KINEZITERAPIJA KOD PARAPLEGIJE UVOD

Paraplegija oznaava funkcionalnu dijagnozu i predstavlja oduzetost donjih ekstremiteta. Ona moe biti spastina,kod oteenja centralnog motornog neurona i flakcidna kod oteenja perifernog motornog neurona. Najei uzrok nastanka paraplegije je trauma kimene modine kod povreda kimenog stuba. Drugi uzroci nastanka paraplegije su:multipla skleroza,funikularna mieloza,tumori kimene modine,prsnue(ruptura)intervertebralnog diska,epiduralne infekcije, bolesti motornog sistema i siringomielija. Ako se povreda desila u vratnom dijelu kimene modine nastaje oduzetost ruku i nogu sto se naziva kvadriplegija. Najvea incidenca je u starosnoj grupi od 14-50 godina.Odnos mukarci ene je4:1.

ANATOMSKE OSOBINE KIME

Kimeni stub ine kotani elementi-prljenovi,kojih ima 33-34 i fibrokartilaginozni diskusi,koji su meusobno povezani snanim ligamentima.dijelimo ih na 7 vratnih prljenova(vertebrae cervicales),12 grudni prljenova(vertebrae thoracales),5 slabinski prljenova(vertebrae lumbales),5 krstanih prljenova(vertebrae sacrales) i 4-5 trtinih prljenova(vertebrae coccygeae).Krstani prljenovi srastaju u os sacrum, trtini u os cocygis,tako da ih ne ubrajamo u prave prljenove.

Odnosi izmeu segmenata kimene modine i prljenova

KIMENA MODINA (MEDULLA SPINALIS)

Kimena modina odraslih je duga 42-45 cm.Dijeli se na segmente i to:cervikalne kojih ima 8,torakalne kojih ima 12,lumbalne kojih je 5,sakralne kojih je 5 i jedan kokcigealni(ukupno 31),a razliite su visine.Kimena modina je zadebljana(intumescencija) u cervikalnom i lumbalnom dijelu.Ova zadebljanja odgovaraju zaetku nerava za gornje i donje ekstremitete.Donji dio kimene modine ine epikonus(segmenti L4,L5,S1,S2) i konus medullare(segmenti S3,S4,S5 i Co1).

Odnos izmeu segmenata kimene modine,prljenskih tijela i nastavaka kliniki je znaajan za odreivanje lokalizacije nivoa lezije u dijagnostici i hirurkim zahvatima. Na presjekukimene modine razlikuju se siva i bijela masa.Siva masa ima oblik leptira i na njoj se razlikuju prednji ili motorni rog,zadnji ili senzitivni rog,dok se lateralnim i bonim rogovima nalaze vegetativne nervne elije.Kroz zadnje korjenove ulaze vlakna za povrni i duboki senzibilitet,a lateralni rogovoi sadre motorne elije visceralnuh organa. Bijela masa je podijeljena na tri snopa:ventralni,lateralni i dorzalni,u kojima se nalaze brojni putevi.Najvaniji su: a)Tractus corticospinalis(pyramidalis) b)Tractus spinothalamicus Edinger c)Fascilicus gracilis Goll i fasciculus cuneatus Burdach Kimena modina je provodnik naredbi iz mozga u druge dijelove tijela.Putevima koje smo naveli regulie se pokretljivost nogu,ruku i trupa, kao i rad visceralnih organa-crijeva i mokrane beike,a kontrolie i osjete miia,tetiva i koe. Prema navedenom;iz kimene modine izlaze dvije vrste nerava:motorni;koji su odgovorni za pokrete i senzitivni koji prenose osjet za bol,pritisak,temperaturu i dodir.

KLINIKA SLIKA I POETNO LIJEENJE

Svi koji pruaju prvu pomo i uestvuju u transportu poznaju osnovne reanimacione aksiome algoritma ABCD 6: A-slobodni disajni put; B-nesmetano disanje; C-odgovarajua cirkulacija; D-neuoloki status i stsnje svijesti; 6-ako je reanimacija neuspijena,ponoviti sve mjere; Kod svih povreda kod kojih posumnjamo na povredu kimenog stuba neophodne su privremena imobilizacija vratne kime okovratnikom i imobilizacija na tvrdoj podlozi za povrede torakalme ili lumbalne kime.Lijeenje povreda kimenog stuba poinje na mjestu povrijeivanja.Sve ekipe hitne pomoi trebaju biti opremljene pneumatskom kragnom i sistemom za potpomognuto ili asistirano disanje. Po prijemu u hitnu slubu i bolnicu,tretman povrijeenog prate neophodne dijagnostine i terapijske mjere.Odmah se mora psigurat adekvatna imobilizacija,a u svim manipulacijama uestvuju najmanje tri osobe.Bez obzira dali postoji prelom,inicijalni pristup cijelog tima je kao da prelom postoji.Kod povrijeenog sa nervnom lezijom neophodne su dodatne reanimacione mjere. Povrijeeni se smijeta u jedinicu intenzivne njege sa obezbijeenim kompletnim monitoringom,postavlja se na urinarni kateter,vri se korekcije tenosti i obezbijedi se nazogastrina sukcija. Kod povrede vratne kime nekad je potrebna nazotrehealna intubacija ili traheotomija. Od momenta prijema neophodno je zapoeti prevenciju dekubitusa,pozicioniranje sa jastucima,zatita prominentnih mjesta na koi i redovno okretanje povrijeenog poslije dva sata. Definicija povrede kimene modine po standardima American Spinal Injury Association (ASIA),odreuje se poenima povrede po Frenkelovoj skali(1969.g.): 1.(A)Kompletna:potpuni gubitak motorike i senzibiliteta ispod nivoa povrede. 2.(B)Inkompletna:potpuni gubitak motorike uz inkompletni gubitak senzibiliteta ispod nivoa povrede.

3.(C)Inkompletna:izvijesna ouvanost grube motorne snage ispod povrijeenog segmenta,ali je bolesnik ne funkcionalan,uz potpuni gubitak senzibiliteta ispod nivoa povrede. 4.(D)Inkompletna:korisna ouvanost grube motorne snage ispod povrijeenog segmenta,nepotpuni gubitak senzibiliteta ispod nivoa povrede(bolesnik je funkcionalan,stoji i hoda). 5.(E)Normalna motorna i sentitivna funkcija

SINDROMI LEZIJE KIMENE MODINE

Diferencijalna dijagnoza za sindrom centralnog i perifernog motornog nerva CENTRALNI MOTORNI NEURON Zahvaene su grupe miia,nekad pojedini miii,gruba motorna snaga je sniena,ali moe da bude ouvana sposobnost izvoenja aktivnih pokreta,koji su grubi,neprecizni i ogranieni. Ukoliko i postoje fipotrofije,one su nastale usljed inaktiviteta. Tonus je povien,spastinog tipa(fenomen peroreza)nastaje zbog izostanka inhibitornog uticaja piramidalnog puta u nivou sinapsi u kimenoj modini;ove drai koje pristiu sa periferije podrauju motoneurone. Tetivni refleksi su iz tog razloga povieni,esto polikinetiki(umjesto jednoga odgovora na udar refleksnim ekiem,dobija se vie uzastopnih refleksnih odgovora). Nekada se nalazi klonus patela i stopala(neiscrpni,brzi,ritmiki pokretiponavljanje kontrakcija i relaksacija miinih grupa). Koni trbuni refleksi su snieni ili ugaeni poto jedan od umetnutih neurona za ove ide sa piramidalnim putem. Javljaju se patoloki refleksi(Babinski i njegove modifikacijeOppencheim,Gordon,Schaefer,Rossolimo). PERIFERNI MOTORNI NEURON Zahvaeni su pojedini miii,pa pokreti zahvaenih miia nisu mogui.

Atrofija je jako izraena,u obimu veem od 70-80%. Atonija(flakcidnost)ili hipotonija zahvaenih miia zbog toga to je povredom prekinut eferentni dio refleksnog luka za tonus. Refleksi su snieni ili ugaeni poto je povredom prekinut eferentni dio refleksnog luka. Nema klonusa.

Koni trbuni refleksi nisu snieni ili ugaeni,sem ako je lediran nivo kimene modine u kome se nalazi i njihov refleksni centar. Nema patolokih refleksa. Vascikulacije su esto prisutne.One oznaavaju aktivnost denervisanih miinih vlakana kao rezultat procesa iritacije ili lagane destrukcije alfa-motoneurona u prednjim rogovima.Fascikulacije oznaavaju sinhrone,neritmike kontrakcije svih vlakana u motornoj jedinici a ne i itavog miia,te nema pokreta bilo kog dijela ekstremiteta. Na emg-u se nalazi abnormalna nervna provodljivost,denervacioni potencijali(fibrilacija fascikulacije,pozitivan ljak talas).

Nema fascikulacija.

Na mge-u se nalazi normalna nervna provodljivost,nema denervacionih potencijala.

KLINIKA SLIKA POTPUNOG(KOMPLETNOG)TRANSVEZALNOG PRESJEKA KIMENE MODINE

Svi voljni pokreti ispod nivoa povrede su nepovratno izgubljeni i to neposredno poslije povrede tj.kada je kimena modina naglo i kompletno prekinuta.svi kv aliteti povrnog i dubokog senzibiliteta su ugaeni,kontrola mokrane beike i crijeva ugaena,kao i seksualna funkcija kod mukarca.Vazomotorni tonus,znojenje i pilorekcija ispod nivoa povrede su privremeno odsutni.Sistematska hipotenzija moe biti izraena za vrijeme spinalnog oka,to je uzrokovano lezijom simpatikih vlakana u lateralnim rogovima,koji naputaju kimenu modinu ispod nivoa TH-4 motornih korjenova. Ovaj stadijum kompletne transferzalne lezije kimene modine naziva se spinalni ok i traje razliito dugo, od 24(h) do nekoliko sedmica.Prestanak spinalnog oka oznaava pojava bulbokavernoznog refleksa..kada bolesnik izae iz faze spinalnog oka,u pitanju je komplena transvezalna lezija kimene modine i prognoza za oporavak je loa.

KLINIKA SLIKA NEKOMPLETNE(INKOMPLETNE)LEZIJE KIMENE MODINE

Djelimini gubitak funkcije kimene modine moe se odrediti prisustvom voljne miine snage ili ouvanog senzibiliteta distalno od nivoa lezije kimene modine. Postojanje senzibiliteta distalno od nivoa povrede kkimene modine ini leziju inkompletnom i mogu je svaki oporavak koji varira od minimalnog do potpunog.

KLINIKI PREGLED POVRIJEENIH

Za osobu koja ima povrede kimenog stuba lijeenje poinje na mjestu povrijeivanja. Za podizanje bolesnika su potrebne barem etri osobe i to je vano znati da se trup nesmije savijati.Pozicija pacijenta je u tzv.dorzalnom dekubitusu. Palpacijom se trae mjesta sa lokalizovanom bolnom osjetljivou.Potrebno je takoer uraditi palpaciju trbuha da bi otkrili koje su to povrede kime sa prednje strane kao i visceralnih organa... Ako nema vidljivih znakova povrede kimenog pregled se nastavlja na boku. Otkrivaju se ekhimoze,deformacije kimenog stuba,spazam paravertebralne musculature.Ovaj pregled se zavrava neurolokim pregledom.Ispitivanje senzibiliteta mora biti precizno i detaljno.Prvo se ispituje povrni a nakon toga duboki senzibilitet.Na pregled utie stanje svijesti povrijeenog.Ako je pacijent u komi a ima povrijeenu kimenu modinu treba ispitati reakcije na bolne stimulacije,osteotendinzone reflekse i posebno analni tonus.

KOMPLIKACIJE KOJE NASTAJU KAO POSLJEDICA POVREDE KIMENE MODINE KOMPLIKACIJE NA URINARNOM TRAKTU
On se u osnovi sastoji od bubrega,mokraovoda(uretera),mokranog mjehura(vesica urinaria) i mokrane cijevi(uretre).Osnovna razlika izmeu enskog mokranog sistema i mukog je u duini mokrane cijevi,te postojanaja lijezde prostate jod mukarca.Prostatina lijezda producira hormon koji usporava rast i razvoj bakterija. Osnovna uloga bubrega je ekskretorna-izluivanje otpadnih produkata metabolizma,vika vode i elektrolita i substancija stranih organizmu,putem urina. Urin se stvara u bubrezima,a onda nishodnim putem dospijeva preko uretera u mokrani mjehur.On predstavlja miinu vreu koja se iri i zadrava mokrau.U fazi pranjenja mokrani mjehur se stee(kontrahira),a sfinkter(prstenasti mii) se otvara.Tada mokraa prolazi kroz urtru napolje.

Mokrani sistem kod mukarca

Mokrani sistem kod ene

U normalnim uslovima postoji saradnja izmeu mokranog mjehura i miinog sfinktera,a ona ukljuuje voljnu i nevoljnu kontrolu od strane nrevnog sistema.Kod punog mokranog mjehura nervni impulsi idu u sakralni dio kime dajui signale da je mjehur pun.Odatle signali idu u mozak,a iz mozga ponovo prema sfinkteru mokranog mjehura nakon ega se on kontrahira i prazni.(Voljna kontrola mokrenja).Nevoljni postupak ukljuuje otvaranje sfinktera i kontrakciju miia mokranog mjehura bez uea nae volje.

FUNKCIJA MOKRANOG MJEHURA KOD OTEENJA

6

KIMENE MODINE
Kod oteenja kimene modine nervni signali iz mjehura nemogu putovati u mozak i iz njega ponovo se vraati u mjehur(dajui signale da je mjehur pun i da ga treba prazniti). Ovisno od nivoa oteenja kimene modine postoje dvije opte vrste disfunkcija mokranog mjehura: A. Refleksni mokrani mjehur(Spastini mokrani mjehur).Kod oteenja gornjeg motornog neurona,mokrani mjehur zadrava manju koliinu urina nego prije oteenja.Vlakna miia mokranog mjehura imaju spazme i steu se sami po sebi,a kao rezultat toga mokrenje moe biti esto,u manjim koliinama te ovisno od neurolokog oteenja,ono moe biti i pod voljnom kontrolom.To se esto dogaa kod inkompletnih lezija,dok je kod kompletnih lezija izvan voljne kontrole. Ovaj tip mokranog mjehura est je kod povreda kimene modine iznad lumbalnog Segmenta. B. Mlohavi mokrani mjehur(Atoniki mjehur).Javlja se kod oteenja donjeg motornog neurona,miii mjehura su izgubili sposobnost kontrakcije,istegnuti su,to dovodi do nakupljanja velike koliine urina u njemu.Kada je mjehur prepunjen zbog nesposobnosti kontrakcije,mokraa moe sama isticati. Ovo se najee deava kod oteenja kimene modine u predjelu sakralnog dijela kime-cauda equine. Upravljanje mokrenjem Osnovni ciljevi koji trebaju pacijenti da postignu jesu odravanje to manjeg pritiska u mokranom mjehuru i to manju koliinu urina u njemu.Tako se spreavaju urinarne infekcije.Poeljno je to ee i redovnije prazniti mokrani mjehur i drati kou oko genitalija suhom i istom radi prvencije mnogih komplikacija. Tehnike pranjenja mokranog mjehura mogu biti sljedee: I.Intermitentna ili povremena kataterizacija kateterom koji se postavlja kroz uretru u mokrani mjehur nekoliko puta dnevno(svaka 3-4 sata).U poetku to radi medicinsko osoblje,a onda se obui sam pacijent.Optimalno je da koliina izluene mokrae bude 300-500ml,pa se tome prilagoditi i katateriziranje i uzimanje tenosti(1500ml urina dnevno),Dobro je vriti bar 4 kataterizacije dnevno da se sprijei rastezanje mokranog mjehura i mogunosti nastanka infekcije,te vraanje urina nazad prema bubrezima.

Pribor za intermitentnu samokateterizaciju

intermitentne samokateterizacije

II.Stalna kataterizacija moe biti u obliku stalno postavljenog katetera(Foleyev)kateter u

mokranu cijev,ili suprapubina(kroz trbunu stijenku).Kateter na vrhu ima baloni i spreava izvlaenje.Kateter se obino mijenja 21-30 dana. III.Stimulatorno mokrenje u nekim sluajevi a moemo izazvati mehanikom stimulacijom.Spastian mii se moe pokrenuti ako se lagano lupka ili masira donji dio trbuha iznad pubine kosti,kao povlaenje stidnih dlaica to e izazvati refleksno mokrenje. IV.Spontano mokrenje kod oteenja gornjeg motornog neurona neki se mokrani mjehuri spontano steu(kontrahuju).Za takve mokrane mjehure koji se spontano,sami prazne ili kojima je uraena sfinkteronemija(hirurki postupak grlia mjehura),postavlja se vanjski skuplja mokrae URINOM,da odri kou pacijenta suhom.

Slika 1

Slika 2

Da bi se izbjegao visok pritisak u mokranom mjehuru koji moe dovesti do vraanja urina prema bubrezima i izazvati njihovo oteenje mora se pravilno provoditi esto pranjenje mokranog mjehura.Vraanje urina iz beike u bubrege deava se u dva sluaja: iritabilan,nadraljiv mokrani mjehur,kod koga je izgubljena elastinost,pa se kod poveanja koliine mokrae stvara poveani pritisak,koji vraa urin u bubrege.Nije preporuljivo koritenje mehanikog podraaja za pranjenje beike. disinergija(nekoordiniranost)mokranog mjehura koji se kontrahira i njegovog sfinktera koji se ne moe otvoriti.Da bi se odrao nizak pritisak treba esto prazniti mokrani mjehur,a koriste se lijekovi za oputanje sfinktera ili se vri hirurko otvaranje. Prvencija urinarnih infekcija kod pacijenata sa povredama kimene modine unoenje odgovarajue koliine tekuine u toku dana,ime se ispiru bakterije iz urinarnog trakta sprijeava nastanak infekcije i stvaranje kamenaca, pranjenje mokranog mjehura 3-4 puta u toku dana,da se sprijei prepunjenost mokranog mjehura,stajanje urina,razvoj i rast bakterija, kataterizacija mora biti pravilna,sterilna,odravanje higijene genito-urinarnog trakta i analnog otvora, odravanje koe suhom,redovnim pranjenjem mokranog mjehura,kontrolom unosa tenosti u organizam,noenjem pogodnih sredstava(kondoma,visoko upijajuih pelena)izbjegavanje infekcija,te estim promjenama vlane odjee, uzimanje jednokratne doze antibijotika nakon seksualnog akta ili dozu od 1-2 dana nakon pojave prvi simptoma,

este kontrole urina i urinokontrole,a u kunim uslovima upotreba test trakica(Dipstik) koje mijenjaju boju ukoliko postoji urinarna infekcija(nitriti prelaze u nitrite pod dejstvom bakterija), hirurko lijeenje urinarnih obstrukcija zbog urogenitalnih anomalija,tumora,kamenaca,uveane prostate i time smanjuje mogunosti nastanka urinarnih infekcija, u budunosti se predviaju vakcine protiv recidivirajuih urinarnih infekcija,koje e se bazirati na poveanju imunoloke otpornosti organizma.Ispitivanja su pokazala da su infekcijama sklonije osobe sa snienom vrijednou imunoglobulina u serumu,koji su zadueni za odbranu organizma od infekcije.Mrtve bakterije u vakcini se neire nego potiu organizam na proizvodnju antitijela koje e se kasnije boriti protiv ivih bakterija u infekciji.Utoku su ispitivanja vakcina koje e se davati oralnim putem,injekcionim putem a za ene ak i vaginalnim putem.

Kamenci mokranog sistema Kamenci se mogu razviti u svakom dijelu mpkranog sistema,u bubrezima,ureterima,ili u mokranoj beici.Oni nastaju od mineralnih naslaga koje su uzrokovane infekcijama,visokim sadrajem kalcija ili drugih hemijskih materija u krvi i mokrai. Najee su manjih dimenzija(mikrokalkulusi) i lako prolaze mokrane izvodne cijevi,te se u mokrai pojavljuju kao talog ili sediment(pijesak).Kamenci veih dimenzija mogu blokirati mokrane puteve,dovesti do hidronefroze bubrega,a ako traju due destruiu aktivni bubreni parenhim i dovode do bubrene insuficijencije.Subjektivni izazivaju osjeaj bola u leima,dovode do pojava munine i nagona na povraanje,osjeaja nelagode,groznice,nazeba,pojave krvi u mokrai,a svojim prisustvom poveavaju sklonost ka infekcijama i urinarnoj sepsi. Komplikacije na koi Koa pokriva i titi cijelo tijelo.Graena je iz dva sloja tkiva:epidermisa i dermisa. Epidermis je povrinski sloj koji se spolja sastoji od mrtvih elija a iznutra je sloj ivih elija.Mrtve elije se stalno ljute,a zamjenjuju ih elije unutranjeg dijela epidermisa.Unutranji sloj koe,dermis,sastoji se od vezivnog tkiva koje daje koi elastinost.U njemu se nalaze korijeni dlake,lijezde znojnice,lijezde lojnice,krvni sudovi i nervni zavreci. Funkcija koe je zatita tijela,regulacija tekuine,regulacija temperature tijela i osjetljivost. Dekubitusi

dekubitusi 9

Rane od pritiska(preassure sore)ulceracije ili dekubitusi su vrlo esta komplikacija kod pacijenata sa povredama kimene modine.Termin dekubitus se izvodi iz latinske rijei teiti dolea saznanja o njemu seu u daleku prolost,od kada postoje pisani nauni dokumenti o Egipatskim mumijama. Patofiziologija dekubitusa:postoje mnogi fektori koji utiu na nastanak dekubitusa,dijele se u ekstrinizike i intrinizike. Najznaajniji ekstriniziki faktor nastanak ulceracije je pritisak,koji tijelo vri svojom teinom na kou iznad isturenih mijesta na kostima tijela(tuberositasima)esto jaine i do 150 mmHg.Tkivo ispod pritiska je sposobno da mu se odupire,ukoliko pritisak traje kratko.Produena izloenost pritisku dovodi do cirkulatornih okluzija,ishemije(anoxiae) tkiva,odumiranja elija tkiva i na kraju se stvara nekroza-ulceracije.Ove promjene se mogu javiti u okviru samo dva sata neprekidne izloenosti pritisku. Kod pacijenata koji imaju normalan senzibilitet,mobilnost i mentalnu sposobnost,promjenom poloaja tijela ulceracije se mogu prevenirati.Ukoliko je pritisak dugotrajan,neprekidan,promjene u smislu ishemije si ireverzibilne.Najea predlekciona mjesta na kojima se javljaju dekubitusi su:bedra i glutealna regija,gdje su kotane izboine kao to je iijadina kost,sakralna trohanteri,tuberisitasi,maleolusi,patela.Takoer se mogu javiti i u predjelu nosa,potiljka(okcipitalno),na prsima-grudima,ali je tu period neprekidnoj izloenosti pritisku dui.Za pacijente sa paraplegijom dekubitus je direktni uzrok morbiditeta/mortaliteta,jednako obolijevaju ene i mukarci a incidenca je vea kod starije ivotne dobi. U ekstrinizike faktore spada i istezanje(shear forces,koje nastaje kada se dva sloja tkiva koji se nalaze jedan iz drugi osteu ili vuku u suprotnim pravcima.Takva pojava uzrokuje napuknue i trganje koe,uvjetuje okluziju krvnih sudova i pomae nastanku dekubitusa(npr.klizanje pacijenata u krevetu ili kolicima uz dodatni pritisak teine tijela. Trenje koe(frikcije)takoer su ekstrinziki faktor nastao zbog stalnog tljanja(vuenja) Preko povrine koe,to uzrokuje nastanak mjehuria(plikova).Takve pojave nastaju za vrijeme transfera-kada se tijelo ili dijelovi tijela vuku preko kreveta ili kolica ili klozetne olje,a moe se javiti i u toku spazma.Na taj nain poveava se rizik od oteenja koe pod pritiskom,to uzrokuje pojavu rana ili dekubitusa. U intrinzike faktore koji dovode do dekubitusa(ili takva stanja pomau nastanku)mogu se spomenuti: urinarna i fekalna inkontinencija udruena sa pritiskom koji moe poveati rizik od nastanka dekubitusa posebno u povelinoj regiji. poveana temperatura tijela,koe,poveava metabolike promjene i mogunost nastanka anoksije tkiva. Anemija(deficit crvenih krvnih zrnaca,eljeza,cinka),edemi,prisustvo komorbidnih stanja kao to je eerna bolest,oboljenje srca,plua,pothranjenost,prisustvo kontraktura mogu poveati mogunost nastanka ulceracija na koi. Klasifikacija ulceracija po stadijima: Postoji u literaturi mnogo klasifikacija stanja ulceracija. Prema National Preassure Ulcer Advisory Panel,opisuju se etiri stadija,po kojima se klasificira otenje koe.To su: 1.stadij u kome je intaktna koa,ali pokazuje znakove eritema,reaktivne hiperemije i ako traje vie od 24 sata,pojavljuje se induracija. 2.stadij pokazuje parcijalni gubitak debljine koe(ukljuuje jo uvijek dermis)dovodei do abrazije koe. 10

3.stadij pokazuje potpuni gubitak debljine koe sa oteenjem potkonog tkiva,ali ne i fascija ispod.Predstavlja ulceracije sa ili bez potkonog tkiva. 4.stadij predstavlja prodor defekta u miie,kosti,tetive. Medicinska briga u smislu prvencije dekubitusa Problem prvencije i lijeenja dekubitusa mora se podii na multidisciplinarni nivo kako bi se postigli maksimalni rezultati. Neurohirurg,urolog,internista-nefrolog,ortoped,gerijatar,moraju biti ukljueni u lijeenje i nadzor kako bi se postigla maksimalna rehabilitacija pacijenta,a ujedno pruila i potpora ljekarima,specijalistima,fizijatrima i fiziotarapeutima.Nakon lijeenja u hospitalnim uslovima,pacijenti se obuavaju za samostalnu njegu i nadzor,te prvencija dekubitusa u kunim uslovima. Poeljno je imati patronane timove medicinskog osoblja,koje e povremenonadzirati,educirati i ako treba intervenisati kod lijeenja u kunim uslovima.Prva stepenica u redukciji i eliminaciji uvjeta za stvaranje dekubitusa je repozicija pacijenata svaka dva sata,uz vrenje frikcija.Bolja prvencija dekubitusa moe se postii: Upotrebom specijalni sjedei kolica,zrani kreveta,vodeni kreveta,zranih jastuka. Moraju se zatititi-obloiti sva mjesta koja su izloena pritisku,kao to su tuberositas. Pacijentu se mora davati dovoljna tenosti u toku dana,te obezbijediti odgovarajua temperatura tijela,da ne bi dolo do povreda,smrzotina ili opekotina. Rane se moraju odravati istim,posebno istim od urina i fekalija,te moraju biti suhe.U tom cilju vre se este inspekcije kod inkontinentalnih pacijenata,te se blagovremeno lijee urinarne infekcije i colitis. Bakterijske kontaminacije moraju biti tretirane promptno da se ne komplikuju osteomijelitisu,kolitisom ili celitisom,te bakterijemijom. Rane sa debrisom ili fibrinskim eksudatom mogu se mehaniki oistiti sa fiziolokom otopinom ili sulfadianizom(Silvadene),koji je baktericidan za mnoge gram pozitivne i gram negativne baktrije,Sulfamylonom Hydrogelom. Spasticitet se kontrolie medikamentima na bazi Datrolone Sodium.Pacijenti sa refrakternim spasticitetom se podvrguju neurohirurkoj ablaciji.Fleksione kontrakture se rijeavaju takoer hirurki. Mora se evaulirati nain ishrane,davati optimalan unos bjelanevina,vitamina B,C,E, jer se smatra da je malnutricija jedan od reverzibilnih uzroka dekubitusa.Adekvatna ishrana poboljava opte stanje pacijenata,a time se smanjuje mogunost nastanka dekubitusa.Hrana se moe aplicirati per os,enteralno preko sonde davanjem suplemenata,a moe i pareneralnim,venskim putem. Korekcija krvne slike,odnosno anemija,davanje preparata eljeza su takoer mjere prvncije dekubitusa. Edukaciji pacijenata koji moraju shvatiti da sami preuzimaju odgovornost za prvenciju dekubitusa samostalnim mjerama zatite. Lijeenje dekubitusa Ovisno od stanja organizma i veliine dekubitusa,lijeenje je u osnovi opte i lokalno.

11

Opte mjere lijeenja imaju za cilj jaanje organizma kao cjeline,te pobpljavanje krvotoka na ugroenim dijelovima tijela.Daje se visokokalorina,raznovrsna ishrana,bogata bjelanevinama i vitaminima. U teim sluajevima nadoknada bjelanevina se moe vriti enteralnim i parenteralnim putem preparatima plazme ili transfuzijom pune krvi i preparatima eljeza.Protok krvi na ugroenim mijestima poboljava se otklanjanjem pritiska.Pacijent se postavlja u rasteretni poloaj i rigorozno se sprovode sve mjere prvenciji.Rane se mogu zraiti ultravioletnim zraenjem da se izazove reaktivna hiperemija koja e poboljati cirkulaciju.Vertikalizacija pacijenata i njegovo aktiviranje, poboljava rad srca,protok krvi kroz organizam u cijelini,pa i kroz dekubitus. Lokalne mjere lijeenja zapoinju se uvijek kontervativno,pa tek ukoliko ne uspiju lijeenje se nastavlja hirurkim mjerama.Iz didaktikih razloga dekubitusi su podijeljeni na: 1.Prijetei dekubitus 2.Otvoreni;ists dekubitus 3.Otvoreni zagaeni dekubitus 4.Otvoreni i komplikovani dekubitus 5.Hirurko lijeenje dekubitusa

Kontrakture Kontrakture predstavljaju ovrsnue tkiva u miiima oko zglobova.One ograniavaju pokrete zglobova i predstavljaju problem jer ometaju tranfere(u kolica i iz kolica)ili mijenjaju dranje tijela pri koritenju kolica u dnevnim aktivnostima.Da bi osposobili pacijenta za koritenje kolica moramo sprijeiti nastanak kontraktura.To najbolje uspijevamo razgibavanjem zglobova u punom obimu.U stacionarnim ustanovama to izvodi terapeut,ali istovremeno on obuava pacijenta i njegovu porodicu da to mogu i sami obaviti u kunim uslovima.Kontrakture mogu biti u poloaju ekstenzije ili fleksije,pa ih dijelimo na fleksione i ekstenzione.Kod paraplegiara najee sreemo ekstenzione kontrakture koljena i skonih zglobva ali se povremeno sreu i fleksione kontrakture istih zglobova.Ekstenzione kontrakture koljena su posljedica dugotrajne imobilnosti.One se ispravljaju u postelji na dva naina:djelovanjem zemljine tee u sjedeem poloaju i istezanjem u leeem poloaju sistemom kotura.Istezanje silom zemljine tee obavlja se tako da pacijent sjedi na ivici kreveta ,potkoljenice vise sa optereenjem u predjelu skonog zgloba.Istezanje sistemom koturaca izvodi se tako da pacijent lei potrbuke sa fiksiranom natkoljenicom platnenim pojasom,a u predjelu skonog zgloba postavi se platnena oma pa se sistemom kotura vri natezanje u pravcu fleksije koljena. Fleksione kontrakture koljena su uzrokovane nepravilnim poloajem u postelji ili dugotrajnim sjedenjem u kolicima.Ove kontrakture se ispravljaju korekcijom poloaja u postelji sa optereenjem,korektivnim inama ili istezanjem sistemom kotura. Kontraktura skonog zgloba se najee sreu u plantarnoj fleksiji a najefikasnije se rijeava stajanjem sa punim osloncem u razboju,dubkuili oscilatornom stolu. Korekcija poloaja u postelji vri se potkoljenom inom koja se postavlja vie puta dnevno,a dri se onoliko dugo koliko pacijent moe da izdri. Pored gore navedenih komplikacija mogu se javiti komplikacije kao: 1.Komplikacije na mekom tkivu,zglobovima,kostima 2.Osteoporoza

12

3.Kardiovaskularne i plune komplikacije 4.Gastrointestinalni poremeaji

KINEZITERAPIJA KOD PARAPLEGIJE

Ljekar i fiziotarapeut uradit e procjenu stanja pacijenta i na osnovu toga napravit e kineziterapijski program koji obuhvata: Obuka pacijenta relaksacije Vjebe disanja Pasivne vjeba pleginih ekstremiteta Korektivni poloaj Vjebe snage za neoteenu muskulaturu Vjebe paretine muskulature Vjebe spastine muskulature Adaptacija pacijenta na vertikalni poloaj Obuka transfera Vjebe ravnotee Aktivnost sa kolicima Vjebe u razboju Vjebe stajanja i hoda Aparatisanje i sportske aktivnosti Kineziterapijski termin dijelimo u dvije faze:fazu imobilizacije i fazu mobilizacije. Faza imobilizacije traje od dana povrede do prelaska bolesnika u kolica. Ova faza traje otprilike oko tri mjeseca i ima zadatak da pomiri dva oprena zahtjeva,potrebu za mirovanje(zbog sanacije eventualnih preloma) i potrebu za aktiviranjem radi prvencije mnogobrojnih komplikacija.

FAZA IMOBILIZACIJE
U fazi imobilizacije provodit emo:

1.NJEGA DISAJNIH PUTEVA

Osobito je vano kod cervikalnih i visokih torakalnih lezija. Poto su interkostalni miii inervisani Th 1-11 jasno nam je da su svi pacijenti sa povredom cervikalne medule respiratorno ugroeni.Pacijent ima osjeaj da ne dobiva dovoljno kiseonika.Zadatak fiziotarapeuta je da grudni ko pacijenata pasivno dovodi u fazu ekspiriuma,jer se pacijent na taj nain oslobaa ostatka vazduha i omoguava mu da primi veu koliinu kiseonika. Pacijenta uimo da koristi pomone inspiratorne miie.Na taj nain oni e uspijevati da dubokim disanjem u dvoasnim intervalima sami reguliu poveanu potrebu za kiseonikom. Kod lezija C3-4 postoji visoki poloaj dijafragme,to smanjuje plunu ventilaciju i pacijent nastoji da doe do svjeeg zraka.Precizno mjerimo VK(vitalni kapacitet),vrijednosti CO2,frekvencu disanja,tenziju pulsa,u sluaju potrebe kod ovakvih pacijenata pristupa se traheotomiji.Ako se izvri traheotomija,,pristupamo vie puta dnevno maksimalnom pritisku na zidove grudnog koa u ritmu vjetakog disanja.Terapeut obavlja vibracionu masau toraksa,da sprijei gubitak elascititeta meurebarnih miia,zbog dugotrajnog vjetakog disanja poslije vaenja kanile pacijent se ui produktivnom kaljanju,zbog potrebe izbacivanja nakupljenog sekreta.U sluaju potrebe pomaemo se aspiratorom. 13

2.KOREKTIVNI POLOAJ
Kineziterapija kod povreda kimene modine podrazumijeva i postavljanje segmenata u najpovoljnije poloaje.Povoljni poloaji utiu na regulaciju cirkulacije,spreavaju pritisak na pojedine segmente,spreavaju nastanak kontraktura,povoljno djeluje na oporavak pretine muskulature.Pojava spazma je kontraindikacija za postavljanje zglobova u (srednje) poloaje. Ako npr.postavimo rolnu ispod koljena,doi e do skraenja ishiokruralne grupe miia. Njihovo skraenje dovest e i do skraenja tricepsa sure i fleksora kuka.Ako su ove grupe miia skraene poloajem,spazam e se poveati i dovesti do njihovog daljeg skraenja. Tako nastaje circulus vitiosus:skraenje miia poveava spazam,a spazam poveava stepen skraenja.

3.PASIVNE VJEBE PLEGINIH EKSTREMITETA

Ispod nivoa lezije koristimo vjebe za spreavanje nastanka tromboze i kontraktura.U ranoj fazi(spinalni ok)vaan je kontinuitet terapije.Nee biti velike koristi ako se pacijent vjeba pet dana u nedjelji a dva dana ostaje bez terapije.Tada moemo oekivati seriju tromboza i nastanak kontraktura.esta pojava je pneumonija i edemi mlitave muskulature,zbog insuficijencije venskog krvotoka.Kontinuitet kineziterapijskih vjebi za vrijeme spinalnog oka je obavezan,a novi ritam se moe odrediti po prestanku spinalnog oka. Kod kompletne plegije,pored oduzetosti skeletne muskulature,postoji i oduzetost glatke muskulature krvni sudova.Proticanje krvi e zavisiti od sile gravitacije jer se nemoe raunati ni na miinu pumpu plegine muskulature ekstremiteta.Radi toga okretanje pacijenta u dvoasovnim intervalima nije samo prvencija dekubitusa nego i gimnastika cirkulacije. Vensko proticanje poboljat emo pasivnim vjebama ekstremiteta masaom(glaenjem) Muskulature.Pasivne vjebe treba strogo dozirati jer mogu dovesti do optereenja malog krvotoka i stanja dispnoe,koje moemo kompenzirati dubokim disanjem.U tom sluaju potrebno je aktivirati ouvanu muskulaturu aktivnim vjebama,a u nekim sluajevima pacijentu dati kiseonik.U ranom stadiju nikad nesmijemo zapoinjati tretman napornim vjebama,niti one smiju dugo trajati.Naroito obazrivi moramo biti sa vjebama fleksije u kuku.Kod niskih lezija postoji mogunost pomjeranja frakturiranih djelova kimenog stuba. Kod povrede Th 5-9 fleksija ne smije prei ugao 90 stepeni.Lezija od Th 9-11 tolerie fleksiju kuka samo 45 stepeni,a kod lezije ispod Th 11 nije uopte dozvoljena fleksija kuka,ali se obezbjeuje maksimalna hiperekstenzija.Tek poslije konsolidacije frakture dozvoljena je fleksija kuka pasivnim vjebama i promjenom poloaja u krevetu.Pasivne vjebe ekstremiteta u cilju prvencije kontraktura predstavljaju znaajnu mjeru kojom emo stvoriti uslove za provoenje programa lijeenja i rehabilitacije,jer ako neuspijemo ouvati pokretljivost svih zglobova i dobru elastinost miia,doprinjet emo smanjenju stepena samostalnosti pacijenta u kasnijoj fazi rehabilitacije.Za nastanak kontraktura odgovorna je nedovoljna ili neadekvatna kineziterapija.Budui da spinalni ok prikriva definitivnu sliku neurolokih ispada,pacijenta treba tretiratu kao da e sve funkcije povratiti.Zbog toga u poetku moemo pribjei elektrinom dranju miia.Ako je lezija inkomplentna,elektrostimulacijom emo obuhvatiti vie miia.Svakoj elektroterapiji treba da predhode pasivne vjebe,jer na taj nain uvamo elastinost miia i tada mii bolje odgovara na poloaj elektrine struje.Nikad ne treba stimulirati aduktore i fleksore natkoljenice jer su oni najee spastini miii,a spazam je apsolutna kontraindikacija za elektro stimulaciju.Uporedo sa kineziterapijom provodi se i 14

njega ovih bolesnika usmjerena na njegu mokrane beike,crijeva,prvenciju dekubitusa pa termine kineziterapije moramo uskladiti sa treningom mokrane beike i crijeva. Rana kineziterapija posebnu panju usmjerava na angaovanje miia iznad nivoa lezije,tj.miia sa ouvanom inervacijom.Miii iznad nivoa lezije kod definitivne plegije moraju biti pripremljeni da preuzmu na sebe izgubljene funkcije bar u okviru samozbrinjavanja i aktivnosti svakodnevnog ivota.Poto je mirovanje u ovoj fazi osnovna terapijska mjera,otpor koji se daje pacijentu mora biti strogo doziran(vjebe sa otporom).

Vjebe sa otporom

FAZA MOBILIZACIJE
U ovoj fazi odgovorna za dalje napredovanje rehabilitacije pada skoro iskljuivo na pacijenta. Nigdje nije toliko znaajno aktivno uee pacijenata u realizaciji programa rehabilitacije a prije svega kineziterapija.Kineziterapija u ovoj fazi terapije omoguit e postizanje samostalnosti pacijenta,a to je uslov za njegovu profesionalnu,socialnu i psihiku rehabilitaciju.Cilj kineziterapije je razvijanje snage,izdrljivosti i vjetine za samostalnost u aktivnostima svakodnevnog ivota i profesionalnim aktivnostima. U ovoj fazi provodimo: 1.Pasivne vjebe za plegine donje ekstremitete. Cilj ovih vjebi je da poboljamo cirkulaciju i preveniramo trombozu,odrimo elastinost miia i sprijeimo nastanak kontraktura i nakraju smanjimo spastinost.Primjenjuju se pasivne relaksirajue vjebe svih zglobova od proksimalnih ka distalnim u punom obimu,deset puta-jednom dnevno.Terapeut treba da obui pacijenta da ove vjebe samostalno izvodi.

Slika 3

Slika 4 15

Slika 5

2.Vjebe za smanjenje spastinosti. Cilj nam je da smanjimo ili otklonimo spazam i pacijentu omoguimo da izvodi pojedine aktivnosti.Pacijent ima osjeaj kidanja i upanja u spastinom dijelu.Spazam je posljedica oteenja medule spinalis i nedostatak inhibitorne kontrole centralnog nervnog sistema.Potrebno je da odreenim postupcima jdelujemo inhibitorno.Spastinost se javlja oko osme nedjelje od povrede,u dvanestoj nedjelji se smanjuje,a u osamnestoj nedjelji dobiva definitivan oblik.Za ovu priliku koristimo vjebe istezanja spastini miia,poveavamo prag nadraaja refleksa na istezanje i mii e odgovoriti inhibicijom.Takoer moemo koristiti i inhibitorne poloaje. 3.Adaptacija na vertikalni poloaj. Spinalna povreda prati paraliza vazomotora.Zbog toga pri vertikalizaciji pacijenta,a pod dejstvom sile zemljine tee,nekontrolisano e se ispuniti dilatirani krvni sudovi abdomena i donjih ekstremiteta.Javit e se vrtoglavica,nesvjestica,munina.Zbog toga ove pacijente trebamo postepeno privikavati na uspravni poloaj.Prvi akt bit e podizanje uzglavlja.Pacijent e uskoro moi bez problema zauzeti polusjedei poloaj,a ubrzo i sjedei poloaj. Uporedo sa ovim vjebama moemo koristiti oscilatorni sto,to e mam posluiti ne samo za savladavanje vaskularne reakcije nego kao i prevencija osteoporotinih promjena,a to postiemo vertikalnim optereenjem kostiju.Trebamo voditi rauna da se ugao ispravljenja postepeno poveava,a poveanje ugla iznad 75 stepeni nije potrebno.Ovaj postupak sprovodimo svakodnevno,bar dva puta po trideset minuta. Kada pacijent savlada vertikalan poloaj spreman je za aktivnosti van kreveta.

16

Adaptacija na vertikalni poloaj 4.Vjebe balansa. Cilj je da postignemo dobru ravnoteu.Za dobru ravnoteu odgovorni su:kotanozglobni sistem,miini sistem,vid,sluh,vestibularni aparat,nervni sistem,osobito centralni nervni sistem.Vjebama je potrebno postii adekvatnu brzinu,reagovanje na pomjeranje tijela i izbacivanje iz ravnotenog poloaja. Vjebe ravnotee(balansa)poinjemo ve u krevetu,im pacijent savlada sjedei poloaj.Pacijent moe odrati ravnoteu i kad je u pitanju najvei hendikep,koristei vidni mehanizam. Vjebe balansa nastavljamo vjebama pred ogledalom sjedei u kolicima.Vii stepen predstavljaju vjebe balansa sa optereenjem,kada pacijent postie brzo reagovanje i bolju koordinaciju. Ove kvalitete razvit e jo bolje kroz sportske aktivnosti,igrama sa loptom,stolnim tenisom,brzom vonjom kolica. U periodu uvjebavanja ravnotee mogu se primjeniti i Bobath-ove vjebe ravnotee u sjedeem poloaju.

Vjebe balansa

5.Obuka transfera. Osnovni principi rehabilitacije da je osposobljavanje aktivan proces,primjenjujemo u sluajevima paraplegije zapoinje sa obuavanjem pacijenata sa okretanjem u krevetu,a kasnije i drugim transferima,im za to nema kontraindikacija. Pri savladavanju ovih aktivnosti esto koristimo pomona sredstva i pomagala kao to je:trapez,glatka daska,razne dizalice. U obuci transfera poet sa obukom u nivou kolica,pa tek onda iznad i ispod nivoa kolica.Kolica predstavljaju zamjenu izgubljene funkcije donjeg ekstremiteta.Zadatak 17

terapeuta je da odabere adekvatna kolica.On e upoznati pacijenta sa kolicima,njihovim pojedinim dijelovima,njihovom funkcijom i nainom odravanja.Zatim obuava pacijenta u vonji naprijed,nazad,okretanje.Obuava ga o nainu zauzimanja pravilnog sjedeeg poloaja,poloaja ramena,trupa,karlice,nadkoljenica,potkoljenica i stopala. 6.Aktivnosti u razboju. Cilj nam je da pacijent savlada stojei stav i pripremi se za hod sa takama,naravno kod pacijenata koji imaju ouvanu muskulaturu koja omoguava hod.Da bi pacijentu omoguili uspravan stav moramo mu obezbjediti pasivnu fiksaciju donjih ekstremiteta adekvatnim aparatom ili privremenim pomagalom.Stojei poloaj je zbog efekata hemodinamike,potrebno odrati tri do etiri sata dnevno,jer na ovaj nain pored ostalog postiemo rastereenje urinarnog trakta.Ovaj tretman treba da ima progresivan tok tako da prva stajanja ne traju due od deset minuta. Razboj nam omoguava da poveamo elastinost mekih tkiva,jaamo rameni pojas,ruke i trup,isteemo miine grupe koje se inae brzo skrauju. U razboju poinjemo uvjebavanje hoda koji moe biti dvotaktni i etverotaktni.Dvotaktni hod zapoinjemo iz stojeeg poloaja,prebacivanjem teita nazad,pacijent pomjera obje ruke naprijed,vrsto se drei za rukohvat razboja,a onda snagom ruku podie cijelo tijelo i prebacuje obje noge do iza linije koja spaja obje ake.Ovaj hod je bri jedino mogu za pacijente sa visokim lezijama kojima su boni fleksori trupa i rotatori karlice nefunkcionalni. etverotaktni hod je sporiji,tei, ali ga pacijenti vie vole jer je sliniji normalnom hodu. Pacijent iz stojeeg poloaja prebacuje naprijed desnu ruku na rukohvat razboja,pomou bonih fleksora trupa podie i malo rotira karlicu sa lijeve strane na taj nain pomjeri lijevu nogu malo naprijed.Sputa nogu na pod,uravnotei se na tri take oslonca,oba stopala i desnu aku,zatim naprijed prebaci lijevu aku,aktivira bone fleksore trupa sa desne strane,podie karlicu i pomjeri desnu nogu naprijed.Ciklus se zatim ponavlja. Nivo oteenja u visini L1 bit e indikacija za obuku funkcionalnog hoda.Hod kod viih lezija je iscrpljujui pa je za pacijenta bolje da samo stoje.Tretman pacijenta sa nepotpunim oteenjem medule spinalis gdje u klinikoj slici dominira kvadripareza ili parapareza,sastojat e se u jaanju snage paretinih miia prema manuelnom miinom testu,spreavanju sekundarnog deficita i maksimalnom razvijanju neoteenih funkcija.

18

Vjebe u razboju 7. Aparatisanje Ima za cilj omoguavanje uspravnog stava kod pacijenta uz imobilizaciju donjih ekstremiteta.Zato se koristi najee natkonjeni aparat ili natkoljeni aparat sa palevim pojasom.Potkoljeni dio aparata kontrolie skoni zglob.Natkoljeni dio aparata kontrolie koljeni zglob.Pelvini pojas kontrolie zglob kuka. Ovisno od stanja miia karlinog pojasa,ovisit e i vrsta taka koje e pacijent koristiti,podpazune ili podlakatne. Prve aplikacije aparata traju kratko,10-15 minuta.Po skidanju aparata treba odmah pregledati kou i reagovati ako primjetimo crvenilo ili otisak aparata,jer je dekubitus lake sprijeiti nego lijeiti. Danas postoji vie tehnikih rjeenja za bolje estetsko i funkcionalno koritenje aparata.

Paramobil

19

ZAKLJUAK: Paraplegija predstavlja oduzetost donjh ekstremiteta.Ona moe biti:spastina,kod oteenja CNS i flakcidna kod oteenja PMN.Kimeni stub ine kotani elementi-prljenovi kojih ima33/34 i fibrokartilaginozni diskusi.Dijelimo ih na 7 vratnih prljenova,12 grudnih prljenova,5 slabinskih prljenova,5 krstanih prljenova,4/5 trtinih prljenova. Komplikacije Urin se stvara u bubrezima,a onda nishodnim putem dospijeva preko uretre u mokrani mjehur.U fazi pranjenja mokrani mjehur se stee(kontrahira),a sfinkter se otvara.Tada Mokraa prolazi kroz uretru napolje.Ovisno od nivoa oteenja kimene modine postoje dvije opte vrste disfunkcije mokranog mjehura: Refleksni mokrani mjehur(spastini mokrani mjehur)kod oteenja gornjeg motornog neurona.Ovaj tip mokranog mjehura est je kod povreda kimene modine iznad lumbalnog segmenta. Mlohavi mokrani mjehur(atoniki mjehur).Javlja se kod oteenja donjeg motornog neurona;miii mjehura su izgubili sposobnost kontrakcije.Ovo se najee deava kod oteenja kimene modine u predjelu sakralnog dijela kime-caude equine. Dekubitusi su rane od pritiska.Klasifikacija dekubitusa po stadijima: 1.Stadij u kome je koa intaktna. 2.Stadij pokazuje parcijalni gubitak debljine koe 3.Stadij pokazuje potpuni gubitak debljine koe sa oteenjem potkonog tkiva. 4.Stadij predstavlja prodor defekta u miie,kosti i tetive. Medicinska briga u smislu prevencije dekubitisa: -upotreba specijalnih sjedeih stolica -zatita mjesta izloenih pritisku -davanje dovoljne koliine tenosti -odravanje rana istim,posebno od urina -ienje rana fiziolokom otopinom -davanje optimalne koliine bjelanevina,vitamina,B,C,E -edukacija pacijenta po prevenciji -lijeenje dekubitusa -Postoje opte i lokalne mjere kineziterapija kod paraplegije. U kineziterapiji imamo dvije faze: Fazu imobilizacije i fazu mobilizacije. FAZA IMOBILIZACIJE U fazi imobilizacije provodi se:

20

-njega disajnih puteva -korekcija poloaja -pasivne vjebe pleginih ekstremiteta FAZA MOBILIZACIJE U ovoj fazi provodimo: -pasivne vjebe za plegine donje ekstremitete -vjebe za smanjenje spastinosti -adaptacija na vertikalni poloaj -vjebe balansa -obuka transfera -aktivnosti u razboju -aparatisanje LITERATURA 1.ParaplegijaDr.Muhamed Mataradija 2.Anatomija i fiziologija ovjekaDr.Mirko u 3.Ozljede kraljenice ili kraljenine modineDr.Saa Mosolavac Dr.Aleksandra Mosolavac Dr.Ivan Didi 4.Internetwww.paraplegija-hr.com.

21

SADRAJ: UVOD Anatomske osobine kime..........................................................................................................1 Kimena modina(medula spinalis)...........................................................................................1 Klinika slika i poetno lijeenje............................................................................................2-3 Sindromi lezije kimene modine..............................................................................................4 Klinika slika potpunog(kompletnog)transferzalnog presjeka kimene modine....................5 Klinika slika nekompletne(inkompletne)lezije kimene modine...........................................5 Kliniki pregled povrijeenih....................................................................................................5 Komplikacije koje nastaju kao posljedica povrede kimene modine Komplikacije na urinarnom traktu.............................................................................................6 Funkcija mokranog mjehura kod oteenja kimene modine................................................7 Upravljanje mokrenjem.............................................................................................................7 Prevencija urinarnih infekcija....................................................................................................8 Kamenci mokranog mjehura....................................................................................................9 Komplikacije na koi.................................................................................................................9 Dekubitusi..................................................................................................................................9 Klasifikacija ulceracija po stadijima......................................................................................10 Medicinska briga u smislu prevencije dekubitusa.................................................................11 Lijeenje dekubitusa..............................................................................................................11 Lokalne mjere........................................................................................................................12 Kontrakture............................................................................................................................12 Kineziterapija kod paraplegije...............................................................................................13 Faza imobilizacije..................................................................................................................13 Njega disajnih puteva............................................................................................................13 Korektivni poloaj.................................................................................................................14 Pasivne vjebe pleginih ekstremiteta...................................................................................14 Faza imobilizacije..................................................................................................................15 Pasivne vjebe za plegine donje ekstremitete......................................................................15 Vjebe za smanjenje spastinosti...........................................................................................16 Adaptacija na vertikalni poloaj.............................................................................................16 Vjebe balansa........................................................................................................................16 Obuka transfera......................................................................................................................17

22

Aktivnosti u razboju.........................................................................................................17-18 Aparatisanje...........................................................................................................................19 ZAKLJUAK Komplikacije.........................................................................................................................20 Faza imobilizacije.................................................................................................................20 Faza mobilizacije..................................................................................................................20 Literatura...............................................................................................................................21

23