Internacionalni Univerzitet Travnik u Travniku Saobraajni fakultet

Tema: Planerski aspekti kapaciteta parkiralinog prostora na podruju grada Lukavca

Seminarski rad iz predmeta: Planiranje u saobraaju

Predmetni nastavnik : Prof.dr.sc. Sinan Alispahi

Student: Aid Zenunovi

Travnik, maj 2012.god

Sadraj:

1. 2. 3.

UVOD.............................................................................................................. 2 ANALIZA POSTOJEEG STANJA LUKAVCA ......................................... 3 PARKING PROSTORI ................................................................................... 5 3.1. Karakteristini sluajevi parkiranja ............................................................. 8

4. 5. 6. 7. 8. 9.

POTREBA ZA PARKING PROSTOROM .................................................. 11 LOKACIJA I PROJEKT PARKING PROSTORA ...................................... 12 ZAKLJUAK ................................................................................................ 20 LITERATURA .............................................................................................. 22 POPIS SLIKA ............................................................................................... 23 POPIS TABELA ............................................................................................ 23

1. UVOD
Poveanjem urbanizacije u svijetu, kao i poveanja standarda ivota, kretanje, pa tako i parkiranja, postoje sve vie dominirajui problem urbanih cjelina. Sve ee i masovnije koritenje osobnog vozila u urbanim sredinama postaje ograniavajui imbenik razvoja i gospodarskog ivota u gradovima pa je stoga nuno radi odrivog naina ivota u gradovima svoditi koritenje osobnog vozila na podnoljivu mjeru. Parkiranje, kao posljedica koritenja osobnog vozila, predstavlja problem u smislu racionalnog koritenja urbanog prostora, ali i predstavlja mono sredstvo kojim je mogue, ponudom parkiranja, upravljati ukupnom prijevoznom potranjom odreenog urbanog podruja. Tema ovog seminarskog rada je izrada parking prostora za podruje grada Lukavac. U tom dijelu, cilj rada jeste da se navedu osnovne faze koje se koriste za projektovanje parking prostora. Parking prostor je svakako jedan od najbitnijih infrastrukturnih elemenata, i veina gradova ima problema upravo sa parking prostorom. Izrada parking prostora u velikom dijelu doprinosi smanjenju zaguenja u saobraaju, kao i poboljanju estetskog izgleda gradskog podruja. Na samom poetku ovog naeg rada bie navedeni osnovni neophodni podaci o gradu Lukavcu, koji govore koliko optina, a samim tim i grad ima registrovanih vozila, stanovnitva, kao i druge bitne elemente, preuzete iz baze podataka federalnog statistikog zavoda. Izradom ovog rada, pored tog to se ukazuje na postupak izrade parking prostora, ukazuje se i na trenutno stvarno stanje grada Lukavac.

2. ANALIZA POSTOJEEG STANJA LUKAVCA

Lukavac je grad i sredite istoimene optine koji se nalazi u sjeveroistonom dijelu Bosne i Hercegovine u dolini Spree, a okruena je podnojima planina Konjuha, Ozrena i Majevice. Lukavaka opina granii se sa opinama: Tuzla na istoku, ivinice na jugoistoku,Banovii na jugu, Zavidovii na jugozapadu, Graanica na zapadu i Srebrenik nasjeveru. Podruje opine Lukavac smjeteno je u Tuzlanskom kantonu i prostire se na povrini od 339,66 km2 sa 56.593 stanovnika, prema statistikim podacima iz 1991, gdje je u zoni grada 12.647 stanovnika. Godine, sa gustinom naseljenosti od 155,4 st/km2. Prema procjenama, za 2007.godinu taj broj iznosi 51.153, za 2008.godinu 51.098, za 2009.godinu 51.078 stanovnika. Kada je u pitanju broj domainstava taj broj iznosi 17.853.1 Trenutno na optini saobraa oko 9000 vozila, od kojih je 7909 registrovano, ito 7679 putnikih automobila, a 230 teretnih vozila. Posmatrajuci centralno jezgro grada Lukavac, karakteristika parking prostora se ogleda u injenici da veliki broj stanovnitva posjeduje svoje vlastite garane i parking prostore. Takoe svaki poslovni ili neki drugi objekat mora da posjeduje svoj parking prostor, te posmatrano sa tog aspekta moe se rei da je Lukavac relativno adekvatno opremljen potrebnim brojem parking mjesta. U ovom kontekstu potrebno je istaknuti, na neke od veih poslovnih prostora, kao to su: Poslovni prostor Bingo sa 52 parking mjesta; Parking prostor fabrike sode, sa 64 parking mjesta; Parking prostor uposlenika MUP sa 15 parking mjesta; Poslovni prostor Konzum , sa 46 parking mjesta; JU dom zdravlja 36 parking mjesta; Parking prostor u centru grada 23;

http://bs.wikipedia.org/wiki/Lukavac

Sl 1. Parking ispred Binga

Sl 2. Parking u centru grada

Sl 3. Parking kod Doma Zdravlja

Pomenuti poslovni prostori predstavljaju objekte sa veim brojem parking prostora, a one koji posjeduju manji broj nee biti navedeni u ovom seminarskom radu.

3. PARKING PROSTORI
Pri rjeavanju zadataka projektovanja parkig povrina potrebno je uzeti u obzir odredjeni niz postupaka na osnovu kojih se generalno odvija proces projektovanja, odnosno proces izrade tehnicke dokumentacije, po kome ce se realizovati tj. izgraditi zahtjevani parking prostor. Postupci procesa projektovanja: 1.Dobijanje lokacije i urbanisticko tehnickih uslova za parking-garau. U ovom materijalu sadrani su: planirani broj mjesta kao i osnovni tehniki uslovi koje tehnickim uslovima je saobracajno tehniko rjeenje veze parking garae sa ulicnom mreom. 2.Osnovna namjena parking-garae Pri razradi ovog postupka potrebno je utvrditi osnovni dominantni motiv parkiranja, od ega ce dalje zavisiti tehnoloka rjeenja unutranjih komunikacija i veza sa spoljnom mreom. 3. Ispitivanje terena Ovdje je potrebno izvriti ispitivanje nosivosti terena, vodopropustljivost, kao i stabilnost terena. Od ovih ispitivanja zavisie izbor materijala za obradu podloge. 4. Izrada optimalnog rasporeda mjesta za parkiranje. Radi maksimalnog iskorienja ponuene lokacije potrebno je izvriti izbor optimalnog rasporeda mjesta za parkiranje. Prilikom ovog rada potrebno je: Usvojiti dimenzionalne karakteristike mjesta za parkiranje na osnovu usvojenog tipskog vozila (fantom vozila) Izbjegavati nepogodne nagibe i otre uglove Odabrati najpovoljniji ugao parkiranja, imajuci pri tom u vidu da je dvoredno upravno parkiranje najekonomicnije Obezbijediti unutranji reim kretanja vozila i pjeaka Potrebno je obezbijediti dovoljan broj glavnih i rezervnih izlaza Obezbijediti protivpoarnu zatitu Raunati sa mogunocu dvonamjenske funkcije u ratnim uslovima, kod parking garaa kao sklonita.2

Ivan D, Goran K. Prometno i prostorno planiranje Fakultet prometnih znanosti 2007 g.

5. Uklapanje u okolinu ambijent Potrebno je odrediti arhitektonsko gradjevinsko rjeenje i zadovoljiti sve postavljene uslove iz prethodnih tacaka. Postupak dimenzionisanja povrine jedinicnog elementa (jedno tipsko vozilo) obuhvata: obiljeja jedinicnog elementa (ugao parkiranja, nacin ulaska/izlaska, prioriteti) optimizacija nacina kretanja(ope se kretanje npr. prvo kruno, pravolinijski, zatim kruno, pravolinijski...) postupak dimenzionisanja (rastojanje izmedu vozila uredu i irina prolaza) definisanje karakteristicnih poloaja vozila (oznaciti ih sa tacakama npr. 1,2,3...) irina dijela jedinicnog elementa duina jedinicnog elementa irina prolaza povrina jedinicnog elementa specificna povrina elementa.

JEDININA POVRINA

Sl 4. Povrina jedininog elementa pod pravim uglom

Izvor: Mehanovi M.: Planiranje u saobraaju, Fakultet za saobraaj i komunikacije Sarajevo, 2011
3

Sl 5. Prostorna ogranienja u povrini jedininog elementa

Tabela 1. Rastojanja prema Sl 5.

Sl 6. Parametri povrine i povrina jedininog elementa

3.1.

Karakteristini sluajevi parkiranja

a) Povrina jedinicnog elementa (2), Sl. 7, se moe izracunati prema izrazu:

1.1

Sl 7. Povrina jedininog elementa pod uglom

b) Jedna povrina manevrisanja opsluuje dva reda povrina jedinicnog elementa je:

1.2

Sl 8.Povrina manevrisanja

c) Jedinina povrina vozila pod uglom:4

Izvor: Mehanovi M.: Planiranje u saobraaju, Fakultet za saobraaj i komunikacije

Sarajevo,

2011

1.3

Sl 9. Povrina vozila pod uglom

d) Ukoliko jedna povrina za manevrisanje opsluuje jedan red (a =0)

1.4

Sl 10.Povrina za manevrisanje koja opsluuje jedan red

Specifina povrina elementa

(m2/jedinino mjesto), gdje je: P ukupna povrina prostora, N broj jedinicnih elemenata.

10

4. POTREBA ZA PARKING PROSTOROM

U sredinjem djelu grada ima registrovanih 400 parking mjesta. Ako uzmemo da imamo 17853 domainstva i 7679 registrovana putnika automobila dobijemo da je to 0,43 automobila po domaistvu ili 0,15 automobila po osobi. Navedena situacija se do neke razine smatra adekvatnom. No nastojanja komisije za saobraaj i slube za urbanizam optine Lukavac su da se problem parking prostora rijei na nain da se na lokaciji dionice Titove ulice i pruge Tuzla Doboj izgradi dvoetani garani prostor sa 46 garaa u prizemlju i isto toliko na spratu. Obektivno se moe rei da se u velikoj mjeri stupa ka rjeavanju zamiljenog plana. Prema stupnju motorizacije broj potrebnih mjesta za parkiranje u gradskom sreditu odreuje se tako da se na 5 do 8 registriranih osobnih vozila osigura jedno mjesto za parkiranje. Na osnovu predhodno navedenog dobijemo da je potrebno za 6,5 registrovanih vozila obezbjediti jedno parking mjesto. Tako dobijemo da je broj potrebnih parkinga u sredinjem djelu grada 431,14 parking mjesta. Prema formuli: Gdje su poznati podaci: E = 12647 stanovnika; k = 6,5; D = 4,51 vozila na 1000 stanovnika. Na kraju P = 431,14 parking mjesta. Moemo zakljuiti da grad ima potrebu za 431 parkinga, a broj registrovanih parkinga je 140 to znai da je potrebno jo 290 parking mjesta u gradu.

P=

= 431,14 ( parking mjesta)

gdje je: P potreban broj parkiralinih i garanih mjesta u gradskome sreditu E broj stanovnika grada k koeficijent koji ovisi o gradskim prilikama i kree se u rasponu od 5 do 8 D stupanj motorizacije (broj stanovnika na jedno vozilo ili broj vozila na 1 000 stanovnika)

11

5. LOKACIJA I PROJEKT PARKING PROSTORA

Kao to se vidi iz predhodnog dijela broj registrovanih parking mjesta u centru grada je oko 140, a broj potrebnih parking mjesta, koji smo dobili na osnovu prorauna, 431,14. Odstupanje je, kao to se vidi relativno mala cifra. Trenutno postojei parking prostori su u velikoj mjeri zadovoljavajui u odreenim trenutcima. Problem se javlja u odreenim danima, te kada su odreene manifestacije. Naime, kada je Lukavac u pitanju, najvei problem je ponedjeljkom, gdje veliki broj vozila dolazi u centralnu zonu grada, zbog potreba stanovnitva za kupovinom (dan kada je u gradu pijaca). Shodno ovoj konstataciji, jedino adekvatno rjeenje bilo bi rastereenje gradske zone po pitanju parking prostora. Jedno od ponuenih rjeenja dala su nastojanja komisije za saobraaj i slube za urbanizam optine Lukavac su da se problem parking prostora rijei na nain da se na lokaciji dionice Titove ulice i pruge Tuzla Doboj izgrade dvoetane garae sa po 46 garanih prostora. Drugo logino rjeenje, a koje bi zadovoljilo navedene potrebe jeste izgradnja parking prostora nedaleko od ulaza u grad, tanije prije skretanja za poslovni prostor fabrike sode. Izgradnjom parking prostora na ovoj dionici postigao bi se eljeni cilj. Zemljite jeste svakako u vlasnitvu opine, a u potpunosti je neiskoriteno. Slika lokacije prikazana je na mapi grada.

12

Sl 11. Mapa grada sa lokacijom parking prostora6

a. Projektno vozilo
Velike razlike u dimenzijama vozila nameu potrebu da se kao mjerodavno projektno vozilo za parkiranje usvoji fiktivni tip koji svojim konturnim dimenzijama reprezentuje najmanje 80% sastava voznog parka. S obzirom da se u Lukavcu kao i u itavoj BiH uglavnom voze automobili europskog porijekla njegove dimenzije su prikazane na slici:

http://bs.wikipedia.org/wiki/Lukavac

13

Sl 12.Projektno vozilo europskog porijekla sa dimenzijama

Podaci o projektnom vozilu: 1. Duina vozila 4700 mm 2. irina vozila 1750 mm 3. Visina vozila 1500 mm 4. Meuosovinski razmak 2700 mm 5. Prednji prepust 850 mm 6. Zadnji prepust 1150 mm 7. Vanjski radijus prohodnosti 8520 mm 8. Unutranji radijus prohodnosti 7720 mm

Na sljedeoj slici su date dimenzionalne karakteristike vozila.

Sl 13. Dimenzionalne karakteristike vozila

www.prometna-signalizacija.com 14

L duina fantom vozila, L = 4,7 m; B irina fantom vozila , B = 1,75 m; R - spoljni gabaritni poluprecnik okretanja R = 8,52 m; R1 zadnji gabaritni poluprecnik okretanja R1 = 7,72m; r unutranji gabaritni poluprecnik okretanja r = 5,99 m; l osovinski razmak, l = 2,815 m; l1 prednji prepust l1 = 0,85 m; l2 zadnji prepust l2 = 1,15 m; O centar okretanja fantom vozila;

Sl 14. Dimenzionalne karakteristike parking prostora

D1-polovina dubine manipulativne povrine 3,86 m L dubina boksa , tj. duina vozila 4,700 m B irina mjesta za parkiranje 2,25 m B1 ukupna irina mjesta za parkiranje B1 = B + 2 x Z1 = 2,25 m + 0,4 m = 2,65 m

15

c ivina zatitna zona 0,2 m Z zatitna zona 0,5 m m radijus zatitne zone 0,2 m

irina prolaza se moe odrediti analitikim putem8:

Mehanovi M.: Planiranje u saobraaju, Fakultet za saobraaj i komunikacije Sarajevo,

2011.

16

Sl 15. Proraun irine prolaza

Sl 16.Izgled parkinga u autocadu

17

Sl 17. Parking runo crtan

18

Parking je povezan sa dvosmjernom saobraajnicom ( irine saobraajne trake 2,75 m ) koja vodi u centar grada. Ulaz/izlaz na/sa parkinga ja na lijevu stranu gledano iz smijera ulaza u gradsku zonu. irina parkinga:

Duina parkinga:

Povrina parkinga:

19

6. ZAKLJUAK
Potreba za mirovanjem vozila je neizbjean pratioc svih vidova saobraaja. injenica je da putniki automobil provede vie od 90% vremena u stanju mirovanja. Zato se obezbjeivanje uslova za mirovanje parkiranje vozila postavlja kao polazni uvjet za funkcioniranje saobraajnog sistema. U velikim gradovima ukupne potrebe se kreu u granicama 1,3 do 1,8 parking mjesta po jednom vozilu, odnosno oko 25 40 m2/PA ureenih saobraajnih povrina. U prijevodu, to znai da na nivou od 1 PA/porodicu parkiranje putnikih vozila moe da angauje prostor koji je ravan polovini stambenih potreba. Iz ovoga moemo izvui dva zakljuka: da je individualni saobraaj krajnje neracionalan da parkiranje predstavlja veliki urbanistiki problem ije rjeavanje zahtijeva osmislen pristup kako u drutveno ekonomskom, tako i u tehnikom pogledu. Izradom ovog rada dati su odgovori na pitanja koja se tiu trenutnog stanja, kao i potrebe za parking prostorom u gradu Lukavac. Na osnovu ulaznih podataka, koje smo koristili na poetku rada, kao to su odnos broja vozila koja saobraaju na optini i gradu Lukavac, kao i broja vozila koja se registrovana, i odnos stanovnitva naseljenog u podruju grada, dobijemo neophodne podatke o broju automobila po domaistvu ili broju automobila po osobi. Na osnovu ovih podataka mi smo ustanovili potreban broj parking prostora u gradu, te smo takav podatak uporedili sa brojem registrovanih parkiralita na podruju grada. Tim postupkom smo ustanovili da je broj registrovanih i potrebnih parking mjesta nije toliko veliki ( potrebno je 290 parking mjesta). Analogno tom postupku, obratili smo panju na aktivnosti nadlenih organa na izgradnji dvoetanih garanih prostora, te ustanovili za potrebu rastereenja centralne zone parking prostora, na osnovu ega smo i naveli lokaciju koja se nalazi nedaleko od ulaza u grad. S obzirom na broj registrovanih vozila u optini Lukavac ( 7900 ) i injenicom da veina vlasnika motornih vozila ima svoje garae, broj parking prostora koji bi zadovoljio grad Lukavac i u najposjeenijim danima je 431 parking prostor. To bi se moglo rijeiti sa izgradnjom parkinga na lokaciji koja je data u ovom radu i sa povrinom tog parkinga od 868,104 (m2). Kako je trenutno stanje u Lukavcu to se tie parking prostora ranije izgraenih, podtrebno je i njuh obnoviti i po mogunosti na odreenim lokacijama malo i

20

proiriti, jer dolazi doba kada se proizvode sve vea motorna vozila koja zahtjevaju sve vei prostor za parkiranje. Nedostatak parkinga u gradu Lukavac, nije najvei problem, jer potrebno je dosta i ulaganja u infrastrukturusamog grada. Jer Lukavac je grad u razvoju, sa sve veim brojem stanovnika i posjetilaca i neophodni su ovi uvjeti kako bi grad mogao funkcionisati bez zastoja i u najposjeenijim danima.

21

7. LITERATURA

(1) Mehanovi M.: Planiranje u saobraaju, Fakultet za saobraaj i komunikacije Sarajevo, 2011. (2) Ivan D, Goran K. Prometno i prostorno planiranje, Fakultet prometnih znanosti, 2007 g

Internet izvori:

www.maps.google.com http://bs.wikipedia.org/wiki/Lukavac www.prometna-signalizacija.com

22

8. POPIS SLIKA
Sl 1. Parking ispred Binga..............................................................................................4 Sl 2. Parking u centru grada...........................................................................................4 Sl 3. Parking kod Doma Zdravlja...................................................................................4 Sl 4. Povrina jedininog elementa pod pravim uglom..................................................6 Sl 5. Prostorna ogranienja u povrini jedininog elementa..........................................7 Sl 6. Parametri povrine i povrina jedininog elementa...............................................7 Sl 7. Povrina jedininog elementa pod uglom..............................................................8 Sl 8.Povrina manevrisanja.............................................................................................8 Sl 9. Povrina vozila pod uglom.....................................................................................9 Sl 10.Povrina za manevrisanje koja opsluuje jedan red..............................................9 Sl 11. Mapa grada sa lokacijom parking prostora..........................................................13 Sl 12.Projektno vozilo europskog porijekla sa dimenzijama..........................................14 Sl 13. Dimenzionalne karakteristike vozila.....................................................................14 Sl 14. Dimenzionalne karakteristike parking prostora....................................................15 Sl 15. Proraun irine prolaz...........................................................................................17 Sl 16. Izgled parkinga u autocadu...................................................................................17 Sl 17. Parking runo crtan...............................................................................................18

9. POPIS TABELA
Tabela 1. Rastojanja prema Sl 5.......................................................................................7

23