Ἡ Θεία Λειτουργία : Ἀντίφωνα

Μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, τίς μεσιτείες τῆς Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί τίς εὐχές τοῦ
Ἁγίου πατρός ἡμῶν Νεκταρίου ξεκινοῦμε, μέ τήν ἔναρξη τῆς νέας ἐκκλησιαστικῆς
χρονιᾶς, τήν ἔκδοση τοῦ περιοδικοῦ τοῦ Ἱ.Ναοῦ μας «Σαλπίσματα Ἀληθείας».
Στά προηγούμενα τεῦχη ἐξηγούσαμε καί ἐρμηνεύαμε λειτουργικά θέματα, δηλαδή
ἐκφωνήσεις ἱερέως καί ψαλτῶν. Ἐρμηνεύσαμε ὅλα τά σχετικά μέ τήν ἔναρξη τῆς
Θείας Λειτουργίας τά περί «Εὐλογημένη ἡ Βασιλεία τοῦ Πατρός…» καί τά «Εἰρηνικά»,
ἐρμηνεύσαμε τά περί τοῦ Α’ Ἀντιφώνου «Ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, Σῶτερ,
σῶσον ἡμᾶς», τά περί τοῦ Β’ Ἀντιφώνου «Σῶσον ἡμᾶς Ὑιέ Θεοῦ» καί τά περί τοῦ
Θεολογικοῦ τροπαρίου «ὁ Μονογενής Ὑιός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ».
Στό παρόν τεῦχος θά ἐρμηνεύσουμε τά
περί τοῦ Γ’ Ἀντιφώνου στό ὁποῖο γίνεται
καί ἡ εἴσοδος τοῦ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου μετά
λαμπάδων καί μανουαλιῶν καί ἡ ὁποία
ὀνομάζεται Μικρά Εἴσοδος.
Σάν τρίτο ἀντίφωνο ἔχουμε συνήθως
Ἀναστάσιμο
Ἀπολυτίκιο
ἤ
ἄλλως
ἀπολυτίκιο τοῦ ἤχου.
Κάθε Κυριακή
ὑπάρχει καί ἕνας διαφορετικός ἦχος καί
κάθε ἦχος ἔχει τό δικό του Ἀναστάσιμο Ἀπολυτίκιο.
Ἐνῶ ψάλλεται τό Ἀναστάσιμο Ἀπολυτίκιο παρατηρεῖται κίνηση. Ἀπό τήν Βόρεια Πύλη
τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ (ἡ Πύλη τοῦ Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ), βγαίνουν κρατώντας λαμπάδες ἤ
μανουάλια τά παιδιά πού διακονοῦν καί βοηθοῦν στό ἱερό. Μεγάλη εὐλογία
πραγματικά γι’ αὐτά τά παιδιά πού ἀπό τήν μικρή τους – παιδική ἡλικία –
προσφέρουν τίς ὑπηρεσίες τους στό Θεό. Μεγάλη εὐλογία πού ἀντικαθιστοῦν τήν
διακονία τοῦ νεωκόρου καί μέ πίστη καί εὐλάβεια δέχονται ἀπό τήν πρώτη τους
εἴσοδο στό ἱερό τοῦ ναοῦ τήν εὐλογία τοῦ λειτουργοῦ. Πίσω ἀπό τά παιδιά πού
κρατοῦν τά μανουάλια ἀκολουθεῖ ὁ ἱερέας κρατώντας μέ τά δύο του χέρια τό ἱερό
Εὐαγγέλιο, τό ὁποῖο μεταφέρεται «ἐν πομπῇ» ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα γιά νά
τοποθετηθεῖ καί πάλι πάνω στήν Ἁγία Τράπεζα, ἀπ’ ὅπου καί δέν ἀπομακρύνεται.
Αὐτή εἶναι ἡ Μικρά Εἴσοδος καί ἔχει συμβολικό χαρακτήρα. Συμβολίζει τόν ἐρχομό

1 

τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο μας γιά νά μᾶς διδάξει καί νά μᾶς φωτίσει. Εἶναι ὁ
προάγγελος τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ὁ προάγγελος τοῦ Τιμίου Σώματος καί
Αἵματος τοῦ Χριστοῦ πού θά εἰσοδεύσει κατά τήν μεγάλη λεγομένη εἴσοδο στήν ὥρα
τοῦ Χερουβικοῦ. Ὅπως ἀκριβῶς πρίν τήν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ προανήγγειλε τήν
παρουσία Του ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος ἔτσι καί πρίν τήν ἔλευση στόν χῶρο τῆς
ἐκκλησίας τοῦ Τιμίου Σώματος καί Αἵματος τοῦ Χριστοῦ εἰσοδεύει τό Θείο καί Ἱερό
Εὐαγγέλιο. Ὅταν φθάσει ὁ λειτουργός μπροστά στήν Ὠραία Πύλη, ἀφοῦ ἀσπασθεῖ
τό ἱερό Εὐαγγέλιο πού κρατεῖ, τό ὑψώνει ἀργά καί μέ ἱεροπρέπεια ἀναφωνεῖ :
«Σοφία Ὀρθοί». Ταυτόχρονα τά παιδιά ὑψώνουν τίς λαμπάδες τους γιά νά δώσουν
λαμπρότητα στήν ὥρα αὐτή, γιά νά ἐπιβεβαιώσουν πανηγυρικά τούς λόγους τοῦ
ἱερέως, γιά νά φανεῖ καί αἰσθητά πώς ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι φῶς, τό μοναδικό καί
ἀληθινό φῶς.
«Σοφία Ὀρθοί» :
Ἡ πρώτη λέξη «Σοφία» σημαίνει ὅτι τό ἱερό Εὐαγγέλιο εἶναι Σοφία. Ἡ Σοφία ἡ
μοναδική, ἡ Σοφία Αὐτή τοῦ Θεοῦ, πού μᾶς τήν γνώρισε, μᾶς τήν ἀποκάλυψε, ὁ Ὑιός
καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος γι’ αὐτό καί ὀνομάζεται
«Ἐνυπόστατος Σοφία» τοῦ Θεοῦ.
Ἡ δεύτερη λέξη «Ὀρθοί» εἶναι προτροπή τοῦ ἱερέως πρός τό ἐκκλησίασμα νά
σηκωθῇ ὄρθιο καί νά ὑποδεχθῇ τήν Σοφία αὐτή. Σ’ αὐτή τήν προτροπή ἐμεῖς
πειθαρχήσαμε, εἴμαστε ὄρθιοι, ὄχι μόνο σωματικά ἀλλά καί πνευματικά μέ «ὄρθιες»
τίς ψυχές, ἄγρυπνες καί ἀκούραστες νά ἀποδώσουν τιμή στό Χριστό.
Ἄραγε ἐμεῖς, πού σύμφωνα μέ τήν προτροπή τοῦ ἱερέως εἴμαστε ὄρθιοι, τό νιώθουμε
πώς τό Εύαγγέλιο εἶναι ἡ «Σοφία» καί τό ἐναποθέτουμε ὡς πυξίδα στήν ζωή μας ;
Ἤ μήπως ἀναζητοῦμε στήν ἀνθρώπινη σοφία, στήν κοσμική γνώση, στή γήινη
ἰδεολογία τήν λύση τῶν μεγάλων προβλημάτων τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ προορισμοῦ
του ;
Μέ ἀγάπη
π.Μηνᾶς Ἀλεξιάδης

«Μιά νέα σχολική χρονιά πού ἀπαιτεῖ δύναμη καί πίστη…»
Mπῆκε ὁ Σεπτέμβρης καί οἱ νέοι φοιτητές ἐγγράφονται στά πανεπιστήμια
ἀναμένοντας τήν ἒναρξη τῆς νέας φοιτητικῆς χρονιᾶς… Θά βροῦν ὅμως αὐτό πού
προσδοκοῦν ; Ἢ θά βρεθοῦν ἀντιμέτωποι μέ τήν σκληρή πραγματικότητα ἡ ὁποία
ἔχει διεισδύσει καί στά πανεπιστημιακά ἔδρανα ; Θά παραμείνουν πιστοί στά πιστεύω
τους ἤ θά ἀνακαλύψουν μιά διαφορετική ἀλήθεια ;
Ἄς δοῦμε τό παράδειγμα τῆς Πελαγίας φοιτήτριας τοῦ παιδαγωγικοῦ τμήματος
Θεσσαλονίκης καί ἄς λάβουμε τό μήνυμα πού μᾶς στέλνει.

Μεγάλωσε μέ τίς ἱστορίες τοῦ πατρο-Κοσμᾶ. Γαλουχήθηκε μέ τά νάματα τῆς
Ὀρθοδοξίας. Ποτίστηκε ἡ ψυχή της ἀπό τό δροσερό νερό τῆς ἱστορίας καί τῆς δόξας
τοῦ Γένους. Κάθε φορά πού ἔβλεπε τή γαλανόλευκη νά κυματίζει ἀνασκίρτιζε ἡ

2 

καρδιά της καί μέ τόν ἐθνικό ὕμνο γέμιζε ἀπό ἐθνική περηφάνια. Μά πιό πολύ ἀπό
ὅλα ζήλευε τόν κάθε δάσκαλο, πού σμίλευε μέ ἀγάπη καί ἀξίες τίς παιδικές ψυχές.
Μέ αὐτά τά ὄνειρα μπῆκε στήν Παιδαγωγική Σχολή ἕτοιμη νά μάθει πῶς νά ἀνοίγει
τά φτερά της στόν κόσμο, μά… ἔμεινε ἔκθαμβη… Γύρω της ὁ κόσμος ζαλισμένος
κλείνει τά μάτια του καί τρέχει μανιακός πρός διάφορες κατευθύνσεις. Κάθησε
μονάχη της καί συλλογίζεται τήν κατάσταση γύρω της καί τά ζυγίζει ὅλα στήν
ζυγαριά τῆς Ἀλήθειας.
Ἰδέες… χίλιες θεωρίες, χίλιοι ρήτορες, χίλιες ἀλήθειες… καί οἱ νέοι σέ μία
ἀναζήτηση ἰδανικῶν νά διοχετεύσουν τή νεανική τους ὁρμή, τούς ἀκολουθοῦν σάν
κοπάδι. Ἐκεῖνοι πού κηρύττουν περί ἐλευθερίας καί προοδευτικότητας εἶναι τίς
περισσότερες φορές οἱ μεγαλύτεροι δυνάστες τοῦ νοῦ, οἱ δημιουργοί τῆς μάζας.
Προοδευτικότητα σκέφτεται τώρα… ἕνα ρεῦμα πού δημιουργεῖται ἀπό τούς
ἑκάστοτε ἀνικανοποίητους στήν ἀναζήτηση τοῦ νέου καί ἡ ἐποχή μας χαρακτηρίζεται
ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἀπό αὐτή τήν ἀχαλίνωτη ἀναζήτηση, ὡς λάβαρο καί τρόπος ζωῆς.
Στό βωμό αὐτοῦ τοῦ ρεύματος βέβαια θυσιάζονται μεταξύ τῶν ἄλλων ὅλες οἱ
πατροπαράδοτες ἀξίες καί ὅ,τι ἔθρεψε τόν ἄνθρωπο ἐπί αἰῶνες, καθώς θεωροῦνται
κατάλοιπα μιᾶς συντηρητικῆς ἐποχῆς, ἀφοῦ τώρα ἔχουμε τήν νανοτεχνολογία καί
ἐλέγχουμε καί τό κλίμα τῆς Γῆς ! «Ἡ Ἐκκλησία κράτησε τόν ἄνθρωπο στά σκοτάδια
τοῦ Μεσαίωνα» τῆς λένε. «Ἡ διάκριση σέ ἐθνικότητες εἶναι ἀποτέλεσμα
συμφερόντων καί συμφωνιῶν», κάτι πού ἀκυρώνει κατ’ ἐπέκταση κάθε ἔννοια
ἐθνικῆς κυριαρχίας, γλώσσας κ.τ.λ. Ὅλα κομμένα καί ραμμένα σύμφωνα μέ τίς
ἐπιταγές τῆς Παγκοσμιοποίησης…
Ἕνας τέτοιος ἀέρας πνέει καί στή Σχολή της, τήν ὁποία ἐπιθύμησε μέ τόση
λαχτάρα… Ἕνα ἰδεολογικό συνονθύλευμα… μιά περιφρόνηση τῆς ἱστορίας, ἄρνηση
τοῦ Θεοῦ καί ἐκείνη στέκεται σκεπτική, παρακολουθώντας τό θέατρο τοῦ
παραλόγου. Νιώθει τό αἷμα της νά «βράζει», θυμώνει… θέλει νά τά βάλει μέ τούς
πάντες, ἄν ἦταν δυνατό νά σταθεῖ ἀπέναντι σέ ὅλο αὐτό τό ρεῦμα πού γκρεμίζει τά
πάντα στό πέρασμά του. Νά φωνάξει ! Νά πεῖ… τί νά πεῖ;
«Οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσι» εἶπε ὁ Κύριος πάνω στό σταυρό… Καί Ἐκεῖνος εἶναι ἡ
ὄντως Ἀλήθεια. Τί νά πεῖ λοιπόν ἐκείνη
ἀκούγοντας αὐτή τήν κραυγή Του ; Αὐτή
ἡ τόσο ἀδύναμη, ὅπως ὅλος ὁ κόσμος.
Στρέφει λοιπόν τήν καρδιά της μέ
πόνο πρός τόν Θεό. Δέν χάνεται ἡ
ἐλπίδα ὅσο ἔχει τή ζωή της στά χέρια
Του «ὅτι Αὐτός ἔγνω τό πλάσμα
ἡμῶν, ἐμνήσθη ὅτι χοῦς ἐσμέν»…
«τό δέ ἔλεος τοῦ Κυρίου μένει εἰς τόν
αἰῶνα τοῦ αἰῶνος».
Ὅπως καί ἡ Πελαγία ἒτσι καί κάθε ἓνας
ἀπό ἐμᾶς μπορεῖ λοιπόν νά γνωρίσει στή
νέα αὐτή κατεύθυνση τῆς ζωῆς καί σέ κάθε νέο δρόμο διαφορέτικες ἰδεολογίες καί
πεποιθήσεις. Τόσο διαφορετικές καί ἔτοιμες νά μᾶς ὀδηγήσουν μακριά κι ἀπό τήν
ἲδια μας τήν πίστη.

3 

Μποροῦμε νά τό ἀντιμετωπίσουμε καί νά μήν γίνουμε ἓνα μέ τήν μάζα ; Φυσικά
καί μποροῦμε, καί ἡ ἐκκλησία μας, μᾶς δίνει τήν δύναμη αὐτή καί τήν
αἰσιοδοξία γιά τό μέλλον... Τό μόνο πού χρειάζεται νά κάνουμε εἶναι νά τήν
γνωρίσουμε ἀπό κοντά.
Καλό Φθινόπωρο μέ αἰσιοδοξία, πίστη καί δημιουργία !!
Βίκυ Ἀγγελή
Φιλόλογος

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ

4