-

PRAKTIKA JURIDIKE NOCIONI DHE PERMBAJTJA E LENDES Kuptimi i praktikes juridike dhe rndsia e saj Subjektet e se drejts Organizimi i Kuvendit Organizimi i Qeverise Organizimi i gjykatave Gjykatat, Prokurorit dhe Oda e Avokateve ( llojet , ndarjet dhe funksionet e tyre) Llojet e vendimeve gjyqsore Avokati i popullit- Ombudspersoni Noteria Format e shkresave juridiko-civile Format e shkresave juridiko-penale Format e shkresave juridiko-administrative Prfaqsuesi ligjor Vizite Qendres Korrektuese ne Lipjan Gjykimi i improvizuar

PRAKTIKA JURIDIKE P.J sht njra nder fushat e rndsishme te studimit te se drejts e cila paraqet procesin e krijimit dhe zbatimit te se drejtes. -Objekti I P.J sht aspekti praktik i vnies ne jete te normave juridike pa marre parasysh cils fushe I takojn. Lnda duhet te prmbaje prve ans teorike lidhur me P.J. edhe ndrlidhjen me improvizime dhe forma tjera praktike.

Do te ket improvizime te gjykimeve dhe prpilimit te vendimeve gjyqsore. Do te ket sipas dshirs vizita ne institucionet gjyqsore te Kryeqytetit. Qllimi parsor sht ngritja e aftsive praktike te studenteve .

PRAKTIKA JURIDIKE ORGANIZIMI I SISTEMIT GJYQESORE NE KOSOVE Pushteti gjyqsor n Republikn e Kosov ushtrohet nga gjykatat. 2. Pushteti gjyqsor sht unik, i pavarur, i drejt, apolitik e i paanshm dhe siguron qasje t barabart n gjykata. 3. Gjykatat gjykojn n baz t Kushtetuts dhe ligjit. 4. Gjyqtart gjat ushtrimit t funksionit t tyre duhet t jen t pavarur dhe t paanshm. 5. Garantohet e drejta pr ankes ndaj nj vendimi gjyqsor, prve nse me ligj sht prcaktuar ndryshe. E drejta e prdorimit t mjeteve t jashtzakonshme juridike, rregullohet me ligj. Me ligj mund t lejohet e drejta pr t referuar nj rast n mnyr t drejtprdrejt n Gjykatn Supreme, dhe pr t tilla raste nuk ka t drejt ankese.

PRAKTIKA JURIDIKE Gjykatat e rregullta jan:

 GJYKATAT KOMUNALE PER KUNDERVAJTJE GJYKATAT KOMUNALE GJYKATAT E QARKUT GJYKATA SUPREME GJYKATA EKONOMIKE E QARKUT ( Si gjykate e specializuar)

PRAKTIKA JURIDIKE SUBJEKTET THEMELORE TE PROCEDURES PENALE Paditesi i autorizuar( prokurori publik, paditesi subsidiar dhe paditesi privat). Keta ushtrojne funksionin e ndjekjes penale. I pandehuri dhe mbrojtesi i tij , te cilet ushtrojne funksionin e mbrojtjes

Gjykata si organ i pavarur qe kryen funksionin e gjykimit SUBJEKTET SEKONDARE TE PROCEDURES i dmtuari, prfaqsuesi ligjor, iautorizuari, npunsi policor, dshmitart ekspertt

 E DREJTA PROCEDURES PENALE

PROKURORIA PUBLIKE
-Procedura penale nuk mundet te fillohet pa akuze te

paditesit te autorizuar - nemo iudex sine actore ( nuk ka gjykim pa padites) -Instituti I prokurorise publike eshte relativisht I ri krijese e dr.Franceze Prototipi I prokurorise bashkohore eshte rregulluar me Kodin mbi hetimet penale -1808 te Napoleon Bonapartes. Ne te drejten tone Zyra e Prokurorise publike eshte organ i pavarur , pergjegjes per hetimin e veprave penale qe ndiqen sipas detyres zyrtare , apo me propozimin e te demtuarit , Pergjegjes per ushtrimin e ndjekjes se kryesve te tyre, Mbikqyrjen e policise gjyqesore, Pas hetimit ngrite dhe e perfaqeson akuzen ne gjykate kompetente, Ben ankesa kunder vendimeve gjyqesoreqe nuk ane formen e prere dhe paraqet mjetet e jashtezakonshme juridike, kunder vendimeve te formes se prere. Ka te drejte te studioj dhe percjelle mardheniet dhe dukurite shoqerore te rendesishme per realizimin e funksionit te tyre dhe per vrojtimet e veta e njofton Kuvendin e Kosoves dhe jep propozime per parandalimin e dukurive te rrezikshme dhe te demshme dhe perforcimin e ligjit.

 E DREJTA PROCEDURES PENALE

-Regullimi juridik I prokurorise publike eshte bere me ligj dhe me rregullore te UNMIK-ut. - Regullimi i prokurorise publike bazohet ne keto parime:

PARIMI I HIERARKISE PARIMI I DEVOLUCIONIT PARIMI I SUBSTICIONIT PARIMI I VENDOSJES NE MENYRE MONOKRATE

-Ekzistojne keto lloje te prokurorive:

-

PROKURORIA PUBLIKE E KOSOVES PROKURORIA PUBLIKE E QARKUT PROKURORIA PUBLIKE KOMUNALE

Prane Gjykatave te Qarkut dhe asaj Supreme veprojne edhe prokuroret nderkombetare te cilet ndjekin kryesit e veprave penale qe kane te bejne : Krimet e luftes Krimet serioze me motive etnike Veprat penale politikisht te ngarkuara

E DREJTA PROCEDURES PENALE -Prokurorin publik e emeron Presidenti pas propozimit nga ana e KGJK-se -Kushtet e emerimit per prokuror jane te njejta me ato per emerimin e gjyqtareve. -Kompetenca teritoriale e prokurorit publik caktohet sipas dispozitave qe vlejne per kompetencen e

gjykates ne te cilen eshte emeruar prokurori, ndersa konfliktin e kompetences e zgjidhe prokurori publik drejteperdrejt me i larte.

E DREJTA PROCEDURES PENALE PADITESI SUBSIDIAR -Me rastin e vleresimeve te kushteve per ndjekje PP mund te arrije ne perfundim se ne rastin konkret nuk jane plotesuar kushtet ligjore per ndjekje. - Ne kete rast prokurori nuk fillon ndjekjen. - Ne kete drejtim ligjevenesi ka parapare mundesine qe, perveq rasteve kur PP, PEZULLON, PUSHON, ose SHMANGET nga ndjekja penale (n.226 dhe 227), nese PP gjen se ska vend per ndjekje penale ose gjate procedures eshte terhequr nga ndjekja e filluar, I demtuari te paraqitet si padites subsidiar, ne veprat per te cilat ndjekja fillon sipas detyres zyrtare. - Pra padites subsidiar mund te paraqitet vetem i demtuari. - Nese paditesi subsidiar vdes, atehere bashkeshorti, bashkeshorti jashtemartesore, femijet prinderit , te adoptuarit, adaptuesit, vellezerit dhe motrat brend tre muajsh nga dita e vdekjes mund te ndermarrin ndjekjen apo te deklarohen se e vazhdojne proceduren. - I demtuari njoftohet nga PP ose nga Gjykata ne afat prej 8 ditesh pas terheqjes se PP-se. - Nese PP terhiqet nga aktakuza ne shqyrtim gjyqesore , I demtuari detyrohet qe menjehere te deklarohet se a e vazhdon ndjekjen.

Nese I demtuari perkunder thirrjes se rregullt nuk eshte I prnanishem ne sance, apo nuk ka mundur ti dorezohet thirrja per shkak se nuk e ka deklaruar adresen e sakt , konsiderohet se nuk deshiron ta vazhdoje ndjekjen. Rivendosja e afatit(n.63) nese nuk eshte ftuar me rregull apo ka arsye.

E DREJTA PROCEDURES PENALE -Prokurori ka mundesi te riaktivizohet dhe te ndermerr ndjekjen dhe padites subsidiar te mbetet vetem si i demtuar, por me te drejte te ankeses kunder aktgjykimit. -Nese paditesi subsidiar eshte femije ose eshte privuar nga zotesia per te vepruar , veprimet procedurale I ndermerr perfaqesuesi ligjore ne emer te tij. -Paditesi qe ka mbushur 16 vjet eshte I autorizuar qe vet te jap deklaratadhe te ndermerr veprime ne procedure.(n.66). -Perveq funksionit te ndjekjes paditesi subsidiar ka te drejte te paraqese edhe kerkese pasuroro-juridike.

E DREJTA PROCEDURES PENALE PADITESI PRIVAT Shumica e veprave penale ndiqen sipas detyres zyrtare, Por ekzistojne disa vepra te cilat ndiqen sipas dispozicinit te paleve, Vepra me rezikshmeri te vogel Paditesi ne keto raste per ndjekje vendos ne baze te interesit dhe vullnetit te vet

Padia private mund te paraqitet brenda tre muajve prej dites kur personi I autorizuar ka mesuar per vepren penale dhe kryesi e saj. - Nese paditesi privat I drejtohet ndermejtesit per ndermjetesim sipas nenit 228 te KPK-se, afati fillon prej dites seperfundimit pa sukses te ndermjetesimit.Nese nepermes ndermjetesuesit arihet pajtimi , paditesi privat e humb te drejten e paraqitjes se padise(n.54 par.3) - Padine private e perfaqeson vet paditesi apo neprmes perfaqesuesit procedural. - Padia private mund te ngritet edhe pas vdekjes se paditesit privat(n.57) - Paditesi privat mund te terhiqet nga padia deri ne peefundimin e shqyrtimit gjyqesore. - Pas terheqjes e humb te drejten ne padi private tjeter per te njejten veper. - Dy lloj terheqjesh nga padia: Shprehimisht heshturazi
-

E DREJTA PROCEDURES PENALE

I PANDEHURI
Subjekt qendror ne procedure sepse procedura fillon

kur ekziston dyshimi I bazuar se ai ka kryer vepr penale. Ka te drejta dhe obligime si dhe mund te zbatohen edhe masa shtrnguese. Ne raport me paditsin e autorizuar , sht pale e barabarte, pasi qe ekziston prezumimi i pafajsis.

 sht barts i funksionit te mbrojtjes. Pr te prdoren terma te ndryshm psh.ne nenin 151: ,,I dyshuar kur policia dhe organi I ndjekjes penale

kane dyshim te arsyeshm se ka kryer v.p por nuk ka filluar procedura penale kundr tij akoma. ,, I pandehur kur zbatohet procedura kundr tij ,, I akuzuar kur aktakuza merr formn e prere, sht paraqitur padia private apo propozim akuza sht dorzuar dhe sht caktuar gjykimi. ,,I dnuar personi I cili me aktgjykim te forms se prere sht shpallur fajtor. Shprehja ,,i pandehur prdoret si shprehje e prgjithshme pr pandehurin, te akuzuarin dhe te dnuarin. E DREJTA PROCEDURES PENALE Cilsin e te pandehurit ne procedure e fiton do person fizik qe ka aftsi pr te vepruar, e cila fitohet nprmes moshs apo gjendjes shndetsore. Personi qe ne momentin e kryerjes se v.p nuk I ka mbushur 14 vjet ndaj tij nuk mund te zbatohet procedura. Po ashtu edhe ndaj personit qe vuan nga ndonj smundje shpirtrore . Obligim I te pandehurit sht qe ti prgjigjet thirrjes se organit procedural, dhe nse nuk i prgjigjet pason urdherarresti. I pandehuri nuk merret ne pyetje per tu fituar pohimi I tij se sht kryes I v.p. por qe te njoftohet me akuzn dhe ti mundsohet mbrojtja. Ai nuk sht i obliguar te deklarohet dhe ka te drejte te heshte.

 I pandehuri duhet te njoftohet : v.p. pr te ciln akuzohet te dr. pr te heshtur dhe pr te mos u prgjigjur ne

asnj pyetje, prve informacionit mbi identitetin Te drejtn ne prkthim falas nse ai nuk e kupton gjuhen e personit qe e drejton procedurn Te dr. pr ndihmn e mbrojtsit dhe konsultimin me te para marrjes ne pyetje Faktin se deklarimi I tij mund te merret si prove ne gjykate Faktin se ai mund te krkoj marrjen e provave pr mbrojtjen e tij E DREJTA PROCEDURES PENALE Gjate marrjes ne pyetje te pandehurit ndalohet qe: Liria e te pandehurit pr te formuluar dhe shprehur mendimin e tij te ndikohet nprmjet keqtrajtimit, lodhjes se shkaktuar, ndrhyrjes fizike, prdorimit te drogs, torturs, shtrngimit ose hipnotizimit. Te kanoset me masa te ndaluara me ligj Te premtohet prfitim I paparapare me ligj Te dobsohet kujtesa e te pandehurit ose aftsia e tij pr te kuptuar.

Ushtron funksionin e mbrojtjes, merr ne pyetje dshmitart, ekspertet etj. Ai mundet te angazhoje edhe mbrojtsin profesional. Ai ka te drejte te atakoje vendimin gjyqsor me ankese dhe mjete te jashtzakonshme.

E DREJTA PROCEDURES PENALE MBROJTESI I TE PANDEHURIT

 Prve mbrojtjes personale i pandehuri mund/duhet te

realizoje mbrojtjen me ndihmn e mbrojtsit. Mbrojtsi- avokati sht person profesionist i cili sht antar i odes se avokateve. Angazhohet pr te ushtruar me sukses funksionin e mbrojtjes si dhe pr tu barazuar me paditsin e autorizuar. I pandehuri gjate tere rrjedhs se procedurs mund te ket mbrojts , ndrsa ne raste te caktuara duhet te ket mbrojts. I pandehuri me marrjen ne pyetje pr here te pare udhzohet se ka te drejte te angazhoje mbrojts dhe i njjti te asistoje gjate marrjes se tij ne pyetje(n.12 par.3). Ekzistojn keto lloje te mbrojtjes: OBLIGATORE MBROJTJA PER TE VARFER MBROJTJA FAKULTATIVE E DREJTA PROCEDURES PENALE MBROJTJA OBLIGATORE Procedura penale nuk mund te zbatohet pa mbrojts Sipas KPP (n.73 par.1) mbrojtja sht obligatore : Nga marrja ne pyetje pr here te pare kur i pandehuri sht memec, shurdh ose shpre rregullime apo paaftsi mendore, Gjate marrjes ne pyetje ne paraburgim dhe gjate kohs derisa i pandehuri gjendet ne paraburgim , Nga ngritje e aktakuzs kur aktakuza sht ngritur kundr tij pr vepr penale qe parashihet dnimi me te paktn 8 vjet burgim.

 Ne procedure sipas mjeteve te jashtzakonshme

juridike kur i pandehuri sht memec, shurdh ose shpreh regullime apo paaftsi mendore ose sht shqiptuar dnimi afatgjate. Po ashtu mbrojtja sht obligatore kur te pandehurit qe nuk ka mbrojts duhet ti dorzohet aktgjykimi me te cilin i sht shqiptuar dnimi me burgim efektiv, kurse dorzimi nuk mund te ne adresen e mparshme. Ne kt rast mbrojtsin qe e cakton gjykata e ushtron kt detyre derisa ti zbulohet adresa e re. Mbrojtja sht obligatore edhe ne procedure ndaj te miturve. Poashtu edhe ne procedure te veante per shqiptimin e mass se sigurimit pr mjekim te detyrueshm psikiatrik dhe ruajtje pasi prokurori t propozoje kt mase.

E DREJTA PROCEDURES PENALE CAKTIMI I MBROJTESIT Mbrojtsi e cakton i pandehuri. Mbrojtsi mund ta cakton edhe prfaqsuesi i tij ligjor (prfaqsuesi ligjor pr te mitur, bashkshorti, bashkshorti jashtmartesor, personi i gjinis se gjakut ne vije te drejte, adoptuesi, I adoptuari, vllai, motra dhe ushqyesi), por jo kundr dshirs se te pandehurit. Prve te mbrojtja obligatore, i pandehuri mund te heq dore nga e drejta pr mbrojtje dhe kete duhet ta beje ne mnyr te qarte, ne mnyr te informuar dhe vullnetarisht. Te mbrojtja obligatore nse I pandehuri nuk ka angazhuar mbrojtes , at ia cakton gjykata sipas

detyrs zyrtare, ne shpenzime publike te cilin e cakton kryetari I gjykats ose organi kompetent qe zbaton proc.paraprake.(n.73 par.2) Pr mbrojts caktohet vetm avokati antare I Odes se Avokateve. Mund ta zvendsoje praktikanti me provim te judikatures prve - Pran Gjykats Supreme te Kosovs dhe - Ne procedure pr te mitur Ne nj procedure penale mbrojtsi nuk mund te mbroje dy ose me tepr te pandehur, ndrsa nj I pandehur nuk mund te ket me tepr se tre mbrojts.

E DREJTA PROCEDURES PENALE Nuk mund te jete mbrojtes ne procedure: i demtuari, bashkeshorti, bashkeshorti jashtemartesor I te demtuarit, e as personi qe me te eshte ne gjini te gjakut ne vije te drejte pakufi, ne vije anesore deri ne shkalle te katert ose te krushqise deri ne shkalle te dyte Poashtu nuk mund te jete mbrojtes personi qe eshte I thirrur si deshmitare , pervec nese sipas KPP eshte I liruar nga deshmia ose ka deklaruar se nuk do te deshmoje, Si dhe nese ne te njejten ceshtje penale ka vepruar si gjyqtar ose prokuror publik.

Mbrojtesi ka poziten e ndihmesit ne procedure penale.

 Mbrojtesit ne asnje faze te procedures nuk mund ti

mohohet shikimi I shkresave , ndersa pas perfundimit te hetimit ka te drejte edhe ti fotokopjoj . Nese konsiderohet se mund te demtoje fazat e hetimit, jeten dhe shendetin e njerezve kjo mund ti mohohet Per punen e tij i takon shperblimi ne baze te tarifes se odes se avokateve.

E DREJTA PROCEDURES PENALE PJESEMARRESIT TJERE NE PROCEDURE

I DEMTUARI Sipas KPP-se i demtuari eshte person te cilit cfaredo e drejte personale ose pasurore i eshte shkelur apo rrezikuar me vepren penale (n.151 par.1 nenp.5) Eshte subjekt sekondar te veprat te cilat I ndjek prokurori sipas detyres zyrtare,ndersa kur eshte ne cilesin e paditesit subsidiar apo paditesit privat atehere eshte subjekt themelor. Paraqitja e propozimit per ndjekje I demtuari eshte i vetmi subjekt i cili me paraqitjen e propozimit per ndjekje ben qe prokurori publik ta ushtroj ndjekje. Te ndjekja penale qe kushtezohet me propozimin e te demtuarit (psh, Shtrengim, Kanosje etj) i demtuari eshte person nga i cili varet se ado te kete ndjekje.

E DREJTA PROCEDURES PENALE Te drejtat e tjera te te demtuarit

 I propozon organit procedues te kryej veprime te

caktuara hetimore Propozon prova qe jane te rendesishme per vertetimin e vepre penale Ka te drejte ti ankohet gjytqrit te proc.paraprake kunder aktvendimit mbi pushimin e hetimeve(n.277 par.5) Ne shqyrtim gjyqesore ka te drejte te propozjo prova dhe te beje pyetje te akuzuarit deshmitareve dhe eksperteve. Ka te drejte ti shikoje, kopjoj ose fotografoje shkresat dhe provat materiale nese legjitimohet interesi i tij, e poashtu kjo e drejte mund edhe t mohohet(n.143) per cka ka te drejte ankese. Mund te ushtroje ankes kunder aktgjykimit te shkalles se pare, vetem per vendimim mbi sanksionin penale per veprat penale kunder jetes dhe trupit, kunder integritetit seksual, kunder sigurimit te trafikutpublik dhe per shpenzimet procedurale. Nese ne procedura nje here ka qene ne cilesin e paditesit subsisiar atehere ka te drejte ankese sipas te gjitha arsyeve per ankim. Ka te drejte te kerkoje zgjidhjen e kerkeses pasurorjuridike.

E DREJTA PROCEDURES PENALE Kerkesa pasurore-juridike Me vepren penale , te demtuarit mund ti shkaktohet dem material dhe moral,

 Kete kerkese mund ta propozoje personi qe eshte i

autorizuar per ta ushtruar kete kerkese ne kontest civil( i demtuari, trashegimtaret e tij etj) Nese eshte demtuar pasuria shoqerore, publike apo shteterore personi i autorizuar i tyre merr pjese ne procedure. Kerkesa paraqitet ne tri drejtime:
Kompenzimi i demit( demit material, fitimit te humbur,

demit moral Kthimi i sendit Prishjen e vendimit juridik te caktuar( psh. Prishja e kontrates se lidhur me force) Propozimi mund te paraqitet por edhe te terheqet deri ne perfundim te seances kryesore. Gjykata me aktgjykim vendos per kerkese pasurorejuridike Ne teresi apo pjeserisht dhe per pjesen tjeter e udhezon ne kontest civil E udhezon ne kontest civil kur nuk ka te dhena te mjaftueshme, kur merr aktgjykim lirues ose refuzues ose kur me aktvendim pushohet procedura.

E DREJTA PROCEDURES PENALE PERFAQESUESIT PROCEDURAL Perfaqesuesi ligjor

 Pala procedurale duhet te kete aftesi per te figuruar si

pale dhe aftesi procedurale. Nese i mungon aftesia procedurale , veprimet procedurale mund realizoje vetem me ndihmen e perfaqesuesit ligjor. Perfaqesuesi ligjor ka te drejte te jep te gjitha deklaratat dhe kryen te gjitha veprimet per te cilat eshte autorizuar edhe I perfaqesuari(n.79) Si perfaqesues ligjor paraqitet: prindi i te miturit dhe kujdestari I personit pa zotesi per te vepruar. Me ndihmen e perfaqesuesve ligjor ne procedure mund te veprojen personat pa aftesi procedurale te cilet jane ne cilesi te demtuarit, paditesit subsidiar dhe atij privat

Perfaqesuesi i autorizuar
Eshte person qe e angazhon pala proceduralisht e afte

dhe perfaqesuesi ligjor I pales proceduralisht te paafte. Pra keta deshirojne perfaqesim profesional. Perfaqesue profesional mund te kene: perfaqesuesi ligjor I demtuari Paditesi subsidiar dhe paditesi privat (n.81)

Si perfaqesues i autorizuar mund te jete : personi fizik me aftesi per te vepruar ose avokati.

Nese eshte avokat i takon shperblimi.

 KKP(n.82) parasheh situata kur angazhimi i

perfaqesuesit te autorizuar eshte domosdoshmeri per te demtuarin, i cili caktohet sipas detyres zyrtare ne shpenzime publike: Eshte femije Eshte ne mardheni familjare me te pandehurin Procedura sipas rregullit zbatohet per vepra penale kuder integritetit seksual I demtuari ka cregullime ose paaftesi medore Gjykata cmon se i demtuari eshte i pazoti per tu mbrojtur. E DREJTA PROCEDURES PENALE SHKRESAT PENALE
-

Gjurme me shkrim te veprimeve procedurale penale Perpilohen sipas ligjit dhe kerksave te procedures penale Teresia e shkresave penale e perben dosjen

SHKRESAT PENALE NDAHEN Akte akuzuese Ne vendime gjyqesore Mjete juridike dhe parashtresa E DREJTA PROCEDURES PENALE AKTET AKUZUESE Kallezimi penal Aktakuza Propozim akuza Padia private

Propozimi I arsyetuar i PP-se per shqiptimin e mases edukative apo denimi ndaj te miturit Propozimi i PP-se per shqiptimin e mases trajtim i detyreshem psikiatrik.

E DREJTA PROCEDURES PENALE

VENDIMET GJYQESORE, FORMA E PRERE DHE EKZEKUTUESHMERIA E TYRE VENDIMET GJYQESORE

AKTGJYKIME ( vetm gjykata dhe ate kur zgjidhet ceshtja penale por edhe kur zgjidhet ceshtja proceduralee jo ceshtja penale kryesore-aktgjykimi refuzues) AKTVENDIME ( edhe organet tjera dhe ate per drejtimin e procedures apo gjykata I merr eshe per zgjidhje te procedures psh. mbi pushimin e hetimeve, mbi shqiptimin e masave) URDHERESA ( edhe organet tjera dhe ate per drejtimin e procedures)

PERSONAT E TRETE NE PROCEDURE PENALE

DESHMITARET EKSPERTET PROFESIONISTET ETJ

NDIHMESIT PROCEDURAL

PROCESMBAJTESIT STENOGRAFISTI REXHISTRUESI TEKNIK PERKTHYESIT PERSONELI GJYQESORE NOTERIA SHRBIMI I NOTERIS N KOSOV I. Baza ligjore Sipas krkesave t Ligjit n fuqi n Kosov, Ligji pr noterin (Ligji nr. 03/L-010, dat 17.10.2008) dhe Ligjit pr ndryshimin dhe plotsimin e Ligjit pr noterin (Ligji nr.04/L-002, dat 21.07.2011), autoritetet prgjegjse n Kosov kan themeluar dhe funksionalizuar shrbimin noterial n Kosov. II. ka sht noteria Noteria, ose shrbimi noterial, sht nj shrbim publik i themeluar me Ligjin pr Noterin. Ky shrbim ofrohet nga notert. Notert jan t licencuar pr ushtrimin e ktij shrbimi nga Ministria e Drejtsis, bazuar n disa kritere rigoroze profesionale dhe t ndershmris. Pr ndryshim nga sistemi publik i ofrimit t shrbimeve gjer me tani, Noteri shrbimet do t'i ofroj shpejte dhe n mnyr efikase. NOTERIA III. ka prfshin shrbimet noteriale

Kjo prfshin shrbimet publike t cilat deri n kt periudh ushtroheshin nga gjykatat ose institucionet tjera shtetrore, t cilat jan deleguar t notert me qllim q t njjtit kto shrbime ti bjn m t qasshme pr qytetarin. Kto shrbime n veanti prfshin: shrbime juridike pr shtje pronsore; shrbime juridike pr shtje komerciale dhe t marrdhnieve t punsimit; shrbime t ruajtjes s gjsendeve me vler dhe t dokumentacionit;; vrtetimin, legalizimin, ose certifikimin e fakteve t ndryshme t prezantuara nga palt; si dhe shrbime tjera pr shtjet familjare dhe trashgimore.

NOTERIA a. Shrbimet noteriale - juridike pr shtje pronsore: Noteri i kshillon dhe sipas vullnetit t palve harton dhe verifikon dokumentet e ndryshme t domosdoshme pr shitjen, blerjen, qira-marrdhnien, si dhe t transaksioneve t tjera pronsore. Kjo prfshin, por pa kufizuar vetm n t njjtat: - kontratat pr shitjen, ose transferimin e t drejtave tjera nga paluajtshmrit (psh. servituteve, t drejts s ndrtimit, etj);

- kontratat pr hipotekn (hipotekimin e paluajtshmrive); - kontratat pr kmbimin e paluajtshmrive; - Kontratat pr transferimin e pronsis mbi luajtshmerit; - deklarata pr ndarjen e pjesve nga pronsia e prbashkt; - kontratat pr pengun; - si dhe kontrata tjera pr paluajtshmrit, si psh. kontrata pr uzufruktin dhe kontrata tjera. NOTERIA b. Shrbime noteriale - juridike pr shtje komerciale dhe t marrdhnieve t punsimit; Noteri kshillon dhe ndihmon entitetet biznesore n draftimin dhe verifikimin e akteve t ndryshme, prmes s cilave ushtrohet aktiviteti biznesor. Kjo psh. prfshin: - kontratat dhe shtje t ndryshme nga marrdhnia e puns; - hartimi dhe verifikimi i akteve t ndryshme t kompanis; - pjesmarrja n mbledhjet e organeve t kompanis dhe konstatimi i fakteve t caktuara; - verifikimi, ose certifikimi i nnshkrimeve t ndryshme t akteve ose vendimeve t kompanis, etj;

NOTERIA c. Shrbime noteriale - juridike pr vrtetimin, legalizimin, ose certifikimin e fakteve t ndryshme t prezantuara nga palt;

Noteri bn verifikimin, legalizimin, si dhe autentifikimin e dokumenteve t ndryshme, q palt, ose bizneset, kan nevoj t prditshme, psh.: - verifikimi i dokumenteve t ndryshme; - verifikimi dhe certifikimi i kontratave t ndryshme; - verifikimi i kopjeve t diplomave; - verifikimi i nnshkrimeve n deklarata t ndryshme personale; - hartimi dhe certifikimi i autorizimeve t ndryshme, t prgjithshme ose t veanta; - vrtetimi i kopjeve t dokumenteve t lshuara n origjinal, etj. NOTERIA . Shrbime noteriale n lidhje me ruajtjen e gjsendeve me vler dhe t dokumentacionit; Noteri mban dhe ruan dokumentet dhe gjsendet me vler t qytetarve, pasi q ai me Ligj konsiderohet si i besuari pr kto shrbime, psh., kjo mund t prfshij: - ruajtjen e dokumenteve t pr periudha t ndryshme;

depozitimin e kesh-it; depozitimin e gjsendeve t mueshme; depozitimin e eqeve dhe letrave me vler; depozitimin e testamenteve, etj.

NOTERIA d. Shrbime noteriale n lidhje me shtjet familjare dhe trashgimore: Noteri iu ndihmon dhe iu asiston ju n trajtimin e shum shtjeve jo-kontestimore nga lmi i statusit civil, shtjeve familjare, trashgimore dhe t ngjajshme, si psh.: - prpilimin e kontratave n lidhje me trashgimin; - prpilimi i kontratave martesore dhe i kontratave n lidhje me caktimin e regjimit pasuror martesor; - prpilimi i kontrats pr mbajtjen e prjetshme; - asistimin n draftimin e testamentit (n shtpi ose n zyr); - draftimi i procesverbalit n momentin e hapjes s testamentit; - vrtetimin q personi sht gjall; - deklaratn e prindrve n lidhje me t miturin pr kalimin e kufirit; NOTERIA IV. Nj pasqyrim i disa produkteve noteriale bankare:

Noteria veanrisht ofron shrbim t shpejt dhe profesional pr industrin bankare, m se e krkuar nga sistemi bankar. Sigurisht, shumica e shrbimeve noteriale ofrohen n zyrn e noterit, megjithat, noteri mund t konsideroj q, pr rastet e nevojshme (t sigurimit t klientels) dhe n pajtim me Ligjin, shrbimet t ofrohen edhe n vendin prkats sipas krkess s klientels (psh. n zyrn e banks). sht me rndsi t theksohen dhe targetohen disa shrbime t cilat veanrisht jan n funksion t industris bankare, si: NOTERIA a. Kontrata pr hipotekn: Forma: Sipas ligjit n fuqi, Kontrata pr hipotekn duhet t ekzekutohet nn asistencn e noterit, gjegjsisht t paktn t vrtetohet nga noteri. Noteri merr obligimin q t gjitha elementet e kontrats s propozuar nga Banka, q t cilat jan n pajtim me krkesat e Ligjit, t respektohen. Kontrata pr hipotekn si dokumentit ekzekutiv: Kontrata e hipoteks e cila ekzekutohet nn kshilln e Noterit, ose vrtetohet nga Noteri, e fiton cilsin e dokumentit ekzekutiv (ka nuk sht rasti, ose sht kontestuese, nse nuk respektohet kjo form); Procedura e kontraktimit: Kjo kontrat hartohet nga noteri, nn prezencn dhe me plqimin e palve. Kjo kontrat mund t formalizohet n Zyrn e noterit (ka sht leht e aplikueshme pr rastin e klientels s njsis s Banks e vendosur n Rr. e

UK-s), ose, pr rastet kur lejon Ligji, edhe n zyrn e Banks. Pr rastet tjera, do t ishte e kshillueshme q hipoteklnsi t vije n zyrn e noterit, t jep deklaratn pr hipotekn (sipas krkesave dhe konditave t prcaktuar me Bankn), i njjti m pas ta nnshkruaj, e m pas Noteri t njjtn form e sjell n Bank pr nnshkrim nga npunsi i Banks. Intabulimi i hipoteks nga Noteri: palt (banka dhe klienti i saj) mund t autorizojn Noterin q, e tr procedura pr intabulimin (regjistrimin) e hipoteks n zyrat e kadastrave t ushtohet dhe udhhiqet nga Noteri. Kjo nnkupton at q, brengat e Banks mbarojn n momentin kur kontrata pr hipotekn nnshkruhet, dhe m pas, Banka vetm pret nga Noteri sigurimin e vendimit t intabulacionit, i cili i sigurohet Banks para se e njjta t vazhdoj me disbursimin e kredis. Me fjal t tjera, kjo dmth. se npunsit e Banks do t kursejn nj koh shum te mueshme, t ciln prndryshe npunsi i Banks do e humbiste sikur ai t shkonte n zyrat e kadastrit dhe t merrej me shtjen e intabulimit t hipoteks.

b. Kontratat pr kredin: Forma: Sigurisht, pr vlefshmrin e saj kontrata pr kredin nuk ka nevoj t lidhet, ose t certifikohet pran Noterit. Megjithat, pr rastet kur kolaterali i sigurimit nuk sht mjaftsisht i prshtatshm pr sigurimin e kredis, sht e kshillueshme q

edhe kontrata pr kredin t lidhet, ose certifikohet nga Noteri. Kontrata pr kredin si dokumentit ekzekutiv: n rastin si m lart, nse kontrata pr kredin certifikohet nga Noteri, kontrata e till e fiton cilsin e dokumentit ekzekutiv, ku me fjal t tjera, objekt i ekzekutimit me dhune nga ajo kontrat bhet e tr pasuria e debitorit, pa pasur nevoj q aj borxh fillimisht t procedohet dhe provohet n procedurn kontestimore. Kjo dmth. nj kursim i madh i kohs. NOTERIA b. Kontratat pr kredin: Forma: Sigurisht, pr vlefshmrin e saj kontrata pr kredin nuk ka nevoj t lidhet, ose t certifikohet pran Noterit. Megjithat, pr rastet kur kolaterali i sigurimit nuk sht mjaftsisht i prshtatshm pr sigurimin e kredis, sht e kshillueshme q edhe kontrata pr kredin t lidhet, ose certifikohet nga Noteri. Kontrata pr kredin si dokumentit ekzekutiv: n rastin si m lart, nse kontrata pr kredin certifikohet nga Noteri, kontrata e till e fiton cilsin e dokumentit ekzekutiv, ku me fjal t tjera, objekt i ekzekutimit me dhune nga ajo kontrat bhet e tr pasuria e debitorit, pa pasur nevoj q aj borxh fillimisht t procedohet dhe provohet n procedurn kontestimore. Kjo dmth. nj kursim i madh i kohs.

NOTERIA c. Kontratat pr kredin hipotekuese: Forma: N shumicn e rasteve qllimi i kontrats pr kredi hipotekuese sht financimi i ndrtimit t nj banese, ose shtpie, e cila sht n ndrtim e sipr, e shume shpesh nuk sht e regjistruar n regjistrat publik. Prandaj, m qllim t sigurimit t interesave t Banks mbi kt kolateral krkohet forma noteriale e kontrats. sht e kshillueshme q pr kt rast kontrata pr kredin t integrohet n marrveshjen hipotekuese. Kontratat pr kredi hipotekuese: Kontrata pr kredin hipotekuese, e noterizuar, e ka cilsin e dokumentit ekzekutiv. . Kontratat pr ri-programimin e kredis: Forma: sht e kshillueshme q do kontrat pr riprogramimin e kredis t lidhet nn kshillimin dhe asistencn e Noter-it (vrtetimin noterial). Kontrata pr ri-programimin e kredis si dokumentit ekzekutiv: pasi q ktu bhet fjal pr nj kredi me probleme, dhe pasi q n rastet m t shpeshta edhe kolaterali ose nuk sht i mjaftueshm ose i prshtatshm pr ekzekutim, sht e kshillueshme q kjo kontrat gjithmon t lidhet nn kshilln dhe asistencn e Noterit. Vrtetimi noterial i ksaj kontrate i jep s njjts cilsin e dokumentit ekzekutiv, ku Banka m pas, n rast t mos-prmbushjes, krkon

ekzekutimin me dhun n t tr pasurin e debitorit (klientit).

NOTERIA e. Kontratat pr financimin e punve ndrtimore dhe t investimeve n paluajtshmri: Forma: Kontratat q pr subjekt kan financimin e punve ndrtimore ose investuese n paluajtshmri, sht e kshillueshme q t lidhen nn formn e noterizuar. Kjo ofron m shum siguri juridike pr Bankn, sidomos pr rastet kur ka ngecje n prmbushjen e detyrimeve. Kontrata e ekzekutuar sipas ksaj forme ka cilsin e dokumentit ekzekutiv. f. Kontratat pr lizingun financiar, q pr lnd kan paluajshmrin, financimin n lidhje me paluajtshmrit, ose ndrlidhjen n lidhje me kolateralin pr sigurimin e financimit: Forma: Edhe pr kt grup kontratash sht e kshillueshme lidhja n formn noteriale. Kontrata e ekzekutuar sipas ksaj forme ka cilsin e dokumentit ekzekutiv. PRAKTIKA JURIDIKE

KOMPETENCAT E KUVENDIT Kompetencat e Kuvendit Kuvendi i Republiks s Kosovs i ushtron kompetencat n prputhje me nenin 65 t Kushtetuts s Republiks s Kosovs:

1. Miraton Kushtetutn, ligje, rezoluta, deklarata dhe akte t tjera t prgjithshme. 2. Vendos ta ndryshoj Kushtetutn me dy t tretat (2/3) e votave t t gjith deputetve t Kuvendit, prfshir edhe dy t tretat (2/3) e t gjith deputetve q i mbajn vendet e rezervuara ose t garantuara pr prfaqsuesit e komuniteteve, t cilat nuk jan shumic n Kosov. 3. Shpall referendum, n pajtim me ligjin. 4. Ratifikon traktate ndrkombtare. 5. Miraton buxhetin e Republiks s Kosovs. 6. Zgjedh dhe shkarkon Kryetarin dhe nnkryetart e Kuvendit. 7. Zgjedh dhe mund ta shkarkoj Presidentin e Republiks s Kosovs, n prputhje me Kushtetutn. PRAKTIKA JURIDIKE 8. Zgjedh Qeverin dhe mund t shpreh mosbesimin ndaj saj. 9. Mbikqyr punn e Qeveris dhe t institucioneve t tjera publike, t cilat n baz t Kushtetuts dhe t ligjeve i raportojn Kuvendit. 10. Zgjedh antart e Kshillit Gjyqsor t Kosovs dhe t Kshillit Prokurorial t Kosovs, n prputhje me Kushtetutn. 11. Propozon gjykatsit e Gjykats Kushtetuese. 12. Mbikqyr politikn e jashtme dhe politikn e siguris. 13. Jep plqimin pr dekretin e Presidentit pr shpalljen e gjendjes s jashtzakonshme. 14. Vendos pr shtjet e interesit t prgjithshm, t prcaktuara me ligj.

Mandati i Kuvendit 1. Kuvendi zgjidhet me mandat katrvjear. Mandati fillon nga mbledhja konstituive, e cila mbahet brenda tridhjet (30) ditsh nga dita e shpalljes zyrtare t rezultateve t zgjedhjeve. 2. Mandati i Kuvendit mund t vazhdohet vetm n rastet e parapara sipas nenit 66, paragrafi 4, t Kushtetuts s Republiks s Kosovs.

PRAKTIKA JURIDIKE Zgjedhja e Kryetarit dhe e nnkryetarve t Kuvendit 1. N mbledhjen konstituive t Legjislaturs IV, Kuvendi nga radht e veta i zgjedh Kryetarin dhe nnkryetart. Kryetari dhe nnkryetart e prbejn Kryesin e Kuvendit. 2. Kryesuesi i mbledhjes konstituive krkon nga grupi m i madh parlamentar ta propozoj kandidatin pr Kryetar t Kuvendit. Kryetari i Kuvendit zgjidhet me shumicn e votave t deputetve t Kuvendit. 3. Kryesuesi i mbledhjes konstituive t legjislaturs krkon nga tri grupet m t mdha parlamentare ta propozojn nga nj kandidat pr nnkryetar t Kuvendit, t cilt zgjidhen me shumicn e votave t deputetve t Kuvendit. 4. N prbrje t Kryesis dhe n trupat e tjer t puns t Kuvendit respektohet prbrja gjinore e Kuvendit.

5. Kryesuesi i mbledhjes konstituive t legjislaturs krkon nga deputett q mbajn vende t garantuara pr komunitetin serb dhe nga deputett, q mbajn vende t garantuara pr komunitetet e tjera, q nuk jan shumic, ta propozojn nga nj kandidat pr nnkryetar t Kuvendit. Nnkryetart, sipas ksaj pike, zgjidhen me shumicn e votave t deputetve t Kuvendit. 6. Kryesuesi i mbledhjes konstituive t legjislaturs e shpall rezultatin e votimit pr zgjedhjen e Kryetarit dhe t nnkryetarve t Kuvendit. Kryetarin e sapozgjedhur t Kuvendit e fton ta zr vendin e tij.

PRAKTIKA JURIDIKE Prbrja e Kryesis 1. Kryesia e Kuvendit, deri n fund t mandatit t Legjislaturs III-t, prbhet nga nnt (9) antar: a) Dy antar nga partia ose koalicioni q ka fituar numrin m t madh t votave n zgjedhjet pr Kuvend; b) Dy antar nga partia ose koalicioni i dyt, me numrin m t madh t votave; c) Nj antar nga partia ose koalicioni i tret, me numrin m t madh t votave; d) Nj antar nga partia ose koalicioni i katrt, me numrin m t madh t votave; e) Nj antar nga partia ose koalicioni i pest, me numrin m t madh t votave; f) Nj antar nga partit q jan deklaruar se prfaqsojn komunitetin serb, dhe g) Nj antar nga partit q jan deklaruar se prfaqsojn komunitetet tjera, prpos

komunitetit shqiptar dhe komunitetit serb. 2. Kryesuesi i mbledhjes krkon nga prfaqsuesi i partis politike, q ka marr numrin me t madh t votave, t deklaroj se cili nga dy t emruarit pr antar te Kryesis propozohet pr kryetar t Kuvendit. Kryesia dhe kryetari i Kuvendit zgjidhen me shumicn e votave t deputetve t Kuvendit. 3. Pas prfundimit t mandatit t tret, Kryesia e legjislaturs t katrt do t zgjidhet n baz t nenit 67 t Kushtetuts s Republiks s Kosovs dhe nenit 12 t ksaj Rregulloreje

PRAKTIKA JURIDIKE Mandati i Kryesis 1. Mandati i Kryetarit t Kuvendit dhe i antarve t Kryesis sht n prputhje me mandatin e Kuvendit. 2. Kuvendi e pezullon punn nj dit para fillimit t fushats zgjedhore. Gjat fushats zgjedhore Kryesia e Kuvendit e vazhdon punn, me qllim q t ruhet vazhdimsia e puns s Kuvendit. 3. Kryetari i Kuvendit mund tia paraqes dorheqjen Kuvendit. Aktin e dorheqjes me shkrim ia dorzon paraprakisht Kryesis s Kuvendit. Pas miratimit t dorheqjes, partia politike ose koalicioni, q e ka emruar Kryetarin e mparshm t Kuvendit propozon kandidat t ri pr kryetar. 4. E njjta procedur zbatohet edhe n rast t dorheqjes s ndonjrit nga antart e Kryesis. 5. Shkarkimi i Kryetarit ose i antarit t Kryesis s Kuvendit, me propozim t partis politike ose t grupit, q e ka propozuar, bhet sipas procedurs s zgjedhjes s tyre.

PRAKTIKA JURIDIKE KRYETARI I KUVENDIT Neni 17 Prgjegjsit e Kryetarit t Kuvendit 1. Kryetari i Kuvendit e prfaqson Kuvendin, e propozon rendin e dits s mbledhjeve t Kuvendit, i thrret dhe i kryeson mbledhjet, i nnshkruan aktet e miratuara nga Kuvendi, kujdeset pr rend e rregull n mbledhje dhe ushtron funksione t tjera, sipas Kushtetuts dhe Rregullores s Kuvendit. Kryetari e bn interpretimin prfundimtar t Rregullores gjat mbledhjes plenare. 2. Kryetari i Kuvendit, n prputhje me nenin 90 t Kushtetuts s Republiks s Kosovs, e ushtron funksionin e Presidentit t Republiks s Kosovs, nse Presidenti prkohsisht nuk sht n gjendje ti kryej detyrat kushtetuese. 3. Kryetari i Kuvendit mund ta ushtroj postin e ushtruesit t detyrs s Presidentit t Republiks deri n gjasht (6) muaj. Neni 18 Ushtrimi i detyrs s Kryetarit t Kuvendit 1. Kryetarin e Kuvendit, n rast t mungess s tij ose me krkes t tij, e zvendson njri nga antart e Kryesis, prkatsisht njri nga nnkryetart. 2. N rastet kur Kryetari mungon e cakton me autorizim t veant cili antar i Kryesis, prkatsisht nnkryetar, do ta ushtroj funksionin e tij. 3. N pamundsi pr ta ushtruar detyrn e Kryetarit t Kuvendit, e zvendson antari I Kryesis s Kuvendit nga e njjta parti.

PRAKTIKA JURIDIKE Neni 20 Formimi dhe funksionimi i grupeve parlamentare 1. Deputett mund t formojn grup parlamentar sipas prkatsis s tyre partiake ose t prcaktimeve programore. 2. Deputeti ka t drejt t marr pjes n mnyr t barabart n nj grup parlamentar, t trhiqet nga grupi, ta formoj nj grup t ri parlamentar, ti bashkngjitet nj grupi tjetr ose t veproj si deputet i pavarur. Pr secilin rast deputeti sht i obliguar q, pr vendimin e tij, ta njoftoj me shkrim Kryetarin e Kuvendit. 3. Pr krijimin e nj grupi parlamentar nevojiten 5 pr qind e deputetve t Kuvendit ose s paku gjasht (6) deputet. N rastet kur numri i deputetve, i antarve t nj grupi parlamentar, bie nn kt minimum, grupi nuk ekziston m. 4. Grupi i ri, i formuar m von, nuk mund t ket emr t njjt me ndonj grup tjetr parlamentar. 5. Nj deputet nuk mund t jet antar i m shum se nj grupi parlamentar. 6. Grupeve parlamentare u sigurohen hapsira t nevojshme dhe proporcionale, kushte dhe pajisje t nevojshme, si dhe nj staf politik. Stafi politik i grupeve parlamentare pr punn e vet shprblehet n prputhje me Vendim t Kryesis. PRAKTIKA JURIDIKE DEPUTETI I KUVENDIT Neni 21

T drejtat dhe detyrat e deputetit t Kuvendit 1. Deputeti i Kuvendit sht prfaqsues i popullit. Deputeti nuk i nnshtrohet asnj detyrimi tjetr. 10 2. Deputeti i Kuvendit ka t drejta dhe detyra t barabarta pr pjesmarrje t plot n punimet e Kuvendit dhe vepron sipas bindjes dhe ndrgjegjes s tij. Deputeti, pos t drejts pr nisma t projektligjeve, t rezolutave, pr tu parashtruar pyetje antarve t Qeveris, pr t votuar pr vendimet e propozuara t Kuvendit, ka t drejt edhe pr t marr pjes n diskutime, n kushte t barabarta me deputett tjer t Kuvendit. 3. Deputeti pajiset me dokument identifikimi, q e dshmon imunitetin e tij. 4. Deputeti gzon t drejta shtes, q prcaktohen me akt t veant t miratuara nga Kuvendi. 5. Deputeti, n prputhje me kt Rregullore, mund t marr pjes n mbledhjet komisioneve, n t cilat nuk sht antar, pa t drejt vote. 6. Deputeti, n pajtim me ligjin, ka t drejt t ket qasje n t dhnat, n materialet e n dokumentet zyrtare, q prgatiten ose mblidhen nga trupat e puns s Kuvendit, nga stafi I Kuvendit, nga Qeveria, nga Ministrit dhe nga organet e administrats publike, t cilat I shrbejn pr realizimin e funksionit t tij. 7. Deputeti ka t drejt t njoftohet ose t krkoj sqarime pr punt q jan n kompetenc t Kryetarit t Kuvendit, t kryetarve t komisioneve parlamentare, t ministrave, q jan t nevojshme pr realizimin e funksionit t deputetit.

8. Krkesn nga paragrafi 7 i ktij neni, deputeti e paraqet n form t shkruar.

PRAKTIKA JURIDIKE Imuniteti i deputetit t Kuvendit 1. Deputeti gzon imunitet, n pajtim me Kushtetutn. 2. Deputeti gzon imunitet pr deklarimet gojore ose t shkruara, si dhe pr veprimet e tjera, t kryera n cilsin e deputetit t Kuvendit. 3. Deputeti gzon imunitet ndaj masave t ndalimit, t arrestit, t ndjekjes penale, prderisa Kuvendi nuk merr vendim pr heqjen e imunitetit t tij. 4. Imuniteti i deputetit fillon n ditn e verifikimit t mandatit dhe mbaron me prfundimin e mandatit t tij. 5. Kuvendi, prjashtimisht nga paragrafi 4 i ktij neni, mund tia heq imunitetin deputetit para mbarimit t mandatit. 6. Krkesn pr heqjen e imunitetit t deputetit e bn organi kompetent pr ndjekje penale. Vendimin pr heqjen e imunitetit t deputetit e merr Kuvendi, n prputhje me rekomandimet e Komisionit pr Mandat, Imunitet dhe Rregullore. 7. Masa e ndaless ose e arrestit mund t merret ndaj deputetit edhe pa heqjen paraprake t imunitetit nga Kuvendi, n rastin kur deputeti kryen vepr t rnd penale, q sht e dnueshme me pes (5) e m shum vjet burgim.

PRAKTIKA JURIDIKE Procedura e heqjes s imunitetit

1. Krkesn pr heqjen e imunitetit t deputetit, bashk me dokumentet e tjera prcjellse, organi kompetent i ndjekjes penale ia parashtron Kryetarit t Kuvendit. Krkesn e organit t ndjekjes, s bashku me dokumentet prcjellse, Kryetari, brenda 48 orve, ia drgon Komisionit pr Mandat, Imunitet dhe Rregullore. 2. Komisioni pr Mandat, Imunitet dhe Rregullore, brenda 30 ditsh, pas marrjes s krkess nga paragrafi 1 i ktij neni, e shqyrton krkesn dhe Kuvendit ia paraqet raportin me rekomandime. 3. Komisioni e njofton deputetin, imuniteti i t cilit krkohet t hiqet, pr krkesn dhe pr kohn e shqyrtimit t saj n komision. 4. Deputeti ftohet t marr pjes n mbledhjen e Komisionit dhe n mbledhje plenare pr ti dhn shpjegimet dhe vrejtjet rreth shtjes. 5. Mospjesmarrja e deputetit t ftuar n mbledhje nuk e pengon Komisionin dhe Kuvendin t vendosin edhe pa pranin e tij. 6. Kuvendi e shqyrton raportin me rekomandimet e Komisionit m s voni n mbledhjen e dyt t radhs. N fillim t shqyrtimit t shtjes, fjala i jepet deputetit pr t dhn shpjegime dhe pr tiu prgjigjur pyetjeve t deputetve. 7. Pr heqjen e imunitetit t deputetit Kuvendi vendos me vota t fshehta t shumics s deputetve t Kuvendit.

PRAKTIKA JURIDIKE Procedurat kur deputeti ndalohet ose arrestohet

1. N rastin kur nj deputet sht ndaluar ose arrestuar, pa heqjen e imunitetit, organ kompetent i ndjekjes e informon menjher Kryetarin e Kuvendit. 2. Posa t njoftohet Kryetari i Kuvendit e thrret Komisionin pr Mandat, Imunitet dhe Rregullore dhe ia drgon njoftimin me dokumentet e tjera prcjellse t organit kompetent t ndjekjes. Kryetari krkon nga Komisioni ta shqyrtoj shtjen. 3. Komisioni, brenda dy ditve pas njoftimit nga Kryetari i Kuvendit, e shqyrton rastin e deputetit t ndaluar ose t arrestuar. Komisioni i fton pr ti dgjuar organin kompetent t ndjekjes dhe deputetin e ndaluar ose t arrestuar. 4. Kryetari i Kuvendit e thrret mbledhjen brenda dy ditsh pas paraqitjes s raportit nga Komisioni. 5. Kuvendi vendos me votim t fsheht pr heqjen ose mos-heqjen e imunitetit t deputetit. 6. N rastet kur deputetit nuk i hiqet imuniteti n Kuvend, lirohet nga ndalimi ose nga arresti. 12 Neni 25 Humbja e statusit t deputetit t Kuvendit 1. Deputeti i Kuvendit e humb mandatin, nse: a) nuk e bn betimin, b) jep dorheqje, c) prfundon mandati i Kuvendit, d) dnohet pr nj vepr penale me burgim pr nj periudh kohore prej nj (1) e m shum vjet, e) n periudhn gjashtmujore nuk merr pjes n asnj mbledhje t Kuvendit. Nse deputeti

nuk ia dshmon faktet bindse pr shtjen Kryetarit t Kuvendit, Kryetari e krkon rekomandimin e Komisionit pr Mandat, Imunitet dhe Rregullore. Pas rekomandimit t Komisionit Kryetari ia propozon Kuvendit pushimin e funksionit t deputetit. Kuvendi vendos pr shtjen n mbledhje t radhs, f) me vendim t forms s prer t gjykats nse sht konstatuar mungesa e aftsis s tij juridike pr t vepruar, g) vdes. 2. Pr rastet nga pika 1. e) e ktij neni, deputeti mund tia paraqes Kuvendit me shkrim argumentet pr ti treguar arsyet bindse pr mospjesmarrje n mbledhje dhe i lejohet tI drejtohet Kuvendit, nse dshiron. 3. Vendet e liruara t deputetve, n fardo rasti q prcaktohen me kt rregull, plotsohen n prputhje me nenin 70.4 t Kushtetuts s Republiks s Kosovs dhe me nenin 112 tLigjit pr zgjedhjet e prgjithshme.

PRAKTIKA JURIDIKE Komisionet e prhershme dhe komisionet funksionale 1. Kuvendi i Kosovs emron komisione t prhershme, komisione funksionale dhe komisione ad hoc. Komisionet e pasqyrojn prbrjen politike t Kuvendit. 2. Kuvendi, me krkesn e nj t trets (1/3) t t gjith deputetve, formon komisione pr nj shtje t veant, duke i prfshir edhe shtjet hetimore. * 3. Komisione t prhershme jan:

1. Komisioni pr Buxhet dhe Financa, 2. Komisioni pr t Drejtat, Interesat e Komuniteteve dhe pr Kthim, 3. Komisioni pr Legjislacion dhe Gjyqsi, 4. Komisioni pr Integrime Evropiane. 4. Komisionet funksionale jan: 1. Komisioni pr Pun t Jashtme, 2. Komisioni pr Arsim, Shkenc, Teknologji, Kultur, Rini dhe Sporte, 3. Komisioni pr Ekonomi, Tregti, Industri, Energjetik, Transport dhe Telekomunikacion, 4. Komisioni pr Bujqsi, Pylltari, Zhvillim Rural, Mjedis dhe Planifikim Hapsinor, 5. Komisioni pr Shndetsi, Pun dhe Mirqenie Sociale, 6. Komisioni pr Administrat Publike, Pushtet Lokal dhe Media, 7. Komisioni pr Pun t Brendshme dhe Siguri, 8. Komisioni pr t Drejtat e Njeriut, Barazi Gjinore, Persona t Pagjetur dhe Peticione, 9. Komisioni pr Mbikqyrjen e Financave Publike, 10. Komisioni pr Mbikqyrjen e Agjencis s Kosoves pr Inteligjenc, 11. Komisioni pr Mbikqyrjen e Forcs s Siguris s Kosovs, 12. Komisioni pr Mandat, Imunitet dhe Rregullore t Kuvendit.

PRAKTIKA JURIDIKE 5. Fushveprimi dhe prgjegjsit e komisioneve prcaktohen me shtojcn e komisioneve, e cila sht pjes prbrse e ksaj Rregulloreje.

6. Kuvendi e prcakton numrin e komisioneve t prhershme dhe funksionale. Kryesia e propozon numrin e antarve pr do komision. Deputeti i Kuvendit, n parim, mund t jet antar vetm n nj komision. 7. Kryetari i Kuvendit mund ti emroj antar t komisioneve edhe deputett pa grup parlamentar, por pa t drejt vote. 8. T gjitha komisionet duhet ti ken nga dy zvendskryetar; zvendskryetarin e par dhe zvendskryetarin e dyt, t cilt u prkasin grupeve t ndryshme parlamentare. S paku njri nga zvendskryetart duhet t jet i komunitetit tjetr nga ai i kryetarit. 9. Postet pr kryetar dhe pr zvendskryetar t komisioneve i ndan Kryesia. Postet ndahen midis grupeve parlamentare t prfaqsuara n Kuvend, sipas mnyrs s parapar n nenin 63 t ksaj Rregulloreje. 10. Kuvendi i emron antart e komisioneve n baz t propozimit t Kryesis. Prjashtim bn Komisioni pr t Drejtat, Interesat e Komuniteteve dhe pr Kthim, i cili sht rregulluar Kushtetut. Kryesia duhet t siguroj q prfaqsimi n komisione, duke i prfshir edhe deputett e emruar kryetar ose zvendskryetar, t jet n prpjestim me prfaqsimin e tyre n Kuvend.

PRAKTIKA JURIDIKE QEVERIA E KOSOVES

Qeveria e Kosovs ushtron pushtetin ekzekutiv n pajtim me Kushtetutn dhe me ligjin. Qeverin e Kosovs e prbjn Kryeministri, zvendskryeministrat dhe ministrat. Qeveria zbaton ligjet dhe aktet e tjera t miratuara nga Kuvendi i Kosovs dhe ushtron veprimtari tjera brenda prgjegjsive t prcaktuara me kt Kushtetut dhe me ligj. Qeveria merr vendime n pajtim me kt Kushtetut dhe me ligje, propozon projektligje dhe amendamentimin e ligjeve ekzistuese e akteve t tjera, si dhe mund t jap mendimin rreth projektligjeve t cilat nuk jan t propozuara nga ajo.

PRAKTIKA JURIDIKE Qeveria, pr punn e vet, i prgjigjet Kuvendit t Kosovs. Kryeministri, zvendskryeministrat dhe ministrat mbajn bashkprgjegjsin pr vendimet q merr Qeveria, dhe prgjegjsin individuale pr vendimet q marrin n fushat e prgjegjsive t tyre. Qeveria ka kto kompetenca: propozon dhe zbaton politikn e brendshme dhe t jashtme t vendit; mundson zhvillimin ekonomik t vendit; propozon Kuvendit projektligje dhe akte t tjera; merr vendime dhe nxjerr akte juridike ose rregullore, t nevojshme pr zbatimin e ligjeve; propozon Buxhetin e Republiks s Kosovs; udhzon dhe mbikqyr punn e organeve t administrats; udhzon veprimtarin dhe zhvillimin e shrbimeve publike;

i propozon Presidentit t Republiks s Kosovs emrimet dhe shkarkimet pr shefa t misioneve diplomatike t Kosovs; propozon amendamentimin e Kushtetuts; mund t referoj shtje kushtetuese n Gjykatn Kushtetuese; ushtron edhe funksione t tjera ekzekutive, t cilat nuk u jan caktuar organeve t tjera qendrore ose vendore. PRAKTIKA JURIDIKE Kryeministri ka kto kompetenca: prfaqson dhe udhheq Qeverin; siguron q t gjitha Ministrit t veprojn n pajtim me politikat qeveritare; siguron zbatimin e ligjeve dhe t politikave t prcaktuara t Qeveris; ndrron antart e Qeveris, pa plqimin e Kuvendit; kryeson Kshillin e Siguris t Kosovs; emron Drejtorin e Prgjithshm t Policis s Kosovs; kshillohet me Presidentin e Republiks s Kosovs mbi shtjet e Inteligjencs; s bashku me Presidentin, emron Drejtorin, Zvendsdrejtorin dhe Inspektorin e Prgjithshm t Agjencis s Kosovs pr Inteligjenc; kshillohet me Presidentin pr zbatimin e politiks s jashtme t vendit; kryen edhe pun t tjera, t prcaktuara me Kushtetut dhe me ligj.

PRAKTIKA JURIDIKE PRAKTIKA JURIDIKE Pas zgjedhjeve, Presidenti i Republiks s Kosovs i propozon Kuvendit kandidatin pr Kryeministr, n konsultim me partin politike ose koalicionin q ka fituar shumicn e nevojshme n Kuvend pr t formuar Qeverin. Kandidati pr Kryeministr, jo m von se pesmbdhjet (15) dit pas emrimit, paraqet prbrjen e Qeveris para Kuvendit t Kosovs dhe krkon miratimin nga ana e Kuvendit. Qeveria konsiderohet e zgjedhur nse merr shumicn e votave t t gjith deputetve t Kuvendit t Kosovs. Nse prbrja e propozuar e Qeveris nuk merr shumicn e votave t nevojshme, Presidenti i Republiks s Kosovs, brenda dhjet (10) ditsh emron kandidatin tjetr sipas s njjts procedur. Nse as hern e dyt nuk zgjidhet Qeveria, ather Presidenti i Kosovs i shpall zgjedhjet, t cilat duhet t mbahen jo m von se dyzet (40) dit nga dita e shpalljes s tyre.

PRAKTIKA JURIDIKE Ministrit dhe organet e tjera ekzekutive themelohen, sipas nevojs, pr kryerjen e funksioneve brenda kompetencave t Qeveris. N Qeveri do t jen s paku nj (1) Ministr nga

komuniteti Serb dhe nj (1) Ministr nga ndonj komunitet tjetr jo shumic n Kosov. Nse jan m shum se dymbdhjet ministra, Qeveria do t ket edhe nj ministr t tret, i cili prfaqson nj nga komunitetet jo shumic n Kosov. Kryeministri, zvendskryeministrat dhe ministrat e Qeveris mund t zgjidhen nga deputet t Kuvendit t Kosovs ose nga persona t kualifikuar, q nuk jan deputet t Kuvendit.

PRAKTIKA JURIDIKE Ekziston nj numr i konsiderueshm i zyrave n kuadr t zyrs s Kryeministrit q luajn nj rol t rndsishm n funksionimin e tij: Sekretariati Koordinues i Qeveris Zyra pr siguri publike Zyra pr Shrbimet e Ndihms Juridike Zyra pr komunikim publik Zyra administrative Zyra pr Menaxhimin dhe Administrimin e Gazets Zyrtare Zyra pr Qeverisje t Mir Zyra pr Buxhet dhe Financa Zyra e Prokurimit Zyra pr Koordinimin e Bashkpunimit Ndrkombtar dhe Dialogut Rajonal (ZKBNDR) Zyra e arkivit t ZKM-s

Presidenti i Republiks s Kosovs

Neni 83 [Statusi i Presidentit] Presidenti sht kreu i shtetit dhe prfaqson unitetin e popullit t Republik s Kosovs. Neni 84 [Kompetencat e Presidentit] Presidenti i Republiks s Kosovs: (1) prfaqson Republikn e Kosovs brenda dhe jasht; (2) garanton funksionimin kushtetues t institucioneve t prcaktuara me kt Kushtetut; (3) shpall zgjedhjet pr Kuvendin e Kosovs dhe thrret mbledhjen e par te tij; (4) nxjerr dekrete n pajtim me kt Kushtetut; (5) shpall ligjet e miratuara nga Kuvendi i Republiks s Kosovs; (6) ka t drejtn e kthimit pr rishqyrtim t ligjeve t miratuara, nse konsideron se jan t dmshme pr interesat legjitime t Republiks s Kosovs ose t nj a m shum komuniteteve t saj. T drejtn e rikthimit t nj ligji mund ta shfrytzoj vetm nj Her; (7) nnshkruan marrveshjet ndrkombtare n pajtim me kt Kushtetut; (8) propozon amendamente pr kt Kushtetut; (9) mund t referoj shtje kushtetuese n Gjykatn Kushtetuese; (10) udhheq politikn e jashtme t vendit; (11) pranon letrat kredenciale t shefave t misioneve diplomatike t akredituar n Republikn e Kosovs; (12) sht Komandant Suprem i Forcave t Siguris t Kosovs; (13) udhheq Kshillin Konsultativ pr Komunitete;

(14) cakton mandatarin pr formimin e Qeveris, pas propozimit t partis politike ose t koalicionit, q prbn shumicn e Kuvendit; (15) emron dhe shkarkon Kryetarin e Gjykats Supreme t Kosovs me propozimin e Kshillit Gjyqsor t Kosovs;

(16) emron dhe shkarkon gjyqtart e Republiks s Kosovs me propozimin e Kshillit Gjyqsor t Kosovs; (17) emron dhe shkarkon Kryeprokurorin e Shtetit t Republiks s Kosovs, me propozimin e Kshillit Prokuroial t Kosovs; (18) emron dhe shkarkon prokurort e Republiks s Kosovs, me propozimin t Kshillit Prokurorial t Kosovs; (19) emron gjyqtart pr Gjykatn Kushtetuese, me propozimin e Kuvendit; (20) emron Komandantin e Forcave t Siguris t Kosovs, pas rekomandimit t Kryeministrit; (21) s bashku me Kryeministrin, emron Drejtorin, Zvendsdrejtorin dhe Inspektorin e Prgjithshm t Agjencis s Kosovs pr Intelegjenc; (22) vendos pr shpalljen e Gjendjes s Jashtzakonshme, n konsultim me Kryeministrin; (23) mund t krkoj mbledhje t Kshillit t Siguris t Kosovs dhe i kryeson ato n kohn e Gjendjes s Jashtzakonshme; (24) vendos pr formimin e misioneve diplomatike e konsullare t Republiks s Kosovs, n baz t konsultimit me Kryeministrin;

(25) emron dhe shkarkon shefat e misioneve diplomatike t Republiks s Kosovs, me propozimin e Qeveris; (26) emron Kryetarin e Komisionit Qendror t Zgjedhjeve; (27) emron Guvernatorin e Banks Qendrore t Republiks s Kosovs i cili shrben edhe si Drejtor Menaxhues dhe emron antart e tjer t Bordit t Banks; (28) jep medalje, mirnjohje dhe mime, n pajtim me ligjin; (29) shpall falje individuale, n pajtim me ligjin; (30) s paku nj her n vit i drejtohet Kuvendit t Kosovs prkitazi me fushveprimtarin e tij/saj. AVOKATI I POPULLIT Ligji per Avokatin e Popullit Ky ligj ka pr qllim krijimin e mekanizmave ligjor pr mbrojtjen,mbikqyrjen dhe promovimin e t drejtave dhe lirive themelore t personave fizik dhe juridik nga veprimet ose mosveprimet e paligjshme dhe t parregullta t autoriteteve publike.

Institucioni i Avokatit t Popullit,prbhet nga: 1.1. Avokati i Popullit; 1.2. pes (5) zvends t Avokatit t Popullit; 1.3. personeli profesional dhe nga 1.4. personeli mbshtets

Avokati i Popullit dhe zvendsit e tij zgjedhn

personat q i plotsojn kto kushte: 1.1. t jet shtetas i Republiks s Kosovs; 1.2. t ket arsimim t lart; 1.3. t ket karakter, ndershmri dhe moral t lart; 1.4. t ket eksperienc dhe njohuri t dalluara n fushn e t drejtave t njeriut; 1.5. t mos jet i dnuar me vendim t forms s prer pr vepr penale; 1.6. t mos jet antar i asnj partie politike, deputet n legjislaturn e Kuvendit t Republiks s Kosovs q e zgjedh at apo antar i kabinetit qeveritar. 1. Avokati i Popullit dhe Zvendsit e tij nuk duhet t jen antar t asnj partie politike e as t ushtrojn veprimtari politike, shtetrore a private profesionale. 2. Avokati i Popullit dhe Zvendsit e tij nuk marrin pjes n organizmat drejtues t organizatave civile, ekonomike dhe tregtare;

2.1. Prve ndalesave t prcaktuara n nenin 6 nnparagrafin 1.6 dhe paragrafin 2 t ktij neni, Avokati i popullit dhe zvendsit e tij nuk kan t drejt t ushtrojn ndonj detyr tjetr publike apo profesionale pr t ciln shprblehen me pages, prve ushtrimit t funksionit t ligjruesit t shkencave n nj universitet t akredituar. 3. Avokati i Popullit dhe zvendsit e tij mund t merren me veprimtari shkencore, kulturore, akademike dhe veprimtari tjera, t cilat nuk bien n kundrshtim me funksionet e tyre dhe me legjislacionin n fuqi. Procedura e propozimit 1. Procedura pr zgjedhjen e Avokatit t Popullit, dhe zvendsve t tij fillon gjasht (6) muaj para skadimit t mandatit t tyre. 2. Gjat procedurs s propozimit, si dhe zgjedhjes s kandidatve pr Avokat t Popullit, dhe t zvendsve t tij, duhet t sigurohet prfaqsimi etnik dhe gjinor. 3. Propozimin e Avokatit t Popullit e bn Komisioni Ad Hoc i Kuvendit t Republiks s Kosovs i cili pasqyron prbrjen politike, etnike dhe gjinore t Kuvendit n pajtim me rregulloren e puns s Kuvendit t Republiks s Kosovs. 4. Procedurn pr prcaktimin e lists s ngusht pr Avokat t Popullit e fillon Komisioni. Komisioni publikon thirrjen/ftesn n media t shkruara dhe elektronike duke prfshir edhe ato t cilat kryesisht lexohen nga komunitetet q nuk jan shumic n Republikn e Kosovs. 5. N thirrje/ftes caktohen kushtet pr zgjedhjen e Avokatit t Popullit t parapar me Kushtetut dhe me

kt ligj. Afati pr paraqitjen e propozimit pr kandidatin nuk mund t jet m i shkurtr se pesmbdhjet (15) e as m i gjat se njzet (20) dit. 6. Pas skadimit t afatit t parapar n paragrafin 5 t ktij neni, Komisioni, brenda afatit prej pesmbdhjet (15) ditsh, vlerson nse kandidatt e propozuar i plotsojn kushtet pr tu zgjedhur Avokat i Popullit t parapar me Kushtetut dhe me kt ligj, dhe hedh posht kandidaturat q nuk plotsojn kto kushte. 7. Komisioni zhvillon intervist me secilin kandidat i cili plotson kushtet pr tu zgjedhur Avokat i Popullit dhe n baz t t dhnave t paraqitura dhe rezultateve tintervists, prgatit listn e ngusht t kandidatve t kualifikuar pr Avokat t Popullit. 8. Lista e ngusht prmban tre (3) kandidat. 9. Komisioni, bashkangjitur me listn e ngusht, i drgon Kuvendit t Republiks s Kosovs listn e t gjith kandidatve t cilt plotsojn kushtet pr tu zgjedhur Avokat i Popullit. 10. Propozimi i Komisioni prmban arsyetim prse Komisioni ju ka dhn prparsi disa kandidatve n krahasim me kandidatt tjer.

11. Propozimin e zvendsve e bn Avokati i Popullit

n baz t konkurrencs s hapur dhe transparente dhe ia propozon pr zgjedhje Kuvendit t Republiks s Kosovs. 12. Propozimi i Avokatit t Popullit prmban arsyetimin prse ai u ka dhn prparsi disa kandidatve n krahasim me kandidatt tjer.

 13. T paktn njri nga zvendsit Avokatit t Popullit

duhet t jet pjestar i komunitetit serb t Kosovs dhe s paku nj (1) duhet t jet prej njrit nga komunitetet tjera joshumic n Kosov. 14. T paktn njri nga zvendsit duhet t jet e gjinis femrore. Zgjedhja e Avokatit t Popullit dhe zvendsve t tij 1. Avokatin e Popullit e zgjedh Kuvendi I Republiks s Kosovs, me shumicn e votave t t gjith deputetve t tij, pr nj mandat pes (5) vjear, pa t drejt rizgjedhjeje. 2. Avokati i Popullit duhet t zgjedhet brenda 30 ditve nga dita e propozimit t kandidatve. Nse ky afat nuk sht arritur, Kuvendi i Republiks s Kosovs voton pr zgjedhjen e Avokatit t Popullit n seciln seanc plenare pr 30 dit t tjera. Nse Avokati i Popullit nuk emrohet pas 60 ditve, komisioni Ad Hoc prap do t shpall konkurs pr Avokat t Popullit. Zvendsit e Avokatit t Popullit zgjedhen njherazi nga Kuvendi i Republiks s Kosovs me shumicn e votave t deputetve t pranishm dhe q votojn. Mandati i tyre prputhet me mandatin e Avokatit t Popullit, me t drejt rizgjedhjeje. 4. Nse Kuvendi nuk e voton pro listn e propozuar t zvendsve n afat prej 60 ditve, ather Avokati i Popullit prsri e propozon listn e pes (5) kandidatve pr pozitn e zvendsve. 5. Avokati i Popullit, njrin nga zvendsit e zgjedhur e cakton zvends kryesor t tij me rotacion pr nj mandat nj (1) vjear.

Imuniteti

Avokati i Popullit dhe zvendsit e tij gzojn imunitet nga ndjekja penale, padit civile ose shkarkimi pr veprimtari ose vendimet q jan brenda fushs s prgjegjsis t Institucionit t Avokatit t Popullit. Shkarkimi nga funksioni i Avokatit t Popullit dhe zvendsve t tij 1. Avokati i Popullit, dhe zvendsit e tij mund t shkarkohen pr arsyet n vijim: 1.1. Paaftsia fizike apo mendore q shkakton pamundsin e tij pr kryerjene funksioneve t tij. 1.2. Ka kryer vepr penale t dnueshme me gjasht (6) ose m tepr muaj burgim n baz t nj vendimi gjyqsor t forms s prer. 1.3. Pr shkak t sjelljes s tij personale q sht n kundrshtim me ushtrimin e funksionit t tij. 1.4. Nse kryen veprime n kundrshtim me nenit 6 nnparagrafin 1.6 dhe nenit 7 paragrafi 2 i ktij ligji. 2. Kuvendi i Republiks s Kosovs n prputhje me rregullat e veta i miraton procedurat formale, prmes s cilave e prcakton procedurn lidhur me shkarkimin ose suspendimin e prkohshm nga detyra e Avokatit t Popullit dhe t zvendsve t tij. 3. Avokati i Popullit krkon q Kuvendi I Republiks s Kosovs t shkarkoj ose prkohsisht t suspendoj nga detyra nj apo m shum zvends t tij, pr shkak t nj apo m shum arsyeve t parapara n kt ligj.

 Mbarimi i funksionit t Avokatit t Popullit dhe

zvendsve t tij 1. Funksioni i Avokatit t Popullit dhe I zvendsve t tij mbaron: 1.1. me vdekjen e tij; 1.2. kur jep dorheqje; 1.3. kur mbaron afati pes (5) vjear i qndrimit n kt funksion dhe 1.4. kur shkarkohet. N rast mungese, vdekje, paaftsie t prhershme ose t prkohshme, Avokati i Popullit, zvendsohet nga zvendsi kryesor. Nse zvendsi kryesor nuk mund t kryej funksionin, ather Avokati i Popullit zvendsohet nga zvendsi m i vjetr sipas moshs. 3. N rast skadimi t mandatit, Avokati i Popullit dhe zvendsit e tij do ta ushtrojn funksionin e tyre deri n zgjedhjen e Avokatit t ri t Popullit dhe zvendsve t tij.

KOMPETENCAT DHE PRGJEGJSIT E AVOKATIT T POPULLIT Kompetencat 1. Avokati i Popullit ka kompetenca pr ti hetuar ankesat e pranuara nga do person fizik a juridik lidhur me pohimet pr shkeljen e t drejtave t njeriut t parapara me kushtetut, ligje dhe akte tjera, si dhe me standarde ndrkombtare t t drejtave t njeriut dhe konventave ndrkombtare, veanrisht me

konventn evropiane pr t drejtat e njeriut, duke prfshir veprimet apo mosveprimet q paraqesin keqprdorim t autoritetit. 2. Kompetencat e Avokatit t Popullit shtrihen n mbar territorin e Republiks s Kosovs. N ushtrimin e funksioneve t tij lidhur me rastet q paraqiten brenda territorit t Republiks s Kosovs, Avokati i Popullit mund tu ofroj shrbime t mira edhe qytetarve t Republiks s Kosovs q prkohsisht ndodhen jasht territorit t Republiks s Kosovs. 3. Avokati i Popullit ka kompetenc t bj hetime qoft pr tiu prgjigjur ankess s parashtruar apo me iniciativn e vet (ex officio), nse nga konstatimet, dshmit dhe faktet e paraqitura me parashtres ose nga njohurit e fituara n mnyr tjetr, ka baz t rezultoj se nga ana e institucioneve t Republiks s Kosovs jan shkelur t drejtat dhe lirit e njeriut. 4. Nse Avokati i Popullit fillon procedur me iniciativ t vet ose ndonj person tjetr n emr t t dmtuarit i drejtohet me parashtres Avokatit t Popullit pr ngritjen e procedurs, sht i nevojshm plqimi nga personi, t cilit i jan shkelur t drejtat dhe lirit e njeriut. 5. Kur Avokati i Popullit fillon procedur me iniciativ t vet lidhur me shkeljen e t drejtave dhe lirive t nj numri m t madh t qytetarve, t fmijve apo personave me aftsi t humbura veprimi, nuk sht i nevojshm plqimi nga paragrafi 4 i ktij neni.

6. Avokati i Popullit nuk do t ndrhyj n rastet dhe n procedura tjera ligjore q jan duke u zhvilluar para gjykatave, prve n raste t zvarritjeve t paarsyeshme apo keqprdorimit t dukshm t pushtetit. 7. Avokati i Popullit mund t inicioj shtje n Gjykatn Kushtetuese n pajtim me kushtetutn dhe ligjin pr Gjykat Kushtetuese; 8. Avokati i Popullit i ushtron kompetencat e veta edhe m an t ndrmjetsimit dhe pajtimit. 9. Shrbimet e ofruara nga Institucioni i Avokatit t Popullit jan falas.

1. Avokati i Popullit ka kto prgjegjsi: 1.1. t hetoj shkeljet e pohuara t t drejtave t njeriut dhe t angazhohet pr zgjedhjen e tyre. 1.2. t trheq vmendjen pr rastet n cilndo pjes t territorit t Republiks s Kosovs kur institucionet e Republiks s Kosovs i shkelin t drejtat e njeriut dhe t bj propozimin q tu jepet fund rasteve t tilla dhe kur sht e domosdoshme t shpreh mendimin e vet mbi qndrimet dhe reagimet e institucioneve prkatse n lidhje me rastet e tilla; 1.3. t bj t njohura t drejtat e njeriut dhe prpjekjet pr t luftuar t gjitha format e diskriminimit, veanrisht racor dhe etnik prmes ngritjes s vetdijesimit, posarisht prmes informimit dhe edukimit edhe me an t mediave;

1.4. t njoftoj Qeverin, Kuvendin dhe institucionet tjera kompetente t Republiks s Kosovs pr shtjet q kan t bjn me avancimin dhe mbrojtjen e t drejtave dhe lirive t njeriut; 1.5. ti publikoj njoftimet, mendimet, rekomandimet, propozimet dhe raportet e veta; 1.6. t rekomandoj miratimin e ligjeve t reja n Kuvend, ndryshimin ligjeve q jan n fuqi dhe miratimin apo ndryshimin e masave administrative nga institucionet e Republiks s Kosovs;

1.7. t prgatit raporte vjetore, periodike dhe t tjera

mbi gjendjen e t drejtave dhe lirive themelore t njeriut n Republikn e Kosov; 1.8. t rekomandoj harmonizimin e legjislacionit t Kuvendit me standardet ndrkombtare pr t drejtat dhe lirit e njeriut si dhe zbatimin e tyre efektiv; 1.9. t bashkpunoj, n pajtim me Kushtetutn dhe legjislacionin n fuqi. me t gjitha organizatat dhe institucionet vendore dhe ndrkombtare q merren me mbrojtjene t drejtave dhe lirive t njeriut; 1.10. Avokati i Popullit, zvendsit dhe personeli i tij duhet ruajtu fshehtsin e t gjitha informatave dhe t t dhnave q i merr, duke i kushtuar kujdes t veant siguris s ankuesve, palve t dmtuara dhe dshmitarve, n pajtim me ligjin pr mbrojtjen e t dhnave; 1.11. Obligimi pr ruajtjen e fshehtsis zyrtare vlen edhe pas prfundimit t mandatit ose marrdhnies s puns.

2. Avokati i Popullit mund ti ofroj kshilla dhe ti jap rekomandime do personi fizik dhe juridik lidhur me pajtueshmrin e ligjeve dhe akteve nnligjore me standardet e pranuara ndrkombtare pr t drejtat dhe lirit e njeriut. 3. Avokati i Popullit mund ti kshilloj dhe tu rekomandoj institucioneve t Republiks s Kosovs pr programet dhe politikat e tyre pr t siguruar mbrojtjen dhe avancimin e t drejtave dhe lirive t njeriut n Republikn e Kosovs. 4. Avokati i Popullit i ndrmerr t gjitha masat dhe veprimet e nevojshme pr tI shqyrtuar ankesat e parashtruara sipas nenit 15 paragrafit 1 t ktij ligji, duke prfshir edhe intervenimin e drejtprdrejt tek autoritetet kompetente,nga t cilt do t krkohet q t prgjigjen brenda kohs s arsyeshme t caktuar nga Avokati i Popullit. Nse vazhdon dmi i rnd si pasoj e shtjes s ankess sipas nenit 15 paragrafit 1 t ktij ligji, nga autoritetet kompetente krkohet t prgjigjen me nguti. 5. Nse gjat hetimeve, Avokati i Popullit konstaton se ekzekutimi i ndonj vendimi administrativ mund t ket pasoja t pariparueshme pr personin fizik apo juridik, mund t rekomandoj q autoriteti kompetent ta pezulloj ekzekutimin e vendimit n fjal deri n prfundimin e hetimeve lidhur me kt shtje nga ana e Avokatit t Popullit. 6. Avokati i Popullit ka qasje n dosjet dhe n dokumentet e do institucioni t Republiks s Kosovs dhe mund tI shqyrtoj ato lidhur me rastet q i ka n shqyrtim dhe sipas ktij ligji, mund t

krkoj nga do institucion i Republiks s Kosovs dhe nga personeli i tyre t bashkpunojn me Avokatin e Popullit, duke siguruar informacione relevante, duke prfshir edhe kopjen e plot apo t pjesshme t dosjes dhe dokumenteve tjera sipas krkess s Avokatit t Popullit. 7. Zyrtart e Institucionit t Avokatit t Popullit n do koh dhe pa paralajmrim mund t hyjn dhe t inspektojn do vend ku personat jan privuar nga liria si dhe n institucionet tjera me liri t lvizjes s kufizuar dhe mund t jen t pranishm n mbledhje ose seanca dgjimore ku prfshihen personat e till. Zyrtart e Institucionit t Avokatit t Popullit mund t mbajn edhe takime me personat e till pa pranin e zyrtarve t institucionit prkats. do lloj korrespondence e ktyre personave me Institucionin e Avokatit t Popullit nuk pengohet apo kontrollohet. 8. Avokati i Popullit ose prfaqsuesit e tij mund t hyjn n hapsirat zyrtare t t gjitha organeve t autoriteteve publike, organeve tjera dhe organizatave q ushtrojn autorizime publike pr llogari t tyre. Fillimi i procedurs do person i cili pretendon se t drejtat apo lirit e tij jan shkelur me ndonj ligj, veprim apo mosveprim, keqadministrim t organeve t autoriteteve publike, organeve tjera dhe organizatave q ushtrojn autoritete publike pr llogari t tyre, mund t krkoj nga Institucioni i Avokatit t Popullit fillimin e procedurs. Forma e paraqitjes s ankess

1. do ankes q i parashtrohet Avokatit t Popullit duhet t jet e nnshkruar dhe ti ket shnimet personale t paraqitsit t ankess si dhe t prmbaj t gjitha rrethanat, faktet dhe dshmit n t cilat kjo ankes bazohet. Paraqitsi i ankess mund t deklaroj nse mjetet juridike jan zbatuar apo jo, dhe nse po cilat prej ktyre mjeteve jan zbatuar. 2. do ankes pr fillimin e procedurs, si rregull, paraqitet me shkrim. Parashtruesi I ankess mund ta plotsoj ankesn me ndihmn e nj zyrtari t Avokatit t Popullit. 3. Personat e privuar nga liria kan t drejt t paraqesin ankes pran Avokatit t Popullit n zarf t mbyllur. Procedura pas pranimit t ankess 1. Pas pranimit t ankess, Avokati i Popullit n afat prej 30 ditsh vendos pr pranueshmrin e shtjes si n vijim: 1.1. t shqyrtoj n procedur t prshpejtuar rastin; 1.2. t filloj hetimin e plot; 1.3. t hedh posht ankesn pr shkak se: 1.3.1. nuk sht n kompetencn e Avokatit t Popullit sipas ktij ligji; 1.3.2. ankesa sht parashtruar pas afatit t parapar me kt ligj; 1.3.3. ankesa sht anonime; 1.3.4. ankesa paraqet keqprdorim t s drejts pr paraqitjen e ankess apo 1.3.5. ankuesi ka dshtuar t siguroj informatat e krkuara nga Avokati i Popullit. 1.4. t refuzoj ankesn si t pabazuar.

1.5. t ndrpret hetimet kur konstaton se rasti sht zgjidhur n ndonj mnyr tjetr n pajtim me krkesn e ankuesit.

2. N t gjitha rastet e msiprme,Avokati i Popullit e njofton me shkrim paln brenda 30 ditsh nga dita e pranimit t ankess. 3. Vendimi i Avokatit t Popullit pr t hedhur posht apo pr t refuzuar ankesn sht i forms s prer. Rastet e refuzimit t shqyrtimit t ankess 1. Avokati i Popullit refuzon krkesn pr shkak t arsyeve si n vijim: 1.1. kur nga shnimet e paraqitura dhe nga rrethanat e rastit del se t drejtat dhe lirit e njeriut nuk jan shkelur apo nuk sht kryer kurrfar keqadministrimi; 1.2. kur krkesa sht jo e plot dhe nuk sht kompletuar edhe pas krkesave t Avokatit t Popullit; 1.3. kur procedurat pr nj lnd jan duke u zhvilluar n organet gjyqsore ose n organet tjera kompetente, prve n rastet e specifikuara me ket ligj. 1.4. kur t gjitha mjetet juridike t rregullta dhe t jashtzakonshme nuk jan shterur, prpos nse ai vlerson se do t jet e padobishme pr paraqitsin e ankess pr t filluar apo vazhduar procedurn, apo nse vlerson se individt kan psuar dm t madh apo mund t psojn dm t madh dhe t pa kompenzueshm n ndrkoh; 1.5. kur ankesa zbulon n mnyr t qart nj rast me m pak rndsi n t ciln madje, edhe pas hetimeve t zhvilluara, nuk mund t pritet ndonj rezultat.

 Rastet e parashkrimit dhe prjashtimit 1. Avokati i Popullit nuk inicion procedur pr t

hetuar shkeljen e t drejtave t njeriut nse prej dats q pala e ka marr vendimin e forms s prer ose sht njoftuar lidhur me t dhe deri n dorzimin e ankess n Institucionin e Avokatit t Popullit kan kaluar m shum se gjasht (6) muaj. 2. Prjashtimisht nga paragrafi 1 i ktij neni, Avokati i Popullit mund t inicioj procedur edhe pas kalimit t afatit prej gjasht (6) muaj n rast se vlerson se paraqitsi i ankess ka qen i penguar apo n rast se vlerson se shtja sht e rndsis s veant Procedura pas fillimit t hetimit 1. Kur Avokati i Popullit vendos ti fillojhetimet n pajtim me nenin 19 t ktij ligji, vendimin e vet do tua komunikoj paraqitsit t ankess dhe organit kundr t cilit sht paraqitur ankesa. Avokati I Popullit mund t krkoj informata shtes lidhur me rastin. 2. Avokati i Popullit cakton afatin brenda t cilit organi duhet tia dorzoj t gjitha informatat e krkuara n pajtim m paragrafin 1 t ktij neni. Afati nuk mund t jet m i shkurtr se 8 dit dhe as m I gjat se 30 dit. Kur organi nuk arrin tI dorzoj n afatin e parapar informatat e krkuara nga Avokati i Popullit, ai pa vones duhet ti paraqes me shkrim arsyet e voness n ofrimin e informats s krkuar. 3. N rast se Avokati i Popullit i vlerson t pamjaftueshme prgjigjet ose masat e ndrmarra nga organi, ai ka t drejt ta procedoj shtjen tek organi m i lart kompetent, ose ti paraqes raport t

veant Kuvendit, duke i propozuar edhe masa konkrete pr vnien n vend t s drejts s shkelur. 4. Refuzimi apo dshtimi pr tiu prgjigjur krkesave t Avokatit t Popullit konsiderohet pengim i puns se Avokatit t Popullit. Kjo nuk e pengon Avokatin e Popullit pr t nxjerr konkludimet dhe rekomandimet e tij. 5. Avokati i Popullit mund t raportoj veprimet e parapara n paragrafin 4 t ktij neni n raportet e tij. Detyrimi i bashkpunimit dhe pasojat e refuzimit 1. T gjitha organet e pushtetit shtetror kan pr obligim ta ndihmojn Avokatin e Popullit n zhvillimin e hetimeve, si dhe ti ofrojn ndihm adekuate sipas krkess s tij. 2. Refuzimi pr t bashkpunuar me Avokatin e Popullit nga npunsi civil, funksionari ose nga autoriteti publik prbn shkak q Avokati i Popullit t krkoj nga organi kompetent fillimin e procedurs administrative duke prfshir marrjen e masave disiplinore Thirrja e dshmitarve dhe ekspertve Avokati i Popullit mund ti drgoj thirrje do dshmitari ose eksperti pr ta intervistuar lidhur me rastin q e shqyrton. Personi i thirrur sht i obliguar tI prgjigjet thirrjes. Marrja e vendimit Pas prfundimit t hetimit, Avokati i Popullit n pajtim me kompetencat dhe prgjegjsit e tij, nxjerr vendim n t cilin paraqiten konstatimet dhe rekomandimet e tij. Prgjigjja n krkesat e Avokatit t Popullit

Organet, t cilave Avokati i Popullit u ka drejtuar rekomandim, krkes ose propozim pr masa disiplinore, duhet t prgjigjen brenda afatit 30 ditor.Prgjigjja duhet t prmbaj arsyet me shkrim pr veprimet e ndrmarra lidhur me shtjen n fjal. Raportet e veanta Avokati i Popullit mund t publikoj raporte t veanta edhe prmes mediave pr shkeljet e bra nga organi, nse ky I fundit, pas krkesave t prsritura nuk I sht prgjigjur n mnyr prkatse propozimeve dhe rekomandimeve t tij. Raporti i Avokatit t Popullit 1. Avokati i Popullit i paraqet Kuvendit t Republiks s Kosovs raportin vjetor 2. Avokati i Popullit paraqet raportin e par vjetor jo m von se nj vit nga zgjedhja tij. 3. Me krkes t Kuvendit t Republiks s Kosovs, Avokati i Popullit dorzon raporte periodike ose raporte tjera. Me krkesn e Avokatit t Popullit, Kuvendi I Republiks s Kosovs duhet tia lejoj q t dgjohet.

ZYRA, OBJEKTI, PERSONELI DHE BUXHETI I INSTITUCIONIT T AVOKATIT T POPULLIT Selia e Institucionit, paprekshmria e selis dhe zyrave te Avokatit te Popullit 1. Selia e Institucionit t Avokatit t Popullit sht n Prishtin. 2. Zyrat e Institucionit t Avokatit t Popullit jan t pacenueshme. Arkivatlndt, komunikimet, prona, fondet dhe pasurit e Institucionit t Avokatit t

Popullit, kudo q jan apo nga kushdo q mbahen, jan t pacenueshme dhe gzojn imunitet nga kontrolli, marrja, nga krkimi zyrtar i tyre, nga konfiskimi, nga shpronsimi apo nga fardo ndrhyrje tjetr, qoft prmes veprimit prmbarues, administrativ, gjyqsor apo legjislativ. 3. Institucionit t Avokatit t Popullit I sigurohen objekte t duhura pr pun dhe pajisje t tjera n mnyr q tI mundsohet kryerja efektive e funksioneve dhe e prgjegjsive t tij. 4. Avokati i Popullit sipas nevojs mund t hap zyra tjera brenda territorit t Republiks s Kosovs. 5. N kuadr t Institucionit t Avokatit t Popullit do t funksionojn njsi t veanta pr mbrojtjen e kategorive t posame te t drejtave t njeriut Personeli Profesional Personeli i Institucionit t Avokatit t Popullit przgjidhet nga radht e qytetarve t Republiks s Kosovs n pajtim me dispozitat e Ligjit pr Shrbimin Civil n Republikn e Kosovs. Financimi 1. Institucioni i Avokatit t Popullit financohet nga Buxheti i Republiks s Kosovs. 2. Pavarsisht nga dispozitat e ligjeve t tjera, Institucioni i Avokatit t Popullit prgatit propozimin e buxhetit t tij vjetor dhe ia drgon at pr miratim Kuvendit t Republiks s Kosovs. 3. Institucioni i Avokatit t Popullit menaxhon n mnyr t pavarur me buxhetin e tij dhe i nnshtrohet

auditimit t brendshm si dhe auditimit t jashtm nga Auditori i Prgjithshm i Republiks s Kosovs. ODA E AVOKATEVE TE KOSOVES LIGJI Nr. 03/L-117 PR AVOKATIN Avokatia sht profesion i lir dhe i pavarur Avokatia u ofron shrbime dhe ndihm profesionale juridike personave fizik dhe juridik pr mbrojtjen dhe realizimin e t drejtave dhe t interesave t tyre n pajtim me rendin juridik n shoqri . Pavarsia e avokaturs realizohet prmes: ushtrimit t pavarur t profesionit t avokatit si profesion i lir; ofrimit t ndihms juridike n mnyr t pavarur; organizimit t avokatve prmes Ods s Avokatve t Kosovs, si organizat e pavarur publike; autorizimit t Ods s Avokatve pr nxjerrjen e akteve normative me qllim rregullimin dhe organizimin e avokaturs ODA E AVOKATEVE TE KOSOVES AVOKATI Ndihma juridike 1. Shrbimi dhe ndihma profesionale juridike e avokatit prfshijn: 1.1. dhnien e kshillave juridike; 1.2. prfaqsimin dhe mbrojtjen e palve para organeve t drejtsis dhe subjekteve t s drejts q i zbatojn ligjet; 1.3. prfaqsimin e palve para organeve t arbitrazhit dhe organizatave t tjera t pavarura;

1.4. prfaqsimin e palve n raportet e tyre juridike me personat e tjer fizik dhe juridik; 1.5. prgatitjen e padive, paraqitjeve pr ndjekje penale dhe mjeteve ankimore; 1.6. prgatitjen e dokumenteve juridike t cilat sjellin ose synojn pasoja juridike, si jan: kontratat, testamentet, statutet etj; 1.7. prgatitjen e ekspertizave pr shtje t ndryshme juridike; dhe 1.8. veprimet e tjera, t parapara me ligj. ODA E AVOKATEVE TE KOSOVES Regjistrimi i Avokaturs E drejta pr ushtrimin e profesionit t avokatit fitohet me regjistrimin n regjistrin e avokatve, e cila mbahet nga Oda e Avokatve.

2.

Procedura pr regjistrimin e Avokatve 2.1. Regjistrimi i Avokaturs bhet pas paraqitjes s krkess me shkrim n Odn e Avokatve t Kosovs. Pr krkesn pr regjistrim vendos Bordi i Ods s Avokatve t Kosovs, brenda 60 ditsh, pas dorzimit t dokumentacionit t kompletuar t parashtruesit t krkess. 2.2 Parashtruesi i krkess ka pr detyr q t paraqes dokumentet pr regjistrim n Regjistrin e Avokatve dhe t deklaroj vendndodhjen e selis s tij si Avokat. 2.3 Avokati sht i detyruar t paguaj shpenzimet pr regjistrim sipas takss licencuese, t cilat

caktohen nga Oda e Avokatve.

3.

Kushtet pr regjistrimin n regjistrin e avokatve 3.1. T drejt regjistrimi n regjistrin e avokatve ka secili person q plotson kto kushte: 3.1.1. t posedoj aftsi pr t vepruar; 3.1.2. t jet rezident i prhershm i Kosovs; 3.1.3. t ket t kryer fakultetin juridik; 3.1.4. t ket prvoj s paku nj (1) vjeare si praktikant Avokature ose praktikant gjykate apo t ket prvoj dy (2) vjeare, si praktikant n Administratn Publike; 3.1.5. t ket t dhn provimin e judikaturs n Kosov; 3.1.6. t ket dhn betimin solemn; 3.1.7. t mos jet i dnuar pr vepra penale q e bjn at t padenj pr ushtrimin e profesionit t avokatit sipas Kodit t Etiks Profesionale; 3.1.8. t mos jet i prjashtuar ose i pezulluar nga detyra e gjyqtarit ose prokurorit ose ushtrimi i profesionit t avokatit. N rastet e prjashtimit krkesa mund t prsritet pas pes vitesh, pas vendimit t plotfuqishm; 3.1.9. t mos kryej nj veprimtari e cila nuk sht n pajtim me profesionin e Avokatit dhe n veanti veprimtari e cila cenon pavarsin e tij profesionale; 2. Regjistrimi mund t anulohet si pasoj i regjistrimit t parregullt. N kt rast duhet t prsritet procedura e

regjistrimit.

ODA E AVOKATEVE TE KOSOVES

Shlyerja nga regjistri 1. Bordi i Ods s Avokatve merr vendim mbi shlyerjen e avokatit nga regjistri i avokatve n rastet: 1.1. kur avokati ka vdekur ose sht shpallur zyrtarisht si i vdekur; 1.2. avokati bn krkes pr regjistrim, 1.3. avokatit i sht marr e drejta e ushtrimit t profesionit t avokatit; 1.4. nse sht i dnuar me dnim burgimi m tepr se gjasht (6) muaj. 2. Bordi i Ods s Avokatve mund t inicoj procedurn pr shlyerjen e avokatit nga Regjistri i Avokatve konform dispozitave disiplinore t paragrafit 3. t nenit 19 t ktij ligji. 3. Shlyerja e avokatit nga regjistri i avokatve duhet t'i kumtohet menjher organeve zyrtare dhe gjykatave.

Pushimi i t drejts pr ushtrimin e profesionit 1. Avokatit i pushon e drejta pr ushtrimin e profesionit t avokatit: 1.1. nse e humb zotsin pr t vepruar; 1.2. nse bhet i paaft nga nj smundje kronike pr ushtrimin e detyrs s avokatit; 1.3. nse vullnetarisht heq dor nga ushtrimi i profesionit t avokatit; 1.4. nse m shum se gjasht muaj pa arsye nuk e ushtron profesionin e avokatit;

1.5. nse krijon marrdhnie t puns prve n Odn e Avokatve. 2. Me pushimin e s drejts pr ushtrimin e profesionit t avokatit, inicohet procedura e shlyerjes nga Regjistri i Avokatve. ODA E AVOKATEVE TE KOSOVES Detyrimet e avokatit 1. do Avokat sht i detyruar t'i prmbahet ligjit dhe s drejts si dhe t sillet n pajtim me etikn e nderit t profesionit gjat ushtrimit t profesionit. 2. Avokati sht i detyruar t'i jap ndihm juridike do personi fizik dhe juridik, duke mos dalluar ose diskriminuar klientt, n baza nacionale, etnike, racore, fetare, gjinore, gjuhsore, bindjeve politike, gjendjes ekonomike, arsimore, sociale ose ndonj karakteristike tjetr personale. 3. Avokati nuk ka t drejt t'i ofroj ndihm juridike nj personi tjetr, interesat juridike t t cilit jan n kundrshtim me interesat e klientit t tij. Prfaqsimi i pals kundrshtare nuk mund t bhet poashtu nga nj Avokat i cili bashkvepron n t njjtn zyr me Avokatin e klientit. 4. Avokati sht i detyruar t ruaj fshehtsin profesionale kundrejt klientit t tij. Ai nuk mund t bj publik ose t prcjell informata personale dhe konfidenciale t klientit t tij. 5. Avokatit i ndalohet t bj kallzim penal n organin e ndjekjes penale dhe nuk mund t pyetet si dshmitar, lidhur me personin t cilit i ka ofruar ndihm juridike.

6. Detyrimi pr heshtje kufizohet vetm me ligj, kur Avokati n raste t caktuara sht i detyruar me ligj t bj kallzim pr vepra penale. 7. Avokati duhet t prkujdeset t mos ekzistoj asnj konflikt interesash n mes tij dhe rastit q e prfaqson ose mbron. N rast dyshimi pr mundsin e ekzistencs s konfliktit, avokati sht i detyruar t konsultoj paln e prfaqsuar ose mbrojtur dhe t veproj n pajtim me dispozitat e ktij ligji. 8. Avokatit nuk i lejohet t prfaqsoj ose t mbroj nj person, nse, ndrmjet tij dhe gjykatsit t s njjts shtje ose organit hetues t s njjts shtje, ekzistojn lidhje gjaku ose martesore. 9. Avokatit i ndalohet t prfaqsoj ose mbroj n nj shtje, ku ai ka qen i ngarkuar m par n t si gjykats, prokuror ose dshmitar. 10. Avokati sht i detyruar t'i rikthej klientit dokumentacionin e dorzuar nga ai, pas prfundimit t rastit dhe n do periudh t shqyrtimit ose procedurs, nse kjo krkohet nga klienti. 11. Avokati sht i detyruar t'i ruaj shkresat zyrtare sipas Ligjit pr ruajtjen e dokumenteve zyrtare. 12. do padi, krkes, ose dokument tjetr, i prpiluar nga avokati duhet t prmbaj nnshkrimin, emrin dhe mbiemrin e avokatit, si dhe t dhnat kontaktuese t zyrs s avokaturs. ODA E AVOKATEVE TE KOSOVES Oda e Avokatve 1. Avokatt q veprojn n Kosov jan t obliguar t antarsohen n Odn e Avokatve t Kosovs. Oda e

Avokatve sht organizat e obliguar profesionale me cilsi t personit juridik.

2. Selia e Ods s Avokatve t Kosovs sht n Prishtin. 3. Detyra kryesore e Ods s Avokatve sht rregullimi dhe kontrollimi i profesionit t Avokatit n Kosov. 4. Organizimi i brendshm i Ods s Avokatve rregullohet me Statut. 5. Oda e Avokatve i ka degt n Prishtin, Pej, Gjakov, Prizren, Gjilan, Ferizaj dhe Mitrovic. ODA E AVOKATEVE TE KOSOVES Organet e Ods s Avokatve 1. Organet e Ods s Avokatve jan: 1.1. Kuvendi i prgjithshm 1.2. Kryetari 1.3. Kshilli Ekzekutiv 1.4. Komisioni Disiplinor 1.5. Komisioni i Revizionit 2. Mandati zgjedhor i organeve t Ods sht me kohzgjatje prej katr (4 ) vitesh, prve atij t Kryetarit i cili zgjidhet pr dy (2) vite. Antart e organeve mund t rizgjidhen edhe nj her radhazi. 3. Funksionet e organeve brenda Ods jan funksione nderi. Bartsit e ktyre funksioneve kan t drejt n kompensimin e shpenzimeve t krijuara lidhur me ushtrimin e ktyre detyrave. ODA E AVOKATEVE TE KOSOVES Kuvendi

1. Kuvendi i Avokatve sht organi m i lart i Ods. Organet e tjera t Ods zgjidhen nga Kuvendi. 2. Kuvendi prbhet nga t gjith antart e Ods. 3. Kuvendi thirret nga Kryetari i Ods. 4. Kryetari sht i detyruar q ta thrras Kuvendin nse nj e dhjeta (1/10) e antarve bn krkes me shkrim pr kt dhe n kt rast, duhet ta bj t ditur temn e cila duhet diskutuar n Kuvend. 5. Kompetencat e Kuvendit jan: 5.1. zgjedhja e Kryetarit dhe zvendsit t tij; 5.2. zgjedhja e Bordit; 5.3. zgjedhja e Komisionit Disiplinor; 5.4. zgjedhja e Komisionit t Revizionit; 5.5. miratimi i Statutit; 5.6. miratimi i Kodit t Etiks Profesionale, Statutit t Ods s Avokatve, Tarifs pr kompensimin e Avokatve dhe akteve tjera t Ods s Avokatve; 5.7. miratimi i buxhetit t Ods; 5.8. miratimi i raportit vjetor; 5.9. prcaktimi i kontributit vjetor t avokatve pr veprimtarin e Ods; 5.10. miratimi i masave pr Arsimimin e vazhdueshm profesional t avokatve; 5.11. vendime mbi shtjet e tjera, t rezervuara me Statutin e Ods s Avokatve. 6. Kuvendi merr vendime me shumic t rregullt. Ai arrin kuorumin pr vendimmarrje nse m tepr se 50% t antarve t prgjithshm jan prezent. Nse Kuvendi nuk arrin kuorumin pr vendimmarrje, rithirret Kuvendi srish. N kt rast Kuvendi ka kuorum pr vendimmarrje pa marr parasysh pjesmarrjen e antarve. N kt rast antart duhen

njoftuar pr kt situat me drgimin e letrthirrjes. Votimi mund t bhet vetm pr pikat e rendit t dits, t cilat jan parapar pr mbledhjen, n t ciln kuorumi pr vendimmarrje nuk sht arritur. ODA E AVOKATEVE TE KOSOVES Kryetari 1. Kryetari prfaqson Odn e Avokatve. 2. Kryetari mbikqyr ligjshmrin e organeve t tjera. 3. Kryetari udhheq mbledhjet e Bordit dhe t Kuvendit. N munges t tij, mbledhjet udhhiqen nga zvendsi i tij. 4. Kryetari ndrlidh aktivitetet dhe detyrat ditore t Ods dhe t Bordit. Ai bn edhe ekzekutimin e vendimeve t Bordit dhe Ods s Avokatve. Bordi 1. Bordi sht organ ekzekutiv dhe drejtues i Ods s Avokatve. 2. Bordi prbhet prej njmbdhjet (11) antarve. 3. Bordin e Ods s Avokatve e kryeson Kryetari i Ods. ODA E AVOKATEVE TE KOSOVES Detyrat e Bordit 1. Bordi duhet t realizoj detyrat e tij t parapara me ligj dhe statut. Ai duhet t mbroj dhe prparoj detyrat dhe shtjet e Ods s Avokatve. 2. Bordi sht prgjegjs n veanti: 2.1. t'i kshilloj dhe njoftoj antart e Ods s Avokatve pr shtjet e detyrimeve profesionale, 2.2. t vendos mbi krkesat pr antarsin n Odn e Avokatve dhe ankesat kundr saj,

2.3. t ndrmjetsoj n mospajtimet ndrmjet antarve t Ods s Avokatve; 2.4. t mbikqyr prmbushjen e detyrimeve q i takojn antarve t Ods s avokatve dhe t ekzekutoj vendimet e Komisionit Disiplinor, 2.5. t krkoj fillimin e procedurs disiplinore, n qoft se kjo procedur nuk sht inicuar nga Komisioni Disiplinor; 2.6. t administroj me buxhetin e Ods s Avokatve; 2.7. t'i jap llogari vjetore Kuvendit t Ods pr administrimin e Ods s Avokatve; 2.8. t prgatis ekspertiza, t krkuara nga organet zyrtare ose ndonj gjykat; 2.9. t kontribuoj n shkollimin dhe testimin e studentve dhe praktikantve t Avokaturs; 2.10. t bj propozimin pr antarin e komisionit pr provim t judikaturs; 2.11. t bj raportin vjetor Kuvendit t Kosovs, pr punn e Ods s Avokatve; 2.12. t kryej detyrat e ngarkuara nga Kuvendi i Ods s Avokatve t parashikuara me Statutin e Ods s Avokatve ODA E AVOKATEVE TE KOSOVES ZYRA E AVOKATIT 1. Avokati mund t ket vetm nj zyr n territorin e Kosovs. 2. Pr do ndryshim t selis, duhet t njoftohet Oda e Avokatve.

3. Avokati mund t punsoj n zyrn e tij edhe avokat t tjer. Zyrat e prbashkta t Avokatis 1. Dy ose m tepr avokat mund t themelojn nj zyr t prbashkt. Zyra e prbashkt themelohet me Statut, n t cilin prcaktohen detyrimet reciproke t avokatve t zyrs s prbashkt. 2. Statuti i zyrs duhet t'i drgohet Ods s Avokatve pr regjistrim. Zyra mund t ket vetm nj seli dhe vepron vetm pas regjistrimit n regjistrin e Ods s Avokatve. 3. Avokatt e zyrs duhet t jen t regjistruar n regjistrin e Avokatve t Ods s Avokatve. 4. Avokatt e zyrs s prbashkt mund t zvendsohen reciprokisht n prfaqsimin e klientve, me plqimin e klientve. ODA E AVOKATEVE TE KOSOVES Praktikanti i avokaturs 1. Praktikanti i avokaturs sht person i cili kryen praktikn tek nj avokat me qllim aftsimi profesional dhe sht i regjistruar n Regjistrin e praktikantve t Ods s Avokatve. 2. Atij nuk i lejohet ushtrimi i profesionit si i pavarur por vetm n kuadr t veprimtaris s caktuar nga avokati mbikqyrs t tij. 3. T drejtat dhe detyrimet e praktikantit t avokatit rregullohen me statutin e Ods s Avokatve n pajtim me ligjin.

Regjistrimi si praktikant i avokatis 1. Regjistrimi i praktikantit t avokatis bhet me krkesn formale pr regjistrim n Regjistrin e praktikantve t avokatis t Ods s Avokatve. N lidhje me krkesn vendos Oda e Avokatve. 2. Parakusht pr regjistrim sht q parashtruesi i krkess: 2.1. ta ket aftsin e veprimit; 2.2. ta ket t kryer fakultetin juridik. 2.3. t'i prmbush parakushtet e tjera t prcaktuara me nenin 6 t ktij ligji. 3. Dispozitat tjera detyrimore dhe disiplinore t aplikueshme pr avokatt aplikohen edhe pr praktikantt. 4. Oda e Avokatve dhe avokatt duhet t zhvillojn programe trajnimi, praktike dhe teorike, pr praktikantt e avokatis. 5. Praktikanti i avokaturs fshihet nga regjistri i praktikantve t avokaturs nse pas tre viteve q nga fillimi i veprimtaris si praktikant nuk e jep provimin e avokaturs. ODA E AVOKATEVE TE KOSOVES AKTET NORMATIVE T ODS 1. Oda e Avokatve sht e obliguar t'i nxjerr aktet normative si vijon: 1.1. statutin e Ods s Avokatve; 1.2. kodin e etiks profesionale; 1.3. rregulloren mbi kompensimin e avokatve dhe prpilimin e tabels s tarifs pr kompensimin e avokatve;

 1.4. rregulloren mbi Zyrn e Prbashkt s

Avokatve; 1.5. rregulloren mbi themelimin, organizimin dhe funksionimin e Shoqrive t Avokatve; 1.6. rregulloren mbi procedurn disiplinore; 1.7. rregulloren mbi regjistrimin e avokatve t huaj: 1.8. aktet e tjera t nevojshme pr organizimin dhe rregullimin e avokatis. 2. Aktet juridike t nxjerra nga Oda e Avokatve t Kosovs duhet t bhen publike.

E DREJTA FAMILJARE E drejta Familjare eshte pjese perberese e sistemit juridik dhe njekohesishte disipline e vecante shkencore. Studion teresine e normave juridike qe rregullojne mardheniet familjare-martesore, maredheniet midis prinderve dhe femijeve, te birsimit dhe te kujdestarise. GJINIA

Gjinia eshte gjithmone lidhje midis dy a me shume personave , e themeluar me lindje apo me ane te ligjit. Llojet e gjinise: Gjinia e gjakut Gjinia e krushqise Gjinia e biresimit

E DREJTA FAMILJARE MARTESA - Eshte bashkim i lire, solemn i jeteses se nje burri dhe nje gruaje, i mbeshtetur ne barazine morale dhe juridike, ne ndjenjen e dashurise, te respektit, te mirekuptimit te ndersjelle qe lidhet para organit kompetent me shprehjen e pelqimit ne menyre te lire sipas procedurave te parashikuara me ligj. QELLIMI I MARTESES Natyrore Moral Shoqerore KUSHTET PER LIDHJEN E MARTESES Vullneti I lire Sekset e kunderta Lidhja e marteses para organit kompetent

E DREJTA FAMILJARE PENGESAT MARTESORE Mungesa e vullnetit Martesa eksistuese Semundja psikike dhe pazotesia per te vepruar Gjinia Mituria

FEJESA

Premtim para martesore i dy personave te sekseve te kunderta per tu martuar ne te ardhmen. Fejesa nuk eshte detyrim per tu martuar. PUSHIMI I FEJESES Me lidhjen e marteses Me vdekje Me shkeputje E DREJTA FAMILJARE ANULIMI I MARTESES Pengesat martesore absolute Mungesa e shprehjes se vullnetit te bashkeshorteve Lidhja e marteses nen moshen e parapare me ligj Lidhja e saj gjate vazhdimit te ekzistimit te nje martese te meparshme te bashkeshortit Semundja psikike ose zhvillimi mendor i met Gjinia e gjakut Mungesa e shprehjes se vullnetit te bashkeshorteve Sekse te kunderta

E DREJTA FAMILJARE SHKUROREZIMI Me shkurorezim nenkuptojme zgjidhjen e nje martese te vlefshme gjate jeteses bashkeshortoreper shkaqe te

parapara me ligj dhe ne procedure ligjore, me aktgjykim te organit kompetent shteterore-gjykates.

SHKUROREZIMI ME MARREVESHJE Zgjidhja me marreveshje e marteses me femije te mitur te perbashket Zgjidhja me marreveshje e marteses pa femije te mitur te perbashket PARIMET KRYESORE TE PROCEDURES SE SHKUROREZIMIT Parimi i mbrojtjes se vecante te disa personave ne procedure Parimi i perjashtimit te publikut Parimi i dispozicitetit Parimi i kufizimit te disponimit me objektin e kontestit E DREJTA FAMILJARE PASOJAT E SHKUROREZIMIT DHE ANULIMIT TE MARTESES Mbiemri Ndarja e prones se perbashket Kthimi i dhuratave Detyrimi i ushqimit E drejta e baneses E drejta e trashegimit Pasojat per femije E DREJTA FAMILJARE

E DREJTA E KUJDESTARISE Kujdestaria eshte istitucion I se drejtes familjare me anen e te cilit ne person ( kujdestari) , nen kontrollin e organeve shteterore, ngarkohet qe te kujdeset per femijet e mitur, te cilet nuk ndodhen nen kujdesin e prinderve, per mbrojtjen e te drejtave dhe te interesave te personave te tjere, te cilet nuk jane te zotet te kujdesen dhe ti mbrojne te drejtat dhe interesat e tyre. Ka qellim qe te miturit te cilet nuk ndoshen nen kujdesin e prinderve tu siguroje kushte te pershtatshme per rritje, edukim, arsimim dhe zhvillim te gjitheanshem ne menyre qe ata te behen shtetas te denje dhe te ndergjegjshem, te afte qe te mbrojne interesat e tyre.