กฎหมายอาญา ๒

-๒-
กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 68
___________________________________________________________________________________________________

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด

6. ความผิดตอชีวิต
• ชีวิตของบุคคลยอมเปนที่หวงแหนแกผูเปนเจาของยิ่งกวาทรัพยสิน ถาหากบุคคลปราศจากความปลอดภัยในชีวิต ความ
สงบสุขในสังคมยอมจะมี ไมได นอกจากนี้ชีวิตของบุคคลยังมีความสําคัญตอประเทศชาติทั้งในดานเศรษฐกิจและความ
มั่นคง กฎหมายจึงตองใหความคุมครอง
• ความผิดตอชีวิตอาจเกิดจากการกระทําโดยเจตนา การกระทําโดยไมเจตนา การกระทําโดยประมาท การกระทําอันเปนเหตุ
ใหผูอื่นฆาตนเองหรือพยายามฆาตนเอง หรือการเขารวมชุลมุนตอสูอันเปนเหตุใหบุคคลอื่นบุคคลใดถึงแกความตาย
กฎหมายกําหนดอัตราโทษไวหนักเบาแตกตางกันตามลักษณะของการกระทําความผิด

6.1 การทําใหผูอื่นถึงแกความตายโดยเจตนา
• การฆาผูอื่นหมายถึง การทําใหบุคคลอื่นถึงแกความตาย ไมวาจะกระทําดวยวิธีใด
• ถาการฆาผูอื่นตองดวยลักษณะฉกรรจตามที่กฎหมายบัญญัติไวยอมเปนเหตุที่ทําใหไดรับโทษหนักขึ้น

6.1.1 ฆาผูอื่น

มาตรา 288 ผูใดฆาผูอื่น ตองระวางโทษประหารชีวิต จําคุกตลอดชีวิต หรือจําคุกตั้งแตสิบหาปถึงยี่สิบป

องคประกอบภายนอก องคประกอบภายใน
1. ฆา 1. เจตนา
2. ผูอื่น
„ ฆา หมายถึง การทําใหบุคคลถึงแกความตาย จะทําดวยประการใดๆ ก็ไดซึ่งมีผลใหผูถูกกระทําถึงแกความตาย
„ การทําใหตายโดยอาศัยเหตุทางจิตใจ เชน ทําใหกลัวจนตกใจตาย ก็เปนการฆาวิธีหนึ่ง
คําวาฆามีความหมายเพียงใด
หมายถึงการทําใหผูที่มีชีวิตอยูถึงแกความตาย ไมวาดวยวิธีการใดๆ ก็ตาม การถึงแกความตาย คือ การหยุดหายใจ
คําวา“ผูอื่น”นั้นหมายถึงบุคคลแตมีหลักเกณฑที่แตกตางกันระหวางทางอาญากับทางแพงอยางไร
คําวาบุคคล ตามมาตรา 288 นั้น หมายถึงบุคคลธรรมดา แตในทางแพงนั้นบุคคลนอกจากหมายความถึง บุคคลธรรมดาแลว ยังหมายความ
รวมถึงนิติบุคคลดวย
ดําเห็นแดงยืนเหมออยูที่กันสาดตึกชั้น 16 โดยไมมีสิ่งใดกั้น จึงแอบเขาไปขางหลังและรองตะโกนดวยเสียงดัง แดงตกใจ เสียหลักตกจากยอดตึกตาย ดําจะ
มีความผิดฐานใด
ดําผิดฐานฆาคนโดยเจตนา เพราะการแอบเขาตะโกนขางหลังแดงนั้น ดํายอมเล็งเห็นผลไดแนชัดวาแดงอาจตกใจและตกจากยอดตึกถึงแกความ
ตายได เมื่อแดงตกจากยอดตึก ความตายจึงเปนผลจากการกระทําของดํา
จากปญหาในขอ 3 ถาปรากฏวา ขาวกําลังจะจองยิงแดงอยูเหมือนกัน โดยซอนอยูบนระเบียงของชั้นที่ 8 พอขาวเห็นแดงตกลงมาถึงชั้นที่ 8 ก็ประทับปนยิง
แดง กระสุนถูกหนาผากแดงทะลุทายทอย แดงตายกอนตกถึงพื้นดิน ดังนั้นดําและขาว ใครจะตองรับผิดในความตายของแดง
ดํายอมเล็งเห็นผลไดชัดวา การกระทําของตนทําใหแดงตกตึกตายได จึงถือวาดํามีเจตนาฆาแดง แตเมื่อแดงตกลงมาถึงชั้นที่ 8 ขาวใชปนยิงแดง
ตาย การกระทําของขาวจึงตัดความสัมพันธระหวางการกระทําของดําและผลคือความตายของแดง กลาวคือ ความตายของแดงมิไดเปนผลมาจาก
การกระทําของดํา แตเปนผลมาจากการกระทําของขาว ฉะนั้น ดําจึงไมตองรับผิดในความตายของแดง แตดําไดลงมือกระทําเพื่อฆาแดงแลว เพียง
แกการกระทําไมบรรลุผล ดําจึงผิดฐานพยายามฆาแดง ตามมาตรา 288 80 สวนขาว ผิดฐานฆาแดงโดยเจตนาตามมาตรา 288
มาตรา 80 ผูใดลงมือกระทําความผิดแตกระทําไปไมตลอด หรือกระทําไปตลอดแลวแตการกระทํานั้นไมบรรลุผล ผูนั้นพยายาม กระทําความผิด
ผูใดพยายามกระทําความผิด ผูนั้นตองระวางโทษสองใน สามสวนของโทษที่กฎหมายกําหนดไวสําหรับความผิดนั้น

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 69
___________________________________________________________________________________________________

6.1.2 เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น

มาตรา 289 ผูใด

(1) ฆาบุพการี
(2) ฆาเจาพนักงาน ซึ่งกระทําการตามหนาที่ หรือเพราะเหตุที่จะกระทํา หรือไดกระทําการตามหนาที่
(3) ฆาผูชวยเหลือเจาพนักงาน ในการที่เจาพนักงานนั้นกระทําตามหนาที่ หรือเพราะเหตุที่บุคคลนั้นจะชวยหรือได
ชวยเจาพนักงานดังกลาวแลว
(4) ฆาผูอื่นโดยไตรตรองไวกอน
(5) ฆาผูอื่นโดยทรมานหรือโดยกระทําทารุณโหดราย
(6) ฆาผูอื่นเพื่อตระเตรียมการ หรือเพื่อความสะดวกในการที่จะกระทําความผิดอยางอื่น หรือ
(7) ฆาผูอื่นเพื่อจะเอา หรือเอาไวซึ่งผลประโยชนอันเกิดแตการที่ตนไดกระทําความผิดอื่น เพื่อปกปดความผิดอื่นของ
ตน หรือเพื่อหลีกเลี่ยงใหพนอาญาในความผิดอื่นที่ตนไดกระทําไว
ตองระวางโทษประหารชีวิต
„ บุพการีไมรวมถึงผูรับบุตรบุญธรรม เพราะไมใชผูสิบสันดานโดยตรง
„ ผูกระทําตองรูขอเท็จจริง ถาผูกระทําไมรูขอเท็จจริง อันเปนองคประกอบของความผิด จะถือวาผูกระทําประสงคตอผลหรือเล็งเห็นผล
ของการกระทํานั้นมิได
„ ฆาเจาพนักงาน จะตองประกอบไปดวยลักษณะอยางหนึ่งอยางใดคือ
• เพราะกระทําการตามหนาที่
• เพราะเหตุที่จะกระทําการตามหนาที่ – ตองมีเหตุชักจูงใจอันเปนเจตนาพิเศษ เชน ก ทราบวา ข ซึ่งเปนตํารวจจะไปคนบานบิดา
ตน จึงใชปนยิง ข ถึงแกความตาย ดังนั้น ก มีความผิดฐานฆาเจาพนักงานเพราะเหตุที่จะกระทําตามหนาที่
• เพราะไดกระทําการตามหนาที่ – ตองมีเหตุชักจูงใจอันเปนเจตนาพิเศษ คือ ฆาเพราะเหตุที่เจาหนาที่ไดกระทําการตามหนาที่
มาแลว แมขณะที่ฆา อาจจะออกเวรแลวก็ตาม แตถาพนจากหนาที่ราชการไปแลว ก็ไมเปนความผิดตามมาตรานี้
„ การฆาผูอื่นโดยไตรตรองไวกอน หมายความวา ฆาผูอื่นโดยผูกระทํามีโอกาสไตรตรองทบทวนกอนกระทํา มิใชตัดสินใจกระทําในขณะ
แรกที่มีโทสะ ระยะเวลาแหงการไตรตรองทบทวนนั้นกฎหมายมิไดกําหนดไววาตองยาวนานเทาไร เมื่อไดไตรตรองทบทวนแลวจึงกระทํา
แมขณะกระทําจะยังไมหายโกรธ ก็เปนการกระทําโดยไตรตรองไวกอน
„ การฆาโดยทรมาน หมายความวา ฆาโดยกระทําใหผูถูกฆาไมตายทันที แตใหไดรับความลําบากจนสาหัสกอนตาย
„ การฆาโดยกระทําทารุณโหดราย หมายความวา ฆาโดยวิธีการที่ทารุณ ผูตายอาจตายทันทีโดยไมไดรับความทรมานก็ได
„ การกระทําโดยทรมานหรือทารุนโหดราย ตองเปนการกระทํากอนผูถูกกระทําถึงแกความตาย ถาทําภายหลัง ก็ไมเปนการฆาโดย
ทรมานหรือโดยกระทําทารุณโหดราย
„ การฆาในมาตรา 289(7) ก็คือ ฆาเพื่อเหตุอยางใดอยางหนึ่งตามที่ระบุไวหลังจากที่ไดกระทําความผิดอื่นมาแลว
• ฆาผูอื่นเพื่อจะเอาผลประโยชนอันเกิดแตการที่ตนไดกระทําความผิดอื่น – ฆาเพื่อเอาสวนแบงจากการรวมกันปลน
• ฆาเพื่อเอาไวซึ่งผลประโยชนอันเกิดแตการที่ตนไดกระทําความผิดอื่น – เจาทรัพยติดตามเอาทรัพยคืน จึงฆาเจาทรัพยเพื่อมิให
เจาทรัพยเอาทรัพยคืนไป
• ฆาเพื่อปกปดความผิดอื่นของตน – ฆาเจาทรัพยเพราะเจาทรัพยเกิดจําไดวารูจักกันมากอน
• ฆาเพื่อหลีกเลี่ยงใหพนอาญาในความผิดอื่นที่ตนไดกระทําไว – คนรายวิ่งราวทรัพย เจาทรัพยวิ่งไลตาม จึงใชมีดแทงเจาทรัพย
ตาย
การฆาผูอื่นโดยเจตนา ผูกระทําตองรับโทษหนักขึ้นในกรณีใดบาง
การฆาผูอื่นที่ผูกระทําจะตองรับโทษหนักขึ้น โดยมีระวางโทษถึงประหารชีวิตสถานเดียว มีอยู 7 กรณีคือ ตามมาตรา 289 เชน ฆาบุพการี ฆาเจา
พนักงานซึ่งกระทําตามหนาที่ ฆาผูชวยเหลือเจาพนักงานในการที่เจาพนักงานนั้นกระทําตามหนาที่ ฆาผูอื่นโดยไตรตรองไวกอน ฆาผูอื่นโดยทรมาน
หรือโดยกระทําทารุณโหดราย ฆาผูอื่นเพื่อตระเตรียมการที่จะกระทําความผิดอยางอื่น และฆาผูอื่นเพื่อจะเอาหรือเอาไวซึ่งผลประโยชนอันเกิดแต
การที่ตนไดกระทําความผิดอื่น

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 70
___________________________________________________________________________________________________

แดงทะเลาะกับ ร.ต.อ. เหลือง ในงานสังสรรคแหงหนึ่ง ร.ต.อ. เหลืองทําทาจะเตะแดง แดงจึงชักปนยิง ร.ต.อ. เหลืองถึงแกความตาย แดงจะมีความผิด
ฐานฆาเจาพนักงานหรือไม
ไมผิดฐานฆาเจาพนักงาน เพราะไมเขาตามมาตรา 289 (2) กลาวคือ ร.ต.อ. เหลือง ซึ่งถูกฆานั้นมิไดอยูในระหวางปฏิบัติหนาที่แตอยางใด แดงคง
มีความผิดฐานฆาบุคคลธรรมดา ตามมาตรา 288

6.2 การทําใหผูอื่นถึงแกความตายโดยไมเจตนา
• การทํารายผูอื่นจนเปนเหตุใหผูนั้นถึงแกความตาย แตกตางกับการฆาผูอื่น เพราะผูกระทําผิดเจตนาเพียงทํารายเทานั้น แตผล
แหงการกระทําเกิดขึ้นเลยไปจากเจตนาของผูกระทําแมผูถูกทํารายจะถึงแกความ ตาย เพราะการกระทําของผูกระทํา แต
กฎหมายไดบัญญัติลงโทษเบากวาการฆาผูอื่นโดยเจตนา
• ถาการทํารายผูอื่นตองดวยลักษณะฉกรรจตามที่กฎหมายบัญญัติไว ยอมเปนเหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น

6.2.1 ทํารายผูอื่นจนเปนเหตุใหผูนั้นถึงแกความตาย

มาตรา 290 วรรคแรก ผูใดมิไดมีเจตนาฆา แตทํารายผูอื่นจนเปนเหตุใหผูนนั้ ถึงแกความตาย ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสามปถึง

สิบหาป

องคประกอบภายนอก องคประกอบภายใน
1. ทํารายผูอื่น 1. เจตนา
2. เปนเหตุใหผูถูกทํารายถึงแกความตาย
การทํารายผูอื่นจนเปนเหตุใหผูนั้นถึงแกความตาย แตกตางกับการฆาผูอนื่ ตามมาตรา 288 อยางไร
แตกตางกันที่เจตนา การฆาผูอื่นจะตองมีเจตนาที่จะฆา แตการทํารายผูอื่นจนเปนเหตุใหผูนั้นถึงแกความตายนั้น จะตองมีเจตนาที่จะทํารายเทานั้น
มิไดมีเจตนาจะฆา แตผลของการกระทํานั้นเหมือนกันคือผูถูกกระทําถึงแกความตาย
แดงเห็นเด็กชายดําเลนซุกซนเอาน้ําสกปกสาดรถยนตของแดง แดงหามเด็กชายดําก็ไมเชื่อ แดงจึงเขกศีรษะเด็กชายดําไปทีหนึ่ง แตเด็กชายดําเปนคน
กระหมอมบางซึ่งแดงไมทราบความจริงขอนี้ พอถูกเขกศีรษะเด็กชายดําก็ชัก และถึงแกความตายเพราะสมองไดรับความกระทบกระเทือน ใหวินิจฉัยการกระทํา
ของแดงวาเปนความผิดฐานใดหรือไม
การที่เขกศีรษะเด็กชายนั้น เปนการใชกําลังทํารายรางกายเด็กชายดําตามมาตรา 391 โดยมีไดมีเจตนาฆา เนื่องจากการเขกศีรษะยอมไมทําใหคน
ตายได แตเด็กชายดําเปนคนกระหมอมบางซึ่งแดงไมทราบ เนื่องจากการเขกศีรษะเปนเหตุใหเด็กชายดําตาย ความตายเปนผลจากการกระทําของ
แดง แดงจึงมีความผิดฐานฆาผูอื่นโดยไมเจตนา

6.2.2 เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น

มาตรา 290 วรรคทาย ถาความผิดนั้นมีลักษณะประการหนึ่งประการใด ดังที่บัญญัติไวในมาตรา 289 ผูกระทําตองระวางโทษ

จําคุกตั้งแตสามปถึงยี่สิบป
„ ตองเปนการกระทําเขาลักษณะเหตุฉกรรจอยางใดอยางหนึ่งใน 7 ประการดังนี้
(1) ฆาบุพการี
(2) ฆาเจาพนักงาน ซึ่งกระทําการตามหนาที่ หรือเพราะเหตุที่จะกระทํา หรือไดกระทําการตามหนาที่
(3) ฆาผูชวยเหลือเจาพนักงาน ในการที่เจาพนักงานนั้นกระทําตามหนาที่ หรือเพราะเหตุที่บุคคลนั้นจะชวยหรือไดชวยเจา
พนักงานดังกลาวแลว
(4) ฆาผูอื่นโดยไตรตรองไวกอน
(5) ฆาผูอื่นโดยทรมานหรือโดยกระทําทารุณโหดราย
(6) ฆาผูอื่นเพื่อตระเตรียมการ หรือเพื่อความสะดวกในการที่จะกระทําความผิดอยางอื่น หรือ

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 71
___________________________________________________________________________________________________

(7) ฆาผูอื่นเพื่อจะเอา หรือเอาไวซึ่งผลประโยชนอันเกิดแตการที่ตนไดกระทําความผิดอื่น เพื่อปกปดความผิดอื่นของตน หรือ

เพื่อหลีกเลี่ยงใหพนอาญาในความผิดอื่นที่ตนไดกระทําไว
แดงโกรธเคืองดําที่ชอบดาวาเสียดสีอยูเสมอ จึงไปดักอยูทางผานเพื่อไปทําไร เมื่อดําเดินผาน แดงจึงเขาชกตอยทํารายดํามีแผลเล็กนอย แตดําสลบไป แดง
เขาใจวาดําตายแลว จึงเอาขาวมาผูกคอดําแขวนกับตนมะมวงในสวนของทางเปนเหตุใหดาํ ตาย ดังนี้ แดงมีความผิดฐานใดหรือไม
แดงมีเจตนาเพียงทํารายดําเทานั้น แตมิไดมีเจตนาฆา การที่แดงทํารายดํามีสาเหตุมาจากโกรธเคืองดําโดยไดไปทํารายดํา แสดงวาแดงไดใครครวญ
ชั่งน้ําหนักผลไดเสียกอนแลวจึงไปกระทํายอมเปนการทํารายผูอื่นโดยไตรตรองไวกอนจนเปนเหตุใหผูอื่นถึงแกความตายเปนความผิดตาม ปอ.
290 วรรคทาย

6.3 การทําใหผูอื่นถึงแกความตายโดยประมาท
• การทําใหผูอื่นถึงแกความตายโดยประมาท เปนการกระทําโดยผูกระทํามิไดมีเจตนาฆาหรือเจตนาทําราย แตการกระทํา
ปราศจากความระมัดระวัง เปนเหตุใหผูอื่นถึงแกความตาย แมผูกระทํามิไดประสงคตอผลหรือยอมเล็งเห็นผลแหงการกระทํา
ของตน ก็แสดงถึงความชั่วรายในจิตใจ ที่ไมนําพาตอตอผลรายที่เกิดแกบุคคลอื่น กฎหมายจึงตองบัญญัติวาการกระทําดังกลาว
เปนความผิดและเอาโทษเพื่อใหบุคคลใชความระมัดระวังตอการกระทํายิ่งขึ้น
• การกระทําโดยความไมรูขอเท็จจริง หรือความสําคัญผิดในขอเท็จจริงซึ่งผูกระทําไมมีความผิดหรือไดรับยกเวนโทษหรือไดรับ
โทษนอยลง ถาเกิดขึ้นดวยความปรามาสของผูกระทํา กฎหมายก็บัญญัติเอาโทษดวยเชนเดียวกับการกระทําโดยประมาท

6.3.1 กระทําโดยประมาทเปนเหตุใหผูอื่นถึงแกความตาย

มาตรา 291 ผูใดกระทําโดยประมาท และการกระทํานั้นเปนเหตุใหผูอื่นถึงแกความตาย ตองระวางโทษจําคุกไมเกินสิบป และปรับ

ไมเกินสองหมื่นบาท

องคประกอบภายนอก องคประกอบภายใน
1. กระทํา 1. ประมาท
2. เปนเหตุใหผูอื่นถึงแกความตาย
„ การเสี่ยงภัยของผูตายจะเปนเหตุใหผูกระทํารับผิดหรือไม ตองพิจารณาวาผูตายเขาเสี่ยงภัยโดยมีเหตุอันสมควรหรือไม ถาไมมีเหตุ
สมควรยอมถือวาเปนการกระทําโดยสมัครใจเขาเสี่ยงภัยของผูตายเอง

มาตรา 59 วรรคสี่ กระทําโดยประมาท ไดแกกระทําความผิดมิใชโดยเจตนา แตกระทําโดยปราศจากความระมัดระวังซึ่งบุคคล

ในภาวะเชนนั้นจักตองมีตามวิสัย และพฤติการณ และผูกระทําอาจใชความระมัดระวังเชนวานั้นได แตหาไดใชใหเพียงพอไม
การทําใหผูอื่นถึงแกความตายโดยประมาท แตกตางกับการทํารายผูอื่นจนถึงแกความตายโดยไมเจตนาอยาไร
การกระทําโดยประมาทจะตองไมมีเจตนา ความผิดเกิดขึ้นจากผลของการกระทํา แตการทํารายผูอื่นจนถึงแกความตายโดยไมเจตนานั้น ผูกระทํา
ตองมีเจตนาทําราย แตผลของการกระทําเปนเหตุใหบุคคลอื่นถึงแกความตาย ความผิดเกิดขึ้นเพราะเจตนาและผลของการกระทํา
เขียวนั่งซอนทายรถจักรยานยนตซึ่งเหลืองเปนคนขับ เหลืองขับแซงรถยนตคันอื่นๆ ไปดวยความเร็วจนถึงทางแยกมีรถสามลอเครื่องจอดอยู เหลืองหามลอ
ไมทัน รถจักรยานยนตจึงชนสามลอเครื่อง เขียงกระเด็นไปบนถนน พอดีมีรถยนตวิ่งมาดวยความเร็วปกติ ทับเขียวถึงแกความตายโดยคนขับรถยนตไมสามารถ
หามลอหรือหักรถหลบไดทัน ใครจะตองรับผิดชอบในความตายของเขียว
ความตายของเขียวเปนผลโดยตรงจากการกระทําโดยประมาทของเหลือง การที่รถยนตทับเขียวตายไมตัดความสัมพันธระหวางความประมาทของ
เหลืองและความตายของเขียว เพราะคนขับรถยนตมิไดประมาท แตขับรถมาดวยความเร็วปกติ ฉะนั้นเหลืองจึงตองรับผิดในความตายของเขียว
ผิดตามมาตรา 291
แดงเอากอนหินขวางปาประตูกระจกบานดําแตก กอนหินและกระจกแตกถูกขาวซึ่งนั่งอยูในหอง รับแขกไดรับอันตรายสาหัส ตอมาอีก 3 วัน บาดแผลเปน
พิษ ขาวตาย ดังนี้ แดงมีความผิดฐานใดหรือไม

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 72
___________________________________________________________________________________________________

แดงมีความผิดฐานทําใหเสียทรัพยบทหนึ่ง สวนการที่ขาวตายเปนผลที่เกิดขึน้ นอกเหนือเจตนาของแดง แตผลที่เกิดขึ้นสืบเนื่องมาจากการกระทํา

ของแดง ซึ่งแดงควรรูสํานึกวาการกระทําดังกลาวอาจมีผไู ดรับอันตรายเมื่อเกิดผลดังกลาว แดงจึงมีความผิดฐานกระทําโดยประมาทเปนเหตุให
ผูอื่นตายอีกบทหนึง่ แดงตองรับโทษ ในความผิดฐานกระทําโดยประมาทเปนเหตุใหผูอื่นตาย อันเปนบทหนักที่สดุ ตาม ปอ. มาตรา 90
มาตรา 90 เมื่อการกระทําใดอันเปนกรรมเดียวเปนความผิดตอกฎหมายหลายบท ใหใชกฎหมายบทที่มีโทษหนักที่สุดลงโทษแกผู กระทําความผิด

6.3.2 ความไมรูขอเท็จจริง หรือความสําคัญผิดในขอเท็จจริงโดยประมาท

มาตรา 62 วรรคสอง ถาความไมรูขอเท็จจริงตามความในวรรคสามแหงมาตรา 59 หรือความสําคัญผิดวามีอยูจริงตามความใน

วรรคแรก ไดเกิดขึ้นดวยความประมาทของผูกระทําความผิด ใหผูกระทํารับผิดฐานกระทําโดยประมาท ในกรณีที่กฏหมายบัญญัติไว
โดยเฉพาะวาการกระทํานั้นผูกระทําจะตองรับโทษแมกระทําโดยประมาท
แดงเห็นคนเดินมาอยูบริเวณประตูหนาบานเวลาประมาณ 19.00 นาฬิกา ถาแดงพิจารณาดูใหดีก็จะรูวาเปนญาติมาจากตางจังหวัดมาเยี่ยมแดง แตแดงไม
ดูใหดี ทั้งที่แดงอยูในที่มืด จึงใชปนยิงไปถูกญาติที่มาเยี่ยมนั้นตาย ดังนี้ แดงมีความผิดฐานใดหรือไม
แดงกระทําโดยสําคัญผิดโดยประมาทเปนเหตุใหผูอื่นตาย แดงมีความผิดฐานกระทําโดยประมาทเปนเหตุใหผูอนื่ ตาย ตามมาตรา 290 ประกอบ
กับมาตรา 62 วรรคสอง
มาตรา 290 ผูใดมิไดมีเจตนาฆา แตทํารายผูอื่นจนเปนเหตุใหผูนั้น ถึงแกความตาย ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสามปถึงสิบหาป
ถาความผิดนั้นมีลกั ษณะประการหนึ่งประการใดดังที่บัญญัติไวใน มาตรา 289 ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสามปถึงยี่สิบป
มาตรา 62 ขอเท็จจริงใด ถามีอยูจริงจะทําใหการกระทําไมเปน ความผิด หรือทําใหผูกระทําไมตองรับโทษ หรือไดรับโทษนอยลง แมขอเท็จจริง
นั้นจะไมมีอยูจริง แตผูกระทําสําคัญผิดวามีอยูจริง ผูกระทํายอมไมมีความผิดหรือไดรับยกเวนโทษ หรือไดรับโทษ นอยลง แลวแตกรณี
ถาความไมรูขอเท็จจริงตามความในวรรคสามแหง มาตรา 59 หรือความสําคัญผิดวามีอยูจริงตามความในวรรคแรก ไดเกิดขึ้นดวยความประมาท
ของผูกระทําความผิด ใหผูกระทํารับผิดฐานกระทําโดยประมาท ในกรณีที่กฎหมายบัญญัติไวโดยเฉพาะวาการกระทํา นั้นผูกระทําจะตองรับโทษแมกระทําโดย
ประมาท
บุคคลจะตองรับโทษหนักขึ้นโดยอาศัยขอเท็จจริงใด บุคคลนั้น จะตองไดรูขอเท็จนั้น
มาตรา 59 บุคคลจะตองรับผิดในทางอาญาก็ตอเมื่อไดกระทําโดยเจตนา เวนแตจะไดกระทําความโดยประมาท ในกรณีที่กฎหมาย บัญญัติให
ตองรับผิดเมื่อไดกระทําโดยประมาท หรือเวนแตในกรณี ที่กฎหมายบัญญัติไวโดยแจงชัดใหตองรับผิดแมไดกระทําโดยไมมี เจตนา
กระทําโดยเจตนาไดแกกระทําโดยรูสาํ นึกในการที่กระทําและในขณะเดียวกันผูกระทําประสงคตอผล หรือยอมเล็งเห็นผลของการกระ ทํานั้น
ถาผูกระทํามิไดรูขอ เท็จจริงอันเปนองคประกอบของความผิด จะถือวาผูกระทําประสงคตอผลหรือยอมเล็งเห็นผลของการกระทํานัน้ มิได
กระทําโดยประมาทไดแกกระทําความผิดมิใชโดยเจตนาแตกระทําโดยปราศจากความระมัดระวังซึ่งบุคคลในภาวะเชนนั้นจักตองมีตามวิสัยและ
พฤติการณและผูกระทําอาจใชความระมัดระวังเชนวานั้นไดแตหาไดใชใหเพียงพอไม
การกระทํา ใหหมายความรวมถึงการใหเกิดผลอันหนึ่งอันใดขึ้น โดยงดเวนการที่จักตองกระทําเพื่อปองกันผลนั้นดวย

6.4 การกระทําอันเปนเหตุใหผูอื่นฆาตนเองหรือพยายามฆาตนเอง
• การฆาตนเองกฎหมายไมถือเปนความผิด แตโดยปกติบุคคลยอมหวงแหนชีวิต ไมคิดฆาตนเอง เวนแตจะมีเหตุบีบคั้นหรือจูงใจ
อยางหนึ่งอยางใด ชีวิตของบุคคลมีความสําคัญตอประเทศชาติ กฎหมายจึงตองใหความคุมครองดวยการบัญญัติเอาโทษแก
ผูกระทําการดวยการปฏิบัติอันทารุณหรือดวยปจจัยคลายคลึงกันจนเปนเหตุใหบุคคลฆาตนเองหรือพยายามฆาตนเอง
• ถึงผูกระทําจะมิไดกระทําดวยการปฏิบัติอันทารุณหรือดวยปจจัยคลายคลึง เพียงแตชวยหรือยุยง ถากระทําตอเด็กหรือบุคคลผู
หยอนความรูสึกผิดชอบ จนเปนเหตุใหบุคคลนั้นฆาตนเองหรือพยายามฆาตนเอง กฎหมายไดบัญญัติลงโทษผูชวยหรือยุยงนั้น

6.4.1 กระทําดวยการปฏิบัติอันทารุณ

มาตรา 292 ผูใดกระทําดวยการปฏิบัติอันทารุณ หรือดวยปจจัยคลายคลึงกันแกบุคคลซึ่งตองพึ่งตน ในการดํารงชีพหรือในการอื่น

ใด เพื่อใหบุคคลนั้นฆาตนเอง ถาการฆาตนเองนั้นไดเกิดขึ้นหรือไดมีการพยายามฆาตนเองตองระวางโทษจําคุกไมเกินเจ็ดป และปรับไม
เกินหนึ่งหมื่นสี่พันบาท

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 73
___________________________________________________________________________________________________

องคประกอบภายนอก องคประกอบภายใน
1. กระทําดวยการปฏิบัติอันทารุณ หรือดวยปจจัยคลายคลึงกัน 1. เจตนา
2. แกบุคคลซึ่งตองพึ่งตน ในการดํารงชีพหรือในการอื่นใด 2. เพื่อใหบุคคลนั้นฆาตนเอง
3. เปนเหตุใหบุคคลนั้นฆาตนเองหรือพยายามฆาตนเอง
การทําใหผูอื่นฆาตนเองนั้นเปนความผิดที่มีลักษณะพิเศษอยางไร
เปนการฆาผูอื่นโดยทางออมวิธีหนึ่ง กลาวคือทําใหผูตายฆาตัวเองแทนที่จะถูกผูกระทําฆา ลักษณะของความผิดมีองคประกอบแตกตางจากการฆา
ตามมาตรา 288 ในดานขอเท็จจริง
การที่บุคคลในความดูแลของผูใดผูหนึ่งฆาตนเอง เพราะเหตุอันเนื่องมาจากผูดูแลนั้น ผูดูแลจะตองมีความผิดตามมาตรา 292 เสมอไปหรือไม
ไมเสมอไป จะมีความผิดก็ตอเมื่อผูกระทําไดกระทําโดยเจตนา และมีเหตุชักจูงใจคือ เพื่อใหบุคคลนั้นฆาตนเอง ถาปราศจากเจตนา หรือมูลเหตุชัก
จูงใจดังกลาว ผูกระทําก็ไมมีความผิดตามมาตรา 292
ดําเกลียดชังแดง ลูกของตนเปนอยางมากจะใหตาย เพราะเชื่อวาแดงมิใชลูกที่แทจริงของตน แตเปนลูกทีเ่ กิดจากชายชูของภริยา ดําจึงดุดาและทําโทษแดง
รุนแรงเสมอเวลาแดงทําผิด ทั้งไมสนใจตอความเปนอยูของแดง บางครั้งก็ไลแดงออกจากบาน ไมใหอาหารกินบาง บางครั้งก็จับมัดขังไวในหอง แดงรูสึกนอย
เนื้อต่ําใจมากที่พอปฏิบัติตอตนเชนนัน้ จึงไมอยากจะมีชีวิตอยูตอไป และไปขอยาฆาแมลงมาจากผูอื่นเพื่อฆาตัวตาย แตมารดาของแดงมาพบยาฆาแมลง
เสียกอน จึงเอาไปทิ้งเสีย เชนนี้ดําจะมีความผิดตามมาตรา 292 หรือไม
แดงเพียงแตตระเตรียมการฆาตัวตาย ยังมิไดลงมือฆาตัวตาย ดําจึงยังไมมีความผิด เพราะความผิดตามมาตรา 292 นั้น ตองมีการฆาตนเองเกิดขึ้น
หรือมีการพยายามฆาตนเองเกิดขึ้น จึงจะเปนความผิด และไมถือวาดําผิดฐานพยายามกระทําความผิดดวย เพราะมาตรานี้มีการพยายามกระทํา
ความผิดไมได คือถามีการฆาตนเอง หรือพยายามฆาตนเองเกิดขึ้น ก็เปนความผิดสําเร็จ หากยังไมมีเหตุการณเชนนั้น ก็ยังไมเปนความผิด

6.4.2 กระทําดวยการชวยหรือยุยง

มาตรา 293 ผูใดชวยหรือยุยงเด็กอายุยังไมเกินสิบหกป หรือผูซึ่งไมสามารถเขาใจวาการกระทําของตนมีสภาพ หรือสารสําคัญ

อยางไร หรือไมสามารถบังคับการกระทําของตนได ใหฆาตนเอง ถาการฆาตนเองนั้นไดเกิดขึ้นหรือไดมีการพยายามฆาตนเอง ตองระวาง
โทษจําคุกไมเกินหาป หรือปรับไมเกินหนึ่งหมื่นบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

องคประกอบภายนอก องคประกอบภายใน
1. ชวยหรือยุยงใหฆาตนเอง 1. เจตนา
2. ผูไดรับการชวยหรือยุยงเปนเด็กอายุยังไมเกินสิบหกป หรือผู
ซึ่งไมสามารถเขาใจวาการกระทําของตนมีสภาพ หรือ
สารสําคัญอยางไร หรือไมสามารถบังคับการกระทําของตนได
3. เปนเหตุใหผูไดรับการชวยหรือยุยงนั้นฆาตนเองหรือพยายาม
ฆาตนเอง

แดงประสบกับความโศกเศราเสียใจเปนอยางมากที่ภริยาซึ่งอยูกินกันมานานถึง 20 ปเศษ ประสบอุบัตเิ หตุเรือชนกันถึงแกความตายและยังหาศพไมพบ ดํา

นองชายของแดงอยากไดสมบัตขิ องแดง จึงพูดยุยงใหแดงฆาตัวตายจะไดพนทุกข แดงเองก็กําลังคิดจะฆาตัวตายอยูเหมือนกัน แตก็ยังลังเลใจอยู เมื่อดํายุยง
เชนนั้นแดงจึงตัดสินใจที่จะฆาตัวตาย โดยใหดําชวยผสมยาพิษให ดําก็จัดการใหแลว แดงดื่มยาพิษนั้นและถึงแกความตายดังนี้ ดํามีความผิดหรือไม
ดําไมผิด เพราะมิไดยุยงหรือชวยบุคคลตามที่ระบุไวในมาตรา 293 ใหฆาตัวตาย
แดงเปนเจาพอผูมีอิทธิพลในจังหวัดหนึ่ง และประกอบอาชีพที่ผิดกฎหมายหลายอยาง แดงรูวาดําซึ่งเปนเด็กอายุเพียง 15 ปเปนสายสืบใหตํารวจ แดงจึง
เรียกดําใหมาพบและสงยาพิษใหดํากินเพื่อใหดําฆาตัวตาย โดยบอกวาถาไมกินยาพิษจะจับโยนลงไปในบองูจงอาง ดํารูวาถาไมดมื่ ยาพิษนั้น ดําก็ตองตายดวยวิธี
อื่นซึ่งทารุนกวานั้นดําจึงดื่มยาพิษตาย ใหวินิจฉัยการกระทําของแดง
แดงมีความผิดฐานฆาผูอื่นโดยเจตนาตามมาตรา 288 เพราะแดงบังคับใหดําฆาตัวตาย ดําไมมีอิสระจะเลือกทําอยางอื่นได การกระทําของแดงจึง
เปนการฆาดํา โดยใชดําเปนเครื่องมือใหใหฆาตนเอง
มาตรา 288 ผูใดฆาผูอื่น ตองระวางโทษประหารชีวิต จําคุก ตลอดชีวิต หรือจําคุกตั้งแตสิบหาปถึงยี่สิบป

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 74
___________________________________________________________________________________________________

6.5 การเขารวมชุลมุนตอสู
• การชุลมุนตอสูกันระหวางบุคคลตั้งแตสามคนขึ้นไป อันเปนเหตุใหบุคคลหนึ่งบุคคลใดถึงแกความตายนั้น ยากแกการที่จะหา
พยานพิสูจนวาใครทํารายใครอยางไร กฎหมายจึงบัญญัติเอาโทษแกผูเขารวมในการชุลมุนตอสูทุกคนไมวาการตายของผูถูกทํา
รายนั้นจะเกิดจากการกระทําของบุคคลใด
• ผูที่เขารวมในการชุลมุนตอสูจะไดรับยกเวนไมตองรับโทษ ก็เฉพาะแตผูที่พิสูจนไดวาตนไดกระทําไปเพื่อเขาหามการชุลมุนตอสู
หรือเพื่อปองกันโดยชอบดวยกฎหมาย

6.5.1 เขารวมในการชุลมุนตอสูเปนเหตุใหผูอื่นถึงแกความตาย

มาตรา 294 วรรคแรก ผูใดเขารวมในการชุลมุนตอสูร ะหวางบุคคลตั้งแตสามคนขึ้นไป และบุคคลหนึ่งบุคคลใดไมวาจะเปน

ผูเขารวมในการนั้นหรือไมถึงแกความตายโดยการกระทําในการชุลมุนตอสูนั้น ตองระวางโทษจําคุกไมเกินสองป หรือปรับไมเกิน
สี่พันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

องคประกอบภายนอก องคประกอบภายใน
1. เขารวมในการชุลมุนตอสู 1. เจตนา
2. ระหวางบุคคลตั้งแตสามคนขึ้นไป
3. บุคคลหนึ่งบุคคลใดไมวาจะเปนผูเขารวมในการนั้น
หรือไมถึงแกความตายโดยการกระทําในการชุลมุนตอสู
นั้น
„ การเขารวมชุลมุนตอสู ไมจําเปนตองอยูในวงการตอสูโดยตรง แตตองอยูตอหนาการชุลมุนตอสู
„ การชุลมุนตอสู ตองมีการตอสูกัน มิใชฝายหนึ่งชวยกันกลุมรุมทํารายอีกฝายหนึ่งโดยฝายที่ถูกทํารายมิไดตอสูอยางใดเลย
„ การชุลมุนตอสู และมีบุคคลหนึ่งถึงแกความตาย ถาไมพิสูจนไดวาใครทํารายใคร ผูเขารวมชุลมุนตองมีความผิดตามมาตรา 294 ทุก
คน และถามีการพิสูจนแลววาบุคคลใดเปนผูกระทํา จะตองมีความผิดฐานฆาผูอื่นโดยเจตนาตามมาตรา 288 อีกบทดวย
ดําและแดงฝายหนึ่ง ทะเลาะกับขาวและเขียวอีกฝายหนึ่ง แลวเกิดการชุลมุนตอสูทํารายซึ่งกันและกัน ดําชักปนยิงขาวซึ่งกําลังจะยกกอนหินทุมใสดํา กระสุน
ถูกกอนหินในมือขาวแฉลบไปถูกฟาซึง่ ยืนดูอยูถึงแกความตายใครจะตองรับผิดชอบบาง
ดําแดง ขาวเขียว ผิดฐานชุลมุนตอสูเปนเหตุใหบุคคลถึงแกความตายตามมาตรา 294
สวนดําใชปนยิงขาว แสดงวาดํามีเจตนาฆาขาวแตกระสุนพลาดไปถูกฟาตาย เปนการกระทําโดยพลาดตามมาตรา 60 ถือวาดํามีเจตนาฆาฟา ดําจึง
มีความผิดฐานพยายามฆาขาวตามมาตรา 288 80 และฐานฆาฟาโดยเจตนาตามมาตรา 288 ซึ่งเปนความผิดหลายบท

6.5.2 เหตุยกเวนโทษ

มาตรา 294 วรรคทาย ถาผูที่เขารวมในการชุลมุนตอสูนั้นแสดงไดวา ไดกระทําไปเพื่อหามการชุลมุนตอสูนั้น หรือเพื่อ

ปองกันโดยชอบดวยกฎหมายผูนั้นไมตองรับโทษ

ขณะที่นักเรียนของโรงเรียนดํา และนักเรียนของโรงเรียนเขียวประมาณ 20 คน กําลังชุลมุนตอสูกันที่สนามฟุตบอล แดงซึ่งเปนครูของโรงเรียนดําผานมา

ประสบเหตุการณจึงเขาไปพยายามแยกนักเรียนของโรงเรียนดําออกมา นักเรียนของโรงเรียนเขียวคนหนึ่งถือมีดวิ่งตรงเขามาแทงแดง แดงหลบทัน นักเรียนคน
นั้นเสียหลักลมลงและโดนมีดในมือแทงทะลุตนเองถึงแกความตาย แดงมีความผิดหรือไม
การกระทําของแดงเปนการเขารวมในการชุลมุนตอสู แตไดกระทําไปเพียงเพื่อตองการดึงตัวนักเรียนของโรงเรียนดําออกมาจากวงการตอสูเทานั้น
มิไดเขารวมเพื่อตอสูดวยแตอยางใด แดงจึงมีความผิดแตไดรับยกเวนโทษตาม มาตรา 294 วรรคทาย
การชุลมุนตอสูเปนเหตุใหผูอื่นตาย มีองคประกอบความผิดอยางไรบาง อธิบายพอสังเขปและยกตัวอยางอุทาหรณ

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 75
___________________________________________________________________________________________________

มีองคประกอบความผิดดังนี้ เขารวมชุลมุนตอสู ระหวางบุคคลตั้งแตสามคนขึ้นไป มีบุคคลใดไมวาจะเปนผูที่เขารวมในการนั้นหรือไมถึงแกความ

ตาย โดยการกระทําในการชุลมุนตอสูน ั้นมาโดยเจตนา การเขารวมดังกลาวตองเปนเรื่องสมัครใจเขาตอสูกัน มิใชเปนการกลุมรุมทํารายอีกฝายหนึ่งแต
ฝายเดียว ผูถึงแกความตายก็ไมจํากัดเฉพาะแตผูเขารวมดวย อาจเปนบุคคลภายนอกก็ได ผูเขารวมในการชุลมุนตอสูยอมผิดตามมาตรานี้แลว
ฎ. 852/2509 จําเลยกับบิดาไดเขารวมในการชุลมุนตอสูระหวางบุคคลตั้งแตสามคนขึ้นไป และบิดาของจําเลยถูกทํารายถึงแกความตายในการ
ชุลมุนตอสูนั้น แมจําเลยไมมีอาวุธ แตเมื่อจําเลยมิไดหามหรือปองกันตัวยอมมีความผิดตามมาตรา 294
ขอเท็จจริงในกรณีนี้ ไมปรากฏวาจําเลยไดกระทําไปเพือ่ หามการชุลมุนตอสูหรือปองกันตัวยอมมีความผิดตามมาตรา 288 หรือ 290 แลวแตวา
ผูกระทําผิดมีเจตนาเพียงทํารายหรือมีเจตนาฆา

คําถามทายบท

1. แดงประสงคจะฆาดําซึ่งกําลังปวย รักษาตัวอยูในโรงพยาบาล แดงจึงแอบเอายาพิษไปใสในหลอดยาฉีดที่นางพยาบาลกําลังเตรียมไวเพื่อฉีดใหดําโดย

ไมทราบความจริง ดําจึงตายกรณีเชนนี้แดงกับพยาบาลจะมีความผิดฐานใดหรือไม อยางไร คําตอบ แดงมีความผิดฐานฆาคนตายโดยเจตนา สวนนางพยาบาล
ไมมีความผิดเพราะเพราะขาดเจตนา
2. การสําคัญผิดในขอเท็จจริงอันเปนองคประกอบของความผิดนั้น มีผลตอความรับผิดชอบของผูกระทําอยางไรบางหรือไม คําตอบ โดยหลักถือวา
ผูกระทําขาดเจตนา แตถาสําคัญผิดเพราะประมาท ก็อาจรับผิดฐานประมาท
3. จอนทะเลาะวิวาทกับจิมอยูขางถนน ขณะชกตอยกันนั้น จอนไดใชเทาถีบจิม กระเด็นเขาไปในถนนทําใหรถที่แลนมาชนจิมถึงแกความตาย กรณีเชนนี้
จอนมีความผิดในฐานใดหรือไม คําตอบ ฆาคนตายโดยไมเจตนา
4. กรณียิงคนรายที่เขามาปลนทรัพย โดยมีอาวุธปนแตกระสุนปนไปถูกเพื่อนบานตาย กรณีนี้ผูกระทําจะมีความผิดฐานทําใหผูอื่นตายโดยประมาท
5. การทําใหผูอื่นฆาตัวตายนั้นจะเปนความผิดฐานฆาคนตายโดยเจตนาในกรณีที่ ผูกระทําตองเปนผูลงมือกระทําดวยตนเอง จะเปนการกระทําโดย
ทางตรงหรือทางออมก็ตาม
6. แสงมีหนี้สินอันลนพนตัว ทําใหคิดมากจึงไปขอยืมปนจาก ศิริจะเอามาฆาตัวตาย ศิริจงึ ใหแสงยืมปนกระบอกนั้นไปฆาตัวตายสําเร็จตามความ
ประสงค กรณีเชนนี้มีความผิดเพราะยุยงชวยเหลือใหแสงฆาตัวตายหรือไม เพราะเหตุใด คําตอบ ไมมีความผิดเพราะมิใชบุคคลตามที่ระบุไวในมาตรา 293 (ไม
มีความผิดเพราะแสงเปนผูมีความรูส กึ ผิดชอบสมบูรณ)
มาตรา 293 ผูใดชวยหรือยุยงเด็กอายุยังไมเกินสิบหกป หรือผูซึ่งไม สามารถเขาใจวาการกระทําของตนมีสภาพหรือสาระสําคัญอยางไรหรือไม
สามารถบังคับการกระทําของตนได ใหฆาตนเองถาการฆาตนเองนั้นได เกิดขึ้นหรือไดมีการพยายามฆาตนเอง ตองระวางโทษจําคุกไมเกินหาป หรือปรับไมเกิน
หนึ่งหมื่นบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ
7. แดงหยิบยาผิดรับประทานเขาไปจนถึงแกความตายในหองนอน ขาวศัตรูของแดงแอบรอจังหวะที่จะฆาแดงมานานแลว ในวันนั้นไดเขาไปในหองที่
แดงนอนตายอยูแลวยิงแดงหลายนัด โดยไมทราบวาแดงถึงแกความตายแลว กรณีเชนนี้ขาวมีความผิดอยางไรหรือไม คําตอบ ไมมีความผิดเพราะขาด
องคประกอบของความผิด
8. เพราะเหตุที่มีการแยงมรดกกันในครอบครัว ฉายจึงฆาลูกของนางชอยที่คลอดออกมาจากครรภของนางชอยโดยยังมิไดตัดสายรก กรณีเชนนี้ฉายมี
ความผิดอยางไรหรือไม คําตอบ มีความผิดฐานฆาคนตายโดยเจตนา
9. การเขารวมการชุลมุนตอสูระหวางบุคคลตั้งแตสามคนขึน ้ ไปจนเปนเหตุใหบุคคลหนึ่งบุคคลใดถึงแกความตาย นั้นจะเปนความผิดเสมอไปหรือไม
คําตอบ เปนความผิดเวนแตแสดงไดวาไดกระทําไปเพื่อหามจึงไมตองรับโทษ
10. รอยเอกแจมไมพอใจที่พลทหารจองซึ่งอยูใตบังคับบัญชาแตงกายไมเรียบรอย จึงลงโทษพลทหารจองดวยการใหวิ่งรอบสนาม 32 รอบ พลทหาร
จองเปนคนสุขภาพไมดีเพราะเปนโรคหัวใจซึ่งความจริงขอนี้รอยเอกแจมไมทราบ พลทหารจองวิ่งเหนื่อยมากหัวใจจึงหยุดเตนถึงแกความตาย กรณีเชนนี้รอย
เอกแจมมีความผิดฐานใดหรือไม คําตอบ ไมมีความผิดใดๆ เพราะเปนอุบตั ิเหตุ
11. การทําความผิดฐานทําใหผูอื่นตายโดยประมาท ในกรณี ยิงสุนัขใตถุนบาน แตพลาดกระสุนแฉลบไปถูกเด็กที่นั่งเลนอยูหางออกไป 20 เมตรตาย
12. การสําคัญผิดในขอเท็จจริง อันเปนองคประกอบของความผิดนั้น มีผลตอความรับผิดชอบของผูกระทําอยางไรหรือไม คําตอบ โดยหลักถือวา
ผูกระทําขาดเจตนา แตถาสําคัญผิดเพราะประมาท ก็ตองรับผิดฐานประมาท

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 76
___________________________________________________________________________________________________

7. ความผิดตอรางกาย
• ความปลอดภัยในรางกายและจิตใจของบุคคล ยอมไดรับความคุมครองโดยกฎหมาย การทํารายรางกายผูอื่นจนเปนเหตุให
เขาไดรับอันตรายแกกายหรือจิตใจเปนความผิด และถาผลแหงการกระทํานั้นเปนเหตุใหไดรับอันตราสาหัส กฎหมายเอา
โทษหนักขึ้น
• การเขารวมชุลมุนตอสูกัน ถือวาเปนภัยสังคม ดังนั้น ถามีการเขารวมชุลมุนตอสูกันตั้งแตสามคนขึ้นไป เปนเหตุใหบุคคล
หนึ่งบุคคลใดไดรับอันตรายสาหัส กฎหมายก็เอาโทษแกผูเขารวมในการชุลมุนตอสูนั้นทุกคน เวนแตเขาขอยกเวนที่
กฎหมายไมเอาโทษ
• การกระทําโดยประมาทบางกรณีมีผลกระทบตอความปลอดภัยในรางกายของบุคคล ดังนั้น การที่บุคคลใดกระทําโดย
ประมาทเปนเหตุใหผูอื่นไดรับอันตรายสาหัส กฎหมายจึงเอาโทษดวย

7.1 การทํารายรางกาย
• ความผิดฐานทํารายรางกาย คือการทํารายรางกายผูอื่นโดยเจตนา เปนเหตุใหผูอื่นไดรับอันตรายแกกายหรือจิตใจ
• การทํารายผูอื่นในบางกรณีผูกระทําตองรับโทษหนักขึ้น เชน ทํารายบุพการี ทํารายเจาพนักงานซึ่งปฏิบัติการตามหนาที่ ทําราย
ผูอื่นโดยไตรตองไวกอน

7.1.1 ความผิดฐานทํารายรางกาย

มาตรา 295 ผูใดทํารายผูอื่น จนเปนเหตุใหเกิดอันตรายแกกายหรือจิตใจของผูอื่นนั้น ผูนั้นกระทําความผิดฐานทํารายรางกาย ตอง

ระวางโทษจําคุกไมเกินสองป หรือปรับไมเกินสี่พันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

องคประกอบภายนอก องคประกอบภายใน
1. ทําราย 1. เจตนา
2. ผูอื่น
3. จนเปนเหตุใหเกิดอันตรายแกกายหรือจิตใจของผูอื่นนั้น
„ หลักสําหรับวินิจฉัยวาเปนอันตรายแกกายหรือจิตใจ คือพิเคราะหถึงพฤติการณแหงการกระทํารุนแรงหรือไมนั้น นาจะพิจารณาจาก
ขอเท็จจริงวาผูทํารายคนเดียวหรือหลายคน ทําดวยดวยมือ รุมทําราย ดวยเทาเปลา หรือใชอาวุธและอาวุธนั้นรายแรงเพียงใด
„ การทํารายรางกายที่เกิดจากการสมัครใจวิวาทกัน กฎหมายถือวาทั้งสองฝายไมใชผูเสียหายตามกฎหมาย และตางก็ไมมีอํานาจเปน
โจทยมาฟองกันเองได ในกรณีเชนนี้ พนักงานอัยการเปนโจทยฟองทั้งสองฝายในความผิดตามมาตรานี้ได
ในกรณีตอไปนี้ แดงมีความผิดฐานทํารายรางกายหรือไม
(1) แดงใชมือตบหนาดําโดยแรง ทําใหหนาดําเปนผื่นแดงรักษา 3 วันหาย
(2) แดงใชมือตบหนาดําโดยแรง ทําใหดําตกใจสิ้นสติไปชั่วครูก็ฟนเปนปกติ
(3) แดงใชมีดยาวคืบเศษแทงดําที่โคนขาขวา 1 ครั้ง เปนแผลลึกครึ่งเซนตริเมตรโลหิตไหล
(4) แดงเอาไมตด ี ําตรงดั้งจมูก ทําใหภายในโพรงจมูกเกิดเปนแผลแตกเลือดกําเดาไหล
(5) แดงเห็นดํานอนหลับอยูจึงแกลงเอานิ้วไปเขี่ยที่ฝาเทาดําเลน ดําตกใจกระตุกขาไปถูกขอบเตียงเปนบาดแผลแตกโลหิตไหล
กรณีที่แดงมีความผิดฐานทํารายรางกายหรือไมเพียงใดมีดังนี้
(1) การที่ใบหนาดําเปนเพียงผื่นแดงรักษา 3 วันหายถือวายังไมถึงขั้นเปนอันตรายแกกาย แดงจึงมีความผิดฐานใชกําลังทํารายผูอื่นโดยไมถึงกับ
เปนเหตุใหเกิดอันตรายแกกายหรือจิตใจตามมาตรา 391
(2) การที่ดําตกใจสิ้นสติเพียงชั่วครูถือวายังไมถึงขนาดเปนอันตรายแกจิตใจ แดงจึงมีความผิดตามมาตรา 391
(3) บาดแผลที่ดําไดรับถึงขั้นเปนอันตรายแกกายแลว แดงจึงมีความผิดตามมาตรา 295
(4) การที่แดงตีดําจนเกิดแผลแตกเลือดกําเดาไหล นับวาเปนอันตรายแกกายแลว แดงมีความผิดตามมาตรา 295
(5) การที่แดงแกลงเอานิ้วไปเขี่ยฝาเทาดําเลน แสดงวาแดงไมมีเจตนาทํารายดํา แดงจึงไมมีความผิด

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 77
___________________________________________________________________________________________________

แดงชกตอยดําลมลงมีบาดแผลที่ปลายคิ้วโลหิตซึมเล็กนอย แตศีรษะดํากระแทกกับพื้น ดําสลบไป แดงเขาใจวาตาย แดงกลัวความผิด จึงเอาผาขาวมาของ

ดําผูกคอดําไปแขวนไวที่ตนมะมวงขางทาง เพื่ออําพรางวาดําฆาตัวตายแตมีคนมาพบเขาเสียกอน จึงชวยไวทัน ดังนี้ แดงมีความผิดฐานใด
แดงมีเจตนาเพียงทํารายดํา มิไดมีเจตนาฆา แตการทํารายเปนเหตุใหดาํ ไดรับอันตรายแกกายหรือจิตใจแลวแดงจึงมีความผิดตามมาตรา 295
แดงใชมีดดาบฟนที่บริเวณลําตัวดํา แตดําหลบทัน แดงมีโอกาสฟนไดอีกกลับไมฟน กลับเดินหนีไปเสียดังนี้ แดงมีความผิดฐานใดหรือไม
แมดาบเปนอาวุธที่กระทํารางกายแลว ผูถูกกระทําอาจถึงตายได แตการที่แดงฟนครั้งเดียวแลวไมกระทําตอไปอีกแสดงวามีเจตนาเพียงทํารายรางกาย
ดําใหไดรับอันตรายแกกายเทานั้น แตการกระทําไมบรรลุผลจึงเปนเพียงพยายามทํารายรางกาย แดงจึงมีความผิดฐานพยายามทํารายรางกายตาม ปอ. มาตรา
295, 80

7.1.2 เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น

มาตรา 296 ผูใดกระทําความผิดฐานทํารายรางกาย ถาความผิดนั้นมีลักษณะประการหนึ่งประการใดดังที่บัญญัติไวในมาตรา 289

ตองระวางโทษจําคุกไมเกินสามป หรือปรับไมเกินหกพันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ
แดงมีสาเหตุโกรธเคืองดํา จึงถือมีดแลวเดินไปหาดําที่บา นแตปรากฏวาดํายังไมกลับบาน แดงจึงออกมาดักซุมอยูขางทางจนกระทั่งดําเดินผานมา แดงจึงเอา
มีดฟนดํา 1 ครั้ง เปนบาดแผลโลหิตไหล รักษา 10 วัน หายแลวแดงก็เดินจากไป เชนนี้แดงมีความผิดหรือไม
การที่แดงเอามีดฟนดําจนไดรับบาดแผลโลหิตไหล แดงจึงมีความผิดฐานทํารายรางกาย แตการที่แดงเดินไปหาดําถึงบานแลวยังมาซุมคอยอยูขาง
ทาง แสดงวาแดงไดทํารายดําโดยไตรตรองไวกอน แดงจึงมีความผิดตามมาตรา 296
เจาพนักงานตํารวจขณะออกตรวจทองที่ตามคําสั่งผูบังคับบัญชา ถูกแดงใชไมแอบตีขา งหลัง 1 ครั้ง แตเจาพนักงานตํารวจหลบทันเสียกอน ดังนี้ แดงมี
ความผิดฐานใดหรือไม
แดงมีความผิดฐานพยายามทํารายรางกายเจาพนักงานซึ่งกระทําตามหนาที่ตามมาตรา 296, 80

7.2 ทํารายรางกายสาหัส
• ความผิดฐานทํารายรางกาย ถาทําใหผูถูกทํารายเปนอันตรายสาหัสผูกระทําตองรับโทษหนักขึ้น
• ในบางกรณีหากอันตรายสาหัสเกิดแกบุคคลบางประเภท หรือเปนผลมาจากการกระทําภายใตพฤติการณพิเศษ กฎหมายก็
ลงโทษหนักขึ้น

7.2.1 ความผิดฐานทํารายรางกายเปนอันตรายสาหัส

มาตรา 297 ผูใดกระทําความผิดฐานทํารายรางกาย จนเปนเหตุใหผูถูกกระทํารายรับอันตรายสาหัส ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหก

เดือนถึงสิบป
อันตรายสาหัสนั้น คือ
(1) ตาบอด หูหนวก ลิ้นขาด หรือเสียฆานประสาท
(2) เสียอวัยวะสืบพันธุ หรือความสามารถสืบพันธุ
(3) เสียแขน ขา มือ เทา นิ้วหรืออวัยวะอื่นใด
(4) หนาเสียโฉมอยางติดตัว
(5) แทงลูก
(6) จิตพิการอยางติดตัว
(7) ทุพพลภาพ หรือปวยเจ็บเรื้อรังซึ่งอาจถึงตลอดชีวิต
(8) ทุพพลภาพ หรือปวยเจ็บดวยอาการทุกขเวทนาเกินกวายี่สิบวันหรือจนประกอบกรณียกิจตามปกติไมไดเกินกวา
ยี่สิบวัน
„ การทํารายรางกายจนเปนเหตุใหฟนของผูถูกกระทําหักนั้น ฟกหัก 4 ซี่ ยังไมถือวาเปนอันตรายสาหัส
นายแดงตองการทํารายดํา จึงเอากอนหินขวางนายดํา ในกรณีตอไปนี้นายแดงมีความผิดฐานใดหรือไม

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 78
___________________________________________________________________________________________________

(1) กอนหินถูกตาขางขวาของดํา เปนบาดแผลโลหิตไหล ตาขางนั้นมองไมเห็นอยู 7 วัน แผลก็หาย และสายตากลับดีดังเดิม

(2) กอนหินถูกอวัยวะสืบพันธุของดํา เปนบาดแผลฉกรรจ ตองตัดอวัยวะสืบพันธุของดําออกทั้งหมด
(3) กอนหินถูกแขนขางขวาของดํา ทําใหเอ็นที่แขนเสีย ดําไมสามารถใชแขนขางนั้นยกของหนักไดอีก
(4) กอนหินถูกปากดํา ทําใหฟนดําหักไป 2 ซี่
(5) กอนหินถูกหัวเขาดํา เปนแผลฉกรรจทําใหดําเดินไมได เมื่อครบ 20 วัน แผลจึงหายและดํากลับเดินไดตามปกติ
นายแดงมีความผิดดังตอไปนี้
(1) การที่ตาขางขวาของดํามองไมเห็นอยูเพียง 7 วัน ก็หายเปนปกติดังเดิมนั้น มิใชความเสียหายในการมองเห็นอยางถาวร จึงยังไมถึงขั้น
อันตรายสาหัส ตามมาตรา 297(1) แดงจึงมีความผิดฐานทํารายรางกายตามมาตรา 295
(2) การที่ดําเสียอวัยวะสืบพันธุเพราะถูกแดงทําราย ถือไดวา เปนอันตรายสาหัส แดงจึงมีความผิดตามมาตรา 297(2)
(3) การที่ดําไมสามารถใชแขนไดตามธรรมชาติ และถือไดวาดําทุพพลภาพ ซึ่งอาจถึงตลอดชีวิตแลวแดงจึงมีความผิดฐานทํารายรางกายสาหัส
ตามมาตรา 297(3) (7)
(4) การที่ดําฟนหักไป 2 ซี่ ยังไมถึงขนาดเปนการเสียอวัยวะอื่นใด แดงจึงมีความผิดฐานทํารายรางกายมาตรา 295
(5) การที่ดําไดรับบาดแผลจนเดินไมได 20 วัน นั้นยังไมเปนอันตรายสาหัส เพราะยังไมใชการประกอบกรณียกิจตามปกติไมไดเกินกวา 20 วัน
แดงจึงมีความผิดตามมาตรา 295
ขาวใชมีดดาบฟนแขนดํา โดยเจตนาจะใหแขนขาด แตดําหลบทัน จึงฟนไมถูก ดังนี้ ขาวมีความผิดฐานใด
ขาวไมมีความผิดฐานพยายามทํารายรางกายบาดเจ็บสาหัส เพราะความผิดดังกลาวตองมีผลทีเ่ กิดขึ้นสาหัส ไมอาจมีพยายามได แตมีความผิดเพียง
ฐานพยายามทํารายรางกายดําเทานั้น

7.2.2 เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น

มาตรา 298 ผูใดกระทําความผิดตามมาตรา 297 ถาความผิดนั้นมีลักษณะประการหนึ่งประการใดดังที่บัญญัติไวในมาตรา 289

ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสองปถึงสิบป
แดงซึ่งรับราชการเปนพลตํารวจไดลาหยุดราชการ ระหวางที่ลาหยุดนั้นไปเที่ยวงานมหรสพซึง่ อยูในเขตทองที่ซึ่งตนประจําการอยู จาสิบตํารวจคนหนึ่งซึ่ง
รักษาการอยูในงานนั้นไดรองขอใหชวยรักษาความสงบเรียบรอยในงานนั้นดวย ดําไดแสดงกิริยามึนเมาในบริเวณงาน แดงจึงไดหามปรามและขอใหดํากลับบาน
ดําจึงใชมีดแทงแดงถึงบาดเจ็บสาหัส เชนนี้ดํามีความผิดฐานใดหรือไม
ถึงแมแดงจะอยูในระหวางลาหยุดราชการแตทองที่เกิดเหตุก็เปนเขตทองทีท่ ี่ตนประจําการอยู และไดรับการขอรองใหชวยรักษาความสงบเรียบรอย
ในงานดวย การที่แดงถูกดําแทงก็เพราะเหตุที่ไดกระทําตามหนาที่หา มปรามมิใหดําแสดงกริยามึนเมาในที่ชุมชน ดําจึงมีความผิดฐานทํารายเจา
พนักงาน เพราะเหตุที่ไดกระทําตามหนาที่จนไดรับอันตรายสาหัส ตามมาตรา 298

7.3 การเขารวมชุลมุนตอสู
• การชุลมุนตอสูกัน เปนการยากที่จะพิสูจนวาใครทํารายใครอยางไร กฎหมายจึงเอาโทษผูเขารวมชุลมุนตอสูทุกคนไมวาอันตราย
สาหัสนั้นจะเกิดจากการกระทําของผูใด
• การเขารวมชุลมุนตอสู แมกฎหมายเอาโทษ แตถาผูเขารวมชุลมุนตอสูพิสูจนไดวาการกระทําของตนเขาขอยกเวนของกฎหมาย
แลว ยอมไมตองรับโทษ

7.3.1 เขารวมในการชุลมุนตอสูเปนเหตุใหผูอื่นไดรับอันตรายสาหัส

มาตรา 299 วรรคแรก ผูใดเขารวมในการชุลมุนตอสูระหวางบุคคลแตสามคนขึ้นไป และบุคคลหนึ่งบุคคลใดไมวาจะเปนผูที่เขารวม

ในการนั้นหรือไมรับอันตรายสาหัสโดยการกระทําในการชุลมุนตอสูนั้น ตองระวางโทษจําคุกไมเกินหนึ่งป หรือปรับไมเกินสองพันบาท
หรือทั้งจําทั้งปรับ

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 79
___________________________________________________________________________________________________

องคประกอบภายนอก องคประกอบภายใน
1. เขารวมในการชุลมุนตอสู 1. เจตนา
2. ระหวางบุคคลแตสามคนขึ้นไป
3. บุคคลหนึ่งบุคคลใดไมวาจะเปนผูที่เขารวมในการนั้นหรือไม
รับอันตรายสาหัสโดยการกระทําในการชุลมุนตอสูนั้น
„ ผูที่เขารวมชุลมุนในการตอสูไดรับอันตรายสาหัส ก็มีความผิดตามมาตรา 299 ดวย กฎหมายมิไดยกเวน
ดํากับแดงฝายหนึง่ ทาทายใหเขียวกับขาวออกมาตอสูกัน ในระหวางชกตอยกันอยู ฟาบุคคล ภายนอกซึ่งยืนดูทั้งสองฝายตอสูกันอยู ถูกแดงซึ่งชกขาวไมถูก
พลาดไปถูกฟาไดรบั อันตรายแกกาย ดังนี้ ดํา แดง เขียว และขาว มีความผิดหรือไม เพียงใด
การกระทําของดํา แดง เขียว และขาว ถือวาเปนการเขารวมในการชุลมุนตอสูระหวางบุคคลตัง้ แตสามคนขึ้นไปแลว แตไมมบี ุคคลใดไดรับอันตราย
สาหัส บุคคลทั้งสี่จึงไมมีความผิดตามมาตรา299 วรรคแรก
แตการที่แสดงเจตนาทํารายขาวแตพลาดไปถูกฟาไดรับอันตรายแกกาย และตามขอเท็จจริงไมปรากฏวาผูใดรวมกระทําความผิดดวย แดงจึงมี
ความผิดฐานทํารายรางกายฟาไดรับอันตรายแกกายตามมาตรา 295 ประกอบมาตรา 60
ดํากับขาวอีกฝายหนึ่งชกตอยตอสูกันกับเขียวอีกฝายหนึ่ง ในระหวางการตอสูกันไมทราบวาใครชกถูกดําลมลง หนาครูดกับพื้นทําใหหนาเสียโฉมอยางติดตัว
ดังนี้ บุคคลทั้งสามมีความผิดฐานใดหรือไม
เมื่อการกระทําของบุคคลทั้งสองเปนการเขารวมในการชุลมุนตอสู เปนเหตุใหดําไดรับอันตรายสาหัส บุคคลดังกลาวรวมทั้งดําดวยมีความผิดตาม
มาตรา 299

7.3.2 เหตุยกเวนโทษ

มาตรา 299 วรรคทาย ถาผูที่เขารวมในการชุลมุนตอสูนั้นแสดงไดวา ไดกระทําไปเพื่อหามการชุลมุนตอสูนั้น หรือเพื่อปองกันโดย

ชอบดวยกฎหมาย ผูนั้นไมตองรับโทษ
„ เหตุยกเวนโทษตามมาตรานี้คือ
• ไดกระทําไปเพื่อหามการชุลมุนตอสูนั้น
• ไดกระทําไปเพื่อปองกันโดยชอบดวยกฎหมาย – ปองกันตนเอง ภรรยาของตนอยูในวงการชุลมุนตอสูโดยไมสมัครใจ
„ ผูที่สมัครใจวิวาทตอสู ยอมไมมีสิทธิปองกัน จึงไมอาจแกตัวไดวาการกระทําของตนเปนการปองกันโดยชอบดวยกฎหมาย
„ เปนหนาที่ของจําเลยตองนําสืบแสดงวา ตนเองไดกระทําไปเพื่อหามการชุลมุนตอสูหรือเพื่อปองกันโดยชอบดวยกฎหมาย เพื่อจะได
ยกเวนโทษ
ดํากับแดงเคยมีเรือ่ งชกตอยกัน ในวันเกิดเหตุ แดงและขาว ไปดักคอยทีอยู พอดําเดินผานมา แดงและขาวยิงดํา 4-5 นัด แตไมถกู ดําจึงวิ่งหนี แดงและ
ขาวยังคงตามไปยิงอีก 4-5 นัด กระสุนที่แดงยิงพลาดไปถูกเขียวบุคคลภายนอกไดรับอันตรายสาหัส ดําจึงยิงตอบโตมา 1 นัด แลวดําก็วิ่งหนีไป ดังนี้ ดํา แดง
และขาว มีความผิดตาม ปอ. มาตรา 299 หรือไม
กรณีนี้เปนเรื่องที่แดง ขาว เขาทํารายดํา โดยดํามิไดเขารวมตอสูดว ย ถึงแมวาดําจะยิงโตตอบมา 1 นัด ก็เปนการปองกันตัวพอสมควรแกเหตุ ดํา
แดง ขาว จึงไมมีความผิดฐานรวมในการชุลมุนตอสูเปนเหตุใหบุคคลไดรับอันตรายสาหัสตามมาตรา 299 แตแดงและขาวยอมจะผิดฐานพยายาม
ฆาผูอื่น

7.4 การทําใหผูอื่นไดรับอันตรายสาหัสโดยประมาท
• การกระทําโดยประมาทเปนเหตุใหผูอื่นรับอันตราสาหัส กฎหมายเอาโทษทางอาญาดวย แมวามิไดกระทําโดยเจตนาก็ตาม
• ความไมรูขอเท็จจริงหรือความสําคัญผิดโดยประมาท เมื่อไดกระทําไปจนเปนเหตุใหผูอื่นไดรับอันตรายสาหัส ผูกระทํายอมตอง
รับโทษตามบทบัญญัติแหงกฎหมาย

7.4.1 กระทําโดยประมาทเปนเหตุใหผูอื่นรับอันตรายสาหัส

มาตรา 300 ผูใดกระทําโดยประมาท และการกระทํานั้นเปนเหตุใหผูอื่นรับอันตรายสาหัส ตองระวางโทษจําคุกไมเกินสามป หรือ

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 80
___________________________________________________________________________________________________

ปรับไมเกินหกพันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

องคประกอบภายนอก องคประกอบภายใน
1. กระทําดวยประการใดๆ 1. ประมาท
2. เปนเหตุใหผูอื่นรับอันตรายสาหัส
„ การกระทําความผิดตามมาตรานี้ มีลักษณะเชนเดียวกับการกระทําโดยประมาทเปนเหตุใหผูอื่นถึงแกความตายตามมาตรา 291 ความ
แตกตางอยูที่ผลของการกระทําโดยประมาท
ขณะที่ดํากําลังวิ่งเลนกับเพื่อน ดํามองเห็นนกบินผานมา จึงหยิบกอนหินขวางนก กอนหินถูกนกแลวตกลงมาถูกศีรษะของแดง ทําใหแดงไดรับความ
กระทบกระเทือนทางสมองอยางรุนแรงถึงขั้นเกิดอาการประสาทหลอนที่รักษาไมหาย เชนนี้ดํามีความผิดฐานใดหรือไม
การที่ดําเอากอนหินขวางขึ้นไปบนอากาศนั้น ดําควรตองใชความระมัดระวังดูใหดีเสียกอนวากอนหินมีทางที่จะตกมาเปนอันตรายแกผูอื่นหรือไม
การที่ดําไมไดใชความระมัดระวังใหเพียงพอจนแดงไดรับอันตรายสาหัส เนือ่ งจากเกิดอาการจิตพิการอยางติดตัวเชนนี้ ดําจึงมีความผิดฐานกระทํา
โดยประมาทเปนเหตุใหผูอื่นรับอันตรายสาหัสตามมาตรา 300

7.4.2 ความไมรูขอเท็จจริงหรือความสําคัญผิดโดยประมาท

มาตรา 62 วรรคสอง ถาความไมรูขอเท็จจริงตามความในวรรคสามแหงมาตรา 59 หรือความสําคัญผิดวามีอยูจริงตามความใน

วรรคแรก ไดเกิดขึ้นดวยความประมาทของผูกระทําความผิด ใหผูกระทํารับผิดฐานกระทําโดยประมาท ในกรณีที่กฏหมายบัญญัติไว
โดยเฉพาะวาการกระทํานั้นผูกระทําจะตองรับโทษแมกระทําโดยประมาท

„ การกระทําโดยเจตนาซึ่งเกิดจากความไมรูขอเท็จจริงหรือความสําคัญผิดในขอเท็จจริง อาจเปนขอแกตัวใหผูกระทําไมตองรับผิด แต

ถาความไมรูนั้น เกิดขึ้นดวยความประมาท ผูกระทําตองมีความผิดฐานกระทําโดยประมาท
แดงเห็นดําเดินมาที่หนาบาน แดงเขาใจผิดวาดําจะมาทําราย แตถาแดงพิจารณาดูใหดีก็จะทราบวาดําเปนเพื่อนแดง มาเยี่ยมแดง แดงใชปนยิงไปที่ขาของ
ดําไดรับอันตรายสาหัส ดังนี้ แดงจะมีความผิดหรือไมเพียงใด
แดงซึ่งกระทําไปดวยความสําคัญผิดโดยประมาท เพราะถาแดงพิจารณาใหดีหรือใชความระมัด ระวังตามสมควรในการจะดูวาเปนคนรายหรือไม ก็
จะทราบวาเปนเพื่อน แดงมีความผิดตามมาตรา 300

คําถามทายบท

1. การทํารายในความผิดฐานทํารายรางกาย หมายถึงการกระทําทุกประการที่เปนเหตุใหเกิดอันตรายแกกายหรือ จิตใจของผูอื่นได

2. แดงใชมีดดาบแทงทํารายดําถูกชายโครงหนึ่งครั้ง มีรอยช้ําแดงกลมครึ่งเซนตริเมตร รักษาประมาณ 5 วันหาย เมื่อแทงแลวแดงก็เดินจากไป ดังนี้
แดงกระทําความผิดฐานใดหรือไม คําตอบ มีความผิดฐานใชกําลังทํารายดําโดยไมถึงกับเปนเหตุใหเกิดอันตรายแกกายหรือจิตใจ และกรณีเชนนี้ถือวาเปน
อันตรายแกกาย
3. การทํารายโดยไตรตรองไวกอน เปนการกระทําความผิดฐานทํารายรางกายที่ตองรับโทษหนักกวาการทํารายรางกายโดยทั่วไป
4. ฟนหัก 2 ซี่ ยังไมถือวาถือเปนกรณีที่เปนอันตรายสาหัส (ตาบอดขางหนึ่ง หูหนวกขางหนึ่ง ลิน
้ ขาด แทงลูก ถือเปนกรณีอันตรายสาหัส)
5. การเจ็บปวยดวยอาการทุกขเวทนาเกินกวา 20 วัน ถือวาเปนกรณีเปนอันตรายสาหัส
6. การวินิจฉัยวาการกระทําเปนความผิดฐานทํารายรางกายสาหัส หรือเปนความผิดฐานพยายามฆาใหพิจารณาจากอะไร คําตอบ เจตนาของผูกระทําวามี
เจตนาทํารายหรือมีเจตนาฆา
7. ความผิดฐานเขารวมชุลมุนตอสูเปนเหตุใหบุคคลไดรับอันตรายสาหัสนั้นมีหลักเกณฑอยางไร คําตอบ ผูที่ไดรับอันตรายสาหัสอาจเปนบุคคลภายนอก
ที่ไมไดเขารวมในการชุลมุนในการตอสูตั้งแตสองคนขึ้นไป
8. ดําโคนตนไมใหญที่ริมถนน ตนไมจึงลมลงมาขวางถนนไว แตดําเห็นวาตนไมใหญเกินกวาที่จะชักลากออกมาจากถนนได และขณะนั้นเปนเวลา
กลางคืน ดําจึงกลับบาน แดงขับรถมาตามถนนสายนั้น และรถชนตนไมที่ขวางทางอยูจนแดงไดรับอันตรายสาหัส เชนนี้ ดํามีความผิดฐานกระทําโดยประมาท
เปนเหตุใหผูอื่นไดรับอันตรายสาหัสหรือไม คําตอบ ดํามีความผิด เพราะไมจัดใหมีเครื่องสัญญาณเตือนใหผูขับขี่รถยนตทราบ ดําจึงกระทําโดยประมาท

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 81
___________________________________________________________________________________________________

9. ดําเดินเขาปาเพื่อลาสัตว เห็นพุมไมสั่นไหว เขาใจวาเปนสัตวซุมอยู จึงเอาปนยิงเขาไปถูกแดงซึ่งนั่งอยูในพุมไมไดรับอันตรายสาหัส เชนนี้ดํามี

ความผิดฐานใดหรือไม คําตอบ ดํามีความผิดฐานกระทําโดยประมาทเปนเหตุใหผูอื่นไดรับอันตรายสาหัส เพราะการที่ดาํ มีรูขอเท็จจริงวาภายในพุมไมเปนแดง
นั้นเกิดจากความประมาทของดําเอง
10. กรณีที่จะถือวาเปนอันตรายแกกายหรือจิตใจนั้น พิจารณาถึงพฤติการณแหงการกระทํา และบาดแผลที่ถูกทํารายไดรับ วาการกระทํารุนแรงถึงขนาด
หรือไม และบาดแผลที่ผูถูกทํารายไดรับมากนอยเพียงใด
11. กรณีที่ยังไมถือวาเปนอันตรายแกจิตใจ คือ รูสึกเจ็บใจ แคนใจ
12. กรณีที่ทําความผิดฐานทํารายรางกายที่ไมตองรับโทษหนักขึ้น คือ ทํารายในเวลากลางคืน
13. ดํากับแดงซึ่งเปนบิดาของดํา ไดเขาตอสูกับเขียวและเหลือง ปรากฏวาแดงถูกเขียวใชมีดทํารายไดรับอันตรายสาหัส ดังนี้ ดําจะมีความผิดฐานใด
หรือไม คําตอบ ดํามีความผิดฐานเขารวมชุลมุนตอสูเปนเหตุใหแดงไดรับบาดเจ็บสาหัส
14. ดํากับแดงหยอกลอกันเลน ดําแกลงเตะแดง แดงจับขาดํายกขึ้นแลงผลักลงกับพื้น ปรากฏวาดําแขนหัก ใชแขนขางนั้นตามปกติไมได ยี่สิบวันจึงหาย
เปนปกติ ดังนี้ แดงจะมีความผิดฐานใดหรือไม คําตอบ แดงมีความผิดฐานกระทําโดยประมาท เปนเหตุใหแดงไดรับอันตรายแกรางกาย หรือจิตใจซึ่งเปน
ความผิดลหุโทษ

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 82
___________________________________________________________________________________________________

8. ความผิดเกี่ยวกับเพศ ทําใหแทงลูกและทอดทิ้งเด็ก คนปวยเจ็บ หรือคนชรา

• ความผิดทางเพศเปนเรื่องกระทบกระเทือนความรูสึก หรือศีลธรรมอันดีของประชาชน กฎหมายจึงบัญญัติเปนความผิด
• กฎหมายใหสิทธิและความคุมครองแกทารกในครรภมารดา แมยังไมมีสภาพบุคคล และเนื่องจากการทําใหทารกดังกลาว
ตายไมเปนความผิดฐานฆาผูอื่น กฎหมายจึงตองบัญญัติเปนความผิดตางหาก
• บุคคลที่ออนแอดวยอายุก็ดี ความเจ็บปวยก็ดี ยอมไมสามารถคุมครองตนเองได ถาถูกทอดทิ้งไมเอาใจใสอาจเปนเหตุให
ไดรับอันตราย กฎหมายจึงใหความคุมครองบุคคลดังกลาว

8.1 ความผิดเกี่ยวกับเพศ
• การกระทําชําเราหญิงจะเปนความผิดเมื่อหญิงไมสมัครใจยินยอมใหกระทํา และผูกระทําอาจตองรับโทษหนักขึ้น หรือยอมความ
ไดในบางกรณี
• การกระทําชําเราเด็กหญิงอายุไมเกินสิบหาป เปนความผิดและยอมความไมได ไมวาเด็กหญิงนั้นจะยอมหรือไม แตผูกระทําอาจ
ไมตองรับโทษ ถากระทําแกเด็กหญิงอายุกวาสิบสามปแตไมเกินสิบหาป โดยเด็กหญิงนั้นยินยอมและศาลอนุญาตใหสมรสกัน
ภายหลัง
• การกระทําอนาจารแกหญิงหรือชายอายุกวาสิบหาป จะเปนความผิดถาบุคคลนั้นไมยินยอมใหกระทํา แตการกระทําอนาจารแก
เด็กอายุยังไมเกินสิบหาป ยอมเปนความผิดเสมอไมวาเด็กนั้นจะยินยอมหรือไม
• การเปนธุระจัดหา ลอไป หรือชักพาเด็กหญิงหรือหญิงไปเพื่อใหสําเร็จความใครของผูอื่นหรือเพื่อการอนาจารเปนความผิด ไม
วาเด็กหญิงนั้นจะยินยอมหรือไม กฎหมายลงโทษผูกระทํา ผูสนับสนุนการกระทําดังกลาวและผูรับตัวเด็กหญิงหรือหญิงไว
• การพาหญิงไปเพื่อการอนาจารเปนความผิดถาหญิงไมยินยอม กฎหมายลงโทษทั้งผูพาหญิงและผูซอนเรนหญิง
• บุคคลอายุกวาสิบหกปดํารงชีพอยูจากรายไดของหญิงซึ่งคาประเวณียอมมีความผิด เวนแตไดรับการเลี้ยงดูจากหญิงนั้นตาม
กฎหมายหรือตามธรรมจรรยา
• การผลิต การคา การทําใหแพรหลาย การโฆษณา หรือการกระทําอื่นๆ แกวัตถุหรือสิ่งของลามกอาจเปนความผิด ถาไดกระทํา
เพื่อการคา การแจกจาย การแสดงอวดแกประชาชน หรือเพื่อชวยทําใหแพรหลายซึ่งวัตถุหรือสิ่งของดังกลาว

8.1.1 ขมขืนกระทําชําเราหญิง
(ก) บทบัญญัติทั่วไป
มาตรา 276 ผูใดขมขืนกระทําชําเราหญิงซึ่งมิใชภริยาของตนโดยขูเข็ญดวยประการใด ๆ โดยใชกําลังประทุษราย โดยหญิงอยูใน
ภาวะที่ไมสามารถขัดขืนไดหรือโดยทําใหหญิงเขาใจผิดวาตนเปนบุคคลอื่น ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสี่ปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแตแปด
พันบาทถึงสี่หมื่นบาท

(ข) เหตุที่ทําใหตองรับโทษหนักขึ้น
รับโทษหนักขึ้นเนื่องจากลักษณะของการกระทํา
มาตรา 276 วรรคทาย ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรก ไดกระทําโดยมีหรือใชอาวุธปนหรือวัตถุระเบิด หรือโดยรวมกระทํา
ความผิดดวยกันอันมีลักษณะเปนการโทรมหญิงตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสิบหาปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแตสามหมื่นบาทถึงสี่หมื่นบาท
หรือจําคุกตลอดชีวิต

รับโทษหนักขึ้นเนื่องจากผลของการกระทํา
มาตรา 277 ทวิ ถาการกระทําความผิดตามมาตรา 276 วรรคแรกหรือมาตรา 277 วรรคแรกหรือวรรคสอง เปนเหตุใหผูถูกกระทํา
(1) รับอันตรายสาหัส ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสิบหาปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแตสามหมื่นบาทถึงสี่หมื่น
บาท หรือจําคุกตลอดชีวิต

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 83
___________________________________________________________________________________________________

(2) ถึงแกความตาม ผูกระทําตองระวางโทษประหารชีวิต หรือจําคุกตลอดชีวิต

มาตรา 277 ตรี ถาการกระทําความผิดตามมาตรา 276 วรรคสองหรือมาตรา 277 วรรคสาม เปนเหตุใหผูถูกกระทํา
(1) รับอันตรายสาหัส ผูกระทําตองระวางโทษประหารชีวิต หรือจําคุกตลอดชีวิต
(2) ถึงแกความตาย ผูกระทําตองระวางโทษประหารชีวิต

รับโทษหนักขึ้นเนื่องจากฐานะของผูถูกกระทําหรือความสัมพันธระหวางผูกระทํากับหญิงผูถูกกระทํา
มาตรา 285 ถาการกระทําความผิดตามมาตรา 276 มาตรา 277มาตรา 277 ทวิ มาตรา 277 ตรี มาตรา 278 มาตรา 279
มาตรา 280มาตรา 282 หรือมาตรา 283 เปนการกระทําแกผูสืบสันดาน ศิษยซึ่งอยูในความดูแล ผูอยูในความควบคุมตามหนาที่
ราชการ หรือผูอยูในความปกครองในความพิทักษหรือในความอนุบาล ผูกระทําตองระวางโทษหนักกวาที่บัญญัติไวในมาตรานั้น ๆ หนึ่ง
ในสาม

(ค) ขมขืนกระทําชําเราอันยอมความได
มาตรา 281 การกระทําความผิดตามมาตรา 276 วรรคแรกและมาตรา 278 นั้น ถามิไดเกิดตอหนาธารกํานัล ไมเปนเหตุให
ผูถูกกระทํารับอันตรายสาหัสหรือถึงแกความตาย หรือมิไดเปนการกระทําแกบุคคลดังระบุไวในมาตรา 285 เปนความผิดอันยอมความ
ได

นางแดงชวยจับแขนของนางสาวดําใหนายเขียวสามีของนางแดงขมขืนกระทําชําเรานางสาวดํา นางแดงมีความผิดหรือไมอยางไร
การที่นางแดงชวยจับแขนของนางสาวแดง เพื่อใหนายเขียวขมขืนกระทําชําเรานางสาวดํานั้น นางแดงจึงเปนตัวการรวมกับนายเขียวขมขืนกระทํา
ชําเรานางสาวดํา ตามมาตรา 276 ประกอบกับมาตรา 83 มาตรา 276 ใชคําวา “ผูใด ขมขืนกระทําชําเราหญิง” จึงไมจํากัดเฉพาะเพศชาย นางแดงจึง
มีความผิดตามมาตรา 276 นี้ได
นายจินดาใชยาสลบใหนางสาวสวาทดมจนสลบ แลวจึงขมขืนกระทําชําเรานางสาวสวาทแลวนายจินดาก็หนีไป ระหวางที่นางสาวสวาทยังไมฟนจากอาการ
สลบนั้นเอง นายโอกาสเดินทางมาเห็นนางสาวสวาทนอนเปลือยกายอยูจึงไดกระทําการขมขืนกระทําชําเรานางสาวสวาทอีก เชนนี้นายจินดาและนายโอกาสมี
ความผิดอยางไรหรือไม
นายจินดา และนายโอกาสตางมีความผิดฐานขมขืนกระทําชําเรานางสาวสวาทตาม ปอ.มาตรา 276 วรรคแรก แตไมตองรับโทษหนักขึ้นตาม
มาตรา 276 วรรค 2 เพราะนายจินดาและนายโอกาสไมได “รวมกระทําความผิดดวยกัน” โดยผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันขมขืนกระทําชําเรานางสาว
สวาทตอเนื่องกันอันมีลักษณะเปนการโทรมหญิง

8.1.2 กระทําชําเราเด็กหญิง
(ก) บทบัญญัติทั่วไป
มาตรา 277 ผูใดกระทําชําเราเด็กหญิงอายุยังไมเกินสิบหาป ซึ่งมิใชภริยาของตน โดยเด็กหญิงนั้นจะยินยอมหรือไมก็ตาม ตอง
ระวางโทษจําคุกตั้งแตสี่ปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแตแปดพันบาทถึงสี่หมื่นบาท

(ข) เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น
มาตรา 277 วรรคสอง ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรก เปนการกระทําแกเด็กหญิงอายุยังไมเกินสิบสามป ตองระวางโทษ
จําคุกตั้งแตเจ็ดปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแตหนึ่งหมื่นสี่พันบาทถึงสี่หมื่นบาท หรือจําคุกตลอดชีวิต

มาตรา 277 วรรคสาม ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรกหรือวรรคสอง ไดกระทําโดยรวมกระทําความผิดดวยกันอันมีลักษณะ

เปนการโทรมเด็กหญิง และเด็กหญิงนั้นไมยินยอม หรือไดกระทําโดยมีอาวุธปนหรือวัตถุระเบิด หรือโดยใชอาวุธตองระวางโทษจําคุก
ตลอดชีวิต

(ค) เหตุที่ไมตองรับโทษ
มาตรา 277 วรรคสี่ ความผิดตามที่บัญญัติไวในวรรคแรก ถาเปนการกระทําที่ชายกระทํากับเด็กหญิงอายุกวาสิบสามปแตยังไม

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 84
___________________________________________________________________________________________________

เกินสิบหาป โดยเด็กหญิงนั้นยินยอม และภายหลังศาลอนุญาตใหชายและเด็กหญิงนั้นสมรสกัน ผูกระทําผิดไมตองรับโทษถาศาลอนุญาต

ใหสมรสในระหวางที่ผูกระทําผิดกําลังรับโทษในความผิดนั้นอยูใหศาลปลอยผูกระทําความผิดนั้นไป

นายดํารักกับเด็กหญิงแดงซึ่งมีอายุ 15 ปบริบูรณ จนถึงขั้นไดเสียกัน ตอมาเด็กหญิงแดงตั้งครรภ ศาลจึงอนุญาตใหนายดํา และเด็กหญิงแดงสมรสกัน กรณี

นี้นายดําจะมีความผิดฐานกระทําชําเราเด็กหญิงหรือไม
นายดําไดกระทําชําเราเด็กหญิงแดง อายุไมเกิน 15 ปบริบูรณซึ่งมิใชภรรยาตนเอง นายดําจึงมีความผิดฐานกระทําชําเราหญิงอายุไมเกินสิบหาป
ตามมาตรา 277 วรรคแรก
แมตอมาศาลอนุญาตใหนายดําและเด็กหญิงแดงสมรสกัน นายดําก็ยังมีความผิดตามมาตรา 277 วรรคแรก แตไมตองรับโทษโดยผลของมาตรา
277 วรรคทาย

8.1.3 กระทําอนาจาร
(ก) กระทําอนาจารแกบุคคลอายุกวา 15 ป
มาตรา 278 ผูใดกระทําอนาจารแกบุคคลอายุกวาสิบหาปโดยขูเข็ญดวยประการใด ๆ โดยใชกําลังประทุษราย โดยบุคคลนั้นอยูใน
ภาวะที่ไมสามารถขัดขืนได หรือโดยทําใหบุคคลนั้นเขาใจผิดวาตนเปนบุคคลอื่น ตองระวางโทษจําคุกไมเกินสิบป หรือปรับไมเกินสอง
หมื่นบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

(ข) กระทําอนาจารแกเด็กอายุยังไมเกินสิบหาป
มาตรา 279 ผูใดกระทําอนาจารแกเด็กอายุยังไมเกินสิบหาป โดยเด็กนั้นจะยินยอมหรือไมก็ตาม ตองระวางโทษจําคุกไมเกินสิบป
หรือปรับไมเกินสองหมื่นบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ
ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรก ผูกระทําไดกระทําโดยขูเข็ญดวยประการใด ๆ โดยใชกําลังประทุษราย โดยเด็กนั้นอยูในภาวะที่ไม
สามารถขัดขืนได หรือโดยทําใหเด็กนั้นเขาใจผิดวาตนเปนบุคคลอื่น ตองระวางโทษจําคุกไมเกินสิบหาป หรือปรับไมเกินสามหมื่นบาท
หรือทั้งจําทั้งปรับ

(ค) เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น
รับโทษหนักขึ้นเนื่องจากลักษณะหรือพฤติการณประกอบการกระทํา
มาตรา 279 วรรคทาย ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรก ผูกระทําไดกระทําโดยขูเข็ญดวยประการใด ๆ โดยใชกําลังประทุษราย
โดยเด็กนั้นอยูในภาวะที่ไมสามารถขัดขืนได หรือโดยทําใหเด็กนั้นเขาใจผิดวาตนเปนบุคคลอื่น ตองระวางโทษจําคุกไมเกินสิบหาป หรือ
ปรับไมเกินสามหมื่นบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

รับโทษหนักขึ้นเนื่องจากผลของการกระทํา
มาตรา 280 ถาการกระทําความผิดตามมาตรา 278 หรือมาตรา 279เปนเหตุใหผูถูกกระทํา
(1) รับอันตรายสาหัส ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหาปถึงยี่สิบปและปรับตั้งแตหนึ่งหมื่นบาทถึงสี่หมื่นบาท
(2) ถึงแกความตาย ผูกระทําตองระวางโทษประหารชีวิต หรือจําคุกตลอดชีวิต

(ง) กระทําอนาจารอันยอมความได
มาตรา 281 การกระทําความผิดตามมาตรา 276 วรรคแรกและมาตรา 278 นั้น ถามิไดเกิดตอหนาธารกํานัล ไมเปนเหตุให
ผูถูกกระทํารับอันตรายสาหัสหรือถึงแกความตาย หรือมิไดเปนการกระทําแกบุคคลดังระบุไวในมาตรา 285 เปนความผิดอันยอมความ
ได

นายดันบังคับใหนางสาวดําอายุ 17 ป ยอมใหตนรวมเพศทางชองทวารหนัก นายดันมีความผิดเกี่ยวกับเพศหรือไม

นายดันไมผิดฐานขมขืนกระทําชําเรานางสาวดํา ตามมาตรา 276 เพราะการรวมเพศทางชองทวารหนักไมเปนการกระทําชําเรา เนื่องจากการกระทํา
ชําเราหมายถึงเฉพาะการสองเสพยสังวาสหรือการรวมประเวณีโดยลักษณะปกติธรรมชาติ โดยการใสอวัยวะเพศชายเขาไปใยอวัยวะเพศหญิงเทานั้น

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 85
___________________________________________________________________________________________________

แตนายดันผิดฐานกระทําอนาจารแกบุคคลอายุกวา 15 ป ตามมาตรา 278 เพราะนายดันไดขเู ข็ญโดยการบังคับใหนางสาวดําอายุ 17 ป ยอมใหตน

รวมเพศทางทวารหนัก ซึ่งเปนการกระทําที่ไมสมควรในทางเพศตามประเพณีหรือตามกาลเทศะอันเปนการกระทําอนาจารนางสาวดํา

8.1.4 เปนธุระจัดหาเด็กหญิงหรือหญิงเพื่อใหสําเร็จความใครของผูอื่น
(ก) ผูเปนธุระจัดหาหญิงหรือเด็กหญิงเพื่อใหสําเร็จความใครของผูอื่นแมหญิงหรือเด็กหญิงยินยอม
มาตรา 282 ผูใดเพื่อใหสําเร็จความใครของผูอื่น เปนธุระจัดหาลอไป หรือชักพาไปเพื่อการอนาจารซึ่งหญิง แมหญิงนั้นจะยินยอม
ก็ตามตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหนึ่งปถึงสิบป และปรับตั้งแตสองพันบาทถึงสองหมื่นบาท ไมวาการกระทําตาง ๆ อันประกอบเปน
ความผิดนั้นจะไดกระทําในประเทศตางกันหรือไม
ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรกเปนการกระทําแกเด็กหญิงหรือหญิงอายุยังไมเกินสิบแปดป ผูกระทําตองระวาง
โทษจําคุกตั้งแตสามปถึงสิบหาปและปรับตั้งแตหกพันบาทถึงสามหมื่นบาท
ถาการกระทําความผิดตามวรรคสอง เปนการกระทําแกเด็กหญิงอายุยังไมเกินสิบหาป ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหาปถึงยี่สิบป
และปรับตั้งแตหนึ่งหมื่นบาทถึงสี่หมื่นบาท
ผูใดเพื่อใหสําเร็จความใครของผูอื่น รับตัวเด็กหญิงหรือหญิงซึ่งมีผูจัดหาลอไป หรือชักพาไปตามวรรคแรก วรรคสอง
หรือวรรคสาม หรือสนับสนุนในการกระทําความผิดดังกลาว ตองระวางโทษตามที่บัญญัติไวในวรรคแรก วรรคสอง หรือวรรคสาม แลวแต
กรณี

(ข) ผูเปนธุระจัดหาหญิงหรือเด็กหญิงเพื่อใหสําเร็จความใครของผูอื่น โดยหญิงหรือเด็กหญิงไมยินยอม

มาตรา 283 ผูใดเพื่อสําเร็จความใครของผูอื่น เปนธุระจัดหา ลอไปหรือชักพาไปเพื่อการอนาจารซึ่งหญิง โดยใชอุบายหลอกลวง ขู
เข็ญ ใชกําลังประทุษราย ใชอํานาจครอบงําผิดคลองธรรม หรือใชวิธีขมขืนใจดวยประการอื่นใดตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหาปถึงยี่สิบป
และปรับตั้งแตหนึ่งหมื่นบาทถึงสี่หมื่นบาท ไมวาการกระทําตาง ๆ อันประกอบเปนความผิดนั้น จะไดกระทําในประเทศตางกันหรือไม
ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรกเปนการกระทําแกเด็กหญิงอายุยังไมเกินสิบแปดป ผูกระทําตองระวางโทษจําคุก
ตั้งแตเจ็ดปถึงยี่สิบปและปรับตั้งแตหนึ่งหมื่นสี่พันบาทถึงสี่หมื่นบาท หรือจําคุกตลอดชีวิต
ถาการกระทําความผิดตามวรรคสอง เปนการกระทําแกเด็กหญิงอายุยังไมเกินสิบหาป ผูกระทําตองระวางโทษจําคุก
ตั้งแตสิบปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแตสองหมื่นบาทถึงสี่หมื่นบาท หรือจําคุกตลอดชีวิต หรือประหารชีวิต
ผูใดเพื่อใหสําเร็จความใครของผูอื่น รับตัวเด็กหญิงหรือหญิงซึ่งมีผูจัดหา ลอไป หรือชักพาไปตามวรรคแรก วรรค
สอง หรือวรรคสาม หรือสนับสนุนในการกระทําความผิดดังกลาว ตองระวางโทษตามที่บัญญัติไวในวรรคแรก วรรคสอง หรือวรรคสาม
แลวแตกรณี

(ค) ผูรับตัวเด็กหญิงหรือหญิงและผูสนับสนุนการเปนธุระจัดหา
มาตรา 282 วรรคสี่ ผูใดเพื่อใหสําเร็จความใครของผูอื่น รับตัวเด็กหญิงหรือหญิงซึ่งมีผูจัดหาลอไป หรือชักพาไปตามวรรคแรก
วรรคสอง หรือวรรคสาม หรือสนับสนุนในการกระทําความผิดดังกลาว ตองระวางโทษตามที่บัญญัติไวในวรรคแรก วรรคสอง หรือวรรค
สาม แลวแตกรณี
มาตรา 283 วรรคสี่ ผูใดเพื่อใหสําเร็จความใครของผูอื่น รับตัวเด็กหญิงหรือหญิงซึ่งมีผูจัดหา ลอไป หรือชักพาไปตามวรรคแรก
วรรคสอง หรือวรรคสาม หรือสนับสนุนในการกระทําความผิดดังกลาว ตองระวางโทษตามที่บัญญัติไวในวรรคแรก วรรคสอง หรือวรรค
สาม แลวแตกรณี

นายสุธีหลอกลวงนางสาวสายสมรอายุ 19 ป เพื่อจะเอามาขายใหซองโสเภณี แตนางสาวสายสมรรูตัวเสียกอนจึงหลบหนีจากซอง แลวไปขออาศัยนางหมวย

เจาของรานกาแฟตรงขามกับซองโสเภณีที่นางสาวสายสมรหลบหนีออกมา นางหมวยสงสารนางสาวสายสมรจึงยอมใหหลบซอน เพือ่ ปองกันมิใหนายสุธีตามมา
พบ เชนนี้นางหมวยมีความผิดตามมาตรา 283 วรรคทายหรือไม เพราะเหตุใด
การที่นายสุธีเปนธุระจัดหาลอไปหรือชักพานางสาวสายสมร อายุ 19 ป ไปโดยใชอุบายหลอกลวงเพื่อจะเอามาขายใหซองโสเภณี อันเปนการกระทํา
เพื่อการอนาจาร เพื่อสําเร็จความใครของผูอื่นนั้นเปนความผิดตามมาตรา 283 วรรคแรก

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 86
___________________________________________________________________________________________________

แมนางหมวยจะรับตัวนางสาวสายสมรซึ่งเปนหญิงที่มีผูจัดหาลอไป หรือชักพาไปตามมาตรา 283 วรรคแรกก็ตาม แตนางหมวยก็ไมมีความผิดตาม

มาตรา 283 วรรคทาย เนื่องจากในความผิดดังกลาวผูรบั ตัวหญิงจะตองมีเจตนาพิเศษเพื่อใหสําเร็จความใครของผูอื่น แตนางหมวยไดรับนางสาว
สายสมรไวดว ยความสงสาร ไมมเี จตนาพิเศษเพื่อใหสําเร็จความใครของผูอื่น

8.1.5 พาหญิงไปเพื่อการอนาจาร
(ก) พาหญิงไปเพื่อการอนาจาร
มาตรา 284 ผูใดพาหญิงไปเพื่อการอนาจาร โดยใชอุบายหลอกลวงขูเข็ญ ใชกําลังประทุษราย ใชอํานาจครอบงําผิดคลองธรรม
หรือใชวิธีขมขืนดวยประการอื่นใด ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหนึ่งปถึงสิบป และปรับตั้งแตสองพันบาทถึงหนึ่งหมื่นบาท
ผูใดซอนเรนหญิงซึ่งเปนผูถูกพาไปตามวรรคแรก ตองระวางโทษเชนเดียวกับผูพาไปนั้น
ความผิดตามมาตรานี้ เปนความผิดอันยอมความได

(ข) ซอนเรนหญิงที่ถูกพาไปเพื่อการอนาจาร
มาตรา 284 วรรคสอง ผูใดซอนเรนหญิงซึ่งเปนผูถูกพาไปตามวรรคแรก ตองระวางโทษเชนเดียวกับผูพาไปนั้น

นายประกอบหลอกนางสาววิสามาเพือ่ การอนาจาร เมื่อพอแมของนางสาววิสาจะตามหาบุตรของตนนายประกอบก็วานใหนายเล็กเอานางสาววิสานั่งรถแลว

ขับวนไปวนมา จนกระทั่งพอแมของนางสาววิสากลับไปแลวนายเล็กจึงนํานางสาววิสามาสงคืนใหนายประกอบ เชนนี้นายเล็กและนายประกอบมีความผิดอยางไร
หรือไม
นายประกอบพานางสาววิสาเพื่อการอนาจาร โดยใชอุบายหลอกลวง นายประกอบจึงมีความผิดตามมาตรา 284 วรรคแรก
การที่นายเล็กพานางสาววิสา ซึ่งเปนหญิงที่ถูกพาไปเพือ่ การอนาจารตามมาตรา 284 วรรคแรกนั่งรถวนไปวนมา เพื่อไมใหพอแมของนางสาววิสา
ตามหาบุตรของตนพบ ถือไดวา เปนการซอนเรนหญิงที่ถกู พาไปเที่ยวเพื่อการอนาจาร นายเล็กจึงมีความผิดตามมาตรา 284 วรรค 2

8.1.6 ดํารงชีพจากรายไดของหญิงซึ่งคาประเวณี

มาตรา 286 ผูใดอายุกวาสิบหกปดํารงชีพอยูแมเพียงบางสวนจากรายไดของหญิงซึ่งคาประเวณี ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตเจ็ดปถึง

ยี่สิบป และปรับตั้งแตหนึ่งหมื่นสี่พันบาทถึงสี่หมื่นบาท หรือจําคุกตลอดชีวิต
ผูใดไมมีปจจัยอยางอื่นอันปรากฎสําหรับดํารงชีพ หรือไมมีปจจัยอันพอเพียงสําหรับดํารงชีพ และ
(1) ปรากฏวาอยูรวมกับหญิงซึ่งคาประเวณี หรือสมาคมกับหญิงซึ่งคาประเวณีคนเดียวหรือหลายคนเปนอาจิณ
(2) กินอยูกลับนอน หรือรับเงิน หรือประโยชนอยางอื่น โดยหญิงซึ่งคาประเวณีเปนผูจัดให หรือ
(3) เขาแทรกแซงเพื่อชวยหญิงซึ่งคาประเวณีในการทะเลาะวิวาทกับผูที่คบคากับหญิงซึ่งคาประเวณีนั้น ใหถือวาผูนั้น
ดํารงชีพอยูจากรายไดของหญิงในการคาประเวณี เวนแตจะพิสูจนใหเปนที่พอใจไดวามิไดเปนเชนนั้น
บทบัญญัติแหงมาตรานี้ มิใหใชบังคับแกผูรับคาเลี้ยงดูจากหญิงซึ่งคาประเวณี ซึ่งพึงใหคาเลี้ยงดูนั้นตามกฎหมายหรือ
ตามธรรมจรรยา

นายโกเฮงมีอาชีพขับแท็กซี่ ไดรับการวาจางจากนางสาวพรศรี ซึ่งมีอาชีพคาประเวณี ใหมีหนาที่ขับรถรับสงนางสาวพรศรีไปหาลูกคาตามทีต่ างๆ ที่ติดตอมา

เพื่อทําการคาประเวณีอยูเปนอาจิณ จึงไมคอยไดมีโอกาสใหคนอื่นวาจางแท็กซี่ไปสงยังที่ตางๆมากนัก เนื่องจากนางสาวพรศรใหคาจางดี นายโกเฮงจึงหันมาขับ
บริการนางสาวพรศรีแตเพียงผูเดียว กรณีเชนนี้นายโกเฮงมีความผิดตามมาตรา 286 หรือไม
นายโกเฮงไมมีความผิดตามมาตรา 286 เพราะการรับเงินจากนางสาวพรศรีเปนคาจางบริการขับรถรับสงนั้น ถือเปนการดํารงชีพจากรายไดที่มา
จากการประกอบอาชีพของนายโกเฮง ไมใชจากรายไดจากการคาประเวณีของนางสาวพรศรี

8.1.7 คาหรือทําใหแพรหลายซึ่งวัตถุหรือสิ่งของลามก

มาตรา 287 ผูใด

(1) เพื่อความประสงคแหงการคา หรือโดยการคา เพื่อการจายแจกหรือเพื่อการแสดงอวดแกประชาชน ทํา ผลิต มีไว

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 87
___________________________________________________________________________________________________

นําเขา หรือยังใหนําเขาในราชอาณาจักร สงออกหรือยังใหสงออกไปนอกราชอาณาจักร พาไปหรือยังใหพาไป หรือทําใหแพรหลายโดย

ประการใด ๆ ซึ่งเอกสาร ภาพเขียนภาพพิมพ ภาพระบายสี สิ่งพิมพ รูปภาพ ภาพโฆณา เครื่องหมาย รูปถายภาพยนตร แถบ
บันทึกเสียง แถบบันทึกภาพหรือสิ่งอื่นใดอันลามก
(2) ประกอบการคา หรือมีสวนหรือเขาเกี่ยวของในการคาเกี่ยวกับวัตถุหรือสิ่งของลามกดังกลาวแลว จายแจกหรือ
แสดงอวดแกประชาชน หรือใหเชาวัตถุหรือสิ่งของเชนวานั้น
(3) เพื่อจะชวยการทําใหแพรหลาย หรือการคาวัตถุหรือสิ่งของลามกดังกลาวแลว โฆษณาหรือไขขาวโดยประการใด
ๆ วามีบุคคลกระทําการอันเปนความผิดตามมาตรานี้ หรือโฆษณาหรือไขขาววาวัตถุ หรือสิ่งของลามกดังกลาวแลวจะหาไดจากบุคคลใด
หรือโดยวิธีใด
ตองระวางโทษจําคุกไมเกินสามป หรือปรับไมเกินหกพันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

นายสุขไดไปเที่ยวตางประเทศขากลับไดซื้อหนังสือซึ่งมีลักษณะลามกกลับมาหลายเลม เพื่อเอาไวดเู ปนสวนตัว วันหนึ่งนายสุขไดนํามานั่งดูที่ทํางานโดย

เพื่อนๆ ที่ทํางานของนายสุขรวมดูดวย กรณีเชนนี้นายสุขมีความผิดตามมาตรา 287 หรือไม
แมนายสุขจะไดนําหนังสือลามกเขาในราชอาณาจักรก็ตาม แตนายสุขไมมคี วามผิดตามมาตรา 287 นี้เนื่องจากนายสุขไมไดกระทําเพื่อความ
ประสงคแหงแหงการคา หรือโดยการคา หรือเพื่อแจกจายหรือแสดงอวดแกประชาชนทั่วไป ทั้งการกระทําดังกลาวก็ไมถือวาเปนการกระทําให
แพรหลายซึ่งสิ่งลามกดวยเพราะนายสุขไดนํามาดูกันในหมูเพื่อนฝูงเทานั้น
นางสาวสวาทรับจางเจาของบารแหงหนึ่งแสดงลามกโดยเปลือยกายใหคนที่เขามากินอาหารในบารดูกรณีเชนนี้นางสาวสวาทมีความผิดตามมาตรา 287
หรือไมอยางไร
ความผิดตามมาตรา 287 นี้ตองเปนการกระทําเกี่ยวกับวัตถุหรือสิ่งของลามก
นางสาวสวาทไมมคี วามผิดตามมาตรานี้ เพราะแมการแสดงลามกโดยเปลือยกาย จะไดกระทําเพื่อความประสงคแหงการคาก็ตาม แตรางกายของ
นางสาวสวาทก็ไมใชวัตถุหรือสิ่งของ อยางไรก็ตาม การกระทําดังกลาวของนางสาวสวาทก็เปนความผิดตาม ปอ.มาตรา 388

8.2 ความผิดฐานทําใหแทงลูก
• การทําใหแทงลูก หมายถึง การทําลายทารกในระหวางเริ่มปฏิสนธิในครรภมารดาไปจนคลอดแลวแตกอนที่ทารกนั้นจะมีสภาพ
บุคคล การทําใหแทงลูกเปนความผิดแมวาหญิงทําใหตนเองแทงลูก หรือยอมใหคนอื่นทําตนเองใหแทงลูก
• ผูอื่นที่ทําใหหญิงแทงลูกยอมมีความผิด ไมวาหญิงนั้นยินยอมหรือไม และตองรับโทษหนักขึ้นถาเปนเหตุใหหญิงนั้นรับอันตราย
สาหัสหรือถึงแกความตาย
• การพยายามทําใหแทงลูกที่ผูกระทําอาจไมตองรับโทษ มีไดเฉพาะกรณีที่หญิงมีครรภเปนผูทําหรือยินยอมใหทําเทานั้น
• การทําแทงโดยชอบดวยกฎหมายยอมทําไดในกรณีที่หญิงยินยอมและแพทยกระทําเนื่องจากสุขภาพของหญิงนั้นหรือหญิงนั้นมี
ครรภเนื่องจากการกระทําความผิดอาญา

8.2.1 ความผิดฐานทําใหตนเองแทงลูก

มาตรา 301 หญิงใดทําใหตนเองแทงลูก หรือยอมใหผูอื่นทําใหตนแทงลูก ตองระวางโทษจําคุกไมเกินสามป หรือปรับไมเกินหก

พันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

นางฮารดสําคัญผิดวาตนเองมีครรภ จึงใชใหนายแดงสามีไปซื้อยามากินเพือ่ ใหแทงลูก และนางฮารดไดกินยานัน้ นางฮารดและนายแดงมีความผิดฐานทํา

ใหแทงลูกหรือไม
การทําผิดฐานทําใหแทงลูกนั้น ตองเปนกรณีที่หญิงมีครรภ เมื่อนางฮารดไมไดตั้งครรภ การกระทําของนางฮารดและนายแดงจึงขาดองคประกอบ
ความผิด นางฮารดและนายแดงจึงไมมีความผิดทําใหตนเองแทงลูก หรือสนับสนุนใหหญิงทําใหตนเองแทงลุกตามมาตรา 301 แลวแตกรณี

8.2.2 ความผิดฐานทําใหหญิงแทงลูก

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 88
___________________________________________________________________________________________________

(ก) ความผิดฐานทําใหหญิงแทงลูกโดยหญิงยินยอม
มาตรา 302 ผูใดทําใหหญิงแทงลูกโดยหญิงนั้นยินยอม ตองระวางโทษจําคุกไมเกินหาป หรือปรับไมเกินหนึ่งหมื่นบาท หรือทั้งจํา
ทั้งปรับ
ถาการกระทํานั้นเปนเหตุใหหญิงรับอันตรายสาหัสอยางอื่นดวยผูกระทําตองระวางโทษจําคุกไมเกินเจ็ดป หรือปรับไม
เกินหนึ่งหมื่นสี่พันบาทหรือทั้งจําทั้งปรับ
ถาการกระทํานั้นเปนเหตุใหหญิงถึงแกความตาย ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกไมเกินสิบป และปรับไมเกินสองหมื่น
บาท

(ข) ความผิดฐานทําใหหญิงแทงลูกโดยหญิงไมยินยอม
มาตรา 303 ผูใดทําใหหญิงแทงลูกโดยหญิงนั้นไมยินยอม ตองระวางโทษจําคุกไมเกินเจ็ดป หรือปรับไมเกินหนึ่งหมื่นสี่พันบาท
หรือทั้งจําทั้งปรับ
ถาการกระทํานั้นเปนเหตุใหหญิงรับอันตรายสาหัสอยางอื่นดวยผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหนึ่งปถึงสิบป และ
ปรับตั้งแตสองพันบาทถึงสองหมื่นบาท
ถาการกระทํานั้นเปนเหตุใหหญิงถึงแกความตาย ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหาปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแตหนึ่ง
หมื่นบาทถึงสี่หมื่นบาท

นางสาวแดงตองการทําใหตนเองแทงลูก จึงจางใหนายดําเตะทองของตน นายดําเตะทองนางสาวแดงไปสองที นางสาวแดงจึงแทงลูก นายดําและนางสาว

แดงมีความผิดฐานใดหรือไม
นายดําเตะทองนางสาวแดงเปนเหตุใหนางสาวแดงแทงลูก นายดําจึงมีความผิดฐานทําใหหญิงแทงลูกโดยหญิงนั้นยินยอมตามมาตรา 302 วรรค
แรก
นางสาวแดงจางใหนายดําเตะทองของตนเปนเหตุใหตนแทง นางสาวแดงจึงมีความผิดฐานยอมใหผูอื่นทําใหตนแทงลูกตามมาตรา 301 แตไมมี
ความผิดฐานเปนผูใ ชใหผูอื่นทําใหหญิงแทงลูกโดยหญิงนั้นยินยอมตามมาตรา 302 วรรคแรกประกอบกับมาตรา 84 เพราะมาตรา 301 ไดบัญญัติ
ความผิดของหญิงที่ยินยอมใหผูอื่นทําใหตนแทงลูกไวในมาตรา 301 โดยเฉพาะแลว
นายดําหมอเถื่อนเอาเครื่องมือสอดเขาไปในมดลูกของนางแดงหญิงมีครรภแลวทําใหนางแดงแทงลูกโดยหลอกวาเปนการตรวจมดลูกตามปกติ หลังจากนั้น
2 วัน นางแดงซึ่งมีรางกายออนแอเพราะแทงลูก ไดเดินไปสะดุดหองน้ําหกลมศีรษะฟาดพื้นตาย นายดํามีความผิดฐานใดหรือไม
นายดําหลอกทําแทงนางแดง นายดําจึงมีความผิดฐานทําใหหญิงแทงลูกโดยหญิงนั้นไมยินยอมตามมาตรา 303 วรรคแรก แตนายดําไมตองรับ
โทษหนักขึ้นตามมาตรา 303 วรรคทาย เนื่องจากนางแดงถึงแกความตายเพราะสะดุดหองนาศีรษะฟาดพื้นตาย ไมใชผลธรรมดาอันเกิดจากการทําแทง
ของนายดํา

8.2.3 การทําแทงที่ไมตองรับโทษ

มาตรา 304 ผูใดเพียงแตพยายามกระทําความผิดตามมาตรา 301หรือมาตรา 302 วรรคแรก ผูนั้นไมตองรับโทษ

นางสาวเขียวลักลอบไดเสียกับนายขาวจนมีครรภขึ้น นางสาวเขียวจึงขอใหนายขาวชวยทําแทงให นายขาวจึงไปหายาทําแทงมาฉีดใหนางสาวเขียว นางสาว

เขียวคลอดทารกออกมากอนกําหนด ทารกอยูไดเพียง 1 นาทีก็ตาย นางสาวเขียวและนายขาวจะมีความผิด และตองรับโทษหรือไม
การที่นายขาวฉีดยาทําแทงใหนางสาวเขียวตามคําของรองของนางสาวเขียว นายขาวยอมมีความผิดฐานทําใหหญิงแทงลูกโดยหญิงยินยอมตาม
มาตรา 302 วรรคแรก สวนนางสาวเขียวผิดฐานยอมใหผูอื่นทําใหตนแทงลูกตามมาตรา 301 แตการทําใหแทงลูกตองเปนการทําลายชีวิตของทารกใน
ครรภมารดาตั้งแตเริ่มปฎิสนธิไปจนถึงคลอดออกมาแลวตั้งแตกอนมีชีวิตอยูรอดเปนทารก ตามปญหานี้นายขาวกับนางเขียวไดกระทําผิดไปตลอดแลว
แตไมบรรลุผลคือทารกไมตายแตมีชวี ิตรอดอยู 1 นาที จึงเปนความผิดฐานพยายามกระทําความผิดตามมาตรา 302 วรรคแรก และมาตรา 301
ตามลําดับ นายขาวและนางสาวเขียวจึงไมตองรับโทษตามมาตรา 304

8.2.4 การทําแทงโดยชอบดวยกฎหมาย

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 89
___________________________________________________________________________________________________

มาตรา 305 ถาการกระทําความผิดดังกลาวในมาตรา 301 และมาตรา 302 นั้น เปนการกระทําของนายแพทยและ

(1) จําเปนตองกระทํา เนื่องจากสุขภาพของหญิงนั้น หรือ
(2) หญิงมีครรภเนื่องจากการกระทําความผิดอาญา ตามที่บัญญัติไวในมาตรา 276 มาตรา 277 มาตรา 282 มาตรา
283 หรือมาตรา 284
ผูกระทําไมมีความผิด

การทําแทงโดยชอบดวยกฎหมาย เขาใจวาอยางไร
การทําแทงโดยชอบดวยกฎหมายหมายถึง กรณีที่นายแพทยทําใหหญิงแทงลูกโดยหญิงยินยอมและเปนกรณีจําเปนตองกระทําเนื่องจากสุขภาพ
ของหญิงนั้น หรือหญิงมีครรภเนื่องจากการกระทําผิดอาญาตามมาตรา 276,277,282, หรือมาตรา 284
นางสาวแดงลักลอบไดเสียกับแฟนจนตั้งครรภจึงไดขอใหดําซึ่งเปนนายแพทยทําแทงให ดําสงสารเพราะเห็นวานางสาวแดงยากจนจึงทําแทงให ดํามี
ความผิดหรือไม
แมดําจะเปนนายแพทยและทําแทงให โดยนางสาวแดงยินยอมก็ตาม ดําก็ยงั มีความผิดตามมาตรา 302 เนื่องจากไมเปนกรณีที่จําตองทํา
เนื่องจากสุขภาพของนางสาวแดงหรือนางสาวแดงมีครรภเนื่องจากการกระทําผิดอาญา กรณีไมเขาตามมาตรา 305

8.3 ความผิดฐานทอดทิ้งเด็ก คนปวยเจ็บ หรือคนชรา

• การทอดทิ้งเด็กอายุไมเกินเกาปเพื่อใหพนไปเสียจากตน โดยประการที่ทําใหเด็กนั้นปราศจากผูดูแล จะตองมีลักษณะเปนการ
ทอดทิ้งโดยเด็ดขาด
• การทอดทิ้งผูซึ่งพึ่งตนเองมิได เพราะอายุ ความปวยเจ็บ กายพิการหรือจิตพิการ ตองเปนการละเลยตอหนาที่ดูแลที่มีอยูตาม
กฎหมายหรือสัญญา ในลักษณะที่นาจะเปนเหตุใหผูนั้นถึงตายได
• การทอดทิ้งเด็กหรือผูซึ่งพึ่งตนเองมิได ถาเปนเหตุใหบุคคลดังกลาวตายหรือรับอันตรายสาหัส ผูกระทําตองระวางโทษหนักขึ้น

8.3.1 ความผิดฐานทอดทิ้งเด็ก

มาตรา 306 ผูใดทอดทิ้งเด็กอายุยังไมเกินเกาปไว ณ ที่ใดเพื่อใหเด็กนั้นพนไปเสียจากตน โดยประการที่ทําใหเด็กนั้นปราศจาก

ผูดูแลตองระวางโทษจําคุกไมเกินสามป หรือปรับไมเกินหกพันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

เด็กหญิงจันทราอายุ 8 ป เปนเด็กที่นายอาทิตยขอมาเลี้ยงอยางลูก ไดทําถวยชามแตก จึงถูกนายอาทิตยดา เด็กหญิงจันทรานอยใจเลยหนีออกจากบานไป นายอาทิตย

ตามหาไมพบ จึงไปแจงความไวที่สถานีตํารวจ ดังนี้นายอาทิตยมีความผิดฐานทอดทิ้งเด็กตามมาตรา 306 หรือไม
นายอาทิตยไมมีความผิดฐานทอดทิ้งเด็กตามมาตรา 306 เพราะเด็กหญิงจันทราหนีอออกจากบานไปเองนายอาทิตยไมไดกระทําการอันเปนการทอดทิ้งหรือมี
เจตนาทอดทิ้งเด็กหญิงจันทราแตประการใด

8.3.2 ความผิดฐานทอดทิ้งผูซึ่งพึ่งตนเองมิได

มาตรา 307 ผูใดมีหนาที่ตามกฎหมายหรือตามสัญญาตองดูแลผูซึ่งพึ่งตนเองมิได เพราะอายุ ความปวยเจ็บ กายพิการ หรือจิต

พิการ ทอดทิ้งผูซึ่งพึ่งตนเองมิไดนั้นเสียโดยประการที่นาจะเปนเหตุใหเกิดอันตรายแกชีวิต ตองระวางโทษจําคุกไมเกินสามป หรือปรับ
ไมเกินหกพันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

จงเปรียบเทียบความผิดฐานทอดทิ้งเด็กตามมาตรา 306 กับความผิดฐานทอดทิ้งผูซึ่งพึ่งตนเองมิไดตามมาตรา 307

ความผิดทั้งสองมาตรา นั้นแมจะเปนเรื่องการทอดทิ้งบุคคลก็ตาม แตมาตรา 306 ก็ตางจากมาตรา 307 ดังนี้
(1) มาตรา 306 เปนการทอดทิ้งเด็ดขาดไมใชชั่วคราว สวนมาตรา 307 เพียงแตละเลยตอหนาที่ชั่วคราวก็เปนความผิดได

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 90
___________________________________________________________________________________________________

(2) มาตรา 306 นั้นตองเปนการทอดทิ้งเด็กไว ณ ที่ใดเพื่อใหพนไปเสียจากตน กลาวคือ ตองเปนการทอดทิ้งเด็กไวหางจากผูทอดทิ้งโดยมี

ระยะทางพอควรทีจ่ ะทําใหเด็กพนไปเสียจากตน ในขณะที่มาตรา 307 นั้นแมผูทอดทิ้งจะอยูในสถานที่ที่เดียวกันกับผูทอดทิ้ง แตผทู อดทิ้งก็ละเลยตอ
หนาที่ดูแลก็อาจผิดได
(3) มาตรา 306 เฉพาะผูมีหนาที่ดูแลเด็กโดยขอเท็จจริง จะผิดทอดทิ้งก็ตอเมือ่ ไดกระทําการทอดทิ้ง ซึ่งกระทํา ไมรวมถึงการงดเวนตามมาตรา
59 วรรคทาย เพราะไมมีหนาที่จัดตองกระทําเพื่อปองกันผลแตตามมาตรา 307 ผูทอดทิ้งมีความผิดแมกระทําโดยงดเวน เนื่องจากผูทอดทิ้งมีหนาที่
ตามกฎหมายหรือสัญญาที่จักตองกระทําเพื่อปองกันผลนั้นดวย
(4) มาตรา 306 คุมครองเด็กอายุไมเกินเกาป สวนมาตรา 307 มีความหมายกวางกวาโดยคุมครองคุมครองทั้งเด็กซึ่งพึ่งตนเองมิได และบุคคล
อื่นๆ ที่พึ่งตนเองมิไดเพราะอายุ ความเจ็บปวย กายพิการ หรือจิตพิการดวย
(5) มาตรา 306 เปนการทอดทิ้งเพื่อใหเด็กพนไปเสียจากตนโดยปราศจากผูดูแล โดยไมจําเปนตองมีลักษณะนาก็ตอเมื่อ เปนการทอดทิ้งโดย
ประการที่นาจะเปนเหตุใหเกิดอันตรายแกชีวิตของผูถูกทอดทิ้งเทานั้น
นางแดงโมโหนายดําสามีที่มีภริยานอยและไมยอมกลับบาน จึงไดขนเสื้อผาของนายดํา และนําทารกของนายดําและนางแดงซึ่งมีอายุเพียง 1 ขวบ ใสตะกรา
ไปวางไวหนาบานภรรยานอยแลวโทรศัพทบอกนายดําทีอ่ ยูบานภรรยานอยนั้นวา ไดนําทารกมาทิ้งไวหนาบานนั้นแลว นางแดงมีความผิดฐานทอดทิ้งผูซ ึ่ง
พึ่งตนเองมิไดตามมาตรา 307 หรือไม
การที่นางแดงนําทารกมาวางไวหนาบานที่นายดําอยูแลวโทรศัพทบอกนายดํา นางแดงยังไมผิด
ตามมาตรา 307 เพราะแมนางแดงจะมีหนาที่ตามกฎหมายที่ตองดูแลทารกซึ่งพึ่งตนเองไมไดก็ตาม แตตามพฤติการณดังกลาว ยังไมถือไดวานาง
แดงทอดทิ้งทารกโดยประการที่นาจะเปนเหตุใหเกิดอันตรายแกชีวิตของทารก

8.3.3 เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น

มาตรา 308 ถาการกระทําความผิดตามมาตรา 306 หรือมาตรา 307 เปนเหตุใหผูถูกทอดทิ้งถึงแกความตาย หรือรับอันตราย

สาหัสผูกระทําตองระวางโทษดังที่บัญญัติไวในมาตรา 290 มาตรา 297 หรือมาตรา 298 นั้น

การทอดทิ้งเด็กตามมาตรา 306 กับการทอดทิ้งผูซึ่งพึ่งตนเองมิไดตามมาตรา 307 ในกรณีใดบางที่เปนเหตุใหผูกระทําตองรับโทษหนักขึ้น และผูกระทํา

ตองรับโทษอยางไร
การทอดทิ้งเด็กตามมาตรา 306 กับการทอดทิ้งผูซึ่งพึ่งตนเองมิไดตามมาตรา 307 ที่เปนเหตุใหรับโทษหนักขึ้น มีไดใน 32 กรณี คือ
(1) เปนเหตุใหผูทอดทิง้ ถึงแกความตาย ซึง่ ผูกระทําตองรับโทษดังที่บัญญัติไวในมาตรา 290
(2) เปนเหตุใหผูถูกทอดทิ้งรับอันตรายสาหัส ซึ่งผูกระทําตองรับโทษดังที่บัญญัติไวในมาตรา 297 หรือมาตรา 298

คําถามทายบท

1. การกระทําใหแทงลูกที่เปนความผิดแตผูกระทําไมตองรับโทษ กรณี ผูอื่นพยายามทําใหหญิงมีครรภแทงลูกโดยหญิงยินยอม

2. การทําแทงของแพทยในกรณีที่ไมเปนความผิดอาญา ไดแกหญิงที่ถูกขมขืนกระทําชําเราขอใหทําแทงให
3. การเปนธุระจัดหา ลอไป หรือชักพาไปเพื่อการอนาจารซึ่งหญิงหรือเด็กหญิง เพื่อใหสําเร็จความใครของผูอื่น โดยหญิงหรือเด็กนั้นยินยอมจะเปน
ความผิดเฉพาะเมือ่ ไดกระทําตอบุคคลทั้งเด็กหญิงหรือหญิงไมจํากัดอายุ
4. การกระทําแทงลูกที่เปนความผิดแตผูกระทําไมตองรับโทษไดแก ผูอื่นพยายามทําใหหญิงมีครรภแทงลูกโดยหญิงยินยอม
5. นางสาวรักแรกลักลอบไดเสียกับคนรักจนตั้งครรภจึงไดจางนางเมตตาใหชวยทําแทงให นางเมตตาจึงทําแทงใหนางสาวรักแรก นางสาวรักแรกจะมี
ความผิดฐานทําแทงลูกหรือไม อยางไร คําตอบ คือผิดฐานยอมใหผูอื่นทําใหตนแทงลูก
6. การทอดทิ้งเด็กอายุไมเกินเกาปไว ณ ที่ใดๆ เพื่อใหเด็กพนไปเสียจากตน จะเปนความผิด กรณีไดกระทําในลักษณะที่ทําใหเด็กนั้นปราศจากผูดูแล
7. การกระทําในกรณีที่ผูกระทําไมมีความผิดเกี่ยวกับวัตถุหรือสิ่งของลามกตามปอ.มาตรา 287 คือ ซื้อหนังสือลามกจากตางประเทศมาฝากเพื่อน
มาตรา 287 ผูใด
(1) เพื่อความประสงคแหงการคา หรือโดยการคา เพื่อการแจกจาย หรือเพือ่ การแสดงอวดแกประชาชน ทํา ผลิต มีไว นําเขาหรือยังใหนําเขา ใน
ราชอาณาจักร สงออกหรือยังใหสงออกไปนอกราชอาณาจักร พาไปหรือ ยังใหพาไปหรือทําใหแพรหลายโดยประการใด ๆ ซึ่งเอกสาร ภาพเขียน ภาพพิมพ
ภาพระบายสี สิ่งพิมพ รูปภาพ ภาพโฆษณา เครื่องหมาย รูปถาย ภาพยนตร แถบบันทึกเสียง แถบบันทึกภาพหรือสิ่งอื่นใดอันลามก
(2) ประกอบการคา หรือมีสวนหรือเขาเกี่ยวของกับการคาเกี่ยวกับวัตถุ หรือสิ่งของลามกดังกลาวแลว จายแจกหรือแสดงอวดแกประชาชน
หรือใหเชนวัตถุหรือสิ่งของเชนวานั้น

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 91
___________________________________________________________________________________________________

(3) เพื่อจะชวยการทําใหแพรหลาย หรือการคาวัตถุหรือสิ่งของลามก ดังกลาวแลว โฆษณาหรือไขขาวโดยประการใด ๆ วามีบุคคลกระทําการ อัน

เปนความผิดตาม มาตรานี้ หรือโฆษณาหรือไขขาววาวัตถุ หรือสิ่งของ ลามกดังกลาวแลวจะหาไดจากบุคคลใด หรือโดยวิธีใด
ตองระวางโทษจําคุกไมเกินสามป หรือปรับไมเกินหกพันบาท หรือทั้งจําทัง้ ปรับ
8. ดําไดวา จางนางแดงอายุ 21 ป มาทํางานในสถานเริงรมยของตนโดยใหมีหนาที่รวมประเวณีกับลูกคาตางประเทศที่มาเที่ยวสถานเริงรมยนั้น ดํามี
ความผิดฐานเปนธุระจัดหาหญิงเพื่อใหสําเร็จความใครของผูอื่นตาม ปอ.มาตรา 282 หรือไม คําตอบ ผิด แมนางแดงจะยินยอมก็ตาม
มาตรา 282 ผูใดเพื่อสนองความใครของผูอื่น เปนธุระจัดหา ลอไป หรือพาไปเพื่อการอนาจารซึ่งชายหรือหญิง แมผูนั้นจะยินยอมก็ตาม ตอง
ระวางโทษจําคุกตั้งแตหนึ่งปถึงสิบป และปรับตั้งแต สองพันบาทถึงสองหมื่นบาท
ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรกเปนการกระทําแกบคุ คล อายุเกินสิบหาปแตยังไมเกินสิบแปดปผูกระทําตองระวางโทษจําคุก ตัง้ แตสามปถึงสิบ
หาป และปรับตั้งแตหกพันบาทถึงสามหมื่นบาท
ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรกเปนการกระทําแกบคุ คล อายุไมเกินสิบหาปผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหาปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแต
หนึ่งหมื่นบาทถึงสีห่ มื่นบาท
ผูใดเพื่อสนองความใครของผูอื่น รับตัวบุคคลซึ่งมีผูจัดหา ลอไป หรือพาไปตามวรรคแรก วรรคสองหรือวรรคสาม หรือสนับสนุนใน การกระทํา
ความผิดดังกลาว ตองระวางโทษตามที่บัญญัติไวใน วรรคแรกวรรคสอง หรือวรรคสาม แลวแตกรณี
9. การที่ผูมีหนาทีต ่ ามกฎหมายตองดูแลผูซึ่งพึ่งตนเองไมได ทอดทิ้งผูซึ่งพึ่งตนเองไมไดนั้น จะเปนความผิดในกรณีใด คําตอบ ไดกระทําในลักษณะที่
นาจะเปนเหตุใหเกิดอันตรายแกชีวิตของผูถูกทอดทิ้ง
10. ดําไดขบู ังคับใหเด็กชายแดงอายุ 15 ป สําเร็จความใครใหแกตน ดํามีความผิดฐานใด คําตอบ กระทําอนาจารเด็กอายุไมเกินสิบหาป
11. การกระทําที่ผูกระทํามีความผิดเกี่ยวกับวัตถุสิ่งลามก ตาม ปอ. มาตรา 287 คือ แจกรูปภาพลามกเพื่อจูงใจใหลูกคาซื้อสินคา
12. การกระทําที่ผขู มขืนกระทําชําเราหญิงแลวตองรับโทษหนักขึ้นกรณี ไดกระทําชําเราตอหลานซึ่งอยูในความปกครองของตนเองตามกฎหมาย
13. นางสาวแดงไดลักลอบไดเสียกับดําจนตั้งครรภจึงขอใหดําชวยใหตนเองแทงลูก ดําจึงนํายามาใหนางสาวแดงรับประทาน นางสาวแดงไดคลอดทารก
ออกมากอนกําหนด ทารกอยูได 7 วันจึงถึงแกความตาย ดํามีความผิดและตองรับโทษฐานทําใหหญิงแทงลูกหรือไม คําตอบ ผิด แตไมตองรับโทษเพราะนางสาว
แดงไมแทงลูก
14. นางแดงซึ่งตั้งครรภไดลื่นลมตกบันไดสลบไปจึงถูกสงตัวไปโรงพยาบาล นายแพทยขาวเห็นวานางแดงเลือกออกมาก ถาไมทําแทงอาจเปนเหตุใหนาง
แดงถึงแกความตาย จึงไดทําแทงใหนางแดงในขณะที่นางแดงสลบอยู ขาวจะมีความผิดและตองรับโทษฐานทําใหหญิงแทงลูกหรือไม คําตอบ ผิด แตไมตองรับ
โทษเพราะเปนการกระทําความผิดดวยความจําเปน
15. หญิงมีครรภใชใหผูอื่นทําใหตนแทงลูก ถาหญิงนั้นแทงลูก ผูอื่นนั้นจะมีความผิดหรือไม อยางไร คําตอบ มีความผิด ฐานทําใหหญิงนั้นแทงลูกโดย
หญิงนั้นยินยอม
16. นางดําคลอดบุตรแลวทิ้งบุตรอายุ 1 เดือนนั้นไวกับสามี แลวหนีตามชูไป นางดํามีความผิดหรือไม อยางไร คําตอบ ไมผิดกฎหมายอาญาฐานใด
17. ทอดทิ้งผูที่พึ่งตนเองไมไดโดยประการที่นาจะเปนเหตุใหเกิดอันตรายแกชวี ิต คือ ทอดทิ้งในลักษณะที่นาจะเปนอันตรายแกชีวิตผูนน
ั้ แตไมแนวา
จะตองตาย

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 92
___________________________________________________________________________________________________

9. ความผิดเกี่ยวกับเสรีภาพ
• มนุษยทุกคนยอมตองการเสรีภาพ ไมวาจะเปนเสรีภาพในการที่จะกระทําหรือไมกระทําการใดหรือเสรีภาพในการ
เคลื่อนไหวในรางกาย ตลอดจนเสรีภาพ ในการเลือกที่อยูโดยไมถูกจํากัด รวมทั้งเสรีภาพในการที่จะไมตองตกเปนทาสใคร
ซึ่งเสรีภาพของบุคคลนั้นถือวาเปนสิทธิมนุษยชนอยางหนึ่งที่กําหนดศักดิ์ศรีแหงความเปนมนุษย รัฐจึงตองบัญญัติกฎหมาย
ขึ้นเพื่อคุมครองเสรีภาพของบุคคล
• เนื่องจากเด็กหรือผูเยาวเปนผูที่ยังไมบรรลุนิติภาวะ จึงตองอยูในความดูแลของบิดามารดาผูปก ครองซึ่งจะเปนผูกําหนดที่
อยูของบุตรหรือผูอยูใตอํานาจปกครองดวย การเอาเด็กหรือผูเยาวไปจากบิดา มารดา ผูปกครอง หรือผูดูแลยอมเปนการ
ละเมิดอํานาจปกครองของบิดามารดาหรือผูปกครอง ยิ่งเอาไปโดยทุจริตหรือเพื่อหากําไรหรือเพื่อการอนาจารก็ยอมเปน
ภัยตอเด็กและผูเยาวนั้นๆ ดวยจึงตองมีความผิดและถูกลงโทษ
• การเลือกถิ่นที่อยูของบุคคลในราชอาณาจักรยอมไดรับความคุมครองโดยกฎหมาย การเนรเทศบุคคลไปนอกราชอาณาจักร
ตองกระทําตามที่กฎหมายใหอํานาจไวเทานั้น การพาหรือสงคนออกไปนอกราชอาณาจักรตองกระทําตามที่กฎหมายให
อํานาจไวเทานั้น การพาหรือสงคนออกไปนอกราชอาณาจักรโดยวิธีการที่มิชอบจึงตองมีความผิดและถูกลงโทษเชนเดียวกัน

9.1 ความผิดตอเสรีภาพ
• การบังคับใจผูอื่นใหกระทําการใด ไมกระทําการใดหรือใหยอมรับการกระทําใดหรือไมกระทําการใด ไมวาจะบังคับโดยทําให
กลัววาจะเกิดอันตรายแกผูถูกบังคับหรือผูอื่นก็ดี หรือบังคับโดยใชกําลังประทุษรายก็ดีจะเปนความผิดสําเร็จเมื่อผูถูกบังคับยอม
ตามที่ถูกบังคับนั้น

• การทําใหบุคคลไมสามารถจากไปที่แหงใดไดตามชอบใจก็ดี หรือบังคับบุคคลใหอยูในสถานที่จํากัดก็ดีหรือกระทําการใดๆ
ไมใหผูอื่นเคลื่อนไหวรางกายไดก็ดี ถือเปนการจํากัดเสรีภาพอันเปนความผิดทั้งสิ้น
• แมการจํากัดเสรีภาพในการเคลื่อนไหวเปลี่ยนที่ทางของบุคคล ผูกระทําจะกระทําโดยไมเจตนาแตกระทําโดยประมาท กฎหมาย
ก็ถือเปนความผิดเชนกัน
• ความผิดตอเสรีภาพบางมาตรา กฎหมายก็กําหนดวาเปนความผิดอันยอมความได คือความผิดฐานขมขืนใจผูอื่นใหกระทําการ
ใดๆ ไมกระทําหรือจํายอมตอสิ่งใด ความผิดฐานหนวงเหนี่ยวหรือกักขังผูอื่นหรือกระทําดวยประการใดใหผูอื่นปราศจาก
เสรีภาพในรางกาย และความผิดฐานประมาทเปนเหตุใหผูอื่นถูกหนวงเหนี่ยวถูกกักขังหรือปราศจากเสรีภาพในรางกาย
• การกระทําดวยประการใดๆตอบุคคลหนึ่งบุคคลใด เพื่อจะเอาลงเปนทาสหรือใหมีฐานะคลายทาสก็เปนความผิดทั้งสิ้น
• การเอาตัวบุคคลไปเพื่อเรียกคาไถนั้นกฎหมายถือเปนความผิด ไมวาผูถูกเอาไปจะเปนเด็กหรือผูใหญก็ตาม แมจะเปนการ
หนวงเหนี่ยวกักขังเพื่อใหไดคาไถก็เปนความผิดเชนกัน

9.1.1 ขมขืนใจหรือกระทําการ ไมกระทําการ หรือจํายอมตอสิ่งใด

(ก) บทบัญญัติทั่วไป
มาตรา 309 ผูใดขมขืนใจผูอื่นใหกระทําการใด ไมกระทําการใดหรือจํายอมตอสิ่งใด โดยทําใหกลัววาจะเกิดอันตรายตอชีวิต
รางกายเสรีภาพ ชื่อเสียง หรือทรัพยสินของผูถูกขมขืนใจนั้นเองหรือของผูอื่น หรือโดยใชกําลังประทุษรายจนผูถูกขมขืนใจตองกระทําการ
นั้น ไมกระทําการนั้นหรือจํายอมตอสิ่งนั้น ตองระวางโทษจําคุกไมเกินสามป หรือปรับไมเกินหกพันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

(ข) เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น (มาตรา 309 วรรคสอง)

มาตรา 309 วรรคสอง ถาความผิดตามวรรคแรกไดกระทําโดยมีอาวุธ หรือโดยรวมกระทําความผิดดวยกันตั้งแตหาคนขึ้นไป หรือ
ไดกระทําเพื่อใหผูถูกขมขืนใจทําถอนทําใหเสียหาย หรือทําลายเอกสารสิทธิอยางใด ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกไมเกินหาป หรือปรับไม
เกินหนึ่งหมื่นบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 93
___________________________________________________________________________________________________

(ค) เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น (มาตรา 309 วรรคทาย)

มาตรา 309 วรรคทาย ถากระทําโดยอางอํานาจอั้งยี่หรือซองโจร ไมวาอั้งยี่หรือซองโจรนั้นจะมีอยูหรือไม ผูกระทําตองระวางโทษ
จําคุกตั้งแตหนึ่งปถึงเจ็ดป และปรับตั้งแตสองพันบาทถึงหนึ่งหมื่นสี่พันบาท

โตถือมีดมาขูวา จะเผากระตอบของใหญแลวเดินไปเดินมาอยางหนึ่ง กับพูดวาใหใหญฉีกสัญญากูทิ้งเสียอีกอยางหนึ่ง ดังนี้การกระทําทั้งสองกรณีของโต ผิด

ตาม ปอ. มาตรา 309 หรือไม
การที่โตถือมีดมาขูว าจะเผากระตอบ เปนการขมขืนใจใหญโดยทําใหกลัววาจะเกิดอันตรายตอทรัพยสินของใหญ กรณีแรกโตเพียงแตเดินไปเดิน
มา ไมไดขมขืนใจใหใหญกระทําการใด ไมกระทําการใดหรือจํายอมตอสิ่งใด โตจึงไมมีความผิดตาม ปอ.มาตรา 309 สวนกรณีหลัง โตประสงคใหใหญ
ฉีกสัญญากู ซึ่งเปนการทําลายเอกสารสิทธิอยางหนึ่ง โตจึงมีความผิดตาม ปอ.มาตรา 309 วรรค 2

9.1.2 หนวงเหนี่ยวหรือกักขังหรือกระทําใหปราศจากเสรีภาพในรางกาย
(ก) บทบัญญัติทั่วไป
มาตรา 310 ผูใดหนวงเหนี่ยวหรือกักขังผูอื่น หรือกระทําดวยประการใดใหผูอื่นปราศจากเสรีภาพในรางกาย ตองระวางโทษจําคุก
ไมเกินสามป หรือปรับไมเกินหกพันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

(ข) เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น (มาตรา 310 วรรคทาย)

มาตรา 310 วรรคทาย ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรก เปนเหตุใหผูถูกหนวงเหนี่ยวถูกกักขังหรือตองปราศจากเสรีภาพใน
รางกายนั้นถึงแกความตาย หรือรับอันตรายสาหัส ผูกระทําตองระวางโทษดังที่บัญญัติไวในมาตรา 290มาตรา 297 หรือมาตรา 298 นั้น

(ค) บทบัญญัติพิเศษ
มาตรา 310 ทวิ ผูใดหนวงเหนี่ยวหรือกักขังผูอื่น หรือกระทําดวยประการใดใหผูอื่นปราศจากเสรีภาพในรางกาย และใหผูอื่น
นั้นกระทําการใดใหแกผูกระทําหรือบุคคลอื่น ตองระวางโทษจําคุกไมเกินหาป และปรับไมเกินหนึ่งหมื่นบาท

จงเปรียบเทียบความผิดมาตรา 309 กับมาตรา 310

ความผิดตามมาตรา 309 เปรียบเทียบกับมาตรา 310 ไดดังนี้
(1) มาตรา 309 ตองขมขืนใจโดยวิธีทําใหกลัววาจะเกิดอันตราย หรือโดยใชกําลังประทุษราย เชน ทํารายรางกายจึงยอมรองเพลงใหฟง เปนตน
สวนมาตรา 310 ไมจํากัดวิธีการวาตองทําใหกลัววาจะเกิดอันตรายหรือใชกําลังประทุษราย แตอาจใชวิธีการอื่นซึ่งมีผลใหถูกหนวงเหนี่ยวกักขัง หรือ
ตองปราศจากเสรีภาพในรางการก็ได เชน หลอกวาประตูรถเสียออกไมไดทําใหผูถูกขังหลงเชื่อ ตองอยูบนรถ ดังนี้เปนการกักขังมีความผิดตามมาตรา
310
(2) มาตรา 309 เสรีภาพที่เสียไปกวางกวามาตรา 310 คือมาตรา 310 เปนเสรีภาพในการกระทํา ไมกระทําหรือจํายอมตอสิ่งใด เชน ไมใหพูด
ไมใหเขียน ซึ่งเปนเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น เปนตน สวนมาตรา 310 จํากัดเสรีภาพที่เสียไปเฉพาะการเคลื่อนไหวรางกาย เชน จับตัวไปหรือ
ใสกุญแจมือ หรือมัดไวกับตนไม เปนตน
(3) ทั้งมาตรา 309 และมาตรา 310 ถาผูก ระทํามีอํานาจทําไดโดยชอบดวนกฎหมายยอมไมเปนความผิดซึ่งผูใชหรือผูแจงความใหจับหรือ
กักขัง ก็ไมมีความผิดไปดวย
มั่งมีบอกมีมั่งวา ไดแจงความตอตํารวจแลววา มีมั่งลักเอาวีดที ัศนไป ถามีมั่งไมไปสถานีตํารวจดวยกันจะไปเอาตํารวจมาจับ ดังนัน้ การที่มั่งมีกระทําเชนนั้น
มั่งมีจะมีความผิดฐานหนวงเหนี่ยว กักขังหรือกระทําใหปราศจากเสรีภาพในรางกายตามมาตรา 310 หรือไม
มั่งมี ไมมี ความผิดตามมาตรา 310 เพราะยังไมมีการจับดังที่ตํารวจจับผูตอ งหา หรือหนวงเหนี่ยวกักขังใหไปไหนไมได หรือกระทําใหปราศจาก
เสรีภาพในรางกาย

9.1.3 กระทําโดยประมาทเปนเหตุใหผูอื่นถูกหนวงเหนี่ยวหรือถูกกักขัง หรือตองปราศจากเสรีภาพในรางกาย

(ก) บทบัญญัติทั่วไป

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 94
___________________________________________________________________________________________________

มาตรา 311 วรรคแรก ผูใดกระทําโดยประมาท และการกระทํานั้นเปนเหตุใหผูอื่นถูกหนวงเหนี่ยว ถูกกักขัง หรือตองปราศจาก

เสรีภาพในรางกายตองระวางโทษจําคุกไมเกินหนึ่งป หรือปรับไมเกินสองพันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

(ข) เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น
มาตรา 311 วรรคทาย ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรก เปนเหตุใหผูถูกหนวงเหนี่ยวถูกกักขังหรือตองปราศจากเสรีภาพใน
รางกายนั้นถึงแกความตายหรือรับอันตรายสาหัส ผูกระทําตองระวางโทษดังที่บัญญัติไวในมาตรา 291 หรือมาตรา 300

จําปกระทําความผิดและถูกฟองศาล ศาลมีคาํ พิพากษาใหจําคุกจําปมีกําหนด 30 วัน ในหมายจําคุกถึงผูบัญชาการเรือนจํามีวาเมื่อครบกําหนดแลวใหปลอย

ตัวจําปไปทันที ครัน้ เมื่อถึงวันครบกําหนดทางเรือนจํามีงานแสดงสินคาราชทัณฑเปนงานใหญ ผูบัญชาการเรือนจําจึงลืมปลอยตัวจําปไป คงคุมขังตออีก 1 วัน
จึงปลอยตัวไป ดังนี้ผูบัญชาการเรือนจํามีความผิดฐานใดหรือไม
ผูบัญชาการเรือนจํามีความผิดฐานกระทําโดยประมาทเปนเหตุใหจําปถูกขังตามมาตรา 311

9.1.4 ความผิดตอเสรีภาพซึ่งอาจยอมความได

มาตรา 321 ความผิดตามมาตรา 309 วรรคแรก มาตรา 310วรรคแรก และมาตรา 311 วรรคแรก เปนความผิดอันยอมความได

ความผิดตอเสรีภาพ ซึ่งอาจยอมความไดทานเขาใจวาอยางไร
ความผิดตอเสรีภาพซึ่งอาจยอมความได กฎหมายบัญญัติเฉพาะความผิดตามมาตรา 309 วรรคแรก มาตรา 310 วรรคแรก และมาตรา 311
วรรคแรกเทานั้น นอกนั้นเปนความผิดตอแผนดินหรือความผิดทีไ่ มอาจยอมความได
ความผิดอันยอมความไดนั้น ผูเสียหายตองรองทุกขภายในสามเดือน นับแตวันที่รูเรื่องความผิดและรูตัวผูกระทําความผิด มิฉะนั้นคดีขาดอายุ
ความ และเมื่อรองทุกขแลว พนักงานสอบสวนจึงจะทําการสอบสวนได และพนักงานอัยการจึงจะฟองคดีตอศาลได กับเปนคดีทผี่ ูเสียหายถอนคํารอง
ทุกขหรือยอมความหรือถอนฟองไดกอนคดีถึงที่สุด

9.1.5 เอาคนลงเปนทาส หรือใหมีฐานะคลายทาส

มาตรา 312 ผูใดเพื่อจะเอาคนลงเปนทาส หรือใหมีฐานะคลายทาส นําเขาในหรือสงออกไปนอกราชอาณาจักร พามาจากที่ใด ซื้อ

ขายจําหนาย รับ หรือหนวงเหนี่ยวซึ่งบุคคลหนึ่งบุคคลใดตองระวางโทษจําคุกไมเกินเจ็ดป และปรับไมเกินหนึ่งหมื่นสี่พันบาท

เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น
มาตรา 312 ทวิ ถาการกระทําความผิดตามมาตรา 310 ทวิหรือมาตรา 312 เปนการกระทําตอเด็กอายุยังไมเกินสิบหาป ผูกระทําตอง
ระวางโทษจําคุกตั้งแตสามปถึงสิบป และปรับไมเกินสองหมื่นบาท
ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรก หรือมาตรา 310 ทวิ หรือมาตรา 312 เปนเหตุใหผูถูกกระทํา
(1) รับอันตรายแกกายหรือจิตใจ ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหาปถึงสิบหาป และปรับไมเกินสามหมื่นบาท
(2) รับอันตรายสาหัส ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตลอดชีวิตหรือจําคุกตั้งแตเจ็ดปถึงยี่สิบป
(3) ถึงแกความตาย ผูกระทําตองระวางโทษประหารชีวิต จําคุกตลอดชีวิต หรือจําคุกตั้งแตสิบหาปถึงยี่สิบป

สองมีอาชีพมัคคุเทศกทราบวา ชายฮองกงจํานวนมากตองการหญิงไทยไปเปนภริยา จึงซื้อนางสาวสามจากบิดามารดาแลวขายใหแกสี่ชาวฮองกงเพือ่ เอาไป

เปนภริยา ดังนี้สองและสี่ มีความผิดตามมาตรา 312 หรือไม
สองและสี่ไมมีความผิดตามมาตรา 312 เพราะไมใชเพือ่ เอาคนลงเปนทาสหรือใหมีฐานะคลายทาส

9.1.6 เอาคนไปหรือหนวงเหนี่ยวหรือกักขังเพื่อใหไดมาซึ่งคาไถ
(ก) บทบัญญัติทั่วไป
มาตรา 313 ผูใดเพื่อใหไดมาซึ่งคาไถ

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 95
___________________________________________________________________________________________________

(1) เอาตัวเด็กอายุไมเกินสิบหาปไป
(2) เอาตัวบุคคลอายุกวาสิบหาปไป โดยใชอุบายหลอกลวง ขูเข็ญใชกําลังประทุษราย ใชอํานาจครอบงําผิดคลอง
ธรรม หรือใชวิธีขมขืนใจดวยประการอื่นใด หรือ
(3) หนวงเหนี่ยวหรือกักขังบุคคลใด
ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสิบหาปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแตสามหมื่นบาทถึงสี่หมื่นบาท หรือจําคุกตลอดชีวิต หรือประหารชีวิต

(ข) เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น (มาตรา 313 วรรคสอง)

มาตรา 313 วรรคสอง ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรกเปนเหตุใหผูถูกเอาตัวไปผูถูกหนวงเหนี่ยว หรือผูถูกกักขังนั้นรับ
อันตรายสาหัส หรือเปนการกระทําโดยทรมาน หรือโดยทารุณโหดราย จนเปนเหตุใหผูถูกกระทํานั้นรับอันตรายแกกายหรือจิตใจ
ผูกระทําตองระวางโทษประหารชีวิต หรือจําคุกตลอดชีวิต

(ค) เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น (มาตรา 313 วรรคสาม)

มาตรา 313 วรรคสาม ถาการกระทําความผิดนั้นเปนเหตุใหผูถูกเอาตัวไป ผูถูกหนวงหนี่ยวหรือผูถูกกักขังนั้นถึงแกความตาย
ผูกระทําตองระวางโทษประหารชีวิต

(ง) ผูสนับสนุนเพื่อใหไดมาซึ่งคาไถ
มาตรา 314 ผูใดเปนผูสนับสนุนในการกระทําความผิดตามมาตรา 313 ตองระวางโทษเชนเดียวกับตัวการในความผิดนั้น

(จ) กระทําการเปนคนกลางในเรื่องเรียกคาไถ
มาตรา 315 ผูใดกระทําการเปนคนกลาง โดยเรียก รับ หรือยอมจะรับทรัพยสินหรือประโยชนอยางใดที่มิควรไดจากผูกระทํา
ความผิดตามมาตรา 313 หรือจากผูที่จะใหคาไถ ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสิบหาปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแตสามหมื่นบาทถึงสี่หมื่นบาท
หรือจําคุกตลอดชีวิต

(ฉ) เหตุที่ทําใหรับโทษนอยลง
มาตรา 316 ถาผูกระทําความผิดตามมาตรา 313 มาตรา 314หรือมาตรา 315 จัดใหผูถูกเอาตัวไป ผูถูกหนวงเหนี่ยวหรือผูถูก
กักขังไดรับเสรีภาพกอนศาลชั้นตนพิพากษา โดยผูนั้นมิไดรับอันตรายสาหัสหรือตกอยูในภาวะอันใกลจะเปนอันตรายตอชีวิต ใหลงโทษ
นอยกวาที่กฎหมายกําหนดไวแตไมนอยกวากึ่งหนึ่ง

มิถุนาจับตัวกรกฎา เศรษฐีไรออยไปกักไวที่วัดลางแหงหนึ่งในปาเพื่อเรียกคาไถ บังเอิญสิงหาพรานปาไปพบเขาจึงเรียกเอาเงินจํานวน 2 ลานบาทจากกันยา

บุตรของกรกฎา เพื่อบอกที่ซอนของกรกฎา ดังนี้สิงหามีความผิดฐานเอาคนไปเรียกคาไถตามมาตรา 313 หรือไม
สิงหาไมมีความผิด ตามมาตรา 313 เพราะมิไดเปนผูเอาตัวกรกฎาไป หรือหนวงเหนี่ยวกักขังเพื่อไดมาซึ่งคาไถ หรือมิไดรวมกับมิถุนากระทําผิด
ตามมาตรา 313
ตุลกับพฤศจิกจับตัวนางสาวกันยาเพือ่ เรียกคาไถ ตุลคุมนางสาวกันยาไปกลางทาง นางสาวกันยานั่งรองใหตุลรูสึกสงสารจึงพูดกับนางธันวาพี่สาวของตนวา
จะสงตัวนางสาวกันยาคืนใหแกมารดา แลวตุลเอานางสาวกันยาไปพักบานสิงหโดยบอกวาจะเอารถมารับ และออกจากบานไปพรอมกับนางธันวา ตอมานางธันวา
กลับมาบานสิงหแลวชี้ทางใหนางสาวกันยาหลบหนีไป เมื่อกลับถึงบาน นางสาวกันยาเลาเรื่องใหตํารวจฟง ตํารวจจับตุลได ดังนี้ ตุลจะมีความผิดอยางไรหรือไม
และรับโทษอยางไร
ตุลมีความผิดตามมาตรา 313 แตทนี่ างสาวกันยาไดรับเสรีภาพ เนื่องจากตุลปลอยใหนางสาวกันยาพักอยูบานสิงหและนางธันวาพี่สาวของตุลชี้ทาง
ใหหลบหนี ถือวาตุลจัดใหนางสาวกันยาไดรับเสรีภาพกอนศาลชั้นตนพิพากษาไดรับโทษตามมาตรา 316

9.2 ความผิดฐานพรากผูเยาวและสงคนออกนอกราชอาณาจักร
• การพาเด็กอายุไมเกินสิบหาปไปจากบิดามารดา ผูปกครอง หรือผูดูแลถือวามีความผิด และเนื่องจากเด็กอายุไมเกินสิบหาปเปน
ผูไมมีความสามารถในการรูสึกผิดชอบพอจะตัดสินใจเองได ดังนั้น แมเด็กจะเต็มใจไปดวยหรือไม ผูกระทําก็ตองรับผิด

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 96
___________________________________________________________________________________________________

• การพาผูเยาวอายุกวาสิบหาป แตยังไมเกินสิบแปดปไปจากบิดามารดา ผูปกครองหรือผูดูแลโดยผูเยาวไมเต็มใจไปดวยถือวามี

ความผิด ดังนั้นผูเยาวเต็มใจไปดวย ผูกระทําก็ไมมีความผิด
• การพาผูเยาวอายุกวาสิบหาป แตยังไมเกินสิบแปดปไปจากบิดามารดาผูปกครองครองหรือผูดูแลโดยมีวัตถุประสงคเพื่อหากําไร
หรือเพื่อการอนาจารถือวาเปนเรื่องรายแรง ดังนั้น ไมวาผุเยาวจะเต็มใจหรือไม ผูกระทํายอมมีความผิดเสมอ
• การพาหรือสงคนออกไปนอกราชอาณาจักรถือวาเปนการจํากัดเสรีภาพในการเลือกถิ่นที่อยูของบุคคล ดังนั้นผูที่ใชอุบาย
หลอกลวง ขูเข็ญใชกําลังประทุษรายใชอํานาจครอบงําผิดคลองธรรม หรือใชวิธีขมขืนใจดวยประการอื่นใด เพื่อพาคนออกไป
นอกราชอาณาจักรจึงถือวามีความผิด

9.2.1 พรากเด็กอายุไมเกินสิบหาป
(ก) ผูพรากเด็ก
มาตรา 317 วรรคแรก ผูใดโดยปราศจากเหตุอันสมควร พรากเด็กอายุยังไมเกินสิบหาปไปเสียจากบิดามารดา ผูปกครอง หรือ
ผูดูแล ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสามปถึงสิบหาป และปรับตั้งแตหกพันบาทถึงสามหมื่นบาท

(ข) ผูซื้อ ผูจําหนายหรือรับตัวเด็ก

มาตรา 317 วรรคสอง ผูใดโดยทุจริต ซื้อ จําหนาย หรือรับตัวเด็กซึ่งถูกพรากตามวรรคแรกตองระวางโทษเชนเดียวกับผูพรากนั้น

(ค) เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น
มาตรา 317 วรรคทาย ถาความผิดตามมาตรานี้ไดกระทําเพื่อหากําไร หรือเพื่อการอนาจารผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหาป
ถึงยี่สิบป และปรับตั้งแตหนึ่งหมื่นบาทถึงสี่หมื่นบาท

เล็กกับนางนอยอยูกินดวยกันโดยไมจดทะเบียนสมรส เกิดเด็กชายนิด อายุ 2 ป เล็กกับนางนอยทะเลาะกันนางนองจึงพาเด็กชายนิดกลับบานเดิมทีจ่ ังหวัด

เชียงใหม เล็กแอบไปเอาเด็กชายนิดกลับมาในขณะที่นางนอยออกไปนอกบาน แลวพามาฝากเลี้ยงในสถานเลี้ยงดูเด็กออนกรุงเทพฯ นางนองทราบเรื่องจึงแจง
ความใหตํารวจจับเล็กฐานพรากเด็กชายนิดไป ดังนี้เล็กจะมีความผิดตามทีน่ างนอยแจงความหรือไม
แมเล็กกับนางนอยอยูกินดวยกันโดยไมไดจดทะเบียนสมรส เด็กชายนิดยอมเปนบุตรโดยชอบดวยกฎหมายของนางนอยเพียงผูเดียว แตเล็กก็
เปนบิดาตามความเปนจริงและมีเจตนาดีตอเด็กชายนิดการพรากเด็กชายนิดมาไมใชโดยปราศจากเหตุผลอันสมควรเล็กไมมีความผิดฐานพรากเด็ก
ตามมาตรา 317

9.2.2 พรากผูเยาวอายุไมเกินสิบแปดปโดยผูเยาวไมเต็มใจ
(ก) ผูพรากผูเยาว
มาตรา 318 ผูใดพรากผูเยาวอายุกวาสิบหาป แตยังไมเกินสิบแปดปไปเสียจากบิดามารดา ผูปกครอง หรือผูดูแล โดยผูเยาวนั้น
ไมเต็มใจไปดวย ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสองปถึงสิบป และปรับตั้งแตสี่พันบาทถึงสองหมื่นบาท
ผูใดโดยทุจริต ซื้อ จําหนาย หรือรับตัวผูเยาวซึ่งถูกพรากตามวรรคแรก ตองระวางโทษเชนเดียวกับผูพรากนั้น
ถาความผิดตามมาตรานี้ไดกระทําเพื่อหากําไร หรือเพื่อการอนาจารผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสามปถึงสิบหา
ป และปรับตั้งแตหกพันบาทถึงสามหมื่นบาท

(ข) ผูซื้อ จําหนายหรือรับตัวผูเยาว

มาตรา 318 วรรคสอง ผูใดโดยทุจริต ซื้อ จําหนาย หรือรับตัวผูเยาวซึ่งถูกพรากตามวรรคแรก ตองระวางโทษเชนเดียวกับผูพราก
นั้น

(ค) เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น
มาตรา 318 วรรคทาย ถาความผิดตามมาตรานี้ไดกระทําเพื่อหากําไร หรือเพื่อการอนาจารผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสามป

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 97
___________________________________________________________________________________________________

ถึงสิบหาป และปรับตั้งแตหกพันบาทถึงสามหมื่นบาท

โกชวนนางสาวกี๋อายุ 16 ป ออกจากบานปาผูปกครองของนางสาวกี๋โดยบอกวาจะพาไปเตนดิสโกแตโกกลับพาไปฝากกุยไว ตกกลางคืนกุยกับนางสาวกี๋ได

เสียกันโดยโกไมทราบเรื่อง ดังนี้ โกจะมีความผิดฐานพรากผูเยาวหรือไม
โกพรากนางสาวกี๋ไปจากบานปาผูป กครอง โดยนางสาวกี๋ไมเต็มใจเนื่องจากโกใชอุบายหลอก ลวง โกมีความผิดฐานพรากผูเยาวตามมาตรา 318
วรรคแรก แตไมมคี วามผิดตามมาตรา 318 วรรคทาย เพราะมิไดเปนการพรากไปเพื่อการอนาจาร การอนาจารที่เกิดขึ้นภายหลังอยูนอกเหนือเจตนา
ของโก

9.2.3 พรากผูเยาวอายุไมเกินสิบแปดปโดยผูเยาวเต็มใจ
(ก) ผูพรากผูเยาว
มาตรา 319 ผูใดพรากผูเยาวอายุกวาสิบหาป แตยังไมเกินสิบแปดปไปเสียจากบิดามารดา ผูปกครอง หรือผูดูแล เพื่อหากําไรหรือ
เพื่อการอนาจารโดยผูเยาวนั้นเต็มใจไปดวย ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสองปถึงสิบป และปรับตั้งแตสี่พันบาทถึงสองหมื่นบาท
ผูใดโดยทุจริต ซื้อ จําหนาย หรือรับตัวผูเยาวซึ่งถูกพรากตามวรรคแรกตองระวางโทษเชนเดียวกับผูพรากนั้น

(ข) ผูซื้อ จําหนายหรือรับตัวผูเยาว

มาตรา 319 วรรคทาย ผูใดโดยทุจริต ซื้อ จําหนาย หรือรับตัวผูเยาวซึ่งถูกพรากตามวรรคแรกตองระวางโทษเชนเดียวกับผูพรากนั้น

กัลบกหนุมโสดจบจากมหาวิทยาลัยชางเสริมสวย รักใครกับนางสาวดอกฟาอายุ 16 ป บุตรเจาของราน แตถูกบิดามารดาของนางสาวดอกฟากีดกันเพราะ

กัลบกยากจน นางสาวดอกฟาจึงหอบเสื้อผาหนีตามกัลบกไปอยูกินดวยกันที่บานบิดามารดาของกัลบกที่จังหวัดยะลา ดังนี้กัลบกจะมีความผิดฐานพรากผูเยาว
เพื่อการอนาจาร หรือเพื่อหากําไรโดยผูเยาวเต็มใจไปดวยก็ตาม ตามมาตรา 319 หรือไม
กัลบกไมมีความผิดตามมาตรา 319 เพราะการพาไปอยูก ินดวยกันโดยกัลบกยังเปนโสดเปนการอยูกินเปนสามีภรรยากัน ไมใชเพื่อการอนาจาร
หรือเพื่อหากําไร โดยผูเยาวเต็มใจไปดวยตามมาตรา 319

9.2.4 พาหรือสงคนออกไปนอกราชอาณาจักร
(ก) บทบัญญัติทั่วไป
มาตรา 320 วรรคแรก ผูใดใชอุบายหลอกลวง ขูเข็ญ ใชกําลังประทุษรายใชอํานาจครอบงําผิดคลองธรรม หรือใชวิธีขมขืนใจดวย
ประการอื่นใด พาหรือสงคนออกไปนอกราชอาณาจักร ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสองปถึงสิบป หรือปรับตั้งแตสี่พันบาทถึงสองหมื่นบาท
หรือทั้งจําทั้งปรับ

(ข) เหตุที่ทําใหรับโทษหนักขึ้น
มาตรา 320 วรรคทาย ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรก ไดกระทําเพื่อใหผูถูกพาหรือสงไปนั้นตกอยูในอํานาจของผูอื่นโดยมิ
ชอบดวยกฎหมาย หรือเพื่อละทิ้งใหเปนคนอนาถา ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแต สามปถึงสิบหาป และปรับตั้งแตหกพันบาทถึงสาม
หมื่นบาท

สามจบวิชากฎหมายแลวอยากไปเรียนตอที่ประเทศอังกฤษ สี่บิดาไมมเี งินแตทนออนวอนไมได จึงพาสามขึ้นเครื่องบินหลอกวาจะพาไปเรียนที่อังกฤษ พอ

เครื่องบินไปถึงประเทศอินเดีย สี่ก็พาสามกลับประเทศไทย ดังนี้ สี่มีความผิดฐานพาหรือสงคนออกไปนอกราชอาณาจักรตามมาตรา 320 หรือไม
สี่ไมมีความผิดตามมาตรา 320 เพราะสามสมัครใจออกไปนอกราชอาณาจักรอยูแลว สี่ไมไดใชอุบายหลอกลวงขูเ ข็ญ ใชกําลังประทุษรายใช
อํานาจครอบงําผิดคลองธรรมหรือใชวิธีขมขืนใจดวยประการอื่น ใด

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 98
___________________________________________________________________________________________________

คําถามทายบท

1. หนึ่งเชาบานสองอยูและคางคาเชา สองไมพึงพอใจหนึ่งจึงพาสามไปไลหนึง่ ออกจากบาน แตหนึ่งไมยอมออก สองและสามจึงตรงเขาฉุดหนึ่งออกจาก

บานและปดประตูเสีย ดังนี้สองและสามจะมีความผิดตอเสรีภาพตามมาตรา 309 หรือไม คําตอบ ผิดเพราะขมขืนใจใหออกจากบาน และไมใหเขาบานโดยใช
กําลังประทุษราย
2. สมศักดิ์ใชปนขูบังคับทะนงใหยกบุตรสาวใหตนทะนงกลัวจึงบอกวาตกลงแตใหมารับในวันรุง ขึ้น แลวทะนงจึงไปแจงตํารวจจับสมศักดิ์ สมศักดิม ์ ี
ความผิดฐานใดหรือไม คําตอบผิดพยายามทําใหเสื่อมเสียเสรีภาพเพราะทนงยังไมยกบุตรสาวใหไปจริงๆ
3. แดงผูกลูกระเบิดปลอมที่รอบอกตัวเอง แลวจี้เครื่องบินบังคับผูโดยสารประมาณ 250 คน ไมใหลงจากเครื่องบิน ดังนี้แดงมีความผิดหรือไม
คําตอบ มีความผิดฐานหนวงเหนี่ยวกักขังผูอื่น
4. กระตั้วถือปนไมมลี กู ปนแลวจี้บังคับผูโ ดยสารในรถยนตโดยสารประจําทางปรับอากาศประมาณ 20 คน ไมใหลงจากรถ ดังนี้ กระตั้วมีความผิด
หรือไม คําตอบ มีความผิดฐานหนวงเหนี่ยวกักขังผูอื่น
5. ด.ช.บอย เขาหองน้ําของโรงเรียนในตอนเย็นบุญมาซึ่งเปนภารโรงไมตรวจดูใหดีจึงไมรูวามีเด็กอยูและไดใสกุญแจหองน้ําแลวกลับบาน ด.ช.บอย จึง
พยายามปนขึ้นไปเพื่อหาทางออก จนพลัดตกลงมาขาหัก บุญมามีความผิดฐานใดหรือไม คําตอบ มีความผิดฐานประมาทเปนเหตุใหผูอื่นถูกหนวงเหนี่ยวกักขัง
ไดรับอันตรายสาหัส
6. ความหมายของคําวา “ทาส” ตามมาตรา 312 คือ บุคคลซึ่งตกอยูภายใตอํานาจของบุคคลอื่นในการใชแรงงานโดยไมไดคาตอบแทน
7. เหตุในลักษณะคดี ในความผิดเกี่ยวกับการเรียกคาไถ คือ ความผิดฐานเรียกคาไถแลวจัดใหผูถูกหนวงเหนี่ยวกักขังไดรับเสรีภาพกอนศาลชั้นตน
พิพากษา
8. การที่ผูกระทําความผิดเกี่ยวกับการเรียกคาไถไดจัดใหบค ุ คลที่ถูกนําตัวไปเรียกคาไถ ไดรับเสรีภาพกอนศาลชั้นตนพิพากษา ซึ่งมีผลใหไดรับโทษนอย
กวาที่กฎหมายกําหนดไว แตไมนอยกวากึ่งหนึ่ง การไดรบั ลดโทษนี้ เปนเหตุในลักษณะคดี
9. เด็กชายฮารทอายุ 13 ป หนีบิดาของตนไปซอนอยูที่ศาลเจารางแหงหนึ่งกลางปา แดงไปพบที่ซอนจึงขูถามจนทราบวาเด็กชายฮารทเปนบุตรใครอยูที่
ใด แลวสงจดหมายเรียกคาไถจากบิดาของเด็กชายฮารทดังนี้ แดงมีความผิดหรือไม คําตอบ ไมมีความผิดตามมาตรา 313 ฐานเรียกคาไถ
10. กฎหมายกําหนดอายุของเด็กที่จะถูกพรากไวเทาใดผูพรากเด็กจึงจะมีความผิดฐานพรากเด็กไป คําตอบ ไมเกิน 15 ป
มาตรา 317 ผูใดโดยปราศจากเหตุอันสมควร พรากเด็กอายุยังไมเกินสิบหาปไปเสียจากบิดามารดา ผูปกครอง หรือผูดูแล ตองระวางโทษจําคุก
ตั้งแตสามปถึงสิบหาป และปรับตั้งแตหกพันบาทถึงสามหมื่นบาท
ผูใดโดยทุจริตซื้อ จําหนาย หรือรับตัวเด็กซึ่งถูกพรากตามวรรคแรก ตองระวางโทษเชนเดียวกับผูพรากนั้น
ถาความผิดตามมาตรานี้ ไดกระทําเพื่อหากําไร หรือเพื่อการอนาจาร ผูนั้นกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตหาปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแต หนึ่ง
หมื่นบาทถึงสี่หมื่นบาท
11. กฎหมายกําหนดชวงอายุของผูเยาวทจี่ ะถูกพรากไวเทาใด ผูพรากผูเยาวจึงจะมีความผิดฐานพรากผูเยาว คําตอบ อายุกวา 15 ป แตไมเกิน 18 ป
12. นางสาวสนุกอายุ 17 ปเปนเด็กใจแตกมีเพื่อนชายมากมาย สมานไดชวนนางสาวสนุกไปดูภาพยนตรที่โรงภาพยนตร อลาสกา แลวพากันไปนอนที่
โรงแรมไมอามีและกระทําชําเรา โดยนางสาวสนุกเต็มใจรุงเชา สมานจึงพานางสาวสนุกไปสงที่บานบิดามารดานางสาวสนุกดังนี้ สมานมีความผิดหรือไม คําตอบ
มีความผิดฐานพรากนางสาวสนุกไปตามมาตรา 319 (มีความผิดฐานพรากนางสาวสนุกไปเสียจากบิดามารดาเพื่อการอนาจาร โดยนางสาวสนุกเต็มใจไปดวย
ตามมาตรา 319)
มาตรา 319 ผูใดพรากผูเยาวอายุกวาสิบหาป แตยังไมเกินสิบแปดปไป เสียจากบิดามารดา ผูปกครอง หรือผูดูแล เพื่อหากําไรหรือเพื่อการ
อนาจาร โดยผูเยาวนั้นเต็มใจไปดวย ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสองปถึงสิบป และ ปรับตั้งแตสี่พันบาทถึงสองหมื่นบาท
ผูใดโดยทุจริตซื้อจําหนายหรือรับตัวผูเ ยาวซึ่งถูกพรากตามวรรคแรก ตองระวางโทษเชนเดียวกับผูพรากนั้น
13. สมเดชตองการจะเดินทางไปเยี่ยมลูกที่ประเทศอังกฤษแตสมเดชติดตอไมถกู สมพงษ รูเขาจึงไปหลอกสมเดชวาจะติดตอใหสมเดชไดไปพบลูกชายที่
ประเทศอังกฤษ แตสมเดชตองจายเงินให สมพงษ สมเดชตกลงจายเงินให 10,000 บาท สมพงษจึงจัดการสงสมเดชไปลงที่ประเทศเกาหลีและทิ้งไวใหเปนคน
อนาถา ไมมีคา เดินทางกลับ ดังนี้สมพงษจะมีความผิดตามมาตรา 320 หรือไม เพราะเหตุใด คําตอบ ไมผดิ เพราะสมเดชสมัครใจไปนอกราชอาณาจักรอยูแลว
14. จันทรเขาไปนั่งในรถแลวใชปนจี้ขูบังคับใหอังคารนั่งเฉยๆ แลวใหเอามือวางไวที่พวงมาลัยจนอังคารเกิดความกลัวจําตองปฏิบัตต ิ าม ดังนี้จันทรจะมี
ความผิดตอเสรีภาพตามมาตรา 309 หรือไม คําตอบ ผิดเพราะขมขืนใจโดยทําใหกลัววาจะเกิดอันตราย
15. กอยใชมีดบังคับกุงใหเอาเงินมาใหถาไมใหจะทํารายแตกงุ ไมมีเงินจึงไมใหไป และไปแจงตํารวจใหไปจับกอย กอยผิดฐานใดหรือไม คําตอบ ผิด
พยายามทําใหเสื่อมเสียเสรีภาพเพราะมีการขมขืนใจ
16. ศาลสั่งกักขังสีไวทสี่ ถานีตํารวจ 30 วัน สาเปนเจาพนักงานมีหนาที่ในการกักขัง ไดกักขังสีไวเปนเวลา 31 วัน โดยมิไดตรวจนับวันใหดี สาจะมี
ความผิดฐานใดหรือไม คําตอบ มีความผิดฐานประมาทเปนเหตุใหผูอื่นถูกหนวงเหนี่ยวกักขัง

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 99
___________________________________________________________________________________________________

10. ความผิดเกี่ยวกับชื่อเสียง
• ความลับของบุคคลที่ปกปดในการสื่อสารถึงกันก็ดี ในการอื่นก็ดี ตลอดจนความลับเกี่ยวกับอุตสาหกรรมการคนพบหรือ
การนิมิตในวิทยาศาสตรก็ได หากเปดเผยหรือลวงรูแกบุคคลอื่น ยอมกอใหเกิดความเสียหายแกเจาของความลับนั้น
กฎหมายจึงตองลงโทษผูกระทํา
• การใสความผูอื่นก็ดี ใสความผูตายก็ดี ไมวาจะดวยวิธีการใด ยอมเปนเหตุใหเกิดความไมสงบเรียบรอยขึ้นในบานเมือง
เพราะบุคคลมีสิทธิตามกฎหมายในการรักษาชื่อเสียงเกียรติคุณของเขาไวการทําใหเขาตองเสื่อมเสียชื่อเสียงเกียรติคุณวา
เปนความผิด กฎหมายจึงตองลงโทษผูกระทําเชนกัน

10.1 ความผิดเกี่ยวกับการเปดเผยความลับ
• การเปดผนึกหรือเอาจดหมาย โทรเลข หรือเอกสารใดๆ ของผูอื่นไป เพื่อลวงรูความลับหรือเพื่อนําออกเปดเผย ถาการกระทํา
นั้นนาจะเกิดความเสียหายแกผูใด ผูเปดผนึกหรือผูเอาไปนั้นยอมมีความผิด
• ผูที่ไดลวงรูความลับของผูอื่น เพราะเหตุที่เปนเจาพนักงานผูมีหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดไวแลวเอาความลับนั้นไปเปดเผย ถา
การเปดเผยนั้นนาจะเกิดความเสียหายแกผูใด ก็ยอมจะมีความผิด
• ผูมีตําแหนงหนาที่หรือวิชาชีพหรืออาชีพอันเปนที่ไววางใจ แลวไดลวงรูหรือไดมาซึ่งความลับอันเกี่ยวกับอุตสาหกรรม การ
คนพบ หรือการนิมิตในวิทยาศาสตร จะมีความผิดถาไดเปดเผยหรือใชความลับนั้นเพื่อประโยชนของตนเองหรือของผูอื่น
• ความผิดฐานเปดเผยความลับเปนความผิดอันยอมความได โดยที่ความผิดฐานเปดเผยความลับเปนความผิดที่ไมกระทบตอ
ความสงบเรียบรอยของสังคมสวนรวม กฎหมายจึงกําหนดใหเปนความผิดอันยอมความกันได

10.1.1 เปดผนึกเพื่อลวงรูขอความหรือนําออกเปดเผย

มาตรา 322 ผูใดเปดผนึกหรือเอาจดหมาย โทรเลข หรือเอกสารใด ๆ ซึ่งปดผนึกของผูอื่นไป เพื่อลวงรูขอความก็ดี เพื่อนํา

ขอความในจดหมายโทรเลข หรือเอกสารเชนวานั้นออกเปดเผยก็ดี ถาการกระทํานั้นนาจะเกิดความเสียหายแกผูหนึ่งผูใด ตองระวางโทษ
จําคุกไมเกินหกเดือน หรือปรับไมเกินหนึ่งพันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

สดเอาบัตรเชิญงานศพของบิดาตนปดผนึกแลวฝากสงใหสุดไปใหโสด สุดกลับเปดผนึกและไปบอกแกแสดดังนี้ สุดมีความผิดตามมาตรา 322 หรือไม

สุดไมมีความผิดตามมาตรา 322 เพราะการกระทําของสุดไมนาจะเกิดความเสียหายแกสดหรือผูหนึ่งผูใดแมจะมีการเปดผนึกเพื่อลวงรูขอความ
หรือเพื่อนําขอความนั้นออกเปดเผยก็ตาม

10.1.2 ลวงรูหรือไดมาซึ่งความลับแลวเปดเผยความลับนั้น
(ก) เจาพนักงานผูมีหนาที่ ผูมีอาชีพ หรือผูชวย
มาตรา 323 วรรคแรก ผูใดลวงรูหรือไดมาซึ่งความลับของผูอื่น โดยเหตุที่เปนเจาพนักงานผูมีหนาที่ โดยเหตุที่ประกอบอาชีพเปน
แพทย เภสัชกร คนจําหนายยา นางผดุงครรภ ผูพยาบาล นักบวช หมอความ ทนายความ หรือผูสอบบัญชีหรือโดยเหตุที่เปนผูชวยในการ
ประกอบอาชีพนั้น แลวเปดเผยความลับนั้นในประการที่นาจะเกิดความเสียหายแกผูหนึ่งผูใด ตองระวางโทษจําคุกไมเกินหกเดือน หรือ
ปรับไมเกินหนึ่งพันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

(ข) ผูรับการศึกษาอบรมในอาชีพนั้น
มาตรา 323 วรรคทาย ผูรับการศึกษาอบรมในอาชีพดังกลาวในวรรคแรก เปดเผยความลับของผูอื่น อันตนไดลวงรูหรือไดมาใน
การศึกษาอบรมนั้น ในประการที่นาจะเกิดความเสียหายแกผูหนึ่งผูใด ตองระวางโทษเชนเดียวกัน

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 100
___________________________________________________________________________________________________

นางสาวแจมจันทรพลาดทาเสียทีนายแจมใส คูรักถึงขั้นไดเสียกัน รูสึกกลุมใจมาก เพราะเกรงบิดามารดาและคนอื่นจะทราบ จึงนําความไประบายใหนาย

แจมจิตตนักบวชทีต่ นเคารพเลื่อมใส แจมจิตตเห็นภัยที่เกิดแกเด็กหญิงทั่วไป ประสงคมิใหเด็กอื่นเอาเปนตัวอยางและหาทางปองกัน จึงดัดแปลงเรื่องนําไป
ออกอากาศทางวิทยุกระจายเสียงดังนี้แจมจิตตนักบวชมีความผิดตามมาตรา 323 หรือไม
ถึงแมแจมจิตตนําความลับของนางสาวแจมจันทรไปเปดเผย แตการกระทําดังกลาวไมนาจะเกิดความเสียหายแกนางสาวแจมจันทร จึงไมมีความผิด
ตามมาตรา 323

10.1.3 เปดเผยหรือใชความลบเพื่อประโยชนเกี่ยวกับอุตสาหกรรม การคนพบหรือการนิมิตในวิทยาศาสตร

มาตรา 324 ผูใดโดยเหตุที่ตนมีตําแหนงหนาที่ วิชาชีพ หรืออาชีพอันเปนที่ไววางใจ ลวงรูหรือไดมาซึ่งความลับของผูอื่นเกี่ยวกับ

อุตสาหกรรมการคนพบ หรือการนิมิตในวิทยาศาสตร เปดเผยหรือใชความลับนั้น เพื่อประโยชนตนเองหรือผูอื่น ตองระวางโทษจําคุกไม
เกินหกเดือน หรือปรับไมเกินหนึ่งพันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

อี๊ดคนขับรถของอูดผูจัดการบริษัทเคมีจํากัด บังเอิญไดยินอูดคุยกับภริยา ถึงสูตรเคมีที่เพิ่งคนพบเพื่อขจัดขยะมูลฝอยและเปนความลับที่ยังไมเปดเผยแก

ผูใดมากอน อี๊ดหวังร่ํารวยจึงเอาสูตรเคมีที่ทราบนั้นไปขายแกอาด อาดไดรบั สูตรเคมีแลวนํามาทําเปนสินคาออกจําหนาย ดังนี้ อี๊ดและอาดจะมีความผิดฐานเปด
เผความลับตามมาตรา 324 หรือไม
อี๊ดไมมีตําแหนงหนาที่ วิชาชีพ หรืออาชีพอันเปนที่ไววางใจของอูด เพราะเปนเพียงคนขับรถและบังเอิญไดยินเทานั้น แมลวงรูความลับเกี่ยวกับการ
คนพบในวิทยาศาสตร เปดเผยความลับนั้นเพื่อประโยชนของตนเองหรือผูอื่นก็ไมมีความผิดตามมาตรา 324
สวนอาดก็ไมผดิ ดวย เพราะอาดไมมีตาํ แหนงหนาที่ วิชาชีพหรืออาชีพอันเปนที่ไววางใจของอูด ดังนั้น ถึงแมอาดจะลวงรูความลับหรือไดมาซึ่ง
ความลับ และไดใชความลับนั้นเพื่อประโยชนของตนเอง ก็ไมมีความผิดตามมาตรา 324

10.1.4 ความผิดฐานเปดเผยความลับอันยอมความได

มาตรา 325 ความผิดในหมวดนี้เปนความผิดอันยอมความได

ความผิดในหมวด 2 วาดวยความผิดฐานเปดเผยความลับ เปนความผิดอันยอมความกันได หมาย ความวาอยางไร

ความผิดในหมวด 2 วาดวยความผิดฐานเปดเผยความลับเปนความผิดอันยอมความได หมายความวาเปนความผิดที่ผูเสียหายกับผูกระทําผิด
สามารถตกลงระงับคดีกันได หรือทีป่ ระมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาเรียกวาเปน “ความผิดสวนตัว” แตถาประสงคจะดําเนินคดี ผูเสียหาย
ตองรองทุกขกอน พนักงานสอบสวนจึงจะทําการสอบสวนและพนักงานอัยการจึงจะฟองได และตองรองทุกขภายในสามเดือน นับแตวันที่เรื่องความผิด
และรูตัวผูกระทําความผิด มิฉะนั้นจะขาดอายุความ ทั้งเมื่อฟองคดีตอศาลแลว ยอมถอนฟองหรือยอมความหรือถอนคํารองทุกขเมื่อใดก็ไดกอนคดี
สิ้นสุด

10.2 ความผิดเกี่ยวกับการหมิ่นประมาท
• การใสความผูอื่นจะเปนความผิดฐานหมิ่นประมาทจะตองปรากฏวาเปนการใสความบุคคลที่สามและการใสความนั้นนาจะทําให
ผูถูกใสความเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่นหรือถูกเกลียดชัง
• การใสความผูตายตอบุคคลที่สามก็ถือวาเปนความผิดเชนกัน ถาการใสความนั้นนาจะเปนเหตุใหบิดามารดา คูสมรสหรือบุตร
ของผูตายเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่นหรือถูกเกลียดชัง
• ถาการหมิ่นประมาทไดกระทําโดยใชวิธีการใหขอความหมิ่นประมาททราบถึงบุคคลที่สามแพรหลายยิ่งขึ้นดวยการโฆษณา
ผูกระทําตองไดรับโทษหนักขึ้น
• บางกรณีการใสความผูอื่นตอบุคคลที่สามแมจะทําใหผูถูกใสความเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่นหรือถูกเกลียดชัง ผูกระทําก็ไมมี
ความผิดฐานหมิ่นประมาทถาเปนการแสดงความคิดเห็นหรือขอความโดยสุจริตภาย ใตเงื่อนไขที่กฎหมายกําหนด
• แตบางกรณีกฎหมายไมยกเวนความผิดเสียทีเดียว เพียงแตยกเวนโทษใหเทานั้น ถาหากผูกระทําผิดพิสูจนไดวาขอที่หาหมิ่น
ประมาทนั้นเปนความจริง แตมีขอหามบางประการที่กฎหมายหามพิสูจน

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 101
___________________________________________________________________________________________________

• เพื่อใหชื่อเสียงของผูเสียหายในความผิดฐานหมิ่นประมาทกลับคืนมาบาง กฎหมายไดเปดโอกาสใหผูเสียหายหรือพนักงาน
อัยการโจทกขอใหศาลสั่งยืดและทําลายวัตถุที่มีขอความหมิ่นประมาทและใหโฆษณาคําพิพากษาวาจําเลยมีความผิดใน
หนังสือพิมพก็ได
• ความผิดฐานหมิ่นประมาทเปนความผิดอันยอมความไดกลาวคือถาผูเสียหายประสงคจะดําเนินคดีตองรองทุกขกอน พนักงาน
สอบสวนจึงจะทําการสอบสวนและพนักงานอัยการจึงจะฟองได

10.2.1 ความผิดฐานหมิ่นประมาท

มาตรา 326 ผูใดใสความผูอื่นตอบุคคลที่สาม โดยประการที่นาจะทําใหผูอื่นนั้นเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น หรือถูกเกลียดชัง ผูนั้น

กระทําความผิดฐานหมิ่นประมาท ตองระวางโทษจําคุกไมเกินหนึ่งป หรือปรับไมเกินสองหมื่นบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

„ เปรียบเทียบความแตกตางระหวาง “ดูหมิ่น” กับ “หมิ่นประมาท”

ดูหมิ่น (ม.393) หมิ่นประมาท (ม.326)
1) หมายถึง การดูถูกดูแคลน เหยียดหยาม ทําใหอับอาย การ 1) หมายถึง การใสความ ทําใหเสียชื่อเสียง หรือถูกเกลียดชัง
ดา การสบประมาท 2) บุคคลที่สามเปนผูดูหมิ่น หรือเกลียดชังผูเสียหาย
2) ผูกระทําเปนผูดูหมิ่นเสียหาย 3) ตองกลาวตอบุคคลที่สาม
3) ไมจําตองกลาวตอบุคคลที่สาม 4) การหมิ่นประมาทดวยถอยคําหยาบคายอาจเปนการดูหมิ่น
4) การดาผูอื่นไมทําใหผูถูกดาเสียชื่อเสียง หรือถูกดูหมิ่นก็ได ไปในตัวได จึงเปนกรรมเดียวผิดฐานดูหมิ่นบทหนึ่ง ฐาน
ตรงกันขาม กลับทําใหผูดานั้นเองเสียชื่อเสียงที่ใชถอยคํา หมิ่นประมาทอีกบทหนึ่ง แตการหมิ่นประมารทดวยถอยคํา
หยาบคาย ไมเปนผูดี เปนที่ดูหมิ่นของผูฟงดวยซ้ําไป ดังนั้น สุภาพยอมไมเปนการดูหมิ่น
การดูหมิ่น จึงอาจไมถึงขนาดหมิ่นประมาท 5) เปนความผิดอันยอมความได
5) เปนความผิด ยอมความไมได

นายเหงียน กลาวตอหนาบุคคลอื่นวา ไดมอบเงิน 500 บาท ใหนายหวันไปถวายตอเจาอาวาสวัดพระธาตุพนมแตความจริงนายเหงียนไมเคยมอบเงินให

นายหวันไปเลยนายเหงียนมีความผิดฐานหมิ่นประมาท นายหวันหรือไม
นายโถขับรถชนรถของนายโท และทั้งสองคนพากันไปพบสารวัตรตํารวจจราจร สารวัตรตํารวจจราจรไกลเกลี่ยใหนายโถเปนคนเสียคาซอมแซมรถที่ชนกันฝาย
เดียว นายโถจึงพูดวา “สารวัตรพูดอยางนี้เอากฎหมายมาพูดไมมศี ีลธรรม” นายโถมีความผิดฐานหมิ่นประมาทสารวัตรตํารวจจราจรหรือไม
ทั้งสองกรณี ไมเปนความผิดฐานหมิน่ ประมาทเพราะตามขอ (1) นายเหงียนเพียงแตกลาวเท็จเทานั้น ไมไดใสความนายหวัน สวนขอ (2) คํากลาว
ของนายโถไมเปนขอเท็จจริงอันแนนอน ไมเปนการใสความสารวัตรตํารวจจราจร

10.2.2 หมิ่นประมาทผูตาย

มาตรา 327 ผูใดใสความผูตายตอบุคคลที่สาม และการใสความนั้นนาจะเปนเหตุใหบิดา มารดา คูสมรส หรือบุตรของผูตายเสีย

ชื่อเสียงถูกดูหมิ่นหรือถูกเกลียดชัง ผูนั้นกระทําความผิดฐานหมิ่นประมาท ตองระวางโทษดังบัญญัติไวในมาตรา 326 นั้น

นายแมวเขียนประวัติศาสตรกลาวถึง กษัตริย “สิงห” วาชอบยิงนก ตกปลา ชกมวยและชอบพราพรหมจรรยของเด็กหญิงชาวบานในเวลาประพาสตาม

ชนบท ราษฎรเกลียดชังเปนอันมากและเปนเหตุใหราชวงศเสื่อมจนตองเสียราชธานีแกขาศึกซึ่งยกมารุกราน ดังนี้ นางเสือซึ่งเปนผูสืบสันดานชั้นลื้อคนเดียวที่ยัง
มีชีวิตอยูของกษัตริย “สิงห” จะฟองนายแมวตามมาตรา 327 ไดหรือไม
นางเสือเปนผูสืบสันดานชั้นลื้อคนเดียงที่ยังมีชีวิตอยูของกษัตริย “สิงห” นางเสือไมใชบิดา มารดา คูสมรส หรือบุตรของกษัตริย “สิงห” ผูตาย คํา
กลาวของนายแมวจึงไมเปนความผิดตามมาตรา 327 นางเสือฟองนายแมวตามมาตรา 327 ไมได

10.2.3 หมิ่นประมาทโดยการโฆษณา กระจายเสียงหรือกระจายภาพหรือปาวประกาศ

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 102
___________________________________________________________________________________________________

มาตรา 328 ถาความผิดฐานหมิ่นประมาทไดกระทําโดยการโฆษณาดวยเอกสาร ภาพวาด ภาพระบายสี ภาพยนตร ภาพหรือ

ตัวอักษรที่ทําใหปรากฎไมวาดวยวิธีใด ๆ แผนเสียง หรือสิ่งบันทึกเสียง บันทึกภาพ หรือบันทึกอักษรกระทําโดยการกระจายเสียง หรือ
การกระจายภาพ หรือโดยกระทําการปาวประกาศดวยวิธีอื่น ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกไมเกินสองป และปรับไมเกินสองแสนบาท

นายฮารด ทําหนังสือรองเรียนนายใจ เจาพนักงานที่ดินจังหวัดแหงหนึ่งตออธิบดีกรมที่ดินวา นายใจเรียกเอาเงินจากนายฮารดในการไปติดตอทํานิติกรรม

เกี่ยวกับที่ดินซึ่งไมเปนความจริง นายใจจึงฟองขอใหลงโทษนายฮารดฐานหมิ่นประมาทตามมาตรา 328 ดังนี้ ทานเห็นวาถูกตองหรือไม
นายฮารดรองเรียนเท็จ เปนการหมิ่นประมาทนายใจ แมกระทําดวยเอกสารคือหนังสือรองเรียน แตไมไดกระทําโดยการโฆษณาคือการเผยแพร
หนังสือรองเรียนออกไปยังสาธารณชนหรือการปาวรอง ดังนั้นการกระทําของนายฮารดคงมีความผิดตามมาตรา 326 หาใชมาตรา 328 ไม ที่นายใจ
ฟองขอใหลงโทษนายฮารดตามมาตรา 328 จึงไมถูกตอง

10.2.4 ขอยกเวนที่ใหถือวาผูกระทําไมมีความผิดฐานหมิ่นประมาท
(ก) แสดงความคิดเห็นหรือขอความโดยสุจริต
มาตรา 329 ผูใดแสดงความคิดเห็นหรือขอความใดโดยสุจริต
(1) เพื่อความชอบธรรม ปองกันตนหรือปองกันสวนไดเสียเกี่ยวกับตนตามคลองธรรม
(2) ในฐานะเปนเจาพนักงานปฏิบัติการตามหนาที่
(3) ติชม ดวยความเปนธรรม ซึ่งบุคคลหรือสิ่งใดอันเปนวิสัยของประชาชนยอมกระทํา หรือ
(4) ในการแจงขาวดวยความเปนธรรมเรื่องการดําเนินการอันเปดเผยในศาลหรือในการประชุม
ผูนั้นไมมีความผิดฐานหมิ่นประมาท

(ข) คูความหรือทนายความแสดงความคิดเห็นหรือขอความในศาล
มาตรา 331 คูความ หรือทนายความของคูความ ซึ่งแสดงความคิดเห็นหรือขอความในกระบวนพิจารณาคดีในศาลเพื่อประโยชน
แกคดีของตน ไมมีความผิดฐานหมิ่นประมาท

(ค) เหตุยกเวนความผิดฐานหมิ่นประมาทตามกฎหมายอื่น
• กฎหมายรัฐธรรมนูญ
• พระราชบัญญัติการพิมพ

นายโจ เปนผูจัดการฝายขายของบริษัท เอ แตติดตอลับๆ กับบริษัท บี คูแ ขงของบริษัท เอ แลวลาออกจากบริษัท เอไป นายใจผูจัดการบริษัท จึงปด
ประกาศของบริษัท เอ แจงใหพนักงานของบริษัท เอ ทราบทั่วกันวานายโจ ถูกหามเขามาในบริเวณสํานักงานบริษัท เอ แลว เพราะทําผิดระเบียบ กฎ ขอบังคับ
บริษัททําใหบริษัทเสียประโยชน นายโจจึงฟองนายใจวาหมิ่นประมาท ดังนี้ทานเห็นวา นายใจมีความผิดฐานหมิน่ ประมาทหรือไม
นายใจแสดงขอความโดยสุจริต เพื่อความชอบธรรมปองกันสวนไดเสียเกี่ยวกับบริษัท เอ ตามคลองธรรม ไมมีความผิดฐานหมิ่นประมาทตาม
มาตรา 329(1)
นายเชี่ยว ทนายจําเลยคดีเรื่องหนึ่งไดตามประเด็นไปวาความที่ตางจังหวัดในการซักคานนางไหล พยานของนายแรงโจทก ตอนหนึ่งนายเชี่ยวไดถามนางไหล
วา “พยานไดเชาหองแถวอยูรวมกับนายแรงโจทกหรือ” นางไหลตอบวา “พยานไมไดเชาหองแถว แตนายแรงมาพักอยูบานพยาน” นายเชี่ยวจึงถามนางไหล
ตอไปวา “เมื่อนายแรงมาพักอยูบานพยาน พยานกับนายแรงไดนอนรวมมุงเดียวกันหรือ” นางไหลจึงฟองนายเชี่ยวหาวาหมิ่นประมาท ดังนี้ ทานเห็นวานาย
เชี่ยวมีความผิดฐานหมิ่นประมาทหรือไม
นายเชี่ยวเปนทนายของจําเลยแสดงขอความในกระบวนพิจารณาคดีในศาล เพื่อประโยชนแกคดีของจําเลย ถามคานพยานในโรงศาล เพื่อชั่ง
น้ําหนักแหงคําพยาน ไมมีความผิดฐานหมิ่นประมาทตามมาตรา 331

10.2.5 เหตุยกเวนโทษในความผิดฐานหมิ่นประมาท

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 103
___________________________________________________________________________________________________

มาตรา 330 ในกรณีหมิ่นประมาท ถาผูถูกหาวากระทําความผิดพิสูจนไดวาขอที่หาวาเปนหมิ่นประมาทนั้นเปนความจริง ผูนั้นไม

ตองรับโทษ
แตหามไมใหพิสูจน ถาขอที่หาวาเปนหมิ่นประมาทนั้นเปนการใสความในเรื่องสวนตัว และการพิสูจนจะไมเปน
ประโยชนแกประชาชน

นายอีกา ไปดื่มกาแฟที่รานคอฟฟช็อฟในหมูบานและพูดกับหลายคนวาในรานวานางสาวกากีเปนเทพีงานบอลลเมื่อคืนนี้เคยไดเสียกับตนมาแลว และ

ชาวบานก็ทราบวาเปนการพูดความจริง ดังนี้นางสาวกากีฟองนายอีกาวาหมิน่ ประมาท นายอีกาจะขอพิสูจนความจริงตอศาลวา นางสาวกากีเคยไดเสียกับตน
มาแลว เพื่อไมตองรับโทษไดหรือไม
นายอีกาพิสูจนความจริงไมได เพราะเปนการใสความในเรื่องสวนตัว และการพิสูจนจะไมเปนประโยชนตอประชาชน

10.2.6 คําขอบังคับในคดีหมิ่นประมาท

มาตรา 332 ในคดีหมิ่นประมาทซึ่งมีคําพิพากษาวาจําเลยมีความผิดศาลอาจสั่ง

(1) ใหยึด และทําลายวัตถุหรือสวนของวัตถุที่มีขอความหมิ่นประมาท
(2) ใหโฆษณาคําพิพากษาทั้งหมด หรือแตบางสวนในหนังสือพิมพหนึ่งฉบับหรือหลายฉบับ ครั้งเดียวหรือหลายครั้ง
โดยใหจําเลยเปนผูชําระคาโฆษณา

ถาทานเปนโจทยฟองจําเลยในคดีหมิ่นประมาท นอกจากทานจะตองบรรยายการกระทําที่อางวา จําเลยไดกระทําผิดถอยคําพูด หนังสือ ภาพขีดเขียน หรือ

สิ่งอื่นอันเกี่ยวกับขอหมิ่นประมาทในฟองหรือติดมาทายฟองเพื่อศาลจักไดลงโทษจําเลยแลว ทานจะมีคําขอบังคับในคดีหมิ่นประมาทอยางใดที่จะชดเชยและ
กอบกูชื่อเสียงของทานใหกลับคืนมาไดตามที่กฎหมายอาญาบัญญัติใหสิทธิไว
คําขอบังคับในคดีหมิ่นประมาทที่ขาพเจาในฐานะเปนโจทกพึงขอไดคือ
(1) ขอใหศาลยึดและทําลายวัตถุหรือสวนของวัตถุที่มีขอความหมิ่นประมาท
(2) ขอใหโฆษณาคําพิพากษาทั้งหมดหรือบางสวน ในหนังสือพิมพหนึ่งฉบับหรือหลายฉบับครั้งเดียวหรือหลายครั้งโดยใหจําเลยเปนผูชําระคา
โฆษณา

10.2.7 การยอมความและรองทุกข

มาตรา 333 ความผิดในหมวดนี้เปนความผิดอันยอมความได

ถาผูเสียหายในความผิดฐานหมิ่นประมาทตายเสียกอนรองทุกข ใหบิดามารดา คูสมรส หรือบุตรของผูเสียหายรอง
ทุกขได และใหถือวาเปนผูเสียหาย

ขงเบงหมิ่นประมาทจิวยี่ เปนเหตุใหจิวยี่รากเลือดตายเสียกอนที่จะทันไดรองทุกข จิวสาม ซึ่งเปนปูของจิวยี่จะรองทุกขตอเจาพนักงานตํารวจใหจับกุมขงเบง

ไดหรือไม เพราะเหตุใด
ถาผูเสียหายในความผิดฐานหมิ่นประมาทตายเสียกอนรองทุกข บิดามารดาคูสมรสหรือบุตรของผูเสียหายรองทุกขไดและใหถือวาเปนผูเสียหาย
กรณี จิวสามเปนปูข องจิวยี่ผูเสียหาย ไมใชบิดามารดา คูส มรสหรือบุตรของจิวยี่ จึงไมมีอํานาจรองทุกขตอพนักงานตํารวจใหจับกุมขงเบงได และ
ความผิดฐานหมิ่นประมาทไมใชความผิดอาญาที่จิวยี่ถกู ทํารายถึงตาย จิวสามผูบุพการียอมไมสามารถเปนผูจัดการแทนจิวยี่ผูเสียหายที่จะรองทุกขได
เชนเดียวกัน

คําถามทายบท

1. การเปดผนึกจดหมายของผูอื่น เพื่อลวงรูขอความนั้น กฎหมายกําหนดวาจะเปนความผิดเมื่อ การเปดผนึกนั้นนาจะเกิดความเสียหายแกผูหนึ่งผูใด

2. การเปดผนึกจดหมายของผูอื่น ตองกระทําโดยมีมูลเหตุจูงใจ เพื่อนําขอความในจดหมายออกเปดเผยผูกระ ทําจึงจะมีความผิดตามมาตรา 322

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย

กฎหมายอาญา 2 : ภาคความผิด 104
___________________________________________________________________________________________________

3. สมจิตไดเอาจดหมายเปดผนึกซึ่งสมโภชนเขียนถึงนางสาวสมใจในเรื่องชูสาวใหสมพงษอาน สมพงษไดเปดจดหมายออกอานใหพรรคพวกฟง ดังนั้น

สมจิตและสมพงษมีความผิดหรือไม คําตอบ สมจิตผิดฐานเอาจดหมายไปเพื่อลวงรูขอความและสมพงษผิดฐานเปดผนึกเพื่อลวงรูขอ ความ
4. อาทิตยเอาจดหมายที่ปดผนึกของจันทรไปใหอังคารเปดอานใหฟง แตองั คารอานไมออก เพราะเปนภาษาญีป ่ ุน ดังนี้อาทิตยและอังคารมีความผิด
หรือไมอยางไร คําตอบ อาทิตยผิดฐานเอาจดหมายไปเพื่อลวงรูขอความ และอังคารผิดฐานเปดผนึกเพื่อรูขอความ
5. ในการแสดงขอเท็จจริงที่เปนความจริงเทานั้น ไมใชลักษณะของการ “ใสความ” ในความผิดฐานหมิ่นประมาท
6. การแสดงขอเท็จจริงที่นาจะทําใหผูอื่นถูกเกลียดชัง เปนลักษณะของการ “ใสความ” ในความผิดฐานหมิ่นประมาท
7. ขอความตอไปนี้ถือวาเปนความผิดฐานหมิ่นประมาท “ไอทองเบิ้มสารวัตรกํานัน ชอบพาตํารวจมาจับชาวบานหากินกับตํารวจ”
8. ในกรณีเปนการใสความเรื่องสวนตัว และการพิสูจนจะไมเปนประโยชนแกประชาชน กรณีนี้กฎหมายหามมิใหพิสูจนขอที่หาวาเปนหมิ่นประมาทนั้น
เปนความจริง
9. ในงานแตงงานของนางสาวจิ๋ว นอยไดถามเล็กวา นางสาวจิ๋วเปนคนอยางไร เล็กตอบวามีคนมาเลาใหฟงวานางสาวจิ๋วเปนผูหญิงเสเพล ชอบคบชูสู
ชายผลัดเปลี่ยนเสมอ แตเล็กไดกลาวตอในตอนทายวา ตนก็ไมคอยเชื่อวาเรื่องดังกลาวจะเปนความจริง เล็กจะมีความผิดหรือไม เพราะเหตุใด คําตอบ ผิด
เพราะเปนการใสความนางสาวจิ๋วในประการที่นาจะทําใหนางสาวจิ๋วเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่นถูกเกลียดชัง
10. ออยกับตั้มไปเดินเลนที่ศูนยการคาแหงหนึ่ง เห็นนางสาวมดซึ่งแตงการดวยเครื่องประดับแพรวพราวเดินผานมา ตั้มจึงถามออยวาใครนะสวยดี ออย
ตอบวาชื่อมด นิสัยไมดีมีความรูส ึกต่าํ เปนหนี้เปนสินเขาทวมตัว แตชอบแตงตัวอวดมั่งอวดมี ออยจะมีความผิดหรือไมเพราะเหตุใด คําตอบ ไมผิด เพราะ
ถอยคําที่กลาวไมทาํ ใหผูฟงเขาใจถึงความชั่วรายอันจะทําใหนางสาวมดเสียชื่อเสียงแตอยางใด
11. การใสความผูตายตอบุคคลที่สาม ตองนาจะเปนเหตุให คูสมรสของผูตาย เสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น ถูกเกลียดชังจึงจะถือวาผูใสความนั้นผิดฐานหมิ่น
ประมาท
12. การแสดงความคิดเห็นหรือขอความใดโดยสุจริตซึ่งจะเปนเหตุยกเวนความผิดฐานหมิ่นประมาทตองอยูภายใตเงื่อนไขที่กฎหมายกําหนดไวนั้น ตอง
เปนการติชมดวยความเปนธรรมอันเปนวิสัยของประชาชนยอมกระทําได
13. ในคดีหมิ่นประมาท ซึ่งมีคําพิพากษาวา จําเลยมีความผิดศาลอาจสั่งใหกระทําการได โดยใหยึดและทําลายสวนของวัตถุที่มีขอความหมิ่นประมาท
14. ถาผูเสียหายในความผิดฐานหมิ่นประมาทตายเสียกอนรองทุกขกฎหมายใหถือวา บุตรของผูเสียหาย เปนผูเสียหายอันจะรองทุกขได
15. ขอที่ศาลไมอาจสั่งไดในคดีหมิ่นประมาท ซึ่งมีคําพิพากษาวาจําเลยมีความผิดคือ ใหชดใชคาเสียหายแกผูถูกหมิ่นประมาท

Update 2008-08-14 ดร.นิตินัย ขํามาลัย