Genel Cerrahi Profesr oldu. 1991-l995 yllar arasnda Ankara niversitesi Tp Fakltesi Dekan Yardmcl ve bn-i Sina Hastanesi Genel Yneticilii yapt. 1995-1996 yllarnda Ankara niversitesi Rektr Yardmcl ve 1996-2000 yllar arasnda da Ankara niversitesi Tp Fakltesi Dekanl yapt. 2000 ylndan bu yana da Ankara niversitesi Rektrl grevini srdrmektedir.

421

2000-2001 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

2 Ekim 2000

Sayn Cumhurbakanm, sayn konuklar, deerli alma arkadalarm, sevgili renciler

Ankara niversitesinin 2000-2001 akademik yln, Cumhuriyetimizin en kkl yksek retim kurumunun rektr olarak, Sayn Cumhurbakanmzn terifleriyle aarken sizlerle birlikte olmann hakl gurur ve heyecann duyuyorum. Mutluyum, nk byk nder Mustafa Kemalin temellerini att; baz fakltelerini bizzat kendisinin kurduu, bazlarnn da kurulu talimatn verdii, Cumhuriyetimizin ada anlamdaki ilk niversitesi olma onuruna sahip bu niversitede Onun ilkelerini yaatma ve Onun gsterdii hedeflere ulama sorumluluunu yklendim. Beni bu onurlu greve layk gren alma arkadalarma teekkrlerimi sunarm. nsanlk olarak yeni bir bin yln eiindeyiz ve 2000'li yllar btn dnyada yeni umutlarn ve insanlk iin insanca bir gelecein mjdesini veriyor. Dnyada ve zellikle gelimi lkelerde teknolojideki atlmlarn ve bilgi toplumuna geiin sevinci ve aknl bir arada yaanyor. Bilgi toplumuna gemek bilgiyi ve teknolojiyi retmek ve bunlar insanln kullanmna sunmaktr. Bilgi ve teknoloji ise ounlukla niversitelerde retilir. Bu nedenle niversitelerin bilgi toplumundaki konumlar eskisine oranla ok daha ykseklerdedir. zlerek vurgulamak gerekir ki Trkiyemiz henz bilgi toplumuna gei srecinin ok uzanda bulunmaktadr. Trkiye'de maalesef niversitelerimiz bilgi retme ilevlerinin ok gerisine dm, adeta yalnzca retim vermekle ykml kurumlar konumuna indirgenmilerdir. Bunda lkenin eitim politikalarnn, strateji yoksunluunun ve siyasi kayglarn, dolaysyla da artan renci yknn sorumluluu byktr. Elbette yksek renim grme isteinde olan her Trk vatandann bu hakkna sayg duymak ve ona bu olana salamak ada devletin grevleri arasnda yer almaktadr. Ancak poplist politikalar sonucu "her ilde bir niversite" amak, devletin bu grevini yerine getirdii anlamna gelmez. Olmas gereken makro lekli insan gc planlamas yaplmadan, istihdam plan ve politikalar gelitirilmeden, eitim ve retim kadrolar oluturulmadan ve yeterli kaynak ayrlmadan yeni niversiteler amak, srf renci kontenjan artacak diye vakf niversitelerinin almasna gz yummak lkeye ve genlere hizmet etmek demek deildir. Belki ok ksa dnemde yksek retim kurumlarnn kaplarna ylan genlere ve yeni niversitelerin ald yrelerin halkna hizmet edildii izlenimi verilerek, bunun siyasal baarya dntrlmesi mmkn olabilir. Ancak orta ve uzun dnemde sorunlar yumann bytlmesi, karmaklatrlmas ve zmlerin ertelenmesinden te bir anlam yoktur. stelik bu konuda yaplmas

422

gerekenler yle bilinmeyen, denenmemi eyler de deildir. Dnyann btn gelimi lkelerinde yksek renim kurumlar eitli gruplara ayrlm ve bu soruna zm retilmitir. Aratrma arlkl yksek retim kurumlar yksek lisans ve doktora eitimine kaydrlm, retim arlkl olanlarda ise kitlesel mesleki eitim ve retime geilmitir. Bunun anlam aratrma yaparak bilim ve teknoloji reten ve youn parasal kaynak tketen niversitelerle, yalnzca eitim veren buna karlk aratrma yaplmad iin maliyetleri ok daha dk olan yksek retim kurulularnn ihtiya duyduklar kaynaklarn yeterli bir biimde tahsis edilebilmesidir. Ancak lkemizde, maalesef, son yllarda alan baz devlet ve vakf niversitelerinde yetimi eleman ve parasal kaynak bulunmadndan ne aratrmalar, ne de eitim ve retim gerektii gibi yaplamamaktadr. Bazen teknoloji transferinin teknoloji retiminden daha ucuza geldii bu nedenle teknolojiyi retmek iin yaplacak aratrma harcamalarnn yerine teknolojinin ithal edilebilecei ynnde grlerin seslendirildiine de rastlamaktayz, ilk bakta hakl gibi grnen bu gr aslnda Trkiye'nin uzun vadeli karlarnn nndeki en nemli engellerden birisidir. nk teknolojinin transfer edilmesi durumunda ilelebet srecek bir bamlln temelleri atlmakta te yandan denen bedellerle ithal edilen teknolojiyi reten lkedeki aratrmalar finanse edilmektedir. Yine zlerek vurgulamak gerekir ki dnyada yaanan btn bu gelimelere karlk, lkemizde niversitelerin ve bilim adamlarnn nemi artmak yerine azalm bulunmaktadr. zellikle son yllarda izlenen politikalar nedeniyle retim yelii ve niversiteler byk itibar kaybna uram, genler retim yelii srecinin ilk basama olan aratrma grevlisi olma istek ve gdlerini yitirmilerdir. Eskiden bir kadro iin onlarca aday yarrken, artk ilan edilen kadro says kadar bile liyakat sahibi aday bulamamaktayz. Bu srete retim yelerinin cretleri ile ilgili politikalarn olumsuz etkisinin olduu da unutulmamaldr. Geleneksel olarak belli bir denge ile yrtlmeye allan cret politikalar, son zamanlarda yaplan ayrcalkl cret iyiletirmesi giriimleri sonucunda altst olmu ve retim yelerinin adeta cezalandrlmakta olduklar izlenimi yaratlmtr. Bu durumu somutlatrmak adna bir rnek vermek istiyorum. Bugn itibariyle retim yeliinin ilk basama olan aratrma grevliliine yeni balayan bir kiinin cret olarak eline geecek olan aylk 250 milyon TL civarndadr. Yalnzca rnei tamamlasn diye syleyeyim, Eyll / 2000 tarihi itibariyle bu kiinin barnmak iin deyecei kira, semtlere ve evin niteliklerine gre farkllklar gstermekle birlikte, asgari llerde 150-200 milyon TL'yi bulmaktadr. imdi size sormak isterim: Doktoranz bitirmenizin bile uzun yllar alaca bu meakkatli meslee SZ OLSANIZ GELR MSNZ? Daha nceki yllarda bu konu eitli frsatlarla ve defalarca dile getirilmi olmasna ve bu yanl uygulamann dzeltilecei midine karlk, bugne kadar iyileme ynnde en ufak bir belirtinin grlmediini de vurgulamak istiyorum. Bu durum karsndaki suskunluumuz, asla sz konusu uygulamalar kabullendiimiz biiminde yorumlanmamaldr.

423

Yukarda sralamaya altm nedenlerle nitelikli gen eleman bulmann zorluu yannda, son yllarda zellikle vakf niversitelerinin saysndaki arta paralel olarak, yetimi deerli elemanlar niversitemizde tutma konusunda da ciddi sorunlar yaanmaktadr. Vakf niversiteleri her kademede retim elemanna birka misli ile ifade edilecek cretler ve bunun yan sra saladklar lojman gibi cret d olanak ve kolaylklarla, kamu niversitelerindeki, byk emek ve zaman harcayarak yetimi insanlar ekmekte bir yandan kendilerini bu zahmetli sreten ve maliyetlerden kurtarrken kamu niversitelerinin iini boaltmaktadrlar. Gerekli nlemler alnmad takdirde korkarm ki ok da uzak olmayan bir gelecekte niversitelerimizde aratrma yapacak, bilim retecek, teknoloji gelitirecek, hatta ders verecek retim yesi bulmakta glklerimiz olacaktr. Yaanan bu srece direnen ve bu topluma ve lkeye olan borlarn kamu niversitelerinde kalarak demekte srar eden bu arkadalarmzn direnlerinin daha ne kadar srecei ise, dorusu mehuldr. Bu gr ve dncelerle hkmetin ve TBMM'nin bu konuya en ksa zamanda ilgi duyacana olan inancmz ve beklentilerimizi, retim yeliine yakr bir vakar ile srdrdmz bir kez daha vurgulamak isterim.

Sayn Cumhurbakanm, Kaynak yetersizlii, dier kamu niversiteleri iin olduu gibi Ankara niversitesi'nin de en nemli sorunlarndandr. Yalnzca kamu kaynaklarna dayanan bir bte ile, ada bir niversite olmann gerekliliklerini yakalayamayacamz da aktr. Bu durumda niversitelerin kendilerine kaynak yaratma konusunda younlamalar ve bunu salayabilmek iin de giriimci ve aklc almalar yapmalar kanlmazdr. Ancak devletin destei ve en azndan brokratik engelleri kaldrmas salanmadan bu konuda elde edilecek baarlar snrl kalmaya mahkumdur. Devlet niversitelerinin kaynak kullanmnda karlat skntlar ve sorunlar zaman zaman kaynak yetersizlii sorununu bile aacak boyutlara ulamaktadr. Vakf niversitelerine paha biilmez deerdeki kumu arazileri tahsis edilirken; rencilerden aldklar yksek cretler yannda btelerinin yarsna yakn bir oranda devlet denei verilirken; ve hepsinden nemlisi vakf niversiteleri devletten aldklar da dahil olmak zere tm gelirlerini kamunun hibir kstlayc yasal ve brokratik kuralna bal olmakszn diledikleri gibi kullanabilirlerken, ayn olanaklarn devlet niversitelerinden esirgenmesini anlayamyor ve aklayamyorum. Devlet niversiteleri, braknz genel bteden salanan deneklerin kullanlmasn, kendi dner sermaye iletmelerinden elde ettikleri gelirlerin kullanmnda bile son derece nemli snrlamalarla kar karya bulunmaktadrlar. Aslnda zm basittir ve herkes tarafndan bilinmektedir: Kamudan aktarlan denekler dahil, niversitelerin tm gelirleri bir araya getirilerek niversitelerin kendi ncelikleri erevesinde serbeste kullanabilmeleridir.

424

niversiteler gelirlerin harcanmasna ilikin her trl saydaml salama ve topluma hesap verme sorumluluklarnn bilincindedirler. Devletin yapmasn beklediimiz i, lkenin gelecei demek olan genleri emanet ettii niversitelere ve onlarn ynetimlerine gvenmesidir. Bu gven bizlerden esirgendii srece, niversitelerimizin yakalayabilecek atlmlar gerekletirmeleri beklenmemelidir. a

Sayn Cumhurbakanm, Ankara niversitesi 1946 ylnda drt faklte ile kurulmu, bunu izleyen yllarda hzl ve srekli bir geliim izleyerek bugn 14 faklte, l devlet konservatuar, 11 yksekokul 7 enstit, 23 aratrma ve uygulama merkezi, rektrle bal 4 blm ve Trke retim Merkezi (TMER)'den oluan yaps ile Trkiye'nin en kkl ve byk niversitelerinden birisidir. Bu eitim birimlerimizdeki toplam retim elaman says 4000'e, renci says 40.000'e yakndr. niversitemiz bir yandan kendi iinde geliimini srdrrken, dier yandan 1950'lerden sonra alan hemen tm yksek renim kurumlarnn kurucu kadrolarnn yetimelerine katkda bulunmutur. Bugn de bu katksn, cumhuriyetin ilk kurulduu yllardaki ruh ve evkle srdrmektedir. Ankara niversitesi'nin bilgi ve teknolojik gelimelere katks, her zaman evrensel llerde lkemizin ve insanmzn yzn aartacak biimde olmutur. Saygn bilimsel atf kaynaklarnda yer alan bilimsel makale ve almalar bakmndan, niversitemiz her zaman ilk sralarda yer almtr. Trkiye'nin ve dnyann eitli bilimsel kurum, kurulu ve organlarnda Ankara niversitesi retim yelerinin dlleri, unutulmaz ve etkili yerleri ve grevleri olagelmitir. Yukarda szn ettiim skntlara ramen bilim insanlarmzn baarlar, niversitemizin, lkemiz, toplumumuz ve insanlk iin neminin ve byklnn gstergesidir.

Sayn Cumhurbakanm, Deerli Konuklar, imdiye kadar olduu gibi, Cumhuriyetimizin temel ilkelerinin korunmas ve gelecek nesillere aktarlmas, niversitemizin vazgeilmez ilkesi olmaya devam edecek; Mustafa Kemal'in Cumhuriyetimizi emanet ettii genleri demokrat ve laik bireyler olarak yetitirme lksnden vazgemeyeceiz. Atatrk ilke ve devrimlerine, ada sosyal deerlere, akln ve bilimin egemenliine sonuna kadar bal kalacak; yarnn midini dnn anlamsz zlemine hakim klmaya alan; akln ve bilimin yerine her trl dogmay benimsetmeye uraanlarla dn vermeksizin savaacak; demokratik ve laik cumhuriyet ve onun ada kazanmlarn asla terk etmeyeceiz. Bu inanlarla Ankara niversitesi, nc ve gl bir kamu niversitesi olma zelliini sonuna kadar koruyacaktr.

425

Sayn Cumhurbakanm, Ankara niversitesi'ne sekiz yl sre ile hizmet veren ve grevi devraldm Sayn Prof. Dr. Gnah Akbay ve yardmclar Prof. Dr. Emin Tekeli, Prof. Dr. Ali Erkan Eke, Prof. Dr. Cemal Talu'a niversitemizi ileri bir konuma getirmeleri nedeniyle ahsna ve niversitem adna kranlarm sunarm. Her yl olduu gibi bu yl da uzun ve baarl hizmet yllarnn ardndan, geen yl iinde emekli olan retim yelerimiz oldu. Birazdan kendilerine olan kran borcumuzun bir ifadesi olarak onur belgelerini ve iltlerini sunacaz. Trene katlarak bizleri onurlandran deerli hocalarmza, bilim dnyasna ve niversitemize yaptklar unutulmaz hizmetleri iin kranlarmz sunuyor bundan sonraki yaamlarnda salk ve esenlikler diliyorum. Ayn ekilde ebediyete intikal eden hocalarmza da Tanrdan rahmet diliyor, kendilerini saygyla anyoruz.

Sevgili Genler, Ne kadar zorlu getiini hepimizin bildii bir dnemi tamamlayarak geldiniz ve imdi Ankara niversitesi'nin birer mensubu olarak burada bulunuyorsunuz. Sizlerin baars niversitemizin ve ulusumuzun mutluluu olacaktr. Sizlerin kiisel geleceiniz, lkemizin arzu edilen hedeflere ulamasyla yakndan ilgili ve i iedir. Sizleri aratrc, yaratc, giriimci ve yapc bireyler olarak yetitirmek bu niversitenin temel amacdr. Sizlerin evrenize ve topluma kar yklendiiniz grev ve sorumluluklarn bilincinde olduunuzu bilmek bize kvan veriyor. Drstlk ve alkanl, yurt sevgisini gerek erdemler olarak benimsediinize inanyor; Atatrk'n ilke ve devrimlerine olan ballnzla gurur duyuyoruz. Trkiye Cumhuriyeti'ni, bar ve kardelik iinde, nc bin ylda bilgi ana sizler tayacaksnz. Sizlere gvenimiz tamdr. Bu yuvada, renciye dost bir renme iklimi, zgr bir dnce ve ifade ortam, karlkl sevgi ve saygya dayal hoca- renci ilikileri bulacaksnz. lkemizin en saygn ve kkl niversitelerinden olan Ankara niversitesi'nde renim grmenin ayrcaln doyasya yaamanz dileiyle hepinize ho geldiniz diyor ve sevgi ile kucaklyorum.

Sayn Cumhurbakanm, Bu duygu ve dncelerle, Ankara niversitesi'nin 2000 -2001 eitim ve retim yln gelecee umutla bakarak ayor, yeni akademik yln baarlarla dolu gemesini, niversitemize, lkemize ve bilim dnyasna yararl olmasn diliyor, hepinize sayg ve sevgiler sunuyorum.

426

2001-2002 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

17 Eyll 2001, Deerli Konuklar, Ankara niversitesi'nin 2001-2002 eitim yl alna ho geldiniz. Ankara niversitesi'nin 55. yln kutlad bu eitim ylna, 9500' yeni kayt yaptran olmak zere, toplam 46.000 lisans ve yksek lisans rencisi ile balamakta. Ulu nderimiz yce Atatrk'n arzu ve direktifleri ile 55 yl nce kurulan niversitemiz yeni retim ylna dier kamu niversiteleri ve tm lkenin paylat ar bir ekonomik krizle birlikte giriyor. Bizler elbette lke gereklerini bilen, paylaan ve Trk toplumunun en ileri hedefleri yakalamasn amalayan bir dnceye sahibiz. Ancak bunu salamak birtakm olanaklarn zamannda ve yeterli olarak kullanlmas ile mmkn olabilmektedir. Hepinizin bildii gibi bu olanaklara maalesef bugn kamu niversiteleri olarak sahip deiliz. Getiimiz retim yl iinde bata Sayn Babakan olmak zere, baz bakanlar ve dier st dzey kamu grevlileri ile niversitelerimizin nemli sorunlarn defalarca grtk. Bu grmelerin ana temas kamu niversitelerinin gelimesi iin koul olan sistem sorunlarnn zm ve retim elemanlarnn mali sorunlar idi. Bu sorunlarn zm karlkl olarak tartld, kabul edilebilir zm yollar bulundu. imdi gzlerimiz bunlar gerekletirecek almalarn yaplmasnda. imdi hamle sras, lkenin gelecei iin Hkmet ve Trkiye Byk Millet Meclisi'nde. Deerli parlamento yelerinden Trkiye'nin yksek renim sistemine gereken nemi vermelerini bekliyoruz. nk lkemizin yeniden yaplanmasnda en nemli e insana yaplan yatrmdr, yani eitimdir. Eitim hi kuku yok ki bir btndr. Okul ncesi eitimden yksek renimin son aamasna kadar bir btn olarak ele alnmaldr. Ancak bununla birlikte, yksek retim tm retim kademelerinin yrtcln stlenecek olan nitelikli eitmen kadrolarn da yetitiren en nemli eitim aamasn oluturmaktadr. Okul ncesi eitimden, ilkretimden balayarak her kademedeki eitimin iyi olmas ancak yksekretimin iyi olmas ile gerekleebilir. Eitim sistemimizin ciddi bir reforma gereksinimi bulunmaktadr. Yzbinlerce gencin niversite kapsna dayand, bunlardan yalnzca birka onbininin eii gemeyi baarabildii; nitelikli ara eleman yetitirme amacna ynelmi olmas gereken orta dereceli meslek eitiminin ilevini yitirdii; orta retimin onbinlerce retmen a ile ve yalnzca niversite girie endekslenmi olarak yrtld; niversiteyi kazanan ve mezun olanlarn bile istihdam edilemedii, son derece youn duyumsuzluklarn yaand bir eitim sistemi ile 21. Yzyl iin izilen hedeflere ulalabilmesi mmkn deildir. Avrupa'nn en gen nfusuna sahip lkemizde bu sorunlar zmleyecek, insanlarn retime katlmalarn salayacak, niversitelerin aratrma ve bilgiyi retme ilevlerine geri dnmelerini olanakl klacak dzenlemelerin acilen yaplmas kanlmazdr. Bilgi toplumunun yakalanabilmesi ancak byle mmkndr. Bunu gerekletiremediimiz takdirde, "ulusal bamszlk" kavramnn yerini bamllk alacaktr, ki byle bir tehlikeyi yaamamak iin btn yetkilileri kamu niversitelerine sahip kmaya aryorum.

427

Deerli Konuklar, Ankara niversitesi Cumhuriyetin ilk niversitesi olmann verdii sorumlulukla 55. Ylnda da tm kstllklara ramen atlmlarna devam etme abas iinde olmutur. Bu yl iinde, uzun bir sreden beri blm baznda yaplan mhendislik eitimi bir faklte ats altnda toplanm ve gururla vurgulamak gerekir ki, Ankara niversitesi'nin 15. Fakltesi, Mhendislik Fakltesi olmutur. Bu en gen fakltemizin gemite yrtlen baarl almalarn arttrlarak srdrlmesine vesile olacana eminim. Dier taraftan son yllarn nemli kavramlar ve uygulamalar olan "Uzaktan Eitim" ve "Srekli Eitim" almalarn dzenlemek zere Rektrlmze bal bir merkez kurulmutur. lkemizin Avrupa Topluluu ile gelien ilikilerine paralel olarak Ankara niversitesi'nin dier lkelerdeki niversitelerle ilikilerinde niteliksel bir gelime salama abalarmz younlamtr. Sokrates ve Erasmus Programlar erevesinde gerekletirilecek akademik ibirlii hazrlk almalar ile akreditasyon hazrlklar hzl bir biimde srdrlmektedir. Bu almalarn en somut ve yakn gstergesi Fransa'nn Lyon niversitesi ile hazrlklar tamamlanm bulunan ve Kasm ay iinde imzalanacak bir antlama ile yrrle girecek olan ve karlkl diploma denklii esasnda ibirliine geilecektir. Ayrca 3000 rencimize hazrlk snf dzeyinde yabanc dil eitimi verecek olan Yabanc Diller Yksekokulu'nun kuruluu gerekletirilmi ve inaatna da balanmtr. Uzun yllardan beri bn-i Sina Hastanesi'ndeki skkl giderebilecek zm olarak dnlen dari Blok'un inaatna da bugn saat 13.00 de gerekletireceimiz temel atma treni ile balanacaktr. Bunlarn en ksa zamanda bitirilerek hizmete almalarn diliyorum. Bu yl iinde niversitemizin bilgi ilem altyapsnda da nemli atlmlar gerekletirilmi, tm bilim alanlarn kapsayacak biimde birok elektronik ktphaneye dorudan eriim olana yaratlmtr. niversitemizin abone olduu elektronik ktphane ve elektronik veri tabanlarnn says ve kapsam her geen gn daha da ileriye gtrlmeye allmaktadr. Bu alandaki nemli bir adm da retim elemanlarmzn ve rencilerimizin konutlarndan gerekletirdikleri internet eriimi salanm bulunmaktadr. Daha nce hem abone creti hem de Trk Telekom'a ait telefon hatlar zerinden pahal ve zahmetli bir biimde gerekletirilen internet eriimi, ok uygun fiyatlarla salanacak abonelik sistemi ile ve 822'li hatlarla, yaklak olarak drt - be kat daha ucuza gerekletirilebilecektir. Hepsinden nemlisi, bu aboneliklerde tanmlanacak IP aralktan ile elektronik ktphanelere yalnzca niversitemiz omurgas zerindeki bilgisayarlardan deil, ayn zamanda konutlardan da erimek mmkn olabilecektir.

428

Deerli Konuklar, Ankara niversitesi olarak temel amacmz, bundan nce de olduu gibi, genlerimizi daha iyi yetitirmek ve ada dnyann bireyleri haline getirmek olacaktr. Tabii ki bunun iin gerekli ve yeterli olanaklarn bir araya getirilmesi gerekmektedir. Ancak belki de sz konusu olanaklardan daha nemlisi, hatta "olmazsa olmaz" koulu, adaln nasl yakalanaca konusundaki tercihlerde yatmaktadr. Ankara niversitesi'nin tercihi, Ulusumuz iin Atatrk'n izdii laikdemokrat Cumhuriyet yoludur. Bundan hi kimsenin phesi olmamal; aksi grte olanlarn ve genlerimizi bu yolun dna ekmeye alanlarn bugne kadar baarl olamadklar unutulmamaldr. Bundan sonra da benzer giriimler, laik ve demokrat Cumhuriyet ideali karsnda baarszla mahkumdur. Bu nedenle genleri ad kalmaya, ad yaamaya zorlamaktan vazgeilmelidir. Asl olan kiilerin hr dnceli olmalar, Tanr ile aralarna hi bir eyin girmesine izin verilmemesidir. Genlerimizin eitli dogmalar, tm yaamlarnn ve inanlarnn vazgeilmez balangc haline getirmeye zorlanmalar ve bu konuda srarc olunmas ise tarafmzdan kabul edilmez bir dayatma olarak deerlendirilmektedir. Ankara niversitesi, kurulduu gnden bu yana korunmasn bir grev addettii laik ve demokratik Cumhuriyetin ve O'nun kurucusu ulu nder Atatrk'n ilke ve devrimlerinin ylmaz savunucusu ve bu konuya verdii nemin bir iareti olarak bu yl ki al dersini "Din retiminde Yeni Yaklamlar" konusuna ayrmtr. Biraz sonra hep birlikte bu al dersini dinleyeceiz. Sevgili renciler, Son derece zorlu bir dnemi baar ile tamamlayp Ankara niversitesinin en gen mensuplar olarak aramzda bulunuyorsunuz. Bu ayrcalkl konumunuzla sizlerden beklenen mutlak anlamda baarya ulamanzdr. Sizlerin baars ailelerinizin, niversitemizin ve tm ulusumuzun gururu ve mutluluu olacaktr. Sizlerin evrenize ve topluma kar grev ve ykmllklerinizin bilincinde olduunuzu grmek ve bilmek bizlere kvan veriyor. Drstlk ve alkanl ve yurt sevgisini gerek erdemler olarak benimsediinize inanyor; Atatrk ilke ve devrimlerine olan ballnzla gurur duyuyoruz. Bu yuvada renciye dost bir renme iklimi, zgr bir dnce ve ifade ortam, karlkl sevgi ve saygya dayal hoca - renci ilikileri bulacaksnz. Sizleri aratrc, yaratc, giriimci ve yapc bireyler olarak yetitirmek bu niversitenin temel amacdr. Sizlere Ankara niversitesi'nde sahip olduumuz olanaklar erevesinde her trl ada eitim ve sosyal olanaklar salamaya almaktayz. Sizlerin de bu olanaklar en iyi ekilde deerlendirmenizi istiyorum. Buradan sylemek istediim bir konu da olanakszlklar olan rencilerimizin ekinmeden bizlere ulamasdr. lkemizin en saygn ve kkl niversitelerinden olan Ankara niversitesi'nde renim grmenin ayrcaln doyasya yaamanz dileiyle hepinize aramza ho geldiniz diyor, baarlar diliyor ve sevgi ile kucaklyorum. Deerli Konuklar, 55 ylda toplam 200 bin'e yaklaan ve bu lkenin adalamas ynnde birer misyoner olarak alan mezunlarmzn yetitirilmesinde her trl gl gsleyerek, fedakarla katlanarak onlarn eitilmelerini salayan retim 429

yelerimizin ve retim elemanlarmzn abalar her trl vgnn zerindedir. lkemizin iinde bulunduu bu g dnemde de bu abalarnn aynen ve hatta artarak sreceinden eminim. Kendilerine teekkr ediyorum. Geen yl 7000'i akn rencimiz mezun olmutur. Bu rencilerimize baar dileklerimi bir kez daha iletmek isterim. Yollar ak olsun. Geen yl yitirdiimiz Ankara niversitelileri, bu vesile ile saygyla anyor, kendilerine Tanrdan rahmet diliyorum. Son olarak da uzun hizmet yllar sonunda emekliye ayrlan hocalarmz ve idari personelimize salk ve esenlikler diliyor, alma yaamlar boyunca niversitemizi ve lkemizi yceltmek iin harcadklar abalar iin kranlarm sunuyorum. Dileim, yeni eitim-retim ylnn da bar iinde ve baar ile gemesidir. Bu duygularla yeni eitim-retim yln ayorum. Katlmlarnz iin Siz deerli konuklarmza teekkr eder, sayglar sunarm.

430

2002-2003 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

23 Eyll 2002 Ankara niversitesi yeni bir retim ylna bu yl aramza katlan 7000 dolaynda yeni rencisi ile mitle balamaktadr. Cumhuriyetimizin ilk niversitesi olarak ulu nder ATATRK tarafndan Anadolu bozkrnn iinde Trk genleri iin bir umut mealesi olarak kurulan bu niversite aradan geen 58 yl iinde iki yz bin gence eitim vermi, halen de krk iki bin gencin okuduu bir bilim yuvasdr. Aradan geen bunca yla karn niversitemiz tm Trk ve dnya niversiteleri gibi birok sorunlara sahiptir. Gelime ile birlikte sorunlarn olmas doaldr. Ancak sorunlara karn duyarszlk, zmlere engel bir neden olarak ortaya kmaktadr. Son yllarda niversitelerimizin yaad sorun bylesine bir sorundur ve zm iin zaman zaman bir yetkili kurum veya kuruluun ilgisi de salanamamaktadr. Gemi yllarda benzeri sorunlar defalarca dile getirdiimiz halde durumun deimemi olmas nedeni ile bu yl ki al konumamda konuyu deitirmeye karar vermi olmakla beraber zmsz kalan sorunlarmzn takipisi olarak niversitelerimizin iinde bulunduu baka bir sorunu aklamaya alacam. Bu sorun niversitelerdeki kalite sorunu ve sebepleridir. niversitelerde eitim kalitesini olumsuz olarak en fazla etkileyen etmenler; fiziksel eksiklikler, renci fazlal, retim eleman eksiklii, eitim programlarnn aksaklklar, lme ve deerlendirmedeki eksiklikler, kurumsal ve bireysel performansn deerlendirilememesi, ve baka yksek retim kurumlarna aktarlabilir kredi sisteminin olmamasdr. niversitelerimizin kalite sorunlar hakknda deerlendirmeler yaparken onlarn kurumsal ykmllkleri arasnda yer alan bilimsel aratrma ve topluma hizmet unsurlarn da dikkate almak durumundayz. niversitelerin yapm olduu aratrma ve eitim sreci sonunda topluma bir katksnn olmas vazgeilmez bir unsur olarak kabul edilmelidir. niversitelerin bilimsel aratrma hedefleri ve ncelikli alanlar bakmndan kendi otonomileri iinde hareket ederek uygulamalar yapmas esas ilke olmaldr. Ancak bunu yaparken lke ve dnya kalknma hedefleri ve ncelikli bilimsel aratrma alanlarnn gz ard edilmemesi gerekmektedir. Dnya bilimsel aratrma alanlarnda ncelikli alanlar olarak Salk ve biyoteknoloji Bilgi ve iletiim teknolojileri Yeni malzemeler ve retim sreleri Srdrlebilir kalknma Doal kaynaklar ve enerji Demokratik temellerde vatandalk ve sosyal gelime bilinci alanlar giderek arlk kazanmaktadr. Ankara niversitesi olarak biz de bu konularn tm ile ilgili almalar srdrrken biyoteknoloji alann ncelikli konu olarak semi bulunmaktayz. DPT tarafndan desteklenen ve 2001 yl rakamlar ile 29 trilyon TL kaynak kullanm tahsis edilen biyoteknoloji projemiz baarl bir ekilde devam etmektedir. Ayrca Dner Sermaye gelirlerinden, kesilen payla oluan Bilimsel Aratrma Projeleri btesi de bu yl iin yaklak 12 trilyon liralk bir byklk oluturmaktadr. Buna gre, Ankara niversitesi btesi iinde aratrmaya ayrlan pay aada gsterildii zere 431

Yl 2000 2001 2002

Yzde . %5 %6 %15

gemi yllara gre kat art gstermitir. Aratrmaya ayrlan kaynaklarmz artrma baars gsterirken bilimsel aratrmada ncelikli alanlar konusunda duyarllmz korumaya da devam etmeliyiz. Bilimsel aratrmaya ve bu amala aratrma alt yapsna ayrlan kaynaklarn niversitelerde kaliteyi artrc sonular olurken, bu sonularn ulusal retime katksnn da gzetilmesi gerekmektedir. lkemizde uluslararas yayn says hzla artarken, retimde ve hizmette ulusal teknolojinin pay hzla dmektedir. Bu nedenle, bilimsel aratrmalarn niversite-sektrler ibirlii balamnda gelime gstermesi hedeflerimizden biri olmaldr. Gnmzde, zellikle lkemizde niversitelerin rencilerine kar olan sorumluluklarnn "onlarn diploma almalar ile sona erdii" anlay hakimdir. 1970'lerden itibaren ortaya kan ve saylar her gn artan "isiz mezunlar" tm dnyada niversite eitiminde "i bulabilirlik" sorununun youn bir ekilde tartlmaya balanmasna yol amtr. Bu sorun lkemizde de niversite eitiminin ama ve hedefleri dorultusunda tartlmas gereken en nemli sorunlardan birisidir. Dier bir deyimle niversite eitiminin ama ve hedefi diploma vermekle tamamlanan bir hedef olmamal, diploma sahibinin topluma igc olarak katksn mmkn olabilen en st dzeye karma ama ve hedefine de ayn dzeyde nem verilmelidir. Byle bir ama ve hedef karsnda niversiteler (Yksek retim Kurumlar) rencilerini toplumun ihtiyacna uygun temel bilgi, bilimsel yaklam ve beceriler ile donatlm, dalnda ve konusunda derinlik ve eitli konularda zenginlik kazanm, ada teknolojileri kullanabilen, iletiim becerisi gelimi, bireysel ve grup halinde alabilen ve retebilen, analiz ve sentez yeteneine sahip, renmeyi renmi, yaratc ve retici olabilen bireyler olarak yetitirmek zorundadrlar. Zaten gnmzde iverenler ve dolaysyla toplum, renmeyi renmi, bilgisini srekli gelitiren ve yenileyen, gelimeye katkda bulunacak ekilde uygulayabilen bireylere ihtiya duymaktadr. Bu nedenledir ki geleneksel eitimdeki gelecekte kullanmak zere srekli bilgi depolamaya ynelik "bilgi odakl" model yerini ada eitimde renmeyi ve bilgiye erimeyi reten dzeyde gelimeye yardmc olan "renci odakl" modele brakm durumdadr. amzda lkemizin gittike globalleen dnyada saygn yer edinebilmesinin temel koulu, nitelikli insan gc yetitirilmesine baldr. Yetitirilen bu insan gcnn istihdam alan da giderek sadece yerel toplumlar ile snrl kalmaktan kp, uluslararas alanlara da kaymaktadr. Bu nedenledir ki yesi olmay hedeflediimiz Avrupa Birlii, yksek retimde ortak stratejiler gelitirme ynnde ok nemli almalar yapmakta ve kararlar almaktadr. Bu almalarn temelinde Yksek retim Kurumlarnn istihdam edilebilir mezunlar vermesine ynelik eitli beklentilere cevap verebilmek iin kendilerini organize etmeleri ve gelitirmeleri bulunmaktadr. Avrupa Birliine giri srecinde lkemiz de kendisini buna hazrlamaldr. Avrupa Birliinin bu amala salamaya alt nemli unsurlardan birisi yksek retimdeki renci, ve retim yesi mobilizasyonunun artrlmasdr. Mobilizasyon kurumlarn Uluslararas-latrlmasnn bir arac olarak grlmekte ve bireylerin kltrleraras yeterliliklerini ve iletiimlerini arttrmay amalamaktadr. Bununla birlikte mobilitenin eitli engeller nedeniyle istenilen lde artabilmesi kurumlar arasndaki engelleyici farkllklarn azaltlmas ile

432

mmkn olabilmektedir. Bunlar eitimde ve deerlendirmede farkl sistemlerin uygulan, birbirine uymayan eitim takvimlemeleri, birbirinden farkl kredilendirmeler ve farkl derecelendirmeler olarak saylabilir. Bunlar ortadan kaldrabilmek iin yapsal dzenlemeler, birbirine uyumlu nitelikler kazandrmaya ynelik eitim-retim ierikleri, aktarlabilir kredilendirmeler ve bunun gereksinimi olarak birbirleri ile uyumlu lme ve deerlendirme sistemleri oluturmas nerilmekte ve zendirilmektedir. Bu adan bakldnda niversitelerimiz bir yandan eitim-retim programlarnn kalitesini ykseltme ve uluslararas geerliliini salayacak dzenlemeleri yaparken, dier yandan mezunlarna kazandrd bilgi, beceri ve tutumun gvenilir ve geerli yntemler ile llm olduu gvencesini de vermek zorundadr. Bunun iin de niversitemizin tm birimlerinde lme ve deerlendirme sistemlerinin akademik baar gelimesinin llmesi ve deerlendirilmesi ilkelerine gre yaplandrlmas gerekmektedir. Bu amala lme ve deerlendirmeler, belirlenen amaca uygunluk, devamllk, kapsamllk, lme arac eitlilii, rencieitici ibirlii, amaca uygun planlama zorunluluu, bireysel farkllklar ortaya karlabilecek yntemlerin uygulan gibi ilkeler dorultusunda dzenlenmeli ve "not'un tek tarafl bir silah gibi kullanlmasna olanak vermeyecek iyiletirmeler yaplmaldr. Bu nedenle niversitemiz birimlerinin eitim-retim srecinde yaptklar tm lme ve deerlendirmelerin geerlilik ve gvenilirliklerini gzden geirmesi gerekli grlmektedir. Bu balamda rencilere ncelikle kazandrlmas amalanan hedef, bilgi, beceri ve tutumlar belirlenmeli, bunun kazandrlmas iin etkili bir eitim-retim stratejisi belirleme amac ile rencilerin n deerlendirilmesi yaplmal, sre devam ederken gsterilen gelimeleri lme amac ile ara deerlendirmeler ve sre sonunda amaca ulalp, ulalmadn belirlemeye ynelik son deerlendirmeler yaplmaldr. niversitelerde rencilerin akademik baarlarnn geliiminin etkin bir ekilde llmesi ve deerlendirilmesi retim yesi bana den renci saysnn uygun olmas ile dorudan ilikilidir. Buna ilaveten uygun eitim-retim ortamnn salanmas eitim ara ve gerelerinin temini, eitim programlarnn renciye kendi kendine renme olanan da salayacak ekilde dzenlenmesi gibi idari sorumluluklar yannda, eiticilerin performanslar da akademik baary etkiler. Bu nedenle lme ve deerlendirme taraflardan sadece birinin grevi ve sorumluluu deildir. Eiticilerin de renim ama ve hedeflerine ulamadaki katk ve performanslar eitli geri bildirim yntemleri ile deerlendirilmeli ve gerektiinde bunlar iyiletirici tedbirler alnmaldr. Farkl yksek retim kurumlarnn programlarnn ve bu programlardaki baarlan lme ve deerlendirme sistemlerinin birbirleri ile uyumluluu doal olarak birbirlerini karlkl tanma ve kabul artlarn oluturacaktr. Bunun sonularndan en nemlisi de rencilerin eitimlerine belli bir dnemden sonra farkl kurumlarda devam edebilmesi ve nceki eitim kurumunda ald kredilerini yeni kuruma aktarabilmesi olana vermesidir. Byle bir olanan gereklemesi rencilerin benzer ierikli programlarda benzer zaman harcayarak benzer kazanmlar elde etmesi ve bunlarn benzer lme ve deerlendirme yntemleri ile belirlenmi olmas ile mmkn olacaktr. Bu amacn gereklemesine ynelik olarak Avrupa Birlii, Avrupa Kredi Transfer Sistemi ad altnda bir sistem gelitirmi bulunmaktadr. niversitemiz ve Trkiye'deki dier niversitelerin birimleri eitimretim planlarn yaparken bu sistem dnda kalmayacak ekilde davranmak durumundadr. Burada amalanan eitimlerin birbirleri ile tpatp ayn olmas deil, birbirlerine edeer olmas, eitimin tm srecini kapsamas, birbirlerine 433

dntrlebilir kredilerden olumasdr. Bu aamada olmak zere ilk kez bu yl niversiteleraras Kurul tp fakltelerinde uygulanacak bir ekirdek Eitim Programn kabul etmitir. Bu ve benzeri yaklamlar genlerimizin ellerinde zaman zaman bo saylabilecek diplomalarla deil dnya lkelerince kabul edilebilecek bir belge ile i sahibi olmalarn salayabilir. Doaldr ki, kurumlarn birbirlerini karlkl olarak tanmalar ve edeer kabul etmeleri, bunlarn ortak standartlara erimi olmalar ile mmkn olacaktr. Bu standartlara eriildiinin kant da akreditasyon ile mmkndr. Akreditasyon bir program veya kurumun kalitesinin nceden belirlenmi bir standartta olduunun incelenerek saptand ynnde resmi, yaynlanm bir bildirimdir. Byle bir bildirimin ortaya kabilmesi iin niversitemizin kurumlarnn ve programlarnn snrlarmz amas bilinci ile standartlarn oluturma ve ykseltme abas iinde olmal kurumsal otonomilerini kaybetmeksizin darda kabul edilme dengelerini korumal ve farkl dzeylerde (kurs dzeyinden-program dzeyine ulusal dzeydenuluslararas dzeye) akredite edilebilmeye hazr hale gelmelidir. Ankara niversitesi olarak 2002-2003 eitim ylnda biraz nce belirttiim sorunlarn zm konusunda alma kararn alm bulunmaktayz. Hedefimiz niversitemizdeki eitimi tmyle adalatrmaktr. 15 fakltemiz ve 13 yksek okulumuzdaki eitim programlar yakn gelecekte ulusa girmeyi hedeflediimiz Avrupa Birlii normlarna ulatrlmaya allacak ve akademik kurullarda hazrlanan yeni programlar Senatomuzca irdelenerek dzenlenecektir. lkemizdeki dier kamu niversitelerinin de bu ynde almalar olduu bilinmektedir. Bu Tanzimattan beri lkemizin batya yneliinin, batllamann bir gerei olarak ortaya kmaktadr. lkemizin bu batllama hareketi Yce ATATRK'n izdii laik, demokrat ve cumhuriyeti izgide, tm aydn vatandalar ve genliin istedii dorultuda devam edecektir. Bir genel seim arifesinde olan lkemizde deerli politikaclarmzn lkemizin adala ynelmi bu gidiini duraksatmaya ve sevgili rencilerimizin kafalarnda kargaaya yaratacak nitelikte, ya da mevcut renim barn skntya sokacak sylemlerden kanmalarn istemek sanrm byk nem tamaktadr. zellikle klk kyafet konusunun sklkla bir demokratik hak gibi gsterilerek konu edilmesi de mevcut yasal dzenleme karsnda tamamen imkansz olmasna karn halen devam eden bir sylemdir. Siyaset ve lke ynetiminden sorumlu her dzeye bilimsellik bilinci ve kltrnn aktarlmas ve hukukun stnln kabul eden yaklam zannederim her sorunu zebilecek bir anahtar olacaktr. Deerli rencilerimiz, sizlerin eitimini en iyi koullarda tamamlayarak yararl bireyler olarak hayata atlmanz ve baarnz bizlerin de baars ve gururu olacaktr. Bu nedenle sizlere elimizdeki olanaklar lsnde en iyi koullar hazrlayacamzdan kukunuz olmamasn dilerim. Bu imkanlarn devletimizin iinde bulunduu sknt ile snrl olduunu da unutmamamz dilerim. Szlerime son vermeden niversitemizin bu gne gelmesinde emei olan tm yneticilerimiz, retim elemanlar ve idari personelimizi sayg ile selamlar, baarl almalarnn yeni nesillere rnek olmasn dilerim. Yeni eitim-retim ylnn bata rencilerimiz olmak zere Ankara niversitesi ve lkemiz iin baarl olmasn diler hepinize sevgi ve sayglarm sunarm.

434

2003-2004 ETM-RETM YILI AI KONUMASI

29 Eyll 2003 Saygdeer Konuklar, Ankara niversitesinin 2003 - 2004 yl al trenine ho geldiniz. Yeni retim ylnn al nedeniyle aramzda bulunduunuz ve bizleri onurlandrdnz iin hepinize teekkr eder, sayglar sunarm. Ankara niversitesi bu yl 58. retim ylna balamaktadr. Kurulduu 1946 ylndan bu yana, Cumhuriyetimizin ilk niversitesi olarak kendisine tannan imkanlarn stnde bir gayret ile eitim, retim ve aratrma alanlarnda almalarn ortaya koymu, deerli katklarda bulunmutur. Tm bu abalarn kkleri aslnda 1946dan da ncesine, 1925 ylnda kurulan Hukuk Fakltemize kadar uzanmaktadr. Bu srete zverili almalaryla Ankara niversitesini ycelten rektr, dekan, ve tm retim elemanlarna kran borluyuz. Btn bu uralar, emekler ve zveriler bir Cumhuriyet niversitesi oluturmak iin yaplmtr. Bugn Ankara niversitesine baktmzda btn bu abalarn boa kmadn ve bir Cumhuriyet niversitesi geleneinin olutuunu grebiliyoruz. Ankara niversitesi bu srete yalnz kendisini gelitirmekle kalmam, bu gelenei Trkiyenin gerek akademik ve gerekse ynetsel yapsnn temel talarn oluturan birok kuruma da aktarmtr. niversitemizin kurulduu gnden bugne kadar saysz baarlar, son yllarda gsterdiimiz byk projelerde ilerleyiimiz ve uluslararas almlarmzla daha da pekimitir. Memnuniyetle belirtmek isterim ki, Ankara niversitesi 2003 ylnda Avrupa Birlii aratrma alan 6. ereve programnda projeleri olan ve Erasmus-Sokrates programnda aktif olarak yer alan bir niversitedir. te yandan, niversitemizin kendi yaratt kaynaklar ve ulusal yatrm programlarnda dikkat eken byklklerdeki ileri teknolojik aratrma bteleri ile temel ve uygulamal bilimsel aratrmalara verdii destek hzla bymtr. Bilimsel ve ileri teknolojik aratrmalara niversitemizin salad destek 2003 ylnda, 2000 ylna gre 23 kat artm, sadece getiimiz retim yl iinde 176 Bilimsel Aratrma Projesiiin kendi oluturduumuz kaynaklardan 12 trilyon TL tutarnda destek salanm, bunlarn sonucu olarak nemli bilimsel dergilerdeki yayn saymz ise son ylda % 70 art gstermitir. Bundan sonraki hedeflerimiz arasnda, niversite-sanayi ibirliinde somut ve rne ynelik almalar yer almaktadr. Ayrca, evrensel nitelii ve akredite programlar yaps ile Ankara niversitesini bir dnya niversitesi konumunda tutmak akademik misyonumuzun esas unsurudur. Ankara niversitesi olarak baaryla yerine getirdiimiz bu grevler nedeniyle gururluyuz ve gelecee gvenle bakmak istiyoruz. Ancak iinde bulunduumuz dnem ve yaananlar bizleri gelecek konusunda iyimser olmaktan alkoymaktadr. nk her geen gn sknt yaratan konular bymekte ve bugne kadar hi yaamadmz boyutlara ulamaktadr. niversitelerimizde srekli bir sknt konusu durumuna gelen kaynak ve eleman yetersizlii bu yl grlmemi lde artmtr. Bundan yl nce, 2000-2001 eitim retim yln a konumamda, kaynak yetersizliinin, dier kamu niversiteleri iin olduu gibi, Ankara niversitesinin de en nemli sorunlarndan biri olduunu vurgulam; yalnzca kamu kaynaklarna dayanan bir bte ile, ada bir niversite olmann gerekliliklerini yakalayamayacamz belirtmi; bu durumda niversitelerin kendilerine kaynak yaratma konusunda

435

younlamalar ve bunu salayabilmek iin de giriimci ve aklc almalar yapmalarnn gerekliliine deinmi; bu konuda devletten destek olmasn ve en azndan brokratik engelleri kaldrmasn talep etmitim. Aradan geen yllk srede bu taleplerin yerine getirilmesi yle dursun, siyasal iktidarlar, niversitelerin kendi kendilerine yarattklar kaynaa bile gz dikmi isteyerek ya da istemeyerek niversitelerin elini kolunu balamlardr. Bu cmleden olmak zere niversitemizin Side Eitim ve Aratrma Uygulama tesisleri ile Ankara Elmadada bulunan spor ve rekreasyon tesislerimiz Maliye Bakanl tarafndan niversitemiz ile hibir grme yaplmadan sata karlmtr. Sadece Side tesislerimizde ylda 2000 kadar rencinin uygulama almalar yapt dnlrse durumun ne kadar vahim olduu aktr. Dier taraftan Yabanc Diller Yksek Okulu olarak kullanlmak zere 2002 yl kasm aynda Ankara niversitesine 57 Hkmet tarafndan tahsisi yaplan Trkiye Zirai Donatm Kurumunun Ankarada bulunan Genel Mdrlk Tesisleri her trl yasal ilem tamamland halde niversitemize devir edilmemektedir. Bundan yl nce Devlet niversitelerinin kaynak kullanmnda karlat skntlar ve sorunlar zaman zaman kaynak yetersizlii sorununu bile aacak boyutlara ulamaktayd. Vakf niversitelerine paha biilmez deerdeki kamu arazileri tahsis edilirken; rencilerden aldklar yksek cretler yannda btelerinin yarsna yakn bir oranda devlet denei verilirken; ve hepsinden nemlisi vakf niversiteleri devletten aldklar da dahil olmak zere tm gelirlerini kamunun hibir kstlayc yasal ve brokratik kuralna bal olmakszn diledikleri gibi kullanabilirlerken, ayn olanaklarn devlet niversitelerinden esirgenmesini anlayamyor ve aklayamyoruz diye serzenite bulunmutum. Bugn btn bu kstlamalar artarak srd gibi yeni kstlamalar da eklenmitir. Yine zlerek vurgulamak gerekir ki dnyada yaanan btn gelimelere karlk, lkemizde niversitelerin ve bilim adamlarnn nemi artmak yerine azalm bulunmaktadr. Her geen gn de durum daha ktye gitmektedir. Bundan yl nce, zellikle son yllarda izlenen politikalar nedeniyle retim yelii ve niversitelerin byk itibar kaybna uradn, genlerin retim yelii srecinin ilk basama olan aratrma grevlisi olma istek ve gdlerini yitirdiklerini belirtmi, eskiden bir kadro iin onlarca aday yarrken, artk ilan edilen kadro says kadar bile liyakat sahibi aday bulamamaktayz diyerek ikayette bulunmutum. Son bir yldr deil liyakat sahibi adaylar bulmak, kendi aratrma grevlisi, retim grevlisi ve uzman kadrolarmz bile ilan edemez, ayn ekilde idari personel alamaz duruma drlm bulunuyoruz. Bu gelimelerin sebepleri anlalamazken yardmc doent atamalar da Babakanlk iznine balanmtr. Btn bu gelimeler niversitelerimizde siyasallama kukusunun tam siyasallama ya dntn net bir ekilde ortaya koymaktadr. niversitelerde hkmetlerden izin alnarak gerekletirilen her trl idari ilem ve atamalar siyasallama anlamna gelmektedir. Bu ise niversite zerkliinin ortadan kalkmas demektir. Deerli Konuklar, znt ile ifade etmeliyim ki Milli Eitim Bakanl tarafndan hazrlanan yasa tasla niversite zerkliine byk bir darbe vurmakta ve yukarda da belirttiim gibi siyasallamay getirmektedir. Bu nedenle burada bu yasa tasla ile ilgili grlerimi ksaca ifade edeceim.

436

Burada hemen belirtmeliyim ki lkemiz yksekretim sisteminin yeni bir dzenlemeye ihtiyac vardr. Ancak bu yasa tasla hemen hi bir yenilik getirmedii gibi, mdahaleci, ve demokratik olmad iin eletirilen ve deitirilmek istenen 2547 sayl yasaya gre daha merkeziyeti, ve siyasallamaya zemin hazrlayan bir yapdadr. Bu duruma verilebilecek rneklerden biri, Yksekretim Kurulunun oluumudur. Daha nce Cumhurbakannca bu kurula yedi ye atanrken bu say ikiye indirilmi, hkmet tarafndan atanan ye says ise sekize karlarak, Kurul tamamen siyasi erkin etki ve denetimi altna alnmtr. Akademik unvanlarn merkezi olarak kazanlmaya balanmas da niversite zerkliine aykrdr. Aratrma grevlileri ile retim grevlilerinin seiminin merkezi snavla yaplmas kabul edilemez bir husustur. Bundan da vahim olan yardmc doentlie yaplacak atamalarn da merkezi snavla yaplmas ve yardmc doentlik kadrolarnn devaml nitelikte olmasdr. Devaml nitelikteki kadro yardmc doentlerin bilimsel retkenliklerini azaltma riski tamaktadr. Doentlik ve profesrle ykseltme ve atamada da ayn riskin sz konusu olduunu syleyebiliriz. Dier taraftan yurt dnda yetitirilmeleri dnlen aratrma grevlilerinin alma alanlar ve saylar hakknda da son kararn Milli Eitim Bakanlna ait olmas, niversite zerklii bakmndan kabul edilemez bir durumdur. Ayr Bir konu da disiplin ileriyle ilgili sorunlardr. Ynetmelik hkm olmas gereken konular, hi gerei olmad halde yasa tasla iine alnmtr. Bunlardan biri de Yksekretim Kurumlarnda yrrlkteki mevzuata aykr olmamak kayd ile klk-kyafetin serbest brakld 84. maddedir. Bu konu nceki yllarda da ayn ekilde bir yasa hkm haline getirilmeye allm ancak Dantay, Yargtay ve Anayasa Mahkemesi kararlar nedeniyle uygulanamamt. Bu durum gayet iyi bilindii halde yeniden ve srarla taslakta yer almas iyi niyetle aklanamaz. Zaten taslaktaki bu eilim, disiplin cezalarnn sayld dokuzuncu blmde klk-kyafet ile ilgili hkmlere aykr davranmaya sadece uyar cezasnn verilebileceinin belirtilmesi ile kuvvetlendirilmektedir. Bu konuda toplumsal bir oydama salanm ve kamusal alanlarda ada kyafette bulunulmas benimsenmiken, konunun yeniden alevlendirilmeye allmas anlalamamaktadr. Bu trban severlik yerine rencilerin yasal dzenlemelere uyumunu tevik etmek zannederim daha uygun olur. Rektr ve dekanlarn yetkisiz, inisiyatifsiz klnarak sadece kurullarn kararlarn uygulayan birer makam olarak tanmlanmas ve yalnzca bir dnem iin seilebilmeleri de niversite ya da fakltelerin atlm programlarnn uygulamaya konulmas konusunda motivasyon eksikliine neden olacaktr. Btn bunlar Trk niversitelerinin gelimesini engelleyecek ve kaos yaratacak hkmlerdir. Benzer uygulamalar ilk ve orta retim ynetmeliklerinde yaplan dzenlemelerle de dikkati ekmektedir. rnein, MEBnn ilkretim kurumlar ynetmeliinde yapm olduu deiiklikler dndrcdr. Okul ynetimlerinin ocuun devamn salamakla ykml olmasna karn bu hkm deitirilerek herhangi nedenle okula devam edemeyen ocuklar ifadesinin eklenmesi zorunlu eitimin kesintisiz olmas ilkesini zedelemekte ve bu boluun nasl ve kimler tarafndan doldurulaca hakknda kukular dourmaktadr. Dier taraftan yksek renim, ilk ve orta renim kurumlarna ait binalarn bakm ve snma ve

437

aydnlatma, temizlik gibi sorunlar zlemezken 10 000 rencinin zel okullarda renci bana 3500 dolar cretle okutulmasnn anlalmas da mmkn olmamaktadr. Eer bu ve benzeri kaynaklar varsa bunlar varolan kamu okullar ve eitimin iyiletirilmesi iin kullanlmaldr. Deerli Konuklar, Cumhuriyet ve Cumhuriyetin temel ilkeleri konusunda son derece hassas olan bir niversite olarak btn bu yaananlar karsnda kaytsz kalmadk ve bundan sonra da kesinlikle kaytsz kalmayacaz. Bu konudaki mcadelemizin kamuoyu tarafndan ok net bir biimde alglanmasnn kanlmaz olduunu da biliyoruz. Ankara niversitesi hibir zaman atmadan yana olmamtr. Bu nedenle, siyasal iktidarn yksekretimin yeniden yaplandrlmas iddias ile balatt srete niversitemiz dialoga dayal, katlmc bir tavr sergileyerek katkda bulunmaya almtr. Bunun temel gerekesi, Ankara niversitesinin Trk eitim sisteminin, zellikle Yksekretim sisteminin an gereklerine uygun bir biimde gelitirilmesi ve yeniden yaplandrlmas konusunda grlerinin ve hazrlklarnn bulunmasdr. Uzun yllardan beri bu gr ve hazrlklarmz eitli vesilelerle kamuoyu ile paylalmtr. Dolaysyla siyasal iktidarn giriimlerinin bandan itibaren Ankara niversitesi Senatosu, bu yaklamn doal bir uzants olarak yeni dzenlemelere yol gstererek, k tutacak kapsaml bir neriyi, Ankara niversitesinin misyon ve toplumsal sorumluluunun bir gerei olarak, siyasi iktidara ve kamuoyuna iletmitir. Bununla da yetinmeyerek konuya taraf olan her kurum ve kurulula diyalog iinde bulunulmu ve yapc bir tutum sergilenmeye allmtr. Asl niyetin niversitelerin yeniden yaplandrlmas olmayp, niversitelerin siyasallatrlmas, zerkliin kaldrlarak dorudan iktidarn gdmne sokulmas ve sonu olarak bir tr cezalandrma ve zapt rapt altna alma olduu aka ortaya ktktan sonra bile, yapc tavrmz srdrmeyi topluma kar bir grev kabul ediyoruz. Bir toplumun gelecei demek olan ada niversiter yapy oluturmak, gelitirmek ve korumak grevi dorudan niversitelere dmektedir. Ankara niversitesi bu grevi yerine getirirken bilimin evrensel ilkelerinden, demokratik ve laik cumhuriyetten baka hibir g ya da odaktan medet ummamtr. Bu mcadelenin niversitelerin mcadelesi olduunun bilincindeyiz. u nokta herkes tarafndan btn akl ile bilinmelidir ki, Ankara niversitesinin yapc tavrnn geriye ekilebilir en son izgisi, bilimin evrensel gereklilikleri ile demokratik ve laik cumhuriyet ilkeleri ve kazanmlardr. Bunlardan dn verilmesi asla dnlemez. Bunu hayal edenlere sylenebilecek tek ey niversitelerin gcnn asla hafife alnmamasdr. Deerli Konuklar, Ankara niversitesi, niversitelerin kar karya kald siyasal dayatmalara karn topluma kar tad sorumluluk nedeni ile, yeni retim ylna, buruk ama btn bu gelimelere karn evkle balamaktadr. nk Ankara niversitesi Cumhuriyetle birlikte topluma nderlik eden ona yol gsteren bir kurum olmutur. Bundan sonra da koullar her ne olursa olsun bu ilevinden vazgemeyecektir. niversitemizi gelitirme ve adalatrma abalarndan olmak zere, bu yl yeni alan Bilgisayar Mhendislii Blmmz, niversitemize g katacaktr. Dier faklte ve yksekokullarmz da eitimlerine ayn g ile balayacaklardr.

438

Ankara niversitesi Uzaktan Eitim Merkezinin stdyo ve dier donanmlar, Bilimsel Aratrma Projeleri eski adyla Aratrma fonumuzun kaynaklarndan salanan 700 milyar akn yatrmla kurulmu ve faaliyete gemi bulunmaktadr. Daha da nemlisi Ankara niversitesi tarafndan uzaktan eitim programlarn gerekletirebilmek iin hazrlanan zgn yazlmmz da tamamlanmtr. Uzaktan Eitim Merkezimiz uygulad ilk projede ortaya koyduu gerek anlamda uzaktan eitim zmleriyle, yalnzca Trkiyede deil, dnyada nc bir konuma gelmeye adaydr. Deerli rencilerimiz, Bu yl niversitemize 7000i akn lisans ve 3000e yakn lisans st yeni renci kabul edildi. Bu rencilerimizle birlikte tm rencilerimizi imkanlarmzn elverdii en iyi koullarda eitme abasnda olacaz. Tm rencilerimize hatrlatmak isterim ki, Atatrk lkeleri ve laik ve demokratik Cumhuriyetin esaslarna ballk, Ankara niversitelilerin vazgeilmez ilkeleri olmutur. Sizlerin de bu esaslara gre yetitiinize inanyor, bu ada dnceleri Ankara niversitesinde pekitireceinize ve gelitireceinize gveniyorum. Deerli konuklar, Artk neredeyse yaknma ve ikayet etmenin gelenekselletii eitim ve retim yl a konumalarnn bir yenisini de 2003 2004 eitim ve retim yl banda yapm bulunuyorum. Dileim, bundan sonraki allarda gerekletirilen atlmlarn ve gelecee ynelik projelerin dile getirildii, gelecek endiesinin sz konusu olmad konumalarn yaplmasn mmkn klacak ortam ve koullarn zaman yitirilmeden oluturulmasdr. Bu ynde gerekletirilecek almalara yn vermesi, gelimemize k tutmas, niversitemizin bellei ilevini yerine getirmesi ve rnek oluturmas bakmndan, daha nceki dnemlerde grev yapm olan 15 rektrmzn, Ankara niversitesinin akademik al trenlerinde yapm olduklar konumalar bir kitap olarak derledik ve sizlere sunacaz. Bu deerli almay titiz bir aba ile ortaya koyan arkadamz DTCF retim yesi ve Ktphane ve Dokmantasyon Daire Bakan Do. Dr. Doan Atlgana huzurunuzda teekkr ediyorum. Bu ynde aba gsterecek ve alacak her kii ve kurulua mteekkir olacaz. nk niversiteler Trkiyenin geleceidir. Deerli Konuklar, Her yl olduu gibi bu yl da uzun ve baarl hizmet yllarnn ardndan, emekli olan retim yelerimiz oldu. Birazdan kendilerine olan kran borcumuzun bir ifadesi olarak onur belgelerini sunacaz. Trene katlarak bizleri onurlandran deerli hocalarmza, bilim dnyasna ve niversitemize yaptklar hizmetleri iin kranlarmz sunuyor bundan sonraki yaamlarnda salk ve esenlikler diliyoruz. Ayn ekilde ebediyete intikal eden hocalarmza da tanrdan rahmet diliyor, saygyla anyoruz.

439

Sevgili renciler, Son derece zor ve zahmetli bir sreci tamamlayarak geldiniz ve imdi artk birer Ankara niversitelisiniz. Sizlerin baarlarnz nce ailelerinizin, sonra niversitemizin ve ulusumuzun mutluluu olacaktr. Sizleri aratrc, yaratc, giriimci ve yapc bireyler olarak yetitirmek Ankara niversitenin temel amacdr. Sizlerin evrenize ve topluma kar yklendiiniz grev ve sorumluluklarn bilincinde olduunuzu bilmek bize kvan veriyor. Drstlk ve alkanl, yurt sevgisini gerek erdemler olarak benimsediinize inanyor; Atatrk ilke ve devrimlerine olan ballnzla gurur duyuyoruz. Ankara niversitesinde renciye dost bir iklim, zgr bir dnce ve ifade ortam, karlkl sevgi ve saygya dayal hoca-renci ilikileri bulacaksnz. lkemizin en saygn ve kkl niversitelerinden biri olan Ankara niversitesinde renim grmenin ayrcaln doyasya yaamanz dileiyle hepinize ho geldiniz diyor ve sevgi ile kucaklyorum. Bu duygu ve dncelerle, Ankara niversitesinin 2003 2004 eitim ve retim yln baarlarla dolu gemesini; niversitemize, lkemize ve bilim dnyasna yararl olmasn diliyor, hepinize sayg ve sevgiler sunuyorum.

440