BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

TAJUK 1

FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

SINOPSIS Tajuk ini akan memb !e"kan an#a men$e%a"ui &e'ka'a(&e'ka'a be'iku%) K n*e& + ne%ik #an + n ! $i Ma%!ama% *ebu%an baku ,e!ak*anaan Sebu%an baku

F n ! $i ia!a" kajian %en%an$ *i*%em bun-i *e*ua%u ba"a*a -an$ %e'"a*i! me!a!ui mu!u% manu*ia. F n ! $i !a/imn-a #iba"a$ikan ke&a#a #ua bi#an$0 iai%u + ne%ik #an + nemik. F ne%ik men$kaji bun-i ba"a*a #a'i *e$i 1a'a &en$e!ua'ann-a0 #ae'a" &en$e!ua'ann-a #an *i+a% +i/ika!n-a. F nemik ia!a" 1aban$ + n ! $i -an$ meni%ikbe'a%kan ana!i*i* *i*%em bun-i *e*ua%u ba"a*a -an$ #ikaji &a#a ma*a %e'%en%u k"u*u*n-a un%uk men$"a*i!kan *i*%em %u!i*an. ,an#an$an -an$ ini0 #i$amba'kan #a!am 'aja" #i ba2a"0 menja#i &e$an$an ki%a.
FONETIK FONOLOGI FONEMIK

Di Ba'a%0 kajian %en%an$ + n ! $i %e!a" be'mu!a *ejak a2a! %a"un 1800 a&abi!a &a'a a"!i ba"a*a memu!akan kajian %en%an$ &e'uba"an bun-i ba"a*a #en$an 1a'a memban#in$kan bun-i ba"a*a -an$ 2uju# #a!am &e!ba$ai ba"a*a -an$ be'kai%an. Namun #emikian0 &enum&uan bi#an$ + n ! $i m #en !ebi" menekankan a*&ek *ebu%an0 #an *e%e'u*n-a mene!i%i a*&ek +i/ika! a'%iku!a*i *ebu%an -an$ *ebena'n-a. 1

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU HASIL PEMBELAJARAN ,a#a ak"i' uni% ini0 an#a *e"a'u*n-a #a&a%) 1.menje!a*kan k n*e& + ne%ik #an + n ! $i3 4.memban#in$ be/a an%a'a bi#an$ kajian + ne%ik #an + n ! $i3 3.mene'an$kan ma%!ama% *ebu%an baku ba"a*a Me!a-u3 5.mene'an$kan &e!ak*anaan *ebu%an ba"a*a baku ba"a*a Me!a-u. KERANGKA TAJUK-TAJUK

Fone"i# $%n Fono o!i

K n*e& + ne%ik #an + n ! $i *e'%a &e'be/aann-a

Ma%!ama% *ebu%an baku ba"a*a Me!a-u

,e!ak*anaan *ebu%an baku ba"a*a Me!a-u

1.0

KANDUNGAN ISI

Kan#un$an i*i un%uk % &ik ini me!i&u%i "u'aian %en%an$ k n*e& + ne%ik #an + n ! $i0 ma%!ama% *ebu%an baku ba"a*a Me!a-u #an &e!ak*anaan *ebu%an baku ba"a*a Me!a-u.

1.1 Definisi

A&aka" -an$ #imak*u#kan #en$an + n ! $i6 Fono o!i 7#a'i&a#a G'eek) 89:;0 phn0 <*ua'a0 bun-i< #an =>?@A0 lgos0 <&e'ka%aan0 &e'%u%u'an0 *ubjek &e'bin1an$an<B ia!a" kajian -an$ #i!akukan men$enai & !a bun-i ba"a*a iai%u 2

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU %en%an$ bun-i(bun-i -an$ be'+un$*i #a!am *e*ua%u ba"a*a. Men$iku% F'ank ,a'ke' 71CC5B0 + n ! $i me'u&akan *ua%u bi#an$ -an$ men$kaji *i*%em bun-i *e*ua%u ba"a*a) iai%u 'umu*('umu* -an$ menen%ukan a*&ek *ebu%an. Da!am %'a#i*i ba'a%0 &en$kajian %en%an$ bi#an$ + n ! $i ini %e!a" be'mu!a *ejak 400 %a"un -an$ !a!u0 iai%u be'mu!a !ebi" ku'an$ &a#a a2a! %a"un 18000 a&abi!a &a'a a"!i ba"a*a memu!akan &en$kajian %en%an$ &e'uba"an bun-i ba"a*a #en$an 1a'a memban#in$kan bun-i ba"a*a -an$ 2uju# #a!am &e!ba$ai ba"a*a -an$ be'kai%an. Se"ubun$an i%u #en$an ka%a !ain0 + n ! $i ia!a" i!mu %en%an$ &e'ben#a"a'aan + nem *e*ebua" ba"a*a. Da!am &en$kajian + ne%ik0 a"!i ba"a*a mem&e!aja'i ba$aimana bun-i(bun-i + nem *ebua" ba"a*a #i'ea!i*a*ikan a%au #i!a+a/kan. F ne%ik ju$a mem&e!aja'i 1a'a ke'ja '$an %u"u" manu*ia0 %e'u%ama -an$ be'"ubun$an #en$an &en$$unaan ba"a*a. F ne%ik 7#a'i&a#a &e'ka%aan Yunani 89:; 7phonB <bun-i< a%au <*ua'a<B ia!a" kajian %e'"a#a& bun-i +i/ika! &e'1aka&an manu*ia. Ia be'kai%an #en$an *i+a% +i/ika! bun-i 7+ nB0 *e'%a &' *e* &en$"a*i!an +i*i ! $i0 &ene'imaan au#i% 'i0 #an &e'*e&*i neu' +i/ika!. I!mu + ne%ik mu!a #ikaji *ea2a! 40D00 %a"un !a!u #i In#ia &u'ba0 be'iku%an 1a%a%an Pini men$enai %em&a% #an ke!akuan &en$"a*i!an bun-i ba$i bun-i k n* nan #i #a!am buku be'%a'ik" aba# ke(D SM #a!am Ba"a*a San*k'i%. Si*%em "u'u+ In#ik u%ama "a'i ini men-u*un "u'u+ k n* nan men$iku% k!a*i+ika*i Pini. Menu'u% Ea"ima" Haji Sab'an #an Ea"im S"am 71C8DB0 bi#an$ + n ! $i men$kaji *i*%em bun-i( bun-i -an$ %e'%en%u #a!am &e'%u%u'an0 k"u*u* ba$i *e*ua%u ba"a*a. Ini je!a* #a'i&a#a &en#a&a% Hen#e'* n -an$ men-a%akan the study of the systematic organization of selected speech sounds in the spoken form of individual language has variously been called phonology. Menu'u% Da! b '0 *a!a" *e 'an$ a"!i !in$ui*%ik Ba'a%0 phonology is the study of the function and patterning of speech sounds -an$ be'mak*u# F+ n ! $i ia!a" kajian %en%an$ +un$*i #an &en1 'akan #a!am bun-i -an$ be'makna -an$ #iu1a&kan !e" manu*iaG. 3

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

Ba$i A'bak O%"man 71C83B0 + ne%ik a#a!a" kajian %en%an$ bun-i(bun-i uja'. Seba$ai i!mu0 + ne%ik be'u*a"a menemukan kebena'an(kebena'an umum #an mem+ 'mu!a*ikan "ukum("ukum umum %en%an$ bun-i(bun-i i%u #an &en$u1a&ann-a0 manaka!a *eba$ai kema"i'an0 + ne%ik memakai #a%a #e*k'i&%i+ #a*a' #a'i&a#a + ne%ik i!mia" ba$i membe'i kemun$kinan &en$ena!an #an &en$u1a&an bun-i(bun-i uja' i%u. Se!ain i%u0 + ne%ik b !e" #i#e+ini*ikan *eba$ai mem&e!aja'i *e$a!a bun-i -an$ #iu1a&kan me!a!ui mu!u% manu*ia0 baik bun-i manu*ia0 bukan bun-i ba"a*a0 ma"u&un bun-i(bun-i ma'$ina!0 #an membe'ikan *imb ! + ne%ik un%uk *e%ia& bun-i0 -akni menu'u% D'. Lu+%i Aba* 71C8DB. Menu'u% a"!i !in$ui*%ik Ken*% 2i1/ #an Ki**e'be'%" 71CHCB + ne%ik

#i%a+*i'kann-a *eba$ai the study of the sounds human beings employ when speaking a language is phonetics -an$ be'mak*u# F&en$kajian %en%an$ bun-i( bun-i !e" manu*ia -an$ ki%a $unakan *ema*a be'%u%u' ia!a" + ne%ikG. ,a'a &en$kaji + n ! $i men$$unakan i*%i!a"(i*%i!a" %eknika! ke%ika

menje!a*kan *e*ua%u bun-i. An%a'an-a ia!a"0 bun-i(bun-i i%u #iba"a$ikan ke&a#a bun-i(bun-i I ka!0 k n* nan #an #i+% n$. Bun-i(bun-i i%u #ibe'i !amban$ -an$ #iik%i'a+ &a#a &e'in$ka% an%a'aban$*a. Sa%u uni% bun-i + ne%ik #inamakan + n #an #ibe'i !amban$ %e'%en%u #a!am ku'un$an *iku. J n% "n-a K L. Sa%u uni% bun-i fonem #ibe'i !amban$ "am&i' *ama #en$an "u'u+ #an #i%u!i* #a!am $a'i* mi'in$. J n% "n-a M M. Hu'u+ &u!a0 *e&e'%i -an$ ki%a ke%a"ui0 %i#ak #ia&i% !e" *eba'an$ %an#a ba1a. 7F nem ia!a" uni% bun-i -an$ !ebi" be*a' #a'i&a#a + n #an mem&un-ai +un$*i %e'%en%u #a!am *e*ua%u ba"a*a.B La/imn-a + ne%ik #ikaji *e1a'a be'a*in$an. Ha! ini #emikian ke'ana bi#an$ + ne%ik ama% 'umi% #an be'*i+a% %eknika!. F ne%ik ia!a" i!mu -an$ men$kaji bun-i ba"a*a0 iai%u uja'an a%au &e'%u%u'an -an$ #i"a*i!kan !e" manu*ia #en$an men$e1ua!ikan bun-i *e&e'%i be'#en$ku'0 ba%uk0 be'#e"am0 be'*iu!0 *eba$ain-a. Euan$ !in$ku& + ne%ik 4

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU me'an$kumi an%a'a !ain &' *e* &e'%u%u'an a%au &en$"a*i!an bun-i #an &en$e!a*an. Kajian + ne%ik %e'ba"a$i ke&a#a %i$a 1aban$0 iai%u + ne%ik a'%iku!a*i0 + ne%ik aku*%ik #an + ne%ik au#i% 'i. 1.1.1 Fone"i# A&"i#' %si Jaban$ ini men$kaji %en%an$ 1a'a &en$"a*i!an bun-i ba"a*a #an ba"a$ian( ba"a$ian 7a'%iku!a% 'B -an$ %e'!iba% #a!am &en$"a*i!an bun-i. Se!ain i%u0 1aban$ ini ju$a me!akukan &en$e!a*an %e'"a#a& bun-i ba"a*a be'#a*a'kan 1a'a bun-i i%u #ike!ua'kan !e" a!a% %u%u' 7a'%iku!a% 'B0 *e&e'%i !i#a"0 bibi'0 !e!an$i% ke'a*0 !e!an$i% !embu%0 anak %ekak0 #an *eba$ain-a.

1.1.( Fone"i# A#'s"i# Jaban$ ini men$kaji *i+a%(*i+a% bun-i ba"a*a. Si+a% +i/ika! -an$ #imak*u#kan #i *ini ia!a" $e! mban$ bun-i uja'an -an$ #i"a*i!kan !e" &i%a *ua'a. Ge! mban$ bun-i ini #a&a% #iuku' #en$an men$$unakan a!a% *e&e'%i *&ek%' $'am #an *i! *k &. An%a'a *i+a% -an$ #ibe'i &e'"a%ian #a!am kajian + ne%ik aku*%ik %e'ma*uk!a" na#a0 +'ekuen*i #an am&!i%u#.

1.1.) Fone"i# A'$i"o&i Jaban$ ini men$kaji %en%an$ 1a'a bun-i ba"a*a #i%an$$a&i !e" &en#en$a'

me!a!ui &en#en$a'an #an #i%e'jema"kan 7&e'*e&*iB !e" %ak. ,' *e* ini a#a!a" &' *e* -an$ &a!in$ k m&!ek* #a!am kajian + ne%ik ke'ana &' *e* ini me!iba%kan kajian -an$ be'*i+a% muja'a#.Da'i ke%i$a(%i$a 1aban$ ini0 + ne%ik a'%iku!a*i a#a!a" 1aban$ -an$ &a!in$ #ibe'i %um&uan #a!am &en$aja'an #an &embe!aja'an + ne%ik #i Ma!a-*ia. Dua 1aban$ !a$i0 iai%u + ne%ik aku*%ik #an + ne%ik au#i% 'i a$ak ku'an$ #ibe'i &e'"a%ian ke'ana %ia#an-a &e'a!a%an #an ke&aka'an -an$ men-ebabkan ke*uka'an un%uk &en$aja'an.

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU 1.( Pe&*e+%%n Fone"i# $%n Fono o!i F n ! $i ia!a" *a%u 1aban$ i!mu -an$ men$kaji %en%an$ *i*%em bun-i -an$ #iu1a&kan !e" manu*ia -an$ be'+un$*i a%au #a!am ba"a*a -an$ !ebi" mu#a" #i+a"ami ba"a*a -an$ #i+a"ami !e" ke#ua(#ua be!a" &i"ak. F ne%ik &u!a !e" be'mak*u# bi#an$ -an$ men$kaji *e$a!a bun-i ba"a*a -an$ #i"a*i!kan

a!a%(a!a% a'%iku!a*i manu*ia #an ia membe'i !amban$ ke&a#a bun-i(bun-i %e'*ebu%. ,e'be/aan an%a'a ke#ua(#ua bi#an$ kajian ini #a&a% #ije!a*kan mene'u*i ja#ua! be'iku%)

Fone"i# Fen mena bun-i a%au &e'%u%u'an manu*ia *e!u'u"n-a.

Fono o!i Men$kaji *i*%em bun-i(bun-i %e'%en%u #a!am &e'%u%u'an ba$i *e*ua%u ba"a*a. In&u% ke&a#a kajian !in$ui*%ik %in$$i0

A*a* ke&a#a kajian + n ! $i. Ti#ak #a&a% meme'ikan *e!u'u" bun-i -an$ #i"a*i!kan !e" manu*ia0 %i#ak #a&a% men$"a!u*i *e$a!a Ia'ia*i bun-i %e'*ebu% #an %i#ak #a&a% men$"u'aikan *i*%em bun-i *emua ba"a*a -an$ #i%u%u'kan !e" manu*ia #en$an *em&u'na.

iai%u m '+ ! $i #an *in%ak*i*. Da&a% me'umu*kan0 men$"u'aikan #an menje!a*kan *e$a!a ben%uk bun-i #a!am *e*ua%u ba"a*a *e1a'a %e!i%i #an %e'&e'in1i #en$an %ujuan un%uk menen%ukan &e'a%u'an #an ben%uk bun-i *e1a'a *&e*i+ik. 7Si%i Haja' Ab#. A/i/0 4008) C0B

1. Se1a'a in#iIi#u an#a #ike"en#aki me!a-a'i in%e'ne% un%uk men#a&a% ba"an %en%an$ + ne%ik a'%iku!a*i0 + ne%ik aku*%ik0 #an + ne%ik au#i% 'i. 4. Ban#in$ be/a ba"an %e'*ebu%0 kemu#ian ben%an$kan #i #a!am ke!a* an#a. 1.) M%" %,%" Se*'"%n B%#' B%-%s% Me %.' 6

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

Ba"a*a Me!a-u *eka'an$ *u#a" be'u*ia !ebi" 4000 %a"un 7A*ma"01CCCB. Nika #i!i"a% #a'i *u#u% u*ian-a ba"a*a Me!a-u *u#a" b !e" #ike!a*kan *eba$ai ba"a*a -an$ man%a& #an kuku". Ini b !e" #i!i"a% #a'i&a#a &e'anann-a *eba$ai ba"a*a 'a*mi ba$i ne$a'a ki%a0 a!a% k munika*i #a!am u'u*an 'a*mi #an %i#ak 'a*mi. ,e'anan ba"a*a Me!a-u #a!am bi#an$ &en#i#ikan &u!a %i#ak &e'!u #i&e'%ikaikan !a$i0 ia me'u&akan ba"a*a i!mu #an a*a* ke&a#a &e'&a#uan ne$a'a. Ke-akinan ne$a'a #a!am me!e%akkan ba"a*a Me!a-u *eba$ai ba"a*a i!mu a#a!a" ke'ana ba"a*a ini *u#a" a#a *i*%emn-a -an$ %e'*en#i'i *e&e'%i #i%u!i* !e" E "i/a" Ha!im #an S"a'i+a" Fa/!i-a% n S"aik I*mai!0 4008 ba"a2a) GBa"a*a Me!a-u a#a!a" ba"a*a -an$ mem&un-ai *%'uk%u' #an be'*i*%em0 #en$an a*a* -an$ &a#u #an kuku" ini0 ba"a*a Me!a-u je!a* *eka!i %e!a" #i&e'!en$ka&kan *eba$ai ba"a*a in%e!ek #en$an 2iba2a -an$ kuku" G. Namun *eba$ai ba"a*a -an$ "i#u& #an be'kemban$0 ba"a*a Me!a-u

k"u*u*n-a ba"a*a Me!a-u baku menem&u" ban-ak &' *e* *ejak /aman ke*u!%anan Me!a-u !a$i *e"in$$a &a#a ma*a ini. Kini0 ba"a*a Me!a-u baku men$"a#a&i 1aba'an #an %ekanan ek 'an a'u* &em #enan #an $! ba!i*a*i. ,en$$ia% ba"a*a 'i*au0 &en#i#ik bimban$ a&a%a" !a$i &ejuan$ ba"a*a -an$ me!i"a% kian "a'i ba"a*a Me!a-u kian %e'*i*i". Ke$a$a!an me!e%akkan ba"a*a Me!a-u #i%em&a% -an$ *e2aja'n-a membe'i ke*an ke&a#a &e'!ak*anaan ba"a*a Me!a-u baku #en$an ja-an-a. Ba"a*a baku ia!a" ba"a*a *%an#a'#0 mem&un-ai *%'uk%u' -an$ !en$ka& #an *em&u'na #a'i *e$i *i*%em ejaan0 %a%aba"a*a0 #an k *a ka%a. Ba"a*a Me!a-u baku mem&un-ai ke*e'a$aman #a!am em&a% *i*%em -an$ u%ama iai%u + n ! $i0 m '+ ! $i0 *in%ak*i* #an *eman%ik. Sebu%an baku &u!a men1aku& a*&ek + n ! $i *a"aja. Menu'u% A2an$ Sa'i-an 74005B0 *ebu%an baku #i Ma!a-*ia %e!a" #i%e%a&kan #a!am K n$'e* Ba"a*a #an ,e'*u'a%an Me!a-u Ka!i Ke(3 71CDOB -an$ memu%u*kan ba"a2a *ebu%an baku ia!a" *ebu%an + nemik 7be'#a*a'kan 7

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU ejaanB bukan be'#a*a'kan ke!a/iman *ebu%an menu'u% #ia!ek Eiau(N " '. ,e!ak*anaan *ebu%an baku #i in*%i%u*i &en#i#ikan k"u*u*n-a *ek !a" be'ja!an *e'en%ak #en$an KBSM 71C88B. Tujuan &embakuan ba"a*a Me!a-u a#a!a" *e&e'%i -an$ be'iku%) i. ii. iii. Un%uk me2uju#kan *a%u Ia'ia*i *ebu%an baku #a!am ba"a*a Me!a-u -an$ #a&a% #i$unakan #a!am *i%ua*i + 'ma! a%au *i%ua*i 'a*mi. Un%uk menin$ka%kan ke1eka&an be'ba"a*a Me!a-u #a!am ka!an$an &en$$una ba"a*a. Un%uk meman%a&kan *i*%em #an *%'uk%u' #a!aman ba"a*a Me!a-u0 *u&a-a *i*%em *ebu%ann-a menja#i man%a& #an baku *ejaja' #en$an &eman%a&an #an &embakuan %a%aba"a*a0 k *a ka%a 7&e'ben#a"a'aan ka%a umum #an i*%i!a"B0 *i*%em ejaan0 #an !a'a* ba"a*a. iI. Se1a'a k"u*u*0 un%uk men-e'a$amkan 1a'a be'ba"a*a #an be'%u%u' *e'%a men$u'an$kan &en$$unaan &e!ba$ai Ia'ia*i #an $a-a *ebu%an *e'%a men$"in#a'kan &en$$unaan #ia!ek *e%em&a% #i #a!am &en$aja'an #an &embe!aja'an Ba"a*a Me!a-u #i &e'in$ka% *ek !a" 1./ Pe %#s%n%%n Se*'"%n B%#' B%-%s% Me %.' Menu'u% A2an$ Sa'i-an 71C88)OB0 a"!i( a"!i ba"a*a %e!a" be'*e&en#a&a% %en%an$ #a*a' *ebu%an baku Ba"a*a Me!a-u iai%u *ebu%an ba$i ka%a ba"a*a Me!a-u "en#ak!a" be'#a*a'kan *ebu%an + nemik a%au *ebu%an be'#a*a'kan ejaan. ,e'ka'a ini a#a!a" be'%e&a%an #en$an ke%e'an$an K.L &ike #a!am bukun-a ," nemi1* 71C53)DHB iai%u GKa%a(ka%a #ieja *eba$aimana #iu1a&kan #an #iu1a&kan *eba$aimana #ieja0 #an %i#ak a#a "u'u+ -an$ *en-a&G. Ga'i* &an#uan #a*a' umum %en%an$ *ebu%an baku ba"a*a Me!a-u a#a!a" *e&e'%i be'iku% )

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU Se*'"%n H'&'f) ,a#a umumn-a0 *e%ia& "u'u+ #a!am ejaan Eumi a%au Na2i &e'!u!a" #i!a+a/kan #en$an je!a* men$iku% ni!ai bun-i ba"a*a Me!a-u -an$ #i!amban$kan. Se*'"%n K%"%) Sebu%an ka%a "en#ak!a" be'#a*a'kan ejaan *e1a'a ke*e!u'u"an #an ju$a be'#a*a'kan ben%uk ka%a 7& !a &a#a *uku ka%aB *ama a#a ka%a #a*a' a%au ka%a %e'bi%an. In"on%si) In% na*i ia!a" na#a *ua'a -an$ %u'un naik a%au %in$$i 'en#a" *e2ak%u be'1aka& #an "en#ak!a" be'#a*a'kan jeni* #an ben%uk a-a% a%au ka!ima% #a!am Ba"a*a Me!a-u *e'%a ke&e'i"a!an kea#aan -an$ be'kenaan. H'&'f $%n fone, 0o#% 1%2 Se*'"%n B%#' P ka! QaR #i!a+a/kan #en$an K a L &a#a ba"a$ian mana &un ia %e'!e%ak *ama a#a %e'buka0 %e'%u%u&0 #i %en$a" a%au #i ak"i' ka%a.Ini be'makna I ka! QaR #i*ebu% *e&e'%i mana #ieja #an #ieja *e&e'%i mana #i!a+a/kan. J n% ") Hu'u+ P ka! a F nemM bun-i KaL Ejaan *a-a be'a&a a&a Fone, 0o#% .%n! $i %,*%n!#%n $en!%n -'&'f 1i2. Men$iku% *ebu%an baku + nem I ka! QiR &e'!u #ibun-ikan #en$an K i L0 *ama a#a %e'!e%ak &a#a *uku ka%a ak"i' %e'buka #an *uku ka%a %e'%u%u&. Ini be'mak*u# I ka! QiR &e'!u #ibun-ikan *e&e'%i mana #ieja. Sebu%an N " '(Eiau ba$i + nem I ka! QiR &a#a *uku ka%a %e'%u%u& #ibun-ikan #en$an KeL. J n% ") 9 Sebu%an K*a -aL Kbe 'a &aL Ka &aL

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU E3%%n A!i" Mukim Ha*i! Se*'"%n *%#' Ka !i"L Kmu kimL K"a *i!L Se*'"%n Jo-o& Ri%' K a !e"L Kmu kemL K"a *i!L

Fone, 0o#% .%n! $i %,*%n!#%n $en!%n -'&'f 1'2. Men$iku% *ebu%an baku + nem I ka! QuR &e'!u #ibun-ikan #en$an K u L0 *ama a#a %e'!e%ak &a#a *uku ka%a ak"i' %e'buka #an *uku ka%a %e'%u%u&. Ini be'mak*u# I ka! QuR &e'!u #ibun-ikan *e&e'%i mana #ieja. Sebu%an N " '(Eiau ba$i + nem I ka! QuR &a#a *uku ka%a %e'%u%u& #ibun-ikan #en$an K L. J n% "n-a) E3%%n Be%u! Lanun %u%u& Pen.e*'"%n K%"% Te&*i"%n Ka%a %e'bi%an men$iku% $a'i* &an#uan #a*a' umum %en%an$ *ebu%an baku Ba"a*a Me!a-u "en#ak!a" #i!a+a/kan be'#a*a'kan & !a ejaan KP 0 KP S KP 0 KPK 0 KPK S KPK. K%"% "e&*i"%n $en!%n i,*'-%n %4% %n E3%%n ,en$aja' ,en$e#a' Te'a*a Be'!a'i %e'an$ka% Se*'"%n *%#' K&e n$a ja'L K&e n$e #a'L K%e 'a *aL Kbe' !a 'iL K%e' an$ ka%L Se*'"%n Jo-o&-Ri%' K&e n$a jaL K&e n$e #aL K%e 'a *TL Kbe' !a 'iL K%e' an$ ka%L Se*'"%n *%#' Kbe %u!L K!a nunL K%u %u&L Se*'"%n Jo-o&-Ri%' K be % !L K!a n nL K%u % &B

K%"% "e&*i"%n *%-%s% A&%*5 In$onesi% $%n In!!e&is

10

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU Ka%a *e'a&an Ba"a*a A'ab 0 In# ne*ia #an In$$e'i* -an$ *u#a" *eba%i #en$an ba"a*a Me!a-u #ibun-ikan *e&e'%i *ebu%an baku Ba"a*a Me!a-u. E3%%n S"%n$%&$ i6 B%-%s% In$onesi% S%,% *'n.i An#a Me'#eka Be&*e+% *'n.i Ban$*a ii6 B%-%s% A&%* S%,% *'n.i Fa%2a Tak2a Be+% *'n.i Makna iii6 B%-%s% In!!e&is K+'a *aL F'a*a #'ama K#'a maL K+'a *aL K#'a maL Kmak naL Kmak nTL K+a% 2aL K%ak 2aL K+a% 2aL K%ak 2aL Kban$ *aL Kban$ *TL Kan #aL Kme' #e kaL Kan #aL Kme' #e kaL Se*'"%n *%#' Se*'"%n Jo-o&-Ri%'

1.7 In"on%si $% %, B%-%s% Me %.'

11

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU In% na*i ia!a" na#a *ua'a -an$ %u'un naik a%au %in$$i 'en#a" *e2ak%u be'1aka& #an "en#ak!a" be'#a*a'kan jeni* #an ben%uk a-a% a%au ka!ima% #a!am ba"a*a Me!a-u0 *ama a#a a-a% &en-a%a bia*a0 a-a% %an-a0 a-a% &e'in%a"0 a-a% %e'ba!ik a%au * n$*an$ a%au a-a% &a*i+ #an *eum&aman-a. In% na*i ba"a*a Me!a-u #a&a% #ikena!i #an #i$a-akan #en$an em&a% %in$ka% na#a -an$ bia*a #i%an#ai #en$an an$ka 10 40 3 #an 5. An$ka 1 menan#ai na#a -an$ &a!in$ 'en#a" #an an$ka 5 menan#ai na#a -an$ &a!in$ %in$$i. Na#a 4 memu!akan uja'an #an na#a 3 me'u&akan na#a %ekanan. In% na*i ba"a*a Me!a-u mem&un-ai "ubun$an -an$ 'a&a% #en$an *in%ak*i*0 iai%u #a&a% membe/akan jeni* #an ben%uk a-a%. In% na*i 2uju# #a!am ba"a*a Me!a-u ba$i menan#ai #an memi*a"kan +'a*a -an$ &e!ba$ai jeni* #an ben%ukn-a. A#a bebe'a&a +un$*i in% na*i. An%a'an-a) i. Fun$*i em *i na!) Un%uk men-a%akan &e!ba$ai makna *ika&0 *e&e'%i ke$embi'aan0 ii. keb *anan0 kema'a"an0 kekeju%an0 keak'aban0 keke1ua!ian0 ke%aku%an #an 'a%u*an *ika& -an$ !ain. Fun$*i $'ama%i*) Un%uk menan#akan k n%'a* #a'i *e$i %a%aba"a*a %e'"a#a& *e*ua%u uja'an0 *ama a#a *e*ebua" k!au*a a%au a-a% i%u be'u&a &e'%an-aan a%au &e'n-a%aan0 & *i%i+ a%au ne$a%i+ #an *eum&aman-a. iii. Fun$*i *%'uk%u' in+ 'ma*i) Un%uk membe'ikan *e*ua%u -an$ ba'u be'ban#in$ #en$an -an$ %e!a" #imak!umi #a!am makna *e*ebua" uja'an iai%u #en$an menekankan ka%a -an$ memba2a makna %e'*ebu%. iI. Fun$*i %ek*%ua!) Un%uk memben%uk na#a #an $a-a *ua'a -an$ %u'un naik ba$i 2a1ana -an$ !ebi" !ua* *e&e'%i &emba1aan %ek* be'i%a -an$ membe/akan *a%u be'i%a #en$an be'i%a -an$ !ain. I. Fun$*i &*ik ! $i) Un%uk memban%u men$$uba" ba"a*a menja#i uni%(uni% uja'an -an$ mu#a" #i!i"a% #an #iin$a%0 *e&e'%i be!aja' u'u%an n mb ' -an$ &anjan$ a%au un$ka&an #a!am u1a&an. Ii. Fun$*i Qin#eUi1a!R) Un%uk menan#ai i#en%i%i *e*e 'an$0 iai%u memban%u men$ena!i *e*e 'an$ *ama a#a %e'$ ! n$ #a!am kum&u!an * *ia! a%au &eke'jaan -an$ be'be/a0 *e&e'%i k"a%ib0 &enjua! uba% a%au *a'jan %en%e'a. 12

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU Se*'"%n *%!i N%,% K-%s Nama 'an$ #i Ma!a-*ia a%au #i !ua' Ma!a-*ia #i!a+a/kan menu'u% kebia*aan

'an$ -an$ em&un-a nama a%au kebia*aan *e%em&a% a%au kebia*aan an%a'aban$*a. J n% "n-a) E3%%n Mu"amma# Ha%%a Name* B n# Ne!* n Man#e!a Lim Ken$ Yaik B u%' * B u%' *(G"a!i Se*'"%n Kmu."am.ma# "a%.%aL KjTm* bVn#L KnW!.*en man.#T.!aL K!im kTn$ -TkL Kbu%.' * bu%.' * $"a.!iL

Nama %em&a% #i Ma!a-*ia a%au #i !ua' Ma!a-*ia #i!a+a/kan menu'u% kebia*aan *ebu%an *e%em&a% a%au kebia*aan an%a'aban$*a. J n% "n-a) E3%%n Se!an$ ' Da'u! E"*an B *nia(He'/e$ Iina ,- n$-an$ Ne2 Xea!an# Sun2a- La$ n Se*'"%n K*e.!a.n$ ' #a.'u! T".*anL Kb *.nia "e'./e.$ .Ii.naL K&- n$.-an$L Kniu /i.!Wn#L K*un.2Ti !e.$unL

13

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

Nama K"a* -an$ !ain -an$ men$an#un$i a%au %i#ak men$an#un$i nama 'an$ a%au nama %em&a% #i!a+a/kan menu'u% *i*%em *ebu%an baku ba"a*a Me!a-u. J n% "n-a) E3%%n Bank Bumi&u%e'a Ea#i Te!eIi*-en Ma!a-*ia UniIe'*i%i Tekn ! $i Ma!a-*ia A$en*i ,en$ik!anan Mu!%ime#ia Se*'"%n KbaYn$k bu.mi.&u.%e.'aL K'a.#i %T.!T.Ii.*-en me.!T.*iaL Ku.ni.Ie'.*i.%i %Tk.n .! .$i me.!T.*iaL Ka.$Tn.*i &e.n$i.!a.nan mu!.%i.mT.#iaL a%au Ka.$Tn.*i &en$. Zik.!a.nan mu!.%i.mT.#iaL Ak' nim a%au *in$ka%an -an$ %e'ben%uk *eba$ai ka%a 7#a!am ba"a*a Me!a-u a%au bukan ba"a*a Me!a-uB #i!a+a/kan #en$an #ua 1a'a iai%u 7iB 1a'a *ebu%an ak' nim menu'u% 1a'a &emen$$a!an *uku ka%a ejaan0 a%au 7iiB 1a'a *ebu%an un$ka&an a%au nama -an$ &enu". J n% "n-a) E3%%n Fe!#a UNESJO UMNO %a#ika ADUN ,!u* Se*'"%n K+T!.#aL a%au 7 ederal !and "evelopment #uthorityB 7Lemba$a Kemajuan Tana" ,e'*eku%uanB K-u.nT*.k L a%au 7$nited %ations &ducational' (cientific and )ultural *rganizationB Kam.n L a%au 7$nited +alays %ational *rganizationB 7,e'%ubu"an Keban$*aan Me!a-u Be'*a%uB K%a.#i.kaL a%au 7%aman #i#ikan kanak(kanakB Ka.#unL a%au 7A"!i De2an Un#an$an Ne$e'iB K&!u*L a%au 7,' jek Lebu" Ea-a U%a'a(Se!a%anB

Ak' nim -an$ %i#ak be'ben%uk ka%a #an *in$ka%an jeni* ini*ia!i*me #a!am ejaan Eumi #i!a+a/kan #en$an #ua 1a'a0 iai%u 7iB 1a'a *ebu%an *in$ka%an menu'u% bun-i "u'u+ Eumi0 a%au 7iiB 1a'a *ebu%an un$ka&an a%au nama -an$ &enu". J n% "n-a) E3%%n DB, TLDM NKKK Se*'"%n K#i.bi.&iL a%au 7De2an Ba"a*a #an ,u*%akaB K%i.T!.#i.TmL a%au 7Ten%e'a Lau% Di'aja Ma!a-*iaB KjT.kT.kT.kTL a%au 7Na2a%ankua*a Ke*e!ama%an #an Kemajuan 14

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU Kam&un$B Ka'.%i.TmL a%au 7Ea#i Te!eIi*-en Ma!a-*iaB K&i.T!. L a%au 7,alestinian !iberation *rganizationB 7,e'%ubu"an ,embeba*an ,a!e*%inB

ETM ,LO

BA8AAN TAMBAHAN

A*ma" Hj Oma'. 71CHHB. -epelbagaian onologi "ialek.dialek +elayu. Kua!a Lum&u') De2an Ba"a*a #an ,u*%aka. A2an$ Sa'i-an. 71C88B. (ebutan /aku /ahasa +elayu. Kua!a Lum&u') De2an Ba"a*a #an ,u*%aka. Eaja Muk"%a'u##in Eaja Dain. 71C84B. 0lmu A$en*i ,ene'bi%an Nu*an%a'a. onetik dan !inguistik. ,e%a!in$ Na-a)

Men$a&aka" ba"a*a baku #i&e'kena!kan #i #a!am *ebua" ne$a'a majmuk *e&e'%i Ma!a-*ia6 A&aka" "a!an$an -an$ akan %imbu! *eki'an-a *e%ia& a"!i #i #a!am ma*-a'aka% men$$unakan #ia!ek a%au ! $"a% ma*in$(ma*in$6

15

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

TAJUK (
SINOPSIS

ARTIKULASI DAN ARTIKULATOR

Tajuk ini membin1an$kan #e+ini*i #an jeni* a!a%(a!a% a'%iku!a*i -an$ %e'!iba% un%uk men$"a*i!kan uja'an. Tum&uan k"u*u* #ibe'i ke&a#a a!a%(a!a% a'%iku!a*i I ka! -an$ #i$unakan un%uk men$"a*i!kan bun-i I ka!. HASIL PEMBELAJARAN 7iB 7iiB 7iiiB Men$ena! &a*%i #e+ini*i a'%iku!a*i #an a'%iku!a% '. Men$ena! &a*%i a!a%(a!a% a'%iku!a*i #an a'%iku!a*i I ka! Men$"u'aikan jeni*(jeni* a!a%(a!a% a'%iku!a*i #an a'%iku!a*i I ka!

KERANGKA TAJUK-TAJUK

ARTIKULASI DAN ARTIKULATOR

DEFINISI ARTIKULASI DAN ARTIKULATOR

ALAT-ALAT ARTIKULASI
R%3%- (.19 Ke&%n!#% T%3'# 1

ALAT-ALAT ARTIKULASI VOKAL

16

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

(.0

KANDUNGAN ISI

Kan#un$an i*i un%uk % &ik ini me!i&u%i "u'aian %en%an$ #e+ini*i #an jeni*(jeni* a!a%(a!a% a'%iku!a*i #an a'%iku!a*i I ka!. (.1 Definisi A&"i#' %si $%n A&"i#' %"o&

Un%uk &en$e%a"uan an#a0 a'%iku!a*i a%au a!a% &e'%u%u'an me'u&akan a!a%(a!a% -an$ %e'!iba% #a!am &' *e* &en$e!ua'an bun-i(bun-i ba"a*a. A!a%(a!a% ini *ebena'n-a mem&un-ai %u$a*(%u$a* a*a*0 iai%u men$un-a" makanan0 mene!an #an men$"embu* na+a*. O!e" i%u0 %u$a* a!a%(a!a% ini *a!in$ be'%in#i" %e'ma*uk!a" %u$a* men$"a*i!kan bun-i(bun-i ba"a*a. A!a% a'%iku!a*i %e'ba"a$i ke&a#a #ua ba"a$ian0 iai%u a'%iku!a% ' #an #ae'a" a'%iku!a*i. #rtikulator a#a!a" ba"a$ian a!a% &e'%u%u'an -an$ b !e" #i$e'ak( $e'akkan *e&e'%i !i#a"0 bibi' #an $i$i ba2a" -an$ %e'!e%ak #i ba"a$ian ba2a" ' n$$a mu!u%. "aerah artikulasi %e'ma*uk!a" $i$i a%a*0 $u*i0 !e!an$i% ke'a* #an !e!an$i% !embu%. Ba"a$ian a!a% &e'%u%u'an ini %e'!e%ak #i a%a* ' n$$a mu!u% -an$ %i#ak b !e" #i$e'ak($e'akkan #an "an-a #a&a% #i#eka%i a%au #i*en%u" #a!am &' *e* &en$e!ua'an bun-i(bun-i ba"a*a. (.( A %"-A %" A&"i#' %si

Ta"u!a" an#a ba"a2a0 a!a%(a!a% a'%iku!a*i me!i&u%i a'%iku!a% ' #an #ae'a" a'%iku!a*i6. A'%iku!a% ' me'u&akan ba"a$ian a!a% &e'%u%u'an -an$ b !e" #i$e'ak( $e'akkan0 iai%u !i#a"0 bibi' #an $i$i ba2a" -an$ %e'!e%ak #i ba"a$ian ba2a" ' n$$a mu!u%0 manaka!a #ae'a" a'%iku!a*i ia!a" $i$i a%a*0 $u*i0 !e!an$i% ke'a* #an !e!an$i% !embu%. Dae'a" a'%iku!a*i ia!a" ba"a$ian a!a% &e'%u%u'an #i a%a* ' n$$a mu!u% -an$ %i#ak b !e" #i$e'ak($e'akkan #an "an-a #a&a% #i#eka%i a%au #i*en%u" #a!am &' *e* &en$e!ua'an bun-i(bun-i ba"a*a. Eaja" 1 menunjukkan ke#u#ukan a!a%(a!a% a'%iku!a*i manu*ia *e&e'%i bibi' 7a%a* #an ba2a"B0 $i$i0 17

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU !e!an$i%0 anak %ekak0 !i#a"0 #an ' n$$a "i#un$ 7N ' Ha*"ima" Na!a!u##in0 1CC8)1O(1HB

Ke#u#ukan A'%iku!a% '

Dae'a" A'%iku!a*i
1. Bibi' a%a* 4. Bibi' ba2a" 3. Gi$i a%a* 5. Gi$i ba2a" D. Gu*i O. Le!an$i% ke'a* H. Le!an$i% !embu% 8. Anak %ekak C. Li#a" 10. E&i$! %i* 11. ,i%a *ua'a 14. E n$$a %ekak 13. E n$$a "i#un$ 15. E n$$a mu!u% 1D. Ten$$ ' k

R%3%- (.(9 A %"-A %" A&"i#' %si (.) A %"-A %" A&"i#' %si :o#%

An#a &e'!u men$e%a"ui ba"a2a0 Si*%em Ejaan Eumi mem&un-ai !ima "u'u+ I ka! -an$ #i$unakan un%uk me!amban$kan enam + nem I ka! a%au bun-i I ka! baku. Hu'u+("u'u+ %e'*ebu% ia!a" a' e' i' o' #an u. A!a%(a!a% a'%iku!a*i I ka! me!i&u%i ' n$$a mu!u%0 iai%u ba"a$ian !i#a" #an kea#aan bibi'. Bun-i I ka! %e'"a*i! a&abi!a u#a'a -an$ #ike!ua'kan #a'i &a'u(&a'u me!a!ui ' n$$a mu!u% %an&a men$a!ami *eba'an$ *eka%an. Neni*(jeni* bun-i I ka! #a&a% #i%en%ukan be'#a*a'kan ke#u#ukan ba"a$ian !i#a"0 'uan$ u#a'a an%a'a ba"a$ian !i#a" -an$ be'kenaan #an kea#aan bibi'. Ke#u#ukan !i#a" #a&a% #iba"a$ikan ke&a#a em&a% &e'in$ka%0 iai%u tinggi0 separuh tinggi0 separuh 18

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU rendah #an rendah. Se!a'a* #en$an ke#u#ukan ba"a$ian !i#a" i%u0 'uan$ u#a'a #a&a% #iba"a$ikan ke&a#a em&a% ju$a0 iai%u sempit0 separuh sempit0 separuh luas #an luas. Ba"a$ian !i#a" -an$ %e'!iba% &u!a %e'ba"a$i ke&a#a %i$a ba"a$ian0 iai%u depan0 tengah #an belakang !i#a" *e&e'%i -an$ #i%unjukkan #a!am linguagram 7$amba' !i#a"B -an$ be'iku%)

Depan hampar Tinggi (sempit) i Separuh tinggi e (separuh sempit) Separuh rendah (separuh luas) Rendah (luas) a

Tengah neutral

Belakang bundar u

R%3%- (.)9 B%-%!i%n Li$%Se%e'u*n-a0 kea#aan bibi' %e'ba"a$i ke&a#a %i$a ba"a$ian0 iai%u neutral0 hampar #an bundar. Da!am Ba"a*a Me!a-u *%an#a'# %e'#a&a% enam jeni* I ka! -an$ #a&a% #i"a*i!kan0 iai%u Ki0 e0 a0 0 u0 L #an #ua I ka! %amba"an #a!am K[L #an KL me'u&akan ben%uk #ia!ek Me!a-u0 iai%u K[L #an KL. Bun-i(bun-i

*ebu%an "a'ian #an ju$a &e'ka%aan -an$ #i&injam #a'i&a#a ba"a*a In$$e'i*0 *e&e'%i beg dan bos. La-a'i in%e'ne% un%uk me!i"a% &e'$e'akan bibi' ke%ika men-ebu% bun-i I ka! Ba"a*a Me!a-u.

Kea#aan Bibi' *ema*a men$"a*i!kan I ka! "a#a&an0 bibi' %e'"am&a'.

Kea#aan bibi' *ema*a men$"a*i!kan I ka! be!akan$0 bibi' bun#a'

19

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU R%3%- (./9 Ke%$%%n Bi*i& AKTI:ITI

Se1a'a be'&a*an$an0 be'#a*a'kan 'aja" #i ba2a"0 !abe!kan a!a%(a!a% a'%iku!a*i -an$ #i$unakan un%uk men$"a*i!kan bun-i ba"a*a.

i.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ ii.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ iii.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ iI.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ I.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Ii.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\

Iii.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Iiii.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ iU.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ U.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Ui.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Uii.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\

20

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

LATIHAN

1. N-a%akan &e'be/aan an%a'a a'%iku!a*i #an a'%iku!a% '. 4. N-a%akan a!a%(a!a% a'%iku!a*i -an$ %e'#a&a% un%uk ke#u#ukan a'%iku!a% ' #an #ae'a" a'%iku!a*i.

BAHAN BA8AAN

Ab#u!!a" Ha**an.

71C80B.

!inguistik #m untuk 1uru /ahasa +alaysia .

,e%a!in$ Na-a) ,ene'bi% Faja' Bak%i. Ab#u!!a" Ha**an0 In#i'a2a%i Xa"i#0 Ma'#ian S"a" Oma' 7400OB. ,ene'bi%an ,TS Ab#u!!a" Ha**an 7&en-un%in$B 71C83B. 3encana !inguistik. Kua!a Lum&u') De2an Ba"a*a #an ,u*%aka. N ' Ha*"ima" Na!a!u##in 71CC8B. #sas #an ,u*%aka. Eaja Muk"%a'u##in Eaja Dain. 71C84B. 0lmu onetik dan !inguistik. ,e%a!in$ Na-a) A$en*i ,ene'bi%an Nu*an%a'a. onetik. Kua!a Lum&u' ) De2an Ba"a*a onetik dan

onologi (iri ,enga2aran dan ,embela2aran /ahasa +elayu . Kua!a Lum&u')

TAJUK )

ARTIKULASI DAN ARTIKULATOR

21

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

SINOPSIS Tajuk ini membin1an$kan a'%iku!a*i #i+% n$ #an k n* nan -an$ be'+un$*i un%uk men$"a*i!kan bun-i #i+% n$ #an k n* nan. ,e'bin1an$an %u'u% #i%um&ukan ke&a#a #e+ini*i #an jeni* #i+% n$ *e'%a k n* nan #a!am Ba"a*a Me!a-u. HASIL PEMBELAJARAN 7iB 7iiB 7iiiB Men$ena! &a*%i #e+ini*i #i+% n$ #an k n* nan Men$ena! &a*%i jeni*(jeni* #i+% n$ #an k n* nan Ba"a*a Me!a-u Men$"u'aikan a'%iku!a*i #i+% n$ #an k n* nan Ba"a*a Me!a-u

KERANGKA TAJUK-TAJUK

DIFTONG DAN KONSONAN

DEFINISI DAN JENIS DIFTONG SERTA KONSONAN

ARTIKULASI DIFTONG

ARTIKULASI KONSONAN

R%3%- ).19 Ke&%n!#% T%3'# )

).0

KANDUNGAN ISI

22

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

Kan#un$an i*i un%uk % &ik ini me!i&u%i "u'aian %en%an$ #e+ini*i0 jeni*(jeni* #i+% n$ #an k n* nan *e'%a a'%iku!a*i #i+% n$ #an k n* nan Ba"a*a Me!a-u. ).1 Definisi Dif"on! $%n Konson%n

Ta"uka" an#a0 menu'u% Kamu* Ta%aba"a*a Ba"a*a Me!a-u 7Ma'/uk"i N-ak Ab#u!!a"01CCH)O3B0 $if"on! 4diphthong5 ia!a" $abun$an $'% *'n.i 0o#% -an$ #i*ebu% *eba$ai s%"' s'#' #%"% akiba% &e'uba"an ke#u#ukan !i#a" 1 n% "n-a0 KaiL #a!am K&an#aiL pandai0 #an KauL #a!am K&u!auL pulau6. K n* nan &u!a ia!a" *emua bun-i *e!ain I ka! -an$ #i"a*i!kan #en$an me!akukan *eka%an %e'"a#a& a'u* u#a'a -an$ #i!e&a*kan me!a!ui &a'u(&a'u. Seka%an i%u #a&a% #i!akukan #a!am ben%uk "en%ian *e&enu"n-a0 "en%ian *eba"a$ian a%au "en%ian *ekeja&( *ekeja& 7Ab#u!!a" Ha**an0400O)55B.

).(

Jenis-Jenis Dif"on! $%n Konson%n B%-%s% Me %.'

An#a &e'!u men$e%a"ui ba"a2a0 Ba"a*a Me!a-u mem&un-ai %i$a bun-i #i+% n$0 iai%u KaiL0 KauL #an K iL. Di+% n$ b !e" memben%uk *uku ka%a *e&e'%i #a!am &e'ka%aan K] %u&ai ]L0 K] &anau ]L #an K] amb i ]L. Kea#aan *ebe$ini membe/akan #i+% n$ #a'i&a#a #e'e%an I ka! 1 n% "n-a0 mengenai 7Ab#u!!a" Ha**an0 400O)54B. Bun-i k n* nan &u!a #a&a% #i"u'aikan be'#a*a'kan cara penghasilannya0 *ama a#a !e%u&an0 !e%u*an0 *en$auan0 $e*e'an #an *eba$ain-a0 *e'%a titik artikulasi a%au daerah sebutannya0 *e&e'%i #ua bibi'0 $i$i($u*i0 !e!an$i% ke'a*0 !e!an$i% !embu%0 anak %ekak #an !ain(!ain.

).)

A&"i#' %si Dif"on! $%n Konson%n B%-%s% Me %.'

23

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU Ta"uka" an#a ba"a2a0 bun-i #i+% n$ be'*i+a% *a%u *uku ka%a -an$ me!iba%kan a!a% a'%iku!a*i !i#a"6. Di+% n$ Ba"a*a Me!a-u %e'#i'i 7iB $if"on! *i%s%0 iai%u $abun$an #ua bun-i I ka! -an$ #i*ebu% #a!am *a%u *uku ka%a akiba% &e'uba"an ke#u#ukan !i#a" 1 n% "n-a0 KaiL #a!am K&an#aiL pandai0 #an KaL #a!am K&u!aL pulau' 7iiB $if"on! e*%& -an$ me!iba%kan &e'uba"an -an$ !ua* &a#a ke#u#ukan !i#a" 1 n% "n-a0 KaiL #a!am K&an%aiL0 7iiiB $if"on! ,en'&'n0 iai%u #i+% n$ -an$ &un1ak ken-a'in$ann-a ja%u" &a#a I ka! &e'%ama 1 n% "n-a0 KaiL #a!am K&an#aiL pandai #an 7iIB $if"on! se,;i"0 iai%u #i+% n$ -an$ me!iba%kan &e'uba"an -an$ *em&i% &a#a ke#u#ukan !i#a" 1 n% "n-a0 K iL #a!am K*e& iL sepoi. Ke#u#ukan a!a% a'%iku!a*i !i#a" ke%ika men-ebu% bun-i #i+% n$ a#a!a" *e&e'%i be'iku%)

R%3%- ).(9 Ke$'$'#%n Li$%- Un"'# B'n.i Dif"on!

Se%e'u*n-a0 an#a ju$a &e'!u men$e%a"ui ba"a2a0 k n* nan Ba"a*a Me!a-u me!i&u%i bun-i !e%u&an0 !e%u*an0 *en$auan0 *i*ian0 $e*e'an0 ma!a'an #an $e%a'an. Hen%ian *e&enu"n-a #a&a% men$"a*i!kan bun-i !e%u&an 7&! *i+B. U#a'a -an$ #i!e&a*kan #a'i&a#a &a'u(&a'u akan men$a!ami *eka%an *e&enu"n-a *ama a#a #i ba"a$ian bibi'0 !e!an$i% ke'a*0 !e!an$i% !embu% a%au &i%a *ua'a. Kemu#ian u#a'a akan #i!e&a*kan *e'%a(me'%a #an akan %e'"a*i!!a" bun-i !e%u&an.

B'n.i Le"';%n 24

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

Fon K&L KbL K%L K#L KkL K$L K L

A4% A#-i& K;u!auL Ka%a;L K*umiL K'^ba*L K"a!amL K!ia"L K$a%u L Kka$L K#a%aL _ K!a'auL Kb!L __ KanaL

_bun-i KkL %i#ak #a&a% "a#i' &a#a ak"i' *uku ka%a #a!am ba"a*a Me!a-u. __bun-i K L a#a!a" Ia'ia*i ke&a#a bun-i KkL #an "a#i' &a#a ak"i' *uku ka%a #a!am Ba"a*a

Seka%an *e&enu"n-a #a&a% men$"a*i!kan bun-i !e%u*an 7a+'ika%B. Bun-i ini #i"a*i!kan #en$an 1a'a men-eka% a'u* u#a'a *e&enu"n-a -an$ #i!e&a*kan !e" &a'u(&a'u. Kemu#ian a'u* u#a'a i%u #i!e&a*kan &e'!a"an(!a"an. A#a ju$a &en#a&a% -an$ men-a%akan bun-i a+'ika% ini a#a!a" "a*i! $abun$an #ua bun-i0 iai%u bun-i K%L #i$abun$kan #en$an bun-i K`L un%uk men$"a*i!kan bun-i KaL0 manaka!a bun-i K#L &u!a #i$abun$kan #en$an bun-i KbL un%uk men#a&a%kan bun-i KjL.

Sa%u !a$i ben%uk *eka%an -an$ #i!akukan *e&enu"n-a akan men$e!ua'kan bun-i *en$auan 7na*a!B -an$ #i"a*i!kan #en$an 1a'a menu'unkan anak %ekak 7uIu!aB un%uk menu%u& ' n$$a mu!u% 7 'a!B. Ini men-ebabkan u#a'a -an$ #i!e&a*kan #a'i &a'u(&a'u akan me!a!ui ' n$$a "i#un$ #an %e'"a*i!!a" bun-i na*a! KmL0 KnL0 K L0 #an K L.

Hen%ian *eba"a$ian &u!a akan men$"a*i!kan bun-i *i*ian0 $e*e'an 7+'ika%i+B #an ma!a'an. Bun-i *i*ian #a!am ba"a*a Me!a-u #i"a*i!kan #en$an me!akukan &en-eka%an %e'"a#a& a'u* u#a'a -an$ #i!e&a*kan !e" &a'u(&a'u #i ba"a$ian !e!an$i% ke'a* !e" "ujun$ !i#a" men-ebabkan u#a'a "an-a me!a!ui ka2a*an *i*i #i ki'i #an kanan ' n$$a mu!u%. Ini men$"a*i!kan bun-i K!L.

25

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU Bun-i $e*e'an #i"a*i!kan #en$an men-em&i%kan *a!u'an u#a'a *u&a-a u#a'a -an$ me!a!uin-a be'$e*e' #an ke#en$a'an bun-i be'#e*i*. Bun-i $e*e'an #a!am ba"a*a Me!a-u ia!a" K+L0 KIL0 K*L0 K/L0 K`L0 #an K"L.

Un%uk men$"a*i!kan bun-i ma!a'an0 ke#u#ukan a'%iku!a% ' a#a!a" *e&e'%i men$"a*i!kan bun-i $e*e'an %e%a&i $e*e'an -an$ #i"a*i!kan a#a!a" %e'!a!u !ema". Bun-i ma!a'an ju$a *ama *e&e'%i un%uk men$"a*i!kan bun-i I ka!0 #an *e*e%en$a" a"!i + ne%ik menamakann-a bun-i *e&a'u" I ka!. Bun-i ma!a'an #a!am ba"a*a Me!a-u ia!a" K2L #an K-L.

Ben%uk *eka%an u#a'a -an$ ke%i$a ia!a" "en%ian *ekeja&(*ekeja&. Ben%uk ini men$"a*i!kan bun-i $e%a'an. U#a'a -an$ #i!e&a*kan !e" &a'u(&a'u #i*eka% #en$an men$$e%a'kan "ujun$ !i#a" #i !e!an$i% ke'a*. Da!am ba"a*a Me!a-u "an-a %e'#a&a% *a%u bun-i $e%a'an0 iai%u K'L.

B'n.i Le"'s%n KaL K<a2anL KjL K3amL K1a3L

Kma=L

B'n.i Sen!%'%n KmL K,u#aL K1iu,L KnL Knia%L Kja!anL K L KaaL KbujaL K L KaiL _
_Bun-i K L %i#ak #a&a% "a#i' &a#a ak"i' *uku ka%a

B'n.i Sisi%n K!L K a!uL Ka2a L

26

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU B'n.i Gese&%n K+L Kfa*e"L Ka!afL KIL K0nL _ K*L Ksa'a%L Ka2asL K/L K+a%L K!a+a+L K`L K>a'a%L K*kua>L K"L K-a'%aL K*a-L B'n.i Ge"%&%n K'L K&a*aL K*ia&L Bun-i k n* nan %e'ba"a$i ke&a#a bun-i be'*ua'a #an bun-i %i#ak be'*ua'a. Bun-i be'*ua'a #i"a*i!kan #en$an men$$e%a'kan &i%a *ua'a0 *e&e'%i bun-i KbL0 K#L0 K$L0 KmL0 KnL0 K'L0 K!L0 K2L0 #an K-L. Seba!ikn-a &i%a *ua'a %i#ak #i$e%a'kan un%uk men$"a*i!kan bun-i %i#ak be'*ua'a0 *e&e'%i bun-i K&L0 K%L0 KkL0 K+L0 K*L0 #an K"L.

K n* nan &injaman Ba"a*a Me!a-u %e'#i'i #a'i&a#a 7iB Gese&%n *i*i&!i!i "%# *e&s'%&%0 7iiB Gese&%n *i*i&-!'si *e&s'%&%0 7iiiB Gese&%n !i!i "%# *e&s'%&%0 7iIB Gese&%n !i!i *e&s'%&%5 7IB Gese&%n e %n!i" e,*'" "%# *e&s'%&% #an 7IiB Gese&%n e %n!i" e,*'" *e&s'%&%.

Ke%ika men$e!ua'kan $e*e'an bibi'($i$i %ak be'*ua'a0 bibi' ba2a" #i'a&a%kan ke&a#a $i$i a%a* *u&a-a membua% *em&i%an un%uk u#a'a ke!ua'. Le!an$i% !embu% #inaikkan 'a&a% ke&a#a be!akan$ ' n$$a %ekak. U#a'a #ike!ua'kan #a'i &a'u(&a'u me!a!ui ' n$$a mu!u% #an #ibia'kan be'$e*e' ke!ua' #i #ae'a" 'a&a%an bibi' ba2a" #an $i$i a%a* i%u %an&a men$$e%a'kan &i%a *ua'a. J n% " *ebu%an) K+ike'L Q+iki'R0 K"a+a!L Q"a+a!R0 #an Kma a+L Qmaa+R. Ja'a men$e!ua'kan $e*e'an bibi'($u*i be'*ua'a &u!a *ama #en$an 1a'a men$e!ua'kan $e*e'an K+L. ,e'be/aann-a ia!a"0 &i%a *ua'a %i#ak #i$e%a'kan. J n% " *ebu%an) KI ka!L QI ka!R0 KI^'*iL QIe'*iR0 #an KuniI^'*i%iL QuniIe'*i%iR.

27

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU ,en$"a*i!an $e*e'an $i$i %ak be'*ua'a ini menunjukkan #aun !i#a" be'a#a #i an%a'a $i$i a%a* #en$an $i$i ba2a". Le!an$i% !embu% #inaikkan 'a&a% ke&a#a be!akan$ ' n$$a %ekak. U#a'a #ike!ua'kan #a'i &a'u(&a'u me!a!ui ' n$$a mu!u% #an #ibia'kan be'$e*e' ke!ua' #i #ae'a" $i$i i%u %an&a men$$e%a'kan &i%a *ua'a. J n% " *ebu%an) Ka!aaL QSe!a*aR 7"-a!a"-aB0 KinenL QI*ninR 7I"-ninB0 #an K"a#eL Q"a#i*R 7"a#i"-B. Ja'a men$e!ua'kan $e*e'an $i$i be'*ua'a &u!a0 *ama #en$an 1a'a men$e!ua'kan $e*e'an $i$i %ak be'*ua'a. ,e'be/aann-a ia!a"0 ke%ika men$e!ua'kan bun-i KcL &i%a *ua'a #i$e%a'kan. J n% " *ebu%an) Kca!emL Q/a!imR 7$+a!imB0 #an K"ace'L Q"a#i'R 7"a#/i'B.

Ke%ika men$"a*i!kan $e*e'an !e!an$i% !embu% %ak be'*ua'a0 be!akan$ !i#a" #i'a&a%kan ke !e!an$i% !embu% *u&a-a membua% *a%u *em&i%an. Le!an$i% i%u *en#i'i #inaikkan 'a&a% ke&a#a be!akan$ ' n$$a %ekak. U#a'a #ike!ua'kan #a'i &a'u( &a'u #an #ibia'kan be'$e*e' &a#a *em&i%an #i #ae'a" !e!an$i% i%u %an&a men$$e%a'kan &i%a *ua'a. J n% " *ebu%an) KUaba'L Qk"aba'R0 KaUba'L Qak"ba'R0 #an KaUe'L Qak"i'R.

Ak"i'n-a0 &en$"a*i!an $e*e'an !e!an$i% !embu% be'*ua'a menunjukkan &e'*amaan #en$an 1a'a men$"a*i!kan $e*e'an !e!an$i% !embu% %ak be'*ua'a. ,e'be/aann-a ia!a"0 ke%ika men$e!ua'kan bun-i K L &i%a *ua'a #i$e%a'kan. J n% " *ebu%an) KaebL Q$"aibR0 K! a%L Q! $"a%R0 #an Kba!eL Qba!i$"R. Menu'u% Eaja Muk"%a'u##in 71COD)55B0 bun-i ini *ebena'n-a %e'#a&a% #a!am &e'%u%u'an 'an$ Me!a-u ke%ika men-ebu% &e'ka%aan(&e'ka%aan Me!a-u *e&e'%i 'an$ K a L #an KbaaL *eba$ai ke!ainan ke&a#a $e%a'an $u*i K'L.

28

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

AKTI:ITI

Se1a'a be'kum&u!an0 be'ikan i,% <on"o- ;e&#%"%%n -an$ men$an#un$i *e%ia& jeni* #i+% n$ Ba"a*a Me!a-u *e&e'%i -an$ %e!a" an#a &e!aja'i. ,a*%ikan 1 n% " &e'ka%aan %e'*ebu% be'a#a &a#a & *i*i -an$ be'be/a. Be'ikan ju$a se;' '<on"o- ;e&#%"%%n -an$ men$an#un$i #i+% n$ #ia!ek Me!a-u -an$ be'be/a. 7Be'i 1 n% " #a'i&a#a bebe'a&a #ia!ek -an$ be'be/a.

LATIHAN

1. N-a%akan jeni* bun-i k n* nan #an #i+% n$ un%uk &e'ka%aan -an$ be'$a'i* be'iku%) 7iB $"ai'a" 7IiB ba!ai 7IiiB !au% 7IiiiB *e& i 7iUB %ekuku' 7UB *a'a%

7iiB 1aba' 7iiiB ma*-"u' 7iIB #eka# 7IB &u!au

4. Be'i s%"' <on"o- ;e&#%"%%n un%uk keenam(enam jeni* k n* nan &injaman -an$ %e!a" an#a &e!aja'i.

BAHAN BA8AAN

29

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

Ab#u!!a" Ha**an. 71C80B. !inguistik #m untuk 1uru /ahasa +alaysia . ,e%a!in$ Na-a) ,ene'bi% Faja' Bak%i. Ab#u!!a" Ha**an0 In#i'a2a%i Xa"i#0 Ma'#ian S"a" Oma' 7400OB. onetik dan onologi (iri ,enga2aran dan ,embela2aran /ahasa +elayu . Kua!a Lum&u') ,ene'bi%an ,TS Ab#u!!a" Ha**an. 7400OB. !inguistik #m (iri ,enga2aran dan ,embela2aran /ahasa +elayu. Kua!a Lum&u'),TS ,' +e**i na! ,ub!i*"in$ S#n.B"#. A*ma" Hj Oma'. 71CHHB. -epelbagaian onologi "ialek.dialek +elayu . Kua!a Lum&u') De2an Ba"a*a #an ,u*%aka. Lu%+i Aba*. 71CHDB. !inguistik "eskriptif dan %ahu /ahasa +elayu. Kua!a Lum&u') De2an Ba"a*a #an ,u*%aka. Ma'/uk"i N-ak Ab#u!!a". 71CCHB. -amus 6atabahasa /ahasa +elayu. S"a" A!am),ene'bi% Faja' Bak%i S#n.B"#. Eamina" Sab'an #an Ea"im S-am. 71C8DB. -a2ian /ahasa untuk ,elatih +aktab ,erguruan. ,e%a!in$ Na-a) ,ene'bi% Faja' Bak%i.

TAJUK /

HURUF-HURUF DALAM BAHASA MELAYU

30

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

SINOPSIS Tajuk ini membin1an$kan #e+ini*i #an jeni*(jeni* "u'u+ -an$ %e'#a&a% #a!am Ba"a*a Me!a-u. Hu'u+("u'u+ %e'*ebu% me!i&u%i "u'u+ I ka!0 k n* nan #an #i+% n$. Hu'u+ k n* nan &u!a #i&e'in1ikan ke&a#a k n* nan a*a!0 &injaman0 $an#in$an #an 'an$ka&. HASIL PEMBELAJARAN 7iB 7iiB 7iiiB Men$ena! &a*%i #e+ini*i #an jeni* "u'u+ #a!am Ba"a*a Me!a-u Men$"u'aikan jeni*(jeni* "u'u+ I ka!0 k n* nan #an #i+% n$ #a!am Ba"a*a Me!a-u Memban#in$kan jeni*(jeni* "u'u+ k n* nan #a!am ba"a*a Me!a-u0 iai%u k n* nan a*a!0 &injaman0 $an#in$an #an 'an$ka&. KERANGKA TAJUK-TAJUK

HURUF-HURUF DALAM BAHASA MELAYU

DEFINISI HURUF VOKAL, KONSONAN DAN DIFTONG DALAM BAHASA MELAYU

/.0 KANDUNGAN ISI

JENIS-JENIS HURUF VOKAL, KONSONAN DAN DIFTONG BAHASA MELAYU

R%3%- /.19 Ke&%n!#% T%3'# /

KONSONAN ASAL, PINJAMAN, GANDINGAN DAN RANGKAP BAHASA MELAYU

31

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

Kan#un$an i*i un%uk % &ik ini me!i&u%i "u'aian %en%an$ #e+ini*i0 jeni*(jeni* "u'u+ I ka!0 k n* nan #an #i+% n$ #a!am Ba"a*a Me!a-u. ,e'bin1an$an ju$a %u'u% #i%um&ukan ke&a#a jeni*(jeni* k n* nan #a!am Ba"a*a Me!a-u0 iai%u k n* nan a*a!0 &injaman0 $an#in$an #an 'an$ka& *e'%a a'%iku!a*i #i+% n$ #an k n* nan Ba"a*a Me!a-u. /.1 Definisi H'&'f :o#% 5 Konson%n $%n Dif"on! B%-%s% Me %.'

Ta"uka" an#a ba"a2a "u'u+ ia!a" !amban$ #a!am *i*%em bun-i ba"a*a -an$ #a'i&a#an-a *e*ua%u &e'ka%aan #a!am %u!i*an #iben%uk6 7Ma'/uk"i N-ak Ab#u!!a"0 1CHH)54B. Se&e'%i -an$ %e!a" #i&e!aja'i0 bun-i I ka! %e'"a*i! a&abi!a u#a'a ke!ua' #a'i&a#a ' n$$a mu!u% %i#ak men$a!ami *eka%an a%au "im&i%an. Bun-i I ka! ju$a #i&en$a'u"i !e" &en$a'u" !i#a"0 kea#aan ' n$$a mu!u% #an ben%uk bibi'. ia!a" bun-i -an$ #i"a*i!kan #en$an me!akukan *eka%an K n* nan &u!a

%e'"a#a& a'u* u#a'a -an$ #i!e&a*kan me!a!ui &a'u(&a'u. Seka%an i%u #a&a% #i!akukan #a!am ben%uk "en%ian *e&enu"n-a0 "en%ian *eba"a$ian a%au "en%ian *ekeja&(*ekeja&. Di+% n$ &u!a %e'"a*i! #a'i&a#a $abun$an bun-i I ka!. Den$an &e'ka%aan !ain0 #i+% n$ %e'ben%uk a&abi!a be'!aku &en$e!un1u'an bun-i(bun-i I ka!0 iai%u *a%u I ka! men$e!un1u' #a'i *a%u I ka! ke&a#a I ka! -an$ !ain 7Ab#u!!a" Ha**an0400O)55B. /.( Jenis-Jenis H'&'f :o#% 5 Konson%n $%n Dif"on! B%-%s% Me %.'

An#a &e'!u men$e%a"ui ba"a2a #a!am Ba"a*a Me!a-u %e'#a&a% enam "u'u+ I ka!0 iai%u "u'u+ a0 i0 u0 e &e&e%0 e %a!in$ #an . Eaja" 5.4 #i ba2a" menunjukkan "u'u+ #an + nem 7bun-i ba"a*aB #a!am Ba"a*a Me!a-u.

H'&'f :o#%

Fone, ? B'n.i 32

E3%%n

Se*'"%n

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU a e %a!in$ e &e&e% i u KaL KTL KeL KiL K L KuL a#a *emak *e!ak bi!ik b % ! #u#uk Ka.#aL K*T.makL K*e.!akL Kbi.!ikL Kb .% !L K#u.#ukL

R%3%- /.(9 H'&'f $%n Fone, :o#% B%-%s% Me %.' Se%e'u*n-a #a!am Ba"a*a Me!a-u ju$a0 %e'#a&a% 4H + nem a%au bun-i k n* nan -an$ #i%unjukkan #a!am 'aja" 5.3 #i ba2a".

H'&'f Konson%n b 1 # + $ $" " j k

k" ! m n n$ n& d ' * *% I 2 U -

Fone, ? B'n.i KbL K1L K#L K+L K$L K$"L K"L KjL 71BKkL 74B 6 73B e 75BKdL Kk"L K!L KmL KnL Kn$L Kn-L K&L KdL K'L K*L K*-L K%L KIL K2L K/L K-L 33

E3%%n b !a 1a%a% #a#a +aki' $abu* $"a/a! "a'$a ja$a ka!a ka&ak nikma% ka#i k"ai'a% !a!ai ma#a" na+ka" n$e'i n-a!a &a&a' da'i 'a&a% *a"am *-i'ik %ajam Ii'u* 2aja" U-!em -u'an

Se*'"%n Kb .!aL K1a.%a%L K#a.#aL K+a.ki'L K$a.bu*L K$"a./a!L K"a'.$aL Kja.$aL Kka.!aL Kka.&a6L Kniema%L Kda.#iL Kk"ai.'a%L K!a.!aiL Kma.#a"L Kna+.ka"L Kn$e.'iL Kn-a.!aL K&a.&a'L Kda.'iL K'a.&a%L K*a."amL K*-i.'ikL K%a.jamL KIi.'u*L K2a.ja"L K/i..!emL K-u.'anL

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU / K/L /a&in K/a.&inL

R%3%- /.)9 H'&'f $%n Fone, Konson%n B%-%s% Me %.'

Ba"a*a Me!a-u ju$a menunjukkan %i$a bun-i #i+% n$0 iai%u ai' au #an oi -an$ #i%unjukkan #a!am Eaja" 5.5 #i ba2a".

H'&'f Dif"on! ai au i

Fone, ? B'n.i KaiL KauL K iL

E3%%n &an%ai &u!au *e& i

Se*'"%n K&an.%aiL K&u.!auL K*e.& iL

R%3%- /./9 H'&'f $%n Fone, Dif"on! B%-%s% Me %.' /.) Konson%n As% 5 Pin3%,%n5 G%n$in!%n $%n R%n!#%; B%-%s% Me %.'

Ta"uka" an#a ba"a2a %e'#a&a% %i$a jeni* k n* nan -an$ be'be/a #a!am Ba"a*a Me!a-u6 K n* nan %e'*ebu% ia!a" k n* nan a*a!0 &injaman0 $an#in$an #an 'an$ka&. K n* nan $an#in$an #an 'an$ka& %u'u% #ikena!i *eba$ai "u'u+ $abun$ #an k n* nan $abun$an 7Nik Sa+ia" Ka'im e%.a!. 400OB. Ba1a!a" m #u! ini *e%e'u*n-a un%uk mema"ami ke%i$a(%i$a jeni* k n* nan %e'*ebu%. Te'#a&a% 18 + nem k n* nan a*a! Ba"a*a Me!a-u. Sebena'n-a %e'#a&a% 1C bun-i 7+ nB %e%a&i bun-i K6L #ian$$a& Ia'ia*i ke&a#a bun-i KkL #i ak"i' *uku ka%a. Da'i&a#a *e$i 1a'a *ebu%an0 *e&e'%i -an$ #i%unjukkan #a!am Eaja" 5.D #i ba2a"0 k n* nan a*a! Ba"a*a Me!a-u %e'ba"a$i ke&a#a %uju"0 iai%u !e%u&an0 !e%u*an0 $e*e'an0 $e%a'an0 *i*ian0 *en$auan #an *e&a'u" I ka!.

34

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

Dae'a" Sebu%an Le!an$i% Lembu% Le!an$i% Ke'a* Gu*i(L Ke'a* Ja'a Sebu%an ,i%a Sua'a O "

1 Le%u&an Le%u*an Sen$auan Ge*e'an Ge%a'an Si*ian Se&a'u" P ka! % b b % b b b % b b b b b 2 & b

Gu*i 4 % #

Bibi'

D k $

a j m + I ' ! n * / f U

R%3%- /.79 Konson%n As% B%-%s% Me %.' Be&$%s%&#%n Se*'"%n Te'#a&a% *e&u!u" k n* nan &injaman #a!am Ba"a*a Me!a-u -an$ be'a*a! #a'i&a#a Ba"a*a A'ab me!ainkan k n* nan v. K n* nan v #i&injam #a'i&a#a Ba"a*a In$$e'i*. K n* nan *- &u!a -an$ #i&injam !ebi" a2a! #a'i&a#a Ba"a*a A'ab0 #i$unakan un%uk men$eja &e'ka%aan &injaman #a'i&a#a Ba"a*a In$$e'i* 1 n% "n-a0 skuasy. Hu'u+ ain *e&e'%i #a!am &e'ka%aan ma7na' #i$an%ikan #en$an "u'u+ k menja#i makna. ,a#a %em&a% !ain0 "u'u+ 8i 48ilmu5' 8a 48alam5' 8u 48umur5 #i$u$u'kan. Ejaan nama *e&e'%i QAb#u!!a"0 SaR #a"0 N ' QAini *u#a" #i%ia#akan. Se!ain i%u0 "u'u+ hamzah #i$u$u'kan %e%a&i ma*i" %e'#a&a% #a!am &e'ka%aan *e&e'%i "ato7' *eba$ai #a'ja" kebe*a'an -an$ #iku'niakan !e" Su!%an a%au Yan$ Di&e'%uan Ne$e'i. 35

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

Se%e'u*n-a0 #a!am *i*%em ejaan !ama Ba"a*a Me!a-u0 %e'#a&a% *embi!an k n* nan $an#in$an #an 'an$ka& -an$ #i$unakan0 iai%u kh' gh' ny' ng' sh' ch' dz' dh #an th. Em&a% #a'i&a#an-a #ikeka!kan &en$$unaann-a "in$$a kini0 iai%u kh' gh' ny #an ng. Akan %e%a&i0 k n* nan $an#in$an #an 'an$ka& sh #iuba" *uai menja#i sy. Se!ain i%u0 em&a% k n* nan $an#in$an #an 'an$ka& #i%uka' menja#i k n* nan %un$$a!0 iai%u ch menja#i c0 dz menja#i z' dh menja#i d #an th menja#i s. 7Ab#u!!a" Ha**an0 400O)CD(COB. Sebena'n-a jika an#a &eka0 %i#ak ban-ak "u'u+ #i&in#a #a!am Si*%em Ejaan Eumi Ba"a'u. Han-a k n* nan $an#in$an #an 'an$ka& #iku'an$kan #a'i&a#a *embi!an ke&a#a !ima0 iai%u em&a% keka!0 manaka!a *a%u be'uba" *a%u "u'u+. Em&a% !a$i k n* nan $an#in$an #an 'an$ka& #ija#ikan k n* nan %un$$a! un%uk memu#a"kan ejaan. Namun0 2a!au&un "u'u+ be'uba"0 bun-i *ebu%ann-a %e%a& *ama.

AKTI:ITI

Se1a'a be'&a*an$an0 %e!i%i ke#u#ukan I ka! #a!am Ba"a*a Me!a-u be'#a*a'kan 'aja" #i ba2a". Kemu#ian *ena'aikan !ima &e'ka%aan un%uk *e%ia& jeni* I ka! -an$ #i%unjukkan.

36

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

LATIHAN

1. Te!i%i ke#u#ukan k n* nan Ba"a*a Me!a-u be'#a*a'kan 'aja" #i ba2a". Kemu#ian i*ikan k n* nan -an$ #ik * n$kan un%uk me!en$ka&kan 'aja" %e'*ebu%.

Dae'a" Sebu%an Le!an$i% Lembu% D G a j " Le!an$i% Ke'a* Gu*i Ke'a*Gu*i(L Ja'a Sebu%an ,i%a Sua'a O

1 Le%u&an Le%u*an Sen$auan Ge*e'an Ge%a'an Si*ian b b

Bibi'

4 % #

! 37

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU Se&a'u" P ka!

BAHAN BA8AAN

Ab#u!!a" Ha**an. 71C80B. !inguistik #m untuk 1uru /ahasa +alaysia . ,e%a!in$ Na-a) ,ene'bi% Faja' Bak%i. Ab#u!!a" Ha**an0 In#i'a2a%i Xa"i#0 Ma'#ian S"a" Oma' 7400OB. onetik dan onologi (iri ,enga2aran dan ,embela2aran /ahasa +elayu . Kua!a Lum&u') ,ene'bi%an ,TS Ab#u!!a" Ha**an. 7400OB. !inguistik #m (iri ,enga2aran dan ,embela2aran /ahasa +elayu. Kua!a Lum&u'),TS ,' +e**i na! ,ub!i*"in$ S#n.B"#. Lu%+i Aba*. 71CHDB. !inguistik "eskriptif dan %ahu /ahasa +elayu. Kua!a Lum&u') De2an Ba"a*a #an ,u*%aka. Ma'/uk"i N-ak Ab#u!!a". 71CCHB. -amus 6atabahasa /ahasa +elayu. S"a" A!am),ene'bi% Faja' Bak%i S#n.B"#. Nik Sa+ia" Ka'im e%.a!. 7400OB. 6atabahasa "ewan. Kua!a Lum&u') De2an Ba"a*a #an ,u*%aka. Eamina" Sab'an #an Ea"im S-am. 71C8DB. -a2ian /ahasa untuk ,elatih +aktab ,erguruan. ,e%a!in$ Na-a) ,ene'bi% Faja' Bak%i.

38

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

TAJUK 7

SIMBOL FONETIK DALAM BAHASA MELAYU

SINOPSIS

Tajuk ini akan memb !e"kan an#a men$e%a"ui *imb ! + n ! $i #a!am ba"a*a Me!a-u. Simb !(*imb ! -an$ #imak*u#kan ia!a" *imb ! I ka!0 *imb ! k n* nan0 *imb ! k n* nan 'an$ka& #an *imb ! #i+% n$. HASIL PEMBELAJARAN ,a#a ak"i' uni% ini0 an#a *e"a'u*n-a #a&a%) 1. Men$ena! *imb !(*imb ! + n ! $i ba"a*a Me!a-u. 4. Men$$unakan *imb !(*imb ! + n ! $i un%uk men%'an*k'i&*ikan ba"an -an$ #i&e'#en$a'kan !e" 'akan ma"u&un &en*-a'a". KERANGKA TAJUK-TAJUK

Simb ! F n ! $i

P ka!

K n* nan

Di+% n$

39

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU 7.0 KANDUNGAN ISI

Kan#un$an i*i un%uk % &ik ini me!i&u%i "u'aian %en%an$ *imb ! + n ! $i -an$ me!i&u%i *imb ! I ka!0 *imb ! k n* nan0 *imb ! k n* nan 'an$ka&0 #an *imb ! #i+% n$. 7.1 Si,*o :o#% B%-%s% Me %.'

Si*%em ejaan be'%ujuan un%uk me2aki!i bun-i -an$ #i$unakan

!e" &enu%u'

*e*ua%u ba"a*a. Un%uk men1a&ai %ujuan %e'*ebu%0 be'iku% #i*ena'aikan bun-i #a!am ba"a*a ba"a*a Me!a-u un%uk #i&a#ankan #en$an *imb ! ejaan 7"u'u+B. Da!am "a! ini %um&ukan "an-a ke&a#a ejaan Eumi *a"aja. H'&'f a e 7&e&e%B e %a!in$ i u Si,*o *'n.i KaL KeL K^L KiL KiL KuL

J%$'% 7.19 Si,*o :o#% B%-%s% Me %.'

40

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

7.( Si,*o Konson%n H'&'f b 1 # $ " j k ! m n & d ' * % I 2 U / Si,*o *'n.i KbL KaL K#L K$L K"L KjL KkL0 KML0 KgL K!L KmL KnL K,L KdL K'L K*L K`L K%L KIL K2L K/L KYL K/L J%$'% 7.(9 Si,*o Konson%n

H'&'f G%*'n!%n :o#% ai au i

Si,*o *'n.i KaiL KauL K iL

J%$'% 7.)9 Si,*o Dif"on! Be'#a*a'kan *ena'ai #a!am ja#ua! 10 40 #an 30 ki%a #a&a%i a#a *imb !(*imb ! bun-i -an$ #i2aki!i !e" *a%u "u'u+ #an a#a ju$a -an$ me2aki!i #ua "u'u+ #a!am ba"a*a Me!a-u.

41

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

7./ Si,*o Konson%n G%n$in!%n $%n R%n!#%; Konson%n R%n!#%; $" nn$ *%" #/ ak" Si,*o *'n.i KL KL KhL KiL KL KcL KUL

R%3%- 7. /9 Konson%n G%n$in!%n $%n R%n!#%;

42

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

BA8AAN TAMBAHAN

Ea#ia" Yu** ++ #an N ' QAini I*mai!. 400D. !inguistik ,engenalan. Se!an$ ') ,'en%i1e Ha!! ,ea'* n Ma!a-*ia S#n B"#. Eaja Muk"%a'u##in Eaja Dain. 71C84B. 0lmu A$en*i ,ene'bi%an Nu*an%a'a. onetik dan !inguistik. ,e%a!in$ Na-a)

Se1a'a in#iIi#u0 an#a #ike"en#aki men1a'i *ebua" &e%ikan &en#ek -an$ &anjan$n-a an%a'a 30 &e'ka%aan "in$$a D0 &a%a" &e'ka%aan0 kemu#ian %'an*k'i&*ikan &e%ikan %e'*ebu% #en$an men$$unakan *imb !(*imb ! + n ! $i -an$ %e!a" an#a &e!aja'i6

43