Strona | 1

Paullina Simons

Sze dni w Leningradzie

pamitnik
t. JH

Strona | 2

Dla mojego kochanego Papy

Strona | 3

JEDZIEC MIEDZIANY
Nasz podr do Rosji planowalimy przez rok. Od lata 1997 roku, kiedy powiedziaam mojej rodzinie, e moja czwarta ksika, Jedziec Miedziany, bdzie histori miosna, osadzo n podczas drugiej wojny wiatowej w Rosji, w czasie oblenia Leningradu. Powiedziaam, e nie mog napisa tak szczegowej i dugiej historii, nawet jeli w mojej gowie, bez zoba czenia na wasne oczy Rosji. Moja rodzina suchaa mnie bardzo uwanie, i mj dziewidziesicioletni dziadek po wiedzia: - Plina, mam nadziej, e nie bd si przewraca w grobie, czytajc kamstwa, jakie napiszesz w swojej ksice o Rosji. - Mam nadziej, e nie, Dedusz ka odparam. Przecie nie jeste martwy. Przyjazd do Petersburga nie wchodzi w rachub przed latem 1998 roku. Planowanie tej podry byo zbyt przytaczajce. Jak miaam przywie nie mwicego po rosyjsku ma i trjk, nie znajcych sowa po rosyjsku, dzieci, z ktrych jedno ledwie chodzio, do Rosji? I co tam mieli robi? Albo mj m bdzie pilnowa dzieci przez cay czas w obcym kraju w nie byle jakim obcym kraju, ale w Rosji! albo razem bdziemy je pilnowali, i nie bd moga pro wadzi swoich bada. Nie musiaam jecha a do Rosji, by zajmowa si moimi dziemi. Mogam zosta w do mu w Teksasie i tam to zrobi. Kevin i ja rozwaalimy zostawienie ich i pojechanie w dwjk, ale w kocu zdecydowalimy, e to by zy pomys. Zostawi dzieci z opiekunka na dziesi dni? Za duo, dla nich, dla nas. Jednake myli o Rosji nie chciay odej. Poza tym nie byo adnej ksiki. Osiemnacie miesicy wczeniej miaam mglist wizj o dwjce modych kochankw, idcych opustoszaym Leningradem w przededniu brutalnej wojny, ale wizja nie stworzy epickiej historii. Jak mogam nie jecha do Rosji? W kocu powiedziaam Kevinowi, e wyglda na to, e sama tam pojad. Nie spodoba mu si pomys mojego samotnego wyjazdu do miejsca takiego, jak Rosja. Powiedzia, e powinnam zabra siostr. Przekazaam ten pomys ojcu. - Kevin sdzi, e powinnam zabra Liz do Rosji powiedziaam. Mj ojciec nie odzywa si sowem po drugiej stronie telefonu. Wydawao mi si, e mi na godzina, podczas ktrej pali i myla, a w kocu oznajmi: - Mog pojecha z tob do Rosji. Nawet o tym nie pomylaam.
Strona | 4

*** Moja koleanka zapytaa: - Och, to wietnie! Kiedy ostatnio pojechaa na wycieczk ze swoim ojcem? - Nigdy. To byo dziewi miesicy temu. I stopniowo podr nabieraa ksztatw. Mj ojciec powiedzia mi: - Paullina, odchodz na emerytur pod koniec maja. Musimy pojecha, zanim to zrobi. Mj ojciec jest kierownikiem Russian Services dla Radia Swoboda/Radia Wolna Europa. Praca okrelaa go i pochaniaa. Praca jest i bya jego yciem. I nikogo to nie dziwio. Jego zes p pisarzy tumaczy zachodnie wiadomoci, i polityczne, i kulturalne, na rosyjski i pniej nadawa je na krtkich falach do Europy Wschodniej i Zwizku Radzieckiego. Nadawali do Russia 24/7 dwunastogodzinny program kadego dnia. Przez dwadziecia piec lat. Sdz, e czwrka osb jest odpowiedzialna za obalenie muru berliskiego oraz komunizmu w czasie lat 1989-91 Ronald Reagan, Margaret Thatcher, papie Jan Pawe II oraz mj ojciec. Nie moglimy znale dogodnego czasu dla nas obojga, by pojecha. Wic mj ojciec od oy swoj emerytur o kilka miesicy i wyjechalimy w lipcu 1998 roku. To by idealny czas na podr, mawia mj ojciec, poniewa bdziemy mieli dobr pogod. I bd biae noce. - To co do zobaczenie doda. Pamitasz biae noce, Plina? - Nie bardzo, papo. Zastanawiaam si teraz, na jak dugo bd moga pojecha do Rosji, by moje dzieci si nie martwiy o mnie. Obliczyam dzie na podr tam, dzie na podr z powrotem i pniej sze dni w Petersburgu. Ale nie mogam si zdecydowa, odwlekaam, rozwaaam. Prawd mwic, nie chciaam jecha.

Strona | 5

W 1973 roku tam byy rekiny

Urodziam si w Petersburgu, gdy ten jeszcze nazywa si Leningradem, i przyjechaam do Ameryki, kiedy miaam dziesi lat. Opucilimy Leningrad w pewien jesienny dzie i mieszkalimy w Rzymie, czekajc na nasze wizy do Stanw Zjednoczonych. To byy rozkoszne miesice. Kadego wtorku moja matka dawaa mi kilka lir, bym moga i do kina i kupia paczk chrupek. Taka paczka bya warta trzech filmw. Nigdy nie jadam czego tak pysznego w Rosji. Filmy byy po wosku, z ktrego znaam dokadnie trzy zwroty: bella bambina, brutta bambina oraz mangiare per favore. adne dziecko, brzydkie dziecko i poprosz co do jedzenia. Po angielsku nie znaam a trzech wyrae, jak po wosku. Moje dziesite urodziny spdzilimy w Rzymie. Moi rodzice zapytali mnie, co bym chciaa, a ja odpowiedziaam, e gum. Dostaam gum. I jeszcze truskawkowe woskie gelato 1, a potem poszlimy na amerykaski film. Ogldalimy Oto jest gowa zdrajcy. Bardziej podo baa mi si guma ni film. Nie rozumiaam ani sowa z niego, ale na kocu odcili pewnemu panu gow. Przybylimy do Ameryki dwa dni przed witem Dzikczynienia w 1973 roku. Naszym pierwszym amerykaskim posikiem by indyk, tuczone ziemniaki i co, co nazywao si cranberry jelly 2. witowalimy w Connecticut, w domu modego czowieka, ktrego pozna limy przelotnie w Wiedniu i ktry zaprosi nas do swojego domu na wita. Podzikowalimy naszemu niezwykemu szczciu za wydostanie si z Rosji, za przybycie do Ameryki. Osta tecznie Ameryka bya dla kadego Rosjanina zapraszajcym wiatekiem. Ameryka bya jak niebo. No, dobrze, najpierw musiae umrze, ale pniej miae Ameryk! mierci byo opuszczenie Rosji, poniewa raz opuciwszy j, nigdy nie moge wrci z powrotem. Ameryka bya yciem po mierci. Podczas tamtego wita Dzikczynienia, gdy wszyscy skoczyli je, mj ojciec obszed st i zjad reszt jedzenia, jakie zostawili Amerykanie na sowich talerzach. Ludzie w pewnym wieku, urodzeni w Leningradzie, nie zostawiaj jedzenia na talerzach. Naszym drugim amerykaskim posikiem bya lasagna, ktr nasza gospodyni przyniosa do naszego mieszkania w Woodside, w Queens. Nie pytajcie mnie, j ak to si stao, e podczas naszego pobytu w Rzymie ani razu nie jadam sosu pomidorowego. Nie jadam lasagny. Nie jadam pizzy. Nie wiedziaam, czym jest sos pomidorowy, zanim nasza woska gospodyni nie zapukaa do naszych drzwi w Woodside.

1 2

Gelato (w.) lody. Cranberry jelly (ang.) galaretka urawinowa. Strona | 6

*** W Ameryce bya guma Juicy Fruit, lody czekoladowe, ktrych nigdy nie kosztowaam, i co, co nazywao si Coca -Col, ktrej take nigdy nie prbowaam. I telewizj. Znalazam kreskwk Looney Tunes3. Nigdy nie widziaam czego podobnego w Leningradzie. W Rosji mielimy czarno-biae filmy wojenne, czarno-biae wiadomoci. Co prawda by pewien animowany program, ale i on wyglda jak film wojenny, mimo e by mniej interesujcy. Filmy wojenne i wiadomoci. Igrzyska Olimpijskie, ktre byy najciekawsz rzecz w radzieckiej telewizji, ale niestety pojawiay si co cztery lata. Nagle w moim yciu pojawiy si Looney Tunes! Krlik Bugs! Myliwy Elmer. Pro siak Porky! Nasz pierwszy telewizor by czarno-biay, ale kreskwki byy jak prosto z czyjego kolorowego snu. Krliczek wysadza wini i myliwego, ucieka, wysadza jaskini i skaka z klifu. Wszystko w cigu omiu minut. Filmy wojenne w Rosji byy krcone w szarych namiotach, gdzie dwaj szarzy mczyni mwili bez przerwy a do bitwy. Po niej nastpio wicej dialogw, koczcych si w wybuchu. Nastpnie pojawio si jeszcze wicej dialogw. Na samym kocu byo zwycistwo dla Matki Rosji. Filmy trway przynajmniej dla mnie, tak dugo jak wojna. W Queens4, po omiu minutach krliczek z Looney Tunes znika i by zastpowany przez pani, sprzedajca rczniki zrobione z papieru. Rczniki zrobione z papieru? Kreskwka si skoczya, wic wyczyam telewizor, zupenie rozczarowana. Kilka tygodni zajo mi odkrycie, e kreskwka nie koczya si, ale bya tylko prz erywana przez pani, sprzedajc rczniki zrobione z papieru. Wyobracie sobie moj rado! Czytaam w Rosji, ale kto mg mnie wini? Co innego byo tam do roboty? Teraz, majc Krlika Bugsa, czytanie znikno na dobre cztery, pi lat. W szkole czasami prosili mnie, abym opowiedziaa innym uczniom o moich dowiad czeniach z ycia w Zwizku Radzieckim. Tak wanie to formuowali twoje dowiadczenie z ycia w Zwizku Radzieckim. Chciaam powiedzie nawet wtedy, e to nie byo moje dowiad czenie z ycia, to wanie byo moje ycie, ale nie mwiam. W moim amanym angielskim mwiam o mieszkaniu komunalnym, o maych pokojach, o karaluchach, spadajcych na moje ko, gdy spaam, o wszach i o zapachu rozkadajcego si skunksa, jaki powodowali, gdy przypadkowo je rozgniataam, o braku jedzenia, o braku sklepw, o nieobecnoci mojego ojca. Kiedy pytano mnie: Co to byo za uczucie mieszka z brakiem tylu rzeczy?, wzru szaam ramionami i odpowiadaam: - Nie wiedziaam, e to by niedostatek. Sdziam, e to byo tylko ycie. Moi amerykascy znajomi dorastali z Coca-Col i Jezusem Chrystusem.
3 4

Polska wersja to Zwariowane Melodie. Najwiksza dzielnica Nowego Jorku. Strona | 7

Ja dorastaam z ciep, czarn herbat i astronaut Jurijem Gagarinem pierwszym czowiekiem w kosmosie. Kevin oglda Marz o Jeannie i Star Treka. Ja ogldaam pogrzeb Gagarina i studwudziestoodcinkowy film Wyzwolenie palce si namioty i ciemne, zimowe noce ktry puszczali kadego grudnia, poniewa grudnie blisko koa podbiegunowego nie byy wystarczajco ponure. Nigdy nie widziaam palmy ani oceanu. Nigdy nie byam na mszy ani nie czytaam Pajczyny Charlotty. Czytaam Trzech muszkieterw, Ndznikw i opowiadania rosyjskiego pisarza Michaia Zoszczenki. Zanim skoczyam dziesi lat, przeczytaam wszystko, co napi sali Anton Czechow i Juliusz Verne, ale tym, co chciaam przeczyta, chocia o tym nie wie dziaam, byy Nancy Drew i Laura Ingalls Wilder 5. Czym by baseball? Czym byo maso orzechowe? Nie wiedziaam. Wiedziaam, czym bya pika nona, czym zupa grzybowo -jczmienna, czym oko. I kim by ten Jezus Chrystus? Ja, ktra nie dorastaa z koldami, paradami, ciasteczkami, dekoracjami i boskim dziecit kiem w grocie, nie miaam pojcia, co Jezus mia wsplnego z Boym Narodzeniem. Podczas mojej pierwszej Wigilii w Nowym Jorku moi rodzice wyszl i, zostawiajc mnie, mylaam, sam i radonie ogldajc Bonanz. Jednak, ku mojemu wielkiemu zdziwieniu, Michael Landon, w ktrym si podkochiwaam, na Kanale 11 zosta zastpiony kominkiem z poncymi szcza pami i grajca w tle melodi. Moja pawowska reakcja do zdania sobie sprawy, e Bonanz zastpio co zwane witami, bya mniej ni duchowo pozytywna, jak moecie sobie wyobrazi. Kiedy mj m spdza wakacje niedaleko Lake George, ja uczyam si pywa w lodo watym Morzu Czarnym. Kevin zna plae Oceanu Atlantyckiego? Ja znaam brudny piasek nad Zatok Fisk. To mi wystarczao, gdy byam dzieckiem. Spdziam dziesi wakacji mojego ycia w malutkiej rosyjskiej, rybackiej wiosce zwanej Szepelewo niedaleko Zatoki Fiskiej. Byo to wszystko, czego potrzebowaam. Moje dziecice lata w tej wiosce s skarbem, ktry towarzyszy mi przez cae ycie. Ale nie chciaam tam wraca. Mieszkaam dziesi lat mojego ycia w mieszkaniu komunalnym, dziewi rodzin, ktre dzielio trzynacie pokoi, dwie kuchnie, dwie azienki. Tam te nie chciaam wraca.

Autorka serii ksiek Domek na prerii. Strona | 8

Mj ojciec zosta aresztowany, kiedy miaam cztery lata, i spdzi pi lat swojego ycia i mojego w radzieckim wizieniu, w radzieckim obozie pracy, na wygnaniu. Mieszkaam sama. Z moj cich matk. Niezainteresowan wyjawieniem czegokolwiek o tym. Nie byo nic romantycznego w naszym yciu w Rosji. Wyjedajc, wszyscy umarlimy i poszlimy do nieba. Jeli nie chodzio o moj durn ksik, dlaczego u licha chciaam tam wraca?

Strona | 9