ti 1: Tm hiu phng php phng v tinh nhn to v tnh nng ca mt s tn la y ca Nga, M

Gio vin hng dn: TS. T Hi Tng

Nhm sinh vin: L Trung c Nguyn B Chung Nguyn Vn ng Nguyn Vn ng

MSSV: 20102629 MSSV: 20106089 MSSV: 20101372 MSSV: 20101384

Phn cng cng vic

Nguyn B Chung Trnh by phng php phng v tinh nhn to L Trung c Trnh by v cc tn la y DELTA v SRB ca M Nguyn Vn ng Trnh by v cc tn la y R-7 v Soyuz ca Nga Nguyn Vn ng Trnh by v cc tn la y Ariane ca cc nc chu u

Phng Php Phng V tinh Nhn To

Dng ca qu o
nh lut Kepler th nht
Pht biu: V tinh chuyn ng vng quanh Tri t theo mt
qu o elip, vi tm Tri t nm mt trong hai tiu im ca elip. im xa nht ca qu o so vi tm Tri t nm pha ca tiu im pha hai, c gi l vin im cn im gn nht ca qu o c gi l cn im

Biu thc:

Dng ca qu o
nh lut Kepler th hai
Pht biu: V tinh theo
mt qu o vi vn tc thay i sao cho ng ni gia tm Tri t v v tinh s qut cc din tch bng nhau khi v tinh chuyn ng trong mt thi gian nh nhau

Vn tc l
Chu k l

(km/s)
(s)

Biu thc: Nu T1 = T2 th S1 = S2

Dng ca qu o
nh lut Kepler th ba
Pht biu: Bnh phng ca chu k quay t l
thun vi ly tha bc ba ca bn trc ln ca qu o elip

Biu thc: , k l h s t l c gi tr khng i i vi mt vt th xc nh trn qu o

 cao ca qu o
Qu o tm thp (LEO

Low Earth Orbit)

Thng s
cao h: 500km < h < 10.000km Vn tc gc < vn tc gc ca Tri t Chiu quay: Ty ng

ng dng: s dng lm qu o
cho v tinh thng tin, bo m truyn nhn thng tin cho cc trm mt t di ng

 cao ca qu o
Qu o tm trung (MEO Medium Earth Orbit)
Thng s
cao h: 10.000km < h < 20.000km Vn tc gc < vn tc gc ca Tri t Chiu quay: Ty ng

ng dng: s dng lm qu o cho v tinh thng

tin, bo m truyn nhn thng tin cho cc trm mt t di ng

 cao ca qu o
Qu o tm cao (HEO High Eliptical Orbit) hay Qu o elip
Thng s
nghing: Vin im: 40.000km Cn im: 500km Chiu quay: Ty ng

ng dng: s dng lm qu o
cho v tinh thng tin, bo m truyn nhn thng tin cho cc vng c v >

 cao ca qu o
Qu o a tnh (GEO Geostatinary Earth Orbit)

Thng s
cao: 36.000km, so vi b mt Tri t nghing: , so vi mt phng xch o ca Tri t Vn tc: 3,074662km/s Chu k quay: 24 gi, bng chu k quay ca Tri t Chiu quay: Ty ng

 nghing ca qu o
Qu o a cc: Mt phng qu o cha trc quay Tri t Qu o nghing: Mt phng qu o khng cha trc quay ca Tri t v cng khng vung gc vi n Qu o xch o: Mt phng qu o trng vi mt phng xch o ca Tri t

Phng php phng v tinh

Yu t cu thnh
V tr ca bi phng: gn xch o nht c th, hng phng t Ty ng, khong khng gian nm b cc thnh phn tn la y,... cao ca V tinh: Ph thuc v tr ca v tinh trn qu o cng nh nhng nguyn tc phng v tinh v tinh i vo qu o cn thit Tc ban u ca V tinh
Tc v tr cp 1: 7,8 km/s Tc v tr cp 2: 11,2 km/s Tc v tr cp 3: 16,6 km/s

Qu o GTO
Qu o GTO (Geostationary Transfer Orbit) hay qu o Hohmann
Tc ban u ca v tinh vo qu o ny l 9,7 km/s Vin im t c cao 36000km. Cn im ca qu o cao 200 km Chu k quay khong 10h30

Phng v tinh
Giai on 1: Dng tn la y nhiu tng a v
tinh ln qu o LEO c cao 200km, V = 7,784m/s

Giai on 2: Ti im naamg ca qu o LEO,

dng tn la y nhiu tng thc hin tng tc vi a v tinh sang qu o chuyn tip Elip c vin im thuc qu o a tnh h = 35,786km v cn im thuc qu o LEO h = 200km. y c gi l qu o Hohmann.

Giai on 3: Khi v tinh chuyn ng qua vin im ca

qu o Hohmann th s dng ng c y vin im t trong v tinh, a v tinhvaof v tr ca n trn qu o a tnh.

a v tinh vo qu o a tnh
Trm iu khin t ti cc v tr khc nhau
ca Tri t

Chc nng
Xc nh t th ca v tinh Tnh ton cc thng s ti u cho qua trnh iu khin v tinh t qu o Hohmann sang qu o trn Xc nh cc thng s ca ng c hiu chnh hng ca v tinh Gim st v o cc thng s qu o ca v tinh so snh vi trng thi cui cng ca v tinh nh d kin

Duy tr v tinh trn qu o

Duy tr cc dao ng ca v tinh xung quanh v tr qu o theo hng ng Ty Nam Bc mc khong T th v tinh phi c gim st v hiu chnh m bo anten v tinh lun lun hng v cc vng mong mun ca Tri t

Phng tin phng v tinh

Tn la y
Nhim v: a v tinh ra khi
tng kh quyn ca Tri t vo qu o nh cung cp Th nng ( cao) v ng nng (Tc ) cn thit cho v tinh

Cu to: l loi ng c phn

lc s dng nhiu lp ng c
ng c dng nhin liu lng gi l engine ng c dng nhin liu rn gi l motor ng c Ion ng c ht nhn

Tn la y

Cu trc
V Nhin liu ng c Ti hu ch

Phn loi Tn la
Tn la hng nng: c th a v tinh trn 4 tn vo qu o a tnh Tn la hng trung: ti trng v tinh t 1- 4 tn Tn la loai nh: a cc v tinh mini (100 1000kg) hay micro (10 100kg) ln qu o cao 400 1000km

u v Nhc im
u im: Gi thnh r Nhc im: ch s dng
c 1 ln

Tu con thoi
Cu to
Orbiter: cha phi hnh on v ti hu ch Propellant lng: t ngoi con tu 2 motor rocket: dng cho giai on ct cnh,
s dng propellant rn

u v nhc im
u im: ti s dng nhiu ln, c th cha
n 30 tn ti hu ch, c th phng v tinh vo nhng qu o di 400km hay vo qu o elip chuyn tip GTO

Nhc im: Gi phng v tinh bng tu con

thoi ln hn so vi tn la bnh thng

TN LA DELTA

TNG QUAN V DNG TN LADELTA

L mt dng cc tn la ca m c s dng vo nm 1989 Cc sn phm ca dng ny nh l: delta 6000, delta 7000 hng nng v hng nh c s dng cha cc v tinh khi II ca h thng v tinh GPS Cc tn la ca DELTA c phng ln thnh cng 125 chng trnh.

TNG QUAN V DNG TN LADELTA

Cc tu v tr c phng bi tn la y DELTA l:
Mars Global Surveyor nm 1996 Mars Pathfinder nm 1996 Mars Climate Orbiter nm 1998 Mars Polar Lander nm 1999 Mars Odyssey nm 2001 Mars Exploration Rovers n, 2003 Mars Phoenix nm 2007

Thng s k thut ca tn la DELTA II

Chiu cao: 38.2 39m ng knh: 2.44m Trng lng: 151.700 231.870 kg S tng: 2 hoc 3 tng Ti trng vo qu o thp: 2,7 6,1 tn Ti trng qu o cao: 900 2170 kg ng c: trung bnh c ng c nhin liu rn gm 6 khi trn mt t v 3 trong khi bay

M t tn la
Tng I: Bnh cha kerosene v oxygen lng bm vo ng c tn la Rocketdyne RS 27 phc v cho vic y ln. Tng II: L tng cha nhin liu v cc bnh oxy lng c th ti khi ng cc ng c. L b no ca tn la cha cc h thng iu khin ca tn la v h thng nh v qun tnh

M t tn la
Tng III: ng c tn la nhin liu rn cung cp s thay i vn tc khi cn thi ri qu o tng ny c ni vi tu v tr v cho n khi chy th n c tch ra. Tng ny c n nh xoay v khng c h thng hng dn ch ng Mi tn la: c lm bng kim loi mng hay hp kim bo v tu v tr trong khi bay ra khi kh quyn

Tn la nhin liu rn SRB (Solid Rocket Booster)

Tn la nhin liu rn SRB

L tn la y hng nng c c quan hng khng v tr hoa kz s dng phng tu v tr con thoi ln qu o Tng lc y ln ti a trong vng 2 pht u tin ca chuyn bay L tn la s dng hn hp nhin liu rn c pht trin bi cng ty thiokol Trong qu trnh phng tu con thoi th h thng phng s dng 2 tn la y

Qu trnh phng ca tn la
H thng nh la ca tn la c iu khin t xa v cung cp cc thit b cho kp n ( cc kp n ny phi t chun ca NASA) Sau khi c phng ra khi b phng 2 tn la ny cung cp lc y y tu con thoi ln n cao 46km. cao ny 2 tn la ny s t tch ra v ri xung mt t bng 3 chic d

Thng s k thut
Chiu cao: 45,46m ng knh: 2,71m H thng phng: 590 tn: 2 tn la chim 69% khi lng => mi tn la nng khong: 203 tn V tn la c lm bng thp dy 1,27 cm Nhin liu: hn hp rn gm amoni pechlorate (NH4ClO4) 69,6% Nhm 16% St oxit 0,4% + 1 polime kt dnh hn hp li vi nhau 12,04% Lc y: 1 270 058 kg = 12,46 MN.

Tn la R-7

Tn la R-7

Tn la R-7
Tn la R-7 l tn la mang theo v tinh Sputnik- V tinh nhn to u tin ca loi ngi phng ln qu o tri t ngy 4/10/1957 . ng thi R-7 cng l nn tng ca rt nhiu ng c tn la y sau ny ca Nga nh Vostok , Molniya , Soyuz Tn la R-7 l bit hiu ca loi tn la n o xuyn lc a u tin trn th gii, c s dng Lin X t nm 1959 n 1968 trong thi gian chin tranh Lnh. Vi th gii phng Ty, n c tn l SS-6 Sapwood, Nga, s hiu chnh thc l 8K71. R-7 c thit k, th nghim v ch to di s ch o ca Tng cng trnh s Sergey Pavlovich Korolyov

Lch s hot ng
Vi mc ch ban u l thit k phc v qun s, khi ln u tin ra mt vo nm 1957, R-7 tr thnh bc nhy vt ln nht trong tn la ca th gii k t khi tn la A-4 ca c c s dng. Tuy nhin thit k tn la ny li l li thi nu s dng lm v kh do chi ph vn hnh, kch thc v c ng Mc d khng thnh cng khi s dng lm v kh nhng tin trnh th nghim R-7 gii quyt rt nhiu cc vn khoa hc c bn cho nhng ci tin tng lai trong lnh vc v kh v v tr. Loi tn la ny rt thnh cng khi s dng vo cc chng trnh khng gian v thit k ca n rt thch hp cho loi hot ng ny. N c s dng trong hn na th k cho cc chng trnh thm him khng gian ca Nga sau cng nh dng a cc v tinh ln qu o.

c im
R-7 di 34 m, ng knh 3 m v nng 280 tn ng c tn la gm hai lp y, s dng xy lng v hn hp hydrocacbon (xen Du ha) v c tm bn xa 8.800 km vi chnh xc 5 km, c th mang mt u n ht nhn vi ng lng n 3 megaton (tng ng 3 triu tn TNT) . Bn ng c gn vi thn chnh s cung cp lc y cho tn la trong giai on u (ri b phng, tng tc v ly cao), ng c trn thn chnh cung cp lc y giai on hai (tng tc v ly cao). H thng dn hng c iu chnh theo qun tnh bng radio.

Thng s k thut
Tng y th nht: 4 ng c gn vi thn chnh Tng khi lng: 43,3 tn Khi lng rng: 3,71 tn ng knh 2,68 m Xe rng: 9,76 m Nhin liu: xy ha lng/hn hp hydrocacbon ng c: 1 x RD-107-8D74-1959

Thng s k thut
Tng y th 2: ng c trn thn chnh Tng khi lng 100,4 tn Khi lng rng: 6,8 tn Lc y: 912 kN Thi gian t: 5 pht ng knh: 2,99 m Di: 28 m Nhin liu: xy ha lng/hn hp hydrocacbon ng c: 1 x RD-108-8D75-1959 Tng cng khi lng 267 tn Lc y ti a: 3,89 MN

Tn la Soyuz

Tn la Soyuz
Soyuz l loi tn la y ph bin v c s dng nhiu nht trn th gii so vi cc loi thit b phng khc vi tng cng hn 1700 ln phng k t khi bt u c s dng vo nm 1966. Soyuz bt ngun t tn la R-7, y l loi tn la duy nht ca Nga ang c s dng a con ngi ln v tr, n a rt nhiu phi hnh gia thuc nhiu quc tch khc nhau ln v tr Loi tn la ny ni ting bi s ln phng khng l cng tin cy cao, mc d thit k rt c. N c coi l xng sng cho cc chng trnh khng gian c ngi li v khng ngi li ca Nga.

c im chung
Soyuz l mt loi phng tin phng hng trung ch s dng mt ln. Soyuz gm ba tng. Tng th nht v tng th hai tng t nh ca tn la hai tng R-7 v c thm mt tng th ba trn. C 3 tng ny u s dng nhin liu l du la v cht xi ha l xi lng N c th mang trng ti ln cc :
qu o thp gn Tri t (LEO Low Earth Orbit) qu o chuyn i a tnh (GTO - Geostationary Transfer Orbit) qu o a tnh (GSO - GeoStationary Orbit) qu o ng b mt tri (SSO Sun-Synchronous Orbit) Thm ch c th ri khiTri t (ln Sao Ha, Mt Trng...).

c im cc tng
Tng th nht - block B, V, G v D :
Tng ny gm 4 tn la y hnh nn dng nhin liu lng c gn vo tng th hai. Mi ng c ny c mt mt tn la vi 4 bung t, 2 bung t vcn v mt b bm tua bin. Khi phng, cc tn la y ny s khi ng u tin, sau ti ng c ca tng th hai. Khi cc ng c ca tng u tin ngng hot ng, n s t ng ri ra khi tng th hai. Khng c mt h thng c kh, in hay thy lc no tch ri cc tn la y ny khi tng th hai.

Tng th hai - block A () :

N c hnh tr vi mt mt y. Tng ny cng gm 4 bung t v mt b bm tua bin nh mi tn la ca tng th nht, nhng c ti 4 (thay v 2) bung t vcn. Phn pha di ca tng ny c lm thon li 4 tn la y ca tng th nht c gn st vi nhau.

c im cc tng
Tng th ba - block I: N c ni vo pha trn tng th 2 v l ni m trng ti ca v phng c t ln. Ngoi 3 tng ny ra cn c th c thm mt tng th t c lp thm vo pha trn tng th ba tng sc mang trng ti cho tn la Soyuz. Hin ti c hai loi tng th t: Tng trn Ikar: thch hp cho vic trin khai trng ti gm nhiu v tinh. N c Starsem s dng cho cc cuc phng thng mi ca mnh. Tng trn Fregat :. Tng ny cng c s dng trong cc v phng ca Starsem

Tn la Ariane

44

Gii thiu chung

Ariane l mt tn la y c s dng phng cc v tinh hay tu v tr vo qu o. Ariane c nghin cu v sn xut bi C quan V tr chu u (ECA) v Trung tm Quc gia d'Etudes Spatiales (CNES). Ariane c vn hnh bi Arianespace. Hin nay Ariane 5 l thnh vin mi nht ca h tn la Ariane. Trong Ariane li c cc phin bn nh G, G+, GS, ECA v gn y nht l ES.
45

 18/4/2008: V tinh u vin thng u tin ca Vit Nam Vinasat-1 c phng thnh cng t Trung tm khng gian Guiana (Php) bi tn la Ariane 5 ECA. 16/5/2012: V tinh Vinasat-2 c phng ln qu o.

46

Gii thiu Ariane 5 ECA

Ariane 5 ECA l phin bn mnh nht thuc h Ariane 5 v c s dng cho hu ht cc nhim v phng v tinh thi gian gn y. Tng s ln phng (tnh n ngy 29/8/2013) l 42 trong c 41 ln thnh cng v 1 ln tht bi duy nht. Ln phng u tin vo ngy 11/12/2002 kt thc trong tht bi khi s c ng c y chnh khin cho ton b tn la phi t ph hy ch 3 pht sau khi ct cnh.
47

Thng s k thut
Lp Chiu cao ng knh Trng lng Tng 1 Ariane 5 53 m 5.4 m 777.000 kg EPC

Tn la y Tng 2 Trng lng trong qu o LEO Trng lng trong qu o GTO Gi thnh

2 SRBs ESC-A 21.000 kg 10.500 kg $120M

48

Solid Rocket Booster

Kiu EAP

S lng Chiu cao ng knh Trng lng Trng ti Nhin liu Lc y Thi gian t chy

2 31.6 m 3.05 m 268.000 kg 237.000 kg Rn 6470 kN 129s

49

 Hai tn la y cung cp ti 92% lc y cho ton b h thng. Trong mi tn la y cha 237 tn nhin liu. V bc bng thp dy 8mm c th chu c p sut 64bar. Sau 131s k t thi im phng 2 tn la hon s tch ra v ri tr li tri t ri chm xung y i dng khong cch 450 km t a im phng. Thnh thong, tn la y c trang b d cho vic phc hi v phn tch.
50

Tng 1 - EPC
Kiu EPC

Chiu di ng knh Tng nhin liu Oxy lng (LOX) Hydro lng (LH2) ng c Lc y Thi gian t chy p sut trong khoang

23.8 m 5.4 m 170 tn 133t/1203 26t/3903 1 Vulcain 1340 kN 650s 117.3Bar

51

 y l tng chnh ca Ariane 5 ECA. N c mt b ln chia lm 2 ngn c th cha c ti a 170 tn nhin liu gm oxy lng v hydro lng. Trng lng ca n l 15 tn khi trng rng. di cng ca tng ny l ng c Vulcain 2. Sc mnh ca n tng ln 20% so vi ng c Vulcain ban u. N cung cp 8% lc y cho h thng.
52

Tng 2 - ESC
Kiu ESC - A

Chiu di ng knh Tng nhin liu Nhin liu ng c Lc y Thi gian t chy

4.7 m 5.4 m 14.9 tn LOX/LH2 1 HM 7B 62.7 kN 960s

53

 y l tng nm trn EPC. N cng s dng hai loi nhin liu l oxy lng v hydro lng. N c h tr bi ng c HM7-B. ng c ny cung cp lc y c 62.7 kN. ng c khng c bt k phm vi iu tit no v ch c hot ng vi hiu sut l 100%.

54

Kt lun
Chng ta tm hiu c phng php phng v tinh v cc dng qu o. Nghin cu c tn la y ca dng delta v tn la y nhin liu rn. Cc tnh nng ca cc loi tn la y ca Nga v chu u nh l R-7, Soyuz v Ariane.